Stemband magazine #5 okt 2015 by Koor&Stem vzw

2015

E N I Z A G MA # 05

V.U. Koenraad De Meulder, Zirkstraat 36, B-2000 Antwerpen © Coverfoto: Ilse Fimmers

ELIJKS DRIEM A A ND

oktober r novembe r e decemb

M AG A ZINE VA

N KOOR & S

TEM

en los g n o t e aakt d m t o o n Vrolijketen voor anderstaligen c Koorproje

t rvo Pär A a m g i et H et e n el D e Sm rc Micha do or M a

w me t

e Vanderv s a m o h T Inter vie

ken

Vrolijke noot maakt de tongen los

Koorprojecten voor anderstaligen

Kort nieuws

Interview met

Thomas Vanderveken

Koor wereld

Het enigma Arvo Pärt door Marc Michael De Smet

Repertoiretips

Koorliederen uit

De Groote oorlog Nieuwe partituren op Koorklank Joris van der Herten, Thomas De Baets

The Singing Sofa

Agenda Koor&Stem

Koor zoekt dirigent

DE PASSIE VAN HET OVERLEVEN In augustus verzamelden meer dan 4.000 zangers in Pécs (Hongarije) voor het driejaarlijkse festival Europa Cantat. Een schitterend evenement waar zangers, dirigenten en docenten uit alle hoeken van Europa en daarbuiten de kans kregen om samen te zingen, te luisteren en te leren van elkaar. Europa Cantat is ook een plek waar mensen elkaar kunnen ontmoeten, waar nieuwe ideeën kunnen groeien en waar mensen hun passie rond zingen met anderen kunnen delen. Kortom, Europa Cantat geeft een creatieve invulling aan de Europese gedachte. In dezelfde maand breekt in Europa de vluchtelingencrisis uit en blijkt die Europese gedachte op drijfzand te zijn gebouwd. Muren worden opgetrokken, grenzen worden gesloten, mensen dwalen in Europa rond zonder enig toekomstperspectief, uitgeputte vluchtelingen komen terecht in geïmproviseerde kampen – het is een mensonterend schouwspel. We worden vandaag geconfronteerd met de passie van

het ‘overleven’. De Europese politiek reageert bijzonder verdeeld en blijkt vooralsnog niet in staat gedragen oplossingen uit te werken voor die vluchtelingencrisis. Dit kan en mag ons niet onverschillig laten. We kunnen misschien niet direct bijdragen tot de oplossing van het probleem maar als koorgemeenschap kunnen we wel de basisbeginselen versterken waarop het Europa van vandaag is gebaseerd. Het fundamenteel respect voor culturele diversiteit is één van die waardevolle beginselen. En omgaan met culturele, sociale en levensbeschouwelijk verschillen, dat is iets wat wij als koorgemeenschap goed kunnen. De vluchtelingencrisis moet ons ertoe aanzetten om hier nog meer op in te zetten. Met 37 miljoen zangers kunnen we een belangrijk signaal geven dat mensen hoop en vertrouwen geeft. ––– Koenraad De Meulder, directeur Koor&Stem

NIEUWE CONCERTEN ONVOLTOOID LANDSCHAP Na succesvolle uitvoeringen in Kortrijk (2014), Gent (2014) en Genk (2015), wordt het vredesoratorium Onvoltooid Landschap dit jaar nog tweemaal uitgevoerd, op 11 en 22 november in Edegem en Anwerpen. Uitvoerders zijn Vocaal Ensemble Reflection, Basisilcakoor (Edegem), het A-Koor (Antwerpen), Jeugdkoor van de!Kunsthumaniora (Antwerpen) en Carmina (Ekeren). Patrick Windmolders dirigeert. De muziek werd geschreven door Maarten Van Ingelgem, de teksten zijn van de hand van Annelies Verbeke. Maarten van Ingelgem, tijdens een repetitiebezoek bij de jongeren van de!Kunsthumaniora: ‘Ik vond het belangrijk om ook de ontstaansgeschiedenis van Onvoltooid Landschap toe te lichten – het levensverhaal van Edgar, een kunstschilder, die vertrekt naar het front en zijn jonge vrouw Julienne en een doek met een onvoltooid landschap achter laat. Ik besefte dat het deel Vluchtelingen brandend actueel is en ook de maatschappelijke betrokkenheid van kunst in het algemeen aantoont. Als je voor een grote groep jonge kunstenaars (in wording) staat plaatst dat veel in perspectief. 100 jaar geleden zouden de jongemannen uit dit koor wellicht naar het front gestuurd zijn. Vandaag zijn er elders veel van hun leeftijdsgenoten op de vlucht…’

Koop je tickets online op www.onvoltooid-landschap.be Je betaalt 16 euro voor een standaardticket en 14 euro met korting (-18 en 65+). Kinderen tot en met 12 jaar mogen gratis binnen. | 11 november 2015: Edegem, basiliek, 17u. | 22 november 2015: Antwerpen, Sint-Pauluskerk, 17u. | Stemband magazine geeft 5 duotickets weg voor de voorstelling in de Sint-Pauluskerk te Antwerpen: stuur snel een mailtje naar tickets@koorenstem.be

win 5X2 TICKETS

DE ALLEREERSTE DIGIBUNDEL IS UIT In september lanceerden we de website www.doewap.be. 2x per jaar publiceren we 6 nieuwe liedjes voor de lagere school met didactische tips en audiomateriaal. In de digibundel Doewap #1 vind je typische liedjes voor de herfst zoals Halloween (Mirjam de Wit) of Atsjoem! (Jos Bielen) over verkoudheden, de vredesballad Leiders van de wereld (Marc Van Den Broeck), De Dolle Dierendans (Bert Appermont), een vrolijk speelplaatsliedje zoals John Kanakanaka, het meeslepende Lai la uit Tsjechië en als extraatje het Doewaplied (Jan Coeck). De uitvoerders van de audio-opname zijn de enthousiaste kinderkoren De Piccolo’s en De Kleine Johannes, respectievelijk onder de leiding van Philipp Baeken en Carine Spiloes.

De arrangementen van al deze liedjes zijn van vakman en rots in de branding Jan Coeck. Wist je bovendien dat Doewap de digitale opvolger is van de bekende reeks liedbundeltjes Attakatamoeva? Nieuw is dat je nu online kan bestellen en het materiaal meteen via e-mail krijgt. Omdat je de muziek gewoon meteen wil gebruiken. De thema’s (herfst, muziek, vrede, …) sluiten ook perfect aan bij de (muzische) doelstellingen en de thema’s van de lagere school. Tijdens onze Doewap-navormingen maak je kennis met verschillende methodieken en verwerkingsopdrachten bij de liedjes. De eerste sessie is gepland op 29 oktober in Leuven. www.doewap.be

NIEUW KOOR&STEM LEDENPORTAAL Koor&Stem is de laatste jaren fel gegroeid. De opvolging van meer dan 1.000 koren en 35.000 zangers is een echte uitdaging en daarom doen we ook een beroep op de aangesloten koren zelf. Elk koor duidde met dat doel een ‘verantwoordelijke ledenadministratie’ aan. Dankzij hun engagement werd een efficiënte opvolging mogelijk. Koor&Stem wil alle ledenadministratoren en koorbesturen hiervoor nogmaals nadrukkelijk bedanken! 3

KOORLINK 2015-2016 Ook in 2015-2016 blijft Koorlink goede amateurkoren en professionele ensembles een podium bieden in Antwerpen, Oost-Vlaanderen en de Kempen. In de programmatie vinden we het Manteliusensemble uit Hasselt terug, Currende, het Kortrijks Vocaal Ensemble en Vivente Voce, maar ook ensemble Octopus dat zijn nieuwe cd komt voorstellen en het frisse jeugdkoor Cantilene uit Ekeren. En we maken kennis met Ad Parnassum uit Nederland. Het eerste concert in Gent, op Paasmaandag 28 maart 2016, wordt een in memoriam Monique Lesenne, opgeluisterd door het uitstekende Duitse Camerata Musica o.l.v. Jan Schumacher. Meer nog, Schumacher geeft in de voormiddag zelfs een workshop voor mannen en mannenkoren. In

Antwerpen biedt Koorlink vanaf 11 oktober ‘Koorlink voor kids’ aan: de volwassenen trekken naar het concert in de kapel van het Elzenveld, Mirjam de Wit gaat gelijktijdig aan de slag met kleuters tussen 3 en 6 jaar. Lees er alles over op www.koorlink.be

De applicatie die we hiervoor gebruikten, is intussen meer dan 10 jaar oud en naar huidige normen niet klantvriendelijk genoeg. Het systeem vertoonde ook storende tekortkomingen en daarom werd beslist om een volledig nieuw ledenportaal te laten ontwikkelen. Het team van Koor&Stem maakte van de zomermaanden gebruik om deze nieuwe omgeving in te richten en klaar te maken voor de ledenadministratoren. Een nieuwe structuur werd uitgetekend, gegevens werden geïmporteerd, data opgeschoond, procedures werden herzien en informatie werd gestroomlijnd. Dat was een hele klus. Binnenkort kan je kennis maken met het nieuwe ledenportaal. De achterliggende technologie schept heel wat mogelijkheden die we gefaseerd zullen introduceren. We starten uiteraard met een update van de ledenlijsten, die je centraal zal terugvinden op het ledenportaal van je koor. We vragen aan alle ledenadministratoren om de persoons- en profielgegevens van hun koorleden te controleren, en waar nodig aan te passen. Eens die stap gezet, rollen we nieuwe toepassingen uit waarmee we de werking van de aangesloten koren zullen ondersteunen. We danken jullie alvast voor het geduld en voor de actieve medewerking.

Vrolijke noot maakt de tongen los

Thema’s als migratie en integratie zijn de afgelopen weken en maanden niet uit het nieuws geweest. Daar sta je dan met je stem of je koor… Machteloos toekijken is voor sommige dirigenten alvast geen optie. Het besef dat taal de sleutel is tot integratie en dat zingen in een aangename context een efficiënt vehikel is voor die taalverwerving waait ook door de koorwereld. Peter Schoenaerts maakt met Fast Forward al langer theater met Vlaamse acteurs voor anderstaligen die Nederlands leren. ‘De meeste anderstaligen hebben weinig Vlaamse vrienden’, vertelt hij. ‘Ze spreken vooral in een klassituatie Nederlands. Op straat is het vaak Engels of Frans want de Vlaming heeft doorgaans weinig geduld en wil graag laten zien dat hij ook andere talen spreekt. Twee jaar geleden groeide het besef dat het goed zou zijn met de anderstaligen zelf een voorstelling te maken. Veel meer dan Nederlandstalige acteurs kunnen zij een rolmodel zijn voor de andere anderstaligen die komen kijken. Al zingend en acterend op het podium neemt hun zelfvertrouwen enorm toe. Ze tonen dat ze veel meer zijn dan het vooroordeel over ‘de Syrische vluchteling’ of ‘diegene die ons

taaltje nog niet helemaal beheerst’. ‘De vorm van een vierstemmig koor leek ons het meest geschikt voor zo’n voorstelling omdat je dan met een grotere groep aan de slag kan gaan’, gaat Peter Schoenaerts verder. ‘We organiseerden audities waar we op basis van zang- en acteerkwaliteiten selecteerden. In het koor hebben we onder meer mensen uit Syrië, Tunesië, Congo, Rwanda, Peru en Rusland die allemaal heel enthousiast waren om Nederlands te leren en om mee te doen. Chris Carlier die professioneel in de theaterwereld werkt als muzikant zorgde voor de arrangementen van twaalf Nederlandstalige klassiekers. Dirigent Andy Dhondt kreeg de groep gedurende een halfjaar wekelijks zo’n vijf uren onder zijn hoede.’

‘Ik begon met een heel divers samengesteld vierstemmig gemengd koor met vier of vijf zangers per stem’, vertelt Andy Dhondt, directeur van de Stedelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans te Zottegem, ‘Sommigen konden al een beetje Nederlands anderen haast nog niets. Ik heb dus in verschillende talen moeten communiceren. Bijna niemand kon noten lezen. Ik heb mp3-files gemaakt en de twaalf nummers hebben we heel geduldig moeten inoefenen. Ik heb ook heel veel met hen meegezongen. Voor sommigen was het in het begin moeilijk om de plaats van hun stem in het meerstemmig geheel te vinden. We hebben ook veel bewegingen toegevoegd om er een levendig geheel van te maken. Er is veel in uitspraak geïnvesteerd en daar plukken ze uiteraard nog steeds de vruchten van. Uiteindelijk is het een dynamisch Nederlandstalig koor geworden, al is het niet helemaal gelukt om de specifieke klankkleuren van het Frans, Engels, Spaans of Arabisch er helemaal uit te halen. In de solo-interventies wenden de zangers hun stemkleur en culturele achtergrond nog meer aan. Maar dat is uiteraard ook het charmante van deze groep.’

In het koor hebben we onder meer mensen uit Syrië, Tunesië, Congo, Rwanda, Peru en Rusland. Peter Schoenaerts GELUKKIG ZIJN

‘Bij de voorbereiding hebben we de geselecteerde zangers laten improviseren en hen ook laten vertellen met welke situaties ze in ons land geconfronteerd werden’, vertelt Peter Schoenaerts. ‘We hebben veel talige dingen gedaan, en hen laten vertellen over hun leven, over discriminatie ook. Uit die gesprekken en thema’s die aan bod kwamen is de eerste liedjeslijst ontstaan waaruit uiteindelijk twaalf liedjes werden weerhouden. Die vormen de thematische spanningsboog in de voorstelling

die de titel Gelukkig Zijn kreeg, naar het lied van Ann Christy. Iedereen is van de wereld van The Scene benadrukt bijvoorbeeld het multiculturele. Het gemis van de mensen die in het thuisland achterbleven herken je ook in Ik mis je zo van Will Tura. De muziek in combinatie met het verhaal van deze groep mensen is herkenbaar voor anderstaligen die Nederlands leren maar ook voor de Vlaming en dat dicht de kloof tussen beide groepen. Zo zag ik na een voorstelling eens een Vlaams omaatje die met de zwarte acteurs op de foto wilde. Acteurs en publiek raken geregeld aan de praat met elkaar.’ ‘Het was boeiend te merken dat er ook verschillende niveaus zijn in de teksten’, vertelt Andy Dhondt. ‘Een tekst als Ik hou van U van Noordkaap is vlot verstaanbaar voor iemand die zijn eerste stappen zet in het Nederlands, maar De eerste sneeuw is al moeilijker te interpreteren voor wie Nederlands niet zijn moedertaal is. Daar gaat het over een kleine jongen die volwassen wordt en bij de eerste sneeuw terugdenkt aan vroeger, en aan zijn overleden moeder. De finesses van die teksten trachten te begrijpen is uiteraard een uitdaging. Het is ook belangrijk dat de zangers die nuances aanvoelen om het lied overtuigend te kunnen vertolken.’ De voorstelling Gelukkig Zijn ging in februari in première en werd een groot succes. De komende maanden staan er opnieuw tal van optredens geboekt. ‘Een taal leren moet plezierig zijn’, besluit Peter Schoenaerts. ‘Theater of muziek zorgen er voor dat mensen gemotiveerd zijn. Je leert beter Nederlands als je dat in een plezante context doet. Door mensen emoties te laten ervaren via de nieuwe taal, groeit ook de band met de taal en het land. Geloof me, onze koorzangers hebben ondertussen ook de Nederlandstalige muziek ontdekt en velen zijn er wild van.’

DE BEKOORING De stad Sint-Niklaas startte ondertussen ook met een koorproject voor anderstaligen. Het initiatief komt van de dienst Samenleving van de stad. Veerle Deloof: ‘Hoe meer verschillende manieren men kan aanreiken om Nederlands te leren hoe meer kans je hebt dat mensen toehappen. Het is meteen ook een manier om mensen de weg te tonen naar andere instellingen van de stad zoals de Muziekacademie.’ Onder leiding van Bea Van Buynder van de Stedelijke Muziekacademie Sint-Niklaas kunnen anderstaligen vanaf september terecht in het proefproject dat de naam de beKOORing kreeg. Op het menu staan Nederlandstalige liedjes. Bea Van Buynder is ook dirigente van het Bloemetjeskoor waar ze met een 35-tal mensen met een beperking en enkele van hun begeleiders de wonderen van het zingen al meermaals kon ervaren. Ondertussen kan dat koor door zangers, dirigent en entourage niet meer gemist worden. Nu staat ze voor een nieuwe uitdaging: zingen met anderstaligen. ‘Ik vond dat een tof initiatief van de dienst Samenleving van de stad en ik was meteen bereid dat mee op te starten’, zegt Bea Van

De dienst Samenleving van de stad Sint-Niklaas startte ondertussen ook met een koorproject voor anderstaligen.

Buynder. ‘Muziek kan heel wat teweeg brengen. Plezier beleven en zingen lijkt met een erg stimulerende omgeving om een nieuwe taal te leren. Ik ben er van overtuigd dat dergelijke initiatieven zeer nuttig zijn: de stap durven zetten naar een koor, repeteren en napraten, dat is ook integreren. Ik besef wel dat het zetten van de eerste stap niet altijd zo evident is. De repetities zullen in de Muziekacademie van Sint-Niklaas plaatsvinden. Op dezelfde plek worden door de stad ook lessen Nederlands gegeven dus sommigen kennen de weg al naar het gebouw waar het allemaal zal gebeuren. In die taallesklassen zal ik het project zeker nog eens gaan voorstellen. Ik ben alvast zeer enthousiast.’ ‘Wat het repertoire betreft denk ik op de eerste plaats aan eenvoudige liederen of canons. Als het potentieel van de groep groter is kan er uiteraard ook meerstemmig gezongen worden. Ik besef dat de muziek die we zullen brengen voor de deelnemers een onbekend muziekgenre zal zijn. De teksten moeten hen uiteraard wel aanspreken. Het moet interessant zijn en niet te moeilijk. Ik vind wel dat mijn zangers moeten weten wat ze zingen en waarom ze op een bepaalde plek in een lied die bepaalde emotie moeten uitdragen. Daarom zal ik wellicht ook met tekeningen en gebaren werken om alles duidelijk te maken, en ook voor- en nazang zal aan bod komen.

Het is van half september tot eind november elke week en op 9 december plannen we een toonmoment. Als de deelnemers enthousiast zijn, dan doen we zeker verder.’ ––– Tom Eelen

De stap zetten naar een koor, repeteren en napraten, ook dat is integreren Bea Van Buynder

Speeldata ‘Gelukkig Zijn’: www.fast-forward.be De BeKOORing: www.sint-niklaas.be/nieuws/de-bekooring

T H E A T E R G R O E P FA S T F O R W A R D PRESENTEERT

T H E AT E R M ET A N D E R S TA L I G E N V.U: P. Van Kemseke, Leuvensesteenweg 102, 1800 Vilvoorde

Dit is een productie van:

Met de steun van:

In samenwerking met:

PLANIDOO, EERSTE HULP BIJ ORGANISEREN Nieuw digitaal platform helpt mensen sneller, samen en beter activiteiten organiseren die Vlaanderen doen bruisen van leven. Verenigingen met organisatieplannen kunnen sinds kort hun initiatief samen uitwerken en aftoetsen aan de nodige organisatorische vereisten op Planidoo, een gloednieuwe online gratis tool die mensen wil aanzetten om goede activiteiten uit de grond te stampen.

Koorbesturen met meer of minder ervaring in het opzetten van concerten, open repetities, koorweekends, kennen als geen ander de complexiteit van organiseren. Het vergt veel tijd en brengt een veelheid aan taken met zich mee: vergaderingen plannen, taken verdelen, afspraken maken en opvolgen zonder verwarring te zaaien in de groep is vaak een hele opdracht. Zoeken naar materiaal, leveranciers en partners, uitvissen welke informatie,

documenten en dossiers nodig zijn, kan soms moeizaam verlopen. Planidoo is zich bewust van die mogelijke hindernissen en combineert nu oplossingen in één gratis en laagdrempelig platform. Concreet betekent dit dat koren en andere verenigingen hun concerten en activiteiten online kunnen organiseren in de project omgeving op www.planidoo.be. De tool gidst je door a lle cruciale stappen die je als

In 2016 is het 400 jaar geleden dat Shakes peare stierf. Het initiatief Singing Shakespeare inspireert koren, componisten en muziekliefhebbers om composities op teksten van Shakespeare te schrijven en/of uit te voeren. Ze brengen muzikanten van over de hele wereld samen in locale evenementen en op internet. Of je nu solo zingt, met kinderen, in een amateurkoor of professioneel zanger bent, Singing Shakespeare is er voor iedereen.

Op de website vind je interviews, artikels, foto’s, repertoire. Koren kunnen er hun eigen concerten met Shakespearerepertoire publiceren en in contact treden met koren wereldwijd. Componisten worden uitgenodigd hun werk op Shakespeareteksten te promoten. Neem een kijkje op www.singingshakespeare.com

organisator moet ondernemen. Gaande van datum en locatie bepalen, over taken uitstippelen, tot een budget opmaken en promotie inplannen. Eens je project is opgezet, kan je je team online uitnodigen om samen te werken en in een paar klikken de rollen en taken verdelen. De handige chatfunctie en meldingen zorgen ervoor dat iedereen altijd en overal op de hoogte is van de vorderingen. Bijzonder aan dit platform is dat je er alle relevante informatie vindt per type evenement. Voor het organiseren van concerten bijvoorbeeld, geeft Planidoo je leuke tips & tricks: waar je een toffe zaal kunt vinden, welk materiaal je best voorziet, aan welke formaliteiten je evenement moet voldoen... Naast de planmatige structuur van de organisatietool biedt Planidoo nog heel wat unieke extra’s. Zo kan je op Planidoo onmiddellijk je evenement publiceren in een g ratis mini site waar je leden of genodigden alle gedetailleerde informatie kunnen vinden zoals datum, plaats en programma. Ook templates en voorbeelden zoals een begrotingsmodel, materiaallijst en socialemediaplanning kan je online downloaden. Ten slotte kan elke organisator de Planicoach in zijn team uitnodigen en vervolgens inschakelen voor advies bij het organiseren. Een organisatie-expert uit het Planidooteam bij wie je zelfs voor onmogelijke vragen kunt aankloppen. Planidoo hoopt hiermee Vlaanderen te activeren, ondersteunen en inspireren!

VIVENTE VOCE JUBILEERT MET SYMPOSIUM EN CONCERT

DE XIV STONDEN A PORTRAIT OF PAUL SCHOLLAERT

Wat kan een stemlabo de koorzanger leren? Is muzikaliteit erfelijk? Je krijgt toegankelijke info en inzichten over erfelijkheid, de werking van het brein en de stem bij het zingen. Logopediste Kristin Daemers, Prof. Vanakker (Centrum voor Medische Genetica) en Dr. Vakaet (neuroloog) zijn sprekers met gezag in hun vakgebied. In het tweede deel van het symposium introduceert stemcoach Sarah Algoet de ‘Complete Vocal Technique’, waarbij de mogelijkheden van de stem in de praktijk worden geëxploreerd. Een aanrader voor alle zangers! Bij een jubileum hoort ook een jubileumconcert. Vivente Voce heet je ook welkom op de uitvoering van de Nelsonmesse van Haydn, Drei Psalmen van Mendelssohn en Das ist meine Freude van J.L. Bach op 21 november 2015 om 20 uur in de St-Pieterskerk, Sint Pietersplein, Gent. De solisten zijn: Emilie De Voght, Lien Haegeman, Axel Everaert en Kai-Rouven Seeger. In de Nelson-mis wordt het koor begeleid door het Mechels Kamerorkest, voorbereid door Tom Van den Eynde. Vier mee met Vivente Voce en neem deel aan deze interessante jubileumactiviteiten. Nog snel inschrijven is de boodschap! Alle info op www.vivente-voce.be © Vivente Voce

Montefagorum stelt zich al enkele jaren tot doel om de Vlaamse hedendaagse koormuziek in de kijker te zetten. Hun lijst met beschikbare cd-opnames neemt intussen aardige proporties aan. De jongste twijg aan de Montefagorumboom is een cd gewijd aan de koormuziek van Paul Schollaert. Naast Schollaerts eindeloze stoet composities voor liturgisch of pedagogisch gebruik, geniet zijn opus magnum De XIV stonden op teksten van Guido Gezelle veel minder bekendheid. Eind jaren ‘80 gecomponeerd voor koren & soli van het Lemmensinstituut, programmeerden ook de kathedraalkoren van Hasselt en Mechelen dit werk de voorbije decennia sporadisch, maar de Capella di Voce levert hier een ‘first world recording’ af. Schollaert schreef met De XIV stonden een compositie in een overwegend laatromantische koorstijl, wortelend in de tradities van Ryelandt en Van Nuffel. Opmerkelijk is echter de manier waarop Schollaert ook de verworvenheden van de ‘nieuwe’ koorschriftuur uit de periode 1960-1990 in het geheel weet te verweven door het toepassen van meer polyfone schrijfwijzen en een verwijde tonaliteit naast de smaakvol aangewende homofone gedeelten. De Capella di Voce kan die afwisseling van stijlen goed aan. Aangezien zowel de dirigent als een groot aantal koorleden van de Capella di Voce het muzikale metier grotendeels meekregen op het Lemmensinstituut hoeft dat niet te verbazen. Deze wereldpremière verdient een plaats in de collectie van een groot aantal muziekliefhebbers. Of nog beter: het schijfje verdient een permanente plaats in uw favoriete audio-installatie. Laat u betoveren door de muziek, de adem, de geest, de stemmen van het Lemmensinstituut, echo’s uit de ‘goeie jaren’ waarvan we hopen dat ze niet voorbij zijn. ––– Peter Maus

Het Gentse Vivente Voce bestaat 25 jaar en leeft meer dan ooit! Het koor ontstond in 1990 en is bekend om zijn straffe concerten met gevarieerd repertoire. Vivente Voce telt een veertigtal enthousiaste, ervaren zangers uit heel Vlaanderen. Dirigent Jeroen Keymeulen leidt het koor met aandacht voor stemvorming, muzikaliteit, nuancering en een adequate pedagogische aanpak. Onder zijn leiding rangschikte het koor zich in februari van dit jaar in eredivisie. Ze brengen zowel oratoria, romantische concerten als hedendaagse muziek. Om het jubileum te vieren werd een origineel initiatief genomen: een symposium Moeder waarom zingen wij? Inzicht in zingen op zaterdagnamiddag 24 oktober 2014 van 13 tot 18 uur in het Vormingscentrum Guislain Gent, Jozef Guislainstraat 43.

Interview Thomas Vanderveken

Als student aan het conservatorium van Brussel sleet Thomas Vanderveken heel wat uren alleen achter zijn piano. Gelukkig was er ook af en toe tijd om in groep muziek te maken, tijdens de koorrepetities. ‘Ik vond het heerlijk om een deel te zijn van zo’n krachtig apparaat. Ik stond altijd op de eerste rij.’

Hij is gastheer van het Canvas-programma Alleen Elvis blijft bestaan en één van de vaste gezichten van Voor Hetzelfde Geld op Één. Maar Thomas begon zijn VRT-carrière bij radiozender Klara. Een gesprek over zijn liefde voor muziek en krachtige stemmen. Wat maakt een zanger goed, in jouw ogen? Thomas Vanderveken: ‘Goede zangers zijn goede vertolkers. Als een soort muzikale tolken kunnen ze een partituur vertalen naar het publiek, uitleggen wat er staat en wat die muziek vandaag voor elke individuele toehoorder kan betekenen. Je moet als zanger niet alleen technisch begaafd zijn, maar je moet de muziek ook doorgronden én helder kunnen communiceren.’

Tom Waits

Heb je een favoriete stem? Thomas Vanderveken: ‘Er is niet één stem of één stijl die ik het allerbeste vind. Als ik dan toch namen moet noemen: ik heb Andreas Scholl gezien in de Royal Albert Hall in Londen, tijdens de Last Night of the Proms, en dat was heel indrukwekkend. Wat een loepzuivere stem, wat een finesse. De man heeft in z’n eentje het vak van contratenor weer hip gemaakt. Ik krijg tranen in m’n ogen wanneer hij Ombra mai fu zingt, zo ontroerend perfect is het. Het omgekeerde is waar bij Tom Waits, daar is het de imperfectie die me raakt. Hij haalt allerlei ruwe dingen uit met z’n stem, die ik echt interessant vind. Eigenlijk speelt hij een beetje dat hij zanger is en is hij vooral een verteller. Ook Aretha Franklin is heel straf, onovertroffen qua power. En Louis Armstrong is een briljante vertolker: hij heeft een onorthodox stemgebruik, maar zijn timing en het gevoel dat hij in zijn woorden legt, zijn geniaal. Wie me onlangs nog verraste was Lady Gaga op Gent Jazz. Misschien niet de beste zangeres ter wereld, maar wat ze doet is fascinerend. De avant-garde van de popmuziek, dat is zij. Een heel inspirerende vrouw.’

Je bent duidelijk geen purist. Thomas Vanderveken: ‘Nee! Het huis van de stem heeft veel mooie kamers, je moet de muren niet willen uitbreken. En voor zang geldt, nog meer dan voor alle andere muziek, dat er een periode is voor en na de uitvinding van de microfoon. Voordien moesten zangers de hele ruimte vullen met hun keel. Maar eens de microfoon er was, kon je ook fluisteren of zingen zonder ademsteun. Dat is zo’n grote revolutie geweest en ik ben blij dat we vandaag de twee werelden kennen.’ Is er een specifiek muzikaal moment dat je altijd zal bijblijven? Thomas Vanderveken: ‘Toen mijn vriendin en ik op reis waren in Peru nam een sjamaankoppel ons mee de bergen in om daar een ritueel uit te voeren. Terwijl ze het offer klaarzetten begon de vrouw van het koppel plots te zingen. De melodie die ze zong kwam uit een heel ver verleden, het was bijna dierlijk. Ik voelde op dat moment heel hard aan hoe natuurlijk en fundamenteel zingen is voor een mens. Dat was zonder twijfel één van mijn mooiste stemervaringen.’ Kan je zelf goed zingen? Thomas Vanderveken: ‘Ik vind van wel, mijn vrienden zijn het daar niet per se mee eens. Ik zing heel erg graag, hoe luider hoe liever. In de douche en in de auto, maar ook gewoon in huis. Doorgaans tot iemand me smeekt om te stoppen. Ik loop ook vaak te neuriën, dat helpt om lege momenten op te vullen.’ Heb je ooit zangles gevolgd? Thomas Vanderveken: ‘Zang was een bijvak in het conservatorium en nadat ik afgestudeerd was, heb ik privéles gevolgd. Ik ben geen natuurtalent, maar technisch weet ik wel min of meer wat ik moet doen. Eén van de grote voordelen van zingen is trouwens dat je er relatief laat mee kan beginnen en toch nog een hoog niveau kan bereiken. Een pianist of een violist die pas op z’n zestiende les begint te volgen haalt nooit een concours zoals de Elisabethwedstrijd, no way. Maar iemand die een instrument speelt en op z’n achttiende beslist om ook te gaan zingen, die kan als zanger nog uitgroeien tot wereldtop.’

Een concert op leven en dood, daar hoop ik altijd op. Houd je van het fysieke van zingen? Thomas Vanderveken: ‘Absoluut. Tijdens een zangles of een repetitie ben je intensief bezig met je ademhaling en je lichaam. Ik vind het heel fijn om die inspanning nadien ook echt te voelen, het vermoeide, het draaierige. Het heeft iets louterends. Als ik een verkoudheid voel opkomen, probeer ik om een uur lang goed door te zingen. Misschien is het bijgeloof, maar ik heb de indruk dat je daar je longen goed mee open zet, ze meer zuurstof geeft. Ik voel me dan alleszins aangesterkt.’ Zing je graag samen met andere mensen? Thomas Vanderveken: ‘Heel graag. In het conservatorium was er verplicht ‘groepsensemble’ voor alle studenten die een instrument bespeelden waarmee ze niet in het orkest terecht konden. Koor dus, en ik vond het heerlijk. De meeste studenten lieten zich aanvinken op de aanwezigheidslijst en probeerden dan zo snel mogelijk weg te glippen, maar ik was heel gemotiveerd. Het heeft iets magisch als een grote groep kelen samen open gaat. Een koor is één van de krachtigste en meest expressieve instrumenten die een componist tot zijn beschikking heeft.’ Welke koren hoor je zelf het liefst? Pittige gospel of liever iets ingetogen? Thomas Vanderveken: ‘Wat er gezongen wordt is ondergeschikt aan de manier waarop. De uitvoering is zo belangrijk: een afgehaspelde Bach of een middelmatig gospelkoor zijn geen van beiden interessant. Elk genre kan zo boeiend zijn als een thriller of zo saai als verf zien drogen. Het gaat om de energie die doorgegeven wordt, de inzet waarmee gezongen wordt. Een concert op leven en dood, daar hoop ik altijd op. Zangers die technisch goed zijn én gepassioneerd kunnen ook van een schlager iets fantastisch maken.’

Van welke koormuziek houd je? Thomas Vanderveken: ‘Ik ben niet zo goed thuis in het koorrepertoire, maar één van de meest indrukwekkende stukken is de finale van de negende symfonie van Beethoven. Ik denk ook aan Va, Pensiero, het slavenkoor uit Nabucco van Verdi. Bij het lacrimosa van het Requiem van Mozart rollen de tranen over mijn wangen. Ik kijk ook heel erg uit naar de Grande Messe des Morts van Berlioz dat het Vlaams Radio Koor in november zal uitvoeren. Een koor op topniveau.’ Kan je ook genieten van andere muziekgenres? Musicals, bijvoorbeeld? Thomas Vanderveken: ‘Musicals kunnen heel goed zijn, maar toch wint opera. Bij opera komt de zang recht in mijn oor terecht, zonder elektronische tussenstappen en daar houd ik van. De enige muziek waar ik niet voor open sta, is muziek die opgebouwd is uit clichés en gemaakt door mensen die de moeite niet doen om iets origineels te creëren. We hebben het geluk dat we in een tijd leven waarin we ongelofelijk veel keuze hebben en toegang tot eindeloos veel muziek. Iemand die in 1750 werd geboren had al veel geluk als hij twee keer zijn favoriete symfonie kon horen. Beeld je eens in wat voor evenement dat telkens geweest moet zijn! Nu kan je de godganse dag luisteren naar wat je maar wil, ook al is die muziek eeuwenoud. De waarde van een muzikaal moment is in dat opzicht misschien wel kleiner dan vroeger, maar toch vind ik het fijn dat alles binnen handbereik ligt.’ Welke concerten staan nog in jouw agenda? Thomas Vanderveken: ‘Dit najaar komt Jonas Kaufmann naar BOZAR, daar kijk ik heel erg naar uit. Op plaat vind ik hem alvast schitterend. Ik hoop dat hij het live ook kan waarmaken, dan mag hij bij op mijn lijstje. Hij heeft een volwassen, maar heel frisse, levendige stem. Technisch goed en tegelijk een goede interpretator die zich inleeft in wat hij zingt. Een vertolker pur sang.’ ––– Sofie Rycken

Ondanks de slappe vakantiemaanden is de markt met koor-cd’s actief gebleven en niet in het minst dankzij de ensembles van eigen bodem: Huelgas Ensemble, Vox Luminis, Psallentes en deels ook CantoLX. Het Naamse Vox Luminis heeft zijn eerste decennium afgerond met een dubbel-cd gewijd aan de voorouders van de grote Johann Sebastian Bach: Johann, Johann Christoph en Johann Michael Bach. Met Vox Luminis van Lionel Meunier kreeg Philippe Herreweghe en het Collegium Vocale een waardige concurrent. Zijn overwegend dubbelkorige motetten van de drie Bachs klinken heerlijk. (Ricercar) Vox Luminis heeft zich pas de laatste jaren bij de absolute top gevoegd, het Huelgas Ensemble staat daar al jarenlang. Dat bewijst ook zijn nieuwste schijfje De erfenis van Petrus Alamire. De recente medewerking van Paul Van Nevel en zijn groep aan Laus Polyphoniae resulteerde in een cd-bloemlezing van bekende (Desprez) en minder bekende componisten (o.a. Sticheler en Forestier) uit de verzamelingen van Alamire. Het gaat om de live-opname van het openingsconcert van het Antwerpse festival in augustus van dit jaar. (Cypres) CantoLX is geen koor maar een jong internationaal vocaal ensemble dat in Luxemburg gevestigd is. Onder leiding van de Vlaamse klavecinist Frank Agsteribbe nam het aria’s op uit Arie Musicali, twee verzamelingen van Girolamo Frescobaldi. Het zijn stemmige 17de-eeuwse aria’s met een poëtische inhoud die onderbroken worden door orgelimprovisatie van Maurice Clement. (Etcetera) The Choir of Sidney Sussex College uit Cambridge is het zoveelste schoolkoor uit deze universiteitsstad. Hoewel de jonge zangers van dirigent David Skinner niet het niveau van hun overbekende collega’s van King’s college halen blijven de geestelijke werken van de Engelse barokcomponist William Croft voldoende boeiend. (Obsidian) De cd’s van Musique en Wallonie zijn een voorbeeld van een perfecte uitgave: een prachtig verzorgd boekje in 4 talen (ook in het Nederlands) en telkens een fraaie uitvoering. Hun recente schijfje is gewijd aan een oud manuscript dat pas in 2006 in de kathedraal van Doornik werd ontdekt. De Missa Transfigurationis zou door Capilla Flamenca opgenomen worden, maar door het overlijden van Dirk Snellings werd Hendrik Vande Abeele gevraagd om in te springen met Psallentes. Het bleek een zeer goede keuze, Hendrik is niet alleen in het gregoriaans goed thuis maar ook in de 16de-eeuwse polyfonie. (Musique en Wallonie) ––– Mirek Cerny

KOOR WERELD

Jouw koor of zangproject hier in de kijker? Bezorg ons een recente en originele foto met een tekstje van maximum 100 woorden. Mail naar redactie@koorenstem.be voor 10 november 2015.

DE MINNEZANGERS IN DUBLIN

LADY LINN & MARTINE DE KOK IN KOOR

Tweejaarlijks organiseren de Minnezangers uit Zele een koorconcertreis naar het buitenland. Na Wenen, Praag en Boedapest viel de eer dit jaar te beurt aan Dublin. Tijdens de Paasvakantie mochten we proeven van de rijke diversiteit die de Ierse cultuur te bieden heeft: geschiedenis, architectuur, literatuur, kunst, culinaire ontdekkingen ... en uiteraard ook muziek. Zo mochten we concerteren in de impressionante Saint-Patricks Cathedral en een gastoptreden verzorgen in de pub The Cobblestone: een ware smeltkroes van Ierse en Vlaamse volksmuziek! Samen muziek en plezier maken werkt zo verrijkend dat we dit gevoel heel graag delen. Mannenstemmen altijd welkom!

Op 21 augustus 2015 brachten Lady Linn, Martine de Kok en hun honderd ‘magnificent’ zangers een uniek concert in deSingel in Antwerpen. Twee pop-up koren, een jongerenkoor en een dynamische bende 30-plussers, zongen met deze twee artiesten een wel heel origineel éénmalig liveconcert. Een team van professionele coaches heeft de zangers begeleid in de opbouw naar het concert. De gelegenheidskoren werkten naast de koorrepetities, ook in kleine groepjes aan zangtechniek en podiumpresence. Lady Linn & Martine de Kok in Koor werd een unieke belevenis voor het koor, het publiek én artiesten zelf. Zaterdag Zondag, organisator van het project, is niet aan haar proefstuk toe!

www.facebook.com/deminnezangers

www.facebook.com/primusz

BATTLE OF THE CHOIRS ZINGEN IN HET KLEURRIJK KINDERKOOR De Vrije Ateliers van het cultuurcentrum Sint-Niklaas zijn recent met een nieuw project gestart. Bij het Kleurrijk Kinderkoor leren de kinderen al spelenderwijs zingen in verschillende talen. Ze ontdekken klanken en muziek uit andere landen en werelddelen. De kinderen worden professioneel begeleid door Sterre De Raedt en Steph Van Uytvanck. Ze ontdekken gekke stemmen, rare talen en kleurige klanken. Een andere culturele achtergrond hebben, wordt in dit koor een extra boeiend gegeven! Samen zingen en elkaar liedjes aanleren is dé leukste manier om elkaar te leren kennen en om te proeven van kunst en cultuur. www.facebook.com/kleurrijkkinderkoor

WIE IS PER VOCE ? Een Gemengd koor uit Heule dat bestaat uit 35 koorleden en de bezielende dirigent Bernard Demeyere. Vroeger waren wij bijna uitsluitend een kerkkoor; onder impuls van onze nieuwe dirigent werd ons repertoire sterk uitgebreid. We waagden ons met succes aan andere genres. We kregen de smaak te pakken van gospels maar ook andere muzikale genres kwamen aan bod: Franse chansons, Engelse klassieke liederen, kerstliederen, … Samen met 7 instrumentisten trad het koor dit jaar voor de eerste keer op in de concertstudio te Kortrijk. Een unieke ervaring. www.pervoceheule.be

Heel Mechelen zal van 18 tot 20 december 2015 bruisen van het koorleven op het allereerste Internationaal korenfestival voor pop- en musicalkoren, gospelkoren en close harmonygroepen. Iedereen kan mee genieten van het festival of je nu 8 of 88 bent, professioneel muzikant of muziekliefhebber, luisteraar of uitvoerder… Het festival bestaat uit een wedstrijd, optredens en workshops. Voor elk wat wils dus. In de jury van de wedstrijd verwelkomen we alvast John Damsma en Frank Hermans. www.amused.be

CAMERATA AETAS NOVA Feesten, daar zijn ze goed in bij Camerata Aetas Nova. In december 2014 vierden ze een sfeervol internationaal getint kerstfeest met het programma Leysen voor een Stille Nacht: Britse Carols, hedendaagse bewerkingen van Vlaamse kerstleysen én het betere kerstwerk in close harmony-stijl. Eerder dit jaar in mei hielden ze een kleurrijke en druk bijgewoonde Fiesta Latino-Americana, met repertoire uit Brazilië, Cuba, Haïti, Uruguay, Argentinië, Colombia, Mexico en Venezuela.

25 JAAR KALLIOPE De première van een nieuwe compositie is een leuke uitdaging voor een concertkoor. Nochtans kennen veel composities geen deuxième, laat staan een troisième. Wat jammer dat steengoede composities vaak in de lade blijven liggen! Ter gelegenheid van het 25-jarige jubileum zal Kalliope onder leiding van Sabine Haenebalcke geen première brengen maar wel een bloemlezing van uitsluitend profane a capella koormuziek van Vlaamse componisten na 1950. Centrale componist is Rudi Tas. Zijn liedcyclus La chanson d’Eve op tekst van de Gentse dichter Charles Van Lerberghe, krijgt een belangrijke plek in het concert. In deze hermetische poëzie komt het symbolisme sterk tot uiting. In overleg met Rudi Tas koos Sabine Haenebalcke ervoor om ook werk te programmeren van zijn leermeesters en mentors – Herman Roelstraete, Vic Nees, Roland Coryn en Raymond Schroyens – én van tijdgenoten zoals Lucien Posman, Kurt Bikkembergs, Maarten van Ingelgem en Erika Budai. In de teksten vinden we twee rode draden terug, enerzijds Vlaamse poëzie (in grote mate Paul Van Ostaijen) en anderzijds Franstalige poëzie, waaronder de erotische gedichten die Raymond Schroyens inspireerden voor zijn Muses Gaillardes. Met dit repertoire grijpt Kalliope terug naar de beginperiode: alles begon met hedendaagse Vlaamse koormuziek. Inmiddels put Kalliope ook uit het oudere werk: zo volgen er in maart 2016 drie uitvoeringen van Bachs Mattheuspassie, in samenwerking met Altra Voce uit Kortrijk en Toon op Toon uit Ronse. Jubileumconcert op 25 oktober 2015 te Gent, kapel van het St. Lievenscollege om 16:00u. www.kalliope.be

En zie, het houdt niet op. Voor hun 15de verjaardag gaven ze een compositieopdracht aan Kurt Bikkembergs. Hij zet het voorbije anderhalve decennium om in klank bij drie notoire feesten uit de cultuurgeschiedenis. Camerata Aetas Nova over het opdrachtwerk: ‘Eerst het banket (zeg maar: orgie!) van Trimalchio zoals te vinden bij de Romein Suetonius, dan het veel ingetogener feest van Babette (in de film van Gabriel Axel uit 1987 naar de novelle van Karen Blixen). En ten slotte het dorpse bruiloftsfeest op het immer populaire schilderij van Pieter Breugel de Oude uit ca. 1566. Je kan je voorstellen wat Bikkembergs daarvan gemaakt heeft, en met welk plezier hij zijn tricky koorpartijen verder heeft ingekleurd met het curieuze instrumentale trio van viool, gitaar en piccolo!’ Daarbij brengt het koor ook nog een bont allegaartje van topwerken die ze de voorbije jaren brachten. Jubileumconcert op 15 november 2015, 15.15 uur – Grote Aula Maria-Theresiacollege, Leuven. www.camerata.be

©Kaupo Kikkas

Het enigma Arvo Pärt

Al vier jaar op rij is de muziek van Arvo Pärt de meest uitgevoerde hedendaagse muziek ter wereld. Dat is buitengewoon indrukwekkend. Zoals iedereen weet is daar heel veel koormuziek bij. Populaire stukken als Da Pacem domine of Magnificat zijn ettelijke keren opgenomen. Met zijn eigen kamerkoor AQUARIUS zingt Marc Michael De Smet deze muziek vaak en graag. Aquarius is uniek in de wereld door zijn uitvoeringen van de Kanon Pokajanen, een a cappella marathon van bijna twee uur. Op 24 oktober 2015 zingen zij dit meesterwerk voor de 25ste keer en recent namen ze ook een nieuwe cd op met Arvo Pärts koorwerken: Magnificent Magnificat. De dirigent aan het woord. Hoe moeilijk is deze muziek? De noten zijn doorgaans niet moeilijk, maar de zachte dissonanten wel. Pärt laat graag secunden (grote en kleine) tegen elkaar schuren. Vaak aan het einde van een zin of strak en lang volgehouden in een niet-vluchtige ontmoeting. Wie regelmatig hedendaagse muziek zingt is meer gewoon, maar haarzuivere secunden zingen, vergt goede oren en dito stemcontrole. En wat doe je met vibrato? De ritmes zijn door de band heel simpel, het maatgebruik daarentegen (in I am the True Vine elke maat wisselend, in de Kanon Pokajanen hetzelfde) kan erg variëren. Geen probleem als het koor dat gewend is. Indien niet… veel huiswerk voor de dirigent!

Evenveel stilte als klank

Een veel belangrijker punt: al deze muziek – met uitzonderingen – is behoorlijk tot extreem langzaam. Waarom is dat zo? Omdat het de componist om de klank zelf te doen is. Niet om de beweging. Arvo Pärt wil geen vaart. Een goed voorbeeld is The Deer’s Cry: akkoorden die tergend traag voortsjokken, lange geladen stiltes en een cantus firmus in de sopranen die klinkt als een langgerekte herdersroep in de bergen. Het deed één van mijn koorleden denken aan die Zuiderse volksprocessies met zware bloederige houten beelden. Het is meditatief, abstract-religieus. Es geht um den Klang. Elke koorzanger weet hoe moeilijk het is om trage muziek te zingen. De akkoorden mogen dan relatief consonant zijn, ze op peil en mooi van klank houden is geen sinecure.

Langzame homofonie

Arvo Pärt schrijft geen polyfonie. Er is geen weefsel waarin de zanger in het collectief verdwijnt en waarop de luisteraar meedeint op een stroom van hemelse, vernuftige schrijfvirtuositeit. Arvo Pärt schrijft homofonie. Langzame homofonie, met evenveel stilte als klank. (Er zijn uitzonderingen, natuurlijk). Alles draait dan om de klankkwaliteit. Dat is voor elk koor – professioneel, semi-professioneel of amateur – de opgave en uitdaging.

Bovenaards

Mijn ervaring is dat hoe harder wij streven naar een sublieme klank, hoe dichter we bij de zin en de bedoeling van de componist komen. Op zijn best is deze muziek van een mystiek bovenaards gehalte en van een verpletterende diepte. In al zijn eenvoud. Maar, om een vaak geciteerde versregel van Bertolt Brecht te gebruiken: ‘Das Einfache, das schwehr zu machen ist’. Die regel sloeg op het communisme; bij Arvo Pärt gaat het om de al even ideale Godsbetrachting. Want Pärt is religieus tot in zijn diepste vezel. Dat staat overal geschreven en dat kon ik in 2008 ervaren toen hij naar Vlaanderen kwam om een dag met ons te werken. Nooit eerder heb ik een componist ontmoet die zo samenviel met zijn werk: streng, ernstig, bescheiden, het werk om het werk. In eigen land moeten ze dat weten: toen AQUARIUS daar op tournee was met muziek van zijn landgenoot Veljo Tormis kwam de populariteit van beide componisten ter sprake. En wat bleek? Heel het land zingt Tormis. Pärt wordt in het buitenland gezongen.

Spartaanse soberheid en diepe ernst

Naarmate ik me langer met de muziek van Arvo Pärt bezig hield, drong het sterker tot mij door hoe extreem Pärts muziek wel is. Veel hedendaagse koorcomponisten schrijven muziek met een religieuze inslag. Goede voorbeelden zijn Morten Lauridsen en Eric Whitacre, twee componisten die ook bij ons frequent gezongen worden. Ze schrijven goed voor koor en vragen een inspanning die heel wat koren aankunnen. Ook bij een minder excellente uitvoering blijven hun stukken overeind. Pärt maakt het zijn uitvoerders veel moeilijker, ook al staan er minder noten, of net daarom. Het is naakte muziek (nogmaals: met uitzonderingen) die zijn kracht vindt in zijn Spartaanse soberheid en zijn diepe ernst. Deze muziek heeft nauwelijks zijn plaats in religieuze ceremonies. Na het in zichzelf besloten gregoriaans, na het vernuft van de renaissance-polyfonie en de praal van de vocaal-instrumentale barok is er lange tijd niets.

In de 20ste eeuw herbegint het weer, en dan is daar Arvo Pärt. Met overdrijving kan je stellen dat deze stukken op zichzelf kleinere of grotere ceremonies zijn die geloofskwesties met nieuwe, felle aandacht centraal stellen. Men kan zijn muziek niet alleen maar mooi vinden, er is zo veel meer.

Klokjesmuziek

In het najaar verschijnt – naar aanleiding van zijn 80ste verjaardag – een documentairefilm over het leven van de componist. De titel is veelzeggend: Even if I lose everything… In de documentaire zullen we kunnen zien hoe Arvo Pärt, na acht jaar windstilte, met een nieuwe stijl voor de dag komt die hij ‘tintinnabuli’ doopt: klokjesmuziek. Acht jaar zwijgen was ook acht jaar crisis en wanhoop: duizenden vellen muziekpapier heeft hij rusteloos volgeschreven, op zoek naar een nieuwe éénstemmigheid. Een zanger van Pärts muziek weet dat maar al te goed. Ook al experimenteert de componist later met harmonische inkleuring,

Arvo Pärt schrijft homofonie. Langzame homofonie, met evenveel stilte als klank.

de essentie ligt in de strakke lijn, de onthechte melodische curve, de middeleeuwse strengheid. De eerste ‘tintinnabuli’ vocale werken zoals An den Wasser zu Babel, Sarah was ninety years old of de eerste versie van de Missa sillabica zijn quasi monodisch. Het is algemeen bekend dat Arvo Pärt, in zijn zoektocht om zichzelf te vernieuwen, de middeleeuwse ars musica en de renaissance bestudeerde en aanstuurde op een emotieloze esthetiek. De eerste uitvoerders van zijn nieuwe stijl waren dan ook collega’s en vrienden die een ensemble voor oude muziek hadden. Het eerste grote statement van deze herboren componist was een Passio van 75 minuten in het Latijn en van een adembenemende dan wel onverteerbare soberheid en strengheid. Je kan je de vraag stellen of een goed amateurkoor dat deze muziek kan zingen, ze ook wil zingen.

Het blijft een zoektocht

Arvo Pärt geeft geen aanwijzingen aan uitvoerders. Wie de cd-productie van zijn muziek volgt, kan dan ook niet anders dan verrast zijn over de verschillen in aanpak – van zowel de vocale als de instrumentale – van deze muziek. Daar is niets op tegen, zij het dat het verslinden van alle vindbare info rond de muziek en haar maker wel degelijk leidt tot een gedegener interpretatie. Arvo Pärt is sedert zijn allereerste ‘tintinnabuli’-composities veranderd, zowel in zijn schrijfstijl die voller en warmer werd als in zijn houding tegenover emotie, dramatiek en theatraliteit. Hij keurt volmondig goed dat AQUARIUS in zijn oprechte zoektocht naar een interpretatie de expressie, de hevige emotie en de theatrale declamatie niet schuwt. Omgekeerd keurt hij het vibratoloze, declamatieloze, strakke zingen - waar hij eerder voor stond - duidelijk af. Ik kan mij voorstellen dat veel toekomstige uitvoerders een lijn vinden die ergens in het midden ligt. Het blijft een zoektocht. Het enigma Arvo Pärt zal ons nog lang bezig houden. Ik wens van harte dat deze muziek door iedereen, overal gezongen wordt, zo goed mogelijk! ––– Marc Michael De Smet

De jongste productie van AQUARIUS o.l.v. Marc Michael De Smet is een cd gewijd aan de muziek van Arvo Pärt. De cd opent met het Magnificat. Groot was mijn vreugde - en weg mijn vrees - vast te stellen dat AQUARIUS duidelijk kiest voor een levendige koorklank, mijlenver verwijderd van een ijle, overdreven strakgetrokken sound die dan zogezegd zou moeten passen bij de ontwapenende schriftuur van Pärt. De stemmen van AQUARIUS klinken daarentegen altijd warm, breed en intens doorheen het volledige dynamische spectrum. De laatste track, Prayer after the Canon, in 1997 geschreven ter gelegenheid van 750 jaar Kölner Dom, is een indrukwekkende afsluiter van een cd waarvan de grote muzikale spanningsboog op geen enkel moment onderbroken wordt. Hulde! In het booklet wordt bij elk werk de nodige uitleg verschaft, en dat in drie talen. Op de laatste pagina pronkt een vrolijke groepsfoto en de namenlijst van de zangers. Opvallend: verschillende zangers (m/v) zijn ook lid van andere Vlaamse kamerkoorformaties die elk op hun eigen manier impulsen geven aan de Vlaamse koorwereld. Hedendaagse musici flexibiliseren erop los, net zoals de rest van de maatschappij. Als dat zulk een puik artistiek resultaat oplevert als op deze cd kunnen we daar onmogelijk een probleem mee hebben. ––– Peter Maus

Repertoiretips INZINGEN

GEMENGD KOOR

Ritmische inzingers

French songs and choruses for mixed choir

British folksongs for mixed choir

De mooiste koormuziek van Franse componisten, zowel oorspronkelijke zettingen als arrangementen van prachtige Franse liederen voor gemengd koor, met en zonder klavierbegeleiding. Bij de arrangementen zitten pareltjes zoals koorbewerkingen van Chanson d’amour van Gabriel Fauré en A Chloris van Reynaldo Hahn. Ook de Trois chansons van Maurice Ravel met o.a. het hemelse Trois beaux oiseaux du Paradis vind je in deze bundel terug. Geen eenvoudige muziek, doch excellent materiaal voor de betere koren. Uitgegeven bij Novello, aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

The Novello Book of British Folksongs biedt een selectie arrangementen van bekende volksliederen, zoals Auld Lang Syne, All through the night, Scarborough Fair en minder bekende deuntjes. In de bundel vind je bestaande bewerkingen van componisten als Ralph Vaughan Williams, Gustav Holst, Paul Mealor, Grayston Ives, e.a. naast nieuwe bewerkingen die voor deze bundel geschreven werden. De volledige bundel is voor gemengd koor, soms a cappella, soms met begeleiding. Uitgegeven bij Novello en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem. GEMENGD KOOR

Waar de inzingoefening van eerdere uitgaven Meerstemmig inzingen en Harmonisch inzingen vooral gericht zijn op het afstemmen van de klank en intonatie, daagt Tijs Krammer met zijn Ritmische inzingers zangers uit om te werken aan gelijkheid, timing en stijlgevoel. Hij richt zich daarbij specifiek op koren en vocal groups in de lichte muziek. De 58 splinternieuwe canons zijn vaak geïnspireerd op bestaande nummers, gegroepeerd per muziekstijl en volgens een handig systeem snel in te studeren. Bij het inzingen wil je immers zo weinig mogelijk bezig zijn met noten studeren. Een bijkomen voordeel van deze inzingers in canon, is dat zangers binnen één oefening afwisselend de terts, kwint en grondtoon zingen en zo stiekem werken aan harmonisch bewustzijn. Bovendien ervaart ook de hoogste sopraan hoe het is om de baslijn te zingen. Inzingen wordt zo weer fris en avontuurlijk. Uitgegeven door Harmonia en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

VROUWENKOOR

Haydns little organ mass Uitgeverijen zorgen geregeld voor arrangementen voor vrouwenkoor aangezien de mannelijke zangers in koren steeds schaarser worden, maar ook omdat vrouwenkoren in de lift zitten. Zo verscheen er bij Bärenreiter een arrangement van de kleine orgelmis ofte Missa brevis Sancti Joannis de Deo van Joseph Haydn. Haydn schreef het werk in 1775 voor gemengd koor, twee violen en continuo. De naam ‘kleine orgelmis’ verwijst naar het Benedictus met orgel solo. Heribert Breuer zorgde voor het smaakvolle arrangement voor SMezAA en sopraansolo. Uitgegeven door Bärenreiter en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

Vespers van Rachmaninov De Vespers, Rachmaninovs laatste bijdrage aan de Russisch-Orthodoxe kerkmuziek, ontbraken tot voor kort in de bibliotheek van Koor&Stem. In de orthodoxe kloosters versmelten vespers en metten tot één grote nachtwake. Dat gebeurt vooral aan de vooravond van de belangrijke feesten, zoals Pasen. Dus eigenlijk spreken we beter over de Grote nachtwake in plaats van de Vespers. De Russisch-orthodoxe vespers worden a capella gezongen. Rachmaninov schreef het werk in 1915. Het bestaat uit vijftien onderdelen (lofzangen, hymnes en psalmen) waaronder het bekende Bogorodize Dewo. In deze nieuwe uitgave van Carus staat de Latijnse transcriptie van het Russisch onder de muziek naast een zingbare Duitse vertaling. Vooraan in de bundel vind je de Engelse vertalingen van de delen. Uitgegeven bij Carus, aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

VROUWENKOOR

DIVERSE BEZETTINGEN

Baltic songs for upper voicesVol 1 & 2

Ola Gjeilo

Shakespeare settings

Baltische koormuziek bloeit. Vooral sinds het eind van de Sovjetperiode werd de religieuze koormuziek uit het Balticum populair met componisten als Ēriks Ešenvalds (°1977) en Rihards Dubra (°1964) die internationale erkenning krijgen. Van deze en andere componisten bundelt Musica Baltica in samenwerking met Edition Peters in twee volumes composities van uiteenlopende moeilijkheidsgraad. A cappella en met begeleiding, steeds voor vrouwenkoor. Uitgegeven door Musica Baltica en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

DIVERSE BEZETTINGEN

Community Voiceworks Je vindt al enkele bundels Voiceworks in onze bibliotheek: A Handbook for Singing, Songs for Children, Seasonal Songs en Songs for Young Singers. Ondertussen biedt Voiceworks ook de Community Choirs een handig werkboek aan. Hoewel je geen community koor hoeft te zijn om deze flexibele werkjes te zingen. De liederen zijn geschikt voor alle soorten koren vanaf 11 jaar en bespelen diverse thema’s. De bundels van Voiceworks zijn interessant omdat ze zoveel praktische tips, repetitieschema’s en een aanleercd bieden bij het materiaal. Om het Britse Music Teacher Magazine te citeren: ‘Voiceworks is a superb resource for leaders of choral groups at all levels.’ Uitgegeven bij Oxford University Press en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

Hij blijft erg populair, de Noor uit New York. Op zijn Facebookpagina kan je zijn actieve muziekleven volgen over cd-opnames, nieuwe composities en concerten waar hij al dan niet zelf meespeelt. Zijn muziek verenigt amateurs en professionelen, voor elk wat wils. Tot voor kort waren er slechts enkele werkjes van hem aanwezig in onze bibliotheek. Ondertussen schaften we een hoop nieuw a cappellamateriaal van hem aan: Prelude, Christmas Carols 1 & 2, Sanctus, Ubi Caritas, Unicornis captivatur, The Spheres, Tota pulchra es, Agnus Dei, Second Eve, Contrition, voor allerlei koorsamenstellingen. Ook enkele werken met begeleiding van instrumenten zoals Song of the Universal, Gloria, Serentity, Tundra en Seasons zijn nu beschikbaar in onze bibliotheek. Uitgegeven door Walton Music en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

DIVERSE BEZETTINGEN

Bachs grote passie

Waarom weet de Mattheuspassie zoveel toehoorders en uitvoerders diep te raken? Auteur Ad de Keyzer vertrekt vanuit de spiritualiteit en presenteert zo een nieuwe, nog niet beschreven structuur van Bachs Mattheuspassie. Het feit dat Bach dit werk schreef voor de vespers van Goede Vrijdag zet hem aan het denken. De recitatieven en aria’s krijgen hun betekenis door de bijbelteksten waarop zij steunen. Ze worden gedragen door de joodse en christelijke godsdienst met hun spirituele tradities. Het boek is de vrucht van twintig jaar onderzoek. De lezer krijgt inzage in nieuwe, verrassende inzichten. Uitgegeven door Halewijn en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

William Shakespeare (1564-1616) stierf bijna 400 jaar geleden. Bij Oxford University Press verschenen er twee volumes koormuziek om dat feestjaar niet ongemerkt voorbij te laten gaan. In Shall I compare thee bundelt Bob Chilcott 10 nieuwe composities op teksten van Shakespeare voor gemengde stemmen, in Hark, hark the lark brengt hij 8 nieuwe werken uit. Geen Vaughan Williams, Finzi, Tippett of Rutter, maar Will Todd, Cecilia McDowall, Bob Chilcott, Alan Bullard, Stephen Hatfield, e.a. Uitgegeven bij Oxford University Press en aanwezig in de bibliotheek van Koor&Stem.

Partituren ontlenen? Dat kan in de koorbib van Koor&Stem. Contacteer ons via bib@koorenstem.be of 03 237 96 43. Online catalogus, meer info, openingsuren en reglement op www.koorenstem.be/bib

Les Voix Perdues Vier mannen zingen over oorlog, maar vooral over vrede en verzoening. Eén man zoekt zich een uitweg uit zijn verleden. Hij zeult die oorlog al lang genoeg mee in het bloed. Opdat de mensen niet vergeten. Opdat oorlog niet het antwoord is, nooit. In een oorlog zijn er nooit winnaars, slechts verliezers. En daarvan hebben ze er heel veel in de Westhoek. Daarvan getuigen de graven, talrijk als klaprozen. Met de grote War Poetry van Sassoon, Owen en McCrae als leidraad, zoeken de heren van het a-cappellakwartet Les Voix Perdues naar sterke harmonieën, gevoelig en confronterend, warm en tegelijk ijskoud. Zoals de gewone mensen die als soldaten uit de loopgraven opstonden en samen kerstliederen zongen...Zij zingen over oorlog, maar vooral over vrede en verzoening. Bart Pilate, de bariton van het kwartet, neemt de arrangementen voor het kwartet in handen. De voorbije jaren kreeg Koor&Stem veel vragen over muziek uit de oorlog. Daarom selecteerden we met Bart Pilate enkele liederen uit het repertoire van Les Voix Perdues. Geert Van der Straeten bewerkte ze voor gemengd basiskoor. De bundel bestaat uit vijf bewerkingen van Engelstalige oorlogsliederen en één in het Frans voor SATB en SAB. Vanaf nu te koop in de webshop van Koor&Stem.

Nieuwe partituren Deze partituren kan je downloaden op www.koorklank.be om zelf af te drukken of op je tablet te gebruiken.

TWEE EEN LEUK IDEE SINTERKLAASLIEDJES THOMAS DE BAETS

JORIS VAN DER HERTEN De koorpagina’s blikken vooruit naar Sinterklaas. Joris van der Herten (°1991) bewerkte twee klassiekers Sinterklaas kapoentje en Zie ginds komt de stoomboot voor gemengd koor, het ene met piano het andere a cappella. Van der Herten studeerde piano, samenspel en muziektheorie aan de stedelijke academies van Lokeren en Sint-Niklaas, hij zong bij In Dulci Jubilo en het Gents Universitair Koor. Van der Herten was een van de zes genomineerden voor de koorcompositiewedstrijd Ook jouw stem telt (2011) en was de winnaar van de compositiewedstrijd voor cello-orkest van het Cellofestival Dordrecht (2013). Neem een kijkje op Koorklank en ontdek zijn muziek.

Thomas De Baets (°1982) is coördinator van de afdeling muziekpedagogie van LUCA School of Arts in Leuven. De Baets is muziekpedagoog, doctor in de kunsten en ondervoorzitter van EAS (European Association for Music in Schools). Hij schrijft regelmatig muziek voor kinderen en kinderkoor. Een leuk idee ontstond als opdracht van Koor&Stem en werd opgedragen aan Carine Spiloes en haar kinderkoor De kleine Johannes. Het resulteerde in een vrolijk deuntje op tekst van Jan Wouters boordevol goede ideeën om de wereld te verbeteren. Een smaakvol kinderkoorlied met korte tweestemmige passages en pianobegeleiding.

Een leuk idee

opgedragen aan De kleine Johannes o.l.v. Carine Spiloes Tekst: Jan Wouters (º1961)

W ! 44 S mf # W4 A 4

W !

: S f

# W : !

[

W Vivo ! 43 C

1. Zie, 2. Zijn

[

Hij “Wie

# W CC ] [

W C

# W CC [

]

W !

# W C

CC C

hup - pelt lie - ve

waai rijd

en toch

CC h

CC C

CC h

op eens

en bij

en je

BC C B B

al voor

weer! bij.

g C

g ig g g C O C C C

C h

BBB

C-C C

C-

CO C C

p g C

g C

S C

C g

g C

klein,

1.-4.

g C

C. g C. -C

C-C

C C.CC g .C

C-

g C

T g

C-

g g g g C O Ci C C

g C

C-

zijn,

CO C C g

g S C

g C

CCC OOO CC CC

g C S

C-

g g CC T CC .C .C g T C .

C C

-C

C-C

www.koorklank.be

g C

g ig g g C O C C C

C-

C -C

CO C C S

C T C C

R S

g C

BB OOO B

de gro - te baas van ’t land,

g g g g C O Ci C C

B OO B

C O C CC CC O CC CC CC C S

mee, want ’k heb een leuk i - dee… 1.-4.

B-

g C

Muziek: Thomas De Baets (º1982)

ik wil mi - nis - ter

1. Een week -end van vijf da - gen, 2. Een le - ven zon - der pijn, 3. Geen dak - lo - ze op straat, 4. Een bos met dui - zend kleu - ren

W T g T CC p .C # W T C!

neer, mij

ja, droom maar met me

W SO

C C

heen huis

YC C

staan. roe!”

CC O

al de

C dek ook

C C

wim - pels al stilg - leg - tjes ons

aan. toe:

C C

# W

C-C S

W S

je weer ons reeds

zie hem stout is

het kom

C C

CC C

de niet

C (X ) C

C C

paard - je Nig - co - laas,

Span roept

Y CC

Ni - co - laas, ik lek - kers, wie

C -

uit en

Sint krijgt

zijn Sint

C C

stoom - boot lach - en

CC C

de te

C C

ons is

C C

hoe en

]

brengt zoet

X CC

Hoe O,

ginds komt knecht staat

# W3 C 4 ]

Melody: “Im Märzen der Bauer” Arrangement: Joris van der Herten (º1991)

CC C C O C C C C CO C C C -B B -B

Men -sen groot en

Zie, ginds komt de stoomboot Text: Jan Schenkman (1806 - 1863)

fg C

W : S !

con

Twee Sinterklaasliedjes

C C C O CC CC CC C C CO

= 116

g g

R CO C C C

g C

C C

C-

geen ta - ken om te geen zor - gen meer voor geen kind in weer en en dro - men aan de

C-

C C -

g g T C T C CC CC . . T g C. C

C-

Een informatief spel om jonge koorzangers door een gezonde geest. Een naar verschillende tonen, enz. Soms kan je vertrouwdgestuurd te maken met de groeiende stem gezonde levensstijl is dus het motto, ook zien dat het dreigt verkeerd te lopen: dan Ken je Olivia? in combinatie met andere ontwikkelingsaspecten. ook voor kinderen en jongeren. zie je jezelf in de spiegel spreken en zingen

Olivia is een toffe meid van 15 jaar, sportief, vrolijk en een enthousiast koorlid. Olivia leeft zonder rem op haar energie, maar ook niet op haar stem. En vandaag is het ergste gebeurd: Olivia is haar stem kwijt!

STEMWELLNESS

Een tweede niveau is stemwellness: we zorgen goed voor de stem zodat ze zich lekker in ons lijf voelt voor veel verschillende taken. Enkele richtlijnen gelden voor iedereen. Zo is plat water voor de stem wat olie is voor een motor: het beste smeermiddel. Ook elk stemgebruik dat we benoemen met ‘te’ mijden we best: te lang, te luid, te hoog, te laag, te vaak. En dat komt neer op een persoonlijke zoektocht. Want wat te hoog is voor Olivia is dat misschien niet voor Anna.

Had Olivia dat kunnen voorkomen? Misschien wel, en met meer kans op succes als ze er niet alleen voor stond. De stem van Olivia is namelijk nog in volle ontwikkeling. De hoge meisjesstem is ze al ontgroeid, maar ze klinkt nog niet als een volwassen vrouw. Die jaren van ontwikkeling vragen bijzondere aandacht van Olivia zelf en van de mensen rondom haar. Hoe kan je zorgen voor je stem in een periode van enorme groei en ontwikkeling? Dat kan op vele manieren.

GEZONDE LEVENSSTIJL Zorgen voor je stem is zorgen voor je hele zijn. We rusten als we moe zijn, we drinken als we dorst hebben, eten gezond, bewegen voldoende, we genieten van vrienden, ontspannen ons, leren nieuwe dingen, we zijn creatief, voelen ons geliefd,... En ook de stem doet daarmee haar voordeel: ze wordt of blijft namelijk gezond(er) in een gezond lichaam,

STEMTECHNIEK En stemtechniek is een derde niveau: de stem klinkt het meest natuurlijk en gezond als de houding, ademhaling, stemgeving, resonantie en articulatie een optimale stemklank ondersteunen. De stemtechniek wordt grondig aangepakt als je in koor zingt. In ideale omstandigheden - ook al is dat in de praktijk soms moeilijk - worden de stemeisen geleidelijk aan verhoogd naargelang de stemvaardigheden toenemen. Een gezonde levensstijl, gepaste stemwellness en een goede stemtechniek kan je leren voelen, leren horen en leren zien. Spreken en zingen kan veel energie en moeite kosten, pijn doen of je het gevoel geven dat je verkouden bent. De mond of de keel kan droog aanvoelen, je kan een ongewoon ruisje of kraakje in de stem horen, de stem kan minder gemakkelijk toonhoogtes treffen of stroever ‘springen’

met een roodaanlopend gezicht, veel spierspanning in de hals en veel beweging van schouders bij het ademen, een verkrampte houding... Al deze tekenen maken je duidelijk dat het hoog tijd is om meer zorg te dragen voor de stem en de stemtechniek te verbeteren. Olivia kan dat allemaal niet alleen. De mensen rondom haar moeten mee een oogje in het zeil houden, helpen zorgen voor gepaste stemtaken, de ruimte waarin gezongen wordt ‘zangklaar’ maken, inspireren en motiveren om graag te zingen en dit goed begeleiden. En vooral: rekening houden met de vele veranderingen die de groei en ontwikkeling meebrengen. Wat is hiervoor een goede aanpak? ‘The Singing Sofa’, een deelproject van het VOICE-project, heeft daarvoor een voorstel uitgewerkt. Koordirigenten krijgen in kleine pakketjes informatie over de stemontwikkeling. Leden van jeugdkoren kunnen samen een spel spelen (The Singing Sofa, Sit down and play) dat hen meeneemt in een strijd om het ‘ideale koor’. Alles is doorspekt met tips en bevindingen uit de bevraging via de EYSI (European Young Singers Inventory) van koordirigenten en zingende kinderen en jongeren. Wie meer achtergrond wil lezen, vindt er ook de literatuurbronnen. Benieuwd hoe het met Olivia gaat, maar ook met Anna, Toby, Bob en vele anderen? Surf naar www.thesingingsofa.eu en exploreer wat bruikbaar is voor jouw koor! ––– Wivine Decoster, Hans Helsen

DO 22 OKT | Tongeren

Zangavond Zingt Jubilate

www.koorenstem.be/liturgisch | Contact: Klaartje Tas, tel. 016 85 24 44, klaartje.tas@koorenstem.be

ZO 25 OKT | Leuven

Zingen in het Lemmensinsituut Repertoirecursus met 2 ateliers: • Atelier 1 onder leiding van Claudine Martens: Meerstemmige liedzettingen uit Zingt Jubilate. • Atelier 2 onder leiding van Jan Peeters: Meerstemmige liedzettingen voor Palmzondag, Goede Vrijdag en Pasen. www.koorenstem.be/liturgisch | Contact: Klaartje Tas, tel. 016 85 24 44, klaartje.tas@koorenstem.be

NOVEMBER.15 VR 6 – ZO 8 NOV | Brugge

Polyfonieweekend Hoewel van zijn hand slechts één enkele compositie bewaard is, speelt Petrus Alamire (1470-1536) de centrale rol in deze editie van het Polyfonieweekend. Zijn bijdrage tot de renaissancemuziek lag immers op een ander vlak: dat van de muziekmanuscripten. Afkomstig uit Nürenberg komt Alamire naar Vlaanderen om er in opdracht van voornamelijk de Habsburgse heersers de mooiste bundels polyfonie samen te stellen. De handschriften uit zijn atelier (meestal grote koorboeken) blinken uit door hun bijzonder leesbare muzikale kalligrafie, de prachtige miniaturen en versieringen, en de uitmuntende kwaliteit van de verzamelde composities. Van nagenoeg alle grote componisten die actief waren rond de overgang van de vijftiende naar de zestiende eeuw zijn werken overgeleverd via de Alamirebronnen. Tijdens het Polyfonieweekend zingen we enkele composities die bewaard zijn in de Alamirehandschriften. Uiteraard kan Pierre de la Rue,

van wie bijna alle werken via Alamire tot ons zijn gekomen, daarbij niet ontbreken. Ook Jean Richafort en Loyset Compère staan op het programma. Maar we kozen ook bewust voor minder bekende componisten, zoals Johannes Ghiselin of Gaspar van Weerbeke. De goeie smaak van Petrus Alamire is dé garantie dat ook hun composities het ontdekken waard zijn. Docenten zijn Ignace Thevelein, Simon Vandamme en Hendrik Vanden Abeele (masterclass). Het weekend staat open voor koordirigenten, koorzangers en leerlingen van muziekacademies die zich willen bijscholen in de uitvoeringspraktijk van oude muziek. www.kooracademiebrugge.be | Contact: info@kooracademiebrugge.be, tel. 0486 57 43 48

ZA 7 & ZO 8 NOV | Wetteren

Koorweekend voor jongeren

Laat van je horen op hét Koorweekend voor jongeren! Dit jaar op zaterdag 7 en zondag 8 november en voor het eerst onder leiding van Fred Sjöberg (Zweden) en Joris Derder (Gents Universitair Koor, Koriolis). Een weekend zingen op niveau, met meer dan 100 gelijkgestemden. Spetterend en uitdagend repertoire en een uitstekende sfeer. Het weekend is voor gemengde stemmen, dus een speciale oproep aan gemengde jeugdkoren en aan alle jonge tenoren en bassen! Inschrijvingsformulier op www.koorenstem.be | Contact: Marleen Moortgat, tel. 09 220 24 84, marleen.moortgat@koorenstem.be | Prijs: € 50 (leden Koor&Stem), € 60 (niet-leden), incl. logies, maaltijden & muziekmateriaal. | Locatie: Instituut Mariagaard, Oosterzelesteenweg 80, Wetteren

Fred Sjöberg

Dirigent: Jan Peeters Organist: Luc Ponet Sint-Janskerk, Minderbroedersstraat 35, 3700 Tongeren, 20u00 tot 22u00

AGENDA

OKTOBER.15

ZO 8 NOV | Wetteren

Zingen met jongeren Repertoire- en inspiratiedag tijdens het Koorweekend voor Jongeren. De dag begint met het bijwonen van de warmup en tutti o.l.v. Joris Derder en Fred Sjöberg. Tijdens de daaropvolgende workshop worden partituren samen doorgezongen en besproken. Zo kan je meteen ervaren wat geschikt is voor jouw groep. De nadruk ligt op inspirerend en motiverend repertoire voor jongeren. Niet te moeilijk en rekening houdend met de realiteit van vele jeugdkoren: een tekort aan tenoren en bassen. Er komt materiaal aan bod dat geschikt is voor zowel gemengde als gelijkstemmige jeugdkoren. Docent: Marc Van den Borre. Er is gelegenheid om te netwerken en ervaringen uit te wisselen!

INTERNATIONALE 11-17 JULI ZINGWEEK 2016 GENT Workshops voor alle leeftijden, dirigentencursus, Open Singing, koorconcerten en internationale ontmoeting. VOOR VOLWASSENEN

www.koorenstem.be | Contact: Marleen Moortgat, tel. 09 220 24 84, marleen.moortgat@koorenstem.be | Zondag 8 november 2015, 8.30-17.00 uur | Prijs: € 40 (leden

€ 50 (niet-leden), cursusmateriaal en warm urse Koor&Stem), for Starting Tourist Information middagmaal inbegrepen. You will be staying in the heart of the city of Ghent. oral Conductors Museums, historical sites, cosy cafés and shopping

DI 10 NOV | Tienen

streets are all within walking distance.

Zangavond Zingt Jubilate

The British newspaper The Guardian has recently put Ghent in the spotlight in its list of alternative city breaks in Europe, as Ghent offers

Are you dreaming of becoming a choral conductor? Here is your chance to have a go and feel what it is like to sculpture the sound of a choir. Do notGilainstraat be afraid, this 104, Kapel Grauwzusters, course is meant for 'absolute beginners'.

3300

Tienen, 19.30 uur

You will learn about the basics of choral conducting and DO NOV | Maaseik vocal training and19 have a go yourself at conducting in practical sessions. You will also visit the ateliers of the nternational Singing Week Flanders and learn 'tips and tricks' from experienced conductors.

“a buzzing creative scene alongside the historical city center”.

www.visitgent.be

Zangavond Zingt Jubilate

• Uit de Nieuwe Wereld dir. Brady ALLRED (US) • 20ste Eeuwse kathedraalmuziek dir. Kurt BIKKEMBERGS • Crossover project met jonge dansers dir. Marleen ANNEMANS

Info

VOOR (12-18J) For detailedJEUGDKOREN information about ateliers, full bio’s of theYoung conductors, schedule, participation fees see • Voices! dir. Jean-Marie PUISSANT (FR) www.eca-ec.org www.koorenstem.be/singingweek

VOOR KINDEREN, (7-12J)

Deadline for applications: speelse 1/3/2016zingweek • Zinge-zange-zon, dir. Carine SPILOES

Contact VOOR DIRIGENTEN (17-35J)

Koor&Stem Gent Contact person: • Cursus voor jonge, startende koordirigenten Rijsenbergstraat 150 Moortgat dir. Dieter STAELENSMarleen en Annick DESAIR

B-9000 Gent www.koorenstem.be/ +32 92 202 484 singingweek singingweek@koorenstem.be VOOR COMPONISTEN

Sint-Catharinakerk, Grotekerkstraat 1, 3680 Maaseik, 20.00 uur Aim group: first-time-conductors, 16-33y

Young starting choral conductors, young singers who hink about becoming a choral conductor, music stuDOto26 NOV Ninove dents who want learn about |choral conducting and vocal training. Maximum number of participants: 20.

• Seminarie Hedendaagse Vlaamse koormuziek

VOOR IEDEREEN

Zangavond Zingt Jubilate

• Dagelijkse Open Singing

Kapel Zusters der Heilige Harten, 9400 Ninove, 20.00 uur

Teach ers

www.koorenstem.be/liturgisch | Contact: Klaartje Tas,

Annick Desair (BE) —

tel.vocal 016 85training 24 44, klaartje.tas@koorenstem.be

Annick Desair is a lyrical soprano who

regularly works as| Oudenaarde a vocal coach for Flemish DO 21 NOV choirs and at conducting courses.

Accommodation

Dieter Staelens (BE) van Koor&Stem Uniek koorevenement Dieter Staelens studied choral conducting Oost-Vlaanderen met tal van workshops voor with Kurt Bikkembergs. He is the conductor koren in de Stedelijke Academie voor Muziek of the chamber choir Camerata Aetas Nova, of the Flemish ‘Choir of the Year enwinner Woord Oudenaarde. 08-09’. He leads choral conducting courses forAlle Koor&Stem. info op www.koorenstem.be

Ateliers, meals and accommodation are all in one location: the Sint-Bavo boarding school, situated in the shadows of Ghent’s main Cathedral. Accommodation is in basic single rooms and some double rooms. Showers and toilets are in the corridors. Wi-Fi available in some of the rooms and in the communal areas. This accommodation is ideal for the young and the young at heart. There is also limited hotel accommodation available through the organisers. © Visit Gent

Koorronde regio Oudenaarde

Accomodatie en workshops in het hart van Organisers: Koor&Stem — Flemish Gent, in de Sint-Bavohumaniora. for Vocal Verschillende formulesOrganisation voor verblijf Music in partnership en deelname. Reductiewith voor leden VFJK (Flemish Federation for Young Koor&Stem, extra voordelig voor minChoirs) 27j. and ECA-EC

and supported by

the City of Ghent and the www.koorenstem.be/ Flemish Government. zingweekgent Contact: Koor&Stem Gent, zingweekgent@koorenstem.be, tel. 09 220 24 84

Koor zkt dirigent

Mechelen

JEUGDKOOR KORAAL Koraal is een leuke groep jongeren tussen 11 en 18 jaar die elke week samen zingen in hartje Mechelen. Ze repeteren op zaterdag van 17.45 tot 19.45 uur. Elk jaar gaan ze op koorweekend samen met Kolor, het kinderkoor, meestal ter voorbereiding van een concert of een wedstrijd, zoals bvb. het Internationale Muziekfestival te Neerpelt. Interesse om deze bende te dirigeren? Heb je een opleiding koordirectie en/of muziekpedagogie genoten of ervaring als dirigent? Laatstejaarsstudenten zijn ook zeker welkom. www.olvkoor.be en www.facebook.com/olvkoor | Contact: Wim Vermost, tel. 0477 70 06 55, sollicitatie@olvkoor.be

Grimbergen

Lommel

Heusden-Destelbergen

Na meer dan 25 jaar fijn samenwerken met Hans Scholliers is Basaltes op zoek naar een nieuwe dirigent met een diploma koordirectie (of in opleiding). Al bijna 30 jaar is het koor actief in Grimbergen. In al die jaren werden wij een vriendengroep die een mooi repertoire en een goede reputatie opbouwde: uitmuntendheid in het Provinciale Koortornooi 2014. We zingen zowel 20ste eeuwse koormuziek als Renaissance en klassiek. De repetities vinden plaats op dinsdagavond in de kapittelzaal van de abdij van Grimbergen.

Lokomotion bestaat sinds september 2006. Het is een meerstemmig, gemengd koor voor jongeren van 13 tot 21 jaar. We zingen doorgaans vlotte pop- en rocknummers, filmmuziek, Disneyliedjes... Repeteren doen we wekelijks op zondagvoormiddag in wijkhuis De Hanekap in Lommel. We zoeken een toffe, enthousiaste en creatieve dirigent die ons verder kan doen groeien als zanggroep. Ervaring is een pluspunt, maar niet noodzakelijk.

Cantoremus is een 4-stemmig dameskoor met circa 22 leden tussen 20 en 65 jaar oud. Ons repertoire is veelzijdig: religieus, profaan, modern en klassiek Nederlands en anderstalige liederen. We repeteren op woensdag van 19.45 tot 21.30 uur. Concert- en repetitievergoeding repetitievergoeding is voorzien. Word jij onze nieuwe dirigent(e)?

BASALTES

JEUGDKOOR LOKOMOTION

CANTOREMUS

www.cantoremus.be| Contact: Véronique Isebaert, tel 0484/02 41 05

www.koorlokomotion.be | Contact: Toon Geys, toon.geys@telenet.be, tel. 0478 88 62 72

www.basaltes.be | Contact: Ria Turcksin, rturcksin@hotmail.com, tel. 02 270 13 16

Colofon Stemband magazine #5 oktober-november-december Verschijnt vier keer per jaar Oplage: 3.000 exemplaren

Redactieadres redactie@koorenstem.be www.koorenstem.be/tijdschrift

Koor&Stem vzw is de organisatie voor vocale muziek

+32 (0)3 237 96 43

in Vlaanderen. Koor&Stem ondersteunt iedereen die

Zirkstraat 36 2000 Antwerpen

graag zingt, brengt zingende mensen samen en promoot

Uitgave: Koor&Stem vzw

Abonnement

Coördinatie: Jan Stofferis

Binnenland: €25 / Buitenland: €35

Werkten mee aan dit nummer: Tom Eelen, Koenraad de Meulder, Liesbeth Segers, Sofie Rycken, Mirek Cerny, Marc Michael De Smet, Peter Maus, Wivine Decoster, Hans Helsen Coverfoto: productie Gelukkig zijn © Ilse Fimmers Vormgeving: apple-n.be / brand-ink.be Druk: Vanderpoorten

Bij Koor&Stem aangesloten koren krijgen 3 gratis

koorwerking in Vlaanderen. Onze initiatieven helpen je om beter te zingen en om dat met nog meer plezier te doen. www.koorenstem.be

abonnementen. Volg ons via Facebook en Twitter www.facebook.com/koorenstem www.twitter.com/koorenstem Koorklank is een online platform van Koor&Stem vzw met nieuws en inspiratie voor dirigenten en koren, partituren te downloaden, repertoiretips en véél muziek. www.koorklank.be

€ 10

12 EX . VANAF > € 7

BESTEL ONLINE VIA WWW.KOORENSTEM.BE/WEBSHOP