„Mér finnst gaman að vinna með gerviblóð“ - Viðtal við ApocalypsticK

Helen Nicola Seeger (hún/hennar)

Við Jónína hittumst á Café Babalú, krúttlegu kaffihúsi í miðbæ Reykjavíkur. Þar sem við höfum aðeins verið í sambandi gegnum Facebook þekki ég hann ekki til að byrja með þar sem hann stendur og bíður eftir afgreiðslu í biðröðinni, en við fundum hvort annað á endanum. Jónína er með sítt hár, klæddur öllu svörtu og án farða. Hann er öðruvísi en ég bjóst við miðað við það sem ég sá eftir að hafa skoðað samfélagsmiðla hans en þeir eru fullir af drag og „cosplay“ myndum.

Jónína ólst upp í litlu þorpi í Þýskalandi nærri Münster og hollensku landamærunum. Fjölskylda hans hefur alltaf verið hrifin af Íslandi og það kom engum á óvart þegar Jónína fluttist til landsins, þá 21 árs gamall, árið 2017, en hann segir að það hafi verið ákvörðun sem skipti sköpum í lífi hans. Hér kynntist hann í fyrsta sinn manneskju sem skilgreindi sig sem eigerva (e. agender) og allt í einu áttaði Jónína sig á því að það væri til heiti yfir það sem hann hefur fundið fyrir allt sitt líf. Að alast upp í litlu þýsku þorpi, „fyrir tíma Google“, eins og hann orðaði það, þýddi að það var einfaldlega engin fræðsla í boði hvað varðaði ólíka kynvitund. Um hinseginleika almennt? Jú, það var umfjöllunarefni í skólanum. En Jónína minnist þess að það átti meira við um trans fólk út frá líffræðilegu sjónarhorni. Ég spurði Jónínu hvaða fornöfn hann kysi að nota, þar sem ég sjálf er hrædd um að nota þau vitlaust. Hann segir mér að hann hafi notað þau öll í byrjun en áttaði sig fljótlega á því að vegna kvenkyns útlits hans hafði fólk tilhneigingu til að nota fornöfnin hún/hennar miklu meira en hann/hans eða þeim/þeirra. Jónína vinnur í minjagripabúð og er svo oft kynjaður sem hún/hennar í daglegu lífi að hann ákvað að jafna það út með því að nota oftast hann/hans, en notar stundum þeim/þeirra. Að hans sögn var það mikið frelsi að finna orð sem náði yfir það hvernig honum leið, eftir mörg ár af því að líða eins og hann passaði ekki inn í neina heteró-normatíva flokka, og var stór þáttur í því að hann fór að skilja sjálfan sig.

En það var ekki aðeins það að finna réttu hugtökin sem skiptu máli í ferlinu. Jónína segir að drag og cosplay hafi hjálpað sér að öðlast meira sjálfsöryggi líkamlega, en hann leikur sér oft með ólíka eiginleika í dragsýningum sínum eins og að sýna brjóstin sín og að vera með skegg – kyntjáning hans á sviði fer eftir því hvernig honum líður þann daginn.

Árið 2019 fann hann sinn stað, sitt heimili, í íslenska dragsamfélaginu og tók þátt í sýningu á Gauknum. Þó að það væri honum ekki ný tilfinning að standa á sviði, voru drag-sýningarnar samt sem áður glænýr heimur. Jónína, eða ApocalypsticK, leggur áherslu á að sviðsmyndir sínar séu áhrifamiklar og skilgreinir sig innan flokksins „alternative drag“.

„Mér finnst gaman að vinna mikið með gerviblóð“, segir hann brosandi og heldur áfram að segja mér frá atriði þar sem hann dró sverð úr brjóstkassanum – og á eftir fylgdi að sjálfsögðu mikið af gerviblóði. Búningarnir sem Jónína er í eru að hluta til keyptir en einnig finnst honum gaman að leysa ímyndunaraflið úr læðingi og búa til sína eigin búninga. Þetta er dýrt áhugamál, sérstaklega á Íslandi. Jónína segir að drag virki sköpunarkraft hans og sé vettvangur sem geri honum kleift að vera hann sjálfur, og að viðbrögðin og viðurkenningin frá áhorfendum ylji honum um hjartarætur. Að koma fram er það sem hefur gert Jónínu kleift að kunna vel við líkamshluta sem hann vill helst ekki hafa, eins og brjóstin, og gefur honum kjarkinn til að segja: „Þetta er ég.“

Hann segist ekki vera nein fyrirsæta, en að heyra aðdáendur segja honum hversu fallegur hann sé þrátt fyrir nokkrar auka fitufrumur eða brjóstin á honum láti honum líða vel. Hann á aðdáendur á samfélagsmiðlum um allan heim og aðra sem koma reglulega til að sjá sýningarnar hans, Drag Cabaret „ApocalypsticK“, sem hann skipuleggur ásamt öðrum fyrsta föstudag hvers mánaðar Gauknum.

Aðspurður því hvort einhver munur sé á drag-menningunni á Íslandi og í Þýskalandi, segir Jónína að það sé frekar hægt að greina mun milli svæða í Þýskalandi. Drag- -menning í Þýskalandi sé mun stærri og fjölbreyttari, þar sem mismunandi borgir dragi fram mismunandi áherslur. Sums staðar sé lögð meiri áhersla á fegurð, á meðan aðrir staðir leika sér meira með alternative og öðruvísi útlit. Hann segist vera sérstaklega ánægður með að á Íslandi sé öðruvísi drag mjög vinsælt hjá áhorfendum.

Hann bætir því við að hann hafi ekki fundið fyrir áreitni á götum Reykjavíkur og upplifi sig öruggan og samþykktan hér, þó hann sjái stundum neikvæðar athugasemdir á íslenskum kommentakerfum. Hann segist ekki hafa upplifað mikið áreiti í Þýskalandi, en að hann hafi þó upplifað neikvæðari viðbrögð þar en hér.

„Ég er eikynhneigður, en það sést ekki beint á manni og svo ég á ekki maka sem hægt er að nota til að draga ályktun um kynhneigð mína, svo ég hef ekki mikið lent í áreiti úti á götu, en ég hef átt mörg týpísk samtöl við þýska karlmenn sem eru gegnsýrð af eitraðri karlmennsku - þar sem þeir fullyrða að ég hafi bara ekki prófað að stunda kynlíf með þeim ennþá.“

Hann segir líka að foreldrar hans hafi átt erfitt með að skilja kynhneigð hans. Móðir hans hafi verið að bíða eftir barnabörnum, og faðir hans hefði reynt að finna skýringar sem honum fannst skynsamlegar, eins og að einhver fyrrverandi kærasti hefði haft þessi áhrif á hann. Jónína telur að það skorti fræðslu á sama tíma og ofgnótt sé af neikvæðri og fordómafullri umfjöllun - hans fyrsta upplifun af eikynhneigðum karlmönnum var heimildarmynd sem hann sá þegar hann var átta ára. Myndin lýsti því hvernig mennirnir skömmuðust sín, og átta ára Jónínu fannst eins og hann ætti að skammast sín fyrir að vera eins og þeir. Jónína fagnar aukinni fræðslu um að vera eikynja og eikynhneigður, og telur að það sé einn mikilvægasti hlekkurinn í því að öll geti verið opinská um eigin kynhneigð og kynvitund. Hann vonar að aukin umfjöllun og fræðsla stuðli til þess að fleiri finni sinn samastað í hinsegin samfélaginu.