14
Pomysłodajnia dobrych praktyki
Głos Nauczycielski
nr 49
7 grudnia 2016
www.glos.pl
Edukacja bez podręcznika w ostatnim miesiącu roku jest możliwa, a nawet wskazana
24 zadania na grudzień Grudniowy czas może być jeszcze bardziej wyjątkowy, szczególny i bardzo „autorski”. Możemy zorganizować edukację tak, aby uczniowie uczyli się aktywnie, radośnie i odpowiedzialnie, ale… bez podręcznika BEATA SKRZYPIEC
MATERIAŁY AUTORKI (2)
Grudzień to szczególny miesiąc w życiu klasy. Po pierwsze, krótki, bo to około 15 dni nauki. Po drugie, czas bardzo intensywny. Trwają próby jasełek, przygotowania do świątecznego koncertu. Nauka kolęd i świątecznych piosenek, granie na dzwonkach. Często organizowane są mikołajkowe wyjazdy do kina i do teatru. Ponadto jest to wyjątkowy czas oczekiwania na święta, na wypoczynek i choinkę. Jeszcze sprawdzian, lektura, pisanie ze słuchu… Jednym słowem, grudzień szybko pędzi i często zmęczenie jest silniejsze niż radość oczekiwania. Ale można to zmienić. Możemy sprawić, że grudniowy czas będzie jeszcze bardziej wyjątkowy, szczególny i bardzo „autorski”. Możemy zorganizować edukację tak, aby uczniowie uczyli się aktywnie, radośnie i odpowiedzialnie, a jednocześnie… bez podręcznika. Tak bliskie sercu
tematy związane ze świętami nie wymagają przecież jakiejś szczególnej bazy podręcznikowo-ćwiczeniowej. Wydawać się może, że to trudne, ale warto próbować i szukać takiego sposobu. „24 zadania na czas oczekiwania” to projekt eTwinning realizowany przez grupę nauczycielek edukacji wszesnoszkolnej. Pomysł pojawił się w grupie Superbelfrzy MINI w 2014 r. i nabrał takiego rozpędu i tak bardzo spodobał się uczniom, że w kolejnym roku, jak również obecnie, jest realizowany w wielu szkołach w Polsce. Ciągle rozwija się, zatacza szersze kręgi i wprowadza niebywały nastrój do szkół. Ale do rzeczy. Projekt polega na tym, że we współpracy (wielu polskich nauczycielek) powstaje interaktywny kalendarz na czas oczekiwania. Najpierw powstają prace plastyczne dzieci, które zebrane razem tworzą świąteczny kolaż. Na każdy dzień przygotowywane są różne zadania, które doskonale wpisują się w realizację podstawy programowej oraz znacznie rozszerzają jej zakres. W okienkach kalendarza
ukryte są różne gry interaktywne, zadania matematyczne, piosenki, zadania z pisania i prace plastyczne. Są łamigłówki, zagadki i kulinaria. Często powstają zadania na dwóch poziomach, bo w ubiegłym roku rozpoczęły edukację w szkołach uczniowie sześcioletni i specjalnie dla nich trzeba
było dostosować zadania. Zadania całkowicie odpowiadają treściom zawartym w naszych rozkładach, dotyczą bowiem tradycji świątecznych, dają jednak możliwość, a nawet zmuszają do oderwania się od podręczników i kart pracy. Uczniowie
każdego dnia odkrywają nowe zadanie, każdego dnia następuje moment niespodzianki. Jest praca i współpraca. Jest czytanie, kreatywne pisanie, aktywne słuchanie i ustne opowiadanie. Jest dużo działań plastycznych i łamigłówek matematycznych. Jest śpiewanie kolęd oraz wspólne śpiewanie. Są wideokonferencje, podczas których uczniowie oglądają występy swoich
kolegów, wspólnie śpiewają kolędy lub występują dla innych. Różnorodność zadań sprawia, że uczniowie chętnie je wykonują i wykazują duże zaangażowanie. Chętnie współpracują i aktywnie się uczą. Radośnie przeżywają czas oczekiwania. „24 zadania na czas oczekiwania” to dobry pomysł na grudniową edukację bez podręcznika. Może być realizowany w każdej szkole. Grupa nauczycieli może stworzyć taki interaktywny kalendarz lub czerpać z gotowych kalendarzy, które powstały w projekcie. Poniżej kilka pomysłów, które można umieścić w kalendarzu. Kalendarz na gazetkę lub drzwi. Może to być św. Mikołaj z bardzo długą brodą. Należy przygotować planszę
z głową św. Mikołaja i dokleić długą brodę podzieloną na 24 części, czyli zaznaczyć 24 dni do Wigilii. Codziennie wylosowany (wybrany) uczeń odcina kolejny pasek brody. Obcinanie brody to ulubione zajęcie uczniów, codzienny rytuał rozpoczynający grudniowy dzień. Chwila czytania na czas oczekiwania. Można wybrać książkę (czasopismo) o tematyce świątecznej i każdego dnia zaczynać dzień od lektury. Czytać może nauczyciel lub wybrany uczeń. Chwila z lekturą o tematyce świątecznej bardzo sprzyja budowaniu atmosfery w klasie. Może to być książka Fridy Nilsson „Prezent dla Cebulki”. Książka ma 24 rozdziały i związana jest z tematyką prezentów. Opowiada o chłopcu, który ma dwa marzenia. Pragnie otrzymać rower i marzy o tacie. W klasie trzeciej uczniowie samodzielnie mogą poszukiwać utworów literackich związanych ze świętami i po ustaleniu harmonogramu czytać je dzień po dniu kolegom w klasie. Pisanie to ważne wyzwanie. Możliwości jest wiele. Można napisać tradycyjny list do św. Mikołaja lub do koleżanki czy kolegi. Można napisać list do św. Mikołaja z prośbą o prezent „niematerialny” dla bliskiej osoby, co pozwala na wprowadzenie uczniów w świat wartości, empatii oraz radości dawania. Można pisać teksty kreatywne, np. „Gdyby św. Mikołaj utknął w kominie…”. A już koniecznie należy wrzucić do skrzynki kartki świąteczne w samodzielnie zaadresowanych kopertach. W projekcie mieliśmy wielu partnerów, więc każdy uczeń
samodzielnie wypisywał kartkę świąteczną, samodzielnie adresował do jednej ze szkół. Wspólnie szliśmy do skrzynki pocztowej, aby wysłać kartki. Jaka ogromna była radość, gdy zaczęły do nas przychodzić świąteczne życzenia. Siadaliśmy wtedy w kręgu, oglądaliśmy, czytaliśmy i przeżywaliśmy radość. Powstała też okazała wystawa świątecznych kartek w klasie. Warsztaty ciasteczkowe. Grudzień to dobry czas na warsztaty kulinarne. Pieczenie ciasteczek wspólnie z mamą czy babcią, a przede wszystkim praca w grupach, dekorowanie ciasteczek i degustacja to duża radość i bardzo praktyczne działanie. Gdy dodamy do tego jakiś cel charytatywny naszych kulinarnych działań, to uzyskamy jeszcze większą magiczną moc. Oczekiwanie i plastyczne działanie. Grudzień to czas wzmożonych działań plastycznych, pełno w nich brokatu i błyszczących gadżetów ulubionych przez dzieci. Wykonanie wieńca na drzwi we współpracy z kolegami i kartek świątecznych to często proces długotrwały, kilkugodzinny lub rozłożony na kilka dni, ale efekt zawsze cieszy oko. Robienie błyskających brokatem ozdób choinkowych zawsze sprawia przyjemność i do tego akurat zachęcać nikogo nie trzeba. Gry edukacyjne. W internecie jest wiele dostępnych gier o tematyce świątecznej, po które warto sięgać, lub tworzyć samemu. Również uczniowie mogą tworzyć je samodzielnie dla swoich kolegów. Realizując projekt „24 zadania na czas oczekiwania” już po raz trzeci, wiem, że edukacja bez podręcznika w ostatnim miesiącu roku jest możliwa, a nawet wskazana. Sprawia, że czas oczekiwania jest niezwykłym i magicznym czasem. Uczniowie uczą się przez zabawę, z dużym zaangażowaniem oraz ogromną radością. A czas… mija jeszcze szybciej niż zwykle. I jeszcze jedno… Może tak… zaplanować grudzień w szkole bez sprawdzianów, pisania ze słuchu, kartkówek i zadań domowych? Czasem chyba warto odwrócić wszystko do góry nogami. Wesołych świąt! *Beata Skrzypiec – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Piasku. Od kilku lat autorka blogów klasowypamietniczek.blogspot.com oraz nauczanka.edu.pl. Pomysłodajnia dobrych praktyk – cykl publikacji przygotowanych przez nauczycieli edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, skupionych w grupie Superbelfrzy MINI. Autorzy dzielą się swoimi pomysłami na uatrakcyjnienie zajęć.