14
Pomysłodajnia dobrych praktyk
Głos Nauczycielski
nr 1 4 stycznia 2017
www.glos.pl
Pozwólmy dzieciom mówić i dyskutować
Moje lekcje etyki Lekcje etyki w mojej klasie miały za zadanie zachęcić uczniów do podejmowania właściwych decyzji na podstawie nabytej wiedzy. Nauczyć odpowiedzialności za swoje decyzje, czyny, uwrażliwić na krzywdę Dlatego innym moim pomysłem na innowacyjne lekcje etyki był udział uczniów w eksperymentach. Zadałam podopiecznym pytanie: „Czy wiesz, co oznacza powiedzenie, że prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa?”. Następnie sprawdzaliśmy, czy to prawda. Czy oliwa na pewno wypłynie na wierzch? Przeprowadzony
ANIELA KOZIKOWSKA*
warto pozwolić im mówić, wypowiedzieć się na dany temat. Moim celem było to, żeby przede wszystkim to uczniowie mówili, wysnuwali wnioski, a nie nauczyciel. Jednocześnie lekcje etyki miały za zadanie zachęcić uczniów do podejmowania właściwych decyzji na podstawie nabytej wiedzy. Nauczyć odpowiedzialności za swoje decyzje, czyny, uwrażliwić na krzywdę. Dzieci powinny być świadome przy dokonywaniu odpowiednich wyborów, by mogły dostrzec różnicę między dobrem a złem. Wychowawca na zajęciach z etyki ma ogromny wpływ na kształtowanie postaw dzieci. Nauczyciel klas I-III nie musi mieć przygotowania kierunkowego (studiów z etyki czy filozoficznych) do nauczania tego przedmiotu w klasach młod-
eksperyment był ogromnie pomocny
MATERIAŁY AUTORKI
Kiedy rozpoczęłam lekcje etyki w swojej klasie, wiedziałam, że staję przed ogromnym wyzwaniem. Moim zadaniem było wprowadzenie uczniów w świat wartości. Czułam się odpowiedzialna za swoją pracę i wiedziałam, że stosowane metody pracy, moje zaangażowanie oraz cechy osobowości i charakteru mają ogromny wpływ na przebieg procesu dydaktycznego. Swoją postawą i zaangażowaniem na lekcjach wpływam na sposób pojmowania wartości uczniów. Dlatego moim celem było takie poprowadzenie zajęć, aby zaciekawiły wychowanków. W moim odczuciu lekcje etyki mają przede wszystkim za zadanie uwrażliwić uczniów na zagadnienia etyczne, zachęcić do chronienia wartości etycznych oraz ich rozpoznawania. Chodzi m.in. o umiejętność rozpoznawania i przeciwstawienia wszelkim formom zła, takim jak: agresja, kłamstwo, oszustwo, niesprawiedliwość. Oprócz tych zagadnień bardzo ważne jest przybliżenie uczniom pojęcia empatii, czyli próby zrozumienia drugiego człowieka. Refleksja etyczna nawet z udziałem młodszych dzieci jest sercem nauczania etyki w szkole. Uważam, że próba zastanowienia się, dlaczego, w jakim celu, powoduje, iż uczniowie zaczynają myśleć krytycznie, potrafią analizować zachowanie innych i swoje, a także uczą się tolerancji. Na lekcjach często stosuję dialog etyczny, który w moim odczuciu jest jednym z najskuteczniejszych sposobów na podsumowanie lekcji. Nawet najmłodsze dzieci, w moim przypadku uczniowie klasy trzeciej, mają już swoje przemyślenia. Dlatego
Dzieci powinny być świadome przy dokonywaniu odpowiednich wyborów, by mogły dostrzec różnicę między dobrem a złem
szych. Lekcje etyki mogą wspierać wychowawcę klasy, jednocześnie treści nauczania mogą być skorelowane z treściami nauczania zintegrowanego. Uczniowie na lekcjach najbardziej angażują się i współpracują, kiedy są one realizowane poprzez zabawę. Chcąc
zachęcić do aktywnego uczestnictwa w procesie edukacyjnym, próbuję poszukiwać innowacyjnych, atrakcyjnych metod pracy na lekcjach etyki i nie tylko. Zależy mi, żeby uczniowie lubili zajęcia i byli nimi zainteresowani. Starając się, żeby lekcje były ciekawe, a jednocześnie pozostawiły jakiś ślad, zachęciłam uczniów do udziału w naszej klasowej filmotece. Każdy uczeń otrzymał wiersz z książki ,,Dobre wychowanie wierszem” Bożeny Piergi. Książka w humorystyczny sposób pokazuje tematy powiązane z lekcjami etyki. Każdy uczeń indywidualnie lub w parach miał za zadanie nauczyć się wiersza na pamięć. Wiersze z książki doskonale wpasowały się w realizowane przeze mnie zagadnienia etyczne. W obróbce filmów korzystałam z aplikacji Move Maker, Viva Video, Video Show. Wszystkie te aplikacje są proste, intuicyjne w obsłudze i co ważne – bezpłatne w wersji podstawowej, z której ja korzystałam. Filmowane utwory dodatkowo omawialiśmy na lekcjach etyki. Tworzyliśmy mapy myśli do wierszy i opowiadań w programie PICcollage lub chmury wyrazowe, wykorzystując narzędzia Tagul, Wordle. Uczniowie układali mapy myśli do konkretnego
wiersza, np. ,,Dobre maniery na wesoło”, ,,Czarodziejskie proszę”, ,,Tajemnicze dziękuję”. Czasami dodawaliśmy ilustrację, którą uczniowie przygotowywali w grupach. Podopieczni nie mieli problemów z obsługą tych aplikacji. Wykorzystywaliśmy tablety, smartfony oraz tablicę multimedialną. Starałam się organizować tak pracę, żeby dzieci pracowały w grupach. Chciałam, żeby nasza klasa dawała
prosty w obsłudze, a daje możliwość uatrakcyjnienia zajęć. Dzieciom z klasy można wykonać zdjęcia w różnych nastrojach, przedstawić konkretne sytuacje, a następnie ułożyć puzzle. Można także wykorzystać obrazy znalezione w sieci. Jednak z moich doświadczeń wynika, że uczniowie wolą swoje zdjęcia. Aplikacja Jigsow Puzzles
możliwości poczucia wspólnoty
dyskusji na dany temat. Uczniowie bardzo przeżywają i się angażują, widząc swoje zdjęcia i układając puzzle. Warto więc dać możliwość wykazania się uczniom na lekcjach. W zrealizowaniu tego pomysłu bardzo pomogła mi aplikacja Storybird. Aplikacja ta pozwala na tworzenie e-książeczek. Po utworzeniu można umieścić historyjkę na stronie szkoły lub blogu. Na początku losowaliśmy wypisanych na kartonikach bohaterów, miejsce akcji oraz główne przesłanie, na przykład: sprawiedliwość, uczciwość, przyjaźń, rodzina, tolerancja, empatia, asertywność. Następnie tworzyliśmy w parach lub indywidualnie historyjki. W pisaniu elektronicznych książeczek mogą się przydać inne podobne aplikacje: StoryJumper, Youblisher, FlipSnack oraz Issuu. Wszystkie aplikacje są bardzo intuicyjne w obsłudze i nie wymagają zbyt dużych umiejętności ze strony nauczyciela. Ja najczęściej korzystam z Issuu oraz Storybird. Uczniowie bez problemów radzą sobie przy tworzeniu e-książeczek. Na lekcjach często wykorzystuję polskie przysłowia, powiedzenia.
i przynależności. W ten sposób realizowałam dodatkowo cele wychowawcze w swojej klasie. Na koniec nagrywałam wiersz, który recytowały dzieci. Nasze filmy z etyki umieszczałam na klasowej stronie oraz szkolnym profilu na Facebooku. Uczniowie bardzo chętnie brali udział w tym filmowym przedsięwzięciu, ponieważ dodatkowo mogli się pochwalić swoim talentem aktorskim. Dla uczniów dużą atrakcją na lekcjach jest także praca na coraz bardziej popularnej wśród nauczycieli platformie LearningApps, którą często wykorzystuję, aby uatrakcyjnić zajęcia. Dzięki tej aplikacji mogę tworzyć mapy myśli, wykreślanki słowne, puzzle, krzyżówki czy memory, np. o uczuciach. Gra stworzona przez nauczyciela może być wstępem do lekcji lub dyskusji na temat etyczny. Nauczyciel może także zachęcić uczniów do stworzenia swojej własnej gry, a następnie przedstawić ją na lekcjach. Jedną z moich ulubionych aplikacji jest Jigsaw Puzzles. Program bardzo
może być wstępem do lekcji,
w zaciekawieniu dzieci lekcją. Uczniowie byli zaskoczeni, że na lekcjach etyki można robić eksperymenty. W mojej pracy pomocna jest literatura, np: ,,Dobre i złe sekrety” Elżbiety Zubrzyckiej czy ,,Opowiadania z morałem” Doroty Zawadzkiej, ,,Bon czy ton” Grzegorza Kasdepkego. Często na podstawie opowiadania tworzę ścieżki opowieści (pomysł zaczerpnięty z bloga ,,Zamiast kserówki”). Uczniowie wykonują rysunki, układają tytuły i naklejają na pasek tapety lub szary papier, następnie opowiadają treść. Często rozmawiamy i zastanawiamy się: „Co by było, gdyby…?”. W ten sposób uczniowie zaczynają analizować i myśleć krytycznie. Zawsze się staram, żeby to uczniowie doszli do przesłania wiersza czy opowiadania. Myślę, że nauczanie etyki stawia przed nauczycielem wielką szansę, ponieważ daje możliwość objaśniania wielu ważnych tematów szkolnych, społecznych oraz dyskutowania o nich. Lekcje etyki można wykorzystać także do rozwiązywania konfliktów w klasie między uczniami. Mogą być one zachętą do samodzielnego, krytycznego myślenia, analizy zachowania swojego i innych. Ważne jest jednak, żeby to same dzieci mówiły, dyskutowały, a nie były tylko widzami teatru jednego aktora. Dajmy uczniom się wykazać, a przede wszystkim pozwólmy im mówić. ◘ *Aniela Kozikowska – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej w Szkole Podstawowej nr 6 w Olsztynie, związana z grupą Superbelfrzy MINI. W swojej pracy często stosuje nowoczesne technologie. Prowadzi stronę internetową swojej klasy http://szostka1d. jimdo.com Pomysłodajnia dobrych praktyk – cykl publikacji przygotowanych przez nauczycieli edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, skupionych w grupie Superbelfrzy MINI. Autorzy dzielą się swoimi pomysłami na uatrakcyjnienie zajęć.