www.glos.pl 26 października 2016
nr 43
Głos Nauczycielski
Pomysłodajnia dobrych praktyk
15
Pozwól mi zrobić, a zrozumiem
Z ortografią za pan brat Słowa Konfucjusza „Powiedz mi, a zapomnę. Pokaż mi, a zapamiętam. Pozwól mi zrobić, a zrozumiem” wypowiedziane pięć wieków przed naszą erą nie straciły na swojej aktualności. Towarzyszą mi w codziennej pracy!
Cytowane wyżej słowa są kluczem w zdobywaniu przez uczniów umiejętności i odnoszeniu sukcesów na kolejnych szczeblach edukacji. Są też obrazem tego, jak wygląda moja codzienna praca z uczniami. Opowiem o praktycznym zjednywaniu tajników ortografii przez uczniów edukacji wczesnoszkolnej. Dlaczego „uje” się nie kreskuje? Które wyrazy zapisujemy wielką literą? Czy po spółgłosce „p” zawsze piszemy „rz”? Ortografia. To kwestia, z którą borykają się uczniowie od pierwszych lat w szkole. Kwestia niełatwa, bo reguł, zasad i wyjątków do zapamiętania jest masa. Nie tak rzadko słyszę od uczniów zapytania dotyczące prawidłowego zapisu wyrazów w zdaniu. Wychodząc naprzeciw potrzebom podopiecznych, w swojej praktyce edukacyjnej
zmagania uczniów z ortografią staram się realizować poprzez zabawę. Sprzymierzeńcem w nauczaniu ortografii okazały się najnowsze technologie i narzędzia, które pozwalają mi na tworzenie pomocy edukacyjnych. Dzięki nim lekcje są atrakcyjne, a przyswajanie wiedzy staje się przyjemne i dużo łatwiejsze. Szukając innowacyjnych metod nauczania ortografii, zwracam uwagę przede wszystkim na wartość merytoryczną narzędzi technologii informacyjno-komunikacyjnej (TIK), jak również możliwość dostosowania ich do uczniów o różnym poziomie wiedzy ortograficznej. Dziś chciałabym podzielić się swoim doświadczeniem w pracy z uczniami na etapie edukacji wczesnoszkolnej. Wprowadzenie dzieci na pierwszym szczeblu edukacyjnym w zawiły świat ortografii jest nie lada wyzwaniem zarówno dla uczniów, jak i nauczyciela. Oprócz tradycyjnych środków dydaktycznych na moich lekcjach często wykorzystuję ćwiczenia przy użyciu komputera oraz tablicy interaktywnej. Takie możliwości daje mi platforma LearningApps. Dzięki tej aplikacji tworzę dla uczniów krzyżówki ortograficzne, mapy myśli, wykreślanki słowne, zadania z lukami, quizy ortograficzne. Wskazana aplikacja jest darmowa i dość intuicyjna w obsłudze. Daje możliwość tworzenia gier według własnych pomysłów lub poprzez modyfikowanie już tych
istniejących. Uczniowie byli zaintrygowani tym, że ich pani tworzy gry. Niejednokrotnie sygnalizowali, że sami także chcieliby stworzyć coś własnego. Tak powstał pomysł na projekt „Ortogramy”, który polegał na przyswajaniu zasad ortograficznych poprzez tworzenie gier interaktywnych. Realizacja projektu z najmłodszymi uczniami utwierdziła mnie w przekonaniu, że takie
działanie aktywizuje grupę, zachęca uczniów do planowania działań, t worzenia, doskonali współpracę między rówieśnikami, a także uczy samodzielnego myślenia. Gry, które stworzyli uczniowie, zamieszczam na klasowym blogu, dzięki czemu mogą oni doskonalić umiejętności ortograficzne nie tylko podczas lekcji, ale także w domu. W przyswajaniu zasad ortograficznych nieoceniony jest portal pisupisu.pl. Na swoich zajęciach często wykorzystuję zaproponowane na stronie gotowe już ćwiczenia ortograficzne, bajki, wierszyki utrwalające zasady pisowni i interaktywne gry. Strona ma ciekawą szatę graficzną, oferta zadań jest zróżnicowana i mogą korzystać z niej uczniowie o różnym poziomie znajomości ortografii. Prawdziwą skarbnicą interaktywnych dyktand ortograficznych możemy odnaleźć na portalu ortofrajda.pl. Ciekawą propozycją, a zarazem doskonałym ćwiczeniem cierpliwości i pamięci jest kolorowe dyktando. Uczniowie mają za zadanie dobrać literę w odpowiednim kolorze, tak aby wyraz został zapisany bezbłędnie. Inną formą ćwiczenia dla moich podopiecznych jest wizualizacja słów w formie chmury wyrazowej. Chmura ta powstaje z licznych wyrazów, którym nadać możemy określony kształt. W pracy najczęściej wykorzystuję do tego narzędzia, tj. Tagul, Wordle, Tagxedo. Możliwości tych serwisów bez problemu przyswoili moi uczniowie, którzy często sami zostają twórcami takich chmur. Prócz tych aplikacji w internecie można odnaleźć mnóstwo rozmaitych
generatorów chmur wyrazowych i wykorzystywać te, które są najbardziej przystępne. Ćwiczenie to aktywizuje uczniów, a chmury, które powstają, są kolorowe, zaskakują treścią i formą graficzną. Plakaty stworzone przez małych mistrzów
MATERIAŁY AUTORKI
MARLENA BESZTERDA*
Połączyć naukę ortografii z kodami QR? Niemożliwe? A jednak!
Uczniowie byli zaintrygowani tym, że ich pani tworzy gry. Niejednokrotnie sygnalizowali, że sami także chcieliby stworzyć coś własnego
Przykład chmury wyrazowej
ortografii często drukuję i zamieszczam na gazetce ściennej. Podczas powtórki materiału otrzymują do wykonania zadania na czas, np. w przeciągu trzech minut mają wymyślić i zapisać jak najwięcej słów pisanych wielką literą, innym razem tworzą chmury z wyjątkami, które zapamiętali z lekcji. Połączyć naukę ortografii z kodami QR? Niemożliwe? A jednak. Kody QR nie tracą na swojej popularności. W ostatnim czasie możemy mówić o prawdziwej inwazji czarno-białych kwadracików, które umieszczane są w licznych reklamach, codziennej prasie, na
produktach spożywczych. Dlaczego nie miałyby więc towarzyszyć nam w szkole w nauczaniu zasad ortografii? Tak zrodził się pomysł na tworzenie ortograficznych szyfrów, który z powodzeniem realizowałam w klasach młodszych. Odczytanie i utworzenie kodu QR jest bardzo proste. Pomocne są przy tym komputer z kamerką bądź telefon z aparatem i odpowiednią aplikacją, np. QR Code Scanner Pro. Aplikacja pozwala na szybkie zeskanowania kodu QR, dzięki czemu na ekranie narzędzia wyświetlone zostają dane zawarte w kodzie. Mając czytnik kodów QR, możemy stworzyć samodzielnie kody dla swoich uczniów. By je wygenerować, polecam strony, z których często korzystam: goqr.me, w wersji polskiej www.qr-online.pl oraz www.visualead.com (umożliwia opracowanie kodów w ciekawej szacie graficznej). Narzędzia te wykorzystuję
do tworzenia kart pracy, w których zaszyfrowane są wyrazy z trudnością ortograficzną, bądź zakodowane jest całe zdanie, które uczeń przy użyciu tabletu ma odczytać i zapisać w zeszycie. Ta forma pracy jest ciekawszym rozwiązaniem niż tradycyjne przepisywanie zdań z tablicy. Kody QR pozwoliły również na tworzenie słowniczków ortograficznych, w których uczniowie mieli za zadanie wymyślić swoje propozycje wyrazów i samodzielnie zaszyfrować określoną trudność ortograficzną w wyrazie.
Teraz czas na powtórkę. Niezastąpione są w tym Duety ortograficzne. Inspiracją dla utworzenia pierwszej gry Duety ortograficzne była popularna na całym świecie gra towarzyska Dooble. Obrazki, które znajdują są w oryginalnej wersji kart, zastąpiłam wyrazami z określoną trudnością ortograficzną. Narzędziem, które wykorzystuję do ich opracowania, jest generator: dobble.gorfo.com/home. Duety wzbudzają wiele emocji, uczniowie są zaangażowani, każdy z nich stara się dobrać pasujące do siebie wyrazy i być w tym szybszy od pozostałych uczestników, doskonaląc przy tym czytanie, spostrzeganie i zdolność zapamiętywania. Biało-czarne krążki na stałe zagościły na moich zajęciach. Gra zyskała wielu sympatyków, prócz walorów edukacyjnych był to sposób na świetny przerywnik śródlekcyjny, powtórzenie wiadomości czy wprowadzenie do zajęć. Opisane przeze mnie programy i aplikacje wykorzystuję już od kilku lat. To pomysły
sprawdzone i ochoczo przyswajane przez moich uczniów. Mogą być wykorzystane nie tylko w nauczaniu ortografii, ale również na wielu innych przedmiotach. W dobie nowoczesnych technologii, które towarzyszą dzieciom od pierwszych lat życia, nauczyciele stoją przed sporym wyzwaniem. Tym wyzwaniem jest zjednywanie tego, co nowe, co czasem jest nie do końca zrozumiałe i wydaje się z początku trudne. Wykorzystanie technologicznych rozwiązań, aplikacji i programów z pewnością przyniesie pożądane rezultaty, dzięki czemu nauczanie będzie skuteczne nie tylko w kwestii zdobywania wiedzy, ale także lepszej adaptacji do realiów dzisiejszego świata. ◘ *Marlena Beszterda – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej w Szkole Podstawowej nr 41 w Szczecinie, zwolenniczka wykorzystywania najnowszych technologii w nauczaniu dzieci klas młodszych, od lat związana z grupą Superbelfrzy MINI. Pomysłodajnia dobrych praktyk – cykl publikacji przygotowanych przez nauczycieli edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, skupionych w grupie Superbelfrzy MINI. Autorzy dzielą się swoimi i pomysłami na uatrakcyjnienie zajęć