⌫
โครงสรางของบริษัทในกลุมกิจการ รูปแบบโครงสรางมี 3 รูปแบบ คือ การลงทุนทางตรง การลงทุนทางออม การถือหุนระหวางกัน
2
1. การลงทุนทางตรง (Direct Holdings) หมายถึง การลงทุน โดยตรงในหุนสามัญของบริษัทที่ขายหุน ซึ่งบริษัทที่ลงทุนอาจซื้อ หุนของบริษัทเดียว หรือหลาย ๆ บริษัทในเวลาเดียวกันก็ได รูป แบบของการลงทุนทางตรงไดแก
ก. บริษัทยอยแหงเดียว (Single subsidiary)
ข. บริษัทยอยหลายแหง (Multiple subsidiary)
บริษัทใหญ
บริษัทใหญ
80%
บริษัทยอย ก
80%
บริษัทยอย ก
70%
บริษัทยอย ข
90%
บริษัทยอย ค
3
2. การลงทุนทางออม (Indirect Holdings) หมายถึงการลงทุน ในลักษณะที่บริษัทที่ลงทุนสามารถเขาไปควบคุมหรือมีอิทธิพล ตอการตัดสินใจ และการดําเนินงานของบริษัทที่ไมไดถูกลงทุน โดยตรงผานทางบริษัทที่ตนซื้อหุน รูปแบบของการลงทุนทางออม
ก. บริษัทยอยถือหุนในบริษัทอื่น (Father-son-grandson)
ข. บริษัทใหญและบริษัทยอยถือหุนในบริษัทอื่น (Connecting affiliates)
บริษัทใหญ 80%
บริษัทใหญ
80%
20%
บริษัทยอย ก บริษัทยอย ก 70% บริษัทยอย ข
บริษัทยอย ข 40%
4
3. การถือหุนระหวางกัน (Mutual Holdings) หมายถึงการถือ หุนในลักษณะที่บริษัทใหญและบริษัทยอยตางถือหุนซึ่งกันและ กัน รูปแบบของการถือหุนระหวางกัน
ก. บริษัทยอยถือหุนบริษัทใหญ (Parent mutually owned)
ข. บริษัทยอยถือหุนระหวางกัน (Connecting affiliated mutually owned) บริษัทใหญ
บริษัทใหญ
80% 80%
20%
10% 40%
บริษัทยอย ก
บริษัทยอย ก
บริษัทยอย ข 20%
5
การลงทุนทางออม – บริษัทยอยลงทุนซื้อหุนในบริษัทอื่น ตัวอยางที่ 9-1 สมมติวาบริษัท ก ซื้อหุน 80% ของบริษัท ข เมื่อวันที่ 1 มกราคม 25+1 และบริษัท ข ซื้อหุน 70% ของ บริษัท ค เมื่อวันที่ 1 มกราคม 25+2 การลงทุนของบริษัท ก และบริษัท ข ทําในราคาตามบัญชี ความสัมพันธของบริษัททั้งสาม แสดงเปนรูปภาพไดดังนี้ บริษัท ก
80%
1 มค. 25+1 บริษัท ข
70%
1 มค. 25+2
บริษัท ค
งบทดลองของทั้งสามบริษัท ณ วันที่ 1 มกราคม 25+2 ทัน ทีหลังจากบริษัท ข ซื้อหุน 70% ของบริษัท ค แลวมีดังนี้ สินทรัพยอื่น เงินลงทุนในบริษัท ข (80%) เงินลงทุนในบริษัท ค (70%)
บริษัท ก 400,000 200,000 600,000
บริษัท ข 195,000 105,000 300,000
บริษัท ค 190,000 190,000
6
หนี้สิน หุนสามัญ กําไรสะสม
บริษัท ก 100,000 400,000 100,000 600,000
บริษัท ข 50,000 200,000 50,000 300,000
บริษัท ค 40,000 100,000 50,000 190,000
กําไรจากการดําเนินงานโดยอิสระของแตละบริษัท (ไมรวม รายไดจากบริษัทยอย) และเงินปนผลจาย สําหรับป 25+2 มีดังนี้ กําไรจากการดําเนินงานโดยอิสระ เงินปนผลจาย
บริษัท ก 100,000 60,000
บริษัท ข 50,000 30,000
บริษัท ค 40,000 20,000
วิธีสวนไดเสีย การบันทึกรายไดจากการลงทุนสําหรับป 25+2 ตามวิธีสวน ไดเสีย บริษัท ข จะตองบันทึกรายไดจากการลงทุนในบริษัท ค กอนที่บริษัท ก จะบันทึกรายไดจากการลงทุนในบริษัท ข สําหรับ ป 25+2 บริษัท ข จะบันทึกการลงทุนในบริษัท ค ดังนี้ สมุดบัญชีของบริษัท ข เงินสด
14,000
เงินลงทุนในบริษัท ค บันทึกเงินปนผลรับจากบริษัท ค (20,000 × 70%) เงินลงทุนในบริษัท ค 28,000 รายไดจากบริษัท ค บันทึกสวนไดเสียในกําไรสุทธิของบริษัท ค (40,000 × 70%)
14,000
28,000
7
บริษัท ก จะบันทึกผลจากการลงทุนในบริษัท ข สําหรับป 25+2 ดังนี้ สมุดบัญชีของบริษัท ก เงินสด
24,000
เงินลงทุนในบริษัท ข บันทึกเงินปนผลรับจากบริษัท ข (30,000 × 80%) เงินลงทุนในบริษัท ข 62,400 รายไดจากบริษัท ข บันทึกสวนไดเสียในกําไรสุทธิของบริษัท ข (78,000 × 80%)
24,000
62,400
การคํานวณกําไรสุทธิรวม กําไรสุทธิของบริษัท ก และกําไรสุทธิรวม สามารถแยกคํานวณได ตางหากดังนี้ กําไรสุทธิจากการดําเนินงานโดยอิสระของบ. ก 100,000 บาท สวนไดเสียในกําไรสุทธิของบริษัท ข 40,000 (50,000 × 80%) สวนไดเสียในกําไรสุทธิของบริษัท ค 22,400 (40,000 × 80% × 70%) กําไรสุทธิรวมของบริษัท ก และกําไรสุทธิรวม 162,400 การคํ านวณกํ าไรสุ ท ธิ ข องบริ ษั ท ใหญ แ ละกํ าไรสุ ท ธิ ร วมอาจ คํานวณไดอีกรูปแบบหนึ่ง ดังนี้
8
ผลรวมของกําไรสุทธิจากการดําเนินงานโดยอิสระ : บริษัท ก บริษัท ข บริษัท ค หัก : สวนของผูถือหุนสวนนอยในกําไรสุทธิ ของบ. ค ทางตรง (40,000 × 30%) ของบ. ค ทางออม (40,000 × 20% × 70%) ของบ. ข ทางตรง (50,000 × 20%) กําไรสุทธิของบริษัท ก และกําไรสุทธิรวม
100,000 50,000 40,000 190,000 12,000 5,600 10,000
27,600 162,400
การคํานวณยังมีอีกวิธีหนึ่งคือ กําไรจากการดําเนินงานโดยอิสระ จัดสรรกําไรของบริษัท ค ใหบริษัท ข (40,000 × 70%) จัดสรรกําไรของบริษัท ข ใหบริษัท ก (78,000 × 80%) กําไรสุทธิรวม กําไรสุทธิของผูถือหุนสวนนอย
บริษัท ก 100,000
บริษัท ข 50,000
บริษัท ค 40,000
-
+ 28,000
-28,000
+ 62,400 162,400
- 62,400
-
15,600
12,000
9
กระดาษทําการสําหรับงบการเงินรวม – วิธีสวนไดเสีย ตารางที่ 9-1 วิธีสวนไดเสีย บริษัทยอยถือหุนบริษัทอื่น บริษัท ก และบริษัทยอย สําหรับปสิ้นสุด 31 ธันวาคม 25+2 บริษัท ก งบกําไรขาดทุน ขาย รายไดจากบริษัท ข รายไดจากบริษัท ค รวมรายได คาใชจาย (รวมตนทุนสินคาขาย) กําไรสุทธิ M.I. บริษัท ข (78,000×0.2) บริษัท ค (40,000×0.3) กําไรสุทธิ งบกําไรสะสม กําไรสะสม 1 มค. บริษัท ก บริษัท ข บริษัท ค กําไรสุทธิยกมา เงินปนผลจาย บริษัท ก บริษัท ข บริษัท ค
บริษัท บริษัท ข (80%) ค (70%)
200,000 140,000 62,400 28,000 262,400 168,000 100,000 162,400
162,400
90,000 78,000
78,000
ปรับปรุงและตัดบัญชี เดบิต เครดิต
100,000
440,000 (3) 62,400 (1) 28,000
100,000
440,000
60,000 40,000
250,000 190,000 (5) 15,600
(15,600)
(2) 12,000
(12,000)
40,000
162,400
100,000
162,400
งบรวม
100,000 50,000
(4) 50,000
78,000
50,000 (2) 50,000 40,000
162,400
(60,000)
(60,000) (3) 24,000
(30,000)
(20,000)
(1) 14,000 (5) 12,000
กําไรสะสม 31 ธค.
202,400
98,000
70,000
202,400
10
(ตอ) บริษัท ก
งบดุล สินทรัพยอื่น เงินลงทุนในบริษัท ข
461,600 238,400
บริษัท ค (70%)
231,000 200,000
700,000 97,600
892,600
350,000 200,000 52,000
892,600 179,600
30,000
400,000
400,000 200,000 100,000
202,400
งบรวม
(3) 38,400 (4)200,000 (1) 14,000 (2)105,000
98,000
(4)200,000 (2)100,000
70,000
202,400 (2) 45,000 (5) 6,000 (4) 50,000 (5) 9,600
M.I. บริษัท ข 1 มค. รวมสวนของผูถือหุน สวนนอย 31 ธค. รวมหนี้สินและสวน ของผูถือหุน
ปรับปรุงและตัดบัญชี เดบิต เครดิต
119,000
เงินลงทุนในบริษัท ค รวมสินทรัพย หนี้สิน หุนสามัญ บริษัท ก บริษัท ข บริษัท ค กําไรสะสม M.I. บริษัท ค 1 มค.
บริษัท ข (80%)
110,600 700,000
350,000 200,000
892,600
(1) ปรับปรุงบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ค ใหแสดงยอด ณ วันตนป โดยกลับบัญชี รายไดจากบริษัท ค และเงินปนผลจาย (2) ตัดบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ค (3) ปรับปรุงเงินลงทุนในบริษัท ข ใหแสดงยอด ณ วันตนป โดยกลับบัญชีรายได จากบริษัท ข และเงินปนผลจาย (4) ตัดบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ข (5) บันทึกสวนของผูถือหุนสวนนอยในกําไรสุทธิของบริษัทยอยและเงินปนผล
11
รายการที่ (5) สามารถแสดงในรูปของสมุดรายวันทั่วไปไดดังนี้ สวนของผูถือหุนสวนนอยในกําไรสุทธิ – บริษัท ข 15,600 สวนของผูถือหุนสวนนอยในกําไรสุทธิ – บริษัท ค 12,000 เงินปนผล 12,000 สวนของผูถือหุนสวนนอย – บริษัท ข 9,600 สวนของผูถือหุนสวนนอย – บริษัท ค 6,000 บันทึกสวนของผูถือหุนสวนนอยในกําไรสุทธิของบริษัทยอยและเงินปนผล
การลงทุนทางออม – บริษัทใหญและบริษัทยอยลงทุนซื้อหุน ในบริษัทอื่น ตัวอยางที่ 9-2 บริษัท ก มีสวนไดเสีย 70% ในบริษัท ข และ 60% ในบริษัท ค นอกจากนี้แลว บริษัท ข ก็ยังมีสวนไดเสีย 20% ในบริษัท ค อีกดวย ความสัมพันธของบริษัท ก และบริษัทยอยสามารถแสดง เปนภาพไดดังนี้ บริษัท ก
70%
60% 1 มค. 25+5
1 มค. 25+4 20%
บริษัท ข
บริษัท ค 1 มค. 25+1
12
ขอมูลเกี่ยวกับการลงทุนของบริษัท ก และบริษัท ข สรุปไดดังนี้
ราคาทุน หัก: ราคาตามบัญชี ของสวนไดเสีย คาความนิยม
เงินลงทุนของ บริษัท ก ใน บริษัท ข (70%) ซื้อเมื่อ 1 มค. 25+5 178,000
เงินลงทุนของ บริษัท ก ใน บริษัท ค (60%) ซื้อเมื่อ 1 มค. 25+4 100,000
168,000 10,000
90,000 10,000
เงินลงทุนของ บริษัท ข ใน บริษัท ค (20%) ซื้อเมื่อ 1 มค. 25+1 20,000 20,000 -0-
ยอดคงเหลือของบัญชีเงินลงทุน ณ 31 ธันวาคม 25+5 ราคาทุน บวก : สวนไดเสียของกําไรกอน ป 25+6 หลังจากหักเงินปนผล หัก : คาความนิยมตัดบัญชี 10% ตอป ยอดคงเหลือ 31 ธันวาคม 25+5
178,000
100,000
20,000
7,000 1,000 184,000
18,000 2,000 116,000
16,000 36,000
ตารางแสดงการคํานวณกําไรสุทธิรวมและกําไรสุทธิของผูถือหุน สวนนอย สําหรับบริษัทในกลุมกิจการทั้งสามแหง ในป 25+6 มีดังนี้ บริษัท ก 70,000 -10,000
กําไรจากการดําเนินงานโดยอิสระ หัก : กําไรที่ยังไมไดเกิดขึ้น กํ าไรจากการดําเนินงานโดยอิสระ ที่เกิดขึ้นแลว 60,000 จัดสรรกําไรของบริษัท ค ใหบริษัท ข 20% ใหบริษัท ก 60% +12,000 จัดสรรกําไรของบริษัท ข ใหบริษัท ก 70% +23,800
บริษัท ข 35,000 -5,000
บริษัท ค 20,000 -
30,000
20,000
+4,000 -
-4,000 -12,000
-23,800
-
13
หัก :คาความนิยมตัดบัญชี จากการลงทุนในบริษัท ข จากการลงทุนในบริษัท ค กําไรสุทธิของบริษัท ก และ กําไรสุทธิรวม กําไรสุทธิของผูถือหุนสวนนอย
บริษัท ก
บริษัท ข
บริษัท ค
-1,000 -1,000
-
-
10,200
4,000
93,800
วิธีสวนไดเสีย กอนการจัดสรรกําไรจากการดําเนินงานโดยอิสระของบริษัท ข และบริษัท ค ใหกับบริษัท ก จะตองหักกําไรที่ยังไมเกิดขึ้นออก เสียกอน บริษัท ข จะบันทึกบัญชีสํ าหรับการลงทุนในบริษัท ค ระหวางป 25+6 ดังนี้ เงินสด 2,000 เงินลงทุนในบริษัท ค 2,000 บันทึกการรับเงินปนผลจากบริษัท ค (10,000 × 20%) เงินลงทุนในบริษัท ค 4,000 รายไดจากบริษัท ค 4,000 บันทึกสวนไดเสียในกําไรสุทธิของบริษัท ค (20,000 × 20%)
บริษัท ก จะบันทึกบัญชีสําหรับการลงทุนในระหวางป 25+6 ดัง นี้
14
การลงทุนในบริษัท ค เงินสด 6,000 เงินลงทุนในบริษัท ค 6,000 บันทึกการรับเงินปนผลจากบริษัท ค (10,000 × 60%) เงินลงทุนในบริษัท ค 11,000 รายไดจากบริษัท ค 11,000 บันทึกรายไดจากบริษัท ค ซึ่งคํานวณไดดังนี้ 60% ของกําไรสุทธิ 20,000 บาท ในงบกําไรขาดทุนของบ. ค 12,000 1,000 หัก : คาความนิยมตัดบัญชี (10,000 × 10%) 11,000
การลงทุนในบริษัท ข เงินสด 14,000 เงินลงทุนในบริษัท ข 14,000 บันทึกการรับเงินปนผลจากบริษัท ข (20,000 × 70%) เงินลงทุนในบริษัท ข 12,800 รายไดจากบริษัท ข 12,800 บันทึกรายไดจากบริษัท ข ซึ่งคํานวณไดดังนี้ 70% ของกําไรสุทธิ 39,000 บาท ในงบกําไรขาดทุนของบ. ข 27,300 หัก : 70% ของกําไรในสินคาคงเหลือ 5,000 บาท 3,500 หัก : 100% ของกําไรจากการขายที่ดิน 10,000 1,000 หัก : คาความนิยมตัดบัญชี (10,000 × 10%) 12,800
15
ยอดคงเหลือของบัญชีเงินลงทุนของบ. ก ณ 31 ธค. 25+6 มีดังนี้
ยอดคงเหลือ 31 ธค. 25+5 บวก รายไดจากการลงทุน หัก เงินปนผลรับ ยอดคงเหลือ 31 ธค. 25+6
เงินลงทุนในบริษัท ข 70% 184,000 12,800 14,000 182,800
เงินลงทุนในบริษัท ค 60% 116,000 11,000 6,000 121,000
ตารางที่ 9-2 วิธสี ว นไดเสีย บริษัทใหญและบริษัทยอยถือหุนในบริษัทอื่น บริษทั ก และบริษัทยอย กระดาษทําการสําหรับงบการเงินรวม สําหรับปสิ้นสุด 31 ธันวาคม 25+6 งบกําไรขาดทุน ขาย รายไดจากบริษัท ข รายไดจากบริษัท ค กําไรจากการขายที่ดิน รวมรายได ตนทุนสินคาขาย คาใชจายอื่น
บริษัท ก
บริษัท ข
บริษัท ค
200,000
150,000
100,000
12,800 11,000
ปรับปรุงและตัดบัญชี เดบิต เครดิต (1) 15,000
435,000
(8) 12,800 4,000
(4) 15,000
10,000
(3) 10,000
233,800
154,000
100,000
435,000
100,000
80,000
50,000
(2) 5,000
40,000
35,000
30,000
(7) 1,000 (11) 1,000
รวมคาใชจาย กําไรสุทธิ M.I. บริษัท ข
งบรวม
(1) 15,000
220,000
107,000
140,000
115,000
80,000
327,000
93,800
39,000
20,000
108,000
(39,000 – 5,000)×0.3
(10) 10,200
(10,200)
บริษัท ค (20,000×0.2) กําไรสุทธิ
(6) 4,000
(4,000)
93,800
39,000
20,000
93,800
16 งบกําไรสะสม กําไรสะสม 1 มค. บริษัท ก บริษัท ข บริษัท ค กําไรสุทธิยกมา เงินปนผลจาย บริษัท ก บริษัท ข บริษัท ค
220,000
220,000 50,000
(9) 50,000 80,000
93,800
39,000
(5) 80,000
20,000
93,800
(40,000)
(40,000) (20,000)
(8) 14,000 (10,000)
(4) 8,000 (6) 2,000 (10) 6,000
กําไรสะสม 31 ธค. งบดุล สินทรัพยอื่น สินคาคงเหลือ ทีด่ นิ อาคารและอุปกรณ (สุทธิ) เงินลงทุนในบริษัท ข 70% เงินลงทุนในบริษัท ค 60%
273,800
69,000
90,000
273,800
46,200
22,000
85,000
153,200
50,000
40,000
15,000
(2) 5,000
100,000
400,000
200,000
100,000
(3) 10,000
690,000
182,800
(8) 1,200 (9) 184,000
121,000
(4) 5,000
(5) 116,000 38,000
เงินลงทุนในบริษัท ค 20%
(4) 2,000
(5) 36,000 (5) 8,000
คาความนิยม
(7) 1,000
(9) 9,000 (11) 1,000
รวมสินทรัพย หนี้สิน หุนสามัญ บริษัท ก บริษัท ข บริษัท ค กําไรสะสม
15,000
800,000
300,000
200,000
958,200
126,200
31,000
10,000
167,200
400,000
400,000 (9)200,000
200,000 100,000 273,800
69,000
90,000
(5)100,000
273,800
17 M.I. บริษัท ค 1 มค. บริษัท ข 1 มค.
(5) 36,000 (6) 2,000 (9) 75,000 (10) 4,200
รวมหนี้สินและสวน ของผูถือหุน
800,000
300,000
200,000
117,200 958,200
รายการปรับปรุงและตัดบัญชีในกระดาษทําการ มีดังนี้ (1)
ขาย
15,000
ตนทุนสินคาขาย ตัดรายการซื้อขายระหวางบริษัท (2)
ตนทุนสินคาขาย 5,000 สินคาคงเหลือ ตัดกําไรในสินคาคงเหลือปลายงวดที่ยังไมเกิดขึ้น
15,000
5,000
(3)
กําไรจากการขายที่ดิน 10,000 ทีด่ นิ อาคาร อุปกรณ (สุทธิ) 10,000 ตัดกําไรจากการขายที่ดินระหวางกันที่ยังไมเกิดขึ้น
(4)
รายไดจากบริษัท ค 15,000 เงินปนผล (บริษัท ค) 8,000 เงินลงทุนในบริษัท ค (60%) 5,000 เงินลงทุนในบริษัท ค (20%) 2,000 ปรับปรุงบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ค ใหแสดงยอดตนป
18
(5)
กําไรสะสม 1 มค. – บริษัท ค หุนสามัญ – บริษัท ค คาความนิยม เงินลงทุนในบริษัท ค (60%) เงินลงทุนในบริษัท ค (20%) M.I. – บริษัท ค ตัดบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ค
80,000 100,000 8,000 116,000 36,000 36,000
(6)
M.I.ในกําไรสุทธิ – บริษัท ค 4,000 เงินปนผล 2,000 M.I.– บริษัท ค 2,000 บันทึกสวนของผูถือหุนสวนนอยในกําไรสุทธิและเงินปนผล
(7)
คาใชจายอื่น 1,000 คาความนิยม 1,000 บันทึกคาความนิยมตัดบัญชีจากการลงทุนของบ. ก ในบ. ค สําหรับป 25+6
(8)
รายไดจากบริษัท ข 12,800 เงินลงทุนในบริษัท ข 1,200 เงินปนผล (บริษัท ข) 14,000 ปรับปรุงบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ข ใหแสดงยอดตนป
19
(9)
(10)
(11)
กําไรสะสม 1 มค. – บริษัท ข 50,000 หุนสามัญ – บริษัท ข 200,000 คาความนิยม 9,000 เงินลงทุนในบริษัท ข 184,000 M.I. – บริษัท ข 75,000 ตัดบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ข M.I. ในกําไรสุทธิ – บริษัท ข 10,200 เงินปนผล 6,000 M.I. – บริษัท ข 4,200 บันทึกสวนของผูถือหุนสวนนอยในกําไรสุทธิและเงินปนผล คาใชจายอื่น 1,000 คาความนิยม 1,000 บันทึกคาความนิยมตัดบัญชีจากการลงทุนของบริษัท ก ใน บริษัท ข สําหรับป 25+6
สวนของผูถือหุนสวนนอย ณ 31 ธันวาคม 25+6 สามารถคํานวณไดดังนี้ สวนของผูถือหุนสวนนอย ราคาตามบัญชีของสินทรัพยสุทธิ ณ 31 ธค. 25+6 บ. ข (269,000 × 30%) บ. ค (190,000 × 20%) หัก กําไรในสินคาคงเหลือของ บ. ข (5,000 × 30%) สวนของผูถือหุนสวนนอย
บริษัท ข 30%
บริษัท ค 20%
รวม
80,700
38,000
80,700 38,000
1,500 79,200
38,000
1,500 117,200
20
การถือหุนระหวางกัน – บริษัทยอยถือหุนบริษัทใหญ วิธีการบัญชีที่นิยมใชมีอยู 2 วิธีคือ 1. วิธีหุนซื้อคืน (Treasury Stock Method) 2. วิธีจัดสรร (Allocation Method หรือ Conventional Method) วิธีหุนซื้อคืน (Treasury Stock Method) ตัวอยางที่ 9-3 งบทดลอง ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25+5 กอนที่ บริษัททั้งสองจะบันทึกรายไดจากการลงทุน มีดังนี้ บริษัท ก
บริษัท ข
480,000 270,000 70,000 820,000
260,000 70,000 50,000 380,000
500,000 200,000 120,000 820,000 50,000
200,000 100,000 80,000 380,000 30,000
เดบิต สินทรัพยอื่น เงินลงทุนในบริษัท ข (90%) เงินลงทุนในบริษัท ก (10%) คาใชจาย (รวมตนทุนสินคาขาย) เครดิต หุนสามัญ มูลคา @ 10 บาท กําไรสะสม ขาย กําไรจากการดําเนินงานโดยอิสระ
21
กระดาษทําการสําหรับงบการเงินรวม – ปที่ซื้อหุน ถาใชวิธีหุนซื้อคืน บริษัท ข จะบันทึกการลงทุนดวยวิธีราคา ทุนและไมมีรายไดจากการลงทุน บัญชีเงินลงทุนของบริษัท ข ใน บริษัท ก ไมไดตัดกับบัญชีสวนของผูถือหุนของบริษัท ก แตจะ โอนไปบัญชีหุนซื้อคืนและนํ าไปหักออกจากสวนของผูถือหุนใน งบดุลรวม ตารางที่ 9-3 วิธีหุนซื้อคืน ปที่ซื้อหุน กระดาษทําการสําหรับงบดุลรวมบริษทั ก และบริษัทยอย ข สําหรับปสิ้นสุด 31 ธันวาคม 25+5 บริษัท ก งบกําไรขาดทุน ขาย รายไดจากบริษัท ข รวม คาใชจาย (รวมตนทุนสินคาขาย) กําไรสุทธิ สวนของผูถือหุนสวนนอย (30,000×0.1) กําไรสุทธิ งบกําไรสะสม กําไรสะสม 1 มค. บริษัท ก บริษัท ข กําไรสุทธิยกมา กําไรสะสม 31 ธค.
บริษัท ข
ปรับปรุงและตัดบัญชี เดบิต เครดิต
งบรวม
120,000 27,000 147,000
80,000
200,000
80,000
200,000
70,000 77,000
50,000 30,000
120,000 80,000
(1) 27,000
(4) 3,000 77,000
30,000
200,000 77,000 277,000
(3,000) 77,000
200,000 100,000 (2)100,000 30,000 130,000
77,000 277,000
22 งบดุล สินทรัพยอื่น เงินลงทุนในบริษัท ข 90% เงินลงทุนในบริษัท ก 10% รวมสินทรัพย หุนสามัญ บริษัท ก บริษัท ข กําไรสะสม
480,000 297,000
777,000
260,000
(1) (2) (3) (4)
(1) 27,000 (2)270,000 (3) 70,000
70,000 330,000
740,000
500,000 277,000
500,000 200,000 (2)200,000 130,000
277,000
(3) 70,000
(70,000)
หุนซื้อคืน สวนของผูถือหุนสวนนอย หนี้สินและสวนของผูถือหุน
740,000
(2) 30,000 (4) 3,000 777,000
330,000
ปรับปรุงบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ข ใหแสดงยอดตนป ตัดบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ข ตัดบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ก บันทึกกําไรของผูถือหุนสวนนอยและเงินปนผล
33,000 740,000
23
กระดาษทําการสําหรับงบการเงินรวม – ปถัดมา ระหวางป 25+6 กําไรสุทธิจากการดําเนินงานโดยอิสระและ เงินปนผลของบริษัท ก และบริษัท ข มีดังนี้ กําไรสุทธิจากการดําเนินงานโดยอิสระ เงินปนผลจาย
บริษัท ก 60,000 30,000
บริษัท ข 40,000 20,000
ตามวิธีหุนซื้อคืน บริษัท ข จะบันทึกเงินปนผลรับจากบริษัท ก 3,000 บาท (30,000×10%) และรายงานกําไรสุทธิสําหรับป 25+6 ตามวิธีราคาทุน 43,000 บาท บริษัท ก จะบันทึกการลงทุนในบริษัท ข ตามวิธีสวนไดเสียใน สมุดบัญชี ดังนี้ เงินสด 18,000 เงินทุนในบริษัท ข 18,000 บันทึกการรับเงินปนผลจากบริษัท ข (20,000 × 90%) เงินลงทุนในบริษัท ข 38,700 รายไดจากบริษัท ข 38,700 บันทึกสวนไดเสียในกําไรสุทธิของบ. ข (43,000× 90%)
24
รายไดจากบริษัท ข 3,000 เงินปนผล 3,000 ตัดบัญชีเงินปนผลที่จายใหบริษัท ข (30,000 ×10%) และปรับปรุง รายไดจากบริษัท ข ดวยเงินปนผลของบริษัท ก ที่รวมอยูในรายได จากบริษัท ข
ยอดคงเหลือของบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ข ที่ปรากฏใน กระดาษทําการ สําหรับป 25+6 คํานวณไดดังนี้ เงินลงทุนในบริษัท ข (90%) 297,000 บาท 38,700 บวก : 90%ของกําไรสุทธิของบริษัท ข หัก : 90% ของเงินปนผลรับจากบริษัท ข 18,000 เงินลงทุนในบริษัท ข (90%) 31 ธันวาคม 25+6 317,700 ตารางที่ 9-4 วิธีหุนซื้อคืน ปถัดจากปที่ซื้อหุน บริษัท ก และบริษัทยอย ข กระดาษทําการสําหรับงบดุลรวม สําหรับปสิ้นสุด 31 ธันวาคม 25+6 บริษัท ก งบกําไรขาดทุน ขาย รายไดจากบริษัท ข เงินปนผลรับ รวม คาใชจาย (รวมตนทุนสินคาขาย) กําไรสุทธิ
บริษัท ข
ปรับปรุงและตัดบัญชี เดบิต เครดิต
140,000 100,000 (1) 35,700 35,700 3,000 (1) 3,000 175,700 103,000 80,000 95,700
60,000 43,000
งบรวม
240,000
240,000 140,000 100,000
25 สวนของผูถือหุนสวนนอย (43,000×0.1) กําไรสุทธิ งบกําไรสะสม กําไรสะสม 1 มค. บริษัท ก บริษัท ข กําไรสุทธิยกมา เงินปนผลจาย บริษัท ก บริษัท ข
(4)
95,700
4,300
(4,300) 95,700
43,000
277,000
277,000
130,000 (2) 130,000 95,700 43,000
95,700
(27,000)
(27,000) (1) 18,000 (4) 2,000
(20,000)
กําไรสะสม 31 ธค. งบดุล สินทรัพยอื่น เงินลงทุนในบริษัท ข 90%
345,700 153,000
345,700
528,000 283,000 317,700
811,000
เงินลงทุนในบริษัท ก 10% รวมสินทรัพย หุนสามัญ บริษัท ก บริษัท ข กําไรสะสม หุนซื้อคืน สวนของผูถือหุนสวนนอย
70,000 845,700 353,000
หนี้สินและสวนของผูถือหุน
(1) 20,700 (2) 297,000 (3) 70,000
811,000
500,000
500,000
200,000 (2) 200,000 345,700 153,000
345,700 (70,000)
(3) 70,000 (2) 33,000 (4) 2,300
845,700 353,000
35,300 811,000
รายการปรับปรุงและตัดบัญชีในกระดาษทําการ สําหรับปสิ้น สุด 31 ธันวาคม 25+6 มีดังนี้
26
(1)
(2)
(3)
(4)
รายไดจากบริษัท ข 35,700 เงินปนผลรับ 3,000 เงินปนผล (บริษัท ข) 18,000 เงินลงทุนในบริษัท ข 20,700 ปรับปรุงบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ข ใหแสดงยอดตนป โดยการตัด บัญชีรายไดจาก บริษทั ข เงินปนผลรับจากบริษัท ก และบัญชีเงิน ปนผลจายของบริษัท ข กําไรสะสม 1 มค. – บริษัท ข หุนสามัญ – บริษัท ข เงินลงทุนในบริษัท ข ตัดบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ข
117,000 180,000
หุนซื้อคืน เงินลงทุนในบริษัท ก ตัดบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ก
70,000
297,000
M.I. - กําไรสุทธิ 4,300 เงินปนผล สวนของผูถือหุนสวนนอย บันทึกกําไรของผูถือหุนสวนนอยและเงินปนผล
70,000
2,000 2,300
27
วิธจี ัดสรร (Allocation Method) หุนของบริษัทใหญที่บริษัทยอยถืออยูจะอนุมานวาถูกไถถอน (Constructively retired) และสวนไดเสียของบริษัทยอยในหุน สามัญและกําไรสะสมของบริษัทใหญจะตองถูกหักออกจากงบการ เงินรวม จากขอมูลเดิมในตัวอยางที่แลว เมื่อบริษัท ข ซื้อหุน 10% ของบริษัท ก ตามวิธีจัดสรรจะอนุมานวาเปนการไถถอนหุนสามัญ 10% ของบริษัท ก งบดุลรวม ณ วันซื้อหุนของบริษัท ก และบริษัทยอยจะแสดงหุนสามัญ และกําไรสะสมของบริษัท ก เพียง 90% เทาที่ถืออยูโดยบุคคล ภายนอกกิจการรวม ดังนี้
หุนสามัญ กําไรสะสม รวมสวนของผูถือหุน
1 มกราคม 25+5 บริษัท ก บริษัท ข 500,000 450,000 200,000 180,000 700,000 630,000
บริษัท ก จะบันทึกบัญชีสําหรับการลงทุนในบริษัท ข ตามวิธี สวนไดเสียดังนี้
28
1 มกราคม 25+5 เงินทุนในบริษัท ข (90%) 270,000 เงินสด 270,000 บันทึกการซื้อสวนไดเสีย 90% ของบริษัท ข ในราคาตามบัญชี 1 มกราคม 25+5 หุน สามัญ (มูลคาหุนละ 10 บาท) 50,000 กําไรสะสม 20,000 เงินลงทุนในบริษัท ข 70,000 บันทึกการไถถอนหุนสามัญที่ออกจําหนายแลว 10% ของบริษัท ก อันเปนผลมาจากการซื้อหุนของบริษัท ข
การจัดสรรกําไรระหวางบริษัท วิธีทางคณิตศาสตรเขามาชวยในการคํานวณกําไรสุทธิของบริษัท ใหญและบริษัทยอย ดังตอไปนี้ สมมติให ก = กําไรของบริษัท ก ในแงของงบการเงินรวม (รวมกําไรระหวางบริษัทแลว) ข = กําไรของบริษัท ข ในแงของงบการเงินรวม (รวมกําไรระหวางบริษัทแลว) ดังนั้น ก = กําไรสุทธิจากการดําเนินงานโดยอิสระของบริษัท ก + 90% (ข) ข = กําไรสุทธิจากการดําเนินงานโดยอิสระของบริษัท ข + 10% (ก) ก = 50,000 + .9ข (1) ข = 30,000 + .1ก (2) แทนคา ข ลงไปในสมการที่ (1) ก = 50,000 + .9 (30,000 + .1ก) ก = 50,000 + 27,000 + .09ก ก = 84,615 บาท ข = 30,000 + (84,615 × .1) ข = 38,462 บาท
29
การบัญชีสําหรับกําไรระหวางบริษัทตามวิธีสวนไดเสีย บริษัท ก จะบันทึกรายไดจากการลงทุน สําหรับป 25+5 ตามวิธี สวนไดเสียดังนี้ เงินลงทุนในบริษัท ข 26,154 รายไดจากบริษัท ข 26,154 บันทึกสวนไดเสียในกําไรสุทธิของบริษัท ข
กระดาษทําการสําหรับงบการเงินรวม – วิธีสวนไดเสีย ตารางที่ 9-5 บริษัทยอยซื้อหุนบริษัทใหญ วิธีจัดสรร ปที่ซื้อหุน บริษัท ก และบริษัทยอย ข กระดาษทําการสําหรับงบดุลรวม สําหรับปสิ้นสุด 31 ธันวาคม 25+5 บริษัท ก งบกําไรขาดทุน ขาย รายไดจากบริษัท ข รวมรายได คาใชจาย (รวมตนทุนสินคาขาย) กําไรสุทธิ สวนของผูถือหุนสวนนอย (38,462×0.1) กําไรสุทธิ
บริษัท ข
ปรับปรุงและตัดบัญชี เดบิต เครดิต
งบรวม
120,000 26,154 146,154
80,000
200,000
80,000
200,000
70,000 76,154
50,000 30,000
120,000 80,000
(2) 26,154
(4) 3,845
76,154
30,000
(3,846) 76,154
30 งบกําไรสะสม กําไรสะสม 1 มค. บริษัท ก บริษัท ข กําไรสุทธิยกมา กําไรสะสม 31 ธค. งบดุล สินทรัพยอื่น เงินลงทุนในบริษัท ข 90% เงินลงทุนในบริษัท ก 10% รวมสินทรัพย หุนสามัญ บริษัท ก บริษัท ข กําไรสะสม สวนของผูถือหุนสวนนอย รวมหนี้สินและสวน ของผูถือหุน
(1) (2) (3) (4)
180,000 76,154 256,154
180,000 100,000 30,000 130,000
480,000 226,154
260,000
706,154
330,000
(3) 100,000
76,154 256,154 740,000
(1) 70,000 (2) 26,154 (3)270,000 (1) 70,000 70,000
740,000
450,000 256,154
450,000 200,000 (3)200,000 130,000
256,154 (3) 30,000 (4) 3,846
706,154
330,000
33,846 740,000
ตัดบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ก ปรับปรุงบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ข ใหแสดงยอดตนป ตัดบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ข บันทึกกําไรของผูถือหุนสวนนอย
กระดาษทําการสําหรับงบการเงินรวม – ปถัดมา การคํานวณกําไรของบริษัท ก และบริษัท ข โดยใชวิธีทาง คณิตศาสตร สําหรับวิธีจัดสรร ในป 25+6 จะมีดังนี้
31
ก
= กําไรของบริษัท ก ในแงของงบการเงินรวม (รวมกําไร ระหวางบริษัทแลว) ข = กําไรของบริษัท ข ในแงของงบการเงินรวม (รวมกําไร ระหวางบริษัทแลว) สมการพื้นฐาน : ก = 60,000 + .9ข (1) ข = 40,000 + .1ก (2) แทนคา สมการที่ (2) ลงในสมการที่ (1) ก = 60,000 + .9 (40,000 + .1ก) .91ก = 96,000 ก = 105,495 บาท ข = 40,000 + .1 (105,495) ข = 50,549 บาท
การคํ านวณกํ าไรสุทธิ ร วมและกํ าไรสุทธิของผูถือหุนสวน นอย มีดังนี้ กําไรสุทธิของบริษัท ก (และกําไรสุทธิรวม) = 105,495 × 90% สวนของผูถือหุนสวนนอยในกําไรสุทธิ = 50,549 × 10% ผลรวมกําไรสุทธิจากการดําเนินงานโดยอิสระ ของบริษัท ก และบริษัท ข
94,945
บาท
5,055 100,000
บริษัท ก จะบันทึกบัญชีสําหรับการลงทุนในบริษัท ข ดังนี้
32
เงินสด 18,000 เงินลงทุนในบริษัท ข บันทึกการรับเงินปนผลจากบริษัท ข ( 20,000 × 90%)
18,000
เงินลงทุนในบริษัท ข 34,945 รายไดจากบริษัท ข 34,945 บันทึกรายไดจากการลงทุนในบริษัท ข ซึ่งเทากับกําไรสุทธิของ บริษัท ก 94,945 บาท หักดวยกําไรจากการดําเนินงานโดยอิสระ 60,000 บาท หรือ 90% ของกําไรบริษัท ข ในแงของงบการเงินรวม 50,549×.90) หัก ดวย 10% ของกําไรบริษัท ก ในแงของงบการเงินรวม (105,495 ×.10) เงินลงทุนในบริษัท ข 3,000 เงินปนผลจาย 3,000 ตัดเงินปนผลที่บริษัท ก จายใหบริษัท ข โดยนําไปปรับปรุงบัญชีเงินลงทุน ในบริษัท ข
ยอดคงเหลือของบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ข ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25+6 ตามวิธีสวนไดเสีย คํานวณไดดังนี้ เงินลงทุนในบริษัท ข ณ 31 ธันวาคม 25+5 บวก : รายไดจากบริษัท ข บวก : เงินปนผลที่จายใหบริษัท ข หัก : เงินปนผลรับจากบริษัท ข เงินลงทุนในบริษัท ข ณ 31 ธันวาคม 25+6
226,154 34,945 3,000 18,000 246,099
บาท
33
ตารางที่ 9-6 วิธีจัดสรร ปถัดจากปที่ซื้อหุน บริษัท ก และบริษัทยอย ข กระดาษทําการสําหรับงบดุลรวม สําหรับปสิ้นสุด 31 ธันวาคม 25+6 บริษัท ก งบกําไรขาดทุน ขาย รายไดจากบริษัท ข เงินปนผลรับ รวมรายได คาใชจาย (รวมตนทุนสินคาขาย) กําไรสุทธิ สวนของผูถือหุนสวนนอย (50,549×0.1) กําไรสุทธิ งบกําไรสะสม กําไรสะสม 1 มค. บริษัท ก บริษัท ข กําไรสุทธิยกมา เงินปนผลจาย บริษัท ก บริษัท ข
บริษัท ข
ปรับปรุงและตัดบัญชี เดบิต เครดิต
140,000 100,000 34,945 (2) 34,945 3,000 (2) 3,000 174,945 103,000 80,000 94,945
240,000
240,000
60,000 43,000
140,000 100,000 (4) 5,055
94,945
งบรวม
(5,055) 94,945
43,000
256,154
256,154
130,000 94,945 43,000
(3) 130,000
94,945
(27,000)
(27,000) (20,000)
(2) 18,000 (4)
2,000
กําไรสะสม 31 ธค. งบดุล สินทรัพยอื่น เงินลงทุนในบริษัท ข 90%
324,099 153,000
324,099
528,000 283,000 246,099
811,000
เงินลงทุนในบริษัท ก 10% รวมสินทรัพย
70,000 774,099 353,000
(1) 70,000 (2) 19,945 (3)296,154 (1) 70,000
811,000
34 หุนสามัญ บริษัท ก บริษัท ข กําไรสะสม สวนของผูถือหุนสวนนอย รวมหนี้สินและสวน ของผูถือหุน
450,000
450,000
200,000 324,099 153,000
(3) 200,000
324,099 (3) 33,846 (4) 3,055
774,099 353,000
36,901 811,000
(1) ตัดบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ก (2) ปรับปรุงบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ข ใหแสดงยอดตนป โดยการตัดบัญชี รายไดจากบริษัท ข บัญชีเงินปนผลรับและบัญชีเงินปนผลจาย (3) ตัดบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ข (4) บันทึกกําไรของผูถือหุนสวนนอยและเงินปนผล
การแปลงเปนวิธีสวนไดเสียในสมุดบัญชีของแตละบริษัท หากบริษัทใหญไมไดใชวิธีสวนไดเสีย การแกไขกําไรสะสมรวม และสวนของผูถือหุนสวนนอยทําไดดังนี้ กําไรสุทธิแตละบริษัท – ป 25+5 กําไรสุทธิแตละบริษัท – ป 25+6 หัก: เงินปนผลที่ประกาศจาย บวก: งปผ.รับจากบริษัทที่เกี่ยวของกัน สินทรัพยสุทธิเพิ่มขึ้น
บริษัท ก 50,000 +60,000 -30,000 +18,000 98,000
บริษัท ข 30,000 +40,000 -20,000 +3,000 53,000
บริษัท ค 80,000 +100,000 -50,000 +21,000 151,000
35
การคํานวณสําหรับบริษัท ก และบริษัท ข ทําไดดังนี้ ก = สินทรัพยสุทธิของบริษัท ก ที่เพิ่มขึ้นจากงบการเงินรวมนับตั้งแตบริษัท ข ซื้อหุน ข = สินทรัพยสุทธิของบริษัท ข ที่เพิ่มขึ้นจากงบการเงินรวมนับตั้งแตบริษัท ก ซื้อหุน สมการพื้นฐาน : ก = 98,000 + .9ข (1) ข = 53,000 + .1ก (2) แทนคา สมการที่ (2) ลงในสมการที่ (1) ก = 98,000 + .9(53,000 + .1ก) .91ก = 145,700 ก = 160,110 บาท ข = 53,000 + (.1 × 160,110) ข = 69,011 บาท
ตัวเลขที่คํานวณไดจะนําไปใชในการจัดสรรสินทรัพยสุทธิที่ เพิ่มขึ้น 151,000 บาท ไปยังกําไรสะสมรวมและสวนของผูถือ หุนสวนนอย ดังนี้ กําไรสะสมของบริษัท ก เพิ่มขึ้น (หรือกําไรสะสมรวมเพิ่มขึ้น)= 160,110 × 90% กําไรสะสมของผูถือหุนสวนนอยเพิ่มขึ้น = 69,011 × 10% สินทรัพยสุทธิรวมเพิ่มขึ้น
144,099 บาท 6,901 151,000
36
การถือหุนระหวางกัน – บริษทั ยอยถือหุนระหวางกัน ตัวอยางที่ 9-4 โครงสรางของบริษัทในกลุมกิจการตามรูปขางลางนี้ ประกอบดวย บริษัท ก บริษัท ข และบริษัท ค บริษัท ก มีสวนไดเสีย 80% ในบริษัท ข โดยตรง บริษัท ข มีสวนไดเสีย 70% ในบริษัท ค และบริษัท ค ก็มีสวนไดเสีย 10% ในบริษัท ข ผูถือหุนสวนนอยมีสวน ไดเสียในบริษัท ข 10% และในบริษัท ค 30% บริษัท ก
80%
บริษัท ข
10%
70%
บริษัท ค
การลงทุนซื้อหุนของบริษัท ก บริษัท ข และบริษัท ค มีดังนี้ : 1. บริษัท ก ซื้อสวนไดเสีย 80% ในบริษัท ข เมื่อวันที่ 2 มกราคม 25+5 เปนเงิน 260,000 บาท เมื่อสวนของผูถือหุนของ บริษัท ข ประกอบดวย หุนสามัญ 200,000 บาท และกําไรสะสม 100,000 บาท (คาความนิยม 20,000 บาท) 2. บริษัท ข ซื้อสวนไดเสีย 70% ในบริษัท ค เปนเงิน 115,000 บาท เมื่อวันที่ 3 มกราคม 25+6 เมื่อสวนของผูถือหุนของบริษัท ค
37
ประกอบดวย หุนสามัญ 100,000 บาท กําไรสะสม 50,000 บาท (คาความนิยม 10,000 บาท) 3. บริษัท ค ซื้อสวนไดเสีย 10 % ในบริษัท ข เปนเงิน 40,000 บาท เมื่อวันที่ 31 ธันวาคม 25+6 เมื่อสวนของผูถือหุนของบริษัท ข ประกอบดวยหุนสามัญ 200,000 บาท และกําไรสะสม 200,000 บาท (ไมมีคาความนิยม)
การบัญชีกอนการถือหุนระหวางกัน สมมติวาสินทรัพยสุทธิจากการลงทุนขางตนไดถูกบันทึกใน ราคาเทากับมูลคายุติธรรม ณ วันซื้อหุนพอดี สวนเกินของราคา ทุนที่สูงกวาราคาตามบัญชีของสินทรัพยสุทธิที่ซื้อจึงถือเปนคา ความนิยมซึ่งจะตัดบัญชีภายในเวลา 10 ป งบทดลองหลังปด บัญชีของบริษัททั้งสาม ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25+6 มีดังนี้ เงินสด สินทรัพยหมุนเวียนอื่น โรงงานและอุปกรณ (สุทธิ) เงินลงทุนในบริษัท ข (80%) เงินลงทุนในบริษัท ค (70%) เงินลงทุนในบริษัท ข (10%)
บริษัท ก 64,000 200,000 500,000 336,000 1,100,000
บริษัท ข 40,000 85,000 240,000 135,000 500,000
บริษัท ค 20,000 80,000 110,000 40,000 250,000
38
ยอดคงเหลือของบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ข ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25+6 336,000 บาท คํานวณไดดังนี้ ราคาทุน 260,000 บาท บวก : 80% ของกําไรสุทธิบริษัท ข 40,000 บาท หักดวยเงินปนผล – ป 25+5 32,000 80% ของกําไรสุทธิของบริษัท ข 60,000 บาท หักดวยเงินปนผล – ป 25+6 48,000 หัก : คาความนิยมตัดบัญชี [260,000 –(300,000 × 80%)] × 10 % 2,000 ป 25+5 ป 25+6 2,000 336,000 ยอดคงเหลือของบัญชีเงินลงทุนในบริษัท ค 135,000 บาท ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25+6 คํานวณไดจาก เงินลงทุนในบริษัท ค ณ 3 ธันวาคม 25+6 - ราคาทุน 115,000 บวก : 70% ของกําไรสุทธิบริษัท ค 30,000 บาท หักดวย เงินปนผล – ป 25+6 21,000 หัก : คาความนิยมตัดบัญชี [115,000 – (150,000 × 70%)] × 10 % 1,000 ป 25+6 135,000
บาท
39
การบัญชีเมื่อบริษัทยอยถือหุนระหวางกัน ระหวางป 25+7 บริษัททั้งสามมีกําไรจากการดําเนินงานโดย อิสระ และประกาศจายเงินปนผลดังนี้ กําไรจากการ ดําเนินงานโดย อิสระ 112,000 51,000 40,000 203,000
บริษัท ก บริษัท ข บริษัท ค
ประกาศจาย เงินปนผล 50,000 30,000 20,000 100,000
การจัดสรรกําไรสุทธิ การคํานวณการจัดสรรกําไรสุทธิสําหรับบริษัทในกลุมกิจการ ดังนี้ ก ข ค
ก ข ค
= กําไรจากการดําเนินงานโดยอิสระของบริษัท ก + = กําไรจากการดําเนินงานโดยอิสระของบริษัท ข + = กําไรจากการดําเนินงานโดยอิสระของบริษัท ค +
= = =
.8ข .7ค .1ข
-
คาความนิยมตัดบัญชี คาความนิยมตัดบัญชี คาความนิยมตัดบัญชี
112,000 + .8ข - 2,000 51,000 + .7ค - 1,000 40,000 + .1ข
แกสมการหาคา ข ข .93 ข ข ค ค ก ก
= = = = = = =
51,000 + .7 (40,000 + .1ข) – 1,000=78,000 + .07ข 78,000 83,871 บาท 40,000 + 8,387 48,387 บาท 112,000 + .8(83,871) – 2,000 177,097 บาท
2,000 1,000 0
40
กําไรสุทธิรวมสามารถจัดสรรไดดังนี้ : กําไรสุทธิรวม (เทากับกําไรสุทธิของบริษัท ก) สวนของผูถือหุนสวนนอยในกําไรสุทธิของบริษัท ข (83,871 × 10%) สวนของผูถือหุนสวนนอยในกําไรสุทธิของบริษัท ค (48,387 × 30%) กําไรจากการดําเนินงานโดยอิสระรวมหักดวยคาความ นิยมตัดบัญชี
177,097
บาท
8,387 14,516 200,000
การคํานวณยอดคงเหลือของบัญชีเงินลงทุน ตารางแสดงการสรุปยอดคงเหลือของบัญชีเงินลงทุน ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25+7 มีดังนี้
ยอดคงเหลือของบัญชีเงินลงทุน ณ 31 ธันวาคม 25+6 บวก : รายไดจากการลงทุน บริษัท ก (83,871 × .8) – 2,000 บริษัท ข (48,387 × .7) – 1,000 หัก : เงินปนผลรับ บริษัท ก (30,000 × .8) บริษัท ข (20,000 × .7) ยอดคงเหลือของบัญชีเงินลงทุน ณ 31 ธันวาคม 25+7
บริษัท ก (วิธีสวน ไดเสีย)
บริษัท ข (วิธีสวน ไดเสีย)
บริษัท ค (วิธีราคาทุน)
336,000
135,000
40,000
65,097 -
32,871
-
(24,000) -
(14,000)
-
377,097
153,871
40,000
41
กระดาษทําการสําหรับงบการเงินรวม – วิธีสวนไดเสีย ตารางที่ 9-7 วิธีสวนไดเสีย บริษัทยอยถือหุนระหวางกัน บริษัท ก และบริษัทยอย กระดาษทําการสําหรับงบดุลรวม สําหรับปสิ้นสุด 31 ธันวาคม 25+7 บริษัท ก
บริษัท ข
บริษัท ค
412,000 65,097
161,000
100,000
ปรับปรุงและตัดบัญชี เดบิต เครดิต
งบรวม
งบกําไรขาดทุน ขาย รายไดจากบริษัท ข 80% รายไดจากบริษัท ค 70% เงินปนผลรับ (10%) รวมรายได ตนทุนสินคาขาย คาใชจาย รวมคาใชจาย กําไรสุทธิ สวนของผูถือหุนสวนนอย บ. ข (83,871×0.1) บ. ค (48,387×0.3) กําไรสุทธิ งบกําไรสะสม กําไรสะสม 1 มค. บริษัท ก บริษัท ข บริษัท ค กําไรสุทธิยกมา เงินปนผลจาย บริษัท ก บริษัท ข
(2) 32,871
32,871 477,097 220,000 80,000 300,000 177,097
673,000 (3) 65,097
193,871 70,000 40,000 110,000 83,871
3,000 103,000 40,000 20,000 60,000 43,000
(1) 3,000
673,000 330,000 143,000 473,000 200,000
(8) 3,000
(6) 8,387
(8,387) (14,516) 177,097
(7) 14,516
177,097
83,871
43,000
400,000
177,097
400,000 200,000
(5)200,000
83,871
80,000 (4) 80,000 43,000
177,097
(50,000)
(50,000) (1) 3,000
(30,000)
(3) 24,000
บริษัท ค กําไรสะสม 31 ธค.
527,097 253,871
(20,000) 103,000
(2) 14,000
527,097
42 งบดุล เงินสด สินทรัพยหมุนเวียนอื่น โรงงานและอุปกรณ -สุทธิ เงินลงทุนในบริษัท ข 80%
60,000 250,000 550,000 377,097
30,000 80,000 300,000
43,000 70,000 130,000
133,000 400,000 980,000 (3) 41,097 (5)336,000
เงินลงทุนในบริษัท ค 70%
(2) 18,871
153,871
(4)135,000
เงินลงทุนในบริษัท ข 10% คาความนิยม – บริษัท ก คาความนิยม – บริษัท ข รวมสินทรัพย 1,237,097 210,000 หนี้สิน หุนสามัญ 500,000 บริษัท ก บริษัท ข บริษัท ค 527,097 กําไรสะสม สวนของผูถือหุนสวนนอย บริษัท ค - 1 มค.
1,237,097
(5) 16,000
(8) 2,000
(4) 9,000
(8) 1,000
14,000 8,000
563,871
283,000
1,535,000
110,000
80,000
400,000 500,000
200,000
(5) 200,000 100,000 (4) 100,000
253,871
103,000
527,097
(4)54,000 (7) 8,516 (5)40,000 (6) 5,387
บริษัท ข – 1 มค. รวมหนี้สินและสวน ของผูถือหุน
(5) 40,000
40,000
563,871
107,903 1,535,000
283,000
รายการปรับปรุงและตัดบัญชีในกระดาษทําการ มีดังนี้ (1) เงินปนผลรับ (10%) เงินปนผล – บริษัท ข
3,000
(2) รายไดจากบริษัท ค (70%) เงินปนผล – บริษัท ค เงินลงทุนในบริษัท ค
32,871
3,000
14,000 18,871
43
(3) รายไดจากบริษัท ข (80%) เงินปนผล – บริษัท ข เงินลงทุนในบริษัท ข (80%)
65,097 24,000 41,097
รายการที่ (1), (2) และ (3) เปนการตัดบัญชีรายไดจากการลง ทุน (รวมทั้งเงินปนผลรับของบริษัท ค) และเงินปนผลจายระหวาง บริษทั พรอมทั้งปรับปรุงบัญชีเงินลงทุนใหแสดงยอด ณ วันตนป (4) กําไรสะสมตนป – บริษัท ค หุนสามัญ – บริษัท ค คาความนิยม – บริษัท ข เงินลงทุนในบริษัท ค (70%) M.I. – บริษัท ค 1 มค.
80,000 100,000 9,000
(5) กําไรสะสมตนป – บริษัท ข หุนสามัญ – บริษัท ข คาความนิยม – บริษัท ก เงินลงทุนในบริษัท ข (80%) เงินลงทุนในบริษัท ข (10%) M.I. – บริษัท ข 1 มค.
200,000 200,000 16,000
(6) M.I. ในกําไรสุทธิ – บริษัท ข เงินปนผล – บริษัท ข (10%) M.I. – บริษัท ข
8,387
135,000 54,000
336,000 40,000 40,000
3,000 5,387
44
(7) M.I. ในกําไรสุทธิ – บริษัท ค เงินปนผล – บริษัท ค (30%) M.I. – บริษัท ค (8) คาใชจาย คาความนิยม – บริษัท ก คาความนิยม – บริษัท ข บันทึกคาความนิยมตัดบัญชี
14,516 6,000 8,516 3,000 2,000 1,000