businessenergy 28 by Tasos Fragoulis

ΕΦΟΡΙΑ: Αν πληρώσεις τα χρέη COVID, δεν χάνεις τις 120 δόσεις ΓΑΙΩΠΟΛΙΤΙΚΗ: Ο ύποπτος ρόλος του Ισραήλ στον EastMed Σαρακάκης: Οι ζημιές και η γενική συνέλευση που δεν έχει γίνει ΤΡΑΠΕΖΕΣ: Οι ξένοι επενδύουν, αλλά δεν δανείζουν στην Ελλάδα • ΤΕΥΧΟΣ 28 • ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021 • TIMH: 3 € www.businessenergy.gr

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΣΥ

ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΟΥ ΕΦΙΑΛΤΗ - Έως και 3,9 εκατ. ευρώ την ημέρα οι δαπάνες για τα τεστ και τις νοσηλείες - Στο ποσό αυτό δεν περιλαμβάνονται οι επενδύσεις και οι προσλήψεις στο σύστημα υγείας - Οι νοσηλείες στις ΜΕΘ φτάνουν ακόμα και το 1,7 εκατ. ευρώ την ημέρα

index

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

eneργεια Γιατί κόπηκε από το Recovery Fund η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης Αττικής Σελ. 26

Εισηγμένες Φόρτωσαν τους ισολογισμούς του 2020 με ζημιές για να έχουν καλύτερο ξεκίνημα φέτος! EDITORIAL H Eφορία τηλεφωνεί προσωπικά στους φορολογούμενους για να πληρώνουν τις δόσεις τους

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Το Δημόσιο επιστρέφει με θέση στο Δ.Σ. της θυγατρικής της Energean Σελ. 16

Σελ. 4

Κωνσταντινοσ φιλησ ΣΤΟ BUSINESS ENERGY Τα μάτια τους δεκατέσσερα να έχουν οι ελληνικές επιχειρήσεις που επενδυουν στην Τουρκία Σελ. 8

Μανταλένα Πίου Καλές οι ΑΠΕ, καλύτερη η αποθήκευση ενέργειας Σελ. 11

NIKOΛΑΟΣ Φαραντούρης Ανάγκη επανόδου σε μία ενεργητική εξωτερική πολιτική Σελ. 12

KΩΣΤΑΣ ΑΡΓΥΡΟΣ Τα νησιά της Ευρώπης το 2040

Αγγελική Μαρίνου Τα επαγγέλματα που ανέδειξε η πανδημία Σελ. 17

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Πώς η νέα γενιά της οικογένειας Στασινόπουλου «ξύπνησε» τη ΒΙΟΧΑΛΚΟ Σελ. 18

Σελ. 29

Πανδημία Στο μισό δισ. ευρώ το «ραβασάκι» για νοσηλείες και τεστ στη χώρα Σελ. 30

Βιώσιμη ανάπτυξη Στόχοι και προκλήσεις που προκύπτουν από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία Σελ. 32

Press Button Mικρές ειδήσεις και παρασκήνια από τον χώρο της ενέργειας και της οικονομίας: Σελ. 44-45

Όμιλος Σαρακάκη Μια θάλασσα από δάνεια και χρέη Σελ. 34

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Από τον χιονιά του Τέξας στο «έμφραγμα» της Διώρυγας του Σουέζ Σελ. 20

ΔΙΕΘΝΗ Η παγκόσμια διακυβέρνηση και η παγκοσμιοποίηση. Ουτοπία ή πραγματικότητα; Σελ. 23

Σελ. 14

EastMed και EuroAsia Interconnector Αλλαγή στάσης από το Ισραήλ, βούτυρο στο ψωμί του Ερντογάν Σελ. 36

ΕΝΕΡΓΕΙΑ Γιατί έσπασαν όλα τα ρεκόρ οι παραδόσεις LNG Σελ. 39

business Μηνιαίο περιοδικό για την ενέργεια, την οικομομία, τις επιχειρήσεις. Κυκλοφορεί κάθε 1η του μήνα. Η ψηφιακή έκδοση είναι διαθέσιμη στο site businessenergy.gr

Εκδότης:

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜOTORI ΕΠΕ Συντακτική ομάδα:

Γιάννης Κανουπάκης, Έλενα Κρίτσαλου, Αγγελική Μαρίνου, Μανταλένα Πίου, Γιάννης Σταυρόπουλος, Έφη Τσιβίκα, Χάρης Φλουδόπουλος, Τάσος Φραγκούλης, Σταύρος Χαρίτος

Σχεδίαση:

Χριστίνα Μυρίλλα Ιδιοκτήτης:

Εκδόσεις Μotori ΕΠΕ Δημ.Σούτσου 24Α, 11521 Αθήνα, Τηλ: 2106400281 info@businessenergy.gr ΕΚΤΥΠΩΣΗ:

ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΕ

EDITORIAL

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

H Eφορία τηλεφωνεί προσωπικά στους φορολογούμενους για να πληρώνουν τις δόσεις τους ■ Δεύτερη ευκαιρία, σιωπηρά, για να μη χαθούν οι 120 δόσεις

τα 8 δισ. ευρώ εντοπίζεται η τρύπα στα φορολογικά έσοδα! Στο υπουργείο Οικονομικών έχει σημάνει συναγερμός. Έχουν βγει από το κρατικό πουγκί 24 +14 δισ. ευρώ το 2020 και μέχρι στιγμής το 2021, για τη στήριξη της οικονομίας, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, ενώ έχει παγώσει κάθε υποχρέωση των φορολογούμενων προς το κράτος. Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το «B.E.», η Εφορία «παίρνει τηλέφωνο» στην κυριολεξία τους φορολογούμενους και όσους δεν πληρώνουν καν τις ρυθμίσεις τους, να αρχίσουν εκ νέου να τις εξυπηρετούν. Που σημαίνει ότι το σύστημα δεν «πετάει» εκτός ρύθμισης τους φορολογούμενους, αλλά τους δίδεται μία δεύτερη ευκαιρία για να αρχίσουν να τις πληρώνουν. Σημειώνεται ότι τις καλύτερες επιδόσεις στις πληρωμές των φόρων είχε ο ΕΝΦΙΑ, αφού η εισπραξιμότητά του ξεπέρασε το 85% με βάση τον στόχο που είχε τεθεί από τον Προϋπολογισμό, και έτσι ήταν πάνω από τον μέσο όρο είσπραξης όλων των φόρων. Σύμφωνα με την έκθεση απολογισμού της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων για τα φορολογικά έσοδα και παρά το γεγονός ότι εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις είχαν μεγάλη απώλεια εσόδων, ο ΕΝΦΙΑ εισπράχθηκε κατά 86%, την ώρα μάλιστα που η απώλεια φορολογικών εσόδων για τα κρατικά ταμεία ήταν περίπου 8,2 δισ. ευρώ. Είναι γεγονός ότι τα έσοδα από τους τακτικούς φόρους επί της ιδιοκτησίας ακίνητης περιουσίας, τα οποία αποτελούν τη μοναδική επιμέρους κατηγορία εσόδων από τους τακτικούς φόρους ακίνητης περιουσίας, καθορίζονται σχεδόν αποκλειστικά από τα έσοδα του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων, και αυτά κατέγραψαν μείωση κατά μόλις 322,83 εκατ. ευρώ, η οποία από την ΑΑΔΕ αποδίδεται εν πολλοίς στη μία επιπλέον δόση πληρωμής. Εκεί που έγινε «σφαγή» ήταν στους φόρους κατανάλωσης, δηλαδή ΦΠΑ και Ειδικοί Φόροι Κατανάλωσης, που δεν μπόρεσαν να διασωθούν παρά την έκρηξη των ηλεκτρονικών αγορών.

Τα στοιχεία αναλυτικά:

Η πτωτική πορεία των εσόδων από ΦΠΑ που εισπράττονται μέσω ΔΟΥ κατά 1,934,5 δισ. ευρώ αντανακλά, κατά κύριο λόγο, την υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας το 2020. Ανάλογη εικόνα παρουσιάζουν και τα έσοδα από ΦΠΑ που εισπράττονται από τελωνεία, με πτώση 849,63 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με την ΑΑΔΕ, η μεγαλύτερη αρνητική επίδραση αποδίδεται κυρίως στην πτωτική πορεία των εσόδων από ΦΠΑ στα πετρελαιοειδή (-549,59 εκατ. ευρώ) και ΦΠΑ λοιπών περιπτώσεων που εισπράττεται μέσω τελωνείων (-131,48 εκατ. ευρώ).

Ακόμα:

◗ ΦΠΑ στην αιθυλική αλκοόλη κατά 74,01 εκατ. ευρώ. ◗ ΦΠΑ στα οχήματα κατά 60,85 εκατ. ευρώ. ◗ ΦΠΑ καπνικών προϊόντων κατά 26,58 εκατ. ευρώ. ◗ ΦΠΑ στην ηλεκτρική ενέργεια και το φυσικό αέριο κατά 7,12 εκατ. ευρώ. Τα έσοδα από τους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης κινήθηκαν πτωτικά το 2020 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, κατά 697,86 εκατ. ευρώ ή 9,79%. Τα έσοδα από τα φυσικά πρόσωπα καταγράφουν μείωση κατά 865,38 εκατ. ευρώ, η οποία οφείλεται στους εξής παράγοντες: ◗ Εκκαθάριση δηλώσεων και προκαταβολή (-342,99 εκατ. ευρώ συνολικά). ◗ Παρακράτηση (-614,81 εκατ. ευρώ). ◗ Παρακράτηση πλην μισθών-συντάξεων (-45,17 εκατ. ευρώ). ◗ Ειδική εισφορά αλληλεγγύης για την καταπολέμηση της ανεργίας (-43,53 εκατ. ευρώ). Από την άλλη πλευρά, αύξηση εμφανίζουν τα έσοδα από φόρο στο εισόδημα από συντάξεις - παρακράτηση (+181,35 εκατ. ευρώ).

ΔΕΠΑ

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

ΔΕΠΑ Εμπορίας

Ανάπτυξη με οδηγό τις νέες δραστηριότητες και τα διεθνή έργα

ε μια ολοκληρωμένη ενεργειακή επιχείρηση με υψηλή καθετοποίηση μετασχηματίζεται η ΔΕΠΑ Εμπορίας, ενισχύοντας σημαντικά τη θέση της τόσο στη χονδρεμπορική αγορά, όσο και την προμήθεια. Στο πλαίσιο αυτό η εταιρεία μειώνει τις τιμές στο φυσικό αέριο και προσφέρει εξατομικεύμενα προϊόντα στους πελάτες της, ικανά να καλύψουν το σύνολο των ενεργειακών αναγκών τους, ενώ επεκτείνει τις δραστηριότητες λιανικής ενισχύοντας τις συνέργειες με τη χονδρική και αναβαθμίζει τη διεθνή εμπορική της παρουσία μέσω στοχευμένων πωλήσεων στις αγορές της ΝΑ Ευρώπης. Ταυτόχρονα, αναπτύσσει εφαρμογές υγροποιημένου φυσικού αερίου μικρής κλίμακας (Small Scale LNG) για την τροφοδοσία των περιοχών εκτός δικτύου, ενώ προωθεί και την αξιοποίηση του LNG ως ναυτιλιακού καυσίμου στην Ανατολική Μεσόγειο, κατασκευάζοντας ένα καινοτόμο πλοίο μεταφοράς που θα τροφοδοτεί τα λιμάνια της ευρύτερης περιοχής. Ακόμη, επεκτείνει συστηματικά το πανελλαδικό δίκτυο πρατηρίων της με CNG (FISIKON), με 4 νέα πρατήρια να λειτουργούν ήδη, άλλα 4 εντός του 2021 και επιπλέον 12, το 2022, διαχέοντας τα οφέλη της αεριοκίνησης σε περισσότερους οδηγούς και περιοχές της χώρας. Παράλληλα, με την επαναδιαπραγμάτευση των μακροχρόνιων συμβολαίων προμήθειας, η ΔΕΠΑ πέτυχε σημαντικές μειώσεις τιμών οι οποίες μεταφράζονται σε ακόμα φθηνότερο φυσικό αέριο για τους καταναλωτές, ενώ επέστρεψε στους πελάτες της περισσότερα από 120 εκατ.. ευρώ, εν μέσω μάλιστα πανδημίας, ενισχύοντας έτσι, συνολικά τη ρευ-

Κωνσταντίνος Ξιφαράς στότητα της αγοράς σε μια ιδιαίτερα δύσκολη συγκυρία. Η ΔΕΠΑ, ανταποκρινόμενη στην πρόκληση της ενεργειακής μετάβασης, ενεργοποιείται ήδη στην πράσινη ενέργεια, στις ΑΠΕ αλλά και σε εναλλακτικές πηγές καθαρής ενέργειας, όπως το υδρογόνο. Πρόσφατα, μάλιστα, η εταιρεία ανακοίνωσε την ανάπτυξη ενός «πράσινου» χαρτοφυλακίου άνω των 200 MW, με τη συμμετοχή της σε φωτοβολταϊκά πάρκα που κατασκευάζονται ή βρίσκονται ήδη σε λειτουργία. Η είσοδος της εταιρείας στην παραγωγή «πράσινης» ενέργειας έρχεται μάλιστα την κατάλληλη στιγμή, αφού όπως έδειξαν οι πρώτοι μήνες εφαρμογής του Target Model στη χώρα μας, το προβάδισμα πλέον στη νέα απελευθερωμένη και ιδιαίτερα ανταγωνιστική ελληνική αγορά, έχουν οι εταιρείες με αυξημένη καθετοποίηση, οι οποίες συνδυάζουν την εμπορία με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπλέον, η ΔΕΠΑ είναι ιδρυτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για το Κα-

θαρό Υδρογόνο και συμμετέχει στην Ε υ ρ ω π α ϊ κ ή Έ ν ω σ η Υδ ρ ο γ ό ν ο υ (Hydrogen Europe), συμμετέχοντας έτσι ενεργά στη διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου και την προώθηση σχετικών επενδύσεων, όντας μέρος των εξελίξεων. Την ίδια στιγμή, η ΔΕΠΑ αναβαθμίζει τις διεθνείς δραστηριότητές της πρωταγωνιστώντας στην ανάπτυξη μεγάλων διεθνών, όπως ο Σταθμός LNG Αλεξανδρούπολης και ο αγωγός EastMed. Αδιαμφισβήτητα, τόσο ο Σταθμός Αλεξανδρούπολης, όσο και ο EastMed είναι στρατηγικές υποδομές που αυξάνουν και διαφοροποιούν τις δυνατότητες εφοδιασμού της χώρας με φυσικό αέριο, ενώ θα ενισχύσουν και τον ανταγωνισμό πιέζοντας τις τιμές προς τα κάτω, με βασικούς ωφελημένους τους τελικούς καταναλωτές, δηλαδή τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τη βιομηχανία. Επιπλέον, θωρακίζουν την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και μετατρέπουν την Ελλάδα σε κόμβο φυσικού αερίου σε όλη τη ΝΑ Ευρώπη, αναβαθμίζοντας τη γεωπολιτική της θέση.

άρθρο

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Η οικονομία δεν δυναμώνει με υβριδικές μεθόδους αλλά με ριζικές αλλαγές

όσες κρίσιμες εβδομάδες, αλήθεια, ζήσαμε, μέχρι τώρα, από την αρχή της πανδημίας; Πόσα δίμηνα, πόσα Του Γιάννη Κανουπάκη «κύματα»; Ό,τι και να πούμε πια, το κακό έγινε, όσο και αν θέλουμε να ελπίζουμε σε καλύτερες ημέρες. Θα ήταν πολύ καλύτερα αν, αντί να ελπίζουμε, προβλέπαμε. Με ρεαλισμό, βάσει δεδομένων, στατιστικής ανάλυσης και επαναστατικής στρατηγικής επί των πιθανών σεναρίων. Διότι, ακόμη και αφού θα έχουμε πολεμήσει με επιτυχία τον ιό, μας περιμένει μια αδιανόητη οικονομική κρίση και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να την αντιμετωπίσουμε. Ουδείς είναι απρόσβλητος και, όπως λένε σύγχρονοι φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι και οικονομολόγοι, όπου υπάρχει ελευθερία είναι προτιμότερο να δοθεί έμφαση στον πολιτισμό έναντι της βαρβαρότητας, υπό την έννοια πως τίποτε δεν είναι πιο φοβερό από μια χώρα σε βαθιά ύφεση και χωρίς ελευθερία, αυτήν της καθημερινότητας, της αβίαστης κινητικότητας, της εργασίας με απόδοση, της κοινωνικότητας, του «ευ ζην», με ανταλλαγή ιδεών και ισότιμη συμμετοχή στην αναπτυξιακή προσπάθεια σε κάθε τομέα. Δεχόμαστε, λοιπόν, τον κρατικό έλεγχο, τον παρεμβατισμό ως πρόσκαιρη λύση ανάγκης όχι ως μια μόνιμη τακτική, διότι κάτι τέτοιο δεν εξασφαλίζει την πολυπόθητη «κανονικότητα». Για παράδειγμα, ο Απρίλιος ξεκίνησε με ένα αληθινό ψέμα, ήτοι με ένα πλαίσιο εσωτερικής αγοράς που μόνο απελευθερωτικό δεν ήταν. Οι επιχειρηματίες εξέφρασαν άμεσα την ανησυχία τους από την πρώτη στιγμή, τονίζοντας πως το υβριδικό μοντέλο της παράδοσης εκτός καταστήματος, είχε ήδη δοκιμαστεί καιρό πριν και απέτυχε. Όπως ανέφεραν στελέχη των επιχειρήσεων, οι καταναλωτές αποθαρρύνονται από την επίσκεψη στα καταστήματα λόγω των πολύπλοκων διαδικασιών, με αποτέλε-

σμα οι προβλέψεις για τα έσοδα εν όψει Πάσχα να είναι εξαρχής απαισιόδοξες. Μάλιστα, υπογράμμιζαν ότι οι επιπλέον περιορισμοί συγκριτικά με κάθε άλλο μοντέλο επανεκκίνησης που εφάρμοσαν οι επιχειρήσεις, ένα χρόνο από την εμφάνιση της πανδημίας, προσθέτουν βαθμούς δυσκολίας και αφαιρούν μερίδιο από τους τζίρους των εταιρειών. Έτσι, λοιπόν, οι πρώτες εκτιμήσεις ήταν πως οι απώλειες μπορεί να ξεπεράσουν ακόμη και το 80% τον Απρίλιο…

Ρευστά

Κατόπιν τούτου, και χωρίς να γνωρίζουμε την ώρα που γράφαμε αυτές τις λέξεις τι θα έχει μεσολαβήσει (όλα είναι ρευστά), πόση αξία αποδίδεται στο γεγονός ότι ο δείκτης οικονομικού κλίματος ενισχύθηκε σημαντικά τον Μάρτιο και διαμορφώθηκε στις 96,9 μονάδες, έναντι 91,9 μονάδων τον Φεβρουάριο. Οι αριθμοί, πια, είναι ευάλωτοι και δεν δίνουν πρόβλεψη ασφαλή, ούτε για 2-3 μήνες. Ορθώς, φυσικά, το ΙΟΒΕ κατέγραψε πως πρόκειται για την υψηλότερη επίδοση από τον Απρίλιο του 2020, καθόσον υπήρξε βελτίωση των προσδοκιών σε όλους τους τομείς της οικονομίας, ηπιότερη στη Βιομηχανία και τις Κατασκευές, εντονότερη στο Λιανικό Εμπόριο και τις Υπηρεσίες -τομείς στους οποίους άλλωστε αναμένεται επανέναρξη της δραστηριότητας. Παράλληλα, βελτιώθηκε σημαντικά και η καταναλωτική εμπιστοσύνη, καθώς σημειώθηκε γενικευμένη κάμψη της απαισιοδοξίας, άρα φαίνεται πως «δημιουργούνται διστακτικές ίσως αλλά ορατές προσδοκίες βελτίωσης της δραστηριότητας το επόμενο χρονικό διάστημα». Και, ασφαλώς, «η έντονη επιδείνωση των επιδημιολογικών δεδομένων από το πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου, σε συνδυασμό με την ενίσχυση των ήδη αυστηρών μέτρων που ακολούθησε, αναζωπύρωσαν τις εστίες αβεβαιότητας σχετικά με την εξέλιξη και τις επιπτώσεις της πανδημίας στη χώρα, αναδεικνύοντας εκ νέου την ισχυρή και απρόβλεπτη δυναμική της». Δείτε κι αυτό: «Ωστόσο, η πρόοδος στη διαδικασία του εμβολια-

σμού και οι περισσότερες δυνατότητες ανίχνευσης του ιού, επιτρέπουν τον σχεδιασμό για τη σταδιακή άρση προσεχώς των περιοριστικών μέτρων και την τμηματική επαναλειτουργία της οικονομίας». Εδώ είναι το κλειδί της υπόθεσης! Πέρα από τις εξελίξεις στα επιδημιολογικά δεδομένα, οι αποφάσεις της οικονομικής πολιτικής τους επόμενους μήνες, στην Ευρώπη και εγχωρίως, θα είναι κρίσιμες για την εξέλιξη του οικονομικού κλίματος και τη διαμόρφωση προϋποθέσεων «επιστροφής στην κανονικότητα». Μήπως τώρα είναι ο καιρός να αποφασίσουμε ψύχραιμα για τις αναγκαίες μεγάλες αλλαγές, στο πλαίσιο μιας συνολικής αναθεώρησης της οικονομικής πολιτικής, αλλά και της δομής της κοινωνικής ζωής με διαφύλαξη των δημοκρατικών θεσμών, με τις συμβουλές ανθρώπων του πνεύματος, με δημόσιο διάλογο για την εξεύρεση λύσεων; Επανεστίαση, ίσως, σε ένα νέο δημοκρατικό φιλελεύθερο μοντέλο, με λίγα λόγια.

Σκηνικό του παρελθόντος

Δεν επιτρέπεται να μείνουμε στο παρωχημένο σκηνικό του παρελθόντος. Γιατί να μην εκμεταλλευτούμε το γεγονός ότι η κρίση δημιουργεί ευκαιρίες; Υπάρχουν, δηλαδή, στοιχεία για τα αποτελέσματα διαφόρων πιλοτικών εφαρμογών της ιδέας του «βασικού εισοδήματος», σε διάφορες πόλεις και κράτη ανά τον κόσμο, όπως, επίσης, πληθαίνουν οι φωνές που υποστηρίζουν πως, ιδίως μετά το τέλος της πανδημίας, θα υπάρξει μεγαλύτερη ανάγκη από ποτέ αναπροσαρμογής των οικονομικών προτεραιοτήτων, αλλά, ίσως και ολόκληρου του οικονομικού συστήματος - εν όψει μάλιστα και της προσπάθειας επίτευξης των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ έως την καταλυτική ημερομηνία του 2030. Για να τα σκεφθούν αυτά οι ταγοί και ας χαμηλώσουν οι φωνές που αφορίζουν εύκολα το κοινωνικό κράτος, τις βασικές παροχές οι οποίες πέρα από δίκαιες μπορεί να είναι και επιβεβλημένες για λόγους γενικότερης ισορροπίας. Άλλωστε, λεφτά υπάρχουν, πάντα υπήρχαν…

ΟΦΕΤ

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

ΟΦΕΤ:

Με οδηγό το ηθικό επιχειρείν και αρχή την κοινωνική υπευθυνότητα

δώ και πάνω από μισό αιώνα, ο Όμιλος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη (ΟΦΕΤ) στηρίζει τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, την επιστήμη και τη νέα γενιά, το περιβάλλον και την πράσινη οικονομία, αλλά και τη βιώσιμη και αειφόρο ανάπτυξη, επισφραγίζοντας τη φιλοσοφία του ηθικού επιχειρείν και της κοινωνικής υπευθυνότητας, που σταθερά πρεσβεύει. Καθ’ όλη την πολύχρονη πορεία του, αναδεικνύεται το κοινωνικό του πρόσωπο μέσα από μια σειρά δράσεων, που υλοποιούνται με την υπογραφή της προέδρου και διευθύνουσας συμβούλου του του Ομίλου, Ιουλίας Τσέτη. Οι εθελοντικές αιμοδοσίες, η πρωτοβουλία Αποστολή Ζωής με επισκέψεις σε άγονες περιοχές της Ελλάδας, ενημέρωση και διαγνωστικές εξετάσεις, σε συνεργασία με την Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία και τοπικούς Οδοντιατρικούς και Φαρμακευτικούς Συλλόγους, η συνεργασία με το Magic Diabetes Bus, το Science on The Go- Κινητό Εργαστήρι Επιστήμης, Μεγάλα Περιβαλλοντικά Προγράμματα υπό τον τίτλο “Save the Sea”, η συνεργασία με την Axion Hellas, η στήριξη των γυναικών με καρκίνο του μαστού μέσω του Συλλόγου «Άλμα Ζωής και οι υποτροφίες του Ιδρύματος «Κλέων Τσέτης» σε νέους επιστήμονες και φοιτητές, αποτελούν κορυφαίες δράσεις κοινωνικής υπευθυνότητας του Ομίλου. O ΟΦΕΤ στηρίζει σταθερά την επιστημονική και φοιτητική κοινότητα έχοντας προβεί στο παρελθόν, στην ανακαίνιση αίθουσας της επιστημονικής Ένωσης Φαρμακοποιών του καθηγητή Δημήτρη Δεμέτζου αλλά και στην ανακαίνιση εργαστηρίων και

ζευγάρια, κάνοντας πράξη το όνειρό τους για δημιουργία οικογένειας. Ήδη η InterMed στο πλαίσιο της συνεργασίας αυτής, κάλυψε πρόσφατα τα διατροφικά συμπληρώματα 30 υπογόνιμων ζευγαριών, για την προετοιμασία των κύκλων εξωσωματικής τους. Τέλος, στηρίζοντας την Ένωση «ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ», συνεργάζεται με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος για τον μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός “No Finish Line”!

Άμεση ανταπόκριση

Η πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του ΟΦΕΤ, κ. Ιουλία Τσέτη. κοινόχρηστων χώρων του τμήματος Φαρμακευτικής του ΕΚΠΑ. Επιπλέον, στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ του 1821, προχώρησε στην χορηγία ενός νέου αμφιθεάτρου 100 θέσεων, προϋπολογισμού, ύψους 100.000 ευρώ, για τη Φαρμακευτική Σχολή Αθηνών. Στο αμφιθέατρο, θα επιτρέπεται και η διαδικτυακή εκπαίδευση των φοιτητών του Τμήματος. Το αποτύπωμα της κοινωνικής ευαισθησίας του Ομίλου, εκφράζεται επίσης με τον καλύτερο τρόπο, μέσα από την συνεργασία με το Πρόγραμμα BE LIVE, το οποίο στηρίζει υπογόνιμα

Σε συνθήκες έκτακτων και επειγουσών αναγκών, ο ΟΦΕΤ δηλώνει περισσότερο από ποτέ «παρών», συμβάλλοντας δραστικά στη διαχείρισή τους. Η ναυαρχίδα του ΟΦΕΤ Uni-pharma SA, στη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, δώρισε 24 εκατ. δόσεις του Unikinon (χλωροκίνη) στο ΕΣΥ, καθώς και 60.000 δόσεις στην Κύπρο. Η InterMed, δώρισε πάνω από 14.000 λίτρα αντισηπτικού, με προδιαγραφές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το οποίο αξιοποιήθηκε για νοσοκομειακή χρήση. Από τις 7 Δεκεμβρίου 2020, ο ΟΦΕΤ βρίσκεται στην ηγετική ομάδα των «The Most Sustainable Companies in Greece 2020». Πρόκειται για 25 επιχειρήσεις – πρότυπα, που αναδεικνύουν τον Επιχειρηματικό Χάρτη της Βιώσιμης Ανάπτυξης στη χώρα μας. Οι Uni-pharma & InterMed αποτελούν από τον Ιανουάριο του 2016, υπερήφανα μέλη του Οικουμενικού Συμφώνου των Ηνωμένων Εθνών (UN GLOBAL COMPACT), ενώ στις 22/2/2021 η κυρία Τσέτη εξελέγη πρόεδρος του Α΄ΔΣ του GLOBAL COMPACT NETWORK HELLAS.

επιχειρησεισ

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Κωνσταντινοσ φιλησ ΣΤΟ BUSINESS ENERGY

Τα μάτια τους δεκατέσσερα να έχουν οι ελληνικές επιχειρήσεις που επενδυουν στην Τουρκία Των Τάσου Φραγκούλη – Στ. Κ. Χαρίτου

ον κώδωνα του κινδύνου για τις ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Τουρκία κρούει ο κ. Κωνσταντίνος Φίλης, διευθυντής του Ιδρύματος Διεθνών Σχέσεων. «Η αλλοπρόσαλλη οικονομική και νομισματική πολιτική του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με το να διορίσει πλέον επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της γειτονικής χώρας έναν αρθρογράφο της “Γενί Σαφάκ”, προκαλεί τρομακτικές εκροές κεφαλαίων από την

τουρκική οικονομία. Οι ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Τουρκία καλούνται να αντιμετωπίσουν σε διάστημα 3,5 μηνών μία ακόμα κρίση σε μια αγορά 80 εκατομμυρίων κατοίκων». Ο ίδιος ο κ. Φίλης υποστηρίζει ότι «ο κ. Ερντογάν θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να μην παραδοθεί στις αγκάλες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το οποίο, κατά την τουρκική ηγεσία, δέχεται αμερικανικές επιρροές. Και σε τούτη τη συγκυρία, με τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις σε επίπεδα πολικών θερμοκρασιών, δεν εί-

ναι και ό,τι καλύτερο». Ο γνωστός διεθνολόγος επισημαίνει κάτι ιδιαίτερα κρίσιμο για την τουρκική οικονομία, λέγοντας πως «αν η κρίση συνεχιστεί, κάποια στιγμή η γειτονική χώρα θα πρέπει να πάψει να ελπίζει στα κεφάλαια που κατά καιρούς έρχονται από το Κατάρ. Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχει εξάρτηση του τουρκικού τραπεζικού συστήματος από τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Τουλάχιστον μεταξύ 35-60% είναι η εξάρτησή του από τις ισπανικές τράπεζες κι αυτός είναι ισχυρός λόγος που οι Ισπανοί δεν είναι τόσο ένθερμοι στο να ληφθούν μέτρα εναντίον της Τουρκίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση». Ο κ. Φίλης, τέλος, προβλέπει ότι «αν συνεχιστούν οι μαζικές εκροές κεφαλαίων από την τουρκική οικονομία, το πιθανότερο σενάριο είναι η επιβολή, κατά κάποιον τρόπο, capital controls». Ως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές ο χρηματιστηριακός δείκτης των 100 πιο ισχυρών τουρκικών μετοχών στην Κωνσταντινούπολη κατέγραφε πτώση της τάξης του 9,48%, παρά το γεγονός ότι η αγορά κινείται ανοδικά τον τελευταίο χρόνο με αποδόσεις πέραν του 60%. Η μεν Societe Generale σε κατ’ επείγον report προς τους πελάτες της προέτρεπε να πουλήσουν οποιαδήποτε θέση έχουν σε τουρκικό asset. Το δε νόμισμα κατρακυλούσε στο ναδίρ. 1 δολάριο ισούνταν τέλη Μαρτίου με… 9,6 λίρες, ενώ πάνω από 10 λίρες ήταν η αξία του 1 ευρώ!

Γιατί δεν επενδύουν στην Τουρκία οι ελληνικές επιχειρήσεις

Οι διμερείς σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας έχουν πλέον περάσει σε άλλη εποχή, όχι μόνον πολιτικά αλλά και οικονομικά. Η διαρκής υποτίμηση της λίρας, το διογκούμενο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών και, κυρίως, η επιβολή δασμών και οι ψυχροπολεμικές σχέσεις των δύο πλευρών έχουν περιορίσει για τα καλά τη ροή των επενδύσεων μεταξύ Ελλάδας και

επιχειρήσεις

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Τουρκίας. Όπως αναφέρει στην ετήσια έκθεσή του το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της Πρεσβείας της Ελλάδας στην Άγκυρα, το ύψος των ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία περιορίστηκε σημαντικά μετά την πώληση της Finansbank (έναντι 2,7 δισ. ευρώ) από την Εθνική Τράπεζα το 2015. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν άρχισε να αυξάνεται η ένταση στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας το διμερές εμπόριο επηρεάστηκε αρνητικά. Ειδικότερα, ο όγκος του διμερούς εμπορίου των δύο χωρών ενώ αυξήθηκε το 2017 κατά 24,2%, από 2,73 δισ. ευρώ σε 3,39 δισ. ευρώ, μετά άρχισε να ακολουθεί σχετικά πτωτική πορεία και σήμερα υπολογίζεται ότι κινείται στα ίδια επίπεδα. Οι εξαγωγές προς τη γείτονα κινούνται ετησίως κοντά στο 1,5 δισ. ευρώ, με την αντίστροφη τάση να είναι σχεδόν ανάλογη.

Έλλειμμα και στις εμπορικές σχέσεις

Με βάση επίσημα στοιχεία, οι διμερείς εμπορικές ροές Ελλάδας – Τουρκίας για την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμ-

βρίου 2020 είχαν ανέλθει στα 2,1 δισ. ευρώ. Το εμπορικό ισοζύγιο παρέμεινε ελλειμματικό για την Ελλάδα (182,7 εκατ. ευρώ), διευρυμένο κατά 112,7% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους. Οι ελληνικές εξαγωγές στο 9μηνο του 2020 ανήλθαν σε 968,8 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας μείωση της τάξης του 28,4%, τοποθετώντας την Τουρκία στην 6η θέση μεταξύ των χωρών-προορισμών των ελληνικών προϊόντων για την εν λόγω περίοδο, από την 4η θέση το 2019. Οι ελληνικές εισαγωγές, την ίδια περίοδο, ανήλθαν σε 1,15 δισ. ευρώ, μειωμένες κατά 19,9% και η Τουρκία κατατάσσεται στη 13η θέση μεταξύ των χωρών-προμηθευτών της Ελλάδας, από 10η το 2019. Τα βασικότερα εξαγωγικά προϊόντα από την Ελλάδα, μετά τα πετρελαιοειδή, που απορροφά η Τουρκία είναι το βαμβάκι, βιομηχανικά προϊόντα πλαστικών, αλουμινίου, χαλκοσωλήνες, μηχανολογικός και ηλεκτρολογικός εξοπλισμός. Αντίστοιχα, τα κυριότερα εισαγόμενα προϊόντα περιλαμβάνουν χάλυβα, πλαστικά, οχήματα, έτοιμα ενδύματα, έπιπλα και ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας.

πολλαπλά εμπόδια στην εισαγωγή προϊόντων

α σημειωθεί πως με σκοπό την προστασία της εγχώριας παραγωγής και τον περιορισμό του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας, οι τουρκικές Αρχές έχουν θέσει πολλαπλά εμπόδια στην εισαγωγή προϊόντων, τα οποία είτε παράγονται στην Τουρκία είτε είναι παρεμφερή με τοπικά παραγόμενα προϊόντα (π.χ. φέτα και λευκό τυρί Τουρκίας). Ειδικά ο κλάδος των αγροτικών προϊόντων και των ειδών διατροφής στην Τουρκία είναι ιδιαιτέρως προστατευμένοι από τον διεθνή ανταγωνισμό, με περιοριστικού τύπου εισαγωγικές πρακτικές, καθώς και υψηλό δασμολόγιο.

Μέχρι πρότινος σημαντικό ήταν και το τουριστικό ρεύμα από και προς την Τουρκία, αν και τα προηγούμενα, προ κορωνοϊού, χρόνια, λόγω της υποτίμησης της τουρκικής λίρας οι αφίξεις στην Ελλάδα από την Τουρκία είχαν μειωθεί αισθητά.

Οι όμιλοι με τη σημαντικότερη παρουσία στη χώρα

«Η νέα κρίση στην Τουρκία αποτελεί ένα ακόμη επεισόδιο όσων έχουμε παρακολουθήσει τα τελευταία χρόνια στη χώρα» αναφέρει στέλεχος εταιρείας με παρουσία στην Τουρκία, συμπληρώνοντας πως όσοι κάνουν δουλειές στη χώρα είναι πλέον συνηθισμένοι στην αστάθεια.

Τα ελληνικά brands

ετά την αποεπένδυση των ελληνικών τραπεζών από τη χώρα αλλά και τη μείωση της παρουσίας άλλων ελληνικών ομίλων, τη μεγαλύτερη επιχειρηματική παρουσία στην Τουρκία έχει ο Όμιλος Τιτάν, μέσω της κοινοπραξίας Adocim Cimento Beton Sanayi ve Ticaret A.S., η οποία ανήκει κατά 50% στον Όμιλο Cem Sak και κατά 50% στον Τιτάνα από το 2008. Η εταιρεία παραγωγής τσιμέντου Adocim έχει εργοστάσιο στην περιοχή Τοκάτ, κοντά στη Μαύρη Θάλασσα, και άλλες μονάδες στην Αττάλεια και το Τεκιρντάγκ. Η εταιρεία συστημάτων ανελκυστήρων Kleemann διατηρεί από το 2001 σημαντική παρουσία στην Τουρκία, μέσω της Kleeman Asansor με έδρα στην Κωνσταντινούπολη. Η θυγατρική διαθέτει εγκαταστάσεις 6.470 τ.μ. στην Κωνσταντινούπολη, γραμμή συναρμολόγησης και κέντρο ανεφοδιασμού. Μάλιστα, η Kleeman είχε παρουσία στη γειτονική χώρα από το 1988 και μέχρι σήμερα έχει αναλάβει σημαντικά έργα, όπως στο κρατικό νοσοκομείο του Balikesir, στο εκθεσιακό κέντρο της Σμύρνης και στο αεροδρόμιο Kars. Σημαντική βιομηχανική δραστηριότητα στην Τουρκία έχει και η Πλαστικά Κρήτης. Έχει δημιουργήσει θυγατρική με την επωνυμία Senkroma, που παράγει color masterbatches – συμπυκνώματα χρωμάτων για συνθετικά νήματα, και διατηρεί δύο μονάδες, στο Gaziantep και στην Κωνσταντινούπολη. Στο Gaziantep, στη νοτιοανατολική Τουρκία, που έχει εξελιχθεί σε έναν από τους σημαντικότερους πόλους παραγωγής συνθετικών ινών και χαλιών στον κόσμο, συγκεντρώθηκε η ανάπτυξη-παραγωγή masterbatches για ίνες, ώστε να προσφέρει αμεσότερη και ακόμα πιο εξειδικευμένη εξυπηρέτηση στη βιομηχανία της περιοχής, ενώ το εργοστάσιο της Κωνσταντινούπολης επικεντρώθηκε, με νέες επενδύσεις, στην παραγωγή masterbatches για όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες πλαστικών προϊόντων. Στον χώρο του retail, η Fourlis αποφάσισε προ ετών να επεκταθεί στην Τουρκία

επιχειρήσεις ποντάροντας στους υψηλούς καταναλωτικούς ρυθμούς της χώρας, οι οποίοι βέβαια τα τελευταία χρόνια έχουν ανακοπεί. Ο όμιλος έχει περιορίσει τον αριθμό των σημείων πώλησης στην Τουρκία και, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας (Νοέμβριος 2020), διατηρεί δίκτυο 20 καταστημάτων της αλυσίδας Intersport στη χώρα και τριών της αλυσίδας αθλητικών ειδών The Athlete’s Foot. Επίσης, η CHIPITA εδώ και πολλά χρόνια διατηρεί ιδιόκτητη παραγωγική μονάδα στην Κωνσταντινούπολη (Chipita Gida Uretim A.S.), ενώ και η Αλουμύλ συνεχίζει να δραστηριοποιείται στη χώρα. Ακόμη, ο βιομηχανικός όμιλος Ελληνικοί Λευκόλιθοι, κορυφαίος παραγωγός και παγκόσμιος προμηθευτής προϊόντων μαγνησίας, διατηρεί σημαντική παρουσία στην Τουρκία με τη θυγατρική της Akdeniz Mineral Kaynaklari A.S.

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

ελληνικών συμφερόντων με έδρα την Τουρκία εκτιμάται ότι θα ευνοηθούν. Όμως, σε κάθε περίπτωση, δημιουργείται ένας αναβρασμός, καθώς η κατάρρευση της τουρκικής λίρας προκάλεσε στην κυριολεξία εκρηκτικές απώλειες σε μετοχές και ομόλογα, επηρεάζοντας πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες και επιχειρήσεις που διαθέτουν επενδύσεις στη γειτονική μας χώρα.

Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι

Για το αν και πόσο επηρεάζει τις ελληνικές επιχειρήσεις η νομισματική κρίση της Τουρκίας, ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων και του ΕΒΕΑ, Κωνσταντίνος Μίχαλος, δήλωσε: «Η κατάρρευση της ισοτιμίας της τουρκικής λίρας τις τελευταίες ημέρες έχει προκαλέσει εκρηκτικές απώλειες γενικότερα στην τουρκική οικονομία, αλλά χωρίς καμία αμφιβολία αφήνει εκτεθειμένη και την παγκόσμια οικονομική

κοινότητα και ιδιαίτερα την Ε.Ε. με την οποία γειτνιάζει. Συγκεκριμένα, οι επιπτώσεις που θα έχει η “βουτιά” του τουρκικού νομίσματος στις ελληνικές επιχειρήσεις εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες.

Πρώτες ύλες

Οι ελληνικές επιχειρήσεις που εισάγουν πρώτες ύλες και προϊόντα από την Τουρκία, εν ολίγοις είναι εισαγωγικές επιχειρήσεις, προφανώς θα ευνοηθούν, καθώς θα μπορούν να αγοράζουν φθηνότερα από τη γειτονική μας χώρα λόγω της πτώσης της ισοτιμίας ευρώ-λίρας που έφθασε σχεδόν στο 1/10. Οι ελληνικές επιχειρήσεις, όμως, με εξαγωγικό προσανατολισμό σίγουρα θα αντιμετωπίσουν προβλήματα, καθώς θα καταστούν μη ανταγωνιστικές λόγω της πτώσης των τιμών των προϊόντων τουρκικής προέλευσης στις διεθνείς αγορές.

Πλήγμα

Θ Φερίτ Σαχένκ

Σε ό,τι αφορά στην παρουσία τουρκικών Ομίλων στην Ελλάδα, την προ ετών ηχηρή είσοδο στην Ελλάδα του Τούρκου μεγιστάνα Φερίτ Σαχένκ, επικεφαλής του ομίλου Dogus, ακολούθησε μια «χαμηλών τόνων» αποχώρηση. Το 2013 ξεκίνησε μέσω της Dogus Hellas να αποκτά ένα πλούσιο χαρτοφυλάκιο στην Ελλάδα, με μαρίνες, ακίνητα στο Κολωνάκι, συμμετοχή στο Χίλτον, αλλά και περίπου το 30% του Αστέρα Βουλιαγμένης. Σήμερα, ωστόσο, σχεδόν όλες οι συμμετοχές έχουν πουληθεί, πλην του 30% που ελέγχει στην κοινοπραξία του Αστέρα Βουλιαγμένης.

Αναβρασμός

Την ίδια ώρα, σε αντίθεση με τα προβλήματα στον τουρισμό και τις εξαγωγικές επιχειρήσεις που προκαλεί η κατάρρευση της ισοτιμίας της τουρκικής λίρας, οι εισαγωγικές επιχειρήσεις και οι επιχειρήσεις

α πρέπει να τονίσουμε ακόμη ότι η κατάρρευση της τουρκικής λίρας, ιδιαίτερα αυτήν την περίοδο, θα προκαλέσει σοβαρό πρόβλημα και στον ελληνικό τουρισμό, αφού πλέον η Τουρκία ως προορισμός θα είναι πολύ φθηνότερος σε σχέση με τη χώρα μας. Βεβαίως, υπάρχουν και οι περιπτώσεις επιχειρήσεων ελληνικών συμφερόντων με έδρα την Τουρκία, που και αυτές, προφανώς, θα ευνοηθούν αυξάνοντας την ανταγωνιστικότητά τους λόγω της νομισματικής αυτής κρίσης. Σε κάθε περίπτωση, δημιουργείται ένας αναβρασμός, καθώς η κατάρρευση της τουρκικής λίρας προκάλεσε στην κυριολεξία εκρηκτικές απώλειες σε μετοχές και ομόλογα, επηρεάζοντας πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες κaι επιχειρήσεις που διαθέτουν επενδύσεις στη γειτονική μας χώρα. Δεν μπορώ όμως να μην επισημάνω ότι όλη αυτή η αναταραχή προκαλείται κυρίως για πολιτικούς λόγους, δημιουργώντας γενικότερη ανασφάλεια στην ευαίσθητη γεωπολιτικά περιοχή μας».

άρθρο

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Καλές οι ΑΠΕ, καλύτερη η αποθήκευση ενέργειας ■ Τα διδάγματα της κακοκαιρίας

πορεί οι πολυάριθμες και μεγάλης διάρκειας διακοπές ρεύματος του ΦεβρουαρίΤης Μανταλένας Πίου ου να οφείλονταν κυρίως σε ζημιές του δικτύου εξαιτίας της κακοκαιρίας, τα περισσότερα όμως μπλακάουτ, είτε στη χώρα μας, είτε στο εξωτερικό όπως πρόσφατα στο Τέξας, επαναφέρουν στο προσκήνιο μία απλη και βασική αρχή: H αξιοπιστία του δικτύου εξαρτάται από την ισχύ βασικού φορτίου. Οι πλήρως απελευθερωμένες αγορές ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να διαφημίζουν την αποτελεσματικότητα, το χαμηλότερο κόστος, τον ανταγωνισμό και τις πολλές επιλογές για τον καταναλωτή, όμως οι ακραίες καιρικές συνθήκες μπορεί να βλάψουν την αξιοπιστία του δικτύου, εάν δεν υπάρχει επαρκής εφεδρεία ισχύος. Όλα τα καύσιμα ηλεκτροπαραγωγής δεν είναι εξίσου αξιόπιστα ή εύκολα διαθέσιμα. Όταν τα νέα «καύσιμα», όπως οι ΑΠΕ βγάζουν σταδιακά εκτός συστήματος τις μονάδες βάσης, χωρίς προηγουμένως να έχουμε φθάσει στην τεχνολογική και οικονομική ωριμότητα της αποθήκευσης ενέργειας, τότε ακραία προβλήματα ξεπηδούν μαζί με τις ακραίες καιρικές καταστάσεις, που πλέον δεν είναι καθόλου σπάνιες. Για την ασφάλεια εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια η Ευρώπη επενδύει πολλά στις ηλεκτρικές διασυνδέσεις μεταξύ των χωρών-μελών. Η εμπειρία της Καλιφόρνιας όμως, με τις διακοπές ρεύματος την περασμένη χρονιά, αποδεικνύει ότι οι διασυνδέ-

σεις και μόνον δεν αρκούν. Η πολιτεία είχε προσθέσει περισσότερα από 40 GW ηλιακής και αιολικής ενέργειας, διέθετε διασυνδέσεις αλλά αυτά δεν απέτρεψαν τις διακοπές και τις ελλείψεις ρεύματος, οι οποίες αποδόθηκαν στο κλείσιμο μονάδων βάσης, κυρίως άνθρακα και πυρηνικών σταθμών. Στερώντας το σύστημα από την «24/7» παραγωγή ηλεκτρισμού, η μονομερής ανάπτυξη των στοχαστι-

κών ΑΠΕ συχνά οδηγεί και σε διακοπτόμενη ή μη διαθέσιμη ηλεκτρική ενέργεια, τουλάχιστον όσο δεν συνοδεύεται από τα αναγκαία σε ποσότητα και απόδοση συστήματα αποθήκευσης ενέργειας. Κάποια στιγμή στο μέλλον οι μεγάλης κλίμακος συστοιχίες μπαταριών μπορεί να δώσουν τη λύση. Στο μεσοδιάστημα όμως χρειάζονται εναλλακτικές απολεσματικού κόστους.

εγχώρια αγορά

την εγχώρια αγορά, η στασιμότητα της κατανάλωσης, μετά από τα χρόνια της μεγάλης πτώσης κατά την οικονομική κρίση και τις δυσκολίες που έφερε η πανδημία, απέτρεψαν την εκδήλωση φαινομένων έλλειψης ηλεκτρικού ρεύματος, λόγω μεγάλης αύξησης της ζήτησης και ανεπάρκειας ισχύος. Αυτό δεν σημαίνει ωστόσο, ότι στο επόμενο επεισόδιο το σύστημα μπορεί να ανταποκριθεί. Οι λιγνιτικές μονάδες βάσης κλείνουν, στο πλαίσιο του σχετικού σχεδίου της ΔΕΗ και μόνον μία από τις νέες μονάδες φυσικού αερίου που έχουν εξαγγελθεί, βρίσκεται σε διαδικασία υλοποίησης. Τα σήματα που δίνει στους επενδυτές η χονδρική αγορά, με την καθημερινή διαμόρφωση των τιμών και τα άλλα προβλήματά της, κάθε άλλο παρά τους προτρέπουν να προχωρήσουν στην κατασκευή νέων συμβατικών μονάδων. Οι διεθνείς διασυνδέσεις της χώ-

ρας μπορεί να είναι υπαρκτές αλλά δεν είναι επαρκείς σε χωρητικότητα για να καλύψουν ένα οξύ πρόβλημα, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι περίπου τα ίδια ακραία καιρικά φαινόμενα μπορεί να εμφανιστούν ταυτόχρονα και στις γειτονικές χώρες, προκαλώντας και εκεί αυξημένη ζήτηση και περιορισμό στη διαθέσιμη προς εξαγωγές ενέργεια. Για να διατηρηθεί η αξιοπιστία του συστήματος ηλεκτρισμού, πέραν όλων των άλλων, χρειάζεται ένα ξεκάθαρο πλαίσιο κινήτρων και «ορατότητας» για τις μονάδες που θα τεθούν σε εφεδρεία αλλά για την κατασκευή νέων συμβατικών μονάδων, ώστε να υπάρχει η απαραίτητη ισχύς, τουλάχιστον μέχρι να ολοκληρωθεί η ενεργειακή μετάβαση. Διαφορετικά το σύστημα μπορεί να βρεθεί απροετοίμαστο για να αντιμετωπίσει καύσωνες ή ιδιαίτερα ψυχρές συνθήκες, κυβερνοεπιθέσεις και άλλα έκτακτα γεγονότα.

άρθρο

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

κρατών-μελών σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Ιδίως όταν το διακύβευμα (εν προκειμένω η επίδειξη σθεναρής αλληλεγγύης στη χώρα μας έναντι της τουρκικής παραβατικότητας) συνδέεται με σοβαρά εμπορικά διακρατικά συμφέροντά τους και μάλιστα εν μέσω οικονομικής δυσπραγίας και ύφεσης. Όσο η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν διαθέτει ακόμη τα εργαλεία για την άσκηση πραγματικής κοινής εξωτερικής πολιτικής σύμφωνα με τη Συνθήκη Ε.Ε., θα παραμένει διχασμένη. Όπως ήταν ανέκαθεν σε ζητήματα εξωτερικών σχέσεων και υψηλής πολιτικής και στρατηγικής.

Ανάγκη επανόδου σε μία ενεργητική εξωτερική πολιτική

λο το 2020 και το πρώτο τρίμηνο του 2021 χαρακτηρίζεται από σημαντικές διεθνείς ανακατατάξεις (πανδημία, ενεργειακή μετάβαση, επανατοποθέτηση των μεγάλων δυνάμεων προεδρική αλλαγή τις ΗΠΑ), αλλά και έντονη κινητικότητα στις εξωτερικές μας σχέσεις, με κλιμακούμενη επιθετικότητα της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και πύκνωση της ευρωπαϊκής παρέμβασης, όχι όμως προς την επιθυμητή κατεύθυνση της υποστήριξης των ελληνικών θέσεων. Διαθέτει μία έξυπνη στρατηγική η Ελλάδα στο διαμορφούμενο περιβάλλον, πέραν της συνήθους ρητορικής; Κάθε προσπάθεια επίλυσης προβλημάτων βάσει του Διεθνούς Δίκαιου στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής και των εξωτερικών σχέσεων χρειάζεται τη στήριξη των πολιτικών δυνάμεων της χώρας και της κοινωνίας. Επίσης, η διαρκής συσσώρευση προβλημάτων στις εξωτερικές σχέσεις ακυρώνει οποιαδήποτε προσπάθεια για ευημερία της κοινωνίας στο εσωτερικό, για πολλούς λόγους. Ωστόσο, η θετική λύση χρειάζεται προετοιμασία και στρατηγική. Στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής, κατεξοχήν. Όσοι παρακο-

Ο Ν. Φαραντούρης είναι καθηγητής της Ευρωπαϊκής Έδρας Jean Monnet, Τμήμα Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. λουθούμε τις διεθνείς και ευρωπαϊκές εξελίξεις γύρω από τα ελληνοτουρκικά και τις εξελίξεις την Ανατολική Μεσόγειο, είμαστε τουλάχιστον σκεπτικοί ως προς τον βαθμό προετοιμασίας και τη στρατηγική της χώρας μας τους τελευταίους μήνες. Διαπιστώνουμε μία αδυναμία διορατικότητας δυσμενών εξελίξεων και, ταυτόχρονα, μία αδυναμία κεφαλαιοποίησης των ευνοϊκών συγκυριών και στα τρία πεδία διπλωματικών εξελίξεων: ευρωπαϊκό, περιφερειακό, αμερικανικό. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Η διαπίστωση ότι η Ε.Ε. αποδεικνύεται και τούτη τη φορά κατώτερη των προσδοκιών δεν ωφελεί. Είναι σχεδόν αυτονόητη η κατακερματισμένη στάση 27 κυρίαρχων

Νωρίτερα

Τι θα μπορούσε να είχε γίνει νωρίτερα και -κυρίως- τι θα πρέπει να επιδιωχθεί στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής (αφού πλέον είναι αδύνατες ουσιαστικές κυρώσεις εν μέσω συνομιλιών) και εντεύθεν; Να προσπαθήσουμε έστω τώρα να αποσπάσουμε (σε αντιστάθμισμα των απωλειών σε κυρώσεις και εμπάργκο) ισχυρές διατυπώσεις (αναφορά σε «παράνομες» ενέργειες της Τουρκίας, αντί απλώς σε «μονομερείς» κ.ο.κ.) και ευρωπαϊκές εγγυήσεις στους όρους περαιτέρω διαλόγου με την Τουρκία που είναι και το απολύτως καίριο στρατηγικό ζητούμενο για τη χώρα σήμερα.

Στα περιφερειακά:

Η Αίγυπτος συζητεί πλέον με την Τουρκία και, παρά τις διαψεύσεις για αλλαγή στάσης έναντι της Ελλάδος από τους Αιγύπτιους αξιωματούχους κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Έλληνα ΥΠΕΞ στο Κάιρο, θα συνεχίσει να συζητεί αφού, για παράδειγμα, η οποιαδήποτε κατάπαυση του πυρός στη Λιβύη (την οποία στηρίζουν Ε.Ε. και ΗΠΑ) περνά μέσα από την εξομάλυνση των τουρκο-αιγυπτιακών σχέσεων. Είναι προφανές ότι μια απότομη στροφή της Αιγύπτου θα κλόνιζε την αξιοπιστία της, γι’ αυτό και η όποια προσέγγιση με την Τουρκία δεν μπορεί παρά να είναι διακριτική και υποδόρια, πλην προϊούσα. Ταυτόχρονα, Ισραήλ και Αίγυπτος συζητούν τη διαχείριση των ενεργειακών τους πόρων (με στήριξη ΗΠΑ και Ε.Ε. που επιδιώκουν την αραβο-ισραηλινή προσέγγιση), κάτι ωστόσο το οποίο απομακρύνει το ενδεχόμενο υλοποίησης του αγωγού EastMed (Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ) για τη

άρθρο

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

μεταφορά του φυσικού αερίου Κύπρου και Ισραήλ στην ηπειρωτική Ευρώπη δια της Ελλάδας.

Ισχυρό χαρτί

Τον αγωγό είχε στηρίξει η Ε.Ε. με την ένταξή του στα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος της Ε.Ε. (Projects of Common Interest) και τη χρηματοδότηση των οικονομοτεχνικών μελετών για την υλοποίησή του, θεωρώντας ότι υπηρετεί την ευρωπαϊκή πολιτική διαφοροποίησης των πηγών ενέργειας και απεξάρτησης από παραδοσιακούς παρόχους φυσικού αερίου. Εξάλλου, τον EastMed είχαν στηρίξει προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις αλλά και η σημερινή αφού, πέρα από τα ενεργειακά (προσωπικά, δεν θεωρώ ότι το ενεργειακό μέλλον της χώρας βρίσκεται στα ορυκτά καύσιμα), θεωρείται ότι αποτελεί ισχυρό χαρτί για τις ελληνικές θέσεις στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Σήμερα που οι ανωτέρω ζυμώσεις κλονίζουν το ενδεχόμενο υλοποίησης του αγω-

γού, ποια είναι η θέση της χώρας μας; Κι αν πρόκειται να εγκαταλειφθεί το πρότζεκτ για οποιονδήποτε λόγο (οικονομικό, τεχνικό, γεωστρατηγικό), δεν θα έπρεπε τουλάχιστον να υπάρξουν συγκεκριμένα ανταλλάγματα για μία τέτοια ματαίωση; Ασφαλώς και θα έπρεπε. Δεν γίνεται από φερόμενοι ως πρωταγωνιστές των εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο, αίφνης να εκτοπιζόμαστε «στη γωνία» και χωρίς αντιστάθμισμα.

Αμερικανικός παράγων

Την τελευταία χρονιά κορυφώθηκαν οι προκλήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, παρά την πληθωρική φιλοξενία και τα καλά λόγια του πρώην ΥπΕΞ των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο κατά την τελευταία του επίσκεψη στη χώρα μας. Η κλιμάκωση της τουρκικής προκλητικότητας μέσα στο 2020 -αντιστρόφως ανάλογη των διακηρύξεων και προσδοκιών της ελληνικής κυβέρνησης- συνεχίστηκε και κατά τη μεταβατική περίοδο στις ΗΠΑ.

Διπλωματική ήττα

κόμη κι έτσι, όμως, η Ευρώπη παραμένει το προνομιακό πεδίο μας κι εκεί που διαδοχικές διπλωματικές ήττες έναντι μίας τρίτης, εκτός Ε.Ε., παραβατικής και επιθετικής χώρας (Τουρκία), γίνονται περισσότερο οδυνηρές. Τελευταία τέτοια, η διπλωματική ήττα του Συμβουλίου Κορυφής του Δεκεμβρίου με την οπισθοχώρηση του Συμβουλίου ακόμη κι από τις λειψές θέσεις και διατυπώσεις του Συμβουλίου Κορυφής του Οκτωβρίου και την αποτυχία της Ελλάδος να αποσπάσει σοβαρές εγγυήσεις και θετικές δράσεις (και δεν αναφέρομαι μόνο στις κυρώσεις) και ένα αυστηρό πλαίσιο διαλόγου με την Τουρκία. Η ελληνική πλευρά φαίνεται να στόχευσε αποκλειστικά στις κυρώσεις και το εμπάργκο όπλων και αυτοεγκλωβίστηκε έτσι αναγορεύοντας σε αυτοσκοπό έναν ενδιάμεσο μοχλό πίεσης (ενίοτε και ατελέσφορο, όπως δείχνουν να είναι άλλες κυρώσεις που έχουν επιβληθεί αλλού). Παρόλο που ήδη από τον Οκτώβρη οι ουσιαστικές

κυρώσεις φαίνονταν να απομακρύνονται, εντούτοις απορρόφησαν μαζί με το εμπάργκο εξοπλισμών επί μήνες όλη την ενέργεια της κυβέρνησης, αλλά και πολύτιμο κεφάλαιο στο εξωτερικό. Και παρά το από καιρό διαφαινόμενο αδιέξοδο, παραμείναμε ανεξήγητα μέχρι και την ενδεκάτη (μέχρι και το δείπνο της Συνόδου Κορυφής), αλυσιτελώς, προσχωρώντας ωστόσο τελικά σε ένα δυσμενές εν πολλοίς κείμενο σε σχέση με τις πρωθυπουργικές διακηρύξεις («pacta sunt servanda» κ.λπ.) και τις προσδοκίες της κοινής γνώμης. Έτσι, αυτές τις μέρες οι διερευνητικές (ή όπως αλλιώς τις πούμε) επαφές Ελλάδας-Τουρκίας γίνονται χωρίς προηγούμενες εγγυήσεις από τους εταίρους μας, το μεταναστευτικό συζητείται με εκκωφαντικά απούσα την Ελλάδα (αλλά ενεργητικά παρούσα την Τουρκία), ενώ στο Συμβούλιο Κορυφής της 25ης Μαρτίου συζητήθηκε η συνολική αποτίμηση των ευρω-τουρκικών σχέσεων, σε κλίμα «θετικό» για την Τουρκία.

Πιέσεις και κυρώσεις στην Τουρκία

Σήμερα, με την ανάληψη του Προέδρου Τζο Μπάιντεν, η Τουρκία αναδιπλώνεται, αλλά η Ελλάδα δεν φαίνεται μέχρι στιγμής να μπορεί να κεφαλαιοποιήσει γοργά το θετικό κλίμα στις ΗΠΑ, αφού, για παράδειγμα, οι όποιες ουσιαστικές πιέσεις ή κυρώσεις των ΗΠΑ προς την Τουρκία μέχρι στιγμής εστιάζονται στην προμήθεια ρωσικών οπλικών συστημάτων και όχι στην ελληνο-τουρκική ένταση. Συμπερασματικά: Απαιτείται πιο στιβαρή παρουσία της Ελλάδος με πρωτοβουλία κινήσεων και στα εξής τρία πεδία: ευρωπαϊκό, περιφερειακό, ευρω-ατλαντικό. Επάνοδος σε μία ενεργητική προνοητική διπλωματία και «λογική της λύσης», αντί της αποσπασματικής-πυροσβεστικής απόπειρας αντιμετώπισης των θεμάτων οσάκις ανακύπτουν. Να καταστήσουμε τις παράνομες/επιθετικές ενέργειες της Τουρκίας ευρω-τουρκικό ζήτημα και όχι απλά διμερές ελληνο-τουρκικό. Ενόψει της Πενταμερούς για το Κυπριακό (σε μία κακή συγκυρία, με την κυβέρνηση Αναστασιάδη να έχει απωλέσει αξιοπιστία και κύρος στο εσωτερικό και εξωτερικό), απαιτείται πάντως συντονισμός με την Κυπριακή Δημοκρατία (πρόσφατες δηλώσεις αξιωματούχων σε Ελλάδα και Κύπρο μαρτυρούν έλλειψη συντονισμού) και προσοχή στις νομικές και πολιτικές προεκτάσεις της συμμετοχής (για πρώτη φορά με τέτοιο τρόπο) του ψευδοκράτους σε διεθνείς συνομιλίες. Πάνω από όλα χρειάζεται αποσαφήνιση της στρατηγικής μας και διορατικότητα στις επόμενες κινήσεις: ευρω-τουρκικά, ενεργειακά, συζητήσεις με ΗΠΑ για Σούδα, επιλογή εξοπλιστικών, προετοιμασία και συντονισμός θέσεων για Πενταμερή, δούνε και λαβείν για EastMed, συνυποσχετικό για Χάγη. Ας αφυπνιστούμε. Κι ας μην αυτοχρισθούμε ασθενείς κατά τον γνωστό διάλογο των Αθηναίων με τους Μηλίους στον Θουκυδίδη: «Δυνατά δέ οἱ προύχοντες πράσσουσι καί οἱ ἀσθενεῖς ξυγχωροῦσιν». Όταν δεν υπάρχει ισότητα δυνάμεων, οι μεν ισχυροί θα κάνουν τα δικά τους, οι δε ασθενείς θα τ’ ανεχθούν. Διαθέτουμε δυνάμεις. Γιατί να αποδεχθούμε τον ρόλο του ασθενούς;

aποψη

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Τα νησιά της Ευρώπης το 2040 ■ Πώς μπορεί να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα για τα νησιά,

ειδικά εκείνα μικρότερου μεγέθους, σε μια εποχή που πολλές από τις παραδοσιακές αντιλήψεις μπαίνουν κάτω από το πρίσμα της αναθεώρησης.

ώς θα μοιάζουν τα νησιά της Ευρώπης σε είκοσι χρόνια από σήμερα; Πώς θα είναι η ζωή σε Του KΩΣΤΑ ΑΡΓΥΡΟΥ αυτά για τους μόνιμους κατοίκους τους αλλά και για τους επισκέπτες; Απειλούνται ειδικά τα μικρότερα σε μέγεθος και πληθυσμό νησιά με εγκατάλειψη; Ένας τέτοιος προβληματισμός μπορεί τώρα να φαντάζει πολυτέλεια, σε μια περίοδο που όλοι αδημονούν για το αν και πότε θα μπορέσει να επιστρέψει η πολυπόθητη κανονικότητα. Όμως το ερώτημα δεν είναι καθόλου αδιάφορο, αν συλλογιστεί κανείς ότι με βάση και τις προγραμματικές διακηρύξεις της Ε.Ε. για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την κλιματική αλλαγή πολλά θα πρέπει να αλλάξουν τα επόμενα χρόνια σε αυτό που αποκαλούμε καθημερινό-

τητα. Συνήθειες, στερεότυπα, εργασία, τρόπος ζωής. Πριν από μερικές εβδομάδες το ευρωπαϊκό δίκτυο μικρών νησιών οργάνωσε διαδικτυακά ένα σχετικό εργαστήρι-ημερίδα ανταλλαγής απόψεων με τη συμμετοχή 21 συνομιλητών από όλες τις γωνιές της Ευρώπης. Βασικά προβλήματα που προέκυψαν ήταν η συρρίκνωση του πληθυσμού και η δυσκολία στην πρόσβαση των νέων ψηφιακών τεχνολογικών και υπηρεσιών του 21ου αιώνα. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε φυσικά στις απειλές από την κλιματική κρίση. Πιο αναλυτικά, οι μετέχοντες αναφέρθηκαν στα παρακάτω ζητήματα που αφορούν σίγουρα και πολλά από τα δικά μας νησιά:

ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Υπάρχει έλλειψη στέγασης στα νησιά. Ενώ ο τουρισμός είναι μια σημαντική πηγή εισοδήματος σε πολλά νησιά, όταν πολλά σπίτια γίνονται εξοχικές κατοικίες, οι ντόπιοι και οι νεοεισερχόμενοι,

ορισμένοι από αυτούς με βασικές δεξιότητες όπως επαγγελματίες υγείας ή εκπαιδευτικοί, δεν είναι πλέον σε θέση να έχουν πρόσβαση σε μια αξιοπρεπή στέγη που απαιτείται για να διατηρηθεί η κοινότητα βιώσιμη. Λείπουν πολιτικές που αφορούν τη στέγαση των νησιών. Η χρηματοδότηση είναι επίσης ένα ζήτημα. Εάν το ζήτημα της στέγασης επιλυθεί, θα διευκολύνει την αύξηση του πληθυσμού - κάτι που θα έχει θετική επίδραση σε όλα τα άλλα θέματα. Η υπηρεσία πορθμείων είναι απαραίτητη: είναι δαπανηρή για τους επιβάτες, καθώς και τα εμπορεύματα, ως εκ τούτου, λειτουργούν ως επιπλέον φόρος για τη διαμονή στο νησί. Το επίπεδο εξυπηρέτησης έχει βελτιωθεί σημαντικά - υπολογίζεται ότι θα είναι αρκετά καλό το 2040, αν και υπάρχουν ακόμη κενά. Η ποιότητα της σχετικής υπηρεσίας θα εξαρτηθεί από το μέγεθος του πληθυσμού. Οι υπηρεσίες υγείας θα βελτιωθούν αν αναπτυχθούν καλύτερες ευρυζωνικές συνδέσεις που θα δώσουν, για παράδειγμα, τόνωση σε τομείς όπως η τηλεϊατρική. Πρέπει να διασφαλιστεί η μόνιμη παρουσία γιατρών, νοσηλευτών κ.λπ. Σημαντικά προβλήματα υπάρχουν στην εκπαίδευση, αφού συχνά τα παιδιά στις τελευταίες τάξεις του σχολείου αναγκάζονται να μετακομίσουν στην ηπειρωτική χώρα. Τα μικρότερα νησιά απειλούνται περισσότερο από αυτό το πρόβλημα.

άποψη

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

ια καλή ευρυζωνική σύνδεση είναι τώρα εξίσου σημαντική με την ηλεκτρική ενέργεια για τη μελλοντική ανάπτυξη των νησιών. Τους επιτρέπει να συντηρήσουν τον πληθυσμό τους, καθώς η φύση της διαθέσιμης εργασίας αλλάζει με την απομακρυσμένη εργασία. Η καλή ευρυζωνική σύνδεση είναι ένα βασικό ζήτημα για τους ανθρώπους που θέλουν να εγκατασταθούν στα νησιά. Η ευρυζωνική επικοινωνία επηρεάζει την εκπαίδευση, τις υπηρεσίες υγείας, δίνει ευκαιρίες για απομακρυσμένη εργασία, επιτρέπει τη σύγχρονη γεωργία και άλλες επιχειρήσεις να λειτουργούν από τα νησιά. Η τεχνολογία θα κάνει επίσης το νησί καλύτερο και πιο βιώσιμο μέσω λύσεων σε έργα πράσινης ενέργειας. Κάθε νησί πρέπει να διαθέτει ευρυζωνική σύνδεση ινών για να εκμεταλλευτεί τέτοιες τεχνολογικές λύσεις. Η τοπική δημοκρατία είναι σημαντική για τη νησιωτική κοινότητα, που αναπτύσσει παραδοσιακά ισχυρότερους δεσμούς μεταξύ των με-

λών της. Η παράδοση της δημοκρατίας στα μικρά νησιά είναι ελκυστική και συνδέεται με τις παραδόσεις της εκάστο-

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

α νησιά θα είναι αυτά που θα επηρεαστούν περισσότερο από τα όλο και πιο συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα. Θα πρέπει να υπολογίζει κανείς με αυξημένη συχνότητα καταιγίδων, πλημμύρες σε ορισμένα νησιά, και ξηρασία και έλλειψη νερού σε άλλα. Η αύξηση της στάθμης της θάλασσας θα απειλήσει όλα τα νησιά της Ευρώπης συνολικά. Η κλιματική αλλαγή μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της βιοποικιλότητας. Υπό αυτή την έννοια οι κάτοικοι των νησιών θα πρέπει να πρωτοστατήσουν σε προγράμματα αντιμετώπισης της κλιματικής καταστροφής και να διεκδικήσουν από τους πολιτικούς την ακόμα πιο συνεπή εφαρμογή τους. Σε αυτό το πλαίσιο θα είναι σημαντικό να ενισχυθεί και η διεθνική συνεργασία μεταξύ οργανώσεων και δικτύων που εκπροσωπούν τους κατοίκους της νησιω-

τικής Ευρώπης. Στόχος, τα νησιά όχι μόνο να επιβιώσουν ως το 2040, αλλά να έχουν δημιουργήσει και καλύτερες συνθήκες ζωής για τους κατοίκους τους. Αν αναλογιστεί κανείς πόσο άλλαξαν τα τελευταία 40 ή 20 χρόνια τα νησιά μας, δεν είναι καθόλου σενάριο επιστημονικής φαντασίας το να θέσει συγκεκριμένους στόχους για την επόμενη εικοσαετία.

τε χώρας και περιοχής. Επειδή η απόφαση να μετακινηθεί κάποιος σε ένα νησί είναι μια ενεργητική απόφαση, οι άνθρωποι που το κάνουν αναζητούν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στην τοπική κοινότητα. Η Covid-19 έχει τονώσει την ιδέα της απομακρυσμένης εργασίας. Οι άνθρωποι θα προτιμούν να εργάζονται από το σπίτι και να πηγαίνουν στο γραφείο μία φορά την εβδομάδα: αυτό θα ταιριάζει στο νησί. Ένας γρήγορος σύνδεσμος φέρι προς την ηπειρωτική χώρα μπορεί να υποστηρίξει αυτόν τον τρόπο ζωής. Οι παραδοσιακές εργασίες όπως η αλιεία και η γεωργία θα προσαρμοστούν και θα παραδώσουν νέα προϊόντα διατροφής. Οι κανονισμοί τροφίμων της Ε.Ε. πρέπει να προσαρμοστούν για τα νησιά. Πρέπει να δούμε πώς οι πρόγονοί μας εκτρέφονταν στα νησιά στο παρελθόν για να μάθουμε τους τρόπους παραγωγής. Ο τουρισμός, βιώσιμος και καλής ποιότητας, θα προσφέρει θέσεις εργασίας στους νησιώτες, αλλά θα πρέπει να μην αντιμετωπίζεται ευκαιριακά και να δώσει έμφαση στην ποιότητα.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Το Δημόσιο επιστρέφει με θέση στο Δ.Σ. της θυγατρικής της Energean ■ Για οκτώ χρόνια, μέχρι να αποπληρωθεί το δάνειο

των 100 εκατ. ευρώ Του Στ. Κ. Χαρίτου

πό το μάτι του Δημοσίου τίθεται ο Πρίνος. Θέση στο Διοικητικό Συμβούλιο θα έχει εκπρόσωπος του Ελληνικού Δημοσίου στην ελληνική θυγατρικής της Energean για δάνειο 100 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια σειρά από σημαντικές διασφαλίσεις για το Ελληνικό Δημόσιο θα έχει η ρύθμιση για την ενίσχυση του Πρίνου, η οποία, μετά την έγκριση της Κομισιόν, θα οδεύσει στην ελληνική Βουλή για ψήφιση. Η βασική φιλοσοφία της ρύθμισης έγκειται στο ότι το σύνολο της ενίσχυσης θα έχει δανειακή μορφή, δηλαδή θα επιστραφεί εντόκως στο Ελληνικό Δημόσιο από την ελληνική θυγατρική της Energean. Δεν θα πρόκειται δηλαδή για ενίσχυση που θα δοθεί δωρεάν για τη διάσωση της μοναδικής παραγωγής υδρογονανθράκων στη χώρα. Ειδικότερα, η λογική που διέπει τη ρύθμιση είναι η εξής:

1) Η εγχώρια θυγατρική της Energean θα λάβει εγγύηση από το Ελληνικό Δημόσιο για να δανειστεί. Θα καταβάλει δε στο Ελληνικό Δημόσιο τέλη για τη συγκεκριμένη εγγύηση - και, φυσικά, θα αποπληρώνει κανονικά το δάνειο και τους τόκους του στην τράπεζα που θα δώσει τη χρηματοδότηση. 2) Το Ελληνικό Δημόσιο θα ορίσει εκπρόσωπό του στο Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας για την απρόσκοπτη παρακολούθηση της αξιοποίησης της χρηματοδότησης. Πέραν, δηλαδή, της παρακολούθησης στην εκτέλεση της σύμβασης για τον Πρίνο που ισχύει σήμερα, το Ελληνικό Δημόσιο, πιθανότατα μέσω της ΕΔΕΥ (Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων), θα εκπροσωπηθεί και στη διοίκηση της εταιρείας. 3) Η χρηματοδότηση θα επενδυθεί στη βελτίωση υποδομών και εγκαταστάσεων που ανήκουν στο Ελληνικό Δημόσιο και τις οποίες διαχειρίζεται, στο πλαίσιο της σύμβασης παραχώρησης του Πρίνου, η Energean. Το

ίδιο θα ισχύει για όποιες πρόσθετες υποδομές δημιουργηθούν στο πλαίσιο του προγράμματος. Σύμφωνα με τα όσα ανακοίνωσε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η χρηματοδότηση θα λάβει τη μορφή δημόσιας εγγύησης για εμπορικό δάνειο ύψους 90,5 εκατ. ευρώ που θα συνάψει η Energean, καθώς και δανείου μειωμένης εξασφάλισης ύψους 9,5 εκατ. ευρώ από το ελληνικό κράτος. Η στήριξη θα χορηγηθεί μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2021, θα χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη των αναγκών της Energean σε επενδύσεις και κεφάλαια κίνησης κατά τους επόμενους 12 μήνες και θα έχει μέγιστη διάρκεια 8 ετών. Η Κομισιόν έκρινε ότι η εγχώρια δραστηριότητα της Energean παράγει το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων της από την πώληση αργού πετρελαίου και έχει υποστεί σοβαρές ζημίες λόγω της κατάρρευσης των τιμών του πετρελαίου κατόπιν της έξαρσης του κορωνοϊού, αντιμετωπίζοντας δυσκολίες πρόσβασης σε χρηματοδότηση από την αγορά. Κατά συνέπεια, τα μέτρα ενίσχυσης αποσκοπούν στην αντιμετώπιση αυτών των αναγκών ρευστότητας. Σύμφωνα με πηγές της εταιρείας, στο διάστημα 2019-2020 η δραστηριότητα του Πρίνου έχει καταγράψει ζημιές της τάξης των 120 εκατ. ευρώ. Παρά τη βελτίωση της τιμής του πετρελαίου, η αδυναμία πραγματοποίησης επενδύσεων, λόγω έλλειψης χρηματοδότησης, έχει οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση της παραγωγής, με αποτέλεσμα και η τρέχουσα χρονιά να αναμένεται ζημιογόνος κατά περίπου 40 εκατ. ευρώ. Η χρηματοδότηση εξασφαλίζει την ολοκλήρωση της ανάπτυξης του κοιτάσματος Έψιλον, την οποία η Energean θεωρεί ως μονόδρομο για τη διασφάλιση της λειτουργίας του Πρίνου, παράλληλα με την υλοποίηση της διοικητικής και οργανωτικής αναδιάρθρωσης που έχει προγραμματισθεί με στόχο τη μείωση στο κόστος λειτουργίας καθώς και την εκτέλεση μιας σειράς από νέα projects, όπως η Μονάδα Διακράτησης και Αποθήκευσης Διοξειδίου του Άνθρακα και η Υπόγεια Αποθήκη Φυσικού Αερίου. Στόχος είναι να καταστεί ο Πρίνος λιγότερο εξαρτώμενος από τις διακυμάνσεις στην τιμή του πετρελαίου αλλά και περισσότερο «πράσινος», σε συνέχεια και της πρόσφατης συμφωνίας με τη ΔΕΗ για την προμήθεια του συνόλου της απαιτούμενης ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

◗ Εργάτες δρόμων (6.914 θέσεις το 2020, από 5.936 το 2019).

Με τις καλύτερες πιθανότητες

Τα επαγγέλματα που ανέδειξε η πανδημία ■ Οι περιζήτητες ειδικότητες Της Αγγελικής Μαρίνου

ο 2020 ήταν ένα ιδιαίτερο έτος για όλο τον κόσμο λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, με δραματικές εξελίξεις για την ανθρώπινη υγεία αλλά και για την οικονομική δραστηριότητα. Με βάση τα διαθέσιμα μέχρι σήμερα μηνιαία στοιχεία από το ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ για την κινητικότητα της μισθωτής εργασίας το 2020, οι προσλήψεις μειώθηκαν κατά 29,83%, οι απολύσεις-αποχωρήσεις κατά 29,96% και οι νέες θέσεις (ισοζύγιο προσλήψεων-απολύσεων) κατά 27,14%. Από την πανδημία «δοκιμάστηκαν» οι γυναίκες ηλικίας 25-34 ετών που εργάζονταν στον κλάδο των Υπηρεσιών Εστίασης, καθώς ο αριθμός τους μειώθηκε κατά 185% σε σχέση με το 2019. Θετικό ήταν το αποτύπωμα της πανδημίας στις θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης που αφορούσαν τις ηλικίες 35-54 ετών (κυρίως τις γυναίκες) στους κλάδους της Υγείας και της Δημόσιας Διοίκησης. Στατιστικά σημαντικές διαφοροποιήσεις στις νέες θέσεις εργασίας παρατηρούνται και ανά κλάδο με την Δημόσια Διοίκηση να αυξάνει τον αριθμό των υπαλλήλων της κατά 576%, τις Κατασκευές κατά 107%, την Υγεία κατά 50%, ενώ μεγάλοι χαμένοι ήταν οι απασχολούμενοι καλλιτέχνες (-176%) και τα τουριστικά και επισιτιστικά επαγγέλματα (-92%). Ο Μηχανισμός Διάγνωσης Αναγκών της Αγοράς

Εργασίας, υπό την επιστημονική ευθύνη του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας & Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΕΑΔ) και την εποπτεία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, ανέλυσε τις επιπτώσεις της πανδημίας στην ελληνική αγορά εργασίας. Εξετάζοντας τη μεταβολή που σημειώθηκε στις θέσεις μισθωτής εργασίας ιδιωτικού δικαίου το 2020 σε σχέση με το 2019, με βάση τις ετήσιες Καταστάσεις Προσωπικού του «Εργάνη», κατέληξε σε μια λίστα με τα πιο δυναμικά επαγγέλματα από όλες τις κατηγορίες προσόντων. Οι επαγγελματίες που «είδαν» τη ζήτηση για την ειδικότητά τους να αυξάνεται κατακόρυφα την περσινή χρονιά, ήταν κυρίως χαμηλών προσόντων και συνδέονται με τις νέες ανάγκες που δημιούργησε η πανδημία στο σκέλος της καθαριότητας ή των on-line αγορών. Τα 5 επαγγέλματα με τις περισσότερες προσλήψεις το 2020 (σε σύγκριση με έναν χρόνο νωρίτερα) είναι τα εξής: ◗ Οικιακοί Βοηθοί (96.245 θέσεις το 2020, από 90.958 το 2019) ◗ Ανειδίκευτοι Βιομηχανικοί Εργάτες (110.010 θέσεις το 2020, από 105.218 το 2019) ◗ Διανομείς - κούριερ (22.207 θέσεις το 2020, από 18.942 το 2019) ◗ Οδοκαθαριστές (9.203 θέσεις το 2020, από 7.321 το 2019)

Για το σύνολο της χώρας, τα 5 επαγγέλματα με τις καλύτερες πιθανότητες για εύρεση εργασίας είναι τα εξής: 1. Οι Χειριστές μηχανών παραγωγής ειδών διατροφής, ποτών και καπνού με 10.868 προσλήψεις το 2020, 315 νέες θέσεις μισθωτής εργασίας και 1.894 ανέργους που επιθυμούν να ασκήσουν το συγκεκριμένο επάγγελμα. Σχετικά επαγγέλματα είναι οι Χειριστές μηχανών επεξεργασίας κρεάτων και ψαριών, μηχανημάτων ποτοποιίας και ζυθοποιίας. Οι πιθανότητες εύρεσης εργασίας στα επαγγέλματα αυτά είναι υψηλότερες στις Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, Βορείου Αιγαίου και Αττικής. 2. Οι Ειδικευμένοι αλιείς και ασκούντες συναφή επαγγέλματα εμφανίζουν 1.799 προσλήψεις το 2020, 25 νέες θέσεις και 387 ανέργους που επιθυμούν να ασκήσουν το συγκεκριμένο επάγγελμα. Οι πιθανότητες για εύρεση εργασίας είναι υψηλότερες στις Περιφέρειες Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου και Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. 3. Οι Οδηγοί μέσων μεταφοράς και χειριστές κινητού εξοπλισμού με 126.161 προσλήψεις το 2020, 10.871 νέες θέσεις μισθωτής εργασίας και 27.705 ανέργους. Οι πιθανότητες εύρεσης εργασίας είναι υψηλότερες στις Περιφέρειες Αττικής, Νοτίου Αιγαίου και Πελοποννήσου. 4. Οι Συναρμολογητές (μονταδόροι) και χειριστές μηχανημάτων μ.α.κ. με 6.499 προσλήψεις το 2020, 326 νέες θέσεις μισθωτής εργασίας και 1.574 ανέργους. Οι πιθανότητες εύρεσης εργασίας είναι υψηλότερες στις Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Πελοποννήσου και Ηπείρου. 5. Οι Ειδικευμένοι επί των πωλήσεων, χρηματιστές, κτηματομεσίτες, απασχολούμενοι στην εξυπηρέτηση επιχειρήσεων εν γένει και ασκούντες συναφή επαγγέλματα με απώλεια 6.350 θέσεων μισθωτής εργασίας το 2020, 118.173 προσλήψεις και 30.691 ανέργους. Σχετικά αναλυτικότερα επαγγέλματα είναι οι Μεσίτες ακίνητης περιουσίας, οι Προμηθευτές επιχειρήσεων και οι Βοηθοί λογιστών.

επιχειρησεισ

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Από την επίσκεψη του πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Mητσοτάκη σε ένα από τα εργοστάσια του ομίλου. Στο κέντρο της φωτογραφίας ο κ. Ιπποκράτης - Ιωάννης Στασινόπουλος. υψηλά επτά ετών (4,91 στις 29/3). Ο συνήθως ήπιων διακυμάνσεων όμιλος της Βιοχάλκο και των θυγατρικών της ξάφνιασε, και μάλιστα ευχάριστα, την αγορά. Μια σειρά από φήμες αναζωπυρώθηκαν για placements, όμως η τροπή θα μπορούσε να ήταν διαφορετική αν τα οικονομικά αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν για το σύνολο της χρήσης του 2020 δεν επιβεβαίωναν την ανθεκτικότητα του ομίλου σε μία παγκόσμια υγειονομική και οικονομική κρίση. Η Cenergy εμφάνισε καλύτερα των αναμενομένων αποτελέσματα και η ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ βλέπει το επενδυτι■ Υποδειγματικοί ισολογισμοί και μερίσματα πυροδοτούν κό της πρόγραμμα των τελευταίων χρηματιστηριακό ράλι ετών άνω των 500 εκατ. ευρώ μέσα σε δέκα χρόνια, όταν η ελληνική οικονομία σπαρασσόταν από τις επιΤου Στ. Κ. Χαρίτου από τις αρχές Μαρτίου (αν και η κί- πτώσεις των μνημονίων. νηση έχει ξεκινήσει από τις 27 Ιανου- Ο όμιλος της Βιοχάλκο συνέχισε να πορεί η λέξη «φρενίτιδα» να αρίου…), αλλά πλέον η Cenergy βρί- επενδύει, αλλά όχι μόνο στις μηχανές. είναι υπερβολική για το ενδι- σκεται στα ιστορικά της υψηλά (2,44), Επενδύει και στη νέα γενιά, αφού το αφέρον που καταγράφηκε για η ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ σε υψηλά 13 ετών τιμόνι έχουν αναλάβει οι κ.κ. Νίκος τις μετοχές του ομίλου Στασινόπουλου (2,32 στις 29/3) και η Βιοχάλκο σε και Ιπποκράτης Στασινόπουλος.

Πώς η νέα γενιά της οικογένειας Στασινόπουλου «ξύπνησε» τη ΒΙΟΧΑΛΚΟ

επιχειρήσεις

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Τη χρονιά που… άλλαξε ο κόσμος, το 2020, η Cenergy εμφάνισε μείωση καθαρού δανεισμού κατά 83 εκατ. ευρώ, σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα στα 331 εκατ. ευρώ. Τα ενοποιημένα κέρδη προ φόρων αυξήθηκαν κατά 24% και διαμορφώθηκαν σε 35,4 εκατ. ευρώ έναντι 28,5 εκατ. ευρώ το 2019. Τα ενοποιημένα καθαρά κέρδη μετά από φόρους ανήλθαν σε 24,8 εκατ. ευρώ έναντι 20,2 εκατ. ευρώ το 2019 (αύξηση 23% σε ετήσια βάση). Οι ελεύθερες ταμειακές ροές για το 2020 ανήλθαν σε 89 εκατ. ευρώ, αποτυπώνοντας την αυστηρή διαχείριση του κεφαλαίου κίνησης. Μπορεί το deal της Cenergy με τη Nexans να μην ολοκληρώθηκε, αλλά αυτό δεν άλλαξε στο παραμικρό τους σχεδιασμούς της εταιρείας, η οποία, όπως απέδειξε ο ισολογισμός της, συνεχίζει ακάθεκτη. Ο χάρτης πορείας της Ε.Ε. για οικονομική βιωσιμότητα και κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, η πολλά υποσχόμενη αναδυόμενη αγορά υπεράκτιων αιολικών πάρκων στις ΗΠΑ και τα έργα που ανακοινώθηκαν για την περιοχή της Μεσογείου δημιουργούν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τον τομέα καλωδιακών έργων, καθώς η ζήτηση για υπεράκτια και χερσαία συστήματα καλωδίων ενέργειας αναμένεται να αυξηθεί. Το εργοστάσιο της Fulgor (δηλαδή η μονάδα παραγωγής υποβρύχιων καλωδίων) αναμένεται να διατηρήσει υψηλή την παραγωγική του δραστηριότητα καθ’ όλη τη διάρκεια του 2021, συνεχίζοντας να οδηγεί την κερδοφορία ολόκληρου του κλάδου καλωδίων. Επιπρόσθετα, στον τομέα καλωδιακών προϊόντων έχουν αρχίσει να φαίνονται σημάδια σταθεροποίησης στις κύριες αγορές της Δυτικής Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων, καθώς η ζήτηση για κατασκευαστικές και βιομηχανικές χρήσεις έδειξε σημάδια ανάκαμψης κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2020, μετά το ισχυρό χτύπημα που δέχθηκε με το πρώτο κύμα της πανδημίας.

Η EΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ

ο καλοκαίρι ολοκληρώθηκε και τέθηκε σε λειτουργία η μεγάλη επένδυση, ύψους 150 εκατ. ευρώ, για την εγκατάσταση του νέου τετραπλού θερμού ελάστρου TANDEM, με την παραγωγική δυναμικότητα να αυξάνεται σε πρώτη φάση κατά 20%, με δυνατότητα διπλασιασμού σε βάθος χρόνου. Μετά την εγκατάσταση και θέση σε λειτουργία του νέου θερμού ελάστρου, η βιομηχανία έλαβε την τελική επενδυτική απόφαση και ξεκίνησε τη δεύτερη φάση του πενταετούς επενδυτικού προγράμματος ύψους 100 εκατ. ευρώ, με στόχο την αξιοποίηση της νέας παραγωγικής δυναμικότητας. Με τη νέα επένδυση η εταιρεία στοχεύει να καλύψει την ολοένα αυξανόμενη ζήτηση για βαμμένα προϊόντα αλουμινίου, καθώς και να ανταποκριθεί στις διεθνείς τάσεις για ελαφριές, ανακυκλώσιμες συσκευασίες αλουμινίου και για ανθεκτικά, ασφαλή, ανακυκλώσιμα και φιλικά προς το περιβάλλον υλικά δόμησης και κατασκευών. Πιο συγκεκριμένα, η επένδυση θα επιτρέψει στην εταιρεία να αξιοποιήσει έως 150.000 τόνους επιπρόσθετης δυναμικότητας της θερμής έλασης. Όσο για τη νέα γραμμή βαφής, θα λειτουργεί με ταχύτητα 200 μέτρα/λεπτό και θα είναι σε θέση να βάφει ρόλους αλουμινίου μεγάλου πλάτους έως και 2.050 χιλιοστών, ενισχύοντας την παραγωγική δυναμικότητα του τομέα έλασης αλουμινίου. Τα οικονομικά αποτελέσματα αναδεικνύουν τη σταθερότητα και ανθεκτικότητα του ομίλου ακόμα και υπό αντίξοες συνθήκες. Το 2020 η ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ πορεύθηκε σταθερά παρουσιάζο-

Ο κ. Μιχάλης Ν. Στασινόπουλος. ντας οριακή μείωση του κύκλου εργασιών κατά 0,8% παρά την ύφεση που έπληξε το σύνολο της Ευρωζώνης κατά 6,8%, με τις πωλήσεις να διαμορφώνονται σε 2.028,6 εκατ. ευρώ έναντι 2.044,6 εκατ. ευρώ για την αντίστοιχη περσινή χρήση. Τα ενοποιημένα μεικτά κέρδη, επηρεασμένα και από την πτωτική πορεία των τιμών των μετάλλων, ανήλθαν σε 135,0 εκατ. ευρώ έναντι 145,1 εκατ. ευρώ για το 2019, καθώς το λογιστικό αποτέλεσμα μετάλλου διαμορφώθηκε σε ζημία 9,0 εκατ. ευρώ, επηρεασμένο κυρίως από την πτωτική πορεία της χρηματιστηριακής τιμής του αλουμινίου, έναντι ζημίας 2,1 εκατ. ευρώ για το 2019. Και όμως, η εταιρεία καταφέρνει να μην αφήσει τους μετόχους της χωρίς μέρισμα. Η Γενική Συνέλευση της 9ης Απριλίου θα αποφασίσει τη διανομή κερδών προηγουμένων χρήσεων, εν μέρει σε είδος με τη διανομή τίτλων εισηγμένων σε ρυθμιζόμενη αγορά και εν μέρει σε μετρητά.

eπιχειρησεισ

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Από τον χιονιά του Τέξας στο «έμφραγμα» της Διώρυγας του Σουέζ ■ Οι απρόβλεπτοι παράγοντες που μπορούν να καθηλώσουν

την παγκόσμια οικονομία ■ Πώς βίωσαν την αγωνία Σιάμισιης (ΕΛΠΕ), Βαρδινογιάννης

(Μότορ Όιλ)

Του Στ. Κ. Χαρίτου

ξι χιλιάδες μίλια μακριά από τη Διώρυγα του Σουέζ, στις μεσοδυτικές Πολιτείες των ΗΠΑ, ο διευθύνων σύμβουλος μιας πολυεθνικής που παράγει κόλλες βιομηχανικής χρήσης έχει το ένα μάτι στη φραγμένη εμπορική αρτηρία και το άλλο στο πώς θα μπορέσει να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις για την εταιρεία του - μία εταιρεία αξίας 2,8 δισ. δολαρίων. «Το συμβάν ήρθε να προστεθεί στα προβλήματα που συνεχίζει να αντιμετωπίζει η εφοδιαστική αλυσίδα της βιομηχανίας χημικών» ανέφερε ο Τζιμ Όουενς, πρό-

εδρος και διευθύνων σύμβουλος της H.B. Fuller, με έδρα τη Μινεσότα, στους αναλυτές της Wall Street, ενώ τα σωστικά συνεργεία έδιναν μάχη για να ανοίξουν τη Διώρυγα στα τέλη της περασμένης εβδομάδας. «Θα μεταμορφώσει τα πάντα με αρνητικό τρόπο; Όχι, αλλά είναι ένα ζήτημα που παρακολουθούμε με μεγάλη προσοχή» τόνισε. Το ίδιο ισχύει και για τον υπόλοιπο εμπορικό κόσμο. Οι προσπάθειες αποκόλλησης του προσαραγμένου στη Διώρυγα, Ever Given, βρίσκονται σε κρίσιμο σημείο, καθώς δεν εξαρτώνται μόνο από τα μηχανήματα και τον ανθρώπινο παράγοντα, αλλά και από φυσικά φαινόμενα,

όπως η άνοδος της παλίρροιας τις επόμενες μέρες. Για την παγκόσμια οικονομία, αυτό που διακυβεύεται καθημερινά είναι περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια σε εμπορεύματα, βιομηχανικές ύλες και καταναλωτικά προϊόντα που βρίσκονται πάνω στα πλοία τα οποία διέρχονται από τη Διώρυγα, με την ανησυχία για τυχόν σοβαρά προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα να αφορά ως επί το πλείστον τους Ασιάτες εξαγωγείς και τους Ευρωπαίους εισαγωγείς. Το γενικότερο οικονομικό κόστος -μικρό μέχρι στιγμής σε σχέση με τα 18 τρισεκατομμύρια δολάρια που είναι η αξία των παγκόσμιων εμπορικών συναλλαγών ετησίως- θα αυξάνεται κάθε μέρα που η Διώρυγα παραμένει κλειστή. «Είναι ένα σοβαρό πλήγμα για τις ήδη πρεσαρισμένες εφοδιαστικές αλυσίδες που είχαν μόλις αρχίσει να ανακάμπτουν από την πανδημία Covid» δήλωσε στην τηλεόραση του Bloomberg ο Ραούλ Καπούρ, αντιπρόεδρος ναυτιλίας και εμπορίου στην IHS Global Insight, στη Σιγκαπούρη. «Εάν το πρόβλημα κρατούσε εβδομάδες, θα μπορούσε να εξελιχθεί σε καταστροφή» υπογράμμισε. Ο Βίνσεντ Στάμερ, ειδικός σε θέματα διεθνούς εμπορίου στο γερμανικό Kiel Institute for the World Economy (IfW), λέει ότι οι καθυστερήσεις μέχρι στιγμής θα προκαλέσουν μεν οικονομικές ζημιές, «αλλά είναι πολύ νωρίς για να τις ποσοτικοποιήσει κανείς». Σε ό,τι αφορά όμως τις εταιρείες, δεν είναι πολύ νωρίς για να αλλάξουν σχέδια. Κάποια containerships και τάνκερ απέφευγαν ήδη τη φραγμένη δίοδο μεταξύ της Ερυθράς Θάλασσας και της Μεσογείου και αντ’ αυτού κατευθύνονται γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας στο νότιο άκρο της Αφρικής. Η παράκαμψη αυτή αυξάνει τη διάρκεια του ταξιδιού από την Ασία προς την Ευρώπη πάνω από μία εβδομάδα και το κόστος των καυσίμων κατά εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια, αλλά είναι ένας τρόπος να αντισταθμιστεί η «χασούρα» από τυχόν ακόμη μεγαλύτερη καθυστέρηση στη διέλευση μέσω του Σουέζ. Περίπου 350 πλοία περίμεναν την Κυ-

επιχειρήσεις

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

ριακή 28/3 να ανοίξει ξανά η πλωτή οδός.

Προβλήματα από τα Ikea μέχρι την Caterpillar

Μεταξύ των εταιρειών που «ζυγίζουν» εναλλακτικές λύσεις για τον εφοδιασμό τους είναι μεγαθήρια, που περιλαμβάνουν από τον σουηδικό κολοσσό επίπλων Ikea έως τη βιομηχανία κατασκευαστικού εξοπλισμού Caterpillar που εδρεύει στο Ιλινόις. Βραχυπρόθεσμα, η πρόσθετη πίεση για το εμπόριο θα μεταφραστεί σε υψηλότερο κόστος μεταφοράς, πιο «σφικτές» προμήθειες και περισσότερες καθυστερήσεις παράδοσης για τους παραγωγούς και τους προμηθευτές αγαθών. Αξίζει να σημειωθεί ότι και πριν ακόμη μπλοκάρει η Διώρυγα του Σουέζ, το κόστος εισαγωγής στη Ζώνη του Ευρώ αυξανόταν με τον ταχύτερο ρυθμό της τελευταίας δεκαετίας, ενώ οι δείκτες των τιμών που πληρώνονταν και χρεώνονταν από τις αμερικανικές επιχειρήσεις εκτινάχθηκαν τον Μάρτιο σε νέα επίπεδα-ρεκόρ, καθώς οι ελλείψεις υλικών και τα προβλήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού

πυροδότησαν ανησυχίες για πληθωριστικές πιέσεις. Πιο μακροπρόθεσμα, το συμβάν θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια επιβεβλημένη εκ των συνθηκών επανεξέταση των κινδύνων της υπερβολικής παγκοσμιοποίησης και της έκθεσης των αλυσίδων εφοδιασμού σε υπερβολικά πολλούς απρόβλεπτους κινδύνους. «Ωστόσο, το να υπερεκτιμήσει κανείς τους κινδύνους αυτούς μπορεί να είναι λάθος» υποστηρίζει ο Ρόμπερτ Κούπμαν, επικεφαλής οικονομολόγος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου στη Γενεύη. Ο ίδιος βλέπει την κατάσταση του Σουέζ ως άλλη μια δοκιμασία που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η παγκόσμια οικονομία τις επόμενες εβδομάδες, αλλά που τελικά θα περάσει. Σύμφωνα με τον Κούπμαν, το μπλοκάρισμα της Διώρυγας δεν σημαίνει ότι οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού κινδυνεύουν να αποσυντεθούν, αλλά εντάσσεται στο πλαίσιο της καθημερινότητας για την επιχειρηματική δραστηριότητα όπως εκτυλίσσεται στη σημερινή διασυνδεδεμένη παγκόσμια οικονομία. Είτε πρόκει-

Οι πραγματικοί κίνδυνοι

«Κ

ίνδυνοι όντως υπάρχουν» είπε ο Κούπμαν σε συνέντευξή του. «Πρέπει να τους ακούσουμε και να τους προσέξουμε» τόνισε, προσθέτοντας όμως ότι δεν θεωρεί πως το συγκεκριμένο συμβάν θα πρέπει να εκληφθεί σαν «μάθημα» σε ό,τι αφορά τον κίνδυνο μιας υπερβολικής παγκοσμιοποίησης. Το διεθνές εμπόριο αγαθών υπήρξε ένα σπάνιο φωτεινό σημείο τον τελευταίο χρόνο και επέστρεψε πρόσφατα σε προ πανδημίας επίπεδα. Αυτός είναι ο κίνδυνος με το τελευταίο σοκ στον εφοδιασμό: θα μπορούσε να προκαλέσει περαιτέρω κόπωση σε ήδη τεταμένα δίκτυα πλοίων, λιμανιών, τρένων, φορτηγών και αποθηκών. Σύμφωνα με έκθεση της Allianz Research, κάθε εβδομάδα που δεν υπάρχει κίνηση μέσω της Διώρυγας του Σουέζ μπορεί να κόψει από την ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου από 0,2 έως 0,4 της ποσοστιαίας μονάδας. Ακόμη και

πριν από το περιστατικό του Σουέζ τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα από την αρχή του έτους υπολογιζόταν ότι θα μπορούσαν να μειώσουν κατά 1,4 εκατοστιαίες μονάδες την ανάπτυξη του εμπορίου. Να έχουν δηλαδή άμεσο αντίκτυπο περίπου 230 δισ. δολάρια, σύμφωνα με την Allianz. «Το πρόβλημα είναι ότι το έμφραγμα στη Διώρυγα του Σουέζ είναι η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για το παγκόσμιο εμπόριο» ανέφερε η Allianz στο σημείωμά της.

ται για ένα κύμα ψύχους στο Τέξας που επηρεάζει την παραγωγή πετροχημικών, είτε για ελλείψεις εμπορευματοκιβωτίων σε συγκεκριμένες εμπορικές διαδρομές, είτε για μια πυρκαγιά σε εργοστάσιο παραγωγής μικροκυκλωμάτων στην Ιαπωνία, διαταραχές συμβαίνουν συνεχώς και οι εταιρείες προσαρμόζονται.

Γιατί δεν είναι λύση η εκτροπή γύρω από την Αφρική

Εγκλωβισμένα στην αναταραχή είναι περίπου 6.200 πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων. Η εκτροπή γύρω από την Αφρική για μεγάλο χρονικό διάστημα θα έκοβε από την αγορά περίπου 6% της παγκόσμιας δυναμικότητας μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων ή ίσα με 74 εξαιρετικά μεγάλα πλοία όπως αυτό που προσάραξε στις όχθες του Σουέζ, σύμφωνα με σημείωμα της Sea-Intelligence της Κοπεγχάγης. «Μια τέτοια απώλεια χωρητικότητας θα έχει αντίκτυπο σε παγκόσμιο επίπεδο και θα οδηγούσε σε σοβαρές ελλείψεις χωρητικότητας» ανέφερε ο διευθύνων σύμβουλος της Sea-Intelligence, Άλαν Μέρφι, προσθέτοντας ότι «θα επηρέαζε όλες τις εμπορικές διαδρομές».

Και νέες προκλήσεις

Το πόσο άσχημα ακριβώς είναι δύσκολο να το πει κανείς, όπως μπορεί να βεβαιώσει το λιμάνι του Ρότερνταμ. Σύμφωνα με την τελευταία καταμέτρηση την Παρασκευή 26/3, 59 από τα πλοία που ήταν παγιδευμένα στο Σουέζ κατευθύνονταν προς το μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης. Τα πλοία χρειάζονται μία ή δύο εβδομάδες για να φτάσουν εκεί ή και περισσότερο. Και μπορεί να φτάσουν σε διαχειρίσιμα κύματα ή κατά ομάδες που υπερβαίνουν τη χωρητικότητα του λιμένα. Η νέα αβεβαιότητα σημαίνει πως «μας περιμένει μια πρόκληση» ανέφερε ο εκπρόσωπος του Ρότερνταμ, Λεόν Βίλεμς. «Ο αριθμός των εμπορευματοκιβωτίων που μεταφέρουν θα φορτωθεί σε τρένα, φορτηγίδες και φορτηγά και θα αποθηκευτεί σε αποθήκες, αλλά αυτές οι αποθήκες είναι αρκετά γεμάτες αυτήν τη στιγμή» συμπλήρωσε.

επιχειρήσεις

Πότε άλλοτε έχει κλείσει η Διώρυγα του Σουέζ

στερα από το πραξικόπημα που εκδηλώθηκε στις 23 Ιουλίου του 1952 και την αποχώρηση του Βασιλέως Φαρούκ από τη χώρα, το Επαναστατικό Συμβούλιο έστρεψε αμέσως την προσοχή του στη βρετανική κατοχή της Διώρυγας. Έτσι άρχισαν να εκδηλώνονται συνεχείς αντιστασιακές ενέργειες με την υποστήριξη της στρατιωτικής κυβέρνησης. Οι ελπίδες των Άγγλων ότι οι Αιγύπτιοι στρατιωτικοί θα έδειχναν περισσότερη κατανόηση της στρατηγικής παρουσίας τους και μάλιστα κατά τη διάρκεια του «ψυχρού πολέμου», τελικά διαψεύστηκαν. Η ίδια η κυβέρνηση του Τσώρτσιλ αναγκάσθηκε να παραδεχτεί ότι η παρουσία 80.000 στρατιωτών σε μια βάση περικυκλωμένη από εχθρικό πληθυσμό δεν μπορεί να παρέχει καμιά στρατιωτική αξία. Το 1956 ο Νάσερ κρατικοποίησε τη Διώρυγα θέτοντας τέρμα στη βρετανική κυριαρχία, με συνέπεια ένα αγγλογαλλικό εγχείρημα κατά της Αιγύπτου το οποίο απέτυχε μεν, αλλά κράτησε κλειστή τη Διώρυγα μέχρι το 1957. Ένας μεγάλος αριθμός πλοηγών και κατωτέρων υπαλλήλων της εταιρείας ήταν Έλληνες με πολύ μεγάλες αποδοχές. Αργότερα, στον Πόλεμο των Έξι Ημερών τον Ιούνιο του 1967, κατά τον Αραβοϊσραηλινό πόλεμο, η Διώρυγα έπαθε σοβαρές ζημιές που την κράτησαν κλειστή επί επτά χρόνια, μεσολαβούσης και της νεότερης Ισραηλινο-αιγυπτιακής σύγκρουσης τον Οκτώβριο του 1973. Τελικά μετά και από αφιλοκερδή διάθεση κάποιων βυθοκόρων από τον Ι. Λάτση και άλλους Έλληνες εφοπλιστές η Διώρυγα καθαρίστηκε από τα ναυάγια και δόθηκε στην εξυπηρέτηση των θαλασσίων μεταφορών τον Μάιο του 1975. Τα πλοία που διέρχονται από τη Διώρυγα καταβάλλουν στο αιγυπτιακό Δημόσιο τέλη διέλευσης (διόδια) κατά κόρο καθαράς χωρητικότητας που υπολογίζεται με βάση τη «Χωρητικότητα Διώρυγας Σουέζ» (Suez Canal Tonnage) περίπου 23% παραπάνω των βρετανικών υπολογισμών. Επίσης τα πλοία υποβάλλονται σε υπο-

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

χρεωτική πλοήγηση από την είσοδο μέχρι την έξοδό τους. Τα πλοία που διέρχονται σήμερα τη Διώρυγα είναι μέχρι 150.000 dwt φορτωμένα, αλλά και μεγαλύτερα εφόσον είναι κενά φορτίου, με επιτρεπτό έτσι βύθισμα. Ευνόητο είναι ότι τα δεξαμενόπλοια άνω των 150.000 dwt έμφορτα καθώς και εκείνα των 200, 300 και 400 χιλιάδων τόνων παραπλέουν το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδος (Cap Route) επιβαρυνόμενα σημαντικά από τη μεγάλη διαφορά απόστασης.

Σημειώνεται ότι αν και η Διώρυγα του Σουέζ έχει χαρακτηριστεί ως ουδέτερη θάλασσα, ο χαρακτηρισμός αυτός έχει παραβιαστεί δύο φορές, πρώτα από την ίδια την Αίγυπτο το 1956 όσο και το 1967 κατά τον Αραβοϊσραηλινό πόλεμο. Το 2015 ολοκληρώθηκε το νέο κανάλι του Σουέζ, το οποίο επέτρεψε τη ροή πλοίων και στις κατευθύνσεις παράλληλα, καθώς αυξήθηκε το πλάτος της Διώρυγας από τα 61 στα 320 μέτρα σε μήκος 35 χιλιομέτρων.

ΕΛΠΕ και Μότορ Όιλ

αμία σημασία δεν έδωσε η ελληνική αγορά για τυχόν επιπτώσεις σε Μότορ Όιλ και Ελληνικά Πετρέλαια από το «φρακάρισμα» που προκάλεσε στη Διώρυγα του Σουέζ το πλοίο μεταφοράς κοντέινερ Ever Given. Και αυτό διότι, όπως αναφέρουν πηγές, στις δύο εταιρείες διατηρούν υψηλά αποθέματα, σε βαθμό τέτοιο που να μην επηρεάζεται ο ομαλός εφοδιασμός της αγοράς. Τα στελέχη των δύο ομίλων, επικαλούμενα τα δημοσιεύματα των ξένων ειδησεογραφικών πρακτορείων, εμφανίζονται καθησυχαστικά. Ειδικά από τα ΕΛΠΕ αναφέρεται ότι δεν υπάρχει προγραμματισμένη αγορά από τις χώρες του Κόλπου τον τρέχοντα μήνα. Τα Ελληνικά Πετρέλαια, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, του 2019 και του

2018 (σ.σ. τα στοιχεία του 2020 θα δοθούν στη Γενική Συνέλευση τον ερχόμενο Ιούνιο από την οικονομική έκθεση), αναφέρουν ότι σχεδόν το 42% των εισαγωγών αργού προέρχεται από τις χώρες του Κόλπου. Και συγκεκριμένα, όπως αναφέρουν, από το Ιράκ εισάγεται το 36% και από τη Σαουδική Αραβία το 8%. Μάλιστα, σε βαθμό που δεν επηρεάζονται, τα ΕΛΠΕ εισάγουν το 22% από το Καζακστάν, το 13% από τη Ρωσία και το 6-8% προέρχεται από την Αίγυπτο και τη Λιβύη. Κανένας λόγος ανησυχίας δεν υπάρχει, σύμφωνα με στελέχη της Motor Oil, η οποία προσφάτως ολοκλήρωσε την έκδοση ομολογιακού δανείου, ύψους 200 εκατ. ευρώ, η διαπραγμάτευση του οποίου ξεκίνησε στις 24/3 στο Χρηματιστήριο Αθηνών.

ΔΙΕΘΝΗ

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Covid-19

Η παγκόσμια διακυβέρνηση και η παγκοσμιοποίηση. Ουτοπία ή πραγματικότητα; ■ Από τον μύθο της Βαβέλ στον... Κώστα Σημίτη

έναη είναι η προσπάθεια του ανθρώπου για κοινωνική οργάνωση και έλεγχο πάνω στα γεγονότα, τους λαούς και κατ’ επέΤου Δρ. Γεώργα κταση στην εξέλιξη. Αναστάσιου Ο μύθος της Βαβέλ, οι κάθε είδους βασιλείες, οι αυτοκρατορίες, τα έθνη-κράτη, αποτέλεσαν μοντέλα, σκοπός των οποίων ήταν το ζητούμενο της παγκόσμιας κυριαρχίας. Ιδεολογίες και θεωρίες επιστημονικές δημιουργήθηκαν για να υποστηρίξουν τον συγκεκριμένο σκοπό. Δαρβινισμός, θρησκείες, οικονομικά και πολιτικά μοντέλα διακυβέρνησης προσπάθησαν στα βάθη του χρόνου να πραγματώ-

σουν το ζητούμενο. Η έννοια της «παγκοσμιοποίησης» χρησιμοποιείται ευρέως για να περιγράψει την τάση μεγάλης αύξησης της διεθνούς οικονομικής δραστηριότητας μετά το τέλος της δεκαετίας του 1970. Μια νέα φάση της παγκόσμιας ιστορίας και οικονομίας αναδύεται, όπου η θεωρούμενη επανάσταση της τεχνολογίας (επικοινωνίες, πληροφορική κ.ά.) και η απελευθέρωση των αγορών δίνει για πρώτη φορά τη δυνατότητα, η διαδικασία συσσώρευσης και παραγωγής να ξεφύγει από τα στενά όρια του εθνικού χώρου. Συνέπεια αυτής της εξέλιξης είναι η τάση διαμόρφωσης μιας «παγκόσμιας οικονομίας» και κατ’ επέκταση μιας «παγκόσμιας κοινωνίας», με τον Stanley Fischer του ΔΝΤ να συμπληρώνει πως «βρισκόμαστε στη διαδικασία δημιουργίας ενός κόσμου».

Σύμφωνα με αυτόν τον ορισμό, στοιχεία της «παγκοσμιοποίησης» αποτελούν η «επανάσταση» της τεχνολογίας, το άνοιγμα των αγορών, το ξεπέρασμα του έθνους-κράτους (και η ενίσχυση της επιρροής των διεθνών οργανισμών), ο διαρκώς αυξανόμενος ρόλος και η ενοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας, η οποία με τη σειρά της έχει ομοιογενοποιητικές συνέπειες στον χώρο του πολιτισμού, της πολιτικής και της καθημερινής ζωής. Συμπληρώνει ο Ισμαήλ Σαρίφ ότι «η παγκοσμιοποίηση είναι η παγκόσμια διαδικασία ομογενοποίησης τιμών, προϊόντων, απολαβών, τόκων και κερδών. Η ανάπτυξη της παγκοσμιοποίησης έγκειται σε τρεις παράγοντες: στον ρόλο της μετανάστευσης ανθρώπων, στο διεθνές εμπόριο, και στις γρήγορες μετακινήσεις κεφαλαίων και την ολοκλήρωση των χρηματοπιστωτικών αγορών». Από τη διαχρονική παρατήρηση των ιστορικών γεγονότων, δύο είναι οι τάσεις- δρόμοι που υπήρξαν: Η παραδοσιακή τάση, η οποία στηρίζεται στους φυσικούς νόμους, και η αναθεωρητική, η οποία εξελίσσει και υπερβαίνει την παράδοση της εξέλιξης, εισάγοντας ως βασικό εργαλείο διαμόρφωσης της εξελικτικής πορείας του ανθρώπου την Επιστήμη και την Οικονομία και τα εξελικτικά τους επιτεύγματα. Ο Άνταμς Σμιθ κατέληγε στο συμπέρα-

διεθνή σμα ότι «οι διδασκαλίες και οι πεποιθήσεις των Φυσιοκρατών ήταν, παρόλες τους τις ατέλειες, ίσως η πλησιέστερη προσέγγιση προς την αλήθεια που έχει μέχρι στιγμής δημοσιευθεί στο θέμα της πολιτικής οικονομίας». Η παραδοσιακή τάση, στηριζόμενη στους κλασικούς της επιστήμης, Αριστοτέλη, Σωκράτη, Νεύτωνα, Γαλιλαίο, Πλάτωνα, Καρτέσιο, T. Hobbes, J. Locke, J. Berkeley, οι οποίοι στήριξαν τα ευρήματά τους και τις έρευνές τους πάνω στη διατύπωση των Φυσικών Νόμων που διέπουν τον κόσμο, με βασικό τους εργαλείο την παρατήρηση της φύσης και τη δημιουργία συμπερασμάτων πάνω στη θεωρία του αίτιου και του αιτιατού, αλλά και στην ψυχοσύνθεση του ανθρώπου. Η αναθεωρητική τάση, εκπροσωπούμενη από τους H. Wells, T. Huxley, J. Makinder, τον λόρδο Β. Russel, τον F. Fukugiama και τον H. Kissinger, απορρίπτει την κλασική επιστήμη και με υπερβάσεις στην επιστήμη δημιουργεί, ή θέλει να επιτύχει, τον έλεγχο της εξέλιξης του ανθρώπου, στηριζόμενη στο δόγμα ότι μόνο μια πεφωτισμένη ολιγομελής ελίτ, με βάση την επιστήμη και τη λογική και με μοναδικό ζητούμενο την οικονομική παγκόσμια ολοκλήρωση, μπορεί και είναι υποχρεωμένη ώστε να ανασχεδιάσει τον κόσμο προς την επίτευξη της Παγκόσμιας Διακυβέρνησης. Η παραδοσιακή τάση πρεσβεύει πως ο κάθε άνθρωπος επιτελεί ένα ξεχωριστό σύνολο που δεν ομοιάζει με κανένα άλλο. Διαπιστώνει την ανάγκη οργάνωσης των κοινωνιών ως απαραίτητο βήμα για την εξέλιξη. Όπως αναφέρει ο Πλάτωνας «πόλις εστί κοινωνία πολιτών πολιτείας», δηλαδή «η πόλη (-κράτος) είναι η ένωση των πολιτών με βάση το πολίτευμα». Και συμπληρώνει: «Ο άνθρωπος είναι ον φύσει κοινωνικό και πολιτικό. Αυτός που μπορεί να ζήσει μακριά απ’ τις ανθρώπινες κοινωνίες είναι είτε θηρίο είτε θεός». Με αυτόν τον τρόπο και με βάση τη μοναδικότητα του ανθρώπου αλλά και τον απαραίτητο σεβασμό στους φυσικούς νόμους, δημιουργεί μοντέλα κοινωνικής οργάνωσης με διαχρονικά ως το πιο επιτυχημένο αυτό της δημοκρατίας. Το

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

οποίο στηρίχθηκε κατά βάση στο πολιτικό δημιούργημα του έθνους-κράτους, συνθετικά στοιχεία του οποίου είναι ο κοινός τόπος, χώρος, τα βιώματα, οι παραδόσεις, οι κοινοί κώδικες επικοινωνίας, η γλώσσα αλλά και η κοινή πίστη προς μια ανώτερη δύναμη. Σημαντικό στοιχείο για την ανθρώπινη φύση αποτελεί η πίστη σε κάτι ανώτερο, στοιχείο που γεννήθηκε στον άνθρωπο από την αδυναμία του να ελέγξει και να καταλάβει διαχρονικά τον τρόπο λειτουργίας της φύσης, του κόσμου που τον περιβάλλει, αλλά και τον ίδιο τον εαυτό του. Η εμπειρική γνώση οδήγησε τον άνθρωπο σε ανακαλύψεις και πληροφορίες οι οποίες έκαναν απαραίτητη την επικοινωνία ανάμεσα στα κοινωνικά μοντέλα οργάνωσης, με την ανάγκη συνένωσης των μικρών κοινωνιών σε έθνη-κράτη, φεουδαρχία, βασίλεια, αυτοκρατορίες και τέλος πάλι σε έθνη-κράτη, ως βάση για υπερεθνικά δημιουργήματα, όπως η Ε.Ε., η Ευρασιατική ένωση, η Αγγλική κοινοπολιτεία αλλά και η συμμαχία του ΝΑΤΟ. Εδώ παρατηρούμε αρχικά πως το μοντέλο της δημοκρατίας ως μεθόδου οργάνωσης των κοινωνιών και με βασικό του εργαλείο αυτό του έθνους-κράτους, διαχρονικά επανέρχεται και κυριαρχεί στο σήμερα. Και συγχρόνως είναι γεγονός η τάση για δημιουργία υπερεθνικών μο-

ντέλων κοινωνικής σχηματοποίησης και διακυβέρνησης, όπως οι αυτοκρατορίες, η Ε.Ε., τα οποία εξυπηρετούν την ανάγκη για μια ευρείας κλίμακας επικοινωνία των κοινωνιών σε παγκόσμιο επίπεδο, χρησιμοποιώντας ως προϋπόθεση όλης αυτής της διαδικασίας τον έλεγχό της από μια πεφωτισμένη επιστημονική και οικονομική ολιγαρχία και ως εργαλείο της την επιστήμη και την Παγκοσμιοποίηση, η οποία τους οδηγεί στη δημιουργία συγκεκριμένων θεωριών όπως η επιστημολογία, αλλά και τη δημιουργία μιας πανθρησκείας. Χωρίς όμως να λαμβάνουν υπόψη αρχικά τόσο τη φύση και τους φυσικούς νόμους όσο και τα χαρακτηριστικά που αυτοί δίνουν στην ψυχή, συναισθηματική και πνευματική υπόσταση της ανθρώπινης φύσης, υιοθετώντας ως αρχικό και μοναδικό ζητούμενο και σκοπό τον πλούτο και την οικονομία. Στοιχεία τα οποία εκπληρώνουν το όραμα μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης. Αυτό που γίνεται καθολικά αποδεκτό και από τις δύο τάσεις είναι το ζητούμενο και η ανάγκη για ολοένα μεγαλύτερη σε κλίμακα επικοινωνία και συγχρωτισμό, αλλά και διοίκηση των κοινωνιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Με απώτερο σκοπό την εξάλειψη των διαχρονικών παθογενειών της ανθρώπινης φύσης και συ-

διεθνή

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

μπεριφοράς, όπως των πολέμων, της μη ανάπτυξης των κοινωνιών, της φτώχειας, του υποσιτισμού, των πανδημιών κ.ά. Επομένως και οι δύο τάσεις έχουν το ίδιο ζητούμενο. Σε αυτό που διαφέρουν είναι η μεθοδολογία και τα εργαλεία τα οποία χρησιμοποιούν. Ας δούμε ιστορικά τα γεγονότα και αναλύοντάς τα, θα προβούμε σε διαπιστώσεις σχετικά με τις μεθόδους των δύο τάσεων. Συστατικό στοιχείο και της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας αλλά και των βασιλείων, καθώς και της αυτοκρατορίας, όπως και των σημερινών υπερεθνικών δημιουργημάτων, π.χ. του ΟΗΕ και της Ε.Ε., είναι το έθνος-κράτος. Οι πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδας δημιουργήσαν την Ελληνική πολιτεία, η Ρώμη και οι Λατίνοι δημιουργήσαν τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, η Αγγλία και οι Άγγλοι δημιούργησαν την Αγγλική αυτοκρατορία, οι Ρώσοι και η Ρωσία δημιούργησαν τη σοβιετική ένωση, οι Αμερικανοί δημιούργησαν την αμερικανική ομόσπονδη πολιτεία και κατ’ επέκταση τη δυτική συμμαχία. Οι φυλές της Κίνας δημιούργησαν την Κίνα. Τα ευρωπαϊκά κράτη δημιούργησαν την Ε.Ε. και όλα τα κράτη της Υφηλίου δημιούργησαν τον ΟΗΕ. Επομένως κοινό στοιχείο όσο και βασικό για τη δημιουργία των διαφόρων κοινωνικών και πολιτικών μοντέλων οργάνωσης και επικοινωνίας αποτελεί το έθνος-κράτος. Γεγονός είναι επίσης ότι τόσο το μοντέλο της βασιλείας και το αυτοκρατορικό μοντέλο όσο και αυτό των υπερεθνικών συνενώσεων, στο διάβα του χρόνου απέτυχαν. Τα βασίλεια διαλύθηκαν, οι αυτοκρατορίες διαλύθηκαν, ενώ και στην πρόσφατη ιστορία, οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι και οι τόσοι άλλοι, η αποτυχία των Η.Ε. αρχικά και οι αλλεπάλληλες κρίσεις, όπως η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης αλλά και οι οικονομικές και πολιτικές κρίσεις, όπως το οικονομικό κραχ του 1929, η πετρελαϊκή κρίση το 1977 αλλά και η τωρινή κρίση του 2008 που εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο, δείχνουν πως τα μοντέλα που επιλέχθηκαν για εφαρμογή, απέτυχαν να φέρουν το ποθητό αποτέλεσμα. Μοντέλα τα οποία ανήκουν στην τάση των αναθεωρητικών.

Οι συμπερασματικές αιτίες

ροφανώς η καθετοποίηση και η ομογενοποίηση παραδόσεων, γλωσσών, θρησκειών, ηθών και εθίμων δεν μπορεί να πραγματωθεί με βάση το μοντέλο μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης και αυτό γιατί αντιβαίνει στην ανθρώπινη φύση και στο στοιχείο της μοναδικότητας. Επιβιώνοντας διαχρονικά το έθνος-κράτος μας δείχνει ότι μόνο μέχρι αυτό το σημείο μπορεί να εξελιχθούν τα μοντέλα κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, και αυτό συμβαίνει καθότι μόνο σε αυτό το μοντέλο εξασφαλίζεται η ποικιλία δομικών παραγόντων που το αποτελούν, όπως κοινή παράδοση, κοινοί κώδικες επικοινωνίας, κοινά ήθη κ.ά. Μέχρι και οι μαρξιστές αναφέρονται σ τ ην α ν άγ κ η ύ π α ρ ξ η ς τ ο υ έθνους-κράτους. Η περιγραφή ανήκει στον Ότο Μπάουερ, που αναφέρει πως «οι υποτελείς τάξεις αισθάνονται το εθνικό κράτος ως δικό τους, την εξουσία του πιο ανεκτή, την εκμετάλλευση και τον δεσποτισμό από τη δική τους αστική τάξη πιο υποφερτή». Συνεπώς εμπειρικά μπορούμε να πούμε ότι μόνο αυτό το μοντέλο μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την επίτευξη μιας παγκόσμιας συνεννόησης και συνεργασίας. Συμπερασματικά, η παγκοσμιοποίηση ως μοντέλο αναθεωρητικό και καθαρά οικονομικό, είναι μια ουτοπία. Όπως δηλώνει ο Κ. Σημίτης «σήμερα η παγκόσμια αγορά συνυπάρχει με μια παγκόσμια κοινωνία που νιώθει την ανάγκη θέσπισης κανόνων. Την ανάγκη δημιουργίας ενός πολιτικού και κοινωνικού αντίβαρου απέναντι στην παγκοσμιοποιημένη οικονομική αλληλεξάρτηση». Αυτή η άποψη αποστασιοποιείται από το νεοφιλελεύθερο επιχείρημα ότι «οι δυνάμεις της αγοράς» κάνουν πάντα την αποδοτικότερη κα-

τανομή των παραγωγικών πόρων, και αναγνωρίζεται ότι πράγματι υπάρχουν αρκετές αρνητικές συνέπειες, σαν αποτέλεσμα της απελευθέρωσης των εθνικών αγορών και της έντασης του παγκόσμιου ανταγωνισμού. Ακόμα, οι Νίκος Γραμματικός και Δημήτρης Κατσαρίδας επισημαίνουν πως στην παγκοσμιοποίηση υφίστανται παρενέργειες όπως η φτώχεια, η ανεργία, η περιβαλλοντική υποβάθμιση, η ανισότητα πλούτου, και ο τρόπος για να μετριαστούν οι αρνητικές της συνέπειες σε τοπικό και διεθνές επίπεδο είναι η χρήση θεσμών του κράτους, της κοινωνίας των πολιτών κ.ά. «Η υγεία των εθνών είναι πολύ πιο σημαντική από τον πλούτο των εθνών» λέει ο Γουίλ Ντιράν, Αμερικανός ιστορικός και φιλόσοφος. Η συνεργασία όμως των εθνών-κρατών, με βάση τον σεβασμό της ιδιαιτερότητας του κάθε κοινωνικού συνόλου και της συνεργασίας πάνω στη βάση της αμοιβαίας αλληλεπίδρασης σε κοινωνικό, πολιτικό, πολιτισμικό και οικονομικό επίπεδο, χωρίς την υποχρεωτική απειλή της ομογενοποίησης και χωρίς τον μοναδικό σκοπό της οικονομικής ολοκλήρωσης, αλλά με σεβασμό στην ανθρώπινη φύση, πιστεύω ότι είναι το μοντέλο που μπορεί να οδηγήσει τον κόσμο μας σε ένα εξελικτικό επίπεδο τέτοιο που να διασφαλίζει το ζητούμενο της ανθρώπινης επικοινωνίας, συνεργασίας, κατανόησης και επίτευξης εντέλει μιας εξελικτικής πορείας απαλλαγμένης από παθογένειες της ανθρώπινης φύσης, ενώ αναδεικνύει τις αρετές της. «Νομίζω πως είμαστε δυστυχισμένοι εν μέρει επειδή έχουμε μόνο έναν θεό, την οικονομία» αναφέρει ο James Hillman, Αμερικανός ψυχολόγος.

eneργεια

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Γιατί κόπηκε από το Recovery Fund η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης - Αττικής ■ Κάτω από 350 εκατ. ευρώ η χρηματοδότηση για τον ΔΕΔΔΗΕ και

τα περισσότερα με δάνεια Της Μανταλένας Πίου κτός χρηματοδότησης από τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης τίθεται η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης - Αττικής του ΑΔΜΗΕ, ενώ πολύ πιο περιορισμένοι, σε σχέση με ό,τι αρχικά αναμενόταν, θα είναι οι πόροι για τον υπό ιδιωτικοποίηση ΔΕΔΔΗΕ, κάτω 350 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα περισσότερα με δάνεια, τη στιγμή που ο Διαχειριστής Δικτύων ηλεκτρισμού προγραμματίζει επενδύσεις 2,3 δισ. ευρώ για την πενταετία και υπολόγιζε ότι μεγάλο μέρος του κόστους θα καλυπτόταν από τα κονδύλια του Ταμείου. Για τον ΑΔΜΗΕ, που έχει ήδη ξεκινήσει τις εργασίες για τη διασύνδεση Κρήτης - Αττικής, αρχίζει η αναζήτηση των 400 εκατ. ευρώ από κοινοτικούς πόρους που

φαίνεται παράδοξο, εκτιμάται ότι ο ΑΔΜΗΕ θα μπορούσε να προσεγγίσει το εν λόγω Ταμείο με το επιχείρημα της υποχρεωτικής απόσυρσης των μονάδων ντίζελ της Κρήτης, οι οποίες έπρεπε ήδη, με βάση τις δεσμεύσεις της χώρας προς την Ε.Ε., να είχαν σβήσει για περιβαλλοντικούς λόγους. Το «μεγάλο καλώδιο» με την Αττική όπως και η μικρή διασύνδεση με την Πελοπόννησο τερματίζουν την απομόνωση της Κρήτης από το ηπειρωτικό σύστημα ηλεκτρισμού και εξασφαλίζουν την επάρκεια ρεύματος στο νησί.

Δύο έργα χρειάζεται για να συμπληρώσει τη δαπάνη του 1 δισ. ευρώ του προϋπολογισμού του έργου. Προς το παρόν έχει εξασφαλίσει τραπεζικό δανεισμό 400 εκατ. ευρώ και κεφάλαια 200 εκατ. ευρώ από την ίδια συμμετοχή. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Διαχειριστής,\ παράλληλα με την προετοιμασία που έκανε για την ένταξη του έργου στο Ταμείο Ανάκαμψης έχει ετοιμάσει και ένα εναλλακτικό σχέδιο για χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ. Σε περίπτωση, όμως, που ο Διαχειριστής Μεταφοράς δεν καταφέρει να εντάξει το έργο ούτε στο ΕΣΠΑ, τότε μπορεί να δοκιμάσει μία ακόμα εναλλακτική με τη διεκδίκηση πόρων από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το οποίο προορίζεται για τη χρηματοδότηση έργων στις περιοχές που θα πληγούν από την κατάργηση του λιγνίτη. Όσο και αν

Από την άλλη πλευρά, πάντως, δύο έργα του Διαχειριστή εντάσσονται στο πακέτο του Ταμείου Ανάκαμψης, όπως αναφέρουν έγκυρες πηγές. Πρόκειται για δύο έργα που θα χρηματοδοτηθούν με 200 εκατ. ευρώ: η υλοποίηση της Δ’ Φάσης της διασύνδεσης των Κυκλάδων και η εναέρια σύνδεση Κορίνθου - ΚΥΤ Κουμουνδούρου 400KV με τα συνοδευτικά έργα. Η αναβάθμιση το ΚΥΤ Κουμουνδούρου σχετίζεται μάλιστα με τη διασύνδεση Κρήτης - Αττικής, αφού εκεί θα συνδεθεί το καλώδιο. Πρόσφατα, ο ΑΔΜΗΕ επέλεξε, έπειτα από διαγωνιστική διαδικασία, την εταιρεία «Μυτιληναίος Α.Ε.» ως προσωρινό ανάδοχο για την ανακατασκευή του Κέντρου Υπερυψηλών Τάσεων Κουμουνδούρου, έναντι τιμήματος 45.127.164 ευρώ. Η ανακατασκευή του ΚΥΤ Κουμουνδού-

ενέργεια

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

ρου Αττικής αποτελεί έργο «με το κλειδί στο χέρι» και περιλαμβάνει την αντικατάσταση και επέκταση του υπάρχοντος διακοπτικού εξοπλισμού 150 kV και 400 kV με σύγχρονο εξοπλισμό τεχνολογίας κλειστού τύπου (GIS), καθώς και την προσθήκη νέων αυτομετασχηματιστών ισχύος και αυτεπαγωγών αντιστάθμισης. Το νέο ΚΥΤ θα τροφοδοτεί 21 γραμμές 150 kV και 4 γραμμές 400 kV, αναλαμβάνοντας μεγάλο μέρος του φορτίου στο λεκανοπέδιο Αθηνών. Στις νέες εγκαταστάσεις του ΚΥΤ θα διασυνδεθεί το καλώδιο Αττικής - Κρήτης (μέσω του υπό κατασκευή Σταθμού Μετατροπής Κουμουνδούρου), καθώς και ο Ανατολικός Διάδρομος Πελοποννήσου (Μεγαλόπολη - Κόρινθος - Αττική). Το έργο έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης 30 μήνες. Η Δ’ Φάση της ηλεκτρικής διασύνδεσης των Κυκλάδων αφορά στη σύνδεση της Σαντορίνης με τη Νάξο και κατ’ επέκταση με το Ηπειρωτικό Ηλεκτρικό Σύστημα. Περιλαμβάνει τη μελέτη, προμήθεια και εγκατάσταση ενός απλού κυκλώματος 150kV AC υπόγειων και υποβρύχιων καλωδίων, για τη διασύνδεση της Σαντορίνης με το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ) στη νήσο Νάξο. Μαζί θα ενταχθούν και τα νησιά Φολέγανδρος, Μήλος και Σέριφος. Η αξία του έργου εκτιμάται στα 124 εκατ. ευρώ. Για τις ανάγκες της Δ’ Φάσης ο ΑΔΜΗΕ θα κατασκευάσει και νέο υποσταθμό στη Σαντορίνη, εκτιμώμενου κόστους 34,3 εκατ. ευρώ.

Έως το τέλος Απριλίου

Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας εγκρίθηκε στις 29 Μαρτίου από το Υπουργικό Συμβούλιο και έως το τέλος Απριλίου πρέπει να κατατεθεί στις Βρυξέλλες για έγκριση. Από το σύνολο των περίπου 32 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης για την Ελλάδα, τα 19 δισ. ευρώ αφορούν σε επιχορηγήσεις και τα υπόλοιπα σε δάνεια. Ο πράσινος μετασχηματισμός του τομέα Ενέργειας θα απορροφήσει το 37% των επιχορηγήσεων, δηλαδή περίπου 5,5 δισ. ευρώ.

ΔΕΔΔΗΕ

ια τον Διαχειριστή των Δικτύων Διανομής Ηλεκτρισμού η μεγάλη μείωση, σε σχέση με τους προσδοκώμενους πόρους, των κονδυλίων που τελικώς θα λάβει από το Ταμείο Ανάκαμψης, είναι ενδεχόμενο να έχει συνέπειες στο επενδυτικό του πρόγραμμα, ακόμα και στην ιδιωτικοποίησή του. Το τελευταίο business plan του ΔΕΔΔΗΕ προβλέπει επενδύσεις 2,3 δισ. ευρώ, μεγάλο μέρος των οποίων αφορά στην τοποθέτηση έξυπνων μετρητών σε 7,5 εκατομμύρια συνδέσεις, στην υπογειοποίηση καλωδίων αλλά και στην αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό του δικτύου του. Τελικώς η επιδότηση από το Ταμείο για την υπογειοποίηση καλωδίων σε αστικές και δασικές περιοχές, καθώς και κάποια άλλα έργα, υπολείπεται των 150 εκατ. ευρώ, ενώ είναι πιθανόν να λάβει δάνεια από το Ταμείο ύψους περίπου 200 εκατ. ευρώ για τους έξυπνους μετρητές. Το συνολικό κόστος για την εγκατάσταση συστήματος τηλεμέτρησης εκτιμάται σε ποσό της τάξης των 800 εκατ. ευρώ. Το αν θα μπορέσει ο ΔΕΔΔΗΕ να εντάξει τις υπόλοιπες επενδύσεις ή μέρος αυτών σε άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα, θα φανεί αργότερα. Εν τω μεταξύ η ΔΕΗ, στην οποία ανήκει κατά 100% ο Διαχειριστής, τρέχει τον διαγωνισμό για την πώληση του 49% του ΔΕΔΔΗΕ. Στη διαδικασία έδωσαν το «παρών» 11 υποψήφιοι, εκ των οποίων οι 9 είναι επενδυτικά κεφάλαια από το εξωτερικό και τα υπόλοιπα δύο σχήματα, κινεζικές εταιρείες ηλεκτρισμού, οι οποίες μάλλον θα αποκλειστούν από τον δεύτερο γύρο, καθώς φέρονται ασύμβατες με ορισμένους από τους όρους της προκήρυξης, σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής πληροφορίες. Άλλωστε, είναι γνωστή η αντίθεση των Βρυξελλών στην εξαγορά ευρωπαϊκών ενεργειακών υποδομών από κινεζικές εταιρείες.

Οι 11 ενδιαφερόμενοι, των οποίων την ταυτότητα προσπάθησε να κρατήσει μυστική η ΔΕΗ, σύμφωνα με έγκυρες πηγές είναι: η Macquarie, fund υποδομών του οποίου η μητρική εταιρεία εδρεύει στην Αυστραλία και έχει προκριθεί στη short list για την εξαγορά της ΔΕΠΑ Υποδομών, το γαλλικό επενδυτικό κεφάλαιο Ardian που ειδικεύεται σε υποδομές και δίκτυα, το αμερικανικό fund KKR, η Blackrock, η First State Investment που επίσης διεκδικεί τη ΔΕΠΑ-Υποδομών, το καναδικό fund ΒCI (British Columbia Investments), το αμερικανικό CVC που πρόσφατα έκλεισε τη συμφωνία για την εξαγορά της Εθνικής Ασφαλιστικής και το οποίο πλέον ανοίγει γραφείο στην Αθήνα, το ιταλικό fund που εξειδικεύεται στα έργα υποδομών F2I το οποίο στο παρελθόν είχε συνεργαστεί με τον ιταλικό διαχειριστή δικτύων TERNA για την εξαγορά του 24% του ΑΔΜΗΕ, και το αμερικανικό fund Οak Hill Advisors. Οι μόνες εταιρείες από τον τομέα του ηλεκτρισμού που συγκαταλέγονται στους ενδιαφερόμενους είναι κινεζικές και συγκεκριμένα το κοινοπρακτικό σχήμα της China South Power Grid με την China Three Gorges, που έχει κατασκευάσει στην Κίνα το μεγαλύτερο υδροηλεκτρικό φράγμα στον κόσμο. Tην ενδεκάδα συμπληρώνει η κινεζική εταιρεία Guangzhou Power.

ενέργεια

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Τα κονδύλια για την Ενέργεια

ο μεγαλύτερο μέρος από τα κονδύλια των 5,5 δισ. ευρώ του τομέα Ενέργειας αποφασίστηκε να διοχετευτεί σε έργα Εξοικονόμησης Ενέργειας για τα κτίρια. Πρόκειται για τρία προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας, το «Εξοικονομώ κατ’ οίκον» για την ενεργειακή αναβάθμιση ιδιωτικών κατοικιών με 1,081 δισ. ευρώ, το «Εξοικονομώ Επιχειρώντας» για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με 450 εκατ. ευρώ και το «Εξοικονομώ στο Δημόσιο» για τα κτίρια του Δημοσίου με 200 εκατ. ευρώ. Επίσης, για τον ενεργειακό τομέα προβλέπει: ■ Δημιουργία συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρισμού καθοριστικών για την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Ενίσχυση της αποθήκευσης ενέργειας ισχύος ύψους μέχρι 1.380 MW (αντλησιοταμίευση - μπαταρίες), έτσι ώστε η διανομή ρεύματος να μην αντιμετωπίζει κινδύνους και παράλληλα να μπορεί να αξιοποιείται αποτελεσματικότερα η παραγωγή των ανανεώσιμων πηγών χωρίς να χάνεται το πλεόνασμα παραγωγής τους που προκαλούν οι διαφορετικές ροές προσφοράς και ζήτησης. 450 εκατ. ευρώ ■ Αποκατάσταση εδαφών παλαιών λιγνιτωρυχείων στη Δ. Μακεδονία (περίπου 60.000 στρέμματα), ώστε να αποδοθούν σε αγροτική εκμετάλλευση και άλλες χρήσεις. 242 εκατ. ευρώ ■ Διασύνδεση Κυκλάδων - Φάση Δ’, και εναέρια γραμμή Κόρινθος - ΚΥΤ Κουμουνδούρου 400 KV και συνοδευτικά έργα (αφορούν στον ΑΔΜΗΕ). 195 εκατ. ευρώ ■ Υπογειοποίηση και αναβάθμιση δικτύου διανομής ηλεκτρισμού σε αστικές περιοχές για τη θωράκιση έναντι ακραίων καιρικών φαινομένων σε οικισμούς με ιδιαίτερη πολιτιστική ή τουριστική αξία και σε κέντρα πόλεων, με προτεραιότητα στις περιοχές όπου το δίκτυο είναι ευάλωτο σε καιρικά φαινόμενα (π.χ. βαριές χιονοπτώσεις). 60 εκατ. ευρώ (αφορούν στον ΔΕΔΔΗΕ) ■ Αναβάθμιση δικτύου διανομής ηλεκτρι-

σμού σε δασικές περιοχές για την αποτροπή πυρκαγιών. ■ Αντικατάσταση γυμνών καλωδίων εναερίων δικτύων ΜΤ, υπογειοποίηση ή μετατόπιση του δικτύου σε δασικές περιοχές, τοποθέτηση μονωτικών καλυμμάτων σε στοιχεία του δικτύου. 40 εκατ. ευρώ (ΔΕΔΔΗΕ) Είναι πιθανόν ο ΔΕΔΔΗΕ να λάβει περίπου άλλα 200 εκατ. ευρώ για τους έξυπνους μετρητές, αλλά μέσω του δανειακού προγράμματος, που χρηματοδοτεί το Ταμείο. ■ Αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος υποσταθμών διανομής ηλεκτρισμού ΥΤ/ ΜΤ για τη διευκόλυνση της σύνδεσης νέων ΑΠΕ (με την προσθήκη νέων μετασχηματιστών ισχύος ή αντικατάσταση υφιστάμενων με μεγαλύτερους), ώστε να αρθούν τεχνικοί περιορισμοί για σύνδεση νέων μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές (800MVA). 12 εκατ. ευρώ ■ Μεταρρύθμιση για τη βιωσιμότητα του Ειδικού Λογαριασμού για τις ΑΠΕ. ■ Δομικές παρεμβάσεις στον υφιστάμενο ΕΛΑΠΕ για την εξασφάλιση της οικονο-

μικής του βιωσιμότητας μετά το πλήγμα που υπέστη λόγω της πανδημίας. ■ Δημιουργία νέου ΕΛΑΠΕ αποκλειστικά για τις νέες ΑΠΕ (που εντάσσονται μετά την 1η.1.2021) με εγγενώς εξασφαλισμένη τη βιωσιμότητά του. 202 εκατ. ευρώ ■ Μετάβαση σε ένα πράσινο και βιώσιμο σύστημα μεταφορών. ■ Υποστήριξη πράσινης μεταποίησης και μεταφορών -ανάπτυξη τεχνολογίας δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα. ■ Δημιουργία νέων ή αναβάθμιση βιομηχανικών μονάδων τελευταίας πράσινης τεχνολογίας, με υποχρεωτική λειτουργία τμήματος έρευνας και ανάπτυξης για την προώθηση καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών. ■ Ενίσχυση επενδύσεων μείωσης του αποτυπώματος CO2 στην επιβατηγό ναυτιλία. ■ Ενίσχυση της νέας τεχνολογίας συλλογής του διοξειδίου του άνθρακα και αποθήκευσής του. 300 εκατ. ευρώ. ■ Ηλεκτροκίνηση συγκοινωνιών (φορτιστές παντού, ηλεκτρικά αστικά λεωφορεία, ηλεκτρικά ταξί). 220 εκατ. ευρώ.

ΑΓΟΡΑ

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Εισηγμένες

Φόρτωσαν τους ισολογισμούς του 2020 με ζημιές για να έχουν καλύτερο ξεκίνημα φέτος! Toυ Στ. Κ. Χαρίτου

τη βελτίωση της ψυχολογίας της αγοράς έχουν συνδράμει τα οικονομικά αποτελέσματα 42 εισηγμένων, καθώς αναμενόμενα η δραστηριότητα εμφανίζεται μειωμένη, η επίδραση ωστόσο του lockdown στο δ’ τρίμηνο φαίνεται να έχει αναχαιτιστεί μετά τις κινήσεις περιορισμού κόστους και την αύξηση της κίνησης στο διαδίκτυο. Στα συγκεντρωτικά 42 αποτελέσματα (22,5%) που αφορούν και τον τραπεζικό κλάδο οι εισηγμένες εμφανίζουν μείωση δραστηριότητας 18,4%, αύξηση στα λειτουργικά κέρδη 9,1% και ζημιές 360,6 εκατ. ευρώ. Πλην των διυλιστηρίων ο τζίρος είναι

μειωμένος κατά 13%, τα λειτουργικά αυξημένα κατά 28%, ενώ η καθαρή κερδοφορία πλην των τραπεζών βρίσκεται στο 1,1 δισ. ευρώ (-14,7%). Οι έκτακτοι παράγοντες φαίνεται ότι θα είναι περισσότεροι από κάθε άλλη φορά, καθώς οι εταιρείες χρησιμοποίησαν λογιστικές εφεδρείες (ΟΤΕ, ΟΠΑΠ, Τράπεζες, ομόλογα) ή μείωσαν το αποτέλεσμά τους με σημαντικές απομειώσεις για να έχουν ένα καθαρότερο ξεκίνημα το 2021 (Τιτάν, Ελλάκτωρ, Τράπεζες, προβλέψεις μελλοντικών τιτλοποιήσεων κ.ά.).

Μερίσματα

Παρόλα αυτά φαίνεται ότι τα μερίσματα και φέτος θα κινηθούν ικανοποιητικά,

τηρουμένων των συνθηκών. Ήδη από τις 40 εταιρείες οι 15 έχουν ανακοινώσει μέρισμα, υποστηρίζοντας έτσι την ελκυστικότητα των μετοχών τους. Τα στοιχεία που παραθέτει σήμερα το «Β.Ε.» αφορούν σε 42 εισηγμένες που έχουν ανακοινώσει αποτελέσματα. Η καθαρή κερδοφορία των εισηγμένων, εκτός των τραπεζών, που μέχρι σήμερα έχουν δημοσιεύσει αποτελέσματα έχει μειωθεί στα 625,077 εκατ. ευρώ από 1,410 δισ. ευρώ κέρδη το 2019. Η πτώση στην καθαρή κερδοφορία ανέρχεται σε 55,69%. Τα EBITDA, ωστόσο, διατηρήθηκαν ισχυρά, παρά τη μείωσή τους κατά 24,15%, στα 3,842 δισ. ευρώ, έναντι 5,065 δισ. ευρώ το 2019. Οι δε πωλήσεις επίσης έδειξαν σημάδια αντοχής, διαμορφούμενες στην περασμένη χρήση στα 30,150 δισ. ευρώ, έναντι 36,221 δισ. ευρώ. Τέλος, αν στο συνολικό αποτέλεσμα ενταχθούν τα αντίστοιχα των συστημικών για τη χρήση του 2020 προκύπτουν ζημιές 452,5 εκατ. ευρώ από 2,5 δισ. ευρώ κέρδη στη χρήση του 2019! Μόνο στις τράπεζες η συνολική ζημιά ανήλθε στο 1,077 δισ. ευρώ, έναντι κερδών 1,095 δισ. ευρώ κατά το 2019.

Υγεια

Πανδημία

Στο μισό δισ. ευρώ το «ραβασάκι» για νοσηλείες και τεστ στη χώρα Tης ΕφηΣ Τσιβικα

ο μισό δισ. ευρώ αγγίζει το άμεσο κόστος διαχείρισης της επιδημίας κορωνοϊού στην ελληνική οικονομία, σύμφωνα με υπό δημοσίευση μελέτη που διεξήχθη από τα μέσα Μαρτίου 2020 έως τις 9 Φεβρουαρίου 2021. Το ποσό περιλαμβάνει μόνο τις δαπάνες για τους διαγνωστικούς ελέγχους (τεστ) και τις νοσηλείες (σε απλές κλίνες και κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ) και όχι τις επενδύσεις στο σύστημα Υγείας, το

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

κόστος των μέτρων προστασίας, των εμβολίων και άλλων φροντίδων, ούτε και το έμμεσο κόστος (μείωση της παραγωγικότητας), που αναμένεται να εκτοξεύσουν τα νούμερα στα… ύψη. Ειδικότερα, το σωρευτικό κόστος νοσηλείας σε απλές κλίνες και Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) για το εξεταζόμενο διάστημα ανέρχεται σε 141 εκατ. ευρώ και 132 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα, ενώ για τους διαγνωστικούς ελέγχους αγγίζει τα 220 εκατ. ευρώ. Η κατά κεφαλήν ημερήσια δαπάνη νοσηλείας διαμορφώνεται στα 443 ευρώ για τις νοσηλείες σε απλή κλίνη, ενώ σε κλίνη ΜΕΘ το αντίστοιχο ποσό πενταπλασιάζεται, φτάνοντας 2.245 ευρώ. «Στις δαπάνες αυτές δεν υπολογίζονται οι προμήθειες κλινών ΜΕΘ, ούτε οι δαπάνες για τις προσλήψεις. Για παράδειγμα, κατά το διάστημα αυτό, οι κλίνες ΜΕΘ σχεδόν διπλασιάστηκαν στα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Αυτό είναι ένα τεράστιο κόστος, το οποίο δεν συμπεριλαμβάνεται στους υπολογισμούς μας. Ακόμη και σε αυτές που αναπτύχθηκαν μέσω δωρεών, σε πολλές περιπτώσεις καλύφτηκε μόνο ένα μέρος της δαπάνης. Κατά συνέπεια, υπάρχει μία τεράστια επένδυση παγίων σε εξοπλισμό, που δεν καταγράφεται στη μελέτη. Εμείς υπολογίζουμε μόνο τις υπηρεσίες, δηλαδή το πόσο κοστίζει η φροντίδα που παρέχεται στον κάθε ασθενή που τη χρειάζεται» αναφέρει στο «Business Energy» ο καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και ένας εκ των συντακτών της μελέτης, Κυριάκος Σουλιώτης.

Εβδομαδιαίο κόστος

Ακολουθώντας την πορεία της επιδημίας και ειδικότερα τον αριθμό των κρουσμάτων, το εβδομαδιαίο κόστος στο σύστημα Υγείας κινήθηκε κάτω από το όριο των 5 εκατ. ευρώ από τα

υγεία

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

μέσα Μαρτίου έως το τέλος Ιουλίου 2020 και από 5-10 εκατ. ευρώ κατά τη μετέπειτα περίοδο έως τα μέσα Οκτωβρίου. Αμέσως μετά ξεκίνησε μια ανοδική πορεία, με την κορύφωση (περί τα 30 εκατ. ευρώ/εβδομάδα) να σημειώνεται κατά το διάστημα 18 Νοεμβρίου - 1 Δεκεμβρίου, «αποτυπώνοντας» την έξαρση της επιδημίας στη χώρα και κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. Ακολούθησε καθοδική πορεία, με το εβδομαδιαίο κόστος να διαμορφώνεται μέχρι λίγο πάνω από τα 15 εκατ. ευρώ και από τις 26 Ιανουαρίου 2021 ξεκίνησε και πάλι ανοδική πορεία φτάνοντας στις 9 Φεβρουαρίου να υπερβαίνει τα 20 εκατ. ευρώ. «Με ακρίβεια δεν μπορούν να υπολογιστούν οι δαπάνες. Αυτό που κάνουμε είναι εκτιμήσεις, για δύο λόγους ουσιαστικά: αφενός για να ξέρουμε πόσο περίπου κοστίζει η διαχείριση της επιδημίας στη χώρα, αφετέρου για να δούμε τι προετοιμασίες πρέπει να κάνει κανείς για να έχει ένα σύστημα με αντοχές. Δεν υπάρχει βέβαια σύστημα που θα μπορούσε να είναι έτοιμο για μια τέτοια υγειονομική κρίση. Το είδαμε και σε άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, η οποία είχε διπλάσιο αριθμό κλινών από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, όταν εμείς ήμασταν στο μέσο του ευρωπαϊκού μέσου όρου και παρόλα αυτά αντιμετώπισε δυσκολίες» εξηγεί ο καθηγητής.Παράλληλα, επισημαίνει ότι το ελληνικό σύστημα Υγείας είναι πολύ πιο φθηνό (αμοιβές προσωπικού, αμοιβές ιατρικών πράξεων, κόστος φαρμάκων κ.λπ.), κατά συνέπεια σε άλλες χώρες τα αντίστοιχα κόστη θα κινούνται σε πολύ υψηλότερα μεγέθη. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι οι δημόσιες δαπάνες για την Υγεία στην Ελλάδα αγγίζουν το 5% του ΑΕΠ, μέγεθος που κατατάσσει τη χώρα αρκετά χαμηλότερα από τον

μέσο όρο της Ε.Ε. (6,1%) αλλά και σημαντικά χαμηλότερα από τις χώρες της Βορειοδυτικής Ευρώπης, όπως η Γερμανία (σχεδόν 10%), η Γαλλία (9,4%) και η Σουηδία (9,3%).

Περαιτέρω αύξηση

Τα κόστη αναμένεται να διαμορφωθούν σε πολύ υψηλότερα επίπεδα για το επόμενο διάστημα, καθώς η έξαρση της επιδημίας, κυρίως στην Αττική, οδήγησε σε πρωτόγνωρα ποσοστά πληρότητας του ΕΣΥ. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση του Παρατηρητηρίου Covid (25-31 Μαρτίου 2021), η πληρότητα σε κλίνες ΜΕΘ/ΜΑΦ για κρούσματα Covid-19 στην επικράτεια ανήλθε στο 84% (από 51% κατά την εβδομάδα 4-10/2), ενώ στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη, τα ποσοστά διαμορφώθηκαν σε 94% και 85% αντίστοιχα (από 77% και 40% κατά το διάστημα 4-10/2). Κατά την τελευταία εβδομάδα του Μαρτίου νοσηλεύονταν στα νοσοκομεία όλης της χώρας 5.200 ασθενείς με Covid σε απλές κλίνες, ενώ ο μέσος όρος των διασωληνωμένων διαμορφώθηκε στους 743. Με αυτά τα δεδομένα, μόνο γι’ αυτήν την εβδομάδα, το άμεσο ιατρικό κόστος ανήλθε σε 2,2 εκατ. ευρώ την ημέρα για τις νοσηλείες σε απλές κλίνες και 1,7 εκατ. ευρώ για διασωληνωμένους ασθενείς σε ΜΕΘ. Κατά την ίδια περίοδο, ο κυλιόμενος μέσος όρος των τεστ ανά ημέρα διαμορφώθηκε σε 40.199, όταν κατά το διάστημα Νοεμβρίου– Δεκεμβρίου 2020 κυμαινόταν μεταξύ 20.000-27.000, ενώ ήταν πολύ χαμηλότερος κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας.

Έξτρα δαπάνες για τον κορωνοϊό

ύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού 2021, οι δαπάνες του υπουργείου Υγείας αυξήθηκαν κατά 788 εκατ. ευρώ το 2020, σε σχέση με το 2019 (αύξηση περί το 20%), με σχεδόν το σύνολο της αύξησης (786 εκατ. ευρώ) να οφείλεται σε δαπάνες σχετιζόμενες με την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Για το 2021 εκτιμάται ότι οι τακτικές δαπάνες (πλην κορωνοϊού) θα αυξηθούν από τα 4.043 εκατ. ευρώ το 2020, σε 4.126 εκατ. ευρώ το 2021. Επιπλέον, έχουν προβλεφθεί 131 εκατ. ευρώ για τις αμοιβές του έκτακτου υγειονομικού προσωπικού που έχει προσληφθεί εντός του 2020 για τη διαχείριση της Covid-19. Καθώς οι δαπάνες για τον κορωνοϊό είναι έκτακτες και απρόβλεπτες, έχει προβλεφθεί επιπλέον σχετικό ειδικό αποθεματικό (ύψους 3 δισ. ευρώ), από όπου θα κατανεμηθούν οι πιστώσεις που θα απαιτηθούν για την Υγεία, παράλληλα με τις δαπάνες για τα οικονομικά μέτρα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Σημειώνεται, επίσης, ότι για τις τακτικές δαπάνες νοσοκομείων και μονάδων πρωτοβάθμιας φροντίδας Υγείας έχει προβλεφθεί περαιτέρω αύξηση σε 3.488 εκατ. ευρώ το 2021, έναντι 3.153 εκατ.

ευρώ το 2020 και 2.923 εκατ. ευρώ το 2019. Ως προς την κατανομή των δαπανών για τον κορωνοϊό κατά το έτος 2020, από τα 786 εκατ. ευρώ υπολογίζεται ότι περί τα 200 εκατ. ευρώ έχουν διατεθεί για αμοιβές του έκτακτου και επικουρικού προσωπικού, 293 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση του ΕΟΠΥΥ και 293 εκατ. ευρώ για την προμήθεια εξοπλισμού, υγειονομικού υλικού και αντιδραστηρίων.

ΜΕΣΗ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΕΣΥ Ανά εβδομάδα

ΜΑΡΤΙΟΣ - ΙΟΥΛΙΟΣ 2020 ΙΟΥΛΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ – ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2021 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

5 εκατ. ευρώ 10 εκατ. ευρώ 30 εκατ. ευρώ 15 εκατ. ευρώ 20 εκατ. ευρώ

άρθρο ανάπτυξη Βιώσιμη

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Στόχοι και προκλήσεις που προκύπτουν από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ■ ο ΣΕΒ παρουσιάζει τους στόχους και τις προκλήσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη που προκύπτουν από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία

Πράσινη Συμφωνία αποτελεί τον οδικό χάρτη για την εκπλήρωση του στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050 σε συνδυασμό με την δέσμευση για κοινωνικά δίκαιη μετάβαση και την ανάγκη υλοποίησης επενδύσεων ύψους €1τρισ. Η αύξηση της φιλοδοξίας της Ε.Ε. για το κλίμα επιτείνει την ανάγκη διασφάλισης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων που θα αναλάβουν το επιπλέον κόστος και την εξασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού μέσω ενός συστήματος αποτελεσματικής τιμολόγησης άνθρακα.

Για τη χώρα μας είναι ιδιαίτερα κρίσιμο να σχεδιαστεί και να λειτουργήσει αποτελεσματικά ο μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα, αφού, λόγω γεωγραφικής θέσης, υπάρχει ιδιαίτερη έκθεση στον κίνδυνο «διαρροής άνθρακα». Είναι σημαντικό και οι υπόλοιπες μεγάλες οικονομίες του πλανήτη να αναλάβουν παρόμοιες δεσμεύσεις για το κλίμα, καθώς το επίπεδο των παγκόσμιων προσπαθειών είναι ανεπαρκές για την εκπλήρωση των παγκόσμιων κλιματικών στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού. Όσο η Ε.Ε. θα αυξάνει τη διαφορά των

κλιματικών στόχων της έναντι των ανταγωνιστικών της οικονομιών που δεν έχουν αναλάβει παρόμοιες δεσμεύσεις, ο κίνδυνος μεταφοράς επενδύσεων, νέων ή και υφιστάμενων εκτός Ε.Ε. θα γίνεται πιο ορατός. Είναι ανάγκη, η χώρα να εισέλθει σε γρήγορη ανάκαμψη, υιοθετώντας νέα βιώσιμα οικονομικά μοντέλα αξιοποιώντας αποτελεσματικά και χωρίς καθυστερήσεις τους διαθέσιμους πόρους της Πράσινης Συμφωνίας και του Ταμείου Ανάκαμψης. Η προώθηση της κυκλικής οικονομίας στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα για την αντιστροφή της κλιματικής αλλαγής και την ανάπτυξη βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων. Η Ελλάδα καταγράφει χαμηλές επιδόσεις έναντι των ευρωπαϊκών σε σημαντικούς τομείς της κυκλικής οικονομίας, όπως η διαχείριση αποβλήτων. Η κυκλική οικονομία θα πρέπει να αξιοποιηθεί ως το σύγχρονο οικονομικό μοντέλο της χώρας για την προσέλκυση επενδύσεων, την ανάπτυξη της αγοράς, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και την παραγωγή αξίας για το περιβάλλον και την κοινωνία. Η ελληνική επιχειρηματικότητα στηρίζει την πράσινη συμφωνία, αναγνωρίζει τις σημαντικές ευκαιρίες που εμφανίζονται και τονίζει την ανάγκη στήριξης της μετάβασης. Οι ελληνικές βιομηχανίες μεί-

βιώσιμη ανάπτυξη

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

ωσαν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) κατά 29% μεταξύ 1990 και 2018, ποσοστό που υπερβαίνει τη συνολική μείωση των εκπομπών του βιομηχανικού κλάδου της Ε.Ε. (-22%) για το ίδιο διάστημα. Από τα €32 δισ. που θα λάβει η Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης, περίπου €12 δισ. θα διατεθούν για την «πράσινη» ανάπτυξη. Η αποτελεσματική και χωρίς καθυστερήσεις, αξιοποίηση των πόρων αυτών είναι κρίσιμη προϋπόθεση για την επιστροφή σε τροχιά ανάπτυξης μετά την πανδημία. Με πρωτοβουλία του ΣΕΒ από το 2008, έχει συσταθεί το Συμβούλιο ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΒΙΑΝ) με στόχο την προώθηση των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης στις επιχειρήσεις και στον δημόσιο διάλογο.

Τι είναι η Πράσινη Συμφωνία;

Η κλιματική αλλαγή αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι κυβερνήσεις την επόμενη περίοδο. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι η απάντηση της Ε.Ε. σε αυτή την πρόκληση, θέτοντας τον εμβληματικό στόχο να καταστεί η Ευρώπη η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος μέχρι το 2050. Στην πράξη, μέσα από ένα ευρύ φάσμα δράσεων (Δ2), και με ενσωμάτωση της διάστασης της βιωσιμότητας σε όλες τις πολιτικές, αποτελεί τον οδικό χάρτη της Ευρώπης προς τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ο στόχος αυτός συνδυάζεται με την πρωτοβουλία για δίκαιη μετάβαση ώστε να μη μείνει πίσω κανένα μέρος της κοινωνίας. Για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας η Ε.Ε. έχει αναπτύξει το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας ύψους τουλάχιστον €1 τρισ. για την επόμενη δεκαετία. Με αυτό τον τρόπο, η Ευρώπη επιβεβαιώνει τη δέσμευσή της στους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού και συνεχίζει να πρωτοπορεί στην αντιμετώπιση της απειλής της κλιματικής αλλαγής σε παγκόσμιο επίπεδο, σε συνθήκες μάλιστα διευρυμένης αβεβαιότητας και οικονομικής ύφεσης, καθώς η αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης από την πανδημία καθίσταται πρώτη προτεραιότητα.

περιορισμός εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου

τις σημαντικές προκλήσεις που θέτει η Πράσινη Συμφωνία, κυριαρχεί αυτή της διατήρησης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση του κινδύνου «διαρροής άνθρακα», δηλαδή του κινδύνου μεταφοράς μέρους της παραγωγής της Ε.Ε. σε χώρες χωρίς το κόστος που συνεπάγεται ο περιορισμός εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η χώρα μας λόγω γεωγραφικής θέσης παρουσιάζει αυξημένη έκθεση στον κίνδυνο «διαρροής άνθρακα». Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη κατά το πρότυπο της Πράσινης Συμφωνίας και στη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας θα διαδραματίσουν μεταξύ άλλων, η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, η μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος του ενεργειακού μείγματος, η μετάβαση στην κυκλική οικονομία, η προστασία της βιοποικιλότητας και η έρευνα και καινοτομία με έμφαση στην ανάπτυξη των απαραίτητων «πράσινων» τεχνολογιών. Η υιοθέτηση του ευρωπαϊκού στόχου μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 55%, έναντι 40%, μέχρι το 2030, που αποφασίστηκε τον προηγούμενο Δεκέμβριο, ήδη δημιουργεί νέες προκλήσεις, αλλά και ευκαιρίες, καθώς συνδέεται με την ανάγκη πρόσθετων επενδύσεων ύψους €350 δισ., κυρίως σε κλάδους που δεν καλύπτονται από το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο μείωσης εκπομπών της Ε.Ε. όπως οι μεταφορές και ο οικιακός τομέας. Η Ελλάδα αναμένεται να λάβει συνολικούς πόρους από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. ύψους €72 δισ. κατά την επόμενη δεκαετία, εκ των οποίων τα €32 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης. Η αξιοποίηση των πόρων αυτών αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία για την χώρα ώστε να επιταχυνθεί η μετάβαση από την ύφεση της πανδημίας στην ανάπτυξη. Από τα €32 δισ. του Ταμείου Ανάκαμψης, περίπου €12 δισ. θα διατεθούν για την «πράσινη» ανάπτυξη. Η υστέρηση που παρουσιάζεται σε τομείς

όπως η διαχείριση αποβλήτων και η χρήση δευτερογενών υλικών, η διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα, η ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων και η ηλεκτροκίνηση, αποτελούν σήμερα πεδία ευκαιριών για επενδύσεις με θετικό πρόσημο ως προς τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας. Οι εγκεκριμένοι Εθνικοί Σχεδιασμοί για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) και για τη Διαχείριση Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) θέτουν φιλόδοξους στόχους εκτιμώντας παράλληλα επενδυτικές ανάγκες της τάξης των €50 δισ. Ταυτόχρονα, μέσω της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία η Ελλάδα προωθεί σταθερά τις αναγκαίες τομές στον τομέα αυτό, ενώ η νέα Μακροπρόθεσμη Στρατηγική για την Ανακαίνιση του Εθνικού Κτιριακού Αποθέματος στοχεύει στην ενεργειακή αναβάθμιση του 12-15% των κτιρίων. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθούν οι επενδύσεις που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, οι οποίες ήδη επηρεάζουν περισσότερο τη νότια Ευρώπη και τις χώρες της Μεσογείου. Η υιοθέτηση νέων βιώσιμων οικονομικών μοντέλων, αξιοποιώντας αποτελεσματικά και χωρίς καθυστερήσεις τους διαθέσιμους πόρους της Πράσινης Συμφωνίας και του Ταμείου Ανάκαμψης, είναι σημαντική ευκαιρία για την ταχεία έξοδο της ελληνικής οικονομίας από την ύφεση που προκάλεσε η πανδημία και την επιστροφή της σε τροχιά ανάπτυξης. Με πρωτοβουλία του ΣΕΒ από το 2008, έχει συσταθεί το Συμβούλιο ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΒΙΑΝ) με στόχο την προώθηση των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης στις επιχειρήσεις και στον δημόσιο διάλογο. Η Πράσινη Συμφωνία επιβεβαιώνει ότι η Βιώσιμη Ανάπτυξη βρίσκεται πλέον ψηλά στην ατζέντα κυβερνήσεων, κοινωνίας και επιχειρήσεων, γεγονός που καθιστά ακομη πιο επιτακτική την επίτευξη των στόχων που δημιούργησαν το ΒΙΑΝ.

άρθρο EΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Όμιλος Σαρακάκη

Μια θάλασσα από δάνεια και χρέη ■ Κρίσιμες αποφάσεις για τα δάνεια και την αρνητική καθαρή

θέση του ομίλου

α δάνεια τραβάνε χειρόφρενο στον Σαρακάκη. Περίπου μήνες μετά τη δημοσίευση των οικονομικών αποτελεσμάτων του ομίλου στο ΓΕΜΗ, η εταιρεία είναι αντιμέτωπη με υπέρογκο δανεισμό 195,361 εκατ. ευρώ και αρνητική καθαρή θέση 99,548 εκατ. ευρώ. Οι συσσωρευμένες ζημιές ξεπερνούν τα 162,549 εκατ. ευρώ και μόνο στη χρήση του 2019 οι ζημιές ανήλθαν στα 11,6 εκατ. ευρώ. Ο ορκωτός από τις πρώτες σελίδες της οικονομικής έκθεσης των αποτελεσμάτων γράφει το γνωστό σε αυτές τις περιπτώσεις «εφιστούμε την προσοχή σας επί των εταιρικών και ενοποιημένων χρηματοοικο-

νομικών καταστάσεων, όπου περιγράφεται ότι, για τη Μητρική Εταιρεία και τον Όμιλο, λόγω των συσσωρευμένων ζημιών η καθαρή θέση τους είναι αρνητική, ενώ η διοίκηση του Ομίλου βρίσκεται σε διαδικασία διαπραγμάτευσης του Ομολογιακού του δανεισμού με τον οποίο είναι άρρηκτα συνδεδεμένη η απρόσκοπτη συνέχιση των δραστηριοτήτων του. Επιπλέον οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της Εταιρείας και του Ομίλου υπερβαίνουν το κυκλοφορούν ενεργητικό. Τα γεγονότα αυτά υποδηλώνουν την ύπαρξη ουσιώδους αβεβαιότητας που ενδεχομένως εγείρει σημαντική αμφιβολία σχετικά

με την ικανότητα της Εταιρείας και του Ομίλου να συνεχίσουν την δραστηριότητά τους. Η γνώμη μας δεν τροποποιείται σε σχέση με το θέμα αυτό». Στο ΓΕΜΗ δεν υπάρχει ακόμα απόφαση της γενικής συνέλευσης που θα ακολουθούσε για μείωση του μετοχικού κεφαλαίου με συμψηφισμό των ζημιών. Πρόκειται για ένα όμιλο που σε δύο χρόνια συμπληρώνει 100 χρόνια ιστορίας με πολυσχιδή δραστηριότητα την εμπορία και αντιπροσώπευση αυτοκινήτων με τα ανταλλακτικά τους, εκτείνεται στις βαφές αυτοκινήτων και την αντιπροσώπευση γεωργικών μηχανημάτων, τις πρακτορεύσεις ασφαλειών, τα ακίνητα και την ναυτιλία. Για τα αποτελέσματα του 2019, τα οποία συντάχθηκαν το 2020, υπάρχει εικόνα για τους πρώτους πέντε μήνες της περασμένης χρονιάς, τους οποίους χαρακτηρίζει ως κρίσιμους, ενώ δηλώνεται ότι η διοίκηση της εταιρείας είναι παρούσα για να στηρίξει στις κρίσιμες περιστάσεις και καιρούς. Η ανάλυση των δανείων όπως προκύπτει από την οικονομική έκθεση Η εταιρία και όμιλος έχουν συνάψει κοινό ομολογιακό

επιχειρήσεις

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

δάνεια ύψους € 105 εκ. για την Εταιρία και 180 εκ. για τον Όμιλο. Ομολογιούχοι δανειστές την 31.12.2019 είναι οι 3 συστημικές τράπεζες Alpha Bank, Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς και η επενδυτική εταιρεία Sohanalo Ltd. Ο Όμιλος είναι σε διαδικασία διαπραγμάτευσης των όρων των ομολογιακών δανείων στα πλαίσια αναδιάρθρωσης του δανεισμού των εταιρειών του Ομίλου. Το 2019 η Eurobank πούλησε τη συμμετοχή της στο ομολογιακό δάνειο στην Sohanalo Ltd. Οι χορηγηθείσες εξασφαλίσεις για τα ομολογιακά δάνεια του Ομίλου έχουν ως εξής: - Εγγραφή Α τάξεως και σειράς προσημείωσης υποθήκης υπέρ του εκπροσώπου (Alpha bank) και για λογαριασμό των Ομολογιούχων επί των ακινήτων ιδιοκτησίας των Εταιρειών που έχουν εκδόσει τα Ομολογιακά δάνεια (Αδελφοί Σαρακάκη ΑΕΒΜΕ, Κτηματική και Ναυτική ΑΕ και Σαρακάκης Σέντερ ΑΕΤΕ) ποσού 222.120.000,00 ευρώ, πλέον τόκων και εξόδων, του κεφαλαίου εγγραφόμενου ως τοκοφόρου και του βάρους ασφαλιζόντος και τους πέραν του ποσού της εγγραφής τόκους. - Ενεχυρίαση – Εκχώρηση απαιτήσεων υπέρ του εκπροσώπου και για λογαριασμό των ομολογιούχων από ασφαλιστικές αποζημιώσεις στα πλαίσια συμβάσεων ασφαλίσεως που αφορούν την ασφάλιση των ακινήτων. Οι χορηγηθήσες εξασφαλίσεις για τα ομολογιακά δάνεια της εταιρίας έχουν ως εξής: - Εγγραφή Α τάξεως και σειράς προσημείωσης υποθήκης υπέρ του εκπροσώπου (Alpha bank) και για λογαριασμό των Ομολογιούχων επί των ακινήτων ιδιοκτησίας της εκδότριας (Αδελφοί Σαρακάκη ΑΕΒΜΕ) ποσού 132.120.000,00 ευρώ, πλέον τόκων και εξόδων, του κεφαλαίου εγγραφόμενου ως τοκοφόρου και του βάρους ασφαλιζόντος και τους πέραν του ποσού της εγγραφής τόκους. - Ενεχυρίαση – Εκχώρηση απαιτήσεων υπέρ του εκπροσώπου και για λογαριασμό των ομολογιούχων από ασφαλιστικές αποζημιώσεις στα πλαίσια συμβάσεων ασφαλίσεως που αφορούν την ασφάλιση των ακινήτων. Για τα τραπεζικά δάνεια της Εταιρείας και του Ομίλου δεν έχουν δοθεί εξασφαλίσεις.

Η Oikoγενεια

οικογένεια Σαρακάκη ανήκει ασφαλώς σε εκείνες που έχουν σφραγίσει με την παρουσία τους ολόκληρους κλάδους. Με άλλα λόγια, η ελληνική αγορά αυτοκινήτου δεν θα ήταν αυτή που είναι σήμερα χωρίς τους Σαρακάκηδες. Η αφετηρία βρίσκεται σχεδόν έναν αιώνα πίσω, όταν ιδρύθηκε η εταιρεία με έδρα τη Θεσσαλονίκη και δραστηριότητα την εισαγωγή οχημάτων και ανταλλακτικών, από τον Ιωάννη Σαρακάκη. Μετά τον πόλεμο, τη δεκαετία του ’60 άρχισε η παραγωγή αμαξωμάτων λεωφορείων αρχικά πάνω σε εισαγόμενα σασί, ενώ από το 1965 στα δικά της σασί με κινητήρες Volvo, κάνοντας και εξαγωγές. Αντιπροσωπεύοντας μεγάλες φίρμες, όπως οι AB Volvo, Honda, Mitsubishi, Komatsu κ.ά. Τη σκυτάλη από τα χέρια του ιδρυτή Ιωάννη Σαρακάκη, πήραν στα μέσα της δεκαετίας του ’70, οι δύο γιοι του, ο Τάκης και ο Τζέκος Σαρακάκης, που και οι δύο έφυγαν νωρίς από τη ζωή. Έτσι, το «τιμόνι» πέρασε στην τρίτη γενιά της οικογένειας και ειδικότερα στους τρεις γιούς του Τάκη Σαρακάκη, Γιάννη, Δημήτριο-Φραγκίσκο και Αλέξανδρο. Τα τελευταία χρόνια, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της «Αδελφοί Σαρακάκη Ανώνυμος Εμπορική Βιομηχανική και Μεταφορική Εταιρεία» είναι ο Αλέξανδρος Σαρακάκης, ενώ ο αδελφός του Γιάννης, που κατείχε προ ετών τη θέση του προέδρου, συμμετέχει ως μέλος στο διοικητικό συμβούλιο. Επί της ουσίας, όπως συζητιέται στην αγορά, το «παιχνίδι» είναι μεταξύ της B2Holding και της Alpha Bank, που ήταν leader του ομολογιακού. Στην έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου γίνεται λόγος για διαπραγμάτευση σε εξέλιξη επί των όρων του

ομολογιακού στο πλαίσιο αναδιάρθρωσης του δανεισμού 180 εκατ. με τις 3 άλλες συστημικές και την επενδυτική εταιρία Sohanalo Ltd.

Τα ακίνητα «φιλέτα» του ομίλου

Αποτελεί κοινό μυστικό, πάντως, ότι το ενδιαφέρον (κυρίως του fund) «μαγνητίζει» η μεγάλη ακίνητη περιουσία του ομίλου Σαρακάκη που περιλαμβάνει 37 ιδιοκτησίες σε όλη την Ελλάδα. Από το «στρατηγείο», άνω των 50 στρεμμάτων, της λεωφόρου Αθηνών, μέχρι σπίτια στο Ψυχικό και άλλες περιοχές, εκτάσεις στη Θεσσαλονίκη, την Κόρινθο, την Πάτρα και την Κέρκυρα. Επί των οποίων έχουν εγγραφεί υποθήκες και προσημειώσεις ύψους 222,12 εκατ. προς εξασφάλιση των ομολογιακών δανείων. Η Έκθεση του Δ.Σ., που υπογράφεται από τον Αλέξανδρο Σαρακάκη τον Ιούλιο του 2020, κλείνει με την αναφορά ότι «συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις με την διαχειρίστρια τράπεζα και τους λοιπούς ομολογιούχους αναφορικά με την αναδιάρθρωση των ομολογιακών δανείων με σκοπό να αποκτηθεί μια υγιής κεφαλαιακή δομή για την κερδοφόρα ανάπτυξη στο επόμενο χρονικό διάστημα και να προκύψει εκείνος ο τραπεζικός δανεισμός ο οποίος θα μπορεί να εξυπηρετηθεί και κατά συνέπεια θα διασφαλίζει την συνέχιση της δραστηριότητας της εταιρίας και του ομίλου γενικότερα».

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

EastMed και EuroAsia Interconnector

Αλλαγή στάσης από το Ισραήλ, βούτυρο στο ψωμί του Ερντογάν

■ Ακόμα ψάχνονται Αθήνα, Λευκωσία και Κάιρο Της Μανταλένας Πίου ύο παράλληλα έργα περνούν από συμπληγάδες και κινδυνεύουν με παρόμοια κατάληξη: O αγωγός φυσικού αερίου EastMed και το ηλεκτρικό καλώδιο διασύνδεσης EuroAsia Interconnector σχεδιάστηκαν με τις ίδιες φιλόδοξες προοπτικές να συνδέσουν την Κύπρο και το Ισραήλ με την

Ελλάδα και στη συνέχεια με την υπόλοιπη Ευρώπη, συναντούν όμως τις αντιδράσεις της Τουρκίας και επί χρόνια τώρα μένουν στα χαρτιά. Και ενώ για τον EastMed το γεωπολιτικό πρόβλημα ήταν γνωστό εδώ και χρόνια και μαζί με το υψηλό οικονομικό κόστος του αγωγού δημιουργούσε ένα δυσεπίλυτο παζλ, οι επίσημες αντιδράσεις της Άγκυρας για το πρότζεκτ

EuroAsia Interconnector μόλις πρόσφατα είδαν το φως της δημοσιότητας. Στις 16 Μαρτίου 2021, η Τουρκία προειδοποίησε την Ελλάδα -μαζί με το Ισραήλ και την Ευρωπαϊκή Ένωση- ότι πρέπει να ζητηθεί η συγκατάθεσή της για την κατασκευή του υποθαλάσσιου καλωδίου ηλεκτρικής ενέργειας. Η Άγκυρα έστειλε διπλωματικό σημείωμα στην Αθήνα και το Τελ Αβίβ, υποστηρίζοντας ότι οι δύο χώρες πρέπει να ζητήσουν «την άδειά της πριν αναλάβουν εργασίες για ένα προτεινόμενο υποθαλάσσιο καλώδιο τροφοδοσίας στα ανατολικά μεσογειακά ύδατα», όπως μετέδωσε το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu της Τουρκίας. Με τη θέση αυτή η κυβέρνηση Ερντογάν θέτει μία επιπλέον νότα αμφισβήτησης της ελληνικής και της κυπριακής ΑΟΖ, με την Άγκυρα να ισχυρίζεται ότι το ηλεκτρικό καλώδιο των 1.208 χιλιομέτρων θα περνά από την υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας και πιο συγκεκριμένα από θαλάσσια περιοχή, που συνδέεται με την αναζήτηση φυσικού αερίου από την Τουρκία.

Στήριξη

Η ηλεκτρική διασύνδεση EuroAsia Interconnector, έργο που επίσης είχε αρχίσει να σχεδιάζεται εδώ και χρόνια, τελευταία είχε απασχολήσει την εγχώρια επικαιρότητα, το 2018-2019, όταν το διεθνές τμήμα του πρόζεκτ, δηλαδή το Κύπρος-Κρήτη, αποκόπηκε και αυτονομήθηκε από το καθαρά ελληνικό τμήμα, τη μεγάλη διασύνδεση ΚρήτηςΑττικής, η οποία βρίσκεται υπό κατασκευή. Όπως και ο αγωγός EastMed, το EuroAsia Interconnector είναι ενταγμένο στη λίστα των Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος της Ε.Ε. (PCI), με τη διαφορά ότι η ηλεκτρική διασύνδεση είχε εξαρχής τη σθεναρή στήριξη των Βρυξελλών, σε αντίθεση με τον αγωγό φυσικού αερίου, προς τον οποίο η στήριξη δεν ήταν πάντα ξεκάθαρη και κατά καιρούς ήταν μάλλον ανύπαρκτη. Ερωτήματα οικονομικής βιωσιμότητας για το καλώδιο επίσημα δεν έχουν τεθεί, αν και ορισμένοι διατηρούν κάποιες επιφυλάξεις.

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

γεωπολιτική

Η Σκακιέρα ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ

πό τη στιγμή, πάντως, που τα δύο έργα ενεπλάκησαν στη δίνη της γεωπολιτικής σκακιέρας της Ανατολικής Μεσογείου, η τύχη τους δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί. Για τον EastMed ήδη γράφονται επικήδειοι, με αφορμή τις πρόσφατες συζητήσεις της Ελλάδας και του Ισραήλ με την Αίγυπτο για την κατασκευή αγωγού που θα διοχετεύει το αέριο από τα offshore κοιτάσματα της Κύπρου και του Ισραήλ στην Αίγυπτο και από εκεί με υποθαλάσσια σύνδεση στην Κρήτη και κατόπιν ίσως… με μία άλλη σύνδεση προς την ηπειρωτική Ελλάδα. Το σχέδιο αυτό παρακάμπτει την Κύπρο και την αρχική διαδρομή, που συνέδεε απευθείας τα υπεράκτια κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου με την Κρήτη. Από την άλλη πλευρά, όμως, «κουμπώνει» με τη συμφωνία που έχει συνάψει το Ισραήλ με την Αίγυπτο, σε τερματικό της οποίας εξάγει ήδη φορτία υγροποιημένου αερίου (LNG). Λίγες ημέρες πριν από τις ισραηλινές εκλογές, που πραγματοποιήθηκαν στις 23 Μαρτίου, ο πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου δήλωνε ότι η κυβέρνησή του βρίσκεται σε επαφή με αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, σχετικά με το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου. Ο κ. Νετανιάχου επιβεβαίωσε επίσης ότι το Ισραήλ διεξάγει συνομιλίες με την Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Κύπρο για το ζήτημα της εξαγωγής φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Αλλά και ο υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ, Γιουβάλ Στάινιτς, είπε ότι το Τελ Αβίβ είναι έτοιμο να συνεργαστεί με την Τουρκία για το φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο. Αν οι δηλώσεις αυτές συνιστούν μετατόπιση της ισραηλινής πολιτικής στο όλο θέμα ή ήταν απλώς μέρος του προεκλογικού σκηνικού θα φανεί στο επόμενο χρονικό διάστημα. Ας σημειωθεί ότι νέα κυβέρνηση στο Ισραήλ δεν είχε σχηματιστεί έως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές. Η «τουρκική διαδρομή» του EastMed, ένα από τα πρώτα σχέδια που είχαν πέσει στο τραπέζι με τη στήριξη τότε των Βρυξελλών και της Ουάσιγκτον, προβλέπει τη μεταφορά του αερίου από τα θαλάσσια κοιτάσματα στην Τουρκία και στη συνέχεια στην Ευρώπη. Η κάθετη αντίδραση της Κύπρου αλλά και της Ελλάδας, σε συνδυασμό με την ένταση που ξέσπασε αργότερα στις σχέσεις Άγκυρας - Τελ Αβίβ, πάγωσαν το σχέδιο αυτό. Εν τω μεταξύ, όσο διατηρείται το αδιέξοδο στο γεωπολιτικό σκηνικό της Ανατολικής Μεσογείου, τόσο λιγοστεύουν και οι πιθανότητες για την υλοποίηση του EastMed, λόγω της δυναμικής των «πράσινων» καυσίμων και των πιέσεων που δέχεται η Ε.Ε. να σταματήσει τη χρηματοδότηση νέων, φαραωνικών έργων μεταφοράς φυσικού αερίου, το οποίο κατά την καύση του εκλύει διοξείδιο του άνθρακα. Το φυσικό αέριο μπορεί να αναγνωρίζεται ως το μεταβατικό καύσιμο για την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδε-

τερότητας έως το 2050, η χρήση του, όμως, με βάση τους ίδιους τους στόχους των Βρυξελλών, από τα μέσα του 2030 θα βαίνει φθίνουσα ως την πλήρη κατάργησή του, με αποτέλεσμα να μειώνονται και τα χρόνια απόσβεσης και χρήσης του αγωγού. Δεν συμβαίνει το ίδιο όμως με το καλώδιο EuroAsia Interconnector, καθώς οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις αποτελούν μία από τις προτεραιότητες της πράσινης ενεργειακής πολιτικής της Ε.Ε. Στο διεθνές πολιτικό επίπεδο δε έχει δεχθεί και τη στήριξη της Ουάσιγκτον, η οποία ήλθε δύο ημέρες μετά την τουρκική «προειδοποίηση». Στις 18 Μαρτίου 2021, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ «υποστηρίζουν τη σύνδεση δικτύων διανομής της ηπειρωτικής Ευρώπης με την Κύπρο και το Ισραήλ μέσω της διασύνδεσης EuroAsia», επαναλαμβάνοντας ότι η χώρα του «υποστηρίζει όλες τις προσπάθειες για τη μείωση των εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο και χαιρετίζει την επανάληψη των διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας».

γεωπολιτική

ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ

τις 8 Μαρτίου 2021, η Eλλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεργασίας για την ηλεκτρική διασύνδεση ΕuroAsia Interconnector, διατυπώνοντας την κοινή αντίληψη ότι πρέπει να συνεργαστούν για τη διευκόλυνση της έγκαιρης χορήγησης των αδειών και των εγκρίσεων που απαιτούνται για την ολοκλήρωση των μελετών σκοπιμότητας, καθώς και την προώθηση του διαλόγου και του συντονισμού των εθνικών Ρυθμιστικών Αρχών ηλεκτρικής ενέργειας και των Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς. Το μνημόνιο καλεί επίσης σε διασφάλιση της τήρησης των κατάλληλων περιβαλλοντικών προτύπων σε όλα τα στάδια της υλοποίησης του έργου και σε προσπάθεια εναρμόνισης των τεχνικών στάνταρ, ζητώντας να εξεταστούν όλοι οι τρόποι και τα μέσα για την ασφάλεια, τη βιωσιμότητα, την ανθεκτικότητα και την αξιοπιστία του καλωδίου. Το έργο αφορά σε διασύνδεση ηλεκτρικής ενέργειας 2.000 MW μεταξύ Ισραήλ, Κύπρου, Ελλάδας και Ευρώπης, μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου HVDC μήκους 1.208 χλμ., με σταθμούς μετατροπής HVDC στην ξηρά σε κάθε σημείο σύνδεσης. Τον Ιούλιο του 2020, η Κύπρος εξέδωσε την τελική άδεια κατασκευής για το EuroAsia μεταξύ Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας (Κρήτη). Επί της ουσίας η άδεια αυτή δίνει το πράσινο φως για την κατασκευή του σταθμού μετατροπής HVDC στην Κύπρο. Η Siemens AG έχει επιλεγεί από την κυπριακή εταιρεία που «τρέχει» τον EuroAsia ως ο προτιμώμενος πλειοδότης για την ανάθεση της σύμβασης κατασκευής των Σταθμών Μετατροπής VSC της EuroAsia Interconnector.

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Απομόνωση Για την Κύπρο, το έργο έχει μεγάλη σημασία καθώς τερματίζει την ενεργειακή απομόνωση της χώρας, που είναι το μόνο κράτος-μέλος της Ε.Ε. πλήρως ενεργειακά απομονωμένο, χωρίς διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας ή φυσικού αερίου. Ο τερματισμός της ενεργειακής απομόνωσης είναι ένας σημαντικός στόχος της Ε.Ε. Μέσω του καλωδίου η Ε.Ε. θα μπορεί να προμηθεύεται ηλεκτρική ενέργεια που θα παράγεται από τα αποθέματα φυσικού αερίου της Κύπρου και του Ισραήλ, καθώς και από διαθέσιμες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), συμβάλλοντας στην ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς. Η πρώτη φάση της EuroAsia, χω-

ρητικότητας 1 GW, έχει προγραμματιστεί να τεθεί σε λειτουργία έως τον Δεκέμβριο του 2023, ενώ η δεύτερη φάση με χωρητικότητα ως τα 2 GW, τοποθετείται στο 2025. Αυτά, βέβαια, με την προϋπόθεση ότι το χρονοδιάγραμμα θα τηρηθεί και ότι οι γεωπολιτικές συνθήκες θα το επιτρέψουν. Το EuroAsia Interconnector, μαζί με τους δύο διασυνδέτες Κρήτης - Ηπειρωτικής Ελλάδας, δηλαδή το «μικρό καλώδιο» με την Πελοπόννησο και το «μεγάλο» με την Αττική, μπορεί να συμβάλει στην ώθηση των εγκαταστάσεων ΑΠΕ στην Κρήτη, καθώς το αυτόνομο (μέχρι τώρα) δίκτυο του νησιού επιτρέπει μόνο έως και το 30% της χωρητικότητάς του να λειτουργεί με ανανεώσιμες πηγές.

Πλεονεκτήματα

τα πλεονεκτήματα του έργου είναι και η περαιτέρω διευκόλυνση των διασυνοριακών συναλλαγών ηλεκτρικής ενέργειας και η δημιουργία μιας πιο ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού. Αλλά και για το Ισραήλ, το οποίο επί του παρόντος δεν έχει καμία διασύνδεση ηλεκτρικής ενέργειας με γειτονική χώρα, το καλώδιο δίνει τη διέξοδο προς την Ευρώπη. Αν και η θέση της Ελλάδας όσον αφορά τις διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας διαφέρει σημαντικά από την κατάσταση απομόνωσης του Ισραήλ και της Κύπρου, ωστόσο δεν παύει να αντιμετωπίζει προβλήματα στον τομέα αυτό, όπως επισημαίνει και το ΙΕΝΕ σε σχετική ανάλυσή του. Η Ελλάδα διαθέτει μεν διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας με όλες τις γειτονικές της χώρες, την Αλβανία, την Τουρκία, την Ιταλία, τη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία, αλλά η χωρητικότητά τους είναι περιορισμένη, ειδικά αν εκτιμηθεί στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς και της αύξησης της διείσδυσης των ΑΠΕ. Στην αρχιτεκτονική της νέας ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, το target model, οι διασυνδέσεις αποτελούν «συστατικό μέρος», επιτρέποντας

διασυνοριακές και δυναμικές στρατηγικές υποβολής προσφορών που οδηγούν σε εντονότερο ανταγωνισμό και ενδεχομένως χαμηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Γιατί έσπασαν όλα τα ρεκόρ οι παραδόσεις LNG ■ Aσία και Ευρώπη απομακρύνονται από την καύση άνθρακα Της Έλενας Κρίτσαλου

η μεγαλύτερη αύξηση για τους τελευταίους 12 και πλέον μήνες σημείωσαν οι παραδόσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), καθώς η Ασία και η Ευρώπη αναπλήρωσαν τα αποθέματα που εξαντλήθηκαν κατά τη διάρκεια του χειμώνα και, την ίδια ώρα, οι Οικονομίες που δέχθηκαν σφοδρό πλήγμα από την πανδημία το προηγούμενο διάστημα αρχίζουν σιγά σιγά να ανοίγουν ξανά. Οι εισαγωγές εκτινάχθηκαν κατά 5,8% τον Μάρτιο σε σχέση με έναν χρόνο νω-

ρίτερα, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη αύξηση από τον Μάρτιο του 2020, σύμφωνα με τα στοιχεία παρακολούθησης πλοίων που συγκέντρωσε το Bloomberg. Η ζήτηση για το καύσιμο που χρησιμοποιείται στη θέρμανση και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυξανόταν σταθερά πριν από την πανδημία, καθώς οι χώρες απομακρύνονται σταδιακά από την καύση άνθρακα λόγω της ανησυχίας για την κλιματική αλλαγή. Όμως, ενώ οι ευρωπαϊκές εισαγωγές ανέκαμψαν καθώς μειώθηκαν τα αποθέματα και οι ισχυρές τιμές στη spot αγορά προσέλκυσαν φορτία από τις ΗΠΑ, εκείνοι

στους οποίους οφείλεται περισσότερο η αύξηση αυτή ήταν οι εισαγωγείς από την Ασία. Οι αποστολές προς την Κίνα αυξήθηκαν περισσότερο από 30% τον Μάρτιο, καθώς ο νέος φορέας διαχείρισης των αγωγών της χώρας επιχειρεί να ανοίξει τους τερματικούς σταθμούς για τους διανομείς φυσικού αερίου. Οι προμήθειες προς το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν αυξήθηκαν επίσης λόγω της spot αγοράς. Οι εισαγωγές LNG στη Δυτική Ευρώπη τον Μάρτιο έφτασαν στα υψηλότερα επίπεδά τους από το ρεκόρ που είχε σημειωθεί στον όγκο των παραδόσεων τον Δεκέμβριο του 2019. Οι προμήθειες από τις ΗΠΑ αποτελούσαν σχεδόν το 30% των αποστολών. Οι εξαγωγές LNG παγκοσμίως αυξήθηκαν τον Μάρτιο κατά 4,2% σε σύγκριση με τα επίπεδα του προηγούμενου έτους. Η παραγωγή LNG στις ΗΠΑ αυξήθηκε σε επίπεδα ρεκόρ, ενώ αύξηση παρουσίασαν και οι εξαγωγές από την Αλγερία, το Ομάν και την Αίγυπτο.

άρθρο ΑUTO

Bentley Bentayga

Συλλεκτική ■ Γιατί αυτή η έκδοση της Bentayga ξεχωρίζει από

τα άλλα μοντέλα; Τι ιδιαίτερο έχει; Επιμέλεια: Γιάννης Σταυρόπουλος

ο επιβλητικό βρετανικό SUV που αποκαλύφθηκε στο Σαλόνι Αυτοκινήτου της Σαγκάης και στον χρωματισμό ο οποίος διακρίνεται στη φωτογραφία, φέροντας την ονομασία Viridian, απευθύνεται αποκλειστικά σε συλλέκτες. Συγκεκριμένα, σε έναν Κινέζο που ήθελε αυτή την ξεχωριστή πράσινη απόχρωση. Ο λόγος; Το πράσινο χρώμα στον κινεζικό πολιτισμό εκφράζει την αγνότητα, την αναγέννηση, την ελπίδα, την αρμονία και την ανάπτυξη. Την ίδια απόχρωση δεν φέρουν μόνο οι ζάντες των 22 ιντσών, αλλά και το εσωτερικό. Το ταμπλό, οι επενδύσεις των θυρών, τα ειδικής επεξεργασίας δερμάτινα καθίσματα, ενώ οι λευκές ραφές που κυριαρχούν στην καμπίνα χρειάζονται τουλάχιστον 44 ώρες για να κεντηθούν. Ανάμεσα από τα πίσω καθίσματα βρίσκεται το ψυγείο για

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

να διατηρεί δροσερή τη σαμπάνια, ενώ υπάρχει χώρος και για δύο κρυστάλλινα ποτήρια, ώστε ο εκλεκτός καλεσμένος του ιδιοκτήτη της ξεχωριστής αυτής Bentayga να απολαμβάνει την όποια διαδρομή εν μέσω ανάλυσης των νέων επενδύσεων και συνεργασιών. Σε ό,τι αφορά το μηχανικό σύνολο είναι υβριδικό, στο πνεύμα της εποχής, καθώς συνδυάζει twin turbo V6 βενζινοκινητήρα 3.0 λίτρων και ηλεκτροκινητήρα συνολικής απόδοσης 449 ίππων και 700 Nm ροπής. Μάλιστα, μπορεί να κινηθεί για περίπου 50 χλμ. μόνο με την ηλεκτρική ενέργεια. Η τιμή, φυσικά, δεν έχει ανακοινωθεί. Τι το ιδιαίτερο μπορεί να έχει ακόμα μία Bentley Bentayga; Σύμφωνα με την premium βρετανική εταιρεία, η συγκεκριμένη υβριδική Bentayga είναι η μόνη που έχει βαφτεί με τη σκούρα σμαραγδένια απόχρωση ονόματι Viridian. Η εν λόγω απόχρωση αρχικά είχε δημιουργηθεί για την πρωτότυπη EXP 10 Speed 6, ενώ περιέχει νιφάδες από κεχριμπάρι και χρυσό. Παρατηρήστε ότι οι ζάντες των 22 ιντσών έχουν στις ακτίνες τους πράσινες πινελιές, ασορτί με το χρώμα του αμαξώματος.

Πρεμιέρα

Σημειώνεται ότι η νέα απόχρωση φέρει την υπογραφή του τμήματος εξατομίκευσης Mulliner της Bentley. Γιατί το αναφέρουμε αυτό; Διότι η Bentayga με τη μοναδική απόχρωση Viridian θα κάνει πρεμιέρα αυτόν τον μήνα, ενώ προορίζεται για έναν εκλεκτό Κινέζο πελάτη της Bentley.

motori.gr όλος ο κόσμος του

auto

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Τoyota GR 86

Επαναφορά ■ To τρίτο παγκόσμιο μοντέλο ρίχνει στην αγορά η Toyota, με τα χα-

ρακτηριστικά GR 86.

ρόκειται για το coupe GR 86, που παραλαμβάνει τη σκυτάλη από το GΤ 86 το οποίο παρουσιάστηκε το 2012 και ήταν αποτέλεσμα συνεργασίας με τη Subaru. Επίσης σε συνεργασία με τη Subaru είναι και το GR 86, που έπειτα από τα μοντέλα GR Supra και GR Yaris αποτελεί το τρίτο παγκόσμιο μοντέλο της Toyota. Μπορεί σχεδιαστικά να είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό της πρώτης γενιάς, καθώς απέκτησε περισσότερες καμπύλες,

το ύφος όμως παραμένει coupe και χωρίς αλλαγές στις εξωτερικές διαστάσεις, που σε μήκος, πλάτος και ύψος είναι στα 4.265 χλστ., 1.775 χλστ. και 1.310 χλστ. αντίστοιχα, με τροχούς 18 ιντσών, με γόνατα MacPherson για μπροστά και διπλά ψαλίδια για πίσω σε ό,τι αφορά τις αναρτήσεις. Για να διατηρηθεί όσο πιο χαμηλά γίνεται το βάρος, έγινε χρήση αλουμινίου στην οροφή καθώς και σε άλλα εξαρτήματα, με το βάρος να περιορίζεται στα 1.270 κιλά.

Βελτιώθηκε ακόμα περισσότερο η στρεπτική ακαμψία, κατά 50%, με την Toyota να αναφέρει ότι το νέο GR 86 αναμένεται να είναι το ελαφρύτερο 4θέσιο coupe στην κατηγορία του. Αλλαγές υπάρχουν στα μηχανικά μέρη, όπου ο 2λιτρος ατμοσφαιρικός κινητήρας έδωσε τη θέση του σε επίσης ατμοσφαιρικό σύνολο, επίπεδο, 2.4 λίτρων, απόδοσης 235 ίππων, 250 Nm ροπής, με την κίνηση να μεταδίδεται στους πίσω τροχούς. Το Toyota GR 86 ίσως είναι από τα ελάχιστα αυτοκίνητα που θα φέρουν επίπεδο κινητήρα, με αντίθετη φορά τους κυλίνδρους, τεχνολογία που ασπάζεται χρόνια η Subaru, με μεγαλύτερο όφελος ότι το κέντρο βάρους βρίσκεται πολύ πιο χαμηλά σε σχέση με τους εν σειρά κυλίνδρους ή σχήματος V. Η Toyota δεν ανακοίνωσε πότε θα είναι διαθέσιμο στην αγορά της Ευρώπης.

αυτοκινήτου στην οθόνη σας

σελιδες ιστοριασ

Διώρυγα του Σουέζ

Έργο προόδου και όραμα χιλιετιών Τoυ K.A. φραγκουλη

«Η

αιγυπτιακή κυβέρνηση γνωστοποιεί την εθνικοποίηση της Suez Canal Company...». Με αυτά τα λόγια το 1956 ο στρατηγός Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ ανακοίνωσε μία απόφαση που θα προκαλούσε ενθουσιασμό στην Αίγυπτο και τρόμο στην Ευρώπη.

Πώς προέκυψε η “κρίση του Σουέζ”;

Για πολλά χρόνια ο Νάσερ ζητούσε από τις ΗΠΑ να του χορηγήσουν δάνεια για την κατασκευή υδροηλεκτρικού φράγματος στο Ασουάν, ένα δημόσιο έργο που θα συγκρατούσε τα νερά

BUSINESS BUSINESSENERGY ENERGY I I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021

του ποταμού Νείλου, αλλάζοντας την όψη της Αιγύπτου. Ωστόσο ο Αμερικανός πρόεδρος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ δίσταζε να ικανοποιήσει το αίτημα, καθώς, σε εποχές ψυχρού πολέμου, ανησυχούσε για μία πιθανή προσχώρηση του Άσαντ στο «στρατόπεδο» των Σοβιετικών. Αγανακτισμένος ο Νάσερ αποφάσισε να χρηματοδοτήσει το έργο εθνικοποιώντας τη διώρυγα του Σουέζ, η οποία ανήκε σε γαλλοβρετανική εταιρία. Υποσχέθηκε να καταβάλει αποζημίωση με βάση την αξία που κατέγραφε η επιχείρηση στο χρηματιστήριο των Παρισίων την παραμονή της εθνικοποίησης. Ακολούθησαν διαπραγματεύσεις, οι οποίες ωστόσο δεν είχαν αίσιο τέλος. Τον Οκτώβριο του 1956 Γαλλία και Βρετανία, με την υποστήριξη του Ισραήλ, επιτέθηκαν στην Αίγυπτο, αλλά υπό την πίεση των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης αναγκάστηκαν τελικά να αποχωρήσουν.

«Σύμβολο προόδου» για την Αίγυπτο

Ο Τόμας Ντέμελχουμπερ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο του Ερλάνγκεν, εκτιμά ότι η εθνικοποίηση της διώρυγας μπορεί να έγινε για οικονομικούς λόγους, αλλά είχε και ευρύτερη πολιτική σημασία. Και αυτό γιατί, όπως επισημαίνει, «εδώ και 150 χρόνια, η Διώρυγα του Σουέζ αποτελεί για την Αίγυπτο εθνικό σύμβολο που απεικονίζει τις δυνατότητες του έθνους. Τη διάνοιξαν Αιγύπτιοι αγρότες για

σελίδες ιστορίας

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Παλαιά και νέα διώρυγα

να εξελιχθεί σε σύμβολο εθνικής και κρατικής ανεξαρτησίας, αυτό υπογραμμίζει και η εθνικοποίηση του 1956». Άλλωστε η εθνικοποίηση της διώρυγας εξέφραζε πλήρως το κίνημα του αραβικού εθνικισμού, το οποίο ο Νάσερ εκπροσωπούσε και εκθείαζε. «Ο αραβικός εθνικισμός πηγάζει από τα αισθήματα των Αράβων, από τις καρδιές των Αράβων, οι οποίοι θέλουν να ζήσουν με αξιοπρέπεια και ανεξαρτησία» έλεγε ο ίδιος. «Ο αραβικός εθνικισμός είναι το σχέδιο του κάθε Άραβα. Εάν αυτό αγνοηθεί, δεν βλέπω πώς μπορούν να επιλυθούν τα προβλήματα…». Την ιδέα για μία διώρυγα που θα συνδέει τη Μεσόγειο με την Ερυθρά Θάλασσα είχαν πρώτοι οι Οθωμανοί τον 16ο αιώνα, αλλά το σχέδιο εγκαταλείφθηκε, γιατί προφανώς κρίθηκε τεχνικά ανέφικτο. Γάλλοι μηχανικοί που συνόδευαν τον Ναπολέοντα στην εκστρατεία της Αιγύπτου έκαναν τις δικές τους μελέτες, αλλά κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το έργο δεν μπορεί να υλοποιηθεί. Το ίδιο πίστευαν και οι Βρετανοί. Όπως επισημαίνει ο πολιτικός επιστήμων Τόμας Ντέλεχουμπερ «τον 19ο αιώνα ο Γάλλος μηχανικός Φερντινάρντ ντε Λεσέψ ήταν εκείνος που υλοποίησε το σχέδιο. Για τους Βρετανούς η μεγάλη αλλαγή ήρθε με τις τεχνολογικές καινοτομίες της εποχής και τα πλοία που κινούνταν με ατμομηχανή. Με τα εγκαίνια της διώρυγας το 1869 το δρομολόγιο για την Ινδία μειώθηκε δραστικά και η Αίγυπτος αποτέλεσε κόμβο σε ένα διεθνές δίκτυο εμπορικών δρόμων».

μπορικό πλοίο με κοντέινερ διέρχεται από τη νέα διώρυγα του Σουέζ μετά τη διαπλάτυνση. Χιλιάδες εργάτες από όλη την Ευρώπη εργάστηκαν για τη διάνοιξη, αλλά και πάλι έλειπαν εργατικά χέρια. Ο αντιβασιλέας της Αιγύπτου υποχρέωσε σε καταναγκαστική εργασία περισσότερους από 25.000 ντόπιους εργάτες, προκειμένου να ολοκληρωθεί το έργο. O οικισμός στην είσοδο της διώρυγας, το Πορτ Σεντ, εξελίχθηκε σε ολόκληρη πόλη με διεθνή χαρακτήρα. Όπως έγραφε η Γαλλίδα Ναρσίς Μπερζέρ, που επισκέφθηκε την περιοχή το 1861 μετά από πρόσκληση του Λεσέψ, «διέμεναν εκεί 1023 Ευρωπαίοι και 1578 Άραβες, άνοιγαν εστιατόρια, καφέ και ραφεία». Βρετανός περιηγητής σημείωνε από την πλευρά του ότι το Πορτ Σεντ δεν ελκύει μόνον αξιότιμους τζένλεμεν, αλλά αντιθέτως συγκεντρώνει «κάθε είδους αμαρτία από Ανατολή και Δύση». Τελικά ο «μεγάλος αυτοκινητόδρομος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας», όπως ονομάστηκε η διώρυ-

γα του Σουέζ, μείωσε την απόσταση Λονδίνου-Βομβάης από τα 19.855 στα 11.593 χιλιόμετρα, διευκολύνοντας τη ναυσιπλοΐα από και προς την Ασία: το 1870 διέσχισαν τη διώρυγα μόλις 486 πλοία με 26.758 επιβάτες, ενώ το 1913 είχαν διέλθει 5.085 πλοία, μεταφέροντας 234.320 επιβάτες. «Η χώρα μου δεν είναι πια κομμάτι της Αφρικής, έγινε μέρος της Ευρώπης», έλεγε ο αντιβασιλέας της Αιγύπτου Ισμαήλ Πασά στα εγκαίνια του μεγάλου έργου στις 17 Νοεμβρίου 1869. Σε μία προσπάθεια να διπλασιάσει την απόδοση της διώρυγας, αλλά και τα κρατικά έσοδα από τη χρήση της, ο σημερινός πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι αποφάσισε να τη διαπλατύνει. Τα έργα ολοκληρώθηκαν το 2015. Όπως εξηγεί ο Τόμας Ντέλεχουμπερ «έγινε διαπλάτυνση και μεγαλύτερη βύθιση σε απόσταση 35 χιλιομέτρων και επιπλέον σε μία απόσταση 35 ή 37 χιλιομέτρων δημιουργήθηκε μία παράλληλη διαδρομή, μία νέα διώρυγα».

press button

BUSINESS BUSINESSENERGY ENERGY I I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021

Γιατι ειναι ακομα κλειστες οι ξένεσ τραπεζεσ για τους ελληνεσ επιχειρηματιες

η στιγμή που οι ξένες τράπεζες δεν δανείζουν εδώ και 11 χρόνια τις ελληνικές επιχειρήσεις, τα τμήματα διαχείρισης τους επενδύουν σε αυτές αλλά και στην ελληνική οικονομία. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν στη χώρα επενδυτικά προγράμματα δισεκατομμυρίων, αλλά καμία ξένη τράπεζα δεν έχει ανοίξει τα γκισέ της για μια ελληνική επιχείρηση να λάβει έστω και ένα ευρώ. Κατάλοιπο των μνημονίων; Ευθύνεται το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έχει ακόμα επενδυτική βαθμίδα; Το θέμα συζητείται εντόνως τόσο μεταξύ των τραπεζιτών όσο και μεταξύ των μελών του οικονομικού επιτελείου και του Μεγάρου Μαξίμου. Το αντίθετο ισχύει σε ό'τι έχει να κάνει με τις επενδύσεις μακροπρόθεσμες ή όχι, κάτι που άλλωστε θα φανεί στο τέλος της ημέρας...

Η Alpha Bank, ο ΣΥΡΙΖΑ και το Capital Group

Σε κάθε περίπτωση, ισχυρά κεφάλαια από το εξωτερικό, όπως το Capital Group, με τα υπό διαχείριση κεφάλαια να πλησιάζουν τα 2 τρισ. δολάρια, συστηματικά ενισχύουν τη θέση τους στη μετοχή. Πρόκειται για το γνωστό fund που το 2014, όταν συμμετείχε σε εκδήλωση στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ που περιέγραφαν το οικονομικό τους πρόγραμμα, δήλωσαν δημοσίως ότι πουλάνε όλες τις θέσεις τους στην Ελλάδα και αποχωρούν μέχρι να αλλάξει η κυβέρνηση! Εδώ και 19 μήνες η κυβέρνηση έχει αλλάξει, πρωθυπουργός είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αποκαθιστώντας την ηρεμία στις αγορές και στις σχέσεις με τους Θεσμούς. Θέμα χρόνου,

Αντανακλαστικά

Και πάλι, όμως, η μετοχή έδειξε αντανακλαστικά από τα χαμηλά δεκαπενθημέρου, ανεβάζοντας στροφή από τα 0,89 ευρώ λίγο πριν τα 0,97 ευρώ, με άνοδο 5,6%, διακινώντας 10 εκατ. τεμάχια. Η αναβάθμιση της Moody’s ειδικά ως προς τις προοπτικές του κλάδου, κάτι που ενδεχομένως αποτελέσει προάγγελο θετικών ειδήσεων για το σύνολο της οικονομίας, έδωσε την πνοή που χρειαζόταν η τράπεζα της οποίας το management ασκεί ο Βασίλης Ψάλτης.

Οίκοι

Την προηγούμενη μέρα, σχεδόν μία εβδομάδα μετά τη δημοσίευση των οικονομικών αποτελεσμάτων, το βαρύ πυροβολικό των ξένων οίκων που παρακολουθούν την ελληνική χρηματιστηριακή αγορά, όπως η JP Morgan, η Wood και η Axia, εξέδωσε ομοβροντία εκθέσεων για τη μετοχή, με αισθητά ανεβασμένη την τιμή-στόχο.

O Σωκράτης Λαζαρίδης, το... Ταμείο της ΕΧΑΕ και η Βηρυτός

Τα ετήσια μερίσματα και επιστροφές κεφαλαίου στους μετόχους σε συνδυασμό με την απουσία νέων πηγών εσόδων, όπως νέες εισα-

σύμφωνα με την αγορά, είναι η διάσπαση του 1 ευρώ για τη μετοχή της Alpha, επίπεδα τα οποία έχει να δει από τις 10 Μαρτίου 2020, όταν η πανδημία ενέσκηπτε πάνω και από την Ελλάδα.

Τερατολογία

Η εικόνα για την τράπεζα άλλαξε άρδην από τις 24 Μαρτίου, μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της χρήσης του 2020, όταν μπήκε ουσιαστικά τέλος στην υφέρπουσα φημολογία περί αυξήσεως μετοχικού κεφαλαίου. Αναπόφευκτοι οι ψίθυροι όταν έχουν προηγηθεί οι ανακοινώσεις από την Τράπεζα Πειραιώς, ενεργοποιώντας τα αρνητικά αντανακλαστικά της αγοράς, η οποία είναι γνωστό ότι υιοθετεί με ευκολία πάσης φύσεως «τερατολογία».

γωγές στο Χρηματιστήριο ή νέες επενδύσεις, «τρώνε» τα ταμειακά διαθέσιμα της ΕΧΑΕ. Το θέμα όχι απλώς απασχολεί τη διοίκηση της εταιρείας που διαχειρίζεται το Χρηματιστήριο της Αθήνας, αλλά πλέον κάνει τον γύρο της αγοράς, αφού το ζήτημα ετέθη, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το «b.e.», από τους αναλυτές το μεσημέρι της 30ής Μαρτίου στην τηλεδιάσκεψη με τα στελέχη της ΕΧΑΕ. Ανατρέχοντας στην οικονομική έκθεση της ΕΧΑΕ, η μόνη ουσιαστική ξένη επένδυση ή, τέλος πάντων, πηγή νέων εσόδων για τον όμιλο, είναι η επένδυση μέσω κοινοπραξίας στο Χρηματιστήριο του Κουβέιτ. Η καθαρή συμμετοχή ανέρχεται σε 0,77% και μάλιστα για την περασμένη χρήση έλαβε μέρισμα 100.000 ευρώ. Η ΕΧΑΕ είχε δαπανήσει κάτι περισσότερο από 1 εκατ. ευρώ για αγορά μετοχών της Αγοράς του Κουβέιτ, η οποία αποτιμάται σήμερα (σ.σ. στοιχεία 31/12/2020) στα 3,6 εκατ. ευρώ. Πέραν τούτου, ουδέν. Η «δουλειά» συμμετοχής στο νέο Χρηματιστήριο της Βηρυτού κόλλησε μετά το ατύχημα με την έκρηξη το περασμένο καλοκαίρι.

press button

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

Σταγονόμετρο

Νέες εισαγωγές και ομολογιακά στο Χ.Α. γίνονται με το σταγονόμετρο, ενώ δεν υπάρχει καμία διάθεση να υπαχθεί το Χ.Α. στις νέες προσοδοφόρες πλατφόρμες επενδύσεων. Τα ταμειακά διαθέσιμα το 2020 μειώθηκαν στα 68 εκατ. ευρώ από 73,426 εκατ. ευρώ το 2019.

Σύμφωνα με την οικονομική έκθεση, τα διαθέσιμα του Ομίλου τοποθετούνται σε βραχυχρόνιες τοκοφόρες επενδύσεις με σκοπό να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη, σύμφωνα πάντα με την πολιτική που χαράσσεται από την Εταιρεία και τον Όμιλο. Από τις τοποθετήσεις των διαθεσίμων σε βραχύχρονες τοκοφόρες επενδύσεις, ο Όμιλος είχε έσοδα €117.000 για το έτος του 2020 (2019: €366.000), ενώ για την Εταιρεία τα αντίστοιχα έσοδα ήταν €48.000 (2019: €175.000). Σημαντικό μέρος (19.6%) των διαθεσίμων του Ομίλου την 31η.12.2020 είναι τοποθετημένα στην Τράπεζα της Ελλάδος. Οι καταθέσεις του Ομίλου στην Τράπεζα της Ελλάδος, από την 18η.09.2019 και μετά, έχουν αρνητικό επιτόκιο 0,5%. Τα έξοδα και οι προμήθειες των τραπεζών για το ίδιο διάστημα ανήλθαν σε €133.000 (2019: 145.000) για τον Όμιλο, ενώ για την Εταιρεία σε €65.000 (2019: €71.000). Στα έξοδα τραπεζών περιλαμβάνονται, σύμφωνα με το IFRS 16, τα χρηματοοικονομικά έξοδα μισθώσεων που για το έτος του 2020 για τον Όμιλο διαμορφώθηκαν σε €3.000 ενώ για την Εταιρεία σε €58.000.

Πλούσια bonuses στα στελέχη της Ιντρακάτ του Σωκράτη Κόκκαλη, στον κουβά οι μέτοχοι

Είκοσι ένας μήνες έχουν περάσει από εκείνο το ζεστό μεσημέρι του Ιουνίου που η Ιντρακόμ συγκέντρωνε τους μετόχους της για την ετήσια τακτική Γενική Συνέλευση των μετόχων. Ήταν η τελευταία ανοικτή Γενική Συνέλευση, διότι έναν χρόνο μετά «ενέσκηψε η πανδημία πάνω από την πόλη» (Θουκυδίδης). Ήταν και η τελευταία χρονιά που οι διοικήσεις των Ιντρακόμ και Ιντρακάτ προέβαιναν για μία ακόμα φορά σε… μασάζ προς τους μετόχους τους, δικαιολογώντας τα αδικαιολόγητα που δεν θα μοιραζόταν μέρισμα. Μέρισμα, λέξη άγνωστη για τις εταιρείες που ελέγχονται από τον Σωκράτη Κόκκαλη. Η τελευταία φορά που η Ιντρακάτ έκανε την… τιμή να διανείμει μέρισμα στους μετόχους της ήταν πριν από… 14 ολόκληρα χρόνια. Το 2007. Και πριν από το 2007, είχε να δώσει μέρισμα από το 2004! Δηλαδή, εδώ και 17 χρόνια η Ιντρακάτ του κ. Κόκκαλη έχει δώσει μέρισμα στους μετόχους της δύο φορές. Και από το 2001, πέντε φορές συνολικά.

Για γέλια ή για κλάματα;

Είναι περίεργο ποια θα είναι η αντίδραση των μετόχων στην ετήσια τακτική Γενική Συνέλευση των μετόχων του ερχόμενου Ιουνίου, όταν ακούσουν τον διευθύνοντα σύμβουλο της κατασκευαστικής, κ. Πέτρο Σουρέτη, να προσπαθεί να εξηγήσει γιατί οι μέτοχοι δεν θα πάρουν μέρισμα, αλλά ο ίδιος πήρε stock options στα 30 λεπτά, ύψους 1,340 εκατ. δικαιωμάτων προαίρεσης, αξίας 402.298 ευρώ. Που σημαίνει ότι αν ο κ. Σουρέτης ρευστοποιούσε σήμερα, θα έβαζε στους λογαριασμούς του 1,8 εκατ. ευρώ!

«Έχουμε έναν μέτοχο που ήθελε να συμμετέχει στη συνέλευση με δικαιώματα ψήφου τα οποία δεν έχει… και στη συνέχεια το βάζει στα πόδια και δεν τολμά να συζητήσει καν τα θέματα που έχει θέσει ο ίδιος στη συνέλευση». Γιώργος Σωτηρόπουλος, νομικός σύμβουλος Reggeborgh, από τη Γενική Συνέλευση της Ελλάκτωρ.

■ Είπαν

Με απόδοση… -0,50!

teλευταια λεξη

BUSINESS BUSINESSENERGY ENERGY I I ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ2021 2021

Γιατί είναι κρίσιμο το 2ο 15θήμερο του Απριλίου

άνω από 200 εκατ. ευρώ φρέσκων κεφαλαίων στο Χρηματιστήριο μπορούν να προσελκύσουν (σ.σ. Του Στ. Κ. Χαρίτου σύμφωνα με το συντηρητικό σενάριο) Eurobank, Εθνική Τράπεζα και Μυτιληναίος, που βρίσκονται με το ένα πόδι στον MSCI. Η αναδιάρθρωση των δεικτών είναι προγραμματισμένη για το τέλος Μαΐου. Σύμφωνα με Έλληνες διαχειριστές που παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς τις μετακινήσεις αλλά και τις προθέσεις μετακινήσεων ή εισαγωγών στους δείκτες της Morgan Stanley, το ποσοστό εισαγωγής για τον Μυτιληναίο και την Eurobank είναι συντριπτικά υψηλό, σε ποσοστό που αγγίζει το 90%. Στο 80% ανέρχονται οι πιθανότητες για την Εθνική. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, ισχυρές πιθανότητες έχει να μπει και η ΔΕΗ. Αυτή τη στιγμή η κεφαλαιοποίηση της ΔΕΗ ανέρχεται σε 2,077 δισ. ευρώ. Είσοδος της ΔΕΗ στον MSCI θα δικαιολογούνταν από τα 2,4 δισ. ευρώ και πάνω, αφαιρουμένης της συμμετοχής του

βασικού μετόχου που διαμορφώνεται σε 51,123%. Η κεφαλαιοποίηση της Eurobank σήμερα ανέρχεται στα 2,6 δισ. ευρώ και η συμμετοχή της Fairfax στο μετοχικό κεφάλαιο διαμορφώνεται εδώ και δύο χρόνια στο 31,7%. Στα 2,252 δισ. ευρώ ανέρχεται η κεφαλαιοποίηση της Εθνικής, με τη συμμετοχή του ΤΧΣ ως βασικού μετόχου να διαμορφώνεται στο 40%.

Μυτιληναίος

Η κεφαλαιοποίηση της Μυτιληναίος, σύμφωνα με το κλείσιμο της αγοράς την 1η/4, ανέρχεται στα 2,02 δισ. ευρώ. Το ποσοστό του Ευάγγελου Μυτιληναίου ανέρχεται σε 26,5%, όπου θα πρέπει να προστεθεί ποσοστό 4,5% από αγορά ιδίων μετοχών. Οι εισροές στην εγχώρια χρηματιστηριακή αγορά, στο μεταξύ, μπορεί να είναι πολλαπλάσιες. Kαι αυτό διότι μετά τη βουτιά που καταγράφει η χρηματιστηριακή αγορά της Κωνσταντινούπολης, μειώνεται η κεφαλαιοποίηση των 10 εισηγμένων που συμμετέχουν στον MSCI της γειτονικής χώρας. Τυχόν αποβολή μίας εκ των τουρκικών εταιρειών απελευθερώνει ρευστότητα για τις ελληνικές μετοχές ή τις μετοχές άλλων χωρών που μπορεί να τύχουν αναβάθμισης. Επίσης, αν υπάρχει είσοδος νέων

εταιρειών στον ελληνικό MSCI, το rebalancing που θα γίνει θα αφορά στο σύνολο του ταμπλό και ειδικά όλων των μετοχών που βρίσκονται στους εν λόγω δείκτες, όπως του ΟΠΑΠ, του ΟΤΕ, της Jumbo ή π.χ. της Motor Oil, που βρίσκεται στη small cap κατηγορία. Το αντίθετο, δηλαδή sell off, είχαν βιώσει οι Έλληνες επενδυτές πέρυσι. Τον Μάιο του 2020 είχαν αφαιρεθεί από τον δείκτη οι μετοχές της Εθνικής Τράπεζας, της Alpha Bank, της Eurobank και του Τιτάν, και μεταφέρθηκαν στη χαμηλή κεφαλαιοποίηση.

MSCI Greece

Ο δείκτης MSCI Greece μετρά την απόδοση των μετοχών της μεγάλης και μεσαίας κεφαλαιοποίησης της ελληνικής αγοράς. Αναθεωρείται σε τριμηνιαία βάση -Φεβρουάριο, Μάιο, Αύγουστο και Νοέμβριο- με στόχο να αντικατοπτρίζει την αλλαγή στις υποκείμενες αγορές μετοχών εγκαίρως. Κατά τη διάρκεια των εξαμηνιαίων αναθεωρήσεων του δείκτη τον Μάιο και τον Νοέμβριο, ο δείκτης εξισορροπείται και σταθμίζονται οι συμμετοχές των μεγάλων και μεσαίων κεφαλαιοποιήσεων. Υπενθυμίζεται ότι το όριο που εξετάζει η Morgan Stanley για να εντάξει κάποια μετοχή στους δείκτες της είναι το όριο του 1 δισ. δολαρίων κεφαλαιοποίηση, αφαιρουμένων των ποσοστών των βασικών μετόχων και των επαναγορασμένων ιδίων μετοχών.