businessenergy 39

• ΤΕΥΧΟΣ 39 • ΜΑΡΤΙΟΣ 2022 • TIMH: 3 €

www.businessenergy.gr

ΡΑΕ

ΣΚΛΗΡΟ PRESSING

Σε δύο ιδιώτες παρόχους - Πόσα χρωστούν στους διαχειριστές - Πόσο κινδυνεύουν - Ηλεκτροσόκ στους καταναλωτές

 Τελικά, πόσο ήρωας είναι ο Ζελένσκι;  Οικογένεια Δαυίδ: Το ρούβλι ροκανίζει τα κέρδη της Coca Cola  H διαφορά των capital controls σε Ελλάδα και Ρωσία  Η Viva Wallet ήταν μόνο η αρχή…

2

index

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

που βρίσκονται στη λίστα των «FT» και κινούν το παγκόσμιο ενδιαφέρον Σελ. 24

ΝΕΟΦΥΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Η Viva Wallet εκτινάσσει την αξία των ελληνικών startups Σελ. 26

ΕΝΕΡΓΕΙΑ Η απεξάρτηση της Ελλάδας από το ρωσικό φυσικό αέριο μόλις ξεκίνησε… Σελ. 28

EDITORIAL Ένα εκλογικό σενάριο που έχει βάση Σελ. 4

Μανταλένα Πίου Η ενεργειακή ακρίβεια ήρθε για να μείνει Σελ. 6

Γιάννησ Κανουπάκησ Ποια επίτευξη κλιματικών στόχων; Εδώ ο κόσμος χάνεται… Σελ. 7

ΘΕΜΑ Γιατί η Ελλάδα ανησυχεί από την εισβολή Πούτιν στην Ουκρανία Σελ. 8

ΚΙΕΒΟ Πόσο ήρωας είναι τελικά ο Ζελένσκι;

ΕΜΠΑΡΓΚΟ Μετρούν τις πληγές τους οι εισηγμένες που έχουν business στη Ρωσία Σελ. 14

ενεργεια Ποιοι πάροχοι χρωστούν σε ΔΕΔΔΗΕ, ΑΔΜΗΕ, ΔΑΠΕΕΠ Σελ. 16

Μηνιαίο περιοδικό για την ενέργεια, την οικομομία, τις επιχειρήσεις. Κυκλοφορεί κάθε 1η του μήνα. Η ψηφιακή έκδοση είναι διαθέσιμη στο site businessenergy.gr

Σελ. 30

Μετά τα μέτρα της Δύσης Κόκκινη κάρτα στους Ρώσους ολιγάρχες από την Ελλάδα Σελ. 31

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Διασπορά κινδύνου, η συνταγή για καλές αποδόσεις στις αγορές

Aναλυση Ο κόσμος αλλάζει. Μια Νέα Τάξη Πραγμάτων διαμορφώνεται

Σελ. 18

Σελ. 34

Φυσικό αέριο και commodities Ανησυχία για ντόμινο αυξήσεων Σελ. 20

Σελ. 12

EΛΠΕ - Ανδρ. Σιάμισιης «Τους επόμενους μήνες θα δούμε πολλές νέες προκλήσεις, οικονομικές αλλά και γεωπολιτικές»

ΑΝΑΠΤΥΞΗ Oι πέντε ελληνικές εταιρείες

Press Button Mικρές ειδήσεις και παρασκήνια από τον χώρο της ενέργειας και της οικονομίας: Σελ. 44-45

ΕΡΕΥΝΑ ΕRNST & YOUNG Σελ. 36

τραπεζεσ Γιατί τα capital controls στη Ρωσία δεν έχουν καμία σχέση με τα… ελληνικά

Εκδότης: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜOTORI ΕΠΕ Συντακτική ομάδα: Γιάννης Κανουπάκης, Έλενα Σκιαθίτη, Αγγελική Μαρίνου, Μανταλένα Πίου, Γιάννης Σταυρόπουλος, Έφη Τσιβίκα, Χάρης Φλουδόπουλος, Τάσος Φραγκούλης, Σταύρος Χαρίτος

Σελ. 37

Σχεδίαση: Χριστίνα Μυρίλλα Ιδιοκτήτης: Εκδόσεις Μotori ΕΠΕ Δημ.Σούτσου 24Α, 11521 Αθήνα, Τηλ: 2106400281 info@businessenergy.gr ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΕ

editorial Ένα εκλογικό σενάριο που έχει βάση

Ο

πλανήτης από τις 24/2 δεν είναι πια ο ίδιος. Νέα σύνορα χαράσσονται κι ένας νέου τύπου ψυχρός πόλεμος ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία ξεπρόβαλε. Στο όνομα της καταπίεσης των ρωσικών μειονοτήτων στην Ανατολική Ουκρανία, τις θεωρούμενες εκκαθαρίσεις πληθυσμών από τις ναζιστικές ομάδες, όπως αποκαλούνται από τους Ρώσους, αλλά με βαθύτερο κίνητρο να μην έρθει το ΝΑΤΟ έξω από την πόρτα της «Αρκούδας», ο Βλαντιμίρ Πούτιν επιβεβαίωσε τις πληροφορίες των Αμερικανών για μαζική εισβολή στη γειτονική του χώρα. Δεν πρόκειται για τον πόλεμο στη Γεωργία, ούτε για την αυτονομία των Τσετσένων που πριν από δύο 10ετίες απασχολούσαν την επικαιρότητα. Που, στο κάτω κάτω, η Γεωργία δεν βρίσκεται στην καρδιά της Ευρώπης, αλλά εγκλωβισμένη στον Καύκασο, στην Ασία. Αφορά έναν πόλεμο που διεξάγεται στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Κι αυτό είναι πολύ σοβαρό. Δύο δημοσιεύματα των «New York Times», ένα στις 25/2 κι ένα στις 3/3, αποτυπώνουν όλη την αλήθεια. Στο μεν πρώτο, το βαθύτερο κίνητρο του Ρώσου κυβερνήτη είναι ότι δεν θέλει κατά βάθος τον εκφιλελευθερισμό της Ουκρανίας, διότι μία τέτοιου είδους εξέλιξη θα αποτελέσει δέλεαρ για τους καταπιεσμένους πολίτες της χώρας του, που ζουν με 300 δολάρια τον μήνα. Στο δε δεύτερο δημοσίευμα γίνεται λόγος για ένα

ακραίο σενάριο, η Ουκρανία να αποτελέσει το Αφγανιστάν της Ευρώπης. Οι πολίτες της Ουκρανίας δεν θα δεχθούν σε καμία περίπτωση ρωσική κυριαρχία ή ανάμειξη στα πολιτικά πράγματα της χώρας τους, με αποτέλεσμα να ξημερώσει μία εποχή κλεφτοπόλεμου και ενόπλων συγκρούσεων, διατηρώντας το κλίμα ανισορροπίας και αστάθειας των τιμών στις πρώτες ύλες. Η Ρωσία και η Ουκρανία έχουν χαρακτηριστεί οι σιτοβολώνες της Ευρώπης. Ήδη στην ελληνική αγορά παρουσιάζονται σφοδρές ελλείψεις. Το ίδιο αναμένεται και στα καύσιμα. Ο πληθωρισμός ήρθε για να μείνει. Πολύ σωστά η κυβέρνηση, σύμφωνα με ευρωπαϊκές πηγές, αυτονομείται από τις υπόλοιπες χώρες και χρηματοδοτεί κατευθείαν τους καταναλωτές μέσω της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού και της ΔΕΠΑ, στα τιμολόγια ρεύματος και φυσικού αερίου κάθε μήνα ή δίμηνο. Ούτε να μειωθούν οι φόροι στα καύσιμα, ούτε στο ρεύμα, που ενδεχομένως σε μία κρίσιμη συγκυρία μείωσης των ελλειμμάτων δεν περισσεύει ούτε ευρώ. Το καλοκαίρι έρχεται, ο καιρός ανοίγει, οπότε και η ανάγκη για θέρμανση αρχίσει να περιορίζεται. Το ζήτημα, όμως, είναι τι θα γίνει με τις ενεργοβόρες βιομηχανίες, με την πτώση της κατανάλωσης που θα προκληθεί από την αύξηση των τιμών στις πρώτες ύλες από τους καταναλωτές που δεν θα ξοδεύουν και από τις εμπλεκόμενες επιχειρήσεις λιανικής που θα βλέπουν τις δουλειές τους να μειώνονται. Ανεργία; Cost cutting για να ανταποκριθούν στις υψηλές ενεργειακές τιμές; Κι αν φέτος τον χειμώνα οι οικονομίες σήκωσαν κεφάλι, μαζί και η ελληνική, η οποία προσδοκά σε μία θεαματική τουριστική σεζόν, έστω και χωρίς τους Ρώσους τουρίστες (ούτε καν στο 1% των συνολικών επισκεπτών δεν αντιστοιχούν), ο ερχόμενος χειμώνας δύσκολα θα βγει. Κι εδώ μπαίνουν τα σενάρια των εκλογών πριν από το καλοκαίρι…

CAT ΠΟΙΟΤΗΤΑ CAT ® ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ ΑΠΟΛΥΤΗ ΑΞΙΑ ®

Τα Νέα μοντέλα Cat GC είναι σχεδιασμένα για εφαρμογές Εφεδρικής Λειτουργίας και έχουν κατασκευαστεί ώστε να παρέχουν μια ισχυρή και αξιόπιστη λύση για οικιακή ή επαγγελματική χρήση, για πελάτες που αναζητούν προσιτή ενέργεια.

Άρθρα Η ενεργειακή ακρίβεια ήρθε για να μείνει

Η

εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι βάση την απόφαση της πρώην καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ. Ωστόσο, οι εταιρείες που λειτουργούν τις τρεις πολύ αυστηρές οικονομικής κυρώσεις της αυτές πυρηνικές μονάδες δήλωσαν ότι η παράταση δεν Δύσης κατά της Μόσχας αλλάζουν πολλά είναι εφικτή, καθώς έχει ήδη ξεκινήσει η διαδικασία από τα μέχρι σήμερα δεδομένα τόσο στην οικονομία όσο και στις γεωπολιτικές ισορροπίες στην για το οριστικό τους σβήσιμο. Βέβαια, οι στόχοι της Ευρώπη και τον πλανήτη. Στον τομέα της ενέργειας, Πράσινης Συμφωνίας της Ε.Ε. παραμένουν. Όμως το η αλλαγή ήδη ξεκίνησε: Mία Ευρώπη που εισάγει το ερώτημα για τους Ευρωπαίους δεν είναι αν θα έχουν 40% του αερίου από τη Ρωσία, προσπαθεί τώρα να βρει Της ενεργειακή επάρκεια σε προσιτές τιμές το 2030, αλλά εναλλακτικές που θα οδηγήσουν στην όσο το δυνατόν Μανταλένας αν θα έχουν ηλεκτρική ενέργεια φέτος και τα αμέσως ταχύτερη απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο. Το μεγά- Πίου επόμενα χρόνια, καθώς και σε ποιες τιμές. Μέχρι σήλο ερώτημα είναι πώς και σε ποια τιμή θα αντικαταμερα το αέριο μέσω αγωγών ήταν το φθηνότερο. Ευστήσει το ρωσικό αέριο, αν βέβαια αυτό είναι εφικτό. Η στροφή ρωπαίοι αξιωματούχοι παραδέχονται ότι η αντικατάσταση του στο υγροποιημένο αέριο (LNG) είναι σαφώς η ακριβότερη επι- ρωσικού αερίου από υγροποιημένο αέριο θα φέρει υψηλότερες λογή και ταυτόχρονα απαιτεί νέες επενδύσεις σε τερματικά, τιμές. Είναι προφανές ότι η ενεργειακή ακρίβεια ήλθε για να δηλαδή νέες βαριές υποδομές αερίου, από αυτές που, μέχρι τη μείνει. Η ελληνική κυβέρνηση μέχρι στιγμής προσπαθεί να μερωσική επίθεση, αντιμετωπίζονταν με επιφυλακτικότητα στην τριάσει τις επιπτώσεις από το ράλι τιμών του αερίου και του Ευρώπη, στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας και των στόχων ηλεκτρισμού μέσω των επιδομάτων. Όμως αυτή δεν μπορεί, για το Κλίμα. Πολλές χώρες-μέλη υποστήριζαν ότι η κλιματική ούτε και πρέπει, να είναι η μακροπρόθεσμη λύση. Ταυτόχρονα, ουδετερότητα δεν συνάδει με νέες, μεγάλες υποδομές αερίου, και μέχρι να επιτευχθούν οι στόχοι για τη διείσδυση των ΑΠΕ, οι οποίες θα απαξιωθούν πολύ γρήγορα, πριν προλάβουν να η χώρα μας εξαρτά όλο και περισσότερο το ενεργειακό της μείγαποσβεστούν, έχοντας κοστίσει εκατομμύρια για να κατασκευ- μα από το φυσικό αέριο, που δεν παύει να είναι ένα εισαγόμεαστούν. Η Γερμανία ανακοίνωσε ότι προχωρά στην κατασκευή νο καύσιμο με διεθνή χρηματιστηριακή τιμή. Όμως ένα από δύο τερματικών LNG. H Ελλάδα σχεδιάζει να προσθέσει ένα μαθήματα του πολέμου στην Ουκρανία είναι ότι η πλήρης εξάρακόμα πλωτό τερματικό αερίου στο Θρακικό Πέλαγος. Kαι άλλες τηση από εισαγωγές για ένα τόσο βασικό αγαθό, όπως είναι η χώρες εξετάζουν ανάλογες επενδύσεις. Ταυτόχρονα, και μέχρι ενέργεια, μπορεί να οδηγήσει σε πολύ σοβαρά προβλήματα σε να λειτουργήσουν οι νέες υποδομές, τίθενται ξανά σε λειτουρ- έκτακτες και ακραίες περιπτώσεις. γία τα ανθρακικά/λιγνιτικά εργοστάσια, μία τάση που είχε ξε- Στο πλαίσιο αυτό, εύλογα ανακύπτει το ερώτημα μήπως η ΔΕΗ κινήσει από φέτος το καλοκαίρι, όταν άρχισε το ράλι των τιμών θα έπρεπε να αναθεωρήσει την απόφαση για την απόσυρση του φυσικού αερίου. Η Ευρώπη, παρότι επισήμως δεν αναθεω- των λιγνιτικών της μονάδων ως το τέλος του 2023. Η μόνη που ρεί την πράσινη πολιτική, προς το παρόν δεν σχολιάζει τις νέες εξαιρείται είναι η υπό κατασκευή «Πτολεμαΐδα 5», η οποία προαυτές υποδομές. Τα έργα φυσικού αερίου (και όχι όλα) που βλέπεται να λειτουργήσει στο τέλος του χρόνου ή στις αρχές μόλις στις αρχές του χρόνου κέρδισαν μία φειδωλή και υπό του επόμενου. αυστηρούς όρους εξαίρεση προκειμένου να ενταχθούν στα επι- Χωρίς την αναγκαία και ικανή ποσότητα ενέργειας από ΑΠΕ, λέξιμα έργα βιώσιμης χρηματοδότησης με τη λεγόμενη πράσι- συμπεριλαμβανουσών των μονάδων αποθήκευσης, το κλείσιμο νη ετικέτα της νέας ταξινόμησης, επανέρχονται στο προσκήνιο. των λιγνιτικών μονάδων και η πλήρης εξάρτηση του ενεργειαΚαι μαζί τους οι πυρηνικοί σταθμοί. Το Βερολίνο εξέτασε το κού συστήματος από εισαγωγές, είτε φυσικού αερίου είτε/και ενδεχόμενο να δώσει παράταση ζωής στις πυρηνικές μονάδες ηλεκτρισμού, ενέχει πάντα κινδύνους όσον αφορά την ασφάπου έχει προγραμματιστεί να κλείσουν στο τέλος του 2022, με λεια εφοδιασμού.

Ποια επίτευξη κλιματικών στόχων; Εδώ ο κόσμος χάνεται…

Ο

έως το 2030, για την επίτευξη του καθαρού μηδενισμού, ι αλυσιδωτές επιπτώσεις της πανδημίας εμποδίζουν την προοπτική των αναδυόμενων προέως το 2050. Όμως, παρά την αισιοδοξία που περιέβαλε τις κλήσεων, όπως η διαταραχή της κλιματικής νέες δεσμεύσεις της COP, αυτές εξακολουθούν να υπολείμετάβασης, οι αυξημένες επιθέσεις στον κυβερπονται του στόχου του 1,5°C που έχει τεθεί στη Συμφωνία νοχώρο, τα μεγαλύτερα εμπόδια στη διεθνή κινητικότητα του Παρισιού. Αντιθέτως, κατευθύνουν τον κόσμο προς την αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2,4°C, ενώ ακόμη και τα πιο κ.λπ. Οι παγκόσμιες διαιρέσεις μπορεί να βαθύνουν σε αισιόδοξα σενάρια επιτυγχάνουν μόνο 1,8°C… Υπάρχει μια εποχή που οι κοινωνίες και η διεθνής κοινότητα πρέπει, επειγόντως, να συνεργαστούν για να ελέγξουν τον Του Γιάννη πολλή δουλειά να γίνει και ο χρόνος είναι, δυστυχώς, λίγος.

Covid-19 και να επουλώσουν τις πληγές της. Πολύ πρό- Κανουπάκη Έχουν απομείνει μόνο οκτώ χρόνια για αυτή τη δεκαετία σφατα η 17η έκδοση της Έκθεσης Παγκόσμιων Κινδύνων και αν οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις δεν αναλάβουν εντόπισε εντάσεις οι οποίες θα προκύψουν από μια «απογρήγορα απτή και αποτελεσματική δράση για το κλίμα, τους κλίνουσα ανάκαμψη». Διότι τόσο οι χώρες που ανακάμπτουν με επόμενους 12-18 μήνες, θα υπάρξει πίεση να προωθήσουν εσπευταχείς ρυθμούς όσο και οι χώρες που ανακάμπτουν με αργούς θα σμένα προγράμματα αργότερα μέσα στη δεκαετία, ενδεχομένως με πρέπει να ξεπεράσουν τα οικονομικά και κοινωνικά χάσματα, ώστε μια σειρά νέων πολιτικών -και ίσως σκληρών παρεμβάσεων σε ολόνα αποκαταστήσουν την κοινωνική συνοχή, να ενισχύσουν την απα- κληρη την οικονομία - για να προλάβουν τις προθεσμίες τους. Θα σχόληση και να ευημερήσουν. Και ο πόλεμος, η αλλαγή συνόρων; πρόκειται για ένα crisis management χωρίς προηγούμενο! Η εισαγωγή οικονομικών κινήτρων, όπως μηχανισμοί για τη θέσπιση μιας Τα υπολόγισε κανείς; Πιο αναλυτικά, η Έκθεση ανέφερε την «αποτυχία της δράσης για το αποτελεσματικής τιμής άνθρακα, θα αποτελέσει, ασφαλώς, σημακλίμα» ως τον υπ› αριθμόν ένα κίνδυνο για την επόμενη δεκαετία. ντικό βήμα. Μετά τις θετικές εξελίξεις στην COP26, έχουμε, πλέον, Οι πιο τεκμηριωμένοι κίνδυνοι, που συνδέονται με την αποτυχία της σαφείς λογιστικές οδηγίες για τις συναλλαγές εκπομπών μεταξύ κλιματικής δράσης, είναι φυσικοί κίνδυνοι, όπως η αύξηση της συ- χωρών. Χρειάστηκαν έξι ολόκληρα χρόνια συζητήσεων, αλλά το εγχνότητας και της σοβαρότητας των κακοκαιριών. Αναμφίβολα η χειρίδιο κανόνων του Παρισιού -κατευθυντήριες γραμμές για τον κλιματική κρίση είναι η μεγαλύτερη μακροπρόθεσμη (ίσως και με- τρόπο υλοποίησης της συμφωνίας του Παρισιού- συμφωνήθηκε, σοπρόθεσμη) απειλή που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Παρά ταύ- τελικά, στη Γλασκόβη. Οι αλλαγές θα απαιτήσουν την εισαγωγή νέτα, οι κίνδυνοι που συνδέονται με τη μετάβαση σε ένα «καθαρό ων οικονομικών πολιτικών και νέων κανονισμών, που θα επηρεάμηδενικό μέλλον» απαιτούν μεγαλύτερη προσοχή. Μια άτακτη με- σουν όχι μόνο την πλευρά της προσφοράς, αλλά και την «καταστροτάβαση θα επιδείνωνε αυτούς τους κινδύνους, επηρεάζοντας την φή» της ζήτησης για αγαθά και υπηρεσίες έντασης άνθρακα. Αυτά ικανότητα των διαφόρων οργανισμών να ασκούν επιχειρηματική τα μέτρα είναι πιθανό να περιλαμβάνουν την ανακατεύθυνση των δραστηριότητα, προκαλώντας οικονομική αστάθεια και αποσταθε- επιδοτήσεων από τα ορυκτά καύσιμα σε τεχνολογίες χαμηλών εκροποιώντας το χρηματοπιστωτικό σύστημα. πομπών διοξειδίου του άνθρακα και την εφαρμογή νέων οικοδομιΚαι εκεί που οι κυβερνήσεις συνειδητοποίησαν την ανάγκη για επεί- κών κανονισμών, που επιβάλλουν τη χρήση οικοδομικών υλικών γουσα και «επιθετική» δράση με την ανακοίνωση διαφόρων φιλό- χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. δοξων στόχων μείωσης των εκπομπών, κατά τη διάρκεια της πρό- Αντί να βιώσουμε μια ομαλή μετάβαση σε έναν κόσμο με καθαρές σφατης COP26, ήρθε ένας ακόμη απρόβλεπτος παράγων, που μπο- μηδενικές εκπομπές, κινδυνεύουμε με μια χαοτική -ή «άτακτη»- μερεί να τα ανατρέψει όλα. Η κρίση στην Ουκρανία, η εισβολή δηλαδή τάβαση. Αν και μια άτακτη μετάβαση φαίνεται αναπόφευκτη, οι κυτων ρωσικών δυνάμεων, είναι δυνατό να τα πάει όλα πίσω, καθόσον βερνήσεις και οι επιχειρήσεις μπορούν, ακόμη, να κάνουν τολμηρά ένας πόλεμος, σήμερα, στον «πολιτισμένο» κόσμο δημιουργεί τέτοιες βήματα για να αξιολογήσουν τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οικονομικές -πέρα από ανθρωπιστικές/κοινωνικές- αναταράξεις, και στη συνέχεια να αναλάβουν δράση για να προωθήσουν μια καιπου και οι πιο ωραίοι στόχοι πάνε περίπατο… νοτόμο, επιτυχημένη και χωρίς αποκλεισμούς μετάβαση που θα Ας δούμε, όμως, ειδικότερα, τι σκέφτονταν οι κυβερνήσεις λίγο πριν. προστατεύει τις οικονομίες και τις θέσεις εργασίας. Αρκεί να μη γίΗ ανάγκη δράσης τους υπογραμμιζόταν από τη στροφή σε βραχυ- νουν όλα ρημαδιό από διευρυμένες πολεμικές συγκρούσεις ή παπρόθεσμους στόχους, όπως η μείωση των εκπομπών κατά το ήμισυ, γκόσμιες αναμετρήσεις…

8

ΘΕΜΑ

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

Γιατί η Ελλάδα ανησυχεί από την Της ΜΑΝΤΑΛΕΝΑΣ ΠΙΟΥ

Έ

να νέο κεφάλαιο στην Ιστορία της Ευρώπης άνοιξε η πολεμική επίθεση που εξαπέλυσε ο πρόεδρος Πούτιν στην Ουκρανία. Εκτός από τις αναταράξεις που πυροδότησε στις διεθνείς αγορές και τις τιμές των ενεργειακών πρώτων υλών, ο Ρώσος πρόεδρος έκανε και μία απροκάλυπτη επίδειξη αναθεωρητισμού του μεταπολεμικού στάτους κβο, δημιουργώντας ενδεχομένως νέα δεδομένα. Η Δύση εξαντλήθηκε σε άκαρπες διπλωματικές πρωτοβουλίες χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Ο Πούτιν δεν πτοήθηκε από τις απειλές για τις οικονομικές κυρώσεις και από την ώρα που οι ηγέτες της Δύσης και το ΝΑΤΟ ξεκαθάρισαν ότι δεν πρόκειται να εμπλακούν στρατιωτικά υπέρ της Ουκρανίας, οι ρωσικές δυνάμεις εισέβαλαν από ξηράς, αέρος και θαλάσσης. Το νέο ευρωπαϊκό στάτους κβο προβληματίζει, καθώς ανέδειξε την αδυναμία και τη διαίρεση της Ε.Ε., θέτοντας πολλά ερωτήματα για το τι θα γίνει αν άλλοι αναθεωρητικοί ηγέτες, όπως ο Ερντογάν, πάρουν εμπνεύσεις από τον Πούτιν. «Το πιο προβληματικό σημείο είναι ότι η Δύση δείχνει ότι δεν μπορεί να αντιδράσει αποφασιστικά στις αναθεωρητικές περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Ρωσία Μπαίνουμε σε μια νέα φάση ψυχρού πολέμου, η Ευρώπη για την ώρα δείχνει διαιρεμένη στο νέο τοπίο που διαμορφώνεται και οι Αμερικανοί δείχνουν αποφασισμένοι να ανασυστήσουν τη Δύση, όπως την ξέραμε μέχρι την προ της πτώσης του τείχους του Βερολίνου εποχή» ανέφερε σε σχετικό άρθρο του ο διεθνολόγος κ. Δεσποτόπουλος. Έχει λόγους να φοβάται η Ελλάδα; Μπορεί αυτός ο πόλεμος να πυροδοτήσει ένταση στο Αιγαίο από πλευράς της Τουρκίας; Στο άρθρο του ο κ. Δεσποτόπουλος τονίζει ότι για εμάς ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί συστημικό κίνδυνο. «Η διαίρεση της Ευρώπης έναντι των περιφερειακών κινδύνων, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, αποτελεί έναν συστημικό κίνδυνο» υπογράμμισε, τονίζοντας παράλληλα ότι «η Ελλάδα δεν είναι Ουκρανία και η Τουρκία δεν είναι Ρωσία». Η Ελλάδα ανήκει στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε., έχει συντεταγμένο στρατό. Τίποτα όμως δεν αποκλείει ο Ερντογάν να θελήσει να κλιμακώσει την ένταση με τη χώρα μας, να δοκιμάσει αντοχές και αντιδράσεις σε όλα τα επίπεδα. Τις ώρες που προηγήθηκαν της εισβολής ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είχε κάνει σαφές ότι θα έκανε ό,τι μπορούσε για να βοηθήσει την Ουκρανία να αμυνθεί, αλλά δεν επρόκειτο να εγκαταστήσει στρατεύματα στο έδαφος. Η προτίμησή του για διπλωματία και κυρώσεις αντανακλά την ελάχιστη έως καθόλου διάθεση των Αμερικανών για στρατιωτικές παρεμβάσεις σε μακρινές χώρες, μετά το τέλμα του Αφγανιστάν και του Ιράκ. Ο

Πούτιν γνώριζε ότι ο Μπάιντεν δεν θα πολεμούσε εναντίον άλλης πυρηνικής δύναμης για να προστατεύσει μια χώρα που μοιράζεται μακρά σύνορα με τη Ρωσία - και με την οποία η Ουάσιγκτον δεν είχε αμυντική συμφωνία. Ο Αμερικανός πρόεδρος επικεντρώθηκε στον συντονισμό με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ, ειδικά με τις χώρες στα ανατολικά της συμμαχίας που ανησυχούσαν περισσότερο

■ Δημιουργεί

«δεδικασμένο» παραβίασης εθνικών συνόρων ■ Η Τουρκία δείχνει τα ελληνικά νησιά

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

ΘΕΜΑ

εισβολή Πούτιν στην Ουκρανία για τη συσσώρευση 150.000 στρατευμάτων της Ρωσίας στα σύνορα της Ουκρανίας. Στις 21 Φεβρουαρίου ο Βλαντιμίρ Πούτιν αναγνώρισε την ανεξαρτησία του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ. Ήταν μια προειδοποιητική βολή που η Δύση απέτυχε να αποκρούσει. Στις 24 Φεβρουαρίου εισέβαλε στην Ουκρανία. «Μία από τις ελλείψεις της Δύσης ήταν ότι το πακέτο απο-

τροπής που είχε αναπτύξει ήταν κάπως ασύμμετρο, καθώς πρόκειται κυρίως για μία οικονομική δέσμη μέτρων απέναντι σε μία στρατιωτική απειλή», δήλωσε ο Ian Kelly, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) και τη Γεωργία, σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters. Ο τρόπος με τον οποίο η Ουάσιγκτον αντιμετωπίζει τον

9

10 ΘΕΜΑ

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

πόλεμο στην Ουκρανία αναμένεται να έχει βαθιές επιπτώσεις για την πολιτική τύχη του προέδρου Μπάιντεν και τις σχέσεις των ΗΠΑ με τον κόσμο. Μέχρι στιγμής διεθνείς αναλυτές πιστώνουν στον Μπάιντεν ότι συνεργάστηκε με συμμάχους για να προετοιμάσει κυρώσεις που στοχεύουν να ακρωτηριάσουν τη ρωσική οικονομία και να χτυπήσουν τον στενό κύκλο του Πούτιν. Έπεισε τη Γερμανία, που θεωρείται από καιρό ο αδύναμος κρίκος, να παγώσει τις εγκρίσεις για τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2. Η Γερμανία τελικά προχώρησε ένα βήμα περισσότερο, ανακοινώνοντας ότι διακόπτεται η όλη διαδικασία για τον αγωγό. Σε πρώτη φάση οι κυρώσεις ασκούν ανοδικές πιέσεις στις τιμές του φυσικού αερίου και σε μία σειρά άλλων προϊόντων, ενεργειακών και μη, πράγμα που ασκεί πληθωριστικές πιέσεις και ροκανίζει το ανοδικό δυναμικό της ευρωπαϊκής οικονομίας. Πλήγμα αποτελούν βέβαια και για τη Ρωσία, το ερώτημα όμως είναι αν οι κυρώσεις μπορούν να αλλάξουν τους σχεδιασμούς του Ρώσου προέδρου. Επιδιώξεις Ο Πούτιν στην Ουκρανία υπολόγισε το ρίσκο. Ποντάρισε στην ασυμμετρία των μέσων και τη στρατηγική σημασία που έχει το ουκρανικό ζήτημα για τη Δύση και τη Ρωσία. Γνώριζε ότι οι δυτικές κοινωνίες δεν θα στήριζαν μια στρατιωτική εμπλοκή στην Ουκρανία. Οι ευρωπαϊκές χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, και ιδιαίτερα η Γερμανία, δεν φαίνονται διατεθειμένες να συζητήσουν άλλη επιλογή πέραν των οικονομικών κυρώσεων. Ορισμένες από τις βασικές του επιδιώξεις ήταν εξαρχής ορατές. Να σταματήσει η νατοϊκή διεύρυνση προς Ανατολάς. Για τον Πούτιν η ένταξη της Ουκρανίας (και της Γεωργίας) στο ΝΑΤΟ αποτελούν casus belli.

Eπιδιώκει τη φινλανδοποίηση της Ουκρανίας, ενδεχομένως και άλλων χωρών που συνορεύουν με τη Ρωσία, την εγκατάσταση καθεστώτων φιλικών προς τη Μόσχα και γενικότερα το πάγωμα της ανάπτυξης νατοϊκών υποδομών και εξοπλισμών στον πρώην σοβιετικό χώρο, στον άξονα Βαλτικής - Μαύρης Θάλασσας. Αυτοί τουλάχιστον ήταν οι διαφαινόμενοι στόχοι ως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές. Φυσικό αέριο Περίπου το 35%-40% του φυσικού αερίου που χρησιμοποιεί η Ευρώπη προέρχεται από τη Ρωσία. Στη χώρα μας η συμμετοχή του αερίου της Gazprom στο μείγμα αποτελεί περίπου το 1/3. Είναι φανερό πως οποιαδήποτε διαταραχή του εφοδιασμού με ρωσικό αέριο θα έχει επιπτώσεις στην οικονομία της ευρωζώνης, ανακόπτοντας τον ρυθμό ανάπτυξης. Σύμφωνα με ανάλυση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η αναλογική επίπτωση των τιμών του αερίου στο ΑΕΠ είναι κατά κανόνα μικρότερη από την αντίστοιχη επίπτωση από τις μεταβολές των τιμών του πετρελαίου. Όμως τα τελευταία χρόνια η συμμετοχή του αερίου στο ενεργειακό μείγμα έχει αυξηθεί, ιδιαίτερα στην Ελλάδα και κυρίως στη χρήση του ως καύσιμο ηλεκτρο-

παραγωγής, λόγω της απόσυρσης λιγνιτικών μονάδων. Η μεγάλη άνοδος της χονδρικής τιμής ηλεκτρισμού είναι μία πρώτη ένδειξη της συσχέτισης του αερίου με το ενεργειακό γίγνεσθαι στη χώρα μας. Άλλωστε η κατά πολύ μεγαλύτερη σε εύρος αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου σε σχέση με την άνοδο που επέδειξε το πετρέλαιο όλους αυτούς τους μήνες της ενεργειακής κρίσης, τείνει να αναδείξει τις τιμές του αερίου ως τον βασικό παράγοντα που επηρεάζει το ΑΕΠ αυτήν την εποχή. Η ΕΚΤ στην έκθεση Ιανουαρίου εκτιμά ότι η μέχρι τότε αύξηση της τιμής του αερίου και του πετρελαίου θα μπορούσε να μειώσει το ΑΕΠ της ευρωζώνης κατά περίπου 0,2% ως το τέλος του 2022. Με τα προ της ρωσικής εισβολής δεδομένα, οι εκτιμήσεις ήταν ότι οι τιμές του φυσικού αερίου θα κορυφωθούν μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2022, φθάνοντας ενδεχομένως επίπεδο τιμών γύρω στα 600% πάνω από τις τιμές του πρώτου τριμήνου 2021. Η εκτίμηση αυτή αντιστοιχεί σε τιμή ΤΤF φυσικού αερίου γύρω στα 130 ευρώ/MWh, επίπεδο που κατά καιρούς έχει επιτευχθεί στο ολλανδικό hub, που λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για όλη την Ευρώπη. Στις 24 Φεβρουαρίου 2022, όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, η τιμή TTF στο προθεσμιακό συμβόλαιο ενός μηνός ξεπέρασε προς στιγμή τα 140 ευρώ/MWh, για να διαμορφωθεί χαμηλότερα στο κλείσιμο της ίδιας ημέρας. Ας σημειωθεί ότι τον Δεκέμβριο το συμβόλαιο TTF για παραδόσεις τον επόμενο μήνα είχε ξεπεράσει τα 180 ευρώ/MWh. Mε βάση τη διαμόρφωση της τιμής του αερίου στην Ευρώπη, προ της εισβολής, αναλυτές της JP Morgan αναθεώρησαν αρνητικά τις προβλέψεις τους για την ανάπτυξη του ευρωπαϊκού ΑΕΠ στο 1% σε τριμηνιαία βάση για το πρώτο τρίμηνο του 2022, έναντι προγενέστερης πρόβλεψης για 1,5%. Σε υποβάθμιση σε 6% από 8% αρχικά προχώρησε ο οίκος και στις προβλέψεις του για την ανάπτυξη του ευρωπαϊκού ΑΕΠ το δεύτερο τρίμηνο του 2022, ενώ για όλο το 2022 η πρόβλεψη ανάπτυξης του ΑΕΠ της ευρωζώνης τοποθετήθηκε

ΘΕΜΑ

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

στο 4,1% και για το 2023 στο 3%. Το πού θα σταθεροποιηθούν οι τιμές του αερίου μετά τη ρωσική εισβολή και την επιβολή των κυρώσεων κατά της Ρωσίας αλλά και των αντιδράσεων της Μόσχας σε αυτές, ενδεχομένως μέσω των παραδόσεων αερίου, προς το παρόν παραμένει άγνωστο. Πάντως, μέχρι και την πρώτη ημέρα μετά την εισβολή οι ροές του φυσικού αερίου από τη Ρωσία δεν είχαν παρουσιάσει μεταβολές, ούτε καν από τον αγωγό μέσω Ουκρανίας, παρά τις μάχες. Ίσως αυτός να ήταν και ένας από τους βασικούς λόγους που οι τιμές του αερίου τη δεύτερη ημέρα της επίθεσης άρχισαν να υποχωρούν από τα υψηλά της προηγουμένης. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν παύουν οι ανησυχίες για το είδος της αντίδρασης της Ρωσίας ως προς τις κυρώσεις που της επέβαλε η Δύση. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η Ρωσία να μειώσει περαιτέρω τις εξαγωγικές της ροές προς τη Δύση, εκτιμούν οι αναλυτές. Οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να πείσουν τις αγορές ότι έχουν λάβει όλα τα μέτρα, παρότι το επίπεδο των αποθεμάτων στις αποθήκες της Ε.Ε. είναι σε αρκετά χαμηλά επίπεδα. Όλες οι χώρες έχουν κάνει συμφωνίες για επιπλέον παραδόσεις φορτίων LNG, μία επιλογή που ουσιαστικά είχε γίνει από τον Ιανουάριο, καθώς πολλά φορτία με αρχικό προορισμό τις χώρες της Άπω Ανατολή κατέληξαν σε ευρωπαϊκά λιμάνια.Σε ασκήσεις ετοιμότητας έχει προβεί και η Αθήνα, φροντίζοντας για πρόσθετα φορτία LNG, για διατήρηση στο φουλ του δυναμικού της Ρεβουθούσας και για τη χρήση ντίζελ σε όσες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο έχουν αυτή τη δυνατότητα, αν βέβαια χρειαστεί. Παράλληλα, η ΔΕΗ αν απαιτηθεί θα θέσει σε λειτουργία όσες λιγνιτικές μονάδες είναι ακόμα ικανές. Το γεγονός, πάντως, ότι τελειώνει ο χειμώνας λειτουργεί θετικά, καθώς λιγοστεύουν σταδιακά οι ανάγκες σε αέριο στην Ευρώπη και τη χώρα μας. Παρόλα αυτά, προβλέψεις για την εξέλιξη των τιμών είναι παρακινδυνευμένες. Προ του πολέμου, η εκτίμηση ήταν ότι μία περιορισμένη αποκλιμάκωση θα μπορούσε να ξεκινήσει μετά το τέλος του πρώτου τριμήνου, αλλά σε γενικό επίπεδο ουσιαστική μείωση δεν διαφαινόταν πριν από το τέλος του 2023, τουλάχιστον.

Νord Stream 2 Ήταν ένα από τα σημεία τριβής των ΗΠΑ και της Ε.Ε. με τη Ρωσία καθόλη τη διάρκεια της ουκρανικής κρίσης αλλά και προ αυτής. Ο αγωγός αερίου Nord Stream 2, κατασκευασμένος σε παράλληλη διαδρομή με τον «μεγαλύτερο αδελφό» του Nord Stream 1, σχεδιάστηκε για να ενώνει απευθείας τη Ρωσία με τη Γερμανία, παρακάμπτοντας την Ουκρανία. Ας σημειωθεί ότι το bypass της Ουκρανίας από το σύστημα των αγωγών που μεταφέρουν ρωσικό αέριο στην Ευρώπη αποτελεί στρατηγική επιδίωξη της Μόσχας από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 και μετά, από τότε που το Κίεβο άρχισε να στρέφεται προς τη Δύση. Δεδομένου ότι η παράκαμψη της Ουκρανίας από το εν λόγω σύστημα «κόβει» έσοδα και περιορίζει τη γεωπολιτική σημασία και αρκετών άλλων ευρωπαϊκών χωρών που λειτουργούν ως τράνζιτ στην εν λόγω διαδρομή ως τον τελικό προορισμό, το σχέδιο για το Nord Stream 2 συνάντησε εξαρχής αντιδράσεις, με τις πιο ισχυρές να προέρχονται από τις ΗΠΑ και τις Βρυξέλλες, που βλέπουν στον αγωγό μια προσπάθεια της Ρωσίας να ενισχύσει την εξάρτηση των Ευρωπαίων από το δικό της αέριο, ενώ η Ε.Ε. έχει ξεκάθαρα τοποθετηθεί υπέρ της διεύρυνσης των πηγών και των διόδων προμήθειας αερίου, προκειμένου να περιοριστεί η ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία. Επί χρόνια η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ προσπαθούσε να φέρει σε πέρας τον αγωγό και ως ένα σημείο τα κατάφερε, παρά τις αντιδράσεις του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, o οποίος στα τέλη του 2019 επέβαλε κυρώσεις σε όποια εταιρεία συνεργαζόταν για την κατασκευή του αγωγού. Εκείνη την εποχή ο αγωγός ήταν έτοιμος κατά περίπου 90%. Η πολιτική αλλαγή στη Γερμανία έφερε αλλαγή και στη στήριξη του Βερολίνου προς το έργο. Οι Πράσινοι, που συμμετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό, είχαν εξαρχής τεθεί κατά του αγωγού, θεωρώντας ότι οι νέες υποδομές αερίου ενισχύουν την εξάρτηση από ένα ρυπογόνο ορυκτό καύσιμο, πράγμα που δεν συνάδει με τους στόχους για το Κλίμα. Σε πρώτη φάση, οι γερμανικές Αρχές αποφάσισαν ότι ο αγωγός δεν πληρούσε τα κριτήρια πιστοποίησης, οπότε δεν έδωσαν το πράσινο φως για να λειτουργήσει ως το τέλος του 2021, όπως επιδίωκε η Ρωσία.

Τιμές πολλοί αναλυτές, όταν πέρυσι ανέβαιναν οι τιμές του αερίου και η Ρωσία δεν αύξανε τις παραδόσεις προς την Ευρώπη, εκτιμούσαν ότι επρόκειτο για μία πολιτική της Μόσχας προκειμένου να πιεστεί η Ευρώπη και να επιτρέψει τη λειτουργία του αγωγού. Ας σημειωθεί ότι o Nord Stream 2

ανήκει μεν στη Gazprom, αλλά μέσω ενός ιδιαίτερου σχήματος στο 50% της χρηματοδότησης του έργου μετέχουν οι εταιρείες Shell, η αυστριακή OMV, η γαλλική Engie και οι γερμανικές Uniper και Wintershall DEA. Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το σκηνικό αλλάζει. Η Γερ-

μανία ανακοίνωσε ότι παγώνει τις διαδικασίες για τον αγωγό. Μάλιστα, κάποιες γερμανικές εταιρείες δήλωσαν ότι αν το έργο σταματήσει με πολιτική απόφαση, τότε το κράτος θα πρέπει να αποζημιώσει τις εταιρείες. Το μέλλον θα δείξει αν η απόφαση για το πάγωμα του Nord Stream 2 θα είναι οριστική.

11

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

12 ΚΙΕΒΟ

Πόσο ήρωας είναι τελικά ο Ζελένσκι; ■ Μία ακόμα παράσταση, ή… ■ Aπό τον Le Monde

Α

πό τους υποστηρικτές του αναδεικνύεται ως «πολέμαρχος», ήρωας ικανός να αντισταθεί στον Βλαντιμίρ Πούτιν. Για τους φιλορώσους, από την άλλη, είναι απλώς ένας ατζαμής και ένοχος ηγέτης, διότι οδήγησε τη χώρα του σε πόλεμο. Η αντιπαράθεση για τον 44χρονο νυν πρόεδρο της Ουκρανίας και πρώην κωμικό ηθοποιό Βολοντίμιρ Ζελένσκι παίρνει σάρκα και οστά, και με το παραπάνω, σε κοινωνικά δίκτυα και δημοσιεύματα ακόμη και παραπλανητικά, ως συνήθως.

Ακολουθούν τέσσερα παραδείγματα από τη Le Monde.

Φήμες ότι πέταξε στο Λβιβ Γάλλοι με γαλόνια στη συνωμοσιολογία, όπως ο τραγουδιστής Francis Lalanne ή ο ειδικός περί τους εξωγήινους Silvano Trotta, κυκλοφόρησαν το προσφάτως μια φήμη για υποτιθέμενη αναχώρηση του Ζελένσκι από το Κίεβο. «Εξεπλάγην βλέποντας ένα βίντεο με τον ψεύτη κωμικό πρόεδρο να λέει ότι βρίσκεται στο Κίεβο, ενώ αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Μάριο Ντράγκι, είχαν πει ότι κρύβεται» επιχειρηματολογούσαν και οι δύο σε ένα πανομοιότυπο κείμενο, που μεταδόθηκε στο Telegram από τον Silvano Trotta, στο Twitter και στο VK (το ρωσικό Facebook) από τον Francis Lalanne. «Λέει ψέματα στον λαό του, εγκατέλειψε το Κίεβο και άφησε μαγνητοσκοπημένα βιντεάκια» πρόσθεταν. Ως αποδεικτικό στοιχείο επισύναψαν ένα στιγμιότυπο αγγλόφωνου δημοσιεύματος στον φιλορωσικό ιστότοπο Sputnik, που βεβαίωνε ότι ο Ουκρανός πρόεδρος είχε καταφύγει στο Λβιβ, στα δυτικά της χώρας. Σύμφωνα με τον Guillaume Brossard, έναν από τους ιδρυτές του ιστότοπου HoaxBuster, αυτή η φήμη κυκλοφόρησε από το κρατικό πρακτορείο RIA Novosti και εν συνεχεία αναπαρήχθη από τις ρωσικές εκδόσεις

του RT (πρώην Russia Today) και του Sputnik. Ο ίδιος ο Ζελένσκι απάντησε μέσω των λογαριασμών του σε Twitter, Facebook και Instagram. «Πολλές ψευδείς πληροφορίες λένε ότι θα έλεγα στον στρατό μας να αφήσει τα όπλα. Είμαι εδώ και ο στρατός μας δεν καταθέτει τα όπλα. Θα παλέψουμε για τη χώρα μας» δήλωνε την ίδια μέρα βιντεοσκοπώντας τον εαυτό του μπροστά στο διάσημο Σπίτι με τις Χίμαιρες, που βρίσκεται πολύ κοντά στην έδρα της ουκρανικής Προεδρίας στο Κίεβο. Σύμφωνα με το πρακτορείο Associated Press, είχε ήδη αρνηθεί να φυγαδευτεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες, επιμένοντας ότι χρειάζεται πυρομαχικά «και όχι σοφέρ». Το προηγούμενο βράδυ είχε κοινοποιηθεί ακόμη ένα βίντεό του στους δρόμους του Κιέβου, δίπλα στον πρωθυπουργό Ντενίς Σμιχάλ (ο οποίος μιλούσε στο τηλέφωνό του για να αποδείξει ότι δεν πρόκειται για ηχογραφημένο μήνυμα) και τον σύμβουλό του Μιχαΐλο Ποντολιάκ. Από τότε ο Ζελένσκι μοιράζεται καθημερινά στη σελίδα του στο Facebook αποσπάσματα από συνεντεύξεις Τύπου που παραθέτει από το γραφείο της Προεδρίας της Ουκρανίας, προκειμένου να ενημερώνει τους πολίτες της χώρας για τις εξελίξεις.

Φωτογραφίες με στολή από το μέτωπο Για να χαιρετίσουν τη γενναιότητα του προέδρου Ζελένσκι, οι υποστηρικτές του μετέδωσαν πολλές φωτογραφίες του στην πρώτη γραμμή, σαν να συμμετείχε στις στρατιωτικές επιχειρήσεις. «Σε λίγες μέρες αυτός ο άνθρωπος θα έχει μάθει στον κόσμο τι σημαίνει η λέξη «ανδρεία»» γράφει συγκινημένος ένας χρήστης του Twitter, δημοσιεύοντας φωτογραφία του Ουκρανού προέδρου με στρατιωτική στολή. Άλλος ισχυρίστηκε σε tweet την προηγούμενη Παρασκευή ότι «ο πρόεδρος βρέθη-

ΚΙΕΒΟ

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

κε στην πρώτη γραμμή πριν από λίγες ώρες, ανατολικά του Κιέβου». «Είναι γενναίος» αναφωνεί. Και πάλι το μήνυμα συνοδεύεται από φωτογραφία του Ουκρανού ηγέτη με στρατιωτική στολή. Οι φωτογραφίες είναι πράγματι γνήσιες, αλλά τραβήχτηκαν πολύ πριν από τη ρωσική εισβολή, εδώ και πάνω από έναν χρόνο. Τότε, τον Φεβρουάριο του 2021, συνοδεία Δυτικών διπλωματών ο Ζελένσκι είχε επισκεφτεί την πρώτη γραμμή των τότε επιχειρήσεων κατά των φιλορώσων αυτονομιστών, στην ανατολική Ουκρανία. Σχετική αναφορά από το γαλλικό πρακτορείο AFP είχε προβληθεί στο Youtube.

Ένοπλος στην τηλεόραση Αρκετοί χρήστες του διαδικτύου μοιράστηκαν μια σκηνή από φιλμ, όπου ο Ζελένσκι αρπάζει δύο οπλοπολυβόλα και πυροβολεί βουλευτές σε κάποιο κοινοβούλιο, διακηρύσσοντας το μίσος του για τους φιλορώσους της χώρας. «Είναι αλήθεια, ακόμα κι αν δεν το πιστεύεις! Πριν από μερικά χρόνια ο Ζελένσκι χρησιμοποίησε αυτό το προε-

κλογικό σποτ, εξαγγέλλοντας ότι θα απαλλαγεί η χώρα από τους διεφθαρμένους φιλορώσους πολιτικούς». Αυτό το tweet προέρχεται από ερασιτέχνη δημοσιογράφο που ζει στο Μαϊάμι και έχει κοινοποιηθεί πάνω από 4.000 φορές διεθνώς. Όμως, δεν πρόκειται για προεκλογικό βίντεο του 2019. Πρόκειται για απόσπασμα από τηλεοπτική σειρά του 2016, στην οποία διακρίθηκε ως ηθοποιός ο νυν πρόεδρος. Η σειρά αφηγείται την ιστορία ενός τίμιου πλην αφελούς καθηγητή ιστορίας που έγινε πρόεδρος τυχαία, μετά τη δημοσίευση ενός βίντεο όπου επέκρινε τη διαφθορά. Πάσα ομοιότης συμπτωματική.

Το μοντάζ με τη σβάστικα Για να δικαιολογήσει την ουκρανική εισβολή, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν διακήρυξε ως στόχο να «αποναζιστικοποιήσει» τη χώρα. «Λένε ότι είμαστε ναζί. Πώς γίνεται αυτό σε μια χώρα που έδωσε οκτώ εκατομμύρια ζωές στη μάχη κατά του ναζισμού;» απάντησε ο Ζε-

λένσκι. Αυτή η κατηγορία δεν είναι νέα. Είναι μέρος της ρωσικής προπαγάνδας ότι η σοβιετική νίκη επί του ναζισμού είναι ιερή. «Εχει μετατραπεί σε πραγματική «πολιτική θρησκεία» τα τελευταία χρόνια» δήλωσε στη Le Monde ο Jean-Sylvestre Mongrenier, ερευνητής στο Ινστιτούτο Thomas More. Στα κοινωνικά δίκτυα, αυτή η άποψη εμπλουτίζεται και με μια φωτογραφία του προέδρου με μια ποδοσφαιρική φανέλα που φέρει τη σβάστικα. Η εικόνα αποτελεί ένα χονδροειδές ψέμα. Είναι ένα μάλλον ευτελές φωτομοντάζ. Με μόλις λίγα κλικ θα ανακαλύψετε την αρχική φωτογραφία: δημοσιεύτηκε στα κοινωνικά δίκτυα από τον ίδιο τον Ζελένσκι, για παράδειγμα στο Instagram στις 8 Ιουνίου 2021, αλλά χωρίς σβάστικα. Πόζαρε με τη φανέλα της ουκρανικής Εθνικής ομάδας με το όνομά του, με αφορμή το Euro. Στη φανέλα προβαλλόταν ο χάρτης της Ουκρανίας όπου συμπεριλαμβανόταν και η Κριμαία, ύστερα η Ρωσία αντέδρασε οργισμένα και η φανέλα αποσύρθηκε.

13

14 ΕΜΠΑΡΓΚΟ

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

Μετρούν τις πληγές τους οι εισηγμένες ■ Ποιες εισάγουν, ποιες έχουν παραγωγικές μονάδες Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Δ

ιατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας, και πάλι, φέρνει η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, με τις εισηγμένες να σημειώνουν πως είναι αναπόφευκτες οι αυξήσεις τιμών. Τον υψηλό πληθωρισμό φαίνεται πως φοβούνται και οι επενδυτές στο χρηματιστήριο και ρευστοποιούν τις θέσεις τους. Αναλυτές σημειώνουν πως μπορεί να δούμε τον πληθωρισμό να σκαρφαλώνει πάνω από το 8% και να μειώνεται η ανάπτυξη στη χώρα, ενώ σύννεφα άρχισαν να μαζεύονται και αναφορικά με τις εκτιμήσεις για την τουριστική περίοδο. Η χώρα έχει στηρίξει πολλά στη φετινή τουριστική σεζόν προκειμένου να υπάρξει υψηλή ανάπτυξη. Τα στοιχεία για τις τιμές παραγωγού που ανακοινώθηκαν πρόσφατα και έδειξαν αύξηση 31,6% στον γενικό δείκτη τιμών παραγωγού τον Ιανουάριο ανησύχησαν αρκετά στελέχη της αγοράς. Αλευροβιομηχανίες, μεταλλουργικές εταιρείες αλλά και εταιρείες με εργοστάσια στη Ρωσία και την Ουκρανία επηρεάζονται από τις εξελίξεις. Οι εταιρείες που εισάγουν μέταλλα αλλά και σιτηρά περιμένουν αύξηση των τιμών. Επιπλέον, το ενεργειακό κόστος αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω, επηρεάζοντας και άλλους κλάδους της επιχειρηματικής δραστηριότητας αλλά και τα νοικοκυριά.

Οι εισηγμένες που επηρεάζονται από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία Με 10 εργοστάσια στη Ρωσία και ένα στη Ρουμανία και με 21% του όγκου των πωλήσεων στις συγκεκριμένες αγορές, η μετοχή της Coca Cola 3Ε έχει από τις σημαντικότερες εκθέσεις μεταξύ των εισηγμένων εταιρειών, εξέλιξη που έχει αποτυπωθεί και στο ταμπλό του Χ.Α. Η διοίκηση είχε αναφέρει πριν από λίγες μέρες ότι επεξεργάζεται διάφορα σενάρια, και για να αμβλύνει κάπως τις εντυπώσεις υπενθύμισε πως έχει ξαναζήσει τέτοιες καταστάσεις. Κάποιοι αναλυτές ανέφεραν στα σχόλιά τους πως ίσως χρειαστεί να μειώσουν τις εκτιμήσεις τους για την κερδοφορία της εταιρείας. Μεγάλη έκθεση έχει η Frigoglass, της οποίας ο μεγαλύτερος πελάτης είναι η Coca Cola. Όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή της, οι αγορές της Ρωσίας και της Ουκρανίας αποτελούν το 14,5% και το 2,4% των πωλήσεων του Ομίλου, αντίστοιχα, σύμφωνα με τα μη ελεγμένα στοιχεία του 2021. Η θυγατρική της στη Ρωσία είχε, επίσης, σημαντικές εξαγωγές (ετοίμων και ημιετοίμων προϊόντων) σε

άλλες χώρες και σε θυγατρικές του Ομίλου το 2021, καθώς λειτουργεί ως κύρια μονάδα παραγωγής στην Ευρώπη μετά το περιστατικό πυρκαγιάς στο εργοστάσιο στη Ρουμανία τον Ιούνιο του 2021. Περαιτέρω, η θυγατρική στη Ρωσία αποτελεί το 20% του ενεργητικού του Ομίλου για το 2021. Η Σαράντης είναι μία μετοχή που επλήγη επίσης σημαντικά και αυτό αποδίδεται στο γεγονός πως, όπως ενημέρωσε και η ίδια η εταιρεία, δραστηριοποιείται στις αγορές της Ουκρανίας και της Ρωσίας μέσω των κατά 100% θυγατρικών εταιρειών Ergopack LLC και Hoztorg LLC, αντίστοιχα. Το εργοστάσιο της Ergopack, που βρίσκεται στο Kaniv, δεν λειτουργεί προσωρινά. Οι πωλήσεις της Ergopack LLC το 2021 αντιπροσωπεύουν το 6,7% επί των συνολικών πωλήσεων του Ομίλου και οι πωλήσεις της Hoztorg LLC το 2021 αντιπροσωπεύουν το 0,5% επί των συνολικών πωλήσεων του Ομίλου. Οι αγορές από την Ουκρανία αφορούν τις δραστηριότητες σε αυτή τη χώρα και αποτελούν ποσοστό μικρότερο του 5% των ενοποιημένων αγορών. Μία σημαντική εξάρτηση φαίνεται πως έχουν οι αλευροβιομηχανίες και οι εκτιμήσεις είναι πως θα οδηγηθούμε σε αύξηση των τιμών. Οι Μύλοι Λούλη, σε ό,τι αφορά τις αγορές σιτηρών από

ΕΜΠΑΡΓΚΟ 15

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

που έχουν business στη Ρωσία

τις χώρες αυτές και ειδικότερα από τη Ρωσία, κατά το προηγούμενο έτος αποτελούσαν το 17% της αξίας των συνολικών σιτηρών που άλεσε ο Όμιλος. Ο Όμιλος εισάγει πρώτες ύλες από αρκετές χώρες και έτσι έχει εναλλακτικές λύσεις σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η προμήθεια από τις εμπλεκόμενες χώρες.Η Σαραντόπουλος αγοράζει επίσης σιτηρά προέλευσης Ρωσίας και Ουκρανίας, μέσω τρίτων προμηθευτών. Οι αγορές αυτές για τη χρήση 2021 αντιπροσωπεύουν περίπου το 32% της αξίας των συνολικών αγορών σίτου του Ομίλου, ενώ για τη χρήση 2020 το 29,5% αντίστοιχα. Όπως αναφέρει η εταιρεία, η Ρωσία και η Ουκρανία αποτελούν, ως γνωστόν, τον σιτοβολώνα της Ευρώπης. Η πολεμική σύγκρουση των δύο αυτών χωρών κατά την εκτίμηση της διοίκησης, που στηρίζεται σε γνώμες διεθνών αναλυτών, θα επιφέρει διαταραχές στον εφοδιασμό των ευρωπαϊκών (και όχι μόνο) χωρών με σιτάρι αυτής της προέλευσης, γεγονός που με τη σειρά του θα επηρεάσει το κόστος παραγωγής αλεύρου. Η διοίκηση της εταιρείας, παρακολουθώντας στενά τις σχετικές εξελίξεις και τα συνεπάγωγα προβλήματα προμήθειας σίτου, προσανατολίζεται στις λοιπές αγορές σίτου (στις οποίες ούτως ή άλλως έχει πρόσβαση) με γνώμονα την απρόσκοπτη τροφοδοσία της παραγωγικής της δια-

δικασίας και την κατά το δυνατόν συγκράτηση της αναπόφευκτης ανόδου του κόστους του τελικού προϊόντος. Οι Μύλοι Κεπενού αναφέρουν πως το ποσοστό της αξίας των αγορών σε πρώτες ύλες (σιτηρά) για τη χρήση 2021 από τις χώρες αυτές ανήλθε σε 33% της συνολικής αξίας αγορών σιτηρών. Όμως και οι μεταλλουργικές εταιρείες φαίνεται πως επηρεάζονται. Το ποσοστό του κύκλου εργασιών της ΣΙΔΜΑ που σχετιζόταν με πωλήσεις εισαγόμενων προϊόντων από τις παραπάνω χώρες αφορούσε περί το 6,5% επί του συνόλου. Το ποσοστό των αγορών προϊόντων από τις παραπάνω χώρες αφορούσε περί το 6,8% επί του συνόλου των εισαγωγών της εταιρείας. Η εταιρεία έχει μεγάλη διασπορά προμηθευτών από διάφορες χώρες, ώστε να εξασφαλίζει την απρόσκοπτη συνέχεια στην εφοδιαστική της αλυσίδα. Ωστόσο, αρκετοί από τους παραγωγούς χάλυβα εξαρτώνται σε κάποιο, μη αμελητέο, βαθμό σε προμήθεια πρώτης ύλης από περιοχές της Ουκρανίας και της Ρωσίας. Όσον αφορά την εκτίμηση της διοίκησης για τις έμμεσες επιδράσεις των πρόσφατων εξελίξεων στην Ουκρανία και τη Ρωσία, σε πιθανό σενάριο παρατεταμένης διένεξης, το κόστος ενέργειας στην ευρωζώνη και κατά συνέπεια στη χώρα μας θα αυξηθεί, ωθώντας υψηλότερα τον πληθωρισμό. Παρά το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν σχεδίαζε άμεσα την αύξηση των επιτοκίων με στόχο την καταπολέμηση του πληθωρισμού, το πιθανότερο σενάριο θα είναι να ακολουθήσει συντομότερα τις ομόλογες κεντρικές τράπεζες της Αγγλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Έμμεση επίδραση της αύξησης των επιτοκίων θα είναι η αύξηση του χρηματοοικονομικού κόστους της εταιρείας με αντίστοιχη αρνητική επίδραση στα αποτελέσματά της. Η Τζιρακιάν αναφέρει πως οι εμπλεκόμενες χώρες αποτελούν σημαντικές πηγές παραγωγής πρώτων υλών χάλυβα τόσο για την παγκόσμια αγορά όσο και για τον εγχώριο χαλυβουργικό κλάδο. Η εταιρεία προμηθεύεται σταθερά και επί πολλά έτη πρώτες ύλες από τις ανωτέρω αγορές χάλυβα καλύπτοντας μέρος των αναγκών της. Κατά το έτος 2021 η εταιρεία κάλυψε από τις ανωτέρω αγορές μόνο το 17% των αναγκών της σε χάλυβα, ενώ η αναλογία των διατηρούμενων αποθεμάτων της ανέρχεται στο 3% του ενεργητικού της. Κατά τη χρήση 2021, η εισηγμένη Αφοί Κορδέλλου δεν πραγματοποίησε καμία αγορά από τη Ρωσία, ενώ οι αγορές που πραγματοποίησε από την Ουκρανία κάλυψαν το 17% των συνολικών αγορών εμπορευμάτων. Για τα είδη ουκρανικής προέλευσης που αγόρασε η εταιρεία το 2021, υπάρχουν εναλλακτικοί προμηθευτές τόσο στην Ευρωπαϊκή Ενωση όσο και σε άλλες γειτονικές χώρες. Τέλος, η Έλτον διαθέτει θυγατρική με έδρα το Κίεβο και είναι σε προσωρινή αναστολή, αλλά δεν αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά τον Όμιλο.

16 ενεργεια

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

Ποιοι πάροχοι χρωστούν σε ΔΕΔΔΗΕ, ΑΔΜΗΕ, ΔΑΠΕΕΠ Του Eιδικού Συνεργάτη

Υ

πό στενή παρακολούθηση έχουν τεθεί δύο συν ένας ιδιώτες πάροχοι εξαιτίας των οφειλών που εμφανίζουν απέναντι στους διαχειριστές του συστήματος ηλεκτρισμού. Αν και

οι δύο συν ένας πάροχοι δεν είναι οι μόνοι που εμφανίζουν ανοίγματα προς τους διαχειριστές, κάτι που ισχύει σχεδόν για το σύνολο της αγοράς, εντούτοις οι συγκεκριμένες εταιρείες είναι οι μόνες που παρουσιάζουν υψηλές οφειλές εκτός ρύθμισης ή χωρίς εγγύηση,

κάτι που ισχύει για τους άλλους οφειλέτες. Σε κάθε περίπτωση, το θέμα των οφειλών στην αγορά ηλεκτρισμού τέθηκε επί τάπητος σε αλλεπάλληλες συσκέψεις που πραγματοποιήθηκαν το προηγούμενο διάστημα, με τη συμμετοχή του ΥΠΕΝ, της ΡΑΕ, των διαχειρι-

ενεργεια

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

στών, αλλά και των εταιρειών προμήθειας. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι οφειλές προς τους διαχειριστές εμφανίζονται διογκωμένες για μια σειρά από λόγους: Πρώτον, η έκρηξη των τιμών της ενέργειας έχει οδηγήσει σε υπερδιπλασιασμό των αναγκών σε κεφάλαια κίνησης για τις εταιρείες προμήθειας. Όσο μεγαλύτερο το πελατολόγιο και η κατανάλωση τόσο μεγαλώνουν και οι ανάγκες για αγορές ενέργειας που καλούνται να διαχειριστούν οι πάροχοι. Το πρόβλημα είναι εντονότερο για τους μη καθετοποιημένους παίκτες της αγοράς, με δεδομένο ότι οι καθετοποιημένες εταιρείες εμφανίζουν αυξημένα έσοδα από την αγορά, λόγω ακριβώς των υψηλών τιμών στις αγορές ηλεκτρισμού. Δεύτερον, η αύξηση των λογαριασμών έχει δημιουργήσει προβλήματα εισπραξιμότητας για τους παρόχους. Αν και οι περισσότερες εταιρείες εμφανίζονται καθησυχαστικές, εντούτοις το πρόβλημα είναι υπαρκτό. Ενδεικτικά να σημειωθεί ότι ο μεγαλύτερος παίκτης της αγοράς, η ΔΕΗ, έχει καταφέρει να διατηρήσει σταθερό το ύψος των ανεξόφλητων οφειλών. Αυτό έχει επιτευχθεί λόγω της μείωσης που καταγράφεται όσον αφορά τις παλαιές οφειλές, που ισοσταθμίζει τις νέες οφειλές που δημιουργούνται. Ωστόσο πρέπει να τονιστεί ότι οι πάροχοι είναι πλέον πολύ πιο αυστηροί σε σχέση με το παρελθόν και δύσκολα θα εμφανιστούν ανοίγματα της τάξη των 3 δισ. ευρώ που είχαν παρουσιαστεί στο αποκορύφωμα του κινήματος «Δεν πληρώνω», κατά την περίοδο 2015-2018. Τρίτον, αρκετοί πάροχοι, προκειμένου να διευκολύνουν τους πελάτες τους να αντεπεξέλθουν στα αυξημένα κόστη, έχουν προχωρήσει σε διακανονισμούς. Η αξία των διακανονισμών που έχουν γίνει το τελευταίο διάστημα υπολογίζεται ότι έχει αυξηθεί ανάλογα με την εταιρεία από 100% έως 300%, σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα.

Αυξήθηκαν οι οφειλέτες Σύμφωνα με πληροφορίες, περίπου οι μισοί πάροχοι εμφανίζονται να έχουν καθυστερήσει την αποπληρωμή των υποχρεώσεών τους προς το ΔΕΔΔΗΕ, το ΔΑΠΕΕΠ και τον ΑΔΜΗΕ, καθώς επίσης και προς τους Δήμους, όπως έχει γίνει γνωστό από την ΚΕΔΕ. Το σύνολο των οφειλών ωστόσο των εταιρειών είναι είτε διακονισμένο είτε εγγυημένο, όπως προβλέπει και η σχετική υπουργική απόφαση που εκδόθηκε το περασμένο καλοκαίρι από τον αρμόδιο υπουργό ενέργειας Κ. Σκρέκα. Εξαίρεση στον κανόνα των ρυθμισμένων ή εγγυημένων οφειλών αποτελούν οι εταιρείες Volterra, Volton και ΚΕΝ (η οποία έχει εξαγοραστεί από τη Volton). Οι οφειλές της Volterra εμφανίζονται να φτάνουν τα 37 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα υψηλές εμφανίζονται και οι οφειλές των Volton και ΚΕΝ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Volterra βρίσκεται σε διαδικασία πώλησης από τον μητρικό όμιλο Avax, έχοντας ως asset το χαρτοφυλάκιο αιολικών πάρκων σε λειτουργία ή ανάπτυξη. Μεταξύ των ενδιαφερομένων για την απόκτηση της Volterra εμφανίζονται οι όμιλοι Motor Oil και ΕΛΠΕ, η Mytilineos, η Iberdrola και η Enel.

Συστημικός κίνδυνος Η ενεργειακή κρίση έχει προκαλέσει τριγμούς στην αγορά του ηλεκτρισμού, καθώς οι αυξημένες τιμές συνεπάγονται αυξημένες ανάγκες σε κεφάλαια για τις εταιρείες προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος, από τα επίπεδα των 50 ευρώ/MWh που βρισκόταν πέρυσι, εκτινάχθηκε τον Δεκέμβριο σε ιστορικό υψηλό στα 235,38 ευρώ/MWh. Με τη ζήτηση να διαμορφώνεται στις 4.880 GWh, το συνολικό μηνιαίο κόστος της αγοράς ηλεκτρισμού έχει εκτιναχθεί πάνω από το 1,1 δισ. ευρώ, από τα επίπεδα των 240

εκατ. ευρώ που ήταν προ κρίσης. Τα αυξημένα κόστη δημιουργούν πρόβλημα στις εταιρείες προμήθειας. Όπως αναφέρουν πηγές του κλάδου, το διαχειριστικό κόστος για κάθε πελάτη κυμαινόταν την άνοιξη στα 200 ευρώ/μήνα και πλέον έχει ξεπεράσει τα 400 ευρώ. Ενδεικτικά για μια εταιρεία προμήθειας με 300 χιλιάδες πελάτες, οι ανάγκες σε κεφάλαια κίνησης έχουν αυξηθεί από τα 60, πάνω από τα 120 εκατ. ευρώ. Το πρόβλημα της ρευστότητας είναι ακόμη μεγαλύτερο για τις εταιρείες που δεν είναι καθετοποιημένες και δεν έχουν δραστηριότητα στην παραγωγή, ωστόσο ακόμη και οι καθετοποιημένοι παίκτες βρίσκονται πλέον υπό πίεση. Η αβεβαιότητα επιτείνεται και από το γεγονός ότι ακόμη οι εταιρείες δεν γνωρίζουν λεπτομέρειες για τον τρόπο που θα εφαρμοστεί η επιδότηση των λογαριασμών και κυρίως για το πότε θα δοθούν τα χρήματα της επιδότησης.

Μηχανισμός Η εκρηκτική αύξηση στο χονδρεμπορικό κόστος που πυροδοτεί νέες αυξήσεις στα τιμολόγια της λιανικής οδήγησε την κυβέρνηση να αποφασίσει διαδοχικά αυξήσεις στην επιδότηση των λογαριασμών. Αρχικά είχε αποφασιστεί να δοθούν 150 εκατ. ευρώ με στόχο να επιδοτηθούν με 9 ευρώ τον μήνα οι λογαριασμοί ρεύματος. Ωστόσο, καθώς οι τιμές εκτροχιάστηκαν σε μεγαλύτερο βαθμό από τους αρχικούς υπολογισμούς, το ύψος του ποσού αποφασίστηκε να υπερδιπλασιαστεί και να φτάσει στα 400 εκατ. ευρώ, με τη μηνιαία επιδότηση να φτάνει τον Ιανουάριο τα 39 ευρώ/μήνα. Συνολικά η κυβέρνηση έχει διαθέσει από την αρχή της κρίσης ποσό ύψους 2 δισ. ευρώ για την επιδότηση των λογαριασμών ρεύματος και φυσικού αερίου.

17

18

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

Διασπορά κινδύνου, η συνταγή για ■ Εν μέσω γεωστρατηγικών αλλαγών

Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Σ

ε κατάσταση συναγερμού έχουν περιέλθει οι αγορές μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τις κινήσεις των επενδυτών να παραπέμπουν σε ναρκοπέδιο όπου ανά πάσα στιγμή μπορεί να υπάρξουν εκρήξεις. Οι διακυμάνσεις, η μεταβλητότητα και η αγωνία για τις αποτιμήσεις για έναν πόλεμο που γίνεται στην ανατολική Ευρώπη ανησυχούν για τη νέα εποχή που διανοίγεται, αφού πλέον δεν υπάρχει αναλυτής που να μη συζητεί για την ανάσταση του Ψυχρού Πολέμου, μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, με τη διαφορά ότι τα οικονομικά συμφέροντα μπορούν να πλήξουν σε ικανό βαθμό τα αντιμαχόμενα στρατόπεδα στην αρένα της Ουκρανίας. Το πετρέλαιο έχει επιστρέψει, για παράδειγμα, στα υψηλά του 2014, πάνω από τα 100 δολάρια για το brent, επίπεδα στα οποία διαμορφωνόταν το 2014, όταν η Ρωσία προσαρτούσε την Κριμαία. Οι δε τιμές του αερίου κινούνται σε δυσθεώρητα επίπεδα, πάνω από τα 115 δολάρια, τη στιγμή που η ρωσική εισβολή επιτάσσει την αλλαγή στην ενεργειακή στρατηγική της Ευρώπης και ειδικά της Γερμανίας, που πάνω από 60% εξαρτάται από το ρωσικό αέριο. Στις στρατηγικές αναλύσεις των ξένων οίκων αναφέρεται ένα μεγάλο διάστημα αβεβαιότητας στο κόστος ενέργειας, αφού από την απόφαση της Γερμανίας, π.χ., να αποκοπεί από την ενεργειακή αγκαλιά της Μόσχας, θα απαιτηθεί διάστημα τουλάχιστον δύο ετών

μέχρι να κατασκευάσει στα λιμάνια της hubs υποδοχής υγροποιημένου φυσικού αερίου. Μέχρι τότε, τι; Κι αν οι συνθήκες εξαιρούν την παροχή και διασφάλιση ενέργειας σε καιρό πολέμου, το Bloomberg σε άλλη ανάλυσή του προετοιμάζει τις αγορές για το ενδεχόμενο μίας παγκόσμιας Lehman Brothers, από τη στιγμή που η Δύση πέταξε έξω από τις παγκόσμιες συναλλαγές το ρωσικό τραπεζικό σύστημα! Οι ρωσικές τράπεζες ήδη άρχισαν να «σκάνε», με την Sberbank, ρωσικών συμφερόντων αλλά με έδρα τη Βιέννη, να μην μπορεί να καλύψει τις αναλήψεις τις οποίες τράβηξαν σε ένα βράδυ, την πε-

ρασμένη εβδομάδα, οι καταθέτες της. Αναλήψεις δύο ημερών έγιναν σε μία μόλις ημέρα! Ευτυχώς, οι δεσμοί των ευρωπαϊκών τραπεζών με τις ρωσικές είναι μηδαμινές, σχολιάζουν οι αναλυτές, αλλά το ζήτημα που ενδεχομένως τεθεί, είναι τι γίνεται με τον ενδοτραπεζικό δανεισμό, ο οποίος, επίσης, είναι σχετικά χαμηλός, αφού η ρωσική οικονομία αποτελεί αναδυόμενη αγορά, πολύ κοντά στην κατηγορία των «σκουπιδιών», κατά τον S&P. Για τους λόγους αυτούς, Goldman Sachs, Citigroup και JP Morgan εκτιμούν ότι οι κλυδωνισμοί για τα χρηματιστήρια θα είναι ελάχιστοι και πως υπάρχουν ακόμα

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

καλές αποδόσεις στις αγορές

περιθώρια για τη δημιουργία ενός ισορροπημένου χαρτοφυλακίου, που θα εμπεριέχει και ρίσκο, αλλά και «κάλυψη», με διασπορά κινδύνου σε μετοχές, αλλά και εμπο-

ρεύματα τα οποία καλπάζουν και θα συνεχίσουν να καλπάζουν όσο ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν σφίγγει τον κλοιό μέσα στο ουκρανικό έδαφος. Η J.P. Morgan θεωρεί ότι

οι επενδυτές θα πρέπει να διατηρήσουν το hedging έναντι του γεωπολιτικού σοκ, αλλά να παραμείνουν στρατηγικά τοποθετημένοι στις μετοχές, καθώς έρχονται υψηλότερες αποδόσεις και ανάκαμψη στα risk assets. Η ίδια δηλώνει πως παραμένει overweight στις μετοχές και underweight στα ομόλογα, καθώς δεν θεωρεί ότι ο γεωπολιτικός κίνδυνος θα απειλήσει τις προοπτικές ανάπτυξης του 2022, ενώ αναμένει περαιτέρω αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων, αφού οι τιμές των επιτοκίων σταδιακά κινούνται υψηλότερα. Από την πλευρά της, η UBS θεωρεί ότι αν και είναι αδύνατο να κριθεί το ακριβές μέγεθος των γεωπολιτικών επιπτώσεων στις αγορές, τέτοια γεγονότα γενικά δεν εμπόδισαν τις μετοχές να κινηθούν υψηλότερα σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα και οι διορθώσεις που οφείλονται σε γεωπολιτικά γεγονότα είναι συνήθως βραχύβιες για καλά διαφοροποιημένα χαρτοφυλάκια. Σύμφωνα με τον ελβετικό οίκο, η διαφοροποίηση προσφέρει προστασία σε μία bear market: στις bear markets από το 1945, ο S&P 500 υποχώρησε κατά μέσο όρο 34,5% ενώ ένα καλά διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο έχασε κατά μέσο όρο 20% και κατέγραψε νέο ιστορικό υψηλό, κατά μέσο όρο, μέσα σε 30 μήνες.

μα και παρά το sell off, οι ελληνικές τραπεζικές μετοχές υπεραποδίδουν με διπλάσια ποσοστά ανόδου από το ξεκίνημα της χρονιάς. Ταυτόχρονα, μακρο/οικονομικά, όλα δείχνουν ότι τα προγράμματα επαναγοράς ομολόγων από την ΕΚΤ θα συνεχιστούν και το 2022, χωρίς να υπάρξει ειδική εξαίρεση

για την Ελλάδα. Που σημαίνει ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να πάει χέρι χέρι με την ΕΚΤ μέχρι την ανάκτηση της πολυπόθητης επενδυτικής βαθμίδας έως τις αρχές του 2023. Τέλος, η δημοσιονομική χαλάρωση θα ισχύει και το 2023, ενώ η τουριστική σεζόν βρίσκεται μπροστά.

Ελλάδα Στο ίδιο μήκος κύματος και το ίδιο προσεκτικά κινούνται οι επενδυτές στην ελληνική αγορά, με τους Έλληνες διαχειριστές από το Λονδίνο να στέκονται στο ενεργειακό ζήτημα που ενδεχομένως επηρεάσει την ελληνική οικονομία. Αλλά η μεγάλη εικόνα δεν είναι αυτή. Σύμφωνα με τους ίδιους, ακό-

19

20

eneργεια

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

Φυσικό αέριο και commodities

Ανησυχία για ντόμινο αυξήσεων

-

■ Πολιτικός κίνδυνος από τον πληθωρισμό ■ Με τον κίνδυνο για ντόμινο αυξήσεων στο φυσικό αέριο, που θα πυροδοτήσει ανεξέλεγκτα

την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό, έρχονται αντιμέτωπες η Ελλάδα αλλά και η Ευρώπη λόγω της ουκρανικής κρίσης Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Η

μεγάλη εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο δίνει τον απόλυτο έλεγχο των ευρωπαϊκών οικονομιών στη Ρωσία, κάνοντας την αναμέτρηση Ευρώπης - Ρωσίας έναν οικονομικό πόλεμο. Στο περιβάλλον αυτό, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ελληνικής αγοράς ενέργειας, η ανεπάρκεια ισχύος και η μεγάλη εξάρτηση από τη χονδρεμπορική τιμή ρεύματος στην οποία μετακυλίονται όλα τα κόστη κάνουν την Ελλάδα πιο ευάλωτη σε ενεργειακές αυξήσεις και τον συνακόλουθο πληθωρισμό. Ήδη το κλίμα που έχει δημιουργηθεί εκτοξεύει τις τιμές των commodities, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, δημιουργώντας τεράστια οικονομικά κόστη στις ευρωπαϊκές οικονομίες. Την ίδια στιγμή, η αναγκαστική στροφή σε άνθρακα, πετρέλαιο και λιγνίτη, λόγω των αυξήσεων στο φυσικό αέριο, φέρνει νέο κύκλο ανατιμήσεων και στα δικαιώματα ρύπων και ο κίνδυνος για έναν νέο κύκλο αυξήσεων ενέργειας είναι ορατός.

Φόβοι για «τσουνάμι» Με την ενεργειακή κρίση να είναι σε εξέλιξη, η κλιμάκωση των ρωσικών ενεργειών φέρνει νέο ανεξέλεγκτο τσουνάμι αυξήσεων, δημιουργώντας φόβους για περαιτέρω

αύξηση στον πληθωρισμό και διεύρυνση της κοινωνικής δυσαρέσκειας. Η ανακοίνωση του Ολαφ Σολτς για πάγωμα της αδειοδότησης του αγωγού μπορεί να μην επηρεάζει την επάρκεια άμεσα, αφού δεν έχει κατασκευαστεί ακόμη, εκτιμάται όμως ότι θα επηρεάσει τις τιμές. Υπενθυ-

ενεργεια

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

μίζεται ότι οι αναλυτές συνέδεαν την αδειοδότηση του Nord Stream 2 με την αποκλιμάκωση των τιμών φυσικού αερίου. Πλέον, όμως, δόθηκε το ανάποδο σήμα στις αγορές, καθώς εκτιμάται ότι θα περιοριστούν περαιτέρω οι ποσότητες που θα παραδίδει η Ρωσία στην Ευρώπη. Έτσι, ακόμη κι αν οι θερμοκρασίες της εποχής περιορίσουν την κατανάλωση φυσικού αερίου και δεν υπάρξει πρόβλημα με την επάρκεια, οι αυξήσεις στις τιμές αποτελούν το μεγαλύτερο πρόβλημα, απειλώντας με εκτόξευση του πληθωρισμού, κάτι που θα δημιουργούσε οικονομικά, κοινωνικά και επομένως πολιτικά προβλήματα σε Ελλάδα και Ευρώπη.

Άλμα στα commodities Οι τιμές του φυσικού αερίου έκαναν νέο άλμα 10%, φτάνοντας στα 80 ευρώ ανά μεγαβατώρα στην αγορά της Ευρώπης (Dutch TTF Prices) και είναι σταθερά υπερτετραπλάσιες από αυτές της αντίστοιχης περιόδου πέρσι. Εκτός, όμως, από το φυσικό αέριο, φωτιά παίρνουν και τα commodities. Η Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας στο φυσικό αέριο και σημαντικός παραγωγός αλουμινίου, νικελίου και άλλων μετάλλων. Οποιαδήποτε διακοπή των ρωσικών εξαγωγών θα αποτελούσε πήγμα για τις αγορές πετρελαίου, φυσικού αερίου και μετάλλων παγκοσμίως, προειδοποιούν αναλυτές της Wall Street Journal. Ήδη, πετρέλαιο, βενζίνες, φυσικό αέριο, αλλά και νικέλιο, αλουμίνιο και αλεύρι και σιτηρά που παράγονται σε μεγάλες ποσότητες σε Ουκρανία και Ρωσία είδαν τις τιμές τους να ανεβαίνουν σημαντικά. Η προοπτική εκατέρωθεν κυρώσεων, μάλιστα, μεταξύ Μόσχας και Βρυξελλών δημιουργεί τις συνθήκες για να συνεχιστεί η αναταραχή στις αγορές, με τις τιμές να κινδυνεύουν να κινηθούν σε ακόμη πιο υψηλά επίπεδα. Το πετρέλαιο μπρεντ εκτοξεύτηκε έως τα 100 δολάρια και υπάρχει πρόβλεψη για 120! Πρόκειται για τα υψηλότερα επίπεδα από το 2014 και όσο εντείνονται οι φόβοι για την τροφοδοσία ενέργειας της Γηραιάς Ηπείρου - τα αντανακλαστικά των αγορών προεξοφλούν την άνοδο και τη φέρνουν γρηγορότερα. Ρεκόρ σημειώνει και το αλουμίνιο, που έφτασε πάνω από τα 3.320 δολάρια ο μετρικός τόνος στο Λονδίνο, ενώ το νικέλιο έφτασε στα 25.000 δολάρια ο μετρικός τόνος.

Νέο κύκλο ακρίβειας λόγω ενέργειας φέρνει το φυσικό αέριο Στο πλαίσιο αυτό, οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας μπαίνουν σε νέα περίοδο αυξήσεων το επόμενο διάστημα. Σήμερα η τιμή χονδρεμπορικής διαπραγματεύεται στην Ελλάδα στα 187 ευρώ, στα υψηλότερα επίπεδα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Σύμφωνα με το ΙΕΝΕ, οι λόγοι που η Ελλάδα είναι πιο ευάλωτη στην ενεργειακή κρίση και οι τιμές αυξάνονται περισσότερο είναι η ανεπάρκεια ισχύος και η μεγάλη εξάρτηση από τη χονδρεμπορική τιμή ρεύματος στην οποία μετακυλίονται όλα τα κόστη. Σημειώνεται ότι στην Ελλάδα υπάρχει ανεπάρκεια ισχύος και περιορισμένες διασυνδέσεις, με αποτέλεσμα όλη η ενέργεια να περνάει μέσω του Χρηματιστηρίου και οι καταναλωτές να είναι 100% εκτεθειμένοι στις υψηλές τιμές. Αντίθετα, στις βόρειες χώρες η υπερεπάρκεια ισχύος και οι πολλές διασυνδέσεις έχουν ενισχύσει τον ανταγωνισμό μεταξύ παραγωγών και προμηθευτών, με αποτέλεσμα η χρηματιστηριακή τιμή να επηρεάζει σε ποσοστό μόλις 20% τις τιμές ρεύματος για επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Επίσης, οι προμηθευτές ρεύματος στην Ελλάδα μετακυλίουν μέσω της ρήτρας αναπροσαρμογής όχι απλώς το αυξημένο κόστος της χονδρεμπορικής τιμής, αλλά και τις προσαυξήσεις που διαμορφώνουν το τελικό κόστος της ενέργειας που αγοράζουν οι ίδιοι για τους πελάτες τους. Οι προσαυξήσεις αυτές δεν είναι καθόλου αμελητέες. «… Οι καταναλωτές πλήρωσαν κόστη για απώλειες του συστήματος (Υψηλή Τάση) 7.97 ευρώ/MWh, για εφεδρεία του συστήματος 2.08 ευρώ/MWh και για την αγορά εξισορρόπησης 5.50 ευρώ/MWh. Ασύλληπτο για ευρωπαϊκή χώρα είναι δε το κόστος για τις απώλειες δικτύου, κοινώς ρευματοκλοπές, το οποίο ακολουθεί τη διακύμανση της λιανικής τιμής και τον Νοέμβριο διαμορφώθηκε στα 35 ευρώ/MWh, από 10-12 ευρώ/MWh προ κρίσης, μόλις δηλαδή 4 ευρώ χαμηλότερα από την κρατική επιδότηση», τονίζει το ΙΕΝΕ. «Σε επίπεδο χονδρικής οι αυξήσεις στο φυσικό αέριο ξεπέρασαν το 850% το 2021, επηρεάζοντας σημαντικά και το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος, στο οποίο οι ανατιμήσεις στις χονδρεμπορικές τιμές ξεπέρασαν το 300%. Στη λιανική το μηνιαίο επιπλέον κόστος για ένα νοικοκυριό με κατανάλωση 600 kWh μόνο για το ρεύμα και όχι για το σύνολο του λογαριασμού, υπολογίζεται για τον Νοέμβριο σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2020, περί τα 80 ευρώ μετά την αφαίρεση της κρατικής επιδότησης των 39 ευρώ. Χωρίς την επιδότηση δηλαδή ο καταναλωτής θα πλήρωνε 119 ευρώ. Τον Δεκέμβριο, με την εκτίναξη της χονδρεμπορικής τιμής από τα 229 ευρώ/MWh του Νοεμβρίου στα 235 ευρώ/MWh, το επιπλέον κόστος για την ίδια κατανάλωση ρεύματος φτάνει στα 100 ευρώ μετά την επιδότηση» αναφέρει το ΙΕΝΕ.

21

22 ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Ο εφιάλτης του πληθωρισμού Πολιτικοί κραδασμοί Την επιστροφή στην κανονικότητα μετά την πανδημία απειλεί πλέον ευθέως ο εφιάλτης για νέα άνοδο στον πληθωρισμό, που αναμένεται να πυροδοτηθεί από το φυσικό αέριο και τις τιμές ενέργειας. Οι κοινωνικές επιπτώσεις της ακρίβειας και ο φόβος της ανόδου των spreads δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα και διαμορφώνουν ένα περιβάλλον ανησυχίας και αβεβαιότητας. Η ακρίβεια περιορίζει τα εισοδήματα και ακυρώνει στην ουσία τις όποιες ευεργετικές επιπτώσεις των μισθολογικών αυξήσεων, τις οποίες εξαγγέλλει η κυβέρνηση, ενώ ο πληθωρισμός και το υψηλό ενεργειακό κόστος δημιουργούν δυσαρέσκεια και στους κύκλους των επιχειρήσεων. Έτσι, «όσα δεν έκανε ο Covid μπορεί να φέρει η ενεργειακή κρίση και με τον πληθωρισμό» αναφέρουν πηγές της αγοράς, καθώς απομακρύνει την προσδοκία της ανάπτυξης και αυξάνει την κοινωνική δυσαρέσκεια, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα διαταξικό μέτωπο δυσαρεστημένων.

Τι ζητάει η βιομηχανία Την ίδια ώρα, η ελληνική βιομηχανία εκπέμπει σήμα κινδύνου εν όψει της εκτόξευσης του ενεργειακού κόστους, ως αποτέλεσμα της αύξησης στην τιμή του φυσικού αερίου που εκτιμάται ότι θα φέρει η ουκρανική κρίση, και ζητά από τον υπουργό Ενέργειας Κώστα Σκρέκα άμεσες παρεμβάσεις και συγκεκριμένα μέτρα. Στη συζήτηση για το ενερ-

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

γειακό κόστος στη βιομηχανία που συνδιοργάνωσε προσφάτως η Ελληνική Ένωση Αλουμινίου και η «Ελληνική Παραγωγή», ο κ. Σκρέκας διαβεβαίωσε ότι θα προχωρήσει σε σειρά ενεργειών για να βοηθήσει τη βιομηχανία, ενώ, όπως είπε, ήδη η ελληνική κυβέρνηση έχει διαθέσει 2 δισ. για την ελάφρυνση επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Ο υπουργός τόνισε, ακόμη, ότι θα μπορούσαν να διατεθούν για την Ελλάδα επιπλέον 2 δισ., αν δημιουργηθεί το κοινό Ευρωπαϊκό Ταμείο για την ενεργειακή κρίση με κεφάλαια τουλάχιστον 100 δισ. ευρώ. Ειδικότερα, σημείωσε ότι τώρα πρέπει να υλοποιηθούν οι σχεδιασμοί του υπουργείου Ενέργειας για τη δημιουργία μιας σειράς εργαλείων που θα επιταχύνουν την προσπάθεια της βιομηχανίας να παράγει ενέργεια από ΑΠΕ.

Στήριξη της Πολιτείας στα διμερή συμβόλαια Ήδη, όπως είπε, αυξήθηκε δυνατότητα του Net metering από το 1 στα 3 MW, ώστε η βιομηχανία να έχει δυνατότητα αυτοκατανάλωσης, ενώ μέχρι τον Μάιο θα βγει το πρόγραμμα επιδότησης 40% των επιχειρήσεων για την κατασκευή και εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και μπαταριών. Επίσης, όπως είπε, έχει καταθέσει στην Κομισιόν το σχήμα επιδότησης του free pool ώστε με ευέλικτο τρόπο να υπάρχει μια δεξαμενή πράσινης ενέργειας για τις ενεργοβόρες επιχειρήσεις. Με τον τρόπο αυτό η Πολιτεία θα στηρίξει το shaping και balancing κόστος για ένα διμερές συμβόλαιο και μόλις

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

εγκριθεί η ελληνική πρόταση, γρήγορα θα προχωρήσει και αυτό. Στα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί, όπως πρόσθεσε, είναι η αναβολή της χρέωσης των ΥΚΩ και η αναθεώρηση τιμών χρήσης δικτύου. Επίσης, τόνισε ότι σύντομα θα ενσωματωθεί στο Ρυθμιστικό Πλαίσιο η απόφαση να έχουν προτεραιότητα στον ενεργειακό χώρο η βιομηχανία και τα διυλιστήρια, ώστε να μπορούν να προχωρήσουν σε επενδύσεις σε ΑΠΕ και να βρουν ενεργειακό χώρο. Σε νομούς που είναι κορεσμένα τα δίκτυα, ο ΔΕΔΔΗΕ πραγματοποιεί μελέτη, ώστε και εκεί να δώσει έναν έξτρα ενεργειακό χώρο μόνο για επιχειρήσεις και μέσα από μια ηλεκτρονική πλατφόρμα θα μπορούν να κάνουν αιτήσεις για να κατασκευάσουν ΑΠΕ. Προτεραιότητα της κυβέρνησης, σημείωσε, είναι «να χρησιμοποιεί κάθε ευρώ που περισσεύει για την ελάφρυνση του υψηλού ενεργειακού

ΕΝΕΡΓΕΙΑ κόστους». Παίρνουμε όλα τα έσοδα από τον ΕΛΑΠΕ και τους ρύπους, αλλά και κέρδη των παραγωγών όπως της ΔΕΗ, που συνεισφέρει ώστε να μην επιβαρύνεται ο καταναλωτής. «Η ΔΕΗ έχει ξοδέψει 600 εκατ. ευρώ για να απορροφήσει κομμάτι των αυξήσεων και μαζί με το 1,4 δισ. που έχει ξοδέψει το κράτος, συνολικά 2 δισ. έχουν χρησιμοποιηθεί για την απορρόφηση των αυξήσεων», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Το κάτι παραπάνω που μπορεί να γίνει», σημείωσε, «είναι να δημιουργηθεί ένα ευρωπαϊκό Ταμείο 100 δισ. ευρώ κατ’ ελάχιστον, όπως το υπολογίζαμε πριν ξεκινήσει το Ουκρανικό, και από αυτά θα αντιστοιχούσαν στην Ελλάδα 2 δισ. επιπλέον, για να στηρίξουμε τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Δεν υπάρχουν άλλα ποσά για να βάλουμε χωρίς να κινδυνεύει η δημοσιονομική αξιοπιστία της χώρας».

Τα αιτήματα Από την πλευρά τους, οι εκπρόσωποι της βιομηχανίας περιέγραψαν τα δομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική βιομηχανία στην προσπάθειά της να μειώσει το ενεργειακό κόστος. Στην εκδήλωση συμμετείχαν ο πρόεδρος της ΕΒΙΚΕΝ Αντώνης Κοντολέων, ο πρόεδρος της Αλουμύλ Γιώργος Μυλωνάς, ο διευθυντής Διεθνών και Ρυθμιστικών Θεμάτων της Mytilineos Ν. Κεραμίδας, ο Aθ. Σαββάκης, πρόεδρο, Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος, η Λ. Κολιοπούλου, πρόεδρος Συνδέσμου Βιομηχανιών Θεσσαλίας & Στερεάς Ελλάδας. Τα αιτήματα της βιομηχανίας προς την κυβέρνηση συνοψίζονται στα εξής:  Να κοινοποιηθεί, χθες, η αντιστάθμιση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για έγκριση και να γίνει υπουργική απόφαση με αναδρομική ισχύ από 1/1. Η ισχύς του μέτρου της αντιστάθμισης (SA.38630) του έμμεσου κόστους εκπομπών για τους επιλέξιμους βιομηχανικούς κλάδους της χώρας έληξε την 31η Δεκεμβρίου 2020. Η ελληνική κυβέρνηση όφειλε να αποστείλει τον ελληνικό φάκελο και να κοινοποιήσει το σχήμα, κάτι το οποίο ωστόσο δεν έχει συμβεί. Τα έσοδα για τη βιομηχανία από την αντιστάθμιση φτάνουν στα 100 εκατ. ευρώ, τα οποία η βιομηχανία ανέμενε ότι θα εισέπραττε μέχρι τον Ιούλιο.  Η ενίσχυση των δημοσιονομικών μέτρων στήριξης της βιομηχανίας, ειδικά της ενεργοβόρου και όχι μόνο για τις μικρομεσαίες.  Να αναγνωριστούν στη βιομηχανία μακροχρόνια δικαιώματα στις διασυνδέσεις για να υποστηριχτούν και οι διασυνοριακές συναλλαγές.

 Να απαιτηθεί να εγκριθεί άμεσα το green pool, η άμεση πώληση πράσινης ενέργειας στη βιομηχανία και να λειτουργήσει από 1/1/2023.  Άμεση καθιέρωση οικονομικών και φορολογικών κινήτρων για την υλοποίηση επενδύσεων στα ΑΠΕ και άρση των προβλημάτων στους όρους σύνδεσης.  Να βοηθηθεί η βιομηχανία να συνάπτει διμερή συμβόλαια. Να γίνει αναβάθμιση δικτύων ώστε να μπορούν οι επιχειρήσεις να προχωρήσουν σε net metering και, όπως είπε ο υπουργός, η ηλεκτρονική πλατφόρμα του ΔΕΔΔΗΕ αναμένεται να ανοίξει το επόμενο διάστημα.  Να υποχρεωθούν οι παραγωγοί ΑΠΕ να διαθέτουν μέρος της παραγωγής τους σε διμερή συμβόλαια και για να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό εγγυημένων τιμών να υποχρεωθούν να δίνουν το 50% της παραγωγής τους σε διμερή συμβόλαια με τη βιομηχανία.  Τα έργα που είναι εικοσαετίας περίπου 30 MW και παίρνουν τιμές από τη χονδρεμπορική αγορά, να επιστρέψουν τα απροσδόκητα κέρδη που προκύπτουν, αφού πουλάνε ενέργεια στα 220 ευρώ, ενώ έχουν χαμηλό μεταβλητό κόστος. «Να ζητήσουμε, εν όψει του δεκτικού κλίματος από την Ευρώπη, την αναθεώρηση των ορίων ρύπων και για την Ελλάδα, ή τουλάχιστον την επαναφορά τους στα προηγούμενα όρια, εν όψει των νέων συνθηκών που έχει δημιουργήσει η ενεργειακή κρίση» τόνισε υπουργός Ενέργειας, συμπληρώνοντας ότι έχει δώσει εντολή στην αρμόδια ομάδα στο υπουργείο «να πάνε στα όρια και να τα ξεπεράσουν και, αν θέλει, ας τα περιορίσει η Κομισιόν».

23

24 ΑΝΑΠΤΥΞΗ

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

Oι πέντε ελληνικές εταιρείες που βρίσκονται στη λίστα των «FT» και κινούν το παγκόσμιο ενδιαφέρον ■ Οι… παλιοί γνώριμοι από το Λάκκωμα της Χαλκιδικής!

Του ΤΑΣΟΥ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ

Κ

άθε χρόνο στις αρχές Μαρτίου εδώ και μια εξαετία, η διεθνής εταιρεία ερευνών Statista και οι «Financial Times» ανακοινώνουν τη λίστα με τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες εταιρείες στην Ευρώπη. Πρόκειται για επιχειρήσεις, οι οποίες κυριολεκτικά «σπιντάρουν» σε ρυθμούς ανάπτυξης, αποτελώντας την αφρόκρεμα του ευρωπαϊκού επιχειρείν. Στη φετινή λίστα περιλαμβάνονται πέντε ελληνικές εταιρείες, οι οποίες πέτυχαν… ιλιγγιώδεις ρυθμούς ανάπτυξης την τελευταία τριετία και κατάφεραν να μπουν για το 2022 στη «σφιχτή» λίστα με τις 1.000 πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες εταιρείες της

Ευρώπης. Στις πέντε εταιρείες θα πρέπει να προστεθεί άλλη μία, η Dialectica, η οποία έχει μεν ελληνικό DNA, αλλά λόγω της μητρικής της «πολιτογραφείται» από την έρευνα ως βρετανική. Οι Active Energy Solutions, EODH SA, Spotawheel, Dialectica, Convert Group και Majar εκπροσωπούν για το 2022 τα ελληνικά χρώματα στη λίστα «FT, 1000: Europe’s Fastest Growing Companies», αφού πέτυχαν να πιάσουν τους αυστηρότατους στόχους, που θέτουν Statista και «Financial Times». Πολύ υψηλά στη λίστα, και συγκεκριμένα στο νούμερο 52, βρίσκεται η εταιρεία ενέργειας Active Energy Solutions, η οποία δραστηριοποιείται στον χώρο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Αν και ιδρύθηκε μόλις το 2014, η ελληνική εταιρεία κέρδισε μια θέση στη φετινή λίστα, πετυχαίνοντας τον αστρονομικό ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 1.979% και σύνθετο ρυθμό τετραετίας 175%.

H Active Energy Solutions, με παρουσία σε Ελλάδα, Κύπρο και Βαλκάνια, έχει μακρά εμπειρία στον τομέα των φωτοβολταϊκών συστημάτων, με τις πωλήσεις της μόνο το 2021 να ξεπερνούν τα 200 ΜW. Είναι δε συνεργάτης κορυφαίων κατασκευαστικών οίκων, μεταξύ των οποίων ο κολοσσός Trina Solar. Να σημειωθεί ότι οι «Financial Times και η ερευνητική εταιρεία Statista περιλαμβάνουν στη λίστα του 2022 τις 1.000 ευρωπαϊκές εταιρείες που πέτυχαν το υψηλότερο αθροιστικό ετήσιο

ΑΝΑΠΤΥΞΗ

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

ποσοστό αύξησης τζίρου την τελευταία 4ετία (2017-2020).

Από το Λάκκωμα Χαλκιδικής στους «FT» Η ελληνική εταιρεία της αμυντικής βιομηχανίας EODH SA, με έδρα το Λάκκωμα Χαλκιδικής, κατέκτησε για το 2022 την 183η θέση της λίστας με τις 1.000 ταχύτερα αναπτυσσόμενες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Η EODH SA, που ειδικεύεται στα ολοκληρωμένα συστήματα προστασίας οχημάτων μάχης, κατάφερε να συμπεριληφθεί στη λίστα, πετυχαίνοντας ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης τζίρου 766%, ενώ η αντίστοιχη επίδοση την περίοδο 2017-2020 ήταν 105%. Η ελληνική επιχείρηση, με εμπειρία 18 ετών, είναι σήμερα συνεργάτης μερικών από τους μεγαλύτερους διεθνείς οίκους παραγωγής χερσαίου αμυντικού υλικού, όπως η KraussMaffei Wegmann, με την οποία μάλιστα υπέγραψε νέο συμβόλαιο ύψους 100 εκατ. ευρώ το περασμένο καλοκαίρι.

Με 1.000 τρέχει η Spotawheel Λίγες θέσεις χαμηλότερα στη λίστα των «Financial Times» και συγκεκριμένα στο νούμερο 230 βρίσκεται η ελληνική startup Spotawheel. Έχοντας δημιουργήσει μια καινοτόμο ψηφιακή πλατφόρμα εμπορίας μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, η Spotawheel κέρδισε μια θέση στη λίστα «FT 1000: Europe’s Fastest Growing Companies» με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης εσόδων 660% και αθροιστικό ρυθμό τετραετίας 97%. Η Spotawheel, με ιδρυτή και CEO τον Χάρη Αρβανίτη, που μετρά επτά χρόνια ζωής, δραστηριοποιείται ήδη σε Ελλάδα και Πολωνία και επεκτείνεται σε νέες αγορές της Ευρώπης, κάνοντας πράξη το disrupt στον κλάδο του αυτοκινήτου. Η ελληνική startup, που και πέρσι κατείχε μια θέση στη λίστα των «FT», παρέχει καινοτόμες υπηρεσίες, όπως λεπτομερείς τεχνικούς ελέγχους, μακρά εγγύηση, αλλά και μια σειρά παροχών, όπως Test Drive, προβολή 360° και δυνατότητα επιστροφής χρημάτων.

Παλιοί γνώριμοι Στη νούμερο 431 της φετινής λίστας βρίσκεται για δεύτερη συνεχή χρονιά η startup Dialectica. Η εταιρεία με το ελληνικό DNA, η οποία απασχολεί σήμερα πάνω από 400 άτομα στην Αθήνα, πέτυχε για το 2020 ρυθμό ανάπτυξης εσόδων 366%, ενώ ο αθροιστικός ρυθμός ανάπτυξης της τετραετίας είναι 67%.

H Dialectica συνδέει θεσμικούς επενδυτές, συμβουλευτικές εταιρείες και μεγάλες επιχειρήσεις με εξειδικευμένα στελέχη των αγορών, με σκοπό να αντλήσουν πληροφορίες και να αξιολογήσουν επενδυτικές συμφωνίες εκατομμυρίων. Έχει καταφέρει να είναι μία από τις πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες εταιρείες του κλάδου σε παγκόσμιο επίπεδο με ένα διεθνές χαρτοφυλάκιο πελατών, ανάμεσα στους οποίους είναι οι μεγαλύτερες συμβουλευτικές και επενδυτικές εταιρείες του κόσμου. Στη θέση 499 με τις 1.000 ταχύτερα αναπτυσσόμενες εταιρείες της Ευρώπης για το 2021 βρίσκεται η Convert Group, ηγέτιδα στον κλάδο του eMarket Intelligence και Data & Analytics. Η ελληνική εταιρεία, με πρόεδρο και CEO τον Παναγιώτη Γκεζερλή, αναγνωρίστηκε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά ως μία από τις 1.000 πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες εταιρείες στην Ευρώπη. Η Convert Group, που πέρσι είχε βρεθεί στη θέση 381 της ίδιας κατάταξης, φέτος καταφέρνει να έχει και πάλι παρουσία με μέση ετήσια αύξηση εσόδων τετραετίας 61,2% και ετήσιο ρυθμό 319%. Η ελληνική εταιρεία απασχολεί περισσότερους από 60 επιστήμονες σε επαγγέλματα όπως engineers, data scientists, και analysts. Η Majar από τη Θεσσαλονίκη, με αντικείμενο το digital signage, τερματίζει στη θέση 986 της πανευρωπαϊκής λίστας με τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες εταιρείες για το 2022. Η Majar επικεντρώνεται στην ανάπτυξη λύσεων σε τεχνολογίες όπως

3D holograms, LED Posters, οθόνες για digital signage, και έχει δράση σε 30 αγορές παγκοσμίως. Πρόκειται για τη δεύτερη συνεχόμενη χρονιά που η εταιρεία μπαίνει στο γκρουπ των εταιρειών που σπιντάρουν σε ρυθμούς ανάπτυξης εσόδων, αφού το 2021 κατέλαβε την 867η θέση. Η εταιρεία πέτυχε ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 157% και μέση ετήσια αύξηση εσόδων 37% σε επίπεδο τετραετίας.

Η Ελλάδα σπιντάρει Το 2021 η Ελλάδα συμμετείχε με τέσσερις εταιρείες στη λίστα «FT, 1000: Europe’s Fastest Growing Companies: Spotawheel, Convert Group, Ballian και Majar». Το 2020 στην αντίστοιχη λίστα των «Financial Times» η Ελλάδα είχε εκπροσώπηση τεσσάρων επιχειρήσεων: Watt&Volt, Novastar, Ballian και Creamteam.

Ιταλική υπερδύναμη Η Ιταλία είναι η χώρα με τις περισσότερες συμμετοχές στη λίστα «FT, 1000: Europe’s Fastest Growing Companies» για το 2022 (όπως άλλωστε και το 2021). Η χώρα έχει 235 συμμετοχές, ενώ ακολουθεί η Γερμανία με 194 και η Μεγάλη Βρετανία με 155. Όπως και πέρυσι, το Λονδίνο είναι η πόλη με τον μεγαλύτερο αριθμό ταχέως αναπτυσσόμενων εταιρειών (81) και ακολουθούν το Παρίσι (34) και το Μιλάνο (33).

25

26 eπιχειρησεις

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

ΝΕΟΦΥΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Η Viva Wallet εκτινάσσει την αξία των ελληνικών startups Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

«Ο

συμβολισμός του μονόκερου συνδέεται με αγνότητα, ελευθερία, ευγένεια, παρθενία, αθωότητα, θεότητα και μαγεία. Οι χριστιανοί πιστεύουν ότι το σύμβολο του μονόκερου είναι αυτό του ίδιου του Χριστού και της Μητέρας Μαρίας. Το να βλέπεις μονόκερους στα όνειρα είναι αναπόφευκτα σημάδι καλής τύχης, ευτυχίας και θετικού οιωνού». Μία ερμηνεία που τα λέει όλα. Ούτε στα πιο τρελά τους όνειρα οι Έλληνες startuppers δεν θα μπορούσαν να φανταστούν τη δυναμική και βεβαίως την… αξία των ιδεών τους. «Μονόκερος» (unicorn) είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται στον χώρο των επιχειρηματικών κεφαλαίων (venture capitals) για να περιγράψει μια ιδιωτική εταιρεία startup με αξία άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από την Aileen Lee, ιδρύτρια της

αμερικανικής Cowboy Ventures. Τους τελευταίους μήνες του 2021, κορυφαία στελέχη από το εγχώριο οικοσύστημα καινοτομίας γνώριζαν ότι η ελληνική startup σκηνή διερχόταν από ένα σπιράλ εξελίξεων, από το οποίο θα έβγαινε με ένα τρόπαιο-ορόσημο: την είσοδό της στο club των «μονόκερων». Την απόκτηση, δηλαδή, της πρώτης ελληνικής startup με αποτίμηση άνω του 1 δισ. δολ., που θα έβαζε τη χώρα στην ομάδα των 12 ευρωπαϊκών κρατών που ήδη φιλοξενούν unicorns.Τα συγκεκριμένα στελέχη επιβεβαιώθηκαν λίγους μήνες αργότερα, με την έλευση του 2022, όταν η ελληνική νεοφυής επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα «είδε» τη Viva Wallet να διαβαίνει τις θύρες αυτού του επίλεκτου γκρουπ των startup εταιρειών που η αξία τους σπάει το φράγμα του 1 δισ. δολ. και να γίνεται η πρώτη ελληνική εταιρεία που με αξία περί το 1,8 δισ. δολ. μπαίνει στον παγκόσμιο όμιλο των unicorns. Το «ηχηρότατο» deal μεταξύ της JP Morgan και

της ελληνικής Viva Wallet, για μεταβίβαση του 49% της κορυφαίας startup στον παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό όμιλο, δεν έβαλε απλά τη Viva στο επίκεντρο της διεθνούς fintech σκηνής, αλλά και την ίδια την Ελλάδα στο group των χωρών του κόσμου που φιλοξενούν έναν «μονόκερο». Ο τίτλος αυτός δεν αποτελεί απλά μια θετική προσθήκη στο εθνικό αφήγημα για το οικοσύστημα των startups στη χώρα. Αποτελεί στοίχημα για κάθε νεοφυές οικοσύστημα, αφού δείχνει την ικανότητα μιας χώρας να δημιουργεί καινοτόμες εταιρείες μεγάλου μεγέθους και αποτελεί μια έμπρακτη απόδειξη ότι η Ελλάδα μπορεί να γράψει το δικό της success story στη startup σκηνή.

Έρχονται και άλλα exits Με τις ελληνικές startups να αυξάνουν τις αποτιμήσεις τους, να γεννούν νέες θέσεις εργασίας και να μπαίνουν στο κλαμπ των

eπιχειρησεις

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

«μονόκερων» και στα ραντάρ των διεθνών επενδυτών, το 2022 δείχνει ήδη να επιβεβαιώνει την πρόβλεψη ότι θα είναι έτος ρεκόρ για το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας. Λίγο προτού η startup σκηνή απορροφήσει τους θετικούς κραδασμούς του deal της Viva Wallet με τον κολοσσό της JP Morgan, η αγορά κινήθηκε εκ νέου σε θετικούς ρυθμούς με την εξαγορά της ελληνικής Pollfish από την αμερικανική Prodege, με ένα deal που σύμφωνα με πληροφορίες βρίσκεται στα επίπεδα των

80 εκατ. ευρώ. Και, ταυτόχρονα, στην κινητικότητα που εκδηλώνεται στην αγορά των startups από τις αρχές του 2022 έρχεται να προστεθεί η «βαρέων βαρών» κυοφορούμενη συμφωνία για την είσοδο της Meta του Μαρκ Ζάκερμπεργκ, μητρικής του Facebook, στην Ελλάδα με την εξαγορά της ελληνικής εταιρείας τεχνολογίας Accusonus. Άνθρωποι που παρατηρούν εκ των έσω και με βαθιά γνώση την ελληνική startup σκηνή, αλλά και το διεθνές επενδυτικό

περιβάλλον, προειδοποιούν με -ευτυχέςνόημα ότι έρχονται και άλλα deals στην αγορά των startups, καθώς οι ελληνικές νεοφυείς εταιρείες μπαίνουν όλο και πιο σταθερά στα ραντάρ των διεθνών επενδυτών και επιχειρηματικών συμφερόντων. «Έρχονται και άλλα exits» προέβλεψε με νόημα ο υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, καλός γνώστης του οικοσυστήματος κ. Γιάννης Τσακίρης, σε πρόσφατη εκδήλωση της διαΝΕΟσις για τις ελληνικές startups.

Οι μονόκεροι και οι φιλοδοξιεσ Στην ελληνική αγορά βρίσκονται σήμερα ένα βήμα πριν από την κατάκτηση του τίτλου τουλάχιστον τέσσερις startups unicorns. Πρόκειται για τις εταιρείες Persado, Peoplecert, Blueground, Skroutz. Σε αυτές, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΣΕΒ, όπως αυτές εκφράστηκαν διά στόματος του προέδρου της Επιτροπής Καινοτομίας του Συνδέσμου Μάρκο Βερέμη, πρόκειται να προστεθούν το επόμενο διάστημα τουλάχιστον άλλες πέντε εταιρείες αυτού του μεγέθους. Σύμφωνα με τον κ. Βερέμη, η Ελλάδα φιλοδοξεί το 5-10% της ευρωπαϊκής «παραγωγής» «μονόκερων», που σήμερα φτάνουν τους 125, να

προέρχεται από τη χώρα μας. Ο στόχος είναι μεν φιλόδοξος, αφού η Ελλάδα έχει, για παράδειγμα, μόλις το 1,3% του ευρωπαϊκού πληθυσμού, αλλά θεωρείται εφικτός. Ανάλυση της Endeavor Greece επιβεβαιώνει ότι σήμερα τουλάχιστον 10 νεοφυείς εταιρείες με ελληνικό DNA διεκδικούν τον τίτλο του «μονόκερου», δηλαδή φλερτάρουν με αποτιμήσεις άνω του 1 δισ. δολ. Η Endeavor Greece κατατάσσει σε αυτή την κατηγορία, εκτός από τη Viva Wallet, και τις εταιρείες Aisera, Beat, Blueground, Epignosis, Hellas Direct, Omilia, Persado, Skroutz και Workable.

27

28 ΕΝΕΡΓΕΙΑ

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

Η απεξάρτηση της Ελλάδας από το ρωσικό φυσικό αέριο μόλις ξεκίνησε…

■ Η Ρεβυθούσα και οι επενδύσεις LNG στην Αλεξανδρούπολη με δύο σταθμούς Του ΤΑΣΟΥ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ

Τ

ον ενεργειακό της χάρτη ξεκίνησε και επανασχεδιάζει η Ελλάδα μετά τις ανατροπές που φέρνει η εισβολή τη Ρωσίας στην Ουκρανία. Η πρώτη χώρα είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της Ευρώπης και η δεύτερη χώρα ο κύριος κόμβος για τη μεταφορά του καυσίμου στην πλειονότητα των κρατών-μελών της Ε.Ε. Οι οικονομικές κυρώσεις των Βρυξελλών και της Ουάσιγκτον στη Μόσχα είναι πολύ πιθανό να προκαλέσουν αντίποινα από το Κρεμλίνο, τα οποία θα στοχεύσουν στις ενεργειακές ανάγκες της Ε.Ε. Η ενιαία αγορά καλύπτει κατά το 1/3 την κατανάλωσή της από τη Gazprom, ενώ η τελευταία, σύμφωνα με αναλυτές και Ευρωπαίους αξιωματούχος, είχε δείξει τα… δόντια της από το καλοκαίρι, όταν περιόριζε τις ροές του φυσικού αερίου προς τους πελάτες της. Οι τιμές εκτοξεύτηκαν και οι ευρωπαϊκές οικονομίες ήλθαν αντιμέτωπες με ασφυκτικές οικονομικές πιέσεις. Το Κρεμλίνο χρησιμοποιούσε τη δεσπόζουσα θέση της Gazprom στην Ευρώπη προκειμένου να πιέσει για τη μη είσοδο της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Λίγες μέρες μετά την εισβολή της Ρωσίας, οι Ευρωπαίοι ηγέτες τόνισαν την ανάγκη αναζήτησης εναλλακτικών πηγών προμήθειας αερίου αλλά και της επιτάχυνσης της ενεργειακής στροφής προς τις ΑΠΕ και την αποθήκευση ενέργειας. Μαζί με τις οικονομικές κυρώσεις ήλθαν και οι αποχωρήσεις μεγάλων ευρωπαϊκών ενεργειακών κολοσσών όπως η Shell και η BP από ρωσικές εταιρείες αλλά και από επενδυτικά σχέδια που ανέπτυσσαν από κοινού στην Ε.Ε. και τη Ρωσία. Αυτό ήταν και το μήνυμα που έπιασε

η ευρωπαϊκή αγορά, δηλαδή του κοψίματος του ομφάλιου λώρου… με τη μεγάλη παραγωγό αερίου, τη Ρωσία και τις εταιρείες της Gazprom και Rosneft. Είχε επίσης προηγηθεί και απόφαση του Βερολίνου να αναστείλει τη λειτουργία του αγωγού Nord Stream 2. Όλα τα σινιάλα που στέλνει η Ε.Ε. είναι η επιτάχυνση της ενεργειακής απεξάρτησης από τη Ρωσία, προλαμβάνοντας, στη σκακιέρα που έχει στηθεί με αφορμή την εισβολή στην Ουκρανία, τη διακοπή παροχής φυσικού αερίου από τη Μόσχα.

Τα μηνύματα Μητσοτάκη Στις κινήσεις ενεργειακής απεξάρτησης από τη Ρωσία δεν θα μπορούσε να μείνει αμέτοχη και η Ελλάδα. Η ομιλία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Βουλή ουσιαστικά φανέρωσε τον επανασχεδιασμό της

εγχώριας ενεργειακής πολιτικής αλλά και το ενδεχόμενο πρόκλησης διαταραχής στην προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου. «Θέλω να είμαι ειλικρινής με τους Έλληνες πολίτες και με την Εθνική Αντιπροσωπεία σχετικά με την ενεργειακή διάσταση της κρίσης. Δεν μπορούν να αποκλειστούν απόπειρες εκβιασμού από μέρους της Ρωσίας» είπε χαρακτηριστικά, εξηγώντας ουσιαστικά την ανάγκη επίσπευσης της απεξάρτησης από την Gazprom, η οποία το 2021 κάλυπτε πάνω από το 45% της εγχώριας κατανάλωσης. «Ενισχύουμε τη διαφοροποίηση των πηγών μας. Τον Ιανουάριο, να σας αναφέρω ενδεικτικά, η χώρα μας κάλυψε το 47% της εγχώριας ζήτησης με LNG από τη Ρεβυθούσα, 20% μέσω του αγωγού TAP. Το ρωσικό αέριο, που διαχρονικά αποτελούσε το μεγαλύτερο ποσοστό στο μείγμα του φυ-

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

σικού αερίου που εισάγει η χώρα, υποχώρησε για πρώτη φορά στο 33%» σημείωσε ο πρωθυπουργός, φανερώνοντας ουσιαστικά τα πρώτα δείγματα γραφής ξανά του ενεργειακού χάρτη της Ελλάδας. Και επιπλέον αποκάλυψε: «Και η χώρα προτίθεται να προχωρήσει, με ιδιωτικά κεφάλαια, στην κατασκευή και δεύτερου σταθμού υποδοχής υγροποιημένου φυσικού αερίου, το FSRU στην Αλεξανδρούπολη». Ο κ. Μητσοτάκης έδωσε με πιο ξεκάθαρο τρόπο την ανάγκη της επίσπευσης της απεξάρτησης της Ελλάδας από το ρωσικό αέριο: «Σε βάθος χρόνου, ωστόσο, η μόνη απάντηση στην ενεργειακή ασφάλεια τόσο της χώρας όσο και της Ευρώπης είναι η γρήγορη απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά και από τους υδρογονάνθρακες γενικότερα. Τόσο για την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αλλά -τώρα πια είναι εμφανές- όσο και για γεωπολιτικούς λόγους πια». Και ο πρωθυπουργός περιέγραψε και τον απώτερο στόχο: «Στόχος της κυβέρνησης είναι να καταστούμε ενεργειακά αυτόνομη και ανταγωνιστική χώρα, αξιοποιώντας πρώτα και πάνω από όλα το πλούσιο αιολικό και ηλιακό δυναμικό της χώρας μας, αλλά ταυτόχρονα να μετατραπούμε και σε κόμβο διασύνδεσης ενέργειας και μεταφοράς πράσινης ενέργειας σε όλη τη νοτιοανατολική Μεσόγειο».

Το LNG και τα FSRU Οι επενδυτές στην ελληνική αγορά ήδη έχουν πιάσει τις θέσεις στον νέο ενεργειακό χάρτη της Ελλάδας με την

ανάπτυξη υποδομών που θα εφοδιάζουν τη χώρα αλλά και συνολικά την αγορά της Βαλκανικής με υγροποιημένο φυσικό αέριο LNG, το οποίο θα φτάνει με δεξαμενόπλοια από τις ΗΠΑ, το Κατάρ, την Αλγερία, την Αίγυπτο κ.ά. Το LNG θα είναι το κύριο καύσιμο. Οι νέες επενδύσεις σε FSRU έρχονται να αντικαταστήσουν ουσιαστικά το ρωσικό αέριο στην ελληνική αγορά (2 με 2,5 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως) αλλά και να καλύψουν και τις ανάγκες των χωρών πέρα από τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας μέχρι και την Ουκρανία. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι ανάγκες τους θα είναι αυξημένες ετησίως κατά περίπου 10 δισ. κυβικά μέτρα τα επόμενα χρόνια. Η αγορά κινείται γρήγορα προς την αντικατάσταση του ρωσικού αερίου.

Η Gastrade Δεν είναι τυχαίο ότι λίγη ώρα μετά την ανακοίνωση του πρωθυπουργού για τη δημιουργία δεύτερου FSRU στην Αλεξανδρούπολη, η ίδια εταιρεία, η Gastrade, που έχει ξεκινήσει να υλοποιεί το πρώτο project, ανακοίνωσε την κατάθεση στη ΡΑΕ της σχετικής αίτησης για αδειοδότηση κι άλλου πλωτού σταθμού αποθήκευσης και αεριοποίησης LNG. Στο Θρακικό Πέλαγος δίπλα στο «Ανεξάρτητο Σύστημα Φυσικού Αερίου Αλεξανδρούπολης» θα χτιστεί και το «ΑΣΦΑ Θράκης». Το πρώτο FSRU θα είναι έτοιμο το 2023 και η χωρητικότητά του θα ανέρχεται σε 153.500 κ.μ. LNG. Θα συνδεθεί με το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου της Ελλάδας με αγωγό μήκους 28 χλμ., μέσω του

οποίου το αεριοποιημένο LNG θα προωθείται στις αγορές της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, αλλά και της ευρύτερης περιφέρειας, από τη Ρουμανία, τη Σερβία και τη Β. Μακεδονία, μέχρι τη Μολδαβία και την Ουκρανία. Το δεύτερο υπό αδειοδότηση FSRU Θράκης θα έχει ικανότητα αποθήκευσης 170.000 κ.μ. Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG) και θα μπορεί να παραδώσει έως και 22,7 εκ. κ.μ. φυσικού αερίου ημερησίως ή 5,5 δισ. κ.μ. ετησίως. Το έργο θα περιλαμβάνει επίσης ένα σύστημα χερσαίου και υποθαλάσσιου αγωγού που θα συνδέει το FSRU με τους υφιστάμενους αγωγούς μεταφοράς φυσικού αερίου στην περιοχή. «Το έργο θα ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια και τη διαφοροποίηση των πηγών και των οδών εφοδιασμού φυσικού αερίου στην Ελλάδα και ολόκληρη την περιφέρεια της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και θα μειώσει δραστικά οποιοδήποτε κίνδυνο διακοπής τροφοδοσίας» τονίζει η εταιρεία που έχει μετόχους την Ελμίνα Κοπελούζου, την Gaslog Cyprus Investments Ltd, τη ΔΕΠΑ Εμπορίας Α.Ε., την Bulgartransgaz EAD και τον ΔΕΣΦΑ. Το δεύτερο FSRU, έχοντας την εμπειρία της προετοιμασίας και υλοποίησης του πρώτου, αναμένεται να είναι σε θέση να λειτουργήσει προς το 2025. Τα δύο έργα συνολικής αποθηκευτικής ικανότητας 323.500 κ.μ. φτιάχνουν μία μεγαλύτερη Ρεβυθούσα, η οποία μπορεί να αποθηκεύει 225.000 κυβικά μέτρα. Ωστόσο, οι εγκαταστάσεις του ΔΕΣΦΑ στο νησάκι απέναντι από τα Μέγαρα έχει δυνατότητα αποθήκευσης για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε σχέση με τα δύο FSRU.

Η Διώρυγα Gas Στην ανάπτυξη FSRU κινείται και ο όμιλος της Motor Oil. Πρόκειται για το έργο «Διώρυγα Gas». Είναι ένα FSRU που θα βρίσκεται νοτιοδυτικά του διυλιστηρίου της Motor Oil στην περιοχή των Αγ. Θεοδώρων Κορινθίας. Η Διώρυγα Gas έχει συμπεριληφθεί στο 10ετές πλάνο ανάπτυξης του ΔΕΣΦΑ (2021-2030) και θα συνδεθεί με το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου (ΕΣΦΑ) μέσω χερσαίου αγωγού (που θα κατασκευαστεί με τεχνολογία ανά-

μειξης υδρογόνου). Η χωρητικότητα αποθήκευσης της μονάδας είναι έως 210.000 κυβικά, με δυναμικότητα αεριοποίησης 132.000 MWhs/ημέρα και ετήσια εκτιμώμενη ζήτηση 2,5 δισ. κ.μ. Η Motor Oil κινείται ήδη στη διενέργεια του δεσμευτικού market test και προς τις αρχές του τέταρτου τριμήνου αναμένεται να λάβει την επενδυτική απόφαση, ώστε το έργο να έχει χτιστεί μέχρι το τέλος του 2023.

29

30 EΛΠΕ

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

Ανδρέας Σιάμισιης

«Τους επόμενους μήνες θα δούμε πολλές νέες προκλήσεις, οικονομικές αλλά και γεωπολιτικές» ■ Στα 341 εκατ. ευρώ τα δημοσιευμένα καθαρά κέρδη του 2021

«Η

καλή πορεία των ΕΛΠΕ το 2021 σημειώθηκε παρά τις μεγάλες προκλήσεις όπως η πανδημία και η ενεργειακή κρίση» ανέφερε ο Ανδρέας Σιάμισιης, διευθύνων σύμβουλος των ΕΛΠΕ, κατά την τηλεδιάσκεψη για τα αποτελέσματα του 2021. Όπως είπε, «όλοι στρέφονται στην πράσινη ενέργεια και στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Πιστεύουμε ότι, αν και επενδύουμε στην ενίσχυση των ΑΠΕ, είναι σημαντικό όλοι να είμαστε ρεαλιστές και να αποφεύγουμε να δημιουργούμε προσδοκίες που δύσκολα θα υλοποιηθούν, είτε γιατί απαιτούν τεχνολογία που ακόμη δεν υπάρχει είτε κεφάλαια ή λόγω του ενεργειακού κόστους που θα αντιμετωπίσουμε κατά τη διάρκεια αυτής της μετάβασης. Αν και αγκαλιάζουμε την πράσινη ατζέντα, πρέπει να είμαστε ταυτόχρονα ρεαλιστές». Τα ΕΛΠΕ, όπως είπε, στοχεύουν να παραμείνουν τα επόμενα χρόνια στην αγορά με ισχυρό ρόλο ως ενεργειακή εταιρεία και ενισχύουν την παρουσία τους με νέες δραστηριότητες. «Τους επόμενους μήνες θα δούμε πολλές νέες προκλήσεις να έρχονται, όχι μόνο οικονομικές, αλλά και γεωπολιτικές» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Σιάμισιης. Σχετικά με τις επιπτώσεις της ρωσοουκρανικής κρίσης, σημείωσε ότι έμμεσα επηρεάζεται όλη η αγορά. «Δεν έχουμε έκθεση στους Ρώσους παραγωγούς πετρελαίου τουλάχιστον προς το παρόν» ανέφερε. Οι επενδύσεις το 2022 θα είναι υψηλότερες σε σχέση με το 2021, σημείωσαν τα στελέχη του ομίλου. Η συνεισφορά του τομέα των ΑΠΕ, όπως ανέφεραν, υπολογίζεται σε 15 εκατ. τον χρόνο, ενώ σε σχέση με τη νέα μονάδα παραγωγής ενέργειας από φυσικό αέριο, τόνισαν ότι η προετοιμασία προχωράει και η επενδυτική απόφαση αναμένεται να ληφθεί τους επόμενους λίγους μήνες. Σχετικά με τις εξελίξεις στην αγορά προμήθειας ενέργειας, ο κ. Σιάμισιης ανέφερε ότι η αξία των εταιρειών, που συζητώνται για εξαγορές, είναι αμφισβητήσιμη. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις».

Υλοποίηση Στρατηγικής - Vision 2025 Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια του έτους ο Όμιλος προ-

χώρησε στη διαμόρφωση και υλοποίηση της νέας στρατηγικής του, «Vision 2025», ένα φιλόδοξο σχέδιο που είχε στόχο τη βελτίωση της λειτουργίας του Ομίλου, αλλά και την αλλαγή στρατηγικής κατεύθυνσης προς την πράσινη ενέργεια. Το 2021 επιταχύνθηκε και η υλοποίηση του επενδυτικού προγράμματος του Ομίλου με επενδύσεις 400 εκατ. ευρώ και δόθηκε έμφαση σε έργα πράσινης μετάβασης, όπου κατευθύνθηκε σχεδόν το 60% των συνολικών επενδύσεων της χρονιάς. Συγκεκριμένα, ολοκληρώθηκε η κατασκευή του Φ/Β πάρκου 204 MW στην Κοζάνη, με τη σύνδεση και λειτουργία να αναμένονται εντός του α’ τριμήνου 2022. Επιπρόσθετα, κατά τη διάρκεια του δ’ τριμήνου ο Όμιλος προχώρησε στην εξαγορά αιολικών έργων σε λειτουργία συνολικής εγκατεστημένης ισχύς 38 MW, με ιδιαίτερα υψηλό δυναμικό, ενώ εντός του α’ τριμήνου ολοκληρώθηκε η εξαγορά 16 MW Φ/Β έργων σε λειτουργία. Τα παραπάνω θα επιτρέψουν την επίτευξη του στόχου των 300 MW εγκατεστημένης ισχύος σε λειτουργία στις αρχές του 2022, νωρίτερα από τον αρχικό στόχο.

Ανάκαμψη τιμών αργού στα υψηλότερα επίπεδα από το 2014 Σχετικά με τις συνθήκες στις διεθνείς αγορές, τονίστηκε ότι οι διεθνείς τιμές αργού αυξήθηκαν το 2021, σημειώνοντας ανοδική πορεία μέσα στο έτος, έπειτα από τα πολυετή χαμηλά του 2020, λόγω της ανάκαμψης της οικονομικής δραστηριότητας, τη μείωση των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση του Covid-19, καθώς και την ομαλοποίηση της ταξιδιωτικής δραστηριότητας. Η αυξημένη ζήτηση, σε συνδυασμό με την αναλογικά μικρότερη αύξηση της προσφοράς από τις κύριες χώρες παραγωγούς πετρελαίου παγκοσμίως, οδήγησε σε αύξηση των τιμών. Στο δ’ τρίμηνο, το περιθώριο του ντίζελ ανέκαμψε σε υψηλά διετίας. Κατά συνέπεια, τα ενδεικτικά περιθώρια διύλισης Hydrocracking σημείωσαν βελτίωση σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο στα $5/bbl, με τα περιθώρια για διυλιστήρια τύπου FCC στα $5,2/bbl.

Πόλεμος στην Ουκρανία

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

Μετά τα μέτρα της Δύσης

Κόκκινη κάρτα στους Ρώσους ολιγάρχες από την Ελλάδα

■ Χτύπημα στις εμπορικές σχέσεις της χώρας μας και με Ουκρανία, αλλά και με τη χώρα του Πούτιν

Μ

ε έντονο προβληματισμό παρακολουθούν τις εξελίξεις στα σύνορα Ρωσίας - Ουκρανίας οι Έλληνες εξαγωγείς: μπορεί μεν οι πωλήσεις των ελληνικών προϊόντων προς τις δύο χώρες να καταλαμβάνουν πολύ χαμηλό μερίδιο στο σύνολο των περίπου 40 δισ. ευρώ, που άγγιξαν πέρυσι -για πρώτη φορά στην ιστορία- οι ελληνικές εξαγωγές (κι αυτό όχι μόνο εξαιτίας του ρωσικού εμπάργκο που επιβλήθηκε σε ευρωπαϊκά προϊόντα το καλοκαίρι του 2014), αλλά οι δύο αγορές, της Βόρειας Ευρασίας και της ανατολικής Ευρώπης, αντίστοιχα, εξακολουθούν να παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις. Επιπλέον, χώρες όπως η Λιθουανία και η Πολωνία, που εισάγουν αγροτικά προϊόντα από την Ελλάδα, «διασχίζουν» την Ουκρανία, προκειμένου να εξάγουν τα

συγκεκριμένα προϊόντα στη Ρωσία, οπότε, σε περίπτωση ρωσικής εισβολής στη χώρα, εκτιμάται ότι θα επηρεαστούν μοιραία και οι μεταφορές εξαγώγιμων προϊόντων. Οι δε Έλληνες επενδυτές στον κάποτε «σιτοβολώνα της Σοβιετικής Ένωσης», την Ουκρανία, που τα τελευταία χρόνια έχουν τοποθετήσει χρήματα σε εξοπλισμό και εγκαταστάσεις στη χώρα, ζουν ώρες αγωνίας υπό την απειλή πιθανής σύρραξης, χωρίς ωστόσο προς το παρόν να σκέφτονται «να τα μαζέψουν και να φύγουν», όπως επισημαίνουν εκπρόσωποί τους, επικαλούμενοι τηλεφωνικές επικοινωνίες των τελευταίων ημερών μαζί τους. Ανησυχία επικρατεί και στο «μέτωπο» του τουρισμού, δεδομένου ότι η Ελλάδα υποδέχεται κάθε χρόνο εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες από τις δύο χώρες, οι οποίοι όμως εμφανίζονται

τώρα «μουδιασμένοι» εν αναμονή των εξελίξεων, με αποτέλεσμα οι θερινές τους διακοπές να μη βρίσκονται αυτή τη στιγμή «στο τραπέζι» - και, άρα, ούτε λόγος για προκρατήσεις από τις δύο χώρες, οι οποίες πέρυσι είχαν ξεκινήσει από τον Φεβρουάριο - Μάρτιο.

Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις στη «σκιά» του Ουκρανικού «Υπάρχει συνάδελφος που κάνει εισαγωγή ξυλείας από την Ουκρανία. Παρήγγειλε παρτίδα ξυλείας πριν από 20 ημέρες, αλλά δεν ξέρει αν αυτή η παραγγελία θα φτάσει ποτέ. Σκέφτεται να μη δώσει άλλη παραγγελία, μέχρις ότου η κατάσταση ξεκαθαρίσει περισσότερο. Οι Έλληνες επιχειρηματίες στην Ουκρανία δεν σκέφτονται να τα μαζέψουν και να φύγουν, αλλά είναι μουδιασμένοι.

31

32

Πόλεμος στην Ουκρανία Με βάση τα δικά μας στοιχεία, στην Ουκρανία δραστηριοποιούνται επενδυτικά περίπου 70 μικρές και μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις (σ.σ.: κατά το γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στο Κίεβο οι επιχειρήσεις αυτές είναι 45), που συγκεντρώνονται κατά κύριο λόγο σε Οδησσό, Κίεβο, Χάρκοβο και Λβιβ. Έφυγαν από την Ελλάδα, πήγαν στην Ουκρανία και επένδυσαν, κατάφεραν να ισορροπήσουν, και εκεί που είναι πια έτοιμοι να απολαύσουν τους καρπούς της επένδυσής τους, συμβαίνει κάτι τέτοιο. Ποια εικόνα έχω από τις τηλεφωνικές συνομιλίες μαζί τους; Πνίγονται. Και εννοείται πως θέλουν να ξεκαθαρίσει η εικόνα όσο πιο γρήγορα γίνεται. Όταν ακόμα και προ εκλογών μια οικονομία επηρεάζεται, είναι προφανές ότι όταν υπάρχει η πιθανότητα πολέμου, η οικονομία ταράζεται σοβαρά. Κι αυτή τη στιγμή, η οικονομία στην Ουκρανία βρίσκεται υπό τον φόβο ενός άμεσου πολέμου. Έχουν αποσυρθεί διπλωμάτες, διάφορες χώρες έχουν προτείνει στους πολίτες τους είτε να εγκαταλείψουν την Ουκρανία είτε να μην την επισκεφτούν, η κατάσταση είναι έκρυθμη» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γεράσιμος Μπουγάς, γενικός γραμματέας του Ελληνοουκρανικού Επιμελητηρίου, το οποίο σήμερα αριθμεί, όπως επισημαίνει, περίπου 200 μέλη, είτε ελληνικές επιχειρήσεις που εξάγουν και επενδύουν στην Ουκρανία είτε ουκρανικές που αναπτύσσουν εμπορική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τον κ. Μπουγά, η έκρυθμη αυτή κατάσταση ανακόπτει τη δυναμική στις επιχειρηματικές σχέσεις των δύο χωρών, που είχε αρχίσει να γίνεται ανοδική. «Ο Έλληνας επιχειρηματίας που επενδύει σήμερα στην Ουκρανία, επενδύει μεν για να κερδίσει, αλλά όχι ευκαιριακά, όχι για το εύκολο χρήμα. Η Ουκρανία έχει πάρα πολλή γραφειοκρατία και η Ελλάδα είναι μια κοινοτική χώρα, με πολλά ευρωπαϊκά κριτήρια, που η Ουκρανία δεν έχει ακόμα, αλλά σταδιακά προσαρμόζεται. Υπάρχει ανοδική δυναμική στις επιχειρηματικές σχέσεις των δύο χωρών και παραδοσιακά καλές σχέσεις: μην ξεχνάτε πως στην Οδησσό ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία, στη Λβιβ φυλακίστηκε ο Υψηλάντης και στη Μαριούπολη ζουν 150.000 πολίτες ελ-

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

ληνικής καταγωγής» καταλήγει ο κ. Μπουγάς.

Ναυτιλία Με βάση στοιχεία από την πιο πρόσφατη ετήσια έκθεση του γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων (ΟΕΥ) στο Κίεβο (εκδόθηκε το 2021 με στοιχεία 2020), οι δεκάδες ελληνικές εταιρείες, που έχουν επενδυτική παρουσία στην Ουκρανία, δραστηριοποιούνται κυρίως στον χώρο της εμπορίας τροφίμων, φρούτων και λαχανικών, της επιλογής προσωπικού για την ελληνική ναυτιλία (εκτιμάται ότι 40.000 Ουκρανοί ναυτικοί απασχολούνται σε πλοία ελληνικής ιδιοκτησίας, ωστόσο δεν υφίστανται, μέχρι στιγμής, πιο συγκεκριμένα στοιχεία), της παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών, του τουρισμού και της εστίασης. Υπάρχει μία μεσαίου μεγέθους, για τα ουκρανικά δεδομένα, ελληνική κατασκευαστική εταιρεία, που δραστηριοποιείται στη χώρα τα τελευταία 30 χρόνια. Επίσης, εξακολουθεί να έχει εκεί παρουσία η Τράπεζα Πειραιώς, «με μικρή κεφαλαιοποίηση και λίγα παραρτήματα», σύμφωνα με την έκθεση, ενώ επενδυτικά παρούσες στη χώρα είναι ακόμα «οι εταιρείες Coca Cola Hellenic, Ήφαιστος, Alumil, Etem, Profilco, HGI (υαλουργία - πρώην Yioula), Chipita, Printec, Neokem, Ukravtomatika κ.ά.». Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Εθνικής Τράπεζας της Ουκρανίας, το απόθεμα των εισερχομένων από την Ελλάδα ξένων άμεσων επενδύσεων ανερχόταν στο τέλος του 2020 σε 36,5 εκατ. δολ., μειωμένο κατά 12% σε σχέση με τις αρχές του ίδιου έτους (υπάρχουν πάντως και συμμετοχές ελληνικών κεφαλαίων σε καταστατικά επιχειρήσεων που έχουν καταχωριστεί ως εισερχόμενες από άλλες χώρες και όχι από την Ελλάδα).

Μπαράζ επιπτώσεων Πώς αναμένεται να επηρεάσει τις ελληνικές εξαγωγές (συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών προϊόντων) η τεταμένη κατάσταση στις σχέσεις Ρωσίας - Ουκρανίας και ιδίως η πιθανή κλιμάκωσή της; «Η κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη του εμπορίου και των σχέσεων της Ε.Ε. και κατ’ επέκταση της Ελλάδας με τις δύο χώρες» επισημαίνει

στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΣΕΒΕ) δρ Γεώργιος Κωνσταντόπουλος και προσθέτει: «Αναμφίβολα, ενδεχόμενη ρήξη μεταξύ των δύο χωρών θα προκαλέσει αναταραχή και αστάθεια στην περιοχή, με αποτέλεσμα να υπάρξει μπαράζ επιπτώσεων τόσο στο διεθνές εμπόριο και στην παγκόσμια οικονομία όσο και στις σχέσεις της Ελλάδας με τις δύο χώρες». Στο ερώτημα ποια εικόνα εισπράττει από στελέχη ελληνικών επιχειρήσεων, που είτε εξάγουν στην Ουκρανία είτε δραστηριοποιούνται επενδυτικά σε αυτήν, απαντά: «Το πρωί της Τετάρτης μίλησα με δύο τραπεζικά στελέχη στην Ουκρανία και μου είπαν πως ναι μεν υπάρχει μια έντονα αρνητική περιρρέουσα ατμόσφαιρα, αλλά δεν έχουν πολύ μεγάλη ανησυχία. Οι άνθρωποι που εξάγουν στην Ουκρανία πάλι, ανησυχούν πολύ, δραστηριοποιούνται σε περιβάλλον πολύ υψηλής ανασφάλειας και προσπαθούν να δουν και να βρουν πιθανές εναλλακτικές». Πάντως, παρά τη δημοφιλία που έχουν μεταξύ των Ρώσων και Ουκρανών καταναλωτών συγκεκριμένα ελληνικά προϊόντα, οι εξαγωγές της Ελλάδας στις δύο χώρες κινήθηκαν σε σχετικά χαμηλά επίπεδα το 2021 και αποτελούν πολύ μικρό ποσοστό του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών - κι αυτό όχι μόνο εξαιτίας του ρωσικού εμπάργκο που επιβλήθηκε στις 7/8/2014 σε συγκεκριμένες κατηγορίες κοινοτικών προϊόντων, σε αντίποινα μέτρων που έλαβε η Ε.Ε. έναντι της Ρωσίας λόγω της κρίσης στην Κριμαία. «To εμπάργκο παίζει σημαντικό ρόλο στις χαμηλές εξαγωγές, αλλά όχι τον σημαντικότερο. Οι εξαγωγές είναι χαμηλές γιατί δεν υπάρχει ανάλογη ζήτηση, δεν είναι η Ρωσία παραδοσιακός προορισμός για ελληνικά προϊόντα» εκτιμά ο δρ Κωνσταντόπουλος, επισημαίνοντας ότι στην Ουκρανία υπάρχει η ομογένεια, που στηρίζει τα ελληνικά προϊόντα, αλλά και προς εκεί οι ελληνικές εξαγωγές είναι χαμηλές.

Χαμηλότερες από 600 εκατ. οι ελληνικές εξαγωγές και προς τις δύο χώρες Ενδεικτικό είναι ότι η αξία των ελληνικών προϊόντων που πωλούνται και προς

Πόλεμος στην Ουκρανία

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

τις δύο χώρες μαζί δεν φτάνει ούτε τα 600 εκατ. ευρώ. Όπως επισημαίνει ο δρ Κωνσταντόπουλος, η Ουκρανία βρίσκεται μόλις στην 30ή θέση των σημαντικότερων προορισμών για τα ελληνικά προϊόντα, με εξαγωγές 338,6 εκατ. ευρώ (193,6 εκατ. το πανδημικό 2020 και 210,8 εκατ. το 2019), ενώ ακόμα χαμηλότερα στη λίστα βρίσκεται η Ρωσία, που κατατάσσεται στην 41η θέση, με εξαγωγές 206,6 εκατ. ευρώ το 2021 (161,39 εκατ. το 2020). Στη μεν Ουκρανία οι σημαντικότεροι κλάδοι ήταν τα πετρελαιοειδή σε ποσοστό 70,5%, τα τρόφιμα (8,7%) και τα βιομηχανικά προϊόντα (7,1%), ενώ στη Ρωσία τα βιομηχανικά προϊόντα (18,4% μερίδιο), τα χημικά (16,4%), τα μηχανήματα και οχήματα (15,4%) οι πρώτες ύλες

(12,7%) και διάφορα βιομηχανικά είδη (10,5%). «Σε ό,τι αφορά τις εισαγωγές από την Ουκρανία, αυτές διαμορφώθηκαν σε 198,4 εκατ. ευρώ το 2021, με τα βιομηχανικά προϊόντα να αποτελούν το 51,2% εξ αυτών και τα τρόφιμα το 19,9%. Το εμπορικό ισοζύγιο, λοιπόν, είναι θετικό για την Ελλάδα. Αντίθετα, οι ελληνικές εισαγωγές από τη Ρωσία κινήθηκαν σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα και συγκεκριμένα σε 4,3 δισ. ευρώ, με το 85,0% (3,6 δισ. ευρώ) να αφορά σε πετρελαιοειδή και το 10,7% σε βιομηχανικά είδη (458,5 εκατ. ευρώ). Στο κομμάτι των υπηρεσιών, αντίστοιχα, δηλαδή κατά κύριο λόγο του τουρισμού, οι ελληνικές εξαγωγές για το 2020 διαμορφώθηκαν σε 808,6 εκατ. ευρώ για τη Ρωσία και σε

308,4 εκατ. ευρώ για την Ουκρανία, κατακτώντας την 20ή και 38η θέση στη σχετική λίστα» καταλήγει. Στο μεταξύ, η ελληνική γούνα ήταν ανέκαθεν ιδιαίτερα δημοφιλής στη Ρωσία, αλλά τα τελευταία χρόνια οι πωλήσεις της ακολουθούν πορεία ελεύθερης πτώσης, όπως προκύπτει από στοιχεία από το Ινστιτούτο Εξαγωγικών Ερευνών και Σπουδών (ΙΕΕΣ) του ΣΕΒΕ. Συνεπεία πολλών διαφορετικών παραγόντων, οι συνολικές ελληνικές εξαγωγές γούνας στη Ρωσία «προσγειώθηκαν» στα 11,52 εκατ. ευρώ το 2020 και στα 15,6 εκατ. ευρώ το 2021, επίδοση που σε τίποτα δεν θυμίζει τις παλιές καλές μέρες του 2017 -όταν έφταναν τα 60 εκατ. ευρώ- ή του 2018 (51 εκατ. ευρώ).

Οι business των Ρώσων στην Ελλάδα Στα 664 εκατ. ευρώ υπολογίζει το Ελληνικό Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της Μόσχας το απόθεμα των άμεσων ρωσικών επενδύσεων στην Ελλάδα στα τέλη του 2020, επικαλούμενο στοιχεία της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας. Το ίδιο έτος, ο όγκος των διμερών εμπορικών συναλλαγών ανήλθε στα 3 δισεκατομμύρια ευρώ, με τα 2,9 δισεκατομμύρια εξ αυτών να αφορούν ελληνικές εξαγωγές, κυρίως υδρογονανθράκων. Το διμερές εμπόριο είναι, ωστόσο, σημαντικά μειωμένο σε σύγκριση με μία οκταετία πριν, και συγκεκριμένα το 2013, οπότε βρισκόταν στα επίπεδα των 7 δισεκατομμυρίων. Το ίδιο ισχύει και για τους Ρώσους τουρίστες, οι οποίοι το 2013 είχαν φτάσει το 1,3 εκατ. επισκέπτες έναντι 583.000 το 2019 και μόλις 26.000 το 2020. Οι ρωσικές επενδύσεις περιλαμβάνουν και τις αγορές ακινήτων στο πλαίσιο του προγράμματος της «χρυσής βίζας» βάσει του οποίου, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Μετανάστευσης, έχουν χορηγηθεί από την αρχή του προγράμματος 596 άδειες σε Ρώσους επενδυτές ακινήτων. Αριθμός που αντιστοιχεί σε επενδύσεις της τάξης των 150 εκατομμυρίων, αν συνυπολογιστεί ότι άδειες παίρνουν και συγγενικά πρόσωπα του επενδυτή, αλλά πολλοί αγοράζουν και ακίνητα αξίας σημαντικά υψηλότερης των 250.000 που είναι το ελάχιστο όριο. Εκ των μεγαλύτερων ρωσικής προέλευσης επενδυτών στην Ελλάδα είναι ασφαλώς ο επιχειρηματίας Ιβάν Σαββίδης, ο οποίος ελέγχει το 71,8% του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης, το ξενοδοχείο Πόρτο Καρράς, το Μακεδονία Παλλάς, την εταιρεία παραγωγής, εμφιάλωσης και εμπορίας του μεταλλικού νερού Σουρωτή, όπως και άλλα ακίνητα, καθώς και την ποδοσφαιρική ομάδα του ΠΑΟΚ. Στους Ρώσους

αξιόλογους ξένους επενδυτές περιλαμβάνονται και οι βασικοί μέτοχοι της γαλακτοβιομηχανίας Δωδώνη, που πρόσφατα έκλεισαν συμφωνία με την οποία εισέρχεται στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας συμμετοχών τους με μειοψηφικό ποσοστό το αμερικανικό επενδυτικό κεφάλαιο CVC Capital. Στο λιανικό εμπόριο, πρόσφατα η ρωσική αλυσίδα λιανεμπορίου Μere ξεκίνησε την ανάπτυξη δικτύου σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα. Και στον τουρισμό υπάρχουν, όμως, σε εξέλιξη σημαντικές ρωσικές επενδύσεις, μεταξύ των οποίων αυτή της Mirum Hellas και του επενδυτή Βιτάλι Μπορίσοφ στην Ελούντα. Υπενθυμίζεται πως η Mirum αναπτύσσει το Elounda Hill σε έκταση 700 στρεμμάτων, όπου σχεδιάζει να κτίσει ξενοδοχεία, κατοικίες και μαρίνα. Ο προϋπολογισμός της επένδυσης σε πλήρη ανάπτυξη, που δεν έχει βεβαίως ακόμη υλοποιηθεί, αναφέρεται στα 500 εκατομμύρια ευρώ. Πιο προβεβλημένη ίσως επένδυση, ωστόσο, έπειτα από αυτές του Ιβάν Σαββίδη, είναι εκείνη του Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ στον Σκορπιό, με προϋπολογισμό 165 εκατ. ευρώ και αντικείμενο την ανάπλαση του νησιού των 830 στρεμμάτων σε θέρετρο, την οποία προσφάτως ανακοίνωσε πως προτίθεται να αυξήσει περίπου κατά 230 εκατ. Βέβαια, από το 2013, οπότε απέκτησε το νησί, μέχρι σήμερα εκτιμάται πως δεν έχει επενδύσει πάνω από σχεδόν 30 εκατ. ευρώ. Στους Ρώσους επενδυτές η αγορά λoγίζει και την Gazprom, η οποία από το 1991 έχει συστήσει σε συνεργασία 50%50% με τον όμιλο Κοπελούζου την Προμηθέας Gas Α.Ε., η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα της ενέργειας και έχει στόχο της την προμήθεια φυσικού αερίου στην ελληνική αγορά και την ανάπτυξη, κατασκευή και λειτουργία ενεργειακών έργων.

33

34

aναλυση

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

Ο κόσμος αλλάζει. Μια Νέα Τάξη Πραγμάτων διαμορφώνεται

■ Ανατολική Ευρώπη, Ουκρανία, Καζακστάν, Αρμενία και, ίσως, Τουρκία, το Νέο Σύνορο Τoυ ΔΡ. ΓΕΩΡΓΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟy

«Τ

α πάντα ρει» έλεγε ο Ηράκλειτος. Οι διεθνείς σχέσεις είναι όπως οι ανθρώπινες σχέσεις. Συνέχεια εξελίσσονται και αναδιαμορφώνονται, με σκοπό να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες που προκύπτουν. Σε μια χρονικά ιστορική στιγμή, στην οποία η λέξη αναθεωρητισμός κυριαρχεί στους στρατηγικούς σχεδιασμούς των περισσοτέρων κρατών στην υφήλιο, οι εξελίξεις και τα γεγονότα προσλαμβάνουν μορφή χιονοστιβάδας. Η ελληνική εξωτερική πολιτική προσπαθεί να διαμορφώσει ένα πλάνο δράσης και τοποθέτησης της χώρας μας στη νέα παγκόσμια πραγματικότητα που τώρα διαμορφώνεται. Κυριότερος ανταγωνιστής, η Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν. Οι ισχυροί παίκτες, οι οποίοι διαμορφώνουν και το Μεγάλο Παίγνιο, οι τρεις πόλοι, είναι η Αμερική με τους συμμάχους της, η Ρωσία και η Κίνα και, σε μικρότερο βαθμό, η Ε.Ε., όπως και χώρες σαν τη Βραζιλία, την Ινδία, το Ιράν κ.ά. Γεωπολιτικά έχουμε τρεις περιοχές στον κόσμο όπου έχει επικεντρωθεί ο ανταγωνισμός των δυνάμεων αυτών: Ανατολική Μεσόγειος - Μέση Ανατολή, Ανατολική Ασία, Ανατολική Ευρώπη και Καύκασος - Κεντρική Ασία. Η Αμερική έχει κατονομάσει τους ανταγωνιστές της για την παγκόσμια κυριαρχία, και είναι η Ρωσία, η Κίνα και το Ιράν. Η Ρωσία θεωρεί ως μεγαλύτερο ανταγωνιστή την Αμερική, κάτι που την ωθεί στη συνεργασία με την Κίνα, δημιουργώντας την Ευρασιατική Ένωση, με μέλη την Αρμενία, το Καζακστάν κ.ά. Η Κίνα επίσης θεωρεί την Αμερική ως τον μεγαλύτερό της ανταγωνιστή, ενώ με το μεγαλόπνοο σχέδιο του Δρόμου του Μεταξιού και δαπανώντας δυσθεώρητα ποσά προωθεί έργα υποδομής και ενίσχυσης του εμπορίου, προσδοκώντας συμμάχους, επιρροή, αλλά και οικονομική διείσδυση και ανάπτυξη. Αποτέλεσμα, στρατηγικές σύγκρουσης, proxy war, τοπικές διαμάχες, αλλά και διαμάχες για πλουτοπαραγωγικές πήγες, έλεγχο της παραγωγής και μεταφοράς της ενέργειας, αλλά και των σπάνιων γαιών. Χώρες που περιβάλλουν τη «ρωσική αρκούδα» μπαίνουν στο στόχαστρο της Ουάσιγκτον - Πολωνία, Ρουμανία και Βαλτική.

Το παιχνίδι με την Αρμενία στον Καύκασο Σε μια προσπάθεια αλλαγής της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής, η Αμερική έχει επιβάλει κυρώσεις στη ρωσική οικονομία εν μέσω απειλών για επιβολή επιπλέον κυρώσεων το επόμενο έτος. Και τώρα που οι ΗΠΑ έχουν ανακοινώσει τις προθέσεις τους να αποσυρθούν από τη συνθήκη INF για τα πυρηνικά μεσαίου βεληνεκούς, είναι αναπόφευκτο πως θα υπάρξει νέα στρατιωτική συγκέντρωση και από τις δύο πλευρές. Το βασικό στοιχείο της αμερικανικής πίεσης προς τη Μόσχα επικεντρώνεται στους δεσμούς της Ουάσιγκτον με τις πρώην σοβιετικές χώρες στην περιφέρεια της Ρωσίας, από την Ανατολική Ευρώπη μέχρι τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Εξαιτίας της έλλειψης γεωγραφικών εμποδίων στη Ρωσία, τα εδάφη αυτά σχηματίζουν κράτη-αναχώματα που προστατεύουν τον πυρήνα της χώρας από τις ξένες δυνάμεις, ενώ παράλληλα παρέχουν και έναν «αγωγό» για την προβολή της επιρροής του Κρεμλίνου προς τα έξω. Η πτώση της Ρωσίας ως περιφερειακής και παγκόσμιας δύναμης ιστορικά εξαρτιόταν από την ικανότητά της να ελέγχει αυτά τα εδάφη. Τα κράτη αυτά έχουν, φυσικά, παίξει κρίσιμο ρόλο στη στρατηγική περιορισμού που ακολουθούν οι ΗΠΑ για τη Ρωσία στη μετασοβιετική περίοδο. Καθώς κλιμακώνονται οι εντάσεις μεταξύ της Μόσχας και της Ουάσιγκτον, αυτά τα κράτη στα σύνορα θα γίνονται όλο και περισσότερο κεντρικά θέατρα στον ανταγωνισμό μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας.

Ανατολική Ευρώπη Το πεδίο μάχης στην «καρδιά» της αντιπαλότητας των δύο δυνάμεων στην Ανατολική Ευρώπη βρίσκεται στην Ουκρανία. Η Ουάσιγκτον έχει παίξει σημαντικό ρόλο στη στήριξη του Κιέβου από πολιτική, οικονομική άποψη και από άποψη ασφάλειας στον πόλεμό της κατά των αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία που στηρίζονται από τη Ρωσία. Οι ΗΠΑ ήδη παρέχουν στήριξη στον τομέα της ασφάλειας στην Ουκρανία με τη διενέργεια κοινών στρατιωτικών αυξήσεων και την παράδοση περιορισμένων ποσοτήτων όπλων. Η Ρωσία απάντησε με δική της στρατιωτική ανάπτυξη στο Καλίνινγκραντ και την Κριμαία, ενώ παράλληλα θα επιδιώξει δικές της διαπραγματεύσεις για τη δημιουργία αεροπορικής βάσης στη Λευκορωσία. Οι εξελίξεις να είναι ραγδαίες και η εισβολή είναι γεγονός. Βέβαια, όπως και στο Καζακστάν αλλά και την Κύπρο, οι αναγνωρισμένες πλέον δημοκρατίες του Λουχάνσκ και του Ντόνετσκ ζήτησαν την αποστολή ρωσικών ειρηνευτικών στρατευμάτων προκειμένου να μπορέσουν να παρέχουν ασφάλεια στον πληθυσμό. Από όσα μας διαβεβαιώνει ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, κατηγόρησε τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντιμίρ Πούτιν ότι «επέλεξε» να εξαπολύσει «έναν πόλεμο εκ προμελέτης» εναντίον της Ουκρανίας, και ότι πρόκειται για μια καθολική επέμ-

βαση σε όλο το έδαφος της Ουκρανίας. Το μέλλον αβέβαιο, σίγουρα η Ρωσία έθεσε την κόκκινη γραμμή μη επέκτασης της Δύσης, ενώ η Αμερική συσπειρώνει τους αγγλοσάξονες και τον δυτικό κόσμο. Τα στρατόπεδα πλέον είναι ορατά. Ο αναθεωρητισμός, επίσης, και η αλλαγή συνόρων με τα Βαλκάνια, ακολουθούν. Η Ευρώπη άλλαξε, ο κόσμος αλλάζει.

Καύκασος Στον Καύκασο, η Αμερική έχει επικεντρώσει την προσοχή της στην ενίσχυση των δεσμών με την κυβέρνηση της Αρμενίας. Η Αρμενία παραδοσιακά υπήρξε ένας από τους στενότερους και πιο πιστούς συμμάχους της Ρωσίας -η χώρα είναι μέλος της Ευρασιατικής Ένωσης, της οποίας ηγείται η Μόσχα, και του στρατιωτικού μπλοκ Οργανισμός Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας-, όμως υπήρξαν πολιτικές εντάσεις μεταξύ της Αρμενίας και της Ρωσίας, μετά την άνοδο στην εξουσία του ηγέτη της αντιπολίτευσης Νικόλ Πασινιάν, ύστερα από βελούδινη επανάσταση. Οι ΗΠΑ ελπίζουν να εκμεταλλευτούν αυτές τις εντάσεις μπαίνοντας «σφήνα» μεταξύ της Αρμενίας και της Ρωσίας. Ο αντίπαλος της Αρμενίας, το Αζερμπαϊτζάν, επίσης θα προσελκύσει την προσοχή των ΗΠΑ, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την άσκηση πίεσης προς το Ιράν. Οι σχέσεις του Αζερμπαϊτζάν με τον νότιο γείτονά

aναλυση

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022 του θα πιεστούν, καθώς η κυβέρνηση προσπαθεί να διατηρήσει την ισορροπία στην εξωτερική πολιτική της συμμετέχοντας στη στρατηγική των ΗΠΑ για περιορισμό της Τεχεράνης. Πράγματι, το Αζερμπαϊτζάν είχε ήδη σταματήσει να αγοράζει φυσικό αέριο από το Ιράν πριν τεθούν σε ισχύ οι αμερικανικές κυρώσεις κατά του Ιράν και είναι πιθανό να μειώσει τους οικονομικούς δεσμούς με το Ιράν ακόμα περισσότερο. Αποτέλεσμα η σύρραξη ανάμεσα σε Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν, η οποία και έληξε με χάσιμο εδαφών από την Αρμενία στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Σε δήλωσή του ο πρόεδρος της Ρωσικής Δημοκρατίας Βλαντιμίρ Πούτιν για τη διένεξη μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν και ιδιαίτερα για τον πρόεδρο της Αρμενίας κ. Πασινιάν, είπε: «Μίλησα και προσφέρθηκαν στον κύριο Πασινιάν πολλές προτάσεις για εκεχειρία, με πολύ συμφέροντες όρους για την Αρμενία. Ο πρωθυπουργός όμως αρνήθηκε, αφού συνεννοείτο με την αμερικανική ηγεσία». Η Μόσχα δίνει επίσης ένα «μάθημα» στην Αρμενία, που είχε τάσεις απομάκρυνσης από τη ρωσική επιρροή επί πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν, τον οποίο αποδυναμώνει, παίρνει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ υπό ρωσικό έλεγχο και αφήνει το Ερεβάν ακόμα πιο εξαρτώμενο από τη Ρωσία. Η συμφωνία υπογράφηκε μεταξύ του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, του Αρμένιου πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν και του Αζέρου προέδρου Ιλχάμ Αλίεφ, στοιχείο που φανερώνει τον ρόλο της Μόσχας ως υπέρτατου διαιτητή της περιοχής. Δεν κάνει καμία αναφορά στην Ομάδα του Μινσκ (ΗΠΑ, Γαλλία και Ρωσία), υπό την αιγίδα της οποίας πραγματοποιούνταν οι συνομιλίες για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ από το 1992. Άρα να πώς εναλλακτικά υπάρχει αγωγός πέρα από την Ουκρανία και γιατί έγινε η σύρραξη Αζερμπαϊτζάν - Αρμενίας. Για την ενέργεια και τα δίκτια μεταφοράς. Συνεπώς σύντομα οι Αμερικανοί θα ξανασκεφτούν τον EastMed, με Αίγυπτο και Ισραήλ. Θέλουμε φυσικό αέριο και φθηνό, και σύντομα. Στην Κύπρο υπάρχει, το ίδιο και στην Ελλάδα. Να αναφέρω πως και οι δύο χώρες αποτελούσαν μέλη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Ο δε κύριος Αλίγιεφ, πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, ήταν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της χώρας του έμπιστος της Μόσχας, με πολλούς δεσμούς. Εν αντιθέσει με τον κύριο Πασινιάν, ο οποίος αναρριχήθηκε στην εξουσία ύστερα από βελούδινη επανάσταση το 2018, ενώ εκλέχτηκε βουλευτής το 2012. Μία από τις επαναστάσεις που εμμέσως ενθάρρυνε η Αμερική, με απώτερο σκοπό να μπορέσει να αυξήσει την επιρροή της στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας. Την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ θα αυξήσουν επίσης τη στήριξη στον τομέα της ασφάλειας και θα διεξαγάγουν περισσότερες στρατιωτικές ασκήσεις με τη Γεωργία, τη μόνη χώρα της περιοχής

Κεντρική Ασία Το Αφγανιστάν για άλλη μια φορά εγκαταλείπεται, τώρα από την Αμερική. Όμως η Ρωσία και η Κίνα είναι διατεθειμένες να αναλάβουν αυτές τον έλεγχο πάλι. Ελέω σπάνιων γαιών, ουρανίου αλλά και ορυκτού πλούτου, παράλληλα με τη γεωστρατηγική θέση, θα διενεργήσουν δικές τους αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις, δημιουργώντας προοπτική για κλιμάκωση των εντάσεων στον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων μεταξύ της Μόσχας και του Πεκίνου από τη μια πλευρά και της Αμερικής από την άλλη. Στο οικονομικό μέτωπο, η Αμερική θα προσπαθήσει επίσης να καλλιεργήσει καλύτερους οικονομικούς δεσμούς στην Κεντρική Ασία, σε χώρες όπως το Καζακστάν και, ιδιαίτερα, το Ουζμπεκιστάν. Σε ομιλία του στην τηλεδιάσκεψη του Οργανισμού Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO) ο Κασίμ-Ζομάρτ Τοκάγεφ τόνισε ότι η τάξη έχει αποκατασταθεί πλέον στη χώρα του, όμως το κυνήγι για τους «τρομοκράτες» συνεχίζεται. «Ομάδες ένοπλων μαχητών που ανέμεναν την κατάλληλη στιγμή, ανέλαβαν δράση. Ο βασικός τους στόχος έγινε αμέσως εμφανής, να υπονομεύσουν τη συνταγματική τάξη και να καταλάβουν την εξουσία. Μιλάμε για απόπειρα πραξικοπήματος» τόνισε ο πρόεδρος του Καζακστάν. «Δεν θα είχαμε χρησιμοποιήσει ποτέ στρατιωτική βία εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών» υπογράμμισε. Το CSTO ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 2002 με συμβαλλόμενα μέρη τη Ρωσία, τη Λευκορωσία, την Αρμενία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν. Στόχος του είναι η διασφάλιση της ειρήνης και της διεθνούς σταθερότητας, καθώς και η συλλογική υπεράσπιση της ανεξαρτησίας, της εδαφικής ακεραιότητας και της εθνικής κυριαρχίας των μελών του. Οι προσπάθειες των ΗΠΑ να κινηθούν στα σύνορα της Ρωσίας, με τη σειρά τους, θα διαμορφώσουν τις ενέργειες της Μόσχας έναντι της Δύσης. Έχοντας πρόθεση να εκμεταλλευτεί τους διχασμούς στην Ευρώπη και να υπονομεύσει την ενότητα της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, η Ρωσία θα φανεί δραστήρια στην εκστρατεία υβριδικού πολέμου της κατά της Δύσης, εμπλεκόμενη στα πολιτικά άλλων χωρών, διαδίδοντας προπαγάνδα, εξαπολύοντας κυβερνοεπιθέσεις και στήνοντας μυστικές επιχειρήσεις κατά της Δύσης και των χωρών που τείνουν πως τη Δύση, όπως η Ουκρανία και οι χώρες της Βαλτικής. Στη δε Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή οι εντάσεις συνεχίζονται. Η Τουρκία, οι S-400, η προσβλητική συμπεριφορά έναντι της Αμερικής την οποία υπέδειξε και ως εμπνευστή του στρατιωτικού πραξικοπήματος το 2016, οι παρεμβάσεις στη σύρραξη Αρμενίας - Αζερμπαϊτζάν, η στρατιωτική και πολιτική ενίσχυση στην κυβέρνηση Σάρατζ, κυρίως όμως η απαράδεκτη παρέμβασή της σε ένα ανεξάρτητο κράτος όπως είναι η Λιβύη, η αλαζονεία της κατοχής εδαφών της Συρίας, ο ανηλεής πόλεμος και η εξόντωση των Κουρδών όχι μόνο της Συρίας, η προσπά-

θεια ανακήρυξης της Τουρκίας σε παγκόσμιο χαλιφάτο έναντι των εταίρων αραβικών κρατών, η αποδεδειγμένη συνεργασία της με το ISIS, αλλά κυρίως η παρεμβατική συμπεριφορά της απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο στην περιοχή του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και η συνεχόμενη πρόσδεσή της στη ρωσική σφαίρα επιρροής, το δόγμα του Νεοοθωμανισμού και της Γαλάζιας Πατρίδας, είναι μερικά στοιχεία που δικαιολογημένα ανησυχούν και προβληματίζουν σε μεγάλο βαθμό το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και συνηγορούν στην αρνητική εξέλιξη των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Ακόμη και αν οι Αμερικανοί κάνουν μια τελευταία προσπάθεια να επαναφέρουν την Τουρκία στη Δύση, μέσω της ανατροπής του Ταγίπ Ερντογάν, δημοκρατικά, εννοώντας την αντιπολίτευση. Πιστεύω πως τα συμφέροντα έρχονται πρώτα και η αντιπολίτευση δύσκολα θα μείνει ενωμένη, ενώ ο ερντογανισμός με τη Γαλάζια Πατρίδα και τον Εθνικό Όρκο έχουν εμποτίσει εν πολύς την τουρκική κοινωνία. Ύστερα από ένα 2020-21 κατά το οποίο η Τουρκία πραγματικά αποθρασύνθηκε, προκαλώντας με την επίδειξη δύναμης και υιοθετώντας την «πολιτική των κανονιοφόρων», όπως με τη συνεχή παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και της Κύπρου, με τις πλεύσεις των ερευνητικών αλλά και γεωτρύπανων πλοίων, με τις παράνομες έρευνες και γεωτρήσεις τόσο στην ελληνική ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα στην περιοχή του Καστελόριζου όσο και στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, με την αναζήτηση ενός θερμού επεισοδίου ή ατυχήματος το οποίο θεωρούσε ότι θα της έδινε κυρίαρχη θέση σε μια μελλοντική διαπραγμάτευση με την Ελλάδα και την Κύπρο, με τη βάναυση κατοχική συμπεριφορά της στην Κύπρο και την κατάλυση του διεθνούς status της Αμμοχώστου, με την προσβλητική και εκβιαστική της συμπεριφορά απέναντι στην Ευρώπη και με τον εν γένει αναθεωρητισμό της, οδήγησε σταθερά στην αντισυσπείρωση των ευρωπαϊκών δυνάμεων, της Αμερικής, όπως και του αραβικού κόσμου. Όλη αυτή η στρατηγική έχει οδηγήσει την Τουρκία μακριά από τη Δύση και ολοένα πιο κοντά στη Ρωσία και την Κίνα. Η μη συμμετοχή στις κυρώσεις των Δυτικών έναντι της Ρωσίας, για την Ουκρανία, αλλά και η αμφίσημη θέση για το κλείσιμο των Στενών, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μοντρέ, αποτελούν μια διπλωματική αεροβασία της Τουρκίας, και θεωρώ ότι όποιος πατάει σε δύο βάρκες, στο τέλος πνίγεται, όπως λέει η λαϊκή σοφία. Συμπερασματικά, όλα αλλάζουν σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι νέες ζώνες επιρροής και ένας νέος ψυχρός πόλεμος έχουν ξεκινήσει. Ένα ρητό στη διπλωματία λέει πως ο πόλεμος είναι η συνέχεια της διπλωματίας με άλλα μέσα, για να φτάσουμε στο τέλος του πολέμου σε μια νέα συμφωνία. Η πολιτική είναι αναίμακτος πόλεμος. Ο πόλεμος είναι αιματηρή πολιτική.

35

36 ΕΡΕΥΝΑ

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

ΕRNST & YOUNG

■ Οι διαχειριστές των συστημάτων διανομής ενέργειας κρίνουν το μέλλον της ηλεκτροκίνησης ■ Μέχρι το 2035 αναμένεται να πουληθούν 130 εκατ. ηλεκτρικά οχήματα, από 5 εκατ. το 2021

Η

υιοθέτηση της ηλεκτρικής κινητικότητας (eMobility) δεν αποτελεί απλώς μία οικονομική ή περιβαλλοντική τάση, καθώς η επιτυχία της βασίζεται, επίσης, και στην ευρύτερη αποδοχή της από τους καταναλωτές. Σύμφωνα με την έκθεση της Ernst and Young, o ρυθμός της υιοθέτησης και χρήσης των ηλεκτρικών οχημάτων είναι ταχύς, με ένα στα πέντε οχήματα που πωλήθηκαν στην Ευρώπη το 2021 να είναι ηλεκτρικό. Η επιτάχυνση του ρυθμού αυτού, όμως, εξαρτάται από τη δυνατότητα παροχής μίας απρόσκοπτης καταναλωτικής εμπειρίας στους χρήστες ηλεκτρικών οχημάτων, μέσω αποτελεσματικών υποδομών, που θα επιτρέπουν σε όλους να φορτίζουν το όχημά τους γρήγορα και αξιόπιστα. Η νέα έκθεση της Ernst and Young και του ευρωπαϊκού οργανισμού Eurelectric, με τίτλο «Can utilities turn EVs into a grid asset», εξετάζει την αναμενόμενη αύξηση των ηλεκτρικών οχημάτων, από περίπου 5 εκατ. επιβατικά αυτοκίνητα, οχήματα ελαφράς και βαριάς χρήσης, σήμερα, στα 130 εκατ. ηλεκτρικά οχήματα μέχρι το 2035, και τον αντίκτυπό της στο δίκτυο. Η έκθεση καταλήγει ότι οι διαχειριστές συστημάτων διανομής ενέργειας (distribution system operators - DSOs) θα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην επιτυχία της ηλεκτρικής κινητικότητας και στην ανάπτυξη των υποδομών φόρτισης που είναι απαραίτητες για την υποστήριξή της. Η έκθεση αντλεί δεδομένα από τον Eurelectric και τα μέλη του, και περιλαμβάνει πληροφορίες και συμπεράσματα που αντλήθηκαν από συζητήσεις με ηγετικά στελέχη από εταιρείες από το ευρύτερο οικοσύστημα της ηλεκτρικής κινητικότητας, συμπεριλαμβανομένων αυτοκινητοβιομηχανιών, εται-

ρειών κοινής ωφέλειας, εταιρειών διαχείρισης στόλου, πολιτικών μηχανικών και παραγωγών φορτιστών.

Από αδυναμία, σε πλεονέκτημα Τα δίκτυα ενέργειας της Ευρώπης βρίσκονται αντιμέτωπα με μία τεραστίων διαστάσεων πρόκληση, που πυροδοτείται από την αναμενόμενη έλευση 130 εκατ. ηλεκτρικών οχημάτων. Η έκθεση υπολογίζει ότι η προβλεπόμενη αύξηση των ηλεκτρικών οχημάτων θα απαιτήσει τουλάχιστον 65 εκατ. σημεία φόρτισης, από τα οποία τα 9 εκατ. θα είναι δημόσια - από μόλις 374.000 σήμερα. Η ζήτηση για ηλεκτρικό ρεύμα για τις ανάγκες της φόρτισης, επίσης, αναμένεται να αυξηθεί κατά 30% ανά έτος, προσθέτοντας πάνω από 200 TWh μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας. Σύμφωνα, όμως, με την έκθεση, οποιαδήποτε αποσταθεροποίηση δεν θα προκληθεί από αυτή την αύξηση στη ζήτηση, αλλά από τα χιλιάδες ή, ακόμη, και εκατομμύρια ηλεκτρικά οχήματα που θα φορτίζουν ταυτόχρονα. Η ανάλυση της Ernst and Young αποκαλύπτει ότι τα δίκτυα ενέργειας, τα οποία ήδη είναι επιβαρυμένα σε πολλές περιοχές, θα μπορούσαν να υπερφορτωθούν, εάν οι περίοδοι αιχμής για τη φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων συμπίπτουν με τις περιόδους αιχμής γενικής κατανάλωσης. Ανάλυση των έξι πιο συνηθισμένων περιπτώσεων φόρτισης- σε κατοικημένες αστικές και αγροτικές περιοχές, στον χώρο εργασίας, σε κόμβους διαχείρισης στόλων, νυκτερινή φόρτιση και φόρτιση στο δημόσιο οδικό δίκτυο- δείχνει ότι η ανώτατη επιβάρυνση θα αυξηθεί μεταξύ 21% και 90%. Για αυτόν τον λόγο, η προσέγγιση «το αφήνω να φορτίσει και το ξεχνάω» ενδέχεται να επιδεινώσει τα περιστα-

τικά υπερφόρτωσης στα ήδη επιβαρυμένα δίκτυα. Η έκθεση καταδεικνύει ότι η διαχειριζόμενη φόρτιση (managed charging) θα αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού, βοηθώντας τους διαχειριστές συστημάτων διανομής ενέργειας να μετατρέψουν την πρόκληση της φόρτισης εκατομμυρίων ηλεκτρικών οχημάτων, από αδυναμία, σε πλεονέκτημα. Η εισαγωγή έξυπνων δικτύων θα παρέχει στους διαχειριστές πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο σχετικά με το πώς λειτουργούν τα δίκτυα, αλλά και τη δυνατότητα να αναλύουν τις σημερινές, καθώς και τις μελλοντικές ανάγκες. Αυτά τα δεδομένα θα βοηθήσουν στη λήψη επενδυτικών αποφάσεων, είτε για ενίσχυση των δικτύων είτε για ευέλικτες λύσεις, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες της ηλεκτροκίνησης. Παράλληλα, η ενσωμάτωση ψηφιακών λύσεων θα επιτρέψει στους παρόχους να διαχειριστούν τη διαθέσιμη χωρητικότητα, τον χρόνο και τη διάρκεια της φόρτισης, και να μετατοπίσουν τη φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων σε περιόδους όπου η ενέργεια θα είναι επαρκής και με φθηνότερο κόστος, προλαμβάνοντας, έτσι, οποιαδήποτε κατάρρευση του δικτύου εξαιτίας της επιπλέον πίεσης. Η επιτακτική ανάγκη να επιταχυνθεί η εισαγωγή υποδομών φόρτισης με ρυθμό όμοιο αυτού της χρήσης ηλεκτρικών οχημάτων, θα απαιτήσει μια ευρύτερη συνεργασία μεταξύ Δήμων, τοπικών Αρχών, πολιτικών μηχανικών, διαχειριστών σημείων φόρτισης, παρόχων υπηρεσιών ηλεκτρικής κινητικότητας, αυτοκινητοβιομηχανιών και διαχειριστών συστημάτων διανομής ενέργειας. Μόνο μέσα από τη συνεργασία, το σύστημα οδικών μετακινήσεων του σήμερα θα μπορέσει να εξυπηρετήσει τις ανάγκες όλων στο μέλλον.

τραπεζεσ

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

Γιατί τα capital controls στη Ρωσία δεν έχουν καμία σχέση με τα… ελληνικά ■ Πόσο αγγίζουν τις ελληνικές τράπεζες οι περιορισμοί στη χώρα του Βλαντιμίρ Πούτιν Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Μ

ε τις εξελίξεις στο μέτωπο της Ρωσίας να αλλάζουν δραματικά ανά τακτά διαστήματα, οι αγορές δεν μπορούν να κάνουν κάτι, πλην του να παρατηρούν τις κυρώσεις και τα capital controls που ανακοινώθηκαν προσφάτως. «Είμαστε στη φάση της υλοποίησης των κυρώσεων» υπογραμμίζει ανώτατος θεσμικός παράγοντας, «αλλά ακόμη δεν έχει υλοποιηθεί όλο το πλάνο». Σε αναμονή της αποσαφήνισης των κυρώσεων σε πιο απτές οδηγίες, με τη λύση του μυστηρίου για το ποιες τελικά ρωσικές τράπεζες θα μπουν στη λίστα και ποιες αναλυτικά συναλλαγές ή τραπεζικά προϊόντα απαγορεύονται, οι τράπεζες συμμορφώνονται με το διεθνές πλαίσιο και ακολουθούν τους δικούς του ηθικούς κώδικες. Η απροθυμία να εξυπηρετήσουν τις τράπεζες και τους πολίτες μιας χώρας που ξεκίνησε τον πόλεμο σε μια άλλη είναι διάχυτη και αναμφισβήτητη: καμία συναλλαγή δεν πραγματοποιείται μεταξύ ελληνικών και ρωσικών τραπεζών ούτε σε δολάριο ούτε σε ευρώ ούτε σε κανένα από τα βασικά νομίσματα. Αυτό σημαίνει ότι οι ελληνικές τράπεζες, όπως και όλες όσες εφαρμόζουν τις διεθνείς κυρώσεις, δεν δέχονται τις καταθέ-

σεις Ρώσων, δεν δανειοδοτούν Ρώσους, δεν επιτρέπουν τις πληρωμές με πιστωτικές κάρτες ή ψηφιακά εναλλακτικά μέσα πληρωμών που εκδίδουν ή εξυπηρετούν ρωσικά τραπεζικά ιδρύματα. Στο πλαίσιο αυτό, μόνο τυπική είναι η επίσημη απόφαση περί παγώματος καταθέσεων Ρώσων, από τη στιγμή που ήδη ακολουθείται αυτή η πολιτική, αν και η αλήθεια είναι ότι δεν έχουν γίνει αντίστοιχα αιτήματα.

Οι επιπτώσεις των capital controls στην αγορά Σε πρώτη φάση, με πιθανή εξαίρεση ίσως κάποιους παραγωγούς (π.χ. ροδάκινων) που δεν πρόλαβαν να εισπράξουν τιμολόγια πώλησης από Ρώσους πελάτες τους -λόγω της απαγόρευσης του swift, αλλά και λόγω της απαγόρευσης των ίδιων των ελληνικών τραπεζών να δεχθούν έμβασμα από ρωσική τράπεζα-, δεν φαίνεται να υπάρχουν προβλήματα στην εγχώρια αγορά. Αυτό που μπορεί να συμβεί είναι καθυστερήσεις σε όσους συναλλάσσονται εμπορικά με τη Ρωσία ή αναζήτηση άλλων προμηθευτών και τραπεζών. Η όποια επίπτωση στον ελληνικό τουρισμό από Ρώσους τουρίστες που δεν θα μπορούν να πληρώσουν μέσω πιστωτικών

37

38

τραπεζεσ

καρτών -με δεδομένη την κίνηση της Mastercard και προφανώς της Visa να απαγορεύσουν τις κάρτες που φέρουν το σήμα τους και εκδίδονται από ρωσικές τράπεζες- δεν μπορεί να αποτιμηθεί, διότι απλά… δεν έχουν έρθει (και είναι άγνωστο αν θα καταφέρουν να έρθουν) Ρώσοι πολίτες στη χώρα από το διάστημα του πολέμου και μετά.

Τι σημαίνουν τα capital controls στη Ρωσία Ερωτηματικά προκάλεσε, όπως ήταν εύλογο, η ανακοίνωση της επιβολής capital controls στη Ρωσία. Όμως αυτό που πρέπει να αποσαφηνισθεί είναι ότι η απόφαση αυτή δεν έχει καμία σχέση με ό,τι συνέβη στην Ελλάδα με τα capital controls το 2015. Τότε, η Ελλάδα προσπαθούσε να φρενάρει τις σωρευτικές και πανικόβλητες αναλήψεις καταθέσεων του συναλλακτικού κοινού που, στην απειλή μιας εξόδου από το ευρώ, «σήκωνε» χρήματα για να τα στείλει σε τράπεζες στο εξωτερικό ή για να τα φυλάξει σε στρώματα και κιούπια. Ο σκοπός, τότε, των capital controls ήταν για να μπει ένα φρένο στις μαζικές διαρροές καταθέσεων που απειλούσαν την υγεία όλου του τραπεζικού συστήματος, προκαλώντας επιπλέον πιέσεις (πρόσθετες στον πακτωλό των κόκκινων δανείων που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται).

Ερμηνεία Στη Ρωσία σήμερα τα capital controls ερμηνεύονται ως αμυντική στάση της χώρας του Πούτιν που δυσκολεύει/απαγορεύει στους ξένους να ρευστοποιήσουν διάφορες κατηγορίες επενδύσεων σε ρωσικές αξίες. «Γίνεται με αφορμή τον πόλεμο και όχι μια οικονομική κρίση ή ένα πιστωτικό γεγονός. Κυρίως στρέφεται κατά μεγάλων funds του εξωτερικού που είχαν αγοράσει ρωσικά ομόλογα και μετοχές. Με την απόφαση αυτή η Ρωσία προσπαθεί να μειώσει τις επιπτώσεις από το πάγωμα στα assets των ρωσικών τραπεζών και να μην αφήσει άλλων εθνικοτήτων πελάτες να προβούν σε αναλήψεις καταθέσεών τους στις ρωσικές τράπεζες (σε ευρώ και σε δολάριο κυρίως)» εξηγεί στο «B.E.» οικονομολόγος μεγάλου συστημικού ομίλου. Οι ίδιοι οι Ρώσοι μπορούν να προβούν ανεμπόδιστα σε αναλήψεις μετρητών από τις καταθέσεις και να συγκεντρώσουν όσα ρούβλια θέλουν, πραγματοποιώντας μεταξύ τους συναλλαγές πάσης φύσεως σε ρούβλια. Στο τοπικό, όμως, νόμισμα και σε ρωσικό έδαφος για Ρώσους πελάτες… Ιδιαίτερος προβληματισμός και πληθώρα ερωτημάτων εκδηλώνεται κυρίως για την απαγόρευση χρήσης του SWIFT, του διασυνοριακού διατραπεζικού δικτύου ανταλλαγής μηνυμάτων για αποστολή ή μεταφορά χρημάτων, αλλά και για όλες τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές μεταξύ τραπεζών.

O βαθμός του προβλήματος που μπορεί να επηρεάσει τις οικονομικές συναλλαγές με τη Ρωσία (είτε από ιδιώτες πελάτες τραπεζών είτε από επιχειρήσεις) περιορίζεται ή εντείνεται ανάλογα με το αν εμπίπτει στα 3 «όχι» των κυρώσεων:  Στο αν η ρωσική τράπεζα με την οποία συναλλάσσεται Έλληνας επιχειρηματίας ή ιδιώτης συμπεριλαμβάνεται στη συγκεκριμένη λίστα.  Στο αν η συνεργασία έχει ως αποδέκτη κάποιο φυσικό πρό-

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

σωπο από τους Ρώσους αξιωματούχους, τα ονόματα των οποίων συμπεριλαμβάνονται σε άλλη λίστα.  Στο ποιες υπηρεσίες ή τραπεζικά προϊόντα από το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ρωσίας απαγορεύονται (εμβάσματα, πιστωτικές κάρτες, χρεωστικές κ.α.).

Όλα ρευστά Ακόμη, όμως, όλα είναι ρευστά και ανοιχτά. Οι ίδιοι οι τραπεζίτες υπογραμμίζουν στο «B.E.» ότι ακόμη δεν γνωρίζουν συγκεκριμένα ποιες θα είναι οι επιπτώσεις, σε ποια έκταση και για ποιες συναλλαγές. Για το θέμα αυτό οι τραπεζίτες συνομιλούν ατύπως μεταξύ τους, όσο και με τα θεσμικά τους όργανα, όπως την Ελληνική Ένωση Τραπεζών και την Τράπεζα της Ελλάδος, που έχει τον έλεγχο της εποπτείας. «Θεωρητικά», όπως διευκρινίζουν τραπεζικοί παράγοντες, «αν και ακόμη το τοπίο δεν είναι πλήρως ξεκάθαρο και κάθε στιγμή όλα μπορούν να ανατραπούν, όσοι έχουν εμπορικές σχέσεις με τη Ρωσία θα μπορούν να πληρώνουν τους προμηθευτές τους από κάποια διαφορετική τράπεζα που θα τους ορίσει ο εκεί προμηθευτής (ώστε να λυθεί το πρόβλημα που προκύπτει αν η τράπεζα του προμηθευτή ανήκει στη λίστα με τις τράπεζες για τις οποίες απαγορεύονται οι διασυνοριακές συναλλαγές). Μία λίστα που μέχρι πριν από λίγες μέρες δεν είχε ακόμη κοινοποιηθεί. Ούτε αυτή για τα ονόματα των τραπεζών ούτε αυτή για τα απαγορευμένα προϊόντα.

«Όχι» και από τις Διευθύνσεις Compliance των τραπεζών - Εξαιρούνται οι «αθώες» συναλλαγές και τα παλαιά τιμολόγια Αυτό που έχει μεγάλο ενδιαφέρον είναι ότι τις τελευταίες μέρες ελάχιστες συναλλαγές με ρωσικές τράπεζες πραγματοποιήθηκαν από το εγχώριο πιστωτικό σύστημα. Και το σπουδαίο είναι ότι το «στοπ» δεν επήλθε λόγω των ευρωπαϊκών κυρώσεων (από τη στιγμή που δεν έχει ανακοινωθεί επιμέρους ο κατάλογος με τις συναλλαγές που απαγορεύονται), αλλά από τα τμήματα compliance (Συμμόρφωσης) των τραπεζών. Οι εν λόγω τραπεζικές διευθύνσεις, στο πλαίσιο συμμόρφωσης των κανόνων, απαγορεύουν μία σειρά συναλλαγών προς το πιστωτικό σύστημα της Ρωσίας, ως ανήθικες, λόγω του πολέμου με την Ουκρανία. Στο πλαίσιο αυτό, ένας έμπορος που θα ήθελε χθες ή θα θέλει σήμερα να στείλει μια προκαταβολή σε έναν προμηθευτή του σε ρωσική τράπεζα, μέσω εμβάσματος, δεν μπόρεσε και δεν μπορεί να υλοποιήσει τη συναλλαγή. Εξαίρεση αποτέλεσαν «εξαιρετικά αθώες συναλλαγές», όπως εύστοχα σχολίασε ανώτατος τραπεζικός παράγοντας εταιρικής τραπεζικής, ή συναλλαγές παρελθόντος χρόνου, όπως η εξόφληση ενός τιμολογίου παλαιότερης ημερομηνίας.

Οι πιστωτικές κάρτες και τα συστήματα πληρωμών Η χρήση των πιστωτικών καρτών από τράπεζες της Ρωσίας είναι ένα άλλο μεγάλο ερώτημα που απασχολεί τους Έλληνες πολίτες, ειδικά όσους στην επαγγελματική τους δραστηριό-

τραπεζεσ

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

τητα συναλλάσσονται με Ρώσους ή άλλης εθνικότητας άτομα που είναι κάτοχοι καρτών ρωσικών τραπεζών. Θεωρητικά, σχολιάζουν πηγές στο «B.E.», θα πρέπει το αμέσως προσεχές διάστημα να βγουν οι δύο μεγάλοι εκδότες καρτών, η Visa και η Mastercard, να διευκρινίσουν τι θα ισχύσει με τις κάρτες που εκδίδουν σε συνεργασία με τις ρωσικές τράπεζες. Προς το παρόν, πολλές χρεωστικές ή πιστωτικές κάρτες ρωσικών τραπεζών δεν μπορούν λόγω των κυρώσεων να γίνονται δεκτές εκτός Ρωσίας, αλλά θα πρέπει να διευκρινιστεί αν η απαγόρευση αυτή θα αφορά όλες τις τράπεζες της χώρας. Αντίστοιχα, παγώνει η πληρωμή μέσα από τα συστήματα πληρωμών google pay / apple pay για χρήστες που έχουν λογαριασμό σε ρωσικά τραπεζικά ιδρύματα. Μέχρι να δοθούν οι αναγκαίες διευκρινίσεις για την κάθε είδους επίπτωση που μπορεί ο κατάλογος των κυρώσεων να επιφέρει και σε εμάς -με τις ρωσικές τράπεζες να είναι εκτός παιχνιδιού-, προφανές είναι ότι θα υπάρχει μια γενική ανησυχία και σύγχυση τόσο σε επιχειρήσεις συγκεκριμένων τομέων (εμπορευμάτων, τουρισμού, υπηρεσιών, εφοδιασμού πρώτων υλών κ.ά.) όσο και του ευρύτερου συναλλακτικού κοινού, των ίδιων των τραπεζών συμπεριλαμβανουσών.

Τα προβλήματα Η κρίση στην Ουκρανία δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορες τις αγορές, ειδικά όταν ο πληθωρισμός είναι ήδη στο τραπέζι και στις ΗΠΑ η Fed είναι έτοιμη να προχωρήσει σε αύξηση επιτοκίων, δημιουργώντας πιθανόν αντίστοιχες προσδοκίες στην ευρωζώνη. «Ας μη γελιόμαστε, αρχικά πιστεύαμε ότι πρόκειται για ένα μεμονωμένο επεισόδιο και τώρα μιλάμε για σύρραξη. Οι αγορές είναι μουδιασμένες και η ανησυχία είναι

έκδηλη» επισημαίνει στο pawergame.gr ανώτατος τραπεζικός παράγοντας. «Από την άλλη πλευρά, δεν είναι όλα μαύρα και υπάρχει κινητικότητα μεταξύ των επιχειρήσεων για νέα deals, με πολλές ενδιαφέρουσες συνεργασίες και επιχειρηματικές συμφωνίες να είναι προ των πυλών» προσθέτει ο ίδιος περιγράφοντας την εικόνα σήμερα.

«Αμηχανία» στους κόλπους των τραπεζών Το θέμα είναι ότι το Ουκρανικό ήρθε να προστεθεί σε μία ήδη «φορτωμένη» εικόνα από τις ανησυχίες για την αναζωπύρωση του πληθωρισμού και από το αν η Ευρώπη θα ακολουθήσει τη στάση της Fed στην αύξηση των επιτοκίων της. «Τα δεδομένα αλλάζουν από ώρα σε ώρα, αν όχι από… λεπτό σε λεπτό. Αυτά που εκτιμούμε σήμερα, αύριο μπορεί να είναι εκτός τόπου και χρόνου» σημειώνει εύστοχα τραπεζικός παράγοντας, θέλοντας να δείξει την «αμηχανία» που έχει αρχίσει και διαμορφώνεται στους κόλπους των τραπεζών, αναφορικά με την υλοποίηση διάφορων πλάνων τους, που άμεσα ή έμμεσα εμπλέκονται με κόστος χρήματος ή ξένες κεφαλαιαγορές. Μια πολεμική σύρραξη που κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει την έκτασή της, παρά μόνο ως εκτίμηση, προκαλεί αναπόφευκτα «εσωστρέφεια» στη στρατηγική που ακολουθείται στους τραπεζικούς και επιχειρηματικούς ομίλους και άλλων χωρών. Όπερ σημαίνει ότι αποφάσεις για εκδόσεις κεφαλαίου, τίτλων και άλλες κινήσεις που συνδέονται με επιτόκια και πορεία ομολόγων, θα περιμένουν μέχρι να αποκατασταθεί η ισορροπία. Άλλωστε, ήδη τα Χρηματιστήρια δίνουν έναν πρώτο τόνο, πιο άμεσο, πιο ευθύ, πιο ρεαλιστικό ίσως, δημιουργώντας μια γενικότερη αίσθηση μουδιάσματος σε ό,τι μπορεί να παγώσει, έστω για λίγο, σαν στάση αναμονής.

Οι «σχολές» του πληθωρισμού προ Ουκρανίας και οι απόψεις του Γ. Στουρνάρα Ως προς την πορεία του πληθωρισμού, οι «σχολές» -πριν βγει η Ουκρανία στο προσκήνιο- ήταν δύο. Η μία που εκτιμά αναζωπύρωση του πληθωρισμού, με πιθανό ενδεχόμενο αύξησης επιτοκίων, και η άλλη, η πιο αισιόδοξη, που υποστηρίζει ότι ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει προς το δεύτερο εξάμηνο. Από τις λίγες φωνές προς αυτή την κατεύθυνση είναι του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα, που ανήκει στην αισιόδοξη ομάδα. Βέβαια, όσο αισιόδοξος κι αν είναι, δεν παραγνωρίζει το γεγονός ότι λόγω Ουκρανίας θα υπάρξει μια βραχυπρόθεσμη επίδραση στον πληθωρισμό, που ενδεχομένως, ανάλογα με το πώς θα συνεχίσει η πολεμική σύρραξη, να μην είναι καν βραχυπρόθεσμη. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Reuters, ο Γ. Στουρνάρας είπε επί λέξει: «Νομίζω ότι πρέπει να λάβουμε υπόψη την κατάσταση στην Ουκρανία, η οποία αναμένεται να έχει πρωτογενείς και δευτερογενείς επιδράσεις. Δεν γνωρίζουμε τι είδους κυρώσεις θα υπάρξουν μεσοπρόθεσμα. Η αβεβαιότητα αυξάνεται, επομένως οι προβλέψεις μας οπωσδήποτε θα πρέπει να λάβουν υπόψη αυτή την κατάσταση που επι-

δεινώθηκε πρόσφατα». Σε ερώτηση για το πώς μπορεί να επηρεαστεί η απόφαση της ΕΚΤ προς μια ταχύτερη άρση της ποσοτικής χαλάρωσης, ανοίγοντας τον δρόμο για αύξηση των επιτοκίων, δεδομένης της κλιμάκωσης της κατάστασης στην Ουκρανία, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος είπε: «Η κατάσταση στην Ουκρανία αυξάνει την αβεβαιότητα. Κατά την άποψή μου, η εξέλιξη αυτή βραχυπρόθεσμα θα έχει πληθωριστική επίδραση - δηλαδή οι τιμές θα αυξηθούν, λόγω του υψηλότερου ενεργειακού κόστους. Όπως γνωρίζετε, η Ευρώπη εξαρτάται από το ρωσικό φυσικό αέριο κατά ένα ποσοστό γύρω στο 40%. Μεσομακροπρόθεσμα, όμως, θεωρώ ότι οι συνέπειες θα είναι προς την κατεύθυνση της μείωσης του πληθωρισμού, μέσω των δυσμενών επιπτώσεων στο διεθνές εμπόριο και βεβαίως μέσω της ανόδου των τιμών της ενέργειας. Γι’ αυτό και θα συνιστούσα μια προσεκτική στάση. Δεν νομίζω ότι πρέπει να προκαλέσουμε πρόσθετη αβεβαιότητα πέρα από αυτή που ήδη υπάρχει λόγω της κατάστασης στην Ουκρανία».

39

40

AUTO

BUSINESSENERGY ENERGY I I ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ2022 2021 BUSINESS

Επιμέλεια: ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

Mercedes EQB 250

Διαθέσιμη και στη χώρα μας

■ Ένα ακόμα αμιγώς ηλεκτροκίνητο μοντέλο της Mercedes αρχίζει την καριέρα του και στην ελληνική αγορά

Η

EQB 250 έρχεται για να συμπληρώσει την αμιγώς ηλεκτρική οικογένεια του μοντέλου, που μέχρι στιγμής ήταν διαθέσιμη στις εκδόσεις EQB 300 4Matic και EQB 350 4Matic. Οι εξωτερικές διαστάσεις σε μήκος/πλάτος /ύψος είναι 4.684/1.834/1.667 χλστ. αντίστοιχα. Είναι διαθέσιμη, μάλιστα, σε 5θέσια ή 7θέσια έκδοση, αναλόγως των επιθυμιών του αγοραστή, ενώ σε ό,τι αφορά την ισχύ, η ηλεκτρογεννήτρια αποδίδει 190 ίππους με ροπή 385 Nm, με κίνηση στους μπροστινούς τροχούς, χωρητικότητα μπαταρίας 66,5 kWh και αυτονομία έως 474 χλμ. Ο χώρος των αποσκευών προσφέρει 495 έως 1.710 λίτρα ή

465 έως 1.620 λίτρα, για την 5θέσια ή την 7θέσια έκδοση, με διαθέσιμο χώρο φόρτωσης σε 7θέσια διάταξη με την εταζέρα τοποθετημένη 110 λίτρα.

H τιμή της EQB 250 ανέρχεται στα 54.969,20 ευρώ και, καθώς η λιανική της τιμή προ φόρων δεν ξεπερνά τις 50.000 ευρώ (44.330 ευρώ), εμπίπτει στην επιδότηση «Κινούμαι Ηλεκτρικά». Να θυμίσουμε ότι η σειρά EQB περιλαμβάνει και τις εκδόσεις EQB 300 4Μatic με 228 ίππους, EQB 350 4Μatic με 292 ίππους και αυτονομία έως 423 χλμ. και για τις δύο εκδόσεις. Έτσι οι αμιγώς ηλεκτρικές σειρές που διαθέτει η Mercedes στη χώρα μας, πλέον της EQB, είναι οι εξής: EQA από 49.590 ευρώ, ΕQC από 78.400 ευρώ και EQS από 1234.490 ευρώ.

motori.gr όλος ο κόσμος του

AUTO 41

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

«Ευρωπαϊκό Αυτοκίνητο της Χρονιάς 2022»

To βραβείο στο Kia EV6

■ Για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού, αυτοκίνητο από την Κορέα κατακτά τον τίτλο

Σ

ε ειδική εκδήλωση, που φιλοξενήθηκε σε αίθουσα που χρησιμοποιείται για την Έκθεση της Γενεύης, η οποία όμως έχει ματαιωθεί για λόγους πανδημίας, η κάλπη, σύμφωνα με την ψήφο των μελών από 22 κράτη του θεσμού, έβγαλε πρώτο σε βαθμούς και ταυτόχρονα «Ευρωπαϊκό Αυτοκίνητο της Χρονιάς 2022» το αμιγώς ηλεκτρικό Kia EV6.

6+1 Eίναι η πρώτη φορά που αυτοκινητοβιομηχανία της Κορέας κατακτά αυτό το βραβείο και είναι η πρώτη φορά στον θεσμό όπου από τα επτά μοντέλα της τελικής φάσης, τα έξι ήταν αμιγώς ηλεκτρικά, τα Kia EV6, Renault Megane E-Tech Electric, Hyundai Ioniq 5, Skoda Enyaq iV, Ford Mustang Mach-E, Cupra Born, και μόνο το Peugeot 308 είναι αυτό που διατίθεται εξηλεκτρισμένο μεν, αλλά και με θερμικούς κινητήρες δε (πετρε-

λαίου και βενζίνης). Είναι, όμως, για τους καταναλωτές αυτή η σωστή κατεύθυνση, τα ηλεκτρικά δηλαδή, τη στιγμή που εξακολουθούν να υπάρχουν ζητήματα με τη φόρτιση, αλλά και την αυτονομία, πέρα από την τιμή απόκτησης που μόνο προσιτή δεν μπορεί να χαρακτηριστεί; Όπως θα δείτε στην τελική βαθμολογία, τα αμιγώς ηλεκτρικά «κατέλαβαν» και τις τρεις πρώτες θέσεις του βάθρου.

Η τελική βαθμολογία Kia EV6

279 βαθμοί

Renault Megane E-Tech Electric 265 βαθμοί Hyundai Ioniq 5

261 βαθμοί

Peugeot 308

191 βαθμοί

Skoda Enyaq iV

185 βαθμοί

Ford Mustang Mach-E

150 βαθμοί

Cupra Born

144 βαθμοί

αυτοκινήτου στην οθόνη σας

42

σελιδεσ ιστοριασ

BUSINESS ENERGYI IΟΚΤΩΒΡΙΟΣ I ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021 BUSINESS ENERGY BUSINESS ENERGY 2022

Ο αγώνας δρόμου για την ατομική βόμβα

Τoυ K.A. φραγκουλη

Ο

Άλμπερτ Αϊνστάιν προσπαθεί να εξηγήσει στον Αμερικανό πρόεδρο Φραγκλίνο Ρούζβελτ τον τρόπο με τον οποίο θα επιτευχθεί η διάσπαση του ατόμου και η παραγωγή τεράστιας ποσότητας ενέργειας. «Είναι απλό, κύριε πρόεδρε. Αν εξαφανιστεί ένα γραμμάριο από οποιοδήποτε υλικό, θα προκληθεί ενέργεια ίση με 25.000.000 κιλοβατώρια. Αυτό, για παράδειγμα, γίνεται με τη διείσδυση ενός γρήγορου νετρονίου στον πυρήνα ενός ατόμου του ουρανίου 235. Έτσι, διαταράσσεται η ισορροπία στον πυρήνα, ο οποίος χωρίζεται σε δύο μέρη με συνολική μάζα μικρότερη από την αρχική. Η μάζα που λείπει, έχει μεταβληθεί σε τρομακτική ενέργεια. Μαζί της έχουν απελευθερωθεί και δυο τρία νετρόνια που κατευθύνονται σε άλλους πυρήνες, τους διασπούν και πάει λέγοντας, δημιουργώντας τις λεγόμενες αλυσιδωτές αντιδράσεις, για τις οποίες έχει γράψει αναλυτικά ο κύριος Λίο Σίρλαρντ». Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Φραγκλίνος Ντελάνο Ρούζβελτ ανακάθισε πελαγωμένος. «Και λοιπόν;» αναρωτήθηκε μεγαλόφωνα. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε συνηθίσει να μην

τον καταλαβαίνουν. Εξήγησε: «Έχει αποδειχτεί πως τα άτομα του ουρανίου 235 και του πλουτωνίου έχουν την ιδιότητα να διασπώνται αυτόματα, όταν η μάζα τους γίνει μεγαλύτερη από ένα όριο που ονομάζουμε κρίσιμο. Δεν έχουμε, λοιπόν, παρά να βάλουμε σε μια θήκη δυο μάζες μικρότερες από το κρίσιμο όριο και να τις συνενώσουμε την κατάλληλη στιγμή σχηματίζοντας μια νέα μάζα μεγαλύτερη από το κρίσιμο όριο. Θα αποκτήσουμε την ατομική βόμβα». Ναι, τώρα το πράγμα αποκτούσε κάποιο ενδιαφέρον. «Μου μιλάτε για νέο όπλο;». Τα μάτια του Αϊνστάιν έλαμψαν. Επιτέλους. Ο ακροατής του είχε αρχίσει να μπαίνει στο νόημα. «Δεν πρόκειται για κάποιο νέο όπλο, αλλά για ΤΟ όπλο» είπε με έμφαση: «Η ατομική βόμβα θα προκαλέσει έκρηξη ίση με αυτήν που μπορούν να πετύχουν 200.000 τόνοι νιτρογλυκερίνης. Αρκεί να πέσει μία για να τελειώσει ο πόλεμος». Ο πρόεδρος Ρούζβελτ δεν είχε αναστολές. «Φτιάξτε την» είπε και διέταξε τον συνεργάτη του να φροντίσει ώστε ο επιστήμονας να έχει ό,τι ζητήσει. Η γερμανοεβραϊκή οικογένεια Αϊνστάιν ζούσε στην Ουλμ, μια πόλη πάνω στον Δούναβη, στην περιοχή της Βυρτεμβέργης, κοντά στα σύνορα με τη Γαλλία και την Ελβετία. Εκεί

γεννήθηκε ο Άλμπερτ Αϊνστάιν στις 14 Μαρτίου 1879. Πήγε σχολείο στο Μόναχο, όπου ο δάσκαλος των μαθηματικών τον άφησε στην ίδια τάξη συνιστώντας να παρατήσει τα γράμματα και να μάθει καμιά τέχνη. Ευτυχώς για την ανθρωπότητα, η οικογένεια μετακόμισε στην Ιταλία κι ο Άλμπερτ στην Ελβετία όπου τέλειωσε το γυμνάσιο. Μπήκε στο πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, σπούδασε φυσικομαθηματικά, πήρε πτυχίο το 1902 και διδακτορικό δίπλωμα το 1905, σε ηλικία 26 χρόνων. Τότε ήταν που δημοσίευσε το πρώτο μέρος της θεωρίας της σχετικότητας. Το 1909 εκλέχτηκε έκτακτος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, το 1911 τακτικός στο Πανεπιστήμιο της Πράγας και το 1912 καθηγητής στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης. Τον επόμενο χρόνο έγινε μέλος της Ακαδημίας της Πρωσίας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, όπου έμεινε σχεδόν είκοσι χρόνια. Στο διάστημα αυτό, η φήμη του μεγάλωνε όλο και πιο πολύ. Το 1915 ανακοίνωσε το δεύτερο μέρος της θεωρίας της σχετικότητας και το 1921 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ. Τα σύννεφα του ναζισμού είχαν αρχίσει να σκιάζουν τον γερμανικό ορίζοντα σαν ακόμα μια μακρινή απειλή για τους Εβραίους, όταν το 1932 ο Αϊνστάιν προ-

σελιδεσ ιστοριασ 43

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

σκλήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Από εκεί, έστειλε στο Βερολίνο την παραίτησή του. Δίδαξε σε πολλά πανεπιστήμια, πήρε την αμερικανική υπηκοότητα (1940) κι έγινε καθηγητής του Πρίνστον. Ήταν υπέρμαχος της πνευματικής ελευθερίας, αλλά και βαθιά ποτισμένος με τις σιωνιστικές ιδέες. Η απαλλαγή της ανθρωπότητας από τον Χίτλερ και τον ναζισμό τον απασχολούσε ιδιαίτερα. Λίγες ημέρες πριν από τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία, τον Αύγουστο του 1939, αυτός και ο επίσης διάσημος φυσικός Λίο Σίρλαρντ, που από το 1933 είχε μιλήσει για την πυρηνική αλυσιδωτή αντίδραση, συνυπέγραψαν επιστολή προς τον πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Ρούζβελτ. Τον προειδοποιούσαν ότι οι Γερμανοί εργάζονταν για την κατασκευή της ατομικής βόμβας, που θα ήταν ολέθρια για την ανθρωπότητα στα χέρια του Χίτλερ. Του ζητούσαν να χρηματοδοτήσει την κατασκευή της βόμβας και, όταν θα ήταν έτοιμη να δοκιμαστεί, να το πράξει σε κάποιο ερημονήσι, παρουσία εκπροσώπων από όλον τον κόσμο: Στη θέα του αποτελέσματος, ήταν βέβαιοι πως «ο εχθρός θα συνθηκολογήσει, οπότε θα αποφευχθεί ο θάνατος χιλιάδων ανθρώπων και θα επιτευχθεί ειρήνη». Το 1941 μπόρεσε να δει τον πρόεδρο Φραγκλίνο Ρούζβελτ και να του προτείνει να κατασκευάσουν την ατομική βόμβα, χρησιμοποιώντας την πυρηνική ενέργεια. Ο Ρούζβελτ δέχτηκε κι ο Αϊνστάιν άρχισε να εργάζεται σε ένα μυστικό εργαστήριο. Τον Μάρτιο του 1942, ένα μικρό καράβι έπλεε στη Βόρεια Θάλασσα με κατεύθυνση από την κατεχόμενη Νορβηγία προς τη Σκωτία. Οι αγγλικές υπηρεσίες το εντόπισαν και κινητοποιήθηκαν, επειδή φοβήθηκαν απόπειρα διείσδυσης κατασκόπων. Όμως, το μικρό πλοίο είχε έναν μόνο επιβάτη: Τον Έινερ Σκίναρλαντ, Νορβηγό αντιστασιακό. Ερχόταν να ειδοποιήσει ότι 160 χιλιόμετρα δυτικά από την πρωτεύουσα της Νορβηγίας, Όσλο, στην πόλη Βέρμοκ, οι Γερμανοί έβαλαν μπροστά ένα εργοστάσιο με σκοπό να παράγουν «βαρύ νερό». Η είδηση αναστάτωσε Λονδίνο και Ουάσινγκτον, καθώς ήδη γνώριζαν πως η παραγωγή του μία μόνο χρησιμότητα μπορούσε να έχει εκείνη τη στιγμή: Την κατασκευή της ατομικής βόμβας. Αν οι Γερμανοί κατάφερναν κάτι τέτοιο, η νίκη θα ήταν δική τους. Ο Αϊνστάιν, που ρωτήθηκε, ύψωσε τα χέρια. Αν οι ναζί βρίσκονταν στο σημείο να παράγουν βαρύ νερό, σήμαινε ότι προηγούνταν από τους Αμερικανούς, που ακόμα βρίσκονταν μακριά από τον στόχο τους. Ένας διπλός

αγώνας δρόμου ξεκίνησε με στόχο την επίσπευση των ερευνών από τη μια και την καταστροφή του γερμανικού εργοστασίου από την άλλη. Οκτώ μέρες αργότερα, ο Σκίναρλαντ περνούσε πάλι στην πατρίδα του για να ετοιμάσει το έδαφος σε μια αεροπορική επίθεση κατά του Βέρμοκ. Η επίθεση απέτυχε. Τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς, στις ΗΠΑ, ο φυσικός Ρόμπερτ Οπενχάιμερ κλήθηκε ως επιστημονικός διευθυντής να τρέξει το «πρόγραμμα Μανχάταν»: Την κατασκευή της ατομικής βόμβας. Ξεκίνησε πυρετώδης δουλειά στην περιοχή Λος Άλαμος του Νέου Μεξικού, όπου στήθηκε μυστικός ερευνητικός σταθμός. Περίπου τρεις χιλιάδες επιστήμονες και υπαλληλικό προσωπικό έφτασαν να εργάζονται εκεί. Τον Νοέμβριο (πάντα το 1942), μια ομάδα 36 Άγγλων κομάντος αποβιβάστηκε στη Νορβηγία με αποστολή να καταστρέψει το εργοστάσιο των Γερμανών. Κι αυτή η αποστολή απέτυχε. Στις 28 Φεβρουαρίου 1943, μια νορβηγική αντιστασιακή ομάδα επανέλαβε το εγχείρημα, αλλά δεν κατάφερε τίποτα. Αλώβητο το εργοστάσιο συνέχιζε να δουλεύει. Στις 16 Νοεμβρίου 1943, μια γιγάντια αμερικανική επιχείρηση με 158 βομβαρδιστικά αεροπλάνα χτύπησε το Βέρμοκ. Επτά πατώματα κάτω από την επιφάνεια της γης, το εργοστάσιο συνέχιζε να λειτουργεί. Στις αρχές του 1944, το βαρύ νερό ήταν έτοιμο. Το μοιραίο λάθος οι Γερμανοί το έκαναν στις 20 Φεβρουαρίου 1944. Την ημέρα εκείνη φόρτωσαν όλο το στοκ του πολύτιμου υλικού σε ένα οχηματαγωγό που είχε προορισμό τη Γερμανία. Πίστευαν ότι οι σύμμαχοι δεν θα φαντάζονταν πως ήταν δυνατόν όλο το απόθεμα σε βαρύ νερό να ταξιδεύει με ένα επιβατικό φέρι. Κι ότι, εν πάση περιπτώσει, δεν θα διακινδύνευαν τη ζωή των αθώων επιβατών με κάποιο σαμποτάζ. Διαψεύστηκαν σε όλα. Μια αντιστασιακή ομάδα Νορβηγών κατάφερε να κολλήσει βόμβες στα ύφαλα του πλοίου: Τινάχτηκε στον αέρα και βυθίστηκε, παρασύροντας ολόκληρο το πολύτιμο φορτίο του στον βυθό και λύνοντας το πρόβλημα για τους συμμάχους. Ο Ρούζβελτ πέθανε στις 12 Απριλίου του 1945, χωρίς να έχει δει την ατομική βόμβα. Όταν όμως πρόεδρος ανέλαβε ο Χάρι Τρούμαν, βρήκε να τον περιμένει ένας ογκώδης φάκελος. Ανατρίχιασε διαβάζοντάς τον. Η ατομική βόμβα ήταν έτοιμη στα χαρτιά κι απόμενε να δοκιμαστεί και στην πράξη. Το ότι γίνονταν έρευνες ήταν γνωστό. Εκείνο που κανένας δεν γνώριζε, ήταν το πού είχαν φτάσει. Τον Ιούλιο του 1945, ένα κείμενο που υπογραφόταν

από εξήντα επιφανείς επιστήμονες καλούσε την κυβέρνηση των ΗΠΑ να σταματήσει τις έρευνες. Όμως, στις 15 Ιουλίου (1945), σε ένα ερημικό οροπέδιο του Νέου Μεξικού, ο στρατηγός Τόμας Φάρελ έδινε διαταγή να διοχετευτεί το πλουτώνιο στην πρώτη ατομική βόμβα. Όλη νύχτα, μια φοβερή ανεμοθύελλα σάρωνε την περιοχή. Καταρρακτώδης βροχή τη συνόδευε. Ξημέρωνε 16 Ιουλίου, όταν η βροχή κόπασε. Στις 5.30 το πρωί πατήθηκε το κουμπί. Μια τρομακτική έκρηξη ακολούθησε. Η σιδερένια σκαλωσιά εξαφανίστηκε. Το έδαφος χαμήλωσε μισό μέτρο. Υαλοποιήθηκε. Κίτρινες πύρινες λάμψεις εκτυφλώσανε όποιον κοιτούσε. Έπειτα, υψώθηκε το τεράστιο μανιτάρι του θανάτου. Το πείραμα είχε πετύχει. Ο πάταγος από την έκρηξη ήταν πολύ πιο μεγάλος από όσο είχε προϋπολογιστεί. Ακούστηκε σε κατοικημένες περιοχές, σε μια ακτίνα 180 χιλιομέτρων. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να ανακοινώσει ότι έγινε καταστροφική έκρηξη σε αποθήκη πυρομαχικών. Ελάχιστοι γνώριζαν την αλήθεια. Στις 16 Ιουλίου, ο Χάρι Τρούμαν έφτανε στο Πότσδαμ για τη διάσκεψη που επρόκειτο να αρχίσει την επομένη. Ένα συνθηματικό τηλεγράφημα που τον περίμενε εκεί, τον πληροφορούσε πως «το πείραμα πέτυχε». Τίποτ’ άλλο. Πέρασε και η 17η του μήνα με την έναρξη της διάσκεψης, αλλά ο Τρούμαν για άλλα αγωνιούσε. Επιτέλους, στις 18 Ιουλίου 1945 πήρε στα χέρια του μια μακροσκελή έκθεση που τον ενημέρωνε για το τι έγινε, με λεπτομέρειες. Κάλεσε, μυστικά και επειγόντως, τον Τσόρτσιλ και του έδειξε την έκθεση. Τι θα έκαναν με τον Στάλιν; Θα του το έλεγαν ή όχι; Ήταν σύμμαχος αλλά και μελλοντικός εχθρός. Αποφάσισαν μια μέση λύση. Στις 24 Ιουλίου 1945, ο Τρούμαν είπε στον Στάλιν: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες μόλις πέτυχαν να δοκιμάσουν ένα νέο όπλο με τρομακτική καταστροφική δυνατότητα». Ο Στάλιν απάντησε: «Συγχαρητήρια. Ελπίζω να το χρησιμοποιήσετε κατά της Ιαπωνίας». Καμιά ερώτηση, καμιά περιέργεια. Ο Τρούμαν και ο Τσόρτσιλ τα έχασαν. Αναρωτήθηκαν αν ο Στάλιν ήξερε ή όχι. Δεν έμαθαν ποτέ. Το «όπλο» χρησιμοποιήθηκε στις 6 και στις 9 Αυγούστου 1945. Όχι σε ερημικό νησί, όπως είχαν προτείνει ο Αϊνστάιν και ο Σίρλαρντ, αλλά στις ιαπωνικές πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι, με πάνω από 135.000 θύματα της πρώτης στιγμής. Ο Αϊνστάιν λέγεται ότι ακούστηκε να λέει: «Καλύτερα να έκοβα τα χέρια μου, παρά να έστελνα εκείνο το γράμμα στον Ρούζβελτ».

44

press button

BUSINESS ENERGYI ΜΑΡΤΙΟΣ I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2022 2021 BUSINESS ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ ENERGY

ΟΤΕ και Μ. Τσαμάζ στροφή της Γερμανίας στη χρηματοδότηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων, αλλά σ’ αυτό το φεγγάρι της ιστορίας, με τη σωστή πλευρά. Η αγορά βλέπει, επίσης ότι, με την επένδυση των 3 δισ. στην οικονομία, συν τα λεφτά από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και τις άλλες ιδιωτικές επενδύσεις που μεθοδεύονται, ενδεχομένως μετριαστούν σημαντικά οι επιπτώσεις στην οικονομία από την ενεργειακή κρίση.

Πέρασε πρώτος Πάντως, ο ΟΤΕ βρέθηκε στην πρώτη θέση των κεφαλαιοποιήσεων με 8,1 δισ. ευρώ, όταν η κεφαλαιοποίηση της Coca Cola, που είχε βρεθεί στα όρια των 21 ευρώ, διαμορφωνόταν οριακά στα 8 δισ.

Coca Cola

A

ν μία μετοχή κάνει τη διαφορά σε τούτη τη συγκυρία, είναι ο ΟΤΕ. Επενδύσεις 3 δισ. ευρώ δρομολογούνται από τον βασικό μέτοχο που πλησιάζει το 50%, την Deutche Telekom, φέρνοντας την οπτική ίνα σε περισσότερα από τρία εκατομμύρια νοικοκυριά. Πλην όμως ο ΟΤΕ φαίνεται να αποτελεί και το απόλυτο «χεντζάρισμα» σε τούτη τη συγκυρία.

Οι Γερμανοί Με την Deutsche Telekom, τον γερμανικό κολοσσό τηλεπικοινωνιών, να στηρίζει τον Μιχάλη Τσαμάζ, οι επενδυτές αντιλαμβάνονται ότι τοποθετούνται σε μία μετοχή γερμανικών χαρακτηριστικών. Πρόσφατα το bund έγραψε πάλι αρνητική απόδοση, όταν πριν από αυτό ο Όλαφ Σολτς ανακοίνωνε την επι-

Eλλάκτωρ To oμόλογο της Ελλάκτωρ βρίσκεται στα χαμηλότερα επίπεδα από τον περασμένο Μάιο, με ονομαστική τιμή 85. Πλην όμως αυτό δεν εμποδίζει τους εφοπλιστές κ.κ. Μπάκο και Καϋμενάκη να αγοράσουν επιπλέον 800 χιλιάδες κομμάτια…

Πού είναι οι συνδικάλες της ΔΕΗ; Πήραν δώρο Χριστουγέννων και πλέον ξεσκονίζουν τα πορτοφόλια τους για να πάρουν και δώρο Πάσχα. Όμως τη μία θέση στο Δ.Σ. τη χάνουν, αφού ο ΔΕΔΔΗΕ πέρασε και επισήμως στο Macquarie. Έτσι,

Το πρόβλημα με την Coca Cola -για να επανέλθουμε- είναι ότι έχει εγκλωβιστεί στη Ρωσία. Capital controls έχει και η Νιγηρία, όπου δραστηριοποιείται η Frigoglass, αλλά στην προκειμένη περίπτωση ο Πούτιν λέει ότι αν πουλήσει η εταιρεία ή αν θελήσει να πουλήσει το εργοστάσιο η οικογένεια Δαυίδ, τα λεφτά θα μείνουν στη… Σπιναλόγκα που κατάντησε τη Μόσχα ο τσάρος της…

λοιπόν, έχει προγραμματιστεί έκτακτη Γ.Σ. των μετόχων στις 17 Μαρτίου, με θέμα τη μείωση της εκπροσώπησης των εργαζομένων στο Διοικητικό Συμβούλιο από δύο σε έναν.

Εκτιμήσεις από το μέτωπο Aν κάτι μπορεί να εξαχθεί από τη συμπεριφορά των αγορών μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι ότι όλα δείχνουν πως οι επικείμενες αυξήσεις επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες, θα καθυστερήσουν. Εκεί που ήταν προγραμματισμένες, τουλάχιστον από πλευράς Fed, σύμφωνα με τους

αναλυτές, για τον Μάρτιο, όλα δείχνουν ότι θα πάνε πιο πίσω, όπως είχε συμβεί αντίστοιχα το 1999 κατά τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας και το 2001 κατά την είσοδο των αμερικανικών στρατευμάτων στο Ιράκ.

Αξίες Οι επενδυτές στο Χ.Α., όπως παρατηρούν στελέχη της Euroxx χρηματιστηριακή, προτίμησαν να ρευστοποιήσουν την πρώτη μέρα της εισβολής, Πέμπτη 24/2 (πτώση πάνω από 6,4%) και να μπουν σε χαμηλότερες και συνάμα πιο φθηνές αποτιμήσεις την ίδια μέρα ή και την επόμενη, την Παρασκευή 25/2.

press button 45

BUSINESS ENERGY I ΜΑΡΤΙΟΣ 2022

Wall street Είναι εντυπωσιακό το γύρισμα της Wall Street, καθώς εκεί που ξεκίνησε με απώλειες πάνω από 800 μονάδες στις 24/2, κατάφερε να καλύψει το χαμένο έδαφος και να κλείσει στο +0,3%. Από εκεί και πέρα, η τιμή του μαύρου χρυσού έδειξε σημάδια αποκλιμάκωσης μετά την κατάληψη των 105 δολαρίων το βαρέλι, έδειξε να υποχωρεί κάτω και από τα 96, ενώ αντίστοιχη πορεία είχε και το φυσικό αέριο, καθώς υποχωρούσε πάνω από 10%. Όμως τα τραγικά σενάρια για 120 δολάρια το βαρέλι επιβεβαιώθηκαν...

Δεν τους έκατσε Όλα δείχνουν ότι οι αγορές πόνταραν στο γρήγορο χτύπημα του Πούτιν με κατάληψη του Κιέβου και πτώση της κυβέρνησης Ζελένσκι, ανοίγοντας τον δρόμο στη δημιουργία ενός κράτους δορυφόρου της Ρωσίας, αλλά χωρίς την κομουνιστική ομοσπονδοποίηση... Κάτι, όμως, που δεν έγινε και οδήγησε στον οικονομικό αποκλεισμό της «Αρκούδας» από τη Δύση.

ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ Όσοι ασχολούνται με τα χρηματιστηριακά πράγματα βλέπουν πόσο έχουν βαλτώσει οι μετοχές της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ μετά την απόφαση του ΣτΕ, που δεν αναγνωρίζει το Υπερταμείο ως ισχυρό μέτοχο από τη στιγμή που το νερό αποτελεί δημόσιο αγαθό. Πληροφορούμαι ότι η συγκεκριμένη απόφαση θα δρομολογήσει εξελίξεις και σύντομα θα έρθει νέο θεσμικό πλαίσιο-απάντηση στην απόφαση του ΣτΕ, έπειτα από συνεργασία του υφυπουργού Υποδομών Γιώργου Καραγιάννη και του διευθύνοντος συμβούλου του Υπερταμείου Γρηγόρη Δημητριάδη. Αυτά προς το παρόν…

Quiz: Είναι αλήθεια ότι ο Πάνος Καμμένος, ελεύθερος κι ωραίος, ανανεωμένος και με νέο look, κοιτάζει το χαρτοφυλάκιό του; Πού είναι η εποχή της Δίας Επενδύσεων…

Φυλλορροούν Σμφωνα με πληροφορίες της στήλης, Φυλλορροούν στελέχη σε νευραλγικούς τομείς της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Ο φόρτος εργασίας είναι τόσο μεγάλος, οι υποθέσεις περίπλοκες, η ευθύνη υπέρτατη, με αποτέλεσμα να αναζητούν την τύχη τους στον ιδιωτικό τομέα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς να έχει σημαντικές ανάγκες σε προσωπικό. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι ο υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης δείχνει μεγάλη ανταπόκριση στα κελεύσματα της προέδρου Βασιλικής Λαζαράκου για στελέχωση, αλλά θα πρέπει να υπάρξουν οι απαραίτητες εγκρίσεις από τον Χρήστο Σταϊκούρα, υπουργό Οικονομικών, που κρατάει το ταμείο. Μένει να διευκρινιστούν οι όροι του διαγωνισμού για τις προσλήψεις, κάτι που δεν αποκλείεται να γίνει μέχρι τέλος Απριλίου, αν και με το Δημόσιο κανείς δεν ξέρει. Η κυρία Λαζαράκου ζητεί κατ’ επειγόντως την πρόσληψη 15 ατόμων.

Marketιές Πολλά ειπώθηκαν για τις marketιές που προηγήθηκαν στο χρηματιστηριακό ταμπλό των αυξήσεων κεφαλαίου της Πειραιώς, της Alpha και της ΔΕΗ. Η στήλη πληροφορείται ότι οι έλεγχοι στις συναλλαγές προχωρούν κανονικά, αλλά το ζήτημα εκφεύγει της εγχώριας εποπτικής Αρχής. Οι εντολές που αφορούσαν σε αγορές των μετοχών προήλθαν κατά την επίμαχη περίοδο των αυξήσεων κεφαλαίου από το εξωτερικό. Πέρα από τις επιστολές και την αλληλογραφία που έχει ξεκινήσει με τους εμπλεκόμενους ξένους επενδυτές και funds, χρειάζεται να ψάξουν το θέμα και οι Επιτροπές Κεφαλαιαγοράς των χωρών προέλευσης των funds. Η διαδικασία αναμένεται να τραβήξει…

Ουδέν νεότερον Το ίδιο μακρόσυρτη διαδικασία προβλέπεται και για την Ελλάκτωρ. Εκείνο που αναφέρουν απολύτως έγκυρες πληροφορίες είναι ότι ο κατασκευαστικός όμιλος δεν βλέπει την έκδοση ομολογιακού, τουλάχιστον στην Ελλάδα. Τόσο για λόγους αύξησης των επιτοκίων όσο και για λόγους προσέλκυσης επενδυτών. Ο εγκλωβισμός κατά τον χιονιά στην Αττική Οδό ελέγχεται αν έχει σχέση…

Κωνσταντακόπουλος Εκείνο που είναι σίγουρο, είναι ότι οι οικονομικές υπηρεσίες της Costa Mare ενημέρωσαν την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ότι θα πάνε παραπίσω την επικείμενη έκδοση ομολογιακού. Το παράδειγμα με τη διαπραγμάτευση κατά την πρώτη ημέρα εισαγωγής του ομολόγου της Safe Bulkers όσο και να ’ναι επηρεάζει…

Γυναίκες στα Δ.Σ. Πληροφορούμαι ότι υπάρχουν κάποιες εισηγμένες από τον 25άρη που ακόμα δεν έχουν προσαρμοστεί στους νέους κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης. Δηλαδή, να διώξουν από το Δ.Σ. συγγενείς και κουμπάρους των βασικών μετόχων ή να τοποθετήσουν ως μέλη στα Δ.Σ. εκπροσώπους από το ασθενές φύλο.

Tελευταία λέξη BUSINESS ENERGYI ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021 BUSINESS ENERGY

Ο κ. Δημήτρης Κοπελούζος

T Του Στ. Κ. Χαρίτου

ην ετοιμότητά του να προχωρήσει στις απαραίτητες διεργασίες για την υλοποίηση του καλωδίου μεταφοράς πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας Αιγύπτου - Ελλάδος δηλώνει ο κ. Δημήτρης Κοπελούζος, επικεφαλής του φερώνυμου ομίλου, ενώ αναφερόμενος στις εξελίξεις στην Ουκρανία είπε ότι ζούμε τη χειρότερη κρίση, χειρότερη ίσως και από την περίοδο της χρεοκοπίας της χώρας, καθώς μπορεί να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες στην ενέργεια και γενικότερα στην οικονομία. Σχετικά με τη νέα ηλεκτρική διασύνδεση Αιγύπτου - Αττικής είπε ότι οι κυβερνήσεις της Αθήνας και του Καîρου μετά και τη συνομιλία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι έχουν καταλήξει ότι υποστηρίζουν το συγκεκριμένο έργο, για το οποίο άλλωστε έχει προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις ο

Θα ωφεληθεί η Ελλάδα; Μεγάλες ανακατατάξεις στον δείκτη MSCI Emerging Markets Europe Index στις 9 Μαρτίου εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, αφού αποφασίστηκε να αφαιρεθούν από τον δείκτη όλες οι ρωσικές μετοχές. Αυτή τη στιγμή η στάθμιση του δείκτη έχει ως εξής: Ρωσία 61,9%, Πολωνία 16,54%, Τουρκία 7,7%, Ελλάδα 6,39%, Ουγγαρία 4,86% και Κατάρ 2,62%. Το ζήτημα είναι πόσο θα ωφεληθούν η Ελλάδα και οι ελληνικές μετοχές εάν αφαιρεθούν οι ρωσικές εταιρείες. Προ του πολέμου στην Ουκρανία υποψήφιες να ενταχθούν στον δείκτη ήταν, μεταξύ άλλων, η Εθνική Τράπεζα, η Μυτιληναίος κ.ά. Φυσικά, από τότε τα δεδομένα έχουν διαφοροποιηθεί σχετικά με τις κεφαλαιοποιήσεις των συγκεκριμένων εταιρειών. Αυτή τη στιγμή στον δείκτη MSCI Emerging Markets Europe, μεταξύ άλλων, συμμετέχουν οι Gazprom, Lukoil, Novatec κ.ά. Ο δείκτης MSCI Large Cap απαρτίζεται από 6 εταιρείες, τις ΟΠΑΠ, ΟΤΕ, ΔΕΗ, Jumbo, Eurobank και Alpha Bank. Επίσης, στον MSCI Small μετέχουν Εθνική Τράπεζα, Μυτιληναίος, Τράπεζα Πειραιώς, Τέρνα Ενεργειακή, Lamda Development κ.ά.

ΑΔΜΗΕ με τον αντίστοιχο Διαχειριστή της Αιγύπτου. Μάλιστα, όπως είπε ο κ. Κοπελούζος σε συνάντηση με δημοσιογράφους, πραγματοποιήθηκε και τηλεδιάσκεψη με ελληνικές τράπεζες για τη χρηματοδότηση του έργου με δάνεια της τάξης του 1,5 δισ. ευρώ. Στις συζητήσεις για τη χρηματοδότηση συμμετέχει και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Το υπόλοιπο κόστος, μέχρι τα 3,5 δισ. ευρώ του εκτιμώμενου προϋπολογισμού σχεδιάζεται να καλυφθεί από ευρωπαϊκές ενισχύσεις και ίδια συμμετοχή. Το έργο αφορά σε διασύνδεση διπλού ζεύγους υποθαλάσσιων καλωδίων συνεχούς ρεύματος Υψηλής Τάσης (500kV) από την Αίγυπτο στην Αττική για τη μεταφορά καθαρής ενέργειας που θα παράγεται από ΑΠΕ στην Αίγυπτο. Προβλέπεται η κατασκευή συδέσμου HVCD, ισχύος 3.000MW με δυνατότητα αμφίδρομης μεταφοράς.

Ρήτρα διαφυγής Στο οικονομικό επιτελείο της χώρας μας έχει σημάνει συναγερμός για το νέο κύμα των ανατιμήσεων που είναι προ των πυλών, με βάση την πορεία των διεθνών τιμών στην ενέργεια, που θα φέρει ανατιμήσεις σε ενέργεια, λιπάσματα και σιτάρι, και κραδασμούς στον τουρισμό. Μάλιστα, η ανακοίνωση της Eurostat ότι ο πληθωρισμός στην Ελλάδα εκτοξεύθηκε τον Φεβρουάριο στο 6,3%, από 5,5% τον Ιανουάριο, αποτελεί πλέον έναν μόνιμο «πονοκέφαλο», αφού στις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας δεν έχουν συμπεριληφθεί οι αυξήσεις σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Με φόντο τα παραπάνω, η ελληνική κυβέρνηση αναζητά κονδύλια, τα οποία θα μπορούν να χρηματοδοτήσουν νέα μέτρα στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων τους επόμενους μήνες. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι τιμές-ρεκόρ του περασμένου Δεκεμβρίου μόλις που έχουν αρχίσει να αποτυπώνονται στους λογαριασμούς ρεύματος και φυσικού αερίου. Θεωρητικά, το ελληνικό οικονομικό επιτελείο, από τη στιγμή που δεν θα έχει την υποχρέωση επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος το 2023 (εφόσον επεκταθεί η δημοσιονομική ευελιξία), θα μπορούσε να δαπανήσει επιπλέον κονδύλια για τη στήριξη της αγοράς και των νοικοκυριών, ως «ανάχωμα» στην ενεργειακή κρίση.