businessenergy 37

 EastMed: Ο αγωγός που έγινε… καλώδιο  Οι leaders για το 2022 της ελληνικής επιχειρηματικότητας  Τα 7 χρηματιστηριακά γραμμάτια που πληρώνονται φέτος  ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ: Παρασκήνιο με Σκρέκα για το ενεργειακό κόστος • ΤΕΥΧΟΣ 37 • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022 • TIMH: 3 €

www.businessenergy.gr

11+1 παρεμβάσεις για τις δίδυμες κρίσεις Ρεύμα και χρέη στην Εφορία: Νέες μειώσεις και ρυθμίσεις θα τρέξουν από τον Φεβρουάριο

2

index

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Δημήτρης Τζάννας Η επενδυτική στρατηγική για το 2021 Σελ. 18

τραπεζες Γιατί Εθνική, Alpha και Eurobank έγιναν πάλι της μόδας

EDITORIAL Η δίδυμη κρίση Σελ. 4

Μανταλένα Πίου To υψηλό κόστος της ενεργειακής μετάβασης Σελ. 6

Γιάννησ Κανουπάκησ Σε αναζήτηση νέων βιώσιμων στόχων το 2022 Σελ. 7

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ Παρασκήνιο με Σκρέκα και Βρυξέλλες για τις οριζόντιες μειώσεις στο ρεύμα τον Ιανουάριο Σελ. 8

ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΙΑΜΙΣΙΗΣ Ο manager που αλλάζει τη φυσιογνωμία των Ελληνικών Πετρελαίων Σελ. 10

Μηνιαίο περιοδικό για την ενέργεια, την οικομομία, τις επιχειρήσεις. Κυκλοφορεί κάθε 1η του μήνα. Η ψηφιακή έκδοση είναι διαθέσιμη στο site businessenergy.gr

Σελ. 21

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Εισηγμένες: Stop στα έκτακτα μερίσματα Σελ. 11

Press Button Mικρές ειδήσεις και παρασκήνια από τον χώρο της ενέργειας και της οικονομίας: Σελ. 44-45

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Οι leaders του 2022 Σελ. 12

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ Ο νέος CEO του ΤΑΙΠΕΔ που φέρνει 2 δισ. ευρώ στα κρατικά ταμεία

AΠΟΚΑΛΥΨΗ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΝΕΡΓΕΙΑ Νέα μέτρα ελαφρύνσεων για χρέη στην Eφορία και ηλεκτρικό Σελ. 36

Σελ. 14

διεθνη Πώς οι ΗΠΑ «ακυρώνουν» τον EastMed

ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Τα εμβληματικά έργα του Αντόνι Γκαουντί

Σελ. 16

Εκδότης: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜOTORI ΕΠΕ Συντακτική ομάδα: Γιάννης Κανουπάκης, Έλενα Σκιαθίτη, Αγγελική Μαρίνου, Μανταλένα Πίου, Γιάννης Σταυρόπουλος, Έφη Τσιβίκα, Χάρης Φλουδόπουλος, Τάσος Φραγκούλης, Σταύρος Χαρίτος

Σελ. 42

Σχεδίαση: Χριστίνα Μυρίλλα Ιδιοκτήτης: Εκδόσεις Μotori ΕΠΕ Δημ.Σούτσου 24Α, 11521 Αθήνα, Τηλ: 2106400281 info@businessenergy.gr ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΕ

editorial Η δίδυμη κρίση

H

δίδυμη κρίση, μετάλλαξη Όμικρον και ακρίβεια (που προέρχεται από την αύξηση στην τιμή του ρεύματος), επιβάλλει στην κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να λάβει και νέα μέτρα. Όπως αποκαλύπτει το «Β.Ε.», τούτο θα συμβεί και θα αφορά και στον επόμενο μήνα. Και οι κυβερνητικές παρεμβάσεις θα είναι καίριες και συχνές. Διότι συμβαίνει και κάτι ακόμα. Από το καλοκαίρι και μετά, η κυβέρνηση θα θέλει να κλείνει λογαριασμούς με την κοινωνία κι όχι να ανοίγει, διότι έπονται εκλογές. Ήδη, τα καλά μαντάτα για την οικονομία καταδεικνύονται από την πορεία του ελληνικού Χρηματιστηρίου, που μέσα στις δέκα πρώτες συνεδριάσεις δίνει τα κέρδη ενός ολόκληρου χρόνου. Και όποιος νοιάζεται για την οικονομία και την τσέπη του δεν γίνεται να μην κοιτάζει στον χρηματιστηριακό καθρέφτη το είδωλο των οικονομικών. Οι αναλυτές αποφαίνονται ότι το 2022 ξεκίνησε με εντελώς διαφορετικό πρόσωπο σε σχέση με τον «άνευρο» Δεκέμβριο και τη μακρά πλάγια κίνηση της ελληνικής αγοράς τους τελευταίους δέκα μήνες. Οι δύο πρώτες χρηματιστηριακές εβδομάδες του έτους έδωσαν αποδόσεις σχεδόν σε όλο το εύρος των κεφαλαιοποιήσεων, ενώ οι τζίροι έφυγαν από τη ζώνη της αδιαφορίας προσεγγίζοντας τα 80 εκατ. ευρώ σε μέση ημερήσια βάση. Για πρώτη φορά μετά το 2014 ο Γενικός Δείκτης έκλεισε σε επίπεδα υψηλότερα από τις 950 μονάδες -επιστρέφοντας στα προ πανδημίας επίπεδα-, ενώ η συνολική κεφαλαιοποίηση του Χ.Α. ξεπέρασε τα 70 δισ. ευρώ. Η ανοδική αλλαγή του σκηνικού αποκτά μεγα-

λύτερη σημασία καθώς το Χρηματιστήριο Αθηνών βρίσκεται στην κορυφή των αποδόσεων των ευρωπαϊκών Χρηματιστηρίων και στην πρώτη πεντάδα παγκοσμίως. Η άνοδος των μετοχών συνοδεύεται από νέες εισροές στον τραπεζικό κλάδο, σταθερό διαχρονικό σημείο αναφοράς για την κατεύθυνση της τάσης της εγχώριας αγοράς. Με το ξεκίνημα της χρονιάς φαίνεται ότι ξεκινάει άμεσα η εκταμίευση του πρώτου πακέτου από το Ταμείο Ανάκαμψης (3,6 δισ. ευρώ), ενώ μέσα στον Ιανουάριο ξεκινούν οι διαγωνισμοί έργων υποδομών που, εκτός από την ενίσχυση των εργασιών των κατασκευαστικών εταιρειών, αναμένεται να έχουν πολλαπλασιαστικό όφελος στην αύξηση της ζήτησης και σε άλλους κομβικούς κλάδους της οικονομίας. Την ίδια στιγμή η μετάλλαξη Όμικρον φαίνεται λιγότερο επιθετική ως προς τη νοσηρότητά της απομακρύνοντας το ενδεχόμενο ευρύτερων περιορισμών στην οικονομική δραστηριότητα, βελτιώνοντας τον βαθμό πρόβλεψης για τη χρονιά. Όσο για τα αποτελέσματα του δ’ τριμήνου, οι πρώτες ενδείξεις από το λιανεμπόριο ήταν ενθαρρυντικές καθησυχάζοντας τις αρχικές επιφυλάξεις. Σε ό,τι αφορά στο ράλι των τραπεζών οι αιτίες θα πρέπει να αναζητηθούν σε νέα που σχετίζονται με την ικανοποιητική πορεία των τιτλοποιήσεων, στην αύξηση της αξίας των ακινήτων και στην ανοδική τάση που παρατηρείται σε μετοχές ευρωπαϊκών τραπεζών από την αρχή του έτους, γεγονός που άνοιξε την ψαλίδα των αποτιμήσεων, δικαιολογώντας μια καθολική κίνηση προσαρμογής στα νέα δεδομένα.

CAT ΠΟΙΟΤΗΤΑ ® CAT ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ ΑΠΟΛΥΤΗ ΑΞΙΑ ®

Τα Νέα μοντέλα Cat GC είναι σχεδιασμένα για εφαρμογές Εφεδρικής Λειτουργίας και έχουν κατασκευαστεί ώστε να παρέχουν μια ισχυρή και αξιόπιστη λύση για οικιακή ή επαγγελματική χρήση, για πελάτες που αναζητούν προσιτή ενέργεια.

6

άρθρο

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2022 2021 BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

To υψηλό κόστος της ενεργειακής μετάβασης

Η

Της Μανταλένας Πίου

ξέφρενη άνοδος των τιμών του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού δεν διέψευσε μόνον τις πρώτες εκτιμήσεις των Ευρωπαίων πολιτικών που έσπευδαν στις αρχές της κρίσης να διαβεβαιώνουν ότι το φαινόμενο είναι πρόσκαιρο και παροδικό, αλλά έθεσε σε αμφιβολία και όλο το οικοδόμημα περί «προσιτής και καθαρής ενέργειας» που προωθούν οι Βρυξέλλες. Το κόστος της ενεργειακής μετάβασης, που σήμερα πληρώνουμε όλοι, έδειχνε να μην απασχολεί ιδιαίτερα, παρότι φαινόταν ότι η ταχύτητα με την οποία προχωρεί η Ευρώπη στην απεξάρτηση από τον άνθρακα εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους τόσο για την ενεργειακή επάρκεια όσο και για τις τιμές, τουλάχιστον για τα χρόνια που θα απαιτηθούν προκειμένου η παραγωγή των ΑΠΕ, η οποία εξαρτάται άμεσα από τις καιρικές συνθήκες, να γίνει σταθερή και αξιόπιστη. Για να επιτευχθεί αυτό θα χρειαστούν περισσότερες ΑΠΕ, συστήματα αποθήκευσης ενέργειας και καύσιμα από νέες τεχνολογίες π.χ. υδρογόνο, συνθετικά αέρια κ.λπ., πράγμα που δεν είναι μόνον χρονοβόρο αλλά απαιτεί και τεράστια κεφάλαια, τα οποία θα πρέπει να αποσβεστούν. Μπορεί οι Βρυξέλλες να υποστηρίζουν ότι για την αύξηση της τιμής του αερίου και κατ’ επέκταση του ηλεκτρισμού φταίνε οι Ρώσοι, αλλά η Μόσχα μάλλον δείχνει να εκμεταλλεύεται τις αδυναμίες και τις αστοχίες της Ε.Ε., η οποία επιμένει να μη βλέπει τα δικά της λάθη. Εκτός και αν σκοπίμως η Ευρώπη ήθελε να ανεβούν οι τιμές του αερίου και του ηλεκτρισμού, προκειμένου να φανούν φτηνές οι ΑΠΕ και οι διάφορες νέες τεχνολογίες... και κάπου στην πορεία έχασε το μέτρο. Η αβεβαιότητα που καλλιέργησε και εξακολουθεί να καλλιεργεί η Ε.Ε. για το μέλλον της χρήσης φυσικού αερίου (και πυρηνικής ενέργειας) είχε ως αποτέλεσμα πολλά κοιτάσματα που έκλεισαν το 2020, όταν οι τιμές των υδρογονανθράκων βυθίστηκαν εξαιτίας του Covid- 19 και των lockdowns, να μην ξανανοίξουν. Ταυτόχρονα όμως η Ευρώπη γνωρίζει τη σημασία του αερίου ως μεταβατικού καυσίμου και ξέρει πολύ καλά ότι πολλές χώρες-μέλη της, ιδιαίτερα αυτές που δεν διαθέτουν πυρηνική ενέργεια όπως η Ελλάδα, δεν έχουν άλλη επιλογή από το φυσικό αέριο αν θέλουν να απεξαρτηθούν από τον πιο ρυπογόνο λιγνίτη/ άνθρακα. Από τις αρχές του 2021 οι τιμές του αερίου αυξάνονται συνεχώς. Όμως οι Βρυξέλλες τα πρώιμα σημάδια της κρίσης επιλέγουν να τα αγνοήσουν. Ούτε οι προβλέψεις εξειδικευμένων αναλυτών και εμπειρογνωμόνων που προειδοποιούν τόσο για τις διαταραχές στην παραγωγή και μεταφορά υδρογονανθράκων εξαιτίας της πανδημίας όσο και για τη μεγάλη αύξηση της ζήτησης, καθώς οι αγορές επανέρχονται στην κανονι-

κότητα, εισακούγονται στους κόλπους της Ευρώπης.Το αποτέλεσμα της τακτικής αυτής ήταν όχι μόνον να εκτιναχθούν οι τιμές του αερίου, παρασύροντας και την ηλεκτρική ενέργεια, αλλά να αυξηθούν και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, καθώς πολλές εταιρείες ηλεκτροπαραγωγής έθεσαν ξανά σε λειτουργία ανθρακικές μονάδες, επειδή το κόστος ήταν φθηνότερο, παρά την εντυπωσιακή αύξηση της τιμής των ρύπων. Συνέβη όμως και κάτι άλλο: Σύμφωνα με την τελευταία τριμηναία έκθεση της Κομισιόν, συγκριτική αξιολόγηση της παραγωγής υδρογόνου στην Ολλανδία έδειξε ότι τον Σεπτέμβριο του 2021 η παραγωγή υδρογόνου με τεχνολογία αλκαλικού ηλεκτρολύτη είχε κόστος 248 ευρώ/MWh. Με τη χονδρική τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, για παράδειγμα, στην Ελλάδα να κυμαίνεται μεταξύ 220-240 ευρώ/MWh τις περισσότερες ημέρες του Ιανουαρίου, ξαφνικά το υδρογόνο έγινε ανταγωνιστικό. Μάλιστα με την τεχνολογία SMR, που χρησιμοποιεί μεθάνιο, το κόστος παραγωγής υδρογόνου πέφτει στα 133 ευρώ/MWh, λένε οι Ολλανδοί στις μελέτες τους. Η έκθεση της Κομισιόν αναφέρει και κάτι ακόμα: H κατανάλωση φυσικού αερίου στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης (Γερμανία, Ολλανδία κ.λπ.) έχει μειωθεί τους τελευταίους μήνες, καθώς χρησιμοποιούν περισσότερο άνθρακα και πυρηνική ενέργεια. Το ζήτημα είναι η Ελλάδα πώς αντιμετωπίζει την κατάσταση. Στη χώρα μας οι εισαγωγές φυσικού αερίου αυξήθηκαν και μάλιστα οι εισαγωγές του ακριβότερου αερίου, που είναι το υγροποιημένο (LNG). Αν συνεχιστεί η ίδια ενεργειακή πολιτική, τότε οι εισαγωγές αερίου και η εξάρτηση από το εισαγόμενο καύσιμο θα αυξηθούν έτι περαιτέρω τα αμέσως επόμενα χρόνια, με τις όποιες συνέπειες των χρηματιστηριακών αυξομειώσεων της τιμής του αερίου να περνούν απευθείας στους καταναλωτές αερίου και ηλεκτρισμού, σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η Ελλάδα είναι από τις χώρες που οι τιμές ηλεκτρισμού χονδρικής πολλές φορές φιγουράρουν ως οι πιο υψηλές ή από τις ακριβότερες της Ευρώπης. Τα επιδόματα και οι εκπτώσεις στους λογαριασμούς που δίνει από τον περασμένο Σεπτέμβριο η κυβέρνηση για να μετριάσει τις επιπτώσεις μπορεί να δίνουν μία προσωρινή μερική ανακούφιση, αλλά σίγουρα δεν είναι η λύση. Η ενεργειακή πολιτική της χώρας είναι αυτή που πρέπει να επικαιροποιηθεί και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, με γνώμονα όχι μόνον την επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων για το 2030 και το 2050, αλλά και τον βραχυπρόθεσμο στόχο της εξασφάλισης προσιτής και επαρκούς ενέργειας μέχρι να ολοκληρωθεί η μετάβαση στην πράσινη οικονομία.

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

άρθρο

Σε αναζήτηση νέων βιώσιμων στόχων το 2022

Τ

Του Γιάννη Κανουπάκη

ο 2021, που μας αποχαιρέτησε, ήταν χαρακτηρισμένο ως Διεθνές Έτος της Δημιουργικής Οικονομίας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Ουάου! Αλήθεια, κατάλαβε κάποιος κάτι σχετικό; Μήπως περάσαμε από τη χρόνια γάγγραινα της «δημιουργικής λογιστικής», στη δημιουργική οικονομία; Όσον αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη, ουδέν νεότερον, τουλάχιστον, στα μέρη μας… «Μα, η πανδημία», θα πείτε. Ναι, τώρα η πανδημία, χθες κάτι άλλο, η κρίση, της κρίσης, την κρίση, ω κρίση! Πάντα θα υπάρχει δικαιολογία, πάντα απρόβλεπτοι και αστάθμητοι παράγοντες θα επηρεάζουν αρνητικά τις προβληματικές χώρες, τις προβληματικές κοινωνίες, τις ατελείς ηγεσίες -σε όλα τα επίπεδα-, όχι μόνο τις πολιτικές. Ενδεχομένως το κύριο πρόβλημα της Ελλάδας να μην είναι πολιτικό, καθόσον τα έχουμε δοκιμάσει όλα εκτός από «τον κομμουνισμό». Άρα, με όρους δυτικού τύπου κοινής λογικής, ελεύθερης αγοράς, φιλελεύθερης σκέψης, μπλα, μπλα, μπλα, «κάτι σάπιο υπάρχει στο Βασίλειο της Δανιμαρκίας», για να θυμηθούμε και ολίγον Σαίξπηρ. Σάπιο σε όλο το σύστημα, με ευθύνη πολλών, όχι ολίγων. Προσοχή, δεν επιτρέπεται πια, έπειτα από όσα έχουμε ζήσει, να αφορίζουμε μόνο τους κρατούντες. Πρέπει να ψάξουμε πιο κοντά μας, γύρω μας -και μέσα μας, πιθανώς- να βρούμε τις βαθύτερες αιτίες πέρα από τις γενικότητες ότι φταίει ο καπιταλισμός, η ασυδοσία της αγοράς, το μεγάλο κεφάλαιο, οι αριστεροί που έγιναν δεξιοί, οι κεντρώοι που παίζουν τον ρόλο μπαλαντέρ κατά το δοκούν κ.λπ. Κάπου το είχα διαβάσει, σε μια όχι και τόσο παλιά ανάλυση επί του προκειμένου (για τον Άμλετ): «… Συμπεριφορές και απόψεις αλλάζουν εν ριπή οφθαλμού. Από μήνα σε μήνα. Από εβδομάδα σε εβδομάδα. Από μέρα σε μέρα. Από ώρα σε ώρα. Κυριολεκτικά. Τα μπράβο και τα ανάθεμα απέχουν μια ανάσα. Η αποθέωση από τον λιθοβολισμό ακροβατούν σε μια λεπτή κλωστή. Δεν ξέρεις πλέον αν αυτό που βλέπεις, ακούς, διαβάζεις, μαθαίνεις, είναι αληθινό ή εικονική πραγματικότητα. Η κοινωνία, ο πολίτης, ο δημότης, μπερδεύουν και μοιραία μπερδεύονται στον λαβύρινθο. Δεν ξέρουν ποια είναι η αλήθεια και ποιο είναι το ψέμα…». Κάπως έτσι, αλλά είναι καιρός να αλλάξει η κατάσταση. Αν η λύση είναι π.χ. το περίφημο «παραγωγικό πρότυπο», ε, ας βάλουμε μερικά πράγματα σε σειρά για να το βρούμε επιτέλους, έστω και με πρόσθετες θυσίες. Ας ξεκαθαρίσουμε πού θέλουμε ποιους, ποιες νέες ανάγκες έχουν προκύψει, ας κάνουν την καρδιά τους πέτρα όσοι άλλα περίμεναν και άλλα τους βγήκαν, που άλλα γυρίσανε στο πριν και τους βρήκαν (κατά παράφραση γνωστού

λαϊκού άσματος της Άντζυς Σαμίου). Να πάμε, όμως, παρακάτω, μη μείνουμε στα ίδια το 2022. Αργά ή γρήγορα η πανδημία θα περάσει και τότε θα δούμε την πραγματικότητα κατάματα, την παλιά κανονικότητα ίσως όχι… Ασφαλώς η ευθύνη των ηγεσιών, ήτοι της κεντρικής εξουσίας, του οικονομικού κατεστημένου (με την καλή έννοια), όπως και των πνευματικών ταγών -απόντων δυστυχώς-, είναι να λειτουργήσουν καθοδηγητικά, δημοκρατικά, χωρίς να πιέζουν διαρκώς τους ασθενέστερους. Να κόβουν γόρδιους δεσμούς, αλλά να μην κόβουν τις ελπίδες για μια αξιοπρεπή διαβίωση, να μην κόβουν τα φτερά των νέων, να μην κόβουν π.χ. το γραμμικό και το ελεύθερο σχέδιο από τα μαθήματα του Λυκείου, να μην αφυδατώνουν τα μυαλά, γιατί έτσι θα πληγώσουν και τις καρδιές. Προκειμένου να πάρει ξανά μπροστά η μηχανή της οικονομίας και να μην αποκαθιστούμε συνεχώς τις βλάβες με πατέντες (φιλοσοφικά και ουσιαστικά), αυτή η δημιουργική οικονομία, που χάθηκε πέρυσι, ας αναζητηθεί φέτος.

Με κάθε τρόπο, με κάθε κόστος! Άριστος ο τουρισμός, «ναι» στις υγιείς επενδύσεις, «ναι» στην εκκαθάριση της γραφειοκρατίας και στον εκσυγχρονισμό του Δημοσίου, όμως μόλις αρθούν οι περιορισμοί, αλλά και νωρίτερα ακόμη, αφού λίγο-πολύ έχουμε εκπαιδευτεί σε νέα μοντέλα καθημερινότητας, καλόν είναι δίπλα στο «miracolo» της ψηφιοποίησης των πάντων, να επαναπροσδιορίσουμε τις απαραίτητες οικονομικές δραστηριότητες που βασίζονται στη γνώση και στις οποίες βασίζονται οι λεγόμενες «πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες». Αυτές αποτελούν την ψυχή της δημιουργικής οικονομίας, περιλαμβάνοντας: διαφήμιση, αρχιτεκτονική, τέχνες και χειροτεχνία, σχεδιασμό, μόδα, κινηματογράφο, βίντεο, φωτογραφία, μουσική, παραστατικές τέχνες, εκδόσεις, έρευνα και ανάπτυξη, λογισμικό, ηλεκτρονικά παιχνίδια, ηλεκτρονικές εκδόσεις, τηλεόραση/ραδιόφωνο. Θεωρούνται, επίσης, σημαντική πηγή εμπορικής και πολιτιστικής αξίας. Η δημιουργική οικονομία είναι, με άλλα λόγια, το άθροισμα όλων των μερών των δημιουργικών βιομηχανιών, συμπεριλαμβανομένων του εμπορίου, της εργασίας και της παραγωγής. Αυτά τα συζητούν «έξω», προηγμένες χώρες, κοινωνίες με τάξη, γνώση και περίσκεψη, που έχουν ήδη επιτύχει υψηλό βιοτικό επίπεδο επειδή δεν βολεύονται και προνοούν, επειδή φοβούνται μη γίνει καμία στραβή και το χάσουν, επειδή βλέπουν τα λάθη και έχουν τη βούληση να τα διορθώσουν, επειδή δεν το παίζουν θεοί, ειδήμονες, ξερόλες και λίγο απ’ όλα χωρίς τίποτε…

7

8

οικονομια

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΚΟΣΤΟΣ - ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ

Παρασκήνιο με Σκρέκα και Βρυξέλλες για τις οριζόντιες μειώσεις στο ρεύμα τον Ιανουάριο ■ Δύσκολα διαχειρίσιμο το κόστος για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες

Της ΜΑΝΤΑΛΕΝΑΣ ΠΙΟΥ

T

ο υψηλό ενεργειακό κόστος συνεχίζει να προβληματίζει έντονα τις επιχειρήσεις καθώς, παρά τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση τον Ιανουάριο, οι συνέπειες στην οικονομία, στον πληθωρισμό και στην ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων εξακολουθούν να είναι σημαντικές. Τις πρώτες μέρες του 2022 οι διεθνείς τιμές του φυσικού αερίου -οι οποίες αντανακλώνται άμεσα στις τιμές χονδρικής του ηλεκτρισμού- φάνηκαν να σταθεροποιούνται, αλλά σε υψηλά επίπεδα. Η κλίμακα των 90 ευρώ, στην οποία κινήθηκε το πρώτο δεκαήμερο του χρόνου, μπορεί να είναι κατά 50% χαμηλότερη από το ρεκόρ των 180 ευρώ/MWh που κατέγραψε στις 22 Δεκεμβρίου η ευρωπαϊκή τιμή αναφοράς ΤΤF για το φυσικό αέριο, ταυτόχρονα όμως είναι σχεδόν πενταπλάσια από την αντίστοιχη τιμή των αρχών του 2021. Ακόμα και αν οι τιμές παραμείνουν σε αυτά τα επίπεδα, πράγμα που πολύ δύσκολα μπορεί να προεξοφληθεί, δεδομένου ότι η χειμερινή περίοδος δεν έχει τελειώσει, το κόστος για τις επιχειρήσεις και ιδιαίτερα τις ενεργοβόρες βιομηχανίες είναι δύσκολα διαχειρίσιμο. Για τον Ιανουάριο η κυβέρνηση ανακοίνωσε την επιδότηση της τιμής του αερίου και του ηλεκτρισμού για όλες τις επιχειρήσεις. Παρότι καταρχήν η αντίδραση της επιχειρηματικής κοινότητας στα μέτρα ήταν θετική, εντούτοις φανερή είναι η ανησυχία για τις επιπτώσεις του ενεργειακού κόστους, καθώς η επιβάρυνση αντισταθμίζεται αλλά μόνον ως έναν βαθμό. Το ζητούμενο ειδικά για τις εξαγωγικές βιομηχανίες είναι να μη χάσουν την ανταγωνιστικότητά τους στη διεθνή αγορά και τούτο γιατί οι αντισταθμιστικοί μηχανισμοί που υπάρχουν στη χώρα μας για το ενεργειακό κόστος της βιομηχανίας (ηλεκτρισμός και φυσικό αέριο) υπολείπονται σημαντικά των μηχανισμών που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Από την άλλη πλευρά τα επιδόματα στους ενεργειακούς λογαριασμούς που έχει ανακοινώσει το υπουργείο Περιβάλλοντος - Ενέργειας δεν είναι καθόλου αμελητέα. Μά-

οικονομια

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

λιστα, όπως προανήγγειλε ο υπουργός ΠΕΝ Κώστας Σκρέκας, η επιδοματική πολιτική θα συνεχιστεί και τον επόμενο μήνα, αν και ο μηχανισμός θα διαφοροποιηθεί. Η επιδότηση στο φυσικό αέριο για τον Ιανουάριο ανέρχεται στα 30 ευρώ/MWh επί τιμής διάθεσης του αερίου στα 114 ευρώ/MWh. Κύκλοι της βιομηχανίας θεωρούν ότι παρότι η έκπτωση είναι αναγκαία και πρέπει να συνεχιστεί, εντούτοις η τελική τιμή (μετά την έκπτωση) των 84 ευρώ/MWh εξακολουθεί να είναι προβληματική για την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας. Στην ηλεκτρική ενέργεια, η επιδότηση για τον Ιανουάριο φθάνει στα 65 ευρώ/MWh. Το ερώτημα όμως είναι αν το ποσό αυτό -αν και υψηλό- επαρκεί για να καλύψει την τεράστια αύξηση στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. Το πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου η χονδρική τιμή ηλεκτρισμού στην εγχώρια αγορά κινήθηκε σχεδόν σταθερά πάνω από τα 220 ευρώ/MWh, δείχνοντας ότι η «βουτιά» στις τιμές που καταγράφηκε στο διάστημα μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς δεν ήταν παρά ένα προσωρινό διάλειμμα.

H μέση τιμή ηλεκτρισμού τον Δεκέμβριο διαμορφώθηκε στα 235 ευρώ/MWh και τον Νοέμβριο στα 229 ευρώ/ MWh. Σε αυτά τα επίπεδα η ανταγωνιστικότητα όχι μόνον της ελληνικής αλλά και της ευρωπαϊκής βιομηχανίας -καθώς σε όλες τις χώρες της Ευρώπης οι τιμές κινούνται σε παρεμφερή επίπεδα- τίθεται υπό αμφισβήτηση. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι μεγάλες ευρωπαϊκές βιομηχανίες ανέστειλαν ή περιόρισαν την παραγωγή τους εξαιτίας του υψηλού ενεργειακού κόστους σε συνδυασμό με τις διαταραχές που φέρνει η εξάπλωση της μετάλλαξης Όμικρον. «Η επέκταση των επιδοτήσεων στις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες και η οριζοντιοποίησή τους ανακουφίζει έμπρακτα και συμπεριληπτικά όλους τους κλάδους του εμπορίου και της βιομηχανίας, καλύπτοντας ένα σημαντικό μέρος των αυξήσεων στα μη οικιακά τιμολόγια» ανέφερε σε δήλωσή του ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ Γιάννης Μπρατάκος. «Επιπλέον, η συνεχιζόμενη αναστολή πληρωμής των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας για τη στήριξη των επιχειρήσεων που είναι συνδεδεμένες στη μέση τάση μέχρι τον Νοέμβριο και η πρόθεση της κυβέρνησης και του αρμόδιου υπουργείου να εξετάσουν, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού, την προσαρμογή της επιδότησης ανά επαγγελματικό κλάδο και ανάλογα με τη βαρύτητα του ενεργειακού κόστους στη λειτουργία των επιχειρήσεων, μας δίνει την ελπίδα για την ικανοποίηση του αιτήματός μας για την εφαρμογή μηχανισμού μείωσης της ΥΚΩ, κατά το πρότυπο της μείωσης ΕΤΜΕΑΡ» πρόσθεσε. Ας σημειωθεί ότι από τον Νοέμβριο του 2021 έως τον Μάρτιο του 2022 ισχύει η αναστολή της πληρωμής Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) στους ενεργειακούς λογαριασμούς, για τη στήριξη των επιχειρήσεων που είναι συνδεδεμένες στη Μέση Τάση.

Μοντέλο Για να εφαρμοστεί το μοντέλο της οριζόντιας έκπτωσης τον Ιανουάριο προηγήθηκαν πολλές επαφές με τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ε.Ε., δεδομένου ότι τα οριζόντια επιδόματα «κτυπούν» στους Κανονισμούς για τις Κρατικές Ενισχύσεις και η Κομισιόν έχει διαμηνύσει ότι δεν είναι υπέρ της οριζόντιας πολιτικής, αλλά υπέρ της λήψης μέτρων για τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο λόγος που το μέτρο έλαβε το πράσινο φως για τον Ιανουάριο οφείλεται στο γεγονός ότι δεν υπήρχε επαρκής χρόνος για να κατηγοριοποιηθεί η επιδότηση. Όπως έχει ανακοινώσει ο κ. Σκρέκας, τους επόμενους μήνες το μοντέλο της έκπτωσης θα διαφοροποιηθεί και σύμφωνα με πληροφορίες θα διαμορφώνεται ανάλογα με τον επαγγελματικό κλάδο, τον βαθμό έντασης ενέργειας ανά κλάδο κ.λπ. Οι σχετικές μελέτες ήδη εκπονούνται από το υπουργείο Περιβάλλοντος -Ενέργειας και δεν αποκλείεται ο νέος μηχανισμός να τεθεί σε ισχύ από τον Φεβρουάριο, εφόσον βέβαια συνεχίσουν να παραμένουν υψηλές οι τιμές του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού. Εκτός από την άμβλυνση του ενεργειακού κόστους για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά -καθώς αντίστοιχα μέτρα έχουν ανακοινωθεί και για τους οικιακούς καταναλωτές-, στόχος της επιδοματικής πολιτικής της κυβέρνησης είναι και η αναχαίτιση του κύματος ακρίβειας και των πληθωριστικών πιέσεων που τροφοδοτούνται από την ενεργειακή κρίση. Οι ανατιμήσεις, οι οποίες πάντως δεν οφείλονται μόνον στην εκτίναξη της τιμής του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού, είναι εμφανείς σχεδόν σε όλα τα προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά. Ας σημειωθεί ότι η επιδοματική πολιτική της κυβέρνησης έχει ξεκινήσει από τον Σεπτέμβριο και το συνολικό κόστος της, που μέχρι στιγμής ξεπερνά το 1,3 δισ. ευρώ, χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης με έσοδα από την πώληση των δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων, των οποίων επίσης οι τιμές αυξήθηκαν εντυπωσιακά το 2021. Για τα νοικοκυριά, το τελευταίο τρίμηνο του 2021, η ΔΕΠΑ Εμπορίας παρείχε έκπτωση στο σύνολο των οικιακών πελατών της. Τον Ιανουάριο, το Δημόσιο, μέσω του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης, δίνει επιδότηση 20 ευρώ ανά θερμική MWh σε όλους τους καταναλωτές, ενώ η ΔΕΠΑ Εμπορίας θα συνεχίσει την εκπτωτική πολιτική στους πελάτες της. Στους λογαριασμούς ρεύματος η επιδότηση Ιανουαρίου για τους οικιακούς καταναλωτές περιορίζεται στην κύρια κατοικία, με το μέσο επίδομα να ανέρχεται σε 42 ευρώ για τις πρώτες 300 Kwh. Tα επιδόματα χορηγούνται σε όλα τα νοικοκυριά ανεξαρτήτως εισοδήματος και ενεργειακού παρόχου.

9

10 οικονομια

Του ΤΑΣΟΥ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ

Τ

η νέα εποχή των Ελληνικών Πετρελαίων σηματοδοτεί η απόφαση της έκτακτης Γενικής Συνέλευσης των μετόχων για τη διάσπαση δι’ απόσχισης του κλάδου διύλισης, εφοδιασμού και πωλήσεων πετρελαιοειδών και πετροχημικών με σύσταση νέας εταιρείας. Πρόκειται για την «Ελληνικά Πετρέλαια Μονοπρόσωπη Ανώνυμη Εταιρεία Διύλισης Εφοδιασμού και Πωλήσεων Πετρελαιοειδών και Πετροχημικών» και τον διακριτικό τίτλο «Ελληνικά Πετρέλαια ΔΕΠΠΠ Α.Ε.», ενώ η «Ελληνικά Πετρέλαια» μετατρέπεται σε εταιρεία συμμετοχών, η οποία και θα είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Κάτω από την ΕΛ.ΠΕ. Συμμετοχών θα κρεμαστούν όλες οι συμμετοχές της εισηγμένης, ενώ, όπως έκανε γνωστό ο διευθύνων σύμβουλος Ανδρέας Σιάμισιης, στη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης, η ολοκλήρωση του μετασχηματισμού αναμένεται τον Ιανουάριο του 2022. Τότε θα αλλάξει και η εταιρική ταυτότητα και ονομασία των Ελληνικών Πετρελαίων, με τίτλο ο οποίος θα διατηρεί τα χαρακτηριστικά των σημερινών δραστηριοτήτων του ομίλου αλλά και θα φανερώνει τη στροφή του στη «νέα ενέργεια». Ο κ. Σιάμισιης έδωσε έμφαση και στον ενεργειακό μετασχηματισμό του ομίλου. Σημείωσε ότι θα διατεθούν 3,5 με 4 δισ. ευρώ μέχρι το 2030, με σκοπό τη μείωση κατά 50% του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Πάνω από το 50% των κεφαλαίων θα επενδυθεί στη νέα ενέργεια σε κλάδους με χαμηλή περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Το υπόλοιπο θα αξιοποιηθεί για διατήρηση της λειτουργίας σε σημερινές δραστηριότητες και βελτίωσή τους.

Στροφή σε ΑΠΕ Ο ίδιος έφερε ως παράδειγμα τα πρώτα επιτυχημένα βήματα του μετασχηματισμού του ομίλου. Όπως είπε, στο τέλος του χρόνου η εγκατεστημένη ισχύς του ομίλου θα ανέλθει στα 300 MW, όταν πριν από 18 μήνες ήταν μόλις στα 20 MW. Ο κ. Σιάμισιης σημείωσε ακόμη την αξιολόγηση του χαρτοφυλακίου σε ΑΠΕ 1,5 GW. Σύμφωνα με το πλάνο που παρουσίασε τα ΕΛ.ΠΕ. στοχεύουν σε εγκα-

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΙΑΜΙΣΙΗΣ

Ο manager που αλλάζει τη φυσιογνωμία των Ελληνικών Πετρελαίων

τεστημένη ισχύ στο τέλος του 2030 1,5 με 2 GW. Ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου ανήγγειλε ακόμη τη δραστηριοποίηση στα υπεράκτια αιολικά πάρκα και την αποθήκευση ενέργειας, ενώ για την επέκταση στον κλάδο αυτό που έκανε γνωστό είναι ότι υπάρχουν συζητήσεις με ξένους μεγάλους παίκτες. Σύμφωνα με τον Ανδρέα Σιάμισιη, η νέα δομή του ομίλου ξεκλειδώνει υπεραξίες στις εταιρείες και τις δραστηριότητες. Όπως είπε, θα είναι πιο άνετη η χρηματοδότηση έργων, όπως στις ΑΠΕ, αλλά επίσης και οι συνέργειες με άλλες εταιρείες ή ακόμη και η πώληση συμμετοχών. Έφερε ως παράδειγμα την πώληση της ΔΕΠΑ Υποδομών, από την οποία τα ΕΛ.ΠΕ. εισπράττουν πάνω από 260 εκατ. ευρώ. Μέρος των εσόδων θα επενδυθεί

στη νέα ενέργεια, ενώ άλλο μέρος θα επιστραφεί ως μέρισμα στους μετόχους. Όσον αφορά τις συμμετοχές, ο κ. Σιάμισιης έφερε επίσης ως παράδειγμα αποχώρησης την επιστροφή μπλοκ που είχαν παραχωρηθεί στον όμιλο προς έρευνα κι εκμετάλλευση υδρογονανθράκων.

Οι πέντε πυλώνες Ο κ. Σιάμισιης έκανε επίσης έναν απολογισμό των ενεργειών που έχει κάνει ο όμιλος στους πέντε πυλώνες του εταιρικού και ενεργειακού μετασχηματισμού του: 1. ESG και στρατηγική μείωσης εκπομπών αερίων θερμοκηπίου «Ολοκληρώσαμε», όπως είπε, «το σχέδιο για μείωση περιβαλλοντικού μας απο-

οικονομια

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

τυπώματος. Έχει πάρει συγκεκριμένη μορφή για να παρακολουθούμε την πορεία του σε τακτά χρονικά διαστήματα».

2. Επιχειρηματική Στρατηγική - Νέα Ενέργεια. «Έχουμε κάνει μεγάλη πρόοδο και στο τέλος του χρόνου φτάνουμε σε εγκατεστημένη ισχύ 300 Μεγαβάτ. Διαθέτουμε χαρτοφυλάκιο έργων άνω του 1,5 Γιγαβάτ και βλέπουμε και το θέμα της αποθήκευσης ενέργειας», είπε ο κ. Σιάμισιης, σημειώνοντας πως «λίγοι και σοβαροί παίκτες είναι σε θέση να προχωρήσουν σε έργα ικανοποιητικού μεγέθους. Κοιτάζουμε και τα θέματα υπεράκτιων αιολικών πάρκων», και πρόσθεσε: «Είμαστε σε συζητήσεις με μεγάλες εταιρείες στο εξωτερικό».

- Ανταγωνιστικότητα. «Είναι σε εξέλιξη ο ψηφιακός μετασχηματισμός. Ξεκινήσαμε τον σχεδιασμό μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεων στα διυλιστήρια. Μας δίνουν πρόσβαση και σε έργα όπως το υδρογόνο και πράγματα που θα φέρουμε σε εμπορική λειτουργία», είπε.

- Χαρτοφυλάκιο. «Επιστρέψαμε τα δύο χερσαία μπλοκ και είναι σε εξέλιξη η επιστροφή παραχώρησης στον Πατραϊκό Κόλπο. Ολοκληρώθηκε η πώληση ΔΕΠΑ Υποδομών. Και αξιολογούμε επόμενα βήματα για ΔΕΠΑ Εμπορίας. Κοιτάζουμε νέα επένδυση στην παραγωγή ρεύματος από φυσικό αέριο και τους επόμενους μήνες θα είμαστε σε φάση για τη λήψη της τελικής επενδυτικής απόφασης» είπε ο διευθύνων σύμβουλος.

3. Εταιρική διακυβέρνηση «Οι αλλαγές έγιναν» σημείωσε ο κ. Σιάμισιης.

4. Εταιρική δομή «Ολοκληρώνεται με τη σημερινή απόφαση (σ.σ.: 10/12) και προχωρήσαμε σε επικοινωνία με αγορές. Είναι θετικό το γεγονός ότι οι αγορές αξιολογούν θετικά τα βήματα», κατέληξε ο διευθύνων σύμβουλος.

5. Εταιρική ταυτότητα του ομίλου και διαμόρφωση επικοινωνιακής στρατηγικής Σύμφωνα με τον κ. Σιάμισιη, στις αρχές του νέου έτους θα έχουν ολοκληρωθεί οι αλλαγές στην εταιρική ταυτότητα.

Εισηγμένες: Stop στα έκτακτα μερίσματα

Ο

ι εισηγμένες στο Χ.Α. πουλάνε assets για να μειώσουν τα δάνεια και να βελτιώσουν τα οικονομικά στοιχεία των ισολογισμών τους. Που σημαίνει ότι οι επενδυτές δεν θα πρέπει να περιμένουν το 2022 έκτακτη διανομή κερδών, εκτός από το ετήσιο, καθιερωμένο μέρισμα. Η πώληση του 49% του ΔΕΔΔΗΕ από τη ΔΕΗ δεν σχετίζεται με πίεση λόγω δανείων, αλλά θα συμβάλει στην απομόχλευση του ισολογισμού και στη χρηματοδότηση του επενδυτικού πλάνου της ΔΕΗ. Πριν από λίγες ημέρες το ΤΑΙΠΕΔ υπέγραψε τη συμφωνία πώλησης της ΔΕΠΑ Υποδομών στην οποία τα ΕΛΠΕ κατείχαν το 33% και έτσι θα λάβουν 256 εκατ. ευρώ. Τα κεφάλαια θα διατεθούν για επενδύσεις στην πράσινη ενέργεια αλλά και στη διανομή έκτακτου μερίσματος. Υπάρχουν βέβαια και οι κινήσεις εισηγμένων, οι οποίες παραπέμπουν σε προσπάθεια απομόχλευσης. Πρόσφατα η Intralot αναδιάρθρωσε τον δανεισμό της μειώνοντάς τον περίπου κατά 164 εκατ. ευρώ, αλλά έδωσε μέρος της συμμετοχής της στην αμερικανική θυγατρική που αναπτύσσεται ταχύτατα στους ομολογιούχους που συμμετείχαν στην αναδιάρθρωση.

Επιπλέον η ΣΙΔΜΑ αναμένεται σύντομα να ολοκληρώσει την πώληση ακινήτου προκειμένου να μειώσει τον δανεισμό της. Η Ακρίτας πούλησε ακίνητο στην Πλαίσιο αντί 2,9 εκατ. ευρώ και το ποσό θα διατεθεί κυρίως για τη μείωση του δανεισμού της εταιρείας. Η Ιατρικό Αθηνών ανακοίνωσε πως βρίσκεται σε συζητήσεις με την Oaktree Capital για την πώληση της μαιευτικής-γυναικολογικής δραστηριότητας «Γαία». Η Γαία αναφέρεται με κόστος κτήσης 27,8 εκατ. ευρώ στη λογιστική κατάσταση της Ιατρικό Αθηνών, αλλά το ποσό έχει απομειωθεί πλήρως. Επίσης, η Avax έχει ανακοινώσει πως εξετάζει επενδυτικό ενδιαφέρον που έχει εκδηλωθεί για τη θυγατρική της Volterra. Το τίμημα θα μπορούσε να βελτιώσει τη ρευστότητα της εισηγμένης, να χρηματοδοτήσει κατασκευαστικά έργα, αλλά και να μειώσει τον καθαρό δανεισμό. Η Intracom προχώρησε στην πώληση ακινήτου στη Μύκονο αντί 32,4 εκατ. ευρώ αλλά και της Intrasoft International αντί 166,6 εκατ. ευρώ σε μετρητά και 18 εκατ. ευρώ σε μετοχές της αγοράστριας.

11

12 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Οι leaders του 2022

■ Μία γυναίκα, ένας CEO σε ΔΕΚΟ και ένας επιχειρηματίας εκκινούν το 2022

από την καλύτερη αφετηρία, ο καθένας από το πόστο του. Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ ▶ Βασιλική Λαζαράκου, πρόεδρος Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Όταν η Βασιλική Λαζαράκου πριν από 2,5 χρόνια διέβη το κατώφλι του βαρύ κτιρίου στην οδό Κολοκοτρώνη 1, στο κέντρο της Αθήνας, αναλαμβάνοντας τη θέση της προέδρου της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, μία ήταν η βασική της προτεραιότητα: Να αποκαταστήσει το κύρος και την εμπιστοσύνη των επενδυτών, ειδικά των ξένων, προς την ελληνική χρηματιστηριακή αγορά. Τα πλέον αποφασιστικά βήματα έγιναν τη χρονιά που μας πέρασε. Διαφάνεια στις αποφάσεις, οικονομικά πιστοποιητικά για τα αποτελέσματα των εισηγμένων κατόπιν συνεργασίας με του ορκωτούς λογιστές, επιτροπές εσωτερικού ελέγχου στις εισηγμένες με απευθείας αναφορά στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και όχι στα «αφεντικά», πρόσθετη οικονομική ενημέρωση των εταιρειών για τα αποτελέσματα του 9μήνου εξαιτίας Covid και αύξηση στις τιμές των πρώτων είναι μόνο μερικές από τις Πράξεις που έφυγαν από το γραφείο της Βασιλικής Λαζαράκου. Η πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς συμβάλλει στο να καθαρίσει το όνομα και η αξιοπιστία της εγχώριας χρηματιστηριακής αγοράς από τη βαριά σκιά που έχει αφήσει η Folli Follie. «Το πάρτι στις πλάτες της αγοράς και των μετόχων μειοψηφίας τελείωσε» φέρεται να έχει εξομολογηθεί η ίδια σε στενούς της συνεργάτες. Μια σειρά από νομοθετήματα μπορεί να έχουν την υπογραφή του υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκού-

ρα, αλλά έχουν βγει από τον τέταρτο όροφο της οδού Κολοκοτρώνη, με την κυρία Λαζαράκου να προΐσταται της προσπάθειας εκσυγχρονισμού της νομοθεσίας ακόμα και τα Σαββατοκύριακα, εν μέσω περιοριστικών μέτρων και πανδημίας. Η ίδια εργασιομανής και με μεγάλη σημασία στη λεπτομέρεια, δεν είχε δισταγμό να γυρίσει το προηγούμενο διάστημα πίσω, στους συντάκτες του, ενημερωτικό δελτίο για αύξηση κεφαλαίου μεγάλης εισηγμένης. Η αναπτυξιακή προοπτική αποτυπώθηκε στην Κεφαλαιαγορά και αξίζει να σημειωθεί ότι εντός του 2021 εγκρίθηκαν 20 Ενημερωτικά Δελτία από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για αυξήσεις κεφαλαίου εισηγμένων εταιρειών ή για εκδόσεις εταιρικών ομολόγων που εισάγονται στο Χ.Α., επιτρέποντας την άντληση σχεδόν 6 δισ. κεφαλαίων μέσω του Χρηματιστηρίου. Πρόκειται για πενταπλάσιο αριθμό κεφαλαίων σε σχέση με το 2020 και το 2019. Η Βασιλική Λαζαράκου έχει ξεχωρίσει από τους αρχαίους φιλοσόφους τον Ηράκλειτο. Τα πάντα ρει. «Η εξέλιξη και η προσαρμοστικότητα είναι επίσης μονόδρομος» θεωρεί. «Οφείλουμε να κινηθούμε γρήγορα και δυναμικά στον δρόμο αυτό ώστε να επιταχύνουμε την περαιτέρω ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας» συνηθίζει να υποστηρίζει. Σύμφωνα με την κυρία Λαζαράκου, «σε μία κρίσιμη συγκυρία που η ελληνική οικονομία καλείται να αποδώσει συνεχείς υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης για να θεραπεύσει τις πληγές της κρίσης, η ελληνική Κεφαλαιαγορά είναι το κατάλληλο εργαλείο που μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά την ανάπτυξη της χώρας. Η αυξανόμενη κινητικότητα στην ελληνική Κεφαλαιαγορά το τελευταίο χρονικό διάστημα το αποδεικνύει. Συνεπώς,

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

οι προσπάθειες όλων των συμμετεχόντων θα πρέπει να είναι στην κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού, του μετασχηματισμού και της προσαρμογής στα νέα δεδομένα και στις νέες απαιτήσεις των αγορών αλλά και του εκάστοτε πλαισίου».

εργοστάσιο της Ξάνθης. Έγιναν ταυτόχρονα στις μονάδες που διαθέτει ο όμιλος στην Ιρλανδία και τη Σκωτία. Η κρίση γεννά ευκαιρίες. Κάτι που εμφύσησε στον γιο του ο αείμνηστος Σταύρος Χαλιωρής…

▶ Κωνσταντίνος Χαλιωρής, Πλαστικά Θράκης Έκτακτα μερίσματα, αναφορές από τις χρηματιστηριακές εταιρείες με τιμή στόχο σχεδόν διπλάσια από την τρέχουσα χρηματιστηριακή τιμή, χρηματιστηριακή αξία 300 εκατ. ευρώ. Ο Κώστας Χαλιωρής ζει τον επιχειρηματικό και χρηματιστηριακό του μύθο, κάνοντας πρωταγωνιστή εν μέσω κρίσης τη βιομηχανία του, τα Πλαστικά Θράκης. Αν η επένδυση τον Απρίλιο του 2020 στην παραγωγή χειρουργικών μασκών προκάλεσε αίσθηση στην αγορά, αφού η εξάπλωση του κορωνοϊού, όπως διατείνονταν τότε οι επιστήμονες, θα είχε ημερομηνία λήξεως με την ανακάλυψη του εμβολίου, έρχονται τα οικονομικά αποτελέσματα και το ράλι στη μετοχή για να αποδείξουν ότι τίποτα δεν γίνεται τυχαία. Το εμβόλιο μπορεί να ανακαλύφθηκε, αλλά δεν φτάνει, όσο οι ειδικοί συνιστούν διατήρηση των μέτρων ασφαλείας, που συνοψίζονται κυρίως στη χρήση χειρουργικής μάσκας. Το αποκορύφωμα; Ότι οι εκτιμήσεις της διοίκησης υπό τον Κώστα Χαλιωρή κάνουν λόγο πως στο 9μηνο της περασμένης χρήσης, απ’ όπου προέρχονται τα πλέον πρόσφατα οικονομικά στοιχεία, τα κέρδη προ φόρων από την πώληση προϊόντων προσωπικής προστασίας ξεπέρασαν τα 50,7 εκατ. ευρώ! Τι σημαίνει αυτό; Ότι το στοίχημα της παραγωγής μασκών, αμέσως με το που ξέσπασε η υγειονομική κρίση τον Μάρτιο του 2020, βγήκε. Ένας από τους λόγους της τόσο εντυπωσιακής αύξησης αποτελεσμάτων ήταν, όπως διαβάζουμε στα οικονομικά αποτελέσματα, η «αυξημένη ζήτηση για προϊόντα που σχετίζονται με την ατομική προστασία και υγεία, αύξηση η οποία αντιστάθμισε την πτώση της ζήτησης σε προϊόντα που σχετίζονται με την εστίαση και τον τουρισμό, καθώς και η ανάπτυξη νέων προϊόντων και δραστηριοτήτων». Τα 3 εκατ. ευρώ, που έριξε για τη μονάδα παραγωγής μέσα στο καλοκαίρι του 2020 ο κ. Χαλιωρής, ήρθαν ήδη να προστεθούν στα 114 εκατ. ευρώ που έχει επενδύσει την τελευταία 5ετία στον όμιλό του, που εκτείνεται από την Ελλάδα και φθάνει μέχρι τη Σκωτία. Και, βεβαίως, μεγαλύτερη επιβεβαίωση από την αγορά δεν υπάρχει. Είναι από τις λίγες μετοχές μέσα στην πανδημία που γράφουν κέρδη και μάλιστα πάνω από 100%. Πληροφορίες κάνουν λόγο για νέες προσλήψεις στο εργοστάσιο της Ξάνθης θέτοντας σε λειτουργία τη μονάδα των μασκών, η οποία μέχρι τότε υπολειτουργούσε. Πλέον δεν μιλά κανείς για έλλειψη μασκών ή αντισηπτικών στην ελληνική αγορά. Ο κ. Χαλιωρής απλώς έτυχε να είναι έτοιμος. Και τα αποτελέσματα μιλούν από μόνα τους. Βλέποντας κατά πού οδεύει η κατάσταση με την πανδημία, τελειοποίησε την επένδυσή του με τις μάσκες. Διότι δεν καλύπτεται μόνο η εγχώρια ζήτηση, αλλά ταυτόχρονα πραγματοποιούνται εξαγωγές στη χειμαζόμενη από τον Covid Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο.Αυτό που δεν γνώριζε η αγορά είναι ότι η επένδυση στην παραγωγή μασκών δεν αφορά μόνο στο

▶ Χάρης Σαχίνης (CEO ΕΥΔΑΠ) Ο Χάρης Σαχίνης είναι ο άνθρωπος που έχει εξειδίκευση στο να βρίσκει λύσεις σε σύνθετα προβλήματα. Είναι ο άνθρωπος που μπορεί να φέρνει σε πέρας δύσκολες αποστολές, διαφυλάσσοντας τα συμφέροντα της εταιρείας που εκπροσωπεί και των μετόχων που έχουν εμπιστευτεί τα χρήματά τους. Μόνο ως τέτοια μπορεί να ληφθεί υπόψη η συμφωνία που κατέληξε η ΕΥΔΑΠ, της οποίας είναι διευθύνων σύμβουλος εδώ και 2,5 χρόνια, με το Δημόσιο, σχετικά με το κόστος του αδιύλιστου νερού και με χρονικό ορίζοντα το 2040. Τι σημαίνει αυτό; Ένας μεγάλος βραχνάς για την ΕΥΔΑΠ από το 2013 μάλιστα, παύει να ισχύει. Και όχι μόνο αυτό, αλλά με τους καλύτερους όρους για την εταιρεία, αφού χάση στις διαπραγματευτικές ικανότητες του κ. Σαχίνη, το κόστος που καλείται να πληρώσει η ΕΥΔΑΠ είναι χαμηλότερο κατά 40% σε σχέση με αυτό που πλήρωνε μέχρι το 2013. Από την άλλη πλευρά, το Δημόσιο θα αναθέσει στην ΕΥΔΑΠ τη συντήρηση και τη λειτουργία των υποδομών αποθήκευσης και μεταφοράς νερού στην Αττική για τρία χρόνια. Ο κ. Σαχίνης πέτυχε ο καθορισμός του τιμήματος του αδιύλιστου νερού και για τα επόμενα 20 έτη να παρέχει πλέον ένα σταθερό περιβάλλον τιμολόγησης για τους καταναλωτές της, αλλά και μία ξεκάθαρη εικόνα για τους επενδυτές που θέλουν να στηρίξουν την εταιρεία στο απαιτητικό επενδυτικό της πλάνο και τον μετασχηματισμό της. Το γεγονός δε ότι η ΕΥΔΑΠ δύναται να ανακτήσει το καταβλητέο ποσό των 157,2 εκατ. ευρώ που αφορά στο διάστημα 2013-2020, συμβάλλει στην περαιτέρω θετική αξιολόγηση της εταιρείας. Ο κ. Σαχίνης με τη συμφωνία αυτή κλείνει οριστικά μια πολύχρονη εκκρεμότητα, γεγονός που επιτρέπει πλέον στην ΕΥΔΑΠ μακροπρόθεσμη ορατότητα και της δίδει την ευχέρεια να υλοποιήσει το απαιτητικό στρατηγικό πλάνο της, προς όφελος όλων των εμπλεκόμενων μερών. Αυτό στην ουσία σημαίνει δυνατότητα εξορθολογισμού του λειτουργικού κόστους, επιτάχυνση της υλοποίησης του επενδυτικού προγράμματος, βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, διεύρυνση των δραστηριοτήτων και της πελατειακής βάσης, συμμετοχή σε ΣΔΙΤ και συνολικά θετική μελλοντική πορεία για την ΕΥΔΑΠ. Ενδεικτικό της μετάβασης της ΕΥΔΑΠ στη νέα εποχή είναι η επίσπευση διαδικασιών, που στο παρελθόν θα έπαιρναν πολύ χρόνο για να υλοποιηθούν. Ο κ. Σαχίνης δίνει έμφαση στις αντικαταστάσεις δικτύων, αφού, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του, κάθε χρόνο συντελούνταν αλλαγές μόλις στο 0,5% των δικτύων, πράγμα που σημαίνει ότι η πλήρης αποκατάστασή τους, με αυτούς τους ρυθμούς, θα γινόταν σε 200 χρόνια. Ο στόχος είναι το ποσοστό αυτό να αυξηθεί στο 2%, έτσι ώστε σε 50 χρόνια από τώρα να έχει αλλάξει όλο το δίκτυο μειώνοντας παράλληλα τις απώλειες νερού από το 23% τον χρόνο που είναι στην Αθήνα, κάτω από 20%. Προφανώς και το νερό έχει μπει στο… αυλάκι της ΕΥΔΑΠ.

13

14 θεμα

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ

Ο νέος CEO του ΤΑΙΠΕΔ που φέρνει 2 δισ. ευρώ στα κρατικά ταμεία ■ Ποια είναι η Μονάδα Ωρίμανσης Έργων ■ Από την Αθηναϊκή Ριβιέρα στην αξιοποίηση 35 εθνικών δρυμών!

δεσμευτικές προσφορές και άμεσα θα δημοσιευθεί. Αν και κανείς δεν θα κάνει προσφορά, σημείωσε, αν δεν βγει ο Κανονισμός Τιμολόγησης της ΡΑΕ, το ΤΑΙΠΕΔ σχεδιάζει να προχωρήσει στο RFP και να εκκινήσει τη διαδικασία.

Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Μ

ε γρήγορο ρυθμό και με στενή παρακολούθηση προχωρά η ωρίμανση των έργων που έχει αναλάβει το ΤΑΙΠΕΔ, σημείωσε σε ενημέρωση δημοσιογράφων ο διευθύνων σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ Δημήτρης Πολίτης, στοχεύοντας να αξιοποιήσει «τη θετική σημερινή συγκυρία που παρουσιάζεται μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον για τη χώρα». Τα λιμάνια θα προχωρήσουν άμεσα, είπε, όπως και η Αττική Οδός, ενώ μεγάλες είναι οι δυσκολίες για τη ΔΕΠΑ Εμπορίας, για την οποία εξετάζονται άλλες λύσεις και για τη ΛΑΡΚΟ, για την οποία πρέπει να επιλυθούν ακόμη θέματα, αλλά ωστόσο ο διαγωνισμός βρίσκεται στην τελική ευθεία. Η πρόσκληση για δεσμευτικές προσφορές για τις Αποθήκες Καβάλας θα δημοσιευτεί από μέρα σε μέρα, ενώ στις 9 Φεβρουαρίου θα είναι η ημερομηνία για τις δεσμευτικές προσφορές για το λιμάνι Καβάλας. Έμφαση έχει δοθεί και στη Μονάδα Ωρίμανσης Έργων του ΤΑΙΠΕΔ που έχει αναλάβει να επιταχύνει τις διαδικασίες και να προχωρήσει την ωρίμανση έργων ώστε να προλάβει η Δημόσια Διοίκηση τις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης για σημαντικά έργα όπως το ΟΑΚΑ, η Αθηναϊκή Ριβιέρα, 80 νοσοκομεία και 35 εθνικοί δρυμοί. Τα έσοδα αποκρατικοποιήσεων για το 2021 θα είναι στα 2 δισ. ευρώ, δηλαδή πάνω από τον ετήσιο στόχο που είχε τεθεί. Στα έσοδα του 2021 περιλαμβάνονται 600 εκατ. ευρώ από το Ελληνικό και 733 εκατ. ευρώ τη ΔΕΠΑ Υποδομών, τις Γούρνες, το Β. Αφάντου κ.λ.π.

ΛΑΡΚΟ

Επόμενοι στόχοι για το 2022 – «Η ΔΕΠΑ Εμπορίας δεν είναι παρκαρισμένη» «Η ΔΕΠΑ Εμπορίας δεν είναι παρκαρισμένη» σημείωσε ο κ. Πολίτης, τονίζοντας ότι είναι προτεραιότητα για το ΤΑΙΠΕΔ. «Δεν την αφήνουμε και περιμένουμε το δικαστήριο» σημείωσε, «αλλά μας ενδιαφέρει γιατί όλα τα assets έχουν σχετική αξία σε μια ανταγωνιστική αγορά και οι επενδυτές δεν περιμένουν». Γι’ αυτό, όπως είπε, εξετάζονται πλέον άλλα σενάρια, και μέσα στο 2022 θα αποφασιστεί πώς θα εξελιχθεί ο διαγωνισμός. Ένα από τα σενάρια που εξετάζονται είναι να πουληθεί χωριστά η ΕΠΑ Αττικής, είπε.

Αποθήκες Καβάλας Για τις Αποθήκες Καβάλας σημείωσε ότι ήδη έχει περάσει από το Δ.Σ. του ΤΑΙΠΕΔ και μεταφράζεται η πρόσκληση για τις

Για τη ΛΑΡΚΟ σημείωσε ότι η διαδικασία είναι στην τελική ευθεία, αν και έκρινε ότι δεν θα ολοκληρωθεί μέσα στον Δεκέμβριο. Τόνισε ότι γίνεται τώρα ο τρίτος γύρος σχολίων των τριών επενδυτών, στη σύμβαση ενοικίασης. Το εργοστάσιο πρέπει να δοθεί εν λειτουργία, σημείωσε, και διευκρίνισε ότι το ΤΑΙΠΕΔ λειτουργεί για λογαριασμό των υπουργείων αυτό το project. Σχετικά με τη ΛΑΡΚΟ, εξήγησε ότι είναι μια πολύ δύσκολη περίπτωση για την οποία γίνεται εντατική δουλειά με όλη την υποστήριξη των υπουργείων και του υπουργείου Οικονομικών και του υπουργείου Ενέργειας. Εκτός από το περιβαλλοντικό, γρίφο αποτελεί το θέμα των εργαζομένων, αλλά και η διευθέτηση που πρέπει να γίνει ώστε αν προκύψει άλλος επενδυτής στον ένα διαγωνισμό και άλλος στον άλλο, το αποτέλεσμα να είναι λειτουργικό. Επίσης, τόνισε ότι η Κομισιόν έχει ισχυρό λόγο στον διαγωνισμό, λόγω των κρατικών ενισχύσεων.

Αττική Οδός Για την Αττική Οδό σημείωσε ότι αν όλα πάνε σύμφωνα με τον υπάρχοντα σχεδιασμό, η προκήρυξη του διαγωνισμού στόχος είναι να βγει τον Ιανουάριο. Ωστόσο, δεν έχει αποφασιστεί ακόμη αν ο διαγωνισμός θα περιλαμβάνει μόνο την υπάρχουσα υποδομή ή και την πρόβλεψη για επενδύσεις για τις επεκτάσεις.

θεμα 15

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Εγνατία Για την Εγνατία σημείωσε ότι στόχος είναι το οικονομικό κλείσιμο να προλάβει να γίνει προς το τέλος του 2022, με την ολοκλήρωση της μεγάλης λίστας των προαπαιτούμενων.

Τι κλείνει φέτος Αυτή την εβδομάδα, μετά τις Γούρνες, τονίστηκε από τη διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ, προχωράει η υπογραφή και το κλείσιμο της Βόρειας Αφάντου έπειτα από 7 χρόνια και θα ολοκληρωθεί η συναλλαγή για τη μεταβίβαση της ΔΕΠΑ Υποδομών στην Italagas. «Η επιτυχία, εκτός από το τίμημα που δόθηκε, είναι ότι από τη στιγμή της προσφοράς μέχρι τις υπογραφές έγιναν όλα γρήγορα» τόνισε ο κ. Δημήτρης Πολίτης.

Καβάλα Στις 9 Φεβρουαρίου ορίζεται η ημερομηνία για τις δεσμευτικές προσφορές για το λιμάνι Καβάλας και θα ακολουθήσει εντός του Μαρτίου και η ημερομηνία για τις δεσμευτικές προσφορές για το λιμάνι Αλεξανδρούπολης. Ωστόσο, τονίστηκε ότι ο ακριβής χρόνος θα εξαρτηθεί από το είδος των σχολίων που θα αναρτηθούν στο VDR από τους επενδυτές και

τον χρόνο που θα απαιτήσει η επεξεργασία τους. Όπως εξήγησε ο κ. Πολίτης, το λιμάνι της Καβάλας είναι πιο απλή διαδικασία γιατί είναι υποπαραχώρηση, ενώ το λιμάνι Αλεξανδρούπολης διαφορετική διαδικασία γιατί είναι πώληση και είναι πιο σύνθετο. Ωστόσο, «μετά το λιμάνι Αλεξανδρούπολης που τράβηξε έναν χρόνο, θα προχωρήσουν πιο σύντομα σε λίγους μήνες οι άλλες ιδιωτικοποιήσεις λιμανιών, όπως αυτό της Ηγουμενίτσας και του Ηρακλείου» σημείωσε. Για το λιμάνι του Βόλου σημείωσε ότι πρέπει να ξεκαθαριστεί τι θα κάνει το Ναυτικό, καθώς ένα μέρος του λιμανιού αφορά το υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Προτεραιότητα του ΤΑΙΠΕΔ είναι να προχωρήσουν πρώτα τα άλλα λιμάνια και ακολούθως να κριθεί τι θα γίνει με το λιμάνι του Βόλου.

Κοντά στους επενδυτές «Ανοίξαμε καινούργιους διαγωνισμούς, είναι πολύ καλή περίοδος για το επενδυτικό ενδιαφέρον στην Ελλάδα, και θέλουμε να το αξιοποιήσουμε. Για εμάς μετράνε το ίδιο τα μεγάλα και τα μικρότερα έργα. Οι μαρίνες και τα μικρότερα έργα έχουν μεγάλο πολλαπλασιαστικό

όφελος στις τοπικές κοινωνίες» σημείωσε και τόνισε τη σημασία που έχει το ΤΑΙΠΕΔ να είναι πάνω από τα έργα και να έχει την ετοιμότητα και τα αντανακλαστικά να ξεπερνάει κάθε πρόβλημα. «Είμαστε κοντά στους επενδυτές” σημείωσε, και ακούμε τις προτεραιότητές τους για να αυξάνουμε την αποτελεσματικότητα των διαγωνισμών. «Το δυναμικό αξιοποίησης των μαρινών είναι τεράστιο» σημείωσε ο κ. Πολίτης, εξηγώντας ότι είναι πολύ σημαντικό το συντομότερο να αξιοποιηθούν, γιατί όταν δεν γίνονται οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν, χάνεται αξία. «Συνολικά έχουν χωροθετηθεί 168 μαρίνες σε όλη την Ελλάδα, όμως οι πραγματικές θέσεις ελλιμενισμού είναι πολύ λιγότερες γιατί οι μαρίνες αυτές δεν είναι λειτουργικές. Στο χαρτοφυλάκιο του ΤΑΙΠΕΔ είναι περίπου 20 μαρίνες και η πιο προχωρημένη είναι η μαρίνα Καλαμαριάς που είναι πριν τις δεσμευτικές προσφορές, ενώ ανοίξαμε και τη διαδικασία της μαρίνας Πύλου» σημείωσε. Οι ιαματικές πηγές είναι επίσης ένας από τους τομείς με μεγάλες δυνατότητες για τη διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ, με πιο έτοιμα τα Καμένα Βούρλα.

Η Μονάδα Ωρίμανσης Έργων «Η Μονάδα Ωρίμανσης Έργων αποτελεί εργαλείο για τη Δημόσια Διοίκηση, προκειμένου τα έργα να προχωρούν και να μη χάνονται ευκαιρίες χρηματοδότησης» σημείωσε ο εντεταλμένος σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ Παναγιώτης Σταμπουλίδης, ειδικά τώρα που τα χρονοδιαγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης είναι στενά. «Η χώρα έχει εξασφαλίσει ένα ποσό για την αναβάθμιση των υποδομών της, όπως τα νοσοκομεία, οι αθλητικές εγκαταστάσεις και τα δάση. Έχουμε στελεχώσει ήδη την ομάδα μας και προχωράμε με γρήγορο ρυθμό την ωρίμανση σημαντικών έργων». Έχουν ήδη ανατεθεί στη Μονάδα Ωρίμανσης τα πρώτα 7 projects προϋπολογισμού 2,2 δισ. ευρώ και στις 15 Δεκεμβρίου πρόκειται να ανατεθούν και άλλα, τα οποία θα πρέπει να ωριμάσουν για να απορροφήσουν κονδύλια. Άμεσα προετοιμάζονται τα εξής έργα: - Ο καθαρισμός διάνοιξη και δασοπροστασία 35 εθνικών δρυμών, έργο προϋπολογισμού 50 εκατ. ευρώ που θα προκηρυχθεί από το υπουργείο Ενέργειας - Η συντήρηση του ΟΑΚΑ, το εμβληματικό έργο που δεν έχει συντηρηθεί εδώ και πολλά χρόνια. Η προκήρυξη θα γίνει πριν από το τέλος του έτους.

- Η ωρίμανση της Αθηναϊκής Ριβιέρας, ειδικά το μεγάλο κομμά-

τι που αφορά τον ποδηλατόδρομο και τον πεζόδρομο, ώστε στις αρχές του δεύτερου τριμήνου να βγει η πρόσκληση στους επενδυτές.

- Η ωρίμανση των 8 νοσοκομείων που θα γίνουν παρεμβάσεις στις υποδομές τους, ενώ ακολουθούν ακόμη 72 που προτεραιοποιεί το υπουργείο Υγείας.

- Η αναβάθμιση 150 κέντρων υγείας σε όλη τη χώρα.

- Εμβληματικά έργα της Δημόσιας Διοίκησης, όπως το Πρωτοδικείο Αθηνών που θα μεταφερθεί από την Ευελπίδων στον Άρειο Πάγο. Ήδη έχουν ωριμάσει τα τεχνικά δελτία και θα υποβληθούν στο Ταμείο Ανάκαμψης, και με μια fast track διαδικασία θα γίνει η έγκρισή τους για να ακολουθήσει η χρηματοδότηση. «Επιλέξαμε να πάμε γρήγορα με τις τεχνικές διαδικασίες ώστε να κερδίζεται χρόνος και να επιταχύνεται ο χρόνος ωρίμανσης ενός έργου» τόνισε ο κ. Σταμπουλίδης. Τέλος, σημείωσε, μένει η αγορά να ανταποκριθεί και να καταφέρει ο κατασκευαστικός και ο μελετητικός τομέας να ανταποκριθεί στην πρόκληση, ώστε να υλοποιηθούν το γρηγορότερο δυνατό.

16 διεθνη

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Πώς οι ΗΠΑ «ακυρώνουν» τον EastMed ■ Αντιοικονομικό το project και γιατί ο Ερντογάν νομίζει ότι κέρδισε μία μάχη Της ΜΑΝΤΑΛΕΝΑΣ ΠΙΟΥ

ι περιπέτειες του ρωσογερμανικού αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream II μπορεί να κυριαρχούν στην επικαιρότητα λόγω της εκτίναξης των τιμών του φυσικού αερίου, όμως ένας άλλος αγωγός -που υπάρχει μόνον στα χαρτιά- θα μπορούσε να διεκδικήσει ξεχωριστά πρωτεία όσον αφορά το πιο «γεω-πολιτικοποιημένο» έργο μεταφοράς αερίου. Πρόκειται για τον EastMed, τον αγωγό που σχεδιάστηκε πριν από μία δεκαετία, ίσως και περισσότερο, για να μεταφέρει ισραηλινό και κυπριακό αέριο στην Ευρώπη, συνδέοντας τα offshore κοιτάσματα της ανατολικής Μεσογείου με την Κρήτη, κατόπιν με την ηπειρωτική Ελλάδα και στο τέλος της διαδρομής με την Ιταλία, μέσω της αναβίωσης του Poseidon, του project της απευθείας σύνδεσης Ελλάδος Ιταλίας. Εξαρχής η αντιοικονομικότητα του έργου είχε δημιουργήσει σοβαρό προβληματισμό. Δεν είναι λίγοι όσοι επέμεναν ότι τα γεωπολιτικά, και όχι τα οικονομικά, χαρακτηριστικά του αγωγού ήταν αυτά που πρυτάνευσαν στον σχεδιασμό του. Και η ιστορία που έχει γραφεί ως τώρα στα χαρτιά -γιατί αυτό το έργο, σε αντίθεση με τον Nord Stream II, δεν έχει υλοποιηθεί ως σήμερα- δείχνει να δικαιώνει τους σκεπτι-

Ο

κιστές. Το τελευταίο επεισόδιο στο σίριαλ του EastMed ήλθε πρόσφατα από την Ουάσιγκτον, η οποία φάνηκε να χάνει το ενδιαφέρον της για τον αγωγό αερίου και να στρέφεται στις δύο διηπειρωτικές ηλεκτρικές διασυνδέσεις, τον Euarasia Interconnector (Ελλάδα μέσω Κρήτης - Κύπρος Ισραήλ) και Eurafrica (Eλλάδα - Αίγυπτος). Όταν το project του EastMed ήλθε για πρώτη φορά στο προσκήνιο, ούτε οι ΗΠΑ αλλά ούτε και η Ευρώπη έκρυψαν την αντίθεσή τους. Ο δρόμος για την εξαγωγή του αερίου από τα θαλάσσια κοιτάσματα της ανατολικής Μεσογείου περνούσε από την Τουρκία, τόσο για την Ουάσιγκτον όσο και για τις Βρυξέλλες, με το επιχείρημα ότι αποτελούσε την πιο οικονομική διαδρομή. Οι αντιδράσεις της Κύπρου και της Ελλάδας, η ένταση που επήλθε στις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ, αλλά και οι διάφορες κρίσεις στις σχέσεις του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τους ηγέτες της Δύσης πάγωσαν το ενδιαφέρον για την τουρκική διαδρομή και έφεραν ξανά στον αφρό την κλασική διαδρομή του EastΜed. Όλα αυτά, βέβαια, μόνον στα λόγια και με πολλές παρεκκλίσεις, αφού, για παράδειγμα, η Ιταλία απέφευγε συστηματικά και με διάφορες προφάσεις να υπογράψει κατά καιρούς μνημόνια συνεργασίας, ενώ και το Ισραήλ ουδέποτε έδωσε το ξεκάθαρο πράσινο φως για τον αγωγό. Ωστόσο η στάση των Βρυξελλών απέναντι στον

διεθνη

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

EastMed με τα χρόνια αμβλύνθηκε, ενώ και η Ουάσιγκτον φαινόταν να στηρίζει την πρωτοβουλία.

Οικονομική βιωσιμότητα Βέβαια, ο σκεπτικισμός για την οικονομική βιωσιμότητα του έργου παρέμενε. Όσοι ανέλυαν αριθμούς, αδυνατούσαν να πιστέψουν στην οικονομικότητα ενός αγωγού με μήκος πολλών χιλιομέτρων στα βάθη μίας δύσκολης θάλασσας, χωρίς ενδιάμεσες προσβάσεις σε καταναλωτικές αγορές. Οι εντάσεις Ελλάδας - Τουρκίας, η μη διευθετημένη ΑΟΖ και τα άλλα γεωπολιτικά προβλήματα περιέπλεκαν ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Εν τω μεταξύ, ήδη είχε αρχίσει να διαφαίνεται μία λύση, με τη μεταφορά αερίου προς τις εγκαταστάσεις υγροποίησης/ αποθήκευσης της Αιγύπτου και από εκεί τη μεταφορά με LNG carriers στους ευρωπαϊκούς προορισμούς. Η μετατόπιση της στήριξης των ΗΠΑ από τον αγωγό, στην ηλεκτρική διασύνδεση Ισραήλ - Κύπρου – Ελλάδος, δεν εξέπληξε πολλούς. Άλλωστε οι ΗΠΑ στα χρόνια που πέρασαν εξελίχθηκαν σε έναν από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στον κόσμο, με αυξανόμενη πελατεία στις ευρωπαϊκές αγορές.

Καλώδιο Ένα καλώδιο είναι σαφώς πιο οικονομικό σε σχέση με έναν αγωγό και εφόσον μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξαγωγή ηλεκτρισμού που παράγεται από φυσικό αέριο, αποτελεί ίσως μία πιο σοφιστικέ και ενδεχομένως πιο επικερδή για τους παραγωγούς μορφή εξαγωγής αερίου. Λίγες ημέρες μετά την Πρωτοχρονιά το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ έδωσε το νέο του στίγμα. «Παραμένουμε δεσμευμένοι στη φυσική διασύνδεση της ενέργειας EastMed με την Ευρώπη. Μετατοπίζουμε την εστίασή μας στις διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας που μπορούν να υποστηρίξουν τόσο το φυσικό αέριο όσο και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας» ανέφερε η ανακοίνωση του State Department.

Αντίδραση Η πρώτη μη επίσημη ελληνική αντίδραση αποτυπώθηκε στα μέσα ενημέρωσης. Οι νέες θέσεις των ΗΠΑ χαρακτηρίστηκαν ως κίνηση που ωφελεί την Τουρκία, η οποία εξαρχής αντιδρούσε στον EastMed, καθώς την παρέκαμπτε ως διαδρομή. Το αμερικανικό κείμενο -που εκδόθηκε λίγες ημέρες πριν από την άφιξη του νέου πρέσβη των ΗΠΑ Τζορτζ Τσούνη στην Ελλάδα- αναφέρει επίσης ότι σε μια εποχή που η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης είναι περισσότερο από ποτέ ζήτημα εθνικής ασφάλειας, «είμαστε δεσμευμένοι να εμβαθύνουμε τις περιφερειακές μας σχέσεις και να προωθήσουμε τεχνολογίες καθαρής ενέργειας». Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τώρα έργα όπως η σχεδιαζόμενη υποθαλάσσια διασύνδεση ηλεκτρικής ενέργειας EuroAfrica από την Αίγυπτο στην Κρήτη και την ηπειρωτική Ελλάδα, και την προτεινόμενη διασύνδεση EuroAsia για τη σύνδεση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ευρώπης.

Αγορές «Τέτοια έργα όχι μόνο θα συνδέουν ζωτικής σημασίας αγορές ενέργειας, αλλά θα βοηθούν επίσης στην προετοιμασία της περιοχής για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια», αναφέρει η ανακοίνωση. Ας σημειωθεί ότι ήδη Ελλάδα και Αίγυπτος έχουν υπογράψει προκαταρκτική συμφωνία για την κατασκευή καλωδίου ηλεκτρικής ενέργειας που θα συνδέει τις δύο χώρες. Από το παρελθόν εκκρεμεί και το project του Eurasia Interconnector, της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδος (μέσω Κρήτης) με την Κύπρο και το Ισραήλ. Το ερώτημα που παραμένει, είναι τι θα γίνει με τον αγωγό EastMed, τώρα που εξασθενεί το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την υλοποίησή του. Το project έχει ήδη ενταχθεί στα έργα κοινού ενδιαφέροντος των ενεργειακών υποδομών στην Ευρώπη, με σκοπό τη μεταφορά 9-12 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως φυσικού αερίου που θα αντλείται από τα υπεράκτια κοιτάσματα μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποτίθεται ότι θα δημοσίευε μέχρι τα τέλη του 2021 μια μελέτη που διερευνά την εμπορική και οικονομική σκοπιμότητα του έργου. Ταυτόχρονα στο παιχνίδι έχουν εισέλθει και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, με τους περιορισμούς στα έργα φυσικού αερίου, δεδομένου του στόχου της Ε.Ε. για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050. Οι Βρυξέλλες αντιμετωπίζουν το φυσικό αέριο ως μεταβατικό καύσιμο. Η Ε.Ε. στην ενέργεια πλέον εστιάζει κυρίως σε επενδυτικές λύσεις που είναι ανθεκτικές στο κλίμα, συμπεριλαμβανομένων των αερίων χαμηλού ή καθόλου άνθρακα, όπως το υδρογόνο. «Τα αέρια χαμηλών εκπομπών άνθρακα, όπως το υδρογόνο, το βιοαέριο και το συνθετικό αέριο, θα πρέπει σταδιακά να αντικαταστήσουν το φυσικό αέριο. Αυτό που θα είναι βασικό, είναι ότι η υποδομή που έχουμε ή επενδύουμε είναι έτοιμη να υποστηρίξει αυτή τη μεταφορά της νέας ενέργειας» δήλωσε αξιωματούχος της Ε.Ε., σύμφωνα με το Euractiv, προσθέτοντας ότι «η κατανάλωση φυσικού αερίου θα μειωθεί κατά 66-71% και η ζήτηση για ανανεώσιμα αέρια και χαμηλές εκπομπές άνθρακα, ιδιαίτερα βιοαέριο, υδρογόνο και συνθετικό αέριο, θα αυξηθεί περίπου στο διπλάσιο της ζήτησης για φυσικό αέριο». Κάτω από τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται, τα όποια προγνωστικά για το μέλλον του EastΜed είναι παρακινδυνευμένα. Όσο, δε, περνούν τα χρόνια χωρίς το έργο να υλοποιείται τόσο και απομακρύνεται το ενδεχόμενο να γίνει κάποτε πραγματικότητα.

17

18 eπενδυσεισ

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Δημήτρης Τζάννας*

Η επενδυτική στρατηγική για το 2021

Κ

έρδη κατά 10,1% κατέγραψε ο Γενικός Δείκτης του Χ.Α. κατά το 2021 (μέχρι την 23η Δεκεμβρίου), υστερώντας σε σχέση με τις αποδόσεις τόσο στις ευρωπαϊκές αγορές (στο +17,1% ο Eurostoxx 50 στις 15/12) όσο και στη Wall Street (στο +25,4% ο S&P 500 στις 15/12), σε αντιδιαστολή με τις απώλειες των αναδυομένων αγορών (στο -5,9% ο δείκτης MSCI αναδυομένων αγορών στις 15/12). Με τον δείκτη μετοχών υψηλής κεφαλαιοποίησης FTSE -25 να καταγράφει κέρδη κατά 10,7%, τον δείκτη μετοχών μεσαίας κεφαλαιοποίησης FTSEM -40 να αυξάνεται κατά 35,2%, τον τραπεζικό δείκτη να αυξάνεται κατά μόνο 10,5% και τον δείκτη της τεχνολογίας που περιλαμβάνει μετοχές πληροφορικής να υπεραποδίδει αυξανόμενος κατά 93,4%. Η γενικευμένη άνοδος αποτυπώθηκε και στον αριθμό των μετοχών που κατέγραψαν κέρδη, καθώς 115 από αυτές σημείωσαν άνοδο έναντι 34 τίτλων που σημείωσαν απώλειες, ενώ 17 εταιρείες σημείωσαν επιδόσεις που ξεπέρασαν το +80%. Από συναλλακτικής πλευράς η μέση αξία των συναλλαγών διαμορφώθηκε στα 71,2 εκατ. ευρώ έναντι 64,5 εκατ. ευρώ το 2020, σημειώνοντας αύξηση κατά 10,4%, εξέλιξη που οφείλεται στις αυξημένες συναλλαγές κατά την περίοδο των μεγάλων ΑΜΚ του έτους (της Τράπεζας Πειραιώς, της Alpha Bank και της ΔΕΗ). Παράλληλα ο αριθμός των ενεργών μερίδων δεν μεταβλήθηκε ουσιωδώς σε σχέση με το 2020 διαμορφούμενος λίγο πάνω από τις 20.000 κάθε μήνα, με εξαίρεση τον Μάρτιο και τον Μάιο, οπότε ο αριθμός ανήλθε σε 39.000 και σε 35.200 αντιστοίχως, πάλι κατά την περίοδο της διενέργειας των μεγάλων ΑΜΚ του έτους. Ταυτόχρονα επιβεβαιώθηκε πάλι ο υψηλός βαθμός συγκέντρωσης των συναλλαγών και της κατοχής μεγάλων χαρτοφυλακίων από λίγα φυσικά και νομικά πρόσωπα, καθώς το 0,2% επί συνόλου 532.000 κωδικών κατέχουν χαρτοφυλάκια με αξία πάνω από 3 εκατ. ευρώ, δη-

λαδή αριθμητικά μόνο 1.064 πρόσωπα (θεσμικοί επενδυτές εξωτερικού & εσωτερικού και μεγαλομέτοχοι κατά κύριο λόγο). Την ίδια ώρα συνεχίζεται η υψηλή συμμετοχή των ξένων (62,5% στη συνολική κεφαλαιοποίηση), καθιστώντας τη δραστηριοποίησή τους κυρίαρχης σημασίας για την ελληνική αγορά. Το 2021 οι εισηγμένες εταιρείες άντλησαν 7,9 δισ. ευρώ, με τα 2,366 δισ. ευρώ να αφορούν την ΑΜΚ της Πειραιώς με τη μετατροπή των CoCos. Ποσά 1,38 δισ. ευρώ, 800 εκατ. ευρώ και 1,35 δισ. ευρώ αντλήθηκαν αντιστοίχως από τις ΑΜΚ της Τράπεζας Πειραιώς, της Alpha Bank και της ΔΕΗ, που αποτέλεσαν τα κορυφαία γεγονότα του έτους λόγω του μεγέθους και των ιδιαιτεροτήτων που τις χαρακτήρισαν. Τα υπόλοιπα κεφάλαια αφορούσαν μικρότερες ΑΜΚ καθώς και επτά εκδόσεις εταιρικών ομολόγων από 100 εκατ. ευρώ μέχρι 300 εκατ. ευρώ η κάθε μία συνολικού ύψους 1,3 δισ. ευρώ. Στο τέλος του έτους το ΑΕΠ θα υπερβεί τα 180 δισ. ευρώ, με την αύξηση να είναι μεγαλύτερη από +8%. Ωστόσο, η υψηλότερη μεταβολή της κεφαλαιοποίησης του Χ.Α. που στις 17/12 ανήλθε σε 66,3 δισ. ευρώ, οδηγεί στην ελαφρά βελτίωση της σχέσης της κεφαλαιοποίησης του Χ.Α. ως προς το ΑΕΠ, που υπολογίζεται να δια-

μορφωθεί στο 36,8% έναντι 34,5% πέρυσι. Παρά την καταγραφόμενη αύξηση της μέσης αξίας των συναλλαγών, η αίσθηση συναλλακτικής απαξίωσης ήταν κυρίαρχη στο μεγαλύτερο μέρος των συνεδριάσεων του έτους και όχι μόνο σ’ εκείνες που αφορούν τις θερινές, καθώς το 1/3 των ημερήσιων συναλλαγών προέρχεται από τις τραπεζικές μετοχές ενώ μια παλέτα 10 δεικτοβαρών τίτλων διαμορφώνουν κατά κανόνα τα 3/4 των ημερήσιων συναλλαγών. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της υψηλού βαθμού όξυνσης που έχει συντελεστεί στις χρόνιες παθογένειες της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς. Επιγραμματικά αυτές αφορούν: τον χαμηλό βαθμό συμμετοχής ιδιωτών επενδυτών, το σοβαρό έλλειμμα ικανοποιητικού αριθμού αξιόπιστων επενδυτικών επιλογών, τον χαμηλό βαθμό εκπροσώπησης από ισχυρούς εγχώριους επενδυτικούς φορείς, αλλά και το συνεχιζόμενο έλλειμμα αξιοπιστίας της αγοράς. Δεν είναι υπερβολή αν λεχθεί ότι στο τέλος του 2021 το ελληνικό Χρηματιστήριο παρουσιάζει σοβαρό υπαρξιακό πρόβλημα, οδηγώντας αρκετούς στην εκτίμηση ότι είναι επιτακτική η ανάγκη εφαρμογής ειδικού σχεδίου προκειμένου να αντιμετωπιστούν όλες οι προαναφερόμενες

eπενδυσεισ 19

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

παθογένειες και τελικά να αναβαθμιστεί ο θεσμός για να επιτελέσει τους σκοπούς του: να συμβάλει, δηλαδή, στην άντληση χρηματοδοτικών πόρων για κεφάλαια μακράς πνοής για λογαριασμό των επιχειρήσεων, ώστε να υποβοηθηθεί η αναπτυξιακή προσπάθεια και για να αποτελέσουν πάλι οι εισηγμένες εταιρείες αξιόπιστες και ελκυστικές επενδυτικές επιλογές για περισσότερους υποψήφιους, σε μια περίοδο όπου οι αποδόσεις των εντόκων γραμματίων και των καταθέσεων είναι μηδενικές! Ας δούμε όμως αναλυτικά τις εξελίξεις του 2021.

Οι δύο περίοδοι του 2021 Η χρονιά που πέρασε μπορεί να ταξινομηθεί σε δύο περιόδους: ▶ Η πρώτη περίοδος αφορά την περίοδο από την αρχή μέχρι την ολοκλήρωση του 1ου τετραμήνου. Έπειτα από μια βραχύβια περίοδο υποχώρησης κατά τον Ιανουάριο (χαμηλό έτους στις 743,5 μονάδες) λόγω της επικείμενης εφαρμογής lockdown εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης , ο Γ.Δ. αναρριχάται στη συνέχεια μέχρι την περιοχή των 900 μονάδων, με τη βελτίωση του διεθνούς περιβάλλοντος. Τον Ιανουάριο, ο ΟΔΔΗΧ αντλεί 3,5 δισ. ευρώ από 10ετή ομόλογα με 0,807%. Τον Μάρτιο, η Alpha Bank αντλεί 500 εκατ. ευρώ εκδίδοντας ομόλογο με 5,5%, η ΔΕΗ 650 εκατ. ευρώ με 3,875% και η Motor Oil 200 εκατ. ευρώ με 1,90%. Μεταξύ 2123 Απριλίου η Τράπεζα Πειραιώς διενεργεί με επιτυχία ΑΜΚ ύψους 1,38 δισ. ευρώ με παραίτηση των παλαιών μετόχων. Το ΤΧΣ μειώνει το ποσοστό συμμετοχής του στο 27%, ενώ οι Polson, Μυστακίδης και Helikon Fund αποκτούν το 26,74%. Η S & P αναβαθμίζει το ελληνικό αξιόχρεο σε ΒΒ. ▶ Η δεύτερη περίοδος αφορά το οκτάμηνο από τις αρχές Μαΐου μέχρι το τέλος του έτους. Πρόκειται για μια παρατεταμένη περίοδο συσσώρευσης για τον Γ.Δ., ένα επιτόπιο τροχάδην, που κινείται μεταξύ 830-930 μονάδων καταγράφοντας τη μέγιστη ετήσια επίδοση των 929,3 μονάδων στις 30/8, αλλά αποτυγχάνοντας αρκετές φορές να κινηθεί ψηλότερα. Ο πληθωρισμός κάνει την εμφάνισή του (στο 5% τον Ιούνιο στις ΗΠΑ). Ο ΟΔΔΗΧ αντλεί 3 δισ. ευρώ από 5ετές ομόλογο με 0,20% τον Μάιο και 2,5 δισ. ευρώ τον

Ιούνιο με 0,888%. Μεταξύ 28-30 Ιουνίου η Alpha Bank ολοκληρώνει ΑΜΚ ύψους 800 εκατ. ευρώ και τον Ιούλιο η μετοχή επανεντάσσεται στον βασικό δείκτη MSCI Standard Greece. Η ΔΕΗ αντλεί 500 εκατ. από ομόλογο με 3,375% και γίνεται αποδέκτης τιμήματος-έκπληξη για το 49% του ΔΕΔΔΗΕ (2,1 δισ. ευρώ από τη Macquarie). Η παραλλαγή Δέλτα κάνει την εμφάνισή της και το ολιγοήμερο lockdown της Μυκόνου προκαλεί αναταράξεις. Οι Βρυξέλλες εγκρίνουν το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης κλειδώνοντας κονδύλια 31 δισ. ευρώ (επιχορηγήσεις και δάνεια). Τον Αύγουστο εκταμιεύονται τα πρώτα 4 δισ. ευρώ. Οι καταστρεπτικές πυρκαγιές στην Εύβοια, την Αττική και την Πελοπόννησο επισκιάζουν τη θετική εικόνα από τις εξαιρετικές τουριστικές επιδόσεις του Αυγούστου. Τον Σεπτέμβριο, ο ΟΔΔΗΧ αντλεί 1,5 δισ. ευρώ από 5ετές ομόλογο προς 0% και άλλο 1 δισ. ευρώ από 30ετές ομόλογο προς 1,67%, ενώ οι DBRS και Scope Rating αναβαθμίζουν το ελληνικό αξιόχρεο. Πληθωρισμός, ενεργειακή κρίση λόγω αύξησης της τιμής του φυσικού αερίου, γεωπολιτικές εντάσεις και πανδημία, σκηνικό τέλειας καταιγίδας δηλαδή, εμφανίζονται ταυτόχρονα τον Οκτώβριο προκαλώντας νέες αναταράξεις (στο 1,31% οι αποδόσεις στα ελληνικά 10ετή ομόλογα) και διαταράσσοντας την επενδυτική ψυχολογία. Τον Νοέμβριο ολοκληρώνεται η ύψους 1,35 δισ. ευρώ ΑΜΚ της ΔΕΗ με ιδιωτική τοποθέτηση και προνομιακή μεταχείριση (cornerstone investor) για το CVC που αποκτά το 25,74% της συνδυασμένης προσφοράς και τελικά το 10% της εταιρείας, με τη μετοχή να εντάσσεται με τη σειρά της άμεσα στον βασικό δείκτη MSCI. Στο τέλος του μήνα κάνει την εμφάνισή της η μετάλλαξη Όμικρον. Τον Δεκέμβριο η πληθωριστική έξαρση αναγκάζει τη Federal να αναγγείλει αυξήσεις επιτοκίων από το 2022 και ολοκλήρωση των αγορών ομολόγων. H ΕΚΤ ακολουθεί μόνο ως προς τη διαδικασία μείωσης των αγορών τίτλων (λήξη του PEPP τον Μάρτιο 2022), με αγορές εφεξής μόνο στο πλαίσιο του APS αλλά διατηρώντας τα μηδενικά παρεμβατικά επιτόκια. Το ελληνικό ΑΕΠ τρέχει με ρυθμό +13,4% στο τέλος του 9μήνου, αλλά ο πληθωρισμός του Νοεμβρίου (+4,8%) συνιστά την ψηλότερη επίδοση της 10ετίας.

Το διεθνές περιβάλλον στο 2022: μόνη βεβαιότητα η… αβεβαιότητα! Ένας τίτλος αρμόζει για να περιγράψει την ομιχλώδη εικόνα που διαμορφώθηκε στις αγορές λίγο πριν από το φινάλε του 2021: η αβεβαιότητα αποτελεί τη μόνη βεβαιότητα για τα όσα αναμένεται να συμβούν το επόμενο έτος. Αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς από παράγοντες, οι οποίοι επηρεάζουν καθημερινά τα δρώμενα στο επενδυτικό περιβάλλον και για τους οποίους ουδείς μπορεί να αποφανθεί με υψηλό βαθμό ασφάλειας για την έκβασή τους. Ας τους δούμε επιγραμματικά: ▶ Η μετάλλαξη Όμικρον και οι επιπτώσεις της. Αν και τα κρούσματά της δεν είναι θανατηφόρα, έχει επιφέρει μεγάλη αναστάτωση το τελευταίο διάστημα λόγω της ταχείας διάδοσής της, αναγκάζοντας όλες τις κυβερνήσεις του πλανήτη στη λήψη λιγότερο ή περισσότερο περιοριστικών μέτρων. Σε ένα αισιόδοξο σενάριο είναι πιθανή η εξαφάνισή της σε σύντομο διάστημα διαμορφώνοντας πάλι προϋποθέσεις για υψηλότερο βαθμό κανονικότητας στην παγκόσμια οικονομία. Κατά την J.P. Morgan δεν είναι game changer, αλλά ποιος μπορεί να εγγυηθεί ότι αυτό θα συμβεί κιόλας; ▶ Η πορεία του πληθωρισμού. Οι επιδόσεις του Νοεμβρίου αποτελούν ιστορικά υψηλά για τις περισσότερες οικονομίες του πλανήτη, αρκεί ωστόσο που αυτό συμβαίνει στις ΗΠΑ (ιστορικά υψηλή επίδοση 39 ετών το 6,8%) και τη Γερμανία (ιστορικό υψηλό 29 ετών το +5,2%). Ήδη στην Αμερική η Federal αποφάνθηκε ότι δεν είναι παροδικό το φαινόμενο και ανήγγειλε περιοριστική πολιτική, που περιλαμβάνει και αυξήσεις επιτοκίων για μια διετία. Η Ευρώπη δεν ακολουθεί, επί του παρόντος τουλάχιστον, καθώς δεν θεωρεί ότι η οικονομική ανάκαμψη έχει δρομολογηθεί με στέρεο τρόπο. Αν και οι Κεντρικές Τράπεζες εκτιμούν ότι εντός του 2022 ο πληθωρισμός θα αποκλιμακωθεί, τα σημερινά δεδομένα των αρρυθμιών στην εφοδιαστική αλυσίδα και η παρατεινόμενη ενεργειακή κρίση που οδηγεί σε αυξήσεις της τιμής του φυσικού αερίου αλλά και των άλλων πρώτων υλών, ελάχιστα πείθουν ότι σύντομα τα προβλήματα θα έχουν επιλυθεί. Με τη διατήρηση

20 eπενδυσεισ

του πληθωρισμού να επιδρά αρνητικά στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων μέσω της αύξησης του κόστους παραγωγής, να προκαλεί σοβαρή αφαίμαξη των εισοδημάτων των νοικοκυριών και να συσσωρεύει απειλητικά σύννεφα σε σχέση με τη δυνατότητα εξυπηρέτησης των δανειακών υποχρεώσεων, ιδιαίτερα για τις υπερχρεωμένες χώρες. Παράλληλα, σε μια σειρά από ζητήματα διαμορφώνονται απειλές για επέλευση «μαύρων κύκνων»: οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να συνεννοηθούν για τη διαμόρφωση ενός νέου συμφώνου σταθερότητας, καθώς η παρούσα δημοσιονομική χαλαρότητα δεν μπορεί να συνεχιστεί πέραν του 2022, με την αντιπαράθεση ανάμεσα στις χώρες του Βορρά και εκείνες του Νότου να έχει ξεκινήσει. Οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι σε διάφορα σημεία του πλανήτη, όπως στην Ουκρανία με την αντιπαράθεση της Ρωσίας με τη Δύση, στην Ταϊβάν με αφορμή την οποία οι ΗΠΑ με την Κίνα καθημερινά αναπτύσσουν τις μεταξύ τους εντάσεις, αλλά και στη Μεσόγειο εξαιτίας των χειρισμών του πάντα απρόβλεπτου Ταγίπ Ερντογάν, απαιτούν έξυπνους χειρισμούς για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Το ενδεχόμενο επιβράδυνσης της οικονομικής μεγέθυνσης της Κίνας, λοκομοτίβας πλέον της παγκόσμιας οικονομίας, λόγω των υφιστάμενων ενδογενών προβλημάτων, συνιστά μικρότερη απειλή καθώς οι Κινέζοι δείχνουν μέχρι τώρα ικανοποιητικό βαθμό αποτελεσματικότητας για την αντιμετώπισή τους. Με αυτά τα δεδομένα, η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε ένα μεταίχμιο καθώς θα μπορούσαν να εξεταστούν πολλά εναλλακτικά σενάρια για την πορεία της. Από το πλέον αισιόδοξο, σύμφωνα με το οποίο η πανδημία ξεπερνιέται στους επόμενους 2-3 μήνες και ο πληθωρισμός αποκλιμακώνεται, μέχρι το πλέον απαισιόδοξο, σύμφωνα με το οποίο η πανδημία παρατείνεται και ο πληθωρισμός συντηρείται σε υψηλά επίπεδα. Εύκολα μπορεί να διαμορφωθούν εναλλακτικά σενάρια, καθώς οι δυνητικά επιβαρυντικοί παράγοντες είναι αρκετοί. Ωστόσο, η ένταση των φαινομένων της πανδημίας, του πληθωρισμού και των γεωπολιτικών αναταράξεων κατά το 2021, δίνουν το προβάδισμα στο αισιόδοξο σενάριο, αφού προδιάθεση των πολιτών

BUSINESS BUSINESS ENERGY ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 20222021

είναι να ξεδιπλώσουν συμπεριφορές που ενσωματώνουν αυξημένη ροπή για κατανάλωση και επένδυση, τόσο για καταναλωτικά προϊόντα και υπηρεσίες όσο και για σχηματισμό νέου κεφαλαίου. Σε αυτό το σενάριο, η παγκόσμια οικονομία θα κινηθεί με υψηλούς ρυθμούς μεγέθυνσης αποτελώντας τη λοκομοτίβα για μια ακόμη ανοδική πορεία των δεικτών των αγορών, καθώς θα προεξοφλείται η συνέχιση της εταιρικής κερδοφορίας. Με τη μεταβλητότητα ωστόσο να παραμένει πάντα έντονη καθώς και η τρέχουσα επενδυτική φυσιογνωμία των αγορών διακρίνεται για τη βραχυπροθεσμοπάθειά της κατά την καταγραφή κερδοφόρων θέσεων σε όλες τις επενδυτικές κατηγορίες, τις μετοχές, τα ομόλογα, τα εμπορεύματα και τα νομίσματα. Διακριτή επενδυτική κατηγορία αποτελούν τα κρυπτονομίσματα, όπου η μεταβλητότητα είναι ακόμη μεγαλύτερη, με τις εποπτικές αρχές να είναι πιθανό να προχωρήσουν σε καθορισμό ρυθμιστικού πλαισίου εντός του 2022, με τη συνολική τους κεφαλαιοποίηση να ανέρχεται σε 2,3 τρισ. δολάρια τον Δεκέμβριο 2021 έναντι 200 δισ. ευρώ στις αρχές του 2020.

Το ελληνικό Χρηματιστήριο: προοπτικές για το 2022 Παρά τις υφιστάμενες δομικές παθογένειες που οδηγούν σημαντικούς παράγοντες της ελληνικής επενδυτικής κοινότητας στην εξέταση ακόμη και της συγχώνευσής του με άλλο διεθνές Χρηματιστήριο, οι προοπτικές του για το 2022 διαγράφονται ως ευοίωνες. Η εκτίμηση αυτή προκύπτει από τα παρακάτω δεδομένα: Το ΑΕΠ θα εξακολουθήσει να αναπτύσσεται το 2022, σε συνέχεια μιας επίδοσης που πιθανολογείται ότι θα ξεπεράσει το +8% διαμορφούμενο πάνω από τα 180 δισ. ευρώ, όπως εκτιμά η ΤτΕ, με τους ξένους επενδυτικούς οίκους να είναι ακόμη πιο αισιόδοξοι. Για το 2022, το υπουργείο Οικονομικών και η ΤτΕ προβλέπουν ρυθμό μεγέθυνσης μεταξύ 4-5%, με τους επενδυτικούς οίκους να είναι πιο συγκρατημένοι στις προβλέψεις τους. Τρεις συνιστώσες αναμένεται να τροφοδοτήσουν την ανάπτυξη: α) οι επενδύσεις, δημόσιες και ιδιωτικές. Εκείνες που θα δρομολογηθούν από το ΠΔΕ, τα ευρωπαϊκά κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και πλήθος ιδιωτικών

επενδύσεων που ήδη σχεδιάζονται παρά το γεγονός ότι το θεσμικό πλαίσιο ελάχιστα έχει βελτιωθεί πέραν των φορολογικών ελαφρύνσεων, β) η ιδιωτική κατανάλωση που υπό συνθήκες αποκλιμάκωσης των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας αναμένεται να καταγράψει άνοδο καθώς θα τροφοδοτηθεί από τη βελτίωση της ψυχολογίας των πολιτών. Σε αυτό θα συμβάλουν και οι αυξημένες αποταμιεύσεις, καθώς οι καταθέσεις των ιδιωτών έφτασαν τον Οκτώβριο τα 173,9 δισ. ευρώ (+13,3% έναντι του Οκτωβρίου 2020), γ) οι ταξιδιωτικές εισπράξεις που αναμένεται να αυξηθούν στον βαθμό που ο αριθμός των επισκεπτών προσεγγίσει εκείνον του 2019 και δ) οι εξαγωγικές επιδόσεις που αναμένεται να σημειώσουν σημαντική αύξηση εξαιτίας της κλιμακούμενης εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων. Ωστόσο, η συνέχιση της ενεργειακής κρίσης με τις υψηλές τιμές στο φυσικό αέριο και το πετρέλαιο απειλούν με περαιτέρω διαρροή μέρους του εθνικού εισοδήματος προς τις χώρες από τις οποίες εισάγουμε. wΜε τα δεδομένα αυτά, η κερδοφορία των μη τραπεζικών εταιρειών που στο 9μηνο του 2021 ήταν 10πλάσια εκείνης του 2020, μπορεί να συνεχίσει να αυξάνεται. Με οδηγούς τις εταιρείες πληροφορικής εν όψει των διαγωνιστικών διαδικασιών για τα κονδύλια του ψηφιακού μετασχηματισμού, τις εταιρείες του ενεργειακού και κατασκευαστικού κλάδου εν όψει του ενεργειακού μετασχηματισμού και των προς εκτέλεση έργων υποδομών, τις εξαγωγικές εταιρείες διαφόρων κλάδων (της μεταλλουργίας, των τροφίμων, των δομικών υλικών, των πλαστικών, των χημικών), των διυλιστηρίων λόγω εξωστρέφειας και πιθανής ανατίμησης του πετρελαίου, τις ηγέτιδες εταιρείες των τηλεπικοινωνιών και του στοιχηματισμού, τις εταιρείες αξιοποίησης ακίνητης περιουσίας αλλά και του τραπεζικού κλάδου που μετά την ολοκλήρωση της εξυγίανσης των δανειακών χαρτοφυλακίων σχεδιάζει την προσεκτική αλλά ευμεγέθη πιστωτική επέκτασή του. Οι μετοχές των Μυτιληναίου, Entersoft, Εθνικής Τράπεζας, ΕΛΠΕ, Cenergy και Φουρλή θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια παλέτα εταιρειών με ελπιδοφόρες προοπτικές για τα μεγέθη τους. Την ίδια ώρα, σημαντικός αριθμός εταιρειών από τη μεσαία και μικρή κεφαλαιοποίηση

τραπεζεσ 21

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

έχουν τις προϋποθέσεις να αποτελέσουν ελπιδοφόρα turn-around stories, με τη λειτουργική κερδοφορία να επεκτείνεται και στα τελικά αποτελέσματα, συχνά εξαιτίας της δραστικής μείωσης των χρηματοοικονομικών εξόδων τους. Παράλληλα, το 2022 αναμένονται αναβαθμίσεις από τους επενδυτικούς οίκους, με το αξιόχρεο της ελληνικής οικονομίας να προσεγγίζει την επενδυτική βαθμίδα και την ΕΚΤ να έχει φροντίσει να καθησυχάσει τις αγορές με το τείχος προστασίας που προσέφερε για τα ελληνικά ομόλογα. Ακόμη, η εκπροσώπηση ελληνικών μετοχών στον δείκτη MSCI Standard Greece που τώρα περιλαμβάνει 6 τίτλους (ΟΤΕ, ΟΠΑΠ, Jumbo, ΔΕΗ, Alpha και Eurobank) αναμένεται να διευρυνθεί με άλλες 2-3 εντός του 1ου εξαμήνου του 2022. Παρά το γεγονός ότι η αποτίμηση του ελληνικού Χρηματιστηρίου είναι φθηνή έναντι των ευρωπαϊκών αγορών τόσο σε όρους P/E όσο και σε όρους P/BV ιδιαίτερα για τον τραπεζικό κλάδο, η ασύμμετρη συμπεριφορά του παραμένει βασικό χαρακτηριστικό του. Συγχρονίζεται έτσι σε μικρότερο βαθμό με τις ανοδικές κινήσεις των ευρωπαϊκών αγορών, καθώς ανήκει μεν στην ευρωζώνη αλλά ταυτόχρονα είναι και αναδυόμενο, δυσκολότερο επομένως να επιλεγεί από τους διεθνείς επενδυτές υπό συνθήκες αυξημένων επενδυτικών κινδύνων. Με την επικείμενη άνοδο των επιτοκίων του δολαρίου να δημιουργεί πρόσθετο λόγο απροθυμίας τοποθετήσεων σε αναδυόμενες αγορές. Αρνητικά λειτουργεί και ο μικρός αριθμός εταιρειών με ικανοποιητική εμπορευσιμότητα, καθιστώντας τον αυξημένο επενδυτικό πλουραλισμό ζωτική αναγκαιότητα για την προσέλκυση φρέσκων κεφαλαίων. Παρ’ όλα αυτά, η οκτάμηνης διάρκειας περίοδος συσσώρευσης που έχει συντελεστεί από τον Μάιο και στη συνέχεια με τις επανειλημμένες ανεπιτυχείς προσπάθειες για υπέρβαση των 900 μονάδων του Γ.Δ., μπορούν να δώσουν το 2022 την ποθητή ανοδική διαφυγή προς τις 1.000 μονάδες. Θα χρειαστεί προηγουμένως να ξεπεραστεί η παρούσα μετάλλαξη και να μην εμφανιστεί μια ακόμη, ζητήματα για τα οποία άλλοι είναι αρμόδιοι…

*Δ/ντής Επενδύσεων Κύκλος ΑΧΕΠΕΥ

Γιατί Εθνική, Alpha και Eurobank έγιναν πάλι της μόδας ■ Σε δέκα μέρες καταγράφουν τις αποδόσεις ενός… χρόνου!

■ Βάζουμε στο χαρτοφυλάκιό μας τραπεζικές μετοχές;

Του Στ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Ό

,τι δεν έγινε σε έναν χρόνο, έγινε μέσα σε… οκτώ συνεδριάσεις. Ο λόγος για τις τραπεζικές μετοχές, που έχουν καταφέρει στις πρώτες μέρες του 2022 να καταγράψουν άνοδο μεγαλύτερη από αυτή που είχε ο τραπεζικός δείκτης στο σύνολο της περασμένης χρονιάς. Η Εθνική Τράπεζα γράφει τιμές που είχε να δει από τον Απρίλιο του 2018, η Eurobank ξεπερνάει το 1 ευρώ και προσεγγίζει τα επίπεδα του Μαΐου 2018, ενώ η Alpha Bank συνεχίζει να υστερεί και όχι μόνο δεν έχει καλύψει ακόμα τις απώλειες από το ξέσπασμα της πανδημίας, αλλά είναι σε υψηλά μόλις 7 μηνών περίπου. Η Τράπεζα Πειραιώς επίσης υστερεί και είναι σε υψηλά μόλις 5 μηνών, αλλά αυτό παρατηρείται από τότε που έγινε η αύξηση κεφαλαίου και με τον τρόπο που έγινε. Ο δείκτης των τραπεζών στις 8 πρώτες συνεδριάσεις του 2022 έχει άνοδο 12,92%, με 7 ανοδικές και μία μόνο πτωτική, και αυτή κατά μόλις 0,01%, ενώ στο σύνολο του 2020 είχε άνοδο 10,78%. Η Alpha Bank, η οποία έχει χαμηλότερη απόδοση από τις μετοχές των Εθνικής και Eurobank, και δεν έχει φτάσει ακόμα τα προ πανδημίας επίπεδα, έχει άνοδο 16,06%, η Eurobank έχει άνοδο 13,19%, η Εθνική 10,13% και η Πειραιώς 9,30%. Σε επίπεδο αποτιμήσεων, ενδιαφέρον έχει η «κόντρα» Alpha Bank με Εθνική, αφού και οι δύο βρίσκονται μία ανάσα από τα 3 δισ. ευρώ. Το πρόσφατο ράλι έχει ενισχύσει τις αποτιμήσεις των συστημικών και πλέον ανέρχονται στα 11,4 δισ. ευρώ. Την προηγούμενη εβδομάδα η προσέλκυση κεφαλαίων στον τραπεζικό κλάδο πήρε σάρκα και οστά με επιχειρηματολογία που δικαιολογεί τη δυναμική του, την μείωση των κόκκινων δανείων σε μονοψήφια ποσοστά, σε επίπεδα ευρωπαϊκού μέσου όρου και διανομής μερίσματος για τη φετινή χρήση. Σε πρόσφατες εκθέσεις τους οι ξένοι

(HSBC, Bank of America) βλέπoυν αύξηση των δανείων, καθώς το περασμένο έτος ήταν αργό όσον αφορά την αύξηση (σ.σ.: των δανείων), καθώς τα διάφορα κυβερνητικά επιδοτούμενα προγράμματα έληξαν. Ταυτόχρονα, αναμένουν ότι η εκταμίευση του προγράμματος Recovery & Resilience Funds (RRF) σε έργα που πληρούν τις προϋποθέσεις, και μόνο, θα ενισχύσει την αύξηση των δανείων το 2022. Επίσης προβλέπουν ότι τα δανειακά βιβλία των ελληνικών τραπεζών θα αυξηθούν με ετήσιο ρυθμό αύξησης 5% μεταξύ των ετών 2021-2026, λόγω των δανείων που χρηματοδοτούνται από το RRF, τις εξωτερικές τους επιδράσεις και την αύξηση του καταναλωτικού δανεισμού. Από την άλλη πλευρά, με τα περισσότερα από τα NPEs να έχουν πλέον περάσει στο παρελθόν, το κόστος των προβλέψεων (CoR) είναι πιθανό να βελτιωθεί από 115 μ.β. το 2021 σε 80 μ.β. το 2022, δίνοντας έτσι σημαντική ώθηση στα λειτουργικά έσοδα μετά την πρόβλεψη. Ως εκ τούτου, αναμένεται τα επαναλαμβανόμενα κέρδη να αυξηθούν κατά 22% σε ετήσια βάση και η αποδοτικότητα των μέσων ιδίων κεφαλαίων (ROTE) να βελτιωθεί κατά 1,6 ποσοστιαίες μονάδες στο 7,4% το 2022. Από την πλευρά της η HSBC εξηγεί ότι οι ελληνικές τράπεζες συνεχίζουν τις προσπάθειες μείωσης του κινδύνου από NPEs και αναμένει ότι όλες θα έχουν επιτύχει τους στόχους τους για μονοψήφιο δείκτη NPE στις αρχές του 2022. Για την πληρωμή μερισμάτων, η HSBC εκτιμά ότι καμία από τις τράπεζες δεν σχεδιάζει να διανείμει μέρισμα από τα κέρδη του 2021. Η Eurobank και η ΕΤΕ πρόκειται να ξεκινήσουν φέτος τις κανονιστικές συζητήσεις για τη διανομή μερισμάτων από τα κέρδη του 2022. Η ροή ειδήσεων για το θέμα αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει ως καταλύτης και για τις δύο.

2022 oι πρωταγωνιστές του εsg

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

φακελοσ βιωσιμη αναπτυξη 23

Είναι η δίκαιη μετάβαση το επόμενο Net Zero; Η κλιματική αλλαγή και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος διαμορφώνουν σήμερα σημαντικές προκλήσεις για την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση. Οι κίνδυνοι που δημιουργούνται θα μπορούσαν να είναι μεγαλύτεροι μεσοπρόθεσμα έως και μακροπρόθεσμα. Και ενώ η δράση που αναπτύσσεται για την κλιματική αλλαγή και η στροφή προς μια πράσινη οικονομία μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας, καθώς τα μέτρα για τον μετριασμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προσφέρουν ευκαιρίες για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, η διεθνής κοινότητα προσπαθεί να αντιμετωπίσει ακόμη ένα πρόβλημα εξίσου σημαντικό με αυτό της κλιματικής αλλαγής και σχετίζεται με την ανάγκη αντιμετώπισης της κρίσης προσεκτικά μέσω πολιτικών και διαδικασιών δίκαιης μετάβασης. Με λίγα λόγια, οι προσπάθειες γύρω από την κλιματική αλλαγή (οφείλουν να) συνδυάζονται με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Θα μπορούσε ενδεχομένως να μιλήσει κανείς για ένα τυφλό σημείο, που είναι ικανό να ταρακουνήσει την οικολογική συνείδηση καθώς πρέπει να αποφευχθούν θέματα όπως η αυξημένη κοινωνική

ανισότητα, η απογοήτευση των εργαζομένων, απεργίες ή πολιτικές αναταραχές και μειωμένη παραγωγικότητα, καθώς και λιγότερο ανταγωνιστικές επιχειρήσεις ή αγορές στους κλάδους όπου επιδρά. Ο όρος «δίκαιη μετάβαση» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην επιστημονική βιβλιογραφία πριν από περίπου δώδεκα χρόνια, όταν οι επιστήμονες άρχισαν να καταλαβαίνουν ότι ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής εξαρτιόταν λιγότερο από τις συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με τη συγκέντρωση των εκπομπών στην ατμόσφαιρα. Το 2014, ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας Τζιμ Γιονγκ Κιμ ζήτησε μια συμφωνία για το κλίμα που θα παρείχε «ένα σαφές μονοπάτι για μηδενικές καθαρές εκπομπές πριν από το 2100». Η Συμφωνία του Παρισιού, που υπογράφηκε το επόμενο έτος, δεν επικαλέστηκε τον όρο, αλλά ζητούσε «μια ισορροπία μεταξύ των ανθρωπογενών εκπομπών από πηγές και της απομάκρυνσης των εκπομπών του θερμοκηπίου το δεύτερο μισό αυτού του αιώνα». Τελικά, «το δεύτερο μισό αυτού του αιώνα» έχει επιταχυνθεί με καταληκτική χρονιά το 2050 και αφορά τις περισσότερες μηδενικές δεσμεύσεις.

Στο COP24, στο Κατοβίτσε της Πολωνίας, οι κυβερνήσεις του κόσμου υιοθέτησαν τη Διακήρυξη της Σιλεσίας για την αλληλεγγύη και τη δίκαιη μετάβαση, σημειώνοντας ότι «η δημιουργία αξιοπρεπούς εργασίας και ποιοτικών θέσεων εργασίας είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της δημόσιας υποστήριξης για μακροπρόθεσμες μειώσεις εκπομπών και ανάπτυξη ανθεκτική στο κλίμα. ώστε να μπορέσουν οι χώρες να επιτύχουν τους μακροπρόθεσμους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού». Τρία χρόνια μετά, στο COP26, υπογράφηκε η Διακήρυξη για δίκαιη μετάβαση από 16 κυβερνήσεις της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης, η οποία ζητά την υποστήριξη των εργαζομένων στα ορυκτά καύσιμα αλλά και άλλων εργαζομένων στη μετάβασή τους σε νέες θέσεις εργασίας, καθώς και υποστήριξη και ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου για τα θέματα αυτά. Στο πνεύμα αυτό τοποθετείται και η δήλωση του Φρανς Τίμερμανς, εκτελεστικού αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρουσιάζοντας τον ευρωπαϊκό Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης: «Πρέπει να επιδείξουμε αλληλεγγύη προς τις περισσότερο πληγείσες περι-

24

φακελοσ βιωσιμη αναπτυξη

φέρειες στην Ευρώπη, όπως οι περιφέρειες εξόρυξης άνθρακα και άλλες, ώστε να εξασφαλίσουμε ότι η Πράσινη Συμφωνία έχει την πλήρη στήριξη όλων και την ευκαιρία να καταστεί πραγματικότητα». Ο ευρωπαϊκός Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης αποτελεί το βασικό εργαλείο στο διάστημα 2021-2027, που υπόσχεται να διασφαλίσει ότι η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία πραγματοποιείται με δίκαιο τρόπο, χωρίς να μένει κανείς στο περιθώριο. Ο μηχανισμός παρέχει στοχευμένη στήριξη, ώστε να κινητοποιηθούν περίπου 55 δισ. ευρώ κατά την περίοδο αυτή στις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο, με στόχο την άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της μετάβασης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε έναν Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης για να κινητοποιήσει 150 δισεκατομμύρια ευρώ (περίπου 170 δισεκατομμύρια δολάρια) έως το 2027, για να στηρίξει τις περιοχές που επηρεάζονται από το πρόγραμμα Πράσινη

Συμφωνία. Προηγήθηκε η Παγκόσμια Τράπεζα με την πρωτοβουλία «Δίκαιη Μετάβαση για Όλους» στις αναπτυσσόμενες οικονομίες που εξυπηρετεί, για να θέσει «τους ανθρώπους και τις κοινότητες στο επίκεντρο της μετάβασης», ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες ο Πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε ότι οι λύσεις για την κλιματική κρίση προσφέρουν «ευκαιρίες για τη δημιουργία καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας» και «παρέχουν ένα δίκαιο, καθαρό ενεργειακό μέλλον».

Η δίκαιη μετάβαση και η πολιτική Στις εκλογές της Νορβηγίας, τον Σεπτέμβριο του 2021, τα θέματα ενέργειας αναδείχτηκαν σε σημαντικό ζήτημα, καθώς το πετρέλαιο παίζει κυρίαρχο ρόλο στην οικονομία της χώρας. Το δίλημμα που αντιμετώπισαν οι Νορβηγοί στις εκλογές αυτές ήταν η συμφιλίωση της επιλογής τους σε σχέση με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση με την

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

ανάγκη απεξάρτησης της οικονομίας τους από τη βασική πηγή πλούτου της χώρας, που είναι το πετρέλαιο. Ήδη πριν από τις εκλογές, την πλειοψηφία των Νορβηγών πολιτών απασχολούσε το θέμα του κλίματος αλλά και αυτό των κοινωνικών ανισοτήτων. Έτσι, η κλιματική αλλαγή σε συνδυασμό με τον περιορισμό των κοινωνικών ανισοτήτων που συνεπάγεται βρέθηκαν στην καρδιά της εκστρατείας. Και ενώ από το καλοκαίρι του 2019 το νορβηγικό Κοινοβούλιο έχει δώσει την έγκρισή του στο κρατικό ταμείο της Νορβηγίας να συνεχίσει να αποσύρεται από τα ορυκτά καύσιμα, ο χρονικός ορίζοντας υλοποίησης της απόφασης είναι εκείνος που διαφοροποιεί τα πολιτικά κόμματα της χώρας, καθώς ο κλάδος απασχολεί 160.000 εργαζομένους, δηλαδή περίπου το 30% των κατοίκων της χώρας. Ωστόσο, στις περισσότερες εκλογικές διαδικασίες η κλιματική αλλαγή αποτελεί σημαντική προτεραιότητα, συνδυασμένη πλέον με το θέμα της δίκαι-

φακελοσ βιωσιμη αναπτυξη 25

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

ης μετάβασης, η οποία αποτελεί το σοβαρό ζήτημα προσαρμογής επιχειρήσεων, τοπικών κοινοτήτων αλλά και χωρών στα νέα δεδομένα που θέτει η κλιματική αλλαγή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, που σχετίζεται με το άμεσο μέλλον, είναι οι ανακοινώσεις του προγράμματος της γαλλικής προεδρίας στο ξεκίνημα του 2022 από τον Πρόεδρο της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν, το οποίο υπενθυμίζει την ανάγκη διατήρησης του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου μέσω του τρίπτυχου «Αναγέννηση, δύναμη και ανήκειν» (Relance, puissance et appartenance) και τη φιλοδοξία να δημιουργηθεί ένα «νέο μοντέλο ευρωπαϊκής ανάπτυξης»

έως το 2030, το οποίο θα στοχεύει σε μια εργασία «καλής ποιότητας και καλοπληρωμένη». Στο πλαίσιο αυτό, η γαλλική προεδρία υποστηρίζει το σχέδιο οδηγίας για έναν ευρωπαϊκό κατώτατο μισθό που θα μπορεί να εγγυηθεί ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης παντού στην Ευρώπη. Το προτεινόμενο κοινωνικό μοντέλο θα πρέπει να αφορά, σύμφωνα με τους εμπνευστές του, όλη την αλυσίδα υπεργολαβίας των ευρωπαϊκών εταιρειών. Είναι σαφές πλέον ότι η πολιτική δεν προσεγγίζει αναγκαστικά την κλιματική αλλαγή ως περιβαλλοντικό αποκλειστικά αιτούμενο, αλλά τη συνδέει άρρηκτα στο νέο οικονομικό μοντέλο με το σκέλος της

μετάβασης που λαμβάνει υπόψη της τον κοινωνικό αντίκτυπο. Με τον τρόπο αυτόν μπορούμε να πούμε ότι ο ορισμός της «δίκαιης μετάβασης» στην εκκίνησή του αποτέλεσε περισσότερο τοπικό προσδιορισμό, για να επεκταθεί τελικά και σε παγκόσμια κλίμακα. Σήμερα, αναφέρεται εξίσου στους εργαζομένους σε ένα τοπικό εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής όσο και στην οικονομική βοήθεια που παρέχουν οι πλούσιες χώρες στις φτωχότερες για να τις βοηθήσουν να αντέξουν οικονομικά τις τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα που απαιτούνται για να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις τους στη Συμφωνία του Παρισιού.

Οι επιχειρήσεις αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες «δίκαιης μετάβασης» Τον Μάιο του 2021, 27 εταιρείες, μεταξύ των οποίων οι Unilever, Autodesk, Enel και Safaricom, υπέγραψαν μία συμφωνία δέσμευσης σε μία δίκαιη μετάβαση με αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας, μια οικονομία μηδενικών ρύπων που δημιουργεί αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας. Στο COP26, το Παγκόσμιο Σύμφωνο του ΟΗΕ και οι εταιρείες-μέλη του συνεργάστηκαν με το Διεθνές Επιμελητήριο Ναυτιλίας και Εργαζομένων στις Διεθνείς Μεταφορές με θέμα τη δημιουργία ενός Task Force Just Transition και την ανάπτυξη με τον τρόπο αυτό, πολιτικών και επιχειρηματικών συστάσεων για έναν καθαρό ενεργειακά ναυτιλιακό τομέα με μηδενικούς ρύπους. Και ο Λάρι Φινκ, διευθύνων σύμβουλος του επενδυτικού κολοσσού BlackRock, προειδοποίησε ένα κοινό της COP26 ότι «εάν δεν επιτύχουμε μια δίκαιη μετάβαση, θα δημιουργήσουμε περισσότερη πόλωση στον κόσμο και περισσότερη πολιτική αβεβαιότητα». Υπό αυτές τις συνθήκες, είπε, ο αναδυόμενος κόσμος απλά δεν θα μπορούσε να αντέξει οικονομικά τη μετάβαση στο μηδενικό αποτύπωμα. Η δίκαιη μετάβαση για πολλούς αναλυτές, όπως ο Τζόελ Μακόβερ (Greenbiz) συμβολίζει το νέο «net zero». Για όσους ασχολούνται με τα θέματα της βιωσιμότητας αποτελεί σημαντικό πρόβλημα προς επίλυση είτε πρόκειται για τον χώρο των επιχειρήσεων είτε για τον χώρο της πολιτικής. Ο όρος εκτιμάται ότι αποτελεί ήδη το επόμενο στοίχημα στον χώρο της βιώσιμης ανάπτυξης, καθώς ήδη πολλές πρωτοβουλίες επικαλούνται το ζήτημα της δίκαιης μετάβασης. Πολλοί αναλυτές φοβούνται ότι εύκολα μπορεί να εξελιχθεί σε επικοινωνιακό τρικ. Ωστόσο, για την Ευρώπη αποτελεί την

αναφορά και στο κοινωνικό μοντέλο που επιθυμεί να αναπτύσσει. Μια δίκαιη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία είναι πιο επείγουσα από ποτέ. Η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζει όλο και περισσότερο τον ρόλο που διαδραματίζουν οι επιχειρήσεις επηρεάζοντας τόσο το περιβάλλον όσο και την κοινωνία. Προκειμένου, ωστόσο, να διασφαλιστεί μια δίκαιη μετάβαση, είναι σημαντική η συμβολή που μπορεί να έχει ο χρηματοπιστωτικός τομέας, ο οποίος θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά αποτελέσματα εξίσου. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εργασίας αναγνωρίζει ότι: «Μια δίκαιη μετάβαση περιλαμβάνει τη μεγιστοποίηση των κοινωνικών και οικονομικών ευκαιριών της δράσης για το κλίμα, με ταυτόχρονη ελαχιστοποίηση και προσεκτική διαχείριση τυχόν προκλήσεων - μεταξύ άλλων μέσω αποτελεσματικού κοινωνικού διαλόγου μεταξύ όλων των επηρεαζόμενων ομάδων και σεβασμού των θεμελιωδών αρχών και δικαιωμάτων εργασίας. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας είναι καθοριστικός για τη διευκόλυνση αυτής της μετάβασης, διότι μπορεί να παρέχει κεφάλαια και αποτελεσματικούς μηχανισμούς επιμερισμού του κινδύνου. Η ενσωμάτωση μιας λογικής δίκαιης μετάβασης στις λειτουργίες του χρηματοπιστωτικού τομέα μπορεί να δημιουργήσει θετικά κοινωνικά και περιβαλλοντικά αποτελέσματα, ελαχιστοποιώντας και αντιμετωπίζοντας πιθανές αρνητικές συνέπειες, όπως λανθάνοντα περιουσιακά στοιχεία (stranded assets), απώλειες θέσεων εργασίας και φθίνουσα τοπική οικονομία».

26

φακελοσ βιωσιμη αναπτυξη

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Της Ιζαμπέλλας Μ. Τσίρμπα, Δικηγόρου Εταιρικού και Χρηματοοικονομικού Δικαίου

Γιατί η βιωσιμότητα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα στην ατζέντα των διοικητικών συμβουλίων;

Τα τελευταία χρόνια οι απαιτήσεις, ενίοτε ακόμα και οι προσδοκίες της κοινωνίας, δηλαδή των εργαζομένων, των καταναλωτών, των επενδυτών, των κυβερνήσεων, ως προς τα θέματα της βιωσιμότητας καταφέρνουν να «διεισδύουν» ολοένα και περισσότερο στον χώρο της εταιρικής διακυβέρνησης, λειτουργώντας ως καταλύτης στην εξέλιξη των μοντέλων διαχείρισης και λειτουργίας μιας ανώνυμης εταιρείας. Οι διοικήσεις καλούνται πλέον να φροντίζουν για τη δημιουργία μακροπρόθεσμης αξίας όχι μόνο για τους μετόχους, αλλά και για τους «εσωτερικούς» και «εξωτερικούς» «συμμετόχους» (stakeholders). Με άλλα λόγια, όταν το διοικητικό συμβούλιο μιας εταιρείας χαράσσει επιχειρηματική στρατηγική καλείται να βρει τη «χρυσή τομή» ανάμεσα στη βελτίωση βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων της ίδιας της επιχείρησης (μια ανώνυμη εταιρεία δεν μπορεί να μην επιστρέφει «οικονομική αξία» στους μετόχους της) και στην ενσωμάτωση και προώθηση των αρχών της βιωσιμότητας. Αυτό, όμως, δεν είναι πάντα εύκολο, επομένως δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς ότι τα διοικητικά συμβούλια των ανωνύ-

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

μων εταιρειών βρίσκονται σε ενδιαφέρουσες μεν, εξαιρετικά απαιτητικές εποχές δε. Πώς αποτυπώνεται, όμως, αυτή η «κοινωνική πίεση» και γιατί πρέπει η βιωσιμότητα να αποτελεί προτεραιότητα στην ατζέντα των θεμάτων ενός διοικητικού συμβουλίου; Πρώτα απ’ όλα δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί έναν κοινό στόχο για όλα τα κράτη-μέλη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, καθώς από το 2015 έχουν υιοθετήσει την «Ατζέντα 2030» με τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs). Επιπρόσθετα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο του EU Green Deal, έχει επιλέξει να διοχετεύσει τεράστια κεφάλαια προς τις βιώσιμες επενδύσεις, συμπαρασύροντας άμεσα και έμμεσα όλο το φάσμα του «επιχειρείν». Δημιουργείται, ουσιαστικά, ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο ως προς τον καθορισμό των περιβαλλοντικά βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων, τον τρόπο που θα δημοσιοποιούνται οι μη-χρηματοοικονομικές πληροφορίες των ανωνύμων εταιρειών (αλλαγές που θα επιφέρει ο Κανονισμός CSRD), τα κριτήρια βάσει των οποίων θα θεωρείται μια επένδυση βιώσιμη.

φακελοσ βιωσιμη αναπτυξη 27 Ειδικά σε σχέση με την εταιρική διακυβέρνηση αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η «κοινωνική πίεση» αποτυπώνεται και στις ολοένα και περισσότερες αλλαγές που γίνονται στους εθνικούς κώδικες εταιρικής διακυβέρνησης, με σαφείς πλέον αναφορές στα ζητήματα βιωσιμότητας. Γίνονται μάλιστα έντονες διαβουλεύσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη δημιουργία Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τη Βιώσιμη Εταιρική Διακυβέρνηση, στο πλαίσιο της οποίας συζητείται το καθήκον πίστεως που οφείλει κάθε μέλος ενός διοικητικού συμβουλίου προς την ανώνυμη εταιρεία να συμπεριλαμβάνει πλέον και την ενσωμάτωση των αρχών της βιωσιμότητας στη μακροπρόθεσμη στρατηγική της επιχείρησης. Δεδομένη είναι επίσης και η ολοένα αυξανόμενη πίεση από την αγορά προς τα διοικητικά συμβούλια για την ενσωμάτωση βέλτιστων πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης. Ωστόσο, εκτός από κανονιστική υποχρέωση, η εφαρμογή των αρχών της βιωσιμότητας σε μία επιχείρηση μπορεί να έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα, καθώς α) ενισχύει την προσέλκυση και διατήρηση ικανών στελεχών, καθώς σε σχετικές έρευνες ολοένα και αυξάνεται το ποσοστό των εργαζομένων που θέλουν να εργάζονται για επιχειρήσεις που έμπρακτα ακολουθούν τις αρχές της βιωσιμότητας (από έρευνες φαίνεται ότι αυτό ισχύει ιδιαίτερα στις νεότερες γενιές, όπως είναι οι λεγόμενοι «millennials» και η «Generation Z»), β) προσφέρει ευκολότερη πρόσβαση σε κεφάλαια, ειδικά εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μια και το κανονιστικό πλαίσιο στον τραπεζικό και επενδυτικό τομέα προωθεί την επένδυση κεφαλαίων σε επιχειρήσεις που τηρούν των κριτήρια ESG (πρόκειται για τις μη χρηματοοικονομικές εκείνες πληροφορίες που σχετίζονται με το περιβαλλοντικό αποτύπωμα μιας επιχείρησης («environmental»), τις συνέπειες της δραστηριότητας της επιχείρησης στους ανθρώπους, στους εργαζομένους και στην κοινωνία («social»), αλλά και τη διακυβέρνηση της ίδιας της επιχείρησης, πώς, δηλαδή, η εταιρεία διοικείται («governance»), ενώ, τέλος, γ) θωρακίζει την ίδια την επιχείρηση καλύτερα έναντι επιχειρηματικών κινδύνων (για παράδειγμα, οι επιχειρήσεις που έχουν ενσωματώσει τις αρχές της βιωσιμότητας, έχουν ήδη εντοπίσει και εκτιμήσει καλύτερα τους επιχειρηματικούς κινδύνους που προκύπτουν ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής, άρα είναι καλύτερα προετοιμασμένες έναντι εκείνων που δεν έχουν κάνει σχετική αξιολόγηση). Δεν αρκεί, όμως, μόνο η απλή εφαρμογή των κανόνων (μόνο δηλαδή η κάλυψη των τυπικών κριτηρίων, που μπορεί ορισμένες φορές να υποκρύπτει και το λεγόμενο «greenwashing»), αλλά απαιτείται ουσιαστική συμμόρφωση, δημιουργία μηχανισμών και παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας αυτών. Είναι γεγονός ότι η πανδημία έπαιξε καταλυτικό ρόλο και έστρεψε την προσοχή της κοινωνίας στα θέματα της βιωσιμότητας. Αν αναλογιστεί κανείς, όμως, ότι έχει αρχίσει να παίζει ενεργό ρόλο στην κοινωνία (ως αγοραστικό κοινό, ή εργαζόμενοι) και η γενιά Ζ (δηλαδή οι άνθρωποι που έχουν γεννηθεί από το 1996 έως το 2012), μια γενιά για την οποία η βιωσιμότητα αποτελεί βασική παράμετρο στην επιλογή προϊόντος ή υπηρεσίας/εργοδότη κ.ο.κ., αυτό σημαίνει ότι η «πίεση» προς τα διοικητικά συμβούλια να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα ζητήματα βιωσιμότητας θα αυξάνεται διαρκώς.

28

φακελοσ βιωσιμη αναπτυξη

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Του Δρ. Βασίλειου Νικολόπουλου, Head of Applied Research and Development | Innovation, Protergia, MYTILINEOS SA

Οι πράσινες επενδύσεις και το «Climate Deep Tech» Η Πράσινη Συμφωνία (Green Deal) αποτελεί τη νέα αναπτυξιακή στρατηγική της Ε.Ε. για μια δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία, βασισμένη σε μία σύγχρονη, αποδοτική, καινοτόμα αλλά και ανταγωνιστική οικονομία, η οποία έχει ως βασικό στόχο την ανάδειξη της Ευρώπης στην πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο. Μέσα στους εννέα βασικούς πυλώνες του Green Deal (προϋπολογισμού 1 τρισ. ευρώ), υπάρχει ο πυλώνας καινοτομία, ο οποίος με προϋπολογισμό γύρω στα 100 δισ. θα έχει τον πιο κομβικό ρόλο για τη δημιουργία νέων καινοτομιών και πράσινων τεχνολογιών για την Ευρώπη, την επόμενη επταετία. Οι υπόλοιποι πυλώνες της Πράσινης

Συμφωνίας είναι: Κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη (zero emissions), Καθαρή Ενέργεια (Clean energy), Κυκλική Οικονομία, Ανακαίνιση Κτιρίων (Εξοικονόμηση), Βιώσιμη κινητικότητα (Ηλεκτροκίνηση), Διατροφή, Οικοσυστήματα και Βιοποικιλότητα και Μηδενική ρύπανση. Με βάση το παραπάνω πλαίσιο, η Ε.Ε. έθεσε στον εαυτό της τον δεσμευτικό στόχο να επιτευχθεί κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Αυτό απαιτεί να μειωθούν σε σημαντικό βαθμό, κατά τις επόμενες δεκαετίες, τα σημερινά επίπεδα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ως ενδιάμεσο βήμα προς την κλιματική ουδετερότητα, η Ε.Ε. αύξησε τη φιλοδοξία της για το κλίμα με ορί-

ζοντα το 2030, δεσμευόμενη να μειώσει τις εκπομπές κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030. Η Ε.Ε. επεξεργάζεται την αναθεώρηση της νομοθεσίας της όσον αφορά το κλίμα, την ενέργεια και τις μεταφορές με την αποκαλούμενη δέσμη «Fit for 55», ώστε να ευθυγραμμίσει το ισχύον δίκαιο με τις φιλοδοξίες για το 2030 και το 2050. Στη δέσμη περιλαμβάνεται επίσης μια σειρά νέων προτάσεων. Ο οριζόντιος άξονας για την επιτυχή υλοποίηση πολιτικών σε όλους τους παραπάνω πυλώνες είναι η καινοτομία και η χρηματοδότηση καινοτόμων εφαρμογών με παράλληλη δημιουργία πολλών θέσεων εργασίας που θα εκτείνονται στους παραπάνω άξονες

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

του Green Deal. Ο τομέας της ενεργειακής καινοτομίας είναι ένας «Deep Tech» χώρος, όπου η έρευνα και η τεχνολογία (Μεταφορά Τεχνολογίας - Technology Transfer) παίζουν σημαντικό ρόλο και είναι μεγάλο challenge η επιτυχής συσχέτιση αυτών των δύο με την κεντρική στρατηγική μιας ενεργειακής (και όχι μόνο) εταιρείας. Για να υλοποιηθούν σωστά οι καινοτομίες και οι τεχνολογικές επαναστάσεις του Green Deal χρειάζεται σωστή τεχνολογική στρατηγική, συνεργασίες, επένδυση στην έρευνα, στην ψηφιοποίηση, στην καινοτομία, δημιουργία οικοσυστημάτων με startups και δυνατές συνεργασίες με πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Μόνο έτσι θα δημιουργηθεί η απαιτούμενη βάση για την υλοποίηση νέων προϊόντων και υπηρεσιών για την απο-

φακελοσ βιωσιμη αναπτυξη 29

τελεσματική συμμετοχή των εταιρειών ενέργειας στους περισσότερους πυλώνες του Green Deal. Και αυτό είναι το μεγαλύτερο στοίχημα της Ελλάδας, για να εκμεταλλευτεί το πλούσιο ερευνητικό της δυναμικό στην έρευνα και την πράσινη καινοτομία. Πρόσφατα ο CEO της Black Rock, Larry Fink, δήλωσε ότι οι επόμενοι «Μονόκεροι» (startup εταιρείες που η αξία τους προσεγγίζει το 1 δισ. δολάρια) θα προέρχονται σε μεγάλη πλειοψηφία από τον χώρο του Climate Tech: δηλαδή τεχνολογίες, εφαρμοσμένη έρευνα και καινοτομίες που θα έχουν σαν στόχο κλιματικές τεχνολογίες για να πετύχουμε σαν πλανήτης τον στόχο που έχει τεθεί: κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Αυτός ο στόχος δεν είναι καθόλου εύκολος και η μετάβαση προς μία «πράσινη» τεχνολογικά και ενεργειακά κοινωνία απαιτεί μεγάλες επενδύσεις και πολλά κεφάλαια. Και εδώ μπορεί να παίξουν μεγάλο ρόλο και η Παγκόσμια Τράπεζα αλλά και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία μπορεί να υποστηρίξει οικονομικά και επενδυτικά, μεγάλα τεχνολογικά σχέδια. Από την πλευρά των επιχειρήσεων, η πράσινη μετάβαση και οι επενδύσεις τους καθοδηγούνται επίσης και από έναν άλλον σημαντικό παράγοντα: τα ESGs. Ο όρος «ESG» αναφέρεται σε θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης που μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα μιας εταιρείας να παράγει αξία μακροπρόθεσμα (η οποία αξία συσχετίζεται πια και με τη χρηματιστηριακή της αξία). Μέσω δεικτών που καταγράφουν επιδόσεις σε θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης (δείκτες ESG) αποτυπώνεται η ικανότητα των εταιρειών να δημιουργούν αξία και να διαμορφώνουν αποτελεσματικές στρατηγικές με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Οι επενδυτές χρησιμοποιούν τις πληροφορίες ESG προκειμένου να καθορίσουν πόσο ανθεκτική και έτοιμη είναι μια εταιρεία να διαχειρίζεται τις αλλαγές στο περιβάλλον που δραστηριοποιείται. Άρα βλέπουμε ότι η σύ-

γκλιση των στόχων της Ε.Ε. και γενικότερα του πλανήτη μαζί με τα επιχειρηματικά κριτήρια των ESGs δημιουργούν ένα ικανό μείγμα και ευκαιρία σχετικών επενδύσεων σε Climate Technologies, οι οποίες και θα πρωταγωνιστήσουν την επόμενη δεκαετία. Τεχνολογικές περιοχές όπως αποθήκευση ενέργειας, υδρογόνο, Carbon storage, νέα υλικά, ευφυή δίκτυα, Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, e-mobility, μικροδίκτυα-αυτόνομα δίκτυα, energy harvesting και σχετικές περιοχές θα έρθουν στο προσκήνιο και θα τραβήξουν μεγάλα ποσά επενδύσεων. Ο κοινός παρονομαστής σε όλα τα παραπάνω είναι η τεχνητή νοημοσύνη.

H τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) είναι ένα από τα μεγάλα στοιχήματα της επιστήμης και μία από τις μεγάλες τεχνολογικές και επιστημονικές δυνάμεις που θα αλλάξουν άρδην το τοπίο στην ενέργεια και στο περιβάλλον. Το ΑΙ απαιτεί upskilling της ελληνικής κοινωνίας σε θέματα ανάλυσης δεδομένων και επιστημονικού υποβάθρου, αλλά και εφαρμογών. Ο τομέας του ΑΙ είναι ένα χώρος που ανθίζει με εκθετικά βήματα και θα χρειαστούν νέα skills ειδικευμένου προσωπικού, με γερό επιστημονικό υπόβαθρο, για την εφαρμογή νεών καινοτομιών. Οι νέες υπηρεσίες και τα τεχνολογικά μοντέλα στους πυλώνες της βιώσιμης κινητικότητας, της ανακαίνισης κτιρίων και της καθαρής ενέργειας, του Green Deal, θα δημιουργήσουν ένα νέο Παραγωγικό Μοντέλο με βάση το ΑΙ. Η νέα απανθρακοποιημένη οικονομία, τα έξυπνα δίκτυα, η αποθήκευση ενέργειας, οι αγορές του νέου target model και οι κατανεμημένες ΑΠΕ θα χρειαστούν ψηφιακά εργαλεία και πλατφόρμες για την οργάνωση και διαχείρισή τους. Η Ελλάδα του μέλλοντος στην ενέργεια πρέπει να ακουμπάει όλους τους άξονες του Green Deal και να προωθεί την πράσινη καινοτομία, την τεχνητή νοημοσύνη, το upskilling, τις νέες θέσεις εργασίας και τη μεταφορά τεχνογνωσίας από τα ελληνικά πανεπιστήμια.

30

φακελοσ βιωσιμη αναπτυξη

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Transition Accounting: Εφαρμόζεται, αλλά δεν «υπάρχει»!

Η ταχύτητα των γεγονότων και η δραστική επιρροή που αυτά ασκούν σε κάθε μικρή ή μεγάλη πτυχή της καθημερινότητα, αφήνει διαρκή κενά σε ζητήματα με χρονική προοπτική, η οποία μπορεί να επεκταθεί πέραν του βραχυπρόθεσμου – έτσι όπως αυτό τις τελευταίες δεκαετίες συνηθίσαμε να προσδιορίζουμε. Ο στρατηγικός σχεδιασμός –σε επιχειρηματικό και εν γένει οικονομικό επίπεδο–, σε συνδυασμό με τις επιλογές και τo πλαίσιo κινήσεων της εκάστοτε ισχύουσας πολιτικής πραγματικότητας, περιφερόταν πέριξ των χρονικών περιθωρίων του εκλογικού κύκλου, δηλαδή από τρία έως πέντε χρόνια. Ωστόσο, οι διογκούμενες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και η τεράστια διεισδυτικότητα των ψηφιακών τεχνολογιών στην καθημερινότητά μας καθιστούν τη διεύρυνση του προβλεπτικού ορίζοντα όχι απλώς αναγκαία, αλλά και συνθήκη επιβίωσης. Πώς, όμως, μπορεί κανείς να αποπειραθεί να αποτυπώσει, με μια σχετική τυποποίηση, τις μελλοντικές χρηματοοικονομικές εξελίξεις; Έως σήμερα, η χρήση μιας συγκεκριμένης εργαλειοθήκης είχε τη δυνατότητα να

αντεπεξέλθει έναντι των απαιτήσεων της αγοράς. Με αιχμή τη μεθοδολογία της λογιστικής σε δεδουλευμένη βάση (accrual accounting) και τη βοήθεια ειδικών στατιστικών διαδικασιών με επίκεντρο την προεξόφληση, μια εταιρεία προϋπολόγιζε ουσιαστικά τις επιπτώσεις σειράς μελλοντικών χρηματοοικονομικών γεγονότων (αποζημιώσεις προσωπικού, κανονιστικές υποχρεώσεις, επισφάλειες, απομειώσεις περιουσιακών στοιχείων) κατά τρόπο που το σύνολο της πραγματικής οικονομίας είχε τη δυνατότητα να αξιολογήσει με υψηλή αξιοπιστία. Σήμερα, ωστόσο, αυτό καθίσταται ελλιπές. Ο λόγος είναι εξαιρετικά απλός: Στις παρούσες συνθήκες, με δεδομένη την απόφαση για ένα παραγωγικό οικονομικό μοντέλο μηδενικού οικολογικού αποτυπώματος, τα business workflows αναδομούνται από μηδενικής βάσεως. Παράλληλα, λοιπόν, με την επιδίωξη επιτυχούς στόχευσης σε επίπεδο μεσο–βραχυπρόθεσμου σχεδιασμού, η επιχείρηση οφείλει να λογίζει και να προϋπολογίζει ταυτόχρονα τα κόστη από το σύνολο των αλλαγών που επηρεάζουν

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

τη διαχείριση των ανθρωπίνων πόρων και της εφοδιαστικής αλυσίδας, ισορροπώντας, στο τέλος της ημέρας, το βιώσιμο αποτύπωμά της, με τη λειτουργική της επιτυχία. Πρακτικά τι σημαίνουν όλα τα παραπάνω; Και πώς απεικονίζονται σε πραγματικά χρηματικά μεγέθη; Ένα μικρό παράδειγμα ίσως σταθεί βοηθητικό. Σκεφθείτε μία -οποιουδήποτε μεγέθους και οποιασδήποτε δραστηριότητας– εταιρεία, η οποία οφείλει να ουδετεροποιήσει το ενεργειακό της αποτύπωμα. Σχεδιάζει συνεπώς τις κατάλληλες επενδύσεις. Ταυτόχρονα, όμως, διαπιστώνει ότι θα πρέπει να αντιμετωπίσει μια σειρά αναδομήσεων ως προς το έμψυχο δυναμικό της, καθώς η νέα, «πράσινη» γραμμή παραγωγής απαιτεί λιγότερες θέσεις εργασίας. Οι «πλεονάζοντες» εργαζόμενοι –πιθανόν σε μη κατάλληλη ηλικία ώστε να αποχωρήσουν από την αγορά εργασίας– θα πρέπει να μεταφερθούν στην εξυπηρέτηση άλλων εσωτερικών αναγκών (με τα απαιτούμενα κόστη μετεκπαίδευσης να ακολουθούν). Η εταιρεία, δε, θα πρέπει να είναι έτοιμη (μακροπρόθεσμα) για το ενδεχόμενο να αποζημιώσει επιπλέ-

φακελοσ βιωσιμη αναπτυξη 31

ον προσωπικό, μη δυνάμενο να συνταξιοδοτηθεί, μάλιστα εφαρμόζοντας μεθόδους «μετα-μακροπρόθεσμης» προβολής δεδομένων (όπως μοντέλα foresight financing), τα οποία, ιδανικά, θα πρέπει να πλαισιώσει με ποιοτικά επιχειρησιακά εργαλεία απορρόφησης λειτουργικών κραδασμών (όπως η εργαλειοθήκη που προτείνουν οι θεωρίες nudge). Άλλωστε αυτό το ίδιο ενδεχόμενο –της αναγκα- Του Βασίλη Κουφού, στικής μείωσης προσωπικού– Συμβούλου Βιώσιμης με μαθηματική βεβαιότητα θα Επιχειρηματικότητας, προκύψει, όταν η εταιρεία του Διαχειριστή Εταίρου, παραδείγματός μας ξεκινήσει Capa Epsilon spPCC® να ψηφιοποιεί μέρος της λειτουργείας της, ώστε να καλύψει με ίδιους πόρους –cut costing financing– σκέλος της πράσινης μετάβασής της. Και, εν τέλει, όλο το εγχείρημα οφείλει να συντάσσεται με το σύνολο των προαπαιτουμένων Βιωσιμότητας, Εταιρικής Ακεραιότητας και Διαφανούς Διακυβέρνησης, καθώς πιθανή παρέκκλιση είναι ικανή να πλήξει το σχετικό Green Asset Ratio, βάσει του οποίου υπολογίζεται η χρηματοοικονομική της επιβάρυνση - δηλαδή το επιτόκιο του δανεισμού της. Θεωρώντας αυτό το παράδειγμα ως απλώς ενδεικτικό –με δεδομένες τις όποιες εκούσιες απλοποιήσεις στις παραδοχές– γίνεται αντιληπτό ότι εάν η Οικονομική Διεύθυνση σχηματοποιείται –σήμερα– ως ένα ισοσκελές τρίγωνο, όπου το κάτω μισό εκπροσωπεί τη φορολογιστική διαχείριση και το άνω μισό τη χρηματοοικονομική πρακτική, η παρουσία του transition accounting επηρεάζει σοβαρά αυτό το δεύτερο σκέλος, ως στοιχείο ολιστικής αναμόρφωσης της Διεύθυνσης: Το «τρίγωνο» μετατρέπεται σε «τετράγωνο» ή πιθανόν σε «τραπέζιο». Η σχηματική αυτή διόγκωση αναπαριστά τα επιπλέον εξειδικευμένα στελέχη που χρειάζονται, το μεγαλύτερο budget που απαιτείται, την αυξανόμενη σημασία της Διεύθυνσης έναντι του συνολικού οργανογράμματος και, εν κατακλείδι, τον συνδυασμό όλων αυτών. Φυσικά, υπάρχουν αλλαγές και στο «κάτω μισό» του «τριγώνου» - ωστόσο δεν είναι παρά απλές τεχνικές τροποποιήσεις. Αυτό που οφείλουν οι επιχειρήσεις και οι Οικονομικές Διευθύνσεις να λάβουν σοβαρά υπόψη τους είναι το δεδομένο της πραγματικής αλλαγής που ήδη αρχίζει να τροποποιεί δομές της Αγοράς. Το εργαλείο του transition accounting δεν είναι ένα απλό technicality. Είναι η νέα φιλοσοφία στο επιχειρείν. Όποιος την ενστερνιστεί γρηγορότερα, θα επιβιώσει ευκολότερα.

32

φακελοσ βιωσιμη αναπτυξη

Ευθύνη Διοικητικού Συμβουλίου, Επιχειρηματική Δεοντολογία και Διαφάνεια

Της Ευγενίας Καφφετζή, co founder and Partner Globalnet Insurance Brokers business partner Οxygen Risk Consulting

Η Πράσινη Συμφωνία (Green Deal) καθώς και σχετικές οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτέλεσαν για τη χρονιά που ολοκληρώθηκε ορόσημα στη μετάβαση σε ένα επιχειρηματικό μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης. Το μοντέλο αυτό ήρθε ως απάντηση στις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και διοικητικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις και την ανάγκη αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Ο ασφαλιστικός κλάδος, από τη φύση του, καθώς έχει προβλεπτικό χαρακτήρα, δεν μπορεί να είναι θεατής και, όπου χρειάζεται, πρέπει να παίξει τον ρόλο του στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων ως o πλέον κατάλληλος και έμπιστος διαχειριστής κινδύνου. Σε αντίθετη περίπτωση, αυτό μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την κοινωνία, την εμπιστοσύνη των ενδιαφερομένων και τη φήμη του ασφαλιστικού κλάδου και των πελατών του. Ευθύνη Διοικητικού Συμβουλίου & ESG: Τα θέματα ESG ενδέχεται να αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για τα ανώτατα στελέχη, τις εταιρείες και τους ασφαλιστές τους. Αν και δεν υπάρχει παγκόσμιο

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

σημείο αναφοράς για τις εκθέσεις αναφοράς ESG, βλέπουμε ότι η νομοθεσία εξελίσσεται, καθώς οι ρυθμιστικές αρχές γίνονται ολοένα και πιο ενεργές, όπως και όλες οι ενδιαφερόμενες/εμπλεκόμενες πλευρές. Οι εταιρείες, τα ανώτατα στελέχη τους και μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων καθώς και οι ασφαλιστές θα πρέπει να γνωρίζουν τα τρέχοντα παγκόσμια θέματα ESG, προκειμένου να αξιολογήσουν επαρκώς τους πιθανούς κινδύνους και πώς μπορούν να εκδηλωθούν από την άποψη της ανάληψης πιθανής ευθύνης.Στην περίπτωση που οι επιχειρήσεις και οι ασφαλιστές αγνοήσουν τον περιβαλλοντικό και κοινωνικό αντίκτυπο καθώς και τα θέματα διακυβέρνησης (ESG), αναμφίβολα θα αποδειχθεί ότι βρίσκονται σε κίνδυνο. Όταν ένα θέμα ESG δεν αντιμετωπιστεί ή αποκαλυφθεί κατάλληλα από την εταιρεία ή το Διοικητικό Συμβούλιο, μπορεί να οδηγήσει σε «κακά νέα» για τον επιχειρηματικό κλάδο που ανήκει, «κακά νέα» για την τιμή της μετοχής της εταιρείας και «κακά νέα» με τη μορφή ρυθμιστικών/κανονιστικών ή και νομικών μέτρων. Ας δούμε μερικούς επιλεγμένους παράγοντες κινδύνου ESG που μπορούμε να αξιολογήσουμε: 1. Δράσεις για την κλιματική αλλαγή και τη ρύπανση Μια σειρά από ακραία καιρικά φαινόμενα επαναφέρουν την κλιματική αλλαγή στο προσκήνιο (ακραίοι καύσωνες, σεισμοί, φονικές πυρκαγιές, πλημμύρες κ.λπ.).

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

2. «Greenwashing» Εν μέσω πίεσης στις επιχειρήσεις να βελτιώσουν τις επιδόσεις/τα διαπιστευτήριά τους σχετικά με το ενεργειακό τους αποτύπωμα, εντείνονται οι ανησυχίες για το «greenwashing», όπου οι επιχειρήσεις υπερβάλλουν στους δείκτες που παρουσιάζουν προκειμένου να ενισχύσουν/βελτιώσουν τη δημόσια εικόνα τους. Τα ανώτατα στελέχη θα πρέπει να θέτουν σχετικούς ρεαλιστικούς στόχους.

3. Αμοιβές & παροχές ανωτάτων/διευθυντικών στελεχών Παρατηρείται η πρακτική μεγάλες εταιρείες να ανακοινώνουν ότι συνδέουν τις αμοιβές των ανώτατων στελεχών τους με τα αποτελέσματα που σχετίζονται με τα ESG και το κλίμα, όπως οι μειώσεις των αερίων του θερμοκηπίου.

4. Κυβερνασφάλεια Μια παραβίαση δεδομένων μπορεί να «ακρωτηριάσει» μία εταιρεία σε επίπεδο οικονομικών αποτελεσμάτων αλλά και να πλήξει σε μεγάλο βαθμό τη φήμη της. Σε τέτοιες περιπτώσεις η βιωσιμότητα της εταιρείας αποτελεί πρόκληση.

5. Social Media Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναδεικνύουν θέματα που σχετίζονται με τη διαφάνεια και τη δικαιοσύνη σε πραγματικό χώρο.

Επιχειρηματική Ηθική & Διαφάνεια με επίκεντρο τα ESG Η διακυβέρνηση, μολονότι εξαιρετικά

φακελοσ βιωσιμη αναπτυξη 33 σημαντική για την αξιολόγηση από τους επενδυτές, αποτελεί συχνά την «ξεχασμένη» διάσταση στα ESG, δεδομένου του τρόπου με τον οποίο η κοινωνία επικεντρώνει σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα. Αν εμβαθύνουμε σε αυτό που πραγματικά αντιπροσωπεύει η διακυβέρνηση, βλέπουμε ότι αποτελεί προτεραιότητα και αναγκαιότητα για τη μελλοντική επιτυχία των εταιρειών. Στον σημερινό κόσμο, όπου οι πλατφόρμες και τα δεδομένα αποτελούν μέρος της στρατηγικής του καθενός, οι πολιτικές και οι πρακτικές που προστατεύουν αυτά τα δεδομένα είναι πρωταρχικής σημασίας - ενισχύονται περαιτέρω από διαδικασίες που υποδηλώνουν ότι όταν γίνεται σωστή διαχείριση, οι πτυχές «G» του ESG μπορούν να ενισχύσουν καλύτερες εταιρικές αποδόσεις. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι οι εταιρείες μπορούν να κάνουν τη διαφορά δημιουργώντας πολιτικές και πρακτικές που ενισχύουν τις αξίες τους. Σήμερα βλέπουμε ότι ολοένα και περισσότεροι καταναλωτές, εργαζόμενοι και επενδυτές, σημαντικό δηλαδή μέρος των συμ-μετόχων, ζητούν από τους επικεφαλής των επιχειρήσεων να λογοδοτούν. Τα τελευταία δύο χρόνια οι εργαζόμενοι διέκοψαν τις λειτουργίες τους και πραγματοποίησαν διαμαρτυρίες για μια σειρά ζητημάτων, προειδοποιώντας τους καταναλωτές για ζητήματα διακυβέρνησης σε σχέση με τον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες διαχειρίζονται τόσο τις λειτουργίες τους όσο και το προφίλ των κινδύνων τους. Οι επενδυτές έχουν τιμωρήσει εταιρείες που απέτυχαν να ανταποκριθούν στα ιδανικά που ευαγγελίζονται. Για να ανταποκριθούν, οι εταιρείες χρειάζονται ένα σχέδιο. Όπως λέει ο Warren Buffett: «Χρειάζονται 20 χρόνια για να χτίσεις μια φήμη και πέντε λεπτά για να την καταστρέψεις. Αν το σκεφτείς αυτό, θα κάνεις τα πράγματα διαφορετικά». Το να είσαι υπεύθυνη επιχείρηση σημαίνει να παραμένεις ανοιχτός και ειλικρινής σχετικά με το πώς κάθε δράση σου επηρεάζει τον κόσμο. Για τον λόγο αυτόν απαιτείται ηγεσία συμπεριληπτική και υπεύθυνη, ικανή να θέτει σαφείς, εφικτούς στόχους γύρω από τα ESG, να εξηγεί πώς να τους επιτύχουν και πώς να μετρήσουν την επίτευξή τους. Στη συνέχεια απαιτείται

διασφάλιση ότι ο κάθε ενδιαφερόμενος, από τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τους εργαζόμενους, τους καταναλωτές και πελάτες, την εφοδιαστική αλυσίδα, την τοπική κοινωνία, είναι συμμέτοχος. Το πιο σημαντικό, σήμερα, είναι οι εταιρείες να επικοινωνούν τις αξίες τους και τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνονται σε αυτές με τρόπους που θα έχουν ανταπόκριση και αποδοχή στους πραγματικούς ανθρώπους. Οι ηγέτες που εντάσσουν τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης στον τρόπο λειτουργίας της εταιρείας τους μπορούν να αλλάξουν τη διακυβέρνησή της εταιρείας τους ορίζοντας ένα σχέδιο που θα περιλαμβάνει την παραγωγή αξίας πέρα ​​από τους μετόχους. Πρέπει να συνδυάσουν αυτή την αποστολή σε ό,τι κάνουν. Η σύνδεση πρέπει να είναι τόσο προφανής ώστε οι εργαζόμενοι, οι μέτοχοι και οι πελάτες να ταυτίζουν αυτόματα το εμπορικό σήμα τους με την αποστολή τους. Η διαφανής δήλωση ενός σχεδίου δημιουργεί μια αίσθηση υπερηφάνειας και μια σαφή οδηγία που πρέπει να ακολουθήσουν όλοι. Μόνο τότε μπορούν να τεθούν σε εφαρμογή οι λεπτομέρειες της διακυβέρνησης. Αυτά τα κριτήρια περιλαμβάνουν γνωστά στοιχεία, όπως η ιδιοκτησία της διοίκησης και οι κώδικες δεοντολογίας, καθώς και βαθύτερο επιχειρησιακό σχεδιασμό, όπως η ενσωμάτωση ESG στην αλυσίδα εφοδιασμού και τα πρωτόκολλα διαχείρισης κρίσεων, όπως η ανάλυση ευαισθησίας και το stress testing. Οι εταιρείες οφείλουν να παρακολουθούν την πρόοδό τους στα ESG με την ίδια λεπτομέρεια και διαφάνεια όσο και οι οικονομικές μετρήσεις τους. Η ευθύνη στα ESG είναι ένα ομαδικό άθλημα και κάθε τμήμα της εταιρείας έχει έναν ρόλο να παίξει. Οι εργαζόμενοι πρέπει να αισθάνονται ότι υποστηρίζονται και έχουν τη δύναμη να επιτύχουν τους αντίστοιχους στόχους τους και όχι απλώς να κατανοούν τις μετρήσεις των στόχων. Εν τέλει, είναι μια διαδικασία ««winwin» για όλους, καθώς οι υψηλές αποδόσεις/αξιολογήσεις στα ESG παράγουν υψηλότερες ετήσιες συνολικές αποδόσεις στους μετόχους των εταιρειών, υπερβαίνοντας τις επιδόσεις εταιρειών με χαμηλότερες αποδόσεις στα ESG πολύ περισσότερο από το διπλάσιο.

34

φακελοσ βιωσιμη αναπτυξη

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Το δύσβατο τοπίο των ESG και η αγωνία της βιωσιμότητας To 2021 υπήρξε μια χρονιά ιδιαίτερη για τα θέματα ESG σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι εξελίξεις στα θέματα μέτρησης των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιδόσεων των επιχειρήσεων, στα θέματα διακυβέρνησης και της βιώσιμης χρηματοδότησης, η επερχόμενη ενοποίηση των συστημάτων αξιολόγησης και προτύπων ESG, η ανάπτυξη των επενδυτικών κεφαλαίων με θέμα το ESG, παρόμοια τροχιά για δάνεια και ομόλογα με αξιολόγηση ESG, η σύνδεση μεταξύ των υψηλών βαθμολογιών ESG και της εταιρικής οικονομικής απόδοσης υπήρξαν μερικοί από τους εμφανείς λόγους για να μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τη χρονιά στην εκπνοή της σημαντική και για το μέλλον του επιχειρηματικού μοντέλου της βιώσιμης ανάπτυξης. Τα Χρηματιστήρια σε όλον τον κόσμο αναγνώρισαν τη σημασία των περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινδύνων, νέες οδηγίες ψηφίστηκαν στην Ε.Ε. επιδρώντας στις νομοθεσίες των κρατών-μελών, η Ε.Ε. παρουσίασε το όραμα του «Fit 55» και η παγκόσμια οικονομία ξεκάθαρα πλέον ασχολείται με την επίδραση της μεταβολής του κλίματος, της απώλειας της βιοποικιλότητας, των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων και άλλων πιεστικών κοινωνικών και περιβαλλοντικών ζητημάτων, κάνοντας λόγο πλέον για το νέο μοντέλο της βιώσιμης ανάπτυξης. Αλλά και οι επενδυτές από την πλευρά τους, ιδιαίτερα οι millenials, ζητούν από τις εταιρείες να μειώσουν με σαφείς δεσμεύσεις τον κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπό τους σε συνδυασμό με τους ανάλογους κινδύνους. Παρά την αλλαγή που μπορεί ωστόσο να δημιουργεί στους οικονομικούς κύκλους το μοντέλο της βιώσιμης ανάπτυξης, στο τέλος του 2021, τα δεδομένα γύρω από το ESG δεν είναι επαρκώς ολοκληρωμένα, στερούνται συνέπειας μεταξύ των εταιρειών, των τομέων και των χωρών, χαρακτηρίζονται από ελλείψεις. Για παράδειγμα, οι αναλυτές επιμένουν ότι οι εταιρείες αποκαλύπτουν ορισμένους μόνο από τους τύπους κινδύνων, οι τράπεζες δυσκολεύονται να διαχειριστούν τους κλιματικούς κινδύνους των εταιρικών και θεσμικών πελατών τους ή συνεχίζουν να χρηματοδοτούν την ανάπτυξη ορυκτών καυσίμων. Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές και επαγγελματίες που επιμένουν ότι πολλά από τα στοιχεία που αφορούν τις επιδόσεις των επιχειρήσεων μέχρι σήμερα, δεν είναι ούτε συγκρίσιμα ούτε σαφή και συγκεκριμένα ως προς την πραγματική διάσταση της βιώσιμης ανάπτυξης, ως οικο-

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

νομικού μοντέλου. Κάποιοι μιλούν για «greenwashing» σε οποιαδήποτε δραστηριότητα ή για αυθαίρετες συνδέσεις με τα θέματα βιωσιμότητας.

Οι τράπεζες και οι κλιματικοί κίνδυνοι H κλιματική αλλαγή θεωρείται ζήτημα προτεραιότητας ESG για θεσμικούς επενδυτές, αλλά οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν προκλήσεις σε σχέση με την ενσωμάτωση της εξέτασης των κλιματικών κινδύνων στα επενδυτικά τους χαρτοφυλάκια (έρευνα Macquarie Asset Management). Περισσότεροι από τους μισούς επενδυτές αναγνώρισαν την κλιματική αλλαγή ως το κύριο μέλημά τους για τους ESG, όμως οι λιγότεροι από τους μισούς παρακολουθούν στην παρούσα φάση ορισμένες ή όλες τις εκπομπές στο χαρτοφυλάκιό τους ή αντιμετωπίζουν φυσικούς κινδύνους. Παράλληλα, η έκθεση που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σχετικά με τη διαχείριση του κλίματος και των περιβαλλοντικών κινδύνων στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα (Climate & Environmental - C&E) αποκαλύπτει σημαντικές ελλείψεις στην ετοιμότητά τους, καθώς πολλές δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες ή δεν έχουν σχέδια για επαρκή βελτίωση στα θέματα κλιματικής αλλαγής και περιβάλλοντος. Η έκθεση ακολουθεί τη δημοσίευση του οδηγού της ΕΚΤ πριν από έναν χρόνο με θέμα τους κινδύνους της διαχείρισης των κλιματικών και περιβαλλοντικών κινδύνων (C&E) και καθορίζει σειρά προσδοκιών σχετικά με την ενσωμάτωση των κινδύνων στα επιχειρηματικά μοντέλα και τις στρατηγικές του τραπεζικού κλάδου καθώς και τα θέματα διακυβέρνησης και ανάληψης κινδύνων. Η νέα αξιολόγηση που περιλαμβάνει τα αποτελέσματα από την άσκηση συγκριτικής αξιολόγησης και παρακολούθησης της ετοιμότητας των τραπεζών να διαχειριστούν και να αποκαλύψουν τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους, διαπιστώνει ότι οι περισσότερες εμπορικές τράπεζες που εποπτεύει δεν έχουν συγκεκριμένα σχέδια προετοιμασίας για την κλιματική αλλαγή. Η εικόνα που παρουσιάζουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν διαφέρει σημαντικά από αυτήν που ισχύει στον κλάδο στον υπόλοιπο κόσμο. Όπως προκύπτει από τη μελέτη της ΕΚΤ, σχεδόν το σύνολο των τραπεζών που συμμετείχαν σε αυτήν την άσκηση ευθυγραμμίζονται μόνο εν μέρει -ή καθόλουμε τις εποπτικές προσδοκίες της ΕΚΤ. Παράλληλα, πολλές από τις τράπεζες που αξιολογήθηκαν, αναγνωρίζουν ότι οι κίνδυνοι C&E θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στο προφίλ κινδύνου τους εντός των επόμενων τριών έως πέντε ετών, ιδίως όσον αφορά τον πιστωτικό, τον λειτουργικό κίνδυνο και τον κίνδυνο επιχειρηματικού μοντέλου. Αναμφισβήτητα, από τα ιδρύματα που αναφέρουν οι κλιματικοί και περιβαλλοντικοί κίνδυνοι (C&E) είναι λιγότερο σημαντικοί, ενώ κανείς δεν δια-

φακελοσ βιωσιμη αναπτυξη 35

θέτει κατάλληλη αξιολόγηση ουσιαστικότητας: είτε δεν είναι αρκετά περιεκτικοί στην αξιολόγηση κινδύνου είτε δεν έχουν καν προσπαθήσει να αναλύσουν τις επιπτώσεις του κλίματος ως κίνδυνο για την επιχείρησή τους. Από την πλευρά του, ο Διεθνής Οργανισμός Επιτροπών Κεφαλαιαγοράς (International Organization of Securities Commissions - IOSCO), ο διεθνής φορέας για τη θέσπιση προτύπων για τις αγορές κινητών αξιών σε έκθεσή του, κάνει λόγο για έλλειψη σαφήνειας και προτύπων στις μετρήσεις ESG. Επίσης, αναφέρει έλλειψη διαφάνειας σχετικά με τις μεθοδολογίες που στηρίζουν τις αξιολογήσεις και άνιση κάλυψη τομέων και γεωγραφικών περιοχών και ζητά μεγαλύτερη εποπτεία των αξιολογήσεων ESG και των παρόχων δεδομένων. Παράλληλα, η Moody’s ανέφερε ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στις χώρες της G20 έχουν έκθεση 22 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε βιομηχανίες έντασης άνθρακα - περίπου το 20% των συνολικών δανείων και επενδύσεών τους. Αυτό θα μπορούσε να τις οδηγήσει σε πτώση, σε περίπτωση που ορισμένες από αυτές τις εταιρείες και κλάδους υποχωρήσουν απότομα ή εμπλακούν σε δαπανηρά λανθάνοντα περιουσιακά στοιχεία. Στον αντίποδα, ανάλυση του Bloomberg διαπιστώνει ότι η άποψη ότι η χρηματοδότηση που συνδέεται με τη βιωσιμότητα θα ανταμείβει τις εταιρείες και θα τιμωρεί όσες δεν πετυχαίνουν τους στόχους τους δεν έχει πραγματικά ισχύ. Η ανάλυση εξέτασε περισσότερες από 70 πιστώσεις και προθεσμιακά δάνεια που έχουν πραγματοποιηθεί από το 2018 στις ΗΠΑ και συνδέονται με τη βιωσιμότητα και διαπίστωσε ότι σε ποσοστό πάνω από 25% δεν είχε προβλεφθεί καμία ποινή για την κακή επίτευξη των δηλωθέντων στόχων, ενώ οι εταιρείες απολαμβάνουν μόνο μια ελάχιστη έκπτωση εφόσον τους εκπληρώσουν.Από τα παραπάνω προκύπτει ότι υπάρχουν αρκετές ασάφειες ή κενά που πρέπει να διορθωθούν και να επιταχυνθούν σε μία περίοδο όπου ασκούνται πιέσεις για επιτάχυνση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Στον αντίποδα, οι πολιτικές ηγεσίες ασκούν πιέσεις ενώ παράλληλα έρχονται αντιμέτωπες με τη μεγάλη πρόκληση της δίκαιης μετάβασης. Οι πολιτικοί ηγέτες συνήθως δεν αμφισβητούν τις τράπεζες και τους ασφαλιστικούς οργανισμούς. Και ενώ διαφαίνεται αργός ρυθμός εξέλιξης σε σχέση με τη θέσπιση νέων νόμων, τράπεζες και ασφαλιστικοί οργανισμοί φαίνεται να εξελίσσονται με τρόπο διαφορετικό σε σχέση με τα κριτήρια ESG, καθώς ιδιοκτήτες και διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων, εταιρικοί και θεσμικοί δανειολήπτες και εκδότες ομολόγων, επενδυτές και χρηματιστήρια, καθώς και ΜΚΟ και επιχειρηματικοί όμιλοι μπορούν να παρέμβουν με πολύ πιο δυναμικό τρόπο.

36 θεμα

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

AΠΟΚΑΛΥΨΗ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Νέα μέτρα ελαφρύνσεων για χρέη στην Eφορία και ηλεκτρικό ■ Ανακοινώνονται για τον Φεβρουάριο ■ Το «B.E.» αποκαλύπτει όλο το νέο πλέγμα δράσεων

Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

αζικές παρατάσεις σε μια σειρά από φορολογικές υποχρεώσεις, μέτρα στήριξης εργαζομένων και επιχειρήσεων για την πανδημία, αλλά και για την ακρίβεια έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση, καθώς η οικονομία απειλείται από τις «δίδυμες» κρίσεις. Ρύθμιση για κορονοχρέη, πάγιες

Μ

δαπάνες, επιστρεπτέα προκαταβολή και τέλη κυκλοφορίας έχουν λάβει ήδη παράταση, ενώ έχει επεκταθεί και το μέτρο των αναστολών εργασίας για μια σειρά από κλάδους επιχειρήσεων που πλήττονται από την πανδημία. Η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα νέο κύμα της υγειονομικής κρίσης, με φόντο τη μετάλλαξη Όμικρον, η οποία, αν και χαρακτηρίζεται από πιο ήπια συμπτώματα, έχει εκτοξεύσει τον αριθμό των κρουσμάτων, λόγω

της έντονης διασποράς του ιού, ενώ παραμένουν σταθερά πάνω από τους 600 οι διασωληνωμένοι στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Την ίδια ώρα, οι διεθνείς τιμές της ενέργειας, κυρίως σε φυσικό αέριο και ηλεκτρικό, έχουν δημιουργήσει ένα τεράστιο κύμα ανατιμήσεων, που με τη σειρά του έχει δημιουργήσει έντονες πληθωριστικές πιέσεις στην οικονομία. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα μέτρα δεν θα σταματήσουν εδώ, καθώς ήδη

θεμα

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

σχεδιάζεται ένα νέο «πακέτο» για τη στήριξη επιχειρήσεων και νοικοκυριών αναφορικά με την πανδημία, τα οποία όμως, για δημοσιονομικούς λόγους, θα ανακοινωθούν μόνο εφόσον συνεχιστούν τα περιοριστικά μέτρα. Ένα απ’ αυτά τα μέτρα είναι το επιπλέον «κούρεμα» στα επιστρεπτέα ποσά των Επιστρεπτέων Προκαταβολών. Παράλληλα, ετοιμάζεται και το «πακέτο» για την ακρίβεια του μηνός Φεβρουαρίου, το οποίο θα είναι άκρως στοχευμένο και οι παρεμβάσεις του θα εξαρτηθούν από την πορεία των διεθνών τιμών σε φυσικό αέριο και ηλεκτρικό.

Ρύθμιση για κορωνοχρέη Παράταση μέχρι τις 26 Ιανουαρίου 2022, αντί για τις 31 Δεκεμβρίου 2021, που προέβλεπε το αρχικό πλαίσιο, στην υποβολή αιτήσεων για τη ρύθμιση των 72 δόσεων, έδωσε το υπουργείο Οικονομικών. Πρόκειται για τις οφειλές που «γεννήθηκαν» κατά τη διάρκεια της πανδημίας και αφορά συνολικά 826.435 εταιρείες, λοιπά νομικά πρόσωπα και νοικοκυριά που αποδεδειγμένα επλήγησαν οικονομικά κατά την περίοδο της υγειονομικής κρίσης, με το χρέος να αγγίζει τα 2,26 δισ. ευρώ. Σημειώνεται ότι έως και σήμερα δεν έχει υπάρξει η «βροχή» αιτήσεων που αναμενόταν αρχικά, αφού έχουν υποβληθεί σχεδόν 80.000 αιτήσεις για ένταξη στη ρύθμιση. Οι φορολογούμενοι που έχουν πληγεί από την πανδημία μπορούν να ρυθμίσουν τα

χρέη τους σε 36 άτοκες ή έως 72 έντοκες δόσεις με επιτόκιο 2,5%. Η ρύθμιση αφορά κάθε είδους φορολογικές οφειλές, όπως ΦΠΑ, ΕΝΦΙΑ, φόρο εισοδήματος, αλλά και ασφαλιστικές οφειλές. Το ελάχιστο ποσό μηνιαίας δόσης ρύθμισης δεν μπορεί να είναι κατώτερο από 30 ευρώ για ρυθμίσεις οφειλών συνολικού ύψους, συμπεριλαμβανομένων τόκων και προσαυξήσεων, έως 1.000 ευρώ ή κατώτερο από 50 ευρώ για ρυθμίσεις οφειλών συνολικού ύψους, συμπεριλαμβανομένων τόκων και προσαυξήσεων, άνω των 1.000 ευρώ. Σε περίπτωση καθυστέρησης καταβολής δόσης επιβάλλεται μηνιαία προσαύξηση 5%.

Επιστρεπτέα προκαταβολή Πίστωση χρόνου για την καταβολή της πρώτης δόσης της επιστρεπτέας προκαταβολής καθώς και της εφάπαξ πληρωμής έδωσε το υπουργείο Οικονομικών σε 700.000 επιχειρήσεις και επαγγελματίες που είχαν λάβει τουλάχιστον μία από τις επτά κρατικές ενισχύσεις λόγω της πανδημίας. Συγκεκριμένα: Μετατίθεται η πληρωμή της πρώτης εκ των 60 άτοκων δόσεων της επιστρεπτέας προκαταβολής, από την 31η Ιανουαρίου 2022, στις 30 Ιουνίου 2022 και δίνεται η δυνατότητα αποπληρωμής του συνόλου του επιστρεπτέου ποσού έως τις 31 Μαρτίου 2022, με έκπτωση 15% επί του ποσού προς επιστροφή. Από τα συνολικά 8 δισ. ευρώ που έχουν διανεμηθεί στις επιχειρήσεις

που είχαν πληγεί από την πανδημία, τα ποσά που θα πρέπει να επιστρέφουν στο κράτος ανέρχονται στα 3,3 δισ. ευρώ.

Πάγιες δαπάνες Εξάμηνη παράταση, έως και το τέλος Ιουνίου 2022, θα έχουν οι 30.000 επιχειρήσεις που έχουν λάβει τα κρατικά «κουπόνια», στο πλαίσιο της επιδότησης παγίων δαπανών. Οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν έχουν εξαντλήσει το πιστωτικό όριο που προβλέπει το πλαίσιο, αφού δεν έχουν προχωρήσει σε συμψηφισμούς οφειλών με την Εφορία και τα Ταμεία, για το σύνολο της επιδότησης που έχουν λάβει, ενώ το ισχύον πλαίσιο λήγει στο τέλος Δεκεμβρίου. Με το αδιάθετο ποσό να αγγίζει τα 80 εκατ. ευρώ, το οικονομικό επιτελείο αποφάσισε να επεκτείνεται την περίοδο λήξης των πιστωτικών που έχουν εκδοθεί στο Πρόγραμμα των Παγίων Δαπανών, έως τις 30 Ιουνίου 2022. Υπενθυμίζεται πως η μέση ενίσχυση ανέρχεται στα 14.000 ευρώ, ενώ στη λίστα περιλαμβάνονται 10.356 εταιρείες από τον κλάδο της εστίασης, 4.019 από το λιανεμπόριο, 3.475 επιχειρήσεις καταλυμάτων, 1.488 επιχειρήσεις χερσαίων μεταφορών, 1.272 από το χονδρεμπόριο και 1.008 επιχειρήσεις αθλητικών δραστηριοτήτων και δραστηριοτήτων διασκέδασης και ψυχαγωγίας.

Τέλη κυκλοφορίας Παράταση στην πληρωμή των τελών

Μεταβιβάσεις - αντικειμενικές αξίες Διορία έως το τέλος του μήνα έχουν οι ιδιοκτήτες ακινήτων για να πραγματοποιήσουν «φθηνές» μεταβιβάσεις. Το οικονομικό επιτελείο έδωσε το δικαίωμα μεταβίβασης ενός ακινήτου με τις τρέχουσες αντικειμενικές αξίες έως το τέλος Ιανουαρίου, το οποίο αφορά όμως μόνο όσους έχουν υποβάλει τη δήλωση φόρου μεταβίβασης. Μάλιστα, δόθηκε η δυνατότητα των φορολογουμένων να ανακαλέσουν με ηλεκτρονικό τρόπο χειρόγραφες δηλώσεις γονικών παροχών και δωρεών στις ΔΟΥ, ώστε να τις υποβάλουν εκ νέου

μέσω της πλατφόρμας «MyProperty» και με αυτόν τον τρόπο να μπουν σε σειρά προτεραιότητας στις Εφορίες. Η παράταση αφορά και όσους επιθυμούν να πραγματοποιήσουν γονικές παροχές. Αν και σε αυτές τις περιπτώσεις έχει ενεργοποιηθεί από τον περασμένο Οκτώβριο το αφορολόγητο για μεταβιβάσεις ακινήτων, μετρητών, μετοχών και λοιπών περιουσιακών στοιχείων έως το ποσό των 800.000 ευρώ, η αύξηση των αντικειμενικών αξιών θα «φουσκώσει» τα έξοδα που συνοδεύουν τις μεταβιβάσεις.

37

38

oikonomia κυκλοφορίας έχει ανακοινώσει το υπουργείο Οικονομικών, με τους ιδιοκτήτες να έχουν το δικαίωμα καταβολής έως τις 28 Φεβρουαρίου, όπως επίσης και για να θέσουν το όχημά τους σε εκούσια ακινησία. Το φετινό ειδοποιητήριο για τους ιδιοκτήτες οχημάτων περιλαμβάνει ένα QR Code. Με αυτόν τον τρόπο οι φορολογούμενοι μπορούν -σκανάροντας τον κωδικό- να πληρώνουν τα τέλη κυκλοφορίας, μέσω mobile banking, χωρίς να γράφουν τον κωδικό πληρωμής και το ποσό. Όσοι δεν είναι εξοικειωμένοι με τον παραπάνω τρόπο πληρωμής, έχουν τις εξής επιλογές: ▶ Επίσκεψη στην τράπεζα και χρήση του QR Code για πληρωμή στα μηχανήματα αυτόματων συναλλαγών. ▶ Μέσω web banking, όπου η πληρωμή γίνεται μέσω κωδικού RF. ▶ Με καταβολή του ποσού στα υποκαταστήματα των τραπεζών και των ΕΛΤΑ. Όσοι δεν επιθυμούν να πληρώσουν τέλη κυκλοφορίας θα πρέπει να καταθέσουν πινακίδες ηλεκτρονικά μέσω της ειδικής πλατφόρμας της AAΔE, «myCar».

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Διπλή αύξηση του κατώτατου μισθού Νέα αύξηση του κατώτατου μισθού από την Πρωτομαγιά έχει εξαγγείλει ο πρωθυπουργός, με το ποσοστό να αποφασίζεται το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Υπενθυμίζεται πως από 1/1/2022 ισχύει ο κατώτατος μισθός μετά την αύξηση του 2% που αποφασίστηκε στα 663 ευρώ. Ωστόσο, αν επιβεβαιωθούν τα σενάρια για περαιτέρω αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης 5% εντός του 2022, ο κατώτατος μισθός μπορεί να φτάσει τα 696 ευρώ, ενώ αν οι ρυθμοί ανάπτυξης φτάσουν το 6% ο μισθός θα ανέλθει στα 703 ευρώ.

Επιδότηση σε ρεύμα και φυσικό αέριο Νέο πακέτο για τον μήνα Ιανουάριο έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση, που για πρώτη φορά καλύπτει και όλες τις επιχειρήσεις, μικρές ή μεγάλες, και τους επαγγελματίες. Στα νοικοκυριά θα επιδοτηθούν μόνο οι κύριες κατοικίες και η επιδότηση θα είναι κλιμακωτή. Η μέση μηνιαία ενίσχυση για ένα νοικοκυριό είναι 42 ευρώ, ενώ στα νοικοκυριά που είναι στο Κοινωνικό Τιμολόγιο θα είναι 54 ευρώ. Επίσης θα επιδοτηθούν οριζόντια όλα τα μη οικιακά τιμολόγια (είτε χαμηλής είτε μέσης ή υψηλής τάσης). Η τιμή της επιδότησης ορίζεται στα 65 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Από τον Φεβρουάριο και μετά εξετάζεται η επιδότηση να προσαρμοστεί ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης, τόνισε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Αναστολές εργασίας Επεκτείνονται οι προσωρινές αναστολές εργασίας εργαζομένων με αποζημίωση ειδικού σκοπού σε επιπλέον κλάδους, με οριοθέτηση ποσοστού επί του απασχολούμενου προσωπικού που δύναται να τίθεται σε αναστολή. Από την 1η/1/2022 και έως τις 31/1/2022 έχουν ήδη δυνατότητα να θέτουν σε προσωρινή αναστολή το 100% των εργαζομένων τους αποκλειστικά οι επιχειρήσεις στους ακόλουθους κλάδους: - Νυχτερινά κέντρα και μπαρ.

- Αίθουσες συναυλιών και επαγγέλ-

ματα συναφή με τη μουσική. Υπενθυμίζεται ότι οι εργαζόμενοι που τίθενται σε προσωρινή αναστολή σύμβασης εργασίας είναι δικαιούχοι αποζημίωσης ειδικού σκοπού, αναλογικά για το διάστημα που τίθενται σε αναστολή, υπολογιζόμενης επί ποσού 534 ευρώ μηνιαίως, ενώ καλύπτονται αναλογικά και οι πλήρεις ασφαλιστικές εισφορές, υπολογιζόμενες επί του ονομαστικού μισθού, από τον Κρατικό Προϋπολογισμό. Από τις 14/1/2022 και έως τις 31/1/2022 επεκτείνεται η δυνατότητα να θέτουν σε αναστολή το 100%

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

των εργαζομένων τους οι επιχειρήσεις στους ακόλουθους κλάδους: - Τέχνες του θεάματος και θέατρα.

- Χώροι εκδηλώσεων και θεαμάτων.

- Διοργάνωση γάμων και εκδηλώσεων.

- Παιδότοποι. Από τις 14/1/2022 και έως τις 31/1/2022 επεκτείνεται η δυνατότητα να θέτουν σε αναστολή έως 25% των εργαζομένων τους και τουλάχιστον έναν εργαζόμενο οι επιχειρήσεις στους ακόλουθους κλάδους: - Εστίαση.

- Υπηρεσίες τροφοδοσίας εκδηλώσεων (catering).

- Ξενοδοχεία.

- Ταξιδιωτικά γραφεία και υπηρεσίες κρατήσεων.

- Κινηματογράφοι.

- Οργάνωση συνεδρίων και εμπορικών εκθέσεων.

- Γυμναστήρια.

- Αθλητική εκπαίδευση και αθλητικές δραστηριότητες.

- Σχολές χορού.

- Φυσική ευεξία.

- Πάρκα αναψυχής και θεματικά πάρκα.

- Καζίνο. Το κόστος της επέκτασης του μέτρου εκτιμάται σε 30 εκατ. ευρώ για το υπόλοιπο του μηνός Ιανουαρίου.

Ειδικό πρόγραμμα ενίσχυσης επιχειρήσεων επιλεγμένων κλάδων που πλήττονται σημαντικά, από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων Οι επιλέξιμοι κλάδοι περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων: - Οργάνωση συνεδρίων και εμπορικών εκθέσεων.

- Οργάνωση εκδηλώσεων.

- Υπηρεσίες τροφοδοσίας εκδηλώσεων (catering).

- Σχολές χορού. Νυχτερινά κέντρα διασκέδασης Προϋπόθεση για την εφαρμογή του προγράμματος αποτελεί η μείωση τζίρου μεταξύ 2019 και 2020 να υπερβαίνει το 50%. Το ύψος της ενίσχυσης καθορίζεται στο 8% επί του τζίρου του 2019, με ανώτατο όριο ενίσχυσης τα 400.000 ευρώ. Το κόστος του μέτρου εκτιμάται σε 42 εκατ. ευρώ, με χρη-

ματοδότηση από το ΕΣΠΑ-REACT EU.

«Πάγωμα» στις ρυθμίσεις οφειλών Ιανουαρίου Αναστολή καταβολής της δόσης Ιανουαρίου 2022 ρυθμισμένων οφειλών στη φορολογική διοίκηση επιχειρήσεων που πλήττονται σημαντικά και εργαζομένων των οποίων η σύμβαση εργασίας τίθεται προσωρινά σε αναστολή. Το κόστος εκτιμάται σε 8 εκατ. ευρώ. Στις επιχειρήσεις που πλήττονται σημαντικά (σύμφωνα με τη λίστα ΚΑΔ των οποίων το 100% των εργαζομένων δύναται να τεθεί σε προσωρινή αναστολή εργασίας ως ανωτέρω), παρέχεται η δυνατότητα αναστολής καταβολής της δόσης Ιανουαρίου 2022 ρυθμισμένων οφειλών στη φορολογική διοίκηση και η αποπληρωμή της μετατίθεται στο τέλος της ισχύουσας ρύθμισης. Για τους εργαζόμενους ανά την επικράτεια των οποίων η σύμβαση εργασίας τίθεται σε αναστολή, παρέχεται η δυνατότητα αναστολής καταβολής της δόσης Ιανουαρίου 2022 ρυθμισμένων οφειλών στη φορολογική διοίκηση και η αποπληρωμή της μετατίθεται στο τέλος της ισχύουσας ρύθμισης.

Πρόγραμμα «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ» Επεκτείνεται το Πρόγραμμα «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ» (που αναδείχθηκε σε σημαντικό εργαλείο στήριξης της απασχόλησης κατά την περίοδο της πανδημίας) έως και την 31η Μαρτίου 2022,

oikonomia 39

για εργαζομένους με εξαρτημένη σχέση εργασίας, πλήρους απασχόλησης κατά την 31η Οκτωβρίου 2021. Ο εργοδότης μπορεί να περιορίσει τον χρόνο του εργαζομένου έως και 50%, χωρίς μεταβολή της σχέσης εργασίας. Για τον χρόνο που δεν εργάζεται ο εργαζόμενος, το 60% της αμοιβής του καλύπτεται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό. Όσο ο εργαζόμενος είναι ενταγμένος στη «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ», δεν επιτρέπεται να απολυθεί.

Υποχρεωτική τηλεργασία Σε όσες περιπτώσεις καθίσταται δυνατό από τη φύση της εργασίας (π.χ. τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες), εφαρμόζεται η υποχρέωση των επιχειρήσεων να θέσουν σε καθεστώς τηλεργασίας έως και το 50% των εργαζομένων τους. Η τοποθέτηση εργαζομένων σε καθεστώς τηλεργασίας προαναγγέλλεται στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ. Για την εφαρμογή του εν λόγω μέτρου θα ισχύσουν αυτά που ίσχυσαν σε προηγούμενες περιόδους εφαρμογής του.

Κυλιόμενο ωράριο Εφαρμόζεται κυλιόμενο ωράριο προσέλευσης και αποχώρησης από την εργασία ώστε να υπάρξει αποσυμφόρηση των μέσων μαζικής μεταφοράς. Σ’ αυτή την περίπτωση θα υπάρξει εξειδίκευση μετά τις αναγκαίες συνεννοήσεις μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων.

40

AUTO

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2022 2021 BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

Επιμέλεια: ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

Hyundai Tucson

Καριέρα με βραβείο ■ Με τον βαρύτιμο τίτλο «Αυτοκίνητο της Χρονιάς 2022 για την Ελλάδα» θα κυκλοφορεί πλέον το Tucson.

Δ

ιαφορετικά πλέον θα κινείται στους δρόμους το Tucson, το SUV της Hyundai, καθώς για έναν ολόκληρο χρόνο θα φέρει το βραβείο «Αυτοκίνητο της Χρονιάς 2022 για την Ελλάδα». Είναι η πρώτη φορά στη 15χρονη ιστορία του θεσμού που η Hyundai κατακτά αυτό βραβείο. Το Tucson είναι το μοντέλο που άλλαξε την εικόνα της εταιρείας, που την πήγε πολύ πιο πέρα σε τεχνολογία, design, ποιότητα, χώρους, συνδεσιμότητα, οδική συμπεριφορά. Το Tucson διατίθεται με κινητήρες βενζίνης, πετρελαίου, υβριδικά συστήματα, από 136 ίππους έως 265 ίππους, με αυτόματα και μηχανικά κιβώτια ταχυτήτων και κίνηση στους δύο ή σε όλους τους τροχούς, καλύπτοντας έτσι ένα μεγάλο εύρος αγοραστών. Οι τιμές αρχίζουν από τα 26.490 ευρώ.

motori.gr όλος ο κόσμος του

AUTO 41

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Citroen C5 Aircross

Πιο εντυπωσιακή

■ H ναυαρχίδα της Citroen στα SUV, το C5 Aircross, πέρασε από το σχεδιαστικό τμήμα και οι επεμβάσεις που δέχτηκε την έκαναν ακόμα πιο όμορφη.

Ο

ι σχεδιαστικές αλλαγές γίνονται αμέσως αισθητές στο γαλλικό αυτοκίνητο κυρίως στο μπροστινό, μέρος με τους προβολείς να παραμένουν δύο επιπέδων, ενσωματώνοντας διπλά Led φώτα ημέρας. Διαφορετική η μάσκα με φωτιζόμενες επιχρωμιωμένες λωρίδες, καθώς φέρει πολύ μικρά Led, διακεκομμένα, δημιουργώντας ένα έξυπνο και διαφορετικό τρικ. Διαφορετικός είναι και ο προφυλακτήρας, με πολλές σχεδιαστικές λεπτομέρειες. Νέα σχεδίαση φέρουν και οι ζάντες 18 ιντσών, ενώ Led είναι και τα πίσω φώτα. Στο εσωτερικό η οθόνη αφής είναι 10 ιντσών και βρίσκεται

στην κορυφή της κεντρικής κονσόλας. Μικροεπεμβάσεις έγιναν στους κεντρικούς αεραγωγούς και στη βάση της κεντρικής κονσόλας, ενώ ο επιλογέας του αυτόματου κιβωτίου αντικαταστάθηκε από έναν κομψό state of art...

Eπίσης τα καθίσματα τεχνολογίας Advanced Comfort είναι ακόμα πιο άνετα, καθώς διαθέτουν πρόσθετη επένδυση, ενώ υποστηρίζουν λειτουργίες θέρμανσης και μασάζ. Στην γκάμα των κινητήρων βενζίνης και πετρελαίου δεν υπάρχουν αφίξεις ή αποχωρήσεις, ενώ διατηρείται και η plug-in υβριδική του έκδοση. Απόβαση στην Ευρώπη το ανανεωμένο C5 Aircross έχει προγραμματίσει να κάνει το ερχόμενο καλοκαίρι.

αυτοκινήτου στην οθόνη σας

42

σελιδεσ ιστοριασ

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2022 2021 BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

Τα εμβληματικά έργα του Αντόνι Γκαουντί Τoυ K.A. φραγκουλη

Σ

τις 10 Ιουνίου 1926, πεθαίνει ο σπουδαίος Καταλανός αρχιτέκτονας Αντόνι Γκαουντί. Ο Γκαουντί υπήρξε η ηγετική μορφή του καταλανικού μοντερνισμού και η δουλειά του ήταν εντελώς πρωτότυπη, φέροντας επιρροές, μεταξύ άλλων, από την ισλαμική και τη γοτθική αρχιτεκτονική. Υπήρξε βαθιά θρησκευόμενος και το έργο της ζωής του ήταν η Σαγράδα Φαμίλια, ο εμβληματικός ναός που έμεινε ημιτελής μετά τον θάνατό του. Τα έργα του προσδίδουν στη Βαρκελώνη, την πόλη στην οποία έζησε και μεγαλούργησε, ξεχωριστό χαρακτήρα, ενώ συγκεντρώνουν χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο.

Μέγαρο Γκουέλ Το Μέγαρο Γκουέλ ήταν το πρώτο μεγάλο κτίριο που σχεδίασε ο Αντόνι Γκαουντί στο κέντρο της Βαρκελώνης και με αυτό η φήμη του εκτοξεύτηκε. Βρίσκεται κοντά στον κεντρικό πεζόδρομο Λα Ράμπλα και ολοκληρώθηκε το 1888, μετά από ανάθεση του βιομηχάνου και προστάτη του αρχιτέκτονα Εουσέμπι Γκουέλ. Η έπαυλη βρίσκεται σε ένα μικρό οικόπεδο σε κάποιο στενό δρομάκι και ο Γκαουντί, για να δώσει αίσθηση ευρυχωρίας, την ανέπτυξε σε οκτώ επίπεδα και χρησιμοποίησε σκαλιστά χωρίσματα, κόγχες και γαλαρίες. Στην κεντρική αίθουσα μουσικής πραγματοποιούνταν κονσέρτα και δεξιώ-

σεις, στις οποίες παρευρισκόταν η οικονομική και κοινωνική ελίτ της πόλης. Πάνω από την τετράγωνη κεντρική αίθουσα που συμβολίζει τη γη υψώνεται ο τρούλος-ουρανός του κτιρίου. Πάνω του ξεχωρίζουν η σφαίρα του κόσμου, ο ηλιακός δίσκος και ο χριστιανικός σταυρός. Η σπειροειδής ράμπα για τις άμαξες προδίδει την αγάπη του αρχιτέκτονα για τις καμπύλες, αγάπη που εκφράστηκε στην απόλυτη μορφή της με την κυματοειδή πρόσοψη της Κάζα Μιλά.

Πάρκο Γκουέλ Το Πάρκο Γκουέλ, που ανακηρύχθηκε το 1984 Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO, είναι η πιο πολύχρωμη δημιουργία του Αντόνι Γκαουντί και ένα από τα μεγαλύτερα αρχιτεκτονικά συμπλέγματα της Ευρώπης. Πρόκειται για παραγγελία του Εουσέμπι Γκουέλ και προβλεπόταν να περιλαμβάνει δημόσια κτίρια και εξήντα κατοικίες προς πώληση, όμως σχεδόν τίποτε από όλα αυτά δεν υλοποιήθηκε. Το Πάρκο Γκουέλ ολοκληρώθηκε γύρω στο 1914 και η είσοδος με τα δύο περίπτερα και τη μεγάλη σκάλα με την πολύχρωμη σαλαμάνδρα, που έγινε το σύμβολό του, άνοιξε για τους κατοίκους της πόλης το 1922. Το «Δωμάτιο με τις εκατό κολόνες», μια κλειστή αγορά διακοσμημένη με γυαλί και τα χαρακτηριστικά κεραμικά μωσαϊκά του αρχιτέκτονα, εντυπωσιάζει τους επισκέπτες, καθώς και η Γκραν Πλάσα Σιρκουλάρ,

σελιδεσ ιστοριασ

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

ένας ανοιχτός χώρος με πολύχρωμα μωσαϊκά, εντυπωσιακή θέα στην πόλη και το μακρύτερο ίσως παγκάκι στον κόσμο, μήκους 152 μέτρων, που σχεδίασε ο Ζουζέπ Ζουζόλ. Μέσα στο πάρκο υπάρχει και λειτουργεί ως μουσείο το σπίτι όπου έζησε ο Γκαουντί με τον πατέρα και την ανιψιά του από το 1906 έως το 1926, έργο του Φρανσέσκ Μπερένγκουερ.

Κάζα Μπατλό Η Κάζα Μπατλό χτίστηκε το 1877 και ήταν ένα κτίριο που ακολουθούσε τις αρχές του εκλεκτικισμού του 19ου αιώνα. Το 1900 αγοράστηκε από τον βιομήχανο Josep Batlló, ο οποίος το επέλεξε λόγω της θέσης του με σκοπό να το γκρεμίσει και να φτιάξει ένα εντυπωσιακό σπίτι που θα ξεχώριζε ανάμεσα στις επαύλεις της λεωφόρου Passeig de Gràcia. Το 1904 προσλαμβάνει τον Αντόνι Γκαουντί, ζητώντας του να δημιουργήσει κάτι μοναδικό, χωρίς να του θέσει κανέναν περιορισμό. Ο αρχιτέκτονας τον πείθει ότι είναι σε θέση να ανακατασκευάσει το υπάρχον οίκημα με τις τεχνικές του μοντερνισμού και της αρ νουβό και το 1906 του παραδίδει ένα άκρως εκκεντρικό κτίριο που, λόγω της εμφάνισής του, που θυμίζει κόκαλα, είναι γνωστό και ως «Σπίτι των Οστών». Το ισόγειο του κτιρίου έχει ακανόνιστα, οβάλ παράθυρα και ο πέτρινος τοίχος του μοιάζει ρευστός, ενώ η πρόσοψη είναι διακοσμημένη με πολύχρωμα μωσαϊκά από σπασμένα κεραμικά πλακίδια. Πόλος έλξης για τους επισκέπτες είναι η στέγη, που μοιάζει με πλάτη δράκου ή δεινοσαύρου – κάποιοι θεωρούν πως παραπέμπει στον δράκο που σκότωσε ο Άγιος Γεώργιος, ο προστάτης της Καταλονίας, καθώς δίπλα του βρί-

σκεται ένας πυργίσκος που καταλήγει σε σταυρό.

Κάζα Μιλά Η Κάζα Μιλά, γνωστή και ως Λα Πεδρέρα (λατομείο στα καταλανικά), ήταν το τελευταίο έργο του Γκαουντί πριν αφοσιωθεί εξ ολοκλήρου στη Σαγράδα Φαμίλια. Έχει χαρακτηριστεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO και για πολλούς είναι το σπουδαιότερο από τα δημιουργήματα του Καταλανού αρχιτέκτονα. Η Πεδρέρα, που κατασκευάστηκε μεταξύ του 1906 και 1910, ήταν ένα κτίριο παντελώς διαφορετικό από εκείνα της εποχής, με αποτέλεσμα να χλευαστεί από τους διανοούμενους της Βαρκελώνης, ενώ απογοήτευσε και την οικογένεια Μιλά, για κατοικία της οποίας προοριζόταν. Πρόκειται για μια οκταώροφη γωνιακή πολυκατοικία με κυματοειδή πρόσοψη, η οποία εκτείνεται γύρω από δύο κυκλικές αυλές, ενώ στο υπόγειό της βρίσκεται ο πρώτος χώρος στάθμευσης της πόλης. Το πρωτοποριακό κτίριο διαθέτει τέλειο εξαερισμό, είναι κατασκευασμένο από σίδερο και σκυρόδεμα και πουθενά δεν υπάρχουν ευθείες γραμμές. Ο αρχιτέκτονας έχει επιμεληθεί και το εσωτερικό του, ενώ στη στέγη του ο επισκέπτης εντυπωσιάζεται από τα σουρεαλιστικά γλυπτά, τα οποία στην πραγματικότητα είναι οι αεραγωγοί και οι καμινάδες της πολυκατοικίας. Στην τρομακτική τους όψη, που θυμίζει τον Πόλεμο των Άστρων, οφείλεται ο χαρακτηρισμός «εσπανταμπρούσες», που σημαίνει ξόρκια μαγισσών. Το κτίριο ανακαινίστηκε το 1996 και ένα τμήμα του λειτουργεί ως μουσείο, ενώ κάποια από τα διαμερίσματα εξακολουθούν να κατοικούνται από τους κληρονόμους των πρώτων ιδιοκτητών.

Σαγράδα Φαμίλια Templo Expiatorio de la Sagrada Familia (Εξαγνιστικός Ναός της Ιερής Οικογένειας) είναι το πλήρες όνομα της πιο ιδιόμορφης εκκλησίας της Ευρώπης που υπήρξε magnum opus του Αντόνι Γκαουντί, ενώ σήμερα είναι το έμβλημα της Βαρκελώνης και Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Το έργο ανατέθηκε στον Γκαουντί το 1883, έναν χρόνο μετά την έναρξή του, και εκείνος άλλαξε κυριολεκτικά τα πάντα στα σχέδια, αντλώντας έμπνευση κυρίως από τη φύση. Ο βαθιά θρησκευόμενος αρχιτέκτονας φρόντισε το κεντρικό κωδωνοστάσιο του Ιησού Χριστού, το ψηλότερο στον κόσμο με ύψος 170 μέτρα, να είναι ένα μέτρο χαμηλότερο από τον κοντινό λόφο Montjuïc από σεβασμό, καθώς πίστευε ότι «αν η Φύση είναι το έργο του Θεού και οι αρχιτεκτονικές μορφές πηγάζουν από τη Φύση, τότε το έργο του Θεού συνεχίζεται διαμέσου των αρχιτεκτόνων». Για 16 χρόνια ο Γκαουντί έζησε μέσα στον υπό ανέγερση ναό σαν ερημίτης και όταν πέθανε −τρεις μέρες αφού τον παρέσυρε τραμ, ο οδηγός του οποίου πέρασε τον ρακένδυτο άντρα για ζητιάνο−, ενταφιάστηκε στην κρύπτη του καθεδρικού. Ο ναός

τότε είχε ολοκληρωθεί κατά το 20% περίπου, ενώ μόνο ένας πύργος από την πρόσοψη της Γέννησης, τη μία από τις τρεις προσόψεις της Σαγράδα Φαμίλια, είχε υψωθεί. Το έργο συνεχίστηκε μέχρι τον ισπανικό εμφύλιο, κατά τη διάρκεια του οποίου καταστράφηκε το εργαστήριο του Γκαουντί, μαζί με τα σχέδια του καθεδρικού. Η κατασκευή του ναού, που συνεχίζεται από το τέλος του εμφυλίου μέχρι σήμερα, αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2026, οπότε και συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τον θάνατο του αρχιτέκτονα. Η ανοικοδόμηση βασίζεται σε εκδοχές των χαμένων σχεδίων, αλλά και σε σχέδια άλλων αρχιτεκτόνων, που πολλές φορές προκαλούν διαμάχες ανάμεσα στους κατοίκους της πόλης. Σύμφωνα με τους ειδικούς, αν η κατασκευή του ναού συνεχιζόταν με τις τεχνικές που χρησιμοποιούνταν όταν ξεκίνησε η ανέγερσή του, θα χρειάζονταν τουλάχιστον εκατό χρόνια ακόμα για την ολοκλήρωσή του. Ο Αντόνι Γκαουντί δεν φαίνεται να ανησυχούσε γι' αυτό, όπως μαρτυρά η φράση που του αποδίδεται: «Ο πελάτης μου δεν βιάζεται».

43

44

press button

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2022 2021 BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

Δικαίωση για Μυτιληναίο

Έ

πειτα από μια αντιδικία στην Επιτροπή Ανταγωνισμού και στα πολιτικά δικαστήρια, που κράτησε πέντε χρόνια, η Επιτροπή έκανε δεκτή την καταγγελία που είχε κάνει η Μυτιληναίος τον Σεπτέμβριο 2016 κατά της IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ (πρώην S&B). Έκρινε ότι η IMERYS καταχράστηκε τη δεσπόζουσα θέση της στην αγορά και επέβαλε στον εξαρτημένο από αυτή και επί πενήντα και πλέον χρόνια πελάτη της (ΑτΕ/Μυτιληναίος), καταχρηστικούς όρους προμήθειας του βωξίτη, που είναι η βασική πρώτη ύλη για την παραγωγή αλουμίνας και αλουμινίου. Η κατάχρηση, σύμφωνα με την απόφαση, πραγματοποιήθηκε μέσω υπερβολικής και αδικαιολόγητης -από εμπορικής άποψης- αύξησης της τιμής και δραματικής μείωσης των ποσοτήτων που παράγει και παραδίδει. Η απόφαση της Επιτροπής αναμένεται ότι θα δημοσιευθεί σύντομα και θα υποχρεώνει την IMERYS να απέχει από καταχρηστικές συμπεριφορές, καταλογίζοντας και σημαντικού μεγέθους πρόστιμα. Η αντιδικία θα συνεχιστεί στα πολιτικά δικαστήρια για τον καθορισμό των όρων προμήθειας και ενδεχομένως τον καταλογισμό αποζημιώσεων για το διάστημα που έλαβε χώρα η κατάχρηση.

Και στα υποθηκοφυλακεία Με την ευκαιρία, να αναφέρουμε για τη Μυτιληναίος ότι εξέπληξε αρκετούς στην αγορά με την παρουσία της ως μέλος κοινοπραξίας στον μεγάλο διαγωνισμό ύψους 310 εκατ. ευρώ για τα ψηφιακά υποθηκοφυλακεία, όπου το «παρών» έδωσαν επίσης γνωστοί όμιλοι από τον κλάδο της πληροφορικής, της τεχνολογίας και των τηλεπικοινωνιών. Ωστόσο, στη Μυτιληναίος λένε ότι θεωρούν το αντικείμενο του διαγω-

νισμού ως έργο project management και προτάσσουν τη μεγάλη εμπειρία που έχουν σε τέτοια έργα, δηλώνοντας πως προτίθενται να συμμετάσχουν σε ανάλογους διαγωνισμούς στο μέλλον. Σημειώνεται πως προσφορές κατέθεσαν ο OTE, η Wind με την Iron Mountain, η Vodafone με τις Cosmos Business Systems, Geoanalysis και Q&R, η Mυτιληναίος με τις Globitel και Master, η Intrasoft International με την Profile και η Unisystems με την ONEX.

Πώς το «Καραβάκι» συνεχίζει το ταξίδι του με αποδόσεις 1.100%! Με κεφαλαιοποίηση 67 εκατ. ευρώ και νέα πολυετή υψηλά ή απόδοση πάνω από 1.100% εδώ και τέσσερα χρόνια η μετοχή της Παπουτσάνης συνεχίζει να μοιράζει συγκινήσεις. Η Beta Χρηματιστηριακή από τον περασμένο Νοέμβριο έχει δώσει τιμή στόχο πάνω από τα 4 ευρώ, ενώ έχει συμπεριληφθεί στο portfolio με τους προτεινόμενους τίτλους για το 2022 της Ν. Χρυσοχοΐδης ΑΕΠΕΥ. Η κεφαλαιοποίηση της Παπουτσάνης προσεγγίζει τα 63 εκατ. ευρώ με την τιμή οριακά πάνω από τα

2,3 ευρώ και χαμηλό 52 εβδομάδων τα 2,08 ευρώ. Πρόκειται για ιδιαίτερα σταθερές συνθήκες διαπραγμάτευσης, σχολιάζουν οι αναλυτές, και πλέον θα απαιτηθεί «το κάτι παραπάνω» (σύμφωνα με την ποδοσφαιρική ορολογία) για να μπορέσει το «Καραβάκι», το σήμα κατατεθέν του Παπουτσάνη, που προ δεκαετίας βρέθηκε στα όρια της χρεοκοπίας, να συνεχίζει το ταξίδι του στο ελληνικό επιχειρείν. Σύμφωνα με τις επισημάνσεις των αναλυτών, η Παπουτσάνης «πατάει»

σε δύο βάρκες. Πρώτον, έχει μπει δυναμικά από το ξεκίνημα της πανδημίας στην παραγωγή αντισηπτικών και προϊόντων ατομικής υγιεινής τα οποία σπάνε όλα τα ρεκόρ πωλήσεων (μαζί με τις μάσκες). Δεύτερον, για το 2022 εκτιμάται ότι θα γίνει ρεκόρ αφίξεων με περισσότερους από 30 εκατ. επισκέπτες στη χώρα, οι οποίοι θα πρέπει να φιλοξενηθούν σε καταλύματα και ξενοδοχεία που αποτελούν τους υπ’ αριθμόν ένα πελάτες της Παπουτσάνης.

BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

Οι δύο άνθρωποι

Πορεία

Δέκα χρόνια μετά, θα είχε ενδιαφέρον το πώς δύο άνθρωποι από το παλαιό management της Plias (όπως λεγόταν τότε η Παπουτσάνης), όταν ανήκε στον Χάρη Δαυίδ, οι κ.κ. Μενέλαος Τασόπουλος, διευθύνων σύμβουλος και Γεώργιος Γκάτζαρος (πρόεδρος), χωρίς πλάτες θα κατάφερναν να προσδώσουν τη χαμένη αίγλη της σαπωνοποιίας. Το 2020 η Παπουτσάνης εμφάνισε πωλήσεις πάνω από 40 εκατ. ευρώ. Και στο 9μηνο της τρέχουσας χρήσης οι πωλήσεις ξεπέρασαν τα 38,5 εκατ. ευρώ. Σημειωτέον ότι το 2020 η χρονιά για τον τουρισμό δεν ήταν καλή, αφού η χώρα άνοιξε για τους επισκέπτες της μόλις τον Ιούλιο… Τα δε καθαρά κέρδη ήταν 3,8 για το σύνολο της χρήσης και στο φετινό 9μηνο ξεπερνούν τα 4 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία ιδρύθηκε το 1870 στο Πλωμάρι της Λέσβου από τον Δημήτρη Παπουτσάνη, ο οποίος με πρώτη ύλη τα φυτικά έλαια ίδρυσε τη φερώνυμη σαπωνοποιία, καθώς αντιλήφθηκε πολύ γρήγορα την ανάγκη της σαπωνοβιομηχανίας. Το 1899 οι τρεις γιοί του ίδρυσαν την πρώτη εταιρεία Παπουτσάνης, ενώ το 1913 οι εγκαταστάσεις μεταφέρθηκαν στον Πειραιά.

Από το 1917 έως το 1936 που ξεκίνησε η αρωματική σαπωνοποιία, το εργοστάσιο Παπουτσάνη του Πειραιά παρήγε πράσινο σαπούνι μπουγάδας και κύβους σαπουνιού Μασσαλίας. Το διώροφο αυτό εργοστάσιο λειτούργησε έως το χειμώνα του ’44, οπότε και καταστράφηκε ολοκληρωτικά στον βομβαρδισμό του Πειραιά. Έναν χρόνο μετά τον βομβαρδισμό φτιάχτηκε νέο εργοστάσιο, ενώ το 1967

press button 45

η μονάδα μεταφέρθηκε στην Κάτω Κηφισιά, όπου χτίστηκαν καινούργιες εγκαταστάσεις. Η εταιρεία εισήχθη στο Χρηματιστήριο Αθηνών στις 16 Αυγούστου του 1972, ενώ στις αρχές του 1990 η οικογένεια Παπουτσάνη μεταβίβασε τις μετοχές στον όμιλο Δαυίδ. Το 2001 δημιουργήθηκε το σύγχρονο εργοστάσιο παραγωγής προϊόντων προσωπικής φροντίδας στη Ριτσώνα Ευβοίας, σε οικόπεδο 60.000τ.μ.

Ικτίνος Στοίχημα αποτελεί για την οικογένεια Χαϊδά η εικόνα της μετοχής της Ικτίνος, η οποία αφενός δεν έχει ακολουθήσει την αγορά ή άλλες ομοειδείς επιχειρήσεις, αφετέρου η αποτίμησή της σε άλλες εποχές θα αποτελούσε δέλεαρ. Κι αν η πορεία της εισηγμένης από τρίμηνο σε τρίμηνο δείχνει να επηρεάζεται από το ωστικό κύμα της πανδημίας, άλλαξε εγκαίρως την στρατηγική της. Λόγω της δεδομένης κατάστασης με την πανδημία στην αγορά της Κίνας και των απρόβλεπτων εξελίξεων, τόσο στην αγορά ενέργειας όσο και στην εφοδιαστική αλυσίδα, επιχειρεί να μειώσει τον κίνδυνο εξάρτησής της από τη συγκεκριμένη αγορά και έχει επικεντρώσει τη στρατηγική της στην αύξηση της διασποράς, αλλά και των πωλήσεων ημικατεργασμένων και τελικών προϊόντων, αλλάζοντας το μείγμα πωλήσεων με αύξηση κατά 40% των εν λόγω προϊόντων στο πρώτο εννεάμηνο του 2021, έναντι της αντίστοιχης περσινής περιόδου με ταυτόχρονη σταθεροποίηση, στα περσινά επίπεδα, στις πωλήσεις ακατέργαστου υλικού. Η εταιρεία αναμένεται να είναι κερδοφόρα για τη χρήση του 2021, ωστόσο το τρίτο τρίμηνο του 2021 δεν ακολούθησε την ανοδική πορεία του πρώτου εξαμήνου της χρήσης, παρουσιάζοντας ύφεση, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί και το τελευταίο τρίμηνο του 2021. Η εικόνα της μετοχής όμως απασχολεί σφόδρα τη διοίκηση της εταιρείας, η οποία αντιμετώπισε επιτυχώς την κρίση της προηγούμενης δεκαετίας. Και για τον λόγο αυτόν οι βασικοί μέτοχοι, οι κυρίες Ιουλία, Αναστασία και Λυδία Χαϊδά, στην εκπνοή του χρόνου προβαίνουν σε αγορές μετοχών. Μόλις στις 29/12 αγόρασαν συνολικά 45 χιλιάδες τεμάχια, θέλοντας να στείλουν το μήνυμα στην αγορά ότι είναι «πάνω» από τη μετοχή και δεν έχουν σκοπό να αφήσουν τίποτα στην τύχη του.

46 teλευταια λεξη

BUSINESS ENERGY I ΑΠΡΙΛΙΟΣ2022 2021 BUSINESS ENERGY I ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ BUSINESS ENERGY I ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

Τα χρηματιστηριακά γραμμάτια που θα πληρωθούν φέτος

Τ

Του Στ. Κ. Χαρίτου

ην ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές έχει δρομολογηθεί η αύξηση κεφαλαίου της Ιντρακάτ του Σωκράτη Κόκκαλη. Προς το παρόν, επτά χρηματιστηριακά stories κληροδοτεί το 2021 στο 2022. ΟΤΕ, Εθνική, Eurobank, ΕΧΑΕ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Φουρλής και Jumbo είναι οι μετοχές εκείνες που το τελευταίο διάστημα αφήνουν υποσχέσεις για το 2022. Πρόκειται για χαρτιά τα οποία περιλαμβάνονται άλλωστε στις προτάσεις των χρηματιστηριακών εταιρειών την τελευταία εβδομάδα και στα επώνυμα σχόλια των χρηματιστών στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Για τον ΟΤΕ, με υψηλό 52 εβδομάδων πάνω από τα 17 ευρώ, στην πρόσφατη ενημέρωση αναφορικά με το επενδυτικό πρόγραμμα-μαμούθ στις οπτικές ίνες έως το 2027, συνολικού ύψους 3 δισ. ευρώ, ο Μιχάλης Τσαμάζ είπε ότι δεν πρόκειται να επηρεαστεί η μερισματική πολιτική του Οργανισμού. Άρα, λοιπόν, οι επενδυτές ξέρουν ότι αγοράζουν μία μετοχή που αντιπροσωπεύει έναν ισχυρό όμιλο με growth, ισχυρό management και το σημαντικότερο για τον μικρομέτοχο, εξασφαλισμένο μέρισμα.

H Εθνική έχει μπροστά της δύο σημαντικά νέα. Σύμφωνα με πληροφορίες, είναι δεδομένη η βούληση της κυβέρνησης να μειώσει το ΤΧΣ αισθητά τη συμμετοχή του στη μετοχή, που πλέον διαμορφώνεται στο 40%. Ταυτόχρονα και η διοίκηση της Εθνικής μιλάει για επιστροφή στα μερίσματα. Η διοίκηση της Eurobank ήταν η πρώτη που μίλησε για διανομή μερίσματος από την επόμενη

χρονιά. Ταυτόχρονα και στις δύο τράπεζες η μείωση των κόκκινων δανείων αγγίζει πια μονοψήφια ποσοστά. Η JP Morgan στην τελευταία της έκθεση πρότεινε για τη Eurobank νέα τιμή- στόχο τα 1,30 ευρώ, από 1,20 ευρώ προηγουμένως. Μάλιστα, ο οίκος προτείνει αυξημένες θέσεις στη μετοχή. Για την Εθνική Τράπεζα, ο οίκος έδινε νέα τιμή- στόχο στα 4 ευρώ, από 3,30 ευρώ προηγουμένως. Κι εδώ δίνεται σύσταση overweight, για αυξημένες θέσεις στη θέση. Η ΕΧΑΕ, παρά τις χαμηλές διακυμάνσεις, έχει μπροστά της την αλλαγή του management, για το οποίο οριστικές αποφάσεις θα πρέπει να αναμένονται όχι νωρίτερα από το τέλος Ιανουαρίου. Η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ διευρύνει το χαρτοφυλάκιό της με την απόκτηση της Εγνατίας, ενώ η Τέρνα Ενεργειακή έχει το μεγαλύτερο υπό διαχείριση χαρτοφυλάκιο αιολικής ενέργειας, όχι μόνο στην

Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως. Ταυτόχρονα και οι δύο μετοχές έχουν ισχυρούς μετόχους, Γιώργο Περιστέρη, Μαριάννα Λάτση και Βαγγέλη Μαρινάκη αντίστοιχα. Το Jumbo, παρά τις δυσκολίες από την αύξηση του μεταφορικού κόστους των προϊόντων του από την Κίνα, συνεχίζει να επιβραβεύει τους μετόχους του με νέα διανομή κερδών 0,38 ευρώ στο τέλος Ιανουαρίου. Η συνεχής διανομή μερισμάτων πάντως δεν παύει να απασχολεί την αγορά για τις προθέσεις του Απόστολου Βακάκη σε ό,τι αφορά με τη συμμετοχή του στην εταιρεία. Τέλος, ο Φουρλής δρομολογεί την είσοδο της Trade Estate στο Χρηματιστήριο εντός του α’ 6μήνου του 2022. Η κεφαλαιοποίηση του ομίλου διαμορφώνεται πάνω από τα 203 εκατ. ευρώ, όταν η αξία χαρτοφυλακίου ακινήτων της θυγατρικής του αγγίζει ή και ξεπερνάει το ύψος της χρηματιστηριακής αξίας του ομίλου.