ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΕΣ ΛΟΓΩ ΤΕΧΝΩΝ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2019

ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΕΣ Λ O ΓΩ ΤΕΧΝΩΝ ΤΕΥΧΟΣ 29 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2019

ΠΡΟΣΩΠΑ - ΒΙΒΛΙΑ - ΤΑΞΙΔΙΑ - ΔΡΑΣΕΙΣ

ΜΗΝΙΑΙΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΝ Διανέμεται δωρεάν στο διαδίκτυο. Ιδιοκτησία του site thematofylakes.gr Οι απόψεις των συντακτών των δημοσιευμάτων δεν αποτελούν αναγκαία απόψεις των Θεματοφυλάκων Λόγω Τεχνών. thematofylakes.official@gmail.com

Συντακτική ομάδα Νεκταρία Πουλτσίδη Αγγελίνα Παπαθανασίου Ζωή Τσούρα Παναγιώτα Γκουτζουρέλα

Συνεργάτες τεύχους Χαρά Δελλή Μαργαρίτα Κατσίπη Βίκυ Ζηλιασκοπούλου Παρασκευή Εμμανουήλ Νάντια Κίσκα Νάγια Γ. Μητροπούλου Αγγελική Δαφτσίδου Δημήτρης Μπονόβας

Χρυσούλα Ζαφειράκη Χαρά Ξένου Ελισάβετ Κόλλια Ασημίνα Στασινοπούλου Ηλίας Τσιάρας Δημήτρης Μπουζάρας Αναστασία Ελευθεριάδου Αλέξανδρος Δαμουλιάνος Μαρία Σάντα

Στιγμές. Αυτό είναι η ζωή. Μικρές στιγμές. Ας δημιουργήσουμε μερικές. Μαζί.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

22 36 46 58 82 92 102 122 136 146 158 168 178 188

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ EVENTS

30 52 66 74 76

ΑΡΘΡΑ

ΠΕΡΙΕΧΟ

31 42 56 78 90 132 194

Αλίσια Παρσεκιάν Κωνσταντίνος Σπανός Κατερίνα Ευαγγέλου-Κίσσα Δήμητρα Μουσιώλη Στέλιος Ανατολίτης Μαρία Γεωργίου Σίση Σιακαβάρα Χαρά Κυριακοπούλου Δήμητρα Ελευθερίου Άννα Τσιαπούρη Αθηνά Μαλαπάνη Σωτήρης Παπασκουλής Σοφιάννα Παϊδούση Βασίλης Κουτσιαρής ΘΕΑΤΡΟ: Το Ελεύθερο Ζευγάρι ΘΕΑΤΡΟ: Η Μικρή μας Πόλη Φεστιβάλ Βιβλίου στο Ζάππειο ΘΕΑΤΡΟ: Η Σιωπή δεν είναι χρυσός ΦantastiCon 2019, πέμπτη συνεχή χρονιά Το πρώτο θέατρο της Αθήνας Elizabeth Taylor - Μια σταρ του Χόλιγουντ με ευαίσθητη καρδιά Ξενοδοχείο – βιβλιοθήκη στη Νάπολη Λαυρέντης Μαχαιρίτσας: Ποια πόλη, ποια χώρα...

James Dean - Ένα αστέρι που έδυσε γρήγορα Κατίνα Παξινού - Μια Ελληνίδα με Όσκαρ Μιχάλης Οικονόμου - Μεγάλοι Έλληνες Ζωγράφοι

ΟΜΕΝΑ 08 ΑΦΙΕΡΩΜΑ Εκδόσεις Κίτρινο Πατίνι

32 Λλάκης Μερμήγκης αφ’ υψηλού - Άννα Τσιαπούρη 98 Φραντζ Κλάφτα - Τα λόγια είναι περιττά - Κατερίνα Κρις 174 Μαμά, πού είσαι; - Αρετή Καράμπελα

34 54 88 100 120 130 156 166 172 176 186 202

Πριν - Anna Todd Αναμνήσεις και Εφιάλτες - Δήμητρα Ελευθερίου Και τώρα παύση - Χαρά Κυριακοπούλου Όσα αγαπήσεις θα ΄ ναι ξένα - Γεωργία Κακαλοπούλου Συζυγικό καθήκον - Χριστόφορος Βεϊνόγλου Είμαστε οι επιλογές μας - Απόστολος Ντόλκος Ένας Τούρκος στο σαλόνι μου - Ρούλα Σαμαϊλίδου Το αρπακτικό - Gil Scott-Heron Κάθε Ιούλιο επιστρέφω - Γιώργος Μολέσκης Δύο ιστορίες για ένα πρόσωπο - Δημήτρης Παπαδόπουλος Εκεί που ανήκω - Νεκταρία Μαρκάκη Εκεί που δεν με σπέρνουν - Στέφανος Παντελίδης

ΒΙΒΛΙΑ

Σύμη Βαρκελώνη Σαν Φρανσίσκο Πίζα

ΠΑΙΔΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ

14 68 114 150

Travel with a book

144 Αυγή και Χουάν - Στην Τελευταία Στροφή, Έλενα Αντωνίου

Free Call 210 300 9503-4

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ποια ιστορία κρύβεται πίσω από την ίδρυση του εκδοτικού σας οίκου; Μ.Κ. Δεν κρύβεται μόνο μία ιστορία, αλλά πολλές. Για την ακρίβεια «Κάθε φορά... μια ιστορία», όπως είναι και ο πρώτος τίτλος που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κίτρινο Πατίνι. Αλλά αν πρέπει να βρούμε κάτι πίσω από την ίδρυση, θα λέγαμε πως είναι η αγάπη για τη δημιουργία και τη φαντασία. Κάνατε όνειρα για την πορεία σας; Μ.Κ. Ακόμα κάνουμε, και πολλά μάλιστα. Γιατί όπως λέει και το αγαπημένο μας μότο: «Αν μπορείς να το ονειρευτείς, μπορείς και να το κάνεις!» Τι συναισθήματα σας έχει αφήσει όλο αυτό το ταξίδι ως σήμερα; Μ.Κ. Τη γλύκα και την ομορφιά που έχει μια παιδική ψυχή. Γιατί τι άλλο μπορεί να είναι το ταξίδι στον κόσμο των παραμυθιών εκτός από αθωότητα; Προωθείται η φιλαναγνωσία σε όσους ασχολούνται με τις εκδόσεις; Μ.Κ. Για μας η προώθηση της Φιλαναγνωσίας και της Φαντασίας είναι δύο «φ» που πάνε μαζί. Πιστεύουμε ακράδαντα πως η φαντασία θα έπρεπε να αποτελεί κύριο μάθημα στα σχολεία, όμως όχι χωρίς ενσυναίσθηση. Ενσυναίσθηση, φαντασία, κριτική σκέψη και γνώση είναι ένας ακαταμάχητος συνδυασμός για έναν καλύτερο κόσμο. Ποια στοιχεία είναι απαραίτητα για την επιτυχία του κάθε εκδοτικού; Μ.Κ. Νομίζω πως είναι τα ίδια στοιχεία που χρειάζεται κάθε εγχείρημα για να πετύχει: ψυχή και πάθος. Πέρα από τα βιβλία σας, ποιων εκδόσεων τα βιβλία θα βρει κάποιος στη βιβλιοθήκη σας; Μ.Κ. Στην Ελλάδα υπάρχουν, ευτυχώς, πάρα πολλοί εκδοτικοί οίκοι και η βιβλιοπαραγωγή είναι τεράστια. Οπότε, διαμάντια μπορεί να ανακαλύψει κανείς σε όλους τους οίκους κι εμείς προσπαθούμε να συλλέξουμε όσα περισσότερα μπορούμε. Πόσο βελτιώνει την καλή εκδοτική λειτουργία ο υγιής ανταγωνισμός; Μ.Κ. Δεν πιστεύουμε στον ανταγωνισμό, αλλά στη συνεργασία και την αλληλοϋποστήριξη. Και ευτυχώς, στον εκδοτικό κόσμο τουλάχιστον, αυτά τα στοιχεία επικρατούν. Όπως και οι άνθρωποι, οι υγιείς επιχειρήσεις δεν πρέπει να είναι «νησιά» χωρίς γέφυρες επικοινωνίας.

Ξεχωρίζετε κάποια συνεργασία που σας άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις; Μ.Κ. Κοιτάξτε, με τη σύζυγό μου έχουμε συντονίσει αρκετά εργαστήρια μυθοπλασίας τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Οπότε, με βεβαιότητα θα σας απαντούσα πως η συνεργασία με τα παιδιά είναι απείρως απολαυστικότερη από αυτή που μπορεί να έχει κανείς με οποιονδήποτε ενήλικα. Με ποια ευχή στο αναγνωστικό σας κοινό και τους φίλους του site των Θεματοφυλάκων Λόγω Τεχνών θέλετε να κλείσουμε; Μ.Κ. Με την ευχή να μην ξεχάσουν ποτέ τα παιδιά που υπήρξαν κάποτε!

Ο Μάνος Κρόκος για πολλά χρόνια εργάστηκε σαν διευθυντής παραγωγής σε μεγάλα εκδοτικά συγκροτήματα της Ελλάδας και του εξωτερικού, αλλά και ως art director στον χώρο της διαφήμισης. Με την εισαγωγή του διαδικτύου στον χώρο της επικοινωνίας, εφάρμοσε συνδυαστικά τις σπουδές του στη γραφιστική, τη φωτογραφία και τον προγραμματισμό ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του αφορά στην ανάπτυξη ιστοτόπων, διαδικτυακών, αλλά και ψηφιακών εφαρμογών. Τα τελευταία χρόνια έγραψε και υλοποίησε εκπαιδευτικές διαδραστικές εφαρμογές, παραμύθια και ψηφιακές εκδόσεις που κυκλοφορούν σε περισσότερες από οκτώ γλώσσες. Με τη σύντροφό του Λιάνα Δενεζάκη δημιούργησαν το παιγνιώδες εκπαιδευτικό υλικό «Παραμυθοκάρτες» με στόχο να δείξουν στα παιδιά έναν διασκεδαστικό τρόπο να επινοούν δικές τους αφηγήσεις. Μαζί έφτιαξαν τις εκδόσεις Κίτρινο Πατίνι, προκειμένου να δώσουν σε γονείς και εκπαιδευτικούς εργαλεία που θα αναπτύξουν τον περιγραφικό και αφηγηματικό λόγο των παιδιών, την δημιουργική φαντασία, την ενσυναίσθηση, την αγάπη για το διάβασμα και την κριτική σκέψη. Η ανταπόκριση που βρήκαν σε αυτό τους το εγχείρημα τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό τους έκανε να θέλουν να επεκταθούν στον χώρο των εκδόσεων. Μέχρι στιγμής υπάρχουν 6 διαφορετικά σετ Παραμυθοκαρτών ενώ ένα από αυτά έχει ήδη μεταφραστεί και κυκλοφορεί στα αγγλικά, ενώ αναμένουμε την κυκλοφορία τους και σε άλλες γλώσσες. Παράλληλα έχει εκδοθεί κι ένα παραμύθιι. Σύντομα θα κυκλοφορήσουν και νέα βιβλία από τις Εκδόσεις τους. Αρκετά συχνά επισκέπτεται σχολεία και βιβλιοθήκες στην Ελλάδα και το εξωτερικό προκειμένου να συντονίσει εργαστήρια μυθοπλασίας και να έρθει σε επαφή με τους μικρούς αναγνώστες του. Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του στην ηλεκτρονική διεύθυνση: info@kitrinopatini.gr

Σύμη

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Θα σας ταξιδέψουμε σε ένα μικρό αλλά πολύχρωμο νησί που ανήκει στα Δωδεκάνησα. Αναφερόμαστε στη Σύμη. Η ομορφιά της, λιτή και αρχοντική, ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια σας καθώς το πλοίο μπαίνει στο λιμάνι. Μπροστά σας αντικρίζετε, σα ζωντανή ζωγρα-φιά, έναν από τους ομορφότερους και μεγαλύτερους νεοκλασικούς οικισμούς της Ελλάδας. Νεοκλασικά σπίτια βαμμένα σε έντονα, ζεστά χρώματα, σκαρφαλω-μένα στα πετρώδη απότομα βουνά του νησιού, αντανακλούν το ένδοξο παρελθόν της Σύμης, με παράδοση στη σπογγαλιεία, τη ναυπηγική και την ξυλογλυπτική. Η πόλη της Σύμης εκτείνεται στο βόρειο τμήμα του νησιού και αποτελείται από δύο οικισμούς εξίσου όμορφους και γοητευτικούς. Την Άνω Σύμη (Χωριό) που απλώνεται ως την κορυφή του λόφου και τον Γιαλό, το ασφαλές λιμάνι του νησιού. Και οι δυο έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέοι οικισμοί.

Από το Γιαλό μπορείτε περπατώντας να φτάσετε ως τον Εμπορειό ή Νημπορειό, το δεύτερο λιμάνι της Σύμης, κουρνιασμένο στο μυχό ενός απάνεμου όρμου. Εδώ, θα συναντήσετε τα «Δώδεκα Σπήλαια», όπως ονομάζουν οι ντόπιοι τους δώδεκα υπόσκαφους θόλους που κατά τη βυζαντινή εποχή πιθανώς χρησίμευαν ως εργαστήρια ζωγραφικής και γλυπτικής. Αξίζει να επισκεφτεί κανείς το δάσος της περιοχής Κουρκουνιώτη, όπου έχουν αναστηλωθεί έντεκα πατητήρια από τα 120 που λειτουργούσαν παλαιότερα στο νησί, καθώς η Σύμη είχε ως τον 18ο αιώνα σημαντική παράδοση στην αμπελουργία.Εμείς, σε αυτό το ταξίδι, θα γνωρίσουμε τα μουσεία του νησιού, τις παραλίες του, και φυσικά θα σας παρουσιάσουμε και τα βιβλία που επιλέξαμε για σας.Ελάτε μαζί μας και σε αυτό το ταξίδι, γεμάτο χρώματα και ομορφιά.

Ναυτικό Μουσείο Σύμης

Δημιουργήθηκε το 1983, έχοντας ως πρωταρχικό σκοπό να στεγάσει οτιδήποτε σχετίζεται με την τεράστια ναυτική παράδοση του νησιού.

Αρχαιολογικό και Λαογραφικό Μουσείο

Το Αρχαιολογικό Λαογραφικό Μουσείο Σύμης στεγάζεται σε ένα παραδοσιακό αρχοντικό της οικογένειας Γιαννεσκή και βρίσκεται στη συνοικία Λιενί, στην Άνω Σύμη.

Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ του Πανορμίτη

Βρίσκεται στο χωριό Πανορμίτης, στη νότια πλευρά του νησιού, και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά σημεία λατρείας της Σύμης. Εορτάζει στις 8 Νοεμβρίου και την Πεντηκοστή.

Χώρα

Εμπορειός

Οι οικισμοί της Σύμης

Μαραθούντα

Πανορμίτης

Πεδί

...τίποτα στη ζωή δεν είναι δεδομένο. Γιατί για κάθε φως, υπάρχει κι ένα σκοτάδι.

Αλίσια Παρσεκιάν

Χαρά Δελλή

Συνέντευξη

Σήμερα προτείνεται κλασσικός χορός, με μαέστρο τη συγγραφέα Αλίσια Παρσεκιάν. Ας δέσουμε τις Πουέντ μας, απολαμβάνοντας μια όμορφη συνέντευξη… Είναι τιμή μου που συνομιλώ μαζί σας μετά την ανάγνωση του πρώτου σας βιβλίου, Πουέντ, 19 σπονδυλωτά διηγήματα για τη ζωή, μια νέα κυκλοφορία από τις Εκδόσεις Πηγή. Ήταν αρκετό δύσκολο να ανακαλύψω πράγματα για σας. Ποια είναι η Αλίσια; Πώς πειραματίστηκε με τη συγγραφή; Πώς συνδύασε τη διοίκηση επιχειρήσεων με τη λογοτεχνία; Αλ.Π: Η κουβέντα μας είναι μεγάλη μου τιμή, οι ερωτήσεις σας είναι συγκλονιστικές, μίλησαν κατευθείαν στην ψυχή μου.Αχ, το να μιλήσω για τον εαυτό μου, μου είναι πολύ δύσκολο, πραγματικά! Θα βάλω τα δυνατά μου, να προσπαθήσω να πω λίγα πράγματα για μένα… Η Αλίσια λατρεύει τη ζωή με το φως και τα σκοτάδια της, κάθε μέρα ανακαλύπτει πτυχές του εαυτού της, αγαπάει αστεί-

ρευτα την οικογένειά της και τους φίλους της, που είναι η δεύτερη οικογένειά της. Όλοι τους, είναι οι προσωπικοί της ήρωες, ο καθένας τους για έναν λόγο ξεχωριστό! Θαυμάζει τις μικρές στιγμές της καθημερινότητας και τις φυλάει στην καρδιά της, λατρεύει να διαβάζει, να γράφει, να πηγαίνει στο θέατρο, να περπατάει στη θάλασσα. Όντας πνεύμα ανήσυχο, ξεκίνησα να γράφω από την πρώτη γυμνασίου σ’ ένα μπλε τετράδιο, για τα όνειρά μου, για τις ανησυχίες μου, για τους φόβους μου, ξεκίνησα να φαντάζομαι πώς είναι η αγάπη, η φιλία κι αργότερα ο έρωτας… Αν έχουν πρόσωπο, αν μιλούν, πώς θα μπορούσα να τους αναγνωρίσω… Έπειτα ξεκίνησα να γράφω ιστορίες, στις οποίες ποτέ δεν έδινα τέλος, για να γυρίζω πάντα εκεί κοντά τους, να κρατώ τους ήρωες μου ζωντανούς, όχι μόνο στο χαρτί αλλά και στην καρδιά μου. Το ένα τετράδιο, έφερε κι άλλα κι άλλα, γέμισα ένα συρτάρι… Όσο περνούσαν τα χρόνια, η ανάγκη μου να εκφραστώ μέσα από τον γραπτό λόγο, γινόταν ολοένα και μεγαλύτερη.

Με τον προφορικό λόγο, είμαι νομίζω τσακωμένη από τα μαθητικά μου χρόνια, καθώς όταν φώναζες το όνομά μου θα σου απαντούσα μεν, αφού πρώτα το πρόσωπό μου γινόταν ροδοκόκκινο και χαιρετούσε το πάτωμα, από την ντροπή. Αρκετά χρόνια αργότερα ξεκίνησα να γράφω τις «Πουέντ», που πραγματοποίησαν την πρώτη τους εμφάνιση στο αναγνωστικό κοινό, το Μάρτιο. Εύχομαι στο μέλλον, να έρθουν κι άλλες συγγραφικές καταθέσεις ψυχής!Θεωρώ πως η συγγραφή και η διοίκηση επιχειρήσεων συνδυάστηκαν μ’ έναν τρόπο μαγικό, καθώς επικεντρώθηκα στο ανθρωποκεντρικό κομμάτι των σπουδών μου. Πάντα διάλεγα και εξακολουθώ να επιλέγω δρόμους που θα με φέρουν πιο κοντά στον άνθρωπο. Και συγγραφέας πλέον. Αναγνώστης είστε; Τι παίζει το ρόλο των πουέντ στη ζωή της κυρίας Παρσεκιάν και τι στην καθημερινή ζωή της Αλίσια; Γιατί, παρά το νεαρό της ηλικίας σας, επιλέξατε να μας μιλήσετε για τις μεταβλητές ρωγμές της ζωής; Αλ.Π.: Είμαι πρωτίστως αναγνώστης κι έπειτα συγγραφέας. Λατρεύω το διάβασμα, τα αναγνώσματα. Ταξιδεύουν ο νους και η ψυχή μου. Οι πουέντ στη ζωή της κυρίας Παρσεκιάν είναι ο ήλιος και ενίοτε η βροχή, το τρέξιμο κοντά στη φύση, το θέατρο, τα λουλούδια. Στην καθημερινή ζωή της Αλίσια, οι πουέντ μου είναι η οικογένειά μου και οι φίλοι μου -η δεύτερη οικογένειά μου-, τα χαμόγελά τους, οι συζητήσεις μας, οι στιγμές μας, το ηλιοβασίλεμα στη θάλασσα, το διάβασμα, η συγγραφή,

μια ζεστή αγκαλιά, το γιασεμί, ένα κεράκι σε κάποιο ξωκλήσι, μια προσευχή, ένα νανούρισμα. Στις «Πουέντ» γράφω όχι μόνο για την ευτυχία της ζωής αλλά και για την δυστυχία της. Για τις ρωγμές της που μεταβάλλονται κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε λεπτό, κάθε δευτερόλεπτο. Για εκείνες που μετατρέπονται αυτόματα σε μαχαίρια κι έχουν ως μοναδικό στόχο την καρδιά. Για καταστάσεις που λίγοπολύ, όλοι ως ένα βαθμό, έχουμε βιώσει στην ζωή μας. Επέλεξα να γράψω για εκείνες, για τις ρωγμές, γιατί είναι υπαρκτές, γιατί είναι ζωντανές. Γιατί συμβαίνουν. Γιατί τίποτα στην ζωή δεν είναι δεδομένο. Γιατί για κάθε φως, υπάρχει κι ένα σκοτάδι. Γιατί να ντρέπεται κάποιος που δεν επέλεξε να ζει στο σκοτάδι κι εντούτοις ζει; Αυτό ο κάποιος έχει φωνή και μιλάει ξεκάθαρα γι’ αυτό. Παλεύει μαζί του, με σθένος. Δεν είναι κανενός επιλογή το σκοτάδι, ούτε ντροπή η μάχη που δίνει για να αντικρίσει ξανά το φως. «Χωρίς το σκοτάδι τίποτα δεν γεννιέται, όπως χωρίς φως, τίποτα δεν ανθίζει». Μay Sarton. Βουτιά στα βαθιά, λοιπόν. Μητρική αγάπη, έρωτας, μνήμες, απώλειες, μυστικά, πόνος, φιλίες, πάθη, θάνατος. Παίζουν ρόλο στη ζωή σας τόσο απόλυτες έννοιες; Έχουν δύναμη να αλλάζουν χαρακτήρες; Ο χορός μπορεί να δράσει σαν κατευναστικό φάρμακο σε κάποια από τα παραπάνω ή στην απουσία τους;. Αλ.Π.: Σαφώς και στη ζωή μου, παίζουν ρόλο τόσο απόλυτες έννοιες, κομβικό

θα μπορούσα να τον χαρακτηρίσω. Η απολυτότητά της, πιστεύω πως έχει την δύναμη να μεταβάλλει κι εν γένει να αλλάζει χαρακτήρες. Η μεταβολή ή/και η αλλαγή που μπορούν να επιφέρουν στον καθένα από εμάς, είναι μια υπόθεση τελείως προσωπική, καθώς ο καθένας μας είναι μοναδικός.Ο χορός μπορεί να συμβάλλει καταπραϋντικά στις περισσότερες από τις παραπάνω έννοιες. Μόνο εμείς γνωρίζουμε σε ποιες έννοιες, πόσο μπορεί να δράσει ο χορός και ποια θα είναι η διάρκεια της δράσης του.Ο χορός απελευθερώνει, ολοκληρωτικά, τολμώ να πω. Δεν έχεις λέξεις να μιλήσεις, εκφράζεσαι μόνο με το σώμα σου. Όλα όσα συμβαίνουν μέσα σου κι έξω από εσένα, αναδύονται στην επιφάνεια και χορεύουν…χορεύουν… Πώς χαρακτηρίζετε εσείς, με πέντε επιθετικούς προσδιορισμούς, τη Δανάη; Μοιράζεστε κοινά στοιχεία μαζί της; Έχετε μεγάλες διαφορές; Αλ.Π.: Ατόφια, ευαίσθητη, αγνή, ονειροπόλα, μαχήτρια, είναι η Δανάη. Μοιράζομαι κοινά στοιχεία μαζί της, έχουμε και τις διαφορές μας. Το πιο κοινό μας στοιχείο είναι η βαθιά μας πίστη στην αγάπη και στους ανθρώπους. Η μεγαλύτερη μας διαφορά, θα έλεγα πως είναι η απολυτότητα της. “Τις χαρακιές σου, Έρωτα, τις έχω πάνω μου, έχουν τρυπώσει βαθιά μέσα στο πετσί μου. Ανελέητος, ασίγαστος είσαι. Κοντά σου, φύτεψα την ελπίδα μου. Την ξερίζωσα, όμως, με τα ίδια μου τα χέρια. Την πήρα μαζί μου, την κουβάλησα σε κρίσιμη κατάσταση. Τη μετέφερα αλλού, μήπως πάψει να ψυχορραγεί. Βρίσκεται σε

Τέχνη και έρωτας μοιάζουν να είναι συγκοινωνούντα δοχεία. τεχνητό κώμα, προς το παρόν. Έρωτα, εξαφανίσου. Σε παρακαλώ, μην με ξαναενοχλήσεις, μην ξαναρθείς.” Παντρεύονται εύκολα ο έρωτας με την τέχνη; Είναι παράγοντας που ευνοεί την άνθησή της; Πότε θα θυσιάζατε πράγματα για την τέχνη και πότε για τον έρωτα, αν χρειαζόταν; Αλ.Π.: Ο έρωτας και η τέχνη μπορούν να καταλήξουν σε γάμο, υπάρχει η μεταξύ τους αγάπη που πρωτοστατεί. Ο χωρισμός τους είναι πάντα επίφοβος και πολύ οδυνηρός.Ο έρωτας, ναι, ευνοεί την τέχνη. Συμβαίνει και το αντίστροφο. Η τέχνη ευνοεί εξίσου τον έρωτα. Τέχνη και έρωτας μοιάζουν να είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Για τον έρωτα, θα θυσίαζα κομμάτια από μένα, στις στιγμές της ευτυχίας του, για να γίνω η χαρά του, ο λόγος που χαμογελάει. Θα θυσίαζα κομμάτια από μένα και στις στιγμές της δυστυχίας του, στις στιγμές της μοναξιάς του. Για να μην πάψει ούτε μια στιγμή ν‘ ανασαίνει, για να είμαι κοντά του και να του κρατώ το χέρι ώσπου να αναγεννηθεί. Για την τέχνη, θα έγραφα μια ζωή για εκείνη την τοσοδούλα, μα παντοδύνα-

μη, δέσμη φωτός που κάνει τις ψυχές ν’ αγαλλιάζουν και να κουρνιάζουν μέσα της. Είμαστε όλοι άνθρωποι κι έχουμε το ίδιο δικαίωμα στην αγάπη, στην ευτυχία, στη χαρά, στη φροντίδα. Γιατί οι άνθρωποι μοιάζουν να δυσκολεύονται με την αλήθεια; Τι πιστεύετε; Κάνουν καλό οι προσκολλήσεις σε μνήμες ή θρέφουν μόνο κουφάρια; Τι μπορεί να βοηθήσει το παρελθόν να ξεπεραστεί, να μην αναβιώνεται συνεχώς σε παρόν και μέλλον; Αλ.Π.: Θαρρώ πως οι άνθρωποι δυσκολεύονται τόσο με την αλήθεια όσο και με την αποδοχή της. Η αλήθεια είναι σκληρή, ωμή, ανένδοτη στο ψέμα και σε οποιαδήποτε μορφή συγκάλυψής της. Η αποδοχή της, πονάει αφάνταστα. Το αν κάνουν καλό οι προσκολλήσεις σε μνήμες ή αν θρέφουν μόνο κουφάρια, ο καθένας μας έχει την δική του προσωπική απάντηση να δώσει. Ως Αλίσια, θα σας πω, πως εξαρτάται από την περίσταση, από την συνθήκη που δημιούργησε τη μνήμη και συνεπώς την προσκόλληση. Η κουβέντα, έχοντας δίπλα μας άτομα με τα οποία νιώθουμε ασφάλεια κι εμπιστοσύνη, βοηθάει στην διαχείριση του παρελθόντος. Συνήθως ξεκινάει από μια αμυδρή εικόνα και καταλήγει στις ρίζες του. Δεν γνωρίζω αν το παρελθόν μπορεί να ξεπεραστεί εκατό τοις εκατό, εξαρτάται από την φύση του. Η ολοκληρωτική απάρνηση του παρελθόντος, οδηγεί σε μια διαρκή ψευδαίσθηση, τόσο στο παρόν όσο και στο

μέλλον. Με την απάρνηση, προσποιείσαι ή ότι δεν σου συνέβη τίποτα, ή ότι σου συνέβησαν μόνο υπέροχα πράγματα. Ζωή ολοκληρωτικά χαρισάμενη, δεν υφίσταται. Όλοι έχουμε τις ρωγμές μας, άλλοι μικρότερες κι επιφανειακές και άλλοι μεγαλύτερες και βαθύτερες. Χορεύουν τα συναισθήματα; Σε τι χορό έχουν μπει τα όσα νιώθετε μετά την έκδοση του βιβλίου σας; Με ποια μουσική επένδυση θα το ντύνατε; Και αν είναι όντως «Η Λίμνη των Κύκνων» του Τσαϊκόφσκι, ποιο μήνυμα περνάει στο αναγνωστικό κοινό; Αλ.Π.: Τα συναισθήματα χορεύουν αδιάκοπα, ο χορός τους είναι πάντα αυτοσχεδιαστικός! Τα δικά μου συναισθήματα, μετά την έκδοση του βιβλίου μου, έχουν μπει σ’ έναν ατελείωτο χορό ευτυχίας κι ευγνωμοσύνης! Πιστεύω πως η μουσική από τον «Καρυοθραύστη» του Τσαϊκόφσκι, ταιριάζει απόλυτα! Νιώθω όπως η Κλάρα, όταν κρατά στα χέρια της τον Καρυοθραύστη της! Απέραντη ευτυχία κι ευγνωμοσύνη! Η μουσική από την «Λίμνη των Κύκνων» είναι η αγαπημένη της Δανάης που ονειρεύτηκε έναν κόσμο καλύτερο και πιο ανθρώπινο από αυτόν που ζούμε. Αποφάσισα με όλη τη δύναμη της ψυχής μου να κάνω ό, τι είναι ανθρωπίνως δυνατό για να εκπληρώσω την επιθυμία της. Θα διαθέσω όλα μου τα έσοδα από τις πωλήσεις του βιβλίου, για την ιατρική έρευνα που γίνεται στην Ελλάδα για τα αυτοάνοσα νοσήματα καθώς και για την δημιουργία ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού για

την αντιμετώπιση του ψυχικού και σωματικού πόνου των ανθρώπων που νοσούν από αυτοάνοσες παθήσεις.Όλοι μαζί, μπορούμε να τα καταφέρουμε, εύχομαι να σας έχω συνοδοιπόρους στην πραγματοποίηση του ονείρου αυτού! Κλείνοντας, -αφού μας πείτε τα σχέδιά σας για το υπόλοιπο καλοκαίριποια είναι η σχέση σας με τους αναγνώστες και πού μπορεί να σας βρει κάποιος; Πάντα δημιουργική να σας ευχηθώ και τα όνειρά σας να σας εμπνέουν. Αλ.Π.: Πολύ σύντομα θα ξεκινήσω με τη συγγραφή του δεύτερου βιβλίου, καθώς οι «Πουέντ» συνεχίζονται, οι ήρωες δεν μας αποχαιρετούν. Στα άμεσα σχέδιά μου είναι και η μετάφραση των «Πουέντ» στην αγγλική γλώσσα. Εύχομαι κάποια στιγμή οι «Πουέντ» να μεταφερθούν και στην θεατρική σκηνή! Η σχέση μου με τους αναγνώστες είναι πολύ όμορφη, τους ευχαριστώ θερμά για την αγάπη και την αγκαλιά προς το πρόσωπό μου και προς το βιβλίο μου! Θα ήθελα από Σεπτέμβρη, σε συνεργασία με τις Εκδόσεις Πηγή, να πραγματοποιήσουμε μια εκδήλωση αφιερωμένη σε όλους τους αναγνώστες, να μιλήσουμε για τις «Πουέντ» και όχι μόνο, να πιούμε καφέ, να μοιραστούμε όνειρα και να μοιράσουμε αγκαλιές! Εμένα μπορείτε να με βρείτε στο Instragram: @aliciamarialena, καθώς & στη σελίδα του βιβλίου στο Facebook: Aλίσια Παρσεκιάν_ Πουέντ. Σας ευχαριστώ ολόψυχα για τον χρόνο σας και για την υπέροχη συνέντευξη, εύχομαι όλα τα καλά, να έχετε ένα πανέμορφο κι ειρηνικό καλοκαίρι!

Χρυσούλα Ζαφειράκη

ΘΕΑΤΡΟ

Απιστίες, καυγάδες, πάθη, μίση, έρωτες, εξομολογήσεις. Το ζευγάρι μοιράζεται τα πάντα με το κοινό του. Οι θεατές καλούνται να δουν την παράσταση, να γελάσουν αλλά και να συμμετάσχουν σε αυτή λέγοντας τις δικές τους σκέψεις, εμπειρίες και απόψεις.

Tην ξεκαρδιστική κωμωδία «Το ελεύθερο ζευγάρι» του Γιώργη Κοντοπόδη, απολαύσαμε στην ταράτσα του θεάτρου Λαμπέτη. Η σκηνοθεσία της παράστασης είναι του Αλέξανδρου Λιακόπουλου. Πρωταγωνιστούν οι ηθοποιοί Γ. Κοντοπόδης και Φ. Μαρσώ. Η Ιταλίδα (Μαρσώ Φίλη) και ο Κρητικός (Γιώργης Κοντοπόδης) μάς πρόσφεραν άφθονο γέλιο, σε μία παράσταση που αφορά τον έγγαμο βίο τους.

Το πρώτο θέατρο της Αθήνας Σήμερα στην Αθήνα υπάρχουν περισσότερα από χίλια πεντακόσια θέατρα, με τον θεατή να έχει πολλές και ενδιαφέρουσες επιλογές θεατρικών έργων. Πότε όμως δημιουργήθηκε το πρώτο θέατρο στην Αθήνα; Την Άνοιξη του 1836, ο Αθανάσιος Σκοντζόπουλος, με πρόχειρα μέσα, έστησε ένα υπαίθριο θέατρο, εκεί που σήμερα βρίσκεται η πλατεία Κοτζιά. Παρουσίασε 16 παραστάσεις με ερασιτέχνες άνδρες ηθοποιούς. Η είσοδος του θεάτρου βρισκόταν στην οδό Αιόλου και φωτιζόταν αμυδρά από δύο φανάρια. Δίπλα στην είσοδο έβγαζαν τα εισιτήρια, ενώ υπήρχε και τελάλης που διαλαλούσε το πρόγραμμα του θεάτρου. Τα καθίσματα ήταν φτιαγμένα από σανίδες ενώ το πάτωμα ήταν χωμάτινo. Διέθετε και θεωρεία. Η σκηνή από την πλατεία χωρίζονταν από ένα χονδρό καραβόπανο. Οι παραστάσεις δίνονταν κάθε Κυριακή απόγευμα και τις επίσημες αργίες. Ο τελάλης γύριζε τις γειτονιές της Αθήνας και ενημέρωνε για την παράσταση. Η τιμή του εισιτηρίου ήταν 1 δραχμή για την πλατεία και 2 δραχμές για τα θεωρεία. Δυστυχώς όμως, στο τέλος της σεζόν, το θέατρο δεν είχε κέρδη. Δεν μπορούσε να πληρώσει το χρέος του για όλη την ξυλεία που είχε αγοράσει και έτσι βγήκε σε πλειστηριασμό τον Δεκέμβρη του 1836. Ύστερα οι Αθηναίοι έστρεψαν το ενδιαφέρον τους στο δεύτερο θέατρο της Αθήνας, που δημιουργήθηκε από τον Ιταλό Γκαετάνο Μέλι και έδινε παραστάσεις όπερας.

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Μια μέρα κάτι έγινε και τον ξύπνησε από το λήθαργό Η συγγραφέας Άννα Τσιαπούρη συστήνεται στο αναγνωστικό κοινό με το πρώτο της παιδικό βιβλίο «Λλάκης Μερμήγκης αφ’ υψηλού», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Ανήκει στη σειρά Νεανική Βιβλιοθήκη. Απευθύνεται σε ηλικίες 8+. Η εικονογράφηση του βιβλίου είναι του Απόστολου Ιωάννου. Η συγγραφέας μάς παρουσιάζει μια ευφάνταστη και απολαυστική ιστορία με χιούμορ, δράση, αλλά και πολλά μηνύματα πίσω από τις λέξεις. Με τη φαντασία και την πένα της, δημιούργησε ένα ασυνήθιστο αγόρι, που βλέπει τον κόσμο από ψηλά όχι από σνομπισμό, αλλά εξαιτίας του ασυνήθιστου ύψους του. Συντροφιά του πιστή, η φίλη του η Φρου -Φρου με τη γάτα της Παναγιώτα. Ο ήρωάς μας θα ερωτευθεί μια διάσημη μπαλαρίνα και θα κάνει τα πάντα για να ανακαλύψει το δικό του ταλέντο και να γίνει ισάξιος της αγαπημένης του. Οι προσπάθειες που θα κάνει ο Λλάκης για να ανακαλύψει τα ταλέντα του και να γίνει διάσημος όπως και η αγαπημένη του, θα είναι πολλές και σκληρές. Η συγγραφέας, όμως, προσθέτοντας άφθονο και έξυπνο χιούμορ, τις κάνει και απολαυστικές για τον αναγνώστη του βιβλίου, δυσκολεύοντάς τον στο να το αφήσει από το χέρι του. Θα καταφέρει τελικά ο Λλάκης να ανακαλύψει τα ταλέντα του και να κερδίσει την καρδιά της διάσημης μπαλαρίνας;

του. Ο πατέρας του έφερε στο σπίτι ψάρια μέσα σ’ ένα χωνί από εφημερίδα. Όταν η μαμά του τα έριξε στο νεροχύτη για να τα καθαρίσει και να τα πλύνει, πέταξε την εφημερίδα στο καλάθι της κουζίνας. Τότε ο Λλάκης την είδε. Η φωτογραφία της ήταν στην εφημερίδα. Την άρπαξε από τα σκουπίδια και τη σκούπισε όσο μπορούσε από τα βρομόνερα. Αν και η μυρωδιά της ψαρίλας ήταν ανυπόφορη, εκείνος νόμιζε πως ανέπνεε το άρωμά της. Άρχισε να διαβάζει. Ήταν ένα απόσπασμα από μια συνέντευξη που είχε δώσει η διάσημη μπαλαρίνα μετά την παράσταση.

Ένα όμορφο μυθιστόρημα γεμάτο φαντασία και πρωτοτυπία είναι το βιβλίο της Άννας Τσιαπούρη. Ένα βιβλίο που μιλάει για τη διαφορετικότητα, τη σημασία της φιλίας, την αναζήτηση της ευτυχίας. Μας παροτρύνει να ψάξουμε μέσα μας και να αναζητήσουμε τα ταλέντα που όλοι κρύβουμε, ακόμα κι αν ο δρόμος για την αναζήτηση είναι μακρύς και δύσκολος. Κι αν νομίζετε ότι τόση ώρα δεν γράφω σωστά το όνομα του ήρωα, κάνετε λάθος. Η απάντηση και για το περίεργο όνομα, βρίσκεται στις σελίδες του βιβλίου. Εύχομαι να απολαύσετε την ανάγνωσή του όσο την απόλαυσα κι εγώ.

Ελισάβετ Κόλλια

Αυτό το βιβλίο το περίμενα με αγωνία. Τελειώνοντας τα πρώτα τέσσερα βιβλία της σειράς After, έζησα την ιστορία του Χάρντιν και της Τέσα από την αρχή μέχρι το τέλος. Έτσι, ήθελα πολύ να μάθω πώς ήταν ο Χάρντιν πριν γνωρίσει την Τέσα και αλλάξει... Το εξώφυλλο είναι αντιπροσωπευτικό του περιεχομένου, καθώς το μοντέλο στο εξώφυλλο μάς παρουσιάζει κάποια εκδοχή του Χάρντιν. Όταν διάβαζα τα πρώτο βιβλίο της σειράς και έβλεπα τις αντιδράσεις του Χάρντιν μπροστά στους φίλους του και μπροστά στην Τέσα, ήθελα από κάποια μεριά να δω τον τρόπο σκέψης του και τα συναισθήματά του. Ο τρόπος με τον οποίο ανατράφηκε ο Χάρντιν διαμόρφωσε τον χαρακτήρα του. Ο αλκοολισμός και η αδιαφορία του πατέρα του και τελικά η εγκατάλειψή του, έκανε μεγάλο κακό στην αυτοπεποίθησή του, δημιουργώντας του ανασφάλεια. Ένα συμβάν που αναστάτωσε τη ζωή του και του γέννησε εφιάλτες, επηρέασε την μετέπειτα ζωή του. Ο αγώνας επιβίωσης που έκανε η μητέρα του και οι ώρες που έλειπε στη δουλειά για να προσφέρει τα ελάχιστα που μπορούσε στο παιδί της, οδήγησαν τον Χάρντιν στην αποξένωση και την αδιαφορία, με αποτέλεσμα να μπλέξει με κακές παρέες, καθώς δεν ήθελε να ανοιχτεί και να δεθεί με κανέναν. Ο τρόπος που φερόταν στα κορίτσια, η αδιαφορία του για τα συναισθήματά τους, το κυνήγι της ηδονής και της καλοπέρασης, τον οδήγησε από την Αγγλία στην Αμερική, στον πατέρα του, ο

οποίος είχε πλέον αλλάξει και είχε γίνει πρύτανης σε ένα μεγάλο Πανεπιστήμιο. Η μητέρα του τον έστειλε εκεί για να συμμορφωθεί αλλά εκείνος συνέχισε τα ίδια, μέχρι τη στιγμή που η Τέσα μπήκε στη ζωή του και την αναστάτωσε. Η ευαισθησία της, η γλυκύτητά της και η αγνότητά της είναι κάποια από τα πράγματα που τράβηξαν την προσοχή του. Το γεγονός ότι έβλεπε το καλό στους άλλους τον έκανε πολλές φορές έξαλλο, καθώς μπορούσε να γίνει θύμα κάποιων καταστάσεων. Η συχνή επαφή μαζί της τον άλλαζε και εκείνος δεν μπορούσε να το αποδεχτεί εύκολα. Έδειχνε άλλον εαυτό στους φίλους του και άλλον σε εκείνη. Του άρεσε όμως αυτός που ήταν μαζί της, και έτσι σιγά σιγά τον κέρδισε. Αυτός που δεν πίστευε ότι είχε καρδιά, μαζί της άρχισε να χτυπάει και να πονάει. Ο πόθος έγινε αγάπη και η μόνη του επιθυμία είναι η ευτυχία της. Αυτό που μου άρεσε απίστευτα είναι να παρακολουθώ την αλλαγή του Χάρντιν, το πώς προσπαθούσε να ξεπεράσει τις εμμονές και τις εξαρτήσεις του. Τα μυστικά που ήρθαν στο φως, τού αναστάτωσαν τη ζωή και ανέτρεψαν όσα πίστευε. Αγάπησα αυτόν τον άντρα που πάλευε με όλους. Ένα βιβλίο που ασχολείται με μεγάλα προβλήματα της εποχής. Ο αλκοολισμός και πώς μπορεί να επηρεαστεί η ζωή μιας οικογένειας και κυρίως ενός μικρού παιδιού. Ψυχικά τραύματα που τον ακολουθούν και στην ενήλικη ζωή του.Αν και θα ήθελα περισσότερες αναφορές των συναισθημάτων του Χάρντιν σε μερικά βασικά σημεία, μου άρεσε ιδιαίτερα που αναφέρθηκε σε άλλους ήρωες που έπαιξαν μεγάλο ρόλο στη σχέση τους και

τι έκαναν όταν ο Χάρντιν και η Τέσα έφυγαν από εκεί και πήγαν στη Νέα Υόρκη... Μου άρεσε πολύ και πρέπει να το διαβάσετε για να έχετε ολοκληρωμέ-νη άποψη της σειράς After. Το προτείνω.

Η Δεσποινίς Σεμνότυφη γυρίζει να με κοιτάξει και, προς έκπληξή μου, ακούω τον απαλό ήχο ενός γέλιου. Ενός αθώου και αυθόρμητου γέλιου που έχει εκλείψει από τον κόσμο σήμερα. Καλύπτει το στόμα της τη στιγμή που ο ήχος πετάει στον αέρα, όμως εγώ τον άκουσα. Τον άκουσα, σαν να με διαπέρασε.

EROFEB

Η συγγραφή για μένα είναι τρόπος ζωής.

Κωνσταντίνος Σπανός

Ασημίνα Στασινοπούλου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Κύριε Σπανέ, πρωτίστως σας ευχαριστώ για το χρόνο που παραχωρείτε στους Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών για να σας γνωρίσουμε καλύτερα. Πριν ξεκινήσουμε, θα ήθελα να μου πείτε λίγα λόγια για εσάς. Ποιος είναι ο Κωνσταντίνος Σπανός και τι φιλοδοξίες έχει; Κ.ΣΠ. Η χαρά και η τιμή είναι όλη δική μου!Σαν άνθρωπος είμαι πολύ ήρεμος και προτιμώ πάντα τον διάλογο και τη συζήτηση. Βάζω υψηλούς στόχους και γεμίζω τη ζωή μου με όμορφες στιγμές. Προσπαθώ ακόμα και τις άσχημες μέρες να τις κάνω όμορφες. Έχω ασχοληθεί με το θέατρο, τη μεταγλώττιση, τη ζωγραφική, το τραγούδι και τον χορό. Η συγγραφή ήρθε στην πορεία και η στιγμή ήταν μαγική. Από μικρό παιδί ήμουν ανήσυχο πνεύμα και ζητούσα ό,τι είχε να κάνει με τον καλλιτεχνικό τομέα, βάζοντας στη ζωή μου τα χρώματα που επέλεγα εγώ. Τα τελευταία χρόνια ζω στην πανέμορφη Χαλκιδική μας και δουλεύω ως γραφίστας σε δύο εκδοτικούς οίκους, ενώ συνεργάζομαι και με άλλους δυο εκδότες. Τα μελλοντικά μου όνειρα είναι να συνεχίσω να γράφω με την ίδια ένταση και να ανοίξω τον δικό μου εκδοτικό οίκο που θα έχει τη δική μου σφραγίδα.

Έχετε πάρει μέρος σε διαγωνισμούς λογοτεχνίας και έχετε κερδίσει και βραβεία. Πείτε μας τι σας ώθησε στην γραφή και ποια η εμπειρία από την συμμετοχή σας; Κ.ΣΠ. Χωρίς αμφιβολία είναι ένα πολύ έντονο συναίσθημα. Όσες φορές και να δω το όνομά μου στη λίστα των νικητών, είναι το ίδιο για μένα. Νιώθω σαν την πρώτη φορά. Η συγγραφή για μένα είναι τρόπος ζωής. Έχω τόσες ιστορίες στο μυαλό μου και άλλες τόσες περιλήψεις γραμμένες σε τετράδια, που έχω την ανάγκη να τις μοιραστώ με όλο τον κόσμο. Έχω το χάρισμα να προσαρμόζω το ταλέντο μου ανάλογα με το θέμα του κάθε διαγωνισμού και μπορώ στη στιγμή να σκεφτώ την κάθε ιστορία που θα γράψω. Πιστεύω αυτό κάνει εξάλλου ένας καλός συγγραφέας. Πρόσφατα κυκλοφορήσατε το πρώτο σας βιβλίο από τις εκδόσεις Ελκυστής και αφορά το πρώτο μέρος της τριλογίας των Μυστικών, με τίτλο «Ένοχα μυστικά». Γιατί τριλογία; Δεν ήταν ρίσκο να σας γνωρίσει το αναγνωστικό κοινό με αυτόν τον τρόπο;

θά να ξεπεράσει πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζει, ώστε να μπορέσει να ελευθερωθεί. Το ίδιο κάνει και η οικογένειά του, όπως βλέπουμε μέσα από τις σελίδες του βιβλίου σας. Εσείς έχετε ένα άτομο στη ζωή σας που σας βοηθά να γίνεστε καλύτερος; Κ.ΣΠ. Για μένα αυτό το άτομο είναι η αδελφή μου η Έλσα. Όπως αναφέρω και στην αφιέρωση στις πρώτες σελίδες του βιβλίου, της χρωστάω πολλά, μιας και εκείνη με έχει στηρίξει όσο κανείς σε όλη τη ζωή μου. Είναι αυτό Ο Ντάνιελ, ο πρωταγωνιστής του που λέμε φύλακας άγγελος. βιβλίου σας, φοβάται να αγαπήσει τη Ζωή και κρύβει πολλά μυστικά Η συγγραφή ενός έργου απαιτεί που δεν τον αφήνουν να χαρεί τον πολλές ώρες συγκέντρωσης, έρευέρωτά του με την κοπέλα. Τι ρόλο νας και αφοσίωσης. Εσείς, κατά τη έχουν για εσάς τα μυστικά σε μια διάρκεια της δημιουργίας του έρσχέση; Γιατί ο Ντάνιελ πρέπει να γου σας, αντιμετωπίσατε κάποιο υποφέρει τόσο για ένα τόσο ωραίο πρόβλημα που σας δυσκόλεψε; συναίσθημα όπως είναι ο έρωτας; Κ.ΣΠ. Ώρες, πολλές ώρες συγκέντρωΚ.ΣΠ. Απεχθάνομαι τα μυστικά σε μια σης και ηρεμίας. Δεν μπορώ να πω σχέση. Είναι ένας σημαντικός λόγος πως με δυσκόλεψε ιδιαίτερα, απλώς, που θα μπορούσε να με οδηγήσει στο όταν δεν είχα σε κάποια σημεία των να διακόψω μια σχέση πριν ακόμα κεφαλαίων έμπνευση να γράψω, δεν ξεκινήσει. Πιστεύω αν υπάρχει χημεία έγραφα. Μπορεί να περνούσαν κάκαι εμπιστοσύνη, παύουν να υπάρ- ποιες μέρες δίχως να ανοίξω καθόλου χουν μυστικά. Στην περίπτωση του το γραπτό. Όταν πια ήμουν έτοιμος, Ντάνιελ μιλάμε για κάτι άλλο. Κάτι συνέχιζα με περισσότερη όρεξη και εντελώς διαφορετικό. Σαν άνθρωποι έμπνευση. Αυτό πάντα με βοηθούσε, αντιλαμβανόμαστε με διαφορετικό γιατί αν πίεζα τον εαυτό μου να τρόπο ο καθένας τα όμορφα και τα γράψει, ίσως και να γέμιζα τις σελίδες άσχημα που συμβαίνουν στη ζωή μας. με περιττά πράγματα. Άλλοι μπορούν να τα ξεπεράσουν αμέσως και άλλοι μετά από καιρό, Μετά την επιτυχία του πρώτου σας ίσως και ποτέ. βιβλίου και την αγάπη του από το αναγνωστικό κοινό, τι πρέπει να Η Ζωή είναι στο πλευρό του Ντά- περιμένουν οι αναγνώστες από τα νιελ σε κάθε του βήμα και τον βοη- επόμενα βιβλία της σειράς και

Κωνσταντίνος Σπανός

Κ.ΣΠ. Δε θα το έλεγα ρίσκο, αλλά και αν ήταν, θα το έπαιρνα. Ήθελα να ξεκινήσω με ένα δυνατό βιβλίο το οποίο θα ήταν αυτοτελές, και θα συνέχιζε με ένα δεύτερο και ένα τρίτο, αλλά με ένα κοινό σημείο. Τα μυστικά. Ο κάθε κεντρικός ήρωας είναι αυτός που κρύβει τα μυστικά του από την ηρωίδα· μυστικά που θα απασχολούν την ιστορία μέχρι και το τέλος. Είναι τρεις δυνατές ιστορίες αγάπης που γεννήθηκαν για να ταρακουνήσουν το αναγνωστικό κοινό τους.

ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια μετά την ολοκλήρωση της σειράς των Μυστικών; Κ.ΣΠ. Οι αναγνώστες μου θα πρέπει να ξέρουν πως μιλάμε για μια δυνατή τριλογία που παρακολουθεί τη ζωή τριών ζευγαριών. Ο ήρωας της κάθε ιστορίας κρύβει τα δικά του μυστικά, άλλοτε μικρά και άλλοτε μεγάλα και σκοτεινά. Μετά από την τριλογία αυτή ετοιμάζω

μια σειρά αστυνομικών μυθιστορημάτων με κεντρικό ήρωα έναν ντετέκτιβ. Ήδη έχω ξεκινήσει τη συγγραφή του πρώτου βιβλίου. Σας ευχαριστώ πολύ και σας εύχομαι πάντα επιτυχίες. Κ.ΣΠ. Σας ευχαριστώ κι εγώ με τη σειρά μου για την όμορφη αυτή συνέντευξη. Σας εύχομαι ό,τι καλύτερο!

a

f

t

w

y y t

c

p si , h , y n .

Elizabeth Taylor Μια σταρ του Χόλιγουντ με ευαίσθητη καρδιά

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Η Elizabeth Taylor ήταν μια από τις μεγαλύτερες σταρ του Χόλιγουντ, και χωρίς αμφιβολία μια γοητευτική γυναίκα, κομψή αλλά και ευαίσθητη. Τραβούσε πάνω της τα φώτα της δημοσιότητας όχι μόνο εξαιτίας της ερμηνείας της σε ταινίες και θεατρικά έργα, αλλά και εξαιτίας της προσωπικής της ζωής. Πολλοί γάμοι και οι θεραπείες σε κέντρα αποτοξίνωσης, είναι μερικοί από τους λόγους που ο τύπος ασχολούνταν μαζί της. Γεννήθηκε το 1932 στην Αγγλία. Όταν ξέσπασε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ήρθε στην Αμερική με την οικογένειά της. Σε ηλικία δέκα ετών έκανε το ντεμπούτο της στον κινηματογράφο. Η δεκαετία του ’50 βρίσκει την ηθοποιό να ερμηνεύει ρόλους νεαρής γυναίκας που αναζητά τον άντρα που θα την αγαπήσει ολοκληρωτικά. Τη συγκεκριμένη δεκαετία, η ηθοποιός παντρεύεται 4 φορές. Γάμοι που είχαν μικρή διάρκεια. Αποκτά 3 παιδιά. Στα γυρίσματα της ταινίας «Κλεοπάτρα», γεννιέται ένας μεγάλος έρωτας ανάμεσα στην ηθοποιό και τον συμπρωταγωνιστή της R. Burton. Mία ιστορία αγάπης που κατέληξε σε δύο γάμους. Παντρεύτηκαν πρώτη φορά το 1964 και χώρισαν μετά από δέκα χρόνια, ενώ παντρεύτηκαν δεύτερη φορά το 1975 και χώρισαν πάλι το 1976.

Δεν έμεινε όμως ελεύθερη για μεγάλο χρονικό διάστημα, αφού παντρεύεται τον πολιτικό John Warner. Αλλά ούτε και αυτός ο γάμος θα έχει διάρκεια. Τη δεκαετία του ’80, η ηθοποιός δημιουργεί έναν οργανισμό για τη θεραπεία του Aids. Αυτή η δεκαετία θα βρει την ηθοποιό να κάνει αποτοξίνωση από το αλκοόλ και τα χάπια. Αυτό όμως δεν την πτοεί, και οδηγείται και σε άλλον γάμο. Στα τελευταία χρόνια της ζωής της συνεχίζει την εκστρατεία ευαισθητοποίησης για να συγκεντρώσει χρήματα για την έρευνα της θεραπείας του Αids. H ηθοποιός αφήνει την τελευταία της πνοή σε νοσοκομείο του Los Angeles σε ηλικία 79 ετών

Κατερίνα Ευαγγέλου-Κίσσα

Αγγελική Δαφτσίδου

Συνέντευξη Όλο και πιο σπάνια βλέπουμε να εκδίδονται βιβλία με διηγήματα. Πώς πήρατε την απόφαση να αναζητήσετε εκδοτική στέγη για τις ιστορίες σας; Ε.Κ: Η επαφή μου με τους εκδοτικούς οίκους της χώρας μας, όχι μόνο ως συγγραφέας που ενδιαφέρομαι κάτι να εκδώσω αλλά και ως διευθύντρια της λογοτεχνικής ιστοσελίδας Λόγω Γραφής, μου έδειξε πως δυστυχώς η συντριπτική πλειοψηφία από αυτούς ακολουθεί την τάση της παγκόσμιας αγοράς, τουτέστιν την έκδοση μυθιστορημάτων – τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το πεζό στη λογοτεχνία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα –εμμέσως πλην σαφώς– οι νέες φουρνιές των γραφιάδων να προσπαθούν να αποδώσουν τον συγγραφικό τους οίστρο κατευθυνόμενοι σε αυτό το είδος, όχι πάντα με το βέλτιστο αποτέλεσμα. Τι εννοώ – ότι ίσως να είχαμε πολλά περισσότερα άριστα διηγήματα από ό,τι έχουμε μέτρια μυθιστορήματα αν κάποιοι από τους νέους συγγραφείς που έχουν έφεση, ίσως και ταλέντο στο διήγημα, δεν λειτουργούσαν με γνώμονα την τάση της αγοράς και βρίσκανε πρόσφορο έδαφος για την έκδοση του έργου τους.

Βέβαια δεν είναι εύκολο να πας κόντρα στο ρεύμα, όταν γνωρίζεις εκ των προτέρων πως οι πιθανότητες έκδοσης των διηγημάτων σου είναι μικρότερες σε σχέση με την έκδοση ενός μυθιστορήματός σου. Και για να μην μιλώ μόνο για διηγήματα ή μυθιστορήματα, φανταστείτε πως ανάλογα πέφτει η «σοδειά» και σε άλλα συγγραφικά είδη εξαιτίας της έλλειψης στήριξής τους από τους εκδοτικούς οίκους. Ως χώρα έχουμε μακρά παράδοση στο διήγημα και την ποίηση. Έχουμε να επιδείξουμε εξαίρετους διηγηματογράφους και ποιητές, ακόμα και σύγχρονούς μας. Είναι πολύ κρίμα, κατά τη γνώμη μου, να χάνονται παραγωγικές πένες μόνο και μόνο γιατί ισχύει τώρα μια συγκεκριμένη τάση στην αγορά. Σε ό,τι αφορά εμένα και την απόφασή μου να εκδώσω τη συλλογή διηγημάτων μου «Απλοϊκές ιστορίες φτωχών ανθρώπων & άλλα διηγήματα», την απόφαση την πήρα πολύ δύσκολα. Δυσκολεύομαι πάρα πολύ να αποδεχτώ το καθεστώς της «μίσθωσης» –επί της ουσίας– ονόματος ενός εκδοτικού οίκου, πληρώνοντας για την έκδοση του έργου μου. Θεωρούσα πως αν αξίζει το βιβλίο μου, τότε ας το αναλά-

βει ο εκδοτικός που θα το επιλέξει, με τη σύμβαση που ίσχυε τόσα χρόνια για την έκδοση των βιβλίων. Όμως συνειδητοποίησα την οικονομική κρίση που περνάει ο χώρος του βιβλίου όταν το δικό μου βιβλίο έγινε δεκτό από μεγάλο εκδοτικό οίκο της πατρίδας μας, με μακρά παράδοση στην έκδοση διηγημάτων στο παρελθόν, με την αίτηση –από πλευράς τους– της «συγχρηματοδότησης» για την έκδοσή του. Το ποσό που μου ζητήθηκε ήταν αντικειμενικά υπέρογκο. Τότε αποφάσισα να απευθυνθώ σε κάποιους μικρότερους εκδοτικούς, των οποίων είχα παρακολουθήσει τη δουλειά και εκτιμούσα την προσπάθεια και τους ανθρώπους τους. Τελικά συμφώνησα με τις εκδόσεις ΠΝΟΗ, καθώς αισθάνθηκα πως η δική τους αντιμετώπιση δεν έθιγε την ιδεολογία μου ως προς την έκδοση του έργου μου. Συναντήσατε δυσκολίες στον χώρο των εκδόσεων ή ήρθαν εύκολα τα πράγματα για εσάς; Ε.Κ: Νομίζω πως συνάντησα λίγο ως πολύ τις ίδιες δυσκολίες και την ίδια αγωνία που συναντούν όλοι οι πρωτοεμφανιζόμενοι στο χώρο των εκδόσεων.

χώνας για την τήρηση των ελληνικών παραδόσεων και τη διατήρηση της ταυτότητάς μας ως έθνος ενάντια σε μια παγκοσμιοποίηση που «αλέθει» τους ανθρώπους και δεν ενστερνίζεται τη διαφορετικότητα. Στα δέκα πρώτα διηγήματα της συλλογής μου, που αφορούν τις «Απλοϊκές ιστορίες φτωχών ανθρώπων», ναι, διακρίνονται οι αιχμές που πονούν κυρίως τις μικρές κοινωνίες, αλλά στο τέλος επικρατούν η αγάπη, το αίσθημα δικαίου, η κοινωνική συνοχή, η αλληλοκατανόηση. Υπήρχε περίοδος που σας έλειπε η ζωή στην ύπαιθρο και ενδεχομένως επηρεαστήκατε και γράψατε για τους ανθρώπους της ή υπάρχει κάποιος άλλος λόγος; Ε.Κ: Στα χρόνια που ζούσα μόνιμα στην αγαπημένη γενέτειρά μου, την Αθήνα, η ύπαιθρος μού έλειπε αβάσταχτα και την αποζητούσα και εξέδραμα προς αυτήν σε κάθε ευκαιρία. Έχω μέσα μου τις αναμνήσεις από τα χρόνια που ως παιδί έζησα στην επαρχία, που παρόλο που ήταν χρόνια δύσκολα, δεν κατάφεραν να μου στερήσουν την αγάπη μου για την επαρχία και -βεβαίως- την ύπαιθρο. Το μεγαλύτερο κομμάτι μου που με συνδέει με την ελληνική ύπαιθρο είναι η τεράστια αγάπη μου για τη φύση και η ακόρεστη όρεξή μου να εξερευνώ τοπικά ήθη και έθιμα. Νομίζω πως, ακόμα κι αν όλη μου η ζωή εξελισσόταν σε ένα αστικό κέντρο, εγώ και πάλι θα τοποθετούσα πολλές από τις ιστορίες μου στην ύπαιθρο.

Η αγάπη σας για την ελληνική ύπαιθρο και τους ανθρώπους της είναι φανερή. Ήταν αυτός ο λόγος που γράψατε για αυτούς ή θέλατε απλώς να τονίσετε τα κακώς κείμενα; Ε.Κ: Σαφώς η αγάπη μου για την ελληνική ύπαιθρο, τους ανθρώπους της, τα ήθη και τα έθιμά της είναι μεγάλη. Το διήγημα είναι το λογοτεχνικό είΠιστεύω πως η ελληνική επαρχία, τα ελ- δος που σας εκφράζει ή θα σας δούμε ληνικά χωριά, είναι ο τελευταίος προμα- να δοκιμάζεστε και σε κάτι άλλο;

Ε.Κ: Ναι, το διήγημα είναι το λογοτεχνικό είδος που με εκφράζει περισσότερο ως συγγραφέα. Όμως δεν θα μπορούσα, καθώς είμαι φύση ασίγαστη, πνεύμα διερευνητικό και ανήσυχο, να μην ασχοληθώ με τίποτε άλλο. Η φύση μου η ίδια, λοιπόν, με οδηγεί στο να εκφράζομαι και με άλλα ήδη λογοτεχνίας. Η έμπνευσή μου μού επιτάσσει τον τρόπο διεξόδου. Άλλοτε ησυχάζει με ένα διήγημα, άλλοτε με ένα ποίημα, άλλοτε με κείμενα δοκιμιακά. Το βιβλίο σας είναι ακόμα στην αρχή του ταξιδιού του. Πώς ήταν η μέχρι τώρα πορεία του; Ε.Κ: Με τι κριτήριο να σας πω πώς ήταν η μέχρι τώρα πορεία του; Αν εννοείτε από πλευράς πωλήσεων, νομίζω ο πιο κατάλληλος να απαντήσει είναι οι εκδόσεις ΠΝΟΗ. Το δικό μου αισθητήριο είναι πως το βιβλίο μου αγαπήθηκε και διανύει μια καλή πορεία. Το έχουν αναγνώσει και με έχουν πλησιάσει με λόγια συγκινητικά άνθρωποι που δεν το περίμενα. Το αγάπησαν και μίλησαν γι’ αυτό εκτός από ανθρώπους που συναντώ ή συναναστρέφομαι στην καθημερινότητά μου και άνθρωποι καταξιωμένοι του πνεύματος, σε μέσα που έχουν φιλοξενήσει αφιερώματα και κριτικές πολλών αξιόλογων ομότεχνων. Η Βιβή Μαργαρίτη φιλοξένησε συνέντευξή μου στην εφημερίδα ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ, η Χαριτίνη Μαλισσόβα στην εφημερίδα ΘΕΣΣΑΛΙΑ, ο Σταύρος Σταμπόγλης μίλησε γι’ αυτό με το λογοτεχνικό του σημείωμα στο περιοδικό FRACTAL, η Διώνη Δημητριάδου κατέθεσε την κριτική της και το πρότεινε ως επιλογή της για ανάγνωση επίσης στο περιοδικό FRACTAL, αφιέρωμα σε Α’

α δ

ε

φ , π α

κ

ΠΡΟΣΩΠΟ έχει φιλοξενηθεί στο περιοδικό DIASTIXO και θα μπορούσα να συνεχίσω και με άλλες κριτικές και αφιερώματα που είχα και έχω τη χαρά να γνωρίζω για το πρώτο μου βιβλίο. Οπότε, αναλόγως το ζύγι κρίνεται και το βάρος και τούμπαλιν. Προσωπικά είμαι πολύ ευχαριστημένη και ευγνώμων για τη μέχρι τώρα πορεία του. Τι θα θέλατε να πείτε στους αναγνώστες σας; Υπάρχει κάτι έτοιμο στο συρτάρι σας που θα θέλατε να μας αποκαλύψετε; Ε.Κ: Στους αναγνώστες μου θέλω να πω πως το συναίσθημα που μου προσφέρουν είναι ανέλπιστο και ανεκτίμητο. Τους ευχαριστώ όλους. Με κάνουν να αισθάνομαι τη δέσμευση να μοιραστώ κι άλλες ιστορίες μου, να καλυτερεύσω τη γραφή μου. Στο συρτάρι μου αναμένουν αρκετά έργα πολύ κοντά στην ολοκλήρωσή τους. Στο μυαλό μου ακόμα περισσότερα. Αυτό που μου λείπει είναι ο χρόνος. Όμως ναι, σύντομα αν θέλει ο Θεός, θα εκδοθεί μία συλλογή 70 ελαφρών δοκιμίων καθώς και μία συλλογή ερωτικών ποιημάτων. Και οδεύουμε…

Χρυσούλα Ζαφειράκη Ένας έμπειρος θίασος, μαζί με απόφοιτους της δραματικής σχολής «Ίασμος», μας πρόσφεραν μια υπέροχη θεατρική παράσταση. Αναφέρομαι στο κοινωνικό έργο του Θόρτον Γουάιλντερ, «Η Μικρή μας Πόλη». Η μετάφραση του έργου έχει γίνει από τον Μίνωα Βολανάκη, ενώ την παράσταση σκηνοθέτησε ο Γιάννης Κακλέας. Η Ευανθία Ρεμπούτσικα έγραψε τη μουσική, και τα κοστούμια της παράστασης δημιούργησε ο Νίκος Χαρλαύτης. Το έργο μάς μεταφέρει στις αρχές του 20ου αιώνα, στη φανταστική μικρή πόλη της Αμερικής, Γκρόβερς Κόρνερ, μιλώντας μας για την ιστορία της πόλης και την καθημερινή ζωή των κατοίκων της από το 1901 ως και το 1913. Η ζωή των ανθρώπων παρουσιάζεται με γλαφυρό και αστείο τρόπο. Οι σχέσεις γονέων και παιδιών, τα όνειρα και οι στόχοι των κατοίκων, η φιλία, ο έρωτας, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, είναι όλα όσα αναφέρονται στην παράσταση μέσα από την πένα του συγγραφέα. Ο συγγραφέας δείχνει την αγάπη του για τον άνθρωπο που μοχθεί καθημερινά για την οικογένειά του αλλά και για την δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου. Την αφήγηση στην παράσταση αναλαμβάνει ο εξαιρετικός ηθοποιός Δημήτρης Κουρούμπαλης.

Χαρά Ξένου Το μυθιστόρημα της Δήμητρας Ελευθερίου, μέσα από πολλές ανατροπές, ακραίες καταστάσεις και έντονες σκηνές, μας παρουσιάζει την εξέλιξη μιας γνωριμίας σε μια σχέση ερωτική, αγάπης και εμπιστοσύνης .Ξεδιπλώνονται στις σελίδες του η επίδραση και τα αρνητικά αποτελέσματα των φριχτών σκηνών βίας και θανάτου που βιώνει ένα μικρό παιδί, που το ακολουθούν στη ζωή του επηρεάζοντάς την αρνητικά. Ανοίγεται όμως κι ένα παράθυρο ελπίδας και αισιοδοξίας, περνώντας το μήνυμα πως η δύναμη της αγάπης μπορεί να νικήσει τους εφιάλτες, να τους ξεπεράσει και να κινητοποιήσει την επιθυμία για ζωή. Ο Άρης Άρχος επιστρέφει στην Ελλάδα, στο Μέτσοβο, για το γάμο του αδερφικού του φίλου, Σταμάτη. Η πορεία της επιστροφής του στην Ελλάδα θα είναι συνάμα και η επιστροφή σε ένα παρελθόν που τον ακολουθεί και στοιχειώνει τις νύχτες του με φριχτούς εφιάλτες. Ένα παρελθόν που δεν τον αφήνει να χαρεί το παρόν. Θα συναντήσει τη Χριστίνα, που είναι και αυτή καλεσμένη στο γάμο και φίλη του ζευγαριού. Μια καρμική συνάντηση, που η εξέλιξή της θα επηρεάσει τις ζωές τους. Μια πρωτόγνωρη έλξη μεταξύ τους θα τους φέρει πιο κοντά. Η αλληλεπίδραση μεταξύ τους θα τους οδηγήσει σε μια κοινή πορεία, που όμως τους επιφυλάσσει πολλές ανατροπές και εκπλήξεις. Ο Άρης έχει βιώσει σε μικρή ηλικία τον φριχτό και βασανιστικά αργό θάνατο της μητέρας του από τον πατέρα του, έχει βιώσει την πατρική βία, έχοντας ζήσει φριχτές σκηνές βίας και τρόμου. Μια βία που έχει ριζώσει μέσα του σαν άγριο θηρίο, έχει γίνει μέρος του εαυτού του, που είναι πολύ δύσκολο να δαμάσει. Ο Άρης βρίσκει στη Χριστίνα την ευκαιρία να νιώσει ξανά ανθρώπινος, να χαρεί, να λύσει τις αλυσίδες που τον κρατάνε δεμένο σε ένα τραγικό παρελθόν. Θα έρθουν πιο κοντά, θα ανακαλύψουν πόσο θέλει ο ένας τον άλλο.

.Το στεγνό από αίμα πρόσωπο της μητέρας του χάθηκε από μπροστά του, τα λόγια της έσβησαν και ο Άρης τόλμησε να ελπίσει ότι υπήρχε λύτρωση… και το όνομά της ήταν Χριστίνα.

.Το ζευγάρι διανύει ευτυχισμένες στιγμές. Τίποτα δεν προμηνύει τα γεγονότα που θα ακολουθήσουν, εκτός από τα περίεργα περιστατικά που συμβαίνουν στον Άρη και που θα ζωντανέψουν τους εφιάλτες του παρελθόντος.

.Κούνησε το κεφάλι του καταφατικά. «Μερικές φορές οι εφιάλτες είναι τόσο αληθινοί που είναι σαν να ξανασυμβαίνει… ξανά και ξανά»… και την κοίταξε και διέκρινε την ανησυχία στο πρόσωπό της.

.Ο Άρης ξαναζεί στην πραγματικότητα όλες τις σκηνές που έβλεπε στους εφιάλτες του. Ένα βιβλίο γεμάτο ανατροπές που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

Αγγελίνα Παπαθανασίου Το όνειρο του κάθε βιβλιόφιλου είναι να βρίσκεται σε έναν όμορφο χώρο γεμάτο καλά βιβλία, να τα ξεφυλλίζει με την ησυχία του, να περνά ώρες χαλαρά διαβάζοντας ό,τι τον ενδιαφέρει και -γιατί όχι- να μπορεί να περάσει ένα βράδυ ανάμεσα σε χιλιάδες βιβλία. Στη Νάπολη, τον Μάιο του 2019, στο κτίριο του Βιβλιοπωλείου Mondatori, ο τελευταίος όροφος μετατράπηκε σε ξενοδοχείo -βιβλιοθήκη. Συγκεκριμένα, δύο σουίτες των 45 τ.μ. δημιουργήθηκαν και περιλαμβάνουν 2000 τίτλους βιβλίων η καθεμία. Βιβλία σπάνια, από ιδιωτικές συλλογές, αλλά και αριστουργήματα της σύγχρονης λογοτεχνίας.

Οι σουίτες διαθέτουν εκτός από βιβλία και έργα τέχνης. Μέχρι το τέλος του 2020, θα δημιουργηθεί άλλος ένας παρόμοιος χώρος στη Νάπολη. Σχέδια υπάρχουν για δημιουργία τέτοιων «ξενοδοχείων» στη Ρώμη και το Μιλάνο. Να υπενθυμίσουμε ότι υπάρχουν «ξενοδοχεία – βιβλιοθήκες» στο Παρίσι και στο Τόκιο. Μακάρι να δούμε σύντομα έναν τέτοιο χώρο και στην Ελλάδα.

Όταν συνομιλείτε με τους γύρω σας να ακούτε πάντα με την καρδιά…

Δήμητρα Μουσιώλη

Αγγελίνα Παπαθανασίου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Σας ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Ποια ήταν η αφορμή για να γεννηθεί το βιβλίο σας «Ο ελέφαντας που φυσούσε ουράνια τόξα»; Δ.Μ. Σας καλησπερίζω με τη σειρά μου και σας ευχαριστώ κι εγώ για την ευκαιρία αυτής της κουβέντας. Η ανάγκη μου για το παραμύθι αυτό ήταν μία και μοναδική. Να μεταφέρω στους γύρω μου τη μαγεία της διαμεσολάβησης και να μοιραστώ μαζί τους τη μεταμορφωτική αλλαγή που έχει προκαλέσει σε όλους εμάς που τη γνωρίσαμε. Όσοι έχουν εκπαιδευτεί στη διαμεσολάβηση και την εφαρμόζουν στη ζωή τους, απλά δεν είναι πια οι ίδιοι άνθρωποι. Και αυτό είναι τόσο δυνατό ως συναίσθημα, που θα ήταν εξαιρετικά εγωιστικό να το κρατήσει κάποιος μόνο για τον εαυτό του. Το βιβλίο σας αναφέρεται σε έναν διαφορετικό τρόπο επίλυσης διαφορών. Αναφέρεστε στη Διαμεσολάβηση. Τι είναι λοιπόν η Διαμεσολάβηση; Δ.Μ. Δυστυχώς η λέξη διαμεσολάβηση είναι μια λέξη δύσκολη να την προφέρεις, όχι ιδιαίτερα ελκυστική αν με ρωτάτε. Και ως τέτοια δεν μπορεί να μεταδώσει τη μαγεία και τη δύναμη που κρύβει μέσα της. Παρ' όλα αυτά θα προσπαθή-

σω, αν και δεν πιστεύω καθόλου στους ορισμούς, να τη βάλω σε λέξεις και να της δώσω μια εξήγηση. Διαμεσολάβηση, λοιπόν, είναι όταν δύο άνθρωποι κάθονται σε ένα τραπέζι για να βρουν μια λύση σε κάτι που τους απασχολεί καιρό και τους κάνει τη ζωή αποπνικτική. Διαμεσολάβηση είναι όταν ο ένας άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να κοιτάει τον άλλον στα μάτια όταν του μιλάει για τις ανάγκες του. Διαμεσολάβηση είναι όταν ο άλλος άνθρωπος μιλά για τα συναισθήματά του και όταν, τέλος, οι δύο αυτοί άνθρωποι σηκώνονται από το τραπέζι έχοντας πει όσα θέλουν να πουν, έχοντας ακούσει και έχοντας πάρει αποφάσεις οι ίδιοι για το δικό τους μετά, με τη βοήθεια του διαμεσολαβητή που δε θα είναι όμως ο κριτής και αυτός που θα αποφασίσει για τη δική τους ζωή. «Ο ελέφαντας που φυσούσε ουράνια τόξα» απευθύνεται σε μικρούς και μεγάλους αναγνώστες. Θεωρώ ότι πρώτα εμείς οι γονείς οφείλουμε να το διαβάσουμε, αφού αποτελούμε παράδειγμα για τα παιδιά μας και δυστυχώς πολλές φορές είμαστε κακό παράδειγμα. Μπορεί εύκολα να αλλάξει η συμπεριφορά των μεγάλων;

Δ.Μ. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, το παραμύθι για τη διαμεσολάβηση ξεκίνησα να το γράφω για λόγους και ανάγκες που στην πορεία άλλαζαν. Στην αρχή έγραφα μόνο για τα παιδιά, γιατί με μια πεσιμιστική αντίληψη δεν πίστευα ότι οι μεγάλοι μπορούν να δεχτούν το θεσμό αυτόν και να τον εντάξουν στη ζωή τους ως τον πρώτο σταθμό επίλυσης των διαφορών τους. Οι νέες γενιές λοιπόν που θα εξοικειώνονταν από νωρίς με τη διαδικασία αυτή και ως ενήλικες αργότερα θα τον εφάρμοζαν (με έναν φυσικό και συνειδητό τρόπο) φάνταζε ως η μόνη ελπίδα στη σκέψη μου. Στην πορεία όμως, ο τρόπος που έγραφα επηρεαζόταν ασυνείδητα από την ανάγκη μου να δείξω σε όλους εμάς τους μεγάλους ότι υπάρχει και ένας άλλος τρόπος που μπορεί κάποιος εκτός δικαστηρίου να διευθετεί την οποιαδήποτε σύγκρουση εμφανιστεί στη ζωή του. Και μάλιστα έχοντας τη δυνατότητα να επιλέξει το πού, το πότε και το αν, αλλά και με το με ποιον. Και βλέποντας πόσο εμένα προσωπικά με είχε αλλάξει ως άνθρωπο, πίστευα κρυφά αλλά και με μια αισιόδοξη σιγουριά ότι ναι, μπορεί να αλλάξει και τους γύρω μου με τον ίδιο μεταμορφωτικό τρόπο, αρκεί οι μεγάλοι να μάθαιναν ότι υπάρχει εκεί έξω ο τρόπος αυτός που ονομάζεται διαμεσολάβηση και ότι μπορεί να εφαρμοστεί αρκεί να τον ζητήσουν, ως νόμιμα πια θεσμοθετημένο δικαίωμά τους, όταν προσφεύγουν στη δικαιοσύνη. Γιατί επιλέξατε για τους ήρωες του βιβλίου σας τα συγκεκριμένα (δύσκολα θα έλεγα) ονόματα: Ουμβέρτος, Ευρήλιος, Τερφονία και Αφροξυλάνθη;

Δ.Μ. Δεν υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος λόγος, εκτός μόνο από το να προκαλέσουν το ενδιαφέρον και την απορία σε όσους τα διαβάσουν (πράγμα που προκάλεσαν και σε εσάς από ό,τι βλέπω) αλλά και να αποτελέσουν μέρος ενός κειμένου που επέμενα πολύ συνειδητά η επιλογή των λέξεών του να είναι προσεγμένη και ιδιαίτερη. Το μόνο όμως όνομα που διάλεξα για πολύ συγκεκριμένο λόγο ήταν αυτό του ελέφαντα-διαμεσολαβητή. Το όνομα Νέστορας, προερχόμενο από έναν βασιλιά της αρχαιότητας πολύ σοφό και δίκαιο, ήταν ακριβώς αυτό που ήθελα για τον ελέφαντά μου. Δύο σελίδες του βιβλίου προσφέρουν συμβουλές στους αναγνώστες για να γίνουν καλοί συζητητές και να λύνουν ειρηνικά τις διαφορές τους. Θεωρείτε ότι οι καυγάδες οφείλονται σε έλλειψη παιδείας ή στο εκρηκτικό ταπεραμέντο των Ελλήνων; Δ.Μ. Ξέρετε, συνήθως αρεσκόμαστε να βάζουμε ταμπέλες σε ανθρώπους για να τους κατατάσσουμε γρήγορα ώστε σε δευτερόλεπτα να αποφασίσουμε και αν θα τους αποδεχτούμε ή αν θα τους απορρίψουμε (ένας μηχανισμός επιβίωσης που μας έμεινε από την εποχή των σπηλαίων). Το ίδιο κάνουμε και για δυσάρεστες καταστάσεις που βιώνουμε γύρω μας ώστε να δικαιολογούμε την ατολμία μας να τις αλλάξουμε. Είμαστε εύκολοι στο να κολλάμε ταμπέλες ακόμα και στα ίδια μας τα παιδιά για δικές μας αστοχίες όταν δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση μαζί τους. Λέμε παραδείγματος χάρη “η κόρη μου είναι ένα δύσκολο παιδί” και αυτομάτως μεταφέρουμε την ευθύνη της κακής συμπεριφοράς για παράδειγμα ή της

έλλειψης επικοινωνίας στο παιδί που εμείς οι ίδιοι διαμορφώσαμε και πλάσαμε. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και με την πολυφορεμένη ταμπέλα της δήθεν δικομανίας των Ελλήνων, που σαν καραμέλα συνεχώς ανακυκλώνεται στις μεταξύ μας κουβέντες. Ε, λοιπόν θα σας πω ένα μυστικό. Ούτε δικομανείς είναι οι Έλληνες ούτε ο πιο ευερέθιστος λαός. Απλά πρώτον το σύστημα απονομής δικαιοσύνης μέχρι πρότινος δεν του έδινε επιλογές άλλες για να λύνει τις διαφορές του, και δεύτερον για αυτές τις νέες επιλογές που τελικά εισήγαγε ο νόμος 4512/2018 (ότι δηλαδή το δικαστήριο δεν είναι ο μόνος τρόπος λύσης των κάθε είδους συγκρούσεων αλλά υπάρχει και η διαμεσολάβηση, όπου εσύ ο ίδιος επιλέγεις τον διαμεσολαβητή σου και σε μια μέρα, έχοντας απέναντί σου την άλλη πλευρά, συζητάς, χωρίς να εκτίθεσαι στα μάτια τρίτων, χωρίς κανείς να σε έχει υποχρεώσει να μπεις στη διαδικασία αυτή και όπου χωρίς να ξοδεύεις τα χρήματα που απαιτεί ένα δικαστήριο ψάχνεις να βρεις τη δική σου λύση.) Λένε ότι “αν το μόνο εργαλείο που έχεις είναι το σφυρί τότε όλα σου τα προβλήματα θα τα βλέπεις ως καρφιά” και αυτή είναι και η μοναδική διαφορά των Ελλήνων σε σχέση με άλλους ευρωπαϊκούς λαούς. Για παράδειγμα οι Άγγλοι, με τους οποίους συμβιώνω τα τελευταία έξι χρόνια, είναι το ίδιο έντονοι με εμάς όταν διαφωνούν και η παιδεία τους δε θεωρώ ότι υπερτερεί της δικής μας (της ακαδημαϊκής τουλάχιστον, γιατί για την κοινωνική ίσως χρειαστεί να ανοίξουμε άλλη κουβέντα) καθώς εδώ και δεκαετίες οι Έλληνες γονείς επενδύουν πολύ από τον οικογενειακό τους προϋπολογισμό στο να μορφώσουν τα παιδιά τους.

Η διαφορά εν προκειμένω όμως είναι η γνώση. Οι Άγγλοι ξέρουν ότι πριν το δικαστήριο (του οποίου τα έξοδα είναι πραγματικά εξωφρενικά) υπάρχουν άλλοι τρόποι, οι λεγόμενοι εναλλακτικοί/εξωδικαστικοί, οι οποίοι ως πιο συμφέροντες θα τους γλιτώσουν από χρόνο, χρήμα και κόπο. Αν λοιπόν στη χώρα μας ο νόμος δεν περιλαμβάνει τη διαμεσολάβηση ή αν (όπως πια συμβαίνει) την περιλαμβάνει αλλά οι λειτουργοί της δικαιοσύνης δεν την προωθούν, η ταμπέλα των δικομανών Ελλήνων θα συνεχίζει να βρίσκεται στη θέση της καλογυαλισμένη και αστραφτερή. Τόσο απλά. Θα μπορούσε η Διαμεσολάβηση να υιοθετηθεί από την σχολική κοινότητα για να μάθουν τα παιδιά σε μια ομαλή επίλυση διαφορών; Στην Αγγλία όπου διαμένετε τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται η Διαμεσολάβηση στα σχολεία; Δ.Μ. Όχι απλά θα μπορούσε, αλλά τολμώ να πω ότι είναι επιτακτική η ανάγκη της στα σχολεία μας. Γνωρίζοντας τη «σχολική διαμεσολάβηση» ή τη «διαμεσολάβηση ομοτίμων» (όπως αυτό που μόλις αναφέρατε λέγεται) στην Αγγλία, και βλέποντας πόσο αυτή βοηθά στο να δημιουργηθεί ένα ειρηνικό, δημοκρατικό και ασφαλές σχολείο, οργάνωσα το 2015 μια ημερίδα στον τόπο καταγωγής μου, τα Τρίκαλα, για την ενημέρωση εκπαιδευτικών, γονέων και μαθητών πάνω στο πρόγραμμα αυτό. Και τότε ανακάλυψα προς μεγάλη μου χαρά φωτεινούς ανθρώπους που μεμονωμένα και με πολλή προσωπική προσπάθεια εφάρμοζαν ήδη τη “διαμεσολάβηση ομοτίμων” στα σχολεία τους και ήταν οι ίδιοι μάρτυρες της

μεταμόρφωσης που είχε συμβεί στις ψυχές των μαθητών τους. Και ενωθήκαμε για να μεταφέρουμε σε όσο το δυνατόν περισσότερους ακόμα αυτό το πρόγραμμα που καταφέρνει να μάθει στους μαθητές με απλό τρόπο πώς να επικοινωνούν τις ανάγκες τους, πώς να παίρνουν πρωτοβουλίες, πώς να μη φοβούνται τη σύγκρουση αλλά να την προσεγγίζουν ως μια ευκαιρία να μάθουν τον απέναντί τους, πώς να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους και πώς να συνεργάζονται. Και το παραμύθι αυτό έχει το κρυφό όνειρο να μπει σε κάθε τάξη και να διαβαστεί από το κάθε παιδί και τον κάθε εκπαιδευτικό που του αναθέτουμε ως γονείς το χτίσιμο της προσωπικότητας των παιδιών μας, ώστε αύριο, όταν θα χρειαστεί ο γιος μας ή η κόρη μας να επικοινωνήσει με τους άλλους ανθρώπους, να λύσει ένα πρόβλημα στη δουλειά ή στη σχέση του με τον/την σύντροφο, όταν θα πρέπει να σκεφτεί δημιουργικά για να εξελιχθεί, να μην καθηλωθεί, αλλά να βγάλει από τη φαρέτρα τις δεξιότητες που η σχολική διαμεσολάβηση θα του/της έχει ήδη μάθει και να διαπρέψει ως ένας ευτυχισμένα ισορροπημένος άνθρωπος με αυτοπεποίθηση και πίστη στις δυνατότητές του. Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια; Δ.Μ. Σε ό,τι αφορά στον ελέφαντά μου, όνειρό μου είναι όπως είπα και πριν να ταξιδέψει όσο πιο μακριά μπορεί... σε κάθε σχολική αίθουσα, σε κάθε σχολική μονάδα… και ολοκληρώνοντας πια και την έκδοσή του στην αγγλική γλώσσα, να αγγίξει ακόμα περισσότερες παιδικές αλλά και ενήλικες καρδιές.

Επειδή δεν τολμώ σε καμία περίπτωση να ονομάσω τον εαυτό μου συγγραφέα αλλά περισσότερο “ενδιάμεσο” των εμπειριών και των γνώσεων που κατά καιρούς αποκτώ, κάθε βιβλίο που σκαρφίζομαι έχει να κάνει καθαρά και μόνο με την ανάγκη μου να μοιραστώ όσα μαθαίνω και ζω εγώ η ίδια. Το επόμενο βιβλίο λοιπόν που έχει ήδη γραφτεί είναι καθαρά βιωματικό. Έχει πρωταγωνιστή τον μικρό μου γιο και αφορά στο πώς βιώσαμε όλοι μας ως οικογένεια το μεγάλο βήμα να αφήσουμε την Ελλάδα και να εγκατασταθούμε στην Αγγλία. Πιστεύω ότι πολλοί γονείς που ζουν μια τέτοια εμπειρία θα βρουν στις λέξεις του πολλά από το νέο τους εαυτό όπως αυτός δημιουργήθηκε μέσα από την αλλαγή αυτή… Το τρίτο βιβλίο που ξεκίνησα να γράφω θα το κρατήσω ακόμα μυστικό… Θα πω όμως μόνο ότι πρόκειται για ένα μυστικό “ευτυχίας”, “εξέλιξης” και “δύναμης.” Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για το χρόνο που μας διαθέσατε και σας εύχομαι καλή δημιουργική συνέχεια. Δ.Μ. Κι εγώ σας ευχαριστώ και θα αποχαιρετήσω τους αναγνώστες σας με την ευχή που συνηθίζω να γράφω όταν αφιερώνω τον ελέφαντά μου:

Όταν συνομιλείτε με τους γύρω σας να ακούτε πάντα με την καρδιά…

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Δεν είμαστε μόνο χορηγοί επικοινωνίας στο Φεστιβάλ Βιβλίου, είμαστε λάτρεις αυτού του θεσμού και φροντίζουμε κάθε χρόνο να πηγαίνουμε σε αυτή τη μεγάλη γιορτή για εκδότες, συγγραφείς, αναγνώστες.

Αγγελίνα Παπαθανασίου

ΒΑΡΚΕ

ΕΛΩΝΗ

ερη μεγαλύτερη πόλη ύτ δε η ι να Εί . νη ώ ελ ρκ Ισπανία, Βα τουριστική κίνηση όλο το λη γά με ει Έχ η. ρίτ αδ Μ μετά τη ιστική κληρονομιά, αφού λιτ πο α σι ού πλ ει έτ αθ Δι χρόνο. , Γκαουντί.Το 1992, η πόλη ιρό Μ ί, αλ Ντ ν τω λη πό η είναι τό υμπιακούς αγώνες. Σε αυ Ολ ς ου 25 υς το σε νη ξέ φιλο όσα θήσουμε να γνωρίσουμε πα οσ πρ θα ς, μα ι ξίδ τα το ορούμε, γιατί η αλήθεια περισσότερα αξιοθέατα μπ ε νο είναι αδύνατο να δούμ είναι ότι σε μια μέρα μό ωρίσουμε λοιπόν: τη όλα όσα θα θέλαμε. Θα γν ριό, τη Casa Batllo, το χω ό νικ πα ισ το , lia mi Fa Sagrada Νταλί και πολλά άλλα είο υσ μο το , έλ ου Γκ ο ρκ πά ν ταξίδι μας δεν θα λείψου το τό αυ ό απ , κά σι Φυ α. ακόμ οτάσεις με φόντο τη οι αναγνωστικές μας πρ Βαρκελώνη.

Α Ι Ν Α ΙΣΠ

Sagrada Familia

Sagrada Familia

ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ

Casa Batllo

Ίδρυμα Χουάν Μιρό

Guell park

BOOKSTORE CAFES IN BARCELONA

Llibreria Calders

Books & Co

Café de Altaïr

Χρυσούλα Ζαφειράκη Τη μουσικοθεατρική παράσταση του Μαυρίκιου Μαυρικίου σε σκηνοθεσία Μιχάλη Μητρούση «Η σιωπή δεν είναι χρυσός», παρακολουθήσαμε στον υπέροχο Κήπο του θεάτρου Χυτήριο. Τα φώτα χαμήλωσαν, ο Μαυρίκιος Μαυρικίου κάθισε, έγειρε πάνω στο πιάνο και ονειρεύτηκε.... Μας μετέφερε για λίγο και εμάς στα όνειρά του... Μας γύρισε πίσω στα παιδικά και εφηβικά του μονοπάτια, με όμορφες και άσχημες αναμνήσεις που τον καθόρισαν ως μουσικό και ως άνθρωπο. Μας μίλησε για την πίστη στα όνειρά του και την υποστήριξη της οικογένειας σε όλο αυτό! Είπε για την κοινωνική απόρριψη, τον εκφοβισμό στο σχολείο και το στρατό. Μέσα από την αυτοβιογραφία του περνάει στην κοινωνική κινητοποίηση, στην πράξη. Η σιωπή μέσα από την ιστορία του δεν είναι χρυσός. Μαθαίνουμε να μιλάμε... Να λέμε «όχι» και να εννοούμε «όχι»,να μη σωπαίνουμε σε κάτι «δυσάρεστο»... σε καθετί που μας υποβιβάζει ως άνθρωπο και στη μετέπειτα ζωή μας το κουβαλάμε! Πλάι στον Μαυρίκιο Μαυρικίου που κρατάει τον κεντρικό ρόλο, βρίσκονται οι αγαπημένοι πρωταγωνιστές: Πασχάλης Τσαρούχας στο ρόλο του πατέρα και Ελευθερία Ρήγου στο ρόλο της μητέρας. Σημαντική είναι και η ερμηνεία του αγαπημένου ηθοποιού Σπύρου Μπιμπίλα στο ρόλο του δασκάλου. Τη διανομή συμπληρώνουν οι Έφη Κιούκη, Γιάννος Παπαευσταθίου, Άκης Δήμας, Νικόλας Γεωργανής, Χάρις Μερτίκα και Μανώλης Κατριαδάκης. Ο πολυμελής θίασος ερμηνεύει τους ρόλους που ξεδιπλώνονται στην πλοκή της βιογραφικής ιστορίας του πρωταγωνιστή, τραγουδάει και χορεύει. Η εξομολόγηση ενός αγοριού για όλα όσα έζησε στην προσπάθειά του να κυνηγήσει το όνειρό του.

Η Σιωπή δεν είναι χρυσός Ένα έργο για το bullying, τον ρατσισμό, την οικογένεια και τη διαφορετικότητα.

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Φίλων Φανταστικού – ΦantastiCon και το Hellenic American College (HAEC) σε συνεργασία με την Ελληνοαμερικανική Ένωση παρουσιάζουν στις 5 & 6 Οκτωβρίου 2019 στην Ελληνοαμερικανική Ένωση το ΦantastiCon 2019! Για πέμπτη συνεχή χρονιά, το ΦantastiCon επιστρέφει και καλεί τους φίλους του Φανταστικού σε μια μοναδική διήμερη γιορτή. Κάθε λογής μυθικά πλάσματα γεμίζουν ξανά τους χώρους της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης και τους μεταμορφώνουν σε ένα μαγικό δάσος, όπου νάνοι, ξωτικά, δρυάδες και μονόκεροι συναντιούνται με γενναίους πολεμιστές, πανίσχυρους μάγους και παράξενους ταξιδιώτες από κάθε γωνιά του Γαλαξία, για να συμμετάσχουν στη μεγάλη γιορτή. Προσκεκλημένος φέτος, σε συνεργασία με τον σύλλογο Tolkien, ο διεθνώς καταξιωμένος εικαστικός Σπύρος Γελέκας, ο οποίος θα παρουσιάσει για πρώτη φορά έργα του εμπνευσμένα από τον «Άρχοντα των Δακτυλιδιών». Στο φετινό πρόγραμμα περιλαμβάνονται επίσης καλλιτεχνικά δρώμενα, sessions παιχνιδιών ρόλων, video games, ομιλίες, παρουσιάσεις βιβλίων της Φανταστικής Λογοτεχνίας, σεμινάρια, συναντήσεις με συγγραφείς και καλλιτέχνες του χώρου και πολλά ακόμα!!! Οι επισκέπτες του φεστιβάλ μπορούν ακόμη να γίνουν κριτές στο διαγωνισμό ψηφιακής τέχνης ΦantasticArt 2019, να αναδείξουν τους νικητές του διαγωνισμού cosplay Fantasy Champions 2019, να ενημερωθούν για τα τελευταία νέα στο χώρο του Φανταστικού και να περιπλανηθούν στην έκθεση βιβλίων, χειροποίητων αντικειμένων, διακοσμητικών και παιχνιδιών.

ΦantastiCon 2019

Ημερομηνία: 5 & 6 Οκτωβρίου 2019 11:00 – 21:00 Χώρος: Ελληνοαμερικανική Ένωση (Μασσαλίας 22, Αθήνα)

Δημήτρης Μπονόβας

Ποια πόλη, ποια χώρα...

Άλλος ένας. Άλλος ένας ήρωας των παιδικών μου χρόνων έφυγε. Ένας καλλιτέχνης με το “κ” κεφαλαίο. Μία εξαιρετική φωνή, ένας χαρισματικός εκτελεστής, συνθέτης, στιχουργός. Με πάρα πολλές μεγάλες επιτυχίες στο ενεργητικό του. Με αρκετές συνεργασίες με επίσης μεγάλα ονόματα του ελληνικού πενταγράμμου. Ένας άνθρωπος που είχε άπειρες ζωντανές εμφανίσεις στο ενεργητικό του και όλες με τεράστια επιτυχία. Ευτυχώς, πρόλαβα να τον δω ζωντανά στη σκηνή. Ανεπανάληπτη εμπειρία… Τόση ώρα μιλάω για έναν Τούρκο στο Παρίσι, που ρίχνει κόκκινο στη νύχτα και τραγουδάει blues στο Διδυμότειχο. Για τον δικό μου, τον δικό μας, Λαυρέντη Μαχαιρίτσα. Ο οποίος αποφάσισε να μας αφήσει χθες τα ξημερώματα έπειτα από ανακοπή καρδιάς. Τόσο ξαφνικά, τόσο αναπάντεχα. Για μένα, θα είναι πάντα εδώ. Θ’ ακούω πάντα τη φωνή του να τραγουδά, το γέλιο του να σκορπίζει στη σκηνή μετά από κάθε παράσταση. Καλό ταξίδι Λαυρέντη…

Ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας γεννήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 1956 στη Νέα Ιωνία του Βόλου. Από πολύ μικρή ηλικία ήρθε σε επαφή με τη μουσική.Σπούδασε Μουσική στο Ελληνικό Ωδείο.Αργότερα θα εργαστεί χειρωνακτικά στην αποθήκη κάποιας δισκογραφικής εταιρείας, στην οποία αργότερα κατά σύμπτωση θα κυκλοφορήσει το πρώτο του άλμπουμ το 1978 με αγγλικό στίχο με τους “P.L.J. Band” με τίτλο ‘Gaspar’, έναν δίσκος extended play 45’ στροφών. Ακολουθούν διάφορες δουλειές, ενώ μετά τη στρατιωτική του θητεία αρχίζει να τραγουδάει αντάρτικα με τον Πάνο Τζαβέλα στη «Συντροφιά». Στα 20 του χρόνια δημιουργεί με τον Παύλο Κικριλή και τον Τάκη Βασαλάκη το συγκρότημα P.L.J. Το 1983 οπότε και κυκλοφορεί ο δεύτερος δίσκος του συγκροτήματος, το τελευταίο μετονομάζεται σε «Τερμίτες», όνομα που παραπέμπει στους Beatles (σκαθάρια). Το 1989 ξεκινά η προσωπική του σταδιοδρομία ως συνθέτης και ερμηνευτής. Είχε συνεργαστεί δισκογραφικά και έχουν τραγουδήσει τραγούδια του οι: Μαρία Φαραντούρη, Γιώργος Νταλάρας, Διονύσης Σαββόπουλος, Δήμητρα Γαλάνη, Δημήτρης Μητροπάνος, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Πυξ Λαξ, Γιάννης Κότσιρας, Γιώργος Μαργαρίτης, Βαγγέλης Κονιτόπουλος, Αναστασία Μουτσάτσου, Μίλτος Πασχαλίδης, Κατερίνα Στανίση, Χαρούλα Αλεξίου, Γιάννης Βαρδής, Δήμητρα Γαλάνη, Γιάννης Ζουγανέλης, Ελεωνόρα Ζουγανέλη, “Émigré”, Χάρης & Πάνος Κατσιμίχας, Ελισάβετ Καρατζόλη, “Κίτρινα Ποδήλατα”, Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος, “Μagic De Spell”, Γιώργος Μαργαρίτης, Νότης Μαυρουδής, Παναγιώτης Μάργαρης, Αντώνης Μιτζέλος, Σάκης Μπουλάς, Δημήτρης Μπάσης, Φλέρυ Νταντωνάκη, Φίλιππος Πλιάτσικας, Δημήτρης Σταρόβας, Μπάμπης Στόκας, Διονύσης Τσακνής, “W.C.” κ.α.

Επίσης, είχε συνεργαστεί επί σκηνής με την Ελευθερία Αρβανιτάκη, τη Χαρούλα Αλεξίου, τον Δημήτρη Μητροπάνο, τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, τον Νότη Μαυρουδή, την Αναστασία Μουτσάτσου, τον Κώστα Μακεδόνα κ.ά.Ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας είχε δηλώσει επανειλημμένα πως είναι οπαδός του Παναθηναϊκού και ήταν μέλος της Παναθηναϊκής Συμμαχίας.Απεβίωσε την Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου 2019 από καρδιακή ανακοπή, στον Βόλο.

ΣτΕλιος ΑνατολΙτης

Το τι θα κάνει ο κάθε άνθρωπος ή καλλιτέχνης είναι δικό του θέμα, αλλά αν μπορώ έστω και λίγο με τη δική μου δράση να κάνω πιο εύκολες κάποιες κουβέντες, τότε χαρά μου να το κάνω.

Ηλίας Τσιάρας

συνεντευξ η Χημικός, stand-up comedian, δάσκαλος αυτοσχεδιασμού, voice-over artist και προσφάτως συγγραφέας. Όλες αυτές είναι ιδιότητες που σε χαρακτηρίζουν. Εάν μπορούσες να βιοποριστείς άνετα έχοντας μόνο μία από αυτές ως επάγγελμα, ποια θα επέλεγες και γιατί; Σ.Α. Δεν ξέρω να σου απαντήσω. Η ερώτηση που έκανα στον εαυτό μου όταν ήρθε εκείνη η καταραμένη ώρα και το δίλημμα ήταν επιστήμη ή θέατρο, ήταν λίγο διαφορετική από τη δική σου. Ρώτησα: «Αφού δεν μπορείς να βιοποριστείς από κανένα από τα δύο, ποιο σε γεμίζει περισσότερο ώστε να μη σε ενοχλεί η φτώχεια;» Απάντησα «θέατρο» κι όλα τα άλλα ήρθαν μόνα τους. Το βιβλίο σου ‘Κοάλεμος: Κινούμενη Άμμος’ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια ωδή στην κουλτούρα των nerds/geeks (sic). Έγινε σκόπιμα, ως ένας φόρος τιμής σε κάτι που λατρεύεις και ήθελες να το μοιραστείς με τους αναγνώστες τους (προτείνοντάς τους ίσως έμμεσα να ψαχτούν παραπάνω) ή προέκυψε φυσικά και αβίαστα;

Σ.Α. Να σου πω την αλήθεια, ποτέ δεν το σκέφτηκα έτσι. Δεν υπήρχε κάτι σκόπιμο από πίσω. Μου φάνηκε πολύ λογικό όταν έγραφα τους χαρακτήρες να είναι κομμάτι όλης αυτής της κουλτούρας για πολλούς και διάφορους λόγους, οπότε κάπως έτσι κύλησε. Άρα μάλλον φυσικά κι αβίαστα ή έτσι θέλω να πιστεύω. Είσαι ιδιαίτερα ενεργός στα social media και δε φοβάσαι να πεις ανοιχτά τη γνώμη σου για δύσκολα ζητήματα, ακόμη και για θέματα που θεωρούνται taboo, δηλώνοντας μάλιστα πως πάσχεις από διπολική διαταραχή. Θεωρείς χρέος του κάθε ανθρώπου, πόσω μάλλον ενός καλλιτέχνη που έχει ένα κάποιο κοινό, να μιλά, να δρα, να μη μένει σιωπηλός παρατηρητής; Σ.Α. Θεωρώ χρέος της κοινωνίας να τερματίσει το ψυχιατρικό στίγμα. Αποφάσισα, όχι εύκολα, ότι από τη στιγμή που μου δίνεται το βήμα, δεν μπορώ να μην το κάνω. Το τι θα κάνει ο κάθε άνθρωπος ή καλλιτέχνης είναι δικό του θέμα, αλλά αν μπορώ έστω και λίγο με τη δική μου δράση να κάνω πιο εύκολες κάποιες κουβέντες, τότε χαρά μου να το κάνω.

Στο βιβλίο σου η φιλία εκθειάζεται ως κάτι το ιερό. Στις παραστάσεις σου αναφέρεσαι συχνά στην παιδική σου ηλικία και στην έλλειψη φίλων που τη χαρακτήριζε. Πόσο αυτό συνέβαλε σε αυτό που είσαι σήμερα; Σ.Α. Θεωρώ τη φιλία και κατά συνέπεια τους φίλους ως «οικογένεια από επιλογή». Με εντυπωσιάζει η αγάπη και η φροντίδα που μπορεί να δείχνουν άνθρωποι μεταξύ τους που επιλέγουν να συνδέονται για δεκαετίες ολόκληρες και να χτίζουν πάνω σε αυτή τη σχέση, να βελτιώνουν ο ένας τον άλλον, να επενδύουν χρόνο στις σχέσεις τους. Το μόνο πραγματικό νόμισμα που έχουμε είναι ο χρόνος κι επιλέγουμε το πού θα τον καταναλώσουμε. Σίγουρα η δυσκολία μου στο να καταλάβω πώς κάνεις φίλους, τι σημαίνει αυτό πραγματικά και το πόσο άλλαξα κι έγινα καλύτερο άτομο μέσα από τις φιλίες μου, συνέβαλε πάρα πολύ στον χαρακτήρα μου. Να σημειωθεί, έτσι για την πλάκα, ότι η έλλειψη φίλων σταμάτησε όταν σταμάτησα εγώ ο ίδιος να απωθώ με τον τρό-

πο μου την ανθρώπινη επαφή. Πριν από λίγο καιρό, ξεκίνησες μια νέα σειρά podcasts στο Youtube, το Λίγα Λόγια. Το πρώτο επεισόδιο ήταν αφιερωμένο στον Stan Lee και το επόμενο στον Neil Gaiman. Ποιοι άλλοι συγγραφείς θεωρείς πως σε έχουν επηρεάσει ως καλλιτέχνη; Πότε ήταν που αποφάσισες πως θέλεις να γράψεις κι εσύ ένα βιβλίο; Σ.Α. Θα συνεχίσει αυτή η σειρά μέχρι τα 8 επεισόδια και μετά βλέπουμε. Είναι πάρα πολλοί κι ανήκουν σε όλο το φάσμα της λογοτεχνίας. Από αυτά που κάναμε στο σχολείο μέχρι ό,τι ανακάλυψα μόνος μου ή με καθοδήγηση άλλων. Μπορώ να αναφέρω ενδεικτικά τον Καζαντζάκη, του οποίου οι συγγραφικές ικανότητες με αφήνουν άφωνο, τον Ευγένιο Τριβιζά, τον Ρόαλντ Νταλ, τον Στίβεν Έρικσον, τον Τέρι Πράτσετ, την Τζίλιαν Φλιν. Δεν ξέρω. Είναι άπειροι (γέλιο). Η συγγραφή του βιβλίου δεν ήταν κάποια συνειδητή απόφαση. Γράφω πε-

ρίπου από τα δεκατέσσερα. Νομίζω ότι είναι μια φυσική εξέλιξη. Ξεκινάς να γράφεις μικρά πράγματα, ιστοριούλες, διηγήματα, πειραματίζεσαι και φτάνεις στο σημείο που θες να πεις μια μεγαλύτερη ιστορία. Σε μένα έτυχε να πάρει τη μορφή ενός βιβλίου. Να αναφέρω επίσης για τους επίδοξους συγγραφείς ότι δεν είναι το πρώτο που έγραψα. Έχω γράψει επικές μπούρδες που δε θα δουν ποτέ το φως της ημέρας. Ευτυχώς. Ο ήρωας του βιβλίου σου, ο Ηρακλής Ανδρέου, έχει κοινά στοιχεία με σένα; Θα ήθελες να ζεις σε έναν κόσμο σαν τον δικό του, με βρυκόλακες, δρακονιανούς, ξωτικά, νάνους και άλλα φανταστικά πλάσματα, γνωρίζοντας πως η ζωή σου θα ήταν λίγο πιο επικίνδυνη; Σ.Α. Ναι, έχει πολλά. Τι εννοείς «έναν κόσμο σαν τον δικό του;» Αφού το ξεκαθαρίσαμε, αυτά υπάρχουν και το βιβλίο είναι απλά μια ιστορική καταγραφή. Δε γράφω εγώ, στην πραγματικότητα απομαγνητοφωνώ αυτά που μου εκμυστηρεύεται ο Ηρακλής. Προτού γράψεις το ‘Κινούμενη Άμμος παρακολούθησες σεμινάρια δημιουργικής γραφής από τις ιδιαίτερα αγαπητές Tales of the Wyrd. Πόσο σημαντικό θεωρείς πως είναι να σπουδάσεις/διδαχθείς κάτι τόσο προσωπικό όσο η συγγραφή; Το ταλέντο από μόνο του δεν αρκεί; Σ.Α. Δεν πιστεύω ιδιαίτερα στο ταλέντο. Και θεωρώ ότι η Ελλάδα σαν κοινωνία, πιστεύει παραπάνω στο ταλέντο από όσο πρέπει. Όπου και να έχεις μια έφεση, αν δεν ασχοληθείς, να βγάλεις τα

μάτια σου, δεν θα καταφέρεις κάτι. Είναι πολύ σημαντικό για μένα να εμβαθύνω όσο μπορώ σε οτιδήποτε με ενδιαφέρει. Θα παρακολουθήσω κι άλλα σεμινάρια για να επεκταθώ όσο μπορώ, ακόμα και σε πράγματα που μπορεί να μη με ενδιαφέρει να γράψω. Όσο για τις Tales of the Wyrd, τις συνιστώ ανεπιφύλακτα, κάνουν εξαιρετική δουλειά. Και δεν το λέω επειδή είναι φίλες. Που είναι. Αλλά δεν το λέω γι’ αυτό. Στις παραστάσεις σου αποφεύγεις να καταφύγεις σε εύκολα, χοντροειδέστατα αστεία. Αντίθετα, σου αρέσει να εμπλέκεις την επιστήμη και δε φοβάσαι να χρησιμοποιήσεις δυνητικά δυσνόητες λέξεις και ορισμούς. Πόσο δύσκολο είναι αυτό για σένα; Απαιτεί περισσότερη προετοιμασία; Σ.Α. Το δύσκολο είναι να καταφέρω να πω αυτό που θέλω να πω καθαρά, χωρίς φανφάρες. Καμιά φορά είμαι λίγο μπουνταλάς κι όντως χρησιμοποιώ πιο περίπλοκες λέξεις απ’ ότι θα έπρεπε. Ίσως. Δεν ξέρω. Αυτό που σκέφτομαι γράφω. Δηλαδή, κάπως έτσι σκέφτομαι κιόλας, δεν είναι ότι τα γράφω πιο περίπλοκα επίτηδες. Έχω μεγάλο σεβασμό στη νοημοσύνη του κοινού, δεν μου αρέσει να την υποτιμάω και γι’ αυτό αποφεύγω οτιδήποτε πιστεύω πως το κάνει αυτό. Πριν από ενάμιση περίπου χρόνο, συμμετείχες μαζί με άλλους κωμικούς (ανάμεσά τους και ο Γιάννης Ρουμπούλιας, που φιλοτέχνησε το πολύ όμορφο εξώφυλλο του βιβλίου σου) στο Μια Ζαριά & Έναν Καιρό, μια ομολογουμένως φιλόδοξη προσπάθεια. Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα και, κυρίως, γιατί επέλεξες να ονομάσεις

Δημήτρης Μπονόβας

Επειδή δεν υπήρχα εκεί που ήθελα πάντα να είσαι εσύ. Μήπως γι’ αυτό η Πέμπτη με εκδικείται; Μα οι ηρωικές έξοδοι ποτέ δεν φρόντιζαν για μένα. Εκτός αν ήθελες να φεύγαμε μαζί. Και πού να πάμε; Παντού είναι εδώ.

Στην ποιητική της Χαράς Κυριακοπούλου με τίτλο “Και τώρα παύση” από τις εκδόσεις Βακχικόν, βρήκα κάτι σκοτεινό, μελαγχολικό. Βρήκα κάτι βαθιά ενδόμυχο, μια πάλη με το “είναι” της, με το παρελθόν της, με σκηνές από ένα δραματικό έργο με πρωταγωνιστές αυτή και τις ατυχίες της. Και αυτό ήταν που με κράτησε, σε συνδυασμό πάντα με την ωραία γραφή της και τον όμορφο τρόπο που “σέρβιρε” το υλικό της. Το γεγονός ότι κατάφερε να μου περάσει κάτι τόσο οικείο και, ως το βαθμό που ήταν δυνατόν, να με κάνει να συμπάσχω με τη συγγραφέα, είναι νομίζω ένα από τα θετικά στοιχεία της συγκεκριμένης συλλογής. Ένα ακόμα, είναι το ότι αν και οι έννοιες που χρησιμοποιεί είναι αρκετά βαθιές, καταφέρνει και τις δίνει στο αναγνωστικό κοινό με τρόπο απλό, χωρίς φανφάρες και λόγια εντυπωσιασμού. Και έτσι καταφέρνει να γίνει αρεστή στον οποιονδήποτε. Ακόμα και στον αναγνώστη που πιθανώς να μην ψάχνει κάτι σαν αυτό. Ένας ευχάριστος σύντροφος το συγκεκριμένο βιβλίο, για όλες τις ώρες, αν και θα ταίριαζε περισσότερο σε κάποιες δύσκολες βραδινές που το μυαλό ταξιδεύει στα περασμένα, αξίζει σίγουρα την προσοχή του αναγνώστη. Και ίσως, αν κοιτάξετε καλύτερα, να βρείτε και κομμάτια του δικού σας εαυτού μέσα του. Γιατί, δυστυχώς ή ευτυχώς, σχεδόν όλοι έχουμε σηκώσει κάποια στιγμή το σταυρό μας.

Δεν ξέρω αν βγήκε ήλιος ή αν ήταν συνέχεια σκοτάδι. Δεν άνοιξα τις κουρτίνες καθόλου. Ούτε τα μάτια μου άνοιξα. Τα κράτησα κλειστά για 20 ώρες ή μήπως ήταν χρόνια, δεν ξέρω. Μόνο κάτι σκυλιά άκουσα να ουρλιάζουν. Ακούω ακόμα τουλάχιστον.

Αγγελίνα Παπαθανασίου

James Dean Ένα αστέρι που έδυσε γρήγορα Στις 30 Σεπτεμβρίου του 1955, μια Porsche Spider συγκρούεται σφοδρά με ένα άλλο αυτοκίνητο. Η Porsche εκσφενδονίζεται στον αέρα και αναποδογυρίζει πέφτοντας στο έδαφος. Γίνεται μια άμορφη μάζα σιδερικών. Σε αυτή τη μάζα βρίσκεται και ο οδηγός του αυτοκινήτου, ενώ ο συνοδηγός πετάγεται έξω και τραυματίζεται σοβαρά. Ο οδηγός της Porsche ήταν ο ηθοποιός James Dean που, κατά τη μεταφορά του με ασθενοφόρο στο νοσοκομείο, αφήνει την τελευταία του πνοή. Ήταν μόλις 24 ετών. Την ημέρα του ατυχήματος, ο ηθοποιός θα έτρεχε σε αγώνες ταχύτητας και ήθελε να δοκιμάσει το αυτοκίνητό του. Συνοδηγός του ήταν ο μηχανικός Rolf Wütherich. Στη σύντομη ζωή του, γύρισε τρεις ταινίες που άφησαν εποχή. Κατάφερε να γίνει θρύλος. Πρόκειται για τις ταινίες «Ανατολικά της Εδέμ» (1955), «Επαναστάτης χωρίς αιτία» (1955), και «Ο Γίγας» (1956). Λέγεται ότι το αυτοκίνητο του ηθοποιού συνοδευόταν από μια κατάρα. Όσοι αγόρασαν αργότερα κάποια ανταλλακτικά του αυτοκινήτου, έπεσαν θύματα τροχαίου. Σύμπτωση ή όντως ήταν καταραμένο; Ο ίδιος αποκαλούσε το αυτοκίνητό του «Μικρό Μπάσταρδο». Είχε μεγάλη αδυναμία στα γρήγορα αυτοκίνητα και στους αγώνες ταχύτητας. Ο ίδιος έλεγε ότι ήταν ο καλύτερος θάνατος να πεθάνεις μέσα στους αγώνες.

Μαρία Γεωργίου

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η Σας ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Λόγω των σπουδών σας (Διοίκηση Επιχειρήσεων), έχετε εργαστεί σε διάφορες επιχειρήσεις. Πώς προέκυψε η συγγραφή στη ζωή σας; Ήταν ανάγκη έκφρασης, παιδικό όνειρο; M.Γ. Καλησπέρα, κυρία Παπαθανασίου, εγώ σας ευχαριστώ θερμά γι’ αυτή τη συνομιλία. Όχι, η συγγραφή δεν ήταν παιδικό όνειρο. Ούτε που το φανταζόμουν. Έτσι ήρθαν τα πράγματα. Όταν οι επαγγελματικές μου υποχρεώσεις λιγόστεψαν και τα παιδιά μου μεγάλωσαν, είχα το χρόνο να ασχοληθώ με το διάβασμα και στη συνέχεια με το γράψιμο. Ένα καλοκαίρι που ήμουν στην Κύπρο, άκουσα από το ραδιόφωνο για έναν διαγωνισμό συγγραφής κυπριώτικου σκετς. Δοκίμασα, πήγε καλά, μου άρεσε το αποτέλεσμα. Το έργο παίχτηκε από το ραδιόφωνο του ΡΙΚ, ήταν μεγάλη χαρά, αλλά και ευθύνη. Έτσι αποφάσισα να παρακολουθήσω μαθήματα δημιουργικής γραφής και τα πράγματα πήραν το δρόμο τους. Ίσως να ήταν και μια ανάγκη έκφρασης, όπως λέτε. Κανείς όμως εκφράζεται με ό,τι κι αν κάνει. Δεν είναι μόνο η τέχνη, είναι και η δουλειά, είναι και οι σχέσεις μας με τους ανθρώπους και τη φύση. Όλες οι εκφάνσεις

της ζωής μας μάς δίνουν την ευκαιρία να εκφραστούμε και να δημιουργήσουμε. Φτάνει να κάνουμε ό,τι κάνουμε με συνέπεια, με πάθος και με συνεχή διάθεση ενδοσκόπησης. Να μην επαναπαυόμαστε. Το 2018 ήταν μια σημαντική χρονιά για σας, αφού δύο διηγήματά σας διακρίθηκαν. Έχετε γράψει όμως και θεατρικά έργα και μυθιστόρημα. Υπάρχει κάποιο λογοτεχνικό είδος που αγαπάτε περισσότερο; Υπάρχουν σκέψεις να γράψετε ποίηση ή παιδική λογοτεχνία; Μ.Γ. Έχω γράψει και ποίηση και παραμύθι. Ευτυχώς είναι στο συρτάρι. Το παραμύθι θέλει να μπορείς να δεις τα πράγματα από την οπτική των παιδιών. Δεν είναι εύκολο. Πειραματίστηκα με όλα τα είδη και είμαι πάντα ανοιχτή σε όλα τα είδη. Νομίζω, όμως, το διήγημα είναι αυτό που μου αρέσει περισσότερο, μου αρέσει η συμπύκνωση και η αφαίρεσή του. Λατρεύω τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη. Παρ' όλα αυτά, σίγουρα θα προσπαθήσω να ξαναγράψω μυθιστόρημα. Τον Απρίλιο κυκλοφόρησε το πρώτο σας βιβλίο «Σπασμένο Ακορντεόν» από τις εκδόσεις Πηγή. Το βιβλίο σας

το διάβασα μέσα σε δύο μέρες. Με ταξίδεψε σε μια χρονική περίοδο του νησιού για την οποία οι γνώσεις μου ήταν περιορισμένες. Λάτρεψα τη γραφή σας και αισθάνομαι την ανάγκη να σας συγχαρώ. Πρόκειται για ένα βιβλίο πραγματικά λογοτεχνικό. Ποια ήταν η αφορμή για να γεννηθεί αυτό το μυθιστόρημα; Συναντήσατε δυσκολίες κατά τη συγγραφή; Μ.Γ. Σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια για το βιβλίο μου. Το Σπασμένο Ακορντεόν στηρίζεται σε αφηγήσεις του πατέρα μου σχετικά με την παιδική του ηλικία και την εμπλοκή του στον αντιαποικιακό αγώνα της Κύπρου. Οι αφηγήσεις του πατέρα μου ήταν η αφορμή. Χρειάστηκε όμως πολλή έρευνα για την εποχή, τον τόπο, τα ιστορικά γεγονότα, και πολλές αλλεπάλληλες γραφές μέχρι το μυθιστόρημά μου να βρει λόγο να υπάρχει, να βρει τους αφηγητές του, να βρει το ύφος του, τη γλώσσα του. Αυτό ήταν και η κύρια δυσκολία του. Το μυθιστόρημα εξελίσσεται σε μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορικά εποχή. Όμως δεν ήθελα να γράψω ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Ήθελα ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης. Έχουμε έναν ήρωα σ' ένα ιστορικό περιβάλλον. Το ζητούμενο είναι να δούμε πώς στέκεται μέσα σ' αυτό το περιβάλλον, ποια είναι τα διλήμματά του, ποια είναι τα θέματα που αντιμετωπίζει. Πώς όλα αυτά τον διαμορφώνουν και τον ωριμάζουν, αν τον ωριμάζουν. Διαβάστε την άποψη μας για το βιβλίο Σπασμένο Ακορντεόν Ζήσατε ένα χρονικό διάστημα στην Αγγλία λόγω σπουδών, ενώ από το 1984 ζείτε στη Θεσσαλονίκη. Τι εικόνες σάς συντροφεύουν από την Κύ-

προ και την παιδική σας ηλικία; Μ.Γ. Ναι, ζω στη Θεσσαλονίκη πολλά χρόνια και την αγαπώ πολύ αυτή την πόλη. Όμως η Κύπρος είναι πάντα μέσα μου. Είναι η ιδιαίτερη πατρίδα μου, μ' έχει καθορίσει. Όπου κι αν πάω, η πόλις μου μ' ακολουθεί δεν λέει κι ο Καβάφης; Κι αν η Θεσσαλονίκη μού χαρίζει το φαντασμαγορικό της ηλιοβασίλεμα, η Λάρνακα μού χάρισε την ηρεμία της ανατολής. Έχω πάντα μέσα μου τα καυτά της καλοκαίρια, το λαμπερό παραλιακό μέτωπο των φοινικούδων, τη δροσιά και τη ζωντανή παράδοση της ορεινής Κύπρου, τη μεγάλη μου οικογένεια που δεν χάνει αφορμή για ανταμώματα, τραπεζώματα και τραγούδια. Αυτή την περίοδο υπάρχουν νέοι ήρωες που σας βασανίζουν και περιμένουν υπομονετικά να πάρουν σάρκα και οστά; Μ.Γ. Ναι, κάπου στο βάθος του συρταριού υπάρχουν ήρωες που περιμένουν να πάρουν σάρκα και οστά. Αλλά το συρτάρι δεν είμαι έτοιμη να το ανοίξω ακόμα. Θέλω να αφιερώσω χρόνο στο Σπασμένο Ακορντεόν, να το βοηθήσω να κάνει το ταξίδι του, ν ακουστούν οι μελωδίες του. Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη, θα θέλατε να πείτε κάτι στους αναγνώστες μας; Μ.Γ. Το βιβλίο έφυγε από μένα, είναι τώρα στα χέρια των αναγνωστών. Δεν θέλω να δώσω οδηγίες ανάγνωσης. Εύχομαι το Σπασμένο Ακορντεόν να ταξιδέψει, να συντροφεύσει, να προβληματίσει. Θα χαρώ πολύ να έχω οποιαδήποτε ανάδραση από τους αναγνώστες σας.

Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο που μας διαθέσατε και σας εύχομαι καλή δημιουργική συνέχεια. Μ.Γ. Εγώ σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο και το χώρο που μου διαθέσατε και για την ανάγνωση του Σπασμένου Ακορντεόν.

Αγγελίνα Παπαθανασίου Το βιβλίο της συγγραφέως και εικονογράφου Κατερίνα Κρις «Φραντζ Κλάφτα», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Για ηλικίες 5+. Ξεχάστε ό,τι ξέρετε για τα βιβλία. Το βιβλίο της Κατερίνας Κρις είναι ό,τι πιο έξυπνο, πρωτότυπο, χιουμοριστικό και φρέσκο έχω διαβάσει τον τελευταίο καιρό. ΑΠΟΛΑΥΣΤΙΚΟΤΑΤΟ! Αν έχετε παιδιά που δεν συμπαθούν και πολύ το διάβασμα, το συγκεκριμένο βιβλίο θα τα κάνει να αλλάξουν γνώμη. Ένα βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί από μικρούς αναγνώστες αλλά και ενήλικες επίδοξους συγγραφείς.

ω, σ ή π υ τ ο τ ω α πρ ν α ι Γ . ί ε τ α. γραφ τ ο η π ί δ τ ή ν ω υ ψ ο ά χ εν γρ Όλα έ δ ς ω π ή μ ρά α β ο σ ι α ας έ μ ο φ α ρ γ γ υ σκέφτ σ λος β ι β ά , α τ φ ά Φραντζ Κλ

Ο Φραντζ Κλάφτα είναι ένας άβιβλος συγγραφέας, αφού το βιβλίο που βρίσκεται μέσα στο μυαλό του δεν έχει γραφτεί ακόμα. Όμως είναι σίγουρος ότι όταν κυκλοφορήσει θα γίνει μεγάλη επιτυχία. Διαθέτει και μάνατζερ, όπως οφείλει κάθε συγγραφέας που σέβεται τον εαυτό του. Η μάνατζερ έχει ξεκινήσει τη διαφήμιση του βιβλίου και τον πιέζει να το τελειώσει γιατί υπάρχει μεγάλη ανταπόκριση από το αναγνωστικό κοινό. Ο Φραντζ Κλάφτα καθυστερεί να το γράψει εξαιτίας του αναβλητικού εαυτού του. Θα ξεπεράσει το συγκεκριμένο εμπόδιο για να οδηγηθεί στη συγγραφή του τελειότερου βιβλίου; Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν και τα αποφθέγματα του άβιβλου συγγραφέα. Ένα βιβλίο που θα ενθουσιάσει ακόμα και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη, αλλά θα δώσει τροφή για σκέψη σε ενήλικες επίδοξους συγγραφείς. Ανυπομονώ να κυκλοφορήσει το δεύτερο βιβλίο του Κλάφτα, γιατί τέτοιο μεγάλο ταλέντο δεν πρέπει να πάει χαμένο.

Το σημαντικό στο γράψιμο είναι να κάτσεις να γράψεις.

Ελισάβετ Κόλλια Όταν ξεκίνησα το βιβλίο λίγο πριν τα μεσάνυχτα, δεν περίμενα με τίποτα να το τελειώσω στις 5 τα ξημερώματα με δάκρυα συγκίνησης στα μάτια. Όσα βιβλία της κυρίας Κακαλοπούλου έχω διαβάσει, τα έχω απολαύσει. Έχει έναν τρόπο να σε κάνει ενεργό θεατή της ιστορίας των ηρώων της. Το μόνο που ίσως με απογοήτευσε λιγάκι είναι το εξώφυλλο. Παρόλο που έχει νότες Ανατολής, θα το ήθελα λίγο πιο εντυπωσιακό... Η ιστορία μας ξεκινάει με την Κάτια, πληγωμένη και προδομένη από τον παιδικό της φίλο Ανδρέα σε μια ξένη χώρα, τη Νότια Κορέα. Χωρίς χρήματα και μη γνωρίζοντας τη γλώσσα, βρίσκεται σε απόγνωση. Μόνη της παρηγοριά η νέα της φίλη Ζαντί, που την παίρνει υπό την προστασία της. Το όνειρο της Κάτιας είναι να ανοίξει ένα εστιατόριο εκεί και να μαγειρεύει ελληνικά φαγητά όπως έχει διδαχτεί. Αλλά το όνειρό της σκόρπισε. Η Κάτια είναι μια γυναίκα που τη μεγάλωσε η μητέρα της μόνη αλλά της έδωσε πολλή αγάπη. Έμεινε όμως νωρίς ορφανή και την ανέλαβε ο αδελφός της μητέρας της, που ήταν ένας άνθρωπος ψυχρός και απότομος. Αυτό όμως δεν επηρέασε τον χαρακτήρα της. Εκείνη είναι ένα πλάσμα δοτικό, συναισθηματικό, και τόσο γλυκιά που κερδίζει εύκολα την αγάπη του κόσμου. Η φίλη της, για να τη βοηθήσει, της βρίσκει μια δουλειά με πολλά χρήματα για δύο μήνες. Η Κάτια δεν γνωρίζει ακριβώς τη θέση της, αλλά έχει εμπιστοσύνη στη φίλη της. Ίσως όμως δεν πρέπει. Ένας λευκός γάμος οδηγεί την Κάτια σε ένα ονειρεμένο μέρος στην εξοχή, σε ένα σπίτι με μεγάλο κήπο, γεμάτο με ανθισμένες κερασιές. Η οικογένεια του σπιτιού την υποδέχεται με ποικίλα συναισθήματα, με αποκορύφωμα το μίσος και την αποστροφή. Η ζωή της γίνεται κόλαση, διάφορα "ατυχήματα" της συμβαίνουν, αλλά εκείνη δεν έχει κανέναν να βρει καταφύγιο. Δύο άντρες, δύο ξαδέλφια που βρίσκονται συνεχώς σε διένεξη, ορκισμένοι εχθροί, διεκδικούν την καρδιά της.

Ο Χιού, ο ηθοποιός, που την πλήρωσε να παραστήσει τη γυναίκα του για να χαρίσει χαρά σε ένα ετοιμοθάνατο αγαπημένο του πρόσωπο, και ο Τζάε, ο ζωγράφος, που από την πρώτη ματιά κάρφωσε ένα βέλος στην καρδιά της. Αποφασισμένη να κάνει αυτά που υποσχέθηκε, αναγκάζεται να ανεχτεί καθετί που ρίχνουν με μίσος στο δρόμο της. Η καρδιά της έχει τόσα αποθέματα που τα προσφέρει χωρίς ανταλλάγματα. Ένας δράκος και ένας πάνθηρας παλεύουν για την καρδιά μιας μυθικής λευκής Ελαφίνας. Θα καταφέρει κάποιος από τους δύο να την κατακτήσει και ποιος θα είναι αυτός; Η Κάτια κοντανάσαινε. Η μυρωδιά του δροσερή, σε αντίθεση με την ανάσα του, που, ζεστή, ποτισμένη από ευωδία τσαγιού, άγγιξε το δέρμα της με μικρές τσιμπιές ανατριχίλας. Ένιωσε να πιάνεται σαν άδολο ζώο σε κρυφή μέγγενη. Ναι... Το παραδεχόταν. Ήταν μακράν γοητευ-τικότερος από όσους είχε συναντήσει ως τώρα. Επισκίαζε κάθε άντρα που είχε γνωρίσει, κάθε αρσενικό που πίστεψε πως είχε ερωτευτεί. Ένα βιβλίο γεμάτο ρομαντισμό, αγάπη και ανεκπλήρωτο πάθος. Η διαφορά της γλώσσας δεν έχει καμιά αξία όταν διαφεντεύει η αγάπη. Η στοργή, η πίστη και η αγάπη δίνουν δύναμη να παλέψεις για όσα πιστεύεις ότι αξίζουν. Αγάπησα την Κάτια για την καλοσύνη, τη δοτικότητα και την αγάπη της. Τον Μίνχοου που αναγνώρισε όλα τα χαρίσματα αυτής της γυναίκας και την αγάπησε. Τον Χιού που άλλαξε και έγινε ο άντρας που έπρεπε και έκρυβε μέσα του γιατί ήταν πλημμυρισμένος μίσος και ζήλια, και φυσικά τον Τζάε, έναν άντρα δυνατό, ηθικό, αξιοπρεπή, παθιασμένο και τόσο ερωτικό που κάθε του βλέμμα έβαζε φωτιά. Ήταν υπέροχο να βλέπω την τιμή και τις αρχές που κατεύθυναν τους ήρωες και δεν τους άφηναν να παραστρατήσουν, την αγάπη που τους ανάγκαζε να θυσιάζουν όσα λαχταρούσαν, για την ευτυχία του άλλου, και την αίσθηση της δικαιοσύνης που οδηγεί στη μετάνοια και τη συγχώρεση. Ο ρατσισμός που κυριαρχεί αλλά τον κερδίζει η καλοσύνη και η προσφορά. Μου άρεσε πολύ, με συγκίνησε, με γέμισε αγάπη. Το λάτρεψα και σας το προτείνω.

Σίση η ίδια η ποίηση είναι έρωτας

Σιακαβάρα

Δημήτρης Μπουζάρας

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Είστε Διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ασχολείστε επίσης με τη φωτογραφία και τα εικαστικά. Πόσο έτοιμο θεωρείτε το μέσο Έλληνα αναγνώστη ή επισκέπτη σε μια έκθεση φωτογραφίας να καταλάβει, ενδιαφερόμαστε ως λαός για τα εικαστικά και την ποίηση όσο θα έπρεπε, έχουμε το ανάλογο background, ή θεωρείτε ότι η ποίηση στην Ελλάδα είναι μόνο για λίγους; Κατέχει η ποίηση την πρέπουσα θέση στη δημόσια εκπαίδευση; Σ.Σ. Ναι, η φιλοσοφία και η τέχνη είναι μεγάλες αγάπες, δεν θα μπορούσα να φανταστώ τη ζωή μου έξω από αυτά. Και η ποίηση φυσικά. Δυστυχώς, διαπιστώνω ότι ο μέσος Έλληνας δεν τρέφει ιδιαίτερη αγάπη για την τέχνη και ακόμη περισσότερο για την ποίηση, με την έννοια να την εντάξει ουσιαστικά στη ζωή του, ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται σε κάθε είδους καλλιτεχνικό ή λογοτεχνικό ερέθισμα. Δεν έχει ανάγκη από κάτι τέτοιο, γιατί πολύ απλά δεν έχει το ανάλογο background, όπως είπατε, για κάτι τέτοιο. Η ποίηση στην Ελλάδα διαπιστώνω ότι είναι για λίγους, διότι αφενός η ποίηση τελικά δεν είναι ό,τι διδαχθήκαμε στο σχολείο και αφετέρου συναρτάται της πορείας της παιδείας και της γενικό-

τερης καλλιέργειας των Ελλήνων, και είναι ιδιαίτερα λυπηρό αυτό, αν αναλογιστούμε ότι έχουμε μια πολύ μεγάλη ποιητική παράδοση μέσα στους αιώνες. Θυμάστε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες αρχίσατε να γράφετε ποίηση; Σ.Σ. Θυμάμαι ότι πάντοτε έγραφα και σιγά σιγά με τον καιρό ήρθε και η ποίηση. Από τα απλά ποιηματάκια της παιδικής ηλικίας, τα εσωστρεφή της εφηβείας, τα εξομολογητικά της νεότητας. Δεν μπορώ να εντοπίσω κάποιες ιδιαίτερες συνθήκες, νομίζω ότι η ποίηση ήρθε ως βαθύτερη ανάγκη έκφρασης με έναν τρόπο διαφορετικό από τον συνήθη, δημιουργικό, όπως συμβαίνει και με τις υπόλοιπες τέχνες. Ο ποιητής/ποιήτρια «πρέπει» να ερωτευτεί τις λέξεις, το ποίημα, και κατά πάσα πιθανότητα την πηγή έμπνευσης; Σ.Σ. Φυσικά. Γιατί η ίδια η ποίηση είναι έρωτας. Κατ’ αρχήν το παιχνίδι με τις λέξεις είναι ένα γοητευτικό παιχνίδι, ερεθιστικό και ερωτικό για τον ποιητή. Ύστερα έρχεται η έμπνευση, γιατί χωρίς αυτή δεν γεννιέται ποίημα, σαν ερωτική έκσταση από μια λέξη, μια εικόνα, ένα πρόσωπο, ένα συναίσθη-

μα, από οπουδήποτε. Είναι αυτό που λέμε δεν ξέρεις από πού θα σου’ ρθει. Όπως ο ερωτευμένος άνθρωπος αφήνει στην άκρη οτιδήποτε για το πρόσωπο που ποθεί και ζει σε έναν άλλον κόσμο, τον κόσμο του έρωτά του, έτσι και ο ποιητής μεταβαίνει στο δικό του σύμπαν, για να γράψει, όταν του κλείσει το μάτι η έμπνευση. Αυτό, περαιτέρω, που θα γεννηθεί, το ποίημα, είναι αποτέλεσμα όλης αυτής της μοναδικής και υπερβατικής ερωτικής περίπτυξης που χορεύει στο μυαλό του ποιητή. Αν, όμως, δεν το κάνει εκείνη τη στιγμή, το αποτέλεσμα θα είναι σαν αυτό του ανεκπλήρωτου έρωτα, που, όσο και να προσπαθείς, ο άλλος έχει φύγει. Ο Κ.Π. Καβάφης, στο ποίημά του «Κι ακούμπησα και πλάγιασα στες κλίνες των» από τα Κρυμμένα Ποιήματα (1877;-1923, Ίκαρος 1993) γράφει: «Στης ηδονής το σπίτι όταν μπήκα, δεν έμεινα στην αίθουσαν όπου γιορτάζουν με κάποια τάξιν αναγνωρισμένοι έρωτες. Στες κάμαρες επήγα τες κρυφές κι ακούμπησα και πλάγιασα στες κλίνες των. Στες κάμαρες επήγα τες κρυφές που το ’χουν για ντροπή και να τες ονομάσουν. Μα όχι ντροπή για μένα — γιατί τότε τι ποιητής και τι τεχνίτης θα ’μουν; Καλύτερα ν’ ασκήτευα. Θα ’ταν πιο σύμφωνο, πολύ πιο σύμφωνο με την ποίησί μου· παρά μες στην κοινότοπην αίθουσα να χαρώ.»

Κάπως έτσι γεννιέται η ποίηση, στις κρυφές κάμαρες της αταξίας και των σπασμένων κανόνων, που δεν μπο-ρεί να μπει ο καθένας. Τι είναι αυτό που σας δίνει το εναρκτήριο λάκτισμα, πώς εκλαμβάνετε την ποίηση, ως ταυτότητα η ως ετερότητα; Σ.Σ. Και τα δύο. Απαραίτητα στην αναγκαιότητα της ποίησης ως ύψιστης έκφρασης της ύπαρξης. Ο Σαρτρ είχε γράψει «ο άλλος είναι απαραίτητος για την ύπαρξή μου, καθώς επίσης και για την γνώση του εαυτού μου» και προσθέτω ότι ο άλλος είναι απαραίτητος για την ύπαρξη της ποίησης. Ο ποιητής μονολογεί, αλλά έχοντας κατά νου ότι κάποιος τον ακούει. Χαρακτηρίζεται από ατομική αλλά και συλλογική συνείδηση, υπάρχει ως μοναδική και ως συλλογική οντότητα, γι’ αυτό ακριβώς εκτείνει το «εγώ» του στο «εσύ», το «εμείς», το «αυτοί» και «οι άλλοι». Η ποίηση δεν είναι μόνον προσωπική υπόθεση, οφείλει να είναι ετερότητα, και προς τούτο, για να δεις τον άλλον, να τον εσωτερικεύσεις και να τον εντάξεις στο δικό σου οντολογικό σύμπαν, ώστε και ο άλλος να βλέπει τόσο εσένα όσο και τον εαυτό του μέσα στο ποίημα, πρέπει να απεκδυθείς του προσωπικού, του εγωιστικού βιώματος. Όπως γράφει και ο Ο. Ελύτης στο «Άξιον εστί»: «Βλέπεις, είπε, είναι οι Άλλοι και δε γίνεται Αυτοί χωρίς Εσένα και δε γίνεται μ’ Αυτούς χωρίς, Εσύ Βλέπεις, είπε, είναι οι Άλλοι Και ανάγκη πάσα να τους αντικρίσεις Η μορφή σου αν θέλεις ανεξάλειπτη να ΄ ναι Και να παραμένει αυτή».

Τι δρόμο θεωρείτε ότι ακολουθείτε μέσα από τη δική σας ποίηση; Μοναχικό, η δρόμο χαραγμένο ήδη; Σ.Σ. «Τῆς Μούσας ὑποτακτικός, δικούς μου ἀνοίγω δρόμους» γράφει ο Παλαμάς στο «Βραχώρι». Ο ποιητικός δρόμος έχει πολλά μονοπάτια, στα οποία ο ποιητής πορεύεται μόνος του, με σκοπό να συναντήσει το «εσύ», το «εμείς» ή τους «άλλους». Αυτός ο δρόμος είναι από ένα σημείο και μετά για κάθε ποιητή μοναδικός, χαραγμένος από τον ίδιο. Αν κινείσαι στα μονοπάτια άλλων, φρονώ ότι δεν κάνεις ποίηση. Ποιον/α θεωρείτε για εσάς από τον χώρο της ποίησης ως πρότυπο και γιατί; Επίσης, πόσο επηρέασε τη ζωή και την καριέρα σας; Σ.Σ. Θαυμάζω την ποίηση του Ομήρου, τα έργα των μεγάλων μας τραγικών, λάτρεψα τον «Ερωτόκριτο», τη δημοτική ποίηση, τον Καβάφη, τον Σεφέρη, τον Βρεττάκο, τον Δάντη, τους «καταραμένους» ποιητές...

Δεν νομίζω ότι υπάρχει ένα πρότυπο, είναι όλα αυτά που έχουμε διαβάσει και αγαπήσει κατά καιρούς και μας έχουν επηρεάσει. Η επιρροή δε αυτή και η αγάπη συνέβαλε, ας πούμε, στην επιλογή μου να σπουδάσω στη Φιλοσοφική Σχολή, να διδάξω αργότερα, και γενικότερα στο να γράφω και να μπω στη διαδικασία να μοιραστώ αυτά που γράφω. Ποιοι ποιητές είναι αυτοί που σας επηρέασαν περισσότερο; Σ.Σ. Θα αλλάξω την ερώτησή σας και θα σας αναφέρω μερικούς από τους αγαπημένους μου ποιητές, διότι αυτό το «επηρέασαν» με παραπέμπει κατά πρώτον σε έναν ψυχαναγκασμό να βρούμε στο νέο ποίημα του νέου ποιητή κάτι από τα προηγούμενα και κατά δεύτερον φρονώ ότι ο ποιητής, ως δημιουργός, πρέπει να αποστασιοποιηθεί από τους υπολοίπους ποιητές και οι επιρροές του να αποβάλλονται κατά τη διάρκεια της δημιουργίας.

Ενδεικτικά, αγαπημένοι μου ποιητές, λοιπόν, είναι οι Κωνσταντίνος Καβάφης, Ανδρέας Κάλβος, Άγγελος Σικελιάνος, Κωστής Παλαμάς, Ανδρέας Εμπειρίκος, Νικόλαος Κάλας, Νίκος Εγγονόπουλος, Νίκος Καρούζος, Κώστας Καρυωτάκης, Τάκης Παπατσώνης, Γιώργος Σεφέρης, Γιάννης Ρίτσος, Τάσος Λειβαδίτης, Μανόλης Αναγνωστάκης, Charles Baudelaire, Edgar Allan Poe, Arthur Rimbaud, Guillaume Apollinaire, Paul Éluard , Thomas Stearns Eliot, Jacques Prévert, Yves Bonnefoy και άλλοι πολλοί και φυσικά οι Dante Alighieri, Johann Wolfgang Goethe και William Shakespeare. Υπάρχει για εσάς συγκεκριμένη ώρα και κοκτέιλ συναισθημάτων για να μπορεί να αποδοθεί ένα ποίημα; Πώς θα περιγράφατε την κατάσταση που βρίσκεστε όταν γράφετε ποίηση; Σ.Σ. Όχι απαραίτητα, αν και μου αρέσει να γράφω μέσα στην ησυχία της νύχτας. Έχει τύχει πολλές φορές όμως η ιδέα να έρθει ξαφνικά, οπουδήποτε, οποτεδήποτε και χωρίς ιδιαίτερη συναισθηματική φόρτιση, από ένα μικρό ασήμαντο ίσως ερέθισμα, μια εικόνα, ή μια κουβέντα. Είπαμε η έμπνευση δε ρωτάει, έρχεται ξαφνικά από κει που δεν την περιμένεις. Όπως γράφει ο Τίτος Πατρίκιος στην ΙΧ ενότητα της συλλογής "Σε βρίσκει η ποίηση"(εκδόσεις Κίχλη, 2012): «Η ποίηση έρχεται να σε βρει με ποδήλατο, με μηχανάκι,με αυτοκίνητο άλλοτε έρχεται σαν αμαζόνα με το σπαθί υψωμένο άλλοτε σε ακολουθεί από το σουπερμάρκετ σαν κουρελού ζητιάνασε παρασύρει όπως πορνοστάρ σε φαντασιακές αβύσσους σε ανακαλεί στην τάξη σαν διευθύντρια

αναμορφωτηρίου σου εμφανίζεται στα έγκατα του ύπνου σαν άσπιλη παρθένα…» Θα περιέγραφα την κατάσταση που βρίσκομαι, όταν γράφω ποίηση, σαν μια υπερβατική και άκρως εσωστρεφή διαδικασία απόλυτης συγκέντρωσης και απομόνωσης. Αποσύρομαι στον δικό μου εμπνευσμένο κόσμο και εκεί υπάρχω μόνον εγώ και οι λέξεις μου, τίποτε άλλο. Τι επιδιώκετε μέσα από την ποιητική σας δραστηριότητα, καριέρα, καταξίωση; Σ.Σ. Η ποίηση είναι ένας τρόπος επικοινωνίας, όπως και η τέχνη γενικότερα. Άρα, θεωρώ βασικό σκοπό την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση με τους αναγνώστες. Είναι σημαντικό για μένα να ξέρω ότι η ποίησή μου τελικά έχει κάτι να προσφέρει στον συνάνθρωπο, από απλή αισθητική ικανοποίηση μέχρι κάτι βαθύτερο, ένα έναυσμα για περαιτέρω σκέψη. Είναι φυσιολογικό οι παλιοί να αντικαθίστανται από καινούργιους, ποιον/α ποιητή/α από τους νεότερους ξεχωρίσατε και για ποιο λόγο; Σ.Σ. Δεν αντικαθίστανται οι παλιοί από τους καινούργιους, αλλά οι καινούργιοι προστίθενται στους παλιούς, εμπλουτίζοντας και εξελίσσοντας το ποιητικό γίγνεσθαι, ως οφείλουν. Διακρίνω ποιητές που διαπνέονται από μια βαθιά ηθική συμπαράστασης στον συνάνθρωπο, από αυτογνωσία, από ειλικρίνεια και σεβασμό στις ουσιαστικές ανθρώπινες αξίες, για τις οποίες εξάλλου αγωνίστηκαν και οι ποιητές της προη-

γούμενης γενιάς. Υπάρχουν αρκετοί αξιόλογοι νέοι ποιητές σήμερα, των οποίων το έργο ακόμη εξελίσσεται, αξιολογείται και δοκιμάζεται. Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο θα ήταν επιπόλαιο να ξεχωρίσω κάποιον. Η ενασχόλησή σας με τη διδασκαλία σάς έχει επηρεάσει ως συγγραφέα; Σ.Σ. Με ό,τι έχουμε καταπιαστεί μπορεί να μας επηρεάσει, άρα και τα χρόνια της εκπαίδευσης. Θεωρείτε πως ένα ωραίο ποίημα εξακολουθεί να είναι ωραίο ακόμη και αν οι πεποιθήσεις που εκφράζονται είναι αποκρουστικές; Σ.Σ. Φυσικά. Αλλιώς δεν θα μιλούσαμε για το μεγαλείο της τραγικής ποίησης και δεν θα διαβάζαμε τη Μήδεια ή δεν θα θαύμαζε κανείς την ποίηση, ας πούμε, του Baudelaire ή του Καρυωτάκη. Ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής γράφει στα «Μνήματα»: «Ναί, θέλω εἰς τὰ σκότη σου, ὦ νὺξ ἠγριωμένη, ἡ ὕπαρξίς μου ἄγνωστος νὰ κεῖται τεθαμμένη...»

Ο θάνατος, η αρρώστια, η αυτοχειρία είναι αποκρουστικές καταστάσεις στους περισσότερους ανθρώπους. Η δύναμη όμως της τέχνης τούς δίνει άλλη διάσταση, και φυσικά εμπεριέχουν άλλα υψηλότερα νοήματα από αυτά που αποδίδει μια πρώτη και επιπόλαιη «κυριολεκτική» ανάγνωση. Ο θάνατος, όσο και να τρομάζει τους ανθρώπους, αποτελεί κινητήριο δύναμη της ανθρώπινης δημιουργίας και βασική

πηγή έμπνευσης, αναζήτησης και προβληματισμού για τους περισσότερους ποιητές, πολλοί από τους οποίους συμφιλιώνονται μαζί του, αναγνωρίζοντας το δίπολο ζωή - θάνατος. Το ίδιο, εξάλλου, συμβαίνει και στις άλλες τέχνες, όπως στη ζωγραφική. Σκεφτείτε τον «Κήπο των επίγειων απολαύσεων» του Ιερώνυμου Μπος, όπου ζώα βασανίζουν ανθρώπους, δαιμονικές μορφές καταπίνουν αμαρτωλές ψυχές και αφοδεύουν, ενώ παραδίπλα φιλήδονοι άντρες και γυναίκες ερωτοτροπούν. Είναι νομίζω προφανές ότι ο Μπος δεν ζωγραφίζει για να ευχαριστήσει το μάτι του θεατή ή για να προσφέρει μόνον αισθητική απόλαυση, αλλά για να δείξει σε αυτόν την εσωτερική ασχήμια του ανθρώπινου είδους. Στη μουσική, επίσης, υπάρχει ένα ολόκληρο παγκόσμιο κίνημα με τις ρίζες του στις σκανδιναβικές χώρες, της black metal σκηνής, με θεματολογία σκοτεινή, απόκρυφη, και «σατανική». Κατ’ ουσίαν, όμως, αυτό που δηλώνει η μουσική αυτή, συνοδεία των βγαλμένων από τα έγκατα της ψυχής φωνητικών της απόγνωσης, είναι αφενός η διαπίστωση του υπαρξιακού αδιεξόδου και της ηθικής παρακμής, στα οποία έχει φτάσει η ανθρωπότητα, και αφετέρου η αντίδραση στον δογματισμό και την καταπίεση, η άρνηση της αυτοκαταστροφικής πορείας του ανθρώπου και η φυγή από μια υλιστική και παρηκμασμένη κοινωνία κενών αξιών με παράλληλη αναζήτηση υγιών στοιχείων από το παρελθόν και καταφύγιο στη συμφιλίωση του ανθρώπου με τη φύση. Ομοίως, και οι, ανυπόφορες για πολλούς, κραυγές της αγαπημένης μου Diamanda Galas, είναι κραυγές διαμαρτυρίας απέναντι στις κοινωνικές αδικίες,

τα ταμπού, το ρατσισμό, το μισογυνισμό, την ομοφοβία, τον αυταρχισμό της εξουσίας, που θέλουν να τρυπήσουν τα εφησυχασμένα αυτιά και να ξεμπροστιάσουν την υπαρξιακή αγωνία, την απελπισία, το θάνατο, την ψυχική ασθένεια και διάφορες άλλες επώδυνες καταστάσεις. Φρονώ ότι η δύναμη και η ανωτερότητα της ποίησης έγκειται όχι μόνον στο να αναδείξει την ομορφιά της ζωής, αλλά και στο να καταδείξει την ασχήμια και τη σκοτεινιά αυτού του κόσμου, την άλλη, την κρυμμένη πλευρά της πραγματικότητας, αυτό που κρύβεται πίσω από ό,τι λάμπει και που οι άνθρωποι αποφεύγουν ή δεν αντέχουν να δουν. Να αρνηθεί, να έρθει σε ρήξη, να πονέσει και να χτίσει γκρεμίζοντας. Ποια η άποψή σας για τη σχέση της μορφής και του περιεχομένου στην ποίηση; Επιλέγετε τη μορφή προτού καν αποφασίσετε τι θέλετε να εντάξετε σ' αυτήν; Σ.Σ. Θεωρώ ότι το ποίημα είναι μια αδιάσπαστη ενότητα και κατά τη συγγραφή του αυτά τα δύο στοιχεία αναπτύσσονται μαζί. Υπάρχει μια ιδέα ή ένα ερέθισμα, που εμπλέκεται με διάφορες έννοιες, εικόνες, συναισθήματα, εμπειρίες, μηνύματα, τα οποία κάθε φορά αποτυπώνονται με συγκεκριμένη γλώσσα, δομή και εκφραστικά μέσα, με συγκεκριμένη δηλαδή μορφή. Αυτό που θέλουμε να πούμε, συναρτήσει πολλών άλλων παραγόντων, όπως η διάθεση, το μήνυμα που θέλουμε να περάσουμε, ο αποδέκτης κτλ, μας οδηγεί στο πώς θα το πούμε. Παλαιότερα, θα θυμάστε και από το σχολείο, ο σαφής διαχωρισμός, κατά την μελέτη και ανάλυση ενός ποιήματος,

της μορφής και του περιεχομένου του ήταν κανόνας. Νομίζω ότι, πλέον, αυτή η καθαρά τεχνική προσέγγιση και διχοτόμηση είναι ξεπερασμένη και σε πολλές περιπτώσεις αδικεί τόσο το ποίημα, όσο και τον ποιητή, ο οποίος «μᾶλλον τῶν μύθων εἶναι δεῖ ποιητὴν ἢ τῶν μέτρων». Ξέρετε να χρησιμοποιείτε τις λέξεις που χρειάζονται ακριβώς ώστε να δημιουργήσετε την εικόνα, κάνετε χρήση επιθέτων που δε θα μπορούσαν να βρεθούν σε καταλληλότερη θέση. Εκτός φυσικά από διάβασμα, τι χρειάζεται να έχει ένας ποιητής στη φαρέτρα του, περισσότερη ευαισθησία; Η ποίηση απαιτεί «μαστοριά», κάποιες δεξιότητες στη γραφή ή μήπως προέρχεται από μια βαθιά παρόρμηση; Σ.Σ. Στον πρώτο στίχο της Οδύσσειας, «Ἄνδρα μοι ἔννεπε, Μοῦσα», ο Όμηρος ζητάει από τη μούσα να του δώσει έμπνευση και να τον βοηθήσει, για να δει και να καταγράψει τις περιπέτειες του Οδυσσέα. Μια βασική προϋπόθεση, λοιπόν, είναι φυσικά η καλή γνώση της γλώσσας και των κανόνων της, καθώς και η γνώση της ποιητικής. Στο κάτω κάτω θα πρέπει ο ποιητής να γνωρίζει ποιους κανόνες παραβιάζει, έχοντας την ποιητική αδεία. Όμως, νομίζω ότι πέρα από τις δεξιότητες που μπορεί να αναπτύξει κάποιος, απαιτείται και αυτό που είπατε «η βαθιά παρόρμηση», το ταλέντο, η ευαισθησία, το χάρισμα, για να γράψει ποίηση. Συναφώς ο Πλάτων γράφει στον Ίωνα (533e): «Έτσι λοιπόν και η Μούσα χαρίζει σε ορισμένους δύναμη θεϊκή· ... Γιατί όλοι οι επικοί ποιητές, οι μεγάλοι, συνθέτουν αυτά τα ωραία ποιήματα όχι χάρη σε κανόνες

τεχνικούς αλλά διατελώντας σε κατάσταση θείας έμπνευσης και διακατεχόμενοι από αυτήν, και το ίδιο όλοι οι μεγάλοι λυρικοί ποιητές». Ποιήματα για εσωτερικό εξορκισμό, εσωτερική αφαίρεση δαιμονίων, σα να σηκώνεται ένα όνειρο να μας χτυπά στην πλάτη και να μας ζητά το λόγο και τα ποιήματα να είναι η αιτιολογία. Πόσο σημαντικά είναι τα όνειρα για εσάς, πιστεύετε σε αυτά; Σ.Σ. Ή το αποτέλεσμα. Αν σκεφτούμε ότι τα ποιήματα, όπως και τα όνειρα, είναι το αποτέλεσμα της έκφρασης συγκρούσεων, διλημμάτων, ανεκπλήρωτων επιθυμιών, φαντασιώσεων, καταπίεσης, φόβων, προβληματισμών κλπ. Η ποίηση και τα όνειρα έχουν πολλά κοινά στοιχεία, όπως η δημιουργία εικόνων, οι συμβολισμοί, η έλλειψη χωροχρονικών ορίων, η χρήση της γλώσσας, η συμμετοχή του ασυνείδητου, η συναισθηματική ένταση, οι ψυχικές διαδρομές, η έκφραση του ανείπωτου, η προσέγγιση του απρόσιτου κ.α. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε ότι τα όνειρα είναι ποιητικοί μετασχηματισμοί της πραγματικότητας, όπως και το αντίστροφο. Ο Freud στο μεγαλειώδες έργο του Η ερμηνεία των ονείρων γράφει: «Το όνειρο ... επιτρέπει πράγματα αδύνατα, αφήνει στην άκρη τις γνώσεις μας, που την ημέρα μας επηρεάζουν σημαντικά, μας παρουσιάζει ηθικά αναίσθητους. Όποιος θα συμπεριφερόταν έτσι στην άγρυπνη ζωή, όπως συμβαίνει στις ονειρικές καταστάσεις, θα τον παίρναμε για τρελό. Όποιος θα μιλούσε έτσι και θα έλεγε τέτοια πράγματα στην άγρυπνη ζωή, όπως στο όνειρο, θα μας έδινε την εντύπωση συγκεχυμένου ή και πνευματικά ανάπηρου ανθρώπου».

Το ίδιο θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε και για την ποίηση. Τα όνειρα, όπως και η ποίηση, συνεχίζουν την άγρυπνη ζωή μας και μας μεταφέρουν σε έναν άλλον κόσμο. Εκεί μπορούμε να βρούμε πολλές αλήθειες και πολύτιμους θησαυρούς, που η πραγματική ζωή και η άγρυπνη καθημερινότητα δεν μας παρέχουν και τα έχουμε ανάγκη. Έτσι, λοιπόν, φρονώ ότι «ζούμε διπλή ζωή», όπως έγραψε ο Γεώργιος Δροσίνης, «της πραγματικότητας, με ανοιχτά μάτια και του ονείρου, με κλειστά βλέφαρα.» Διαπίστωσα επίσης κατακραυγή σε πρότυπα, σε τρόπους ζωής και σε καλούπια. Επίσης, σε κοινωνικές επιταγές, σε καταπιεσμένες υποσχέσεις στον εαυτό μας. Κατά πόσο θεωρείτε ότι μεγαλώνοντας μπορούμε να αποφύγουμε να βάλουμε τη ζωή μας σε καλούπια κοινωνικά ή άλλα; Πόσο εύκολο είναι να κάνουμε «μεταβολές» στη ζωή μας και να τηρούμε τις υποσχέσεις στον εαυτό μας; Μπήκατε, προσαρμοστήκατε σε καλούπι ή καταφέρατε να τα αποφύγετε; Σ.Σ. Θεωρώ ότι για τον καθένα μας το μεγαλύτερο στοίχημα αλλά και καθήκον είναι να φτιάξει το δικό του «καλούπι». Αυτό αποτελεί την προσωπική και μετά ευθύνης αίρεσι βίου, προς την οποία θα πρέπει να είμαστε όσο το δυνατόν περισσότερο συνεπείς. Κάθε αποκλίνουσα κατάσταση από το δικό μας αξιακό σύμπαν ενίοτε ενοχλεί και καταπιέζει, είτε προέρχεται από τον κοινωνικό, εργασιακό κλπ. χώρο, είτε από εμάς τους ίδιους. Στην πρώτη περίπτωση, γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι, αφού αποφασίσαμε να ενταχθούμε σε ένα συγκεκριμένο

κοινωνικό, πολιτικό, εργασιακό κλπ. περιβάλλον, πρέπει να τηρήσουμε κάποιους κανόνες. Στη δεύτερη περίπτωση έχουμε να αντιμετωπίσουμε αυτές τις «καταπιεσμένες υποσχέσεις στον εαυτό μας», όπως χαρακτηριστικά είπατε, η εκπλήρωση των οποίων οδηγεί σε συγκρούσεις, αν αυτές δεν είναι συμβατές με τα κοινώς παραδεδεγμένα πρότυπα. Σε εσωτερική σύγκρουση όμως οδηγεί και η μη εκπλήρωσή τους. Και εδώ πάλι κάποιος κανόνας παραβιάζεται. Ας μην γελιόμαστε, παντού υπάρχουν κανόνες, και πάνω από αυτούς υπάρχουν διαχρονικές ηθικές αξίες, το θέμα είναι κατά πόσο συνάδουν οι επιταγές αυτών που εμείς έχουμε θέσει με εκείνων που μας επιβάλλονται έξωθεν. Περαιτέρω, η διαφορετικότητα, η ρήξη, η σύγκρουση, η αμφισβήτηση, το ξεβόλεμα ανεβάζουν τα επίπεδα της κοινωνικής εντροπίας και, όπως διαφαίνεται ιστορικά, οδηγούν σε πρόοδο. Ο συμβιβασμός, ο εφησυχασμός και η μαζοποίηση οδηγούν σε σήψη. Σημαντικό στοιχείο στα ποιήματά σας είναι και ο χρόνος, χρόνος που δε φτάνει, που βαριανασαίνει σε κάποια άλλα και σε άλλα είναι κοφτός και αγχωτικός. Τι συμβολίζει στα ποιήματά σας, τι θέση έχει στη ζωή σας ο χρόνος; Θεωρείτε ότι γενικά τον διαχειριζόμαστε σωστά, είναι αρκετός τελικά η είναι πολύ λίγος; Σ.Σ. «Τη μέρα που ανακαλύφτηκε ο χρόνος οι άνθρωποι κούρδισαν τα ρολόγια κι άρχισαν να τον κυνηγούν» γράφει ο Κλείτος Κύρου. Ο χρόνος είναι από τα βασικά θέματα στην ποίηση και σχετικό με την έννοια της φθοράς και του θανάτου. Νομίζω ότι έχει απασχολή-

σει όλους τους ποιητές. Ο χρόνος είναι ο Κρόνος που τρώει τα παιδιά του, είχα πει κάποτε, εννοώντας ότι για τον άνθρωπο είναι πεπερασμένος και, εάν δεν τον διαχειριστεί σωστά, αισθάνεται να τον κατατρώγει. Περαιτέρω, δεν θα έλεγα ότι είναι πολύς ή λίγος, αλλά ότι είναι σχετικός. Γι' αυτό και στα ποιήματά μου άλλοτε «δε φτάνει, βαριανασαίνει σε κάποια άλλα και σε αλλά είναι κοφτός και αγχωτικός», όπως είπατε, ενώ άλλοτε είναι απέραντος ή απλώς ένα φυσικό μέγεθος. Εξάλλου ο Albert Einstein είχε τονίσει ότι «η διάκριση ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον είναι μόνο μια ψευδαίσθηση, ακόμα κι αν είναι τόσο επίμονη», καθόσον στο χωροχρονικό συνεχές του σύμπαντος δεν έχουν θέση έννοιες όπως πριν, τώρα και μετά, ούτε τα ρολόγια μας. «Ιστορία με τέλος» ένα διαφορετικό ποίημα, σάρκα και ηδονή. Παρά ταύτα φαίνεται η ποιήτρια πίσω από τις λέξεις. Είναι τελικά η ποίηση καθαρά βιωματική διαδικασία; Πόση Σίση Σιακαβάρα βρίσκεται μέσα στις σελίδες και κατά πόσο ένας ποιητής μπορεί να το αποφύγει; Σ.Σ. Ένα ποίημα για τους εφήμερους εραστές που κατασπαράσσουν αχόρταγα και εναγωνίως όσο προλάβουν από τις φθαρτές σάρκες τους. Η ποιήτρια παρατηρεί, σκέφτεται και καταγράφει έντονες εικόνες. Χωρίς να μιλά, αφήνει τον αναγνώστη να δει τα στιγμιότυπα μέσα από τα δικά της μάτια. Η δύναμη των εικόνων εδώ της αφαιρεί το λόγο και με αυτόν τον τρόπο αφήνει στον αναγνώστη τη δυνατότητα να τις απολαύσει και να σκεφτεί ανεπηρέαστος. Όπως είπα και προηγουμένως, η ποίηση δεν είναι

καθαρά προσωπική υπόθεση και ο ποιητής πρέπει να απεκδύεται του προσωπικού, του εγωιστικού του βιώματος. Το βίωμα στην δική μου ποίηση έχει να κάνει με το στιγμιαίο ερέθισμα, το τσίμπημα που θα προκαλέσει μια στιγμή και όχι με την εξωτερίκευση των γεμάτων με βιώματα εσωψύχων. Τούτο, άλλωστε, μπορούμε να το κάνουμε γράφοντας ημερολόγιο. Το να περιορίσουμε την ποίηση στα δικά μας βιώματα, νομίζω ότι αφενός είναι εγωιστικό - και η ποίηση οφείλει να μην είναι εγωιστική και αφετέρου κάποια στιγμή θα κουράσει τον αναγνώστη. Σίγουρα μέσα στις σελίδες των ποιημάτων μας υπάρχουμε, αλλά ως φορείς ιδεών, αξιών, προβληματισμών, αντιλήψεων, προσπαθώντας να μπούμε στη θέση των άλλων ή να γενικεύσουμε τη δική μας θέση, και όχι μόνο ως φορείς προσωπικών βιωμάτων. Ο Jung έλεγε ότι όταν βιώνουμε ένα έργο τέχνης δεν θα πρέπει να προσπαθούμε να αναλύσουμε τον καλλιτέχνη, αλλά την ίδια την τέχνη. Έτσι και στην ποίηση απώτερος σκοπός είναι το ίδιο το ποίημα και όχι ο ποιητής, στον οποίο εύκολο είναι να παρασυρθεί και να επικεντρωθεί ο αποδέκτης, όταν προτάσσει τα βιώματά του. Ζει ο ποιητής μέσα στις ζωές των άλλων και παλεύει με αυτές, είναι απλώς παρατηρητής, καταγραφέας, ή ζει και παλεύει τη δική του ζωή; Σ.Σ. Όλα αυτά συμβαίνουν στη ζωή του ποιητή, που, φυσικά, ζει τη δική του ζωή και όχι τη ζωή των άλλων. Για να γράψεις, όμως, κάτι που να ενδιαφέρει και να έχει απήχηση στον άλλον, πρέπει να μπεις στη θέση του άλλου. Να αφουγκραστείς και να φορέσεις κάτι από τη

ζωή του. Επίσης, πρέπει να ζεις μέσα στις ζωές των άλλων και να παλέψεις είτε γι' αυτές, είτε με αυτές. Υπάρχουν και κάποιες φορές που ο ποιητής γίνεται απλός παρατηρητής και καταγραφέας. Όπως γράφω στην «Ιστορία με τέλος» που λέγαμε πριν: «Εκείνοι περιμένουν άλλα αντί άλλων στις εναλλαγές του άστατου καιρού και της πλεονάζουσας σιωπής βυθισμένοι στο μελάνι και σε μερικά σπασμωδικά φωνήεντα που εθελοτυφλούν σε αλληλοσυγκρουόμενα σενάρια οικειότητας. Κι εγώ παρατηρώ απ’ τη γωνιά μου πίνοντας αργά έναν καφέ ποιητικό και καπνίζοντας σε θέση σταυροπόδι.» Φυσικά, η παρατήρηση και η καταγραφή δεν πρέπει να αφορά μόνον στις ζωές των άλλων. Ο ποιητής, όπως και ο κάθε άνθρωπος εξάλλου, οφείλει να γίνεται αντικειμενικός παρατηρητής και κριτής της δικής του ζωής και του εαυτού του. Γιατί επιλέξατε τον ελεύθερο στίχο στη συλλογή σας; Σ.Σ. Γιατί αυτά που ήθελα να πω δεν αποδίδονταν με έμμετρο, θα περιοριζόταν ή θα άλλαζε κατά πολύ η ουσία τους. Για σκεφτείτε, θα μπορούσε να γραφεί οποιοδήποτε ποίημα της συλλογής με μέτρο ή ομοιοκαταληξία; Και πώς θα ήταν; Προσπάθησα, ας πούμε, να το δω αυτό στον «Ολοϋστερινό ολοφυρμό» και στην «Υπέρθεσι», που είναι δύο πολύ δυνατά και πυκνά ποιήματα. Θα έβγαινε κάτι εντελώς διαφορετικό, κάτι ξένο και χαλασμένο.

Πού έγκειται η δυσκολία στη γραφή ενός ποιήματος; Σ.Σ. Στην αδυναμία να αποδώσεις λεκτικά την μοναδικότητα και την ολότητα μιας στιγμής ή ενός συναισθήματος. Είναι τότε που συνειδητοποιείς ότι αυτό που δεν εκφράζεται με λόγια δεν μπορείς να βρεις ούτε μέσα στην ποίηση τον τρόπο να το πεις. Ευτυχώς που υπάρχει και η σιωπή... Τα πάθη και τα λάθη τι θέση έχουν στη ζωή μας και στην ποίηση; Σ.Σ. Μα χωρίς πάθη και λάθη γράφεται ποίηση; Και χωρίς αυτά πόσο ενδιαφέρον θα είχε η ζωή μας; Θεωρείτε την ελληνική γλώσσα ποιητική; Η τέχνη είναι αισιόδοξη ή απαισιόδοξη; Σ.Σ. Φυσικά, είναι προφανές νομίζω, αν αναλογιστούμε τη μεγάλη και σπουδαία ποιητική μας παράδοση μέσα στους αιώνες. «Αν κάποιος μάθει καλά Ελληνικά, μπορεί να βρει σχεδόν ολόκληρη την ποίηση στον Όμηρο» είχε πει ο Ezra Pound. Όσο για την τέχνη, δεν θα την χαρακτήριζα αισιόδοξη ή απαισιόδοξη, τούτο

έχει να κάνει νομίζω με την αντίληψη του αποδέκτη. Θα την χαρακτήριζα ως ζωτικό όργανο του ανθρώπου. Ακούτε μουσική; Τι είδους; Σ.Σ. Ακούω συνέχεια μουσική, ακόμη και όταν κοιμάμαι, ακούγεται σε χαμηλή ένταση μουσική. Ανάλογα με τη διάθεση, την ώρα και τη δραστηριότητα, ακούω από την πεντατονία της Ηπείρου, το βυζαντινό μέλος και το ρεμπέτικο μέχρι τους κλασσικούς της Δύσης, τη μουσική πρωτοπορία του 20ου αιώνα και τους δημουργούς της Jazz, από την Κάλλας, την Βιτάλη και τον Χατζηδάκι μέχρι τους Pink Floyd, τους Joy Division, τον Mailyn Manson και τους Burzum. Μου αρέσει να διαβάζω με Mozart, να χαλαρώνω με Bill Evans, να σκέφτομαι με Ξενάκη, να ταξιδεύω με Dead Can Dance, να χορέψω έναν καρσιλαμά. Όπως καταλαβαίνετε, δεν περιορίζονται τα μουσικά μου ακούσματα σε ένα είδος και θα συμφωνήσω με την αγαπημένη μου Diamanda Galas στο ότι «μου φαίνεται ανόητο να περιορίζουν κάποιοι τα μουσικά τους ακούσματα. Θα έλεγα ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν ξέρουν να χρησιμοποιούν τα αφτιά τους».

San Francisco

Αγγελίνα Παπαθανασίου Το Σαν Φρανσίσκο (San Francisco), ή επίσημα Άγιος Φραγκίσκος, είναι η τέταρτη μεγαλύτερη πόλη στην Καλιφόρνια και η δέκατη τέταρτη μεγαλύτερη στις Η.Π.Α, με πληθυσμό 884.

363 σύμφωνα με καταμέτρηση του 2017. Βρίσκεται στο άκρο της χερσονήσου του Σαν Φρανσίσκο και είναι το κεντρικό σημείο της περιοχής του Κόλπου του, που έχει πληθυσμό επτά εκατομμύρια. Το Σαν Φρανσίσκο είναι η δεύτερη πιο πυκνοκατοικημένη πόλη της Αμερικής, μετά τη Νέα Υόρκη. Το 1776, οι Ισπανοί ήταν οι πρώτοι Ευρωπαίοι που εγκαταστάθηκαν στο Σαν Φρανσίσκο, που το ονόμασαν έτσι από τον Άγιο Φραγκίσκο. Η πόλη πέρασε από την κατοχή των Ισπανών στο κράτος του Μεξικού, και έπειτα στις ΗΠΑ το 1848. Με την ένταξη της Καλιφόρνιας στις ΗΠΑ ανακαλύφθηκαν, παράλληλα, σημαντικά κοιτάσματα χρυσού το 1848 και τα αποθέματα ασημιού Comstock Lode το 1859, το οποίο είχε ως αποτέλεσμα η πόλη να αναπτυχθεί ραγδαία. Μετά την μεγάλη πυρκαγιά της το 1906, η οποία προκλήθηκε από έναν μεγάλο σεισμό, ανοικοδομήθηκε ξανά γρήγορα και σήμερα είναι μια από τις πιο

αναγνωρίσιμες πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών. Είναι επίσης και από τις λίγες πόλεις παγκοσμίως που έχει λάβει αυξημένα αντισεισμικά μέτρα, με σκοπό την αποφυγή μιας δεύτερης πανωλεθρίας σαν αυτή του 1906. Ως τουριστικός προορισμός, η πόλη είναι ιδιαίτερα γνωστή για τη Γέφυρα της Χρυσής Πύλης, την Τσάιναταουν, και την περιοχή Χέιτ-Άσμπουρι. Θα προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε όσο καλύτερα γίνεται την αμερικανική αυτή πόλη, τα μουσεία της, τα πάρκα της, και φυσικά δε θα λείψουν και οι αναγνωστικές μας προτάσεις με φόντο το Σαν Φρανσίσκο.

     ρα φυ γέ τή ασ μ Η κρε ε την κομητεία του μ ο σκ σί αν Φρ ν Σα συνδέει το ρειότερα. Κάποτε βο ές οχ ρι πε ς λε άλ αι M κ ητό ς το μεγαλύτερο τεχν είχε χαρακτηριστεί ω που Πολιτείες. Η γέφυρα, ες έν μ ω Ην ις στ α αμ θέ ερα 37, χρειάστηκε τέσσ 19 ου αΐ Μ 28 ις στ ξε άνοι ευή της, και κατά τη κ ασ ατ κ ν τη α γι ια χρόν σής της ήταν η ρω λή οκ ολ ς τη ή μ ιγ στ ρα στον κόσμο. Η φυ γέ τή ασ μ ρε κ η ερ μεγαλύτ βράδυ, έχει μήκος το ι τα ζε τί φω υ πο γέφυρα, περίπου 2 μίλια.

Γέφυρα Gol den Gate

Πρόκειται για τον πιο γνωστό δρόμο, με 8 απότομες στροφές, πλαισιωμένο από πολύχρωμα λουλούδια.

Lombard Street

Για να φτάσουμε όμως σε αυτόν το δρόμο θα επιβιβαστούμε στο τραμ ή, αλλιώς, στο  . Tα τραμ έκαναν την εμφάνισή τους στην πόλη το 1873 για να βοηθήσουν τους ντόπιους στην μετακίνησή τους στους πολλούς λόφους πάνω στους οποίους ήταν χτισμένο το  Fo.

Coit Tower

Coit Tower view

Πύργος . είναι ένα από τα υ πο ή μ δο φη ορ μ ιό Είναι μια ιδ ς, ατα για τους τουρίστε πιο αγαπημένα αξιοθέ όπιους. Η  αλλά και για τους ντ έστης, εκκεντρική πυροσβ ία μ ,      H τό ο και, μετά το θάνα σκ σί αν Φρ ν Σα το ε λάτρευ ας α τρίτο της περιουσί έν το ε ησ άφ , 29 19 της το Φρανσίσκο, για να ν Σα υ το λη πό ην της στ φιά της πόλης που ορ ομ ην στ ν ού ηθ οι χρησιμοπ πάντα αγαπούσε.

Palace of Fine Arts

Είναι ένα μνημειακό οικοδόμημα που κατασκευάστηκε αρχικά για την έκθεση P-Pa του 1915, προκειμένου να στεγάσει τα έργα τέχνης που θα παρουσιάζονταν. Είναι μία από τις λίγες δομές που έχουν απομείνει από την έκθεση, και που εξακολουθεί να βρίσκεται στην αρχική της θέση. Ξαναχτίστηκε το 1965 μαζί με την ανακαίνιση της ευρύτερης περιοχής, ενώ ένας αντισεισμικός εξοπλισμός ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2009.

Palace of Fine Arts

Fisherman’s Wharf

Αυτή η παλιά περιοχή του Σαν Φρανσίσκο είναι γνωστή για τα καταστήματα, τα εστιατόρια και το όμορφο περιβάλλον της κατά μήκος της προκυμαίας. Όπως υποδηλώνει το όνομα, υπάρχουν ψαράδες που εξακολουθούν να λειτουργούν εδώ και οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν την αλιεία. Για κάτι πιο ξεκούραστο, υπάρχουν κρουαζιέρες που κάνουν περιηγήσεις στην περιοχή τόσο την ημέρα όσο και το σούρουπο με το ηλιοβασίλεμα και την εκπληκτική θέα στην πόλη. Εδώ θα απολαύσουμε τον καφέ μας και θα σας προτείνουμε τα βιβλία που επιλέξαμε για σας με φόντο το Σαν Φρανσίσκο.

Βίκυ Ζηλιασκοπούλου Τα γεγονότα που περιγράφονται στο βιβλίο «Συζυγικό καθήκον» διαδραματίζονται το 1964. Πρωταγωνιστούν τρεις φίλοι, ο Αλκιβιάδης (δικηγόρος), ο Χαράλαμπος (ντετέκτιβ) και ο Ντάνης (δημοσιογράφος), οι δυο παντρεμένοι, ο ένας αρραβωνιασμένος. Δεν υπάρχει κεντρικός χαρακτήρας, η πλοκή προχωράει με τη συμβολή και των τριών. Ο Χαράλαμπος αναλαμβάνει να ερευνήσει δύο υποθέσεις - η πρώτη αφορά μια υπόθεση που χειρίζεται ο Αλκιβιάδης ως δικηγόρος, η άλλη αποδεικνύεται ότι αφορά και τους δύο φίλους του. Και οι δύο έχουν σχετικό ενδιαφέρον, η δεύτερη μου άρεσε περισσότερο.

Ο Αλκιβιάδης έλεγε ότι έπρεπε πάση θυσία να βρει κάποιον τρόπο να μείνει στην Αθήνα. Ο Ντάνης διαμαρτυρόταν που μόνο αυτό τον ένοιαζε από τις εκλογές και ο Χαράλαμπος του θύμισε πάλι τις εκλογές του '52 και την εμπειρία τους στην φρουρά του εκλογικού τμήματος. Η ροή είναι γρήγορη, η ιδέα είναι καλή και όμορφα εκτελεσμένη. Μάλιστα, προσωπικά μου άρεσε που όλο το βιβλίο, αν και είναι κυκλοφορίας του 2019, είναι γραμμένο σε πολυτονικό σύστημα. Μου έφερε στο μυαλό κάτι από τα χρόνια της εφηβείας μου, όταν έπαιρνα βιβλία από τη βιβλιοθήκη της μαμάς μου που ήταν γραμμένα σε πολυτονικό και στην αρχή οι πολλοί τόνοι με μπέρδευαν, αλλά μετά την πρώτη σελίδα έπαυε να με απασχολεί.

Η Νεκταρία ήταν αρραβωνιασμένη με τον Χαράλαμπο αρκετά χρόνια. Τον είχε γνωρίσει στο Ενοριακό Κέντρο, σε μια ομιλία για φαντάρους και υπαξιωματικούς. Ο Χαράλαμπος έμενε τότε δύο στενά παραπάνω απ' αυτές κι έτσι, στην διαδρομή της επιστροφής είχαν περπάτησε για λίγο μαζί. Ο Χαράλαμπος ήταν αποσπασμένος στο Ρουφ εκείνο τον καιρό. Η γιαγιά Νεκταρία τον συμπάθησε αμέσως. Δεν υπήρχε ιδιαίτερη ανάλυση συναισθημάτων, έγινε όμως μια προσπάθεια να περιγραφούν τα συναισθήματα των γυναικών που συντροφεύουν τους πρωταγωνιστές. Επίσης, αυτό που δεν μου άρεσε ιδιαίτερα είναι ο απλός και πολύ περιγραφικός λόγος που χρησιμοποίησε ο συγγραφέας στην προσπάθειά του να δώσει κάποια γεγονότα.

Ο Αλκιβιάδης άκουσε το τηλέφωνο που κουδούνισε και την Αριστέα που απάντησε. Η Αριστέα εμφανίστηκε στην πόρτα του και τον πληροφόρησε ότι τον ζητούσε ο κύριος Χαράλαμπος. Ο Αλκιβιάδης σήκωσε το ακουστικό και μίλησε στα γρήγορα μαζί του- θα βρίσκονταν την επομένη το μεσημέρι με τον Ντάνη για ούζα στου Καρούζου, κατά τις μιάμιση- δύο. Δεν υπάρχει κάποιος από τους πρωταγωνιστές που να συμπάθησα περισσότερο από τους άλλους, υπάρχουν αρκετοί που αντιπάθησα όσο κι αν ο συγγραφέας στην πορεία αιτιολόγησε τις πράξεις τους. Οπωσδήποτε να τονίσω με κάθε τρόπο ότι η τελευταία παράγραφος (ειδικά οι τελευταίες προτάσεις) με βρίσκουν να διαφωνώ εντελώς.

Η ποίηση μας συγκινεί ή μας πιέζει, είτε γιατί πάει και τρυπάει τη φλέβα του συναισθήματος που μας προκαλεί η μνήμη μιας εμπειρίας, είτε γιατί μας αναγκάζει να θυμηθούμε όσα θέλαμε να κάνουμε ή να είμαστε και δεν τα τολμήσαμε ποτέ.

Χαρά Κυριακοπούλου

Δημήτρης Μπονόβας

Χαρά Κυριακοπούλου. Το όνομα της κοπέλας που μας χάρισε ένα αρκετά ωραίο και ιδιαίτερο ποιητικό έργο: τη συλλογή της με τίτλο “και τώρα παύση” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Βακχικόν”. Για αυτό θα μας μιλήσει σήμερα, καθώς και για την εν γένει γραφή της, την οποία θα τολμούσα να αποκαλέσω “αρκετά σκοτεινή και μυστηριώδη”. Αλλά και για τις φιλοδοξίες της όσον αφορά τον λογοτεχνικό χώρο, καθότι νεοεισερχόμενη. Τι λέτε, πάμε να την γνωρίσουμε;

Τι είναι εκείνο που σε ωθεί να γράφεις; Χ.Κ. : Νομίζω η ανάγκη αποτύπωσης ασήκωτων σκέψεων ή πράξεων. Αισθάνομαι πως όταν τις καταγράφω έχουν κάπου αποθηκευτεί, οπότε δε χρειάζεται πλέον να κρατάω χώρο στο μυαλό μου γι’ αυτές. Βέβαια, μετά έρχονται οι επόμενες, για τις οποίες πρέπει να ελευθερώσω χώρο ξανά, και αυτή η επαναληπτική αυτοπαγίδα δε νομίζω ότι σταματάει τελείως ποτέ. Πιστεύω πως όταν έρθει η στιγμή που δε θα υπάρχει κάτι να με ωθεί να γράφω, θα είμαι είτε πιο ευτυχισμένη ή απλώς πιο συμφιλιωμένη με τα πράγματα. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για εσένα να καταφέρεις να “εκφράσεις” τη σκέψη σου πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί; Χ.Κ. : Δεν είμαι σίγουρη αν μπορώ να απαντήσω με σαφήνεια σε αυτή την ερώτηση.Η αλήθεια είναι πως αισθάνο-

μαι ότι όταν γράφονται τα ποιήματα εγώ απουσιάζω.Ανατρέχω σε εκείνες τις στιγμές και σχεδόν δεν τις θυμάμαι. Η ποίηση για μένα είναι σαν τον εμετό, μια κατάσταση επιτακτικής ανάγκης που ξεχύνεται από μέσα μου ενάντια σε όλα τ’ άλλα. Πρόκειται για μια -σχεδόν- αυτόβουλη διαδικασία. Γι' αυτό και ό,τι υπάρχει μέσα σ' αυτό το βιβλίο είναι τελείως αδιόρθωτο. Είναι σημαντικό να μένουν οι λέξεις ακριβώς όπως ήταν τη στιγμή που γεννήθηκαν στα χέρια μου. Είναι ό,τι πιο ειλικρινές μπορώ να δώσω σε όσους θα διαβάσουν αυτό το βιβλίο. Σε αντίθετη περίπτωση θα μου έμοιαζε με ζαβολιά. Μια προσπάθεια διόρθωσης του περιεχομένου σε μια κατάσταση διαφορετική απ’ την κατάσταση στην οποία θα είχαν πρωτογραφτεί τα ποιήματα, στόχο μάλλον θα είχε απλά να πει ο κόσμος ότι είναι καλύτερα απ΄ ότι στ’ αλήθεια μπορεί να είναι.

Το θέμα της ασυνείδητης επιλογής των λέξεων λοιπόν, είναι κάτι στο οποίο δίνω ιδιαίτερη σημασία. Στην αρχή το βλέπω σαν παιχνίδι, άλλες νομίζω πως θα έγραφα και άλλες γράφω τελικά. Τις αφήνω ελεύθερες να κάνουν ό,τι θέλουν και μετά κάθομαι και αναρωτιέμαι γιατί αυτή και όχι η άλλη, μήπως και ανακαλύψω κάτι ακόμα για μένα. Ποιες οι επιρροές σου; Χ.Κ. : Ο τρόπος γραφής μου εκείνη την περίοδο ίσως να είναι επηρεασμένος από την Δημουλά, την οποία διάβαζα (ξανά) τον καιρό που γράφτηκε ο κύριος όγκος του βιβλίου. Όμως ο τρόπος δεν είναι πάντα ο ίδιος, τώρα για παράδειγμα γράφω ελεύθερα κείμενα χρησιμοποιώντας τη γλώσσα με τελείως διαφορετικό τρόπο. Νομίζω περισσότερη σημασία έχει τι θέλει να αποτυπώσει κανείς. Η ποίηση έτσι και αλλιώς δεν αποτυπώνει την πραγματικότητα πάντα, αποτυπώνει όμως ΜΕ πραγματικότητα αυτό που θέλει να πει. Όπως ακριβώς κάνει και το μυαλό μας. Ποια θεματολογία κρατεί τον κυρίαρχο ρόλο στα έργα σου; Συναίσθημα ή λογική και γιατί; Χ.Κ. : Αν γράφει κανείς με άξονα μια ορθολογιστική οπτική των πραγμάτων, το γραπτό θα παρέπεμπε πιο πολύ σε κάποιο άρθρο ερευνητικού ή δημοσιογραφικού χαρακτήρα παρά σε ποίηση. Η ποίηση μας συγκινεί ή μας πιέζει, είτε γιατί πάει και τρυπάει τη φλέβα του συναισθήματος που μας προκαλεί η μνήμη μιας εμπειρίας, είτε γιατί μας αναγκάζει να θυμηθούμε όσα θέλαμε να κάνουμε ή να είμαστε και δεν τα τολμήσαμε ποτέ.

Όμως, αν έχουμε το θάρρος να παρατηρήσουμε τι είναι αυτό που μας ενοχλεί ή μας ταράζει, τότε ίσως καταφέρουμε να κάνουμε σημαντικές ανακαλύψεις για τον εαυτό μας. Έτσι κι αλλιώς η ποίηση δε φτιάχνεται για να ανακουφίζει ή να ψυχαγωγεί. Αν θέλετε ανακουφιστική ψυχαγωγία μη διαβάσετε τα ποιήματά μου, και μάλλον μη διαβάσετε κανένα ποίημα ποτέ. Πες μας λίγα λόγια για την ποιητική σου συλλογή, “και τώρα παύση”. Πώς γεννήθηκε η ιδέα, ο τίτλος, τα ποιήματα; Χ.Κ. : Τα γραπτά προϋπήρχαν της ιδέας. Και η ιδέα γεννήθηκε μέσα απ’ τα γραπτά και μέσω μιας προσωπικής ανάγκης να κάνω κάτι που φοβόμουν πολύ μέχρι τότε. Να εκτεθώ. Η ντροπή και η συστολή δεν είναι του χαρακτήρα μου, όμως είχα μια τρομερή δυσκολία στο να εκθέσω οποιοδήποτε γραπτό μου. Ήταν πάντα σαν ένα μικρό ενοχικό μυστικό που θα με εξέθετε ανεπανόρθωτα και θα με άφηνε γυμνή στα χέρια οποιουδήποτε αν εμφανιζόταν. Οπότε το στοίχημα ήταν αυτό. Να αφήσω να εκτεθεί κάτι το οποίο είναι πιο προσωπικό και απ' το ίδιο μου το σώμα. Και τώρα παύση (με άνω τελεία). Η παύση είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται αρκετά στη μουσική και το χορό. Το ενδιαφέρον με την παύση είναι ότι μοιάζει με τέλος, αλλά δεν είναι. Τι είναι η παύση λοιπόν; Συγκρατημένη ενέργεια. Είναι η αόρατη μετάβαση, μια αιώρηση μεταξύ μιας κατάστασης και μιας άλλης. Όπως ακριβώς συμβαίνει με την καθημερινή ζωή όπως την ξέρουμε, με την πραγματικότητα, δηλαδή, την ώρα που βιώνουμε όλες αυτές τις ποιη-

τικές συνθήκες. “Ενοικιάζεται ψυχή/Εμβαδόν: 50 τερψιχορικά μέτρα/Υπόγεια και υγρή/ Αυτόβουλη θέρμανση/Επιπλωμένη/ Χωρίς κοινόχρηστα/Πόρτα ασφαλείας: Όχι/Έτος κατασκευής: 1992/ Κόστος: 140 ώρες περιπλάνησης/ Κατάσταση: Χρήζει επισκευής”. Τι νομίζεις είναι αυτό που μας έχει φτάσει στο σημείο να “νιώθουμε” αυτούς τους στίχους; Χ.Κ. : Ίσως διαβάζοντάς το κανείς, νιώθει να έχει και άλλους συνωμότες στον ψυχισμό του, μιας και όλοι λίγο πολύ ψάχνουμε να νοικιάσουμε την ψυχή μας σε όποιον προσφερθεί να δώσει περισσότερα. Ακόμα και αν την νοικιάζουμε αλλού τελικά. Ποιητής/ρια γεννιέσαι ή γίνεσαι; Χ.Κ. : Για να απαντήσει κανείς στην ερώτηση αυτή πρέπει πρώτα να έχει ορίσει τι είναι ποίηση. Εγώ δεν ξέρω να σας πω τι είναι η ποίηση ή πώς μπορεί να την ορίσει κανείς. Δεν ξέρω καν αν γράφω ποιήματα ή τι είναι τέλος πάντων αυτά που γράφω, αλλά νομίζω πως το πιο δίκαιο είναι να λέει κανείς “δεν ξέρω”. Άλλωστε, ποίηση μπορεί να είναι κάτι που δεν έχει γραφτεί καν, οπότε νομίζω ότι της χρωστάμε να μην την φυλακίσουμε με ορισμούς. Το να προσπαθούμε να πούμε τι είναι η ποίηση είναι σαν να προσπαθούμε να απαντήσουμε στο ερώτημα τι είναι η τέχνη ή τι είναι η αγάπη, κτλ. Είναι έννοιες που δεν έχει νόημα να τις ορίσει κανείς εκτός απ’ τον ορισμό που δίνει για προσωπική του χρήση, γιατί τα όρια δεν είναι ευδιάκριτα και έτσι η αξιολόγηση καθίσταται

σχετική. Ποια θα μπορούσε να είναι άλλωστε η διαχωριστική γραμμή που χωρίζει τι είναι ποίηση/χορός/ζωγραφική κλπ. και τι δεν είναι. Θέλω να πω, από ποιο σημείο και μετά ορίζουμε κάτι για το αν είναι ή όχι; Και πόσα όρια μπορούν να υπάρξουν για τόσα διαφορετικά πράγματα; Και ποιος είναι τέλος πάντων αυτός που μπορεί να αναλάβει την ευθύνη τού να ξέρει; Αν μπορούσες να αλλάξεις κάτι - στον τομέα της λογοτεχνίας - τι θα ήταν αυτό; Χ.Κ. : Δυστυχώς ο κύκλος των ποιητών (όπως και ο κάθε μικρόκοσμος σε οποιαδήποτε ειδικότητα ή τέχνη) χωρίζει τους ανθρώπους σε εκείνους και τους άλλους. Εν προκειμένω, σε αυτούς που χρησιμοποιούν πεζό, σκληρό και απλοϊκά αποτυπωμένο λόγο και σε αυτούς που χρησιμοποιούν τη γλώσσα με μια αποκλίνουσα απ' την συνηθισμένημορφή, καθιστώντας την για τους μεν ανοίκεια και επιτηδευμένη, ενώ για τους δε απαραίτητη και χρήσιμη. Η μικρή αυτή "ενδοοικογενειακή" αντιπαράθεση “σηκώνει” αρκετή κουβέντα υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς, αλλά το πρόβλημα έγκειται στο γιατί εξαρχής υπάρχει η ανάγκη της αντιπαράθεσης και τι αυτή η ανάγκη καλύπτει σε κάθε πλευρά. Μια αχρείαστη κατανάλωση φαιάς ουσίας και λέξεων, χρησιμοποιώντας μικρά λεκτικά δικαστήρια, για να κρίνουμε ποιοι είναι οι πραγματικοί ποιητές/λογοτέχνες και ποιοι όχι, με κριτήρια που ο καθένας αυθαίρετα θέτει για τους άλλους, ξεχνώντας πως δεν υπάρχουν σταθερά και μόνιμα λογοτεχνικά χαρα-

κτηριστικά και δε θα έπρεπε να υπάρχουν κιόλας. Αυτό άλλωστε διαχωρίζει την τέχνη απ’ την επιστήμη και αυτή η ελευθερία που μπορεί να γεννήσει άπειρες -εκ διαμέτρου αντίθετες μεταξύ τους- δυνατότητες δημιουργίας και συνδυασμών, θα έπρεπε να μας γοητεύει και να μας φέρνει τον ένα δίπλα στον άλλο και όχι απέναντι. Όλο και νέοι επίδοξοι καλλιτέχνες εμφανίζονται στον ορίζοντα. Αν έπρεπε να τους δώσεις μια συμβουλή, ποια θα ήταν; Χ.Κ. : Η μεγαλύτερη συμβουλή είναι η εμπειρία και η παρατήρηση, οι οποίες κάνουν τη δουλειά τους μόνες τους, αν καταφέρεις να χρησιμοποιήσεις τη γνώση που σου προσφέρουν, σωστά. Τι να περιμένουμε από εσένα στο μέλλον; Χ.Κ. : Ελπίζω κάτι διαφορετικό. Μου αρέσουν τα νομίσματα όταν αλλάζουν όψεις. Χαρά, σε ευχαριστούμε πολύ για το χρόνο που μας διέθεσες και σου ευχόμαστε ολόψυχα κάθε επιτυχία στο έργο σου!!!

Welcome October ► © Ralics •

Βίκυ Ζηλιασκοπούλου Το "Είμαστε οι επιλογές μας" είναι ένα μικρό βιβλίο γραμμένο με τη μορφή θεατρικού έργου, το οποίο όμως μέσα στις 52 σελίδες του καταφέρνει και γεννά πολύ έντονα συναισθήματα και θέτει τεράστιους προβληματισμούς.

Τα πρόσωπα του έργου είναι μόνο τέσσερα: ένα παντρεμένο ζευγάρι, η πεθερά (μητέρα του άντρα) και ο γιατρός. Μέσα από τους διαλόγους και την απλή παράθεση γεγονότων (πουθενά μέσα στο έργο ο συγγραφέας δεν αναλύει και δεν περιγράφει συναισθήματα - απλά και διεκπεραιωτικά αναφέρει τα γεγονότα) αναγκαστικά έρχεσαι στη θέση των πρωταγωνιστών, προβληματίζεσαι με όσα τους απασχολούν. Σφίχτηκε η ψυχή μου με την απόφαση που κλήθηκε να πάρει η γυναίκα από το ζευγάρι, στεναχωρήθηκα πολύ με το δίλημμα του άντρα. Γενικά, και επειδή είναι η πρώτη φορά που διαβάζω θεατρικό έργο (εξ ολοκλήρου βασισμένο σε διαλόγους), μπορώ να πω ότι είναι πολύ καλύτερο από ό,τι περίμενα και μάλλον το έχω αδικήσει το είδος. Ειδικά σε όσους αρέσουν τα θεατρικά, το συστήνω, θα σας προβληματίσει. Στους υπόλοιπους που (όπως εγώ) προτιμούν τα πεζογραφήματα, θα συνέστηνα να δώσετε μια ευκαιρία στο είδος, ξεκινώντας από αυτό το μικρό βιβλίο, που όμως θα σας προβληματίσει σίγουρα.

Γυναίκα: Τέλος πάντων. Έχω πάρει την απόφασή μου. Άντρας: (έχει πιει ήδη το πρώτο ποτό. Βάζει το δεύτερο, το οποίο το κατεβάζει μονορούφι). Οκ λοιπόν. Έχεις τεστ εγκυμοσύνης; Γυναίκα: Έχω. Να το κάνουμε τώρα; Άντρας: Στη βράση κολλάει το σίδερο. Γυναίκα: Ο γιατρός είπε ότι η ιδανική ημερομηνία για να κάνουμε τεστ θα είναι σε τρεις μέρες. Άντρας: Τώρα δε θα δείξει κάτι;

KATINA

ΠΑΞΙΝΟΥ MΙΑ ΕΛΛΗΝΙΔΑ MΕ ΟΣKΑΡ

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Γεννήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 1900 στον Πειραιά. Κόρη μεγαλοαστικής οικογένειας, και συγκεκριμένα του αλευροβιομήχανου Βασίλη Κωνσταντόπουλου και της Ελένης Μαλανδρίνου, φοίτησε αρχικά στη Σχολή Χιλλ. Ακολούθησε η Σχολή Καλογραιών της Τήνου. Λόγω του ζωηρού της χαρακτήρα, φοίτησε εσώκλειστη σε σχολείο της Ελβετίας. Σπούδασε μουσική και τραγούδι στο Ωδείο της Γενεύης καθώς και σε άλλες αντίστοιχες σχολές στη Βιέννη και στο Βερολίνο. Παντρεύτηκε τον βιομήχανο Παξινό, και απέκτησε μαζί του δύο κόρες (αργότερα η πρώτη πέθανε). Άρχισε από πολύ νωρίς την καλλιτεχνική σταδιοδρομία της και γρήγορα διακρίθηκε για το αληθινό ταλέντο της και την αγάπη στην τέχνη της. Ο πρώτος της σημαντικός ρόλος ήταν της Βεατρίκης, στην ομώνυμη όπερα Αδελφή Βεατρίκη, που την έγραψε ειδικά γι' αυτήν ο Δημήτρης Μητρόπουλος και η οποία ανέβηκε το 1920 στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς. Ο πρώτος θεατρικός ρόλος της στην πρόζα ήταν το 1929, στο θέατρο Κοτοπούλη, στο «Γυμνή Γυναίκα» (La femme nue) του Μπατάιγ, που την καθιέρωσε και ως πρωταγωνίστρια δραματικών ρόλων. Το 1931 συνεργάστηκε με τον κορυφαίο Έλληνα ηθοποιό Αιμίλιο Βεάκη, με τον οποίο εισχώρησε στον συνεταιρικό θίασο του Αλέξη Μινωτή, τον οποίο και παντρεύτηκε και που μαζί του συνεργάστηκε αποδοτικά από το 1932 μέχρι το 1940, χρονιά που έγινε μόνιμο μέλος του Εθνικού Θεάτρου. Με την Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου εμφανίσθηκε στο Λονδίνο, τη Φρανκφούρτη και το Βερολίνο. Κατά την περίοδο του πολέμου εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ, όπου και εμφανίσθηκε στο Μπρόντγουεϊ της Νέας Υόρκης.

Όμως, το έργο που την επέβαλε σε διεθνή κλίμακα και που της χάρισε το 1944 το Όσκαρ Β’ γυναικείου ρόλου από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου, ήταν το «Για ποιον χτυπά η καμπάνα», όπου υποδυόταν το ρόλο της φλογερής πατριώτισσας της Ισπανίας, Πιλάρ. Ήταν η πρώτη μη Αμερικανίδα ηθοποιός που τιμήθηκε με Όσκαρ, όπως και η πρώτη από την Ελλάδα. Για το κινηματογραφικό έργο «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα», το 1947 βραβεύτηκε με το Βραβείο Κοκτώ. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1952 και άρχισε ξανά τις εμφανίσεις της στο Εθνικό Θέατρο με τον Αλέξη Μινωτή, όπου ανέβασε Ίψεν και Λόρκα, αλλά με κύριο πλέον ενδιαφέρον στις παραστάσεις αρχαίων θεατρικών έργων. Απέδωσε τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στα έργα: "Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα" του Λόρκα, "Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας" Ζιρωντού, "Το μακρύ ταξίδι" του Ο' Νηλ. του Ντύρενματ, "Η τρελή του Σαγιώ" του Επίσης, έλαβε μέρος στα διάφορα φεστιβάλ της δεκαετίας του '50, στις παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας στο Ηρώδειο και την Επίδαυρο. Παράλληλα, εμφανίστηκε και στις ταινίες "Ο κύριος Αρκάντιν" του Όρσον Γουέλς και "Ο Ρόκο και τ' αδέλφια του" του Λουκίνο Βισκόντι (1960). Με τον Όρσον Γουέλς είχε συνεργαστεί και στη «Δίκη» (The Trial, 1962), αλλά η σκηνή στην οποία εμφανίστηκε η Παξινού τελικά «κόπηκε». Παρότι η σκηνή δεν υπάρχει στην τελική μορφή της ταινίας, η Ελληνίδα ηθοποιός αναφέρεται στους τίτλους. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, η Κατίνα Παξινού και ο Αλέξης Μινωτής συγκρότησαν δικό τους θίασο όπου και ανέβασαν μεταξύ άλλων τα έργα: "Ματωμένος γάμος" του Λόρκα, "Η Ήρα και το παγώνι" του Ο΄Κέισυ, "Οι παλαιστές" του Στρατή Καρά κ.ά. Η τελευταία της παράσταση στο θέατρο ήταν στο ρόλο της μάνας στο έργο του Μπρεχτ "Μάνα κουράγιο" και στον κινηματογράφο "Το νησί της Αφροδίτης" (1969). Γενικά, η Κατίνα Παξινού είχε πολύ πλούσιες εκφραστικές δυνατότητες που της επέτρεπαν να ερμηνεύει δραματικούς ρόλους κάθε θεατρικού ύφους, από την αρχαία ελληνική τραγωδία μέχρι το "μπρεχτικό" θέατρο. Επίσης, η μουσική της καλλιέργεια της επέτρεπε να χρωματίζει τη φωνή της ώστε ν΄αναδεικνύεται η εκφραστικότητα και η ευαισθησία έντονα, καθώς και ο μελωδικός ρυθμός του ποιητικού λόγου. Η Κατίνα Παξινού έγραψε, επίσης, και μουσική για την τραγωδία «Οιδίπους τύραννος».

Χτυπημένη από καρκίνο καλπάζουσας μορφής, ήδη από το 1969, γνώριζε για την ασθένειά της. Η συμμετοχή της στην ταινία "Το νησί της Αφροδίτης" ήταν, ουσιαστικά, μία αναμέτρηση με τα όριά της. Έπαιξε στην ταινία υπομένοντας φρικτούς πόνους. Αργότερα, για την παράσταση "Μάνα κουράγιο", έβγαινε κάθε βράδυ στη σκηνή σέρνοντας ένα ολόκληρο και βαρύ κάρο. Το καλοκαίρι του 1972, η Kατίνα Παξινού εμφανίζεται, για τελευταία φορά, στο θέατρο της Επιδαύρου, όχι ως ηθοποιός, πράγμα που δεν εμπόδισε το κοινό να υποκλιθεί χειροκροτώντας όρθιο την μεγάλη ιέρεια της Τέχνης, η οποία «έφυγε», μετά από πολυετή μάχη με τον καρκίνο, στις 22 Φεβρουαρίου 1973.

...η λογική και το συναίσθημα είναι θέμα αντίληψης...

Δήμητρα Ελευθερίου

Χαρά Ξένου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Σας ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Είστε εκπαιδευτικός. Τι σας παρακίνησε άραγε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή; Δ.Ε. Καλησπέρα σας! Ευχαριστώ και εγώ για την πρόσκληση. Από πάντα μου άρεσε να γράφω... από μικρό παιδί έγραφα μικρές ιστορίες στα σχολικά μου τετράδια... και ήμουν πολύ καλή στην έκφραση-έκθεση. Οι εκπαιδευτικοί που είχα στο σχολείο, συχνά ήθελαν να διαβάζουν τις εκθέσεις μου στην τάξη σαν παράδειγμα για τα άλλα παιδιά. Η αλήθεια είναι ότι αυτό δεν μου άρεσε, ήμουν πολύ ντροπαλή. Πάντα μου άρεσε να γράφω ιστορίες μυστηρίου και, επίσης, γουέστερν! Στο μυθιστόρημά σας περιγράφετε την εξέλιξη μιας σχέσης δύο ανθρώπων σε αγάπη, μέσα ομολογουμένως από πολύ δύσκολες και πολύπλοκες καταστάσεις. Πόσο μπορεί αυτό να είναι εφικτό και στην πραγματικότητα; Είναι δύσκολη η περιγραφή σε ένα βιβλίο μιας πραγματικότητας μέσω των ηρώων του; Δ.Ε. Οι πολύπλοκες καταστάσεις είναι μέρος της πραγματικότητας. Τίποτα στις ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι άσπρο-μαύρο... Η ζωή έχει τόσες πολλές εκπλήξεις, ευχάριστες ή δυσάρε-

στες, ανέλπιστες, και αδιανόητες, δύσκολες να τις συλλάβει ο ανθρώπινος νους. Η περιγραφή της πραγματικότητας των ηρώων είναι αρκετά δύσκολη, και είναι ανάλογη, φυσικά, με την πλοκή του βιβλίου. Μιλώντας προσωπικά, χρειάστηκε να «ζήσω» μέσα στους χαρακτήρες, να τους «δουλέψω», να τους «χτίσω» αρκετά, έτσι ώστε η πολύπλοκη ιστορία τους να γίνει μέρος της λογοτεχνικής τους πραγματικότητας. Ποιες είναι οι προσδοκίες σας γι’ αυτό το βιβλίο σχετικά με την ανταπόκριση του κοινού; Δ.Ε. Οι προσδοκίες μου... Πιστεύω στη δουλειά μου, πιστεύω στις δυνατότητες του βιβλίου και συνηθίζω να φέρνω εις πέρας τους στόχους μου. Πιστεύω λοιπόν ότι το βιβλίο θα έχει μεγάλη ανταπόκριση στο κοινό γιατί είναι διαφορετικό από τα άλλα του είδους του. Διαφορετικό γιατί ξεφεύγει από τα γνωστά πρότυπα. Θα καταλάβετε τι ακριβώς εννοώ όταν το διαβάσετε. Χρειάζεται, βέβαια, και το σωστό promotion, και εδώ στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Εάν υπάρχει έστω και μία πιθανότητα

να μεταφερθεί στον κινηματογράφο ή ρίως των νέων με το έντυπο βιβλίο και την τηλεόραση, φυσικά και θα το και πόσο το ίντερνετ έχει επηρεάσει επιδιώξω! αυτή τη σχέση; Δ.Ε. Το ίντερνετ, ομολογουμένως, έχει Σ’ ένα συγγραφικό έργο θεωρείτε ότι επηρεάσει αυτή τη σχέση σε μεγάλο πρέπει να υπάρχει ισορροπία συναι- βαθμό. Όμως, από την άλλη, υπάρχουν σθήματος και λογικής; Και πότε για και τα ebooks που ισορροπούν κάπως εσάς ένα βιβλίο είναι «φλύαρο»; αυτή τη σχέση. Μιλώντας για το έντυπο Δ.Ε. Συναίσθημα και λογική... Στη λογο- βιβλίο όμως, βλέπω ότι η συναισθηματεχνική πραγματικότητα η ισορροπία τική σχέση που δημιουργείται μεταξύ μεταξύ των δύο δεν είναι τόσο σημα- του βιβλίου και του ίδιου του αναγνώντική όσο στην αληθινή μας πραγματικό- στη είναι ένα προνόμιο που ούτε το τητα. Ο/ η συγγραφέας κινεί τα νήματα ίντερνετ ούτε και η μορφή ebook μποκαι οι ήρωες της ιστορίας ξεδιπλώνονται ρούν να αντισταθμίσoυν. και βασίζονται σε αυτό. Βέβαια, πρέπει Το άγγιγμα του εξώφυλλου, το ξεφύλνα πω ότι, συχνά, στην αληθινή πραγμα- λισμα, οι πιθανές σημειώσεις, το «τσάτικότητα του συγγραφέα, οι ήρωες παίρ- κισμα» της σελίδας για να τη βρούμε νουν σάρκα και οστά και μερικές φορές αργότερα και να συνεχίσουμε το διάβακινούν οι ίδιοι τα νήματα. σμα, κάνουν το βιβλίο όχι μόνο κάτι που Σαν σε πίνακα ζωγραφικής, συναίσθημα απλά έχουμε στην κατοχή μας, το κάνουν και λογική θα πρέπει να έχουν τα σωστά συναισθηματικά, προσωπικά δικό μας. χρώματα και να είναι τόσο καλά αναμε- Σαν εκπαιδευτικός, πιστεύω ότι το έντυμειγμένα έτσι ώστε να «χάνονται» το ένα πο βιβλίο όσο «ξεπερασμένο» και αν μέσα στο άλλο, για γίνει η λογοτεχνική είναι για μερικούς, δεν μπορεί να αντικαπραγματικότητα όσο πιο αληθοφανής τασταθεί επάξια από ένα οποιοδήποτε γίνεται. ψηφιακό. Γι’αυτό άλλωστε και οι περισΈτσι και αλλιώς, πιστεύω ότι η λογική σότεροι εκδοτικοί οίκοι συνεχίζουν να και το συναίσθημα είναι θέμα αντίλη- εκτυπώνουν βιβλία για τη διδασκαλία. ψης, και η αντίληψη του κάθε ανθρώπου Το ίντερνετ, από την άλλη, προσφέρει – είναι υποκειμενική. Πιστεύω πως ένα κυρίως δωρεάν- άπειρες πληροφορίες βιβλίο είναι «φλύαρο» όταν αποσπά την και είναι μοναδικό για ερευνητικούς προσοχή του αναγνώστη με διάφορα σκοπούς. Θέλω να πιστεύω ότι εμείς οι συμβάντα ή περιγραφές που δεν δίνουν Έλληνες αγαπάμε τα βιβλία. Θέλω να ουσιαστικότητα στην πλοκή διότι δεν πιστεύω, επίσης, ότι η αγάπη για τα την δομούν. βιβλία δεν είναι ποτέ αρκετή! Χρειάζεται μαεστρία στον τρόπο γραφής και πολλή προσοχή. Τι θα συμβουλεύατε όσους θέλουν να ασχοληθούν με το γράψιμο, και κυρίΠιστεύετε ότι εμείς οι Έλληνες αγαπά- ως νέους ανθρώπους που ξεκινούν με με το βιβλίο; Από την εμπειρία σας προσδοκίες μέσα σε μια δύσκολη σαν εκπαιδευτικός, ποια εκτιμάτε ότι πραγματικότητα, και πόσο βοηθούν είναι η σχέση των ανθρώπων και κυσήμερα οι εκδοτικοί οίκοι στην προώ-

προώθηση των βιβλίων νέων συγγραφέων; Δ.Ε. Αυτό που θα τους συμβούλευα είναι να βγουν έξω από οποιαδήποτε, στερεοτυπικά ίσως, πλαίσια έτσι ώστε να κάνουν τη διαφορά. Θα πρέπει να αλλάξουν τον τρόπο που αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα έτσι ώστε να αναπτύξουν τους ήρωες και την πλοκή της ιστορίας πέρα από τα δικά τους δεδομένα. Η επιλογή της λογοτεχνικής πραγματικότητας για την ιστορία του βιβλίου τους θα τους βοηθήσει να ξεφύγουν από αυτά τα πλαίσια. Θέλει ιδιαίτερη προσοχή και τόλμη, αλλά είναι εφικτό. Το βιβλίο μου, Αναμνήσεις και Εφιάλτες, με βοήθησε να έχω μία ευρεία οπτική της δύσκολης πραγματικότητας που αναφέρατε. Να βρω τις «ρωγμές» στη δόμησή της και να σχεδιάσω τον τρόπο διαφυγής μέσα από αυτήν. Γενικά, η συγγραφή και η ανάγνωση είναι τρόποι διαφυγής από την σκληρή πραγματικότητα, έτσι δεν είναι; Η δημιουργία είναι το μέσον. Χωρίς δημιουργική φαντασία, δεν μπορούμε να δούμε τις «ρωγμές» στη δομή της, ή τα «ξέφτια» στον υφαντόκοσμο της σκληρής πραγματικότητας. Δημιουργία λοιπόν! Όσο πιο δημιουργική η ιδέα, τόσο πιο εύκολη η αναγνώριση από τους εκδοτικούς οίκους. Οι πόρτες που θα ανοίξουν μπροστά μας, είναι επίσης μέρος της δημιουργίας μας. Τι νιώθετε όταν ολοκληρώνετε ένα βιβλίο σας και ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης που σας εκφράζει τα συναισθήματα που του γεννήθηκαν από την ανάγνωση του βιβλίου σας; Δ.Ε. Το βιβλίο μου, Αναμνήσεις και Εφι-

άλτες, ολοκληρώθηκε όταν το επισύναψα στο email που έστειλα στις Εκδόσεις Όστρια και πάτησα «αποστολή». Πιστεύω ότι έτσι θα γίνει και στο επόμενο. Δεν ήταν θέμα ανασφάλειας, είναι τελειομανία. Αλλά δεν αφορά μόνο εμένα την ίδια... Αφορά και τα τρίτα πρόσωπα, στην προκειμένη περίπτωση τις Εκδόσεις Όστρια.Πώς θα ήξερα ότι όντως θα εκδοθεί εάν δεν το έστελνα? Όταν έστειλα το βιβλίο μου Αναμνήσεις και Εφιάλτες, αισθάνθηκα ελευθερία και ικανοποίηση. Και τόλμη!! Και πήρα απάντηση και συμβόλαιο σε τρεις μέρες. Μετά την επισύναψη/ολοκλήρωση του βιβλίου μου, ήρθε η επισύναψη του συμβολαίου και η αρχή ενός άλλου κεφαλαίου. Ο πρώτος αναγνώστης ήταν μέλος της οικογένειάς μου. Κάθε φορά που ολοκλήρωνα ένα κεφάλαιο, του το έδινα να το διαβάσει. Ήθελα κάποιον να το διαβάσει σαν αναγνώστης, όχι σαν ειδικός. Επιθυμούσα πρωτίστως να δω τα συναισθήματα που δημιουργούσε η ιστορία. Το «καλλώπισμα» της γραφής ήρθε αργότερα. Και πιστεύω έκανα πάρα πολύ καλή επιλογή. Να περιμένουμε το επόμενο βιβλίο σας; Θα μας εμπιστευτείτε κάτι σχετικά με αυτό; Δ.Ε. Φυσικά και να το περιμένετε! Είναι «σχεδόν» έτοιμο. Χρησιμοποιώ τα εισαγωγικά γιατί εάν δεν το στείλω και πατήσω «αποστολή» δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί ποτέ! Είναι μία περίπλοκη ιστορία μεταξύ δύο νέων ατόμων που γνωρίζονται κάτω από συνθήκες που ο ένας δημιούργησε και ο άλλος έχει πλήρη άγνοια για αυτό. Η πλοκή ξεδιπλώνε-

ται έτσι ώστε οι διάφορες αποκαλύψεις να γίνονται σταδιακά και να αναιρούνται, για να πάρουν τις θέσεις τους άλλες που τελικά θα οδηγήσουν (;) στο πώς και στο γιατί. Ο τρόπος γραφής, όπως και η ιστορία, κρατούν τον αναγνώστη σε ετοιμότητα για όλες τις πιθανότητες... και, τελικά, μάλλον τον βρίσκουν απροετοίμαστο. Εκεί, πιστεύω, έγκειται και η επιτυχία του κάθε βιβλίου. Έτσι είναι το πρώτο μου βιβλίο, Αναμνήσεις και Εφιάλτες, που μέχρι στιγμής έχει πάρει πολύ καλές κριτικές για αυτόν ακριβώς τον λόγο. Και έτσι θα είναι και το επόμενο. Ευχαριστούμε θερμά για τον χρόνο που μας διαθέσατε. Δ.Ε. Ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση. Σας εύχομαι να έχετε υγεία και δημιουργική έμπνευση. Δ.Ε. Να είσαστε πάντα καλά. Ευχαριστώ.

Το τελευταίο μου βιβλίο «Στην Τελευταία Στροφή» είναι ένα πολύ δυνατό και σύγχρονο ρομαντικό μυθιστόρημα. Εξίσου δυνατοί είναι οι χαρακτήρες. Το ζευγάρι ηρώων μου είναι δύο νέοι άνθρωποι που έχουν μάθει να δίνουν τις δικές τους μάχες και να τις κερδίζουν. Η Αυγή ένιωσε την ερωτική απόρριψη και τον πόνο της απώλειας. Δύο γεγονότα σταθμοί στην εφηβεία της τη στιγμάτισαν και την έκαναν να σηκώσει τείχη. Είναι δύσπιστη, είναι «σπασμένη» συναισθηματικά, είναι μοναχική. Θέλει να νιώσει, θέλει να ζήσει, αλλά είναι γεμάτη φόβους και διλήμματα. Προσπαθεί να επιβιώσει σε έναν αντρικό κόσμο όπου συνεχίζει να βιώνει την απόρριψη και τη δυσπιστία, και θέλει να αποδείξει την επαγγελματική αξία της. Είναι μια γυναίκα νέα, δυνατή, δυναμική και ανεξάρτητη που παράλληλα κρύβει τις πληγές και τις φοβίες της. Ο Χουάν ένιωσε σε παιδική ηλικία την απόρριψη αφού ο πατέρας του εγκατέλειψε την οικογένειά του. Έμαθε να παλεύει και να δίνει τις μάχες του. Είναι σκληρός, μοναχικός και προσηλωμένος στους στόχους του. Γεννημένος πρωταθλητής. Η κορυφή είναι ο μόνος προορισμός του. Δεν υπάρχουν συναισθηματισμοί. Η ζωή του είναι μόνο στιγμές και τα ζει όλα στο έπακρο, χωρίς όμως να δίνει κομμάτια του. Έχει μάθει να κρατά καλά κλειδωμένη την καρδιά του και αυτός είναι ο μεγάλος φόβος του. Είναι το κλασικό «κακό» αγόρι, αλλά μέσα του έχει τόσα αποθέματα αγάπης που σε κάνει να λυγίσεις και να τον ερωτευθείς παράφορα. Προτού τον νικήσει το ψέμα και το μίσος. Γνωρίζονται και μαθαίνουν μαζί να νικούν τα σημάδια και τους εφιάλτες. Να νικούν τον κακό τους εαυτό. Προχωρούν σε ένα κοινό μοίρασμα σκέψεων, συναισθημάτων, ψυχών. Οι δυο τους μαζί, σε μια κοινή πορεία, μαθαίνουν να ενώνουν τα κομμάτια τους και προσπαθούν να ξεπεράσουν όλα τα εμπόδια που βρίσκουν στον δρόμο τους, όσο δύσκολο και αν είναι το συναισθηματικό ξεγύμνωμα. Θα συναντηθούν ακριβώς στην τελευταία στροφή, λίγο πριν από τον τερματισμό. Έλενα Αντωνίου

Αυγή & Χουάν

Άννα Τσιαπούρη

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Συνέντευξη Κυρία Τσιαπούρη, σας ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Α.Τσ. Ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία σας στους Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών. Με την ευκαιρία, θα ήθελα να σας συγχαρώ για τη ζεστή αγκαλιά με την οποία περιβάλλετε όλους τους συγγραφείς, ιδιαίτερα τους νέους, και τα βιβλία τους. Το πρώτο σας παιδικό βιβλίο κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό, ενώ διηγήματά σας για ενήλικες περιλαμβάνονται σε ανθολογίες. Πώς προέκυψε η συγγραφή στη ζωή σας; Ενεργήσατε όπως και ο ήρωάς σας; Σκάψατε βαθιά μέσα σας για να φέρετε στην επιφάνεια το ταλέντο σας στη συγγραφή; Α.Τσ. Η συγγραφή ήταν μέσα μου από πάντα. Από μικρή κρατούσα ημερολόγιο, ξεσπούσα στο χαρτί τη λύπη μου ή απλά σημείωνα κάποιες σκέψεις. Η αλήθεια είναι ότι σε όλη μου τη ζωή δούλευα πολλές ώρες και όσες απέμεναν ήθελα να τις περνώ με την οικογένειά μου. Δε μου έμενε χρόνος

να ασχοληθώ και με κάτι άλλο που απαιτούσε χρόνο και αφοσίωση. Όταν σταμάτησα να εργάζομαι, παρακολούθησα κάποια μαθήματα δημιουργικής γραφής, τα οποία μου έδωσαν το θάρρος να τολμήσω να μοιραστώ τα γραπτά μου με περισσότερο κόσμο. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω τις αγαπημένες μου Πόλυ Μηλιώρη, Ευλαμπία Τσιρέλη και Ιωάννα Μπαμπέτα, που θεωρώ μέντορές μου. Ο Λλάκης Μερμήγκης ανακάλυψε το ταλέντο του τυχαία - όπως μπορεί οποιοδήποτε παιδί με ένα συγκεκριμένο στόχο τελικά να διαπιστώσει, ότι το μέλλον τού επιφυλάσσει άλλα σχέδια. Ποια ήταν η αφορμή για να γεννηθεί το πρώτο σας παιδικό βιβλίο; Μιλήστε μας για τα συναισθήματά σας μόλις κρατήσατε στα χέρια σας το πρώτο σας πνευματικό παιδί. Α.Τσ. Βλέπω κάθε χρόνο την πίεση που δέχονται οι μαθητές, κυρίως σε περιόδους εξετάσεων, και πραγματικά στεναχωριέμαι. Οι σπουδές και η ε-

παγγελματική αποκατάσταση δεν είναι μονόδρομος. Υπάρχουν άπειρες επιλογές, αρκεί να έχεις τη διάθεση να τις ανακαλύψεις. Να βρεις αυτό που αγαπάς. Με τον Λλάκη ήθελα να ελαφρύνω κάπως τη βαριά ατμόσφαιρα που κρέμεται επάνω από τους μαθητές και να μεταφέρω μηνύματα αισιοδοξίας και ξεγνοιασιάς. Να κάνω τα παιδιά να γελάσουν, συντροφιά με τους ήρωες του βιβλίου. Η στιγμή που κράτησα στα χέρια μου το πρώτο μου βιβλίο θα μπορούσα να πω ότι ήταν μια μικρογραφία της χαράς της γέννησης των δύο παιδιών μου. Είναι το πρώτο μου χάρτινο παιδί και είναι φυσικό να το καμαρώνω και να το αγαπώ. Φυσικά, έπαιξε ρόλο σε αυτό η άψογη συνεργασία μου με τον Βασίλη Παπαθεο-

δώρου και όλους τους συνεργάτες του Εκδοτικού Οίκου Καστανιώτη, καθώς και η υπέροχη εικονογράφηση του Απόστολου Ιωάννου. Τους ευχαριστώ όλους πολύ. Το βιβλίο σας είναι άκρως απολαυστικό, με χιούμορ και φαντασία. Δεν λείπουν όμως και τα μηνύματα πίσω από τις λέξεις, που περνάτε στους αναγνώστες σας. Ποιες είναι οι αντιδράσεις των παιδιών που έχουν διαβάσει το βιβλίο σας; Α.Τσ. Χαίρομαι ιδιαίτερα που σας άρεσε. Ο πρωταρχικός σκοπός του είναι να ευχαριστήσει τους μικρούς (και μεγάλους) αναγνώστες και να τους διασκεδάσει. Όταν μέσα από αυτό μπορούν να

αποκρυπτογραφήσουν και κάποια μηνύματα, ακόμα καλύτερα. Για μένα, όμως, αυτό είναι δευτερεύον. Η μεγάλη μου ικανοποίηση είναι όταν μου λένε ότι τους φάνηκε ενδιαφέρον από την αρχή ως το τέλος, αγάπησαν τους ήρωες και γέλασαν με την ψυχή τους. Ακόμα περισσότερο όταν μαθαίνω ότι οι γονείς το διάβαζαν μαζί με το παιδί τους και γελούσαν παρέα. Έχουν προγραμματιστεί παρουσιάσεις το επόμενο χρονικό διάστημα για να γνωρίσουν οι μικροί αναγνώστες τον Λλάκη και την παρέα του; Α.Τσ. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κάτι να σας ανακοινώσω, αλλά μπορεί όποιος θέλει να ακολουθήσει τη σελίδα μου στο Facebook όπου θα ενημερώνω για οτιδήποτε νεότερο (www.facebook.com/ AnnaTsiapouriAuthor). Έχετε διακριθεί όμως και με διηγήματά σας στο χώρο της φανταστικής λογοτεχνίας. Πόσο εύκολο είναι για σας να δημιουργείτε φανταστικούς κόσμους; Α.Τσ. Δεν τους δημιουργώ μόνο, ζω σε αυτούς. Πηδώ μέσα και τους περιδιαβαίνω μαζί με τους ήρωες. Είμαι αγιάτρευτα ονειροπόλα. Στον ύπνο μου μεταφέρομαι σε κόσμους φανταστικούς, που συχνά αποτελούν πηγή έμπνευσης για κάποια ιστορία μου. Μου αρέσει εξίσου να γράφω για μεγάλους και για παιδιά. Μάλιστα, αισθάνομαι ότι η μια ανάγκη εξισορροπεί μέσα μου την άλλη. Αυτή την περίοδο υπάρχουν νέοι ήρωες που σας βασανίζουν γλυκά περιμένοντας υπομονετικά να πάρουν σάρκα και οστά;

Α.Τσ. Πάντα υπάρχουν κάποιοι νέοι ήρωες να με συντροφεύουν, αλλά δεν είναι ακόμα έτοιμοι να φανερωθούν. Ας ελπίσουμε, σύντομα. Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη, θα θέλατε να πείτε κάτι στους αναγνώστες μας; Α.Τσ. Θα ήθελα να πω ότι είναι κρίμα το διάβασμα παιδικής λογοτεχνίας να γίνεται μια ακόμα σχολική υποχρέωση ή ένα 'πρέπει' από τους γονείς. Χάνεται έτσι όλο το νόημα της απόλαυσης. Όταν διαβάζουν οι γονείς και δίνουν το καλό παράδειγμα, όταν η τηλεόραση δεν είναι όλη την ημέρα ανοιχτή και όταν οι επισκέψεις στα βιβλιοπωλεία γίνονται μια χαρούμενη οικογενειακή έξοδος, τότε υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες τα παιδιά να διαβάζουν από δική τους επιλογή και να παρασύρονται ευχάριστα στις μαγικές περιπλανήσεις ενός βιβλίου. Για να κλείσω, θα ήθελα να πω ακόμα ότι υπάρχει πληθώρα αξιόλογων Ελλήνων συγγραφέων και καλό θα ήταν να τους δίνουμε προτεραιότητα όταν διαλέγουμε βιβλία. Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για το χρόνο που μας διαθέσατε και να σας ευχηθώ καλή δημιουργική συνέχεια. Α.Τσ. Σας ευχαριστώ πολύ για την τιμή που μου κάνατε. Καλή συνέχεια και σε όλους.

«η ζωή μάς διδάσκει μέσα από τις συνέπειες των επιλογών μας»

Πίζα Αγγελίνα Παπαθανασίου Είναι γνωστή σε όλους από τον κεκλιμένο Πύργο της. Μπορεί ο Πύργος να είναι το σήμα κατατεθέν της πόλης, αλλά η Πίζα έχει πολλά να προσφέρει σε όποιον την επισκέπτεται. Ο γνωστός επιστήμονας Γαλιλαίος, γεννήθηκε στην Πίζα το 1654. Δεν υπάρχει δικό του μουσείο, ούτε το σπίτι του είναι ανοιχτό στο κοινό. Οι επισκέπτες αρκούνται σε μερικές φωτογραφίες με φόντο την πρόσοψη του σπιτιού του. Το πιο παλιό πανεπιστήμιο της Ευρώπης βρίσκεται στην Πίζα. Θεμελιώθηκε το 1343. Εδώ, σε αυτή την πόλη, κάθε χρόνο, ένα Σαββατοκύριακο του Νοεμβρίου είναι αφιερωμένο στους ανεξάρτητους Ιταλούς εκδότες. Παρουσιάζονται τα βιβλία τους, ενώ γίνονται πολλές δράσεις σχετικές με τα βιβλία. Η Πίζα είναι μια πόλη περιτριγυρισμένη από κήπους και πάρκα. Ο επισκέπτης μπορεί να τα γνωρίσει είτε περπατώντας είτε χρησιμοποιώντας ένα ποδήλατο ή μια βέσπα. Πολύ κοντά στην Πίζα υπάρχει και το περίφημο μουσείο Piaggio. Εγκαινιάστηκε το 2000 και φιλοξενεί περισσότερα από 250 ιστορικά οχήματα.

Πύργος της Πίζας

Palazzo Agostini

Palazzo Blu

Βοτανικός Κήπος και Μουσείο

Θέατρο Verdi

Παλάτι Ιπποτών

Αναστασία Ελευθεριάδου

Είναι το τέταρτο βιβλίο που διαβάζω της Ρούλας Σαμαϊλίδου, ένα βιβλίο που βαδίζει πάνω στα χνάρια της ζωής του δεκανέα Μενέλαου Χατζόγλου-Χατζόπουλου. Μιας ζωής δύσκολης σε εποχές ταραγμένες, και αυτός ένα από τα θύματα εκείνων των καιρών λόγω συνθηκών, αναγκών και προκαταλήψεων. Έλληνες και Τούρκοι... Κωνσταντινούπολη, Αϊδίνι και Λήμνος... 1920-1980. Ένας πόλεμος, μια μεγάλη αγάπη, μια τεράστια θυσία... και το ταξίδι ξεκινά... Ο Τζεμάλ Γκιοκτσέν, γιατρός στο νοσοκομείο Μπαλουκλί, μετά από μια αναπάντεχη κληρονομιά, αποφασίζει να ανακαινίσει το σπίτι του αγαπημένου του παππού, πιστός στην υπόσχεση που του έδωσε πριν πεθάνει. Ένα εύρημα σε μια κρύπτη του σπιτιού θα γίνει η αιτία για μια σειρά αποκαλύψεων που στην αρχή τον μπερδεύουν. Στην πορεία τού θυμίζουν γεγονότα και στο τέλος τον συγκλονίζουν!

Πρέπει να βρω κάπου αλλού να αφήνω τον εαυτό μου ελεύθερο να ταξιδεύει μακριά, πάνω από τη θάλασσα που μας ενώνει και μας χωρίζει. Να βρίσκω το παλληκαράκι που ήμουν πριν, σε εκείνη την ηλικία της αθωότητας. Να συναντώ όλους αυτούς που άφησα. Μακάρι να μπορούσα να φωνάξω και να με ακούσουν: " Υπάρχω, υπάρχω, ζω''

Με τη βοήθεια της φίλης του, Ελένης Ιωακειμίδου, θα ψάξει την αλήθεια. Η έρευνα φέρνει στην επιφάνεια μια συγκινητική ιστορία αγάπης και πολέμου ενάντια στα "πρέπει" της εποχής. Ποιος ήταν αλήθεια ο παππούς Μεχμέτ; Ποια η σχέση του με τον δεκανέα Μενέλαο; Ανακαλύψτε το διαβάζοντάς το και μεταφερθείτε σε αλλοτινές εποχές που μέσα από την απόγνωση φωτίζουν, μέσα από την τραγικότητά τους δίνουν μαθήματα ζωής και ο πόνος στερεύει. Η Ρούλα Σαμαϊλίδου, με εκφραστική γραφή ξεδιπλώνει την ιστορία βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα και υπαρκτά πρόσωπα. Ταξιδεύει και συγκινεί, ξυπνά μνήμες σεργιανίζοντάς μας σε μονοπάτια που συγκλονίζουν. Ιστορικές αποφάσεις που διχάζουν πάντα, παρμένες ερήμην των λαών, και για κάποιους αυτή η λάθος αγάπη που υψώνει τείχη και αποκτά χρώμα και θρησκεία...

οι εμπειρίες μου και τα ερεθίσματα και βιώματα που μου έδωσε η πραγματικότητα στην οποία ζω, αποτέλεσαν το υλικό μου για να γράψω το πρώτο μου βιβλίο

Αθηνά Μαλαπάνη

Αλέξανδρος Δαμουλιάνος Η “Κλασικότητα” στις σπουδές, την παιδεία, την καλλιέργεια αλλά και την λογοτεχνία, δεν είναι απλώς ένα ελιτίστικο πεδίο ατέρμονων και πολλές φορές ασύμβατων με το «τώρα» αναλύσεων, μα αποτελεί την σταθερότερη, ίσως, βάση για τη δημιουργία ενός πιο ανθρώπινου και μαζί πιο αληθινά προοδευτικού αύριο. Είμαι ιδιαιτέρως χαρούμενος που συνδέομαι φιλικά, και μάλιστα συμπορεύτηκα τον πρώτο καιρό των σπουδών μου, με μια αυθεντική φύλακα των αξιών εκείνων που έμαθαν τον κόσμο να αντέχει τη θέση του δημιουργού και έπειτα τις αναθεμάτισε με τον χείριστο τρόπο, την εξορία στην σιωπή. Με την κυρία Αθηνά Μαλαπάνη είχαμε, στα πλαίσια της εκδόσεως του πρώτου της βιβλίου, μια ευρύτερη συζήτηση, η οποία θαρρώ πως θα αναλάβει τον ρόλο ενός νέου δρόμου αντιμετώπισης παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος για πολλούς.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Κυρία Μαλαπάνη, είναι πραγματικά μεγάλη τιμή για τους Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών να φιλοξενούμε με κάθε τρόπο φωνές σαν τη δική σας, που απειλούν τη μοναρχία των κραυγών οι οποίες τείνουν να αφεντεύουν τα όνειρά μας. Λοιπόν, θα πρότεινα ως αφετηρία της κουβέντας μας μια ερώτηση αναγνωριστικού τύπου. Μπορεί να επηρεάσει με θετικό αποτέλεσμα την καθημερινότητά μας η “Κλασικότητα”, όπως αυτή ερμηνεύεται από τους μηχανικά βιαστικούς καιρούς

μας, και αν ναι, από ποία οδό; A.M. Κλασικότητα -για εμένα-, είναι το σύνολο των κλασικών αξιών, δηλαδή οι αξίες που αναδεικνύονται μέσα από τα αρχαία ελληνικά και λατινικά κείμενα και έχουν διαχρονική σημασία και σπουδαιότητα. Για παράδειγμα, η ειρήνη, η ανθρωπιά και ο ανθρωπισμός, η αγάπη, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα, η ισότητα, η ελευθερία λόγου, σκέψης και έκφρασης. Όλες αυτές οι αξίες είναι κλασικές, δηλαδή διαχρονικές, και πρέπει να μεταλαμπαδεύονται

και μέσα από τα σύγχρονα κείμενα, γιατί θεωρώ ότι μπορούν ακόμα να εμπνεύσουν τον κάθε έναν λογοτέχνη, και γενικώς καλλιτέχνη κάθε είδους. Άλλωστε, αυτές οι αξίες μεταλαμπαδεύτηκαν στους άλλους ευρωπαϊκούς λαούς και έθεσαν τα θεμέλια για την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό. Οπότε, τι το πιο φυσιολογικό να επιστραφούν ανανεωμένες μέσα από αυτά τα δύο πανανθρώπινα κινήματα στην Ελλάδα, στον τόπο όπου γεννήθηκαν και δημιουργήθηκαν και άνθησαν; Αυτές οι αξίες πρέπει να μεταπλάθονται λογοτεχνικά, να προβάλλονται, να διδάσκουν και να εμπνέουν. Η εμπειρία από την φοίτησή σας [2008-2012] στη Φιλοσοφική Σχολή του Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών, εκτός από τα μορφωτικά οφέλη που απορροφούνται από όλους όσοι εισέρχονται σε αυτόν τον ναό της Γνώσης, με την όμοια των πιστών σε εκκλησίες ευλάβεια, δημιούργησε εντός σας και έναν οδικό χάρτη για το τι θα πράττατε αργότερα ως εκπαιδευτικός; Συναντήσατε ως φοιτήτρια κάποιο παράδειγμα προς αποφυγήν για την ακαδημαϊκή σας πορεία; A.M. Η φοίτησή μου στη Φιλοσοφική Σχολή μού έδωσε πολλές γνώσεις, αλλά καμία επαγγελματική εμπειρία. Δυστυχώς, η Φιλοσοφική Σχολή χρειάζεται ανανέωση στη νοοτροπία της, θεωρώ ότι είναι πολύ συντηρητική. Πρέπει να προσεγγίζονται και άλλες πτυχές των κλασικών κειμένων, όπως κείμενα που έχουν σχέση με την αρχαία διατροφή, υγεία και καθημερινότητα. Επιπλέον, πρέπει τα κείμενα να αναλύονται και με ψυχολογικούς όρους, ώστε να δίνουν συμβουλές στους νέους ανθρώπους για την καλλιέρ-

γεια της συναισθηματικής τους νοημοσύνης. Επιπροσθέτως, υπάρχουν πολλά διοικητικά ζητήματα και δυσκολίες που επιφορτίζουν τους καθηγητές αποσπώντας τους από την έρευνά τους και το μάθημά τους. Γι’ αυτόν τον λόγο άλλωστε, θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχουν managers στα πανεπιστήμια, για να ξέρουν να οργανώνουν το διοικητικό κομμάτι, που οι καθηγητές ως εκπαιδευτικοί και ερευνητές δεν έχουν την κατάρτιση να το κάνουν. Τέλος, θεωρώ απαραίτητο να ενταχθεί και ένα μάθημα επιχειρηματικότητας, ώστε να βρίσκουμε πιο ευφάνταστους τρόπους να κάνουμε τη Φιλολογία να έχει απήχηση στη σύγχρονη αγορά εργασίας, διαφορετικά οι σημερινοί φιλόλογοι δεν μπορούν να είναι ανταγωνιστικοί και υπολογίσιμοι στην αγορά εργασίας. Όσον αφορά στα αρνητικά παραδείγματα, όλοι μας έχουμε, έτσι κι εγώ. Ευχαριστώ όμως τους καθηγητές μου που μου έδωσαν παραδείγματα προς αποφυγή, διότι έμαθα ότι δεν πρέπει να είμαι αδιάφορη ή πρόχειρη στη διδασκαλία μου. Και φυσικά, έμαθα να είμαι ανεξάρτητη και να μην επαφίομαι σε κανέναν για την επαγγελματική μου αποκατάσταση ή ανέλιξη. Ποια παθογένεια του εκπαιδευτικού μας συστήματος θεωρείτε επιβλαβέστερη για τον σύγχρονο μαθητή-φοιτητή; A.M. Την έλλειψη επαγγελματικού προσανατολισμού. Θεωρώ ότι αυτό το μειονέκτημα δεν βοηθά καθόλου τα σημερινά παιδιά να μάθουν τον εαυτό τους, τις ικανότητές τους, τις δεξιότητές τους και πώς να επιλέξουν το κατάλληλο επάγγελμα, ώστε να είναι επιτυχημένοι και δημι-

ουργικοί άνθρωποι. Υποστηρίζω ακράδαντα ότι και το σχολείο και οι Σχολές -μια και αναφέρθηκε προηγουμένως- πρέπει να εστιάζουν σε ζητήματα coaching και mentoring των σημερινών μαθητών, φοιτητών και εκπαιδευτικών. Το ελληνικό κράτος, όπως συμβαίνει στον δυτικό κόσμο, στηρίζεται κατά ένα μεγάλος μέρος στην Παιδεία που μπορεί ή επιτρέπει να προσφέρει στους πολίτες του. Όμως, αυτός ο πυλώνας κτίστηκε είτε επάνω σε βαλτώδες έδαφος είτε ο ίδιος με υλικά υποβόσκουσας, σταδιακής παρακμής. Κατά εσάς τι από τα δύο είναι πιο αντιπροσωπευτικό της πραγματικότητας; Και ποια μέθοδο επιβίωσης αυτού του τιτάνα του κάθε έθνους θα προτείνατε, ανοικοδόμηση ή ολικό γκρέμισμα με καινούργια μείγματα παρμένα ίσως από το ανάποδο των αιτιών που μας πήραν απ’ το χέρι, με τη θέλησή μας φυσικά, και μας άφησαν μπρος σε έναν γκρεμό, με το δίλημμα ή να πέσουμε για να προχωρήσουμε ανορθόδοξα ή να παραμείνουμε στάσιμοι μέχρι να μην αντέχουν άλλο τα

πόδια μας και τελικά να αφεθούμε στην πτώση; A.M. Το καλύτερο θα ήταν το ολικό γκρέμισμα του εκπαιδευτικού συστήματος και η εκ νέου δημιουργία του πάνω σε γερά θεμέλια και με μια εντελώς καινούργια νοοτροπία. Εντούτοις, -για να είμαστε και ρεαλιστές- αυτό είναι δύσκολο να γίνει. Θεωρώ ότι αυτό που χρειάζεται είναι η αλλαγή νοοτροπίας μαθητών, εκπαιδευτικών και της ελληνικής οικογένειας, φυσικά. Θεωρώ ότι τα παιδιά οφείλουν να μαθαίνουν ότι το σχολείο έχει στόχο να τους καλλιεργήσει το μυαλό τους, γιατί αυτό είναι το σημαντικό: να μάθουμε να σκεφτόμαστε και να βρίσκουμε λύσεις στα προβλήματά μας, και όχι απλώς να πηγαίνουμε καλά σε κάποιες εξετάσεις ή γραπτές δοκιμασίες, γενικώς. Επιπροσθέτως, είναι απαραίτητο και οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς να μην αγχώνουν τα παιδιά για το καλύτερο, αλλά να τα ενθαρρύνουν να γίνονται πάντοτε ολοένα και καλύτεροι. Η αυτοβελτίωση και η διαρκής ανακάλυψη του εαυτού μας πρέπει να αποτελεί το ερέθισμα που θα δώσουμε στα παιδιά. Αν τα παιδιά

έχουν αυτή τη νοοτροπία, τότε και η επιτυχία θα έρθει και κυρίως, τα παιδιά θα γίνουν ολοκληρωμένες προσωπικότητες. Νομίζω ότι είναι ώρα να πάμε στις «Ψυχικές αυτοχειρίες», το πρώτο σας έργο, που αποτελεί μια συλλογή διηγημάτων. Η φιλολογία και η συγγραφή, είναι γνωστό, συγκρούονται αρκετές φορές στις σελίδες ενός πονήματος, εξαιτίας της υπεραναλυτικής «εμμονής» ενός μικροσκοπίου της πρώτης και της αντικομφορμιστικής αντιλογιοσύνης της δεύτερης. Σας φόβισε αυτή η διεκδίκηση της πένας σας από τις δύο αυτές διαστάσεις, και εν τέλει ποια βλέπουμε να υπερισχύει; A.M. Δεν με φόβισε καθόλου! Άλλωστε, δεν εγκατέλειψα το επάγγελμα της φιλολόγου για να γίνω μόνο συγγραφέας και να βιοποριστώ μόνο από αυτό. Απλώς, χρειάζεται μια ισορροπία ανάμεσα σε αυτές τις δύο ιδιότητες, η αλήθεια είναι… Ως φιλόλογος, ήξερα να εφαρμόσω κάποιες τεχνικές έμπνευσης, τις οποίες διδάσκω και στα μαθήματα δημιουργικής γραφής που κάνω, να διαμορφώσω τα κείμενά μου με μια άρτια δομή και να προσπαθήσω να έχω έναν λόγο σαφή και κατανοητό. Από την άλλη πλευρά, η συγγραφή με βοηθάει να καλλιεργώ το συναίσθημα και να μεταπλάθω κάποιες προσωπικές εμπειρίες μου σε λογοτεχνία. Ο Αϊνστάιν -αν θυμάμαι καλά!- είχε πει ότι, Κάποια στιγμή έρχεται η ώρα που έχεις διαβάσει όλες τις ιστορίες και θέλεις να γράψεις τη δική σου. Οπότε, κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στη δική μου περίπτωση! Οι εμπειρίες μου και τα ερεθίσματα και βιώματα που μου έδωσε η πραγματικότητα στην οποία ζω, αποτέλεσαν το υλι-

κό μου για να γράψω το πρώτο μου βιβλίο και στόχος μου είναι να κάνω τους μελλοντικούς αναγνώστες μου να σκεφτούν, να προβληματιστούν, αλλά και να αισθανθούν, να νιώσουν βαθιά συναισθήματα. «Το είδε ξαφνικά μπροστά της. Μια απαστράπτουσα μορφή με το πρόσωπο εκείνου παρουσιάστηκε απροσδόκητα και ανεξήγητα, τυλιγμένη σε ένα υπερκόσμιο και άκτιστο φως». Πού ακριβώς έγκειται ο φόβος μας για το φως; A.M. Το φως συμβολίζει τη γνώση, την αλήθεια, με την οποία πρέπει να έρθουμε αντιμέτωποι. Φοβόμαστε την αλήθεια, γιατί μας διαλύει μύθους που μας βόλευαν. Όπως και στον μύθο του σπηλαίου του Πλάτωνα, που οι δεσμώτες φοβούνται να αντικρίσουν το φως και δεν βγαίνουν έξω από το σπήλαιο ή ακόμη κι αν βγουν, επιστρέφουν, έτσι και στη δική μας καθημερινότητα. Φοβόμαστε να δούμε την αλήθεια, γιατί μπορεί να μη μας βολεύει ή ακόμη και να μας πληγώνει. Αλλά πρέπει να παλεύουμε να την αντιμετωπίζουμε. «Άνοιξε την πόρτα και έσπρωξε μέσα στο σκοτεινό σαλόνι τη βαλίτσα του. Άναψε το φως και παρατήρησε τον χώρο. Τελικά μάλλον τα τρία χρόνια απόσυρσής του στο Λονδίνο του είχαν προκαλέσει μια γλυκιά νοσταλγία για τον προσωπικό του χώρο αν και δεν το αντιλήφθηκε». Τι θεωρεί ο καθένας μας πλέον «πατρίδα» και «δικό του»; A.M. Η έννοια της πατρίδας έχει αλλάξει πολύ, ειδικά τα τελευταία χρόνια λόγω της έντονης μετανάστευσης και όλων των αρνητικών συνεπειών που αυτή

επιφέρει. Θεωρώ πλέον ότι η πατρίδα και το σπίτι του καθενός είναι εκεί όπου μπορεί να ζήσει και να επιβιώσει καλά, να αναπτυχθεί και να έχει μια αρμονική καθημερινότητα μαζί με τους άλλους ανθρώπους. Η ελπίδα είναι προνόμιο μονάχα των αισιόδοξων; A.M. Δεν θέλω να φανώ απαισιόδοξη και να υποστηρίζω πως ναι, η ελπίδα είναι προνόμιο μόνο των αισιόδοξων! Θεωρώ ότι η ελπίδα είναι ένα προνόμιο κάθε ανθρώπου που είναι δυνατός και ξέρει να παλεύει στη ζωή του. Άρα, ο καθένας μας μπορεί να έχει ελπίδα, να τη χάσει και να την ξαναβρεί. Και κάτι πολύ σημαντικό: η ελπίδα πρέπει να λειτουργεί ενθαρρυντικά, όχι ως ψευδαίσθηση και να μας κάνει να πιστεύουμε ότι όλα θα αλλάξουν ως δια μαγείας. Η ελπίδα δεν πρέπει να αποτελεί κατασταλτικό παράγοντα, αλλά έναν ενεργοποιητικό παράγοντα για ένα καλύτερο αύριο, ατομικά και συλλογικά. Εξωτερικοί ή εσωτερικοί παράγοντες μάς αναγκάζουν - ή καλύτερα μας συνεπικουρούν - στο να επιδιδόμαστε σε διαρκείς ψυχικές αυτοχειρίες; A.M. Και οι δύο παράγοντες έχουν το δικό τους ρόλο. Το να διαπράττουμε ψυχικές αυτοχειρίες, δηλαδή να σκοτώνουμε τον ίδιο μας τον εαυτό με το να μην ακούμε τις επιθυμίες μας, να μην κάνουμε τις επιλογές που θεωρούμε σωστές ή καλές για εμάς, το να καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας, μπορεί να οφείλεται και σε εξωτερικούς παράγοντες. Γι’ αυτό, πρέπει να κάνουμε «διαλόγους» με τον εαυτό μας, να ασκούμε την αυτοαξιολόγησή μας και την αυτο-

...να διαπράττουμε ψυχικές αυτοχειρίες, δηλαδή να σκοτώνουμε τον ίδιο μας τον εαυτό με το να μην ακούμε τις επιθυμίες μας, να μην κάνουμε τις επιλογές που θεωρούμε σωστές ή καλές για εμάς, το να καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας,

κριτική μας για να ικανοποιούμε τον εαυτό μας και να είμαστε ψυχολογικά ισορροπημένοι και υγιείς. Κάπου εδώ θα ήθελα να σας ευχαριστήσω ολόθερμα για την εξαιρετικώς ενδιαφέρουσα, και για εμένα αλλά και για όσους γίνουν κοινωνοί της, πιστεύω, κουβέντα που μας δόθηκε η ευκαιρία να κάνουμε, να σας ευχηθώ ολόψυχα καλοτάξιδο το βιβλίο σας και να διαγράψετε μια λαμπρή ρότα στην Λογοτεχνία, και να σας ζητήσω απευθυνόμενη στους αναγνώστες μας να πείτε το οτιδήποτε που για εσάς σημαίνει ατόφια ελπίδα.

A.M. Να προσπαθούμε για το καλύτερο και να έχουμε αγάπη για τη ζωή και για τον συνάνθρωπό μας. Σας ευχαριστώ πολύ. Α.Μ. Κι εγώ σε ευχαριστώ πολύ, Αλέξανδρε και κάθε επιτυχία και στο δικό σου, πολυποίκιλο έργο!

Βίκυ Ζηλιασκοπούλου

Επειδή η περίληψη που δίνει στο οπισθόφυλλο ο εκδοτικός οίκος κατά τη γνώμη μου δεν αποδίδει τίποτα από την ιστορία και το κλίμα του βιβλίου, θα πω εγώ δυο δικά μου λόγια για την ιστορία που εκτυλίσσεται. Το βιβλίο "Το αρπακτικό" αφορά στην πραγματικότητα τη ζωή των περιθωριακών κατοίκων μιας γκετοποιημένης περιοχής της Νέας Υόρκης. Ο Τζον Λι είναι ένας χρήστης και διακινητής παράνομων ουσιών και είναι νεκρός. Δηλαδή, η ιστορία ξεκινάει με την αστυνομία που βρίσκει το πτώμα του και ξεκινάει έρευνες. Στα επόμενα κεφάλαια του βιβλίου πρωταγωνιστές είναι άτομα του περιθωρίου, όλοι χρήστες (περιστασιακοί ή μόνιμοι) ναρκωτικών ουσιών, κάποιοι από αυτούς και διακινητές. Ο καθένας μάς μιλάει για τη χρονική περίοδο λίγο πριν και λίγο μετά το θάνατο του Τζον Λι, μάλιστα μέσα από την ιστορία τους φαίνεται ότι ο καθένας είναι υποψήφιος δολοφόνος. Αυτά όσον αφορά το αστυνομικό τμήμα του βιβλίου, το οποίο δεν μπορώ να πω ότι ήταν τόσο ενδιαφέρον, σε αντίθεση με το κοινωνικό του κομμάτι. Ίσως σε κάποια σημεία η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας να με ξένισε λίγο, και ίσως σε κάποια άλλα σημεία να μου φάνηκε ότι η πλοκή είναι αργή. Μάλιστα, τα ποιήματα που παραθέτει ένας εκ των πρωταγωνιστών τα πέρασα αδιάβαστα (δεν την αντέχω την ποίηση καθόλου, οπότε ας με συγχωρέσει ο συγγραφέας).

Ξέρεις τι σημαίνει να πιστεύεις τόσο πολύ ένα ψέμα ώστε στο τέλος να το ζεις; Το 'χεις νιώσει ποτέ, φίλε; Ότι ζεις ένα ψέμα; ..Εγώ... Ακόμα και τα αστέρια στον ουρανό ξέρουν ότι ζω στο ψέμα, αλλά τι να κάνω, μ' αρέσει το πιώμα. Δεν ήμουν τόσο ψυχρός γενικά αλλά στα μάτια ενός πρεζάκια οι αντανακλάσεις είναι πάντα πολλές. Ήταν ένας θάνατος χωρίς ταφή. Σαν ο Χάρος να επισκεπτόταν το θύμα του, αλλά να έφευγε χωρίς να αφήνει το συνηθισμένο σημάδι στο κούτελό του. Έπαιρνε την καρδιά και την ψυχή του, αλλά άφηνε το άδειο κέλυφος του απαθούς επιζώντα σαν κάτι χωρίς αξία. Σε γενικές γραμμές όμως είναι ένα πολύ ενδιαφέρον μυθιστόρη-μα, αρκεί να μην το αγοράσεις για το αστυνομικό του κομμάτι, αφού η πλοκή είναι αργή και δεν μπορώ να πω ότι υπάρχουν ιδιαίτερες εντάσεις.

Σωτήρης Παπασκουλής

έχω μια ροπή στο να προκαλώ σε επαναξιολόγηση στερεοτυπικές και ξεραμένες αντιλήψεις σε κάθε πλευρά της ζωής

Αγγελική Δαφτσίδου

Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η Είναι το πρώτο σας βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΠΝΟΗ. Πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν να μοιραστείτε κάτι που γράψατε με το ευρύ κοινό; Σ.Π.: Νομίζω υπήρξε μια διαδικασία κατά την οποία βαθμηδόν αποδεχόμουν το γεγονός ότι θα βγω «γυμνός» στο κοινό μέσα από τις σελίδες του βιβλίου. Στην αρχή υπήρξε διαπραγμάτευση με τον εαυτό μου, σχετικά με το πόσο αληθινά θα εκφραστώ, πόσο θα μείνω αφοσιωμένος στην αποτύπωση των σκέψεων με ατόφιο τρόπο. Δεν ήταν εύκολο να το χωνέψω, και θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι το απέκρυπτα από τον κύκλο μου. Εν τέλει, το χώνεψα, και ρεύτηκα και απολαυστικά. Συγγνώμη για την εικόνα, αλλά ήταν μια τέτοια διαδικασία κάθαρσης. Ο ήρωας του βιβλίου σας έχει δικά σας στοιχεία ή είναι καθαρά φανταστικό πρόσωπο, χωρίς ίχνος πραγματικότητας; Σ.Π.: Ο ήρωάς μου έχει πλαστεί από τις πιο σκοτεινές σκέψεις μου, από τον εαυτό μου. Από μια δύσκολη φάση, υποκειμενικά δύσκολη, κατά την οποία ήμουν ολομερώς χαμένος. Έχει όλα τα δικά μου στοιχεία, ή καλύτερα όλα εκείνα τα στοιχεία που αφορούν τη συναι-

σθηματική μου κατάσταση εκείνη την περίοδο. Είμαι εγώ, σε μια παρελθοντική κατάσταση. Θα έλεγα ότι η γλώσσα του βιβλίου δεν είναι εύκολη. Και δεν εννοώ βαρύγδουπη, αλλά πεζή, μια γλώσσα που μιλιέται στην πραγματική ζωή. Δε φοβηθήκατε μήπως σοκάρει; Σ.Π.: Για να μιλήσω ειλικρινά, δεν με απασχόλησε ποτέ αυτό το θέμα. Αντιθέτως, θα συμπληρώσω ότι έχω μια ροπή στο να προκαλώ σε επαναξιολόγηση στερεοτυπικές και ξεραμένες αντιλήψεις σε κάθε πλευρά της ζωής. Ο σκεπτικισμός είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για την πρόοδο του πνεύματος. Οι κατεξοχήν πνευματικοί άνθρωποι θα πρέπει να απεγκλωβιστούν από τη θολούρα των συναισθημάτων, που προκύπτει από την προσκόλληση σε μια συντηρητική ηθική αντιμετώπιση των τεχνών και της κοινωνικής συμπεριφοράς. Το ιδανικό είναι να κοιτάμε από όλες τις απόψεις, όλοι μοιραζόμαστε τον ίδιο, κοινό νου. Όπως αντίστοιχα και στις ερωτικές σκηνές που περιγράφετε δεν ωραιοποιείτε τίποτα. Ήταν δύσκολο να εκφραστείτε γραπτώς τόσο ρεαλιστικά ή είστε έτσι αυθόρμητος και ωμός .

και στον προφορικό σας λόγο; Σ.Π.: Δεν ήταν καθόλου δύσκολο. Σημειώνω ξανά, εκείνη την περίοδο. Το βιβλίο γράφτηκε περίπου τρία χρόνια πριν. Μου ήταν πολύ εύκολο και, προσθέτω, απελευθερωτικό. Σα να κάνεις εμετό όλη τη δυσφορία σου. Θα λέγατε ότι επηρεαστήκατε από αγαπημένους συγγραφείς ή και από συγκεκριμένα λογοτεχνικά ρεύματα ή είναι εντελώς αυθόρμητο το γράψιμό σας; Σ.Π.: Θα έλεγα ότι επηρεάζομαι πολύ εύκολα από τα πάντα. Βιάζομαι, τρέχω. Έχω διαβάσει ελάχιστα βιβλία, και με επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό, αλλά με βραχύβια διάρκεια. Δεν ξέρω ποια είναι

τα λογοτεχνικά ρεύματα. Δεν έχω λογοτεχνική παιδεία, και η ζωή δεν περιστρεφόταν ποτέ γύρω από τη συγγραφή. Ο τρόπος που γράφω είναι αυθόρμητος και εξελίξιμος. Δεν γράφω όπως τότε, αλλά θυμάμαι πώς έγραφα. Ποια είναι τα σχέδιά σας για τη συγγραφή; Υπάρχει κάτι στο μυαλό σας για το μέλλον; Σ.Π.: Θα γράψω κι άλλο, λογικά… Τέλος, θα θέλαμε να απευθυνθείτε στους αναγνώστες που διάβασαν το βιβλίο, αλλά και στους μελλοντικούς που ενδεχομένως το διαβάζουν. Θα θέλετε να τους πείτε κάτι; Σ.Π.: Ναι, καλή ανάγνωση!

Βίκυ Ζηλιασκοπούλου

Το "Κάθε Ιούλιο επιστρέφω" είναι ένα βιβλίο που δεν είμαι σίγουρη αν είναι βιογραφικό ή μυθιστόρημα. Ο πρωταγωνιστής είναι ο Γιώργος, Κύπριος. Μας παρουσιάζει σε πρώτο πρόσωπο τις αναμνήσεις του από τα νεανικά του χρόνια, που σημαδεύτηκαν από τα γεγονότα της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το 1974 και τον πόλεμο με τους Τούρκους, στον οποίο και πήρε μέρος. Είναι γραμμένο με απλό λόγο, χωρίς να ακολουθεί αυστηρά χρονολογική σειρά. Με αφορμή ένα ταξίδι που κάνει με τη γυναίκα του στην κατεχόμενη Κύπρο ώστε να επισκεφτεί τον τόπο καταγωγής του, μας περιγράφει εικόνες και αναμνήσεις από τα παιδικά και νεανικά του χρόνια, με τον ρυθμό που αυτές του έρχονται στο μυαλό.

Η νύχτα είναι εφιαλτική, γεμάτη θάνατο, δε λέει να ξημερώσει. Άγρυπνος, στριφογυρίζω στο κρεβάτι μου. Δεν μπορώ να συμφιλιωθώ με την ιδέα ότι ένας άνθρωπος μπορεί τόσο εύκολα να σκοτώσει έναν άλλο άνθρωπο. Ούτε με την ιδέα ότι βρίσκονται τόσο κοντά η ζωή κι ο θάνατος.

Επίσης, μας περιγράφει με λίγα λόγια τις πολιτικές συνθήκες που επικρατούσαν στην Ελλάδα και την Κύπρο εκείνη την περίοδο. Το τμήμα του βιβλίου που είναι πιο "μυθιστορηματικά" δοσμένο, με πολύ ωραίες περιγραφές, αφορά τα όσα διαδραματίστηκαν κατά τη συμμετοχή του στον πόλεμο, την εποχή που οι

γονείς και οι συγχωριανοί του είχαν μετακινηθεί από το χωριό τους (τη Λύση) και ζούσαν ως πρόσφυγες σε άλλο χωριό, έξω από την κατεχόμενη πλέον περιοχή. Φυσικό είναι το βιβλίο να μην είναι ευχάριστο ανάγνωσμα. Είναι στενάχωρο, δεν θα μπορούσε άλλωστε να είναι κάτι διαφορετικό αφού πραγματεύεται το θέμα ενός πολέμου και της προσφυγιάς. Ο συγγραφέας όμως έχει διανθίσει τη διήγηση όμορφα με λεπτομέρειες από τη ζωή του πριν τον πόλεμο, και έτσι καταφέρνει να ελαφρύνει κάποιες φορές την ατμόσφαιρα που δημιουργείται από τα γεγονότα που περιγράφει. Γενικά τα βιογραφικά βιβλία έχουν μια δικιά τους γοητεία, ο κάθε συγγραφέας καταθέτει την ψυχή του σε αυτά και τα γεγονότα που περιγράφονται έχουν ένα συναισθηματικό βάρος. Με μπερδεύει λίγο το οπισθόφυλλο που αναφέρει ότι "αυτοβιογραφικά και χρονογραφικά στοιχεία συνδυάζονται με εκείνα της μυθιστοριογραφίας", αλλιώς εγώ θα πίστευα ότι πρόκειται για βιογραφικό βιβλίο. Γενικά, είναι μια πολύ καλογραμμένη αφορμή να μάθουμε λίγα από τα γεγονότα που συντελέστηκαν στην Κύπρο στο κοντινό παρελθόν.

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Το βιβλίο της συγγραφέως Αρετής Καράμπελα «Μαμά, πού είσαι;» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, σε εξαιρετική εικονογράφηση της Ιταλίδας Daniela Iride Murgia. Απευθύνεται σε ηλικί-ες 8+. Το βιβλίο αναφέρεται στη μητρική απώλεια. Αν και το θέμα που επιλέγει η συγγραφέας είναι δύσκολο, το χειρίζεται με εξαιρετικό τρόπο. Ηρωίδα της, ένα κορίτσι που βιώνει την απώλεια της μητέρας της μετά από ένα δυστύχημα. Δεν είναι εύκολο να μεγαλώνεις μόνο με τον μπαμπά και τη θεία που νομίζει ότι τα ξέρει όλα. Δύσκολο να αλλάζεις σπίτι και να πρέπει να τακτοποιήσεις τις κούτες με τα προσωπικά αντικείμενα της μαμάς. Όχι, δεν είναι εύκολο όλοι να γνωρίζουν τι σου συμβαίνει αλλά κανείς να μη μιλά ανοιχτά .Πρόκειται για ένα βιβλίο που παρουσιάζει με τρόπο ρεαλιστικό όλες τις φάσεις του πένθους, αλλά και τις δυσκολίες προσαρμογής των ανθρώπων που προσπαθούν να συνειδητοποιήσουν την απώλεια. Η απώλεια ενός γονιού σίγουρα δεν είναι επώδυνη μόνο για το παιδί αλλά και για το γονέα, που μένει ξαφνικά μόνος του και ίσως να μην είναι σε θέση ούτε και ο ίδιος να διαχειριστεί αυτή την απώλεια. Ένα βιβλίο αληθινό, τρυφερό, που σου αφήνει μια γλυκόπικρη γεύση ακριβώς όπως και η ζωή. Κέρδισε άξια μια θέση στην καρδιά μου και έγινε ένα από τα αγαπημένα μου παιδικά βιβλία.

Τώρα τελευταία ο μπαμπάς δεν κοιμάται τα βράδια. Η μαμά έλεγε ότι το ροχαλητό του της γαργαλάει τ’ αυτιά. Τώρα εγώ ακούω ένα αναφιλητό που μου γαργαλάει τα μάτια και θέλω να κλάψω. Δεν πρέπει όμως, γιατί όταν κάποιος κλαίει, ο διπλανός του τον παρηγορεί.

βεί και κάνουν σαν υμ σ ει έχ ου μ τι υν Όλοι ξέρο αν την κούτα με τα σ θω ιώ Ν . α οτ π τί ε να μην έγιν α να μη σπάσω. γι ν ου έχ σ ρο π ε μ ι γυαλικά. Όλο Ν ει είναι ΕΥΘΡΑΣΤΟ ίπ λε ου μ ου π ο όν μ Το λέω, μ’ αρέσει όλη ε Δ ο. ελ ύτ κο το σ ο γραμμέν μίζει την κούκλα θυ ου μ ά λλ α η, ησ οί αυτή η περιπ γιαγιά μου στον η χε εί ου π ή υτ Α . του σαλονιού την παίξω. Η να έ οτ π α σ ού ορ π μ καναπέ και δεν ς έλεγε: «Και εσύ τι ει σ τώ ιπ ερ π ς ιε το τέ μαμά σε μεγάλη αλήθεια, ια μ ι να εί ό υτ Α ;» κάνεις μου το ’λεγες. ν α ότ να ω μ θύ ς α κι μανούλα,

Βίκυ Ζηλιασκοπούλου

Πρόκειται για ένα σύγχρονο μυθιστόρημα, μια αποτύπωση της σημερινής κατάστασης στη χώρα μας. Οι πρωταγωνιστές είναι 2, ο Γιάννης Π. Κ. και ο πρωθυπουργός της χώρας μας. Από τη μια, ο Γιάννης. Διακεκριμένος πιανίστας, που έχει καταφέρει να κάνει την αγάπη του για το πιάνο επάγγελμα, μέχρι τη στιγμή που ερωτεύεται και αφήνει την καριέρα του στην άκρη προκειμένου να ακολουθήσει την αγαπημένη του στην ενασχόλησή της με μια οργάνωση.

Τι έκαναν; Σχεδίαζαν να ανατινάξουν τη Βουλή, να αναστρέψουν την αστική δημοκρατία με κάποιο είδος αντάρτικο πόλεων, να δολοφονήσουν τον πρόεδρο της δημοκρατίας, τον πρωθυπουργό, τοποθετούσαν βόμβες και εκρηκτικούς μηχανισμούς σε γραφεία υπουργών, εκτελούσαν εν ψυχρώ βουλευτές; Τίποτα απ' όλα αυτά. Από την άλλη, ο πρωθυπουργός. Ο συγγραφέας έχει βάλει τον εαυτό του στη θέση του αληθινού πρωθυπουργού της χώρας μας και μας μεταφέρει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του για τα πολιτικά γεγονότα που συμβαίνουν. Εννοώ τα πραγματικά γεγονότα, με τα Eurogroup και το δημοψήφισμα και όλα όσα συνέβησαν πριν λίγα χρόνια.

Ο πρωθυπουργός πελάγωσε. Η ευθύτητα της ύλης εμψυχωνόταν σε κάτι πιο τροχισμένo από την κοφτερή διαφθορά των οραμάτων του, ένα τρεμόπαιγμα που αργοσάλευε στην κόψη σκοτεινών γραμμών σύγχυσης και σαστιμάρας και μετουσιωνόταν σε αγριότητα και η αγριότητα σε αισθησιασμό. Μπορώ να πω ότι πρόκειται για μια καλή καταγραφή της σύγχρονης Ελλάδας, ένα πολιτικοποιημένο μυθιστόρημα που προσπαθεί να δώσει εξηγήσεις. Η ιστορία κυλά γρήγορα και οι χαρακτήρες είναι ενδιαφέροντες, και γενικά ως ιδέα είναι έξυπνη και όμορφα εκτελεσμένη. Ο λόγος όμως του συγγραφέα απαιτεί συγκέντρωση και αφοσίωση, αφού έχει μεγάλες προτάσεις με σύνθετο λεξιλόγιο.

Ο ιδεαλισμός του πρωθυπουργού - ενισχυμένος από τον ιδεαλισμό του υπουργού, ετερώνυμα που έλκονται και γονιμοποιούνται σε πλαστή και αέρινη ευφορία - γινόταν απεριόριστο φλόγιστρο, έξω από κάθε εμβέλεια, στο κέντρο του μαγνητικού κυκλώνα που συγχρωτίζει αχρείους και ευγενείς, στην πιο ακραία σύγκλιση των πόλεων, σ' εκείνη τη γη της επαγγελίας όπου αριστεροί και δεξιοί λούζονται παρέα, στα αγιασμένα ύδατα της συγχώρεσης.

Σοφιάννα Παϊδούση

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Συνέντευξη Σας ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Είστε ένα άνθρωπος με πολλά ενδιαφέροντα. Ποιες από τις παραπάνω ιδιότητες σάς αντιπροσωπεύει περισσότερο και γιατί; Σ.Π. Όλες αυτές οι ιδιότητες, κι ορισμένες ακόμα, είναι αναπόσπαστο κομμάτι του εαυτού μου. Η συγγραφή παραμυθιών, πάντως, επειδή είναι μια ολοκληρωμένη διαδικασία και πολύ δημιουργική για μένα απ’ όλες τις πλευρές, στην παρούσα φάση είναι η πιο αντιπροσωπευτική. Αυτή, στο σύνολό της, περιλαμβάνει τη σύλληψη της ιδέας, αναφορικά μ’ ένα θέμα που με ταλανίζει, το στήσιμο των εκάστοτε χαρακτήρων, την πλοκή της ιστορίας, την εύρεση του κατάλληλου εικονογράφου από την πλευρά μου, που θα μπορέσει ν’ αποδώσει αυτό που θέλω να δείξω με τον πιο κατάλληλο κι ευφάνταστο τρόπο, το τελικό στήσιμο του βιβλίου, είτε πρόκειται για ηλεκτρονικό είτε για έντυπο (γιατί είναι τελείως διαφορετικό) και φυσικά την αναζήτηση των επαγγελματιών που θα συνεργαστούν μαζί μου. Στόχος είναι να έχουμε

ένα όσο πιο άρτιο κι ολοκληρωμένο αποτέλεσμα γίνεται, συνεργατικό στην ολότητά του, είτε πρόκειται για ηθοποιούς, τραγουδιστές, μουσικούς, είτε για ψυχολόγους ή εκπαιδευτικούς, όλοι καταξιωμένοι στο αντικείμενό τους. Φυσικά, σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και οι προσωπικότητες που αποδέχονται την πρότασή μας να συμμετέχουν, εν είδει προλόγου, στο βιβλίο, ουσιαστικά και συμβολικά, «παρεμβαίνοντας» με τον δικό τους μοναδικό τρόπο, γεγονός που αποτελεί κάθε φορά ιδιαίτερη τιμή για μένα! Ποια ήταν η αφορμή για να γεννηθεί «Ο Παρφές», ο ήρωας του πρώτου σας βιβλίου; Σ.Π. Αφορμή στάθηκε ένα περιστατικό που συνέβη πριν αρκετά χρόνια, με τραγική κατάληξη, στην Ελλάδα. Ανάλογα περιστατικά γενικά συνέβαιναν περισσότερο στο εξωτερικό, αλλά, δυστυχώς, συμβαίνουν πλέον και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Ορισμένα απ’ αυτά, βέβαια, δεν έρχονται καν στο φως της δημοσιότητας ή έρχονται μόνο όταν έχουν δραματική κατάληξη.

Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο με μεγάλες διαστάσεις. Πολλά τα περιστατικά βίας που πλήττουν τη σχολική κοινότητα τα τελευταία χρόνια. Τα περισσότερα θύματα σχολικού εκφοβισμού κρατούν το στόμα τους κλειστό, από φόβο, από ντροπή. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να αλλάξει αυτή η κατάσταση και να τιμωρούνται επιτέλους οι θύτες; Σ.Π. Δεν είναι καθόλου εύκολο, ιδίως όταν μιλάμε για παιδιά που είναι στην εφηβεία και το μυαλό τους είναι στις αλλαγές, σωματικές και ψυχολογικές, που συντελούνται με ταχύτατους ρυθμούς και ενδέχεται να τα επηρεάζουν. Παρ’ όλα αυτά, εκτιμώ -και ως γονέας και ως παιδαγωγός- ότι είναι αναγκαίο να συζητάμε ανοιχτά με τα παιδιά μας, να τα ακούμε και να αντιλαμβανόμαστε έγκαιρα τυχόν διαφορές στη συμπεριφορά τους, ιδίως όταν βρίσκονται σε νέο περιβάλλον. Συνήθως πιστεύουν ότι φταίνε τα ίδια που συμβαίνει αυτό. Για παράδειγμα, είναι λίγο διαφορετικά σε εμφάνιση (όπως και ο Παρφές, αλλά ποιος είναι ίδιος με τον άλλο;), νιώθουν τύψεις κι απομονώνονται, γεγονός που επιδεινώνει την κατάσταση στο σπίτι και στο σχολείο. Αν ντρέπονται και δε θέλουν να μιλήσουν στους ίδιους τους γονείς τους, που είναι από τους λίγους ανθρώπους που τα αγαπούν ανιδιοτελώς, μπορούν ν’ απευθυνθούν σε εκπαιδευτικούς ή ψυχολόγους που εμπιστεύονται, και είναι οι πιο κατάλληλοι για να διαχειριστούν αντίστοιχες περιπτώσεις. Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια, τείνει να γίνει πραγματικότητα η παρουσία ψυχολόγου στα περισσότερα, τουλάχιστον, σχολεία, όπως συμβαίνει στις προηγμένες χώρες

του εξωτερικού. Έχοντας ολοκληρώσει σπουδές με αντικείμενο το θέατρο, το σενάριο και την παραγωγή οπτικοακουστικού υλικού, θα θέλατε κάποια στιγμή να δείτε τον ήρωά σας να ανεβαίνει σε κάποια θεατρική σκηνή; Υπάρχουν τέτοιες σκέψεις που μπορεί να γίνουν στο μέλλον πράξη; Σ.Π. Η ιστορία του Παρφέ είναι ήδη γραμμένη με τρόπο ώστε να μπορεί να γίνει ταινία μικρού μήκους από μένα. Σύντομα ευελπιστώ να γραφτεί και σε θεατρικό, για ν’ ανεβεί σε θεατρική σκηνή της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και της περιφέρειας. Θα ήταν ευχής έργον να γίνει όσο το δυνατόν συντομότερα! Ο ίδιος ο Παρφές να δείτε πόσο θα χαρεί! Είστε ένας άνθρωπος με πολλά ενδιαφέροντα, αλλά και μια νέα μητέρα. Είναι εύκολο να συνδυαστεί η μητρότητα με όλα σας τα ενδιαφέροντα; Υπάρχει κάτι που σας αγχώνει περισσότερο για το μέλλον των παιδιών μας; Σ.Π. Δεν είναι καθόλου εύκολο, ειδικά από μία θηλάζουσα μητέρα (ναι, όλο και περισσότερες Ελληνίδες θηλάζουμε, όσο μπορούμε!) όπως εγώ! Χρειάζεται πολλή βοήθεια, θετική ενίσχυση κι υποστήριξη από την οικογένεια και το ευρύτερο περιβάλλον. Βέβαια, πολλές φορές λείπει η συγκέντρωση κι ο χρόνος που θα ήθελα να είχα για να καταγράψω μία ιδέα που μου ήρθε σε ανύποπτο χρόνο, γιατί οι ιδέες όπως καταλαβαίνετε, δεν έρχονται με παραγγελία… Παρ’ όλα αυτά, η ζωή μ’ ένα παιδί σού προσφέρει άλλες, διαφορετικές, αμέτρητες, ανεκτίμητες στιγμές,

που δε θα τις ζούσες ακόμα κι αν ήσουν ο συγγραφέας του Harry Potter!!! Όσον αφορά στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης, φυσικά και με αγχώνουν ΤΑ ΠΑΝΤΑ σε σχέση με το μέλλον των παιδιών μας! Από πού ν’ αρχίσω; Από την κλιματική αλλαγή και τη ραγδαία καταστροφή του δάσους του Αμαζονίου και του φυσικού περιβάλλοντος παγκόσμια; Ας περιοριστώ, όμως, καλύτερα στην καθημερινότητά μας… εδώ δε γνωρίζουμε πού είναι ασφαλές να παίζουν τα παιδιά μας! Σε γήπεδα; Σε παιδικές χαρές; Σε λούνα παρκ; Ακόμα και στο πεζοδρόμιο, όταν περπατούν, μπορεί ν’ αποδειχθεί ότι είναι πλέον πολύ επικίνδυνο… κι όλα αυτά εξαιτίας του πολύ ελαστικού νομοθετικού πλαισίου που επικρατεί σ’ αυτή τη χώρα και της μη πιστής τήρησης των νόμων. Κάθε φορά, πάντως, που διαβάζω ειδήσεις (γεγονός που επιμελώς αποφεύγω, αλλά δεν είναι πάντα εύκολο στο διαδίκτυο) και συναντώ κάτι τέτοιο, μπαίνω στη θέση της μάνας και λέω: «Εγώ στη θέση της, αν συνέβαινε κάτι κακό στο παιδί μου, τι θα έκανα;» Συγγραφικά, υπάρχουν νέοι ήρωες που σας βασανίζουν γλυκά αυτή την περίοδο και περιμένουν υπομονετικά να πάρουν σάρκα και οστά; Σ.Π. Υπάρχουν γραμμένα ήδη κι άλλα παραμύθια, κάποια με γνωστούς ήρωες που όλοι έχουμε αγαπήσει από τα παιδικά μας χρόνια και θα τους δούμε κάποια στιγμή σε νέες διαφορετικές περιπέτειες, με εκπλήξεις κι ανατροπές.Το επόμενο παραμύθι, πάντως, που περιμένει υπομονετικά τη σειρά του για να εκδοθεί, είναι εποχής, ονομάζεται «Ο

Αμφικαθρέφτης» και το θέμα του είναι η παιδική παχυσαρκία, με μαγική προσέγγιση! Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη, θα θέλατε να πείτε κάτι στους αναγνώστες μας; Σ.Π. Να περνάνε ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά τους, να τ΄ακούνε, να συνομιλούν μαζί τους, να μην τ΄αφήνουν μπροστά σε μικρές ή μεγάλες οθόνες. Για να γίνει, όμως, αυτό χρειάζεται πρώτα να το κάνουμε εμείς οι ενήλικες, αποτελώντας υγιή πρότυπα συμπεριφοράς και κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Αν οι λιλιπούτειοι φίλοι μας βλέπουν τους γονείς τους όλη την ώρα μπροστά σ’ ένα κινητό ή tablet, πώς περιμένουμε μετά να διαβάσουν ένα βιβλίο; Προσωπικά, αυτό που θυμάμαι περισσότερο με νοσταλγία από τα σχολικά μου χρόνια, είναι η μυρωδιά ενός καινούργιου βιβλίου ή ακόμα και παλιού, που δανειζόμουν με χαρά από τη βιβλοθήκη της γειτονιάς! Τι ξέγνοιαστα χρόνια… Σας ευχαριστούμε πολύ για το χρόνο που μας διαθέσατε. Καλή δημιουργική συνέχεια. Να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο σας. Σ.Π. Σας ευχαριστώ θερμά με τη σειρά μου. Εύχομαι να συνεχίσετε να είστε πιστοί θεματοφύλακες τεχνών, ιδεών και πολιτισμού! Το έχουμε όλοι ανάγκη, μικροί και μεγάλοι. Καλό φθινόπωρο από τον Παρφέ κι εμένα!

Break Free: Your wings already exist; all you have to do is Fly! ► © Disha Dua Art •

Κίσκα Νάντια

“Έτσι απλά την τράβηξα κοντά μου και χαμογελώντας την οδήγησα στην καφετέρια όπου κάποτε περνούσα ώρες ατελείωτες να δουλεύω, για να την κεράσω μια ζεστή σοκολάτα”

Γράφεις ρομαντικό βιβλίο με θέμα τον μεγάλο έρωτα που μπορεί να υπερπηδήσει κάθε εμπόδιο και να βγει νικητής μέσα από όλα; Είμαι ο χειρότερος αναγνώστης σου. Αφενός γιατί δεν πιστεύω σε αυτού του είδους τον έρωτα -πάθος και πόθος, αυτά τα καταλαβαίνω- και αφετέρου γιατί πιστεύω πως ό,τι και να γραφτεί θα είναι χιλιοειπωμένο, ρηχό και θα παίξει με τη νοημοσύνη μου. Όπως καταλαβαίνετε, όταν το “Εκεί που ανήκω”, το πιο πρόσφατο βιβλίο της Νεκταρίας Μαρκάκη, έφτασε στα χέρια μου από λάθος, και εγώ και εκείνη βρεθήκαμε σε δύσκολη θέση. Τη Νεκταρία τη γνωρίζω προσωπικά.

Γνωρίζω πόσο ρομαντική ψυχή είναι και εκείνη γνωρίζει πόσο αντίθετη είμαι σε κάθε τι γλυκανάλατο. Ήξερε ότι το βιβλίο της είχε πέσει στα χέρια του χειρότερου αναγνώστη που θα μπορούσε να τύχει. Αλλά φτάνει με την εισαγωγή. Πάμε στην κριτική; Η βαθύτερη αιτία που δεν επιλέγω τέτοια βιβλία είναι γιατί ακόμα γιατρεύομαι από την σπασμένη μου καρδιά και γιατί ξέρω ότι θα κλαίω ποτάμια. Στις δυο μέρες που μου πήρε να το τελειώσω, έκλαιγα ποτάμια. Το βιβλίο είναι ό,τι περιμένεις από τη Νεκταρία είτε την ξέρεις σαν άνθρωπο

είτε σαν συγγραφέα. Το μοτίβο είναι το ίδιο. Μυστικά, ψέματα, έρωτας που γιατρεύει τις καρδιές και φέρνει εξιλέωση μέσω ενός γάμου, ενός παιδιού και/ή ενός ευτυχισμένου τέλους. Η γραφή της είναι απλή. Σκηνές επαναλαμβάνονται, υπάρχουν και κάποια τυπογραφικά λαθάκια αλλά δεν είναι τόσο τραγικά. Δεν κλέβουν από την αληθοφάνεια της γραφής της Νεκταρίας, ούτε απογοητεύουν το μάτι σου εάν είσαι γεράκι σαν κι εμένα και ψάχνεις τέτοια λάθη με το μικροσκόπιο. Το βιβλίο διαδραματίζεται στο Μεσολόγγι. Δεν το έχω επισκεφτεί ποτέ αλλά οι εικόνες της είναι τόσο ζωντανές, η περιγραφή τόσο γλαφυρή, που θα ορκιζόμουν ότι μύριζα τη λιμνοθάλασσα σε ορισμένες στιγμές. Μου άρεσε πολύ που μέσω της γραφής της ήταν σα να ακολουθούσα την Ήβη στα στενά του Μεσολογγίου, να πίνω καφέ μαζί της και να κοιτάμε τη θάλασσα. Ας περάσουμε στο ερωτικό κομμάτι. Το βρήκα χλιαρό. Είχε ωραίο υπόβαθρο, το ζευγάρι έχει μεγάλη ιστορία που εξαιτίας αυτής περίμενα πιο πολλή ένταση. Υπήρχαν συμπεριφορές υπερβολικές για μένα, παραήταν εύκολη η συγχώρεση, γενικά ήθελα λίγο περισσότερο στήσιμο. Μου άρεσε που υπήρχε deadline με την επιστροφή της Ήβης στην Κρήτη αλλά και πάλι, το χρονικό περιθώριο ήταν αρκετό ώστε να γίνει το κάτι παραπάνω που θα μου προσέδιδε μια μεγαλύτερη αληθοφάνεια. Στην τελική, ποιος πληγωμένος εγωισμός θεραπεύεται τόσο γρήγορα, όσο και να αγαπάς; Αυτό που με συγκλόνισε όμως, και ο λόγος που έκλαιγα ασταμάτητα, ήταν τα κοινωνικά προβλήματα που θίγει η Νεκταρία. Τα στερεότυπα μιας μικρής κοινωνίας με κολλημένα μυαλά και την ευ-

κολία που το μίσος γεμίζει την καρδιά κάποιου. Οι γάμοι συμφέροντος, η ενδοοικογενειακή βία, ο βιασμός, οι μητριαρχικές οικογένειες. Η Νεκταρία κάνει ένα προσεγμένο “πάντρεμα“ όλων των προβλημάτων που καλούνταν οι άνθρωποι του τότε να αντιμετωπίσουν, αλλά και που ταλανίζουν τον κόσμο μέχρι σήμερα. Τα πλέκει με μαεστρία και διακριτικότητα, αγγίζοντας θέματα taboo αλλά δείχνοντάς τα έτσι που σε κάνει να πονάς με τον πόνο του άλλου και να ψάχνεις να δώσεις δίκιο σε συμπεριφορές που κανονικά θα καταδίκαζες. Αυτό δεν σημαίνει ότι η συγχώρεση είναι εύκολη. Οι χαρακτήρες της είναι ζωντανοί. Οι αντρικοί της χαρακτήρες μου φάνηκαν λίγο υπερβολικοί - ο Χριστόφορος και ο Ιάσωνας ως επί το πλείστον - αλλά οι γυναίκες είναι υπέροχες. Η Ήβη έχει σωστή εξέλιξη και βάθος. Η αγαπημένη μου Λήδα επίσης. Για τη Θέκλα δεν θέλω να μιλήσω. Της εύχομαι να καίγεται στην κόλαση του χαρτιού της Νεκταρίας. Είχαν όλες φοβερή ανάπτυξη και ήταν καλοδουλεμένες. Όσο για τα σκοτεινά μυστικά που ξεδιπλώνει η Νεκταρία... Οκ, με άφησαν άφωνη. Κάλλιστα θα μπορούσε να είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα ή ένα κοινωνικό μυθιστόρημα, και αυτό ήταν που μου άρεσε περισσότερο στη γραφή της. Συνδυάζει παραπάνω από ένα είδος και καταφέρνει να κρατήσει την προσοχή του αναγνώστη στις σελίδες της ανεξάρτητα από το είδος του. Δεν το λάτρεψα, αλλά το αγάπησα για την μοναδικότητα και τη διακριτικότητά του. Σίγουρα θα το ξαναδιάβαζα και σίγουρα το προτείνω. Ελπίζω να αγαπήσετε τη Λήδα όσο εγώ. Νεκταρία, εάν διαβάζεις αυτήν την κριτική, μπράβο σου. Το απόλαυσα.

Βασίλης

πως ά ι δ ι α π α τ α λ ό ν ξέρου α ν ς ω μ ό ι ε π έ ρ π α Θ ν ό, τι υ ο σ ύ ο κ α α ν α ι γ ί εκε οι δάσκαλοι είναι ως π ι α κ , ν υ ο ν ί ρ κ ς α του ν ς ί ρ ω χ , ν υ ο π α ν έχουν λοι, Ό . ι ο τ η θ ά λ α ι α ν ί τους ε ς έ τ η θ α μ μ υ σ ι ο ε ούτ λλά α , η θ ά λ ν υ ο ν ά κ , καλοι σ ά δ ι ο ι α κ ι ρ χ έ μ τους α ν ς ο χ γ ά ο τ ν υ ο ν ή ν αφ προσπαθούν να μη κυριεύσει.

Κουτσιαρής

Αγγελίνα Παπαθανασίου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τη συνέντευξη που μου παραχωρείτε. Είναι μεγάλη η χαρά μου.

B.K. Kι εγώ σας ευχαριστώ πολύ. Πριν λίγο καιρό, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μίνωας το νέο σας βιβλίο με τίτλο «Τα φανταστικά μου ταξίδια», σε εικονογράφηση της Λίλας Καλογερή. Ένα βιβλίο που έχει βραβευτεί από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά. Ποια ήταν η αφορμή για να γεννηθεί το βιβλίο; Γράφτηκε αποκλειστικά για τον λογοτεχνικό διαγωνισμό; B.K. Το καλοκαίρι του 2016 στριφογύριζε στο μυαλό μου η συγκεκριμένη ιστορία, για ένα παιδί που λόγω άγχους όχι μόνο αδυνατούσε να απαντήσει στις ερωτήσεις της δασκάλας του, αλλά ταξίδευε σε φανταστικά μέρη. Επειδή τέλος καλοκαιριού ολοκληρώθηκε, σκέφτηκα πως ήταν καλό να τη στείλω στο Διαγωνισμό της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, μια που ταίριαζε σε μια από τις κατηγορίες του διαγωνισμού και η προθεσμία δεν είχε λήξει ακόμα. Η ηρωίδα του βιβλίου σας, η Νεφέλη, δεν έχει θάρρος, αυτοπεποίθηση, για να απαντήσει στις ερωτήσεις της δασκάλας της. Νιώθει όμως δυνατότερη όταν ακούει τη λέξη «Μπορείς» από

τους συμμαθητές και την κυρία της. Τι μήνυμα θέλετε να περάσετε στους μικρούς σας αναγνώστες; B.K. Στο σχολείο υπάρχουν πολλά παιδιά που δεν απαντούν στις ερωτήσεις των δασκάλων τους. Και δεν αναφέρομαι σε γνώσεις που δεν έχουν προλάβει ακόμα να κατακτήσουν, αλλά σε πράγματα απλά, που μάλιστα είχαν το χρόνο να τα μάθουν στο σπίτι. Το άγχος μήπως δώσουν λανθασμένη απάντηση και γελάσουν οι συμμαθητές τους είναι ένας από τους λόγους που τους κάνουν να μην απαντούν καθόλου. Θα πρέπει όμως να ξέρουν όλα τα παιδιά πως οι δάσκαλοι είναι εκεί για να ακούσουν ό,τι έχουν να πουν, χωρίς να τους κρίνουν, και πως ούτε οι συμμαθητές τους είναι αλάθητοι. Όλοι, μέχρι και οι δάσκαλοι, κάνουν λάθη, αλλά προσπαθούν να μην αφήνουν το άγχος να τους κυριεύσει. Η σελίδα «Ο μαγικός κόσμος του παιδικού βιβλίου» που διαχειρίζεστε, έχει βραβευτεί για την προώθηση της φιλαναγνωσίας. Μαζί με εξαιρετικούς συγγραφείς της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας, παρουσιάζετε υπέροχες αναγνωστικές προτάσεις, δίνοντας βήμα και στους δημιουργούς να μιλήσουν για τα βιβλία τους. Πώς

δημιουργήθηκε αυτή η σελίδα; Μιλήστε μας και για τη δική σας στήλη «Βιβλίο στο μικροσκόπιο».

B.K. Το 2011, αν θυμάμαι καλά, είχα συζητήσει με τον εκδότη της εφημερίδας Παναγιώτη Θαλασσινό, για μια στήλη που θα είχε σχέση με το παιδικό βιβλίο στην ηλεκτρονική εφημερίδα «Kos Voice» που επρόκειτο να ξεκινήσει σε λίγους μήνες. Στην πορεία όμως σκέφτηκα να γίνει ένα ένθετο μέσα στην εφημερίδα με διάφορες στήλες. Έτσι, ζήτησα τη βοήθεια δυο νέων συγγραφέων, του Γιάννη Διακομανώλη και της Ιωάννας Μπαμπέτα, οι οποίοι δέχτηκαν με μεγάλη χαρά. Στην πορεία προστέθηκαν και άλλοι (συγγραφείς, εικονογράφοι και εκπαιδευτικοί). Η σελίδα αγαπήθηκε από τον κόσμο και σήμερα, περίπου 8 χρόνια μετά, έχει ξεπεράσει τις 2.375.000 προβολές. Εγώ διατηρώ τη στήλη «Βιβλίο στο Μικροσκόπιο», στην οποία παρουσιάζω βιβλία Ελλήνων και ξένων συγγραφέων όλων των ηλικιών. Ο «Μαγικός κόσμος του παιδικού βιβλίου» https://www.kosvoice.gr/μαγικος που θα ξεκινήσει και πάλι μέσα Σεπτέμβρη, θα αποτελείται από 19 συνεργάτες, τέσσερις εκ των οποίων θα είναι καινούριοι. Μεγάλη απώλεια για τον Μαγικό Κόσμο είναι η αγαπημένη μου Γιώτα Φώτου, μια συγγραφέας που εκτός από ταλέντο είχε και μεγάλη καρδιά, η οποία έφυγε από τη ζωή πριν λίγο καιρό. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να κυκλοφορούν πολλά παιδικά βιβλία από νέους εκδοτικούς μέσω της αυτοέκδοσης. Υπάρχουν και κάποια μικρά διαμαντάκια σε αυτές τις εκδόσεις, αλλά πολλά από αυτά τα κείμενα δεν έχουν περάσει από μικροσκόπιο, με

αποτέλεσμα να φτάνουν στα παιδιά μας βιβλία χωρίς ούτε καν μια σχετική επιμέλεια. Σας ενοχλεί η προχειρότητα με την οποία αντιμετωπίζουν την παιδική λογοτεχνία κάποιοι συγγραφείς και εκδοτικοί; B.K. Δεν γνωρίζω αυτά τα μικρά διαμαντάκια που αναφέρετε. Όχι γιατί δεν υπάρχουν, αλλά γιατί δεν έχουν πέσει στα χέρια μου πολλά παιδικά βιβλία από τους 3 - 4 εκδοτικούς που γνωρίζω πως κάνουν αυτοεκδόσεις. Αυτό που έχω παρατηρήσει σε κάποια από αυτά είναι πως, ενώ υπάρχουν κάποιες όμορφες ιδέες, η εικονογράφηση, η επιμέλεια και η εκτύπωση τα καταστρέφουν. Καταλαβαίνω κάποιους νέους συγγραφείς που θέλουν να εκδώσουν ένα παιδικό βιβλίο, βρίσκουν όμως κλειστές τις πόρτες από τους εκδοτικούς και καταφεύγουν στη λύση της αυτοέκδοσης. Έχω την αίσθηση ότι οι Έλληνες συγγραφείς της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας δεν καταπιάνονται με δύσκολα θέματα, θέματα ταμπού για την ελληνική κοινωνία, ενώ στο εξωτερικό, οι συγγραφείς μιλούν ανοιχτά στα παιδιά για όλα. Βέβαια υπάρχουν και εξαιρέσεις για να είμαι δίκαιη. Η δική σας αίσθηση ποια είναι; B.K. Νομίζω πως Έλληνες συγγραφείς έχουν καταπιαστεί κατά καιρούς με πολύ δύσκολα θέματα. Βέβαια, είμαι σίγουρος πως στα συρτάρια τους πολλοί συγγραφείς έχουν τολμηρά κείμενα. Δεν ξέρω όμως πόσο εύκολα θα πει ένας εκδοτικός «ναι» σε τέτοιου είδους κείμενα. Στη χώρα μας, οι γονείς επιλέγουν τα βιβλία που θα διαβάσουν τα παιδιά τους, στερώντας τους το δικαίωμα

της επιλογής. Ποια είναι η δική σας άποψη; B.K. Η δική μου άποψη βρίσκεται κάπου στη μέση. Είναι ωραίο να επιλέγουν και μόνα τους τα παιδιά, αλλά και οι γονείς τους για κείνα. Μόνο όταν φτάσουν στην τελευταία σελίδα θα μπορούμε να ξέρουμε σίγουρα ποιο ήταν τελικά το βιβλίο που τους άρεσε περισσότερο. Αυτό που τους επιλέξαμε εμείς ή εκείνο που επέλεξαν μόνοι τους… Είστε πολυγραφότατος. Αυτή την περίοδο υπάρχουν νέοι ήρωες που σας βασανίζουν γλυκά και περιμένουν να πάρουν σάρκα και οστά; B.K. Πάντα υπάρχουν ήρωες που τριγυ-

ρίζουν στο μυαλό μου και ψάχνουν την κατάλληλη ιστορία για να αποκαλυφθούν. Ευτυχώς δηλαδή. Γιατί αυτό σημαίνει πως υπάρχει ακόμα έμπνευση για μένα… Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη θα θέλατε να πείτε κάτι στους αναγνώστες μας; B.K. Εύχομαι στους μαθητές και στους εκπαιδευτικούς καλή σχολική χρονιά και στους γονείς καλή δύναμη! Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο που μου διαθέσατε. Καλή δημιουργική συνέχεια με πολλά συγγραφικά ταξίδια.

B.K. Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ!

Μιχάλης Οι

κονόμου 1888 – 1933

Μαρία Σάντα Μιχάλης Οικονόμου (1888 – 1933). Ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους της περιόδου του Μεσοπολέμου. Γεννήθηκε στον Πειραιά το 1888. Εκδηλώνοντας από νεαρή ηλικία το ταλέντο του στη ζωγραφική, πήρε μαθήματα ζωγραφικής από τα νεανικά του χρόνια από τον μεγάλο Έλληνα ζωγράφο Κωνσταντίνο Βολανάκη. Το 1906 πήγε στο Παρίσι με σκοπό να σπουδάσει ναυπηγική. Τον κέρδισε όμως ο χρωστήρας και σύντομα γράφτηκε στην Académie des Beaux-Arts. Η επαφή του με τα καλλιτεχνικά κινήματα και ρεύματα που κυριαρχούσαν την εποχή εκείνη στη γαλλική πρωτεύουσα, η επαφή του με έργα ζωγραφικής γνωστών μουσείων και εκθέσεων αλλά και με τους ίδιους τους δημιουργούς τους, και η γνωριμία του με τον Περικλή Βυζάντιο, τον Juan Gris και άλλους ζωγράφους, τον έκαναν να στραφεί στη Σχολή Καλών Τεχνών και να αφιερωθεί στη ζωγραφική. Το έργο του προκάλεσε από την αρχή ενδιαφέρον. Στο Παρίσι, όπου παρέμεινε ως το 1926, έκανε την πρώτη ατομική εμφάνιση στη γκαλερί Bernheim. Παράλληλα, συμμετείχε σε ομαδικές εκθέσεις στη γαλλική πρωτεύουσα, το Λονδίνο και την Αθήνα. Από το 1913 μέχρι το 1926 έκανε δύο ατομικές εκθέσεις στο Παρίσι και μία στο Λονδίνο, ενώ πήρε μέρος και σε πολλές ομαδικές εκθέσεις. Το 1926 γύρισε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου οργάνωσε την πρώτη ατομική του έκθεση στον «Παρνασσό». Το 1929 εξέθεσε στο φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου του Πειραιά νεότερη έκθεσή του. Συνέχισε να παρουσιάζει έργα του ως το 1932, οπότε μπήκε στο Δρομοκαΐτειο, έχοντας πληγεί από προϊούσα εγκεφαλική παράλυση, κατάληξη σύφιλης από την οποία έπασχε. Τον Μάιο του επόμενου χρόνου, πέθανε στο Δρομοκαΐτειο. Η Γαλλία, η χώρα στην οποία παρέμεινε για είκοσι χρόνια, επηρέασε βαθιά το σύνολο της ζωγραφικής του Οικονόμου. Το έργο των Μανέ και Ματίς, καθώς και οι σύγχρονες θεωρίες περί σύνθεσης και χρώματος, λειτούργησαν ως θεωρητική βάση την οποία επεξεργάστηκε προκειμένου να αρθρώσει το δικό του καλλιτεχνικό όραμα. Ωστόσο, όπως έχει πει και η Δρ. Αφροδίτη Κούρια, συγγραφέας της μονογραφίας για τον Μιχάλη Οικονόμου, όποιες κι αν είναι οι καλλιτεχνικές συγγένειες του Οικονόμου με τις δυτικοευρωπαϊκές καλλιτεχνικές τάσεις, η βάση και τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της τέχνης του είναι το έντονα προσωπικό του ύφος, η σφραγίδα ενός sui generis ταλέντου που επιδίωξε να μετατρέψει τον εξωτερικό κόσμο σε εικόνες μια εσωτερικής αλήθειας. Ο Οικονόμου αντλεί την πλειοψηφία των θεμάτων του από τη φύση. Εμπνέεται είτε από τα τοπία του νότου της Γαλλίας, είτε κυρίως από τα ελληνικά τοπία. Ταπεινά «σπίτια που ονειρεύονται» δίπλα στη θάλασσα, μύλοι, φάροι, παλιές γέφυρες και ακτές, γεμίζουν τους πίνακές του με γήινα χρώματα και ένα λεπταίσθητο φως, ενώ η ανθρώπινη παρουσία είναι διακριτική.

Επίκεντρο της ζωγραφικής του αποτέλεσε το τοπίο. Τοπία που απεικονίζουν κυρίως μοναχικά, απομονωμένα, μάλλον φτωχικά ή και ερειπωμένα σπίτια που βρίσκονται χτισμένα στην άκρη της θάλασσας ή λίμνης, καθρεφτίζονται στα νερά και φωτίζονται από τον ήλιο. Αλλά και βάρκες και εκκλησάκια τριγυρισμένα από μια ρομαντική ατμόσφαιρα. Τα αχνά χρώματα και οι φωτοσκιάσεις δημιουργούν ονειρική, ποιητική ατμόσφαιρα, μία αίσθηση απόκοσμης γαλήνης, που μαγεύει και γοητεύει τον θεατή. Τον θεώρησαν ιμπρεσιονιστή και ασφαλώς αξιοποιεί τα διδάγματα του ιμπρεσιονισμού, το έργο του όμως κινείται πέρα από τον υπαιθρισμό του ιμπρεσιονισμού, είναι πραγματικά ιδιότυπο και κινείται συχνά στο χώρο του συμβολισμού. Τα σπίτια του είναι άυλες οπτασίες που δίνουν την εντύπωση ότι κινούνται στην αχλύ, αιωρούνται, "ταξιδεύουν" στο χωροχρόνο. Το δυνατό, σκληρό χρώμα του καλοκαιρινού ελληνικού ήλιου γίνεται απαλό, "μαλακώνει", "χρυσίζει", το επίσης σκληρό λευκό δεν είναι εκτυφλωτικό αλλά γλυκό, απόκοσμα ονειρικό. Στοιχεία που αναμφίβολα φανερώνουν τον ψυχικό κόσμο ενός ευαίσθητου καλλιτέχνη. Το ύφος του είναι επηρεασμένο από τη ζωγραφική των Nabis και των Συνθετιστών. Για να φτάσει δε στο επιθυμητό αποτέλεσμα, χρησιμοποιούσε όχι μόνο μουσαμά και χαρτόνι, αλλά και φανέλες, παλιά σεντόνια, ακόμα και μουσαμά κουζίνας. Μια χαρισματική επίδειξη της εξαιρετικής ικανότητας του καλλιτέχνη να μετατρέπει ένα απλό, συνηθισμένο θέμα σε μια εξαιρετικά υποβλητική εικόνα. "Ο Παλιός μύλος και σπίτια" είναι ένα όραμα ‘ταπεινού μνημείου’ που περιβάλλεται από έναν φευγαλέο ιριδισμό και σχεδόν ένα μουσικό αποτέλεσμα. Έχοντας αποδοθεί με εξαιρετικά τραχιά, καμπυλόγραμμα σχήματα, και όπως απολαυστικά αντανακλώνται σε ρηχά, ήρεμα νερά, αυτά τα λιτά, παραθαλάσσια, πλίνθινα κτίρια γίνονται εικόνες προσωπικής αλήθειας που βρίσκεται μεταξύ του πραγματικού χρόνου και της μνήμης. Το μοτίβο του σπιτιού που αντανακλάται στο νερό είναι ένα αγαπημένο και επαναλαμβανόμενο θέμα σε όλο το έργο του Οικονόμου, θυμίζοντας μακρινές μνήμες σημαδεμένες από τα πρώτα βιώματα και αναμνήσεις του Αιγαίου και της γενέτειράς του, του Πειραιά. Κατά τη διάρκεια της εικοσάχρονης παραμονής του στο Παρίσι (1906-1926), ο ζωγράφος ταξίδεψε σε όλη τη Βρετανία, Νορμανδία και νότια Γαλλία, ειδικά στην περιοχή γύρω από την πόλη Martigues, απεικονίζοντας τα γραφικά δρομάκια, τα παλαιά σπίτια και τους παλιούς μύλους, τα οποία συλλαμβάνονται σε ένα ευρύ φάσμα απαλών τονικοτήτων και δομούνται με μια αίσθηση γλυπτικής ισορροπίας και μονιμότητας. Πολλοί από αυτούς τους πίνακες περιλήφθηκαν στην πρώτη, προσωπική έκθεση του καλλιτέχνη στην Αθήνα (1926) και, όπως σημείωσε η ιστορικός τέχνης Α. Κούρια, "συγκαταλέγονται μεταξύ των καλύτερων παραδειγμάτων όχι μόνο από την αρχική περίοδο του καλλιτέχνη, αλλά από όλο το έργο του". Όπως αναφέρει στη μονογραφία της για τον Μιχάλη Οικονόμου η Α. Κούρια, ''Η πρόθεσή του δεν ήταν να συλλάβει τον κόσμο με περιγραφική ακρίβεια, αλλά,

μάλλον, να υπερβεί την εξωτερική πραγματικότητα για να διαμορφώσει μια προσωπική καλλιτεχνική όραση. Στην πραγματικότητα, σε μερικές περιπτώσεις δημιούργησε πρωτότυπες συνθέσεις. Ίσως τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι κάποιοι πίνακες από τα χρόνια του στη Γαλλία, που απεικονίζουν παλιούς μύλους, όπως και στον πίνακα "Παλιός μύλος και σπίτια", τους οποίους τοποθετεί ομοιόμορφα κοντά στην ίσαλο γραμμή, έχοντας μόνιμα μια εμμονή για το διπλό σχήμα των παραθαλάσσιων κτιρίων και των αντανακλάσεών τους στο νερό. Όπως σημείωσε ο καθηγητής Α. Κωτίδης, "το στοιχείο της αντίστροφης συμμετρίας, το οποίο παρουσιάστηκε από την αντανάκλαση του στερεού στο υγρό, αυτή η συνύπαρξη του τεχνητού/στερεού με το φυσικό/υγρό, παρέχει στο ζωγράφο μια διπολικότητα που του επιτρέπει να εκφράσει την ψυχολογική του κατάσταση. Προσπαθεί να βρει μια ισορροπία μεταξύ της ασφάλειας και της αβεβαιότητας της προσωπικής του ζωής, με τον ίδιο τρόπο που επιδιώκει ισορροπία στον εικαστικό του κόσμο. Το έργο του αποτελείται στο μεγαλύτερο μέρος του από τοπιογραφίες από τη Νότιο Γαλλία, ειδικά την περιοχή γύρω από το Martigues, και χαρακτηρίζεται ως γνήσιο ιμπρεσιονιστικό. Εκεί απεικόνισε τις ξεπερασμένες παραθαλάσσιες κατασκευές αρθρωμένες με αίσθηση γλυπτικής σταθερότητας και μονιμότητας. Επανεξετάζοντας τη ζωγραφική του καλλιτέχνη το 1913 στο Παρίσι, ο κριτικός τέχνης Α. Σάλμον σημείωσε: «Ο Οικονόμου είναι ζωγράφος τοπίου μεγάλης αξίας». Το έργο του ''Από τον Ωρωπό'' είναι ένα λαμπρό δείγμα των ποιητικών τοπίων του Μιχάλη Οικονόμου. Η λεπταίσθητη ατμόσφαιρα αποδίδεται μέσω μιας περιορισμένης παλέτας γήινων τόνων που φωτίζονται από το έντονο μπλε της θάλασσας και το γαλάζιο του ουρανού. Η τεχνική αυτή, μαζί με την ανάμειξη χρωμάτων και περιγραμμάτων, προσδίδει στον πίνακα αυτόν μία αιθέρια και συνάμα ασαφή ποιότητα. Συχνά, στις μονοχρωματικές συνθέσεις του καλλιτέχνη χρησιμοποιείται το χρώμα ως μέσο έκφρασης της έξαρσης, σαν ένα συναίσθημα που κυριαρχεί στο σύνολο. Ακόμα και τα στοιχεία που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως αφηγηματικά στοιχεία, επιτελούν έναν αμιγώς χρωματικό ρόλο. Εξ ου και οι ανθρώπινες φιγούρες, όπου αυτές εμφανίζονται, δεν ζωντανεύουν την εικόνα, αλλά αποτελούν απλά αφορμή για μια πιτσιλιά χρώματος ή ιδιαίτερης τεχνοτροπίας. Το ''Σπίτι που ονειρεύεται'' αναδεικνύει το ταλέντο του Οικονόμου ως κολορίστα και χειριστή του φωτός, με τις έντονες και ποικίλες αποχρώσεις του πορτοκαλί και του κίτρινου, έξυπνα συνδυασμένες με ροζ και μπλε, να καθρεφτίζονται στα ήρεμα νερά της θάλασσας. Το σύνολο μοιάζει με όαση που αχνοφαίνεται στη βάση ενός ήπιου, γήινου λόφου. Ο Μιχάλης Οικονόμου, ιδωμένος στο πλαίσιο της ελληνικής ζωγραφικής του πρώτου μισού του 20ού αιώνα, αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση από διάφορες απόψεις. Ακολουθώντας μια μοναχική πορεία, δούλεψε με ένα έντονα

προσωπικό ύφος, καταθέτοντας έναν σημαίνοντα λόγο για τη ζωγραφική και τη ζωγραφική πράξη αυτή καθαυτή, μέσα από ένα καθαρά ιδιοσυγκρασιακό έργο. Καλλιτέχνης με εμμονές, ασχολήθηκε αποκλειστικά με μια θεματική κατηγορία, το τοπίο. Για δεκαετίες μετά τον πρόωρο θάνατό του (το 1933) το έργο του παρέμεινε ελάχιστα γνωστό στο ευρύ κοινό (και όχι μόνο), πάντα ωστόσο κέντριζε το ενδιαφέρον. Δεν άφηνε αδιάφορο ακόμη και όποιον ερχόταν τυχαία, περιστασιακά και πολύ αποσπασματικά σε επαφή μαζί του. Η αναδρομική έκθεση 51 έργων του που οργανώθηκε από τον Όμιλο Καλλιτεχνών και Φιλότεχνων τον Απρίλιο - Μάιο του 1961 στην αίθουσα "Αρμός", με την επιστημονική επιμέλεια της Έφης Ραυτοπούλου - Ανδρεάδη και με τη συμπαράσταση της χήρας του καλλιτέχνη, έδωσε στο μεταπολεμικό κοινό και στους κριτικούς τη δυνατότητα μιας πρώτης ουσιαστικής γνωριμίας με τη δουλειά του Μιχάλη Οικονόμου. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1971, μια ακόμα αναδρομική έκθεση έργων του στο Κολλέγιο Αθηνών, με την οργανωτική φροντίδα του ζωγράφου Κώστα Μαλάμου (καθηγητή τότε στο Κολλέγιο), πρόσφερε μια δεύτερη ευκαιρία επαφής με τη ζωγραφική του. Αν και έχει μια ιδιοσυγκρασιακή δύναμη που αποδείχτηκε εντυπωσιακά ανθεκτική στα χρόνια, ο Οικονόμου δεν έγινε ποτέ ιδιαίτερα γνωστός. Το ζωγραφικό του έργο θαυμάστηκε και εκτιμήθηκε μετά το θάνατό του, όταν ορισμένοι συλλέκτες ενδιαφέρθηκαν για το έργο του. Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει μια υπόκωφη κινητικότητα γύρω από το έργο του και αρκετά έργα του εμφανίζονται στις δημοπρασίες, πιάνοντας ιδιαίτερα υψηλές τιμές. Διακρίνεται για την αβρότητά του, το λεπτό συναισθηματισμό και την ονειρική ατμόσφαιρα που περικλείει. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους της περιόδου του Μεσοπολέμου. Η κόκκινη τέντα (1925-1927) Εθνική Πινακοθήκη Το σπίτι του ψαρά. Εθνική Πινακοθήκη Σπίτια με βάρκα. Ιδιωτική ΣυλλογήΜαρτίγκ – Νότια Γαλλία Συλλογή Ιδρύματος Ε.Κουτλίδη Σπίτι που ονειρεύεται (1929-1930) Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ Παλιό σπίτι ψαράδων δίπλα στο νερό - 1912

Δημήτρης Μπονόβας

Μια σειρά ποιημάτων που δημιουργούν ευκαιρίες στοχασμού και αναζήτησης εμπεριέχονται στην ποιητική συλλογή του Στέφανου Παντελίδη με τίτλο “Εκεί που δεν με σπέρνουν”. Ποιήματα ωμά, σύντομα, τα οποία δίνουν την αρχική σπίθα, αφήνοντάς σε ελεύθερο να ψάξεις την άκρη του νήματος μέσα από ένα λαβύρινθο με ακανόνιστες σκέψεις, σκοτεινές λέξεις και “ύποπτα νοήματα” που συνθέτουν ένα παιχνίδι με έννοιες ξένες, απρόσιτες σε πολλούς. Ένα ακανόνιστο και συνεχόμενο brainstorming που δημιουργεί νέους κόσμους, νέες προοπτικές. Στο τέλος, θα σας αφήσει μια γεύση απορίας και ανάγκης για περισσότερα ταξίδια στη σημασία του στίχου και του μέτρου. Και αυτό είναι και το βασικό συμπέρασμα κατά τη γνώμη μου από αυτή την ποιητική.

Στεκόταν το περιστέρι καταμεσής του δρόμου. Δεν αντέδρασε αυτό κι εγώ το παρέκαμψα. Κι αν ήθελε ν’ αυτοκτονήσει; Θα έπεφτε απ’ το μπαλκόνι; Θα έκοβε τις φλέβες του; Καταμεσής του δρόμου θα στεκόταν κι εγώ —ο αχρείος— το απέφυγα.