ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΕΣ ΛΟΓΩ ΤΕΧΝΩΝ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2019

ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΕΣ Λ O ΓΩ ΤΕΧΝΩΝ ΤΕΥΧΟΣ 30 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2019

ΠΡΟΣΩΠΑ - ΒΙΒΛΙΑ - ΤΑΞΙΔΙΑ - ΔΡΑΣΕΙΣ

ΜΗΝΙΑΙΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΝ Διανέμεται δωρεάν στο διαδίκτυο. Ιδιοκτησία του site thematofylakes.gr Οι απόψεις των συντακτών των δημοσιευμάτων δεν αποτελούν αναγκαία απόψεις των Θεματοφυλάκων Λόγω Τεχνών. thematofylakes.official@gmail.com

Συντακτική ομάδα Νεκταρία Πουλτσίδη Αγγελίνα Παπαθανασίου Ζωή Τσούρα Παναγιώτα Γκουτζουρέλα Συνεργάτες τεύχους Χαρά Δελλή Μαργαρίτα Κατσίπη Βίκυ Ζηλιασκοπούλου Δημήτρης Μπουζάρας Χρυσούλα Παπαβασιλείου Νατάσσα Καραμανλή Στέλλα Στραύκου Νάντια Κίσκα Αντώνης Χαριστός Χρυσούλα Ζαφειράκη Δημήτρης Μπονόβας Παρασκευή Παρίσση Ελισάβετ Κόλλια Παντελής Μαυρομμάτης Ασημίνα Στασινοπούλου Νίκος Μπαλάτσος Αγγελική Δαφτσίδου Αλέξανδρος Δαμουλιάνος Ηλιάνα Βολονάκη

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ Μιχαήλ Μιχαλιός Αντωνία Θεοχαρίδου Αντρέας Αντωνίου Γιώργος Ζορμπάς Αρετή Καράμπελα Ασημίνα Στασινοπούλου Μαγδαληνή Τσακάλωφ Νατάσσα Καραμανλή Εύα Κιτράκου Μανίνα Ζουμπουλάκη Στέφανος Παντελίδης

24 30 62 86 102 114 130 142 154 172 184

Ποίηση κι «Αντι-ποίηση» Στράτευση και ποιητικός λόγος Λογοτεχνία και ατομικότητα - Ο ρόλος του δρώντος υποκειμένου Rapana, μια βιβλιοθήκη στο δρόμο Ολιγογράφοι - Πολυγράφοι - Ή Λογοτέχνες;

38 54 106 150 194

ΑΡΘΡΑ

ΠΡΟΣΩΠΑ Καριοφυλλιά Καραμπέτη Μαρία Κίτσου Ανδρέας Κωνσταντίνου Λεωνίδας Κακούρης Ιωάννης Παπαζήσης

42 96 138 182 204

ΤΑΞΙΔΙΑ Nαμίμπια Οξφόρδη

78 162

Θέατρο: Με λένε Έμμα Θέατρο: Commedia d'amore Θέατρο: Ήμουν παιδί το '21 ΦantastiCon 2019 για την Ακαδημία Rasnarry

58 148 160 168

EVENTS

ΠΑΙΔΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 22 48 94 136 158 178 190 192

O Παρφές - Σοφιάννα Παϊδούση O δράκος πυροσβέστης - Ασημίνα Στασινοπούλου Τα ευχαριστώ ενός ιππότη - Ιωάννα Μπαμπέτα Oι συγγνώμες μιας μάγισσας - Ιωάννα Μπαμπέτα Ένα φύλλο διαφορετικό & Ο Φυλλόκαρδος στο νηπιαγωγείο Στέλλα Τσακωνιάτη Ένα φιλάκι ταξιδεύει - Αλεξάνδρα Μαρκοπούλου & Κατερίνα Κουφοπούλου Ο Άνιχνος - Σπυριδούλα Μπορμπίλη Πες το μόνο στη μαμά - Αργυρώ Μουντάκη

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 28 46 50 60 72 84 100 112 120 122 126 152 170 180 196 200

Υπόγειες Ζωές - Μιχαήλ Μιχαλιός Άνθρωποι από στάχτη - Πασχαλία Τραυλού Φτερά και Ερείπια - Sarah J. Maas Το Ναυάγιο της Καράντρα - Άγγελος Κυπριανός Ονειρικές Αφηγήσεις - Συλλογικό Στα θρανία της αγάπης - Εύα Κιτράκου Andro I - Μύθοι και ιστορίες - Αντρέας Αντωνίου Έντγκαρ Χέβενσκαρ – Η επανάσταση - Σπύρος Παπαλέξης Του ουρανού και της γης - Θάνος Γιαννούδης Το δάκρυ της Αφροδίτης - Νάσος Κουργιόζος ζ μικρό - Δημήτρης Κοντορούσης Η τελετή του αίματος - Ράνια Νικολακοπούλου Αν πιστέψεις στο θαύμα - Christophe Ono-Dit-Biot Η εποχή των θρύλων - Κόκκινη αυγή - Γρηγόρης Δημακόπουλος Οι μέρες της πεταλούδας – Έλενα Πιπερίδου Άννα Καρένινα - Nikolaevic Lev Tolstoj

12

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΑΝΟΙΑ

ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΕ ΛΕΞΕΙΣ 70 134 176

Εξόριστα καλοκαίρια Στις ράγες της μνήμης Η μοναξιά του Θεού

Βγήκε πικρανασαίνοντας ανάγκη μιας διαφυγής. Ο αέρας μύριζε φθινόπωρο. Δεν βαστούσε τίποτα στο πέρασμά του, δεν μετρούσε άλλο το εδώ. Τα τοπία, οι άνθρωποι, τόσο ίδιοι, τόσο μακρινοί, τόσο ξένοι, και ας σε μεγάλωσαν στην σφιχτή αγκαλιά τους, συγγενείς και παλιοί φίλοι, στερώντας σου, αέρα και ελευθερία. Τώρα ξανά στους ίδιους αυτούς αλλόμορφους δρόμους, των τυχαίων συναντήσεων, των ανεκπλήρωτων προορισμών, με την κεκτημένη ταχύτητα του φεύγω, σαν να μην υπήρξες πουθενά. Με μόνη αποσκευή μια αλλαξιά καλοφορεμένος μνήμες. Πήρε τους μυριοπερπατημένους δρόμους, τα ξανθοκόκκινα φύλλα θύμιζαν φθινόπωρο. Σώματα που πήγαν και δεν στάθηκαν, που γύρισαν, σαν να μην πήγαν πρόωρα κουρασμένα, πρόωρα γερασμένα.

Να βρει, θέλοντας την ουσία του χαμένου του χρόνου, να ζήσει, λέγοντας λαχτάρα μιας άλλης δική του ζωής. Πήρε των διαβάσεων, τα μυστικά φώτα, τις μοίρες κατεύθυνσης, προσπερνώντας σκέψεις και εικόνες, ζωές και άδοξες αγάπες, χαμόγελα και ματιές. Και δεν στάθηκε πουθενά, αναμονή που δένει τις φωνές, μείνε εδώ· χαλυβδώνει τις ψυχές αμετανόητο έρωτα, ωριμάζει τις καρδιές ορθώνοντας ανάστημα της ἀγάπης, μείνε ἐδώ. «Όχι, δεν είναι για μένα…», είπε και μελαγχόλησε, «όχι, όνειρο ήταν, ένα ονείρεμα και τίποτα άλλο…», και έκλεισε το παράθυρο, σκύβοντας το κεφάλι, που βλέπει στον ανοιχτό δρόμο. «Δρόμος της φυγής» του Οδυσσέα Νασιόπουλου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Ποια ιστορία κρύβεται πίσω από την ίδρυση του εκδοτικού σας οίκου; Κάνατε όνειρα για την πορεία σας; Τι συναισθήματα σας έχει αφήσει όλο αυτό το ταξίδι ως σήμερα; Οι Εκδόσεις ΔΙΑΝΟΙΑ ξεκίνησαν πριν δυο χρόνια το ταξίδι τους στο χώρο του βιβλίου. Δραστηριοποιούνται όμως εδώ και 10 χρόνια περίπου στο χώρο των πνευματικών περιοδικών (sudoku, σταυρόλεξα, σκανδιναβικά) με σημαντική επιτυχία. Στο χώρο του βιβλίου μας ώθησε εξ αρχής η αγάπη μας για αυτό. Εκείνο που μας αφήνει μέχρι τώρα, είναι το μοναδικό συναίσθημα της δημιουργίας το οποίο και μας ωθεί στο να πλουτίσουμε τις εκδόσεις μας με πραγματικά καλαίσθητα βιβλία! Προωθείται η φιλαναγνωσία σε όσους ασχολούνται με τις εκδόσεις; Ποια στοιχεία είναι απαραίτητα για την επιτυχία του κάθε εκδοτικού; Η φιλαναγνωσία είναι απαραίτητο συστατικό και αδιάσπαστο κομμάτι της εκδοτικής/δημιουργικής αλυσίδας. Προσωπικά θεωρώ ότι το σημαντικότερο στοιχείο για την επιτυχία είναι η αστείρευτη αγάπη και το μεράκι πίσω από την έκδοση κάθε τίτλου. Αυτό πολύ συχνά κάνει τη διαφορά, κάτι που ο αναγνώστης με κάποιο μαγικό τρόπο ο

αντιλαμβάνεται πλέον μέσα στο κυκεώνα κυκλοφοριών. Πολύ σημαντικό ρολό έπειτα παίζει η δυναμική προώθησης του(παρουσιάσεις, εκθέσεις, Social media). Θεωρώ όμως ότι ένα πραγματικά καλό βιβλίο βρίσκει το δρόμο του, ίσως και δίχως όλα αυτά. Και υπάρχουν απτά παραδείγματα των λεγομένων μου. Πέρα από τα βιβλία σας, ποιων εκδόσεων τα βιβλία θα βρει κάποιος στη βιβλιοθήκη σας; Πόσο βελτιώνει την καλή εκδοτική λειτουργία ο υγιής ανταγωνισμός; Αμέτρητα βιβλία! Αστυνομική λογοτεχνία, (Γιάννης Μαρής/τεράστια προσωπική αδυναμία!, Άρθουρ Κόναν Ντοιλ, Ντασιελ Χαμετ, Ρειμοντ Τσαντλερ, Μίκη Σπιλειν, Φρανκ Καιην και πολλοί ακόμη), πολλά κόμικς (Disney, Marvel), επιστημονική φαντασία και κλασική λογοτεχνία. Η λίστα μοιάζει ατελείωτη και διαρκώς μεγαλώνει. Ο υγιής ανταγωνισμός μόνο βοηθά. Παντού και πάντα. Και όχι μόνο στο χώρο μας. Ανταγωνισμός μεν, υγιής και γόνιμος, δε. Ξεχωρίζετε κάποια συνεργασία που σας άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις; Ποια η σχέση σας με τους καταξιωμένους, αλλά και τους πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς;

Ο εκδοτικός μας οίκος, ως νεοσύστατος ακόμη, έχει εκδώσει μια σειρά παιδικών, κλασικών παραμυθιών καθώς και κάποιες πρωτότυπες παιδικές ιστορίες από νέους Έλληνες συγγραφείς. Η σειρά Κλασσικών Ξενόγλωσσων Μυθιστορημάτων έχει ήδη εξαιρετικές κριτικές και πωλήσεις, κάτι που μας χαροποιεί ιδιαίτερα, μιας και είμαστε ο μόνος Ελληνικός εκδοτικός οίκος που εκδίδει το αυθεντικό αγγλικό κείμενο των μυθιστορημάτων. Οι νέες συνεργασίες όμως, που έπονται και δεν είναι ακόμη ανακοινώσιμες, μας έχουν ενθουσιάσει, αφού κινούνται σε νέους χώρους για εμάς όπως το πολιτικό δοκίμιο, η σύγχρονη λογοτεχνία μα και η εγχώρια ποίηση! Ανυπομονούμε να τα δούμε σύντομα στις προθήκες των βιβλιοπωλείων, καθώς και στα χέρια των αναγνωστών! Με ποια ευχή στο αναγνωστικό σας κοινό και τους φίλους του site των Θεματοφυλάκων Λόγω Τεχνών θέλετε να κλείσουμε; Από τα ομορφότερα πράματα στη ζωή: ένας καναπές, μία ζεστή κούπα καφέ μαζί μ' ένα καλό βιβλίο. Να απολαμβάνετε την ανάγνωση. Δε χρειάζεται να προσπαθείτε να διαβάσετε τα πάντα, μόνο εκείνα που σας ταιριάζουν. Και να μπορείτε να διακρίνετε το αληθινό, δημιουργικό πάθος που κρύβεται πίσω από κάθε εξώφυλλο!

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Το βιβλίο της συγγραφέως Σοφιάννας Παϊδούση «Ο Παρφές», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οσελότος σε εικονογράφηση της Πηνελόπης Λάζαρη. Αναφέρεται στον σχολικό εκφοβισμό. Πριν ξεκινήσω την ανάγνωση του βιβλίου, διάβασα το απόφθεγμα του Δαλάι Λάμα που υπάρχει στο βιβλίο. «Μην αφήσεις τη συμπεριφορά των άλλων να καταστρέψει την εσωτερική σου γαλήνη». Είναι απόλυτα σωστό. Στη πράξη όμως, είναι εύκολο να εφαρμοστεί αυτό από ένα μικρό παιδί που βιώνει καθημερινά εκφοβισμό στο σχολείο από συμμαθητές του; Μέσα από το παραμύθι της, η συγγραφέας θίγει πολλά ζητήματα. Τον σχολικό εκφοβισμό, τη διαφορετικότητα, τις σχέσεις γονέων και παιδιών.

Ο πατέρας του συνοδεύει τον Παρφέ την πρώτη μέρα στο σχολείο. Το σχολείο είναι τεράστιο και τα παιδιά πάρα πολλά. Όλοι τον κοιτάνε περίεργα, νομίζοντας στην αρχή ότι ίσως έχουν φέρει μια μασκότ για κάποια γιορτή. Όταν μπαίνουν όλα τα παιδιά στην αίθουσα, η Διευθύντρια τούς συστήνει το νέο μέλος για πρώτη φορά.

Ήρωας της ιστορίας της, είναι ο Παρφές. Ένα αγόρι διαφορετικό, φτιαγμένο από παγωτό, που δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Τα παιδιά στο σχολείο δεν είναι εύκολο να το αποδεχτούν. Καθημερινά αντιμετωπίζει τα πειράγματα των συμμαθητών του εξαιτίας της διαφορετικότητάς του. Η κατάσταση όμως θα χειροτερέψει, όταν βρεθεί αντιμέτωπος με τον Σιδερή, ένα μεγαλόσωμο αγόρι και την παρέα του.Πρόκειται για ένα βιβλίο που προσπαθεί να βάλει ένα τέλος στον σχολικό εκφοβισμό. Ένα φαινόμενο που έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις στη σχολική κοινότητα και με τραγικές συνέπειες σε αρκετές περιπτώσεις για τα παιδιά-θύματα. Η συγγραφέας, με τη βοήθεια των ειδικών σε θέματα κυβερνοασφάλειας και ηλεκτρονικών εγκλημάτων που προλογίζουν το βιβλίο της (Εμμανουήλ Σφακιανάκης και Καλλιόπη Ιωάννου), επιζητά να βοηθήσει τα παιδιά που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα με τον ήρωά της. Δεν τάσσεται υπέρ του θύματος κατακρίνοντας το θύτη. Εκείνο που έχει σημασία είναι τα παιδιάθύματα να μιλήσουν για αυτό που βιώνουν. Να μη φοβηθούν ή ντραπούν. Να ανοίξουν την καρδιά τους σε κάποιο πρόσωπο άξιο της εμπιστοσύνης τους, για να μπει ένα τέλος στο καθημερινό τους μαρτύριο. Ένα βιβλίο που δίνει τροφή για σκέψη και σε μας τους γονείς για τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουμε τα παιδιά μας και τη σχέση που έχουμε με αυτά.

Τα παιδιά εντωμεταξύ γελούν, ενώ κάποια κορίτσια ψιθυρίζουν μεταξύ τους τι γλυκούλης που είναι. Όταν όμως φεύγει η Διευθύντρια, τ’ αγόρια αρχίζουν να τον πειράζουν.

Μιχ

Η αγάπη βιώνεται.

χαήλ Μιχαλιός

Αγγελίνα Παπαθανασίου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε το δεύτερο βιβλίο σας, με τίτλο «Υπόγειες Ζωές», που ακροβατεί ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο. Ποια ήταν η αφορμή για να γεννηθεί αυτή η νουβέλα; Μ.Μ. Θα μιλήσω καλύτερα για αφόρμηση. Αυτή ήταν η καθημερινή διαδρομή προς το σχολείο μου, η οποία περνάει μπροστά από δύο νεκροταφεία. Η θέα ενός οικογενειακού τάφου και η ιδέα να τον μετασχηματίσω σε επαγγελματική έδρα ενός ήρωα – μια πρωτότυπη σύλληψη κατά τη γνώμη μου – ήταν το εφαλτήριο για το βιβλίο αυτό. Γύρω από τον πυρήνα αυτό δομήθηκαν και οι ιστορίες των άλλων ηρώων, κι έτσι προέκυψε το σύνολο. Οι ήρωες του βιβλίου σας καθημερινοί άνθρωποι, σκοτεινοί, ιδιαίτεροι. Υπάρχει κάποιος από τους τέσσερις κεντρικούς ήρωες που σας δυσκόλεψε περισσότερο κατά τη διάρκεια της συγγραφής; Μ.Μ. Απερίφραστα, όλοι. Έπρεπε να σμιλέψω τέσσερις διαφορετικούς χαρακτήρες σ’ ένα ιδιότυπο σκηνικό – ένα νεκροταφείο – και, παράλληλα, να δρομολογήσω τις ιστορίες τους με τέτοιον τρόπο που οι ζωές τους θα διασταυρωθούν.

Για μένα ήταν ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, γιατί διαρκώς ελλόχευε ο κίνδυνος να χάσω τα νήματα στις πορείες τους. Το είδα όμως σαν μια συγγραφική πρόκληση, στην οποία ελπίζω να ανταποκρίθηκα με επιτυχία. Πολλές οι φράσεις μέσα στο βιβλίο σας που μου έδωσαν τροφή για σκέψη. «Η αγάπη στη ζωή σου δεν μετριέται με το κλάμα και τον κόσμο στην κηδεία σου». Πώς μετριέται η αγάπη στη ζωή λοιπόν; Μ.Μ. Κατ’ αρχάς νιώθω πολύ κολακευμένος από τη βάση της ερώτησής σας. Αν το βιβλίο μου πυροδοτεί σκέψεις, προβληματισμούς και στοχασμούς, αυτό είναι η μεγαλύτερη αμοιβή μου. Όσον αφορά το θέμα της αγάπης, αυτή δε μετριέται, δε ζυγίζεται, δε συγκρίνεται. Η αγάπη βιώνεται. Απογοητεύομαι όταν κάποιοι τη συναρτούν με τους χιλιάδες φίλους που έχουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Για μένα μπορείς να την ψηλαφίσεις μόνο στις δύσκολες στιγμές σου. Πάνω απ’ όλα, όμως, θα σου απαντήσει η ίδια η καρδιά σου τι είναι αγάπη. Κι οι καρδιές χτυπούνε διαφορετικά. Τι είναι ζωή για σας; Μ.Μ. Η καθημερινή μάχη να τη συντηρήσω και να την κάνω καλύτερη, πνευ-

ματικά και ψυχικά, για τον εαυτό μου και για τους άλλους. Νομίζω πως πρέπει όλοι να καταλάβουν πως οι ζωές μας είναι αλληλένδετες και να καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση. Είστε και θεατρικός συγγραφέας. Τι ρόλο παίζει στη ζωή σας το θέατρο; Είναι μια μεγάλη σας αγάπη όπως και η συγγραφή; Μ.Μ. Είναι το δεύτερο παιδί μου. Νομίζω ότι κάλυψα το σκέλος της σχέσης μου με το είδος. Ως θεατή, δε θα χαρακτήριζα τον εαυτό μου φανατικό. Δύσβατος δρόμος κι αυτός. Εξίσου δύσκολα με το βιβλίο μπορεί ένα θεατρικό έργο να δει το φως της δημοσιότητας. Επιπλέον, το θεατρικό έργο έχει άλλους κανόνες και φόρμες από το βιβλίο. Έχει όμως το πλεονέκτημα της άμεσης και ζωντανής απήχησης στο θεατή. Είχα την τύχη το πρώτο μου θεατρικό έργο, το «Δείπνο θανάτου», να γνωρίσει μεγάλη επιτυχία, και σε λίγο καιρό θα ξεκινήσει ένας δεύτερος κύκλος παραστάσεων. Έχω γράψει πολλά θεατρικά έργα κι ευελπιστώ κι άλλα να βρουν το δρόμο τους προς το σανίδι. Αυτή την περίοδο υπάρχουν νέοι ήρωες που βασανίζουν γλυκά τη σκέψη σας περιμένοντας να πάρουν σάρκα και οστά; Μ.Μ. Είναι ένας ο νέος μου ήρωας, έχει πάρει ήδη σάρκα και οστά στην επόμενη νουβέλα μου, αλλά συνεχίζει να με βασανίζει, γιατί βρίσκομαι στο στάδιο της επεξεργασίας και της αναδιάρθρωσης του κειμένου, που είναι το πιο επίπονο και χρονοβόρο. Να δώσω και μια μικρή πρόγευση, που μπορεί να κεντρίσει την προσμονή των αναγνωστών.

Ονομάζεται «Σπούτνικ». Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη, θα θέλατε να πείτε κάτι στους αναγνώστες μας; Μ.Μ. Να γίνουν ιεραπόστολοι του βιβλίου. Κυρίως να «προσηλυτίσουν» τα παιδιά. Να προσπαθήσουμε όλοι μαζί να τα ξεκολλήσουμε από κινητά, υπολογιστές και τηλεοράσεις. Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο που μας διαθέσατε. Καλή δημιουργική συνέχεια. Μ.Μ. Εγώ σας ευχαριστώ για τη φιλοξενία και σας συγχαίρω ολόθερμα για την αποστολή που επιτελείτε.

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Το βιβλίο του εκπαιδευτικού και συγγραφέα Μιχαήλ Μιχαλιού «Υπόγειες Ζωές» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Libron. Πρόκειται για μια νουβέλα που ακροβατεί ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο. Κεντρικοί ήρωες, τέσσερις διαφορετικοί άνθρωποι που οι ζωές τους διασταυρώνονται σε ένα νεκροταφείο. Ποια είναι όμως τα πρόσωπα που θα μας απασχολήσουν; Ένας απολυμένος λογιστής, που προσπαθεί να σταθεί και πάλι στα πόδια του επαγγελματικά με έναν ανορθόδοξο τρόπο. Ο υπάλληλος του νεκροταφείου, βαθιά φιλοσοφημένος στο θέμα του θανάτου, αλλά δρα υπογείως. Μια φοιτήτρια ψυχολογίας, που νιώθει να έχει γκρεμιστεί ο κόσμος της μετά την απώλεια της γιαγιάς της, τον μοναδικό άνθρωπο στη ζωή της. Τέλος, ένας ιδιοκτήτης εταιρίας που δεν χάνει μόνο τον συνέταιρό του ξαφνικά, αλλά και τη γη κάτω από τα πόδια του με όσα μαθαίνει για αυτόν. Άνθρωποι της διπλανής πόρτας, μα και σκοτεινοί, ιδιαίτεροι. Ένα βιβλίο που διαβάζεται απνευστί, πλαισιωμένο από δόσεις μαύρου χιούμορ, φιλοσοφίας και εικόνες καθημερινής ζωής. Μια ιστορία ευφάνταστη, πρωτότυπη και ταυτόχρονα τόσο αληθινή. Μέσα στις εκατόν τριάντα σελίδες του βιβλίου, ο συγγραφέας με μοναδικό τρόπο στήνει το σκηνικό του και αφήνει τους ήρωες να δείξουν τη σκοτεινή πλευρά του εαυτού τους. Οι ζωές των ηρώων του συγγραφέα μπορεί να είναι υπόγειες, η γραφή του όμως είναι φωτεινή και χαίρομαι να διαβάζω τα βιβλία του.

Έπιασε την τράπουλα από το τραπέζι κι άρχισε να ρίχνει μια πασιέντζα. Μήπως ξεμαυρίσει η ψυχή του. Μόλις όμως έστρωσε τα χαρτιά, κοκάλωσε με την τράπουλα στο χέρι. Ξεδιάλεξε μία μία τις φιγούρες και τις πέρασε μπροστά από τη μύτη του. Τόσα χρόνια, πρώτη φορά ανακάλυπτε πως ήταν δύο, μία πάνω, μία κάτω. Ακόμα και στα χαρτιά οι άνθρωποι έχουν δύο ζωές. Μια φανερή και μια υπόγεια.

Αντωνία Θεοχαρίδου

...η ανάγνωση ενός θεατρικού κειμένου καθιστά τον αναγνώστη συνδημιουργό του κειμένου, χαρίζοντάς του την ελευθερία να ταξιδέψει σε κόσμους που αυτός επιλέγει και να αναζητήσει τις απαντήσεις που του χρειάζονται.

Δημήτρης Μπουζάρας

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Έχετε επηρεασθεί από προγενέστερους θεατρικούς συγγραφείς και ποιοι είναι αυτοί; Υπάρχει κάποιος που ξεχωρίζετε και για ποιους λόγους; Α.Θ. Αναζητώντας μια απάντηση στην ερώτησή σας, επέστρεψα στα παιδικά μου χρόνια και ζωντάνεψαν στη μνήμη μου ακούσματα από τη ραδιοφωνική εκπομπή «το Θέατρο της Δευτέρας», επίσης, σκηνές από επιθεωρήσεις και κωμωδίες περιοδευόντων θιάσων στην επαρχία, από θεατρικές παραστάσεις του Αριστοφάνη και του Σοφοκλή, και αργότερα, στα φοιτητικά μου χρόνια, αναλύσεις κειμένων Γάλλων συγγραφέων, Μολιέρου, Μπέκετ, Ιονέσκο. Όλες αυτές οι εμπειρίες άφησαν το αποτύπωμά τους στον τρόπο σκέψης και έκφρασής μου και, αφομοιωμένες πια, επηρεάζουν, ασυνείδητα, το ύφος και το περιεχόμενο των κειμένων που γράφω. Θα έλεγα ότι δυο έργα αγάπησα την εποχή που τα πρωτοείδα στο Κρατικό Θέατρο Θεσσαλονίκης, το «Κεκλεισμένων των Θυρών» του Σαρτρ και το «Περιμένοντας το Γκοντό» του Μπέκετ για το ιδιαίτερο στυλ τους. Είναι εφικτό ο συγγραφέας να παραμείνει ανεπηρέαστος από προγενέστερους του είδους; Α.Θ. Νομίζω πως όχι. Οι προγενέστεροι, στους οποίους οφείλουμε τους

«χρυσούς κανόνες» της συγγραφής, έχουν βάλει ο καθένας τους τον προσωπικό του θεμέλιο λίθο στο οικοδόμημα της θεατρικής τέχνης, η οποία συνεχώς εξελίσσεται και εκσυγχρονίζεται. Η καλή γνώση αυτών των κανόνων μάς επιτρέπει να πειραματιστούμε με νέα εκφραστικά μέσα και υλικά, προκαλώντας μας να κάνουμε την υπέρβασή μας, ακροβατώντας πολλές φορές πάνω στο σκοινί της δημιουργίας και παίρνοντας το ρίσκο να βρεθούμε στο κενό. Όμως αυτή είναι η γοητεία της τέχνης, αυτός ο πειραματισμός είναι το λάδι στη φωτιά της έμπνευσης… που μπορεί να ανάβει, να σβήνει, να ξανανάβει… όσο αντέχει ο δημιουργός. Πόσο εύκολο για ένα συγγραφέα είναι να πλάσει ένα χαρακτήρα διαφορετικό από τον δικό του -πόσο μάλλον ένα χαρακτήρα με διαφορετικό φύλο- δίχως να του μεταδώσει κομμάτια του εαυτού του; Α.Θ. Νομίζω ότι για τον νέο συγγραφέα είναι δύσκολο – έτσι ήταν τουλάχιστον για μένα - να ξεφύγει από τον ίδιο του τον εαυτό και αυτό είναι βασανιστικό, γιατί ο νέος ζει με το άγχος της ταύτισής του με τους ήρωές του από το αναγνωστικό κοινό, με συνέπεια να βάζει περιορισμούς και όρια στην πλοκή και την εξέλιξη του μύθου.

Αφού κι εγώ πέρασα από αυτή την πρώτη φάση, τώρα εκείνο που μ’ ενδιαφέρει είναι να πλάσω χαρακτήρες που δεν τους γνωρίζω, που μου είναι άγνωστοι, που υπάρχουν και κινούνται δίπλα μου, που επηρεάζουν τη ζωή μου και που θα ήθελα να τους γνωρίσω καλύτερα, να τους καταλάβω. Αυτό αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για τον συγγραφέα και ένα ισχυρό κίνητρο για να αποφασίσει να περάσει χρόνο διερευνώντας αγνώστους κόσμους, γράφοντας με πάθος. Πρωτότυπο και εξαιρετικά ενδιαφέρον το θεατρικό σας «Κάθε δεύτερη Τρίτη», από τις εκδόσεις Οσελότος, το οποίο απέσπασε το πρώτο βραβείο θεατρικού κειμέ-νου στον 32ο Πανελλήνιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό της Π.Ε.Λ. το 2014. Φυσικά δε θα μπορούσα να εξαιρέσω και τα υπόλοιπα θεατρικά σας για την ευρηματικότητα, το καλής ποιότητας χιούμορ, τον ευφυή τρόπο προσέγγισης των θεμάτων, επίσης για το αριστουργηματικό χτίσιμο των χαρακτήρων, την ικανότητά σας να εισάγετε τον θεατήαναγνώστη στο κείμενο και το «μαγικό τρόπο» με τον οποίο καταφέρνετε να τον καταστήσετε κοινωνό των μηνυμάτων. Πώς προκύπτει μια ιδέα, πώς προέκυψε η συγκεκριμένη ιδέα για τη συγγραφή του «Κάθε δεύτερη Τρίτη»; Α.Θ. Το κείμενο αυτό το έγραψα όταν άρχισε η κρίση στην Ελλάδα. Ήταν τότε που άνθρωποι ικανοί, με πτυχία, όνειρα και προσδοκίες, βρέθηκαν πεταμένοι σαν σκουπίδια έξω από την αγορά εργασίας, έτσι απλά γιατί κάποιοι το αποφάσισαν γι’ αυτούς. Αυτό με συγκλόνισε και μου δημιούργησε συναισθήματα αγανάκτησης και θλίψης, τα οποία ζητούσαν τρόπο για να εκτονωθούν. Επίσης, στο «Κάθε δεύτερη Τρίτη» στηλιτεύεται η ευκολία και η ταχύτητα με την οποία οι άν-

θρωποι αλλάζουν ερωτικούς συντρόφους αποφεύγοντας να δεθούν μαζί τους. Τίποτε δεν είναι δεδομένο για κανέναν, διαπιστώνουν οι ήρωες του βιβλίου. Το θέμα είναι να το συνειδητοποιήσουμε και να μάθουμε να αγαπάμε τον εαυτό μας και τους Άλλους. Έχετε γκάμα θεμάτων; Από πού αντλείτε έμπνευση και θέματα; Δουλειά ή ταλέντο; Α.Θ. Τα θέματα προκύπτουν κάθε στιγμή και γεννιούνται από τον προβληματισμό, τον φόβο, την αγωνία, την αγανάκτηση, τον θυμό γι’ αυτά που συμβαίνουν γύρω μας ή που πρόκειται να συμβούν. Άρα τα θέματα γεννιούνται από τα συναισθήματα, τα έντονα συναισθήματα και μάλιστα τα αρνητικά… και τα ακατανόητα. Σ’ αυτά ψάχνω να δώσω μια απάντηση, να επινοήσω μια λύση, να προτείνω μια άλλη οπτική… Όπως συνέβη με το «Κάθε δεύτερη Τρίτη», το «Πορτοκάλι Γλυκό» και τον «Δέκατο τρίτο Γάμο». Πώς μεταβιβάζεται στον θεατή κατά τη γνώμη σας καλύτερα η εσωτερική γραμμή του ρόλου; Βλέποντας τον ηθοποιό, με την πιθανότητα να μην πετυχαίνει η απεικόνιση -σύμφωνα με τη χαρακτηριστική εξωτερική του μορφή-, με επακόλουθο να μη μεταβιβάζει στο θεατή όλα όσα πρέπει, ή διαβάζοντας ένα θεατρικό και πλάθοντας ο καθένας με τη φαντασία του τον ηθοποιό και την εξωτερική του εμφάνιση; Α.Θ. Τα περισσότερα καλά θεατρικά κείμενα επιδέχονται πολλές ερμηνείες, όπως εξάλλου φαίνεται και από τις διαφορετικές σκηνοθετικές προσεγγίσεις που γίνονται κατά καιρούς. Θα απαντήσω στην ερώτησή σας στηριζόμενη στο θεατρικό μου κείμενο «Κάθε δεύτερη Τρίτη» το οποίο ανέβηκε στη σκηνή από δύο διαφορετικούς σκηνοθέτες

και συζητήθηκε επίσης σε παρουσιάσεις και φιλικές συντροφιές: ο κάθε σκηνοθέτης και ο κάθε αναγνώστης το προσέγγισε με διαφορετικό τρόπο και εστίασε σε διαφορετικά σημεία του κειμένου. Νομίζω ότι η ανάγνωση ενός θεατρικού κειμένου καθιστά τον αναγνώστη συνδημιουργό του κειμένου, χαρίζοντάς του την ελευθερία να ταξιδέψει σε κόσμους που αυτός επιλέγει και να αναζητήσει τις απαντήσεις που του χρειάζονται. Βέβαια, από την άλλη, μια σοβαρή και ευφάνταστη σκηνοθετική δουλειά μπορεί να δώσει στο κείμενο άλλη διάσταση και να αναδείξει καλά κρυμμένα μυστικά του. Εκείνο που έχει σημασία είναι ο σκηνοθέτης και ο ηθοποιός να δώσουν ζωή στους ήρωες μένοντας πιστοί στο κείμενο, στις αξίες και τις απόψεις του συγγραφέα. Η κεντρική σύγκρουση, το διακύβευμα στο θέατρο, έχει γενικότερα να κάνει με τις ανθρώπινες σχέσεις, οι τόσο απλές και τόσο περίπλοκες. Τι είναι αυτό που τόσα χρόνια μας απασχολεί και λύση δε βρίσκουμε; Είναι τελικά τόσο περίπλοκες; Δεν μπορούμε να τις βάλουμε σε καλούπια; Α.Θ. Δεν πιστεύω ότι οι ανθρώπινες σχέσεις μπορούν να μπουν σε καλούπια από τη στιγμή που οι άνθρωποι δεν μπαίνουν σε καλούπια. Φανταστείτε πόσο ανιαρή θα ήταν η ζωή αν ήταν όλα προβλέψιμα! Και στο θέατρο, για μένα, τίποτε δεν είναι προβλέψιμο και αναμενόμενο. Όπως η ανθρώπινη φύση είναι πολυδιάστατη και ασταθής, έτσι και οι ήρωες δεν μπορούν παρά να είναι ασταθείς. Ο συγγραφέας τούς δημιουργεί, τους βάζει μέσα σ’ ένα πλαίσιο με κάποια δεδομένα και περιορισμούς,

και – όσο κι αν ακούγεται αντιφατικό τους αυτονομεί και τους δίνει την ελευθερία να δράσουν. Έτσι, τίποτε δεν είναι σίγουρο μέχρι το τέλος. Μέσα από το θέατρο, ίσως, μπορούμε να ανακαλύψουμε τον ίδιο μας τον εαυτό, να δούμε τα πράγματα από μια άλλη οπτική, να μπούμε στη θέση του Άλλου, να προβληματιστούμε και να αναθεωρήσουμε στάσεις και απόψεις. Να κάνουμε, εν τέλει, ένα μικρό βήμα προς την αυτογνωσία και την αυτοπραγμάτωση. Από τα δύο βασικά θεατρικά είδη, την κωμωδία και το δράμα, ποιο είναι αυτό που σας γοητεύει και για ποιους λόγους; Α.Θ. Μου αρέσουν και τα δύο. Θα ήθελα να γράφω κωμωδίες, όμως δεν μπορώ να ξεφύγω από τα θέματα που έχουν να κάνουν με την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Προσπαθώ πάντως να προσεγγίσω το τραγικό με μια αίσθηση χιούμορ, ίσως για να το ξορκίσω. Κάποιες φορές τα καταφέρνω και τότε είμαι πολύ χαρούμενη. Πόσο εύκολο είναι για εμάς τους απλούς θεατές να διακρίνουμε την ποιότητα του θεατρικού έργου από την ποιότητα της παράστασης; (δυοτρεις συμβουλές) Α.Θ. Μερικές φορές, οι σκηνοθέτες επεμβαίνουν ανεπιτυχώς στα κείμενα για δικούς τους λόγους, καταστρέφοντας την ποιότητα του αρχικού κειμένου. Αν από ένα καλοδουλεμένο κείμενο αφαιρέσεις ή προσθέσεις έστω και μια λέξη, αυτό γίνεται αντιληπτό. Το διαβατήριο για μια πετυχημένη παράσταση είναι το καλογραμμένο κείμενο. Ένα καλό κείμενο μένει στο μυαλό και την

ψυχή του θεατή και τον συντροφεύει για τις επόμενες μέρες, δημιουργώντας του την επιθυμία να το συζητήσει και να το μοιραστεί με άλλους. Ένα καλό κείμενο μας διασκεδάζει, μας ταξιδεύει και μας αφήνει με την αίσθηση ότι η ζωή, τις περισσότερες φορές, δεν είναι τόσο τραγική όσο φαίνεται, και ότι η αποδοχή ύπαρξης διαφορετικών οπτικών για όλα τα θέματα προσφέρει εναλλακτικές και διεξόδους, και, ίσως, μας οδηγεί στην κάθαρση. Μυθιστόρημα ("Ευτυχώς που δεν με σκότωσες", εκδόσεις Μαλλιάρης Παιδεία) και θεατρικό, δύο λογοτεχνικά είδη που έχετε ήδη υπηρετήσει. Θα βρίσκατε πολλές ομοιότητες και λίγες διαφορές, ή το αντίθετο; Α.Θ. Το θεατρικό κείμενο είναι ένα κείμενο ζωντανό, απαιτητικό, δυναμικό, γρήγορο, με έντονες συγκρούσεις, ανατροπές, συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα, μικρές και μεγάλες κορυφώσεις… κινείται στο εδώ και τώρα. Την δύναμή του την αποτελούν οι λέξεις, τα σημεία στίξης και οι σιωπές… Όλα πρέπει να γίνουν μέσα σε 80 αραιογραμμένες σελίδες και ανά πάσα στιγμή κινδυνεύεις να το χάσεις από τα χέρια σου, να πλατειάσεις, να χαλαρώσεις το ρυθμό, να χάσεις τον στόχο σου, να χάσεις τους ήρωές σου, και κατά συνέπεια να χάσεις το ενδιαφέρον του θεατή. Το μυθιστόρημα σού επιτρέπει να ονειροπολείς, να ταξιδεύεις, να χαλαρώνεις, να δημιουργείς ωραίες εικόνες, να φιλοσοφείς, να μεταφέρεσαι στο χρόνο και τον τόπο, να δίνεις χρόνο για την εξέλιξη, να περιμένεις, να ελπίζεις, να ονειρεύεσαι…Η συγγραφή ενός θεατρικού κείμενου και ενός μυθιστορήματος

είναι δύο τελείως διαφορετικά εγχειρήματα, όμως το ίδιο γοητευτικά και ενδιαφέροντα. Εγώ, προσωπικά, προτιμώ το θέατρο γιατί είμαι ανυπόμονη εκ φύσεως και θέλω να δω την εξέλιξη των ηρώων μου και να πάρω άμεσα τις απαντήσεις στους προβληματισμούς μου. Παρ' όλα αυτά, ένα θεατρικό κείμενο 80 σελίδων για να γραφτεί απαιτεί τον ίδιο χρόνο μ’ ένα μυθιστόρημα 400 σελίδων, ίσως και περισσότερο. Στην ελληνική γραμματολογία έχει καθιερωθεί η διάκριση της λογοτεχνίας σε ποίηση, πεζογραφία και θέατρο. Τα δύο τελευταία τα υπηρετείτε. Η ποίηση θεωρείτε πως είναι ένα πεδίο που ενδεχομένως θα θέλατε να πειραματιστείτε; Α.Θ. Δεν νομίζω ότι θα έγραφα ποίηση με τον ίδιο τρόπο που γράφω πεζογραφία. Ποιήματα γράφω σε στιγμές ψυχολογικής φόρτισης και μάλιστα στα γαλλικά, ίσως για να μην τα διαβάζουν όλοι… Όμως μέχρι εκεί. Τώρα θέλω να αφιερώνω τον χρόνο μου στη θεατρική γραφή. Τι διαβάζετε συνήθως και τι τώρα; Α.Θ. Διαβάζω τα πάντα, ανάλογα με τη διάθεση. Αυτό τον καιρό, ξαναδιαβάζω την «Αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι» του Κούντερα. Τι ετοιμάζετε για το μέλλον; Α.Θ. Ετοιμάζω μια διασκευή κλασικού λογοτεχνικού έργου σε θεατρικό κείμενο για παιδιά και ένα θεατρικό για ενήλικες που έχει σαν θέμα… τι άλλο; τις διαπροσωπικές σχέσεις.

Αντωνία Θεοχαρίδου

Ποίηση κι «Αντι-ποίηση»

Νατάσσα Καραμανλή

Τ

ι είναι ποίηση; Δύσκολος ο ορισμός της, εξαιρετικά πολύπλοκη η έννοιά της. Ο Νικηφόρος Βρεττάκος έγραψε: «αν δεν μου έδινες την ποίηση, Κύριε, δεν θα ‘χα τίποτα για να ζήσω». Ο Γιώργος Σεφέρης, πως «πιο δύσκολο είναι να συμπληρώσεις έναν στίχο, παρά να σηκώσεις έναν βράχο» κι ο Οδυσσέας Ελύτης, «να γιατί γράφω, γιατί η ποίηση αρχίζει από κει που την τελευταία λέξη δεν την έχει ο θάνατος». Αν αποδεχτούμε τις παραπάνω ρήσεις ως αληθείς (και δεν έχουμε κανέναν λόγο να αμφιβάλλουμε γι’ αυτές), πώς ερμηνεύουμε το φαινόμενο της «αντιποιητικής» εποχής την οποία διανύουμε; Γιατί είναι σαφές ότι βαλλόμαστε καθημερινώς από την ύπουλη, όσο και υπόγεια μάστιγα της «αντι-ποίησης». Οι ποιητές, όταν μιλάμε για ποίηση κι όχι για «αντι-ποίηση», μοιάζουν με ηφαίστεια· με ταραγμένες θάλασσες γεμάτες υφάλους. Γίνονται λάβα και κύμα, αέρας και φωτιά, ατσάλι και χάδι. Μιλούν με αστραπές και ονειρεύονται τα δικά μας όνειρα, αυτά που στοιχειώνουν τις άναστρες ώρες μας. Αναδύονται μέσα από θολούς καθρέφτες και πετούν με φτερά γυαλισμένα από μια θλίψη που μυρίζει βροχή. Ανασαίνουν εικόνες, φωτογραφίες, κινήσεις καρπών, σκονισμένα χαμόγελα μανάδων, νεκρές επιθυμίες, χορευτικές φιγούρες και ήχους. Ανασαίνουν πλάι μας με ανάσες άηχες, ρηχές, με χείλη στεγνά από έπαρση, μάτια καρφωμένα σε πόρτες, σε θανάτους, σε ελπίδες, σε σώματα. Ακουμπούν τρυφερά στο μέρος της καρδιάς και φυτεύουν στίχους σε κάθε της χτύπο. Οι ποιητές είναι αθόρυβοι, με πατήματα ελαφρά και βλέφαρα υγρά από τη σκέψη. Δεν κάνουν κρότο, δεν αναπαράγουν πεπατημένα κλισέ και ζορίζονται να χωρέσουν τα μολύβια τους σε άγονα μυαλά. Εν κατακλείδι, οι γνήσιοι ποιητές δεν απαντώνται σε ομάδες στο facebook, σε στιχάκια στις τουαλέτες, σε πληρωμένα άρθρα και εγκυκλοπαίδειες, σε ακατανόητα κατεβατά εντυπωσιασμού, σε βαρύγδουπες λέξεις αλιευμένες από λεξικά. Μπορεί κάποιοι «ποιητές» να βρίσκουν τον δρόμο προς την έκδοση των έργων τους, (ήμαρτον!), μπορεί να έχουν 5000 ακόλουθους στο instagram, μπορεί να κυκλοφορούν με τον προσωπικό τους στυλίστα και φωτογράφο αγκαζέ, μπορεί να σκαρώνουν στίχους ολημερίς και ολονυχτίς βομβαρδίζοντας αδίστακτα τον πολύπαθο εγκέφαλό μας, ποίηση όμως δεν ποιούν. Έτσι καταλήγουμε να διάγουμε μια εποχή αρκούντως «αντι-ποιητική» μιας και σχεδόν η πλειονότητα των αυτοαποκαλούμενων «λογοτεχνών» (Θου Κύριε!)

έχουν βαλθεί να ξεσπαθώσουν έναντι της ποίησης με τσιτάτα από την κόλαση βγαλμένα. Αντι-ποίηση, έτσι θα μπορούσε να ονομάζεται τούτο το σύγχρονο ρεύμα, το οποίο δεν υπακούει σε καμία γνωστή νόρμα. Προσπαθεί να ξεχωρίσει μέσω της υπερβολής και ενός άκρατου σουρεαλισμού, στα όρια σχεδόν μιας αχαλίνωτης εξωπραγματικότητας. Κι όλο αυτό, αυθαίρετα χρίζεται ποίηση και αυτομάτως εξυψώνεται κι ανθοφορεί ποιητικές συλλογές, στιχογραφήματα, στιχοποιήματα, στιχοφωτόνια και κάθε είδους –ήματα και -όνια προς τέρψιν αλαζονείας, αυτοπροβολής κι εγωισμού. Οι «αντι-ποιητές» όμως, έχουν τα δικά τους κανάλια, τους δικούς τους δορυφόρους, site, blogs, ομάδες, σελίδες που επικροτούν τα δημιουργήματα της «αντι-ποίησής» τους. Σπάνια θα συναντήσουμε αρθρογράφο, (γιατί κριτικός δεν είναι επ’ ουδενί) που αντί να πλέξει δημοσίως ένα καλογυαλισμένο εγκώμιο για τη στιβαρότητα και την ευαισθησία της πένας του εκάστοτε «αντι-ποιητή», επιλέγει να τον στείλει στον αγύριστο μαζί με την ποιητική του συλλογή.

«Η εύπλαστη ισόβια κρήνη των λυκοθήρων συνομιλεί με την κολεκτίβα του αειθαλούς χρόνου,την ώρα που αρειμανίως κάπνιζε της λήθης την πίπα η πορφυρούσα σελήνη…»!

Ανώνυμο, ανυπόταχτο, αντισυμβατικό κι ανυπόγραφο παράδειγμα «αντιποίησης». Κι αν ρωτάτε για τα like, εκατοντάδες, τα σχόλια δε, διθύραμβοι. Ας βάλουμε ένα τέρμα, μια τελεία στην «αντι-ποίηση». Μπορούμε κι οφείλουμε να μην εκτρέφουμε υπερφίαλα μυαλά με αυταπάτες. Η ποίηση δεν ανακαλύπτεται, μας ανακαλύπτει εκείνη. Όχι άλλη «αντι-ποίηση», σας παρακαλούμε, πόνεσαν τα μυαλά μας. «Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν: τι κάνει, την καρδιά μας καρφώνει; ναι την καρδιά μας καρφώνει ώστε λοιπόν είναι ποιητής». Μίλτος Σαχτούρης

ύς ένα πουλί «...Βαδίζεις σε μιαν έρημο.Ακο ι απίθανο να που κελαηδάει.Όσο κι αν είνα εκκρεμεί ένα πουλί υποχρεωμένος να του ι σα εί ύ εσ σο τό ωσ ο, ημ έρ ην στ ι το ποίημα...» να εί ό υτ Α . ρο ντ δέ α έν ς ξει ιά φτ Κική Δημουλά

Καριοφυλλιά Καραμπέτη

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Η Ελληνίδα ηθοποιός του θεάτρου, του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, γεννήθηκε το 1958 στη Δόξα Διδυμοτείχου. Είναι απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Άρχισε την καριέρα της στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Συνεργάστηκε με την Πειραματική Σκηνή της Τέχνης στα έργα: Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας του Σαίξπηρ, Η παρέλαση της Λούλας Αναγνωστάκη, Ρασομόν των Μ. και Φ. Κάνιν. Με το θεατρικό εργαστήρι Θεσσαλονίκης: Η δολοφονία του Μαρά του Πέτερ Βάις, Με το ίδιο μέτρο του Σαίξπηρ. Με το Αεικίνητο: Οι αλλοπαρμένοι των Μίντλετον και Ρόουλεϊ.

Με το Εθνικό Θέατρο έχει συνεργαστεί ως μέλος χορού στις τραγωδίες του Ευριπίδη: Ορέστης, Ιππόλ υτος, Βάκχες, Ηλέκτρα και έπαιξε τους ομώνυμους ρόλους στις τραγωδίες Αντιγόνη του Σοφοκλή, Μή δεια του Ευριπίδη και Ηλέκτρα του Σοφοκλή. Από τον Νοέμβριο του 1997 μέχρι τον Ιούλιο του 1999 συμμετείχε στη μεγάλη περιοδεία του Εθνικού Θεάτρου με τη Μήδεια και την Ηλέκτρα ανά τον κόσμο: Τουρκία, Γαλλία, Αυστραλί α, Ισραήλ, Πορτογαλία,

Η.Π.Α, Καναδά, Δανία, Βουλγαρία, Κίνα, Ιαπωνία.Σε συνεργασία με τον παραγωγό Γιώργο Κυπραίο έχει ανεβάσει τα έργα: Skriker της Κάρυλ Τσέρτσιλ και Η μνήμη του νερού της Σήλα Στήβενσον.

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Φτάνοντας στην τελευταία σελίδα του βιβλίου της Πασχαλίας Τραυλού «Άνθρωποι από στάχτη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, ένιωσα την ανάγκη να μη πιάσω άμεσα το τρίτο βιβλίο της σειράς. Το δεύτερο βιβλίο ήταν ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα. Όλα όσα διάβασα στις σελίδες του με επηρέασαν. Ένιωσα θλίψη, πόνο, οργή. Οι ήρωες του βιβλίου έμειναν καρφωμένοι στο μυαλό μου. Για άλλη μια φορά θαύμασα την ικανότητα της συγγραφέως να παρασύρει τους αναγνώστες της στην πλοκή των ιστοριών της. Είχα την αίσθηση ότι ζούσα όλα όσα περιέγραφε η κυρία Τραυλού. Την απόλυτη φρίκη ενός πολέμου που οδήγησε στο θάνατο αμέτρητες αθώες ψυχές, την προδοσία, τον εξευτελισμό της ανθρώπινης ύπαρξης, το φόβο, τα βασανιστήρια.

Είναι θλιβερό, Ζαν Πιερ, αλλά οι Γάλλοι έχουν σαστίσει. Δεν γελούν και δεν σφυρίζουν ανέμελα οδεύοντας προς τις δουλειές τους. Δεν έχουν καμιά σχέση με τους ανθρώπους που πρωτογνώρισα σ’ αυτόν τον τόπο λίγους μήνες νωρίτερα. Ο φόβος έχει στοιχειώσει τα μάτια τους. Τα όνειρά τους καταχωνιάστηκαν στο φέρετρο του πολέμου.

Όλες αυτές οι εικόνες περνάνε μπροστά από τα μάτια μου σαν κινηματογραφική ταινία. Εξαιρετική η ανάλυση των χαρακτήρων από τη συγγραφέα. Μπορεί να μην έχω ακόμα ολοκληρώσει την τριλογία, αλλά τολμώ να πω ότι πρόκειται ίσως για τη καλύτερη συγγραφική της δουλειά.

Θεσσαλονίκη, 10 Ιουνίου 1942 Αγαπητή μου Ροζαλία, Η πόλη αλλάζει, ο φόβος φωλιάζει στα μάτια και η ζωή μας καταστρέφεται. Μόνο οι άνθρωποι δεν αλλάζουν, Ροζαλία. Μένουν ίδιοι σε κάθε εποχή, με την ίδια φτήνια στη σκέψη όταν θέλουν να σώσουν το τομάρι τους.Κάποιοι, δεν λέω, διατηρούν την ανθρωπιά τους, αλλά κάποιοι άλλοι γίνονται τόσο αδίστακτοι, που αναρωτιέσαι τι κρύβεται κάτω από το δέρμα τους.

Ιστορικά στοιχεία και μυθοπλασία δένονται με τρόπο αριστοτεχνικό. Είναι από τα βιβλία που δεν μπορείς να ξεχάσεις εύκολα ακόμα και μετά από καιρό. Θεωρώ ότι ικανοποιεί και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη.

Αγγελίνα Παπαθανασίου

«Γιατί η προστασία και η φροντίδα του δάσους είναι ευθύνη όλων μας. Χωρίς αυτό δε θα έχουμε οξυγόνο για να ζούμε» της εξήγησε ο Ντράκο με ύφος υπερήφανο.

Από τις εκδόσεις Οσελότος, κυκλοφορεί το παιδικό βιβλίο της συγγραφέως Ασημίνας Στασινοπούλου «Ο δράκος πυροσβέστης», σε εικονογράφηση Αριστείδη Καραβία. Πρόκειται για ένα όμορφο παραμύθι, που σκοπό έχει να ευαισθητοποιήσει τους μικρούς αναγνώστες πάνω σε οικολογικά θέματα. Πιο συγκεκριμένα, πάνω στην προστασία του δάσους. Πολύ έξυπνη η επιλογή του Ντράκο ως ήρωα του παραμυθιού. Όλοι ξέρουμε ότι ο δράκος προκαλούσε πυρκαγιές. Με τη συγκεκριμένη επιλογή, η συγγραφέας μάς θυμίζει ότι τα στερεότυπα που υπάρχουν στη ζωή μας και πολλές φορές μας οδηγούν σε λανθασμένες κρίσεις, πολλές φορές καταρρίπτονται. Ο ήρωας, λοιπόν, του παραμυθιού είναι ο Ντράκο, που όνειρό του είναι να γίνει πυροσβέστης όταν μεγαλώσει. Μέχρι όμως να συμβεί αυτό, φροντίζει με τους φίλους, μετά το σχολείο, να φροντίζουν το δάσος και να το προστατεύουν. Όμως, μια μέρα ξεσπά πυρκαγιά στο δάσος. Ποια θα είναι η αντίδραση του Ντράκο; Ένα όμορφο και ευχάριστο παραμύθι, με πολλά μηνύματα για τους μικρούς αναγνώστες. Πολύ σημαντικό μήνυμα - εκτός από την προστασία του δάσους – που περνάει η συγγραφέας, είναι η πραγματοποίηση των ονείρων μας στη ζωή. Διαβάστε το βιβλίο παρέα με τα παιδιά σας και είμαι σίγουρη ότι ο Ντράκο θα σας κερδίσει από την πρώτη σελίδα.

Νεκταρία Πουλτσίδη

Μετρούσα τις μέρες αντίστροφα ώσπου να έρθει στα χέρια μου το βιβλίο «Φτερά και Ερείπια», το τρίτο μέρος της τριλογίας «Αγκάθια και Τριαντάφυλλα» της συγγραφέως Sarah J. Maas από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Αν και δεν κατάφερα να το διαβάσω άμεσα λόγω υποχρεώσεων, με περίμενε καρτερικά δίπλα, στο κομοδίνο. Η Φέιρα, χρισμένη Μεγάλη Αρχόντισσα πια – ένας τίτλος που δεν είχε δοθεί ποτέ σε ταίρι Μεγάλου Άρχοντα – επιστρέφει στην Αυλή της Άνοιξης με σκοπό ν’ ανακαλύψει τα καταχθόνια σχέδια του βασιλιά Χάιμπερν και των συμμάχων του. Οι ισορροπίες είναι εύθραυστες και μια λάθος κίνηση μπορεί να αποβεί μοιραία για τη ζωή της. Όμως, αποδεικνύεται έξυπνη και επινοητική, ώστε να συγκεντρώσει και να μεταφέρει σημαντικό όγκο πληροφοριών στον Ρις.

Αν είχα αποτυπώσει αυτή τη ματιά της Αυλής έτσι όπως με παρότρυνε το ένστικτό μου, θα είχα ζωγραφίσει αγκάθια που ρήμαζαν σάρκες, λουλούδια που έπνιγαν το φως, στερώντας το από κάθε φυτό μικρότερο από εκείνα, και ατελείωτους λόφους βαμμένους κόκκινους.

Παράλληλα, υφαίνει με δεξιοτεχνία το σχέδιο εκδίκησης για τις δολοπλοκίες του Τάμλιν και την προδοσία του Λούσιεν, καθώς και την ύστατη τιμωρία της Ιάνθης, για όσα υπέστησαν τόσο η ίδια η Φέιρα όσο και οι αδερφές της στα χέρια του βασιλιά Χάιμπερν.

Η Ιάνθη άργησε περισσότερο από τους άλλους να κοιτάξει. Άργησε να γυρίσει και να δει πως η δύναμη του ήλιου δεν κατέκλυζε, δεν ευλογούσε εκείνη. Έλυσα τον καταστολέα της δύναμης που είχα κατακτήσει στο Χάιμπερν, έτσι ώστε το σώμα μου να πυρακτώνεται καθώς το φως έπεφτε επάνω μου. Καθάριο σαν τη μέρα, καθάριο σαν την αστροφεγγιά. «Καταροθραύστης», μουρμούρισαν ορισμένοι. «Ευλογημένη», ψιθύρισαν κάποιοι άλλοι. Όταν κατορθώνει να μάθει όσα ήθελε και να υπονομεύσει τη θέση του Τάμλιν, κλονίζοντας την εμπιστοσύνη των υπηκόων του προς το πρόσωπό του, θέτει σε εφαρμογή το σχέδιο διαφυγής της. Γίνεται όμως αντιληπτή την τελευταία στιγμή... Επιτέλους γνωρίζω όλους τους Μεγάλους Άρχοντες των Αυλών. Αφορμή στάθηκε η σύνοδος που συγκάλεσε ο Ρις. Μου έδωσε μια εικόνα για τους χαρακτήρες τους.

Φέιρα και Ρις. Προκειμένου να διασφαλίσουν τη μέγιστη βοήθεια που μπορούν να έχουν απέναντι στο στρατό του Χάιμπερν, καταφεύγουν σε ακραίες λύσεις, κλείνοντας συμφωνίες με επικίνδυνα όντα όπως ο Οστεοσκαλιστής, ο Βρυάξ, αλλά και η Υφάντρα. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της πλοκής νέοι χαρακτήρες εμφανίζονται, όπως η Μύριελ, ο Ντράγκο, η Βάσα, η Νεφέλη, δίνοντας μια πρόγευση για το τι θα ακολουθήσει σε επόμενα βιβλία, αφήνοντας κάποιες υποπλοκές ανοιχτές. Πόσες θυσίες θα κληθούν να κάνουν για να σώσουν το λαό τους;

«Μόνο εσύ μπορείς να αποφασίσεις τι είναι ικανό να σε τσακίσει, Καταροθραύστη. Μονάχα εσύ»[….] «Πες στην ασημομάτα αγγελιοφόρο πως η απάντηση κρύβεται στη δεύτερη και την προτελευταία σελίδα του Βιβλίου. Μαζί αυτές κρατάνε το κλειδί».«Το κλειδί για τι;»Το Σούριελ χτύπησε μεταξύ τους τα αποστεωμένα δάχτυλά του, θυμίζοντας αρθρωτά πόδια ενός καρκινοειδούς έτσι όπως κροτάλιζαν. «Την απάντηση του τι θα χρειαστείς για να εμποδίσεις το Χα…» Ποιος θα επικρατήσει; Θα καταφέρουν να βγουν ζωντανοί από την αιματηρή σύγκρουση;Το ρομαντικό

στοιχείο δεν λείπει ούτε σ’ αυτό το βιβλίο, αν και το δεύτερο μέρος της σειρά Οργή και Ομίχλη είναι μακράν το πιο αγαπημένο μου. Βλέπουμε το ειδύλλιο που ανθίζει ανάμεσα στην ξεροκέφαλη Νέστα και τον εκρηκτικό Κάσιαν. Λούσιεν και Ελαίν. Πόσα τους χωρίζουν, κι όμως ο Λούσιεν μας δείχνει μια άλλη πλευρά του, πιο τρυφερή, ο τρόπος που αντιμετωπίζει την απόρριψη από το ταίρι του με συγκλόνισε. Επιτέλους έμαθα γιατί η Μορ δεν θέλει να γίνει ζευγάρι με τον Άζριελ και μέσα μου γεννιέται μια υποψία ότι ίσως ο Άζριελ στραφεί προς την… Δε θα σας το αποκαλύψω, θα περιμένω να δω εάν το προαίσθημά μου βγει αληθινό. Αν και η πλοκή πάει αργά στην αρχή, προς το τέλος του βιβλίου η ένταση κορυφώνεται και η αγωνία χτυπάει κόκκινο. Είμαι πλέον μεγάλη θαυμάστρια της συγγραφέως Sarah J. Maas, αλλά δεν χαίρομαι ιδιαίτερα που πρέπει να περιμένω έναν χρόνο μέχρι να διαβάσω την επόμενη νουβέλα της. Συστήνω την τριλογία «Αγκάθια και Τριαντάφυλλα» για τους λάτρεις του φανταστικού σε συνδυασμό με μεγάλες δόσεις ρομαντισμού.

► © Abdullah Evindar •

Στράτευση Αντώνης Χαριστός Συνθέτοντας τις θέσεις του «δομημένου υπερρεαλισμού» με τα μέλη της Υπερρεαλιστικής Ομάδας Θεσσαλονίκης, κυριάρχησε το ζήτημα της κατασκευής αντίστοιχου θεωρητικού υποβάθρου.

Μία εξέλιξη η οποία θα λειτουργούσε ως επιστέγασμα αναγκαιότητας, στη βάση της οποίας συνδυάζονται η τεκμηρίωση από τη μία πλευρά και η πρακτική εφαρμογή από την άλλη. Οι απόψεις διίσταντο. Η πρακτική εφαρμογή στην τεχνική της ολοκλήρωση μοιάζει να ανταποκρίνεται στο υψηλό ιδανικό διαμόρφωσης μίας συνεκτικής απάντησης στο ερώτημα το οποίο τίθεται εξ αρχής και δεν είναι άλλο από αυτό του Ν. Τσερνισέφσκι «Τι να κάνουμε;», στην αφαιρετική του διάσταση και ενταγμένο αποκλειστικά σε λογοτεχνικά-ποιητικά δρώμενα.

Ένα ερώτημα στη ρίζα του οποίου η πρακτική ενασχόληση ενσωματώνει, στον κεντρικό της κορμό, τη συνειδητή ή ασυνείδητη θεωρητική προβολή όλων όσων αποτυπώνονται στο όνομά του. Με άλλα λόγια, η λογοτεχνική και δη ποιητική έκφραση, εκ των πραγμάτων στη δύναμη των νοηματικών της προεκτάσεων, διαμορφώνει την κατεύθυνσή της στη δράση του λογοτεχνικού-ποιητικού υποκειμένου συνθέτοντας τα υλικά της θεωρητικής πρόσληψης, η οποία και προηγείται. Μία δόκιμη μορφή θεωρητικής προεργασίας, μέσω των πολυεπίπεδων προσλήψεων του δρώντος ποιητικού υποκειμένου και η πλέον λανθάνουσα στην καταγραφή της, δεν είναι άλλη από την τεχνική, μορφολογική και υφολογική αναγνώριση του ρόλου τον οποίο καλείται να υπηρετήσει ο ποιητικός λόγος. Ενός λόγου ο οποίος, πέραν της θεματικής του αναφοράς, δομείται στις προϋποθέσεις τις οποίες ο δημιουργός

και ποιητικός λόγος θέτει εκ των προτέρων, ως προμετωπίδα επιλογών, δια μέσου των οποίων αναγνωρίζεται η δυνατότητά του να εκπροσωπήσει τις ίδιες του τις ιδέες. Στο ίδιο αυτό πλαίσιο, η τεχνική, μορφολογική και υφολογική σύνθεση οφείλει να υπαχθεί στη γλωσσική εκφορά εικόνων και νοημάτων τα οποία, εν συνόλω αλλά και στην αυτονομία τους, ο δημιουργός αποτυπώνει. Η γλώσσα κατοχυρώνει στη δυναμική της προαίρεση την ψυχική και συναισθηματική απαλοιφή των συμπτωμάτων τα οποία η ατομική παρέμβαση στο κοινωνικό γίγνεσθαι δεν είναι σε θέση να ικανοποιήσει, ματαιώνοντας διαρκώς κάθε αρχή ευχαρίστησης. Το τελικό αποτέλεσμα της ολικής συνδυαστικής ποιητικής καταλήγει να επικροτεί τις ελλειπτικές εκφράσεις, καθώς η πρώτη μελέτη τους επιτρέπει την ολοκληρωτική κυριαρχία των εικόνων και κατ’ επέκταση των νοημάτων τα οποία η εκάστοτε εικόνα υπηρετεί, υπαγόμενη στη στόχευση του ποιητή-δημιουργού. Στο σύνολο της ποιητικής τέχνης, στην οποία αφήνεται εν πλήρει συνειδήσει η παρουσίαση των εικόνων στην γλωσσική τους αποτύπωση, κωδικοποιείται η

αρχή της αυτοπρόσωπης στράτευσης. Είναι η διεργασία εκείνη στην οποία ο ποιητής κατανοεί όχι την ποίηση ως κοινωνική αποστολή με πολιτικές διαστάσεις αλλά αντιθέτως, καταργεί κάθε δεσμό με την πολιτική έκφραση των κοινωνικών δεδομένων προκειμένου στην αυτονόμηση του ίδιου του ρόλου και της παρέμβασης του μέσω της τέχνης, να διαμορφώσει τους όρους με τους οποίους η ίδια αυτή συμμετοχή αποκτά ταυτότητα. Με άλλα λόγια, ακολουθείται η εξής πορεία για την τελική γνωστοποίηση της ποιητικής δημιουργίας με συντεταγμένο τρόπο. Η σύλληψη της εικόνας εν συνόλω, η ένταξη της στα θεμέλια της ατομικής σκέψης άμεσα επηρεασμένης από τις υποκειμενικές προδιαγραφές της, επομένως έμμεσα κυοφορούμενη η απάλειψη της βιωμένα εμπειρικής πραγματικότητας προς όφελος μιας ετεροπροσδιορισμένης μεν αυθεντικά δεκτικής στις ατομικές ανάγκες δε απεικόνισης, η κατατομή της συνολικής εικόνας σε αυτόνομες υπο-πραγματικότητες, κάθε μία εκ των οποίων παράγει νέες προσαρμογές στις συνθήκες παρουσίασης των, η γλωσσική κάλυψη της απόστασης ανάμεσα στο περιεχόμενο και την

λεκτική αυτού μορφοποίηση και τέλος, την χάραξη των ορίων τα οποία εμβολίζουν την ίδια πραγματικότητα του ποιητικού υποκειμένου στη νέα της έκφανση. Αποκαλύπτεται επομένως η μεταμφιεσμένη, ως εκείνη τη στιγμή, πλασματική ουσία των πραγμάτων την οποία καλείται το δρων υποκείμενο να μεταμορφώσει. Επομένως, κάθε μορφή ανθρώπινης έκφρασης στα πλαίσια του ποιητικού λόγου αποκτά αξιακό χαρακτήρα στις συντεταγμένες οριοθετήσεις κατασκευασμένης δομής. Δε νοείται στράτευση εναλλακτικής αφετηρίας. Κανένα ιδεολογικό προκάλυμμα δε δύναται να αποκαταστήσει την αυθεντικότητα ουσιαστικής ποιητικής δημιουργίας παρά μόνο ο συνολικός σχεδιασμός και εκτέλεση του ίδιου αυτού λόγου. Με τον όρο στρατευμένη ποίηση αναφερόμαστε στην, με συντεταγμένο τρόπο, παρέμβαση στο δημόσιο λόγο η οποία υιοθετεί συγκεκριμένη τεχνική, μορφολογική, υφολογική και γλωσσική κατασκευαστική σύνθεση οριστικώς διακρινόμενη από θεματολογικές, πολιτικές, ιδεολογικές και λοιπές αναφορές, οι οποίες εν τέλει δεν αφορούν την ποίηση αυτή καθαυτή αλλά την ατομική στάση έναντι των δραστηριοτήτων εντός του κοινωνικού συνόλου.

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ Γέννηση της μέρας Όταν η μέρα τεντωθεί από το κοτσάνι της κι ανοίξει όλατα χρώματα πάνω στη γη Όταν από φωνή σε στόμα σπάσει ο σταλαγμίτης Όταν ο ήλιος κολυμπήσει σαν ποτάμι σ’ έναν κάμπο αθέριστο Και τρέξει ένα πανί βοσκόπουλο των μελτεμιών μακριά Πάντα η στολή σου είναι στολή νησιού είναι μύλος που γυρίζει ανάποδα τα χρόνια Τα χρόνια που έζησες και που τα ξαναβρίσκω να πονούνστο στήθος μου τη ζωγραφιά τους Η μια βερικοκιά σκύβει στην άλλη και το χώμα πέφτει απότην αγκαλιά του ξυπνητού νερού Η σφήκα στο κορμί του φλόμου ανοίγει τα φτερά της Ύστερα ξαφνικά πετάει και χάνεται βουίζοντας Κι από σταλαγματιά σε φύλλο κι από φύλλο σε άγαλμα όσο πάει και πιο πολύ μεταμορφώνεται ο καιρός Παίρνει τα πράγματα που σε θυμίζουν κι όσο πάει και πιο πολύ τα συγγενεύει μες στον έρωτά μου Ο ίδιος πόθος ξαναϋφαίνεται Ο κορμός όλος φλέγεται του δέντρου του ήλιου της καλής καρδιάς Έτσι σε βλέπω ακόμη στην αχτίδα της αιώνιας μέρας Ν’ ακούς το χτυποκάρδι της στεριάς Η γέννηση δεν άλλαξε ούτε μια χαρά σου Άφηνες μια μεγάλη νύφη αφρού ανεβαίνοντας Τίναζες το κεφάλι σου σαπουνισμένο από την πρωινή ομορφιά Η αιθρία πλάταινε τα μάτια σου Δεν ήταν αίνιγμα που να μη σβήνει πια που να μη γίνεται καπνός σε στόμα αιόλου Άλλαζες με τα χέρια σου τις εποχές Βάζοντας χιόνια και βροχές, λουλούδια, θάλασσες Κι η μέρα χώριζε από το κορμί σου, ανέβαινε, άνοιγε, μεγάλη ευχή πάνω στα ηλιοτρόπια Γιάννης Ρίτσος

Χρυσούλα Ζαφειράκη

Στο Σύγχρονο Θέατρο βρεθήκαμε πριν λίγες μέρες, για να παρακολουθήσουμε τη θεατρική παράσταση «Με λένε Έμμα». Ένα έργο που παίζεται για δεύτερη χρονιά. Πρόκειται για το έργο του βραβευμένου Βρετανού συγγραφέα Ντάνκαν Μακμίλαν, σε σκηνοθεσία Ελένης Σκότη και καλλιτεχνική υπογραφή της ομάδας Νάμα. Ένα έργο-πρόκληση, που τολμά με ειλικρίνεια να μιλήσει για τις εξαρτήσεις του σημερινού ανθρώπου, που μπορεί να είναι ο εαυτός μας, ένας φίλος μας, κάποιος συγγενής. Τα συναισθήματα που βιώνει ο θεατής είναι πολύ έντονα κατά τη διάρκεια της παράστασης, και τον ακολουθούν και φεύγοντας από το θέατρο.

Η Έμμα είναι μία νέα, δυναμική, ταλαντούχα και δραστήρια κοπέλα. Είναι όμως οργισμένη, απελπισμένη και εξαρτημένη από ναρκωτικές ουσίες και αλκοόλ. Εργάζεται ως ηθοποιός και καταρρέει πάνω στη σκηνή, παίζοντας τη Νίνα στο έργο του Τσέχοφ «Γλάρος». Έτσι, αποφασίζει να μεταφερθεί σε κέντρο απεξάρτησης. Η ζωή της βρίσκεται σε σύγχυση και πρέπει να ανασυνταχθεί. Δίνει σκληρό αγώνα για να ανακαλύψει από την αρχή τον εαυτό της, να τον αποδεχθεί και να βρει την ταυτότητά της. Θα καταφέρει να ξεχωρίσει τις πραγματικές απειλές της ζωής της; Πώς; Έχει αρκετές ελπίδες;

Ο Γιώργος Χατζηνικολάου υπογράφει τη μετάφραση, τα σκηνικά και τα κοστούμια, ο Στέλιος Γιαννουλάκης τη μουσική σύνθεση, και ο Αντώνης Παναγιωτόπουλος τους φωτισμούς. Στο ρόλο της Έμμα, η Μαίρη Μηνά. Στην εξαιρετική διανομή συμμετέχουν οι Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, Κώστας Ξυκομηνός, Χάρης Τζωρτζάκης, Ανδρέας Κοντόπουλος, Γιάννης Λεάκος, Ιωάννα Τζίκα, Μαρίτα Τζατζαδάκη, Έλενα Βακάλη, Λένα Μποζάκη. Η παράσταση επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Το Σύγχρονο Θέατρο βρίσκεται στην οδό Ευμολπιδών 45 στο Γκάζι.

Ζωή Τσούρα

Το Ναυάγιο της Καράντρα είναι ένα μυθιστόρημα πειρατικής φαντασίας που έρχεται να θέσει ακόμα πιο ψηλά τον πήχη στην ταχέως αναπτυσσόμενη ελληνική λογοτεχνία του φανταστικού. Αναζωογονητικά πρωτότυπο και καλογραμμένο, συνδυάζει αριστοτεχνικά ένα σωρό στοιχεία: πειρατές και λήσταρχους, ιθαγενείς, μυθικά τέρατα, ξωτικά και μάγους, δαίμονες και ψήγματα κοσμικού τρόμου. Ο συγγραφέας έχει δέσει όλα αυτά τα ετερόκλητα στοιχεία άψογα μεταξύ τους, και η ιστορία του ρέει αβίαστα, χωρίς να κάνει κοιλιά πουθενά και χωρίς να κουράζει στιγμή, γεμάτη δράση και συναίσθημα. Η ιστορία διαδραματίζεται στον φανταστικό κόσμο της Βιτάλλια, έναν κόσμο με μεσαιωνικού χαρακτήρα βασίλεια, άγριες θάλασσες, φυλές φανταστικών πλασμάτων, πλούσια μυθολογία και πολυεπίπεδη ιστορία. Λεπτοδουλεμένος και χτισμένος προσεκτικά μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια, σε τραβάει μέσα του και σε κάνει να διψάς για το επόμενο στοιχείο που θα μάθεις για αυτόν, για το επόμενο κομμάτι του παζλ που τον συνθέτει. Ο συγγραφέας κινείται με άνεση και φυσικότητα μέσα σε αυτόν τον κόσμο, πράγμα που προσδίδει στο βιβλίο έναν απίστευτο ρεαλισμό, και έρχεται να επιβεβαιώσει πως, εκτός από τη φαντασία, η σωστή κοσμοπλασία θέλει κι άλλο ένα ζωτικό συστατικό που συχνά μας ξεφεύγει στους γρήγορους ρυθμούς της σημερινής εποχής: χρόνο και τριβή.

Σε αυτόν τον κόσμο έπαιρνες αυτά που διεκδικούσες και όχι αυτά που άξιζες, και αυτά που διεκδικούσες, τα διεκδικούσες με αίμα.

Σε αυτόν τον κόσμο λοιπόν, ξεκινά η ιστορία του Αρσίκ, ενός πρώην θαλασσοπόρου, ο οποίος ζει πλέον στο νησί Σάραθορν, ένα νησί όπου κουμάντο κάνουν οι λήσταρχοι και οι πειρατές. Ο Αρσίκ ήταν ένας από τους πιο ενδιαφέροντες πρωταγωνιστές που έχω διαβάσει εδώ και καιρό. Άσχημος εμφανισιακά, μικροκαμωμένος, αμφισβητήσιμης ηθικής, με μεγαλύτερή του έγνοια πού θα βρει το επόμενο μπουκάλι από το αγαπημένο του ρούμι. Ένας αντιήρωας απογοητευμένος και κυνικός, με anger issues που τον μπλέκουν σε μία σειρά από περιπέτειες, με τη μία να οδηγεί στην άλλη σαν τα κομματάκια ενός ντόμινο. Παρασύρεται, παλεύει σε έναν διαρκή αγώνα επιβίωσης, μην ορίζοντας τη μοίρα του… μέχρι που αυτή φέρνει στο δρόμο του μία περιπέτεια διαφορετική από τις άλλες, κι ο Αρσίκ καλείται να ωριμάσει και να μεταμορφωθεί, να πει «το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο Όχι» όπως έγραφε ο Καβάφης, και να αγωνιστεί για κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό του.

Ένας χαρακτήρας με φοβερή εξέλιξη, ανθρώπινος, με τον οποίο εγώ προσωπικά δέθηκα πολύ λόγω αυτής ακριβώς της ανεξέλεγκτης οργής που κρύβει μέσα του. Αυτής της οργής που βλασταίνει από την απομυθοποίηση της πραγματικότητας, αυτής της υπαρξιακής, ιερής Οργής που, διοχετευμένη στη σωστή κατεύθυνση, μετακινεί βουνά και αλλάζει κόσμους. Οι δευτερεύοντες χαρακτήρες είναι επίσης εξαιρετικοί, ο καθένας διακριτός και αξιομνημόνευτος. Όλα τα στοιχεία της πλοκής δένουν μεταξύ τους και για όλα υπάρχει ένας λόγος ύπαρξης και μία εξήγηση. Επιπλέον, η μουσική κατέχει έναν ιδιαίτερα ξεχωριστό ρόλο στο βιβλίο. Είναι κάτι ζωντανό και θεμελιώδες, σαν χαρακτήρας από μόνη της, μία δεύτερη γλώσσα αφήγησης. Δίχως λέξεις, δίχως ήχο καν μιας και μιλάμε για χαρτί και μελάνι, κι όμως, ο συγγραφέας κατορθώνει να σου πει μία «ιστορία μέσα στην ιστορία» μέσω της μουσικής, πράγμα μοναδικό και φοβερά εντυπωσιακό. Ένας χάρτινος πειρατικός θησαυρός 300 σελίδων και άπειρων συναισθημάτων και σκέψεων, που αξίζει κάθε ώρα που θα του αφιερώσετε.

Κάθε κακό σε αυτόν τον κόσμο ξεκινάει με μια ωραία μελωδία…

Η ποίηση είναι πρωτίστως μια βαθιά κι αυθεντική υπαρξιακή ανάγκη.

Αντρέας Αντωνίου

Δημήτρης Μπονόβας

Συνέντευξη Η όμορφη γραφή του, η ικανότητά του να πλέκει τη μυθολογία, ελληνική και βορειοευρωπαϊκή, με τα προσωπικά του βιώματα, και η αμεσότητά του, ήταν τα τρία χαρακτηριστικά που με τράβηξαν στον Ανδρέα Αντωνίου. Και αποφάσισα να τον “ανακρίνω” σήμερα, για να μπορέσω να γνωρίσω καλύτερα τον άνθρωπο που κρύβεται πίσω από αυτά, τον χαρακτήρα που δημιούργησε αυτό το έργο. Τι λέτε, πάμε να τον γνωρίσουμε μαζί;

Τι είναι εκείνο που σε ωθεί να γράφεις; Α.Α. : Η ποίηση είναι πρωτίστως μια βαθιά κι αυθεντική υπαρξιακή ανάγκη. Ο Ρίλκε έγραφε πως, για έναν ποιητή, το να σταματήσει να γράφει ισοδυναμεί με το να σταματήσει να αναπνέει. Μπορεί να ακούγεται αρκετά περιοριστικό, αλλά, στην τελική, αυτό που μας ωθεί να γράφουμε είναι η ίδια η Ποίηση. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για εσένα να καταφέρεις να “εκφράσεις” τη σκέψη σου πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί; Α.Α. : Υπάρχουν ποιήματα που γράφτηκαν σε μια ώρα, υπάρχουν ποιήματα που γράφτηκαν σε ένα μήνα. Το κάθε ποίημα θέλει τον δικό του χρόνο, έχει τις δικές του απαιτήσεις, την δική του ευκολία ή δυσκολία. Για να παραφράσω τον Τόλκιν, δεν δημιουργούμε εμείς τα ποιήματα, αλλά αφήνουμε τα ποιήματα να πραγματώσουν τον εαυτό τους, μέσω της πένας μας. Ποιες οι επιρροές σου; Α.Α. : Στα «Μάτια της Aelun» είχα γράψει το εξής: «Θεά Aelun σε ακολουθώ με του καιρού το ρεύμα/ κι έχω στο ταξίδι μου για σύντροφο πιστό/ εκείνο το παγκόσμιο και το αιώνιο πνεύμα/ που μ’ έκανε για δεύτερη φορά να σ’ εμπνευστώ». Πιστεύω – αν και δεν μπορώ να το εξηγήσω – πως υπάρχει ένα παγκόσμιο πνεύμα της ποίησης, το οποίο διαπνέει κάθε σπουδαίο λογοτεχνικό έργο, από τον Όμηρο και τον Βιργίλιο μέχρι τον Δάντη και τον Γκαίτε. Ακόμη και σήμερα μπορεί κανείς να το αισθανθεί στην

αστείρευτη φαντασία του Τόλκιν ή στη μοναδική δυναμική που αναπτύσσεται στα ποιήματα του Καββαδία. Αυτό το πνεύμα είναι οι επιρροές μου. Ποια θεματολογία κρατεί τον κυρίαρχο ρόλο στα έργα σου; Συναίσθημα ή λογική και γιατί; Α.Α. : Θα έλεγα πως το βασικότερο μοτίβο στην ποίησή μου είναι η αίσθηση της τραγικότητας και πώς αυτό εκφράζεται. Υπάρχει το νιτσεϊκό δίπολο τέχνηαλήθεια ή τέχνη-πραγματικότητα σε πολλά από αυτά. Ένα άλλο είναι το δίπολο πόνος-ομορφιά. Η αυθεντική ομορφιά προκαλεί ένα είδος πόνου, ο οποίος πόνος αναδύει ένα είδος ομορφιάς. Όπως θα έλεγε η Σούζαν Σόνταγκ, η τραγικότητα του καλλιτέχνη βρίσκεται στο γεγονός πως, επιδιώκοντας την ομορφιά, ταυτόχρονα επιδιώκει και την οδύνη του. Το ίδιο ισχύει και με το δίπολο «λογική ή συναίσθημα». Η λογική μπορεί να είναι τραγική, ακριβώς επειδή περιορίζει την εμπειρία του ανθρώπου σε αυτό που μπορεί να εξηγηθεί. Τραγικότητα μπορεί να έχει και το συναίσθημα, ειδικά για κάποιον που αγαπά «not wise but too well», για να θυμηθώ τους στίχους από τον Οθέλλο. Το ποίημα «Το Καράβι στην Ομίχλη» κλείνει «Τυφλώνει πες μου η ομορφιά – Σκοτώνει, δεν τυφλώνει» κι αυτή είναι η τραγικότητά μας. Πες μας λίγα λόγια για την ποιητική σου συλλογή “Andro I: Μύθοι και ιστορίες”. Πώς γεννήθηκε η ιδέα, ο τίτλος, τα ποιήματα; Α.Α. : Μετά την έκδοση της πρώτης έντυπης συλλογής μου «Ο Ποιητής και το Φεγγάρι», βρέθηκα σε ένα δίλημμα.

Αφενός ήθελα να γράψω κάτι πιο φιλόδοξο, κάτι μεγαλύτερο σε έκταση και νόημα, να προσθέσω και άλλα στοιχεία που δεν είχε η πρώτη συλλογή. Αφετέρου αντιλήφθηκα πως τα μεγάλα σε έκταση ποιήματα – όσο ευκολοδιάβαστα κι αν είναι την πρώτη φορά – είναι δύσκολο να ξαναδιαβαστούν. Η λύση ήταν να γράψω μια μεγαλύτερη ιστορία, η οποία θα χωριζόταν σε μικρότερα «κεφάλαια», για να διευκολύνω τον αναγνώστη. Έτσι, βασισμένος σε μοτίβα που είχα χρησιμοποιήσει και στο «Ο Ποιητής και το Φεγγάρι», γεννήθηκε η μαγιά της ιστορίας, μιας αγάπης ενός ξωτικού που ταξιδεύει σε μαγικούς τόπους (συμβολίζοντας την Τέχνη) και μιας κοπέλας που ζει τη ζωή της περιμένοντάς τον (συμβολίζοντας την Πραγματικότητα). Σε αυτά προστέθηκαν άλλα στοιχεία, όπως κάποιες πολιτικές νύξεις ή κάποιες άλλες λογοτεχνικές αναφορές (στον Πόε, στον λετρισμό, στον Γουίτμαν και άλλους). Όσο για το όνομα, πάγια αισθητική μου θέση είναι η εκ νέου στροφή στην ομορφιά της ποίησης, στη μαγεία του ρυθμού και της ομοιοκαταληξίας, στη διαχρονική γοητεία του φανταστικού.

AnDro σημαίνει «στροφή» στα κελτικά και οι «Μύθοι και Ιστορίες» αποτελούν το πρώτο βήμα σε αυτή την στροφή. “Κι αν ήταν ένα όνειρο ισχνό και φευγαλέο/Που μιαν ανάσα κράτησε τώρα κι έχει χαθεί/Κι αν το θυμάμαι που και που και σιωπηλά το κλαίω/ Πάλι μια νύχτα σαν αυτή, ξέρω θα ξαναρθεί”. Είναι η προσμονή μιας τέτοιας νύχτας, μιας τέτοιας στιγμής, που μας κρατά και μας πεισμώνει να συνεχίσουμε;

Α.Α. : Σίγουρα η προσμονή της επανάληψης – κι εδώ το ποίημα συναντά τον Κίρκεγκωρ – είναι μια πίστη που δίνει νόημα σε αυτό το πείσμα να συνεχίσουμε (ο Κίρκεγκωρ δίνει το παράδειγμα του Ιώβ που χάνει τα πάντα, αλλά μέσω της πίστης του ξανακερδίζει όσα έχασε). Εντούτοις, η ουσία αυτής της στροφής έγκειται τόσο στην τραγικότητά της, όσο και στην αισιοδοξία της. Τα όνειρα είναι φευγαλέα, ισχνά, εφήμερα. Η ανάμνησή τους, όταν ξυπνάμε, προκαλεί πόνο και θλίψη. Κι όμως, είναι η τραγικότητα του καλλιτέχνη να αγκαλιάζει αυτή τη θλίψη και να προσμένει την επανάληψή της, ακριβώς γιατί από μέσα της δημιουργείται η τέχνη.

έργο κρίνεται από το νόημά του ή το μήνυμα που θέλει να περάσει. Υπάρχουν πολλές καλές ιδέες που χαραμίζονται σε μετριότατα έργα, εξαιτίας της κακής ποιότητας γραφής. Αντιστοίχως, υπάρχουν πολλά τετριμμένα θέματα που αναζωογονούνται, και λαμβάνουν νέες προοπτικές, χάρη στη δεξιοτεχνία του καλλιτέχνη. Ο ίδιος ερωτικός πόνος εμπνέει και την Σαπφώ και τον Βερλαίν, όμως μπορεί κάποιος να διαπιστώσει πόσες μορφές μπορεί να πάρει αυτό το τετριμμένο θέμα. Αν γινόταν, θα έβαζα έξω από την πόρτα κάθε φιλολόγου και κριτικού τα λόγια του Μαλλαρμέ προς τον Ντεγκά: «τα ποιήματα δεν γράφονται με ιδέες, αλλά με λέξεις».

Ποιητής γεννιέσαι ή γίνεσαι; Α.Α. : Ο ποιητής είναι σαν το διαμάντι. Ακατέργαστο, μοιάζει με κοινή πέτρα. Την αξία του την δείχνει μόνο όταν υποστεί επεξεργασία, όταν δουλευτεί σκληρά. Όπως ο χρυσοχόος γυαλίζει το διαμάντι, έτσι κι ο ποιητής πρέπει να γυαλίζει τη δουλειά του. Από την άλλη, όσο και να γυαλίσεις ένα ζιρκόνιο, διαμάντι δεν θα γίνει ποτέ. Επομένως, στο λατινικό “nascuntur poetae, fiunt oratores” – “οι ποιητές γεννιούνται, οι ρήτορες γίνονται”, θα έλεγα πως όντως χρειάζεται ένα πηγαίο, αυθεντικό ταλέντο, αλλά αυτό το ταλέντο αν δε δουλευτεί μέσα από το διάβασμα και μέσα από το γράψιμο, απλώς πάει χαμένο.

Όλο και νέοι επίδοξοι καλλιτέχνες εμφανίζονται στον ορίζοντα. Αν έπρεπε να τους δώσεις μια συμβουλή, ποια θα ήταν; Α.Α. : Η αλήθεια είναι πως, ως νέος και επίδοξος καλλιτέχνης, δεν είμαι σε θέση να δίνω συμβουλές. Όμως, θα έλεγα το ίδιο πράγμα που λέω στον εαυτό μου και που όσο περισσότερο ασχολούμαι με την ποίηση, τόσο περισσότερο το διαπιστώνω: Πάντα υπάρχει κάτι ακόμη στην ποίηση για να ανακαλύψουμε, πάντα υπάρχει κάτι ακόμη για να το εκτιμήσουμε και να το αφήσουμε να μας μιλήσει. Ο πλούτος της ποίησης είναι ανεξάντλητος και ποτέ δεν γνωρίζει κανείς πόσο μπορεί να τον επηρεάσει ένας λογοτέχνης, που ίσως πριν λίγο καιρό να μη γνώριζε καν την ύπαρξή του.

Αν μπορούσες να αλλάξεις κάτι - στον τομέα της λογοτεχνίας - τι θα ήταν αυτό; Α.Α. : Την εσφαλμένη κατά τη γνώμη μου άποψη πως το καλό λογοτεχνικό

Τι να περιμένουμε από εσένα στο μέλλον;

Α.Α.: Ήδη υπάρχουν δύο έτοιμες ποιητικές συλλογές, «Ο Κύκλος των Προσωπογραφιών» και το «AnDro II – Πάνθεον», ενώ αυτή τη στιγμή εργάζομαι πάνω στο τρίτο μέρος της τριλογίας «AnDro III – Weltgeist». Ανδρέα, σε ευχαριστούμε πολύ για το χρόνο που μας διέθεσες και σου ευχόμαστε ολόψυχα κάθε επιτυχία στο έργο σου!!!

"Εξόριστα καλοκαίρια" είναι τα χαμόγελα που μας στέρησαν, που τα εξόρισαν μακριά μας άπονες εξουσίες που δεν συγχωρούν τους ασυμβίβαστους και τους αγωνιστές. Χαμόγελα που προσδοκούν κάποια στιγμή να επιστρέψουν στον τόπο τους, στους κήπους της καρδιάς μας. Αυτοί οι κήποι δεν θα υπήρχαν, αν δεν τους δρόσιζαν η αγάπη, η καλοσύνη και κυρίως η διαρκής θυσία των γονιών μας, των γονιών μου, του Σταμάτη και της Ασπασίας. Τους είμαι ευγνώμων και θα τους κρατάω βαθιά μέσα στην καρδιά και στη σκέψη μου όσο ζω. Ιωάννης Παπουτσάκης

Παρασκευή Παρίσση Οι Ονειρικές Αφηγήσεις είναι μια εμπνευσμένη συλλογή δεκαεπτά διηγημάτων, η οποία ξεπήδησε μέσα από τον αλλόκοτο κόσμο της ονειροφαντασίας. Είναι μία ανθολογία διηγημάτων στην οποία υπάρχει έντονη διακύμανση, όσον αφορά το περιεχόμενο, τον τρόπο γραφής και τις αισθητικές – υφολογικές επιλογές.

Κοινός παρονομαστής είναι οι ονει-ρικοί τόποι και η ασυνείδητη εισβολή του κόσμου του Μορφέα στον κόσμο των ηρώων. Με τις ονειρικές αφηγήσεις εγκαινιάστηκε μία συλλογή βιβλίων που φέρει την υπογραφή του The Weird Side Daily. Τι είναι όμως το The Weird Side Daily? Είναι μία ομάδα ανθρώπων με κοινά όνειρα, στόχους και ανησυχίες, που συμπορεύεται σε ένα μαγικό ταξίδι στον κόσμο της φαντασίας. Η ενασχόληση με τη συγγραφή και η θεά Τύχη – η οποία προνόησε έτσι ώστε να βρεθούν οι ιδρυτές του TWSD στο κατάλληλο μέρος τη σωστή στιγμή – ένωσε με ισχυρούς δεσμούς τα μέλη της ομάδας, τα οποία έκτοτε συμπορεύονται σε αυτό το μαγικό ταξίδι στον κόσμο της Φαντασίας. Η δραστηριότητα του TWSD είναι πολυσχιδής και κυμαίνεται από την αρθρογραφία (στο site https://weirdsides.com), μέχρι τη συγγραφή κάθε λογής λογοτεχνικών κειμένων, την έκδοση περιοδικού, την πραγματοποίηση συνεντεύξεων

την υποστήριξη μεγάλων και μικρών φεστιβάλ ή δρώμενων, τη διεξαγωγή ομιλιών κ.α. Η αγάπη τους για τη συγγραφή και η ανεξάντλητη προσπάθειά τους να αναδείξουν την εγχώρια λογοτεχνία της φαντασίας & του τρόμου, τους οδήγησε να υλοποιήσουν τον συγκεκριμένο λογοτεχνικό διαγωνισμό. Στον διαγωνισμό διακρίθηκαν 13 συγγραφείς, και τα διηγήματά τους προστέθηκαν στα τέσσερα διηγήματα των ιδρυτικών μελών! Οι Ονειρικές Αφηγήσεις είναι ένα άρτιο δομημένο έργο, που το διάβασα πολύ ευχάριστα και με συντρόφευε τα βράδια μου. Όλες οι ιστορίες έχουν τη φαντασία ως το ιδανικό μέσο εκφραστικότητας και αισθαντικότητας. Όλα τα όνειρα παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ψυχική εξέλιξη του κάθε ήρωα και οι ερμηνείες τους είναι πολυδιάστατες! Οι αναγνώστες θα αισθανθούν, και θα νιώσουν διαφορετικά ερεθίσματα από τις ονειρικές ιστορίες, αλλά σίγουρα θα υπάρχει μια κοινή ψυχολογική, συμβολική και θεολογική ερμηνεία. Τα όνειρα εκδηλώνονται μέσα από επιθυμίες, φόβους, λαχτάρες και σκέψεις. Πάντα πίστευα ότι στα όνειρα βλέπουμε πράγματα που θέλουμε πραγματικά, ταξιδεύουμε σε ονειρικές διαστάσεις, αισθανόμαστε όμορφα και παρακαλάμε να μην τελειώσει το όνειρο. Όμως υπάρχουν και όνειρα που είναι οιωνοί δυσάρεστων γεγονότων, ανίατων ασθενειών που μας επηρεάζουν όσο και να

μην θέλουμε να το αποδεχτούμε! Αν η ζωή είναι ένα θέατρο, έχετε σκεφτεί στα όνειρα τι θεατρικές παραστάσεις ανεβαίνουν; Διαβάζοντας τη συγκεκριμένη ανθολογία, θα γίνετε θεατής πολλών ονειρικών παραστάσεων… αλλά δεν γνωρίζω σε ποια θέση θα σας τοποθετήσει η ταξιθέτρια και από ποια οπτική γωνία θα βλέπετε την παράσταση! Είμαι σίγουρη ότι δεν θα φοβηθείτε, γιατί όλα τα κείμενα είναι γραμμένα απλά και δεν έχουν στόχο να σας τρομοκρατήσουν, αλλά να σας φανερώσουν ότι οι άνθρωποι ακροβατούν στον κόσμο των θεών και των θνητών, του φανταστικού και του ρεαλιστικού. Θα σας φανερώσουν την ύπαρξη ενός παράλληλου κόσμου και είναι στο χέρι σας να τον αποδεχτείτε ή όχι.

όλη την ημέρα, θεωρώντας ότι είναι κακός οιωνός και θέλουμε απεγνωσμένα να το πούμε κάπου για να ξαλαφρώσουμε. Προσωπικά έχω δει άσχημα όνειρα που πραγματοποιήθηκαν μετά από μέρες και στην αρχή αγριεύτηκα, αλλά βεβαίως συνέχισα να ζω, χωρίς να το κουβαλάω πάνω μου, γιατί δεν γινόταν διαφορετικά! Τα όνειρα είναι ήχος, μουσική που την ακούς και την ακολουθείς.

Τα όνειρα είναι πύλες του ψυχικού κόσμου του κάθε ανθρώπου. Το μυαλό είναι ένα πανίσχυρο όπλο, αρκεί να ξέρεις να το χρησιμοποιείς. Μερικοί άνθρωποι έχουν χάρισμα και ευτυχώς για εμάς εσύ είσαι ένας από αυτούς.

Τα όνειρα είναι ένα σωσίβιο για τους ανθρώπους που έχουν χάσει την ψυχή τους, γιατί μέσα από τα όνειρα έχουν την δυνατότητα να τη γαληνέψουν. Αν δε βρουν γαλήνη, τότε οι δαίμονες τα σκανδαλίζουν και τα κάνουν να αναρωτιούνται για την ίδια τους την ύπαρξη. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν χάσει αγαπημένα πρόσωπα και μέσα από τα όνειρα βρίσκονται κοντά τους, γιατί είναι ο μόνο τρόπος να είναι μαζί! Πολλές φορές τα όνειρα είναι μία διαίσθηση για κάτι συγκεκριμένο, μία εμμονή θα έλεγα, που σίγουρα θα σε επισκεφτεί και στο όνειρό σου!

Πολλές φορές αναρωτιέμαι αν τα όνειρα είναι μοναδικά, όπως και η κάθε οντότητα, ή μπορούμε να βλέπουμε κοινά όνειρα; Έχετε αναρωτηθεί ποτέ; Η ανάγνωση του βιβλίου με έβαλε σε σκέψεις και πολλές φορές με μπέρδεψε. Τόσοι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, τόσα όνειρα… Ναι! Είμαι πεπεισμένη ότι βλέπουμε κοινά όνειρα, γιατί έχουμε κοινά θέλω. Αν δούμε άσχημο όνειρο όμως, ξυπνάμε με ανησυχία και κουβαλάμε το όνειρό μας

Η ιδέα ότι η ανθρωπότητα βρίσκει τρόπους να επικοινωνεί με τους νεκρούς της, είναι ανακουφιστική για πολλούς ανθρώπους. Άραγε οι θρησκείες συμφωνούν με αυτό; Πολλές από τις μεγάλες θρησκείες του κόσμου διδάσκουν ότι η επικοινωνία με τους εκλιπόντες είναι κάτι το εφικτό. Οι άνθρωποι πίστευαν από παλιά ότι οι νεκροί μπορούν να καθοδηγήσουν τους ζωντανούς. Μια αρχαία έκφραση αυτής της πεποίθησης υπάρχει στην Οδύσσεια του Ομήρου. Ο μυθικός ήρωας του ποιητή, ο Οδυσσέας, λαχταρώντας ενα-

γωνίως να μάθει πώς θα κατάφερνε να γυρίσει στην πατρίδα του, την Ιθάκη, κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο για να συμβουλευτεί έναν νεκρό μάντη. Έχοντας την ελπίδα ότι θα πάρουν απάντηση από τους νεκρούς σε περίπλοκα ερωτήματα, πολλοί συμβουλεύονται μέντιουμ, κοιμούνται σε μνήματα των προγόνων τους ή κάνουν πνευματιστικές τελετές.Πολλά όνειρα είναι σκοτεινά, τρομακτικά, εφιαλτικά όπως η κόλαση!!

Η κόλαση είναι αιώνια και κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει, ακόμη και αν έχει περάσει όλα τα βασανιστήρια.

Οι εφιάλτες που ταλαιπωρούν αρκετούς ανθρώπους επιδρούν αρνητικά στην ποιότητα του ύπνου τους και συνδέονται με κάποια διαταραχή ύπνου, όπως ο νυχτερινός τρόμος. Οι τύψεις, οι φόβοι και οι ανησυχίες είναι καταλυτικοί παράγοντες για έναν εφιάλτη. Η ανάγνωση του βιβλίου με έκανε να ψάξω τι λέει η θρησκεία για τα όνειρα και για τους εφιάλτες. Όσον αφορά τα όνειρα, αναφέρει ότι είναι «Η κίνηση του νοός εν ακινησία σώματος». Όταν το σώμα ακινητοποιείται κατά τη διάρκεια του ύπνου, ο νους διαρκώς κινείται. Η κίνηση αυτή του νου συνιστά το όνειρο. Όταν τα όνειρα φέρνουν χαρμολύπη, συγκίνηση και δάκρυα, είναι

από τον Θεό. Όταν όμως αυτά δεν προσφέρουν συγκίνηση και μας κάνουν να απορούμε, τότε είναι από τον Σατανά, γιατί θέλει να μας πλανέψει. Πνεύματα, βρικόλακες, νεκροζώντανοι, κυριαρχούν στους εφιάλτες και σε τρομάζουν, σε κάνουν να πετιέσαι ιδρωμένος από το κρεβάτι και να κοιτάς σα χαμένος. Είσαι μέσα στο σκοτάδι… πρόκειται για το πρωτόλειο της σκοτεινής ύλης! Πόσες φορές έχουμε ακούσει δεισιδαιμονίες και τρομακτικές ιστορίες που, ενώ δεν δίνουμε σημασία φαινομενικά, τη νύχτα έρχονται στα όνειρά μας και μας τρομάζουν; Αξιοσημείωτο είναι ότι τις περισσότερες ιστορίες από αυτές τις ακούμε στα χωριά, και περνάνε προφορικά από γενιά σε γενιά. Σε όλους αρέσουν αυτές οι ιστορίες και τρομάζουν και γελάνε μέχρι να έρθει η ώρα του ύπνου!! Δεν μπορώ να φανταστώ ότι υπάρχουν άνθρωποι που δεν βλέπουν όνειρα, που δεν μπορούν να ταξιδέψουν με τη σκέψη τους σε μακρινούς ορίζοντες και να ξεφύγουν από την πραγματικότητα! Με τα ταξίδια, τα βιβλία και τα όνειρα, ταξιδεύουμε σε μαγεμένους τόπους και συμβάλουμε στην ομαλή ψυχική μας εξέλιξη. Είναι πραγματικά υπέροχο να ονειρευτείς αυτό που πραγματικά επιθυμείς. Έχετε αναρωτηθεί πόσα όνειρα βλέπει ο άνθρωπος καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του; Πόσες παραστάσεις, εικόνες, ήχους, τα οποία τα βλέπει και τα ακούει όσο είναι ξύπνιος, τα ξαναβλέπει και ενώ κοιμάται με διαφορετικό περιεχόμενο ίσως. Και όμως όλα αυτά τα όνειρα παραμένουν για την επιστήμη ένα μυστήριο.

Αν με ρωτήσετε ποια διηγήματα μου άρεσαν πιο πολύ, θα σας πω ότι όλα ήταν ωραία, αλλά αυτά που ξεχώρισα ήταν: Ο ναός των ξεχασμένων ονείρων, Τα τριζόνια, Το φλεγόμενο όνειρο, Το όνειρο ανατριχιαστικής νύχτας και Το όνειρο, γιατί με άγγιξαν πιο πολύ και ταίριαξαν στην ιδιοσυγκρασία μου. Το εξώφυλλο του βιβλίου είναι εξαιρετικό και είναι ο πίνακας «Spring scattering stars» του Αμερικανού καλλιτέχνη Edwin Howland Blashfield. Είναι πάρα πολύ όμορφος πίνακας και υπέροχη επιλογή για εξώφυλλο βιβλίου. Μια γυμνή γυναίκα να διασκορπίζει αστέρια σε όλο τον κόσμο, ενώ κάθεται σε ένα υγρό φεγγάρι.

Προσωπικά νιώθω τη νεράιδα να απλώνει την ονειρόσκονη πάνω στον μαγικό κόσμο των ονείρων, ενώ βρίσκεται πάνω στην ημισέληνο, όπως τα αστέρια τη νύχτα διασκορπίζονται πάνω στη Γη! Διαβάζοντας το βιβλίο, έχετε να κερδίσετε, εκτός από την αναγνωστική απόλαυση, ένα όμορφο ταξίδι στον κόσμο της ονειροφαντασίας, ενώ θα δείτε με διαφορετικό μάτι τα όνειρα πλέον. Η ανθολογία είναι μία πρωτότυπη ιδέα και σας προτρέπω να συνταξιδέψετε στους ονειρικούς τόπους του νου, μέσα από την πρώτη συλλογή του The Weird Side Tales.

Το σπουδαίο δεν είναι ν’ αλλάξουμε τη ζωή μας, ονειροπολώντας μιαν άλλη πιο ενδιαφέρουσα, αλλά να κάνουμε να λαλήσει τούτη η ζωή, όπως μας δόθηκε, την καθημερινή, την ταπεινή, την ανθρώπινη, όπου το καθετί που μπορούσε να γυρέψουμε πρέπει να υπάρχει. Γιώργος Σεφέρης

Namibia

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Θα ταξιδέψουμε στην Αφρική, για να δούμε έναν διαφορετικό προορισμό, που δεν μοιάζει με κανέναν από όσους σας έχουμε παρουσιάσει μέχρι τώρα. Θα βρεθούμε στη Ναμίμπια. Είναι η ξηρότερη χώρα στην Υποσαχάρια Αφρική. Έχει κατοικηθεί από τους Σαν, τους Νταμάρα και τους Νάμα. Γύρω στον 14ο αιώνα, στη χώρα έφτασαν οι Μπαντού. Οι ομάδες Μπαντού, μια από τις οποίες είναι γνωστή ως Οβάμπο, κυριαρχούν στον πληθυσμό της χώρας από τα τέλη του 19ου αιώνα. Η Ναμίμπια έχει πληθυσμό 2,5 εκατομμυρίων ατόμων και μια σταθερή πολυκομματική κοινοβουλευτική δημοκρατία.

Namibia Η γεωργία, η κτηνοτροφία, ο τουρισμός και τα ορυχεία – όπως τα ορυχεία διαμαντιού, ουρανίου, χρυσού, άργυ ρου και μεταλλευμάτων – σχηματίζουν τη βάση της οικονομίας της χώρας. Η ξηρή, μεγάλη έρημος Ναμίμπ κάνει τη Ναμίμπια μια από τις πιο αραιοκατοικημένες χώρες στον κόσμο.

Windhoek η πρωτεύσουσα

Το Εθνικό Πάρκο Ετόσα καλύπτει μια έκταση 22.270 τ.χλμ. και φιλοξενεί 145 είδη άγριας ζωής, μεταξύ των οποίων τσιτάχ, ύαινες, ζέβρες, λιοντάρια, καμηλοπαρδάλεις λεοπαρδάλεις, γκνου, αντιλόπες (όπως kudu και dikdik), είδη υπό εξαφάνιση όπως τον μαύρο ρινόκερο, καθώς και 340 είδη πουλιών. Εδώ βρίσκεται ένας απ’ τους μεγαλύτερους πληθυσμούς φλαμίνγκο στην Αφρική. Μεγάλο μέρος του πάρκου καλύπτεται από μια τεράστια αλυκή, μήκους 129 χλμ. και πλάτους 72 χλμ.,

Swakopmund

Skeleton coast

Cape Cross

Κάστρο Duwisib

Φυλή Hampa

Εθνική Πινακοθήκη

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Το βιβλίο της νέας συγγραφέως Εύας Κιτράκου «Στα θρανία της αγάπης», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πηγή.Το βιβλίο διαθέτει ένα πολύ όμορφο εξώφυλλο που προσκαλεί τον αναγνώστη να το διαβάσει. Η συγγραφέας, στον πρόλογό της, πληροφορεί τους αναγνώστες για την πρόθεσή της να αναζητήσει μέσα από το πρώτο της βιβλίο την αληθινή, άνευ όρων αγάπη. Ξεκίνησα την ανάγνωση με πολύ θετική διάθεση. Μετά από αρκετή ώρα και έχοντας διαβάσει έναν ικανοποιητικό αριθμό σελίδων, ένιωσα ότι η ιστορία που περιγράφει η συγγραφέας, μού είναι πολύ οικεία. Τα ονόματα των ηρώων μόνο αλλάζουν. Κάποια στιγμή, όλοι μας έχουμε ακούσει ή διαβάσει για οικονομικές δυσκολίες ζευγαριών, στερήσεις, θυσίες για να επιτευχθεί κάποιος στόχος, ασυμφωνία χαρακτήρων, απιστία, κλπ. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί η συγγραφέας απλή και λιτή. Οι καταστάσεις που περιγράφει, καθημερινές. Με τον Παναγιώτη, οι τσακωμοί είχαν για την ώρα σταματήσει και τη θέση τους είχε πάρει η ψυχική και συναισθηματική απομάκρυνση πια. Ο καθένας στη γωνίτσα του. Εκείνος στη τηλεόραση, στα φωτογραφικά και στα στερεοφωνικά του, εγώ στον υπολογιστή, τις περισσότερες φορές με την παρέα του Άγγελου. Όσο για το κρεβάτι;

Δυστυχώς δεν κατάφερε η συγγραφέας να με ταξιδέψει με το βιβλίο της. Αγαπώ τη λογοτεχνία. Μου έλειψε στο συγκεκριμένο βιβλίο η τέχνη του λόγου. Είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται εύκολα και γρήγορα χωρίς ιδιαίτερο κόπο από τους αναγνώστες. Φυσικά και αναγνωρίζω την έλλειψη εμπειρίας της κυρίας Κιτράκου στη συγγραφή, αφού το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί το πρώτο της συγγραφικό έργο. Μετά από χρόνια τι περίμενες μωρέ Μαριάννα; Πού ζεις πια εσύ; Όλοι οι γάμοι κάπως έτσι εξελίσσονται. Εσείς οι μοντέρνες γυναίκες τώρα δεν ξέρετε τι ζητάτε. Σας δίνουν το ένα, ζητάτε το άλλο. Δεν βγάζει άκρη κανείς μαζί σας. Εμείς οι παλιές δεν τα χαλάγαμε τα σπίτια έτσι, για ψύλλου πήδημα. Να το ξέρεις όμως, θα κατρακυλήσεις στον γκρεμό, αν αφήσεις τον Παναγιώτη. Ελπίζω το επόμενο βιβλίο της συγγραφέως να είναι μια ευχάριστη έκπληξη για μένα.

Γιώργος Ζορμπάς

Δημήτρης Μπουζάρας

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Διάβασα τον Κώδικα της Δημιουργίας και επικοινώνησα με τον μυστηριώδη συγγραφέα “Γιώργο Ζορμπά”. Το πρώτο του βιβλίο «Ο Κώδικας της δημιουργίας» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Anubis, έγινε bestseller μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα και ήδη βρίσκεται στη δεύτερη έκδοσή του.

Πρώτη σας συγγραφική απόπειρα ένα θρίλερ συνωμοσίας, μια τετραλογία με τίτλο «Ο Κώδικάς της Δημιουργίας», βιβλίο πρώτο «Ο Γολγοθάς της Εύας», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Anubis. Πολύ δύσκολη πρώτη προσπάθεια και δύσκολος ο στόχος που θέσατε. Βάζετε γενικά υψηλούς στόχους στη ζωή σας; Γιατί επιλέξατε ως πρώτη σας προσπάθεια ένα θρίλερ συνωμοσίας, τι σας συναρπάζει σε αυτό; Πώς ήρθε η ιδέα για το θέμα του βιβλίου; Γ.Ζ. Βάζω πάντα ψηλούς στόχους. Με συναρπάζει η πρόκληση, η φαγούρα που νιώθεις όταν αιωρείσαι ανάμεσα στο

φόβο της αποτυχίας και το όνειρο της επιτυχίας. Ακόμη περισσότερο, η έξαψη όταν κάνεις το πρώτο βήμα προς το άγνωστο.Δεν υπήρξε κάποια στιγμή ηθελημένης απόφασης για την κατηγορία που θα έγραφα. Η φαντασία μου αποφάσισε. Η έμπνευση ήρθε με περίεργο, σχεδόν καταναγκαστικό τρόπο. Ξέρεις τη στιγμή πριν σε πιάσει ο ύπνος, που το μυαλό ανοίγει και φαντάζεται μισότρελα πράγματα. Για ένα μεγάλο διάστημα, κάθε βράδυ, τις στιγμές αυτές, το μυαλό μου κλωθογύριζε εικόνες και καταστάσεις που συνδυάστηκαν και δημιούργησαν

τον Κώδικα της Δημιουργίας. Έπλαθε σενάρια και δε με άφηνε να κοιμηθώ – συχνά ξυπνούσα για τα καλά και τα σκεφτόμουν ώρες. Μετά από περίπου έξι μήνες αγρύπνιας (λόγω ατίθασης φαντασίας), μία βραδιά πριν κοιμηθώ, σκέφτηκα: «Δε γράφω μερικά από αυτά που φαντάζομαι; Πλάκα θα είχε να γινόταν κάποτε ένα βιβλίο». Έτσι ξεκίνησε ο Κώδικας της Δημιουργίας.

πολλή, σκληρή δουλειά είναι απαραίτητη.

Πώς καταφέρατε, παρά το μεγάλο όγκο του (632 σελίδες), να είναι τόσο έντονο και καθηλωτικό, να μην κουράζει και να γίνεται εθιστικό για τον αναγνώστη; Δουλειά ή ταλέντο; Γ.Ζ. Πρώτα απ’ όλα, ευχαριστώ για το σχόλιο. Η αλήθεια είναι ότι δούλεψα πολύ σκληρά γι’ αυτό. Μελέτησα δεκάδες βιβλία μεγάλων συγγραφέων. Είδα δεκάδες κορυφαίες ταινίες. Εντόπισα τις πιο καθηλωτικές στιγμές και τις αποδόμησα για να καταλάβω τα συστατικά τους. Τι είναι αυτό που εξάπτει το μυαλό και δημιουργεί αγωνία; Ποιες στιγμές κρατάμε την ανάσα μας; Ποιες στιγμές νιώθουμε αγαλλίαση; Τι μας δένει σ’ ένα βιβλίο και μας κάνει να θέλουμε να γυρίσουμε σπίτι να διαβάσουμε τη συνέχεια; Υπάρχουν πολλοί τρόποι και πολλές απαντήσεις. Χρησιμοποίησα τα διδάγματα αυτά στον Κώδικα της Δημιουργίας. Στόχος μου ήταν να γίνεται πάντα κάτι στο βιβλίο, να μην υπάρχουν σελίδες για γέμισμα, να ψάχνεται ο αναγνώστης και να ρωτάει: «Τι γίνεται μετά;» Αν το βρίσκεις καθηλωτικό κι εθιστικό, αποστολή εξετελέσθη! Για το ταλέντο δεν μπορώ να μιλήσω εγώ. Ίσως. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η

Ποια ερωτήματα βάλατε στον εαυτό σας τη στιγμή που το βιβλίο έφυγε ανεπιστρεπτί από τα χέρια σας; Απαντήθηκαν; Γ.Ζ. Ένα ερώτημα: Τι θα πουν οι αναγνώστες. Θα τους αρέσει ο Κώδικας της Δημιουργίας; Θα νιώσουν ότι άξιζε το χρόνο και την επένδυσή τους; Μέχρι τώρα έχω λάβει εκατοντάδες θετικά σχόλια και κριτικές. Έχουν ξεπεράσει τις προσδοκίες μου. Τα διαβάζω και φτιάχνομαι. Κάθε φορά που ένας άγνωστος άνθρωπος επικοινωνεί μαζί μου και μου λέει ότι ενθουσιάστηκε με τον Κώδικα της Δημιουργίας, πετάω στα σύννεφα και παίρνω κουράγιο για τη συνέχεια.

Τι είδους σχέση έχετε με τις θετικές επιστήμες; Γ.Ζ. Έχω σπουδάσει θετικές επιστήμες κι επιπλέον διαβάζω πάρα πολύ – ειδικά για αστροφυσική και τεχνολογία. Υπαίτιος ο Καρλ Σαγκάν και η εκπομπή “COSMOS” η οποία με είχε συγκλονίσει όταν ήμουν πολύ μικρός.

Τι είδους έρευνα (ενδεχομένως) χρειάσθηκε για τη συγγραφή του βιβλίου; Γ.Ζ. Ο Κώδικας της Δημιουργίας απαίτησε πάνω από χίλιες ώρες έρευνας. Επιτόπου επίσκεψη σε πολλές χώρες που διαδραματίζεται το βιβλίο (π.χ. Αίγυπτος, Αυστρία, Μ. Βρετανία, Δυτική Ακτή ΗΠΑ, Νέα Υόρκη, κλπ, κλπ), έρευνα από το internet για μέρη στα οποία το ταξίδι ήταν αδύνατο (π.χ. Συρία), επιστημονική έρευνα με ανάγνωση συγγραμμάτων φυσικής, ιατρικής,

τεχνολογίας κλπ. Κι ακόμη, έρευνα για τη θρησκεία, την ιστορία και τα ήθη και τα έθιμα των λαών και των πολιτισμών που περιγράφω.

υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι με μεγάλο ταλέντο - ίσως κορυφαίο – απλά δεν έχουν αναγκάσει τον εαυτό τους να δουλέψει.

Υπήρξε κάποιο σημείο, χαρακτήρας, που σας δυσκόλεψε στη διαδικασία της συγγραφής και ποιο/ποιος ήταν; Γ.Ζ. Η μικρή Εύα. Η προσομοίωση του ψυχισμού ενός εξαιρετικά γενναίου, οκτάχρονου κοριτσιού που έχει δεχτεί καταστροφικά πλήγματα από τη μοίρα. Έπρεπε να θυμηθώ πώς νιώθει ένα παιδί σ’ αυτές τις ηλικίες (έκανα επί τούτου παρέα με δύο ανιψιές μου σ’ αυτήν την ηλικία) – και το πιο δύσκολο, να φανταστώ πώς θα αντιδράσει σε παρόμοια τραυματικά γεγονότα.

Τι εξυπηρετεί η χρήση του ψευδωνύμου για ένα συγγραφέα; Για ποιους λόγους την επιλέξατε; Γ.Ζ. Η ανωνυμία δημιουργεί αρκετά προβλήματα. Δεν μπορώ να γνωρίσω από κοντά τους αναγνώστες μου και τους φίλους μου από τα Social Media. Ούτε να κάνω παρουσιάσεις του βιβλίου. Την αποφάσισα για δύο λόγους. Πρώτα απ’ όλα, για να παραμείνει το ενδιαφέρον στο περιεχόμενο του βιβλίου και να μην μετατοπιστεί στον συγγραφέα. Κατά δεύτερο, το περιεχόμενο του Κώδικα της Δημιουργίας είναι τολμηρό. Περίμενα ότι θα δημιουργήσει αντιδράσεις από κάποιους ακραίους κύκλους (και πράγματι έτσι έγινε). Ήθελα λοιπόν να τις αποφύγω και να μην τους επιτρέψω να επηρεάσουν την καθημερινότητά μου, ούτε την ήδη πολύπλοκη σταδιοδρομία μου.

Γιατί αποφασίζει κανείς να γίνει συγγραφέας; Ποια η διαφορά εκείνου που γίνεται τελικά συγγραφέας και εκείνου που δεν γίνεται; Γ.Ζ. Όπως σου είπα, στην περίπτωσή μου δεν υπήρχε συνειδητή απόφαση. Δέχτηκα μία πιεστική επίθεση της φαντασίας μου κι αποφάσισα να γράψω μερικές σελίδες. Τις μοιράστηκα με την αδερφή μου και μία φίλη της και μέσα σε δύο ώρες με πήραν τηλέφωνο επιμένοντας να μάθουν τι γίνεται παρακάτω! Έτσι, σελίδα – σελίδα μπήκα στο λούκι. Αυτό που δεν ήξερα στην αρχή, είναι πόσο σκληρή δουλειά απαιτεί ένα βιβλίο. Χιλιάδες ώρες. Αν το ήξερα, ίσως να μην είχα ξεκινήσει. Αυτό είναι που κάνει τη διαφορά – η δουλειά και η επιμονή. Στρώνεσαι να δουλέψεις, αναγκάζεις τον εαυτό σου να καθίσει στην καρέκλα, πριν να έχεις έμπνευση. Αυτή έρχεται μετά. Δεν είναι το ταλέντο. Υποπτεύομαι ότι

Ποια έργα αποτέλεσαν τα πρώτα σοβαρά σας αναγνώσματα; Τι είναι αυτό που ψάχνετε στη λογοτεχνία; Γ.Ζ. Πολλά. Διαβάζω σχεδόν ό,τι πέσει στα χέρια μου. Κάποια βιβλία που ξεπήδησαν στο μυαλό μου μόλις διάβασα την ερώτηση: «Μάρτιν Ήντεν» του Τζακ Λόντον, «Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων» του Ντοστογιέφσκι, «Τα Σταφύλια της Οργής» του Στάινμπεκ, «Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών» του Τόλκιν και το «The Game of Thrones» του Τζορτζ Ρ.Ρ. Μάρτιν. Στη λογοτεχνία αναζητώ δυνατά μηνύ-

ματα, τόλμη, ανατροπές και στιγμές που θα με συνταράξουν, στιγμές που θα σφραγιστούν στο μυαλό μου και θα επανέρχονται στην επιφάνεια σε ανύποπτες στιγμές. Επίσης, σκέψεις και νοητική πρόκληση που θα με μάθουν κάτι καινούργιο ή θα αλλάξουν τη δική μου σκέψη για πάντα. Ένα υπερόπλο που αρχικά έγινε με αγνούς σκοπούς, συμβολίζει όμως τη δύναμη, την ανωτερότητα κάποιων έναντι κάποιων άλλων, την εξουσία, την ισχύ, τη στρατιωτική υπεροπλία, την αλαζονεία, τη ματαιοδοξία, τον πόλεμο, το σκοτάδι, το θάνατο. Από την άλλη, ένα παιδικό πρόσωπο, το πρόσωπο της μικρής Εύας, συμβολίζει την αθωότητα, την αγάπη, την ελπίδα, την τρυφερότητα, το χαμόγελο, την αισιοδοξία, το φως, την ειρήνη, τη ζωή. Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε να επιλέξετε τη μικρή Εύα ως έναν από τους χαρακτήρες του βιβλίου; Γ.Ζ. Ήδη το περιέγραψες πολύ καλά! Αυτή ακριβώς η αντίθεση. Και μία σκέψη. Οι αποφάσεις και τα παιχνίδια των ισχυρών, ακόμη κι αυτές που έχουν καλό σκοπό, τελικά έχουν πραγματικό αντίκτυπο σε αληθινούς ανθρώπους και συχνά σε μικρά ανυπεράσπιστα παιδιά. Όλα αυτά τα παιδιά συμβολίζει η Εύα. Αυτά τα παιδιά πρέπει να σκέφτεται κανείς, γιατί ο σκοπός δεν αγιάζει πάντα τα μέσα. Και στη θέση της Εύας, θα μπορούσε πάντα να είναι το παιδί το δικό μας. Παύει να είναι αόριστο… Συνωμοσίες, δολοπλοκίες, δολοφονίες, παράπλευρες απώλειες, χρήμα, εξουσία, έρωτας, καλό, κακό, τύχη,

καθήκον, ηθική, ανηθικότητα, όλα στο κουβάρι της ζωής. Ποιοι είναι τελικά οι καλοί και ποιοι οι κακοί; Εμείς ή οι άλλοι; Θεωρείτε πως η θυσία των αθώων θα σταματήσει κάποτε, ή μήπως το «κόκκινο ποτάμι» θα πρέπει να ρέει ώστε να τροφοδοτεί την ατμομηχανή του πολιτισμού; Γ.Ζ. Μήπως τελικά όλοι έχουμε μέσα μας και το καλό και το κακό; Και την τελική διαφορά θα την κάνουν οι λίγες κρίσιμες στιγμές που θα πρέπει να διαλέξουμε όπως ο Ηρακλής ποιον δρόμο θα πάρουμε; Το μόνο βέβαιο είναι ότι η καλοσύνη και η κακία δεν έχουν πατρίδα, ράτσα, φύλο ή επάγγελμα. Υπάρχουν παντού. Και είναι οι προσωπικές αποφάσεις που κάνουν τη διαφορά. Ποιο το μεγαλύτερο ελάττωμα του ανθρώπου; Θεωρείτε πως έχετε ελαττώματα; Πείτε μου ένα. Γ.Ζ. Δεν ξέρω το μεγαλύτερο ελάττωμα του ανθρώπου. Εξαρτάται, φαντάζομαι, και από το μέγεθός του. Όμως μία σκηνή έρχεται στο μυαλό μου: Οι σκηνές που οι Ναζί οδηγούσαν στους θαλάμους αερίων οικογένειες ολόκληρες, γονείς μαζί με τα παιδιά τους. Αυτή η ψυχρή, μαζική δολοφονία είναι στο μυαλό μου η προσωποποίηση του υπέρτατου κακού. Και βέβαια έχω ελαττώματα! Πολλά! Ευτυχώς όχι στην κατηγορία των προηγούμενων θηριωδιών. Είμαι ανυπόμονος και συχνά υπερβολικά ευθύς με τους άλλους – σε βαθμό που άθελά μου μπορώ να τους πληγώσω. Κι ακόμη… Είμαι ίσως μονομανής. Αν κολλήσω σε κάτι (όπως το γράψιμο για παράδειγμα) θα τα δώσω όλα για να το ολοκληρώσω – είμαι ικανός να ξενυχτήσω μέρες και .

νύχτες στη σειρά για να το ολοκληρώσω. Ποια είναι η κινητήριος δύναμη του κόσμου; Πού βρίσκεται ο παράδεισος; Γ.Ζ. Προσωπική γνώμη: Τα πάθη των ανθρώπων. Καλά και κακά! Η δίψα για μεγαλείο. Η μάχη του καλού με το κακό και η απόφαση να θυσιαστείς για πράγματα μεγαλύτερα από εσένα. Αυτά κινούν τον κόσμο. Ο παράδεισος; Για μένα πάλι… Σε μερικές μοναδικές στιγμές. Στη γέννηση του παιδιού σου. Στο κλάμα και το γέλιο του, στη στιγμή που θα περπατήσει… Στο γέλιο και στην έμπνευση. Στην έκλαμψη όταν καταλαβαίνεις πώς λειτουργεί ο κόσμος, ή όταν εκπληρώνεις το όνειρό σου. Σε αξέχαστες στιγμές πάθους… Όταν κάνεις έρωτα με το άλλο σου μισό ή με την συναρπαστική περιπέτεια της μιας βραδιάς (αυτό για κάποιους είναι κόλαση!) Αν υποθέσουμε πως όλες οι θεωρίες συνωμοσίας που κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί έχουν μια ισχυρή βάση αλήθειας, για ποια από αυτές θα θέλατε να μάθετε όλες τις λεπτομέρειες και για ποιο λόγο; Γ.Ζ. Να πω την αλήθεια, δεν πιστεύω στις συνηθισμένες θεωρίες συνωμοσίας. Πιστεύω σ’ αυτές που έχουν αποδειχτεί από την ιστορία (π.χ. συμφωνία Γερμανίας-ΕΣΣΔ πριν τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο ή στην παρακολούθηση από την NSA). Πιστεύω ακόμη ότι υπάρχουν συνωμοσίες τις οποίες ποτέ δε θα γνωρίσουμε επειδή ακριβώς είναι πετυχημένες. Αυτό που ειλικρινά θα ήθελα να μάθω είναι αν υπάρχει κάποιος που υποστήριξε εσκεμμένα το αντιεμβολιαστικό κίνημα. Αυτή η τρελή εκστρατεία, που θέτει

σε κίνδυνο εκατομμύρια παιδάκια, είναι απλά αποτέλεσμα άγνοιας και έλλειψης μόρφωσης ή υπάρχει πίσω από αυτήν κάποιο οργανωμένο συμφέρον; Με ενδιαφέρει το θέμα ακριβώς γιατί είναι εγκληματικό, και γιατί η άρνηση του εμβολιασμού θέτει σε κίνδυνο τα ίδια μας τα παιδιά. Αν ποτέ η ανθρωπότητα φτάσει στο σημείο να ανακαλύψει τα μυστήρια του σύμπαντος στο σύνολό τους, θεωρείτε πως θα είναι το τέλος ή μήπως η αρχή; Γ.Ζ. Ειλικρινά δεν ξέρω. Ελπίζω να μη γίνει σύντομα, γιατί σίγουρα, σήμερα δεν είμαστε έτοιμοι. Εκ του αποτελέσματος, άξιζε τον κόπο το ξενύχτι; Τα σχέδιά σας για το μέλλον; Γ.Ζ. Ναι. Άξιζε. Ανταμείφθηκα πολλές φορές. Η πρώτη, όταν κράτησα για πρώτη φορά τον Κώδικα της Δημιουργίας στα χέρια μου. Πολύ μεγάλη στιγμή – δε θα την ξεχάσω ποτέ. Η δεύτερη όταν τον είδα προβεβλημένο στα Public. Κι ακολούθησαν εκατοντάδες στιγμές – κάθε μήνυμα, κάθε κριτική από τους αναγνώστες με οδηγεί στον παράδεισο. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανταμοιβή. Άγνωστοι άνθρωποι μέχρι χθες, κάνουν τον κόπο να επικοινωνήσουν μαζί μου για να μου πουν ότι ξετρελάθηκαν με το βιβλίο κι ότι ανυπομονούν για τη συνέχεια. Αυτό ξεπληρώνει τα παλιά ξενύχτια και τροφοδοτεί τα επόμενα! Έχω τρία ακόμη έργα στα σκαριά. Ημιτελή γιατί τώρα δουλεύω στην ολοκλήρωση του 2ου τόμου του Κώδικα της Δημιουργίας. Το όνομά του: «Η Πτώση του Αδάμ». Λίγες διορθώσεις θέλει ακόμη…

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Το βιβλίο της συγγραφέως Ιωάννας Μπαμπέτα «Τα ευχαριστώ ενός ιππότη» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε εικονογράφηση της Αιμιλίας Κονταίου. Απευθύνεται σε ηλικίες 4+. Ήρωας του βιβλίου ο Αρθούρος, ένα μικρό αγόρι που θέλει να γίνει ιππότης. Κουβαλά πάντα μαζί του ένα ξύλινο σπαθί. Στην παιδική χαρά που πηγαίνει με τη μαμά και την αδελφή του, η φαντασία του καλπάζει καθώς παίζει μόνος του. Το δέντρο μεταμορφώνεται σε πύργο, τα παιδιά που αναρριχώνται στα σχοινιά γίνονται γενναίοι ιππότες, τα κάγκελα της παιδικής χαράς μεταμορφώνονται σε κάγκελα του κάστρου. Έχει βρει έναν δικό του τρόπο να παίζει. Μέχρι που βλέπει ένα μικρό κορίτσι που δυσκολεύεται να κάνει κούνια, και αποφασίζει να της προσφέρει τις υπηρεσίες του, ως γνήσιος ιππότης που είναι. Μα ο Αρθούρος δε σταματά εκεί. Σαν ιππότης, έχει πολλή δουλειά. Η Ιωάννα Μπαμπέτα έγραψε μια όμορφη, γλυκιά και τρυφερή ιστορία που αναφέρεται στην ευγένεια. Μια αρετή που δυστυχώς έχει γίνει δυσεύρετη στις μέρες μας. Η συγγραφέας, μέσα από τον ήρωά της, δείχνει στα παιδιά πως με την ευγένεια, την καλοσύνη, μπορούμε να έχουμε καλύτερες σχέσεις με τους γύρω μας, κάνοντας καλύτερο και τον κόσμο που ζούμε.

Και η παιδική χαρά γέμισε ιππότες που πηδούσαν για να ξεφύγουν από κροκόδειλους, ιππότες που σκαρφάλωναν για να σώσουν τις πριγκίπισσες, ιππότες που έτρεχαν για να γλιτώσουν από τους εχθρούς. Οι ιππότες εκείνη τη μέρα στην παιδική χαρά ήταν πολλοί. Ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί παρέα με τα παιδιά μας. Στο βιβλίο υπάρχει κι ένας οδηγός για τους γονείς, με θέματα που παρουσιάστηκαν στο βιβλίο, καθώς και ασκήσεις που θα βοηθήσουν τα παιδιά να κατανοήσουν την έννοια της ευγένειας και της συνεργασίας.

Μαρία Κίτσου

Αγγελίνα Παπαθανασίου Η ηθοποιός Μαρία Κίτσου πρωταγωνιστεί στη νέα τηλεοπτική σειρά του Antenna «Άγριες Μέλισσες». Δεν είναι όμως η πρώτη της τηλεοπτική εμφάνιση. Εμφανίστηκε στην τηλεόραση στη σειρά «Καρυωτάκης», ενσαρκώνοντας την ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη. Η ηθοποιός είναι απόφοιτη της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου. Το 2012 κατέκτησε το βραβείο Μελίνα Μερκούρη για την ερμηνεία της στο θεατρικό έργο «Ορφανά» του Ντένις Κέλι στο θέατρο του Νέου Κόσμου. Για το ίδιο βραβείο ήταν υποψήφια και το 2008, για την ερμηνεία της στην παράσταση «Στον Βυθό» του Μ. Γκόρκι. Στη νέα σειρά του Antenna, η ηθοποιός ενσαρκώνει την Ελένη, μία από τις τρεις αδελφές που βάφουν τα χέρια τους με αίμα, σκοτώνοντας τον Σέργιο Σεβαστό.

Δημήτρης Μπονόβας

Μια ποιητική που αξίζει όχι ένα, αλλά πολλά αναγνώσματα. Μια ποιητική που, για εμάς τους λάτρεις του μέτρου και της ομοιοκαταληξίας (που τη χρησιμοποιεί σχεδόν σε όλες της τις παραλλαγές, πράγμα αξιοσημείωτο), παίρνει άριστα. Μια ποιητική την οποία φαίνεται ότι ο συγγραφέας της μόχθησε πολύ για να γράψει. Ξενύχτησε, έγραψε, έσβησε, ξανάγραψε. Ένα έργο στο οποίο κυριαρχεί η λυρικότητα. Οι ιστορίες του μπλέκουν το αρχαιοελληνικό στοιχείο με τη βορειοευρωπαϊκή κουλτούρα, τον Όλυμπο με την Ουαλία, τους κίονες με τα ξίφη. Και τα μπλέκουν με έναν άκρως φυσικό και μελετημένο τρόπο, χωρίς βιασύνη. Αργά και σταθερά. Επιβλητικά… Ακόμα και στα σημεία που μπορεί να φαίνεται απλό, έχει τόση ουσία στα νοήματά του, που σε συναρπάζει.

Σ’ ένα ταξίδι μακρινό βρίσκεται η γιατρειάΤον πόνο που με έδεσε σφιχτά, ν’αφήσω πίσωΝα φύγω όσο γίνεται όλο πιο μακριάΝα σ’αρνηθώ κι απ’την αρχή να σε ξαναγαπήσω.

Δεν είναι απλή υπόθεση ετούτο το παιχνίδι Με αίμα και ψυχή η Τέχνη πληρωμένη Και το μεγάλο αντίτιμο, λίγοι το ξέρουν ήδη:Αυτός που ζει χίλιες φορές, χίλιες φορές πεθαίνει.

Με λέξεις και εκφράσεις απτές και καθημερινές, καταφέρνει να παραδώσει έννοιες βαθιές, δυσπρόσιτες. Και αυτό θα έπρεπε να είναι το ζητούμενο κάθε ποιητή, κάθε καλλιτέχνη. Ένα βιβλίο που δεν πρέπει να λείπει από τη βιβλιοθήκη σας. Ένα βιβλίο που θα κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον σας. “Andro I – Μύθοι και ιστορίες”…

Αρετή Καράμπελα

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Συνέντευξη Κυρία Καράμπελα, σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Πριν ξεκινήσω με τις ερωτήσεις, θα ήθελα να σας συγχαρώ για το βιβλίο σας «Μαμά, πού είσαι;». Με κέρδισε από την πρώτη σελίδα. Κείμενο και εικονογράφηση συνθέτουν μια εξαιρετική δημιουργία. Ποια ήταν η αφορμή για να γεννηθεί αυτή η ιστορία; A.K. Ευχαριστώ, κυρία Παπαθανασίου, για την ευκαιρία που μου δίνετε να μιλήσω μαζί σας για το βιβλίο μου «Μαμά πού είσαι;».Ένα θέμα που καίει και δεν το κοιτάζουν οι εκδότες και οι συγγραφείς κατά πρόσωπο. Μιλάνε για το θάνατο του παππού ή της γιαγιάς και όχι για το θάνατο της μητέρας. Αναφέρεστε στη μητρική απώλεια. Δύσκολο και ευαίσθητο θέμα. Σας φόβισε, σας δυσκόλεψε το θέμα που πραγματεύεστε; A.K. Ακριβώς το αντίθετο. Προέκυψε αβίαστα, χωρίς δεύτερες σκέψεις. Ίσως με βοήθησε η πρωτοπρόσωπη αφήγηση. Δεν ξέρω γιατί, αλλά ταυτίστηκα με την ηρωίδα και την ακολούθησα στην εξομολόγησή της για τα στάδια του πένθους που περνάει. Τα συναισθήματα σωματοποιούνται, γί-

νονται πράξεις που λυτρώνουν. Στα παιδιά μπορούμε να τα πούμε όλα με τον κατάλληλο τρόπο. Εξαιρετική είναι και η εικονογράφηση της Ιταλίδας Daniela Iride Murgia. Κάποιες εικόνες μοιάζουν με πίνακες ζωγραφικής. Πώς προέκυψε η συνεργασία με την εικονογράφο; A.K. Η εικονογράφος ήταν μια σοφή επιλογή της εκδότριάς μου, Κατερίνας Καρατζά, που αναζήτησε ιδέες και τις βρήκε στη Μπολόνια. Οι εικόνες της Murgia με ενθουσίασαν από την πρώτη στιγμή. Δεν είναι πολλές, διαθέτουν όμως, εκτός από την εικαστική τους αρτιότητα, το προσόν της ελεύθερης συνομιλίας με το κείμενο. Το ερμηνεύουν δηλαδή με τον δικό τους τρόπο. Το παιδικό βιβλίο δεν είναι το πρώτο σας πεζογραφικό έργο. Προηγήθηκε η συλλογή διηγημάτων σας με τίτλο «Μελανά όπως τα μούρα» από τις εκδόσεις Θράκα. Ένα βιβλίο που έχει λάβει πολύ θετικές κριτικές, ενώ ήταν υποψήφιο για τα Λογοτεχνικά Βραβεία του Αναγνώστη 2019. Θέλετε να μας μιλήσετε λίγο για το πρώτο

σας βιβλίο; A.Κ. Αυτό είναι αλήθεια. Ενώ ξεκίνησα, χρόνια πριν, με την παιδική λογοτεχνία, όψιμα, με συνεπήρε και η λογοτεχνία ενηλίκων, αν και δεν συμφωνώ με τους όρους. Υπάρχουν κείμενα λογοτεχνικά, άλλοτε επιδραστικά και άλλοτε όχι. Αφήνουμε φυσικά εκτός κάδρου την παραλογοτεχνία. Είμαι πραγματικά πολύ χαρούμενη για την ανταπόκριση που εί-χε η συλλογή διηγημάτων μου, «Μελανά όπως τα μούρα», εκδ. Θράκα, Νοέμβριος 2018. Είναι ένα βιβλίο με σύντομες ιστορίες απώλειας, έρωτα και θανάτου, που ενίοτε εφάπτονται με το εξωλογικό. Η συγγραφή ήρθε στη ζωή σας αβίαστα; Τι ρόλο παίζει στη ζωή σας; Α.Κ. Οι ιστορίες των ανθρώπων ήταν αυτές που με ενδιέφεραν από πολύ μικρή, κυρίως οι εικονογραφημένες, στα βιβλία και το σινεμά. Αργότερα με απασχόλησε και ο τρόπος που θα τις πω. Ύστερα έρχονται οι εμμονές, οι φόβοι, τα βιώματα και γίνεσαι σιγά σιγά αναγνώστης του εαυτού σου, διαισθάνεσαι τα όρια, τα λάθη, την ξεχωριστή ζωή του

κειμένου και της γλώσσας. Η συγγραφή είναι ένα στοίχημα που σε κρατάει ζωντανό. Αυτή την περίοδο υπάρχουν νέοι ήρωες που σας βασανίζουν γλυκά και περιμένουν να πάρουν σάρκα και οστά; Α.Κ. Πάντα υπάρχουν ιστορίες και ήρωες που με απασχολούν. Χρειάζεται όμως πολλή δουλειά για να μετουσιω-θούν σε λογοτεχνία. Η ζωή, εξάλλου, ξεπερνά κατά πολύ τη μυθοπλασία. Όλοι ανεξαιρέτως διαθέτουμε απίστευτες συλλογές ιστοριών. Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη, θα θέλατε να πείτε κάτι στους αναγνώστες μας; Α.Κ. Να επαναλάβω το σλόγκαν του Βαγγέλη Ηλιόπουλου, ο θησαυρός είναι τα βιβλία, τα βιβλία είναι ο θησαυρός. Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σας και σας εύχομαι καλή δημιουργική συνέχεια. Α.Κ. Εγώ ευχαριστώ, κυρία Παπαθανασίου, για την ωραία μας κουβέντα.

Ο ρόλος του δρώντος υποκειμένου

Αντώνης Χαριστός Το εν λόγω άρθρο λειτουργεί ως γέφυρα με το προηγηθέν «Στράτευση και ποιητικός λόγος». Η γέφυρα η οποία αναπτύσσεται εκκινά στην αφετηρία της τεχνικής ταυτότητας κατασκευής του λογοτεχνικού και ειδικότερα ποιητικού λόγου, μία κατεύθυνση η οποία αυτονομείται σε κοινωνικό επίπεδο (δεν αποτελεί καθρέφτη ρεαλιστικής απεικόνισης ούτε αφαιρετική αναδημιουργία του εξωτερικού κόσμου) επιτρέποντας στο δημιουργό την εποπτική αναφορά στον κόσμο της πραγματικότητας, αποδεσμευόμενος από τις καταναγκαστικές συνθήκες οι οποίες ορίζουν το περιεχόμενο της ολικής σκιαγράφησης νοημάτων και εικόνων. Είναι το συμβολικό εκείνο πεδίο της φαντασιακής απελευθέρωσης η οποία επιτρέπει με τη σειρά της την ανεμπόδιστη γλωσσική μεταμόρφωση της συνθετικής ομολογίας σχετικά με το περιβάλλον του δημιουργού. Επί της ουσίας, επιζητείται η ανασκευή των επιχειρημάτων που θέτουν στο περιθώριο τον συγγραφέα/ποιητή αποξενώνοντας τον από το πνευματικό του προϊόν μεταθέτοντας το κέντρο βάρους ερμηνείας και ανάγνωσης πέραν των προϋποθέσεων που επενέργησαν προκειμένου να παρέμβει στο δημόσιο λόγο, μετατρέποντας την ατομικότητα της έκφρασης σε συλλογικότητα αποδοχής.

Ο ρόλος του δρώντος υποκειμένου

Στην τελευταία διεύθυνση της δημιουργικής έκφρασης το δρών λογοτεχνικό/ ποιητικό υποκείμενο αποτελεί τον μοναδικά υπεύθυνο ρυθμιστή του κειμένου στο οποίο επενεργεί δίχως να απεμπολεί την ιδιαίτερη ταυτότητα την οποία ορίζει η γλωσσική, υφολογική, αισθητική επεξεργασία καθώς και η τεχνική ολοκλήρωση την οποία εφαρμόζει. Αναφέρομαι ευθέως στην αναγκαιότητα αναγνώρισης όχι απλώς της πρωτοκαθεδρίας του δημιουργού έναντι τρίτων προσώπων (βλ. αναγνώστη) αλλά της απόλυτης άρνησης του ρόλου των αποδεκτών και της εξατομικευμένης ερμηνείας του εκάστοτε έργου εκ μέρους τους, ενισχύοντας απόλυτα τη θέση την οποία επωμίζονται οι λογοτέχνες/ποιητές, θέση κατευθυντήριας αρχής των οπτικών τις οποίες οφείλει ο μελετητής να αναγνωρίσει και να αποδεχτεί. Ακριβώς σε αυτό το σημείο επέρχεται το πρώτο ρήγμα της θέσης μου σύμφωνα με το οποίο τίθεται το εξής ερώτημα: «Από τη στιγμή κατά την οποία ο δημιουργός εφαρμόζει ολοκληρωτική διαχείριση επί του έργου δίχως να επιτρέπει στον αποδέκτη την διαφοροποίηση της οπτικής ερμηνείας και κριτικής, μήπως οδηγούμαστε αποκλειστικά στη δικτατορία των διανοουμένων;». Πρόκειται για ερώτημα ετεροπροσδιορισμού των μέσων τα οποία καλείται ο δημιουργός να εφαρμόσει προκειμένου η οπτική του αφενός να μην επιχειρεί την κάλυψη των ποιοτικών απαιτήσεων του εκάστοτε αναγνώστη/μελετητή/κριτικού αφετέρου να αποτυπώνει με διαφάνεια τις νοηματικές συσχετίσεις που άπτονται των ιδεολογικών

ταυτοποιήσεων τις οποίες κατασκευάζει με τη χρήση της γλώσσας. Η τελευταία δραστηριοποιείται πλέον όχι στο πεδίο της απλής μεταφοράς θεματικών και σκιαγράφησης χαρακτήρων/προσωπικοτήτων/εποχών αλλά στη ριζική ανανέωση της ειδολογικής αναμόρφωσης των προτεραιοτήτων τις οποίες θέτει ο κατασκευαστής νέων διαδρομών στην έκφραση. Έκφραση η οποία δεν οφείλει να υποταχθεί στη σκηνή της φιλολογικής γραμματείας. Αντίθετα, η δύναμη των εικόνων που προσεγγίζουν και μεταφέρουν τους νέους τύπους δομημένης έκφρασης είναι οι μόνοι αρμόδιοι να κατασκευαστούν στο ύψος ποιότητας που ορίζει εκ των πραγμάτων ο συγγραφέας/ποιητής. Είναι διττός ο ρόλος στον οποίο καλείται να ανταποκριθεί ο δημιουργός. Αφενός η μορφοποίηση των εσωτερικευμένων επιθυμιών (η συντεταγμένη κοινοποίηση των οποίων με τρόπο όχι αυθόρμητο αλλά ορθολογικό επιτρέπει τη μέγιστη δυνατή εκμετάλλευση των προθέσεων δίχως αποκλίσεις) και αφετέρου η συμπόρευση με δεδομένες συνθήκες αναπαραγωγής του εξωτερικού περιβάλλοντος, στα πλαίσια τα οποία ορίζει το κοινωνικό πεδίο αναφοράς της δημόσιας παρέμβασης. Στη δεύτερη περίπτωση, αυτή της παράλληλης πνευματικής δραστηριότητας με τους εκ των προτέρων επιβεβλημένους όρους τεχνητής ισορροπίας, ο λογοτέχνης/ποιητής/δημιουργός οφείλει να ανταποκριθεί στη δισυπόστατη φύση αυτο-επιβεβαίωσης του πνευματικού ρόλου τον οποίο υπηρετεί αυτονομημένος από ιδεολογικές, πολιτικές και ευρύτερα κοινωνικές προεκτάσεις. Η αποστολή του αποκτά κεντρική σημασία στην αποδέσμευση από τη σύνθετη πραγματικότητα στην οποία εντάσσεται και τον κατακερματισμό τον οποίο η εξωτερική κανονικοποίηση των οριοθετημένων ενεργειών συμπιέζει στα πλαίσια του αναγνωρισμένου ως ορθολογικού εφικτού προτύπου λειτουργίας. Με άλλα λόγια, τάσσομαι αποφασιστικά υπέρ του σχηματισμού ενός διακριτού στρώματος επαγγελματιών λογοτεχνών (επαγγελματιών, όχι με την εργαλειοποίηση του όρου στη βιοποριστική αναγκαιότητα τεχνικής κάλυψης τρεχουσών επιβολών αλλά ως συσπειρωμένου συνόλου δημιουργίας νέων προοπτικών στην έκφραση), μία εξέλιξη η οποία συνθέτει ένα διπλό πόλο αμοιβαίας ανάγνωσης προτεραιοτήτων. Πρόκειται για τη θέσπιση των, εκ των προτέρων, επιβεβλημένων στοχεύσεων τις οποίες ο επαγγελματίας λογοτέχνης προασπίζει και τεκμηριώνει διαμορφώνοντας τις προϋποθέσεις για τη συλλογική αποδοχή μίας νέας λογοτεχνικής ταυτότητας στα συστατικά της οποίας ο επαναπροσδιορισμός τόσο της ιστορίας όσο και της παράδοσης ανασκευάζονται στην υπηρεσία αφοπλιστικής προώθησης συγκεκριμένων ορισμών στην ταυτότητα λογοτεχνικής κατασκευής. Η τελευταία υπογραμμίζεται όχι ως οριακά αποδεκτό πλαίσιο κανόνων και όρων αναπαραγωγής της διοχετευόμενης γνώσης αλλά ως μηχανισμός δόμησης προσώπων και γεγονότων τα οποία με τη σειρά τους θα υποταχτούν οριστικά στα κελεύσματα του δημιουργού υπερβαίνοντας χρονικότητες και χωρικές αναφορές. Η ιστορία και η παράδοση συμπίπτουν σε κοινές στοχεύσεις επανεξετάζοντας τα συμβαλλόμενα αξιακά δεδομένα όχι στη βάση της μίας και μοναδικής αλήθειας, αλλά της αλήθειας

την οποία ο επαγγελματίας λογοτέχνης μετασχηματίζει στα πλαίσια της νέας ταυτότητας που υπηρετεί στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Στην εξέλιξη αυτή ο χώρος και ο χρόνος διαστέλλονται σε υπερμεγέθη κλίμακες προκειμένου τα μυθοπλαστικά στοιχεία συγγραφής να αποκτήσουν νέου τύπου ορισμούς στις κατευθύνσεις τις οποίες νομιμοποιεί ο δημιουργός. Θα λειτουργήσει ανασταλτικά ο ορισμός του εξ επαγγέλματος λογοτέχνη με μηοικονομικούς όρους αλλά με όρους ταυτότητας και τεχνικής κατάρτησης. Είναι ο θεμέλιος λίθος για τη διαπραγμάτευση της συλλογικής λειτουργίας τόσο της λογοτεχνίας και της ποίησης όσο και της δημιουργικής έκφρασης σε διάσταση από την εμπορευματοποιημένη αντίληψη της μαζικής παραγωγής. Απαιτείται η συγκρότηση ενιαίας Σχολής Λογοτεχνίας στις τάξεις της οποίας τα διαφορετικά ρεύματα σκέψης θα διαπλέκονται με τρόπο διαλεκτικό στη σύνθεση, ενοποιώντας την κυρίαρχη ταυτότητα λογοτεχνίας στις επιβεβλημένες προσαρμογές της κοινωνικής ιδιαιτερότητας, αρνούμενη τη μίμηση και την αντιγραφή ξένων προτύπων η μεταφορά των οποίων στην ελληνική πραγματικότητα υπονομεύει τα ποιοτικά στοιχεία τα οποία αναμφιβόλως διαθέτουν, επιβάλλοντας ωστόσο την συσχέτιση με τις προτασσόμενες φόρμες πρωτοποριακών πειραματισμών. Αφορά την κατασκευή ενός νέου αξιακού προτύπου το οποίο θα στηρίζει τη στράτευση των εξ επαγγέλματος λογοτεχνών στην τεχνική γραμμή σύνταξης των έργων. Επομένως, όπως αναλύθηκε στο άρθρο «Στράτευση και ποιητικός λόγος», η τεχνική μετατρέπεται σε κατευθυντήριο μοχλό τόσο του ποιητικού λόγου όσο και της πεζογραφίας.

Βασικός παράγοντας στη διαμόρφωση του εξ επαγγέλματος λογοτέχνη είναι η ολοκληρωτική απάρνηση της ατομικότητας ως μέσο έκφρασης εμπειρικών καταστάσεων και η κατασκευή ενός νέου Υπερ-εγώ στην ηθική διάσταση αισθαντικότητας του ρόλου τον οποίο επωμίζεται. Δεν οδηγούμαστε με αυτή τη λογική στην αποπροσωποποίηση της λογοτεχνίας. Αντίθετα, αποκτά το δρων υποκείμενο τον αυθεντικό του ρόλο στην κατασκευή της πραγματικότητας νέου τύπου η οποία οφείλει να αποδεσμευτεί από τις προκαθορισμένες αξιολογικές και γνωσιακές στάσεις κοινωνικοποιώντας μία νέα τάξη εκπαιδευτών στην κλίμακα της γλώσσας και του λόγου, εξέλιξη την οποία δεν είναι σε θέση να υπηρετήσει το εκπαιδευτικό σύστημα στις νόρμες επαγγελματικής αποκατάστασης στην οποία στηρίζονται τα προγράμματα του. Η διάσταση την οποία εισηγείται, η εν λόγω οπτική, αφορά την πολύπλευρη καλλιέργεια και τον πνευματικό αγώνα που απαιτείται προκειμένου να ανταποκριθεί ο εξ επαγγέλματος λογοτέχνης στις ανάγκες κοινωνικής διεύθυνσης σύνθετων ταυτοτήτων. Απαραίτητα πνευματικά όπλα στη σχηματοποίηση νέων διαδρομών η ιστορία και η παράδοση. Πρόκειται για την μηχανιστική δέσμη χρονικών και χορικών διαστάσεων τόσο της ιστορίας όσο και της παράδοσης στις οποίες το κυρίαρχο στοιχείο δεν είναι η επιστημολογική τεκμηρίωση δεδομένων αληθειών αλλά η στρατευμένη επανεξέταση γεγονότων και πρακτικών σε συγκεκριμένα κοινωνικοπολιτικά πλαίσια απομονώνοντας την ουσιαστική δεσμίδα αξιακών προταγμάτων ενσταλάζοντας στην γλωσσική κατεύθυνση ένα νέο αφηγηματικό μύθο. Μετατρέπεται σε καθεστώς επιβίωσης της αυθεντικότητας του λόγου η κατασκευή ενός λογοτεχνικού μύθου νέου τύπου ο οποίος δεν θα ετεροπροσδιορίζεται στους εμπορευματοποιημένους σχεδιασμούς της μαζικής αγοράς αναγνωστών αλλά θα οικοδομήσει μία αυτοτελή ταυτότητα υποενοτήτων στον κοινωνικό κορμό πολλαπλών ταχυτήτων μέθεξης του ατομικού και συλλογικού κόσμου των ιδεών και των συναισθηματικών προσλήψεων.

Σε αυτή την περίπτωση το αυθόρμητο δεν δύναται να αποτελέσει μοχλό δημιουργίας αλλά αδιεξόδου. Την άρση του εν λόγω αδιεξόδου ανατρέπει οριστικά η συνείδηση ετεροπροσδιορισμού των ρόλων εντός της συλλογικότητας εκφραστών της νέας τάσης. Η τελευταία με τη σειρά της δεν είναι άλλο από την έκφραση μίας νέα Σχολής Λογοτεχνίας η οποία, στην απελευθέρωση από τη γραφειοκρατία των νορμών της φιλολογικής γραμματείας και των δομών εφαρμογής της, κατασκευάζει νέα πρότυπα έκφρασης, η ταυτότητα των οποίων δεν λειτουργεί ως δόγμα για την υλοποίηση των στόχων που θέτει αλλά μετασχηματίζει το ίδιο το δρων υποκείμενο στις κοινωνικές συνθήκες τις οποίες καλείται να καταγράψει στη νέα πραγματικότητα την οποία ευαγγελίζεται.

Επομένως, όσο πιεστικό και πνιγηρό είναι το πλαίσιο αναφοράς του εξωτερικού περιβάλλοντος με τις συνθήκες οικονομικής, πολιτικής και πολιτισμικής περιχαράκωσης τόσο παραμένουν ανεξιχνίαστες οι πραγματικές δυνατότητες γλωσσικής κατασκευής μίας νέας ουτοπίας. Σε αυτή την κατεύθυνση ο εξ επαγγέλματος λογοτέχνης θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο διάρρηξης των τειχών αρτηριοσκλήρυνσης στη σκέψη, αναθέτοντας στο δέκτη το ρόλο όχι μεμονωμένου υποδοχέα των εκάστοτε διαφοροποιήσεων της κοινωνικής πολλαπλότητας προσωπικοτήτων αλλά αυτού της υιοθέτησης της τεχνικής φόρμας ανασκευής των προσλήψεων στην οπτική ανακατεύθυνσης των παραδεδεγμένων αληθειών.

Ελισάβετ Κόλλια

Το δεύτερο βιβλίο της τριλογίας Έντγκαρ Χέβενσκαρ ονομάζεται «Η Επανάσταση» και στο εξώφυλλο βλέπουμε μια ομάδα έφιππων πολεμιστών έτοιμων να ριχτούν στη μάχη. Από τον τίτλο και μόνο καταλαβαίνει ο αναγνώστης τι πρόκειται να διαβάσει, και σίγουρα δεν απογοητεύεται. Ο Έντγκαρ Χέβενσκαρ έχει πια ωριμάσει. Όλα αυτά που έζησε και είδε, τον άλλαξαν και τον σκλήρυναν. Είδε την πραγματικότητα έξω από τις πύλες του Τάγματος, και όσα είδε, δεν του άρεσαν καθόλου. Όταν λοιπόν ήρθε η ώρα της επιλογής, διάλεξε το φως και όχι το σκοτάδι. Τώρα είναι η ώρα να πράξει σύμφωνα με τις αξίες που μεγάλωσε. Σκοπός του είναι να ελευθερώσει, κατ' αρχάς, τον θείο του, Σέλθαν Άμπερμουν, Αρχιερέα του Φέρον, από τα αδηφάγα χέρια του καταχραστή και τυράννου Βασιλιά Μέρντοκ. Συνοδοιπόροι του σε αυτή την αποστολή είναι ο βετεράνος πολεμιστής Γκόντορακ, η όμορφη πολεμίστρια του Τάγματος των Ρόδων Έλεανορ και ο αινιγματικός μάγος Κόλερμον. Τίποτα δεν τους προετοιμάζει για όσα θα αντιμετωπίσουν εκεί και για τον μυστηριώδη άντρα χωρίς μνήμη που θα ενσωματωθεί στην ομάδα τους. Όσα θα ανακαλύψουν, θα είναι αρκετή βοήθεια για τη μελλοντική πορεία τους. Αυτός ο άντρας είναι το κλειδί που θα ανατρέψει πολλές ισορροπίες και θα εκκινήσει πλέον μια σειρά από καταστάσεις.

Ο Έντγκαρ στεκόταν πια μόνος

του μπροστά στην ερεβώδη μαύρη σχισμή. Για μια στιγμή ζαλίστηκε. Το απόλυτο σκοτάδι έπλεε και πάλι μπροστά του. Ήταν η πρώτη φορά που θα έμπαινε σε μια μαγική πύλη και δεν είχε ιδέα τι θα συναντούσε. Οι φωνές απ' έξω, που ακούγονταν όλο και δυνατότερες, τον βοήθησαν να πάρει τη δύσκολη απόφαση. Έκλεισε τα μάτια του και μπήκε. Ο κόσμος γύρω τους αλλάζει. Τα όρια έχουν στενέψει. Κρίσιμες αποφάσεις πρέπει να παρθούν. Ο Έντγκαρ βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι, αλλά γνωρίζει πως μόνο μία είναι η πορεία που πρέπει να ακολουθήσει, κι ας τον οδηγήσει στον θάνατο. Ανεκπλήρωτοι πόθοι τον γεμίζουν απογοήτευση και πόνο, αλλά τον κάνουν να καταλάβει ότι η αναβλητικότητα δεν έχει καλή κατάληξη. Όλα όσα ανακάλυψε στην πορεία του προς την ωριμότητα, τον οδήγησαν στην απόφαση να πάρει μέρος σε έναν αγώνα με έναν νικητή. Η ισοπαλία δεν έχει θέση σ' αυτόν τον αγώνα, και τον ηττημένο τον περιμένει ο θάνατος. Οι πράξεις τους θα καθορίσουν το μέλλον ενός ολόκληρου βασιλείου.

Συνειδητοποίησε με πίκρα πως ήταν η ανάγκη του να ανήκει κάπου και όχι η πραγματικότητα που του μιλούσε. Ήταν μόνο η φτερωτή ελπίδα και όχι τα στιβαρά γεγονότα.

Το δεύτερο βιβλίο της σειράς Έντγκαρ Χέβενσκαρ, «Η Επανάσταση», έρχεται να με εκπλήξει ευχάριστα. Ήταν ακριβώς ό,τι περίμενα. Ξεκινά δυνατά με μια αναδρομή στο παρελθόν και μετά η αγωνία και το μυστήριο σε ακολουθούν σε κάθε σελίδα. Ένα βιβλίο που δεν με κούρασε καθόλου, με είχε σε εγρήγορση και μου κράτησε υπέροχη συντροφιά. Με άφησε να περιμένω με ανυπομονησία το τρίτο και τελευταίο μέρος της τριλογίας, αφού η τελευταία σελίδα ήταν μια μεγάλη έκπληξη! Ο συγγραφέας δείχνει μεγάλη αλλαγή στη γραφή του από το πρώτο του βιβλίο που σε κάποια σημεία με είχε κουράσει. Στο δεύτερο βιβλίο, οι αναφορές που γίνονται έρχονται σε μικρές δόσεις, σε σημεία που χρειάζεται ο αναγνώστης ένα διάλειμμα, πριν επανέλθει στην αγωνία και την ένταση που προσφέρει η ιστορία του βιβλίου. Η τιμή, η τόλμη, το θάρρος, η πίστη, η αγάπη σε πολλές μορφές, η συγχώρεση και η θυσία είναι πολύ έντονες στις σελίδες του βιβλίου. Μου άρεσε πολύ. Ήταν όπως το περίμενα. Περιμένω με ανυπομονησία το τρίτο και τελευταίο μέρος της τριλογίας. Σας το προτείνω...

Ασημ

Στασι

δεν μου αρέσει να μπαίνω σε καλούπια

ίνα νοπούλου

Αγγελίνα Παπαθανασίου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Σας ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Το βιβλίο σας «Ο δράκος πυροσβέστης» γίνεται ενός έτους σε λίγες μέρες. Ποια ήταν η αφορμή για να γεννηθεί το συγκεκριμένο βιβλίο; Α.Σ. Καλησπέρα και σας ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνετε με αφορμή τον ένα χρόνο κυκλοφορίας του παιδικού μου βιβλίου, να γίνει αυτή η συνέντευξη. «Ο Δράκος Πυροσβέστης» αποτελεί ένα ιδιαίτερο δημιουργικό κομμάτι για εμένα, καθώς είναι μια ιστορία που την έφτιαξα με τον τετράχρονο τότε γιο μου. Ο Δημητράκης μου, κάθε βράδυ θέλει να φτιάχνουμε φανταστικές ιστορίες. Συνήθως διαλέγει τον χαρακτήρα και ξεκινάμε να την πλάθουμε. Προσπαθώ μέσα από τις διηγήσεις μας να του μάθω πράγματα. Για τη φύση, τον κόσμο και ό,τι άλλο μπορεί να του δώσει εφόδια για να προχωρήσει στην ζωή του.Ο δράκος πυροσβέστης έγινε η αγαπημένη του, γιατί μέσα από μια τρυφερή ιστορία ενός δράκου που ονειρεύεται να γίνει πυροσβέστης, έμαθε να αγαπά τα δάση και να τα προστατεύει από τις καταστροφές, φυσικές και μη. Μας πήρε σχεδόν ένα μήνα να την τελει-

οποιήσουμε και, έτσι, ένα βράδυ αποφάσισα να την γράψω στον υπολογιστή, να περάσω στην ιστορία μας εικόνες που βρήκα από το διαδίκτυο και να τις εκτυπώσω, ώστε να την απολαμβάνει καλύτερα λίγο πριν κοιμηθεί. Κάπως έτσι ξεκίνησε και το ταξίδι του προς την έκδοση. Αν και δεν σας κρύβω είχα πολύ καλές και αξιόλογες προτάσεις από εκδοτικούς οίκους, αποφάσισα να συνεργαστώ με τις Εκδόσεις Οσελότος και τον κ. Αριστείδη Καραβία, τον εικονογράφο, ώστε να φτάσει στο αναγνωστικό κοινό του στην τελική του μορφή. Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα χαρακτηριστικά ενός καλού παιδικού βιβλίου για να κερδίσει τον μικρό αναγνώστη; Α.Σ. Τα χρώματα. Έχω παρατηρήσει και από τον γιο μου πως στα παιδιά αρέσουν τα έντονα, ζωηρά χρώματα στις εικόνες. Γιατί, κακά τα ψέματα, πέρα από την ιστορία που είναι ο κορμός του βιβλίου, η εικονογράφηση είναι αυτή που δίνει πνοή σε ένα βιβλίο. Γιατί πρώτα ερεθίζεται το μάτι και μετά αποτυπώνεις στο υποσυνείδητο την ιστορία που διαβάζεις και τα μηνύματα

που θέλει να σου περάσει. Είστε μητέρα ενός αγοριού. Τι είδους βιβλία διαβάζετε με το παιδί σας; Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς προκειμένου να φέρουν τα παιδιά πιο κοντά στο βιβλίο και να τα απομακρύνουν από τις οθόνες των υπολογιστών; Α.Σ. Είμαι μητέρα ενός αξιολάτρευτου αγοριού και, όπως είναι γνωστό, λατρεύω τα βιβλία και για αυτό και ασχολούμαι αποκλειστικά με αυτά τα τελευταία χρόνια, είτε γράφοντας είτε αρθρογραφώντας για αυτά. Και χαίρομαι που αυτό έχει περάσει και στο παιδί μου. Όταν με βλέπει να κάθομαι και να διαβάζω, πάει και παίρνει ένα βιβλίο από τη δική του μεγάλη βιβλιοθήκη στο δωμάτιό του, που κάθε βδομάδα προσπαθώ να συμπληρώνω με κάτι καινούργιο που κυκλοφορεί στην αγορά, και κάθεται δίπλα μου και χαζεύει τις εικόνες, αφού δεν έχει μάθει ακόμα ανάγνωση λόγω του νεαρού της ηλικίας του. Δεν έχω προτιμήσεις στα αναγνώσματά του. Αν και σταμάτησα να του διαβάζω βρεφικά βιβλία σε πολύ πιο μικρή ηλικία, καθώς προτίμησα βιβλία που σε μαθαίνουν για τα συναισθήματα, να αντιμετωπίζεις τους φόβους σου, το διαφορετικό, τον κόσμο, το διάστημα, τους δεινόσαυρους και τους πειρατές που έγιναν και τα αγαπημένα του. Κακά τα ψέματα όμως. Όσο περνάει ο καιρός και βγαίνουν καινούργια παιχνίδια για τα παιδιά, όπως είναι τα βιντεοπαιχνίδια που κυκλοφορούν στην αγορά, είναι πολύ δύσκολο να στρέψεις ένα παιδί στο διάβασμα. Αλλά πιστεύω πως, αν βλέπει τον γονέα να ασχολείται, θα το κάνει και από μόνο του. Αρκεί να βρει ο

ονέας το ερέθισμα που θα του κεντρίσει το ενδιαφέρον και θα το κάνει από μόνο του να πιάσει ένα βιβλίο και να το διαβάσει. Υπάρχει η σκέψη να εκδώσετε νέο παιδικό βιβλίο; Α.Σ Φυσικά. Ήδη ετοιμάζω το κείμενο για τη συνέχεια της σειράς των δράκων με τα επαγγέλματα, και συγκεκριμένα αυτή τη φορά έχει σειρά «Ο δράκος γιατρός», όπου τα παιδιά θα μάθουν τα βασικά για την υγιεινή και πώς να προσέχουν την υγεία τους τρώγοντας σωστά και θρεπτικά για να έχουν ένα υγιές σώμα και νου υγιή. Εκτός όμως από παιδικό παραμύθι, έχετε γράψει και δύο μυθιστορήματα για ενήλικες. «Στα μονοπάτια του Έρωτα» από τις εκδόσεις Ανατολικός και «Παιχνίδια Εξουσίας» από τις Εκδόσεις Οσελότος. Διαφορετικά σε θεματολογία μυθιστορήματα. Σας αρέσει να πειραματίζεστε με τη συγγραφή; Πώς προέκυψε η συγγραφή στη ζωή σας; Ήταν όνειρο και έγινε πραγματικότητα; Α.Σ. Γενικά δεν μου αρέσει να μπαίνω σε καλούπια. Θέλω κάθε φορά να δοκιμάζω κάτι καινούργιο. Για αυτό άλλωστε και το επόμενο λογοτεχνικό έργο που έχω ξεκινήσει να γράφω αυτό το διάστημα, έχει στοιχεία μεταφυσικού, όμως με κεντρικό κομμάτι τον έρωτα. Αυτό είναι κάτι που θέλω να υπάρχει σε όλα τα βιβλία μου, καθώς είναι ένα συναίσθημα που σε μαγεύει και σου ξυπνά επιθυμίες που θα ευχόσουν να ζήσεις έστω και μια φορά στην ζωή σου. Η συγγραφή υπήρχε πάντα στη ζωή μου. Όπως έχω πει και σε παλιότερες

συνεντεύξεις μου, από νεαρή ηλικία μού άρεσε να γράφω μικρές ιστορίες αγάπης. Μια από αυτές τις ιστορίες έγινε βιβλίο πριν δύο χρόνια, όπου έκανα το ντεμπούτο μου στο χώρο της συγγραφής. Δεν σας κρύβω πως ήταν ένα όνειρο ζωής που έγινε πραγματικότητα, και ελπίζω να συνεχίσω να το κάνω μέχρι τα βαθιά γεράματα. Ποιοι είναι οι δικοί σας αγαπημένοι συγγραφείς; Α.Σ. Θα γινόμουν γραφική αν έλεγα τους κλασικούς ξένους και Έλληνες συγγραφείς πως είναι οι αγαπημένοι μου, όμως δεν θα το κάνω. Κάθε βιβλίο, κάθε ιστορία που είναι αποτυπωμένη σε ένα κομμάτι χαρτί από τον κάθε συγγραφέα, αποτελεί για εμένα κάτι ξεχωριστό. Στο χώρο μας, καθημερινά μπαίνουν καινούργια άτομα και προσφέρουν κάτι ξεχωριστό. Για εμένα, αυτοί είναι οι αγαπημένοι μου. Που κάνουν το βήμα και σου δίνουν λίγη από τη μαγεία της πένας τους στη ζωή σου. Συγγραφέας γεννιέται κανείς ή γίνεται με κάποια βοήθεια (μελέτη, σεμινάρια δημιουργικής γραφής); Α.Σ. Πιστεύω πως είναι στο αίμα σου. Φυσικά τα σεμινάρια και η μελέτη σε κάνουν πολύ καλύτερο και σου δίνουν τα εφόδια να προχωρήσεις σωστά, όμως αν δεν το έχεις μέσα σου για να το περάσεις στο χαρτί και μετά στον κόσμο, τότε όσες σπουδές και να κάνεις, θα είναι μάταιος κόπος. Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη, θα θέλατε να πείτε κάτι στους αναγνώστες μας; Α.Σ. Θέλω να τους ευχαριστήσω που πί-

στεψαν σε εμένα και αγάπησαν τα έργα μου και μου δίνουν δύναμη να συνεχίσω να γράφω και να προσφέρω αυτό που μπορώ σε ένα τόσο ανταγωνιστικό χώρο όπως αυτός της συγγραφής. Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σας και σας εύχομαι καλή δημιουργική συνέχεια. Α.Σ. Εγώ σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας και σας εύχομαι πάντα τα καλύτερα.

Δημήτρης Μπονόβας

Ένα σύνολο από διαφορετικής αισθητικής και εννοιολογικής αξίας ποιήματα, πράγμα εντελώς φυσικό, αφού πρόκειται στην ουσία για πέντε συλλογές σε μία (NASA, Κιλκίς, Το σχίσμα, Ο Μωάμεθ στην Ευρώπη: η αλλαγή μιας εποχής, Αλυτρωτισμός) οι οποίες γράφτηκαν μέσα σε μια περίοδο τεσσάρων χρόνων, από το 2015 έως το 2019, όπου πολλά γεγονότα έδωσαν σταδιακά μορφή και, γιατί όχι, άλλαξαν το χαρακτήρα και τη σκέψη του συγγραφέα. Ένα πράγμα όμως θα μπορούσα να πω ότι έμεινε αναλλοίωτο σε όλη αυτή την πορεία: η προσπάθεια εύρεσης πραγματικού νοήματος σε αυτή τη διάσταση που αποκαλούμε «Γη», μέχρι το σημείο που εμείς οι ίδιοι την έχουμε φτάσει, μέσα από εικόνες που πλάθει ο ποιητής χρησιμοποιώντας υλικά γνωστά σε όλους μας, προσδίδοντάς τους όμως μία άλλη έννοια και χρήση. Γιατί, αν δεν υπάρξει η Αγάπη και δεν πιστέψουμε σε αυτή, τι άλλο μένει αν κοιτάξεις πίσω (Χριστούγεννα στον Διαστημικό Σταθμό); Η συλλογή αυτή θα έλεγα ότι αποτελεί μια πηγή σκέψης, ένα σύνολο εικόνων και ιστοριών που στριφογυρίζουν γύρω από παμπάλαια αλλά τόσο επίκαιρα ερωτήματα όπως αυτό που ανέφερα προηγουμένως, ιδωμένα όμως μέσα από το πρίσμα του ανθρώπου της σημερινής εποχής, ενός ανθρώπου που προσπαθεί να κρατήσει ζωντανές αυτές τις έννοιες σε ένα κόσμο που τις έχει πια ξεχάσει…

Μα είσαι μονάχη όταν βλέπεις το φεγγάρι; Είσ’ ερημήτις σαν χαζεύεις τα πουλιά; Πόσοι θα ζήλευαν την όμορφή σου χάρηνα κρυφαγγίζεις του πλανήτη τη λαλιά, μιας εποχής που ρυθμικά θα σιγοσβήνει πριν ξημερώσουν το σκοτάδι και η δίνη.

Χαρά Δελλή Το νέο μυθιστόρημα του συγγραφέα Νάσου Κουργιόζου βασίζεται στο τρίπτυχο Έρωτας - Μυστήριο - Περιπλάνηση. Πρόκειται δηλαδή για ένα ερωτικό μυθιστόρημα περιπλάνησης και μυστηρίου… αλλά όχι μόνο. Πρώτη μου επαφή με τη γραφίδα του συγκεκριμένου συγγραφέα. Έντονο και συμβολικό, τολμηρό αλλά όχι επιτηδευμένο, αρτιστικό και μοντέρνο το εξώφυλλο του βιβλίου, με ζουμ σ’ έναν

αναρριχόμενο όφι, σε προϊδεάζει για το πολλά υποσχόμενο περιεχόμενο. Φέρνει σκέψεις θεραπείας και συνάμα γονιμότητας, γενετήσιας ορμής και τεκνοποίησης. Μια μυθιστορία που συνδυάζει παρορμητισμό και μελέτη ως προς τη γραφή της. Σαν να μαστιγώνει αλλά με χαλινάρι. Αντικατοπτρίζει μια καθαρή ψυχή. Νικόμαχος και Μιρέλλα Η ιστορία του βιβλίου εκτυλίσσεται

ανάμεσα σε έναν άντρα και μια γυναίκα που ήρθαν κοντά στα δύσκολα, με την πρώτη τους συνάντηση να λαμβάνει χώρα σε μια κλινική, κουβαλώντας σοβαρά προβλήματα υγείας ο καθένας. Υπόθεση καθαρά … ελληνοσκανδιναβική. Εύκολο είναι να βρίσκεις την ομορφιά στα σκοτάδια; Δε λείπουν οι εκπλήξεις, ειδικά προς το τέλος, “χρυσός κανόνας” για να βρει δρόμο το διήγημα αυτό προς την καρδιά του αναγνωστικού κοινού. Περιοδεία οπτικοακουστικών εμπειριών σε 12 συμβολικούς προορισμούς Γινόμαστε μάρτυρες ενός ταξιδιού ανά την Ελλάδα μας, όπου κάθε τόπος κρύβει έναν συμβολισμό, μια σύνθεση συμβολισμών καλύτερα, τις περισσότερες φορές αρχαιοελληνικής ρίζας και κάποιες θρησκευτικής. 12 (δώστε βάση στον αριθμό-κλειδί) περιγραφές του ελληνικού κάλλους μέσα από γλυπτά της φύσης και οι περιπέτειες στις οποίες μπλέκονται οι ήρωές μας κατά την επίσκεψή τους εκεί. Μήλος, με την σκουριά της, τις κατακόμβες της. Νάξος, των αρωμάτων, των ερειπίων και των “αναβαθμίδων”. Σκληρή, ανυπότακτη, αρχοντική Κρήτη, της λεβεντιάς. Της Κνωσού. Επίδαυρος με το μαγικό Αρχαίο Θέατρό της. Με τα σκαλιά του χωρισμένα σε δύο άνισα μέρη με τέτοιο τρόπο, ώστε το αισθητικό αποτέλεσμα να είναι άριστο. Κεφαλονιά με τις καταβόθρες της και το σπήλαιο Μελισσάνης με τα μαύρα έλατα, Αχέροντας ποταμός, Μεσοπό-

Μεσοπόταμος και νεκρομαντείο… Έπειτα, στην ιστορική Σαμοθράκη, των ανέμων, των βάθρων, της φτερωτής Νίκης, με τα Καβείρια μυστήρια, συνυφασμένα με ελευθερίες κάθε είδους. Αλεξανδρούπολη και δάσος Καρά Ντερέ, Σέρρες με το σπήλαιο της Αλιστράτης, στην πολυδιάστατη και κοσμοπολίτισσα Θεσσαλονίκη της Ροτόντας, για να καταλήξουν στα Άνω Πορόια, δίπλα στη λίμνη Κερκίνη και πίσω στο Σούνιο, σ’ ένα ηλιοβασίλεμα πλάι στο ναό του Ποσειδώνα… Η άρρητος αρχή του χάους Μέχρι την τελική κάθαρση, σωματική, ψυχική και πνευματική. Εξάλλου φαντάζει ατέρμονο και αρχέτυπο το στοιχείο ιχνηλασίας/αναζήτησης ενός τόπου, του έρωτα, ενός συμβολισμού, του απάγκιου… Της πατρίδας, της αγαλλίασης, της γνώσης, της εξιλέωσης, της λύτρωσης… Κεντρικό πρόσωπο και μεγαλύτερος πρωταγωνιστής εδώ είναι μια γυναίκα. Η Μιρέλλα που παλεύει να χαράξει νέα πορεία πλεύσης από εκείνη της μοίρας της. Όνειρα/εφιάλτες, σατανικά πλάσματα φαντασίας, αρλεκίνοι, κε-κε-κε-κε... Αλήθεια ή ψευδαίσθηση; Βαρύμετρο του αναγνώσματος, ύφαλος που αποφεύγει ο άντρας τιμονιέρης/συγγραφέας, μπαίνοντας ιδιαιτέρως έντεχνα στο πετσί της σύγχρονης γυναίκας. Προσλαμβάνει αρχιτέκτονες η ζωή; Δίπλα της, ο Νικόμαχος, ένας νικητής που ευγνωμονεί για κάθε μέρα ζωής,

που δεν αφέθηκε στην λιποταξία του ριψάσπιδος. Κι ανάμεσά τους, γύρω τους εμπόδια, ανολοκλήρωτοι κύκλοι/ σπείρες, λογάριθμοι, φιλοσοφία, θρησκεία, υποσυνείδητο, όνειρα με ηλιαχτίδες και υποχθόνια τέρατα, ο λόγος της χρυσής τομής σύμφωνα με τον οποίο η φύση ορίζει την ομορφιά… Θα καταφέρουν να βρουν ρότα προσέγγισης αυτές οι διττές εκ φύσεως ψυχές; Συνένοχοι στη νομοτέλεια

Πώς αντιλαμβανόμαστε τον έρωτα… Πώς ορίζεται η αρμονία; Η γραφή ήταν άκρως εσωτερική και άμεση. Γεμάτη μυστήριο, μυστικισμό και δέος. Κάπου σε καταπίεζε όμως, ακριβώς για να νιώσεις την όποια καταπίεση βίωναν οι ήρωες της αφήγησης. Διάχυτος λυρισμός, ίσως περισσότερος απ’ ό, τι θα ήθελα. Ο συγγραφέας δε φοβάται και τολμά να ξεδιπλώσει τις άριστες ικανότητές του στον τρόπο που χειρίζεται τη γλώσσα. Ταιριαστοί συμβολισμοί, εκείνοι που έχουν τη δύναμη να σε σημαδέψουν ανεξίτηλα, πληθώρα συναισθημάτων και εικόνων. Δεν μπόρεσα να μην αναλογιστώ κατά πόσο μια αρρώστια, σε οποιαδήποτε μορφή της, σε περιορίζει απ’ το να ζήσεις τη ζωή σου όσο μπορείς καλύτερα, χωρίς στερήσεις. Με πίστη και κάποια παρακίνηση… Με ελπίδα, αρκεί να εξασφαλιστεί η επιθυμία…

Αφού, η πραγματικότητα μερικές φορές είναι πιο ασύλληπτη, πιο απίθανη και, στο τέλοςτέλος, πιο εντυπωσιακή και φαντασμαγορική από έναν μύθο ή ένα όνειρο… Ό, τι δύνασαι να σκεφτείς, υπό προϋποθέσεις μπορεί να γίνει πράξη. Μια ιστορία που αναδεικνύει την αμοιβαία πίστη δύο ανθρώπων μέσα σε αντίξοες κι απαιτητικές καταστάσεις. Δύο πεντάγραμμοι αστέρες που περιέχουν τον χρυσό αριθμό Φ υπό διάφορες μορφές. Στη λεξαριθμική θεωρία εξάλλου, ο άνθρωπος είναι ο μέσος και άκρος λόγος, μεταξύ του αρρήτου (του θείου) και του ρητού (του ανθρωπίνου) και ο συγγραφέας εδώ μας φανερώνει πως ο άνθρωπος είναι ο κινητήριος μοχλός του στα πάντα.

► © Eleanor (Dante Heks)

Παντελής Μαυρομμάτης

Ο μικρός Δ. δηλαδή ο δ. έχει ασπαστεί από μικρός το σκοτάδι. Είναι κάτι που μονίμως το επιζητεί. Η έλλειψη φωτός τον κάνει να χαμογελάει. Τις νύχτες περνάει ατέλειωτες ώρες μπροστά στη μπαλκονόπορτα του σπιτιού του παίζοντας, υπό την επίβλεψη της βροχής και των αστραπών. Μια νύχτα, λίγο πριν κλείσει τα τρία του χρόνια, πηδάει έξω απ’ την κούνια του, στο κάτω μέρος της οποίας διακρίνει ένα κόκκινο κορδόνι. Ακριβώς από πάνω μια επιγραφή γράφει «ΝΑ ΜΗΝ ΑΝΟΙΧΤΕΙ». Ο δ. δεν ξέρει ακόμα να διαβάζει. Αρπάζει και τραβάει με δύναμη το κορδόνι. Ξαφνικά, αποκαλύπτεται μπροστά του μια αβυσσαλέα σκοτεινή σπηλιά. Οι περιπέτειές του μόλις έχουν ξεκινήσει… Το ζαρκ, όπως ονομάζει το ελάφι που συναντάει στην είσοδο της σπηλιάς, δηλώνει στον δ. ότι από εδώ και πέρα θα βρίσκεται για πάντα στο πλευρό του, κάτι σαν προστάτης του, ως ανταμοιβή που το ελευθέρωσε. Καλεί τον δ. να μπει μέσα στη σπηλιά, όταν ξαφνικά ακούγεται η φωνή της μητέρας του να τον φωνάζει. Ο δ. δεν είναι σίγουρος αν είναι ξύπνιος ή αν ονειρεύεται…Μπαίνει μέσα στη σκοτεινή σπηλιά. Είναι δροσερά και μυρίζει θάλασσα. Γυρίζει πίσω του και διαπιστώνει ότι ξαφνικά η είσοδος βρίσκεται πολύ μακριά. «Μα πώς είναι δυνατόν;» αναρωτιέται. Κάποια στιγμή αρχίζει να χιονίζει. Το ζαρκ, το ελάφι, στέκεται στο βάθος απορροφημένο με κάτι. Ο δ. πλησιάζει

αι διακρίνει μια εντυπωσιακή εικόνα από αιωρούμενα φωτεινά σωματίδια. Η εικόνα δείχνει να είναι παγωμένη, σα σταματημένη. Δείχνει ένα κορίτσι με μακριά μαλλιά… Η Ίριδα είναι μια κοπέλα που ζει τελείως μόνη. Ακόμα και όταν βρίσκεται ανάμεσα σε ανθρώπους. Εκτός κι αν βρέχει. Οι ψιχάλες της βροχής, οι μπόρες, ακόμα και οι κατακλυσμοί είναι η καλύτερη παρέα της. Τους καλεσμένους που έρχονται σπίτι τους, τους βλέπει σαν άψυχα κορμιά. Το ίδιο και την οικογένειά της. Κανείς ποτέ δεν την πήρε μια αγκαλιά, κανείς δεν της είπε καληνύχτα πριν κλείσει τα μάτια. Αντίθετα, τις ψιχάλες της βροχής τις θεωρεί φίλες της. Μέχρι που μια μέρα… Η Ίριδα ξεσπάει σε σπαρακτικά κλάματα, με τα χαιρέκακα βλέμματα από τους γονείς και τα αδέρφια της να είναι μόνιμα πάνω της. «ΓΙΑΤΙ;» φωνάζει με όλη τη δύναμή της. Η μητέρα της τής πετάει ένα κέρμα. «Φύγε και μην ξαναγυρίσεις!» είναι τα τελευταία, σκληρά λόγια της. Η μικρή σηκώνεται και φεύγει. Για δέκα μερόνυχτα τρέχει ασταμάτητα. Άραγε ονειρεύεται; Κάποια στιγμή, εξαντλημένη και με τα πόδια της πληγιασμένα, πέφτει κάτω. Εκείνη τη στιγμή ξεκινάει καταιγίδα. Το βρόχινο νερό την αναζωογονεί. Σχεδόν αμέσως την παίρνει ο ύπνος. Αρκετές ώρες αργότερα ξυπνάει, μη νιώθοντας κανένα πόνο. Καθώς τεντώνεται

διαπιστώνει ότι δίπλα της κοιμάται κάποιος. Ή μάλλον κάτι. Ένα ελάφι. Με λύπη διαπιστώνει ότι το στόμα του είναι ραμμένο σαδιστικά με μια κόκκινη κλωστή. Το πλησιάζει με κλάματα για να το βοηθήσει, αυτό όμως αρχίζει να τρέχει φοβισμένο, μέχρι που χάνεται. Το κορίτσι στενοχωρημένο κοιτάζει γύρω του. Αντιλαμβάνεται ότι βρίσκεται σε μια τεράστια και εντυπωσιακή ζούγκλα. Μετά από πολύωρο περπάτημα βρίσκει την είσοδο μιας σπηλιάς. Μπαίνει μέσα και είναι παγωμένα. Βρίσκει μια γωνιά και πέφτει για ύπνο. Οι περιπλανήσεις της στο νέο αυτό περιβάλλον μόλις έχουν αρχίσει… Αρκετά χρόνια αργότερα, ο Δ, ο οποίος έχει πλέον μεγαλώσει, ταξιδεύει προς το χωριό του παρέα με τα βιβλία του, αναπολώντας έντονα τα παιδικά χρόνια που είχε ζήσει εκεί. Πλέον, δεν του έχει μείνει κανένας από τους φίλους του. Είναι μόνος του. Φτάνει στο χωριό του. Η συγκίνησή είναι μεγάλη, σε μια σκηνή που προσωπικά με μετέφερε στο I remember you των Skid Row (1989). Το εγκαταλελειμμένο γεφυράκι, η παλιά ταβέρνα που πλέον έχει κλείσει, η πηγή που κάποτε έβγαζε γάργαρο νερό, η ανάμνηση από τον πρώτο του έρωτα, όλα βρίσκονται εκεί. Μπαίνει στο παλιό σπίτι. Η γλυκιά, απαλή μυρωδιά της κλεισούρας τον υποδέχεται. Τον πλημμυρίζει έντονη νοσταλγία για τα παλιά. Η ονειροπόλησή του διακόπτεται απότομα, όταν ξαφνικά εμφανίζεται μπροστά του ένα γέρικο και ιδιαίτερα ταλαιπωρημένο ελάφι…

Η ιστορία θα συνεχιστεί, με το ενδιαφέρον να παραμένει αμείωτο καθ’ όλη τη διάρκειά της. Ποια ήταν τελικά η πραγματική ιδιότητα και δύναμη του ελαφιού; Ποιος ήταν εν τέλει ο ρόλος του στην ιστορία μας; Ήταν ένας φίλος, μια μορφή συνείδησης ή ένας ύπουλος εχθρός; Πώς το παρελθόν των δύο ηρώων θα χτίσει τελικά το πολύ ενδιαφέρον μέλλον τους αλλά και το συγκινητικό φινάλε του βιβλίου; Και τέλος, με ποιο τρόπο οι δύο ιστορίες συναντιούνται;

Με πέταξαν σα να ήμουνα σκουπίδι και

μ’ έφτυσαν κατάμουτρα γιατί γεννήθηκα διαφορετική! Γιατί γεννήθηκα ανάπηρη! Εσύ που βλέπεις τα πάντα και γνωρίζεις τα πάντα, πες μου αν ξέρεις και αυτό. Γιατί με έδιωξαν οι γονείς μου; Ο συγγραφέας του βιβλίου «ζ μικρό», ο Δημήτρης Κοντορούσης, μας χαρίζει μια εξαιρετική, ατμοσφαιρική ιστορία μυθοπλασίας που σε ορισμένα σημεία θυμίζει τον υπέροχο Neil Gaiman, ένα παραμύθι για μεγάλους, με όμορφες εικόνες, λίμνες, ζούγκλες, ατέλειωτες σπηλιές με σκοτεινές κατακόμβες, εντυπωσιακά νησάκια και ατέλειωτα βροχερά σκηνικά, δίνοντας έμφαση στα πάθη, τις αξίες αλλά και τα ιδανικά της ζωής, όπως η δύναμη της αγάπης και της οικογενειακής θαλπωρής, στην απογοήτευση της απόρριψης, τη σημασία της φιλίας αλλά και τις πανέμορφες μελαγχολικές αλλά και νοσταλγικές στιγμές που δίνουν τη δική τους, ενδιαφέρουσα πινελιά στην καθημερινότητά μας. Το βιβλίο το συνιστώ, και φυσικά αναμένουμε με ενδιαφέρον την επόμενη δουλειά του συγγραφέα.

The Encounter► © 8thunreal •

Μαγδαληνή Τσακάλωφ

Δημήτρης Μπουζάρας

Συνέντευξη Σας ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Ποιοι είναι οι ποιητές που θεωρείτε πως σας επηρέασαν; Μ. ΤΣ. Μην πω ψέματα, δεν είμαι η καλύτερη αναγνώστρια… Επιπλέον, οι ρυθμοί της ζωής μου μού έχουν επιτρέψει να διαβάσω στην παιδική μου ηλικία ελάχιστα ποιήματα μόνο. Οπότε, δύσκολα θα μιλούσε κανείς για επιρροές. Θυμάστε το πρώτο σας ποίημα; Τι ήταν αυτό που λειτούργησε ως αφορμή για τη δημιουργία του; Μ.ΤΣ. Έγραφα από μικρή ηλικία στίχους για ραπ κομμάτια. Ήταν πρόταση ενός φίλου ποιητή ένα βράδυ, να γράψω ελεύθερη ποίηση. Σε μια συναισθηματική έκρηξη, έγραψα λίγες μέρες μετά το "Νέοι δρόμοι", το οποίο ερμήνευσε και μελοποίησε μετά από δύο χρόνια ο Νικόλας Αδέσποτος. Με ποιον τύπο μουσικής θα παρομοιάζατε την ποίησή σας; Μ.ΤΣ. Δεν πιστεύω ότι θα έβαζα στην ίδια κατηγορία μουσικής όλα τα ποιήματά μου. Όταν γράφετε ένα ποίημα, πόσο δυνατή είναι η εικόνα του ιδανικού αναγνώστη; Υπάρχει;

Μ.ΤΣ. Απευθύνομαι σε όλους τους ανθρώπους, χωρίς διαχωρισμούς. Τα ποιήματά σας είναι γραμμένα σε απλή καθημερινή γλώσσα, με έναν τόνο βαθιά εξομολογητικό. Είναι τελικά η ποίηση μια εξομολόγηση, και σε ποιον; Μ.ΤΣ. Ίσως να είναι τρόπος επικοινωνίας. Τόσο για ανθρώπους που λόγω συνθηκών κι επιλογών είναι αδύνατον να επικοινωνήσω, όσο και με ανθρώπους που βρίσκονται δίπλα μου και δεν εισακούγομαι. Τι σας εμπνέει ενδεχομένως περισσότερο ώστε να γράψετε; Μ.ΤΣ. Ο χρόνος. Γράφετε τα όνειρά σας; Κρατάτε ημερολόγιο; Μ.ΤΣ. Όχι, αν κρατούσα, μάλλον θα το ξέχναγα. Υπάρχει κάποιος στίχος ή στροφή που σας αρέσει συχνά να μνημονεύετε; Μ.ΤΣ. Περισσότερο μνημονεύω λόγια ανθρώπων δικών μου. Στην ποιητική σας συλλογή "Το βλέμμα του χάους", αναπτύσσετε ένα παι-

χνίδι λέξεων και γρίφων με τον αναγνώστη. Από την αρχή τού δίνετε έναν οδηγό πλεύσης για την αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων που του φέρατε. Τι σας έκανε να δώσετε έναν τέτοιο τρόπο για την ανάγνωση τούτων των ποιημάτων; Μ.ΤΣ. Το "Βλέμμα του χάους" είναι ένας αλγόριθμος. Είναι βαθιά αλληγορικό έργο και στηρίζεται πρώτα στους αριθμούς κι ύστερα στις λέξεις. Έχει τρεις σημασίες ταυτόχρονα και είναι κάτι που σε καμία περίπτωση δε θα συζητούσα κυριολεκτικά. Έχει οικουμενικό χαρακτήρα. Ο λόγος που γίνεται όλο αυτό το παιχνίδι είναι να μεταφερθεί στον αναγνώστη η έννοια του πώς η ιστορία επαναλαμβάνεται στο χρόνο, ας πούμε με διαφορετικά "ρούχα" και "σκηνικό". Τι διαβάζετε τελευταία; Μ.ΤΣ. Μακάρι να είχα το χρόνο να διαβάσω… Γράφω, πάντως! Χωράει η ποίηση στα κοινωνικά δίκτυα; Τα χρησιμοποιείτε για την τέχνη σας; Μ.ΤΣ. Τα χρησιμοποιώ κυρίως για προώθηση εκδηλώσεων και άλλων μου δραστηριοτήτων. Δε θα "κάψω" ένα ποίημα ή μέρος του έργου μου σε μια στιγμή. Τρεις-τέσσερις στίχοι είναι αρκετοί. Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον; Μ.ΤΣ. Ετοιμάζω αρκετά πράγματα, τόσο στη μουσική, όσο και στο βιβλίο και στο χώρο του θεάματος από τη νέα χρονιά!

Ήταν ένα κυριακάτικο απόγευμα στις αρχές του φθινοπώρου. Βρισκόμουνα στο Δερβένι της Κορινθίας, τον τόπο καταγωγής της μητέρας μου, τον τόπο όπου έζησα τα ωραιότερα καλοκαίρια της νιότης μου, αλλά και τον τόπο που έμελλε να αποτελέσει την τελευταία κατοικία του πατέρα μου. Ξεκίνησα για το καφενείο για να δω ποδόσφαιρο, την ΑΕΚ της καρδιάς μου. Καθώς κατέβαινα το δρομάκι του Άη-Νικόλα, ξαφνικά αντί να στρίψω αριστερά προς το καφενείο, τράβηξα, δεν ξέρω γιατί, δεξιά, προς τις γραμμές του τρένου. Άρχισα να βαδίζω στις σκουριασμένες ράγες -το τρένο έχει πάψει εδώ και μερικά χρόνια να κυλάει σ’ αυτές- χωρίς να ξέρω για πού. Είχε αρχίσει να σουρουπώνει και η φθινοπωρινή ψυχρούλα γινόταν ολοένα και πιο αισθητή. Όσο περπατούσα, συνειδητοποιούσα πια ότι τα βήματά μου με πήγαιναν στο κοιμητήριο. «Ναι πατέρα, θα στο ανάψω το καντηλάκι σου. Δεν με τρομάζει το σκοτάδι, ούτε με φοβίζουν οι νεκροί. Τους ζωντανούς φοβάμαι…». Εκεί, σ’ αυτή τη διαδρομή, που ήταν μια μικρή λιτανεία αναμνήσεων, γεννήθηκε ο τίτλος της συλλογής: «Στις ράγες της μνήμης». Γιατί οι άνθρωποι πεθαίνουν μόνο όταν τους ξεχνάμε. Όσο το καντηλάκι τους καίει στη μνήμη και στην καρδιά μας, είναι εδώ, κοντά μας, συνταξιδιώτες στο ίδιο τρένο, απλά σε διαφορετικά βαγόνια. Και από εκεί που βρίσκονται, μας προστατεύουν και μας οδηγούν… Ιωάννης Παπουτσάκης

Απλά και όμορφα, πολύ όμορφα σαν ν' ανοίγουμε μια πόρτα το πρωί να λέμε καλημέρα στον ήλιο και τον κόσμο. Γ.Ρίτσος

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Το να ζητάς συγνώμη είναι δείγμα γενναίου ανθρώπου. Αυτό αναφέρει η συγγραφέας Ιωάννα Μπαμπέτα στην αρχή του βιβλίου της «Οι συγγνώμες μιας μάγισσας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, και θα συμφωνήσω απόλυτα με αυτό. Η πανέμορφη εικονογράφηση του βιβλίου είναι της Αιμιλίας Κονταίου. Απευθύνεται σε ηλικίες 4+. Ηρωίδα του βιβλίου είναι η Ερμιόνη, που θέλει να γίνει μάγισσα, σαν τις μάγισσες των βιβλίων που διαβάζει. Μια μάγισσα, όμως, χρειάζεται και τον κατάλληλο εξοπλισμό για να υποστηρίξει την ιδιότητά της. Δηλαδή: ένα καπέλο, ένα ραβδί, μια μπέρτα και μια σκούπα για μεταφορικό μέσο. Απλά πράγματα! Πού θα αναζητήσει λοιπόν η Ερμιόνη τον εξοπλισμό της; Στο σπίτι της, φυσικά. Απαιτείται όμως αρκετό ψάξιμο για να ανακαλύψει στο σπίτι τα αντικείμενα που της χρειάζονται. Το ψάξιμο όμως δεν είναι αθόρυβο.

Όταν έφτασε στο σαλόνι, κοίταξε γύρω της. Περπατούσε και η μπέρτα σερνόταν. Περπατώντας δίπλα από το μεγάλο φωτιστικό, το έριξε κάτω. Το καπέλο του φωτιστικού κύλησε στο πάτωμα. Ήταν μαύρο, σαν ψηλό χωνί. Η Ερμιόνη το πήρε και το έβαλε στο κεφάλι της. Ύστερα χαμογέλασε. Ναι! Αυτό είναι τέλειο καπέλο μάγισσας, αποφάσισε.

Ο θόρυβος που κάνει η Ερμιόνη καθώς ψάχνει, έχει σαν αποτέλεσμα να ξυπνήσουν οι δικοί της. Και τότε… Μια όμορφη και τρυφερή ιστορία για τη δύναμη της συγγνώμης έγραψε η Ιωάννα Μπαμπέτα, και η Αιμιλία Κονταίου έδωσε ζωή στις λέξεις με τρόπο απόλυτα ταιριαστό. Η συγγνώμη είναι μια λέξη που δυστυχώς δύσκολα προφέρεται από τους ανθρώπους, ίσως γιατί νομίζουν ότι, ζητώντας την, θα νιώσουν αδύναμοι.

Η Ερμιόνη, από την πρώτη σελίδα, μου έκλεψε την καρδιά. Το βιβλίο της Ιωάννας Μπαμπέτα έγινε από τα αγαπημένα μου. Ένα βιβλίο που βοηθά τα παιδιά να κατανοήσουν την έννοια της συγγνώμης και να μάθουν να την προφέρουν, γιατί είναι δείγμα γενναιότητας. Το βιβλίο περιέχει οδηγό για γονείς, σχετικά με τη συγχώρεση, και προτάσεις για τα παιδιά. Είμαι σίγουρη ότι η Ερμιόνη θα κλέψει και τη δική σας καρδιά όταν διαβάσετε το βιβλίο.

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Ανδρέας Κωνσταντίνου

Ελάτε να γνωρίσουμε καλύτερα τον ηθοποιό που έκανε αισθητή την παρουσία του παίζοντας μόνο στο πρώτο επεισόδιο του σήριαλ «Άγριες Μέλισσες». Αναφερόμαστε στον Ανδρέα Κωνσταντίνου. Γεννήθηκε το 1982 στο Τύμπιγκεν και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Έχει σπουδάσει στην Ανωτέρα Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, ενώ έχει και πτυχίο κοινωνικού λειτουργού. Έγινε ιδιαίτερα γνωστός από τις ταινίες Μικρά Αγγλία, Ουζερί Τσιτσάνης και Το τελευταίο σημείωμα. Για την τελευταία ταινία, κέρδισε στα Βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, το βραβείο Α' Ανδρικού ρόλου. Όμως και στο θέατρο έπαιξε σε πολύ καλές παραστάσεις, όπως: Οθέλλος, Γλυκό πουλί της Νιότης, Πεθαίνω σαν χώρα, Ο Ορφέας στον Άδη, κ.ά.

Η ζωή είναι ένα φανταστικό, μεγαλειώδες ταξίδι. Δεν υπάρχουν καθορισμένοι προορισμοί, στάσεις, λιμάνια, ακόμα και χάρτες για να μας δείξουν τη σωστή διαδρομή.

Νατάσσα Καραμανλή

Αγγελίνα Παπαθανασίου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Στους Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών, φιλοξενούμε τη συγγραφέα και ιδρυτικό μέλος, καθώς και Αντιπρόεδρο του Σωματείου "Το ράφι της Αγάπης", Νατάσσα Καραμανλή. Αφορμή για αυτή τη συνέντευξη είναι το διπλό βιβλίο της που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ελκυστής, και όχι μόνο, γιατί με τη συγγραφέα Νατάσσα Καραμανλή μπορείς να μιλήσεις για ποίηση, για λογοτεχνία, για μοναξιά, για το θέατρο. Ελάτε να τη γνωρίσουμε μέσα από τις απαντήσεις που μας έδωσε. Ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Ν.Κ. Εγώ σας ευχαριστώ για τη θερμή φιλοξενία. Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε ένα διπλό βιβλίο, με δύο τίτλους και δύο διαφορετικά εξώφυλλα, από τις εκδόσεις Ελκυστής. "Το μπλουζ της Κυριακής" και "Ωτακουστής". Πρόκειται για ένα θεατρικό έργο και μια νουβέλα. Βιβλία που δίνουν τροφή για σκέψη

και αφορμή για πολλές συζητήσεις. Λέξεις και φράσεις που τρυπούν την ψυχή. «Δεν μου περισσεύει άλλη ανθρωπιά να δώσω! Αχάριστα χέρια έχετε όλοι, τρύπια, τίποτα δε σας οφείλω» λέει κάποια στιγμή η ηρωίδα σας. Λείπει η ανθρωπιά σήμερα, κυρία Καραμανλή; Υπάρχει μόνο αδιαφορία για τους γύρω μας, αδιαφορία για τον πόνο του άλλου, για τη μοναξιά του; Ν.Κ. Αγαπητή κυρία Παπαθανασίου, θα ήθελα πολύ να απαντούσα αρνητικά σε αυτή την ερώτησή σας. Φοβούμαι όμως πως ναι, η ανθρωπιά είναι αδικαιολόγητα απούσα από την καθημερινότητά μας. Ο Νίκος Καζαντζάκης είχε πει «ο άνθρωπος όταν νιώθει πόνο είναι ζωντανός Αλλά όταν νιώθει τον πόνο του άλλου, τότε ναι, είναι Άνθρωπος» κι αυτό ακριβώς είναι που λείπει. Κοιτάμε δίχως να βλέπουμε, κρυφακούμε δίχως να αφουγκραζόμαστε, κι όταν σκύβουμε στον πόνο του διπλανού μας, το κάνουμε πάντα με το ένα χέρι προτεταμένο, μη τυχόν ξεγλιστρήσει από το σώμα η ξένη μοναξιά και μας κάψει. Δικαιολογούμε ως σημάδι των καιρών μας τη δυσπιστία, την αποξένωση, την αδιαφορία, κι αυτό θεωρώ πως είναι το μεγαλύτερο έγκλημα κατά της

ανθρωπιάς. Μια μόνιμη εξορία στην οποία ο καθένας μάχεται μόνος του. Αφορμή για την επόμενή μου ερώτηση, οι φόβοι που εκφράζει η ηρωίδα σας. «Φοβάμαι μόνη, φοβάμαι το σκοτάδι, φοβάμαι τον χρόνο, το άπειρο». Οι δικοί σας φόβοι ποιοι είναι; Υπάρχει κάτι που σας φοβίζει πολύ, που η σκέψη και μόνο να σας καθηλώσει; Ν.Κ. Θα συνεχίσω το απόσπασμα του «Ωτακουστή» που επιλέξατε: «Φοβάμαι το τέλος όλων. Φοβάμαι τις νύχτες, το κλάμα των παιδιών, τους ανθρώπους. Την αλήθεια». «Ο φόβος όλων των φόβων, η στιγμή που τα γράμματα δεν θα κυλούν πια μέσα μου. Το καταραμένο λεπτό που οι συλλαβές θα σταματήσουν τον αδιάκοπο χορό τους στο κεφάλι μου. Όταν το μυαλό θα μείνει έρημο από το ανηλεές σφυροκόπημά τους. Σπίτι δίχως παράθυρα, αυλή χωρίς πουλιά, μια ρημαγμένη παράγκα κάτω από την κυριαρχία μιας σκληρής σιωπής. Αυτή θα είναι η μεγαλύτερη συντριβή». Σε αυτό το απόσπασμα από το κείμενο «Σαν κέρματα στις τσέπες μου», από το προσωπικό μου ιστολόγιο soufrazeta.com, απεικονίζεται ο μεγαλύτερος φόβος μου. «Οι άνθρωποι πεθαίνουν πριν προλάβουν να αντιληφθούν το νόημα τη ζωής». Άλλη μια φράση από το βιβλίο σας που ξεχώρισα. Ποιο είναι το νόημα της ζωής κατά τη δική σας άποψη; Ν.Κ. Η ζωή είναι ένα φανταστικό, μεγαλειώδες ταξίδι. Δεν υπάρχουν κα-

καθορισμένοι προορισμοί, στάσεις, λιμάνια, ακόμα και χάρτες για να μας δείξουν τη σωστή διαδρομή. Κι είναι λυπηρό το γεγονός πως κατά τη διάρκεια της μισής ενήλικης ζωής μας αρμενίζουμε στη ζωή σχεδόν σαν λαθρεπιβάτες. Ενδόμυχα όλοι μας πιστεύουμε πάντα πως έχουμε χρόνο, πως την ξεγελάμε, πως της ξεφεύγουμε. Βαυκαλιζόμαστε ότι την κυνηγούμε εμείς, ενώ στην πραγματικότητα είναι εκείνη που μας καταδιώκει. Αντιλαμβανόμαστε την ουσιαστική της σημασία καθώς ωριμάζουμε εντός κι εκτός μας· τότε προβαίνουμε ο καθένας στον δικό του απολογισμό. Αν δεν αναγνωρίσουμε τα λάθη και τις παραλείψεις μας απέναντί της, σημαίνει πως έχουμε χάσει παντελώς το νόημά της. Πως δεν το συλλάβαμε ποτέ σωστά. Κάποιοι δεν θα καταφέρουν ποτέ να κάνουν ειρήνη με τον εαυτό τους. Το να κοιτάζουμε πίσω στο παρελθόν και να διαπιστώνουμε πόσα θα αλλάζαμε αν είχαμε τη δύναμη να γυρίσουμε πίσω τον χρόνο, μονάχα θλίψη μπορεί να γεννήσει και έναν στείρο φόβο για όλη τη μαγεία που χάσαμε στη διαδρομή. Η ζωή δεν είναι αύριο, δεν είναι από βδομάδα, είναι το κάθε τώρα μας κι αυτό πρέπει να μας γίνει ρούχο. Και στη νουβέλα αλλά και στο θεατρικό σας έργο αναφέρεστε στη μητρότητα, στις σχέσεις μητέρας – κόρης, γονιών και παιδιών. Δύσκολα επουλώνονται τα τραύματα από την παιδική μας ηλικία; Πρέπει να φροντίζουμε για την αποκατάσταση των σχέσεων με τους γονείς μας, ακόμα κι αν εκείνοι δεν παραδέχονται τα λάθη τους; Τη θέση έχει η συγχώρε-

ση στη ζωή σας; Ν.Κ. Η μακροβιότερη σχέση στη ζωή μας, κι εκείνη με τα περισσότερα σκαμπανεβάσματα, είναι σαφώς αυτή με τους γονείς μας. Οι γονείς είναι οι φάροι μας, ιδίως η μητέρα. Ό,τι κάνει, γράφει μέσα μας με ανεξίτηλο μελάνι. Δύσκολο να το σβήσεις, ακόμα πιο ακατόρθωτο να διαγράψεις τα λάθη της. Μόνο όταν γινόμαστε κι εμείς γονείς με τη σειρά μας αντιλαμβανόμαστε τη θέση τους και δικαιολογούμε πολλά από αυτά που κάποτε είχαν τραυματίσει εμάς ως παιδιά. Δεν γνωρίζω ακριβώς να σας απαντήσω αν επουλώνονται ή αν ξεπλένονται κατά κάποιον τρόπο τα παιδικά τραύματα, αυτό άπτεται στους ειδικούς, θεωρώ όμως πως ο χρόνος λειαίνει τους ανθρώπους όπως το νερό την πέτρα, κι έτσι φτάνουμε κάποια στιγμή στην πολυπόθητη συγχώρεση. Ίσως κάπως έτσι να είναι δομημένος ο κύκλος της ζωής, να ξεχνάμε, να συγχωρούμε, να

αποδεχόμαστε κάποια στιγμή όλα εκείνα που μας έκαναν να πονέσουμε και που καθόρισαν με μαθηματική ακρίβεια το ποιοι είμαστε. Διαβάζοντας κάποιοι τα βιβλία σας μπορεί να οδηγηθούν εύκολα στο συμπέρασμα ότι είστε απαισιόδοξη, μελαγχολική, μοναχική; Τι θα τους απαντούσατε; Είναι η συγγραφή για σας ανάγκη ψυχής; Ν.Κ. Θα απαντούσα ευθαρσώς, ναι. Δεν πιστεύω στην αισιοδοξία, ίσως επειδή δεν διδάχτηκα την τέχνη της, αν θέλετε, δεν εκπαιδεύτηκα σε αυτή από παιδί. Και φυσικά, μεγαλώνοντας, το να αντιστρέψω τις διδαχές της ζωής μου είναι εξαιρετικά δύσκολο, μολονότι έχω προσπαθήσει κατά καιρούς να το πράξω. Όσο για τη μοναξιά, θεωρώ πως την επέλεξα προτού με επιλέξει. Κι αυτό φυσικά συνέβη αυτοβούλως και σταδιακά. Η μοναξιά, όταν δεν είναι επιβαλλό-

μενη, αποτελεί μια αφορμή ανασύνταξης. Ένα εφαλτήριο για μια βαθύτερη εσωτερική αναζήτηση και προσέγγιση στα κατακάθια της ψυχής μου, όπου από κει βρίσκουν τον δρόμο τους οι σκέψεις που καταγράφονται. Από κει ξεπηδούν οι ιστορίες μου. «Η αλήθεια βγαίνει χυτή σαν το νιόκοπο άγαλμα, μόνον μέσ’ από τα καθάρια νερά της μοναξιάς· κι η μοναξιά της πένας είναι από τις πιο μεγάλες», όπως είπε ο Οδυσσέας Ελύτης. Όπως λοιπόν αντιλαμβάνεστε, η συγγραφή είναι ανάγκη ψυχής, ή, καλύτερα, η γραφή μου είναι η ψυχή μου. Και ναι, η ψυχή μου είναι λιγάκι μελαγχολική, όπως έχετε αντιληφθεί. Τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια είναι ανακοινώσιμα; Ν.Κ. Προς το παρόν μοιράζω το χρόνο μου μεταξύ της Θεσσαλονίκης και της Μ. Βρετανίας, συνεπώς όσα σχέδια είχα εκπονήσει σκοντάφτουν στην απόσταση

αι στην έλλειψη χρόνου. Εν τούτοις δεν απουσιάζουν κάποια που αφορούν στην έκδοση ενός συνεργατικού έργου ολότελα διαφορετικής θεματολογίας, κι ίσως και μιας ποιητικής συλλογής. Τολμώ να κάνω όνειρα ακόμα. «Ποτέ δεν σταμάτησα να ονειρεύομαι γιατί πάντα υπάρχει ένα βήμα πιο πέρα» όπως είπε η Αντιγόνη Βαλάκου. Θα θέλατε να πείτε κάτι στους αναγνώστες μας λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη; Ν.Κ. Αυτό που θα ήθελα να καταθέσω στους αναγνώστες σας, είναι ένα μεγάλο ευχαριστώ για την ψήφο εμπιστοσύνης τους. Για όλους εμάς που καταπιανόμαστε με τη συγγραφή, δεν υπάρχει μεγαλύτερη ικανοποίηση από την αποδοχή τους. Η στιγμή που τα μάτια δακρύζουν, τα χείλη ριγούν και η καρδιά ιαίνεται μέσα από τα βιβλία μας, είναι για εμάς το πιο πολύτιμο δώρο.

Χρυσούλα Ζαφειράκη Δε θα μπορούσαμε να περάσουμε καλύτερα το Σαββατόβραδό μας. Στο θέατρο Άλμα, βρεθήκαμε και απολαύσαμε τη μουσική παράσταση Commedia d'amore, με την ερμηνεία της Μαριάννας Πολυχρονίδη, σε μία κωμωδία που περιβάλλεται από μοναδικά τραγούδια αγάπης με την εξαιρετική φωνή της.

Ένα απόγευμα, η ηρωίδα μας αποφασίζει να χωρίσει, να δώσει τέλος στη σχέση που συνειδητοποιεί πως δεν πάει άλλο. Βγαίνει στο δρόμο, περιπλανιέται, και ξαφνικά, εισβάλλει στην πλατεία ενός θεάτρου. Σκέψεις, φωνές και ψίθυροι απόγνωσης, βρισιές, προσωπικά αντικείμενα, ερωτικές επιστολές, ιστορίες αγάπης και τρέλας, ξεπηδούν μέσα από μικρά κουτάκια μνήμης. O αποδέκτης πάντα απών...Μία νύχτα από τη ζωή μιας γυναίκας... με σκηνές, σκέψεις και εναλλασσόμενα συναισθήματα, σε έναν διάλογο με τον εαυτό της, “ταξιδεύει” στους αδιέξοδους έρωτές της! Θυμάται... θυμώνει... τραγουδά... ξεφεύγει. Το έργο έγραψε και σκηνοθέτησε ο Θέμης Μουμουλίδης ειδικά για τη Μαριάννα Πολυχρονίδη. Στην ηλεκτρική κιθάρα ο Δημήτρης Σινογιάννης και στο πιάνο ο Γιάννης Τσόλκας...

Rapana μια βιβλιοθήκη στον δρόμο Χαρά Δελλή Η “Rapana” είναι η πρώτη βιβλιοθήκη στο Βάρνα της Βουλγαρίας, στην αποκαλούμενη θαλάσσια πρωτεύουσα της χώρας, που δημιουργήθηκε από μια ομάδα νέων αρχιτεκτόνων και σχεδιαστών, τους Downtown Studio (Yuzdzhan Turgaev, Boyan Simeonov, Ibrim Asanov, Mariya Aleksieva). Η παραλιακή τοποθεσία της βιβλιοθήκης -στα ανατολικά της Βουλγαρίας, στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, σ’ ένα σημαντικό λιμάνι της χώρας- είναι ο λόγος για τον οποίο το σχήμα της που επιλέχθηκε σαν να μοιάζει με το κέλυφος ενός θαλάσσιου σαλιγκαριού. Μια αφηρημένη κατασκευή που ξεδιπλώνεται από ένα μόνο σημείο εστίασης και εξελίσσεται σε ημικύκλιο, ενώ παράλληλα δημιουργεί χώρο και ράφια για την τοποθέτηση βιβλίων. Ο σχεδιασμός εμπνεύστηκε από τη φύση και τα οργανικά σχήματα. Η εγκατάσταση λαμβάνει υπόψη τις σημαντικότερες πτυχές της ταυτότητας της πόλης, όπως τη θάλασσα και την αξία της για τους πολίτες εκεί. Με τη χρήση λογισμικού των παραμετρικών εργαλείων σχεδιασμού Rhinoceros 3D και Grasshopper, οι αρχιτέκτονες δοκίμασαν πάνω από 20 διαφορετικά σχήματα και παραλλαγές. Η πρωτότυπη ανοιχτή βιβλιοθήκη -χωρητικότητας 1500 βιβλίων- παρέχει άπλετο φυσικό φως, εύκολη πρόσβαση στους αναγνώστες, καθιστικούς χώρους, καθώς και ένα μικροσκοπικό σκηνικό για τους καλλιτέχνες του δρόμου.

Νάντια Κίσκα

Την Πέμπτη 3 Οκτωβρίου 2019, στη Death Disco, πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη πλέον εκδήλωση “Γυναίκες και Φαντασία”. Εκεί, ανάμεσα στις υπέροχες ομιλήτριες και στα μοναδικά στο είδος τους βιβλία, το μάτι μου έπιασε το πρώτο βιβλίο της Ράνιας Νικολακοπούλου, με τίτλο “Η τελετή του αίματος”. Βρικόλακες διάβασα, “υπάρχει μαγεία στο αίμα” διάβασα, δεν ήθελα και πολύ. Το αγόρασα.

θα έχουν plot holes ή γενικά ότι θα με απογοητεύσουν. Μέχρι τώρα ωστόσο, δεν έχω απογοητευτεί παρά μόνο 1 φορά. Και αυτή, δεν ήταν με την Τελετή του Αίματος.

Ξύπνησε νωρίς από κάποιον εφιάλτη που δεν μπορούσε να θυμηθεί και δεν την ξαναπήρε ο ύπνος. Δεν είχε το κουράγιο να πάει για μάθημα στη σχολή της. Δεν μπορούσε ούτε να μείνει στο σπίτι.

Το βιβλίο έχει σταθερή ροή. Θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο, ναι, καθώς βρήκα αρκετά σημεία όπου θα μπορούσαν να αναπτυχθούν, αλλά η πλοκή στέκεται άρτια και χωρίς παραπάνω επεξηγήσεις. Δε χωλαίνει πουθενά και η ιστορία είναι αρκετά ενδιαφέρουσα. Η συγγραφέας δεν μπαίνει στη διαδικασία μακροσκελών περιγραφών, ούτε συναισθηματικών μονολόγων. Μένει ακριβώς στο “ζουμί” της ιστορίας και πολύ καλά κάνει, κατά την ταπεινή μου άποψη. Οι χαρακτήρες είναι κάθε άλλο παρά συνηθισμένοι. Αιμοδιψείς, εκδικητικοί, γεμάτοι μίσος και δίψα για αίμα. Επιτέλους, κάτι διαφορετικό από την επιθυμία να σώσεις τον κόσμο! Καλοφτιαγμένοι και με υπόβαθρο που εξηγεί συμπεριφορές. Οι δεύτεροι χαρακτήρες που δεν έχουν πάρει υπόβαθρο είναι επίσης ιδιαίτερα χρήσιμοι, και στέκονται και χωρίς να γνωρίζουμε το παρελθόν τους. Δεν χρειάζεται, στην τελική, γιατί η ιστορία σε κρατάει. Σε μια γοτθική νουβέλα -η πρώτη του εί-

Το βιβλίο ακολουθεί την Άμπιγκεϊλ, μια φοιτήτρια αρχιτεκτονικής στο Ντρότσμουργκ της βόρειας Αγγλίας, η οποία, κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στον εγκαταλελειμμένο ναό στην καρδιά του δάσους, δέχεται ένα τηλεφώνημα από την αστυνομία της περιοχής, που την πληροφορεί ότι το αγόρι της αγνοείται από το προηγούμενο βράδυ. Απλό, θα έλεγε κανείς. Δεν είναι. Κρυμμένα μυστικά, εχθροί και ένας άντρας από τα παλιά, πολύ παλιά, έρχεται να αναστατώσει την ήδη διαλυμένη Άμπιγκεϊλ. Το έχω πει, θα το πω ξανά και θα το λέω κάθε φορά που έρχεται στα χέρια μου νουβέλα. Με τρομάζουν τα μικρά βιβλία.

Mε ανησυχούν ότι θα κάνουν κοιλιά, ότι

Ένιωσε μια ανεξήγητη οικειότητα και, όταν την άγγιξε, μια ζεστασιά πλημμύρισε όλο της το είναι. Όχι, δεν ήταν μόνο οικειότητα αυτό που ένιωθε° ήταν έλξη.

Ένα παρελθόν, από αιώνες ξεχασμένο, επιστρέφει για να καθορίσει το μέλλον.

δους που πέφτει στα χέρια μου- δεν ήξερα τι να περιμένω. Είναι είδος που δεν έχω διαβάσει, αλλά με εξέπληξε πόσο ωραίο είναι. Και το φινάλε; Με εξέπληξε γιατί περίμενα κάτι mainstream, αλλά όχι! Εξεπλάγην και μπράβο σας, κυρία Νικολακοπούλου! Η γλώσσα είναι απλή. Λέξεις επαναλαμβάνονται, καταστάσεις επαναλαμβάνονται, αλλά σε τόσο μικρής έκτασης βιβλίο δεν σε πειράζει γιατί δεν προλαβαίνει να σε κουράσει. Έχει ασταμάτητη δράση και κυλάει γρήγορα. Βιβλία σαν και αυτό είναι αυτά τα ευχάριστα μικρά διαλείμματα ανάμεσα σε τεράστια βιβλία γεμάτα κοσμοπλασία - μου γεμίζουν την μπάρα όρεξης, ώστε να συνεχίσω να διαβάζω, και τα εκτιμώ ιδιαίτερα. Ανυπομονώ για το επόμενο βιβλίο της κυρίας Νικολακοπούλου! Το συστήνω!

Εύα Κιτράκου

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Συνέντευξη Σας ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε.

E.K. Σας ευχαριστώ κι εγώ ιδιαίτερα που με τιμάτε με την πρόσκλησή σας. Είστε νέα συγγραφέας. Πώς προέκυψε η συγγραφή στη ζωή σας και ποια ήταν η αφορμή για να γεννηθεί αυτό το βιβλίο; E.K. Τα βιβλία αποτελούσαν μόνιμη συντροφιά από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Για να είμαι ειλικρινής, τα τελευταία χρόνια πολύ συχνά έλεγα στον φιλικό μου κύκλο ότι μια μέρα θα γράψω κι εγώ ένα βιβλίο. Γελούσα όμως μετά καθώς το σκεφτόμουν. Μου φαινόταν ακατόρθωτο. Καθώς περνούσαν τα χρόνια και αναζητούσα αλήθειες μέσα μου, η σκέψη αυτή ωρίμαζε αργά και σταθερά. Το αληθινό νόημα της αγάπης είναι ένα ζήτημα που με απασχολούσε αρκετά στη ζωή μου. «Σ’ αγαπώ», δυο τόσο μικρές λέξεις, που είτε μπορεί να είναι κούφιες, είτε να συμπυκνώνουν τεράστιο βάρος συναισθημάτων, και φυσικά να αποδεικνύονται και με τις ανάλογες πράξεις. Αποφάσισα λοιπόν να γράψω τελικά αυτό το βιβλίο, για να συλλογιστώ κι εγώ η ίδια πάνω στις διαφορετικές πτυχές της αγάπης.

Υπάρχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία στην ιστορία σας; Συναντήσατε δυσκολίες με τους ήρωές σας κατά τη διάρκεια της συγγραφής; E.K. Θεωρώ ότι ακόμα και στα αμιγώς φανταστικά δημιουργήματα υπάρχουν ψήγματα αυτοβιογραφικά. Πόσω μάλλον σ’ ένα κοινωνικό μυθιστόρημα, όπως το δικό μου. Η αίσθηση αυτή γίνεται ακόμα πιο έντονη εξαιτίας και του πρώτου προσώπου στο οποίο είναι γραμμένο όλο το βιβλίο. Επειδή είμαι νέα στο χώρο, χρησιμοποίησα αρκετά στοιχεία από τη ζωή μου, καθώς θεώρησα ότι έτσι θα «στερεώσω» πιο γερά την πλοκή, βασιζόμενη δηλαδή σε γνώριμα τοπία, οικείες σχέσεις και καταστάσεις, παρά πλάθοντας εξ ολοκλήρου κάτι φανταστικό. Όσον αφορά στις δυσκολίες που προέκυψαν με τους ήρωες του βιβλίου, επειδή ο κάθε χαρακτήρας μιλάει σε πρώτο πρόσωπο, έπρεπε να διεισδύσω στη σκέψη και στα συναισθήματα του καθενός ξεχωριστά. Να παρουσιάσω δηλαδή ένα μίνι ψυχογράφημα του κάθε ήρωα. Και καθώς οι φωνές των χαρακτήρων εναλλάσσονται όπως ξετυλίγεται η ιστορία, έπρεπε τη μία στιγμή να γράφω ως Μαριάννα (βασική ηρωίδα), την άλλη ως Παναγιώτης ή Άγγελος ή Χριστίνα.

Είστε καθηγήτρια Αγγλικών και μητέρα δύο παιδιών. Καθημερινά έρχεστε σε επαφή με παιδιά. Σας πέρασε η ιδέα να γράψετε κάποιο παιδικό – εφηβικό βιβλίο πριν ξεκινήσετε με μυθιστόρημα ενηλίκων; E.K. Είναι αλήθεια πως στη διάρκεια της εκπαιδευτικής καριέρας μου έχω έρθει σε επαφή με παιδιά σχεδόν όλων των ηλικιών. Τα παιδιά είναι δεκτικά, κρέμονται από τα χείλη σου αν καταφέρεις να τα πλησιάσεις. Μέσα στην τάξη μού αρέσει να αφιερώνω χρόνο να συζητώ μαζί τους. Οτιδήποτε πρόβλημα προκύψει, αποτελεί αφορμή για διάλογο. To ίδιο ακριβώς κάνω και με τα δικά μου παιδιά στο σπίτι. Επειδή λοιπόν ο δίαυλος επικοινωνίας μου με αυτές τις ηλικιακές ομάδες διαμέσου της κουβέντας φαίνεται να λειτουργεί ως τώρα αρκετά καλά, δεν μου πέρασε από το μυαλό ποτέ η ιδέα να «συνομιλήσω» με αυτό το κοινό μέσα από ένα βιβλίο. Τι μηνύματα θέλετε να περάσετε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν το βιβλίο σας; E.K. Θέλω να τους προβληματίσω ως προς τα «Σ’ αγαπώ» που λένε οι ίδιοι, αλλά και ως προς αυτά που έχουν εισπράξει ή εισπράττουν. Πόσα από αυτά έχουν αληθινό αντίκρισμα; Πόσα από αυτά λέγονται απλώς για να εξυπηρετήσουν κάποιους άλλους σκοπούς; Ενδεχομένως ακούγονται κάπως απογοητευτικά και απαισιόδοξα όλα αυτά, όμως το βιβλίο μου τελικά περνά ένα μήνυμα ελπίδας. Η αληθινή, άνευ όρων αγάπη ίσως και να μην είναι τόσο άπιαστη… Είναι δύσκολος ο δρόμος προς την έκ-

δοση για έναν νέο συγγραφέα στη χώρα μας; Ε.Κ. Σίγουρα, λόγω υπερπροσφοράς, είναι δύσκολο ένας νέος συγγραφέας να ξεχωρίσει στο πλήθος. Χρειάζεται να οπλιστεί με αρκετή υπομονή και να μην τα παρατήσει αν δεν έχει άμεση ανταπόκριση. Ευτυχώς, για μένα, ο Εκδοτικός Οίκος Πηγή με επέλεξε σχετικά γρήγορα και με στήριξε σε όλα τα στάδια έκδοσης και προώθησης του βιβλίου μου. Αυτή την περίοδο υπάρχουν νέοι ήρωες που βασανίζουν γλυκά τη σκέψη σας; Ε.Κ. Τα «θρανία» με κούρασαν αρκετά. Γράφτηκαν μέσα σε δύο μήνες, αλλά με εξαιρετικά έντονο ρυθμό. Θα επανέλθω όμως δριμύτερη, αφού πρώτα ξεκουραστώ πνευματικά. Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη, θα θέλατε να πείτε κάτι στους αναγνώστες μας; E.K. Τους προσκαλώ να καθίσουν ξανά στα θρανία, όσα χρόνια κι αν έχουν αφιερώσει σε αυτά για την τυπική τους μόρφωση. Αυτή τη φορά, για να μελετήσουν σε βάθος την αγάπη. Ελπίζω, διαβάζοντας το βιβλίο μου, να πλημμυρίσει η ψυχή τους συναισθήματα, όπως ακριβώς και η δική μου καθώς το έγραφα. Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο που μας αφιερώσατε. Καλή δημιουργική συνέχεια.

E.K. Σας ευχαριστώ κι εγώ μέσα από την καρδιά μου για τον χρόνο και τον χώρο που μου αφιερώσατε.

Ασημίνα Στασινοπούλου

Όταν η ιστορία σου παίρνει ζωή μέσα από τις εικόνες, και αυτή η ιστορία προσπαθεί να σου περάσει μαθήματα ζωής, ώστε να καταλάβεις σε τι κόσμο μεγαλώνεις και πως το διαφορετικό δεν είναι ποτέ κακό, τότε έχεις καταφέρει να είσαι ένας άξιος συγγραφέας παιδικών βιβλίων.

Πρόσφατα είχα την ευκαιρία να διαβάσω μαζί με τον γιo μου δύο υπέροχα παιδικά βιβλία, τα οποία του δημιούργησαν πολλές απορίες. Η κ. Στέλλα Τσακωνιάτη, αν και νέα συγγραφέας στο χώρο του παιδικού βιβλίου, μας συστήθηκε με το μοτίβο «Η διαφορετικότητα δεν είναι εμπόδιο, αλλά το μέσο για να αποκτηθούν εμπειρίες» και αυτό το μήνυμα προσπαθεί να περάσει και στα παιδιά μέσω των έργων της. Τα πρώτο βιβλίο της, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οσελότος, αναφέρεται σ’ ένα κόσμο διαφορετικό. Σ' ένα φύλλο διαφορετικό, που ξέρει ν’ αγαπάει, να συγχωρεί, να είναι δίπλα σε όποιον το χρειαστεί και πάντα έτοιμο ν’ αγαπήσει και ν’ αγαπηθεί. Ενώ στο βιβλίο της «Ο Φυλλόκαρδος στο νηπιαγωγείο», πάλι από τις εκδόσεις Οσελότος, παρακολουθούμε το λατρεμένο φύλλο μας να πηγαίνει στο νηπιαγωγείο. Εκεί, η γλυκιά νηπιαγωγός δίνει απλόχερα την αγάπη της και βοηθάει τα μικρά φυλλαράκια να κατανοήσουν όλα όσα αισθάνεται ο Φυλλόκαρδος.

Χρυσούλα Ζαφειράκη

Μία παράσταση εμπνευσμένη από τον ηρωικό ξεσηκωμό του 1821 σκηνοθετεί και μας παρουσιάζει η Ειρήνη Ιακώβου στο θέατρο Ακροπόλ, με υπέροχους καλλιτέχνες. Ο Λάμπρος (Θανάσης Βισκαδουράκης) θυμάται τα παιδικά του χρόνια και τις ηρωικές στιγμές που βίωσε δίπλα στο Γέρο του Μοριά, Θεόδωρο Κολοκοτρώνη (Γιώργος Γιαννόπουλος), όταν έγινε κλέφτης στο βουνό για την Ελευθερία της πατρίδας. Τα χρόνια του μεγάλου ξεσηκωμού είναι για αυτόν και τα χρόνια της πρώτης του αγάπης, με τη Μαριώ.

Όμορφα σκηνικά, με χωριά, βουνά, ποτάμια, πέτρινες βρυσούλες, ασημένιες πιστόλες, αρνάκια και κατσικάκια, υπέροχες ενδυμασίες της εποχής εκείνης με κεντίδια και μαντήλια. Το δραματικό στοιχείο ισορροπεί περίτεχνα με το κωμικό, με τη ντοπιολαλιά και τους ιδιωματισμούς να επικρατούν συνεχώς. Το μεγαλοφυές σχέδιο του στρατηγού Κολοκοτρώνη στα στενά των Δερβενακίων θα φέρει την ελευθερία στην πατρίδα μας. Μία παράσταση που μας διδάσκει πολιτισμό, παιδεία. Καθώς και το μήνυμα των μεγάλων στόχων και των αγώνων για την επίτευξή τους με λεβεντιά, αξιοπρέπεια και φως ελληνικό! Πρωταγωνιστούν: ΓιώργοςΓιαννόπουλος (Κολοκοτρώνης), Θανάσης Βισκαδουράκης (Λάμπρος) Μαζί τους αλφαβητικά:Γαλήνη Γυρτάτου: Δέσπω, φίλη Μαριώς - ΤουρκάλαΜιχάλης Δέλης: Δημητρός, ο πιστικός του Γιαννούζου - ΤούρκοςΒασίλης Ζαϊφίδης: Αντρέας, ΑγάςΒαρβάρα Καρά: Γιώργαινα, Μάνα - ΤουρκάλαΚώστας Καραμουσάλης: Νάσος-φίλος Λάμπρου, ΤούρκοςΕυθύμης Μπαλαγιάννης: Γιαννούζος ΔράμαληςΚωνσταντίνος Πασσάς: Νικολιός, ο αφελής του χωριούΝεφέλη Σταμούλη: ΜαριώΛία Τσάνα: Φρόσω-Χωριάτισσα, Τουρκάλα

ΟΞΦΟΡΔΗ

Αγγελίνα Παπαθανασίου

ΟΞΦΟΡΔΗ Μια πόλη της Αγγλίας χτισμένη στις όχθες του ποταμού Τάμεση.Μία πόλη γραφική και γνωστή σε όλους μας για το περίφημο πανεπιστήμιό της, που είναι από τα παλαιότερα στον κόσμο. Αναφερόμαστε στην Οξφόρδη, η οποία βρίσκεται 80 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Λονδίνου. Μπορεί να είναι γνωστή εξαιτίας του περίφημου πανεπιστημίου της, όμως διαθέτει πολλά αξιοθέατα που αξίζει κανείς να δει όταν την επισκεφτεί. Μία πόλη με πολλά κτίρια ιστορικής σημασίας. Θέατρα, πύργοι, μουσεία, καθεδρικοί ναοί, πάρκα, βιβλιοθήκες, βιβλιοπωλεία, είναι μερικά από τα αξιοθέατα που θα σας παρουσιάσουμε μέσα από το σημερινό μας ταξίδι. Θα ξεκινήσουμε από το πανεπιστήμιο της πόλης. Στη συνέχεια, θα γνωρίσουμε τον πύργο Carfax και θα απολαύσουμε την υπέροχη θέα της πόλης. Θα πάμε στην πλατεία Radcliffe, αλλά και στο Μουσείο Ιστορίας της Επιστήμης, για να δούμε τον πίνακα που χρησιμοποιούσε ο Albert Einstein στις διαλέξεις του στην Οξφόρδη το 1931. Θα επισκεφτούμε πάρκα και θέατρα, αλλά και βιβλιοπωλεία. Φυσικά, δε θα λείψουν και οι αναγνωστικές μας προτάσεις με φόντο τη γραφική πόλη της Αγγλίας.

Το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης συγκαταλέγεται στα καλύτερα και αρτιότερα πανεπιστημιακά ιδρύματα του κόσμου. Η εφημερίδα The Times το τοποθετεί πρώτο μεταξύ των αγγλικών πανεπιστημίων στον σχετικό κατάλογο του 2007, ενώ τοποθετείται και πρώτο παγκοσμίως στην τελευταία έκδοση (2018) του παγκοσμίου καταλόγου ανωτάτων ιδρυμάτων (Times Higher Education World University Rankings) Είναι ένα από τα παλαιότερα του κόσμου. Η αρχή της ιστορίας του πανεπιστημίου μπορεί να αναχθεί τουλάχιστον στο τέλος του 11ου αιώνα, αν και η ακριβής χρονολογία ιδρύσεως παραμένει άγνωστη. Η παρούσα χρονολόγηση σημαίνει ότι το πανεπιστήμιο έχει ήδη ιστορία 900 ετών, παρόμοια σε διάρκεια με την Πλατωνική Ακαδημία (400 π.Χ. - 500 μ.Χ. περίπου). Σύμφωνα με δημοφιλή θρύλο, όταν ξέσπασε διαμάχη μεταξύ φοιτητών και κατοίκων το 1209, μερικοί πανεπιστημιακοί της Οξφόρδης κατέφυγαν βορειοδυτικά στη μικρή πόλη του Κέιμπριτζ, όπου ίδρυσαν το ομώνυμο πανεπιστήμιο. Έκτοτε, τα δύο πανεπιστήμια έχουν μακρά ιστορία ανταγωνισμού, και αποτελούν τα πλέον επίλεκτα πανεπιστήμια στη Μεγάλη Βρετανία. Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1855, και ολοκληρώθηκε το 1860. Ξεκινώντας την λειτουργία του, συγκέντρωσε τα εκθέματα και εξοπλισμό από τις προϋπάρχουσες υποδομές φυσικής ιστορίας του πανεπιστημίου, οι οποίες ήταν διάσπαρτες στην πόλη της Οξφόρδης και τα διάφορα κολέγια, ώστε να είναι διαθέσιμα όλα σε έναν κοινό χώρο. Το μεγαλύτερο ποσοστό των εκθεμάτων του μουσείου προέρχεται από τις συλλογές φυσικής ιστορίας του Ασμόλειου μουσείου, ενώ κάποια προήλθαν επίσης και από το μουσείο Κράιστ Τσερτς. Μεταξύ του 1885 και του 1886 κατασκευάστηκε και μια νέα επέκταση στο πίσω μέρος του κεντρικού κτηρίου, στο οποίο στεγάστηκαν οι εθνολογικές και λαογραφικές συλλογές του Αουγκούστους Πιτ Ρίβερς, και έτσι δημιουργήθηκε το μουσείο Πιτ Ρίβερς.

Το κέντρο της πόλης δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο. Προσφέρεται λοιπόν για περπάτημα και εξερεύνηση. Οι τέσσερις κύριοι δρόμοι της πόλης συναντώνται στη διασταύρωση Carfax. O πύργος Carfax είναι ό,τι έχει απομείνει από την εκκλησία του Saint Martin. Μια εκκλησία του 14ου αιώνα. Για να φτάσει κανείς στην κορυφή του πύργου, θα πρέπει να πληρώσει ένα μικρό αντίτιμο και να ανέβει τα 99 σκαλοπάτια μιας σπειροειδούς σκάλας. Φτάνοντας στην κορυφή, το πανόραμα της πόλης θα τον μαγέψει.Στην πλατεία Radcliffe, θα συναντήσουμε το κτίριο Radcliffe Camera. Πρόκειται για ένα κτίριο που χρονολογείται από το 1737 και αρχικά στέγαζε τη βιβλιοθήκη Radcliffe. Σήμερα είναι αναγνωστήριο. Στο κέντρο της Οξφόρδης υπάρχει η σκεπαστή αγορά ή αλλιώς Covered Market. Ξεκίνησε τη λειτουργία της το 1774 και μέχρι σήμερα εξακολουθεί να λειτουργεί. Περιλαμβάνει καταστήματα τροφίμων και τοπικών προϊόντων. Είναι πολυσύχναστη, κυρίως τα Σάββατα. Αφού επισκεφτήκαμε τα πιο γνωστά αξιοθέατα της πόλης, τι θα λέγατε να γνωρίσουμε τους βοτανικούς της κήπους; Δημιουργήθηκαν το 1621 και θεωρούνται οι πιο παλαιοί κήποι στη Βρετανία. Ο βοτανικός κήπος της Οξφόρδης περιλαμβάνει τρία τμήματα: Τον εσωτερικό κήπο, που περιβάλλεται από τον αρχικό πέτρινο τοίχο του 16ου αιώνα. Τα θερμοκήπια, τα οποία επιτρέπουν την καλλιέργεια φυτών που απαιτούν προστασία από το αγγλικό κλίμα. Τον εξωτερικό κήπο, ανάμεσα στον τοίχο του εσωτερικού κήπου και τον ποταμό Cherwell. Διαθέτει πάνω από 8000 είδη φυτών. Είναι μια πραγματική όαση μέσα στην πόλη. Λίγο έξω από το κέντρο της πόλης συναντάμε το Port Meadow. Πρόκειται για μια επίπεδη έκταση δίπλα στον Τάμεση, όπου θα συναντήσουμε αγελάδες, πόνι, διάφορα πτηνά. Ένα όμορφο σκηνικό, το οποίο περιλαμβάνει και μοναδικά ηλιοβασιλέματα. Έτσι, συγκεντρώνει αρκετό κόσμο. Εκτός από την ομορφιά της φύσης, ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει και δύο pubs, για ποτό και ξεκούραση.

Grand Café Δεν γίνεται να βρίσκεσαι στην Οξφόρδη και να μην περάσεις για έναν απολαυστικό καφέ ή τσάι από αυτό το καφέ με τη μεγάλη ιστορία. Η σημερινή μορφή του καταστήματος δημιουργήθηκε το 1990. Στο πέρασμα των χρόνων έχει αλλάξει πολλές χρήσεις. Καφέ, πανδοχείο, ξενοδοχείο, κατάστημα τροφίμων και ταχυδρομείο. Εδώ λοιπόν, απολαμβάνοντας ένα τσάι εξαιρετικής ποιότητας, θα σας παρουσιάσουμε τις αναγνωστικές μας προτάσεις. Πρώτη μας επιλογή, το βιβλίο «Η ακολουθία της Οξφόρδης» του συγγραφέα Γκιγέρμο Μαρτίνες, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Επόμενη επιλογή μας, το βιβλίο «Τα τέρατα της Οξφόρδης» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Συγγραφέας ο Lane Andrew.

Νίκος Μπαλάτσος

Πώς μπορείς να συνοψίσεις σε ένα άρθρο τη φαντασία; Φαντάζει αδύνατον. Το ίδιο δύσκολο είναι να περιγράψεις σε λίγες γραμμές την εμπειρία ενός ΦantastiCon, ειδικά αυτό του 2019, το οποίο για πρώτη φορά το βλέπεις από μέσα. Το μεράκι, την προσπάθεια και την αγάπη, ώστε η φαντασία και οι κόσμοι της να ανοίξουν και να αγγίξουν περισσότερα κοινά. Αν έπρεπε να περιγράψουμε τη συνολική μας εμπειρία με μία λέξη, τότε φαντάζει νομοτελειακό να ξεκινήσουμε από παράγωγα της λέξης "χρώμα". Ναι, το πρώτο πράγμα που σε τραβάει σε αυτό το φεστιβάλ είναι τα χρώματα. Ποικιλομορφία, ένταση, αισθητική, συναισθήματα, χρώματα παντού. Η φαντασία στα πλαίσια της λογοτεχνίας, της συγγραφής, του παιχνιδιού, της μουσικής, της τέχνης του cosplay, του rp, αυτόνομα, ομαδικά, σε κάθε της περαιτέρω έκφανση βρισκόταν εκεί, ανοίγοντας πύλες και προσφέροντας ταξίδια σε όλους αυτούς τους πολυάριθμους κόσμους που εκτυλίσσονται και αναπτύσσονται στις παρυφές της. Μία γιορτή, ένα σημείο αναφοράς και συνάντησης τόσων πολλών και ετερόκλητων συντελεστών, η οποία, ως ζωντανός οργανισμός, βιώνει καταιγιστικά την ανάπτυξή της και στην Ελλάδα. Από το σημείο εγγραφής στην είσοδο και τις τόσες επιλογές στις αίθουσες και στους διαδρόμους του υπέροχου χώρου φιλοξενίας, πέρασαν χιλιάδες άνθρωποι αλληλεπιδρώντας με τα δρώμενα του Φεστιβάλ. Η Ακαδημία Rasnarry στην πρώτη της παρουσία, είναι γεμάτη από εικόνες, εμπειρίες, ιδέες και πολύ όμορφες στιγμές στα πλαίσια αυτού του διημέρου. Δεν υπάρχει τίποτα πιο απολαυστικό σαν εικόνα, να βρίσκεσαι στο πλάι συλλόγων και οργανισμών, καλών φίλων και συνεργατών, και να φροντίζεις, να ξεναγείς, να πληροφορείς και σε περιπτώσεις να πρωτοεισάγεις τους επισκέπτες του φεστιβάλ σε εκφάνσεις του σύμπαντος της φαντασίας.

Αν κάτι μας χαροποίησε ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του διημέρου, ήταν η απήχηση και η προσέλευση πολύ νεαρών ηλικιών στους χώρους του φεστιβάλ και οι οργανωμένες δραστηριότητες για τη σύνδεση του φανταστικού με τα μικρά παιδιά, με όποια συνεπακόλουθα οφέλη για την πνευματική, καλλιτεχνική και αισθητική τους ανάπτυξη, ένα θέαμα τόσο πρόσχαρο. Η διοργάνωση υπήρξε άψογη και προς τους συντελεστές και προς τους επισκέπτες, προσφέροντας ένα γεμάτο σύνολο δραστηριοτήτων, καλύπτοντας εκτεταμένα φάσματα επιλογών, διαθέσιμων προς τους επισκέπτες. Σίγουρα υπάρχει χώρος για περαιτέρω εξέλιξη, σίγουρα χρειάζεται πολλή προσπάθεια ώστε να συμβαδίσουν τέτοιες πρωτοβουλίες με τους ρυθμούς εξάπλωσης του κόσμου του φανταστικού και σίγουρα προσκαλούμε όσους δεν τα κατάφεραν φέτος, στο ραντεβού για το ΦantastiCon 2020. Όσο για μας, επιστρέφουμε πίσω στην Ακαδημία μας χορτάτοι, γεμάτοι και πολύ ευτυχισμένοι για την ευκαιρία που μας δόθηκε, για να βιώσουμε αυτό το υπέροχο γεγονός και σε άλλη θέση πλέον, πέραν του επισκέπτη. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε από καρδιάς, όλους τους συντελεστές και ιδίως τους ανθρώπους που έτρεξαν, έστησαν και παρουσίασαν αυτό το πολύ όμορφο αποτέλεσμα, δίνοντας και πάλι ραντεβού για του χρόνου.

Αγγελική Δαφτσίδου

Το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί πρόκληση για τον αναγνώστη, μιας και πραγματεύεται την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου και τον πόνο εκείνου που μένει πίσω.

Άραγε αυτό είναι το πένθος; Η σιωπηλή αντιμετώπιση; Το να κοπανιέσαι αδιάκοπα πάνω στον τοίχο της απουσίας; Το να κλαψουρίζεις, διατηρώντας ωστόσο την ελπίδα για ένα θαύμα; Ο Σεζάρ είναι ένας άνθρωπος σπασμένος, τσακισμένος από την απώλεια της αγαπημένης του συζύγου, Παθ, ο οποίος εν τέλει αποφασίζει να βάλει τέλος σ’ αυτό το βάσανο. Δεν το αποφασίζει με ελαφριά καρδιά. Είναι πατέρας ενός μικρού αγοριού και συνειδητά αποφασίζει να τον αφήσει πίσω.

Τα δάκρυα που κυλούσαν στο πρόσωπό μου στέγνωσαν απότομα. «Μπαμπά μου, πού είσαι;» Δε μ’ έβλεπε. Τυφλωμένος από την αρμύρα που έτσουζε τα μάγουλά μου, τσακισμένος από την ντροπή μου που δεν μπορούσα να του απαντήσω, λαχταρούσα η μουσκεμένη γη, η στρωμένη με μισοσαπισμένα φύλλα, να με κατάπινε. Και μια καλή νεράιδα να τον έπαιρνε, εκείνον, στην άμαξά της, και να αναλάμβανε τη φροντίδα του.

Αλλά η ζωή μερικές φορές έχει άλλα σχέδια, ακόμα κι όταν νομίζεις πως ξεμπέρδεψες μαζί της. Σε μια αναζήτηση του παρελθόντος ξεκινά ένα ταξίδι στο χώρο και στο χρόνο, σε πολιτείες και μύθους, νοσταλγώντας παράλληλα τη χαμένη του ευτυχία. Όμως δεν είναι μόνος. Η Νανά όχι μόνο του χαλάει τα σχέδια για την επικείμενη αυτοκτονία του, αλλά μπορεί να γίνει και η σχεδία του σ’ αυτό το παράξενο ταξίδι προς τη λύτρωση.

Ξαναγύρισε όπως ακριβώς το είχε υποσχεθεί. Τρεις μέρες αργότερα. Παραβιάζοντας, και πάλι, τη μοναξιά μου. Όχι μόνο δεν είχα δει άνθρωπο, αλλά δεν είχα καν μιλήσει, πραγματικά, με κανέναν. Δεν έδινα πια τίποτα από τον εαυτό μου.

Γύρνα και δείξε μου τον δρόμο σου ξανά μάτια μου, κομμάτια μου σαν γράμμα ατέλειωτο που έσβησε ο καιρός μ’ ονόματα και χρώματα....

Για την Ελλάδα - Σωκράτης Μάλαμας

Είμαι καλό παιδί.

Μανίνα Ζουμπουλάκη

Νεκταρία Πουλτσίδη

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Σας ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Πώς θα περιγράφατε εν συντομία τη Μανίνα Ζουμπουλάκη; Μ.Ζ: Είμαι καλό παιδί – τι άλλο θα έλεγα; Ότι είμαι τέρας, που δεν είμαι, έτσι κι αλλιώς; Σπάνια στραβώνω, είμαι βολικό άτομο, περνάω καλά αν δεν με στριμώχνουνε, μου αρέσουν τα ανέκδοτα, ακόμα και τα χαζά. Ψοφάω για μωρά, θάλασσα, διακοπές, καλοκαίρι και για οτιδήποτε ωραίο στην όψη, αγόρι-κορίτσι-βουνόθάμνο. Γράφω σχεδόν πάντα, ή σκέφτομαι τι θα γράψω μόλις σταματήσω να σκέφτομαι. Πρόσφατα διάβασα το νέο σας βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, με τίτλο "Το [σχεδόν] ημερολόγιο μιας 82χρονης". Ομολογώ ότι μου χάρισε στιγμές απίστευτου γέλιου. Το απόλαυσα. Η ηρωίδα του βιβλίου σας, η Μελίνα, είναι υπαρκτό πρόσωπο, όπως διάβασα στο εισαγωγικό σημείωμα. Πώς προέκυψε αυτή η γνωριμία σας; Μ.Ζ: Οι γυναίκες που ήταν 35-40 χρονών στα περιοδικά την δεκαετία του ΄ 80, όταν ξεκίνησα να δουλεύω, είναι σήμερα από 65 ως 85 χρονών, και βαστάνε γερά. Το

έχω ξαναπεί, η ιδέα μού ήρθε σε ένα ‘ουζάκι επανασύνδεσης’ του ‘Ταχυδρόμου’, ενώ καθόμουν δίπλα στη θεά των περιοδικών Ρούλα Μητροπούλου – τρομερά υπαρκτό, και αληθινό πρόσωπο. Η Μελίνα προέκυψε εκείνη την εποχή, και μιλούσε ακριβώς σαν την Ρούλα, ή σαν εμένα. Δεν ήταν δύσκολο να πιάσουμε παρτίδες… Το βιβλίο σας αναφέρεται στους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας. Μέσα από τα μάτια της Μελίνας και των φίλων της βλέπουμε ένα ευαίσθητο θέμα, που δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο. Τι μηνύματα θέλετε να περάσετε στους αναγνώστες σας; Σας τρομάζει η τρίτη ηλικία; Μ.Ζ: Με τρομάζει η αρρώστια, η ακινησία – και ο θάνατος. Φυσικά και με τρομάζουν, πιστεύω ότι όλη η καλλιτεχνία, από τη μουσική και τη ζωγραφική μέχρι το θέατρο, τη συγγραφή, την υποκριτική και το μακραμέ ακόμα, τα πάντα όλα, έχουν να κάνουν με το φόβο μας για το θάνατο. Αλλά ξέρω ανθρώπους 80 ετών που αντέχουν, που δεν έχουν βγει από την κοινωνία, που συμμετέχουν δηλαδή επειδή επιμένουν (όχι επειδή η κοινωνία τους δίνει αβάντσο… ) Το θαυμάζω αυτό,

δεν ξέρω αν ήθελα να δώσω ένα ‘μήνυμα’, ή αν απλώς ήθελα να δείξω το θαυμασμό μου. Την πίστη μου ότι δεν θα αλλάξουν πάρα πολύ τα πράγματα προς το χειρότερο επειδή γερνάμε, σίγουρα θα γίνονται πιο δύσκολα, μέρα με τη μέρα, αλλά με λάου-λάου τρόπο, έτσι ώστε να μην πάθουμε κανένα σοκ. Μπορείς να πεις ότι έκανα μια προβολή της παρέας μου στην ηλικία των 80+, και δε θα πέσεις έξω… Πώς θα περιγράφατε την υπόλοιπη ετερόκλητη παρέα της Μελίνας; Οι χαρακτήρες είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Μιλήστε μας για την Ελένη, τον Ζωρζ, αλλά και τον καταπληκτικό Α- παππού Απόστολο. Μ.Ζ: Χαχα, αυτοί είναι οι φίλοι μου, ‘φτιαγμένοι’, με ανάποδο λίφτινγκ, ως μεγαλύτεροι! Τον Απόστολο τον έφτιαξα πάνω στον μπαμπά μου, που είναι 94 τώρα, αλλά στα 75-78 του ήτανε κάπως έτσι. Και κολυμπούσε με μανία… Υπάρχουν σκέψεις να δούμε κι άλλα βιβλία με ηρωίδα τη Μελίνα; Μ.Ζ: Αυτό εξαρτάται από το κοινό, και από τον εκδότη – εγώ μπορώ να γράψω τη συνέχεια, εννοείται… Βλέποντας και κάνοντας είναι η σωστή απάντηση! Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξή μας, θα θέλατε να στείλετε ένα μήνυμα στους αναγνώστες του site μας; Μ.Ζ: Ε, καλά, τα κλασικά: να μην το βάζεις ποτέ κάτω, η ζωή είναι ωραία, να απολαμβάνεις τη στιγμή… όλα αυτά έχουν ειπωθεί χιλιάδες φορές, οπότε επιμένω στο επίσης κλασικό πλην όμως λίγο πιο ορίτζιναλ: να διαβάζουμε βιβλία όλοι, κάνουν καλό στην ψυχή!

“Η μοναξιά του Θεού” είναι η 3η ποιητική συλλογή μου. Μια συλλογή εμπνευσμένη από τις εικόνες, τους ήχους, τις στιγμές, τους προβληματισμούς της καθημερινότητάς μας και την εναλλαγή των συναισθημάτων μας, που δημιουργούν την εσωτερική ανάγκη της καταγραφής τους. Παράλληλα, είναι μια γλυκόπικρη επιστροφή στις αναμνήσεις μας, στις μαγικές πόλεις της αθωότητάς μας, στις ρίζες μας, στα καταφύγια των ονείρων μας, στους ανθρώπους που άφησαν το αποτύπωμά τους στη ζωή μας, στους δικούς μας άγιους. Μια επι-στροφή στον Θεό, που τόσο πολύ πληγώνεται από τη λησμονιά των ανθρώπων και, νιώθοντας μόνος, δακρύζει. Στα θαύματα της αγάπης και στη δύναμη της ευαισθησίας και της σιωπής. Μια συλλογή αφιερωμένη σε όλες τις άδολες ψυχές που ακολουθούν το μόνο δρόμο που έμαθαν, το δρόμο της καρδιάς και της θυσίας. Αφιερωμένη στη μητέρα μου και στη μνήμη του πατέρα μου, δυο Ανθρώπων που με δίδαξαν ότι η ζωή έχει νόημα μόνον όταν ΑΓΑΠΑΣ! Τους ευχαριστώ γι’ αυτό το υπέροχο μάθημα ζωής! Ιωάννης Παπουτσάκης

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Το βιβλίο «Ένα φιλάκι ταξιδεύει» των συγγραφέων Αλεξάνδρας Μαρκοπούλου και Κατερίνας Κουφοπούλου, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, σε εικονογράφηση Ελίζας Βαβούρη. Απευθύνεται σε ηλικίες 3+. Πρόκειται για ένα τρυφερό και γλυκό βιβλίο με θέμα την αγάπη, την αγκαλιά και τα φιλιά, που μπορούμε να προσφέρουμε απλόχερα στα αγαπημένα μας πρόσωπα. Η αγάπη έχει πολλές μορφές. Μια αγκαλιά, μια μελιστάλαχτη κουβέντα, ένα γλυκό φιλί, μπορούν να κάνουν θαύματα και να ομορφύνουν τη ζωή μας. «Υπέροχα διάβασες σήμερα, Μιχαλάκη» είπε η δασκάλα του. «Και στην ορθογραφία κανένα λάθος! Έλα να σου δώσω μια αγκαλιά!» Κάμποσες παιχνιδιάρικες ηλιαχτίδες τρύπωσαν από τα παράθυρα, στάθηκαν στα κεφάλια των παιδιών, τα χάιδεψαν και φώτισαν την τάξη. Η ζωή όλων μας μπορεί να γίνει καλύτερη αν φροντίζουμε να δείχνουμε στους δικούς μας ανθρώπους την αγάπη μας και το ενδιαφέρον μας, καθη-μερινά, με μικρές αλλά ουσιαστικές πράξεις. Τότε η διάθεση όλων αλλάζει προς το καλύτερο και δημιουργούνται όμορφες στιγμές γεμάτες τρυφερότητα. «Αχ, αυτά τα φιλιά σου, μάνα! Όσο περνούν τα χρόνια γίνονται όλο και πιο γλυκά!» είπε ο πατέρας πηγαίνοντας προς το γραφείο. Εκείνο που αναφέρω ως ένα αρνητικό στοιχείο στο βιβλίο, είναι η έλλειψη βιογραφικών τόσο των συγγραφέων, όσο και της εικονογράφου. Είναι χρήσιμο οι αναγνώστες να γνωρίζουν κάποιες πληροφορίες για τους δημιουργούς των βιβλίων που επιλέγουν να διαβάσουν.

Νάντια Κίσκα Είχα ακούσει τα καλύτερα λόγια. Τα καλύτερα. Το πόσο σθεναρά μου υποστήριζαν το συγκεκριμένο βιβλίο ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία για εμένα, γιατί συνήθως εγώ είμαι αυτή που παθιάζομαι και υποστηρίζω τα βιβλία μέχρι την τελευταία ρανίδα αίματος. Αρχίζοντας το “Η εποχή των θρύλων: Κόκκινη αυγή” δεν μπορούσα να καταλάβω την αιτία. Τελειώνοντάς το, συνειδητοποίησα ότι αυτά που μου λέγανε ήταν απλά η κορυφή του παγόβουνου.

στικά και πόνο, σε καλούν να πονέσεις, να κλάψεις και να δώσεις δίκιο και άδικο.

“Πάντα, όσο ηθικός και αν νομίζεις πως είσαι, η ζωή του αγαπημένου σου θα είναι πιο σημαντική από τη ζωή του συντρόφου σου ή την εκπλήρωση της αποστολής σου”.

Πολλές παρομοιώσεις, λυρική γραφή που ίσως στο πρώτο μισό κουράσει το αναγνωστικό μάτι καθώς επικεντρώνεται περισσότερο στο χτίσιμο του κόσμου και όχι στην ανάπτυξη της πλοκής, αλλά αυτό είναι κάτι που περιμένεις από το πρώτο βιβλίο μιας τριλογίας. Ο δυστοπικός κόσμος της εποχής των θρύλων μαγεύει. Φαίνεται ότι ο συγγραφέας τον έχει δουλέψει πάρα πολύ, οι εικόνες είναι ακραία περιγραφικές, εξιτάροντας τη φαντασία του αναγνώστη και μεταφέροντάς τον σε έναν κόσμο θανάτου Η έλλειψη εικόνων και χάρτη δυσκόλεψε την ανάγνωση αρκετά για εμένα, καθώς σε έναν δυστοπικό κόσμο χρειάζομαι έναν χάρτη να προσανατολίζομαι. Ωστόσο, απόλαυσα την ανάγνωση.Δεν είναι από τα εύκολα βιβλία. Ο όγκος του, σε συνδυασμό με την ωμή αλήθεια και το αιματοκύλισμα που πέφτει, είναι για γερά στομάχια. Αλλά η ανάγνωσή του μόνο να σε ικανοποιήσει μπορεί.και απελπισίας.

Η ιστορία ακολουθεί τον δεκάχρονο Χόουπ, ο οποίος αναγκάζεται να φύγει από το σπίτι του μετά από ένα αποτρόπαιο συμβάν, με μόνη συντροφιά τον πατέρα του και έναν νεοσσό. Και μόλις σας περιέγραψα το ένα χιλιοστό του βιβλίου. Γιατί ενώ πιστεύεις ότι θα ακολουθήσεις το ταξίδι του Χόουπ, αυτό δεν συμβαίνει. Δηλαδή συμβαίνει, αλλά η ιστορία είναι πολύ μεγαλύτερη και ο κόσμος πολύ μεγαλύτερος και όλο το βιβλίο είναι ένα έπος.

2 λέξεις μπορούν μονάχα να χαρακτηρίσουν το βιβλίο του κύριου Δημακόπουλου: Ζωντανός Θρύλος. Ένα έπος που κόβει την ανάσα. Κάθε σελίδα είναι ζωντανή, ματώνει μαζί με τους χαρακτήρες και τον αναγνώστη. Οι χαρακτήρες, πλασμένοι με αλήθειες, μυ-

“Προσπάθησε να της μιλήσει, μα δεν τα κατάφερε. Άπλωσε το χέρι του να την αγγίξει• τόσο κοντά, μα και τόσο μακριά ένιωθε την παρουσία της. Μέσα στον βαθύ του λήθαργο τα κατάφερε τελικά, την ακούμπησε, τότε ένας σπαρακτικός λυγμός διαπέρασε το κορμί του.”

Το πρώτο βιβλίο αγγίζει απλά την κορυφή του παγόβουνου. Οι καλά κρυμμένες προοικονομίες προϊδεάζουν τον αναγνώστη για την επικείμενη αλλαγή. Ξέρεις ότι αυτό που διαβάζεις είναι απλά η αρχή. Ο ακρογωνιαίος λίθος. Η αρχή του νήματος σε ένα κουβάρι που ξετυλίγεται αργά και θα αλλάξει τον κόσμο των πρωταγωνιστών. Οι πρωταγωνιστές είναι αρκετοί. Οι δευτερεύοντες χαρακτήρες είναι τέλεια δουλεμένοι και καζάνια που βράζουν. Εξάλλου, σε έναν κόσμο βίας, αντιδράς με βία. Ωμή βία, ξεκοιλιάσματα, πόνος και η μάχη για επιβίωση είναι πιο αληθινά από ποτέ. Κάθε σελίδα πιο δυνατή από την προηγούμενη, σε μυεί σε ένα σύμπαν χτισμένο με αίμα και φιλοδοξία. Παλεύεις να πάρεις ανάσα και να πιστέψεις αυτό που μόλις διάβασες. Και στη μέση; Ένα δεκάχρονο παιδί. Ένα δεκάχρονο παιδί που θα αποτελέσει την σωτηρία ή τον χαμό του κόσμου όπως τον ξέρουν οι ήρωές μας! Το λατρεύω! Γιατί τελείωσε; Δεν ήθελα να τελειώσει. Ελπίζω να μην αργεί το επόμενο γιατί θα φάω τη σάρκα μου! Υ.Γ. Ένας συγκεκριμένος τοξότης μού έκλεψε την καρδιά. Είμαι έτοιμη να με πάρει πίσω στην Ιμάρ και να κάνουμε μικρούς τοξότες.

Λεωνίδας Κακούρης Αγγελίνα Παπαθανασίου Ο Λεωνίδας Κακούρης μπαίνει στα σπίτια μας τέσσερις φορές την εβδομάδα, ερμηνεύοντας το ρόλο του Δούκα Σεβαστού στην τηλεοπτική σειρά «Άγριες μέλισσες». Ποιος είναι όμως ο ηθοποιός Λεωνίδας Κακούρης; Έκανε την πρώτη του τηλεοπτική εμφάνιση στην παιδική σειρά "Του Κουτιού τα Παραμύθια" το 1987 στην ΕΤ1. Ακολούθησε η δραματική σειρά της Έλενας Ακρίτα και του Γιώργου Κυρίτση "Γόβα Στιλέτο" τη σεζόν 1993-1994 και μία συμμετοχή στην σειρά "Έρωτας και Πάθος". Την περίοδο 1995-1996 συμμετείχε στις σειρές "Ο πρίγκιπας" και "Η φυλή των ανθρώπων". Από το 1996 μέχρι το 1998 ερμήνευσε τον ρόλο του Τίμου Δράκου στην καθημερινή σειρά του Νίκου Φώσκολου "Η Λάμψη", έχοντας έτσι πρωταγωνιστικό ρόλο στον 6ο και 7ο κύκλο της σειράς. Τη σεζόν 2000-2001 είχε έναν από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στη δραματική σειρά "Σαν χειμωνιάτικη λιακάδα", ενώ ακολούθησαν οι συμμετοχές στις σειρές "Απαγορευμένη Αγάπη" και "Μόνη εξ αμελείας". Την περίοδο 2005-2007 έλαβε μέρος στη δραματική σειρά του Στράτου Μαρκίδη "Της Αγάπης Μαχαιριά". Ακολούθησαν οι σειρές "Ο γητευτής", "Έχω ένα μυστικό", "Οι ιστορίες του αστυνόμου Μπέ-

κα" και "Αληθινοί Έρωτες". Από το 2009 μέχρι το 2011 είχε έναν από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στην καθημερινή σειρά του ANT1 "Κάρμα". Μετά από τηλεοπτική αποχή 8 χρόνων επέστρεψε τηλεοπτικά τη σεζόν 2018-2019 με το ρόλο του Λευτέρη Ανδρέου στην δραματική σειρά "Η Επιστροφή".Έκτος από τις τηλεοπτικές του συμμετοχές έχει δώσει τη φωνή του σε διάφορες ταινίες και σειρές κινουμένων σχεδίων, με πιο γνωστή τη συμμετοχή του στη σειρά ταινιών "Η εποχή των παγετώνων".

Στέφανος Παντελίδης

Δημήτρης Μπονόβας

Μια βόλτα μακριά από κλισέ και ριζωμένες αντιλήψεις θα κάνουμε σήμερα με τον συγγραφέα που θα σας παρουσιάσω. Έναν διαφορετικό, είναι η αλήθεια, ποιητή, χωρίς εύκολα και εύπεπτα στιχάκια. Τον Στέφανο Παντελίδη. Τι είναι εκείνο που σε ωθεί να γράφεις; Σ.Π. : Αντί απαντήσεως επιτρέψτε μου να παραθέσω το «βιογραφικό» μου όπως παρουσιάζεται στην πρόσφατη ποιητική συλλογή μου «Εκεί που δεν με σπέρνουν»: Γεννήθηκα στη Λευκωσία το 1973. Δεν σπούδασα Ελληνική Φιλολογία. Δεν έγραψα μελέτες, ούτε κριτικές βιβλίων. Οι δύο προηγούμενες ποιητικές συλλογές μου Εκτός νόρμας (abookworm publication 2014) και Πάω γυρεύοντας (κατά τον δαίμονα εαυτού) (Εκδόσεις Βακχικόν 2016) δεν τιμήθηκαν με βραβείο, δεν επανεκδόθηκαν, ούτε μεταφράστηκαν σε άλλες γλώσσες. Κάποιοι μου είπαν πως τους αγγίζει η ποίησή μου. Θα ήθελα να ισχυριστώ πως γράφω μονάχα γι’ αυτούς. Η αλήθεια όμως είναι πως δεν έχω επιλογή. Γράφω ποίηση επειδή αυτό μου ορίζει επιτακτικά η φύση μου.

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για εσένα να καταφέρεις να “εκφράσεις” τη σκέψη σου πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί; Σ.Π. : Θεωρώ πως σχεδόν όλοι όσοι επιχειρούν να γράψουν ποίηση διαθέτουν μια ευχέρεια αποτύπωσης των σκέψεών τους στο χαρτί. Για εμένα όμως προσωπικά, η αποτύπωση των σκέψεών μου, ως ποιήματα, αποτελεί μια αρκετά δύσκολη διαδικασία. Ξεκινώντας να γράψω ένα ποίημα καταδύομαι αρχικά στα βάθη της ψυχής μου, εκεί που οι σκέψεις και τα συναισθήματά μου με τρομάζουν. Χρειάζεται τόλμη και ειλικρίνεια το στάδιο αυτό, αλλά είναι απαραίτητο αν θέλει κανείς να προκαλέσει αναστάτωση και συγκίνηση στον αναγνώστη. Το δεύτερο στάδιο είναι να καταφέρω να γράψω ποιητικά ό,τι αξίζει να ειπωθεί. Ο βαθμός δυσκολίας είναι και σε αυτό το στάδιο αυξημένος, γιατί απαγορεύω στον εαυτό μου τις φλυαρίες και τα γλωσσικά φτιασίδια. Με ελάχιστες απλές λέξεις πρέπει να ειπωθούν πολλά. Θα σας φανεί παράξενο, αλλά υποψιάζομαι πως λίγοι από τους σημερινούς γνωστούς και άγνωστους επιδέξιους ποιητές μας θα μπορούσαν να εκφράσουν ποιητικά τις σκέψεις τους στο χαρτί με επιτυχία, εάν τους θέτατε αυστηρό περιορισμό στον αριθμό λέξεων και στίχων. Ποιες οι επιρροές σου; Σ.Π. : Ο Δαρβίνος και ο Richard Dawkins μού εξήγησαν από τι είμαι καμωμένος.

Ο Σωκράτης με έμαθε να αμφισβητώ, να ερωτώ και να στοχάζομαι. Ο Νίτσε μού έδειξε το δύσκολο δρόμο του «Γίνε αυτό που είσαι» και ο Δημήτρης Λιαντίνης τι σημαίνει να είναι κανείς «Ελληνικός». Ποιητικά έμαθα να γράφω άμεσα και χωρίς εντυπωσιασμούς από τον Καβάφη και λιτά και ολιγόστιχα από τον Κώστα Μόντη. Ποια θεματολογία κρατεί τον κυρίαρχο ρόλο στα έργα σου; Συναίσθημα ή λογική και γιατί; Σ.Π. : Στο επίκεντρο της ποίησής μου βρίσκεται ο άνθρωπος. Θνητός, ευάλωτος και ταλαιπωρημένος. Στα ποιήματα του «Εκεί που δεν με σπέρνουν» ο αναγνώστης γίνεται συνοδοιπόρος, εξερευνώντας μαζί μου διάφορα ερωτήματα όπως γιατί, μετά θάνατο, αντί να μας κρίνει ο Θεός θα έπρεπε να μας χειροκροτήσει, γιατί τα έμβρυα τηρούν «στάση ασφαλείας», γιατί μια ανείπωτη τραγωδία πρέπει να παραμένει ανείπωτη,

γιατί ζηλεύουν τους ζωγράφους οι ποιητές, γιατί καλύτερα να σε παίρνει ο διάβολος παρά η νοσταλγία, γιατί θα πρέπει να μείνουν εννέα οι εντολές, πώς συνδέεται το νόημα της ζωής με το γυναικείο G spot, γιατί οι νέοι σήμερα αντί να πούνε σ ’αγαπώ κάνουν like στη τελευταία της selfie, γιατί οφείλεις κάποτε τον σύντροφό σου να σκοτώσεις, γιατί αρέσει τόσο στους ανθρώπους να βλέπουν θάλασσα και ουρανό, γιατί δεν φταίει ο άνεμος που μας σκορπά, γιατί βαραίνουν οι αδειανές αποσκευές στους ώμους μας, γιατί η ζωή ακόμη και στις πιο γλυκές στιγμές της αναβλύζει πόνο, με ποιον μας χώρισε η ζωή και ο θάνατος θα μας ενώσει πάλι, γιατί ενώ είμαι πιο πονηρός από ιερέα είμαι πιο ευάλωτος από μικρό παιδί, γιατί ενώ είμαι εγώ, είμαι εσύ. Η ευρεία θεματολογία των ποιημάτων μου, αλλά και η προσέγγισή μου στα θέματα αυτά, είναι απόδειξη ότι με παρακινεί να γράφω το συναίσθημα και με οδηγεί στην αποτύπωσή του η αυστηρή λογική.

Πες μας λίγα λόγια για την ποιητική σου συλλογή, “Εκεί που δεν με σπέρνουν”. Πώς γεννήθηκε η ιδέα, ο τίτλος, τα ποιήματα; Σ.Π. : Πρόκειται για την τρίτη ποιητική μου συλλογή, τη δεύτερη με τον εκδοτικό οίκο Βακχικόν. Ο τίτλος «Εκεί που δεν με σπέρνουν», όπως και στις δύο προηγούμενες συλλογές μου «Εκτός νόρμας» και «Πάω γυρεύοντας – κατά τον δαίμονα εαυτού», είναι προβοκάτορας. Λειτουργεί ως πρόκληση και ως προειδοποίηση. Αποφασίζοντας κανείς να προχωρήσει στην ανάγνωση του βιβλίου είναι ως να συναινεί σε ένα ταξίδι σκέψεων και συναισθημάτων που στην καθημερινότητά του απωθεί. Να αναμετρηθεί με το θάνατό του, τους φόβους που τον κρατούν μικρό, τους μύθους στους οποίους αφέθηκε αβίαστα να πιστεύει, τους έρωτες που δεν τόλμησε να ζήσει, τη ζωή που συγκαταβατικά ζει. Συγχρόνως όμως θα διασκεδάσει με τα καμώματα και τις μικρότητες των ανθρώπων. “Για χρόνια δεν ήξερα γιατί/αρέσει τόσο στους ανθρώπους/να βλέπουν θάλασσα και ουρανό./Τώρα καταλαβαίνω/πως είναι επειδή/εκεί/δεν έχει ανθρώπους.” Πού οφείλεται αυτή η αποξένωση και η εχθρότητα προς τον άνθρωπο; Σ.Π. : Προς υπεράσπισή μου επιτρέψτε μου αρχικά να παραθέσω το ποίημα «Δύσκολη η ζωή των θνητών» από την ίδια συλλογή: Καημένε άνθρωπε δεν φτάνει που υποφέρεις όσο ζεις ύστερα, λένε, πως σε περιμένει ο Θεός για να σε κρίνει.

Πιο δίκαιο βεβαίως θα ήταν —είτε τέλειος είτε ατελής— για τα δεινά που πέρασες στη Γη να σε χειροκροτήσει. Στο ποίημα αυτό υπερασπίζομαι τους ανθρώπους έναντι του Θεού, τον οποίο κατακρίνω για την υπεροπτική στάση που τηρεί. Γενικά στα περισσότερα ποιήματά μου δεν είμαι εχθρός αλλά φίλος, υποστηρικτής και σύμμαχος του έκπτωτου και ευάλωτου ανθρώπου. Συμπάσχω, υποφέρω και αγωνιώ μαζί του. Σε πλήρη αντίθεση και χωρίς όμως να πέφτω σε αντίφαση (αφού έτσι είναι ο άνθρωπος) σε αρκετά άλλα ποιήματα, όπως και αυτό που ξεχωρίσατε στην ερώτησή σας, παρουσιάζομαι «αποξενωμένος και εχθρικός» για τις υπερβολές και την αλαζονεία μας που συχνά οδηγεί σε ύβρη. Ποιητής γεννιέσαι ή γίνεσαι; Σ.Π. : Επιχείρησα να απαντήσω το ερώτημα αυτό στην πρώτη ποιητική μου συλλογή Εκτός νόρμας (abookworm publication 2014): Έτσι γίνονται οι ποιητές. Δε γεννιούνται ποιητές, οι ποιητές ούτε σπουδάζονται. Χτυπιούνται πρώτα. Χτυπιούνται πρώτα στο πεδίο της ζωής και ύστερα γράφουν στο χαρτί. Για αυτό δε θα έπρεπε να τους φωνάζουν ποιητές μα ποιηθέντες. Αν μπορούσες να αλλάξεις κάτι - στον τομέα της λογοτεχνίας - τι θα ήταν αυτό;

Σ.Π.: Θα ήταν ωραία να γράφαμε λιγότερη αλλά καλύτερη ποίηση, επιτυγχάνοντας έτσι την επανασύνδεσή μας με το αναγνωστικό κοινό που, δικαιολογημένα, μας έχει εγκαταλείψει. Όλο και νέοι επίδοξοι καλλιτέχνες εμφανίζονται στον ορίζοντα. Αν έπρεπε να τους δώσεις μια συμβουλή, ποια θα ήταν; Σ.Π. : Να γράφουν αυθεντικά και με τόλμη, χωρίς φόβο ότι θα εκτεθούν ή θα κριθούν αρνητικά. Παράλληλα, να γίνουν οι ίδιοι αυστηροί κριτές των στίχων τους και να εκδίδουν με φειδώ μόνο ό,τι πραγματικά αξίζει να εκδοθεί. Τι να περιμένουμε από εσένα στο μέλλον; Σ.Π.: Ειλικρινά δεν έχω ιδέα προς ποια κατεύθυνση θα με σπρώξει ο δαίμονας μέσα μου. Το μόνο σίγουρο είναι πως οι δικοί μου άνθρωποι δεν θα ήθελαν να με δουν να εκπληρώνω τον ποιητικό θάνατό μου, όπως τον σκηνοθέτησα στο ποίημα «Για να μπω στα ευπώλητα»: Θα θέσω τέρμα στη ζωή μου. "Ποιητής αυτόχειρας" θα σκίσω τα βιβλία μου θα φάω μια-μια τις σελίδες το πρωί θα με βρουν νεκρό "από υπερβολική δόση ωμής ποίησης" Στέφανε, σε ευχαριστούμε πολύ για το χρόνο που μας διέθεσες και σου ευχόμαστε ολόψυχα κάθε επιτυχία στο έργο σου!!!

Αγγελίνα Παπαθανασίου Το βιβλίο της συγγραφέως και εκπαιδευτικού θεατρικής αγωγής Σπυριδούλας Μπιρμπίλη «Ο Άνιχνος», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διάπλαση. Ανήκει στη σειρά Πολύχρωμοι Χαρταετοί και απευθύνεται σε ηλικίες από έξι ως εννιά ετών. Η εικονογράφηση του βιβλίου είναι της Ναταλίας Καπατσούλια. Η συγγραφέας, με την ιστορία της, μας ταξιδεύει στην έρημο και μας γνωρίζει τον ήρωά της. Τον Άνιχνο. Ένα αγόρι που δεν αφήνει ίχνη και είναι πολύ εύκολο να χαθεί. Για να αποφύγει κάτι τέτοιο, μαθαίνει να ακολουθεί άλλους ανθρώπους, και μάλιστα χωρίς να γίνεται αντιληπτός. Τελειώνοντας το σχολείο, γνωρίζει να μετρά, να γράφει και να διαβάζει. Μα πρέπει να σκεφτεί τι επάγγελμα θα κάνει στη ζωή του. Αποφασίζει να ακολουθήσει τον πρώτο διαβάτη που θα συναντήσει, με την ελπίδα να βρει τη μελλοντική του δουλειά. Θα ακολουθήσει για καιρό έναν παράξενο ταξιδιώτη, και σε αυτή την κοινή τους πορεία, θα μάθει πολλά. Θα καταφέρει να βρει τον δικό του δρόμο ή θα συνεχίσει μια ζωή να ακολουθεί τα ίχνη των άλλων; Ένα όμορφο παραμύθι με πολλά μηνύματα προσφέρει στους αναγνώστες της η συγγραφέας. Μια ιστορία για το ταξίδι που όλοι κάνουμε προς την ενηλικίωση. Ένα ταξίδι που περιλαμβάνει εμπόδια, δυσκολίες. Άλλες φορές ο δρόμος είναι πιο εύκολος κι άλλοτε πάλι δύσβατος και απαιτείται υπομονή και επιμονή, μέχρι να φτάσουμε στον προορισμό μας. Το τι ίχνη θα αφήσουμε πίσω μας εξαρτάται από τις επιλογές που θα κάνουμε.

Μ’ ένα τέτοιο ελάττωμα, μια τέτοια μικρή ανωμαλία, μονάχα δύο επαγγέλματα θα μπορούσε να κάνει στη ζωή του, κατέληξε η μητέρα του ύστερα από πολλή σκέψη. Πρώτο και καλύτερο, ακόλουθος! Αν έπρεπε ν’ ακολουθεί κάποιον, τότε δεν θα χρειαζόταν να έχει ο ίδιος ίχνη. Το κακό είναι ότι όλοι στον τόπο του ήταν φτωχοί και φιλήσυχοι άνθρωποι. Δεν χρειάζονταν ακόλουθο, αλλά ούτε και μπορούσαν να πληρώνουν για μια τέτοια πολυτέλεια.

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Το βιβλίο της συγγραφέως Αργυρώς Μουντάκη «Πες το μόνο στη μαμά» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διάπλαση σε εικονογράφηση Λέλας Στρούτση. Ανήκει στη σειρά Πολύχρωμοι Χαρταετοί και απευθύνεται σε ηλικίες 6+. Πολλές φορές, τα παιδιά μπορεί να βιώσουν κάποια δύσκολη κατάσταση και να διστάσουν να τη μοιραστούν με τους γονείς τους. Απευθύνονται σε άτομα που δε γνωρίζουν τόσο καλά και, ενδεχομένως, οι συμβουλές που θα λάβουν να μην είναι κατάλληλες, δημιουργώντας τους ακόμα περισσότερα προβλήματα. Μέσα από τη μυθοπλασία, η συγγραφέας προτρέπει τα παιδιά να μοιράζονται με τους γονείς τους τα προβλήματα που προκύπτουν, γιατί οι γονείς γνωρίζουν τη λύση σε κάθε πρόβλημα των παιδιών τους.

Γιατί δε δείχνεις την αξία σου σε κάτι που να έχεις εσύ ο ίδιος την ικανότητα να κάνεις και όχι σε κάτι που μπορεί να κάνεις επειδή κάποιος άλλος σου έδωσε αυτή την ικανότητα με μαγικό τρόπο; Άσε που σου έχει φέρει και μπελάδες αυτή η ικανότητα.

Η συγγραφέας τονίζει επίσης και κάτι άλλο πολύ βασικό μέσα από την όμορφη ιστορία της. Για να πετύχει κανείς την πραγματοποίηση των ονείρων του, χρειάζεται επιμονή, μαχητικότητα και υπομονή.

Αυτά που καταφέρνουμε με κόπο και προσπάθεια, αυτά είναι που αξίζουν στη ζωή! – έτσι μου λέει ο παππούς από τότε που ήμουνα μικρός.

Ολιγογράφοι Πολυγράφοι ή Λογοτέχνες;

Αλέξανδρος Δαμουλιάνος

Ένας ατέρμονος λογοτεχνικός περίπατος στα μυστικιστικά και λογικά παράλογα μέρη της ιστορίας του Βιβλίου θα μας αποδείκνυε την «γονιδιακή» άρτια δημοκρατικότητα, η οποία όπως οφείλει συντηρεί αυτομηχανισμούς που απομονώνουν αυτομάτως κάθε ακρότητα, όπου αποπειράται να σφετεριστεί το αμερόληπτα ηθικό πλεονέκτημα των Λέξεων. Ωστόσο, ο παρών λογοτεχνικός εμφύλιος, γεννημένος από τα μισαλλόδοξα σπλάχνα των εγωκεντρικών, συγγραφικών ενστίκτων, απειλεί όλα τα γαλαξιακά επιτεύγματα που πέτυχε η ομόνοια των γραπτών κειμένων και των εκπρόσωπών τους. Στο συγκεκριμένο άρθρο «φιλοξενείται» ένα ακόμα διχαστικό πεδίο του Πνεύματος, που τείνει να αναλάβει τα ηνία της εθνικής, λογοτεχνικής εσωστρέφειας, ανάμεσα σε εκείνους που θέλουν ή και μπορούν να έχουν συχνή παρουσία μέσω της δουλειάς τους και σε εκείνους που ο συγγραφικός χρόνος εντός τους απλώνεται διακριτικά και διακριτά, σαν θαλασσινό σεντόνι, κι όλα κινούνται απαλά μα όχι αργά. Οι πολυγράφοι, επομένως, «θεωρούνται» αυτάρεσκα αυτοπροβεβλημένοι και οι ολιγογράφοι αδιάφορα υποτιμητικοί για την πένα τους. Αυτό που δεν γίνεται κατανοητό είναι ότι όλοι οι «αυτοδιαχωρισμένοι» αποτελούν ανυπόστατα κύτταρα της λογοτεχνικής υγείας, τα οποία καλύπτουν διαφορετικές ανάγκες του Βιβλίου. Γιατί ισορροπία σημαίνει Λογοτέχνης, μα και το αντίστροφο.

Χαρά Δελλή

Ένα βαθιά ανθρώπινο μυθιστόρημα που επιχειρεί -με ευαισθησία και σεβασμόνα αναδείξει την αποδεδειγμένη ανάγκη των ατόμων με σύνδρομο Down για αγάπη, αποδοχή και υπομονή. Λες και η αγάπη μετριέται με χρωμοσώματα… Λες και ο άνθρωπος είναι μια ιατρική διάγνωση και όχι οι ξεχωριστές ικανότητές του και η μοναδικότητά του… Θα βρει δύναμη και πρόσφορο έδαφος μια ιδιαίτερη ικανότητα σ’ έναν κόσμο αδιαφορίας και σκληρότητας, καχυποψίας κι άρνησης; Το αλλιώτικο ήταν πάντα λάθος «Αυτός είναι άγγελος του Θεού, γι’ αυτό δεν μιλάει καλά. Γιατί από κει που έρχεται δεν χρειάζονται τα λόγια, μόνο οι πράξεις.» Ένα δύσκολο ανάγνωσμα, ευαίσθητο και πολυδιάστατο, για την αντιμετώπιση των ανθρώπων με σύνδρομο Down από το κοινωνικό σύνολο. Εστιάζεται στην σχέση ενός τέτοιου ατόμου και μιας καθημερινής γυναίκας που δεν έχει βιώσει αγάπη ή εκτίμηση. Παράλληλα, η συγγραφέας επιλέγει να θίξει κι άλλα θέματα συμπεριφοράς, αλλά πάντα με διακριτική μαεστρία. Κλοτσιά στον ρατσισμό, ανάδειξη της διαφορετικότητας Μαθήματα ΑΝΘΡΩΠΙΑΣ, αγάπης, αλληλεγγύης, προσφοράς, σ’ ένα σκληρό ξεγύμνωμα της ανθρώπινης φύσης, σ’ ένα γλυκόπικρο ταξίδι ποικίλλων συναι-

σθημάτων. Η κυρία Πιπερίδου με απλή, “πιπεράτη” γλώσσα παραθέτει πολύ εύστοχα τόσο πρόσωπα, όσο καταστάσεις, στίγματα και αντιλήψεις κλειστών -και μη- κοινωνιών, σ’ έναν κόσμο που τα περιθώρια βελτίωσης και εξέλιξης πάντα θα υφίστανται. Όσο υπάρχουν αποθέματα καλοσύνης και γνώσης... Γιατί οι μεγάλες αυτές καρδιές είναι μεταδοτικές και μπορεί να έχουν ένα χρωμόσωμα παραπάνω από σένα, αλλά μαζί με το χρωμόσωμα αυτό, έρχεται κι ένα χρώμα παραπάνω στη ζωή σου και μόνο σου προσθέτει… χωρίς ποτέ να σου αφαιρεί. Χαρακτήρες αληθινοί, με βάθος, καλά δουλεμένοι. Σκηνικά περιγραφικά, που σε ρουφούν στα σπλάχνα τους, χωρίς να κουράζουν. Γιατί, για να κατανοήσεις κάποιον πρέπει να μπεις στα παπούτσια του. Αγωνία, ένταση, περιέργεια, βαθμιαίες ανατροπές που σε κρατούν δέσμιό τους. Ωμή, ρεαλιστική γραφή που αφυπνίζει και ταρακουνά σαν γροθιά. Εκεί όπου η ελευθερία συναντά το σκοτάδι της κοινωνίας μας. Πόσο εύκολα απορρίπτουμε ή περιθωριοποιούμε καθετί το διαφορετικό; Πόσο δύσκολα αποδεχόμαστε κάποιον που είναι αλλιώτικος ή επιθυμεί να διαφοροποιηθεί από την εικόνα μας για κείνον; Έτσι όπως δε φυλακίζονται οι πεταλούδες, δεν οριοθετούνται οι ψυχές που αναζητούν ελευθερία κι αγάπη. Είναι ανα-

φαίρετη η ανάγκη όλων μας για αποδοχή και προστασία. Η αγάπη δεν δημιουργείται ούτε καταστρέφεται.Η αγάπη μόνο μετατρέπεται.Αντανακλά στην αιωνιότητα. Η καταπιεσμένη Κατερίνα εξαρτάται απόλυτα από τον δεσποτικό και βίαιο σύζυγό της, Κωνσταντή. Όταν επαναστατεί για να ρισκάρει να σωθεί, κοντράρεται με τον ίδιο, καθώς και την -στην εφηβεία- κόρη της. Επιτακτική ανάγκη ή απόρριψη; Κοινωνική κατακραυγή και “Κωσταλέξι” Ήξερε πως το υλικό της αγάπης από το οποίο είμαστε φτιαγμένοι είναι αυτό που απομένει αν από την ροή της ύπαρξης αφαιρέσεις το προσωρινό διάλειμμα ζωής που βιώνεις. Σαν ξένη, βρίσκει καταφύγιο στην κλειστή κοινωνία του χωριού της πεθεράς της, Λαμπρής. Εκεί όπου τα διαζύγια τα ορίζει μόνο ο θάνατος. Ο γάμος έχει το αλάθητο. Εκεί όπου δεν υπάρχει «ανακατεύομαι στη ζωή κάποιου», μιας και στο χωριό οι ζωές των άλλων ήταν και δικές σου και τη ζωή σου τη μοιραζόσουν με τους υπόλοιπους. Στους ελάχιστους συμμάχους του περίγυρού της, ο νεαρός και πάσχων από σύνδρομο Down Παναγιώτης. Ένα “μόνιμα” παιδί, αθώο, γλυκό, τρυφερό κι απονήρευτο, αγνό, απείραχτο, που αγαπά δίχως όρια, δίχως λογική, δίχως «επειδή», που αγαπά «παρόλο»... Ένας άνθρωπος με έντονα συναισθήματα, πρόθυμος να προσαρμοστεί σε μία κοινωνία που τον διώχνει. Που θέ-

λει να ζήσει, να αγαπήσει, να απολαύσει το μερίδιο ζωής που του ανήκει. Ένας τρισωμικός συνάνθρωπός μας που γεννήθηκε με μάλλον φυσιολογική ή και άνω του μέσου όρου ευφυΐα, με τον ψυχοσυναισθηματικό του κόσμο να έχει το ίδιο βάθος και τα ίδια αποθέματα αγάπης με όλους (αν όχι μεγαλύτερα) κι εφόσον του δοθεί η ευκαιρία, μαζί με την ενθάρρυνση που χρειάζεται κάθε παιδί για ν' ανοίξει τα φτερά του, μπορεί να ζήσει μια γεμάτη, ευτυχισμένη ζωή. Όλα έχουν την απάντησή τους όταν αντιμετωπίζονται μέσα από το πρίσμα της ανιδιοτελούς αγάπης. Διαφορετικές μονάδες μοναξιάς. Ο ένας γίνεται ο ήρωας του άλλου για να προσφέρει ό, τι δεν είχε την τύχη να ζήσει έως εκείνη τη στιγμή. Μεταλαμπάδευση ανάγνωσης, χορού και τραγουδιού ανταλλάσσονται με αγάπη, αθωότητα, ευτυχία. Στα δύσκολα, ευδοκιμεί η φιλία και η αγάπη; Σπάνε τα στεγανά; Πόσο ζουν οι πεταλούδες; Δεν αρκεί να φανταζόμαστε έναν όμορφο κόσμο. Χρειάζεται να τον δημιουργούμε οι ίδιοι. Μην αφήσεις τον τίτλο να σε ξενίσει. Κρύβει πολλές διαστάσεις που μόνο όταν τελειώσεις το ανάγνωσμα θα τις ανακαλύψεις και θα συμφωνήσεις πως είναι άκρως πετυχημένος και ταιριαστός. Η λύτρωση του φινάλε δε με άφησε άκρως ικανοποιημένη, οι ισορροπίες που προσδοκούσα δεν είχαν πλήρως αποκατασταθεί. Όμως, για πολλές μέρες και κυρίως νύχτες μετά, σκεφτόμουν πoιο θα ήταν το ιδανικότερο –προσωπικά- φινάλε, χωρίς ακόμα να έχω καταλήξει κάπου. Μήπως ο συγγραφικός στόχος επετεύχθη;

Ηλιάνα Βολονάκη

Άννα Καρένινα, το ευαγγέλιο του ρωσικού ρεαλισμού, για μια τεράστια τοιχογραφία της προεπαναστατικής ρωσικής κοινωνίας του 19ου αιώνα.

Άννα Καρένινα, αγαπημένοι μου, ένα μυθιστόρημα του Ρώσου συγγραφέα Λέοντα Τολστόι. Δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά σε συνέχειες στο περιοδικό Ρούσκιι Βέστνικ μεταξύ 1873 και 1877, ενώ εκδόθηκε για πρώτη φορά ως βιβλίο το 1878. Θεωρείται ένα από τα κορυφαία έργα του συγγραφέα, αλλά και της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ο Τολστόι περιγράφει το πώς το πάθος ενός ανθρώπου μπορεί να τον οδηγήσει στο προσωπικό δράμα και την καταστροφή, ενώ αναλύει ψυχολογικά τους ανθρώπινους χαρακτήρες. Είναι δύσκολο ένα τόσο μακρύ και σπουδαίο μυθιστόρημα να το εκθέσω σε μια σύντομη παρουσίαση. Δεν ξέρω εάν συμφωνείτε με τη σκέψη μου, αλλά το θεωρώ το ευαγγέλιο του ρωσικού ρεαλισμού, για μια τεράστια τοιχογραφία της προεπαναστατικής ρωσικής κοινωνίας του 19ου αιώνα. Πρόκειται για μια περίοδο έντονων οικονομικών μεταρρυθμίσεων και ιδεολογικών μαχών στο εσωτερικό της χώρας, όπου αυτός ο ευγενής της υπαίθρου, ανάμεσα στα στρατόπεδα των συντηρητικών και των ριζοσπαστών, υποστήριζε ότι καμιά αλλαγή δεν είναι εφικτή αν

Dεν αλλάξουν πρώτα οι ψυχές και οι σχέσεις των ανθρώπων. Μα πόσο δίκιο; Αξίζει να σημειωθεί πώς το βιβλίο αυτό χαρακτηρίζεται ως αυτοβιογραφικό, διότι μέσα σε αυτό, ο Τολστόι συμπυκνώνει τις φιλοσοφικές αλλά και θρησκευτικές αντιλήψεις του, προσωπικά βιώματα και μαζί και πάθη. Μετά από μία συζήτηση, ομολογώ δεν το γνώριζα, το βιβλίο αυτό έμαθα είχε τίτλο Δύο γάμοι, δύο ζευγάρια, αλλά άλλαξε τον τίτλο για να δείξει ότι είναι κάτι πιο βαθύ από το να περιγράφει τον καλό και τον κακό γάμο, επειδή τον ενδιέφερε το πάθος και ο σπαραγμός και όχι μόνον η ηθική ή ο κοινωνικός επανακαθορισμός. Το βιβλίο βρέθηκε στα χέρια μου αρκετό καιρό αργότερα, αφότου είχα παρακολουθήσει πρώτα τη θεατρική του παράσταση με την αξιολάτρευτη Ντενίση! Αλλά διαφορετικά να το φαντάζεσαι ως εικόνα και διαφορετικά να το ζεις από τη δική σου πλευρά, με τη δική σου φαντασία ίσως, σε σελίδες χαρτιού, με μυρωδιά! Θα σας γράψω, αναλύσω, μερικά στοιχεία του και ο καθένας από εσάς θα βγάλει τα συμπεράσματά του!

Στο επίκεντρο του έργου βρίσκεται ο κόσμος των αριστοκρατών, ανάμεσά τους και η ηρωίδα του μυθιστορήματος Άννα Καρένινα, μια νέα, όμορφη γυναίκα της υψηλής κοινωνίας, η οποία ζει σε μια καταπιεστική γι' αυτήν οικογένεια μαζί με τον σύζυγό της και τον μικρό γιο της. Σύντομα, η ισορροπία της ζωής της ανατρέπεται, όταν γνωρίζει τον Βρόνσκι, έναν νέο, όμορφο, πλούσιο και κοσμικό. Η αίσθηση του καθήκοντος απέναντι στο σύζυγο και η αγάπη για το παιδί της δεν δείχνουν να είναι αρκετά ώστε να την αποτρέψουν από τον έρωτα που αρχίζει να νιώθει για αυτόν τον νέο. Αλλά και εκείνος φαίνεται να νιώθει τα ίδια συναισθήματα για την Καρένινα, παρότι φλερτάρει και την Κίτι, μακρινή συγγενή εξ αγχιστείας της Άννας. Ο κοινωνικός τους περίγυρος σχολιάζει αρνητικά και ο σύζυγος της Άννας, θέλοντας να αποφύγει ένα κοινωνικό σκάνδαλο, αντιμετωπίζει την κατάσταση με ηρεμία και ψυχραιμία, όμως αρνείται να της δώσει διαζύγιο, πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτό θα καταφέρει να κρατήσει κοντά τη σύζυγό του και μαζί της την αξιοπρέπειά του. Η Άννα Καρένινα εγκλωβίζεται και μέσα στη σχέση της, με τον νόμιμο σύζυγό της, αλλά και μετέπειτα με τον Βρόνσκι, με τον οποίο έμεινε έγκυος και απόκτησε μαζί του ένα κοριτσάκι. Ο σύζυγός της κράτησε το παιδί, του έδωσε μια θέση στην οικογένειά του, όμως η Άννα ήταν αδύνατον πια να μείνει μαζί του. Έτσι, αγαπημένοι μου, εγκαταλείπει τον γιο της και φεύγει με τον εραστή της και τη νεογέννητη κόρη τους για την Ευρώπη, όπου ζουν μαζί μερικές μέρες ευτυχίας. Με την επιστροφή τους, όμως,

αντιμετωπίζουν και πάλι την επίμονη άρνηση του Καρένιν να της δώσει διαζύγιο. Αυτό, όμως, δημιουργεί ακόμη μία φορά έντονο πρόβλημα, ψυχολογικό κυρίως, στην Άννα η οποία πια είναι ανίκανη να χαρεί οτιδήποτε. Η κοινωνική κατακραυγή και η αβέβαιη θέση της τη ρίχνουν σε βαθιά μελαγχολία, που γίνεται μεγαλύτερη από την υποψία ότι ο Βρόνσκι δεν της είναι πια πιστός. Φθάνει σε σημείο να βρει καταφύγιο και παρηγοριά στην απατηλή ηρεμία που της χαρίζει η μορφίνη, αλλά πολύ σύντομα ανακαλύπτει ότι έχει βρεθεί σ' ένα τραγικό αδιέξοδο. Δεν υπάρχει πλέον άλλη λύση γι' αυτήν από το θάνατο, κι έτσι η Άννα Καρένινα δίνει τέλος στη ζωή της, πέφτοντας στις ρόδες ενός τρένου. Ο Τολστόι, όμως, δεν μένει σε αυτούς τους κεντρικούς ήρωες - αφηγείται την ιστορία του Λιέβιν, ενός πλούσιου κτηματία και φίλου της οικογένειας του αδερφού της Άννας, ο οποίος αρχικά ζει εργένης στο χωριό, απασχολούμενος με γεωργικές εργασίες και τη συγγραφή ενός βιβλίου για τη γεωργία στη Ρωσία. Στα μισά του βιβλίου παντρεύεται την Κίτι, πράγμα που ήθελε από την αρχή του έργου όμως η Κίτι του είχε αρνηθεί, καθώς ήταν ερωτευμένη με τον Βρόνσκι. Η Άννα Καρένινα αγκαλιάστηκε αμέσως από το ρωσικό κοινό, μολονότι οι κριτικοί, ανάλογα με τις πολιτικές τους πεποιθήσεις, διχάστηκαν. Ο Ντοστογιέφσκι, πάντως, υποκλίθηκε στον Τολστόι, χαρακτηρίζοντας το βιβλίο του ως "αδιαμφισβήτητη απόδειξη του Ρωσικού δαιμονίου", αλλά και ως "ένα τέλειο καλλιτεχνικό έργο", που

δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από την ευρωπαϊκή λογοτεχνική παραγωγή. Δεν σας κρύβω πως συμφωνώ απόλυτα μαζί του! Θα συμφωνήσω μάλιστα και με τον Φώκνερ! Όταν του ζητήθηκε να κατονομάσει τα 3 καλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών, είπε: Άννα Καρένινα! Θα το χαρακτήριζα εσείς, δεν ξέρω την άποψή σας - ως μία ανατροπή, αλλά και ταυτόχρονη θεμελίωσης ένα - και γιατί

όχι - πέρασμα της Ρωσικής Ιστορίας από την πτώση της δουλοπαροικίας ως την πρώτη Ρωσική επανάσταση. Ίσως επειδή διαφαίνεται, χάρη στους εσωτερικούς μονολόγους των ηρώων της, ως αναγνώριση αλλά και ως πρόδρομος του μοντέρνου ψυχολογικού μυθιστορήματος! Ο Τόμας Μαν το θεώρησε ως το μεγαλύτερο κοινωνικό μυθιστόρημα σε όλη την παγκόσμια λογοτεχνία.

Ιωάννης Παπαζήσης

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Ξεκίνησε τις σπουδές του στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου το 2000 και αποφοίτησε τέσσερα χρόνια μετά. Το 2004 έκανε την πρώτη του εμφάνιση στον κινηματογράφο, έχοντας έναν από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στη δραματική ταινία Hardcore, που σημείωσε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία. Ακολούθησαν δύο ακόμη κινηματογραφικές συμμετοχές το 2005, στις ταινίες Η εύκολη Λία και Λούφα και παραλλαγή: Σειρήνες στο Αιγαίο, και πάλι με πρωταγωνιστικό ρόλο. Την ίδια χρονιά έκανε και το τηλεοπτικό του ντεμπούτο, στη δραματική σειρά της Μιρέλλας Παπαοικονόμου Μωβ-Ροζ. Ακόμη, το 2006 έπαιξε στην κωμική σειρά 30 Μέρες Αγωνίας. Τη σεζόν 2006-2007 επιλέχθηκε για τον ρόλο του Άγγελου Παπαγιάννη στον πρώτο κύκλο της καθημερινής δραματικής σειράς Αν μ' αγαπάς, όπου έπαιξε μαζί με την Κατερίνα Παπουτσάκη, τον Γιώργο Βογιατζή και τη Βάνα Μπάρμπα. Έγινε αρκετά γνωστός στο ευρύ κοινό με τον διπλό ρόλο στην καθημερινή σειρά Μια στιγμή, δυο ζωές του Mega Channel, όπου πρωταγωνίστησε για δύο σεζόν. Ακολούθησε η συμμετοχή του στον δεύτερο και τρίτο κύκλο της κωμικής σειράς Η Πολυκατοικία.

Όσοι από εσάς παρακολουθείτε κάθε Κυριακή την τηλεοπτική σειρά «Κόκκινο Ποτάμι», θα έχετε δει τον ηθοποιό Ιωάννη Παπαζήση να ερμηνεύει τον Μίλτο Παυλίδη, έναν από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Ελάτε να τον γνωρίσουμε καλύτερα.

Στον κινηματογράφο έλαβε μέρος και σε άλλες παραγωγές, όπως Η Κληρονόμος το 2009, Λούφα και παραλλαγή: Σειρήνες στη στεριά το 2011, Ένας χορός ακόμη το 2012, Με χωρίς γυναίκες το 2014, Ειμαρμένη το 2015 και With a Kiss I Die το 2018. Τη σεζόν 2018-2019 πρωταγωνίστησε μαζί με τη Δήμητρα Μα τσούκα, τον Μάριο Αθανασίου και την Μυριέλλα Κουρεντή στην κωμική σειρά του Γιώρ-γου Φειδά Ελεύθερη σχέση. Από το 2019 μέχρι σήμερα ανήκει στο πρωτα-γωνιστικό καστ της ιστορικής σει-ράς Κόκκινο Ποτάμι, σε σκηνοθεσία Μανούσου Μανουσάκη.

Μέσα στη νύχτα μου γλιστρούν σιωπές Μαύρες βροχές με ταξιδεύουν στις μακρινές φαιόχρωμες πεδιάδες Οι άνεμοι με οδηγούν στις ρίζες των βουνών Ανέγγιχτη ώρα: Οι εποχές διαχέονται με άλικες πνοές κι ένα φθινόπωρο χρυσό κατασταλάζει Ηλίας Κεφάλας, «Άνθη του φθινοπώρου»