ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2019

ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΕΣ Λ O ΓΩ ΤΕΧΝΩΝ ΤΕΥΧΟΣ 31 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2019

ΠΡΟΣΩΠΑ - ΒΙΒΛΙΑ - ΤΑΞΙΔΙΑ - ΔΡΑΣΕΙΣ

Συντακτική ομάδα Νεκταρία Πουλτσίδη Αγγελίνα Παπαθανασίου Ζωή Τσούρα Παναγιώτα Γκουτζουρέλα Συνεργάτες τεύχους Χαρά Δελλή Μαργαρίτα Κατσίπη Βίκυ Ζηλιασκοπούλου Μα΄ ρία Σάντα Ασημίνα Στασινοπούλου Αντωνία Καππέ Δημήτρης Μπουζάρας Στέλλα Στραύκου Κωνσταντίνα Μόσχου Νάντια Κίσκα Αντώνης Χαριστός Χρυσούλα Ζαφειράκη Δημήτρης Μπονόβας Παρασκευή Παρίσση Αναστασία Ελευθεριάδου Ελισάβετ Κόλλια Εμμανουέλα Αλεξάνδρου Παντελής Μαυρομμάτης Αγγελική Δαφτσίδου Δήμητρα Κωλέτη Αλέξανδρος Δαμουλιάνος Ηλιάνα Βολονάκη ΜΗΝΙΑΙΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΝ Διανέμεται δωρεάν στο διαδίκτυο. Ιδιοκτησία του site thematofylakes.gr Οι απόψεις των συντακτών των δημοσιευμάτων δεν αποτελούν αναγκαία απόψεις των Θεματοφυλάκων Λόγω Τεχνών. thematofylakes.official@gmail.com

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΣΕΛΟΤΟΣ

06

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ Στέλλα Τσακωνιάτη Αγγελική Παπανικήτα Ζωή Καρούτζου-Φράγκου Ευάγγελος Γιατρούτσικος - Πράττος Σοφί Άντερσεν Remi & the Road Ισμήνη Ζαγοραίου Βασιλική Διαμαντή Χριστίνα Ρασιδάκη

32 44 108 132 158 166 184 200 216

ΑΡΘΡΑ Έναστρη Νύχτα - Η ιστορία πίσω από τον πιο εμβληματικό πίνακα του Vincent Van Gogh Και εγένετο αστυνομική λογοτεχνία Έγκλημα και τιμωρία - Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι Ο Σαιξπηρικός Μιμητισμός Και Η Ζηλοτυπία Η γλώσσα ως τέχνη και ως τεχνική Τριαντάφυλλο στο στήθος - Τενεσί Ουίλιαμς C. S. Lewis – Ο παραμυθάς της Νάρνια, η χριστιανική πίστη και η φιλία με τον Τόλκιν

14 62 96 126 142 194 208

ΠΑΙΔΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Τα μυρμηγκοκαμώματα του Μελή 2 Ειρήνη Αποστολάκη – Κληρονόμου Σέργιος ο Ρινόκερος - Χριστίνα Ρασιδάκη O βιβλιοφάγος κύριος Αλεπούδης - Franziska Biermann H Πολιτεία των παπουτσιών και ο ξυπόλυτος Ιππόλυτος Κωνσταντίνος Τζαμιώτης Το αόρατο χωριό - Εύη Τσιτιρίδου – Χριστοφορίδου Ένα τριαντάφυλλο για τη δασκάλα μου - Ιωάννα Μπαμπέτα Τo μαγικό τριαντάφυλλο - Αρετή Παληού

38 56 94 104 116 150 206

EVENTS Θέατρο: Νούρα, ένα πένθιμο μπλούζ Θέατρο: H Mαρία πριν την Κάλλας

54 92

ΤΑΞΙΔΙΑ 20 76 118

Καστοριά Ιωάννινα Καβάλα

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 28 36 40 42 58 82 84 86 102 106 114 124 130 138 152 163 164 170 172 178 192 214 222 224

Ο Παράγοντας φιλί - Helen Hoang Ασυμφωνία τύπου ξι - Βαρβάρα Χριστιά Προσωρινή αιωνιότητα - Mark Strand Δυο ψάθινα καπέλα - Δημήτρης K. Αλεξόπουλος Εξ Απροόπτου Έρωτες – Ισμήνη Ζαγοραίου Τριάντα έξι ώρες βροχής - Πασχάλης Πράντζιος Πέρασε καιρός - Εύη Λούμπα Το λεύκωμα της Ευρυδίκης - Γιώργος Καραντώνης Ανατομία - Αλίαζ Κοπριβνίκαρ 13 - Steve Cavanagh Όσα κι αν πιάσω άστρα το φεγγάρι θα θρηνεί Σοφιάνα Παρασκευοπούλου Όσα θυμάται ο έρωτας - Judith McNaught Τερματικός Σταθμός - Γρηγόριος Γ. Σπυράκης Τέλος – Μυρτώ Μαραγκού Όσοι αγαπιούνται - Victoria Hislop Ανισόπεδες σκέψεις - Αργυρώ Αγγελίνα-Ζωγράφου Η φωνή του τοξότη - Mia Sheridan Κεραίες βραχείας εκπομπής - Βιβή Κοψιδά-Βρεττού Αναμνήσεις μιας ζωής - Τ.Σ. Χαρακιές πάνω στον χρόνο – Αφροδίτη Βακάλη Ψευδάνθρακας και άλλες ιστορίες - Ευγενία Μακαριάδη Υποτείνουσα - Ελίνα Βαρβαρήγου Ακροπόλεις Άνοδοι - Πέτερ Σράγκερ Κρυμμένη στο χώμα - Gytha Lodge

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ & ΗΡΩΕΣ 30 74 140 156 174

Ντόνα, μια γοητευτική αντιηρωίδα στο «Σταχτόνερο» Κωνσταντίνα Μόσχου Ήρωες των βιβλίων του Μάριου Καρακατσάνη Ρομπ Μίαρς - Μέχρι την τελευταία του ανάσα - Γιώργος Δάμτσιος Οι ήρωες του βιβλίου «Οι Μακάριοι» του Μάριου Δημητριάδη Λογοτεχνικοί αντιήρωες - Σεντ από Angel Eyes Λίλα Κίσσα-Φραγκομίχαλου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Ποια ιστορία κρύβεται πίσω από την ίδρυση του εκδοτικού σας οίκου; Κάνατε όνειρα για την πορεία σας; Τι συναισθήματα σας έχει αφήσει όλο αυτό το ταξίδι ως σήμερα; Ο Οσελότος φέτος κλείνει δέκα χρόνια λειτουργίας, ωστόσο η ιδέα της ίδρυσης ενός εκδοτικού οίκου που να ασχολείται αποκλειστικά με αυτοεκδόσεις, με απασχολούσε πολλά πολλά χρόνια πριν αποφα-σίσω να την πραγματοποιήσω. Παρακολουθούσα τις εκδοτικές τάσεις παγκοσμίως από το 1994 και ήταν φανερό πως επιτέλους οι συγγραφείς θα έπαιρναν την τύχη των έργων τους στα χέρια τους και αυτό με συνάρπαζε. Η εμπειρία μου σε ό,τι αφορούσε την παραγωγή του βιβλίου ήταν ήδη πολύ μεγάλη όταν, το 2009, εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο μας με το λογότυπο του Οσελότου. Αυτή τη γνώση που είχα αποκτήσει συνεργαζόμενη με αξολογότατους εκδότες -δασκάλους για μένα- (Μ. Γρηγόρης, Στ. Πατάκης, Ι. Βασδέκης και άλλοι) αποφάσισα να την προσφέρω στους συγγραφείς που επιθυμούν να λειτουργήσουν ανεξάρτητα, ώστε το βιβλίο τους να έχει την άριστη ποιότητα που πρέπει να έχουν όλα τα βιβλία που κυκλοφορούν στην ελληνική και ξένη αγορά, ασχέτως από το αν πρόκειται

για αυτοέκδοση ή χρηματοδοτούμενη έκδοση. Πιστεύω πως τελικά πέτυχα τον στόχο μου, και η απόδειξη είναι οι 800 και πλέον τίτλοι που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις μας. Ποια στοιχεία είναι απαραίτητα για την επιτυχία του κάθε εκδοτικού; Πιστεύω πως αν οι άνθρωποι που συμμετέχουν στη λειτουργία ενός εκδοτικού οίκου, δεν αγαπούν πραγματικά το βιβλίο καλύτερα θα είναι να κάνουν κάποια άλλη δουλειά. Ωστόσο πολύ σημαντική είναι και η τεχνογνωσία. Το βιβλίο είναι ένα πνευματικό δημιούργημα αλλά και ένα προϊόν που κυκλοφορεί στην αγορά. Ίσως είμαι λίγο εμμονική σ’ αυτό το σημείο, αλλά όταν βλέπω να κυκλοφορούν βιβλία που είναι κακής ποιότητας, που δεν τηρούν κανέναν κανόνα τυπογραφίας, που είναι ακαλαίσθητα, με λάθη και κακό εξώφυλλο, αντιλαμβάνομαι πως πίσω τους κρύβονται άνθρωποι που ούτε τεχνογνωσία έχουν αλλά ούτε και αγάπη. Γιατί βλέπετε το βιβλίο κουβαλάει στο ταξίδι του όλη την αγάπη που του έχουν δώσει οι δημιουργοί του, από τον συγγραφέα, τον εκδότη, μέχρι τον τυπογράφο και τον βιβλιοπώλη.

Ξεχωρίζετε κάποια συνεργασία που σας άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις; Ποια η σχέση σας με τους καταξιωμένους, αλλά και τους πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς; Στις εκδόσεις μας έχουμε πάρα πολλούς συγγραφείς και γι’ αυτό ίσως σας φανεί παράξενο, αλλά με τον κάθε έναν από αυτούς έχω ιδιαίτερη σχέση, καθώς ο καθένας είναι ένας πολύ ξεχωριστός άνθρωπος. Χαίρομαι ωστόσο πολύ όταν μου δίνεται η ευκαιρία να παρακολουθήσω ένα παιδί (14-15 ετών) να ξεκινά τη συγγραφική του πορεία με τον Οσελότο και μέσα στα χρόνια να τον βλέπω να ενηλικιώνεται και να ανοίγει τα φτερά του και να πετά ψηλά. Αυτό με κάνει πολύ ευτυχισμένη,γιατί νιώθω πως σ’ αυτό το πέταγμα έχει συμβάλει λιγάκι και ο Οσελότος. Τι περισσότερο μπορεί να ζητήσει κανείς; Με ποια ευχή στο αναγνωστικό σας κοινό και τους φίλους του site των Θεματοφυλάκων Λόγω Τεχνών θέλετε να κλείσουμε; Σας εύχομαι μέσα από την καρδιά μου να συνεχίσετε το θαυμάσιο έργο σας. Ο τρόπος που όλοι οι συνεργάτες σας αντιμετωπίζουν το βιβλίο και όλους όσους το περιβάλουν είναι θετικός και ειλικρινής. Είναι πολύ σημαντικό για τους σύγχρονους Έλληνες αναγνώστες να ενημερώνονται σωστά, να επικοινωνούν και να επιστρέψουν στον υπέροχο κόσμο του βιβλίου, γιατί εδώ και μερικά χρόνια, έχω την αίσθηση πως τον είχαν απαρνηθεί… λιγάκι. Σας ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία.

Λένα Παντοπούλου Εκδότρια

Έναστρη Νύχτα

Η ιστορία πίσω από τον πιο εμβληματικό πίνακα του Vincent Van Gogh

Μαρία Σάντα Ο πίνακας Έναστρη Νύχτα φιλοτεχνήθηκε από τον Vincent Van Gogh τον Ιούνιο του 1889 και απεικονίζει τη θέα από το δυτικό παράθυρο του δωματίου του στο άσυλο Σεν Πωλ ντε Μοζόλ, στο Σεν Ρεμί ντε Προβάνς, μόλις πριν την ανατολή του ηλίου, με την προσθήκη ενός εξιδανικευμένου χωριού. Βρίσκεται στη μόνιμη συλλογή του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη από το 1941 και αποκτήθηκε μέσω του κληροδοτήματος Λίλι Π. Μπλις. Θεωρείται το καλύτερο έργο του Van Gogh και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της Δυτικής Ζωγραφικής.

Έναστρη Νύχτα - (The Starry Night) - 1889 Ελαιογραφία σε καμβά Ύψος: 73.7 εκ. – Πλάτος: 92.1 εκ. Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Νέα Υόρκη

Στον απόηχο του επεισοδίου στις 23 Δεκεμβρίου του 1888, που είχε ως αποτέλεσμα τον αυτο-ακρωτηριασμό του αριστερού αυτιού του, ο Van Gogh ζήτησε οικειοθελώς τον εγκλεισμό του στο άσυλο Σεν Πωλ ντε Μοζόλ, στις 8 Μαΐου 1889. Το άσυλο, που στεγαζόταν σε ένα πρώην μοναστήρι και χρηματοδοτούνταν από πλούσιους, δεν ήταν γεμάτο όταν έφτασε ο ζωγράφος. Αυτό του επέτρεψε να καταλάβει εκτός από ένα υπνοδωμάτιο, ένα ακόμα δωμάτιο στο ισόγειο, το οποίο χρησιμοποιούσε σαν εργαστήρι ζωγραφικής.

Στη διάρκεια της διαμονής του στο άσυλο, ανακάλυψε την έντονη κίνηση για τους πίνακές του, χρησιμοποιώντας δύο υφολογικές επιλογές. Πρώτον τις ελικοειδείς, κυματιστές καμπύλες και δεύτερον τη γραμμοσκίαση με έντονες και κοφτές πινελιές. Κορυφαίο του έργο στο οποίο αποδόθηκαν τα χαρακτηριστικά αυτά με μοναδικό τρόπο, είναι η Έναστρη νύχτα. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για έναν πίνακα, αλλά για 21 μελέτες, 21 διαφορετικές εκδοχές που ο καλλιτέχνης ζωγραφίζει στο κελί του, παραλείποντας πάντα τα κάγκελα. Πρόκειται για έργα με λάδι αλλά και κάρβουνο. Μια σαρωτική θέα της άποψης που ο ζωγράφος αντικρίζει στην απομόνωσή του, και βέβαια μια φευγαλέα αλλά δηλωτική ματιά στον ταραγμένο, τυρβώδη εσωτερικό του κόσμο. «Μέσα από το παράθυρο με τα σιδερένια κάγκελα» γράφει στον αδελφό του Theo, τον Μάιο του 1889, «μπορώ να διακρίνω ένα τετράγωνο κομμάτι γης με σιτάρι... πάνω από το οποίο, το πρωί, βλέπω τον ήλιο να ανατέλλει σε όλο του το μεγαλείο». Ο Van Gogh απεικόνισε τη θέα σε διαφορετικές ώρες της ημέρας και κάτω από διάφορες καιρικές συνθήκες, συμπεριλαμβανομένης της ανατολής του ήλιου και του φεγγαριού, σε μέρες με ηλιοφάνεια και συννεφιά, με θύελλες και βροχή. Το προσωπικό του νοσοκομείου δεν του επέτρεπε να ζωγραφίζει στο δωμάτιό του, αλλά μπορούσε να κάνει σκίτσα με μελάνι ή κάρβουνο σε χαρτί και τελικά έφτιαχνε νεότερες παραλλαγές σε προηγούμενες εκδοχές. Το εικονογραφικό στοιχείο που ενώνει όλα αυτά τα έργα ζωγραφικής είναι η διαγώνια γραμμή που προέρχεται από τα δεξιά και απεικονίζει τους χαμηλούς λόφους των βουνών Alpilles. Σε δεκαπέντε από τις εικοσιμία παραλλαγές είναι ορατά τα κυπαρίσσια πέρα από τον μακρινό τοίχο που περιβάλλει το κομμάτι γης με σιτάρι. Ο ζωγράφος έδωσε τηλεσκοπικά τη θέα σε έξι από αυτά τα έργα, κυρίως στο έργο Χωράφι με Σιτάρι και Κυπαρίσσια και στην Έναστρη Νύχτα, φέρνοντας τα δέντρα πιο κοντά στο επίπεδο της εικόνας.

H Έναστρη Νύχτα είναι το μόνο νυχτερινό έργο του σπουδαίου ζωγράφου στη σειρά πινάκων με τη θέα από το παράθυρο του υπνοδωματίου του. Στις αρχές Ιουνίου, ο Vincent έγραψε στον Theo: «Σήμερα το πρωί είδα το τοπίο από το παράθυρό μου για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν από την ανατολή με τίποτα άλλο εκτός από το πρωινό αστέρι, το οποίο φάνταζε πολύ μεγάλο». Κατά τη διάρκεια του έτους που ο Van Gogh έμεινε στο άσυλο, συνεχίστηκε η παραγωγική ζωγραφική περίοδος που είχε ξεκινήσει στην Αρλ. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, παρήγαγε μερικά από τα πιο γνωστά έργα της καριέρας του, συμπεριλαμβανομένων των Ίριδων (1889), που βρίσκονται στο Μουσείο Getty J. Paul, και την Μπλε αυτοπροσωπογραφία του (1889), που βρίσκεται στο Musée d'Orsay, στο Παρίσι. Τόσο ο Van Gogh όσο και άλλοι ιμπρεσιονιστές απεικόνισαν το φως με τρόπο διαφορετικό από τους παλαιότερους ζωγράφους, συλλαμβάνοντας, κατά κάποιο τρόπο, την κίνησή του, όπως για παράδειγμα, στα νερά όπου αντικατοπτρίζεται ο ήλιος ή, στη συγκεκριμένη περίπτωση, στο φως των άστρων που λαμπυρίζει και διαλύεται μέσα στα γαλαξιακά κύματα του μπλε νυχτερινού ουρανού.

Τα πάντα σε αυτόν τον πίνακα μοιάζουν χαμένα στην απεραντοσύνη, στην κίνηση του σύμπαντος που τυλίγεται και ρέει. Αυτό που συνδέει γη και ουρανό είναι το φλογόσχημο κυπαρίσσι, ένα δέντρο που συνδέεται παραδοσιακά με τα νεκροταφεία και το πένθος. Αλλά ο θάνατος δεν ήταν δυσοίωνος για τον Van Gogh. Άπειροι είναι οι συμβολισμοί στο εμβληματικό αυτό έργο, το οποίο παρεμπιπτόντως ο ίδιος θεωρούσε πλήρη αποτυχία, σε τέτοιο βαθμό που παρέλειψε να το στείλει στον αδελφό του προς πώληση στην γκαλερί του. Στην Έναστρη Νύχτα, οι κυκλικές πινελιές του δημιουργούν έναν νυχτερινό ουρανό γεμάτο περιδινούμενα σύννεφα και αστέρια. Στο έργο του αυτό απεικονίζει χαοτικές δίνες που ακολουθούν με ακρίβεια τις μαθηματικές περιγραφές των αναταράξεων σε ρευστά υλικά, όπως οι στροβιλισμοί του νερού σε ένα ταραγμένο ρυάκι ή οι πραγματικοί ανεμοστρόβιλοι. Αναπαράγει δηλαδή όπως και σε αρκετούς άλλους πίνακές του, επακριβώς, νόμους της φύσης. Εξήντα χρόνια μετά τον Van Gogh, ο Ρώσος μαθηματικός Αντρέι Κολμογκόροφ ανακάλυψε μια μαθηματική φόρμουλα που εξηγεί σε μεγάλο βαθμό πώς λειτουργεί η τυρβώδης ροή, που ουσιαστικά παραμένει ένα μυστήριο της φυσικής. Το 2004, επιστήμονες παρατήρησαν μέσω του τηλεσκοπίου Hubble τις δίνες ενός μακρινού νέφους σκόνης και αερίων γύρω από κάποιο άστρο, και η εικόνα τούς θύμισε την Έναστρη νύχτα του Van Gogh. Αυτό έδωσε το έναυσμα σε επιστήμονες από το Μεξικό, την Ισπανία και την Αγγλία να μελετήσουν λεπτομερώς τη φωτεινότητα στα έργα του Van Gogh. Έτσι ανακάλυψαν ότι σε πολλά απ’ αυτά κρύβεται ένα σαφές μοτίβο τυρβώδους ροής, παρόμοιο με την εξίσωση του Κολμογκόροφ. Οι ερευνητές ψηφιοποίησαν τους πίνακες και μέτρησαν τις διαφορές φωτεινότητας ανάμεσα στα πίξελ. Οι καμπύλες στις οποίες κατέληξαν, δείχνουν ότι τα έργα του Van Gogh, από τις περιόδους της ψυχικής του αστάθειας, συμπεριφέρονται με τρόπο που θυμίζει έντονα τυρβώδη ροή. Η αυτοπροσωπογραφία του με τσιμπούκι, που προέρχεται από πιο ήρεμη περίοδο της ζωής του, δεν παρουσιάζει αυτό το φαινόμενο, ούτε και έργα άλλων καλλιτεχνών, όπως η Κραυγή του Edvard Munch, που εκ πρώτης όψεως απεικονίζουν τυρβώδη ροή. Ανεξήγητο παραμένει παρ’ όλα αυτά το γεγονός ότι, σε μια περίοδο ψυχικού μαρτυρίου, ο Van Gogh κατάφερε με κάποιο τρόπο να συλλάβει και να απεικονίσει

μια από τις δυσκολότερες έννοιες της φύσης, διαπερνώντας με την εκπληκτική του αντίληψη τα πιο βαθιά μυστήρια της κίνησης, της ροής και του φωτός. Ο ζωγράφος πούλησε μόνο έναν πίνακα σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, Το Κόκκινο Αμπέλι, ο οποίος ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 1888, πριν από την κατάρρευση που τον έστειλε στο άσυλο. Η Βελγίδα καλλιτέχνης και συλλέκτρια Anna Boch τον αγόρασε για 400 φράγκα το 1890. Σήμερα, ο πίνακας είναι στο Μουσείο Πούσκιν Καλών Τεχνών της Μόσχας.

Συνολικά ο Van Gogh δημιούργησε σε διάστημα περίπου δέκα ετών περισσότερους από 800 πίνακες και 1000 μικρότερα σχέδια. Μόλις έναν χρόνο αφού ολοκλήρωσε την Έναστρη Νύχτα, ο Van Gogh αυτοπυροβολήθηκε σε ένα χωράφι και δύο μέρες μετά υπέκυψε στα τραύματά του. Μετά τον θάνατο του Vincent, το 1890, ο Theo κληρονόμησε όλα τα έργα του αδελφού του. Αλλά όταν πέθανε και εκείνος το φθινόπωρο του 1891, η σύζυγός του Johanna Gezina Van Gogh-Bonger έγινε ιδιοκτήτρια του πίνακα και των άλλων έργων. Η ίδια συνέλεξε και επιμελήθηκε την αλληλογραφία των αδελφών προς δημοσίευση, η οποία απαριθμεί περισσότερες από 700 επιστολές και σ' αυτή πιστώνεται η υστεροφημία του Vincent Van Gogh. Το 1900, η Van Gogh-Bonger πούλησε την Έναστρη Νύχτα στον Γάλλο ποιητή Julien Leclerq, ο οποίος τον πούλησε στον καλλιτέχνη Émile Schuffenecker. Έξι χρόνια αργότερα, η ίδια αγόρασε ξανά τον πίνακα από τον Schuffenecker ώστε να τον δωρίσει στην Oldenzeel Gallery στο Ρότερνταμ. Στη ζωγραφική του, ο Van Gogh δημιουργούσε έναν δικό του κόσμο γεμάτο συναισθήματα, χρώματα και κίνηση. «Έναν κόσμο όπου μπορούσε να ονειρεύεται πάντα κοιτάζοντας τα αστέρια». «Γιατί, αναρωτιέμαι, να μην είναι τα λαμπερά σημεία του ουρανού τόσο προσιτά όσο τα μαύρα σημεία στο χάρτη της Γαλλίας; Ακριβώς όπως παίρνουμε το τραίνο για να φτάσουμε στην Tarascon ή την Rouen, έτσι να παίρνουμε το θάνατο για να φθάσουμε σ’ ένα αστέρι…» δήλωνε χαρακτηριστικά ο διάσημος ζωγράφος.Η Έναστρη Νύχτα αποτελεί ένα έργο ορόσημο στη σύγχρονη ζωγραφική. Θεωρείται ένα από τα κορυφαία αριστουργήματα όλων των εποχών και μια από τις εικόνες που έχουν αναπαραχθεί όσο καμιά άλλη στην ιστορία της ζωγραφικής τέχνης.

ΚΑΣΤ

ΤΟΡΙΑ

Αγγελίνα Παπαθανασίου

ΚΑΣΤΟΡΙΑ Μια πόλη πανέμορφη όλες τις εποχές του χρόνου.

Θα γνωρίσουμε την παλιά πόλη που βρίσκεται στην περιοχή Ντολτσό, με τα πλακόστρωτα δρομάκια και τα παραδοσιακά σπίτια της Καστοριάς. Θα επισκεφτούμε το Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων, που αποτελεί κόσμημα για όλο το νομό της Καστοριάς. Υπάρχουν όμως κι άλλα αξιόλογα μουσεία που αξίζουν την προσοχή μας, όπως το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, αλλά και το Λαογραφικό Δεληνάνειο Μουσείο. Δεν θα παραλείψουμε να σας γνωρίσουμε τη σπηλιά του Δράκου. Το σπήλαιο που βρίσκεται στις όχθες της λίμνης, ενώ δίπλα από τη σπηλιά, είναι χτισμένο πάνω στα βράχια το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Η πόλη διαθέτει και ενυδρείο. Μάλιστα, είναι το μεγαλύτερο ενυδρείο γλυκού νερού των Βαλκανίων. Στον οδικό άξονα που συνδέει την Καστοριά με τις Πρέσπες, βρίσκονται τα Κορέστεια ή, αλλιώς, πλίνθινα χωριά. Τα σπίτια φτιάχνονταν με νερό, άχυρο και λάσπη από κοκκινόχωμα. Δυστυχώς έχουν αφεθεί σήμερα στο έλεος του χρόνου.

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Συνοικία Ντολτσό

Από τις πιο γραφικές γειτονιές της Καστοριάς, με πολλά αρχοντικά του 17ου και 18ου αιώνα. Τα αρχοντικά μάς θυμίζουν την οικονομική άνθηση της πόλης εξαιτίας του εμπορίου γούνας. Σήμερα, τα περισσότερα από αυτά τα αρχοντικά έχουν μετατραπεί σε μουσεία.Ένα από αυτά τα μουσεία είναι και το Δεληνάνειο Λαογραφικό. Εδώ θα δούμε αντικείμενα που βγήκαν από τα σεντούκια των γυναικών της Καστοριάς, όπως κειμήλια ή ακόμα και προικιά, που κάποτε αποτελούσαν κομμάτια της καθημερινής τους ζωής, υφαντά, στρωσίδια, φωτογραφίες κ.ά.

Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Λαογραφίας και Προϊστορίας

Από τον Ιούνιο του 2010 λειτουργεί στο Μαυροχώρι Καστοριάς το μοναδικό και πρωτοποριακό Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Λαογραφίας και Προϊστορίας!

Το νέο αυτό μουσείο ήταν μια ιδέα και ένα όνειρο ετών του κ. Δημήτρη Παναγιωτίδη, ο οποίος μαζί με τη γυναίκα του, κ. Θεοχάρη Θεοφανώ, κατάφεραν με πολύ κόπο, μεράκι, θυσίες και απίστευτο ταλέντο, να ιδρύσουν τελικά αυτό το καταπληκτικό μουσείο, το οποίο στεγάζεται σε δύο κτίρια όμορφης αρχιτεκτονικής, παρουσιάζοντας σκηνές καθημερινού βίου του λαού μας, αναβιώνοντας ήθη και έθιμα πανελλαδικά... Παράλληλα, έχει δημιουργηθεί και ένα ολόκληρο χωριό προπολεμικών ετών με μαγαζιά και σπίτια σε φυσικό μέγεθος, όπου οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δούνε από κοντά τα παλιά ξεχασμένα επαγγέλματα, όπως καροποιός, γανωματής, τσαγκάρης, σιδεράς κ.ά.

Τα ποικίλα θέματα είναι μοιρασμένα σε θεματικές ενότητες, ώστε οι επισκέπτες, και κυρίως οι μαθητές, να διδάσκονται εύκολα και μεθοδικά την εξέλιξη του πολιτισμού από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι τα σύγχρονα.Οι κέρινες φιγούρες, σε φυσικό μέγεθος, παριστάνουν απλοϊκούς γραφικούς τύπους κάθε ηλικίας, του χωριού και της πόλης, την ώρα της δουλειάς και του μόχθου, με στολές εποχής. Οι αντίκες είναι αυθεντικά κομμάτια και αμέτρητες!

Το Σπήλαιο του Δράκου

Το Σπήλαιο του Δράκου είναι από τα εντυπωσιακότερα αξιοθέατα στην πόλη της Καστοριάς και απέχει μόλις 20 μ. από την όχθη της λίμνης Ορεστιάδα. Περιλαμβάνει 10 αίθουσες, 7 υπό-γειες λίμνες και 5 διαδρόμους-σήραγγες με πλούσιο σταλακτιτι-κό και σταλαγμιτικό διάκοσμο. Το Σπήλαιο του Δράκου ήταν άγνωστο μέχρι πριν λίγες δεκαετίες. Πιθανολογείται ότι μέχρι κάποια εποχή η είσοδός του δεν ήταν ορατή λόγω των προσχώσεων και της δύσβατης τοποθεσίας του, προσπελάσιμης παλαιότερα μόνο από τη λίμνη. Όταν τη δεκαετία του 1940 διανοίχτηκε ο παραλίμνιος δρόμος της πόλης, Καστοριανοί ερασιτέχνες εξερευνητές ανακαλύπτουν πρώτοι το άνοιγμα της εισόδου στο σπήλαιο. Σήμερα, ο επισκέπτης περνά στο εσωτερικό από μία βαριά κλειστή πόρτα και κάνει μέσα στο σπήλαιο έναν αλησμόνητο περίπατο 300 μ. φυσικής διαδρομής. Η επισκέψιμη διαδρομή διασχίζει όμορφα κατασκευασμένες γέφυρες (δύο συμπαγείς και μία πλωτή), αποκαλύπτοντας ένα σχεδόν ανέγγιχτο μνημείο της φύσης.

Ενυδρείο Καστοριάς

Είναι το μεγαλύτερο ενυδρείο γλυκού νερού των Βαλκανίων. Μας προσκαλεί να το επισκεφτούμε και να ταξιδέψουμε στον μαγευτικό αλλά και άγνωστο κόσμο των κατοίκων των εσωτερικών υδάτων.Φιλοξενεί αυτόχθονα, ενδημικά, καθώς και μεγάλο αριθμό ξενικών ειδών ψαριών που διαβιούν στις λίμνες και τα ποτάμια της Ελλάδας και των Βαλκανίων. Σκοπός του είναι να γνωρίσει στους επισκέπτες τους υδρόβιους οργανισμούς των εσωτερικών υδάτων και να τους ευαισθητοποιήσει στην προστασία των υδάτινων οικοσυστημάτων και γενικότερα του περιβάλλοντος. Το ενυδρείο αποτελείται από 49 δεξαμενές χωρητικότητας από 1 έως 1,6 κυβικά μέτρα, υπάρχει μία όμορφη προσομοίωση της λίμνης της Καστοριάς και μία προσομοίωση του ποταμού Αλιάκμονα. Φιλοξενούνται 38 είδη ψαριών γλυκού νερού, και διάφοροι άλλοι οργανισμοί, όπως οι νεροχελώνες, οι καραβίδες και οι τρίτωνες.

Νεκταρία Πουλτσίδη Αντί να δουλέψει πάνω στα ολοκαίνουρια δεδομένα της, άνοιξε τον περιηγητή της Γκουγκλ και γκούγκλαρε «Υπηρεσία αντρών συνοδών για κυρίες, Όρμος Καλιφόρνια»

«Ο παράγοντας φιλί» είναι το πρώτο βιβλίο της συγγραφέως Helen Hoang και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Φανταστικός Κόσμος. Η Στέλλα Λέιν, μια ανύπαντρη τριαντάρα, έχει σχεδόν όλα όσα επιθυμεί. Εξωτερική εμφάνιση, οικονομική επιφάνεια, καθώς και γονείς που την αγαπούν. Εργάζεται ως οικονομέτρης σε μία εταιρία και αποτελεί μία από τις κορυφαίες επαγγελματίες στο είδος της. Μόνο που η Στέλλα κρύβει ένα μυστικό… Είναι αυτιστική… Κι αυτό της δημιουργεί αβεβαιότητα. Αισθάνεται μοναξιά, δεν είναι καλή στις συναναστροφές της με τους ανθρώπους, τους συναδέλφους της, αλλά και με τους εκάστοτε συντρόφους της. Η ανασφάλειά της γιγαντώνεται όταν δέχεται αρνητικούς υπαινιγμούς για τη σεξουαλική της επίδοση από τον Φίλιπ, έναν συνάδερφό της, με τον οποίο η μητέρα της πιστεύει ότι ταιριάζουν. Ο υπαινιγμός του συναδέλφου της αλλά και η πίεση των γονιών της να αποκτήσουν εγγόνια, την οδηγούν στην απόφαση να προσλάβει έναν συνοδό ώστε να την βοηθήσει. Θα παραστήσει «εικονικά» το αγόρι της και μέσω αυτής της ιδιότυπης σχέσης, θα διδαχθεί τα μυστικά και τις χαρές του έρωτα.

Κι εμείς με τη σειρά μας γνωρίζουμε τον Μάικλ Φαν. Έναν άντρα που έχει όλο το ιδανικό πακέτο για τη Στέλλα, αλλά και για κάθε γυναίκα. Κολασμένα εμφανίσιμος, γυμνασμένος, γοητευτικός, γνώστης πολεμικών τεχνών, εύστροφος, και κυρίως ξέρει πώς να ικανοποιήσει μια γυναίκα. Ο Μάικλ αναγκάζεται να στραφεί στη λύση του συνοδού, για τους δικούς του προσωπικούς λόγους… Αλλά αν σας τα αποκαλύψω όλα, τι θα αφήσω για σας; Κατά την ανάγνωση του βιβλίου, μου ήρθε στο μυαλό η αισθηματική κωμωδία «Ο γάμος του καλύτερού μου φίλου», με πρωταγωνίστρια την Τζούλια Ρόμπερτς. Μέσα από την ιστορία απέκτησα περισσότερες γνώσεις, ειδικά όταν έμαθα στο τέλος του βιβλίου ότι και η ίδια η συγγραφέας πάσχει από το συγκεκριμένο σύνδρομο, δείχνοντας από τη δική της σκοπιά πώς σκέφτονται τα άτομα με σύνδρομο Άσπεργκερ. Και ότι οι άντρες το αντιμετωπίζουν πολύ διαφορετικά απ' ότι οι γυναίκες, αφού εκείνες κάνουν αγώνα για να κρύψουν τη ''διαφορετικότητά'' τους, ώστε να γίνουν κοινωνικά αποδεκτές.

Κωνσταντίνα Μόσχου

Ντόνα, μια γοητευτική αντιηρωίδα στο «Σταχτόνερο» Από τη γυναίκα πηγάζουν τα καλύτερα και τα χειρότερα, δάνειο από τη γνωστή ιστορία της Κασσιανής, για να δώσω το στίγμα μιας αμφιλεγόμενης ηρωίδας στο νέο μου βιβλίο «Σταχτόνερο». Ας μιλήσουμε λοιπόν για αντιήρωες. Τι είναι αυτό που μας έλκει σε παλιοχαρακτήρες στα βιβλία; Να υποθέσουμε πως οι ήρωες μας τελείωσαν; Μήπως δεν θέλουμε πια πρότυπα, ή ίσως τα πρότυπα δεν έχουν πεθάνει αλλά έχουν αλλάξει με το πέρασμα των καιρών; Ίσως και να έχουμε εθιστεί στο χαμήλωμα του βλέμματος, στην τάση να εισπράττουμε το γήινο. Αυτοί είναι και οι σύγχρονοι χαρακτήρες στη λογοτεχνία, περισσότερο ανθρώπινοι από ποτέ. Ήδη από τον 20ο αιώνα άρχισαν να χτίζονται οι αντιήρωες, και μάλιστα χωρίς αυτοί να είναι απαραίτητα τέρατα ανηθικότητας και εγωισμού. Αυτό το είδος ήρωα έχει πολλά προβλήματα, κλείνεται σε έναν δικό του κόσμο, προσπαθεί και αποτυγχάνει. Αυτό που δεν υπήρχε στις γενιές ηρώων, αλλά σήμερα κάνει δυναμικά την παρουσία του, με ανθρώπινους χαρακτήρες με τους οποίους μπορεί να ταυτιστεί ευκολότερα ο αναγνώστης. Πιθανότατα είναι ένα τέχνασμα των συγγραφέων για να καυτηριάσουν καταστάσεις με αμεσότητα, σε πρώτο πρόσωπο, με τη φωνή του αφηγητήήρωα. Στην περίπτωση της Ντόνας στο «Σταχτόνερο», πρόκειται για ένα πρόσωπο που δεν εμφανίζεται ποτέ, την γνωρίζουμε μέσα από τις αφηγήσεις όσων την γνώρισαν. Ο αναγνώστης θα κρίνει τι είναι αλήθεια και τι ψέματα, θα τον παρασύρει στο μυστήριό της, θα του δώσει όλες τις αντίθετες πλευρές της, τη μια σαν σκοτεινή σελήνη, την άλλη γενναιόδωρη και δοτική. Η Ντόνα, όπως την έχω γνωρίσει σε βάθος, για να μπορέσω να σχεδιάσω και να αποδώσω τον χαρακτήρα της, είναι το απόλυτο θηλυκό. Γεμάτη πάθος, με αγάπη στο ωραίο, με αγάπη στη ζωή. Την οποία παρεμπιπτόντως χαρίζει στον άντρα που υποτίθεται ότι την αγάπησε, με αποτέλεσμα σε ενεστώτα χρόνο να είναι νεκρή. Ποιος την σκότωσε είναι ένα ερώτημα που αιωρείται στο βιβλίο, αλλά το κυρίως ερώτημα είναι: Ποια ήταν πραγματικά η Ντόνα;

Τη μέρα, ή μάλλον τη νύχτα που γεννήθηκε αυτός ο χαρακτήρας, ήξερα πως θα είναι μια ξεχωριστή γυναίκα. Δεν με ενδιέφερε αν θα ήταν παράνομη ή ηθική, αν θα αγαπούσε τα παιδιά της ή όχι, αν ήταν έντιμη στις σχέσεις της ή πονηρή. Ούτε η ομορφιά της ήταν το παν, γιατί αυτό είναι κάτι που φεύγει. Μένει το συναίσθημα που μας δημιουργεί κάποιος όταν σηκώνει σκόνη στο δρόμο του, όταν ο θόρυβός του μένει ακόμα και αφού έχει πεθάνει. Σκέφτηκα λοιπόν πως θα είναι μια αντιηρωίδα με έντονα πάθη, με όνομα που σημαίνει κάτι (donna είναι η γυναίκα στα ιταλικά), και θα δημιουργήσει έναν μεγάλο κύκλο περιδίνησης γύρω της, έτσι ώστε όλοι να μιλούν για κείνη. Το μόνο που την ενδιαφέρει είναι να δημιουργήσει τον θόρυβο που αναφέρω παραπάνω, γιατί κάποιοι ζουν μονάχα γι’ αυτό. Μπορεί να έχουν γεννηθεί έτσι, ή μπορεί η ίδια η ζωή να τους έχει αναγκάσει να γίνουν κάτι διαφορετικό, είτε καλό είτε κακό. Δεν θέλησα να κάνω την ηρωίδα μου συμπαθητική, ούτε να ταυτιστεί ο αναγνώστης με έναν τέτοιο χαρακτήρα γεμάτο ελαττώματα. Ήθελα να του δείξω πως υπάρχουν και αυτοί οι άνθρωποι που φέρονται γοητευτικά απερίσκεπτα, και το τέλος που μπορεί να έχουν παρασύροντας μαζί τους αθώους. Αν ακούσετε στο τέλος το γέλιο της ηρωίδας μου, θα είναι κοροϊδευτικό. Γιατί ξέρει ποια είναι πραγματικά, ενώ οι περισσότεροι δεν το κατάφεραν παρά μονάχα στις τελευταίες παραγράφους. Η αλήθεια είναι πως δεν μου κρύφτηκε, γιατί της έκανα μιας πρώτης τάξης ψυχανάλυση, προκειμένου να την ρίξω στα βαθιά. Ούτε και σε σας θα κρυφτεί, είναι μια αληθινά μυστήρια γυναίκα με ένα και μόνο ελάττωμα: αγάπησε τη λατρεία των άλλων για τον εαυτό της. Το επόμενο στοίχημά μου είναι ένας ήρωας πραγματικά ήρωας, και αυτό εμπεριέχει μια μεγάλη δυσκολία, ειδικά όταν πρόκειται για αστυνομική λογοτεχνία, όπου οι περισσότεροι χαρακτήρες είναι καταραμένοι. Νομίζω όμως ότι κάτι έχω υπόψη μου, αρκεί να γυρίσω πίσω στα παλιά.

Έτσι ξεκίνησα να γράφω, διαβάζοντας.

Στέλλα Τσακωνιάτη

Ασημίνα Στασινοπούλου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Είστε συγγραφέας δύο υπέροχων παιδικών βιβλίων. Τα διάβασα παρέα με τον γιο μου και μας άρεσαν πολύ. Μπορείτε να μας πείτε τι σας οδήγησε στη συγγραφή παιδικών βιβλίων; Σ.ΤΣ. Από μικρή γράφω. Από τις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου θυμάμαι τον εαυτό μου να κάθεται να γράφει διάφορες ιστοριούλες, δίπλα στον μεγαλόσωμο «αρκούδο» μου, με θέματα που αφορούσαν κυρίως τον ρατσισμό. Από τότε αποτυπώνω τις σκέψεις μου σε χαρτί. Ποιοι ευθύνονται γι’ αυτό; Οι γονείς μου, ο Νίκος και η Γεωργία, στους οποίους οφείλω πολλά. Απ’ όταν ήμουν μικρή, μου αγόραζαν παιδικά βιβλία. Έτσι ξεκίνησα να γράφω, διαβάζοντας.

Είναι ένας πρόθυμος και ευγενικός άνθρωπος. Αισθάνομαι πολύ τυχερή που είναι η εικονογράφος των βιβλίων μου!

Όλοι γνωρίζουμε πως η μαγεία των παιδικών βιβλίων κρύβεται κατά κύριο λόγο στην εικονογράφηση. Πόσο δύσκολο ήταν για εσάς αυτό το κομμάτι; Και πώς ήταν η συνεργασία σας με την εικονογράφο σας, κ. Εμμανουέλα Κακαβιά; Σ. ΤΣ. Ακριβώς, κάθε παραμύθι χρειάζεται τις δικές του μοναδικές εικόνες. Αυτό είναι το πιο δύσκολο. Να βρεις κάποιον που να μπορεί να αποτυπώσει κάθε σκέψη σου στο δικό του χαρτί. Με την Εμμανουέλα έχουμε μια άψογη συνεργασία και την ευχαριστώ πολύ γι’ αυτό!

Τα βιβλία σας μιλάνε για τη διαφορετικότητα και την αποδοχή μέσα από δύο υπέροχες ιστορίες. Τι σας οδήγησε να γράψετε για ένα τόσο ευαίσθητο θέμα; Σ.ΤΣ. Όπως σου προανέφερα, οι γονείς μου «φταίνε» γι’ αυτό. Απ’ όταν ήμουν μικρή, μου αγόραζαν παιδικά βιβλία με ιδιαίτερα ή, όπως τα χαρακτήρισες, ευαίσθητα θέματα. Ακόμα και σήμερα αυτά διαβάζω. Αυτά είναι η έμπνευσή μου!

Υπάρχει κάτι που θα αλλάζατε στο βιβλίο σας αν σας δινόταν η ευκαιρία να το ξανατυπώσετε; Σ.ΤΣ. Τίποτα απολύτως! Σε κανένα από τα δύο. Μιλήστε μας για τον εκδοτικό σας οίκο. Γιατί διαλέξατε την αυτοέκδοση; Σ.ΤΣ. Η συνεργασία μου με τη Λένα είναι άψογη. Από την πρώτη στιγμή αισθάνθηκα πως τα έργα μου είναι σε καλά χέρια. Η εμπιστοσύνη είναι το Α και το Ω. Αυτό με έκανε να επιλέξω τον Οσελότο.

Ποιο ήταν το αγαπημένο σας παιδικό βιβλίο όταν ήσασταν μικρή;

Υπάρχει ακόμα στη βιβλιοθήκη σας; Σ.ΤΣ. Το αγαπημένο μου παιδικό βιβλίο είναι η Καλύβα του μπαρμπα-Θωμά, το οποίο φυσικά υπάρχει μέχρι και σήμερα στη βιβλιοθήκη μου. Το διαβάζω συχνά, γιατί είναι ένα από τα βιβλία που με εμπνέουν. Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον; Ετοιμάζετε κάτι καινούριο για τους μικρούς μας φίλους; Σ.ΤΣ. Να συνεχίσω να ταξιδεύω στον παραμυθένιο κόσμο των παιδιών, παροτρύνοντάς τα να κάνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα! Ένα παιδικό βιβλίο με θέμα έκπληξη είναι αυτό που ετοιμάζω για τους μικρούς αλλά και μεγάλους φίλους μου. Πραγματικά της ευχόμαστε τα καλύτερα και να συνεχίσει με την πένα της να δημιουργεί υπέροχες ιστορίες για τους μικρούς μας φίλους, πάντα γεμάτες μηνύματα και αισιοδοξία για το μέλλον τους.

Τα λόγια του σκόρπιζαν τις αρνητικές μου σκέψεις. Άλλωστε, αν δεν αποδεχτώ εγώ τον εαυτό μου, πώς θα με αποδεχτούν οι άλλοι; (Ένα φύλλο διαφορετικό)

Αντωνία Καππέ

Ασυμφωνία τύπου ξι, η πρώτη ποιητική συλλογή της Βαρβάρας Χριστιά και, όπως μας εξηγεί η ίδια η ποιήτρια στην αρχή του βιβλίου της, ο τίτλος παραπέμπει στην παραλία Ξι της Κεφαλονιάς. Εκκινώντας λοιπόν από τον τίτλο του έργου, ο αναγνώστης επικεντρώνεται στην ιδιαίτερη σύσταση και οπτική της παραλίας Ξι -με την κατακόκκινη άμμο της αργίλου- και την εκ διαμέτρου «ασυμφωνία» της με τις υπόλοιπες παραλίες. Γεγονός που τον προϊδεάζει, εν μέρει, από την αρχή για την συμβολική διάσταση του λόγου που ακολουθεί στις σελίδες του βιβλίου. Η Μνήμη, το βίωμα, η έμπνευση και προπάντων η αισθαντικότητα αποτελούν το έναυσμα και οδηγούν τη γραφίδα της Β. Χριστιά. Μια ποιήτρια της εποχής μας που θεωρώ ότι με το μεστό, ρεαλιστικό και συμβολικό λόγο της εισέρχεται στον μεγαλειώδη κόσμο της ποίησης για να μείνει. Με τη χρήση ενεργητικών ρημάτων, συνειδητοποιημένη, ώριμη και αποφασισμένη, προβαίνει σε γενικό απολογισμό και, με δίαυλο τους στίχους της, ομολογεί τις προθέσεις της: Έφτασε μεστός ο χρόνος να γκρεμίσω τα «πρέπει» μου στους ώριμους Καιάδες του μυαλού μου. Να αποκλίνω απ’ τις νόρμες Να δραπετεύσω απ’ τις ευταξίες.

Να αποχωρήσω εθελούσια από τις στείρες μήτρες που με κυοφορούν. Τα ποιήματά της «ωριμανθοί» μηνυμάτων για επίμαχα θέματα, των οποίων η βαρύτητα ταλάνιζε και συνεχίζει να ταλανίζει τον άνθρωπο και τη ζωή του: η φύση, η πατρίδα, ο πόνος, η μοναξιά, ο θάνατος, ο ξεριζωμός, ο έρωτας και στο κέντρο ο άνθρωπος, ως υποκινητής αυτής της «ασυμφωνίας», αφού αποτελεί τον βασικό μοχλό και ορίζει την εξέλιξη αυτών των θεμάτων. Η ποίησή της, δομημένη κυρίως με ελεύθερο στίχο, φέρει πολύπλευρες καταβολές (ρεαλισμού, συμβολισμού και λυρισμού) και κινείται στον απόηχο του Καβάφη, του Καρυωτάκη και του Γκανά. Οι Λέξεις, δεμένες σφικτά, γίνονται «κοφτερά πτερύγια». Κάθε ποίημα και ένα αυτοτελές έργο με αρχή, μέση και τέλος, ένας άρτιος συλλογισμός που είτε έχει ανακληθεί από το παρελθόν δια μέσου του βιώματος και της μνήμης, είτε δημιουργείται αυτοστιγμεί μετά από αισθαντική παρατήρηση και αποτελεί μια ηχηρή ρήση. Μια ρήση που προκαλεί συνειδησιακά τη σκέψη και τον προβληματισμό του αναγνώστη με το νόημα και τη φιλοσοφία της: Σαν Δελφικό Παράγγελμα να έχεις -μέσα στη σκέψη κρατημένο- για οδηγό σου,Πως τολμηρός δεν γράφεται εκείνος που δεν φοβάται τη ζωή του να ρισκάρει, αλλά αυτός που, κι αν φοβάται, προχωράει. Η πάλη των συναισθημάτων, η ανομοιογένεια και το κλίμα της γενικής ασυμφωνίας δηλώνουν ρητά ότι τα πάντα

τελούν υπό εκκρεμότητα και τίποτα δεν προσπερνιέται ανώδυνα σ’ αυτή τη ζωή. Μια λεπτή ισορροπία που τις περισσότερες φορές διαταράσσεται από την υπαρξιακή ανασφάλεια, τον ατομισμό και τα στεγανά της κοινωνίας, της οποίας η συσπείρωση αρκετές φορές ορίζει τον άνθρωπο ασφυκτικά: Έζησα τα μικράτα μου με τον τρόμο των συνεπειών μιας ενδεχόμενης άγνοιας της προπαίδειας. Και όμως, πιο χρήσιμος απ’ την προπαίδεια στάθηκε στη ζωή μου ο Καβάφης. Κι ας μην ποτέ κανείς μου το πε. Παρ' όλα αυτά, η Β. Χριστιά αποποιείται την άρνηση, την παραίτηση και την λιποψυχία, και κάνει την ποίησή της «δεκανίκι», προσπερνώντας επιδεικτικά την όποια «ασυμφωνία» συναντά στο δρόμο της. Εμμένει, εξυμνώντας τα ανθρώπινα ιδανικά και επικροτώντας τα πηγαία και αληθινά συναισθήματα. Για την ίδια, η ζωή αποτελεί έναν αδιάκοπο αγώνα που θέτει σε συνεχή δοκιμασία τον άνθρωπο και τις ανάγκες του, και η αισιοδοξία φαντάζει ως ένα επίγειο φως που ξεκινά από τη δύναμη της θέλησης και της πίστης. Ο άνθρωπος πάντα θα βρίσκει το δρόμο του κι ας συναντά χιλιάδες εμπόδια σε αυτόν. Πάντα θα έχει το σθένος και την αντοχή να πολεμά και να πορεύεται στο αύριο: Ενάντια σε κάθε αντιξοότητα, ενάντια σε κάθε δυσκολία, η ζωή θα βρίσκει πάντα ατραπούς και μυστικά περάσματα.

Αγγελίνα Παπαθανασίου Πριν περίπου δυο χρόνια, η εκπαιδευτικός και συγγραφέας Ειρήνη Αποστολάκη – Κληρονόμου συστήθηκε στο αναγνωστικό κοινό με το πρώτο της βιβλίο για παιδιά, «Τα μυρμηγκοκαμώματα του Μελή». Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε και η συνέχεια του πρώτου βιβλίου, «Τα μυρμηγκοκαμώματα του Μελή 2», από τις εκδόσεις Οσελότος, σε εικονογράφηση της Εμμανουέλας Κακαβιά. Απευθύνεται σε ηλικίες 4+.

Πρόκειται για μια έμμετρη ιστορία. Πραγματικά θαυμάζω τους συγγραφείς που επιλέγουν την έμμετρη γραφή. Η Ειρήνη Αποστολάκη-Κληρονόμου την χειρίζεται με έναν τρόπο μοναδικό και με απίστευτη ευκολία, τόσο στο πρώτο της βιβλίο όσο και στο δεύτερο, δίνοντας στους μικρούς της αναγνώστες ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα. Η συγγραφέας δημιούργησε μια ιστορία ευχάριστη, διασκεδαστική, χωρίς να λείπουν τα μηνύματα. Αναφέρεται στην ομαδικότητα, στη φιλία, στην αλληλεγγύη. Είναι όμως κατά κάποιο τρόπο και μια ιστορία γνώσεων σχετικά με τον κόσμο των μυρμηγκιών. Η Ειρήνη Αποστολάκη όμως, εκτός από τα δύο υπέροχα βιβλία της, δημιούργησε και μια σελίδα στο διαδίκτυο (https://melis.gr/) όπου οι μικροί αναγνώστες μπορούν να βρουν πολλές εκπαιδευτικές δραστηριότητες, να ακούσουν το παραμύθι και να περάσουν δημιουργικά και ευχάριστα τον ελεύθερο χρόνο τους. Γιατί η μάθηση μπορεί να γίνει και με τρόπο διασκεδαστικό.

Ξεκινούν να επιστρέψουν στη φωλίτσα τους ξανά Μα καθώς την πλησιάζουν , μάλλον κάτι πάει στραβά! Κάποιος ξέχασε να κλείσει την εξώπορτα καλά Κι έτσι τώρα η φωλιά τους γέμισε παντού νερά! Η βροχή είχε μαζέψει χώμα, πέτρες και κλαδιά Ένας λόφος είχαν γίνει, κει στην είσοδο μπροστά. «Πω, πω, τι κακό μας βρήκε!» λέει ξάφνου μια φωνή. «Πώς μπορεί να μας συνέβη τούτη η καταστροφή;»

Δημήτρης Μπονόβας

Ομολογώ πως δεν τον ήξερα πριν πέσει στα χέρια μου το συγκεκριμένο βιβλίο. Άλλωστε, δεν έχω ασχοληθεί ενεργά, είναι η αλήθεια, με ποίηση εκτός Ελλάδας. Αλλά αυτό θα μπορούσε να είναι το έναυσμα για να το κάνω. Πρώτη γνωριμία λοιπόν με τον Καναδό ποιητή Μαρκ Στραντ (Mark Strand), μέσα από τις σελίδες ενός ανθολογίου που επιμελήθηκε η Ασημίνα Ξηρογιάννη (η οποία μετέφρασε και τα ποιήματα που περιλαμβάνονται σε αυτό) και εξέδωσαν οι εκδόσεις “Βακχικόν”. \ Ένας από τους σημαντικότερους Βορειοαμερικανούς ποιητές/συγγραφείς (ποτέ δεν διαχώρισα αυτά τα δύο) απ’ ό,τι διάβασα, που έζησε και δημιούργησε στις Η.Π.Α. στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, του πολέμου στο Βιετνάμ και της ενδεχόμενης σύγκρουσης των δύο μεγάλων δυνάμεων της εποχής, Η.Π.Α. και Σοβιετικής Ένωσης. Και μπορείς να καταλάβεις εύκολα το άγχος και το φόβο που διακατείχε εκείνη την περίοδο όχι μόνο τον συγγραφέα, αλλά και τα περισσότερα άτομα της ηλικίας του, μπροστά στον κίνδυνο της εισόδου σε μία σύρραξη που κανείς δεν επιθυμούσε. Το βλέπεις να “κυλά” μέσα από τους στίχους του, να χρωματίζει απ’ άκρη σ’ άκρη τα ποιήματά του.

Αβοήθητος, νευρικός, μικρός, διπλώνεται σαν μπάλα και κοιμάται ενώ εγώ γράφω περισσότερα γράμματα στον εαυτό μου. Η “Προσωρινή αιωνιότητα” για μένα λειτούργησε σαν ένα ταξίδι στις σκέψεις και τις εικόνες που χαρακτήριζαν εκείνη την εποχή, τον τρόπο που δημιουργούσε κάποιος κάτω από το μόνιμο στρες και την ανησυχία ότι αυτό που βλέπει, που ζει, που αισθάνεται σήμερα, μπορεί να μην υπάρχει αύριο. Ότι όλα αυτά μπορεί να χαθούν από στιγμή σε στιγμή. Είναι ένα βιβλίο που θα πρότεινα να διαβάσετε, να μελετήσετε, να αφουγκραστείτε.

Άνοιξε το βιβλίο της νύχτας στη σελίδα όπου το φεγγάρι, πάντα το φεγγάρι, εμφανίζεται ανάμεσα σε δύο σύννεφα, και κινείται τόσο αργά που οι ώρες φαίνονται πως έχουν ήδη περάσει πριν εσύ φτάσεις στην επόμενη σελίδα.

Δημήτρης Μπουζάρας

Συχνά αναρωτιόμαστε, πώς ο λαός μας μπόρεσε όχι μόνο να επιβιώσει, αλλά και να δημιουργήσει και να μεγαλουργήσει; Πόση αντοχή είχαν οι προηγούμενες γενιές; Τι ήταν αυτό που τους έδωσε τη δύναμη και πώς κατάφεραν να τιθασεύσουν τα στοιχεία της φύσης; Πώς μπόρεσαν να στεριώσουν σε κάθε πέτρα που βρίσκαν στο διάβα του ταξιδιού τους στις θάλασσες του κόσμου; Πώς, κόντρα στους αέρηδες, έχτισαν τόσο γερά θεμέλια στην άμμο και την αρμύρα; Πώς γίναν όλα αυτά με ένα Σταυρό φεύγοντας, μίαν ευχή και ένα ξεροκόμματο στις τσέπες; Στο κύμα των ερωτήσεων, ο Δημήτρης Αλεξόπουλος απαντά μέσα από την πρώτη του συγγραφική απόπειρα με έναν κυματοθραύστη που ονομάζεται "αγάπη". Αγάπη για τη ζωή, τον άνθρωπο, το δίκιο, το σωστό, την πατρίδα, την οικογένεια, το φιλότιμο, για αυτό που κάνεις. Αγάπη που δεν είναι μόνο λόγια, δόσιμο, συμπόνια, αφοσίωση, ανιδιοτέλεια, αλλά είναι δράση, αγώνας, διεκδίκηση, πόλεμος διαρκής. Τα νέα φτάσαν στο νησί μέσα στη νύχτα. Ο Αλέξης κοιμότανε. Ξύπνησε όταν το ρόπτρο χτυπούσε την πόρτα. Η κραυγή της μάνας τον έκανε να ανατριχιάσει. Μετά από λίγο, ο πένθιμος ήχος της καμπάνας. Τότε δάκρυσε. Ο πατέρας του, που λίγο γνώρισε, χάθηκε στη θάλασσα. Τέλος.

Ο συγγραφέας κατάφερε να δημιουργήσει ένα συγκλονιστικό ανάγλυφο μιας ολόκληρης ζωής, από την αρχή έως το τέλος. Πραγματεύεται τη ζωή, τις σχέσεις, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, μέσα από μια συναρπαστική ιστορία που περνά από γενιά σε γενιά. Περιγράφει ζωές, δημιουργεί με μαεστρία το ψυχογράφημα των ανθρώπων που εμπιστευτήκαν τον εαυτό τους, δε φοβήθηκαν θεριά και δαίμονες, φουρτούνες και κακοτοπιές, ζωή και θάνατο. Κυλήσαν στο ρυάκι της ζωής, γεμίσαν το σώμα τους με πληγές, τις πασπάλισαν με υπερηφάνεια και τις έδεσαν σφιχτά, έκαναν τον πόνο ελπίδα και το κλάμα δύναμη. Σκόρπισαν την αγάπη τους, αλόγιστα, σπάταλα, ξέροντας πως έχουν μεγάλο απόθεμα, άνθρωποι μικροί στη θωριά της ζωής, μα τρανοί, τόσο τρανοί, που τόλμησαν να παλέψουν μαζί της. Στο νησί οι τρεις ήχοι είχαν χτυπήσει σχεδόν κάθε οικογένεια. Η θάλασσα διεκδικούσε τον βαρύ της φόρο χωρίς εξαίρεση, χωρίς προειδοποίηση. Ένα βιβλίο για την άνοδο, την πτώση, τη λύτρωση. Τραχύ και τρυφερό, χωρίς στοιχεία εντυπωσιασμού, το οποίο καταφέρνει πραγματικά να μείνει «δεμένο» στα χέρια του αναγνώστη, αποπνέοντας ένταση και ηρεμία ταυτόχρονα. Γραφή μεστή, ρεαλιστική, τόσο ως προς τη μορφή όσο και προς το περιεχόμενο. Ο συγγραφέας κατάφερε να δημιουργήσει ένα οικείο περιβάλλον, έναν «ζωντανό οργανισμό», ακόμη, κάτι εξαιρετικό, όλοι οι ήρωες να κατέχουν τον τίτλο του πρωταγωνιστή.

Όλα τα παραπάνω συντελούν ώστε να αναγνωρίσει ο αναγνώστης δικά του κομμάτια, να ταυτιστεί, να νιώσει αμέσως μέρος της ιστορίας, της οικογένειας, ενώ παράλληλα ο συγγραφέας κατάφερε κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης να αναδύονται ήχοι, ευωδιές και συναισθήματα. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα με φιλοσοφική διάθεση, σφύζει από συναισθήματα ζωντανά, που διαπερνούν τον αναγνώστη κρυμμένα πίσω από κάθε λέξη, γραμμή, παράγραφο, διεισδύει στην ανθρώπινη ψυχή και προσφέρει μαθήματα ζωής. Ένα βιβλίο που εύχεσαι να το είχες αγοράσει.

Περπατήστε στα μονοπάτια της ζωής αυτών των ανθρώπων με τα δικά τους παπούτσια.

Φανταστείτε τον εαυτό σας, ότι διαβάζε τε τους υπότιτλους μιας ταινίας που συμμετέχετε . Στην αρχή σαν αφανή ς κομπάρσος που απλά παρίσταται.

Αγγελική Παπανικήτα

Παρασκευή Παρίσση

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Σας ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Πείτε μας δυο λόγια για τη συλλογή "Ονειρικές Αφηγήσεις" για να μάθουν οι αναγνώστες περί τίνος πρόκειται. Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα και πώς ήταν το ταξίδι μέχρι να υλοποιηθεί αυτή η συλλογή; Α.Π. Καλησπέρα και ευχαριστούμε θερμά για την ευκαιρία που μας δίνετε να μιλήσουμε για τη δουλειά μας. Είμαι η Αγγελική Παπανικήτα, ένα από τα τέσσερα ιδρυτικά μέλη της σελίδας The Weird Side Daily. Δεν θα σας κουράσω επαναλαμβάνοντας όσα έχουν πει οι συνάδελφοι συγγραφείς και εξαιρετικοί φίλοι. Θέλω μόνο να τονίσω πως οι συγκυρίες ήταν τέτοιες που βρέθηκαν οι σωστοί άνθρωποι στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή, τόσο αναφορικά με την ίδρυση του TWSD, όσο και με την υλοποίηση της συλλογής. Επειδή ακριβώς όλα έγιναν τόσο «μαγικά», αν μου επιτρέπεται να πω, η δημιουργία της συλλογής ήταν μια εξαιρετική εμπειρία, στην οποία αφιερώθηκε κόπος, χρόνος, αλλά κυρίως θέληση. Γι' αυτό πιστεύω πως το αποτέλεσμα αποζημιώνει και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη μέσω της ποικιλομορφίας των διηγημάτων, της αστείρευτης φαντασίας που πηγάζει από αυτά, αλλά και της ίδιας της αισθητικής του βιβλίου.

Ποιο ήταν το έναυσμα για την ενασχόλησή σας με τον κόσμο της φανταστικής λογοτεχνίας και το αντικείμενο της συγγραφής; Α.Π. Από πάντα θυμάμαι τον εαυτό μου να διαβάζει. Στις διακοπές μπορεί να ξεχνούσα πολύ βασικά πράγματα, αλλά ποτέ δεν παρέλειπα να φέρω μαζί μου ένα δεύτερο ή ακόμα και τρίτο βιβλίο, φοβούμενη μήπως μείνω χωρίς αναγνωστικό αντικείμενο. Κάποια στιγμή, γύρω στα δεκατρία ή δεκατέσσερα, έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο του Stephen King, Η Αστυνομία της Βιβλιοθήκης. Ήταν η πρώτη ουσιαστική επαφή που είχα με τον κόσμο του φανταστικού και του τρόμου, καθώς και τη μίξη αυτών. Η προηγούμενη έμφυτη θα έλεγα τάση μου να γράφω μικρά κείμενα και εκτενείς εκθέσεις για σχολικές εργασίες, εστιάστηκε έπειτα από τη γνωριμία με τον Μαιτρ του Τρόμου στο να προσπαθήσω να πλάσω τη δική μου ιστορία, τον δικό μου κόσμο, το δικό μου καταφύγιο. Η πρώτη αξιοσημείωτη προσπάθειά μου να χτίσω μια δική μου ιστορία ήταν στα δεκατέσσερα. Όπως ανακάλυψα πολύ σύντομα, ήταν τεράστια απόλαυση για εμένα να έχω την «εξουσία» του δημιουργού, που ο ίδιος πλέον ορίζει τη μοίρα των πρωταγωνιστών, ξεφεύγοντας έτσι από τη θέση του απλού αναγνώστη

που ακολουθεί τυφλά τα χνάρια του συγγραφέα. Από τότε μέχρι σήμερα, δεν έχω σταματήσει να γράφω. Πάντα προσπαθώ να ξεκλέψω λίγο χρόνο από την καθημερινή μου ρουτίνα για να κάτσω πίσω από την οθόνη του υπολογιστή και να δω τις εικόνες που η ίδια δημιουργώ στο νου μου να ζωντανεύουν μέσα από τις λέξεις. Αλλά ακόμη και όταν δε γράφω, όταν περιμένω το λεωφορείο, όταν παρακολουθώ μια βαρετή διάλεξη, μέσα στο μυαλό μου η ιστορία συνεχίζει να ξετυλίγεται, να κάνει άλματα μπροστά και πίσω, επαναπροσδιορίζεται και επαναδιαμορφώνεται. Και κάπως έτσι η καθημερινότητα γίνεται πιο ευχάριστη. Όσο για το λογοτεχνικό μου αντικείμενο, αν και άρχισα δυναμικά να ασχολούμαι με τη θεματολογία του εξωπραγματικού τρόμου, σήμερα πλέον βρίσκω τον εαυτό μου να αφηγείται ιστορίες αληθινού τρόμου, που θα μπορούσαν να συμβούν και συμβαίνουν καθημερινά σε ανθρώπους γύρω μας, ακόμη και σε εμάς. Πιστεύετε ότι υπάρχουν άνθρωποι που ακροβατούν ανάμεσα στον κόσμο των θεών και των θνητών; Το όνειρο είναι η πύλη που ενώνει αυτούς τους δυο κόσμους; Α.Π. Ποτέ κανείς μας δεν θα γίνει θεός. Σίγουρα ωστόσο μπορεί να σπάσει τα δεσμά που τον κρατούν αγκυροβολημένο στην πραγματικότητα και τον καθιστούν «έναν κοινό θνητό». Γι' αυτόν τον άνθρωπο δεν υπάρχει μόνο ό,τι βλέπει ή αγγίζει. Μπορεί να αφουγκραστεί τον κόσμο πίσω από τον κόσμο. Αυτός είναι ένας άνθρωπος προικισμένος με ένα από τα μεγαλύτερα αγαθά που μπορεί να αποζητήσει κανείς. Τη φαντασία. Αυτή έρχεται με τη μορφή ενός ονεί-

ρου μιας άλλης διάστασης και μπορεί να αποτυπωθεί με αμέτρητους τρόπους, είτε αυτοί ονομάζονται λογοτεχνία, είτε σχέδιο, είτε γλυπτική… Κάποιος λοιπόν που δε συμβιβάζεται με την πραγματικότητα και έχει την τόλμη να ονειρευτεί, πράγματι προσεγγίζει κάτι το θεϊκό. Γιατί και οι ίδιοι οι θεοί ονειρεύονταν όταν έχτιζαν τον κόσμο εκ του μηδενός. Οι τύψεις, οι φόβοι, οι εμμονές, πόσο καθορίζουν τα όνειρα; Πόσο και πώς επηρεάζουν τον άνθρωπο; Α.Π. Τα αισθήματα των ανθρώπων είναι η τροφή των ονείρων. Σε αυτά αντανακλάται το ίδιο το άτομο. Οι παππούδες μας έλεγαν, «Πες μου το φίλο σου να σου πω ποιος είσαι». Σήμερα θα μπορούσαμε να το επαναδιατυπώσουμε ως εξής: «Πες μου το όνειρό σου να σου πω ποιος είσαι». Εξάλλου, και τα όνειρα τα ίδια δεν είναι τίποτα περισσότερο από την προέκταση του εαυτού μας. Δεν είναι μόνο αυτά που θα θέλαμε να κάνουμε, αλλά και αυτά που φοβόμαστε να κάνουμε, με όποιο τρόπο συμβαίνει αυτό στον καθένα μας. Μπορείτε να μας πείτε ποια είναι τα μελλοντικά λογοτεχνικά σας σχέδια και τι να περιμένουν οι αναγνώστες από εδώ και πέρα; Α.Π. Στο λίγο χρόνο παρουσίας μας στον κόσμο της φαντασίας ως TWSD, έχουμε μπει δυναμικά. Έχουμε καταφέρει να κάνουμε άλματα και αυτό σκοπεύουμε να συνεχίσουμε για πολύ καιρό ακόμα. Δεν μας αρέσει να μένουμε στάσιμοι σε κάτι έτοιμο και ασφαλές. Τολμάμε να ονειρευτούμε. Γι' αυτό αρπάζουμε κάθε ευκαιρία που μας δίνεται ή δημιουργούμε οι ίδιοι «μαγικές πόρτες». Δεν μπορώ να

πω με σιγουριά λοιπόν τι θα υλοποιήσουμε στο μέλλον, καθώς ακόμα και εμείς οι ίδιοι δεν μπορούμε να ξέρουμε τις νέες ευκαιρίες που θα μας δοθούν. Σίγουρα όμως, σκοπεύουμε να συνεχίσουμε με πείσμα, όπως και τώρα, μέσω της σελίδας μας, του θεσμού της συλλογής και μιας ακόμα αξιόλογης συνεργασίας που πλησιάζει… Προσωπικά, δε σκοπεύω να σταματήσω να γράφω. Στόχος μου αυτό τον καιρό είναι να μπορέσω να συμμαζέψω όλα τα διηγήματα και τις νουβέλες που έχω ολοκληρώσει ή αφήσει μετέωρα με την ελπίδα πως μελλοντικά θα καταφέρω να έχω στα χέρια μου το δικό μου βιβλίο. Εμείς ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδη η συλλογή "Ονειρικές Αφηγήσεις" και κάθε επιτυχία στο μέλλον, τόσο στη συγγραφέα όσο και σε όλους τους συντελεστές της σελίδας The Weird Side Daily!

Ας χαρίσουμε, στις γιορτές, βιβλία στα παιδιά!

Ας χαρίσουμε, στις γιορτές, βιβλία στα παιδιά!

ΠΑΚΕΤΟ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ

Χρυσούλα Ζαφειράκη

Είδαμε την παράσταση Νούρα, ένα πένθιμο μπλουζ στο θέατρο Διάνα, σε σκηνοθεσία Βάσιας Αργέντη. Οι δυνατές ερμηνείες των Μαριάννα Τουμασάτου Ανδριάνα Μπάμπαλη, Γιάννη Χαντέλη, Θεώνη Φύτρου, Δανάη Αλυσανδράτου, μας συγκίνησαν. Ένας νεαρός φοιτητής, ο Αλέξανδρος, κυνηγά το όνειρο για ένα καλύτερο αύριο. Επιδιώκει έναν καλύτερο κόσμο. Έχει όνειρα, φιλοδοξίες, ψυχή, αλλά η αληθινή ζωή τον κάνει συμφεροντολόγο και πολέμιο του ίδιου του εαυτού του. Δίπλα του o «αόρατος» Μάριος, φίλος από τα φοιτητικά χρόνια, αντιπροσωπεύει την ελληνική πραγματικότητα και την πεποίθηση πως οι ξένοι φταίνε για τη δική μας αποτυχία. Η «αόρατη» μάνα του είναι η συνείδησή του, η οποία σιγά-σιγά χάνεται. Είναι θυμωμένος με τον πατέρα του που έφυγε νωρίς, με τον κοινωνικό του περίγυρο

που του επιβάλλει μία ζωή που δε θέλει, με τον πρόσφυγα Σύριο που του πήρε την υποτροφία «μέσα από τα χέρια του». Κάπως και κάπου πρέπει να αποδοθεί δικαιοσύνη για όλους. Η μητέρα της Νούρα αφηγείται την ιστορία της με βαθύ πόνο ψυχής. Έχει χάσει ένα παιδί, αγνοείται ο σύζυγός της, και παλεύει μόνη της, μαζί με τη μικρή της κόρη. Η «αόρατη» μικρή Νούρα είναι η ελπίδα, η σανίδα σωτηρίας για τη μητέρα που θέλει μία ήρεμη ζωή χωρίς φόβο. Η ίδια έχει εξαπατηθεί από σωτήρες, έχει καταπατηθεί η αξιοπρέπειά της.

Η παράσταση παίζεται στο Θέατρο Διάνα (Ιπποκράτους 7) κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.00.

Αγγελίνα Παπαθανασίου Το βιβλίο της συγγραφέως και ψυχοθεραπεύτριας Χριστίνας Ρασιδάκη «Σέργιος ο ρινόκερος», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο με μια υπέροχη εικονογράφηση του Νίκου Γιαννόπουλου. Το βιβλίο ανήκει στη σειρά Διαβάζω ιστορίες και απευθύνεται σε ηλικίες 6+. Η ανάγνωση ενός βιβλίου είναι πάνω από όλα απόλαυση. Τα παιδιά, αλλά και οι μεγάλοι που θα διαβάσουν το βιβλίο της κυρίας Ρασιδάκη, θα το βρουν άκρως απολαυστικό μέχρι και την τελευταία σελίδα. Ο Σέργιος λατρεύει τη τζαζ μουσική. Βέβαια, στη σαβάνα που ζει δεν έχει και πολλές ευκαιρίες για να ακούει το αγαπημένο του μουσικό είδος. Άθελά του θα προκαλέσει ένα ατύχημα και τότε θα έρθει πιο κοντά σε αυτό που αγαπάει. Κείμενο και εικόνες ταξιδεύουν τους αναγνώστες στην Κένυα της Αφρικής. Γνωρίζουν τη σαβάνα, την πεδινή έκταση που αποτελεί το φυσικό περιβάλλον των άγριων ζώων της Αφρικής, μαθαίνουν για την αφρικανική πανίδα και χλωρίδα, για την περίφημη φυλή των Μασάι, αλλά και για τις συνήθειες του ρινόκερου, που είναι ο βασικός ήρωας της ιστορίας. Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Η συγγραφέας πετυχαίνει να παρασύρει τους αναγνώστες της στη μαγεία της μουσικής, προβάλλοντας την επίδραση που έχει στην ανθρώπινη ψυχή. Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου υπάρχουν παιχνίδια και εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τους μικρούς αναγνώστες, ενώ υπάρχει επίσης και η δυνατότητα να ακούσουν τη συγγραφέα να αφηγείται την ιστορία του Σέργιου χάρη στο δωρεάν πρόγραμμα QR code reader. Είμαι σίγουρη ότι θα απολαύσετε την ιστορία του Σέργιου και σίγουρα το βιβλίο θα το διαβάσετε αρκετές φορές αφού ο Σέργιος θα σας κλέψει την καρδιά!

Χαρά Δελλή Ο έρωτας, στο ανάγνωσμα αυτό, εκφράζεται σε αναπάντεχες, περισσότερο γυμνές εκφάνσεις του. Αποποιείται το γλυκό πρόσωπό του, αγκαλιάζοντας την πιο σκληρή του μορφή. Στο περιθώριο του κοινωνικά αποδεκτού, σε κλειστές και εχθρικές στο διαφορετικό κοινωνίες, στη μέση απαράδεκτη λογική του μικροαστισμού και της αποστειρωμένης τάξης, σε “κοινές” γειτονιές χωρίς μυστικά, μες στις προκαταλήψεις, στον ρατσισμό, στον εκφοβισμό, στον φόβο, στην αγιοποίηση των αμαρτιών της σκέψης, στην υποταγή σε επιταγές επίπλαστου καθωσπρεπισμού και χάνεται βυθιζόμενος στις εκάστοτε αξίες. Έτσι καθορίζεται και η μοίρα των ηρώων στη συγκεκριμένη συλλογή διηγημάτων. Σ’ ένα φλερτ έρωτα με θάνατο… Πόση σκληρότητα χωρά στην άγνοια; Η Σβετλάνα για μας δεν είχε όνομα, δεν είχε ύπαρξη. Μας προκαλούσε το δέος για το απαγορευμένο, τη γλύκα του αμαρτωλού, τη γλυκόπικρη επιθυμία να παίξουμε κρυφά μαζί της και να την τιμωρήσουμε που δεν μας έμοιαζε. … Η κυρα-Νίκη ήταν η φωνή της γειτονιάς, η επικρατούσα άποψη, η σωστή θέση. Γιατί; Γιατί τη θεωρούσαν μορφωμένη -που δεν ήταν-, χρήσιμη -που πάλι δεν ήταν-, καλή χριστιανή -που ο Θεός να την κάνει. Η Κουκού κι ο κούκος

Το πάντα λάθος αλλιώτικο ή διαφορετικό μπορεί να μετατρέψει άνετα την ευγνωμοσύνη, την τύχη και τη ζήλια σε ασημαντότητα, αίσθημα περιττού κι ανεπιθύμητου, μια κακοποίηση και δολοφονία σε μια αυτοχειρία… Πρόκειται για μια συλλογή διηγημάτων που τα ‘χει όλα. Χιούμορ, συγκίνηση, ωμότητες, ενοχές ονείδους και οίκτου, ταραχές και οδύνες, ανατροπές, ηθογραφικά στοιχεία, μεταφυσικά ενσταντανέ και δόσεις ρομαντισμού. Θίγει εξώγαμα ή “μπάσταρδα”, πατρική αναγνώριση, “νοικιασμένα” κορμιά, “πουλημένους” έρωτες κατά παραγγελία, στίγμα “παστρικιάς”, αίσθημα κενού, αγοραφοβία, λόγια του κόσμου, “σωστές θέσεις” και κατακραυγή. Πρωταγωνιστές είναι απλοί, σχεδόν ασήμαντοι, περιθωριοποιημένοι άνθρωποι που ακροβατούν στις παρυφές της κοινωνικού συνόλου. Που καλούνται να αντιμετωπίσουν τόσο τον ίδιο τους τον εαυτό, όσο και την κοινωνία. Η κυρία Ζαγοραίου επιλέγει αρκετά κοφτερή και σκληρή γλώσσα, περισσότερο “αντρική”, με αποτέλεσμα το βιβλίο αυτό να βρίθει από λόγια ψυχής.

Δεν είναι για λύπηση το να μην έχεις άλλη ζωή, παρά μόνο εκείνη της δουλειάς; Η πολυθρόνα έγινε το σύμβολο μιας απιστίας καθημερινής με το που ερχόταν αυτός στο σπίτι. Η πολυθρόνα

Το κάθε διήγημα είναι σύντομο μα περιεκτικό, χωρίς ανούσιες φλυαρίες. Καλεί τον αναγνώστη να ανακαλύψει τι κρύβεται πίσω από τις λέξεις, εγείροντάς του σκέψεις ουσίας και ελευθερία παρά καθαρή ψυχαγωγία. Κάθε κωμόπολη έχει ανάγκη από τρελούς, από χαζούς, από αδερφές, για να στέκεται απέναντι και να χλευάζει την αδυναμία. Να αναδεύει το ξένο σώμα που σιγοβράζει βαθιά στο καζάνι της πλήξης μιας ομοιόμορφης ζωής και να βγαίνει νικήτρια, φτύνοντας τον κόρφο της, μαζί με τ’ απομεινάρια των ανθρώπων. Ρε Νικόλα, κερνάς;

Κοινό στοιχείο όλων των ιστοριών ο έρωτας, υπό το πρίσμα μιας αναπάντεχης συνάντησης που αποβαίνει πάντα καθοριστική και μοιραία. Γιατί δεν είναι κάθε φορά συνυφασμένος με τη χαρά της ζωής και την ψυχική ανάταση. Τις περισσότερες φορές γίνεται δυσάρεστος, απάνθρωπος. Ένα καταλυτικό κι απόλυτο όπλο. Μέσα στον έρωτα είτε βρίσκεις τον εαυτό σου είτε χάνεσαι… Το γεγονός ότι η ταπεινή καταγωγή μου επέτρεπε την οικειότητα, έκανε πολλά κορίτσια να με γλυκοκοιτάζουν πίσω από τα μεγάλα καπέλα και τα γυαλιά ηλίου, που κάλυπταν τα φινετσάτα πρόσωπα και τον σνομπισμό της ράτσας τους. Ήμουν ένας κεραμιδόγατος ανάμεσα σε βαριεστημένες περσικές γάτες, που ακόμα και την ουρά τους δεν κουνούσαν, από φόβο μην παρεξηγηθούν για αποκάλυψη συναισθημάτων. … …βάλθηκα να ψάχνω για φρέσκα κοχύλια, που είχαν την ατυχία να κολυμπούν σε μια θάλασσα που τα πρόδωσε κι αποτραβήχτηκε, καταδικάζοντάς τα σε θάνατο. Η παλίρροια της Ντωβίλ

Το άτομο στέκεται μπροστά στο αδιέξοδο μιας ακούσιας θέσης, ενός ρόλου που οι άλλοι επέλεξαν να παίξει, μιας προσπάθειας ενάντια και στον ίδιο του τον εαυτό ακόμα. Τελικά, μήπως το μη αποδεκτό χρήζει μόνο προσέγγιση ανθρωπιάς; Οι τούφες έπεφταν στο μωσαϊκό σαν να χόρευαν έναν χορό παράξενο, με κύκλους που με ζάλιζαν, τα μάτια του δεν έφευγαν απ τον καθρέφτη κι ο καθρέφτης με κοιτούσε έντονα, μπιρμπιλωτά, με δύναμη, που σίγουρα, όχι, δεν μειωνόταν απ τα μαλλιά που έκοβα ούτε από τα χέρια μου, που είχαν ιδρώσει αλλά ήταν παγωμένα σαν κόκαλα… … Ο άντρας ακούμπησε τα χείλια του στα δικά μου και μου πήρε όλες τις ανάσες που μου είχαν απομείνει για να ζήσω. Σαμψών και Δαλιδά

Ας μου επιτραπεί να επιλέξω προσωπικά Το αντίο του αστερία για τον πλούτο του σε εικόνες και μεταφορές μέσα σε ελάχιστες λέξεις.

Είχα μετουσιώσει την κοινωνική μου ακινησία σε ψυχοσωματικά σύνδρομα. Σε βουλιμίες παρόμοιες με κείνες που χτυπάνε τις γυναίκες, σε τάσεις θυμού και συναισθηματικές εξάρσεις, σε πιοτό και υπνηλίες, σε χάσιμο χρόνου και ανούσιες σκέψεις και αδιέξοδα. Ήμουν γέρος και καμπούρης από επιλογή. Και ίσως λόγω μιας ακούσιας παραίτησης από την τόλμη των νιάτων. Ο Ερμής της Ερμού

Είχα μετουσιώσει την κοινωνική μου ακινησία σε ψυχοσωματικά σύνδρομα. Σε βουλιμίες παρόμοιες με κείνες που χτυπάνε τις γυναίκες, σε τάσεις θυμού και συναισθηματικές εξάρσεις, σε πιοτό και υπνηλίες, σε χάσιμο χρόνου και ανούσιες σκέψεις και αδιέξοδα. Ήμουν γέρος και καμπούρης από επιλογή. Και ίσως λόγω μιας ακούσιας παραίτησης από την τόλμη των νιάτων.Ο Ερμής της ΕρμούΣτο κλείσιμο του βιβλίου αρχίζει μια αναθεώρηση στις επικρατούσες αντιλήψεις. Ένα παραθυράκι ερμηνείας και εξέλιξης των συγγραφικών σκέψεων ώστε να δημιουργηθούν διαφορετικά αναγνωστικά συμπεράσματα.

Και εγένετο αστυνομική λογοτεχνία

Και εγένετο αστυνομική λογοτεχνία

Κωνσταντίνα Μόσχου

Ένα γοητευτικό είδος αφήγησης, όπως είναι η αστυνομική λογοτεχνία, πέρασε αρκετά χρόνια μέχρι να αποδεχθούμε πως δεν είναι παραλογοτεχνία. Θεωρητικά, οτιδήποτε εμπορικό χαρακτηρίζεται έτσι, χωρίς αυτό να είναι σωστό. Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμα και ο Μπαλζάκ, στην εποχή του θεωρείτο υπερβολικός και λαϊκός από ορισμένους ειδήμονες, απαξιώνοντας την κρίση του αναγνώστη. Για να πάμε λοιπόν λίγο πίσω στον χρόνο, για να δούμε την εξέλιξη της αστυνομικής αφήγησης! Στο τέλος 18ου – αρχές 19ου αιώνα, όταν οι κοινωνίες των πόλεων αλλάζουν ριζικά. Η σύνθεση του πληθυσμού στις πόλεις είναι ένα ανόμοιο μωσαϊκό ανθρώπων κάθε είδους, δημιουργώντας το φυσικό επακόλουθο της αύξησης της εγκληματικότητας. Η αστυνομική λογοτεχνία γεννήθηκε μαζί με τη βιομηχανική επανάσταση, σαν μια έκρηξη της ανάγκης του ανθρώπου της εποχής να λύσει τα συσσωρευμένα προβλήματα. Αρχικά, οι πρώτες αστυνομικές ιστορίες δημοσιεύονταν σε συνέχειες σε εφημερίδες, κάποιες φορές μάλιστα οι αναγνώστες απαιτούσαν να αλλάξει η πλοκή, και χάριν των πωλήσεων των φύλλων, ο συγγραφέας αναγκαζόταν να κάνει αλλαγές, με αποτέλεσμα να υπάρχουν λάθη στην πλοκή. Λάθη τα ο-

ποία διορθώνονταν αργότερα με προσθαφαιρέσεις, όταν το μυθιστόρημα εκδιδόταν σε βιβλίο. Γενικότερα, τα βιβλία της αστυνομικής λογοτεχνίας θεωρούνταν κατώτερα σε σχέση με τα υπόλοιπα είδη λογοτεχνίας, γιατί περιείχαν ανήθικο περιεχόμενο. Παράλληλα με το αστυνομικό, υπήρχε την ίδια εποχή το γοτθικό αφήγημα, με έμφαση στη μυστηριώδη ατμόσφαιρα, στον θάνατο και στο υπερφυσικό στοιχείο. Παρακάτω, συγκέντρωσα με μεγάλη δυσκολία στοιχεία για τα πρώτα κείμενα αυτής της περιόδου, που περιέχουν το στοιχείο της αστυνομικής αφήγησης. Μπορεί να μην είναι λογοτεχνία, μπορεί να μην ανήκουν καθαρά σε αυτό το είδος, μπορεί άλλα να ρέπουν προς το κοινωνικό ή το μυστήριο, αλλά έτσι κι αλλιώς η κατηγοριοποίηση έγινε με προσωπικό κριτήριο. Απολαύστε τους πρώτους ντετέκτιβ στο ξεκίνημά τους!

1747: Ζαντίγκ ή Πεπρωμένο, Φρανσουά Μαρί Αρουέ (ψευδώνυμο Βολταίρος), Γαλλία) O Ζαντίγκ, ένας νεαρός από τη Βαβυλώνα, περιπλανιέται στις χώρες της Ανατολής. Εξαπατάται από άστατες γυναίκες, καταδικάζεται σε αποκεφαλισμό, γίνεται σκλάβος ενός Άραβα εμπόρου στην Αίγυπτο και απειλείται με εκτέλεση στην πυρά, για να καταλήξει φυλακισμένος του άρχοντα ληστή Αρμπογχάντ. Πιθανότατα είναι ο πρώτος «ντετέκτιβ» στην ιστορία, αφού καταφέρνει να περιγράψει με κάθε λεπτομέρεια το άλογο του βασιλιά και τον σκύλο της βασίλισσας, χωρίς να τα έχει δει, αλλά με λογική σκέψη, αφού πρώτα επιθεώρησε τα ίχνη τους. Απόσπασμα: «Ό,τι καλό έκανα έγινε πηγή κατάρας για μένα και δεν έφτασα στην κορυφή της δόξας παρά μόνο για να γκρεμιστώ στο πιο φοβερό βάραθρο της κακοτυχίας».

1827: Ρίτσμοντ, ιστορίες στη ζωή ενός αξιωματικού στην οδό Μπόου, αγνώστου, Αγγλία Ο Τόμας Σαρ Γκάσπι γράφει την εισαγωγή μιας νιουγκέιτ γραφής, δηλαδή ιστορίες που έχουν καταγραφεί στις φυλακές, κοντά στο αστυνομικό τμήμα της οδού Μπόου. Είναι η εποχή που δημιουργείται η μητροπολιτική αστυνομία της Αγγλίας και αρχίζουν να δημοσιεύονται στα πρωτοσέλιδα άγρια εγκλήματα. Τα αστυνομικά μυθιστορήματα γράφονται για να καθησυχάσουν τον κόσμο, με την απόδοση δικαιοσύνης στο τέλος και την τιμωρία των ενόχων.

1835: Βιντόκ, αναμνήσεις από τον πρώτο μεγάλοντετέκτιβ, Εζέν Φρανσουά Βιντόκ, Γαλλία Αυτοβιογραφία του Εζέν Φρανσουά Βιντόκ, θρυλικής για την εποχή του μορφής. Πρώην ληστής και γνώστης της συμπεριφοράς των κακοποιών του Παρισιού, κατάφερε να γίνει αστυνομικός και να ανέβει στην ιε-

ιεραρχία της αστυνομίας ως ο επικεφαλής της Sûreté (της γαλλικής αστυνομίας). Σε τούτο το βιβλίο περιγράφει με γλαφυρότητα τα γεγονότα και τις καταστάσεις της πολυτάραχης ζωής του.

1841: Τα εγκλήματα της οδού Μοργκ, Έντγκαρ Άλαν Πόου, Η.Π.Α. Είναι το πρώτο καθαρό διήγημα αστυνομικής λογοτεχνίας όπου εμφανίζεται ο ντετέκτιβ με λογική σκέψη και αντίληψη. Πρόκειται για τον Ωγκύστ Ντυπέν. Στην οδό Μοργκ στο Παρίσι, δύο γυναίκες βρίσκονται δολοφονημένες σε ένα κλειδωμένο δωμάτιο. Πολλοί μάρτυρες δηλώνουν ότι άκουσαν τη φωνή του δολοφόνου, αλλά κανείς δεν κατάλαβε ποια γλώσσα μιλούσε. Η αστυνομία βρίσκεται σε αδιέξοδο, και αναλαμβάνει ο ερευνητής Αύγουστος Ντυπέν, ευφυής, περιθωριακός διανοούμενος, με αναλυτικές ικανότητες και ευφυΐα. Απόσπασμα: «Οι ανώτερες νοητικές δυνάμεις ασκούνται πιο αποφασιστικά και πιο ωφέλιμα στο ανεπιτήδευτο παιχνίδι της ντάμας, παρά στην εξεζητημένη επιπολαιότητα του σκακιού. Στο τελευταίο, όπου τα πιόνια κάνουν διαφορετικές και ιδιόρρυθμες κινήσεις, οι οποίες έχουν ποικίλες και μεταβλητές αξίες, κάτι που είναι απλώς πολύπλοκο εκλαμβάνεται εσφαλμένα (και όχι σπάνια) ως βαθυστόχαστο».

1842: Τα μυστήρια του Παρισιού, Εζέν Σου, Γαλλία Πρόκειται για ένα βιβλίο που δημοσιευόταν σε επιφυλλίδες και μάλιστα σε συνέχειες, κάποιες φορές κατά παραγγελία των αναγνωστών που κατηύθυναν την πλοκή. Είχε τεράστια επιτυχία, και το μιμήθηκαν δεκάδες συγγραφείς σε πολλές χώρες, ελπίζοντας στην ίδια επιτυχία, ένας μάλιστα τον ξεπέρασε, ο Βίκτωρ Ουγκώ. Ήρωας του βιβλίου είναι ο μυστηριώδης Ροντόλφ, ο οποίος μπορεί όταν το επιθυμεί να μεταμφιέζεται σε φτωχό εργάτη. Στην πραγματικότητα είναι αριστοκράτης, ο Μεγάλος Δούκας του Γερολστάιν, μια φανταστική χώρα που ίσως ανήκει στη Γερμανική Συνομοσπονδία.

Προσπαθεί να καταλάβει τους κώδικες του υπόκοσμου της πόλης, γνωρίζει να μιλά την αργκό, και είναι προικισμένος με μεγάλη δύναμη. Ο Ροντόλφ είναι τέλειος, χωρίς μεγάλα ή μικρά ελαττώματα. Συμπονά τους ανθρώπους του λαού, η κρίση του είναι αλάνθαστη, οι ιδέες του λαμπρές. Ο Rodolphe συνοδεύεται από πολύτιμους συνεργούς: τον Sir Walter Murph, έναν Βρετανό, και τον David, έναν προικισμένο μαύρο γιατρό, έναν πρώην σκλάβο.

1852: Ζοφερός Οίκος, Τσαρλς Ντίκενς, Αγγλία Η νεαρή ηρωίδα του μυθιστορήματος, Έστερ Σάμερσον, μετακομίζει στο σπίτι του κηδεμόνα της, Σερ Λέστερ, και μεγαλώνει προσπαθώντας να παραμένει πάντοτε στο παρασκήνιο, υποτιμώντας τον εαυτό της και ευγνωμονώντας τους πάντες για το παραμικρό. Κεντρικό θέμα του βιβλίου είναι η Τζάρνταϊς και Τζάρνταϊς, μια μακροχρόνια δικαστική υπόθεση στο Δικαστήριο του Τσάνσερι, η οποία προκύπτει εξαιτίας της σύνταξης πολλών διαθηκών από έναν κληροδότη. Στον πρόλογο της πρώτης έκδοσης του 1853, ο Dickens ανέφερε ότι η φανταστική αυτή δικαστική διαμάχη βασίστηκε σε πολλές πραγματικές υποθέσεις.Βιβλίο με περίπλοκη υπόθεση και μεγάλο αριθμό χαρακτήρων, όπου εμφανίζεται ο επιθεωρητής Μπάκετ, ο οποίος έχει στο παρελθόν διερευνήσει διάφορα θέματα σχετικά με την Τζάρνταϊς και Τζάρνταϊς, και προσλαμβάνεται από τον Σερ Λέστερ για να βρει την εξαφανισμένη γυναίκα του και να επιλύσει το μυστήριο ενός φόνου.

1856: Το θαμμένο μυστικό, Γουίλκι Κόλλινς, Αγγλία Δεκαπέντε χρόνια έχουν περάσει από τότε που η κυρία Τρέβερτον, ετοιμοθάνατη στον μυστηριώδη Πύργο της Πορθγκένα, εκμυστηρεύεται ένα μυστικό στην υπηρέτριά της. Η κόρη της, Ρόζαμοντ, μετά από χρόνια, προσπαθεί να ξεσκεπάσει το παρελθόν. Το Θαμμένο Μυστικό είναι ένα μυστήριο αδιάπτωτης αγωνίας και διεισδυτικής απεικόνισης χαρακτήρων, ένα εξαίσιο μείγμα ρομαντισμού και γοτθικού δράματος,

προαναγγέλλει τη Γυναίκα με τα άσπρα, καθώς χρησιμοποιεί τα ίδια αφηγηματολογικά στοιχεία: μεταμφίεση, απάτη, στέρηση ταυτότητας, αποκαλύψεις, σε μια δυνατή και συναρπαστική αφήγηση.

1857: Η μυστηριώδης κληρονομιά, Πονσόν Ντυ Τεράιγ, Γαλλία Η πλοκή του βιβλίου ξεκινά το 1812, κατά τη διάρκεια της ρωσικής υποχώρησης, όταν ο συνταγματάρχης Αρμάν ντε Κερσά, ευγενής από τη Βρετάνη, δολοφονείται από τον βοηθό του, Φελιπόν. Τέσσερα χρόνια αργότερα, η χήρα του Κερσά, με τον οποίο είχε ένα γιο, τον Αρμάν, παντρεύεται τον δολοφόνο του συζύγου της, με τον οποίο αποκτά έναν δεύτερο γιο, τον Αντρεά. Αργότερα, οι δύο ετεροθαλείς αδερφοί θα έρθουν σε ρήξη. Σε αυτό το βιβλίο κάνει την πρώτη του εμφάνιση ο νεαρός Ροκαμπόλ, δεξί χέρι του κακοποιού Σερ Γουίλιαμς. Θα ακολουθήσουν και άλλα βιβλία με τους άθλους του Ροκαμπόλ, από τον οποίο εμπνεύστηκε αργότερα ο Μωρίς Λεμπλάν για να δημιουργήσει τον γνωστό ήρωα Αρσέν Λουπέν.

1862: Οι άθλιοι, Βικτόρ Ουγκώ, Γαλλία Ο Γιάννης Αγιάννης, φτωχός άνδρας, που κλέβει ψωμί για την αδερφή του και τις ανιψιές του, καταδικάζεται σε φυλάκιση. Στην αποφυλάκισή του 19 χρόνια αργότερα, του δίνεται ένα κίτρινο αποφυλακιστήριο που τον στιγματίζει σαν πρώην κατάδικο. Αφότου αποκτά μια νέα ζωή, χάρη στον επίσκοπο Μυριήλ, καταστρέφει το αποφυλακιστήριό του και χρησιμοποιεί νέα ταυτότητα. Γίνεται δήμαρχος με το όνομα κύριος Μαγδαληνής, όμως αποκαλύπτει την ταυτότητά του για να μην καταδικαστεί κάποιος άδικα. Έτσι, εγκαταλείπει τη δημαρχία, ζώντας μόνιμα κυνηγημένος από τον αστυνόμο Ιαβέρη. Πρόκειται για χαρακτήρα βα-

σισμένο στο υπαρκτό πρόσωπο του Εζέν Φρανσουά Βιντόσκ, αστυνομικού και πρώην εγκληματία. Απόσπασμα: «Σκεπτόμενος αυτά τα ζητήματα και λύνοντάς τα, έκρινε κι αυτός την κοινωνία και την κατεδίκασε. Την κατεδίκασε σε τι; Στο μίσος του. Την κατέστησε υπεύθυνη για την τύχη του, και είπε βαθιά στην καρδιά του ότι ίσως δεν θα εδίσταζε μια μέρα να της ζητήσει το λόγο. Είπε βαθιά στην καρδιά του ότι δεν υπήρχε ισορροπία ανάμεσα στη ζημιά που έκαμε αυτός και στη ζημιά που του έκαμαν. Έβγαλε τέλος πάντων το συμπέρασμα ότι η τιμωρία του δεν ήτανε μεν αδικία, αλλ’ ήταν βέβαια απανθρωπία».

1866: Το νεκρό γράμμα, Μέτα Βικτόρια Φούλερ Βίκτορ ΗΠΑ (ψευδώνυμο Seeley Register), Η.Π.Α. Θεωρείται η μητέρα του πρώτου ντετέκτιβ αστυνομικής λογοτεχνίας, του Νεοϋρκέζου κυρίου Μπάρτον. Η πλοκή ξεκινά με τον Ρίτσαρντ Ρέντφιλντ να ανοίγει το περιεχόμενο ενός γράμματος από τα αζήτητα, και να συσχετίζει το περιεχόμενό του με τα γεγονότα μιας βραδιάς, δύο χρόνια πριν, όταν ένας νέος άνδρας φονεύτηκε άγρια. Το σώμα του θύματος, Χένρυ Μόρλαντ, βρέθηκε λίγα βήματα από το σπίτι του Τζον Έργκιλ. Ο Μόρλαντ ήταν αρραβωνιασμένος με την κόρη του Έργκιλ, την Ελεάνορ. Οι υποψίες σύντομα θα πέσουν στο πρόσωπο του Ρίτσαρντ Ρέντφιλντ, ο οποίος, απεγνωσμένος να καθαρίσει το όνομά του, ζητά βοήθεια από τον κύριο Μπάρτον, έναν διάσημο ντετέκτιβ από τη Νέα Υόρκη. Όμως η υπόθεση έχει περισσότερες ανατροπές από ό,τι οι δύο άντρες θα μπορούσαν να φανταστούν.

1866: Έγκλημα και τιμωρία, Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Ρωσία Ο Ρασκόλνικωφ, φοιτητής της Νομικής στην Αγία Πετρούπολη, διαπράττει ένα διπλό φόνο μιας γριάς τοκογλύφου και της αφελούς αδελφής της. Κίνητρο της δολοφονίας ήταν η ληστεία, αλλά, εσωτερικά, ο Ρασκόλνικωφ νιώθει μια βαθιά θέληση να ξεπεράσει τον εαυτό του και να υπερβεί τα όρια που του προβάλει η κοινωνία, με σκοπό να την αλλάξει. Μετά τη δολοφονία, ο Ρασκόλνικωφ αρχίζει και κατακλύζεται από αντιφατικά αισθήματα, τύψεις και παράνοια, που εντείνονται όταν στη ζωή του μπαίνουν αρχικά

ο Ραζουμίχιν, συμφοιτητής του, η αδελφή του, Ντούνια, και η μητέρα του, που έρχονται από το χωριό τους για τον γάμο της πρώτης. Ο Ρασκόλνικωφ διώχνει τον γαμπρό διαλύοντας τον αρραβώνα, και αναπτύσσει σχέσεις με μία ορφανή νεαρή πόρνη, τη Σόνια. Ταυτόχρονα καταδιώκεται από τον δαιμόνιο ανακριτή Πορφύρη Πετρόβιτς, ο οποίος ξέρει από την αρχή πως είναι ο ένοχος, και σπρώχνει τον Ρασκόλνικωφ να κάνει τρομερά λάθη. Ενώ η κατάσταση χειροτερεύει όταν εμφανίζεται ο Σβιντριγκάιλωφ, ο οποίος είχε κάνει ανήθικες προτάσεις στην αδελφή του, και τώρα, γνωρίζοντας πως ο Ρασκόλνικωφ είναι δολοφόνος, τον εκβιάζει. Βαριανασαίνοντας και σφίγγοντας με το χέρι το στήθος στο μέρος της καρδιάς που χτύπαγε δυνατά, έχοντας ψαχουλέψει και ταχτοποιήσει για μιαν ακόμα φορά το τσεκούρι, άρχισε ν’ ανεβαίνει αργά και προσεχτικά τη σκάλα και κάθε λίγο και λιγάκι αφουγκραζόταν. Μα και στη σκάλα εκείνη την ώρα δεν ήταν κανένας. Όλες οι πόρτες ήταν κλειστές. Κανέναν δεν συνάντησε. [...] Μα το καρδιοχτύπι δεν έπαυε. Απεναντίας, λες και σαν επίτηδες, η καρδιά του χτυπούσε όλο και πιο δυνατά, πιο δυνατά, πιο δυνατά... Δε βάσταξε πια, σήκωσε αργά το χέρι στο κουδούνι και χτύπησε. Πέρασε μισό λεπτό. Ξαναχτύπησε δυνατά. Καμιά απάντηση. Δεν υπήρχε λόγος να χτυπάει στο βρόντο. Φυσικά, η γριά ήταν μέσα. Είναι φιλύποπτη όμως και μόνη.

1866: Υπόθεση Λερούζ, Εμίλ Γκαμποριώ, Γαλλία Ήρωας του βιβλίου, ο ερασιτέχνης ερευνητής μπαρμπα-Ταμπαρέ, ενώ εδώ κάνει την πρώτη του εμφάνιση ο μετέπειτα ήρωας πολλών βιβλίων του Γκαμποριώ, Μεσιέ Λεκόκ (χαρακτήρας βασισμένος στον αστυνομικό και πρώην παράνομο Μεσιέ Βιντόκ). Η Κλοντίν Λερούζ βρίσκεται άγρια δολοφονημένη και η αναστάτωση στο απομονωμένο σπιτάκι όπου έμενε, κάνει τους χωροφύλακες να υποψιαστούν πως έπεσε θύμα ληστείας. Όμως τα χρυσά νομίσματα παραμένουν στο συρτάρι. Τι έψαχνε ο δολοφόνος; Ο δαιμόνιος γεροντάκος και ερασιτέχνης ντετέκτιβ, Ταμπουρέ, ανακαλύπτει κρυμμένες ερωτικές επιστολές ενός πάμπλουτου αριστοκράτη, καθώς και την ύπαρξη ενός νόθου κι ενός νόμιμου γιου. Η υπόθεση περιπλέκεται. Ήξερε πώς είχαν τα πράγματα, και, καθώς έβλεπε, με τις απόψεις του συμφωνούσε και ο κύριος Νταμπιρόν. Ωστόσο, πόσες δυσκολίες δεν είχε ακόμη μπροστά του! Κι αυτό διότι ανάμεσα στον ανακριτή και τον κατηγορούμενο παρεμβάλλεται ένα υπέρτατο δικαστήριο, θεσμός αξιοθαύμαστος, που εγγυάται την ελευθερία όλων μας, μια εξουσία ουσιωδώς συμβιβαστική: το σώμα των ενόρκων. (…) Εκεί που δεκαεννιά φορές στις είκοσι οι δικαστές θα καταδίκαζαν,

αυτοί, για να έχουν ήσυχη τη συνείδησή τους –και δικαίως– αθωώνουν δεκαεννιά φορές στις είκοσι διότι δεν τους έπεισαν τα αποδεικτικά στοιχεία.

1868: Το άλμπουμ του ντετέκτιβ, Μαίρη Φόρτσιουν, (ψευδώνυμο Γουέιφ Γουόντερ), Ιρλανδία Περιέχει διηγήματα από υποθέσεις που απασχόλησαν την αυστραλιανή αστυνομία. Από τις πρώτες γυναίκες που έγραψαν αστυνομικό από την οπτική γωνία του ντετέκτιβ, η Ιρλανδή Μαίρη Έλενα Γουίλσον Φόρτσιουν έζησε μια πολυτάραχη ζωή, με καριέρα στην Αυστραλία. Με δεκάδες αστυνομικές ιστορίες επί σαράντα χρόνια στο ενεργητικό της, πέθανε άσημη, παρά το μεγάλο έργο της, αφού συνήθως δεν υπέγραφε με το πραγματικό της όνομα, ή υπέγραφαν οι συνεργάτες της. Ήρωάς της ο ντετέκτιβ Μαρκ Σινκλέρ. Στο διαδίκτυο υπάρχουν ελεύθερα πολλά βιβλία της, για όσους θέλουν να διαβάσουν.

1878: Υπόθεση Λέβενγουορθ, Anna Katharine Green, Η.Π.Α. Η συγγραφέας σημείωσε τεράστια επιτυχία για την εποχή της (1 εκατομμύριο αντίτυπα το βιβλίο της), με ήρωα τον αστυνόμο Εμπενέζερ Γκράις. Αφηγητής της ιστορίας είναι ο Ρέιμοντ, δικηγόρος, στον οποίο ανακοινώνεται η δολοφονία ενός καλού πελάτη και φίλου. Ο Ρέιμοντ σπεύδει στον τόπο του εγκλήματος, για να διαφυλάξει τα συμφέροντα του πελάτη του και να συμπαρασταθεί στις δύο ανιψιές του. Ο ιδιόρρυθμος ντετέκτιβ της αστυνομίας Γκράις, που θα αναλάβει την υπόθεση, έχει περίεργες τεχνικές για να λύσει μια υπόθεση με πολλά κίνητρα και πολλούς υπόπτους. Μια υπηρέτρια που έχει εξαφανιστεί, ένας φόνος σ’ ένα σπίτι κλειδωμένο χωρίς να υπάρχει διάρρηξη, και το θύμα που έχει επιλέξει να αφήσει την περιουσία του μονάχα στη μία από τις δύο ανιψιές του. Ο Γκράις και ο Ρέιμοντ, δίδυμο που παραπέμπει στους Χολμς και Γουάτσον του Κόναν Ντόυλ, πιθανότατα είναι οι ήρωες που τον ενέπνευσαν. Χλομή σαν το σμιλεμένο είδωλο της Ψυχής που διακρινόταν να δεσπόζει από πάνω της στο μισοσκόταδο του παράθυρου κοντά στο οποίο καθόταν, όμορφη σαν κι αυτό και σχεδόν το ίδιο ακίνητη, σκυμμένη μπροστά με σφιγμένα τα χέρια, σαν παγωμένα σε μια ξεχασμένη ικεσία, προφανώς αδιάφορη σε ήχους, κίνηση ή επαφή. Μια σιωπηλή φιγούρα απόγνωσης μπροστά σε μιαν αδιάλλακτη Μοίρα.

1887: Σπουδή στο κόκκινο, Άρθουρ Κόναν Ντόυλ, Αγγλία Στο βιβλίο Σπουδή στο Κόκκινο, μέσα από τα μάτια του Δρ. Γουάτσον, ενός Άγγλου γιατρού, βετεράνου του πολέμου του Αφγανιστάν, συστήνεται για πρώτη φορά ένας εκκεντρικός και ευφυής ντετέκτιβ, ο Σέρλοκ Χολμς, που έμελλε να γίνει ο διασημότερος ερευνητής όλων των εποχών. Σε τούτο το βιβλίο, οι δύο φίλοι εξιχνιάζουν μια υπόθεση φόνου, έρωτα και εκδίκησης. Σε μια εγκαταλελειμμένη έπαυλη του Λονδίνου, βρέθηκε το πτώμα του Ένοχ Ντρέμπερ. Στον τοίχο του δωματίου ήταν γραμμένη με αίμα η λέξη Rache, που σημαίνει εκδίκηση στα γερμανικά, και στα ρούχα του νεκρού βρέθηκε ένα χρυσό δαχτυλίδι. Ο Σέρλοκ Χολμς, που αναλαμβάνει την υπόθεση, δημοσιεύει αγγελία σε εφημερίδα πως βρήκε στον δρόμο ένα δαχτυλίδι. Την ίδια ημέρα μια ηλικιωμένη κυρία του το ζητά, λέγοντας πως το είχε χάσει η κόρη της. Ο Χολμς παρακολουθεί την κυρία, αλλά εκείνη του ξεφεύγει με μυστηριώδη τρόπο. Όταν επαναλαμβάνεται ένα παρόμοιο έγκλημα, αυτή τη φορά με τον γραμματέα του θύματος, ο Χολμς καταφέρνει να λύσει την υπόθεση με τα στοιχεία που μόνο αυτός αντιλαμβάνεται. Υπάρχει το κόκκινο νήμα του φόνου ανάμεσα στο άχρωμο κουβάρι της ζωής και το καθήκον μας δεν είναι άλλο από το να το ξεμπλέξουμε, να το απομονώσουμε και να φέρουμε στο φως και το παραμικρό εκατοστό του.

1887: Μελανή Βίβλος, Πάνος Κολοκοτρώνης (ψευδώνυμο Φων Κολοκοτρώνης), Ελλάδα Ο γιος του Θόδωρου Κολοκοτρώνη και της Κατερίνας Βελισσάρη, Παναγιώτης (1836-1893), αναγνωρίστηκε επίσημα από τον πατέρα του ως εξώγαμο τέκνο, διετέλεσε διοικητής της Σχολής Ευελπίδων και αργότερα Διευθυντής της Αστυνομίας Αθήνας και Πειραιά. Το 1887 «δεν ήταν δυνατόν να αποβιβασθή εις Πειραιά λωποδύτης χωρίς να τον πάρη μυρωδιά». Στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο Μελανή Βίβλος κατέγραψε αναλυτικά 256 εγκληματίες της περιόδου, το έγκλημα που διέπραξαν, τους δεσμούς που ανέπτυξαν με άλλους παραβατικούς, τις τελευταίες διευθύνσεις τους, κι όλα αυτά εμπλουτισμένα με ανέκδοτες ιστορίες παρακολούθησης και φωτογραφίες. Αργότερα, η φήμη του Φων Κολοκοτρώνη δημιούργησε σειρά λαϊκών αναγνωσμάτων στις αρχές του 1900, με συγγραφέα τον Αριστείδη Κυριακό.

Παράλληλα, την ίδια εποχή, τέλος του 19ου, αρχές του 20ού αιώνα, μεγάλη απήχηση έχουν στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, τα ληστρικά μυθιστορήματα.

1895: Το ακέφαλον πτώμα, Λέων Γεράρδης, Ελλάδα .Το βιβλίο εστιάζει στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων του υποκόσμου, με ρεαλισμό. Ο χαρακτήρας του ήρωα παρανόμου, του Διονυός, είναι σε κάποια σημεία παιγνιώδης, και το βιβλίο κυλά χωρίς αυστηρή πλοκή. Όταν όμως αυτό απαιτείται, ο συγγραφέας φροντίζει να δώσει σφιχτοδεμένη αφήγηση για τη δολοφονία του αριστοκράτη Αριστοτέλη Μακρή και την εξιχνίαση της υπόθεσης από τον τυχοδιώκτη ήρωα και τη συμμορία του. Δεν υπάρχει αστυνομικός, αλλά υπάρχουν αναγνώριση του πτώματος, εύρεση ενοχοποιητικών στοιχείων, ιατροδικαστική και ανακριτική διαδικασία.

1895: Οι άθλιοι των Αθηνών, Ιωάννης Κονδυλάκης, Ελλάδα Το βιβλίο βαδίζει πάνω στη συνταγή του Εζέν Σου με τα Μυστήρια των Παρισίων και είναι ένα λαϊκό ανάγνωσμα όπου παρουσιάζεται ο υπόκοσμος της εποχής και μεγάλα κοινωνικά προβλήματα. Ὁ ὑπαστυνόμος ἦτο τεσσαράκοντα πέντε περίπου ἐτῶν, βραχύσωμος, ἀρκετὰ παχὺς καὶ ὀλίγον κεκυφὼς, μὲ ὀφθαλμοὺς γαλανοὺς ζωηροτάτους, μὲ μειδίαμα σατύρου. Ἀφ' οὗ ἤκουσε τὰς πληροφορίας, τὰς ὁποίας μὲ τρέμουσαν φωνὴν ἔδωκεν ἡ Μαριώρα, ἡ ὁποία ἦτο κάτωχρος ὡς νεκρὰ, τῆς εἶπε μὲ τόνον σοβαρώτατον, ὅτι ἡ θέσις της ἦτο δεινή. Δὲν ἠδύνατο νὰ γλυτώσῃ ἀπὸ τὴν φυλακὴν, θὰ παρεπέμπετο εἰς τὴν εἰσαγγελίαν καὶ ἀπ' ἐκεῖ εἰς τὸ κακουργοδικεῖον, τὸ ὁποῖον ἐξάπαντος θὰ τὴν κατεδίκαζε νὰ κάμῃ δέκα χρόνια τοὐλάχιστον εἰς τὰς γυναικείας φυλακάς. Ἡ οἰκογένεια τῆς δηλητηριασθείσης εἶχε μεγάλα μέσα καὶ σήμερα, κορίτσι μου, μπορεῖς νὰ κρεμάσῃς ἄνθρωπο, ὅταν ἔχῃς μέσα. Αὐτὴ ὅμως δὲν εἶχε κανένα. Ποιὸς θὰ τὴν ἐπροστάτευε; ποιὸς θὰ ἐσκοτίζετο κι' ἅν τὴν ἔστελναν 'ς τὴν καρμανιόλα;

Μάριος Καρακατσάνης

Μέσα από τα βιβλία μου προσπαθώ να περάσω όλες μου τις σκέψεις, τους προβληματισμούς, αλλά και τις απόψεις που έχω ως άνθρωπος για διάφορα, κοινωνικά και μη, δρώμενα που με απασχολούν. Για να γίνει σωστά αυτό, ακολουθώ μια πολύ συγκεκριμένη τακτική, όπου «σπάω» τον εαυτό μου σε κομμάτια και στο κάθε ένα από αυτά, χτίζω τον εκάστοτε χαρακτήρα μου. Είτε είναι ο κεντρικός ήρωας, είτε είναι δευτερεύων. Μέσα από τους διαλόγους που δημιουργώ, μεταφέρω φράσεις και κουβέντες όπως ακριβώς θα τις εξέφραζα εγώ σε αντίστοιχες περιπτώσεις, καθώς επίσης και οι πράξεις τους είναι αυτές που θα έκανα αν μπορούσα ή που έχω ήδη κάνει. Για αυτό και τα έργα μου απευθύνονται σε απλούς καθημερινούς ανθρώπους που θέλουν να διαβάσουν κάτι ρεαλιστικό και ανθρώπινο και όχι κάτι λογοτεχνικό που θα δοθεί έμφαση στη γραφή και στον λόγο, αλλά που ποτέ κανείς μας δε θα χρησιμοποιούσε τέτοιο λεξιλόγιο στην καθημερινότητά του. Πόσο μάλλον σε στιγμές έντασης. Χαρακτηριστικά θα αναφέρω ότι μέσα από την Άμυ παρουσιάζω μια άγρια και εκδικητική πλευρά, που όμως διακατέχεται από μια βαριά αίσθηση δικαιοσύνης. Όπου στον αντίποδα, η αδελφή της Μελίνα εμφανίζει μια παιδικότητα σε βαθμό αφέλειας θα τολμούσα να πω, όπου επίσης είναι ένα χαρακτηριστικό μου. Ο Κάιν, από την άλλη μεριά, είναι σκληρός, αδιάλλακτος, πλημμυρισμένος από ένα άσβεστο μίσος, που γεννήθηκε μέσα από ένα παράπονο που επέτρεψε να ανθήσει μέσα του, σαπίζοντάς του την ψυχή. Όμως και εκείνος διακατέχεται από ένα αίσθημα δικαιοσύνης, που όμως το εκφράζει με έναν τρόπο που ξεπερνά κατά πολύ τα ανθρώπινα όρια, γιατί έτσι το ορίζει η δαιμονική του φύση. Αυτά που λέει, όμως, και οι απόψεις που εκφράζει, είναι πέρα ως πέρα ανθρώπινες και δύσκολα θα βρεθεί άνθρωπος που να μην ταυτιστεί με αυτές. Κλείνοντας, θα συνοψίσω λέγοντας ότι αν κάποιος ενώσει όλους μου τους ήρωες, θα μπορέσει να καταλάβει όχι απλά τον συγγραφέα, αλλά και τον ίδιο τον Μάριο. Όπου θέλω να πιστεύω ότι αυτό είναι και το νόημα οποιουδήποτε βιβλίου. Να ανακαλύψει δηλαδή ο αναγνώστης τον άνθρωπο που βρίσκεται πίσω από τις λέξεις, και όχι απλά μια ευφάνταστη ιστορία.

Ιωάννινα

Αγγελίνα Παπαθανασίου

ΙΩΑΝΝΙΝΑ Η πόλη, εκτός από τα πολλά και ενδιαφέροντα αξιοθέατα για κάθε επισκέπτη, είναι μια πόλη που σφύζει από ζωή, εξαιτίας των φοιτητών του πανεπιστημίου της, που ιδρύθηκε το 1970. Τα Ιωάννινα όμως έχουν θέσει και υποψηφιότητα για την ανάδειξή τους σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2021. Εμείς το ευχόμαστε ολόψυχα. Πολλά είναι τα μέρη που αξίζει να επισκεφτεί κανείς μόλις φτάσει στα Ιωάννινα. Θα επισκεφτούμε το Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Παύλου Βρέλλη, το Κάστρο των Ιωαννίνων και το Σπήλαιο του Περάματος. Θα επισκεφτούμε το νησάκι της λίμνης, αλλά και το σπίτι του Αλή Πασά, καθώς και το Μουσείο Αργυροτεχνίας. Μην ξεχνάμε ότι τα Γιαννιώτικα είδη λαϊκής τέχνης είναι πραγματικά αριστουργήματα, γνωστά σε ολόκληρη την Ελλάδα και στο εξωτερικό.Θα κάνουμε μια βόλτα δίπλα στη λίμνη, που είναι το σήμα κατατεθέν της πόλης και είναι ηλικίας 26.000 ετών. Θα απολαύσουμε τον καφέ ή ένα από τα υπέροχα Γιαννιώτικα γλυκά με θέα τη λίμνη, και θα σας παρουσιάσουμε τα βιβλία που επιλέξαμε για σας με φόντο τα Ιωάννινα. Ελάτε μαζί μας και σε αυτό το ταξίδι. Έχουμε να δούμε και να μάθουμε πολλά.

Θεμελιώθηκε με πρωτοβουλία του Παύλου Βρέλλη τον Φεβρουάριο του 1983 και άνοιξε τις πόρτες του το 1995, και είναι το πλέον γνωστό μουσείο αυτού του είδους στην Ελλάδα. Είναι έργο ενός και μόνο ανθρώπου, του Παύλου Βρέλλη, ο οποίος για 13 χρόνια εργάστηκε ακατάπαυστα μόνο γι’ αυτό το έργο. Το μουσείο φιλοξενεί περίπου 150 κέρινα ομοιώματα και 36 ιστορικά θέματα, εμπνευσμένα από σημαντικά γεγονότα της ελληνικής ιστορίας.

Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Βρέλλη

Είναι το μοναδικό σπήλαιο στον κόσμο με πολλά είδη σταλαγμιτών και σταλακτιτών δεκαεννιά στο σύνολο τους. Από τον Απρίλιο του φετινού χρόνου φωτίζεται με φωτιστικά τύπου LED δίνοντας άλλη μορφή στον διάκοσμο του Σπήλαιου. Γνωστό έγινε κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (1940) από κατοίκους του χωριού οι οποίοι κρύβονταν στα κοιλώματα του λόφου Γκορίτσα, για να προφυλαχθούν από τους βομβαρδισμούς των αεροπλάνων.

Σπήλαιο Περάματος

Το νησάκι της λίμνης

Το νησί έχει μία παγκόσμια πρωτιά... δεν έχει όνομα! Το λένε «νησί της λίμνης» ή «νησάκι των Ιωαννίνων» και έχει περίπου 250 κατοίκους, μία κοινότητα κυρίως ψαράδων. Πρόκειται για έναν βράχο πνιγμένο στα πεύκα, με έναν μοναδικό πέτρινο οικισμό γύρω απ’ το φυσικό λιμάνι του. Αν και μικρό, το νησί έχει επτά μοναστήρια.

Το Κάστρο των Ιωαννίνων αποτελεί σημείο αναφοράς της πόλης. Η σημερινή του μορφή οφείλεται στον Αλή Πασά, ο οποίος ξαναχτίζει το κάστρο το 1815 σχεδόν εκ θεμελίων.

Κάστρο Ιωαννίνων

Μουσείο Αργυροτεχνίας Το Μουσείο Αργυροτεχνίας βρίσκεται στο Κάστρο των Ιωαννίνων, και συγκεκριμένα στον δυτικό προμαχώνα της νοτιοανατολικής ακρόπολης (Ιτς Καλέ). Σκοπός του είναι η διάσωση της γνώσης για την ηπειρώτικη αργυροτεχνία και η διάχυση της πληροφορίας γύρω από την τεχνολογία της στο ευρύ κοινό.

Λίμνη Παμβώτιδα

Αναστασία Ελευθεριάδου

Ο μύθος της Φαίδρας και του Θησέα με άλλη ματιά, με διαφορετική πορεία, με απρόσμενο τέλος. Το βιβλίο στην κυριολεξία το διάβασα απνευστί, χάθηκα στις σελίδες του θαυμάζοντας ξανά και ξανά τη γραφή του συγγραφέα. Η γνωριμία των ηρώων αβίαστη, με συναισθηματική αφήγηση. Oι διάλογοι τόσο ζωντανοί, τόσο δυνατοί, θα έλεγα θεατρικοί, καθώς ήταν στιγμές που ένιωθα ότι παρακολουθώ κάποια παράσταση. Μπήκα στη θέση των ηρώων, κατανόησα τα συναισθήματά τους.

Είναι κάποιες φορές στη ζωή μας, Ιππόλυτε, που καίγεσαι από τον πόθο να πεις ναι σε μια πρόκληση και πρέπει να φωνάξεις όχι. Εκεί βρίσκεται η αξία της εμπειρίας.

Η Φαίδρα, ο Θησέας, ο Ιππόλυτος ως κεντρικοί ήρωες του βιβλίου, και η Άρια με τον γέρο Μένη σε δευτερεύοντα ρόλο, απαρτίζουν τη σύγχρονη ιστορία του μύθου, και φυσικά παρών ο έρωτας, που εδώ, σε αντίθεση με τον μύθο, μπορεί να είναι απαγορευμένος, αλλά είναι αμοιβαίος.

Κάθε ερωτευμένος στο μυαλό του κρύβει τη χίμαιρα της τελειότητας. Ο έρωτας -όποια μορφή και αν έχει- στα μάτια του ερωμένου παίρνει την όψη του τέλειου.

Μέσα από τον γέρο Μένη, ο συγγραφέας περνάει πολλά μηνύματα. Καθοριστικός ο ρόλος του στην όλη υπόθεση και, τελειώνοντας το βιβλίο, θα αποτελεί πάντα έναν από αυτούς τους ήρωες των βιβλίων που δεν ξεχνιέται. Η πλοκή με ανατροπές, χωρίς τίποτε περιττό, επιτείνει την αγωνία, φτάνοντας σε ένα τέλος συγκινητικό.

Ξημέρωνε ένας χειμώνας θυμωμένος κι η νύχτα μαζεύτηκε στα γόνατά της τρομαγμένη. Έκανε κρύο στην ψυχή της Φαίδρας, παγωνιά στο μυαλό της κι η ματιά της απόκαμε απ' τις σκέψεις που τη βασάνιζαν. Δεν είχε επιλογή. Έπρεπε να φύγει.

Το θέμα του έρωτα κατά την άποψή μου αποδόθηκε σπουδαία! Εξαιρετική δουλειά!

Κάθε που το χώμα θα μυρίζει βροχή, θα έρχομαι στα όνειρά σου.

Δημήτρης Μπονόβας

Με το που την έπιασα στα χέρια μου και της έριξα μια πρώτη ματιά ως σύνολο, είδα τα έντονα χαρούμενα χρώματα που τη στολίζουν και το όμορφο σχέδιο που κοσμεί το εξώφυλλό της. Ακόμα και από τη φωτογραφία της συγγραφέως πάνω από το βιογραφικό της, αισθανόμουν ότι θα διάβαζα κάτι ωραίο. Και η αίσθηση αυτή έγινε πραγματικότητα. Η ποιητική συλλογή της Εύης Λούμπα με τίτλο “Πέρασε καιρός”, από τις εκδόσεις “Βακχικόν”, χωρίς ίχνος υπερβολής, είναι ό,τι πιο όμορφο έχω διαβάσει τον τελευταίο καιρό όσον αφορά αυτό το πεδίο της λογοτεχνίας. Η ροή του κυλούσε αβίαστα, χωρίς “μεγάλα” λόγια και προσπάθεια εντυπωσιασμού, χωρίς ποιητικές φανφάρες και δυσκολονόητα σημεία. Σε κάθε σημείο του βιβλίου καταλαβαίνεις απόλυτα “τι θέλει να πει ο ποιητής”, χωρίς αυτό να είναι κακό. Πολλές φορές, αν όχι πάντα, είναι προτιμότερο να “σερβίρεις ωμό” το μήνυμα που θες να περάσεις στον αναγνώστη παρά να του κάνεις τη ζωή δύσκολη κρύβοντάς το κάτω από αλλεπάλληλα στρώματα δυσνόητων εννοιών, κάτι που κάνει τον καθένα να βαριέται το έργο σου και τελικά να μην του δίνει την αξία που περίμενες.

Στον κόρφο των συναισθημάτων σου, στις πτυχές της καρδιάς σου, στο απύθμενο πηγάδι της σκέψης σου, τρύπωσε μια μικρούλα λέξη ΕΜΕΝΑ. Χωμένη εκεί μέσα, Άρχισα να υπάρχω κι ανάσαινα απ’την ανάσα σου,

έβλεπα μέσα απ’τις κόρες των ματιών σου, μίλαγα κλέβοντας τους ήχους της φωνής σου. Άρχισα να υπάρχω, για ν’αγαπάω ΕΣΕΝΑ. Το “Πέρασε καιρός” διακατέχεται μεν από το αίσθημα νοσταλγίας που προμηνύει ο τίτλος, αλλά με έναν ευχάριστο τόνο. Είναι μια γλυκιά, θα έλεγα, νοσταλγία για αυτά που πέρασαν και μετατράπηκαν σε ευχάριστες αναμνήσεις, αλλά και ένας τρόπος για να βάλεις στην άκρη ό,τι πιθανώς σε πλήγωσε και, φορώντας το πιο όμορφο χαμόγελό σου, να πας μπροστά. Είναι μια ποιητική συλλογή την οποία προτείνω ανεπιφύλακτα στον/ην οποιονδήποτε/οποιαδήποτε. Ακόμα και σε αυτούς που πιθανώς να μην έχουν διαβάσει ποτέ μέχρι τώρα ποίηση.

Στη ζωή, όσα μου ’λεγες μοιάζαν προορισμός. Ανάμεσα στις φυλλωσιές κρυβόταν το φεγγάρι. Εκεί μακριά, ο χρόνος έτρεχε γρήγορα. Αγκάλιασα τα όνειρά μου κι έμεινα. Κενό στη σιωπή. Κενός κι ο φόβος. Πέρασε καιρός από τότε. Όμορφη μέρα ξημέρωσε.

Δημήτρης Μπονόβας

Ένα εξαιρετικό λεύκωμα από τις εκδόσεις “Βακχικόν”, σε επιμέλεια Γιώργου Καραντώνη – του γιου της Ευρυδίκης – στο οποίο έχουν αφήσει το καλλιτεχνικό τους σημάδι πολλοί αξιόλογοι της εποχής του Β’ Παγκοσμίου στην Ελλάδα. Ενδεικτικά, θα αναφέρω τα εξής ονόματα: Μενέλαος Λουντέμης, συγγραφέας, Μάρκος Αυγέρης, κριτικός-ποιητής, Νίκος Καββαδίας, ποιητής, Κάρολος Κουν, σκηνοθέτης, και άλλοι. Μία πανέμορφη ιδέα, βασισμένη στα λευκώματα που κρατούσαμε μικροί, τα μικρά αυτά βιβλία που περνούσαν από χέρι σε χέρι κι ο καθένας έγραφε ό,τι ήθελε. Έτσι έγινε και τότε. Από χέρι σε χέρι, από πένα σε πένα, από πινέλο σε πινέλο. Και κάπως έτσι, μέσα από ποίηση, εικαστικές δημιουργίες, αποφθέγματα και πεζό λόγο, ανακαλύπτουμε τις σκέψεις, τις ιδέες και τα ιδανικά των καλλιτεχνών της εποχής.

Οι νόμοι της κληρονομικότητας δεν θα γίνουν ποτέ γνωστοί στον άνθρωπο. Ποτέ – Γιατί, αν γνωρίζουμε τι θα γεννήσουν οι αδένες μας, η ανθρωπότητα θα σβήσει από φόβο στον εαυτό της. Θ’ αυτοκτονήσει.

Και έτσι έχουμε και την ευκαιρία να αναρωτηθούμε, να ψάξουμε, να ανακαλύψουμε το πώς φτάσαμε ως την τέχνη του σήμερα στη χώρα μας, ποια ήταν τα συστατικά που δημιούργησαν αυτό με το οποίο αλληλεπιδρούμε εμείς. Το “Λεύκωμα της Ευρυδίκης” μάς δίνει το πάτημα για την εξερεύνησή μας.

Άκου, Ευρυδίκη, θελκτικό μου κορίτσι, ως ναρθεί «η μάνα μας» να βάλει καινούργια τάξη στον κόσμο, σου δίνω μια συμβουλή: να ’χεις απεριόριστο εγωισμό, να λες ψέματα, να εκμεταλλεύεσαι τους αδύνατους, να κάνεις το κακό, όσο κακό κι’ αν είναι, φτάνει νάναι για το συμφέρο σου, γιατί, μέσα σε τούτη τη ζούγκλα, δεν είναι αρετή, παρά είναι κουταμάρα, είναι εξευτελισμός, να παίζεις το ρόλο του προβάτου.

Χρυσούλα Ζαφειράκη

Όμορφα σκηνικά, κοστούμια εποχής, γνωστά τραγούδια, καθώς και αποσπάσματα δευτερολέπτων από πολύ γνωστές όπερες, πλαισιώνουν αρμονικά την παράσταση.

Στο Μικρό Παλλάς, παρακολουθήσαμε την παιδική (και όχι μόνο) μουσικοθεατρική παράσταση H Mαρία πριν την Κάλλας, σε σκηνοθεσία της Ειρήνης Ιακώβου, μουσική και κείμενα του Θωμά Καραχάλιου, και γνωρίσαμε την άγνωστη παιδική ηλικία της «Μαρίας» πριν μεταμορφωθεί στη διεθνούς φήμης Μαρία Κάλλας. Νέα Υόρκη, 1923. Γεννιέται ένα κοριτσάκι στρουμπουλό, όχι πολύ όμορφο, που από πολύ νωρίς νιώθει την απόρριψη για την εξωτερική εμφάνισή της, ακόμη και από την ίδια τη μητέρα της. Ωστόσο, αναγνωρίζοντας το ταλέντο της, με την επιμονή της, οδηγήθηκε στην καταξίωση και στην επιτυχία.Το οικονομικό κραχ της Αμερικής τους αναγκάζει να επιστρέψουν στην Ελλάδα, χωρίς βεβαίως τον πατέρα, με τη μητέρα και τη μεγαλύτερη αδερφή της σε άσχημη οικονομική κατάσταση, σε ηλικία 13 ετών. Η δασκάλα της μουσικής, πάντα δίπλα της, να την στηρίζει και να την εμψυχώνει, σε όλα τα επίπεδα.Με τη θέληση, την αγάπη, την εργατικότητα και το πάθος της για το τραγούδι, θα καταφέρει να φτάσει στο στόχο της: Να γίνει η χρυσή φωνή του αιώνα! Η Ελληνίδα Μαρία Κάλλας, γνωστή σε όλο τον κόσμο.Στο τέλος της θλιβερής περιόδου της Κατοχής, κατηγορούν τη Μαρία για προδοσία και της απαγορεύουν να τραγουδήσει στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Έτσι, αναγκάζεται να φύγει.

«Θα με ζητάει κάποια μέρα η Ελλάδα, αλλά εγώ δεν θα γυρίσω πίσω ποτέ.»

Αγγελίνα Παπαθανασίου

ν Ο κύριος Αλεπούδης χρειαζότα τρία γεύματα τη μέρα για να ς τα χορτάσει την πείνα του. Όμω ιρό βιβλία κοστίζουν και με τον κα η αλεπουδίσια τσέπη του δεν σήκωνε τέτοια έξοδα.

Το βιβλίο της συγγραφέως Franziska Biermann «Ο βιβλιοφάγος κύριος Αλεπούδης» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Η εικονογράφηση του βιβλίου έγινε από την ίδια τη συγγραφέα. Απευθύνεται σε ηλικίες 6+.

Πρόκειται για μια ιστορία που αναφέρεται στην ακόρεστη πείνα όλων των βιβλιοφάγων για καλά βιβλία. Ένα βιβλίο με το οποίο θα ταυτιστούν απόλυτα οι λάτρεις των καλών βιβλίων. Ο κύριος Αλεπούδης λατρεύει τα βιβλία και όσα περισσότερα βιβλία καταβροχθίζει καθημερινά, τόσο η όρεξή του μεγαλώνει. Το ίδιο άλλωστε δεν συμβαίνει και με όλους τους βιβλιοφάγους; Αμέτρητα βιβλία έχουν σε όλους τους χώρους του σπιτιού, πάνω σε όλα σχεδόν τα έπιπλα, ακόμα και στο πάτωμα. Κι όλο αγοράζουν νέα βιβλία. Ο ήρωας της ιστορίας, ο κύριος Αλεπούδης, αφού διάβασε όλα τα βιβλία στο σπίτι και τα οικονομικά του δεν τον βοηθούν και πολύ για να αγοράσει νέα, πηγαίνει στη βιβλιοθήκη για να καταλαγιάσει την πείνα του. Τι θα συμβεί όταν του απαγορευτεί η είσοδος στη βιβλιοθήκη; Τι σχέδιο θα επινοήσει για να κατευνάσει την πείνα του για βιβλία; Ένα βιβλίο απολαυστικό, με χιούμορ, που θα μιλήσει στην καρδιά κάθε βιβλιόφιλου. Θα του φέρει στο μυαλό εικόνες γνώριμες, αφού όλοι όσοι αγαπούν τα βιβλία καταφεύγουν σε διάφορες λύσεις προκειμένου να εξασφαλίσουν τα βιβλία που χρειάζονται. Δανειστική βιβλιοθήκη, δανεισμός από φίλους. Και η πείνα για διάβασμα όλο και μεγαλώνει. Ένα βιβλίο για τους απανταχού βιβλιοφάγους, με την ευχή να αυξάνονται συνεχώς.

Έγκλημα και τιμωρία

Ηλιάνα Βολονάκη

Έγκλημα και τιμωρία. Δολοφόνος, κάποιος, διαμαρτυρόμενος για την κοινωνική αδικία και καταγγέλλοντάς την, προβληματίζεται αν σε τελευταία ανάλυση είναι ο ίδιος εγκληματίας, τη στιγμή που όσοι κάνουν τους πολέμους ευθύνονται για εκατομμύρια θανάτους σε όλο τον κόσμο.

Το Έγκλημα και τιμωρία, το μυθιστόρημα του Ρώσου συγγραφέα Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, εκδόθηκε πρώτη φορά το 1866, σε δώδεκα συνέχειες στο περιοδικό λογοτεχνίας Ο Ρώσος αγγελιοφόρος. Όταν το πήρα στα χέρια μου, δεν μπορούσα να το αφήσω! Πριν όμως σας το παρουσιάσω μέσα από τα δικά μου μάτια, θα ήθελα να σας γράψω λίγα λόγια για αυτόν τον λατρεμένο συγγραφέα, μία παγκόσμια μορφή της λογοτεχνίας. Λοιπόν, αγαπημένοι μου φίλοι… Ο Ντοστογιέφσκι γεννήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1821 στη Μόσχα. Ο πατέρας του ήταν γιος κληρικού, και δεν ήταν αριστοκράτης. Σύμφωνα, μάλιστα, με την παράδοση της εποχής, θα έπρεπε να γίνει και αυτός κληρικός, αλλά κατόρθωσε να σπουδάσει ιατρική, να γίνει στρατιωτικός γιατρός, και με τη σταδιοδρομία του κατόρθωσε να μπει στην κληρονομική αριστοκρατία.

Αξίζει να σημειωθεί πως, φεύγοντας από τη στρατιωτική υπηρεσία, τελείωσε την καριέρα του ως διευθυντής ενός πτωχοκομείου στη Μόσχα. Θα μπορούσα να σχολιάσω, αν έχετε την ίδια άποψη, πως η κοινωνική αφετηρία του βρισκόταν στο σύνορο της αριστοκρατίας και των ανθρώπων από άλλη τάξη, δηλαδή άτομα του μη αριστοκρατικού μεσαίου στρώματος, με προσωπικές ικανότητες και επιτεύγματα, τα οποία είχαν κατορθώσει να αποκτήσουν πρόσβαση στο ανώτερο στρώμα, κυρίως ως καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, συγγραφείς, δάσκαλοι, γιατροί. Προϋπόθεση; Ένα υψηλότερο πνευματικό επίπεδο. Το 1831, αγαπημένοι μου φίλοι, ο πατέρας του Ντοστογιέφσκι αγόρασε ένα μεγάλο αγρόκτημα με τρία χωριά, και για να εξασφαλίσει την οικογένειά του και για να έχει πρόσβαση στην αριστοκρατία. Κατά κάποιο τρόπο, θα μπορούσα να πω ότι ο Ντοστογιέφσκι έχει ένα πλεονέκτημα. Δεν χρειάζεται να μεγαλώσει μέσα στη φτώχεια και στη στέρηση.

Το γεγονός πως ο πατέρας του θα δολοφονηθεί το 1839, επειδή ήταν μισητός από τους χωρικούς λόγω του σκληροτράχηλου και αυταρχικού του χαρακτήρα, επηρεάζει ιδιαίτερα την ψυχική και μη υγεία του Ντοστογιέφσκι, ο οποίος, ύστερα από μία αρχική κατ΄ οίκον διδασκαλία, πηγαίνει οικότροφος σε δύο σχολεία στη Μόσχα, ένα από τα οποία ήταν γαλλικό. Τελειώνοντας το σχολείο, συνέχισε τις σπουδές του στην Πετρούπολη, σε κρατική στρατιωτική σχολή μηχανικών, και για σύντομο χρονικό διάστημα άσκησε αυτό το επάγγελμα. Το 1843 να σας ενημερώσω πως αποχώρησε οριστικά από αυτό το επάγγελμα και, έτσι, λαμβάνει την απόφαση να ασχοληθεί αποκλειστικά και μόνο με τη λογοτεχνία. Αυτό δεν ήταν παρά το αποτέλεσμα μίας μακράς πορείας, η οποία ξεκινούσε από τα χρό-

νια της σχολικής εκπαίδευσής του. Μιας, θα έλεγα, σταθερής αξίας, αλλά και ενός αξιόλογου αντιπροστατευτικού προσανατολισμού του στη λογοτεχνία. Τον Απρίλιο του 1849, ο Ντοστογιέφσκι συνελήφθη και πέρασε από έκτακτο στρατοδικείο, με την εξής κατηγορία: Συμμετοχή σε προδοτική συνωμοσία. Σε συζήτησή μου με ιστορικό τέχνης, μου ανέφερε πως την άνοιξη του 1849, είχε προσχωρήσει σε μια πολιτικοφιλοσοφική λέσχη που έγινε γνωστή ως κίνηση Πετρασέφσκι ή οι Πετρασέφσκηδες. Του επιβλήθηκε, μάλιστα, ποινή, για τέσσερα χρόνια καταναγκαστικά έργα και στρατιωτική υπηρεσία ως απλός στρατιώτης για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα. Στο δικαστήριο δεν αρνήθηκε ούτε τις φιλελεύθερες πεποιθήσεις του ούτε το ενδιαφέρον του για τον ουτοπικό σοσιαλισμό, ιδιαίτερα για τις

ιδέες του Σαρλ Φουριέ ή τη διαμαρτυρία του για πολλά φαινόμενα της ρωσικής πραγματικότητας. Παρουσίασε τον εαυτό του ως έναν αφελή, αλλά και έντιμο ανθρωπιστή και λόγιο, ο οποίος απέβλεπε στο γενικό καλό της ανθρωπότητας, κυρίως όμως ήθελε μέσα από την πλούσια βιβλιοθήκη των Πετρασέφσκι να γνωρίσει τα νεότατα λογοτεχνικά ρεύματα της Ευρώπης. Το αποτέλεσμα; Το δικαστήριο δεν δέχθηκε αυτή του την εξήγηση και στις 16 Νοεμβρίου 1849, ο Ντοστογιέφσκι και οι σύντροφοί του δικάστηκαν και καταδικάσθηκαν σε θάνατο. Ακολούθησε, αγαπημένοι μου φίλοι, ένας πόλεμος νεύρων με εικονικές εκτελέσεις και ατέλειωτες ώρες παραμονής σε μια πλατεία της Πετρούπολης, στις 22 Δεκεμβρίου του 1849, σε αναμονή του εκτελεστικού αποσπάσματος. Η ποινή του μετατράπηκε τελικά σε τετραετή εξορία και καταναγκαστικά έργα στο Ομσκ της Σιβηρίας. Το φθινόπωρο του 1855 κατάφερε να γίνει υπαξιωματικός και τον επόμενο χρόνο προήχθη σε αξιωματικό. Τον Μάρτιο του 1859, του επιτράπηκε να επιστρέψει στην ευρωπαϊκή Ρωσία, όχι όμως ακόμα στις μεγάλες πόλεις. Αυτό συνέβη τον Δεκέμβριο του 1859. Τον Φεβρουάριο του 1857 κάνει τον πρώτο του γάμο, με την Μαρία Ισάγιεβα, που λίγο πριν είχε χηρέψει. Ήταν μία μορφωμένη, γοητευτική γυναίκα, συνάμα όμως έπασχε από ανίατο πνευμονικό νόσημα, νευρική και ευερέθιστη, υστερική, αν όχι ψυχοπαθής, όπως θα την χαρακτηρίζαμε στη σημερινή εποχή.

Το 1859, με την επιστροφή του στην Πετρούπολη, μαζί με τον αδελφό του εκδίδουν δύο περιοδικά, τα οποία, όμως, δεν σημείωσαν επιτυχία, με αποτέλεσμα ο Ντοστογιέφσκι να βρεθεί καταχρεωμένος. Ο μόνος τρόπος για να συγκεντρώσει χρήματα και να ξεπληρώσει τα χρέη του ήταν η συγγραφή. Την ίδια περίοδο εκδηλώθηκε και το πάθος του για τα τυχερά παιχνίδια, που τον έφερε στο χείλος της υλικής και της σωματικής καταστροφής. Σε αυτό το διάστημα γράφει ένα από τα καλύτερά του έργα: Έγκλημα και Τιμωρία. Μα τι να πρωτογράψω για αυτό το εξαίσιο έργο! Πώς να σας το παρουσιάσω μέσα σε λίγες λέξεις; Μια ρομαντική ψυχή, σαν εμένα, παίρνει στα χέρια της ένα αυστηρά αστυνομικό, ψυχολογικό θα έλεγα θρίλερ, και το απογειώνει! Να σας πω την αλήθεια, όλη νύχτα δεν κοιμήθηκα, διότι έβλεπα τις σκηνές του βιβλίου να ξετυλίγονται εμπρός μου και ένιωθα σαν να ήμουν εγώ ο κεντρικός άξονάς του. Ο Ρασκόλνικωφ, λοιπόν, αγαπημένοι μου φίλοι, φοιτητής της Νομικής στην Αγία Πετρούπολη, διαπράττει έναν διπλό φόνο, μιας γριάς τοκογλύφου και της αφελούς αδελφής της. Κίνητρο της δολοφονίας ήταν η ληστεία, αλλά, εσωτερικά, ο Ρασκόλνικωφ νιώθει μια βαθιά θέληση να ξεπεράσει τον εαυτό του και να υπερβεί τα όρια που του προβάλει η κοινωνία, με σκοπό να την αλλάξει. Μετά τη δολοφονία, ο Ρασκόλνικωφ αρχίζει και κατακλύζεται από αντιφατικά αισθήματα, τύψεις και παράνοια, που

εντείνονται όταν στη ζωή του μπαίνουν αρχικά ο Ραζουμίχιν, συμφοιτητής του που ανησυχεί για την υγεία του και του συμπαραστέκεται, η αδελφή του, Ντουνιά, και η μητέρα του, που έρχονται από το χωριό τους για τον γάμο της πρώτης. Ο Ρασκόλνικωφ διώχνει τον γαμπρό, διαλύοντας τον αρραβώνα. Παράλληλα, αναπτύσσει σχέσεις με μία ορφανή νεαρή πόρνη, τη Σόνια, που εργάζεται για να θρέψει τα μικρότερα αδέλφια της και τη φυματική Κατερίνα Ιβάνοβνα, τη μητριά της. Καταδιώκεται από τον δαιμόνιο Πορφύρη Πετρόβιτς, ο οποίος ξέρει από την αρχή πως είναι ο ένοχος και σπρώχνει τον Ρασκόλνικωφ να κάνει τρομερά λάθη. Εμφανίζεται ο Σβιντριγκάιλωφ, χήρος κτηματίας από το χωριό του Ρασκόλνικωφ, ο οποίος είχε κάνει ανήθικες προτάσεις στην αδελφή του, και τώρα, γνωρίζοντας πως ο Ρασκόλνικωφ είναι δολοφόνος, τον εκβιάζει. Ο Ρασκόλνικωφ αρνείται να του δώσει την αδερφή του και ο Σβιντριγκάιλωφ κάνει απόπειρα βιασμού προς εκείνη. Όταν όμως διαπιστώνει τη φρίκη με την οποία τον αντιμετωπίζει, αυτοκτονεί. Ο Πορφύρης λέει στον Ρασκόλνικωφ να παραδοθεί για να μειώσει την ποινή του. Ο Ρασκόλνικωφ συναντά τη Σόνια και της ομολογεί τα εγκλήματά του. Τότε εκείνη τον παροτρύνει με τη σειρά της να παραδοθεί. Τελικά, λυγίζει και παραδίδεται στην αστυνομία, και καταλήγει στη Σιβηρία. Ο Ρασκόλνικωφ, ωστόσο, μετανιώνει για το έγκλημα και συνειδητοποιεί τον έρωτα του για τη Σόνια, που τον ακολουθεί ως τη Σιβηρία. Και οι δύο ενωμένοι περιμένουν να τελειώσουν τα επτά χρόνια φυλακής για να ξεκινήσουν μια νέα ζωή.

Μα, πείτε μου, δεν είναι ένα ψυχολογικό θρίλερ και συνάμα συνάντηση του εαυτού μας και των συναισθημάτων μας; Δεν έρχεται αντιμέτωπο με σκέψεις, ίσως και βασανιστήρια, σημερινών ανθρώπων, ατίθασων σκέψεων και δεδομένων καταστάσεων; Δεν είναι λίγες οι φορές που τα μεγάλα κλασικά έργα έρχονται σε σύγκρουση με τις ανθρώπινες ιστορίες. Ένα έγκλημα για το οποίο υπεύθυνη είναι η ίδια η κοινωνία, θα το ονόμαζα, με το Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, στο πρόσωπο του θύτη που είναι συγχρόνως και θύμα, να προβάλλει την υπαρξιακή του αγωνία σε έναν κόσμο ζοφερό. Με το Έγκλημα και τιμωρία, ο συγγραφέας θέτει ενώπιόν μας το υπαρξιακό πρόβλημα: Δολοφόνος, κάποιος, διαμαρτυρόμενος για την κοινωνική αδικία και καταγγέλλοντάς την, προβληματίζεται αν σε τελευταία ανάλυση είναι ο ίδιος εγκληματίας, τη στιγμή που όσοι κάνουν τους πολέμους ευθύνονται για εκατομμύρια θανάτους σε όλο τον κόσμο. Η ψυχολογική ανάλυση του ήρωα από το μεγάλο Ρώσο συγγραφέα δίνει στο έργο βάθος και ο προβληματισμός του το καθιστά διαχρονικό. Δίκαια, λοιπόν, θεωρείται ένα από τα μεγάλα μυθιστορήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και διδάσκεται σε πολλές πανεπιστημιακές σχολές ψυχολογίας του σύγχρονου κόσμου.

Crime and Punishment

Δημήτρης Μπονόβας

Διαβάζοντας την ποιητική συλλογή με τίτλο “Ανατομία” του Αλίαζ Κοπριβνίκαρ, η αλήθεια είναι ότι στην αρχή μού φάνηκε περίεργη. Αλλά με μια δεύτερη ματιά, συνειδητοποίησα ότι έπρεπε να κοιτάξω βαθύτερα για να καταλάβω αυτό που ήθελε να αποδώσει ο ποιητής. Κι αυτό που ήθελε να αποδώσει, πιστεύω ότι ήταν ένα έντονο κοίταγμα στον καθρέπτη, μία αναζήτηση στα ενδότερα της ανατομίας του ίδιου του του εαυτού, αλλά και των πραγμάτων και συναισθημάτων που τον περιβάλλουν. Μία προσπάθεια αποτίμησης των πεπραγμένων του κόσμου μέσα στον οποίο ζει και κατ’επέκταση αποτελεί κομμάτι του. Και το παρατήρησα αυτό περισσότερο μέσα από τις συχνές μεταφορές που πιστεύω ότι χρησιμοποιεί, όπως αυτή στο παρακάτω απόσπασμα.

Το παρόν και το παρελθόν/ θολά καθώς και το σύνορο ανάμεσά τους/ κάθε πρωί αναγγέλλει μια νέα μέρα/ αναγγέλλει τη ροή/ κανείς έχεις κάνει πιστευτό ότι δεν υπάρχεις/ ότι υπάρχω/ μια παύση κείτεται ανεξάρτητα. Μέσα από τις εικόνες γεγονότων και αντικειμένων που παραθέτει, αντιθέτων μεταξύ τους, παρουσιάζει τον τωρινό εαυτό του σε αντιπαραβολή με τον παλαιότερο, δίνοντας έτσι μία εικόνα της διαμάχης που υπάρχει συνήθως ανάμεσα σε αυτές τις δύο εκφάνσεις της ίδιας υπόστασης. Τονίζει τις δυσκολίες και τα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν σε μια μάχη ανάμεσα σε αυτό που κάποτε υπήρξε και σε αυτό που υπάρχει και θα θέλαμε να υπάρχει. Την πιο δύσκολη μάχη από όλες…

Αγγελίνα Παπαθανασίου Τον συγγραφέα Κωνσταντίνο Τζαμιώτη τον γνωρίζω από τα μυθιστορήματα ενηλίκων που έχω διαβάσει. Όταν έμαθα ότι πρόκειται να κυκλοφορήσει το πρώτο του βιβλίο για παιδιά, η περιέργειά μου να διαβάσω το νέο του πόνημα ήταν μεγάλη. Το βιβλίο «Η Πολιτεία των παπουτσιών και ο ξυπόλυτος Ιππόλυτος» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο με μια εξαιρετική εικονογράφηση της Σάντρας Ελευθερίου. Απευθύνεται σε ηλικίες 5+. Επειδή μου αρέσει η γραφή του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη αλλά αγαπώ και το παιδικό βιβλίο, βρέθηκα στην επίσημη παρουσίαση του βιβλίου του στον Πολυχώρο Μεταίχμιο. Είχα τη χαρά να ακούσω τον συγγραφέα να διαβάζει το παραμύθι του στα παιδιά και να απαντά στις ερωτήσεις τους. Ήρωας του βιβλίου του είναι ο Ιππόλυτος. Ένας κατασκευαστής παπουτσιών που αναγκάζεται να αφήσει τη χώρα του, στην οποία έχει ξεσπάσει πόλεμος, και να αναζητήσει μια καλύτερη ζωή σε έναν νέο τόπο. Μετά από πολλές ταλαιπωρίες, φτάνει ξυπόλητος και ταλαιπωρημένος σε μια πλούσια πολιτεία. Στην πολιτεία των παπουτσιών, για να αναζητήσει εργασία.

Εδώ θα έβρισκε σίγουρα δουλειά και ήταν βέβαιος πως θα άφηνε πίσω του τις άσχημες μνήμες του πολέμου που τον είχε ξεριζώσει από τον τόπο του. Τέτοια όνειρα έκανε ο Ιππόλυτος, μα δεν πρόλαβε να περάσει τη μεγάλη πύλη και ο φύλακας τον σταμάτησε. Στην πολιτεία αυτή, θα βρεθούν πολλοί που θα του προσφέρουν υποδήματα, αφού ο ίδιος δεν έχει. Ο ήρωας του βιβλίου θα μάθει τι πραγματικά συμβαίνει με τους κατοίκους της πολιτείας και θα έρθει αντιμέτωπος με τον άρχοντά της. Ποια θα είναι η κατάληξη του Ιππόλυτου; Θα καταφέρει να βρει όσα ονειρεύτηκε στην Πολιτεία των παπουτσιών; Πολλά τα μηνύματα που περνά στους αναγνώστες του ο συγγραφέας, χωρίς διδακτισμό, χωρίς να κουνά το δάκτυλο στους μικρούς του αναγνώστες. Τους δίνει όμως τροφή για σκέψη, και αφορμή για πολλές συζητήσεις.Αναφέρεται στο δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να ζήσει τη ζωή που επιθυμεί, που του ταιριάζει, για να είναι πραγματικά ευτυχισμένος.Μιλάει για την ανάγκη του ανθρώπου να σηκώνει το ανάστημά του και να διεκδικεί όσα κατά καιρούς του στερούν οι έχοντες την εξουσία.

Λίγοι στην αρχή, όλο και περισσότεροι όσο περνούσε η ώρα, μαζεύτηκαν έξω από το παλάτι κι άρχισαν να φωνάζουν, να πετάνε τα παπούτσια τους στα παράθυρα και να ζητούν να αφεθεί ελεύθερος ο Ιππόλυτος.

Ένα παιδί που διαβάζει γίνεται ένας ενήλικας που σκέφτεται, ειδικά αν διαβάζει βιβλία όπως αυτό του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη.

Παναγιώτα Γκουτζουρέλα

Ο δολοφόνος δεν βρίσκεται στο εδώλιο. ΚΑΘΕΤΑΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΕΝΟΡΚΟΥΣ. Αυτά τα λόγια βλέπεις στο εξώφυλλο του βιβλίου. Πώς είναι δυνατόν να μη θέλεις να το διαβάσεις; Εμβληματικό και μυστηριώδες εξώφυλλο. Πρωτότυπη πλοκή. Τι άλλο να ζητήσει κανείς; Το «αμερικάνικο όνειρο» είναι πολυδιαφημισμένο και γνωστό. Αν προσπαθήσεις αρκετά, αν δουλέψεις σκληρά, αν η τύχη είναι με το μέρος σου, τότε η Αμερική θα σου προσφέρει το όνειρο: επιτυχία, χρήματα, κοινωνική καταξίωση. Τι γίνεται όμως όταν νομίζεις πως σε έχουν προδώσει; Όταν διαπιστώνεις πως το «αμερικάνικο όνειρο» είναι μία ουτοπία για σένα; Όταν συνειδητοποιείς πως, όσο ξεχωριστός κι αν είσαι, δεν πρόκειται ποτέ να πλησιάσεις αυτό το ''ιδανικό'' στο οποίο οι άλλοι απρόσκοπτα φτάνουν; Ο Κέιν αισθάνθηκε προδομένος και έγινε κατά συρροή δολοφόνος. Ο ευφυής, πολυτάλαντος και πολυμορφικός Κέιν καταστρώνει ένα σχέδιο και κοντεύει να φτάσει στην ολοκλήρωσή του. Μέχρι που συναντά τον Έντι Φλιν, που του ανατρέπει τα σχέδια. Ένα δικαστικό θρίλερ που διαβάζεται απνευστί. Παρακολουθούμε τη δίκη του αστέρα του Hollywood, Ρόμπερτ

Σόλομον, που κατηγορείται για τον θάνατο της συζύγου του και του υπευθύνου της προσωπικής του ασφάλειας. Είναι η ''δίκη του αιώνα'' και όλα τα φώτα της δημοσιότητας είναι στραμμένα πάνω του. Όλα τα αποδεικτικά στοιχεία τον καταδεικνύουν ως ένοχο. Ο δικηγόρος του, Καρπ, όμως θεωρεί πως είναι αθώος. Προσλαμβάνει ως βοηθό τον Έντι Φλιν. Όταν ο Καρπ αποχωρεί, ο Φλιν αναλαμβάνει εξολοκλήρου την υπόθεση και βάζει όλη του την ψυχή στο να αθωώσει τον πελάτη του. Με τη βοήθεια των συνεργατών του καταλήγει στο συμπέρασμα πως οι φόνοι που χρεώνονται στον Ρόμπερτ Σόλομον είναι έργο του Δολαρίου, ενός δολοφόνου που έχει δράσει σε αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ και αφήνει ως «υπογραφή» χαρτονομίσματα του ενός δολαρίου. Πώς καταφέρνει πάντα να γλιτώνει τη σύλληψη; Σε αυτό το ερώτημα καλείται να βρει την απάντηση ο Φλιν και να λύσει το μυστήριο. Αρκεί να τον δικαιώσει η διαίσθησή του. Αρκεί να βρει αποδεικτικά στοιχεία που στοιχειοθετούν επαρκώς τη θεωρία του. Αρκεί να βρει ποιος από τους δώδεκα ενόρκους στη δίκη στην οποία είναι ο συνήγορος, είναι ο δολοφόνος... Θα αποδοθεί δικαιοσύνη τελικά;... Μια ιστορία πολύπλευρη, ενδιαφέρουσα και καταιγιστική τόσο στον ρυθμό της όσο και στις εξελίξεις και τις ανατροπές. Μια δικαστική υπόθεση με πάμπολλες παραμέτρους, που σε κάθε κεφάλαιο προκύπτουν νέα στοιχεία τα οποία ξεσηκώνουν τον αναγνώστη και τον αφήνουν ξέπνοο. Παρακολουθώντας την παράλληλη αφήγηση του δικηγόρου και του δολοφόνου που ο συγγραφέας αποκαλύπτει από την αρχή και εμπαίζει τον ανα-

γνώστη: δύο ευφυΐες, Φλιν και Κέιν, έρχονται αντιμέτωποι και συγκλονίζουν με την εξυπνάδα, την προνοητικότητα και τις κινήσεις τους. Κέιν Ο ψυχοπαθής δολοφόνος που ηδονίζεται με τους φόνους που διαπράττει και καταφέρνει να ξεφεύγει από την αστυνομία, σου παγώνει το αίμα με την οπτική του και το μίσος του. Έχει καταφέρει να αναπτύξει τη δική του κοσμοθεωρία για το τι σημαίνει επιτυχία στη ζωή. Το άριστα ενορχηστρωμένο σχέδιό του για εκδίκηση είναι οργανωμένο, ευέλικτο και φονικό για όποιον σταθεί εμπόδιο. Φλιν Ένα ''κακό παιδί'' που άφησε πίσω του την αλητεία, το ποτό και τις παρανομίες, σπούδασε δικηγορία, παντρεύτηκε τη γυναίκα που ερωτεύτηκε και έχει μια κόρη. Όμως και πάλι, συνεχίζει να είναι τοξικός για την οικογένειά του, καθώς οι υποθέσεις του είναι επικίνδυνες. Οξυδερκής, πανέτοιμος για όλα, δίκαιος και θαρραλέος. Με καθαρό μυαλό και αγνή καρδιά, αγωνίζεται υπέρ των αδυνάτων ακόμη κι αν αυτό του κοστίζει στην προσωπική του ευτυχία. Ένας χαρακτήρας που μόνο εκτίμηση και σεβασμό αποπνέει. (Είναι το τέταρτο βιβλίο του συγγραφέα με πρωταγωνιστή τον δικηγόρο και ελπίζω να εκδοθούν και τα προηγούμενα από τις εκδόσεις Διόπτρα.) Εν κατακλείδι, το 13 είναι ένα σπουδαίο θρίλερ για όποιον λατρεύει την αστυνομική λογοτεχνία. Το απόλαυσα από την αρχή ως το τέλος και σας το συστήνω.

Ζωή Καρούτζου - Φράγκου

Ασημίνα Στασινοπούλου

Συνέντευξη Κάθε μέρα αναζητώ το βιβλίο που θα μου μάθει κάτι καινούριο. Μια ιστορία που θα μου αγγίξει την καρδιά. Θα μου μάθει κάτι αληθινό. Θα με κάνει καλύτερο άνθρωπο και θα μου δώσει τα εφόδια που χρειάζομαι για να διδάξω στο παιδί μου τον κόσμο όπου μεγαλώνει. Αυτό το κάτι το έμαθα πρόσφατα στα βιβλία της αγαπημένης παιδικής συγγραφέα Ζωή Καρούτζου-Φράγκου.

Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο που μας διαθέτετε, καθώς και για την ευκαιρία να σας γνωρίσουμε καλύτερα, τόσο εγώ όσο και το αναγνωστικό κοινό των Θεματοφυλάκων Λόγω Τεχνών. Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων; Τι αντιπροσωπεύουν για εσάς; Ζ.Φ: Κυρία Στασινοπούλου, εγώ σας ευχαριστώ θερμά, από καρδιάς, για το δικό σας χρόνο, και το αναγνωστικό κοινό της σελίδας Θεματοφύλακες Λόγω Τεχνών που φυσικά ακολουθώ. Με την ευκαιρία, να πω πολλά συγχαρητήρια σε όλους σας.

Η συγγραφή για μένα ήταν όνειρο από τότε που ήμουν παιδί, μα πολύ περισσότερο μια έντονη εσωτερική ανάγκη να μοιραστώ, να συνομιλήσω και τελικά να επικοινωνήσω με περισσότερους ανθρώπους. Πάντα θυμάμαι τον εαυτό μου με ένα βιβλίο στο χέρι, να ταξιδεύω σε κόσμους παράλληλους και να συμβαδίζω με άγνωστους ήρωες, μα και τόσο οικείους συνάμα. Η αγαπημένη μου ενασχόληση ήταν κατόπιν να ανατρέπω όλη την ιστορία που είχα μόλις διαβάσει. Τα παιδικά βιβλία απευθύνονται σε παιδιά, μικρά και μεγάλα, που κοιτούν στο φως και μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο, επειδή το θέλουν. Η γέννηση των παιδιών μου με ενέπνευσε και με έστρεψε στην κατηγορία αυτή, αν και έχω συγγράψει και βιβλία ενηλίκων, αλλά δεν έχουν ακόμη εκδοθεί. Έχετε εκδώσει δύο υπέροχα παιδικά βιβλία. «Ο γύρος του κόσμου με ένα ζευγάρι παπούτσια» και το «Μαύρες γάτες, άσπρες κότες» από τις Εκδόσεις Οσελότος. Ποια είναι τα μηνύματα που θέλετε να περάσετε στα παιδιά μέσω των βιβλίων σας;

Ζ.Φ: Σας ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια. Δεν θέλω να περάσω συγκεκριμένα μηνύματα, ούτε και να κατευθύνω. Αυτό που θέλω είναι να προκληθεί από τη συζήτηση της ιστορίας αφύπνιση της σκέψης. Ο σκεπτόμενος άνθρωπος είναι πάντα καλύτερος, σε όλα του, στον εαυτό του, αλλά και στον περίγυρό του! Κι εδώ ακουμπά η αξία της φιλαναγνωσίας φυσικά! Στον Γύρο του κόσμου με ένα ζευγάρι παπούτσια αναδύονται αξίες όπως η αλληλεγγύη, η ανθρωπιά, το μοίρασμα. Στις Μαύρες γάτες, άσπρες κότες κυριαρχεί η καταλυτική δύναμη της οικογένειας, πόσο επηρεάζει τελικά τη ζωή μας. Και στα δυο βιβλία, «η διαφορετικότητα» δεσπόζει ως βάση αλλά και πηγή ζωής. Το θέμα είναι πώς το αντιλαμβάνεται ο κάθε αναγνώστης και γιατί το «νιώθει» με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Η συναισθηματική νοημοσύνη και η καλλιέργειά της είναι ο απώτερος στόχος μου. Η φιλαναγνωσία είναι ένα εξαιρετικά σπουδαίο εργαλείο στα χέρια μας για έναν πιο ανθρώπινο κόσμο! Η συγγραφή ενός παιδικού βιβλίου θεωρώ πως είναι πιο δύσκολη από την συγγραφή ενός λογοτεχνικού βιβλίου για ενήλικες, γιατί έχεις να κάνεις με παιδιά. Η θεματολογία του βιβλίου πρέπει να προσεγγίσει την αγνή ψυχή ενός παιδιού με τρόπο ιδιαίτερο ώστε να του περάσεις το μήνυμά σου. Για εσάς ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίσατε μέχρι να φτάσετε στην έκδοση των βιβλίων σας; Ζ.Φ: Όλες οι κατηγορίες βιβλίων έχουν διαφορετικό βαθμό δυσκολίας. Στο παιδικό βιβλίο πρέπει να έχεις ένα πολύ

δυνατό κείμενο. Εγκυμονεί ο κίνδυνος της εύκολης έκθεσης, καθώς το κείμενο είναι μικρότερης έκτασης συγκριτικά με ένα μυθιστόρημα για παράδειγμα, όπου εκεί πάλι είναι εύκολο να χαθείς λίγο, στην πλοκή της ιστορίας. Η θεματολογία αφορά την προσωπική έμπνευση του καθενός από εμάς, τα βιώματά μας και την αλληλεπίδραση με τον κόσμο γύρω μας! Συνεργαστήκατε με τις Εκδόσεις Οσελότος. Έναν εκδοτικό οίκο που ασχολείται με την αυτοέκδοση βιβλίων. Τι εμπειρίες αποκομίσατε από αυτή τη συνεργασία; Ζ.Φ: Με αφορμή την ερώτησή σας, να ευχαριστήσω την εκδότρια του Οσελότου, Λένα Παντοπούλου, για την αγάπη, τη στήριξη, την ελευθερία κινήσεων, τις πολύτιμες συμβουλές της. Είναι ένας άνθρωπος ευφυής κι ευγενικός, με σεβασμό, και σκληρά εργαζόμενη. Όλες οι εκδόσεις είναι εξαιρετικές κι όλη η ομάδα άξια συγχαρητηρίων. Αισθάνομαι τον Οσελότο σπίτι μου. Αυτό τα εμπερικλείει όλα θεωρώ! Την εικονογράφηση και στα δύο παιδικά σας βιβλία την έχει κάνει η Εμμανουέλα Κακαβιά. Πώς ήταν η συνεργασία σας; Ζ.Φ: Η Εμμανουέλα είναι εξαιρετική επαγγελματίας, πηγαίο ταλέντο, εργάζεται σκληρά, έχει παγκόσμια διάκριση στα χέρια της. Έχουμε άψογη συνεργασία γιατί υπάρχει άριστη επικοινωνία. Είμαι τυχερή που τη συνάντησα! Εκπληκτικός άνθρωπος. Τι ετοιμάζετε για το μέλλον; Θα μείνετε πιστή στην παιδική λογοτεχνία ή

θα προχωρήσετε και στην έκδοση βιβλίου για ενήλικες; Ζ.Φ: Έχω αρκετά παιδικά βιβλία έτοιμα, προς έκδοση, αλλά και ενηλίκων. Όλα έχουν τη στιγμή τους στο χρόνο! Τα επόμενα δύο που σκέπτομαι να εκδοθούν είναι σίγουρα παιδικά και κατόπιν πιθανότατα να εκδοθεί το πρώτο ενηλίκων. Το ένα δεν αναιρεί το άλλο φυσικά, όπως και στο μυαλό μας η μια σκέψη διαδέχεται την άλλη χωρίς να την ακυρώνει, ίσα ίσα που τη γεννά! Τελειώνοντας την συνέντευξή μας, έχετε κάτι να πείτε στο αναγνωστικό κοινό σας; Ζ.Φ: Αυτό που θέλω να επισημάνω στους γονείς, είναι να παρακινούν τα παιδιά τους να διαβάζουν όσο μπορούν και θέλουν. Χωρίς πίεση, δίχως άγχος, μην ξεχνάμε τον ψυχαγωγικό ρόλο του βιβλίου. Πολλές φορές με ρωτούν πόσο να διαβάζουν και τι ώρα; Όσο θέλουν και ό,τι ώρα θέλουν. Η ανάγνωση είναι τόσο προσωπική υπόθεση και τόσο ιδιαίτερη. Αν θέλουν να διαβάσουν ξανά το ίδιο βιβλίο, εννοείται να το διαβάσουν ξανά, όσες φορές το έχουν ανάγκη! Η δύναμη του βιβλίου είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη και δρα καταλυτικά στη συναισθηματική νοημοσύνη, σημαντικό για την ψυχική τους ισορροπία, αλλά και τη θέση τους απέναντι στον εαυτό τους μα και στον κόσμο!

Συσφίγγονται οι σχέσεις τους, δημιουργώντας πολύτιμες αναμνήσεις! Μετά από 90-100 βιβλιοπαρουσιάσεις και πλείστες ομιλίες για την καταλυτική συμβολή της φιλαναγνωσίας σε όλη την Ελλάδα, αλλά και ως υπεύθυνη σε δύο ομάδες φιλαναγνωσίας, στην παιδική λέσχη ανάγνωσης της δημοτικής βιβλιοθήκης του Δήμου Γλυφάδας και σε γυμνάσιο της Γλυφάδας, θέλω να τους ευχαριστήσω όλους για τη μεγάλη αγκαλιά αγάπης.

Για μένα, αυτό είναι το μέγιστο βραβείο. Η αγάπη μικρών και μεγάλων και η αποδοχή! Ο στόχος μου παραμένει ένας μέσω των βιβλίων μου: η αφύπνιση της σκέψης και η συναισθηματική νοημοσύΤα παιδιά είναι φορτισμένα ποικιλοτρό- νη! Καλές αναγνώσεις σε όλους! πως και αυτό το βάρος τα λυγίζει! Η φιλαναγνωσία τα ενδυναμώνει για τη Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο ζωή τους. Όταν διαβάζουν μαζί γονείς σας και εύχομαι σύντομα να έχουμε και παιδιά και μετά συζητούν, είναι το την ευκαιρία να διαβάσουμε κάτι καιιδανικότερο. νούριο από εσάς.

Ονειρέψου Ψάξε Βρες!

Δημήτρης Μπονόβας

Έχετε σκεφτεί ποτέ, διαβάζοντας ένα βιβλίο, ότι θα μπορούσατε να το είχατε γράψει εσείς; Αυτή ακριβώς ήταν η σκέψη μου όταν διάβασα την ποιητική συλλογή της Σοφιάνας Παρασκευοπούλου με τίτλο “Όσα κι αν πιάσω άστρα το φεγγάρι θα θρηνεί” από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Ένιωσα ότι οι σκέψεις μου και τα βιώματά μου έστηναν χορό μπροστά στα μάτια μου, ότι η συγγραφέας κατάφερε με κάποιο μαγικό τρόπο, χωρίς να με γνωρίζει, να περιγράψει αυτό που βλέπω εγώ – και εσωτερικά και εξωτερικά – κοιτάζοντας τον καθρέπτη μου. Δεν μπορείς να τ’ αλλάξεις, άφησέ το να πέσει στο κενό. Και άσε με να σε χορτάσω, να σ’αρπάξω, να σε φτάσω, να ακούσω της πνοής σου τον παλμό. Ένα φιλί για φυλαχτό κι ένα χαμόγελο ακριβό θα μου φορέσω. Ζωντανή να μην πνιγώ, στης ζωής μου τον ρυθμό να χορέψω. Πρόκειται για μια αρκετά όμορφη και προσεγμένη δουλειά, σε κάθε της στίχο, κάθε λέξη, κάθε λεπτομέρεια. Και πάνω απ’ όλα, πρόκειται για μια δουλειά που “μιλάει” όχι μόνο στο “έξω” του κάθε αναγνώστη, αλλά κυρίως στο “μέσα”. Δημιουργεί εικόνες και συνειρμούς που απευθύνονται σε καθέναν και καθεμία ξεχωριστά, αλλά και σε όλους μαζί. Είναι ένα βιβλίο που θα σου αφήσει “κάτι” μόλις το διαβάσεις. Αυτό το “κάτι” μπορεί να διαφέρει από αναγνώστη σε αναγνώστη, αλλά θα έχει ως εφαλτήριο κοινές συνιστώσες. Και έτσι, θα έχει καταφέρει το ουσιώδες – να επικοινωνήσει τις σκέψεις του παντού.

Να μην ξεχάσουμε αυτά που πιστέψαμε, μη γίνουμε ένα με τον συρμό, να μη χαθούμε στον συνειρμό. Να πούμε, πως μέχρι τέλους παλέψαμε. Την προτείνω ανεπιφύλακτα ως ένα ανάγνωσμα που θα σας κρατήσει ευχάριστη συντροφιά, όποτε κι αν αποφασίσετε να ασχοληθείτε μαζί του. Που θα σας ταξιδέψει με τη μαγεία του και θα σας ισοπεδώσει με την αλήθεια του. Ένα ανάγνωσμα το οποίο θα σας ευχαριστήσει ακόμα και με το εξώφυλλο του.

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Πριν λίγο καιρό, από τις εκδόσεις Σαΐτη, κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο της παιδαγωγού και συγγραφέως Εύης Τσιτιρίδου – Χριστοφορίδου, «Το αόρατο χωριό». Η εικονογράφηση του βιβλίου είναι της Έφης Κοκκινάκη και απευθύνεται σε ηλικίες 5+. Ένα σκανταλιάρικο μολύβι κάνει την εμφάνισή του στο αόρατο χωριό κι αρχίζει να σχεδιάζει έναν έναν τους κατοίκους του χωριού, κάνοντάς τους πλέον ορατούς. Μα σαν τους σχεδίασε όλους, ξέσπασε στο χωριό μεγάλη φασαρία, αφού τώρα οι κάτοικοι μάλωναν μεταξύ τους για το ποιος είναι καλύτερος από τον άλλον. Τότε το μολύβι αποφασίζει να βάλει τέλος στον τσακωμό ανάμεσα στους κατοίκους… Το βιβλίο της συγγραφέως αναφέρεται κυρίως στη διαφορετικότητα. Όμως, μέσα από την ιστορία, φτάνουν στον αναγνώστη μηνύματα με τρόπο «παιχνιδιάρικο» και διασκεδαστικό. Η συγγραφέας αφήνει τη λυρική γραφή της -στην οποία μας έχει συνηθίσει ως τώρα και την αγαπάμε πολύ- και μας παρουσιάζει μια ιστορία απολαυστική και με χιούμορ.

Μα τη γκρινιάρα θείτσα μου, την Ξεχαρβαλωμένη Ξύστρα! Εκτός από πλάκα έχετε και

τρομερό ενδιαφέρον! ξεφώνισε με θαυμασμό το Μολύβι. Μια ιστορία για την ομορφιά της ζωής μέσα από τη διαφορετικότητα όλων των πλασμάτων και πραγμάτων που την περιβάλλουν. Το βιβλίο μπορεί να δώσει αφορμή για συζητήσεις, αλλά και να γίνει ένα ευχάριστο «εργαλείο» στα χέρια γονέων και παιδαγωγών, για να γνωρίσουν τα παιδιά τα σχήματα, τα χρώματα, αλλά και τη σπουδαιότητα της λέξης «μαζί». Το να συμβιώνουμε αρμονικά με τους συνανθρώπους μας, δείχνοντας αγάπη και σεβασμό. Εξαιρετική είναι και η εικονογράφηση της Έφης Κοκκινάκη, που οι περισσότερες εικόνες της μοιάζουν με έργα τέχνης σε γκαλερί. Πραγματικά απόλαυσα την ιστορία της συγγραφέως με τους ξεχωριστούς ήρωές της και είμαι σίγουρη ότι, όσοι διαβάσατε το βιβλίο, θα συμφωνήσετε μαζί μου.

Σε γελάσανε αν νομίζεις πως είσαι καλύτερος από μένα, κακομαθημένε μορφονιέ μου! ακούστηκε η αγριοφωνάρα του Οβάλ Βαρέλα. Ήταν ο χοντρούλης κρεοπώλης από την επάνω αόρατη γειτονιά.

ΚΑΒΑΛΑ

Αγγελίνα Παπαθανασίου Η Καβάλα διαθέτει απίστευτη φυσική ομορφιά, με δάση, ορεινά τοπία, αλλά και όμορφες παραλίες. Είναι ένας τόπος που δεν του λείπει τίποτα και προσφέρει μοναδικές εμπειρίες στους επισκέπτες του, τόσο το χειμώνα όσο και το καλο-καίρι. Τα αξιοθέατα που διαθέτει είναι πολλά και αξιόλογα. Μια βόλτα στην παλιά πόλη της Καβάλας, με τα πλακόστρωτα δρομάκια, μας μεταφέρει στο παρελθόν και μας μαθαίνει την ιστορία της. Η Καβάλα διαθέτει Αρχαιολογικό και Λαογραφικό Μουσείο, αλλά και το περίφημο Μουσείο Καπνού, το Βενετικό Κάστρο με την εξαιρετική θέα, και το Ιμαρέτ, ένα μουσουλμανικό τέμενος χτισμένο το 1817 από τον Μεχμέτ Αλή. Οι Καμάρες, όπως λέγονται από τους ντόπιους, είναι ένα ακόμα ιστορικό μνημείο της πόλης. Μιλάμε για τις τοξωτές κατασκευές του Μεσαιωνικού Υδραγωγείου, που αποτελούν έργο της βυζαντινής εποχής. Άλλα αξιοθέατα είναι η Μονή Λαζαριστών, που κτίσθηκε στο διάστημα 1888-1892 και χρησιμοποιήθηκε ως γαλλικό προξενείο, και το Δημαρχείο, που κτίσθηκε το 1895, σαν μικρογραφία ουγγρικού πύργου, από τον Ούγγρο καπνέμπορο Pierre Herzog και από το 1937 στεγάζει τη δημοτική αρχή της πόλης. Λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη, θα συναντήσουμε την πόλη που πήρε το όνομά της από τον πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αναφερόμαστε στην Αρχαία Πόλη των Φιλίππων, με τις βασιλικές εκκλησίες, τα τείχη και, φυσικά, το Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων, που αποκαταστάθηκε και πλέον φιλοξενεί κανονικά παραστάσεις κάθε καλοκαίρι.

Παλαιά Πόλη

Παλαιά Πόλη Στην πλατεία του Μωχάμετ Άλη (1769-1849), που βρίσκεται στη χερσόνησο της Π αναγίας στην Παλ ιά Πόλη της Καβάλα ς, υπάρχει το κονά κι και το άγαλμά το υ, του διάσημου γλύπτη Κωνσταντ ίνου Δημητριάδη . Φιλοτεχνήθηκε στ ο Παρίσι και απεικονίζει τον στ ρατηλάτη και θεμελιωτή της αι γυπτιακής δυναστείας, Μωχά μετ Άλη, με το σπαθί στη θήκη, αφού, σύμφωνα με την παράδοση, επ ιστρέφει στην οι κία του για να ξεκουρ αστεί.

Ιμαρέτ ο αιώνα, υ ο 9 1 χές του ς της Στις αρ ιδρυτή , η λ ίας, Ά ετ υναστε δ ς Μωχάμ ή κ α λα υπτι υ Καβά ίας αιγ ο α τ τ ά υ ε ρ ι λ τε νέτε ικό, στην γε ε σ υ ησκευτ ρ ρ θ ίδ α ν έτ, έ ρωπικό θ ν α λ το Ιμαρ ι σε και φ τούργη ευτικό ι δ ε ι λ α 2 π κ 0 ε 19 ίο, έχρι το Μ . α ασκαλε μ δ ι υ δ ο ίδρ ρ ε ν μικό ι υση τω ε ως ισλα δ ί α π αν η εκ 846 ήτ 1 ο καθώς τ ι έχρ α. άνων μ ρησκεί μ θ λ υ η τ ο σ ε μου νη μ δεδεμέ ν υ σ α άμεσ

Στην κορυφή της χερσονήσου της Παναγίας δεσπόζ ει η Ακρόπολη τη ς Καβάλας, η οποία κτίστηκε, στο μεγαλύτερο μέρο ς της, το πρώτο τέ ταρτο του 15ου αιώνα. Διαδέχτηκε τη βυζαντινή Ακρόπ ολη της Χριστουπ όλεως (παλαιότερη ονομ ασία της Καβάλα ς) που είχε καταστραφεί το 1391, ενσωματώνοντας στην κατασκευή τα ερείπιά της. Στο επιβλητικό αυτό κτ ίσ μα είναι εμφανείς οι αλλεπάλληλες ανακατασκευές κα ι επεμβάσεις στην οχύρωσή του απ ό τους Βυζαντινο ύς, τους Ενετούς και τους Οθωμανούς .

Κάστρο Καβάλας το ύθηκε ρ δ ι ύ ο πν ει σείο Κα αποτίσ α ν υ Το Μου ο έν υς ροκειμ τούς το υ α ς 2003, π υ όλο θο, ιμής σε τ ο με μόχ ρ ό υ ο φ π , ς που θέληση η τ υ ε ανθρώ ρ ί ν αστε ύργησα ότητα, ο ι κ ι μ τ η α δ γ , ερ ητα ν οποίο ατικότ ο μ τ η , ρ ο υ τ ε ύ και πλο ωνικό ε τούτο ν σ ι , ο ς ί κ ε ν μ ένα ερα ε νός και τε σήμ π σ α κ α ι μ ε ό χ γευ πάρ ις ισθήσε όπου υ , α ο ς ι ρ τ ώ ι το χ γίζε του αγ ά ι δ η. ω ρ η μυ ισκέπτ του επ

Μουσείο Καπνού

Δημαρχείο

Το μέγαρο όπ ου στεγάζετα ι σήμερα ο Δήμος Καβάλ ας αποτελεί έν α από τα πιο εντυπωσια κά κτίσματα τη ς πόλης, με μια μοναδ ική αρχιτεκτο νική γραμμή, που φαντάζει «ξέν η » μέσα στην πόλη τη ς Καβάλας κα παραπέμπει σ ι ε μικρογραφία ουγγρικού πύργου.Η οικ οδόμησή του τοποθετείται στο τέλος της δεκαετίας του 1890. Ανή κε στην ιδιοκτ ησία του Ούγγρου καπ νεμπόρου βα ρ ό ν ου Pierre Herzog και χρ ησιμοποιήθη κε ως κατοικία και επ αγγελματική έδρα.

Το πιο χαρακτηριστικό μνημείο της Καβάλας είναι το μεγάλο τοξωτό υδραγωγείο, γνωστό με το όνομα «Καμάρες», μήκους 270μ. και μέγιστου ύψους 25μ. Στις αρχές του 16ου αιώνα, η άνυδρη χερσόνησος της Παναγίας υδροδοτήθηκε με τα νερά που πηγάζουν από την περιοχή της Παλιάς Καβάλας. Η πηγή, που βρίσκεται σε υψόμετρο 400μ., είναι γνωστή ως «μάνα του νερού», «Σούμπαση» ή «τρία Καραγάτσια».

Τοξωτό Υδραγωγείο

καφέ «Παλιά Βιβλιοθήκη»

Ελισάβετ Κόλλια Η Judith McNaught έκανε το ντεμπούτο της στις Εκδόσεις Elxis με την τριλογία «Το Βασίλειο των Ονείρων». Και τα τρία βιβλία της έχουν στο εξώφυλλό τους γυναίκες μόνες. Αυτό γίνεται γιατί θέλει να δείξει το πόσο δυναμικές είναι οι ηρωίδες και έτοιμες να παλέψουν για όσα τους αξίζουν. Η συγγραφέας καταφέρνει μέσα από τα βιβλία της να μας ταξιδέψει σε άλλες εποχές και να μας διδάξει ότι η γυναίκα δεν είναι αδύναμη, αρκεί να πιστέψει στη δύναμή της.

Η μοίρα είχε άλλα σχέδια για εκείνη. Η κακομαθημένη και άμυαλη δεσποινίς Χάρις Λάνκαστερ που συνόδευε στο ταξίδι, κλέφτηκε με κάποιον συνταξιδιώτη τους και την άφησε μόνη να εξηγήσει τι έχει συμβεί στον μέλλοντα σύζυγό της, Λόρδο Μπάρλετον. Καθώς ετοιμάζεται να εμφανιστεί μπροστά στον μέλλοντα σύζυγο της δεσποινίδος Λάνκαστερ για να του αναγγείλει τα νέα, κάποιο άλλο νέο και ένα συμβάν θα ανατρέψουν τα πάντα και η ζωή της θα αλλάξει τροπή...

Στο τρίτο βιβλίο της σειράς, η ηρωίδα μας, η νεαρή Σέρινταν Μπρομλάι, είχε μια διαφορετική ζωή από τα άλλα κορίτσια της ηλικίας της. Ακολουθούσε τον αντισυμβατικό πατέρα της γυρνώντας εδώ κι εκεί στην Αμερική με τους μποέμ φίλους του, μέχρι τη στιγμή που την ανέλαβε η αδελφή της μητέρας της. Εκείνη είχε μια σχολή διδασκαλίας καλής συμπεριφοράς σε δεσποινίδες και έτσι βοήθησε την Σέρι να μάθει να διαβάζει, να γράφει και να φέρεται όπως αρμόζει σε μια κυρία.

Ήταν σίγουρος πως έτσι θα αισθανόταν η Σέρι, όπως ήταν επίσης σίγουρος πως τον πονούσε. Από τη στιγμή που είχε αγγίξει τα χείλη της με το στόμα του και τα είχε νιώσει να τρέμουν, από τη στιγμή που είχε νιώσει το κορμί της να σφίγγεται ενστικτωδώς πιο κοντά στο δικό του, ήξερε ότι εκείνη τον ποθούσε. Ήταν υπερβολικά άπειρη ώστε να μπορεί να κρύβει τα αισθήματά της, και υπερβολικά αθώα ώστε να θέλει έστω να προσπαθήσει.

Όταν της πρόσφεραν δουλειά, να συνοδέψει μια δεσποινίδα στην Αγγλία για να παντρευτεί, δέχτηκε με μεγάλη χαρά, γιατί πάντα ήθελε να επισκεφθεί τη χώρα που γεννήθηκε η μητέρα της. Η περιπέτεια της ζωής της μόλις ξεκινούσε κι εκείνη ήταν πολύ ενθουσιασμένη με όλα όσα την περίμεναν στο τέλος του ταξιδιού. Ποτέ όμως δεν περίμενε το πώς θα εξελίσσονταν τα πράγματα...

Θα καταφέρει η Σέρινταν να ξεπεράσει το πρόβλημα που αντιμετωπίζει; Ποια θα είναι η αντίδρασή της μπροστά σε αυτόν που θεωρεί μέλλοντα σύζυγό της Χάρις Λάνκαστερ; Ήταν υπέροχη ακόμη και μέσα στην περιφρόνησή της, αποφάσισε ο Στίβεν κοιτώντας τις φλογερές μπούκλες που κάλυπταν το μάγουλό της, ήταν αναιδής, υπερήφανη, γλυκιά, γενναία, έξυπνη... ναι, ήταν όλα αυτά.

Διάβασα το συγκεκριμένο βιβλίο μέσα σε μιάμιση μέρα κι αυτό γιατί είχα κάποιες υποχρεώσεις που δεν μου επέτρεπαν να διαβάσω όσο ήθελα. Η αλήθεια είναι ότι δυσκολευόμουν να το κλείσω, καθώς ήθελα να μάθω την εξέλιξη της ιστορίας. Δεν με κούρασε καθόλου, το απόλαυσα και μου μετέδωσε όλα αυτά τα συναισθήματα που περίμενα να μου μεταδώσει ένα τέτοιο βιβλίο. Ένιωσα το χτυποκάρδι, τη γέννηση του έρωτα και τον πόθο που ταλάνιζε τους δύο ήρωες στην πορεία τους. Ο έρωτας των δύο ηρώων ήταν τόσο απόλυτος και τόσο δυνατός που, όταν αποκαλύφθηκε, δεν μπορούσε παρά να κάνει αίσθηση. Η Judith McNaught είναι πλέον μια από τις αγαπημένες μου συγγραφείς και θα αγοράζω τα βιβλία της με κλειστά μάτια! Οι ηρωίδες της είναι γυναίκες δυναμικές, με γούστο και σπιρτάδα, με θάρρος και πυγμή για να παλέψουν γι' αυτό που θέλουν και αξίζουν. Δεν ντρέπονται να παραδεχτούν τα λάθη τους και να ρίξουν τα προστατευτικά τους τείχη για να εκφράσουν όσα νιώθουν κι ας κινδυνεύουν να δεχτούν απόρριψη και χλευασμό. Πραγματικά απόλαυσα τη διαδρομή της Σέρινταν για να φτάσει στην αγκαλιά του άντρα που θα της δώσει το εισιτήριο για το Βασίλειο των ονείρων!! Φυσικά σας το προτείνω!

Εμμανουέλα Αλεξάνδρου

Ο Σαιξπηρικός Μιμητισμός Και Η Ζηλοτυπία Ο Philip Sidney λέει στην απολογία του για την ποίηση (An Apology for Poetry): … η υψηλή κι έξοχη τραγωδία που ανοίγει τα μεγαλύτερα τραύματα και δείχνει τις μεγαλύτερες πληγές σκεπασμένες με υφάδια, που κάνει τους βασιλιάδες να φοβούνται και τους τυράννους να εκδηλώνουν τις τυραννικές τους διαθέσεις, που διεγείροντας το θαυμασμό και τη συμπόνια μας, μας διδάσκει την αβεβαιότητα του κόσμου αυτού, καθώς και πόσο σαθρά είναι τα θεμέλια πάνω στα οποία χτίζονται οι χρυσωμένες στέγες. Αν και «Το όνειρο καλοκαιρινής νύχτας» εντάσσεται στις σαιξπηρικές κωμωδίες, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ούτε την ερωτική απόγνωση που βιώνουν οι ήρωες του έργου, προκαλώντας συναισθηματική σύγχυση στον θεατή, ούτε και την υποβεβλημένη επιθυμία που χαρακτηρίζει τις πράξεις τους. Στο σημείο αυτό, βέβαια, ίσως να ήταν ορθότερο να χρησιμοποιήσουμε την φράση «μιμητική επιθυμία» έναντι της υποβεβλημένης, η οποία προσδίδει μία παθητικότητα στους, ουσιαστικά, δρώντες του έργου. Είναι αρκετό να σκεφτούμε ότι κανείς δεν μπορεί να ξεσηκώσει από έναν άλλο κάποια έτοιμη επιθυμία. Κανείς δεν μπορεί να γεννήσει την επιθυμία σε κάποιον χωρίς να υπάρχει σύμπραξη. Στο παρόν άρθρο θα γίνει μία προσπάθεια σύνδεσης δύο ουσιωδών λέξεων για τον Σαίξπηρ: «ζήλια» με την οποία κατονομάζει την μιμητική επιθυμία και «σκανδαλισμός» ως το αποτέλεσμα αυτής της επιθυμίας. Ίσως, λοιπόν, καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι ακόμα και κάποιο, κατά γενική ομολογία, κωμικώς αποδοσμένο έργο υποκρύπτει μία τραγικότητα βασισμένη στη μίμηση και ενδεχομένως στην κάθαρση. Η νεαρή Ερμία αμφισβητεί τον πατέρα της, ο οποίος την προστάζει να παντρευτεί τον Δημήτρη, αποφασισμένη να το σκάσει μαζί με τον Λύσανδρο. Αφού, λοιπόν, απολαμβάνει ένα μικρό ιντερμέδιο λυρικής ποίησης μαζί με τον πλέον εραστή της, Λύσανδρο, εξομολογείται τα σχέδια της στην φίλη της, Ελένη. Η Ελένη θα μεταφέρει την πληροφορία στον Δημήτρη τον οποίο αγαπά και ελπίζει ότι, εξαιτίας της προδοσίας της Ερμίας, θα ενδιαφερθεί για την ίδια. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι ο αληθινός έρωτας (true love) είναι η επίσημα εκφρασμένη προοπτική του συγγραφέα. Όταν αργότερα ο Λύσανδρος αποστρέφεται την Ερμία και μάλιστα την εγκαταλείπει στον ύπνο της, δηλώνοντας ερωτευμένος με την Ελένη, αυτομάτως διαγράφεται από όσους θα χαρακτηρίζαμε πιστούς αυτού του έρωτα. Ο Δημήτρης, ως ένας «τέλειος παπαγάλος», μία γελοιογραφική, θα μπορούσαμε να πούμε, εκδοχή του Πρωτέου (Οι δύο άρχοντες της Βερόνας, 1594) χρησιμοποιεί τον Λύσανδρο ως πρότυπο και τον μιμείται, δηλώνοντας το ίδιο.

Ο έρωτας που περιγράφεται και αναπτύσσεται ετούτη την θερινή βραδιά, δημιουργεί την ιδέα ενός καλειδοσκόπιου στο οποίο βλέπουμε να παράγονται αμοιβαία συνδυασμοί με επιταχυνόμενο ρυθμό. Αν και στη λογοτεχνία παρατηρούμε ότι η απιστία μιας γυναίκας σκανδαλίζει περισσότερο από την απιστία ενός άνδρα, η Ερμία δεν είναι πιο άπιστη στον Δημήτρη από ό,τι ο τελευταίος και ο Λύσανδρος μαζί της. Κάθε χαρακτήρας λειτουργεί ως καθρέφτης των υπόλοιπων τριών. Το συγκεκριμένο έργο παρουσιάζει ομοιότητες με τους Δυο άρχοντες της Βερόνας, με τη διαφορά ότι στους άρχοντες, το οποίο προηγείται χρονολογικά, οι γυναίκες περιγράφονται ως παθητικοί δέκτες των εξελίξεων, πιστές σε αυτό που τους παρουσιάζεται ως «αληθινός έρωτας» και σε ρόλο αντικειμένων αντιζηλίας μεταξύ Πρωτέου και Βαλεντίνου. Στο Όνειρο θερινής νύχτας, τα νεαρά κορίτσια είναι εξίσου μιμητικά και αντίζηλα, άρα πρόκειται εντέλει για τέσσερις πρωταγωνιστές και όχι δύο. Η Ερμία, συγκεκριμένα, όταν αποφασίζει να το σκάσει με τον Λύσανδρο, δεν φαίνεται να προσδίδει ιδιαίτερη σημασία στα λόγια του πατέρα της, ο οποίος την έχει ενημερώσει για τις αρνητικές επιπτώσεις αν δεν παντρευτεί αυτόν που της προστάζει, τον Δημήτριο. Τολμώντας, λοιπόν, να συγκρίνουμε τους δύο άρχοντες με τους τέσσερις πρωταγωνιστές «του ονείρου», παρατηρούμε ότι το πρώτο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ημι-συμβατικό, ίσως και ημι-σαιξπηρικό, μία νόθα κωμωδία στην οποία αφενός προσβάλλονται συνηθισμένες αρχές, όπως το «μονοπώλιο» του πατέρα ο οποίος αποφασίζει και εύκολα διατάζει τη ροή των γεγονότων, αφετέρου δεν καταρρίπτονται. Εν αντιθέσει, στο Όνειρο ο ρόλος του πατέρα έχει φιγούρα χάρτινου εκφοβιστή, σχεδόν ασήμαντη και αδιάφορα σκηνοθετημένη. Η Ελένη πασχίζει να εμποδίσει την Ερμία και τον Λύσανδρο να διαφύγουν, απευθυνόμενη άμεσα στην αντίζηλό της και διεκδικώντας το πρόσωπο που καθρεφτίζει τον έρωτα της. Η ερώτηση που ενδεχομένως δημιουργείται είναι, γιατί ο συγγραφέας δεν καταρρίπτει τελείως τις παραδοσιακές αρχές ενώ σκορπίζει επαναστατικές πινελιές κατά τη διάρκεια του έργου; Η απάντηση δεν θα μπορούσε να είναι σχετική με κάποια συγγραφική ανασφάλεια του συγγραφέα σε σχέση με το περιεχόμενο του έργου του, αλλά με το κοινό στο οποίο απευθύνεται. Αν υποθέσουμε ότι το παρόν έργο είχε παρουσιαστεί σε κάποια εκδήλωση υπό την παρουσία της Βασίλισσας και λοιπόν συντηρητικών της εποχής, η απάντηση φαίνεται περισσότερο σαφής. Παρ' όλα αυτά, ο Σαίξπηρ δεν δείχνει να ξεχνάει και ένα μέρος νουνεχούς κοινού το οποίο θα παρευρεθεί στη παράσταση του έργου του. Όλα τα ανατρεπτικά, σκανδαλιστικά της εποχής γεγονότα, η λεπτεπίλεπτα σκιαγραφημένη κριτική με την οποία έχει αποδώσει τις ιδέες του θέτοντας στο ρηξικέλευθο στόχαστρό τους

τους υποδουλωμένους στις παραδοσιακές αρχές ακροατές του, καταλήγουν απαλές αποχρώσεις μίας κωμωδίας ενός ερωτικού μπερδέματος που φαινομενικά προκαλεί γέλιο. Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση της μιμητικής ενόρμησης, η οποία, υψωμένη σε ένα τέτοιο ανώτερο βαθμό που δίνει την ιδέα του κωμικού και δικαιολογεί την ένταξη του έργου σε αυτό το λογοτεχνικό είδος, καταλήγει σε μια ασυνείδητη αυτοκαταστροφή των ηρώων. Το ερώτημα το οποίο θα διστάσω να απαντήσω είναι: Ποιος μπορεί να πει τι είναι αυτό που διακρίνει έναν «αληθινό, μεταβαλλόμενο έρωτα» από έναν «ψεύτικο έρωτα» που καταλήγει αληθινός;

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό από τις Ο σεβασμός κατακτιέται, κύριε, και εσείς εκδόσεις Libron η συλλογή διηγημάτων δεν δείξατε ούτε ψήγμα απ’ αυτόν. Κρίμα, του νομικού και συγγραφέα Γρηγορίου γιατί οι περισσότεροι εδώ μέσα εργάζονται Σπυράκη με τίτλο «Τερματικός σταθτέτοια ώρα. Κι εσείς είμαι βέβαιος ότι μός». απλώς κάνετε τη βόλτα σας και διεκδικείτε Η συλλογή περιλαμβάνει εικοσιδύο μιμε δήθεν πρόφαση αναπηρίας! κρής έκτασης διηγήματα, εμπνευσμένα από τις καθημερινές μετακινήσεις του Ένα βιβλίο που διαβάζεται απνευστί και με τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο. δίνει τροφή για σκέψη και έναυσμα για Διαβάζοντας τις ιστορίες του βιβλίου, συζητήσεις. Στα περισσότερα διηγήματα θα ταυτιστείτε με τις περισσότερες από αποτυπώνεται καθαρά η εικόνα της σύγαυτές, αφού λίγο ή πολύ, όλοι μας σχε- χρονης ελληνικής κοινωνίας και των δόν έχουμε ζήσει παρόμοιες καταστά- ανθρώπων που την απαρτίζουν. Έλλεισεις με αυτές που περιγράφει ο συγ- ψη παιδείας και σεβασμού, αδιαφορία, γραφέας. Ιστορίες που μας αφήνουν μια εκνευρισμός, αψιμαχίες, συνθέτουν καγλυκόπικρη γεύση και μας δείχνουν τη θημερινές εικόνες στα μέσα μαζικής μεταφοράς, εκεί που συνωστίζεται ο κόσκληρή καθημερινή πραγματικότητα. σμος και βγάζει το αληθινό του πρόσωπο. Χειμωνιάτικο μεσημέρι με ψιλόβροχο. Υπάρχουν όμως και κάποια διηγήματα Ομόνοια – Κηφισιά. Οι δυο νεαροί έτρεξαν που γεννούν την ελπίδα ότι αυτός ο να προλάβουν το βαγόνι στον σταθμό του κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος. Αρκεί Αγίου Νικολάου. Ο ένας έσερνε και το ένα χαμόγελο, μια τρυφερή ματιά και ποδήλατό του. Οι επιβάτες μέριασαν, ο μια γλυκιά κουβέντα. Πολλά τα σημεία που ξεχώρισα διαβάζοτύπος με τους κυρτούς ώμους και την ντας το βιβλίο «Τερματικός σταθμός». τραγιάσκα έσφιξε τη μούρη του και οι πόρτες έκλεισαν. Σε ώρες αιχμής δύσκολα Θα κλείσω με ένα κομμάτι που με άγγιξε βρίσκει κανείς θέση για ποδήλατο, πέρασε περισσότερο, ελπίζοντας το σκοτάδι που μας έχει κυριέψει να δώσει σύντομα απ’ τον νου μου. Κι αυτός ο συνωστισμός τη θέση του στο διάχυτο φως.

και τα έργα στο δίκτυο και οι απεργίες παντού. Όλα μαζί χαμός.

Ο συγγραφέας, μέσα από τις καθημερινές του διαδρομές με τον ηλεκτρικό, βλέπει, ακούει, παρατηρεί, σκέφτεται και κάποιες φορές αντιδρά.

Από το παρελθόν να κρατάς τη φλόγα του και να πετάς τη στάχτη, θυμήθηκα ένα ρητό των Ίνκας. Για το μέλλον να μην πάψεις να ονειρεύεσαι, αφού δίχως τον ονειρεμό του, ποτέ δεν θα το βρεις.

Η λογοτεχνία φαντασίας είναι ένα καταφύγιο για τους ανθρώπους που νιώθουν πως ανήκουν σε εποχές ξεχασμένες.

Ευάγγελος Γιατρούτσικος - Πράττος

Παρασκευή Παρίσση

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 0 Γιατρούτσικος - Πράττος Ευάγγελος είναι ο αρχισυντάκτης της διαδικτυακής σελίδας του αλλόκοτου The Weird Side Daily. Μεγάλη μου τιμή και χαρά είναι η παραχώρηση αυτής της συνέντευξης με αφορμή την καινούργια Ανθολογία διηγημάτων, που φέρει τον τίτλο «Ονειρικές Αφηγήσεις» και εγκαινιάζει μία συλλογή βιβλίων με τίτλο: TheWeirdSideTales. Πείτε μας δυο λόγια για τη συλλογή Ονειρικές Αφηγήσεις, για να μάθουν οι αναγνώστες περί τίνος πρόκειται. Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα και πώς ήταν το ταξίδι μέχρι να υλοποιηθεί αυτή η συλλογή; Β.Γ.Π. Καλησπέρα σας και ευχαριστούμε πολύ για τη φιλοξενία στην όμορφη σελίδα σας. Είμαι ο Βαγγέλης Γιατρούτσικος-Πράττος, αρχισυντάκτης της διαδικτυακής σελίδας του αλλόκοτου The Weird Side Daily και ένας εκ των τεσσάρων ιδρυτών της.

Οι «Ονειρικές Αφηγήσεις» είναι κυριολεκτικά ένα όνειρο το οποίο έγινε πραγματικότητα. Είναι αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς, καλής συνεργασίας και αγάπης για τη λογοτεχνία φαντασίας και μυστηρίου. Ωστόσο, η ιδέα αυτή δε θα είχε υλοποιηθεί δίχως την πίστη των Εκδόσεων Ελκυστής του κ. Αχιλλέα Τριαντόγλου στη δουλειά μας, την ακατάπαυστη στήριξη του κοινού μας και των υπέροχων διηγημάτων που μας προώθησαν οι διακριθέντες συγγραφείς. Σε πρώτη φάση, μας ζητήθηκε από τον εκδότη να γράψουμε κάποια διηγήματα αποκλειστικά και μόνο οι ιδρυτές της σελίδας. Παρ’ όλα αυτά, θεώρησα πως θα ήταν καλύτερο να δοθεί η ευκαιρία και σε άλλους συγγραφείς του χώρου να αναδείξουν τις δουλειές τους. Έτσι, έπειτα από αρκετή συζήτηση, καταλήξαμε στο να πραγματοποιηθεί διαγωνισμός διηγήματος. Το θέμα του διαγωνισμού ήταν: «Αφηγήσεις βγαλμένες από τον κόσμο των ονείρων». Επέλεξα να κινηθούμε γύρω από το όνειρο, γιατί αφενός τα όνειρα αποτελούν πηγή έμπνευσης για πολλούς συγγραφείς και αφετέρου αφήνουν πολλά περιθώρια ως προς την έκφραση, το περιεχόμενο και το ύφος του κειμένου. Η ανταπόκριση ήταν κάτι παραπάνω από ικανοποιητική. Για την ακρίβεια, λάβαμε περισσότερα από 120 διηγήματα!

Σχετικά με την ανθολογία, οι Ονειρικές Αφηγήσεις είναι μια εμπνευσμένη συλλογή δεκαεπτά διηγημάτων, η οποία ξεπήδησε μέσα από τον μυστηριώδη κόσμο της ονειροφαντασίας. Σημείο αναφοράς αποτελούν οι ονειρικοί τόποι και η απρόσμενη εισβολή του κόσμου του Μορφέα στη ζωή των ηρώων. Αν και δεν μπορώ να είμαι αντικειμενικός -διότι το βιβλίο το θεωρώ κάτι σαν «παιδί» μου-, θα τολμούσα να πω πως όποιος καταφέρει να διεισδύσει στον κόσμο των ονειρικών αφηγήσεων δε θα χάσει· αντιθέτως, πιθανώς να χαθεί εντός του. Ποιο ήταν το έναυσμα για την ενασχόλησή σας με τον κόσμο της φανταστικής λογοτεχνίας και το αντικείμενο της συγγραφής; Β.Γ.Π. Η αλήθεια είναι πως, από πολύ μικρός, παρουσίασα μια έντονη ροπή προς οτιδήποτε σχετίζεται με τη φαντασία. Όσο μεγάλωνα, τόσα περισσότερα κατανοούσα για την «κλίση» μου αυτή - η οποία σε πρώτη φάση εκφράστηκε μέσα από την παρακολούθηση ταινιών τρόμου και την ακρόαση μη συμβατικής μουσικής. Ο κόσμος που μας περιτριγυρίζει, όπως και τα ερεθίσματα που λαμβάνουμε σε καθημερινή βάση, κάθε άλλο παρά ευχάριστα είναι. Η λογοτεχνία φαντασίας είναι ένα καταφύγιο για τους ανθρώπους που νιώθουν πως ανήκουν σε εποχές ξεχασμένες· τότε που δεν κυριαρχούσε η τυραννία του Ορθού Λόγου, αλλά οι άνθρωποι βρίσκονταν κοντά στη φύση και τους αρχέγονους θρύλους. Η ενασχόλησή μου με τη συγγραφή προέκυψε σχετικά πρόσφατα -περίπου πέντε χρόνια πριν, αν δεν κάνω λάθος- και έκτοτε γράφω ακατάπαυστα. Ξεκίνησα τη

συγγραφή έτσι ώστε να εξωτερικεύσω συναισθήματα και σκέψεις, αλλά και για να ερμηνεύσω με τη βοήθεια των λέξεων δυσοίωνα όνειρα. Η συγγραφή έχει έναν ρόλο ψυχαναλυτικό - ψυχοθεραπευτικό στη ζωή του συγγραφέα, και κατά την άποψή μου είναι ένας τρόπος να διοχετεύονται διάφορα ένστικτα, ξεθωριασμένες εικόνες του παρελθόντος και απωθημένα αισθήματα με τρόπο δημιουργικό και πολιτισμικά αποδεκτό. Πιστεύετε ότι υπάρχουν άνθρωποι που ακροβατούν ανάμεσα στον κόσμο των θεών και των θνητών; Το όνειρο είναι η πύλη που ενώνει αυτούς τους δύο κόσμους; Β.Γ.Π. Ο κόσμος των θεών και των θνητών βρίσκεται μέσα μας. Είναι οι χιλιάδες ψυχές που είχαν τη θέληση να επιβιώσουν και να μας προσφέρουν το δώρο της ζωής. Το όνειρο είναι μια πνευματική γέφυρα που μας συνδέει με το φαινομενικά «άγνωστο»· με τον κόσμο των νεκρών, των συμβόλων, των θεών, των προγόνων και του ασυνείδητου εαυτού μας. Οι τύψεις, οι φόβοι, οι εμμονές, πόσο καθορίζουν τα όνειρα; Πόσο και πώς επηρεάζουν τον άνθρωπο; Β.Γ.Π. Όπως προανέφερα, πέρα από το συλλογικό ασυνείδητο και πιθανώς το υπερβατικό στοιχείο της ύπαρξης, τα όνειρα είναι και ένα μέσο εκδήλωσης του προσωπικού ασυνείδητου. Απωθημένες ορμές, καταπιεσμένα ένστικτα, φοβίες, τύψεις (για πράγματα που κάναμε ή δεν κάναμε), υπάρχουν μέσα σε αυτό το καζάνι που βράζει. Αν τα παραπάνω μας επηρεάζουν, μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτό από οποιονδήποτε έχει σκοπό

να διαβάσει τη συλλογή μας. Μπορείτε να μας πείτε ποια είναι τα μελλοντικά λογοτεχνικά σας σχέδια και τι να περιμένουν οι αναγνώστες από εδώ και πέρα; Β.Γ.Π. Σε ατομικό επίπεδο, έχω μια ακόρεστη διάθεση για δημιουργία η οποία διοχετεύεται είτε στη σελίδα, είτε στη συγγραφή διηγημάτων. Προτιμώ να γράφω διηγήματα διότι είναι σύντομα, δεν κουράζουν και έχουν μια εκρηκτική δυναμική. Θεωρώ πως το διήγημα ταυτίζεται με τους γρήγορους ρυθμούς της ζωής των περισσοτέρων ανθρώπων και είναι μια μορφή τέχνης που αξίζει μεγαλύτερη αναγνώριση από το αναγνωστικό κοινό. Θα ακολουθήσουν και άλλες ανθολογίες από τη σελίδα μας, όπου θα μπορέσει κανείς να βρει δείγμα της δουλειάς μου. Επιπλέον, θα μαρτυρήσω πως ετοιμάζουμε μεγάλα πράγματα με την ομάδα του TWSD, ενώ παράλληλα δουλεύω κάτι πιο εκτενές. Δε λέω περισσότερα προς το παρόν… Κλείνοντας, θα ήθελα να σας ευχηθώ ολόψυχα καλή επιτυχία στην Ανθολογία διηγημάτων σας και να συγχαρώ τα ιδρυτικά μέλη αλλά και τους νικητές του διαγωνισμού! Σας ευχαριστώ από καρδιάς για την παραχώρηση της συνέντευξης! Β.Γ.Π. Εμείς ευχαριστούμε για την ευκαιρία που μας δώσατε!

«Ενα άλλο βράδυ τον άκουσα να κλαίει δίπλα. Χτύπησα την πόρτα και μπήκα.Μου “δειξε πάνω στο κομοδίνο ένα μικρό ξύλινο σταυρό.“Είδες – μου λέει – γεννήθηκε η ευσπλαχνία”.Εσκυψα τότε το κεφάλι κι έκλαψα κι εγώ.Γιατί θα περνούσαν αιώνες και αιώνες και δε θα “χαμε να πούμε τίποτα ωραιότερο απ” αυτό.»… Τάσος Λειβαδίτης στην ενότητα ποιημάτων του «Ο αδελφός Ιησούς».

Αγγελική Δαφτσίδου

Ένα τρένο, μια μοναχική επιβάτης σε ένα πολυήμερο ταξίδι και ένας παράξενος άντρας. Αυτή είναι η αρχή της ιστορίας σε ένα κινηματογραφικό, θα έλεγα, βιβλίο, γεμάτο μυστήριο και σασπένς.

Άκουγα το τρένο να προχωράει όλο και πιο γρήγορα κάθε λεπτό. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ψάχνω τη δική μου διαδρομή. Το δικό μου τέλος. Όχι με την έννοια ενός γεγονότος που τελειώνει. Αλλά ενός σκοπού. Στο μόνο συμπέρασμα που κατέληξα εκείνο το πρωινό, ήταν το πόσο μου αρέσουν τα τρένα. Αποκομμένη τελείως από το παρελθόν της, μόνη, σε μια ζωή που απεγνωσμένα αναζητά να δώσει έναν σκοπό, ένα νόημα, ταξιδεύει με το τρένο. Ταξιδεύει διαλέγοντας τυχαίους προορισμούς, ψάχνοντας στα τυφλά κάτι. Τι όμως; Το παρελθόν της; Μια διέξοδο στο μέλλον; Μέχρι που στο τελευταίο της ταξίδι με το τρένο, πάντα ταξιδεύει με το τρένο, γνωρίζει έναν μυστηριώδη άντρα. Έναν ψυχίατρο. Στο λίγο διάστημα που είναι μαζί του στο τρένο ανοίγει μια πόρτα στην ψυχή της και βγάζει όσα για χρόνια κρατούσε προς τα έξω. Αυτός φεύγει, αφήνοντάς της ένα γράμμα, και το παιχνίδι ξεκινά. Θα παίξει;

ΠΟΥ ΠΑΩ ΝΑ ΜΠΛΕΞΩ; Γιατί θέλει να παίξουμε αυτό το παιχνίδι; Νιώθω τόσο μπερδεμένη. Πώς θα ξέρω πού να κατέβω… Είμαι στα αλήθεια εγώ; Ή υποδύομαι κάποια που θα ήθελα να είμαι; Πώς να ακούσω την καρδιά μου; Δεν ακούω τίποτα. Χτυπάει. Μόνο. Δεν μου λέει τίποτα. Πού θα τους οδηγήσει αυτή η σύντομη γνωριμία; Θα ξανασυναντηθούν; Αλλάζουν και ξανατέμνονται οι δρόμοι τους; Ποιος θα είναι ο τελικός προορισμός αυτού του ταξιδιού; Προετοιμαστείτε για ένα ταξίδι αυτογνωσίας, ψυχικής κατάδυσης και δύσκολων ερωτημάτων και καταστάσεων που ψάχνουν απάντηση και διέξοδο. Ένα καλογραμμένο βιβλίο που κεντρίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι το τέλος

ί Μ π μ ο Ρ

αρς

ην τ ι ρ χ Μέ

Γιώργος Δάμτσιος

ε λ ε τ

α ί α υτ

α υ το

α σ νά

Μπορεί να έχω φτάσει αισίως στο έβδομό μου βιβλίο, αλλά ακόμα και σήμερα λαμβάνω σχόλια γύρω από τον Ρομπ Μίαρς, τον πρωταγωνιστή του ντεμπούτου μου, το οποίο βιβλίο φέρει τον τίτλο «Μέχρι την τελευταία του ανάσα» (εκδόσεις Momentum, 2015).

Στην αρχή της ιστορίας, ο Ρομπ Μίαρς βρίσκεται απέναντι από έναν ψυχίατρο και του εξιστορεί για ποιον λόγο δολοφόνησε την πρώην γυναίκα του και τα δίδυμα παιδιά τους, σε μια αναμφίβολα ειδεχθή πράξη… ή μήπως όχι; Όσο η εξιστόρηση προχωρά, ο ψυχίατρος –και μαζί του και ο αναγνώστης– αρχίζει και διαπιστώνει ότι πίσω από αυτό το συμβάν κρύβεται μια άκρως σκοτεινή και μεταφυσική ιστορία, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη ζωή του πρωταγωνιστή· αρχίζει και διαφαίνεται ότι ο Ρομπ Μίαρς είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από αδίστακτος δολοφόνος. Μοιάζει περισσότερο με τον φιλήσυχο άνθρωπο της διπλανής πόρτας, ο οποίος έμελλε να αντιμετωπίσει μόνος μια υπερβολικά δύσκολη κατάσταση. Οι αποφάσεις του θα μπορούσαν κάλλιστα να κρίνουν όχι μόνο τη δική του ζωή, αλλά και πολλών ακόμα συνανθρώπων του, και αυτός είναι τόσο απλός και εύπιστος, που φαντάζει οτιδήποτε άλλο εκτός από ικανός να τις αντιμετωπίσει σωστά. Δεν έχει όμως άλλη επιλογή, αφού αυτές έχουν άμεση σχέση με τη γυναίκα που λάτρεψε όσο καμία… με τη γυναίκα που τελικά σκότωσε. Σε πολλά από τα σχόλια που έχω λάβει, ο Ρομπ Μίαρς αναφέρεται ως ο «ορισμός του αντιήρωα». Τέσσερα γεμάτα χρόνια μετά την έκδοση του βιβλίου, έχω αποδεχτεί κι εγώ ο ίδιος ότι είναι όντως ένας από τους πλέον χαρακτηριστικούς αντιήρωες που μπορεί να συναντήσει ένας αναγνώστης.

Η γλώσσα ως τέχνη και ως τεχνική

Αντώνης Χαριστός

Το εν λόγω άρθρο λειτουργεί εποικοδομητικά σε διπλό επίπεδο. Από τη μία πλευρά συνεχίζει επεξηγηματικά την προοπτική δόμησης των συνθετικών στοιχείων της «κονστρουκτιβιστικής πεζογραφίας». Από την άλλη πλευρά επιχειρεί να καταγράψει απαντήσεις στο ερώτημα «γιατί δομημένος υπερρεαλισμός». Στο διπλό αυτό επίπεδο, η ανάπτυξη του θέματος συμπλέκεται δημιουργικά στις ποιητικές και πεζογραφικές ανάγκες, όπως οι τελευταίες ανακύπτουν από τις απαραίτητες συστάσεις στα συγκεκριμένα λογοτεχνικά εγχειρήματα της Υπερρεαλιστικής Ομάδας Θεσσαλονίκης. Επομένως, η αναζήτηση του κατάλληλου πεδίου αναφοράς για την ιδιαιτερότητα στη χρήση των γλωσσικών σχημάτων οφείλει να αποκαλυφθεί στην κοινή αφετηρία της έκφρασης και όχι στη φόρμα εφαρμογής αυτής. Με άλλα λόγια, η γλώσσα υποτάσσεται στις στοχεύσεις του δημιουργού (ποιητή/πεζογράφου) άνευ μορφολογικών, υφολογικών και αισθητικών προδιαγραφών στις οποίες ανταποκρίνεται το εκάστοτε είδος λόγου. Αντιλαμβανόμαστε τη γλώσσα ως εργαλείο μεταφοράς ιδεών, επιθυμιών, αντιλήψεων, βαθύτερων αναγκών. Μα, περισσότερο την υιοθετούμε στην καλλιτεχνική δημιουργία ως την στρατευμένη αλήθεια την οποία κατασκευάζει ο συγγραφέας/ποιητής στις προϋποθέσεις τις οποίες καλείται να υπηρετήσει. Πρόκειται, για τον ρόλο τον οποίο εκ των προτέρων του αναγνωρίζουμε (και στον οποίο η αυτογνωσία μετατρέπεται σε πνευματικό όπλο ευθύνης), έναν ρόλο καθοδηγητή και αναμορφωτή της πνευματικής αποξένωσης στην οποία οδηγείται η ατομικότητα, όντας ενταγμένη στα τεχνολογικά υποκατάστατα του λόγου. Στην τεχνολογική εξέλιξη η χρήση της γλώσσας τείνει να μετατραπεί σε απλό εξάρτημα της τεχνολογικής αφομοίωσης, με τον χρήση αυτής να λειτουργεί ως προέκταση της υλικοτεχνικής υποδομής των νέων καιρών, σε ολοκληρωτική απομόνωση με τις απύθμενες δυνατότητες του πνευματικού και συναισθηματικού του κόσμου ο οποίος οδηγείται σε εθελούσια νέκρωση. Σε αυτή την εξέλιξη, τόσο ο «δομημένος υπερρεαλισμός» όσο και η «κονστρουκτιβιστική πεζογραφία», επεξεργάζονται τη δίοδο επαναφοράς των πνευματικών προτεραιοτήτων στην προθήκη της έκφρασης. Τα γλωσσικά σχήματα μετέρχονται ρόλο καθοριστικής συμβίωσης με τα διακριτά στοιχεία της εξωτερικής πραγματικότητας χωρίς ωστόσο να υπονομεύουν την πρωτοκαθεδρία της έκφρασης ως αποκλειστικό μέσο πνευματικής ελευθερίας και δημιουργίας.

Στην περίπτωση των δύο επιπέδων, η οποία μας απασχολεί, το γλωσσικό σχήμα αρχικά μεταφράζεται ως προσχέδιο τέχνης. Είναι η συμβολή στην μορφοποίηση μίας προμελετημένης διεργασίας η οποία ωστόσο δεν καταλήγει στην απλή αποτύπωση της σκέψης αλλά στην κατασκευή μίας νέας πραγματικότητας. Στο πρώτο στάδιο δημιουργίας, ο καλλιτέχνης μεταπλάθει την πρόσληψη της πραγματικότητας στα όρια της υποκειμενικής της ερμηνείας ως τον απαραίτητο μοχλό παρέμβασης του στα δρώμενα. Καταστάσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται σε πρωτόλεια μορφή (ακόμη και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες η κοινή θεματική ανακινείται προς νέα διεύρυνση των ήδη υπαρχουσών δεδομένων). Στην αναγκαία αυτή επεξεργασία ο δημιουργός αναμετράται με την υφιστάμενη στάθμη επιρροών και επιδράσεων. Δεν είναι αυθεντικός καλλιτέχνης παρά μόνο ως εκκολαπτόμενος παραχαράκτης της ιστορικής μνήμης (μνήμης είτε στιγμιαίας απόφανσης είτε μακροχρόνιας πνοής). Η έννοια της παραχάραξης δεν μετέρχεται τους λεξικογραφικούς της ορισμούς παρά ως εργαλείο αναδόμησης της θέσης του δημιουργού στο κοινωνικό όλον ως ενιαία αντίληψη της ταυτότητας των αναφορών του. Επομένως, θεωρούμε μοναδικής ευκαιρίας για τον εργάτη των γραμμάτων την αναζήτηση των κατάλληλων εκείνων χρονικών και χωρικών πεπραγμένων μέσα από τα οποία θα εντοπίσει τη δική του αυτοτελή θέση παρέμβασης στο δημόσιο λόγο. Δεν ομιλούμε για οποιαδήποτε μορφή παρελθοντολογίας αλλά για την τολμηρή ενασχόληση με την χρονική απόσταση καταγραφής των συμβάντων μέσα από τα οποία οικοδομείται το οικείο πρόσωπο της ταυτότητας, μέρος της οποίας, συνειδητά ή ασυνείδητα, ο καλλιτέχνης ενστερνίζεται και στην οποία ανήκει. Είναι ο φορέας μέσω του οποίου διαμορφώνεται ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Ο καλλιτέχνης μετουσιώνεται σε ρόλο, όχι αποκλειστικού γνώστη των πραγμάτων. Αντίθετα, μέσα από την ελλειπτική επαφή με τις πηγές αποτύπωσης μίας αλλοτινής πραγματικότητας οφείλει να αναμετρηθεί με τις ιδιοσυγκρασιακές καταστάσεις τις οποίες κληρονομεί και οι οποίες καθορίζουν, ως ένα βαθμό, τη θέση του στο κοινωνικό σύνολο. Με άλλα λόγια, ο συγγραφέας/ποιητής ως πλάστης της νέας πραγματικότητας οδηγείται στην οριστική ρήξη με οτιδήποτε στο παρελθόν, μεταφερόμενο στο παρόν, μετατρέπεται σε Δαμόκλειος σπάθη την ίδια στιγμή κατά την οποία ενεργοποιείται στην διατήρηση των δεσμών με τα συνθετικά εκείνα στοιχεία στα οποία θεμελιώνεται η νέα έκφραση. Υπεισέρχεται, επομένως, ο κανόνας της συνέχειας ως κοινωνικής ταυτότητας επιτρέποντας και επιβάλλοντας την επαφή και την ανταλλαγή χαρακτηριστικών με έτερες κοινωνικές ταυτότητες, ορίζοντας πλέον ο ίδιος τι είναι εκείνο το στοιχείο το οποίο θα ενσωματώσει στην πρακτική του έκφραση και τι θα απορρίψει. Ο δημιουργός διαδραματίζει ρόλο καθοδηγητή στα αχαρτογράφητα νερά της νεοτερικότητας, η οποία, εξαιτίας ακριβώς την αποδόμησης των αφηγήσεων του παρελθόντος εν συνόλω, συμβολοποιεί το επιφανειακά μαζικά αποδεκτό. Η γνώση του παρελθόντος δεν επέρχεται σε θέση οδηγού αλλά σε γνώμονα στοχεύσεων. Θέση οδηγού στο παρόν του δημιουργού αποκτά η γλώσσα, η οποία μεταμορφώνε-

ται σε τέχνη στο επίπεδο κατά το οποίο ο χειρισμός της υποσκελίζει οριστικά την επιφάνεια των πραγμάτων και των διαδραματιζομένων εν κενό χρόνο, ενισχύοντας την θεματική του επεξεργασία με περιεχόμενα παιδευτικά της ηθικής του αναγνώστη. Δεν αφορά μονάχα τη νοηματική απόδοση μίας νέας πραγματικότητας, με τις συνακόλουθες συνδηλώσεις της αφετηριακής αποδοχής των έργων. Εξάλλου, η νέα πραγματικότητα, κατασκευάζεται σε πρώτο πλάνο στα γλωσσικά σχήματα της πρόωρης διασκευής των όσων έλαβαν χώρα σε πρότερο χρονικό και χωρικό επίπεδο. Μία διαδικασία η οποία επενεργεί ως απόλυτος βαθμός συμπύκνωσης της ταυτότητας, δίχως ωστόσο να επικρατεί στη συλλογική μνήμη ως τετελεσμένο γεγονός. Επομένως, η πλοκή της θεματικής, όπως αυτή αναπτυχθεί στο τελικό σχέδιο της προεργασίας με τις νοηματικές αναφορές και την προώθηση εικόνων και επιθυμιών, μεταβάλλεται ως ακροτελεύτια συστοιχία πνευματικών δονήσεων, έχοντας προηγηθεί η οικοδόμηση του εκάστοτε θέματος στοχευμένης παρέμβασης μέσα από την αναγνώριση του ρόλου-καθοδηγητή τον οποίο αναλαμβάνει ο στρατευμένος συγγραφέας/ποιητής. Είναι η διπλή κατεύθυνση την οποία καλείται να υπηρετήσει ο τελευταίος, όχι ως εκφραστής της μίας και μοναδικής αλήθειας, αλλά την αλήθειας των πραγμάτων η αναπροσαρμογή της οποίας στα δεδομένα του παρόντος επιτρέπει στον καλλιτέχνη να διατηρήσει τον κυριαρχικό του χαρακτήρα στη χάραξη των συντεταγμένων της νέας εποχής. Σε αυτό το πλαίσιο, τόσο ο «δομημένος υπερρεαλισμός» όσο και η «κονστρουκτιβιστική πεζογραφία» επιτρέπουν στα εσωτερικά περιθώρια της εκάστοτε θεματικής να αναπτύξει την κατάλληλη δυναμική συνδυασμού, χρονικής-χωρικής ιστορικής μνήμης καθώς και παροντικής διαλεκτικής αναγνώρισης της χρησιμότητας των νοηματικών δεσμών, η κατεύθυνση των οποίων θα ταχθεί αποφασιστικά υπέρ των νοηματικών τους στοχεύσεων. Ειδικότερα, στον «δομημένο υπερρεαλισμό» μέσα από την αυτονόμηση των εικόνων και τη συνακόλουθη υποταγή της γλώσσας στη μορφική αποτύπωση των βαθύτερων επιθυμιών, η προεργασία στη νοηματική απόδοση των θεματικών απελευθερώνεται σε βαθμό απόλυτο. Η παντελής έλλειψη ρημάτων μετατοπίζει το ζήτημα της ενέργειας στην στατικότητα των εικόνων. Το υποκείμενο της δράσης αφομοιώνεται ολοκληρωτικά στην σταθμευμένη εικόνα του δημιουργού, στην απομόνωση της. Η εικόνα αναπτύσσει ιδιότητες τις οποίες η επιφάνεια των πραγμάτων δεν της απέδιδε παρά μόνο σε επίπεδο «γέφυρας» μέσα από την καθημερινή της χρήση, στην φθορά και την αλλοτρίωση που τη συνοδεύουν. Στο ίδιο μήκος κύματος η αξιοποίηση της γλώσσας στην τέχνη του πεζού λόγου. Συγκεκριμένα, στην «κονστρουκτιβιστική πεζογραφία», με τις παράλληλες ταυτίσεις του δρώντος υποκειμένου, τόσο στον παντογνώστη αφηγητή όσο και στην εσωτερικευμένη αφήγηση συναισθηματικής πρόσληψης της εξέλιξης των γεγονότων, τα γλωσσικά σχήματα υποκαθιστούν εξολοκλήρου την αποστολή τους ως μορφικές αποτυπώσεις και, ανεξαρτητοποιώντας την εκάστοτε λέξη από την χωροχρονική ακολουθία της πλοκής, αποθεώνουν τη στιγμιαία καταγραφή μίας πράξης η οποία στο ιστορικό της παρελθόν δεν μονοπώλησε το ενδιαφέρον της στα αθέατα πεδία της δράσης παρά

μόνο στις κορυφώσεις αυτής. Τα γλωσσικά σχήματα μετέρχονται ρόλο προκατασκευαστή στην φαντασιακή μορφοποίησης της πρώτιστης μορφής εικονικής αναπαράστασης ενός γεγονότος. Επομένως, με δεδομένη την αξιοποίηση της γλώσσας ως εργαλείου μηχανοποιημένης αντικατάστασης της απόστασης η οποία κυριαρχεί στην εκάστοτε θεματική του δημιουργού (ακόμη και όταν ομιλούμε για την μυθιστορηματική εργασία, η μυθοπλαστική τεχνική δεν αποκλείει αλλά αντιθέτως επιβάλλει την ρεαλιστική αποτίμηση καταστάσεων και προσώπων, όπως προσλαμβάνονται από τον συγγραφέα και στη συνέχεια μεταποιούνται σε νέα φόρμα στοχεύσεων) ορίζουμε εκ νέου τη δυναμική κα ενεργητική αποτύπωση της γλωσσικής έκφρασης ως γνώμονα ποιοτικής εμβάθυνσης στην καταγραφή εξωτερικών και εσωτερικών πτυχών τα οποία άπτονται τόσο των καταστάσεων οι οποίες λαμβάνουν χώρα στον πραγματικό κόσμο (ακόμη και ως ιστορική μνήμη ή πηγή αυτής) όσο και στον εσωτερικό αθέατο κόσμο της άδολης ελευθερίας επιθυμιών οι οποίες ματαιώνονται μεν στην κοινωνική δόμηση των ταυτοτήτων, κανόνων και ρόλων, προλαβαίνουν δε να αναγνωριστούν στην ουσιαστική τους υφή κατά τη διάρκεια της αποδοχής ως γνώμονα αυθεντικότητας σκέψεων και συναισθημάτων. Συμπερασματικά λοιπόν, η γλώσσα ως τέχνη τόσο στον «δομημένο υπερρεαλισμό» όσο και στην «κονστρουκτιβιστική πεζογραφία» δεν διαφοροποιείται από τη στρατευμένη συμμετοχή του δημιουργού στον δημόσιο λόγο. Υποτάσσεται ολοκληρωτικά στις στοχεύσεις και τις καθοδηγητικές επιταγές του ρόλου του ως κατασκευαστή μίας νέας πραγματικότητας, ορίζοντας το περιεχόμενο αυτής σε αντιδιαστολή με την καταπιεστική πραγματικότητα η οποία διαρκώς υποβάλλει τις επιθυμίες σε καταστολή. Αυτού του τύπου η πνευματική νέκρωση ωστόσο δεν οδηγεί σε πλήρη ρήξη με τα σχήματα της εξωτερικής πραγματικότητας. Αντίθετα, η υπονόμευση της κυρίαρχης αφήγησης στο παρόν του καλλιτέχνη επέρχεται ως αποτέλεσμα της αναζήτησης στα ιστορικά και παραδοσιακά συμφραζόμενα τα κατάλληλα πεδία, σημεία, στιγμές τα οποία λειτουργούν ως γέφυρες «απαντήσεων» στα συμβάντα του σήμερα μέσα από τα οποία ο συγγραφέας/ποιητής οφείλει να προωθήσει και να προβάλλει εναλλακτικούς τρόπους θέασης των περιορισμών μετατρέποντας τα δεδομένα αυτών σε σημαίες ελεύθερης ανασκευής μίας συγκεκριμένης κατάστασης πραγμάτων. Με άλλα λόγια, η σύνδεση παρελθόντοςπαρόντος-μέλλοντος επενεργεί στη στρατευμένη θέση του δημιουργού ως αναμορφωτή των διεξόδων στις οποίες καλείται να ανταποκριθεί το εγκλωβισμένο δρων υποκείμενο (αναγνώστης) κληρονομώντας ένα νέο πνευματικό όραμα στην υπαρξιακή αναζήτηση, υπερβαίνοντας την υλιστική πρόσληψη της ιστορίας. Στο ζήτημα, τώρα, της γλώσσας ως τεχνικής. Εάν ως τεχνική ορίσουμε τα φιλολογικά χαρακτηριστικά και τις κατηγορίες (αφηγητή, οπτικής γωνίας κτλ) θα μεταβάλλουμε τα εγχειρήματα στη διελκυστίνδα των αντιθετικών όρων δίχως προοπτική. Αντιθέτως, επικαλούμαστε τον όρο τεχνική με επίκεντρο τη γλώσσα προκειμένου να μεταδώσουμε το ποιοτικό άλμα της πρωτοβάθμιας επεξεργασίας, η οποία εστιάζεται στην γλώσσα ως τέχνη. Τα συνθετικά εκείνα στοιχεία τα οποία διαφορο-

ποιούν την γλώσσα ως τέχνη από τη γλώσσα ως τεχνική εντοπίζονται σε δύο αλληλένδετες συστοιχίες κατασκευών. Η πρώτη αφορά την κατεύθυνση κατά την οποία η γραφή του συγγραφέα/ποιητή ορίζει την πραγματικότητα. Είναι η αποστασιοποίηση του δημιουργού από τα τεκταινόμενα του έργου, όχι στη βάση της αφηγηματικής οπτικής αλλά σε αυτή του υποκειμενικού καθορισμού των όρων δόμησης της σε νέα τύπου πραγματικότητα (η ποιοτική αντίθεση με την πραγματικότητα της αντικειμενικής οπτικής στηρίζεται στη δύναμη των εικόνων και όχι των περιγραφών). Αυτού του είδους η εξέλιξη δεν επιτρέπει την ωραιοποίηση των δεδομένων. Αντίθετα, αναγορεύει το ρεαλιστικό στην εκάστοτε αυτονομημένη εικόνα ως πρόταγμα υποβαλλόμενο στην ανατομία της συνθετικής αντίληψης περί νέας πραγματικότητας. Επομένως, η γλώσσα ως τεχνική αποδέχεται, εκ των πραγμάτων, την αυθεντικότητα της αποστολής του εξ επαγγέλματος λογοτέχνη, αναγορεύοντας τις θεματικές επιλογές του τελευταίου σε πολυδιάστατη λεπτομέρεια της ίδιας αυτής αντικειμενικότητας (τα ενδότερα της οποίας αποκαλύπτονται κατά τρόπο εκκωφαντικό καθώς η στιγμιαία αναφώνηση της πλοκής οφείλει να διαμορφώσει τις προεκτάσεις αυτής και μετά το πέρας του έργου). Στο δεύτερο επίπεδο, η γλώσσα ως τεχνική κατασκευάζει τους χαρακτήρες και την πλοκή στο στάδιο της επεξεργασίας πλέον, όχι των κατάλληλων επιλογών στην εκάστοτε θέση προκειμένου να διεκπεραιωθεί η γραφή του έργου. Αντίθετα, η γλώσσα ως τεχνική ταυτίζει τη στοχευμένη χρήση των δεδομένων με τις θέσεις στις οποίες υπάγεται η εξέλιξη της δράσης, θέσεις μετακινούμενες από την άρνηση στη νέα προοπτική ανατροπής αυτής ώστε το τελικό αποτέλεσμα να κινητοποιεί την κριτική αμφισβήτηση του αναγνώστη πιέζοντας τις πνευματικές του ατραπούς σε διαδρομές νέου τύπου έκφρασης την εν λόγω αμφισβήτησης. Με άλλα λόγια, η γλώσσα ως τεχνική, μεταφέροντας γενεές επί γενεών εξελίξεις, διαφοροποιήσεις και παραλλαγές, την συνολική και συλλογική πορεία στο χρόνο μετατρέπεται σε όχημα σύνθεσης του παρόντος χώρου με τις επεξεργασμένες δράσεις, οι οποίες στην κατάλληλη προσαρμογή εντός του έργου επιχειρούν από τη μία πλευρά να αναθεωρήσουν οπτικές και αντιλήψεις και από την άλλη πλευρά να οικοδομήσουν τη νέα έκφραση παρόμοιων ή αντίστοιχων καταστάσεων με δυναμική ενέργεια. Στην τεχνική της γλώσσας απευθύνεται το αίτημα κατασκευής μίας νέας λογοτεχνικής παράδοσης η οποία θα εδράζεται στον αντίστοιχο μύθο. Ο τελευταίος επιβάλλεται να διαδραματίσει ρόλο ριζοσπαστικό στην διάψευση των εξωτερικών περιορισμών, τόσο της «κριτικής» όσο και της φιλολογικής παρέμβασης, οι οποίες κατακερματίζουν την επιθυμία εν συνόλω απομυζώντας τα αποστάγματα ενέργειας και δυναμικής μεταβολής στο όφελος της επιφανειακής ανάγνωσης των πραγμάτων. Ο μύθος, προωθεί τα αξιακά προτάγματα νέας αισθητικής και ηθικής αντίληψης καλλιεργώντας παράλληλα τον ρόλο του αναγνώστη όχι ως παθητικού δέκτη μηνυμάτων αλλά ως απαραίτητο μοχλό δράσης και αλληλεπίδρασης με την καθημερινότητα του κοινωνικού γίγνεσθαι στο οποίο μετέχει. Είναι η θετική έκβαση της βιωματικής εμπειρίας, η οποία μεταπλάθεται σε στιγμές ως εργαλειακή χρήση

των δεδομένων αυτής. Σε συνδυασμό με την χωροχρονική αποδέσμευση των βαθύτερων αναγκών της ανθρώπινης ύπαρξης, διαχρονικά στα αιτήματα για ελευθερία και δικαιοσύνη, καθίσταται συνδετικός κρίκος με τον έτερο πνευματικό αρωγό του όλου εγχειρήματος, τον διάλογο. Με την έννοια του διαλόγου δεν εισερχόμαστε στην αναλυτική εκείνη περιγραφή της αντιθετικής όψης των πραγμάτων στην εξέλιξη τους αλλά στην ενδεχομενική ταύτιση του δρώντος υποκειμένου (βλ. ποιητής/συγγραφέας/καλλιτέχνης) με το σκοπό της ίδιας αυτής δράσης. Επομένως, στη συγκεκριμένη περίπτωση η χρήση της γλώσσας οφείλει να αποθεώσει την προσωπική θέαση και υποκειμενική ερμηνεία των πραγμάτων, όχι προς όφελος δικαίωσης της ιστορικής μνήμης και της παραδοσιακής αρχής ισορροπίας στην πορεία του χρόνου και την συνακόλουθη μεταβολή των συνθημάτων, αλλά αυτής της ίδιας της συγγραφικής δραστηριότητας ως αυτοσκοπό στην επίτευξη των καθοδηγητικών στόχων τα οποία επιβάλλει ο ρόλος των εξ επαγγέλματος λογοτεχνών. Ο τελευταίος αναγνωρίζεται πλέον ως αποκλειστικά υπεύθυνος των κατευθύνσεων τις οποίες θα λάβει η συλλογική θεματική επεξεργασία προς τέρψη των κοινωνικών ταυτοτήτων-σκοπών οι οποίες θέτονται στη βάση των προσαρμοσμένων αναγκών. Επομένως, στο σύμπλεγμα αυτών ακριβώς των πολυεδρικών ετεροτοπιών η γλώσσα ως τέχνη και ως τεχνική μετατοπίζει το συλλογικό ασυνείδητο σε υποκειμενικό-εγώσυνειδητό στην κατασκευή της νέας πραγματικότητας, δίχως αφορισμούς και ρηξικέλευθες αρνήσεις του παρελθόντος αλλά με την συνθετική οπτική της νέας αναγκαιότητας, η οποία εδράζεται στις κατευθύνσεις τις οποίες ορίζουν οι εξ επαγγέλματος λογοτέχνες στη βάση της πολύπλευρης πραγματικότητας και των συνεπακόλουθων ορισμών της ταυτότητας των.

οι οι άνθρωποι; Τι πιότερο ζητάμε όλ ποδοπατάνε τα ς μα α θ ν δε ου ,π ει Έναν κόσμο, λέ όνειρα ζουν το κατώφλι μί ρε γκ ς μα α θ δε που χαμογελάμε που θα μπορούμε να γυλο, πλατύ... όγ τρ οσ ολ ο, λι γέ λο μ’ ένα μεγά που ανεβαίνει…... ο λι ή ν το ν τό υ α ν Να..,σα -Τάσος Λειβαδίτης-

Δήμητρα Κωλέτη

Ένα τριαντάφυλλο για τη δασκάλα του αναζητά ο μικρός ήρωας της Ιωάννας Μπαμπέτα και είναι η αναζήτηση αυτή για τους λιλιπούτειους αναγνώστες ένα σεργιάνι σε πηγαίες σκέψεις και απλόχερα συναισθήματα. Συναισθήματα που τους οδηγούν σταδιακά από τη λύπη και την απόγνωση, στη λύτρωση και στη χαρά της επίλυσης του προβλήματος. Στις σελίδες της τρυφερής αυτής ιστορίας, ο Αιμίλιος κάνει τα πάντα για να βρει ένα τριαντάφυλλο, ώστε να το προσφέρει στην καλύτερη δασκάλα του κόσμου, στη δασκάλα του. Οι μαθητές, που αγαπούν την κυρία Ρένα, της δείχνουν την αγάπη τους φέρνοντάς της κάθε μέρα όμορφα, μυρωδάτα και πολύχρωμα λουλούδια. Εκείνος όμως δεν έχει να της προσφέρει τίποτα, η πόλη στην οποία ζει είναι τσιμεντένια και τα λουλούδια δυσεύρετα. Αυτό τον αγχώνει, τον προβληματίζει, τον στεναχωρεί πολύ...

Κάθε πρωί μπαίνω γρήγορα στην τάξη με σκυμμένο το κεφάλι. Δεν την κοιτάζω, δεν της λέω καλημέρα. Πάντα λύνω τα κορδόνια μου και τα δένω όταν μπαίνω. Έτσι δείχνω απασχολημένος.Η κυρία Ρένα με χαιρετάει.-Καλημέρα, Αιμίλιε.Όμως εγώ κάνω πως δεν την ακούω. Δεν έχω τριαντάφυλλο να της δώσω. Κι αν νομίζει πως δεν την αγαπώ;

Και μ’ αυτές τις σκέψεις, και αυτά τα συναισθήματα, ψάχνει να βρει ένα τριαντάφυλλο για τη δασκάλα του. Η αναζήτηση συνεχίζεται και άλλοτε του φέρνει απογοήτευση, με το τσιμέντο της πόλης και την αποξένωσή της όλο και να την εντείνει, κι άλλοτε πάλι την ελπίδα, με την αθώα ψυχή του και τα λουλουδάτα όνειρά του να είναι αρωγοί αυτής. Και ψάχνει. Και η λύση έρχεται. Κι είναι από αυτές που χαρίζουν στον αναγνώστη χαρά, ανακούφιση, μηνύματα και επίγνωση πως δώρο πολύτιμο είναι αυτό που ετοιμάζεται με αγάπη κι αφοσίωση από τον αποστολέα, με το κόστος να παίρνει τη θέση που του ταιριάζει και την Αγάπη την αξία που της πρέπει! Διαβάστε στα παιδιά σας το «Ένα τριαντάφυλλο για τη δασκάλα μου» της Ιωάννας Μπαμπέτα! Πρόκειται για ένα βιβλίο τρυφερό και συγκινητικό, με την αθωότητα του μικρού ήρωα να σε κάνει να υποκλίνεσαι με δέος στον κόσμο των παιδιών. Το μήνυμα για το τι είναι δώρο, ειδικά στην εποχή μας που όλα περνούν από το πρίσμα του χρήματος, είναι επίκαιρο και κυρίως διαχρονικό!Η εικονογράφηση της Λίλας Καλογερή είναι εξαιρετική, γεμάτη χρώματα και συναισθήματα αποτυπωμένα στα προσωπάκια των ηρώων. Το βιβλίο είναι ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗ και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ.

Παναγιώτα Γκουτζουρέλα

Ένα παραμύθι σε πραγματικές διαστάσεις. Μια ιστορία ζωής που αφηγείται η Θέμις, η ηρωίδα του νέου βιβλίου της Βικτόρια Χίσλοπ, με φόντο τη νεότερη ελληνική ιστορία. Ένα κορίτσι σαν όλα τα άλλα της εποχής της, μια γυναίκα συνηθισμένη για τους άλλους, κρατάει στη φαρέτρα της καρδιάς της τις μνήμες μιας συγκλονιστικής ζωής. Από τη δεκαετία του '30 μέχρι και σήμερα, εκτυλίσσεται ένα νοσταλγικό ταξίδι... Ηλικιωμένη πλέον, η Θέμιδα ξετυλίγει το κουβάρι της ζωής στα εγγόνια της, αποκαλύπτοντας τον πραγματικό της εαυτό.Θυμάται μικρό κορίτσι τον εαυτό της. Το μικρότερο παιδί ανάμεσα στα τέσσερα της οικογένειας. Ένας πατέρας απών και μια μητέρα που κατέληξε σε ψυχιατρική κλινική. Ευτυχώς υπήρχε η γιαγιά. Αυτή έγινε μάνα και πατέρας για τα τέσσερα αδέλφια. Στριμωγμένοι όλοι στο μικρό διαμέρισμα σε μια γειτονιά της Αθήνας, μεγαλώνουν με τη φροντίδα της ηλικιωμένης γυναίκας. Δυνατοί χαρακτήρες τα μεγαλύτερα αδέλφια της Θέμιδας. Χωρισμένα από μικρή ηλικία σε δυο στρατόπεδα για το τι είναι σωστό και λάθος και αργότερα για τα πολιτικά φρονήματα. Οι ενδοοικογενειακές συγκρούσεις καθημερινές, με τους δύο μεγαλύτερους να προσπαθούν να επιβάλουν την άποψή τους στον μικρότερο Πάνο και τη Θέμιδα. Σε μια Ελλάδα που προσπαθεί να αφομοιώσει στους κόλπους της τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής, η Θέμις γνωρίζει την προσφυγοπούλα Φωτεινή. Ανοίγουν οι ορίζοντες της Θέμιδας, βλέ-

πει τον κόσμο αλλιώς. Βλέπει τον ανθρώπινο πόνο και την αδικία, τον κατατρεγμό των ανθρώπων που εκδιώχθηκαν από τον τόπο τους και προσπαθούν να μαζέψουν τα συντρίμμια της ζωής τους. Η γνωριμία αυτή θα αποτελέσει ορόσημο στις μετέπειτα επιλογές της Θέμιδας. Η χώρα ταλανίζεται από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι πολιτικές αντιπαραθέσεις συνεχίζονται στην οικογένεια Κοράλη, με τα δύο μεγαλύτερα αδέλφια να υποστηρίζουν, στην αρχή, την κυβέρνηση του Μεταξά και, στη συνέχεια, να εναποθέτουν τις ελπίδες τους πως ο Χίτλερ θα αναβιώσει την Ελλάδα. Η Θέμις είναι πλέον αρκετά μεγάλη και επιλέγει πλευρά: αυτή των αδύναμων. Μπαίνει στην Αντίσταση. Η γερμανική κατοχή είναι ένας αγώνας επιβίωσης για την οικογένεια Κοράλη. Και όταν αυτή τελειώνει, ο Εμφύλιος πόλεμος τούς διχάζει. Η Θέμιδα ακολουθεί το παράδειγμα του αδελφού της Πάνου και εντάσσεται στο πλευρό των κομμουνιστών που θέλουν να καταρρίψουν την κυβέρνηση. Μια νέα ζωή ξεκινά για τη Θέμιδα. Ζωσμένη με τις ιδέες της και με το όπλο που της έδωσαν, πολεμάει για ένα καλύτερο μέλλον. Συναντά τον θάνατο και αναμετριέται μαζί του, συναντά τον έρωτα και, πάντα μάχιμη, αγωνίζεται για τα πιστεύω της. Γι αυτά τα πιστεύω γίνονται όλα όσα γίνονται...

Πουλί μου, χίλιες δυο ζωές με σένανε με δένουν, κι όσοι αγαπιούνται, και νεκροί, ποτέ τους δεν πεθαίνουν. «Επιτάφιος», Γιάννης Ρίτσος

Και η Θέμις αγωνίζεται να κρατήσει την καρδιά της καθαρή, τις ιδέες της άσπιλες και να επιβιώσει σε έναν κόσμο άδικο. Ελλάδα και Θέμις αγωνίζονται, οι ιστορίες τους παράλληλες και συγκεχυμένες. Η ιστορία της Ελλάδας αλλάζει αυτή της Θέμιδας και η Θέμιδα, με τη σειρά της, αλλάζει τον ρου της ελληνικής ιστορίας. Όσοι αγαπιούνται. Πρόκειται λοιπόν για την ιστορία μιας κοπέλας που αγωνίστηκε με όσα μέσα διέθετε και υπερβαίνοντας εαυτόν, να πολεμήσει για τα ιδανικά της. Μέσα από τα μάτια της παρουσιάζεται η ιστορία της Ελλάδας όπως ακριβώς είναι: πολύπαθη, πληγωμένη, δυνατή. Ένας αγώνας για την κατάκτηση της ελευθερίας, σωματικής και ιδεολογικής. Μια φαινομενικά ατέρμονη προσπάθεια για το αυτονόητο, την αξιοσύνη του ανθρώπου. Η ζωή της Θέμιδας είναι γεμάτη από χαρές και από λύπες. Πάντα όμως, γνώμονάς της ήταν η ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Η Θέμις είναι μια ηρωίδα (ή μήπως αντιηρωίδα;) που διχάζει. Θαύμασα την αξιοπρέπειά της, τη δύναμη να αγαπάει και να συγχωρεί, την προσήλωσή της στον σκοπό που έταξε τον εαυτό της, την ανάγκη της να είναι μέρος όλων όσων συγκλόνισαν τη χώρα της. Με συγκίνησε βαθύτατα η ανάγκη της να προσφέρει τόσο στην Ελλάδα όσο και στον συνάνθρωπο, χωρίς να λαμβάνει υπόψιν προσωπικό συμφέρον. Ατρόμητη ψυχή, γενναία καρδιά και καθαρή συνείδηση, αυτά τη χαρακτηρίζουν. Η αυτοθυσία προσωποποιημένη. Έκλαψα πάμπολλες φορές, άλλοτε για όσα δια-

διαδραματίστηκαν στη μυθοπλαστική ζωή της Θέμιδος (συνειδητοποιώντας πως κάλλιστα θα μπορούσαν να είναι αλήθεια) και άλλοτε για την αλήθεια της διαπίστωσης πόσο πολύπαθη είναι η χώρα μας. Η αφήγηση ρέει αβίαστα. Στην αρχή έχει αργούς ρυθμούς και σταδιακά κλιμακώνεται. Πλούσιο σε σκηνές, άψογα δομημένους χαρακτήρες, πλοκή που ξετυλίγεται μέσα από αληθινές και σοκαριστικές περιγραφές, είναι γεμάτη από στιγμές που κόβουν την ανάσα από τον ωμό ρεαλισμό. Έχει καταφέρει, η συγγραφέας, να περιγράψει με εξαιρετικό τρόπο τόσο το κλίμα της εκάστοτε εποχής όσο και τις ανθρώπινες σχέσεις. Το σκηνικό, οι ήρωες και η ατμόσφαιρα, συνάδουν απόλυτα με τις δεκαετίες που διαδραματίζεται το μυθιστόρημα. Γεμάτο από εικόνες, αρώματα, αισθήσεις, συναισθήματα. Άνετα θα μπορούσε να είναι κινηματογραφικό σενάριο. Η πορεία της ιστορίας της Θέμιδας σε συγκερασμό με την ιστορία της Ελλάδας με δίχασε. (Φυσικά και γνωρίζω την ιστορία της Ελλάδας και, φυσικά, έχω άποψη ως προς τα πολιτικά τεκταινόμενα.) Δε μου ήταν κάτι άγνωστο ως προς τα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίζονται στο βιβλίο. Όμως, πρώτη φορά βρέθηκα αντιμέτωπη να πρέπει να επιλέξω πλευρά, αναγκάστηκα να ταχθώ υπέρ και κατά ιστορικών γεγονότων, να πάρω θέση σε ιστορικές στιγμές που μέχρι τώρα απλά είχα διδαχθεί και είχα προσπεράσει ως ένα κομμάτι -συντελεσμένο και παρελθοντικό- της ιστορίας του τόπου μου.

Είναι γεγονός πως κάποιοι άνθρωποι δεν μπόρεσαν ποτέ ν' απλώσουν τα «ρούχα» τους στον ήλιο, να τα στεγνώσουν. Πάντα βρεγμένα τα φορούν. Δεν είναι η ζωή που φταίει γι αυτό, κι ας της ρίχνουν όλα τα βάρη. Ούτε οι ίδιοι, βέβαια, φταίνε. Φταίει το ότι δεν τους χάρισε ποτέ κανείς έναν ήλιο.Έναν ολόδικό τους ήλιο. Ν' ανατέλλει, να δύει και πάλι ν' ανατέλλει λαμπερός μέσα τους. Αλκυόνη Παπαδάκη

Μάριος Δημητριάδης

Ο κεντρικός ήρωας του τελευταίου μου βιβλίου, «Οι Μακάριοι», είναι ένα ήσυχος άνθρωπος, ο οποίος έλκεται από την ηρεμία. Ο Αλέξανδρος αγαπάει τα μοναχικά μέρη και η προτίμησή του στα νησιά, κάθε φορά που τοποθετείται ως δάσκαλος, δείχνει το πόσο αγαπάει την απομόνωση. Στην πορεία της ιστορίας όμως θα διαπιστώσει και ο ίδιος μια άλλη πτυχή του εαυτού του. Μια πτυχή η οποία τον ωθεί να εξερευνήσει πράγματα, τα οποία του φαίνονται παράξενα. Αυτή του η περιέργεια, που μέχρι τότε δεν ήξερε πόσο μεγάλη είναι, θα τον αναγκάσει να κάνει πράγματα τα οποία δεν θα έκανε σε καμία περίπτωση στο παρελθόν και ταυτόχρονα να μάθει καλύτερα τον εαυτό του – με ό,τι συνεπάγεται αυτό. Η Αμφιτρίτη, με την οποία έρχεται πολύ κοντά, είναι μια ήσυχη αλλά και φιλόδοξη κοπέλα, η οποία έμεινε στο νησί λόγω των καταστάσεων. Ήθελε να κάνει πολλά πράγματα στη ζωή της, αλλά η απομόνωση του νησιού και τα στερεότυπα της μικρής κοινωνίας δεν της το επέτρεψαν. Στον Αλέξανδρο βλέπει ένα φως στο τούνελ. Ένα εισιτήριο ίσως για να ξεφύγει από όλο αυτό. Τα συναισθήματα θα έρθουν κι αυτά με τη σειρά τους να επισφραγίσουν τη σύνδεσή τους. Τα υπόλοιπα πρόσωπα του νησιού, οι μόνιμοι κάτοικοι που συναντάει εκεί, επιδρούν με τέτοιο τρόπο επάνω στον Αλέξανδρο, που τον αναγκάζουν να στραφεί σε αυτή την αναζήτηση, τόσο του μέρους όσο και του εαυτού του. Ενώ φαινομενικά του δείχνουν ένα καλό πρόσωπο, καθώς αυτός χώνεται όλο και πιο βαθιά στην ιστορία του νησιού, του δείχνουν τι πραγματικά είναι. Κάποιοι τον βοηθούν πραγματικά και κάποιοι τον οδηγούν εκεί που θέλουν. Ο καθένας θα παίξει τον δικό του μοναδικό ρόλο. Η υποκρισία όμως είναι αυτό που κυριαρχεί, καθώς οι κάτοικοι προσπαθούν απεγνωσμένα να κρύψουν αυτό που υπάρχει στο νησί εδώ και χρόνια. Και το κάνουν με κάθε δυνατό μέσο. Τα γεγονότα θα εξελιχθούν τόσο για τον Αλέξανδρο όσο και για την Αμφιτρίτη πολύ διαφορετικά απ’ ότι φαντάζονταν, αλλάζοντας εντελώς το ρου της ιστορίας τους. Ό,τι ονειρευόταν ο καθένας τους θα προσκρούσει στο αρχέγονο κακό του νησιού και θα διαλυθεί για πάντα. Οι αποκαλύψεις μάλιστα του νησιού είναι τόσο απρόσμενες, που φτάνουν να απειλούν όχι μονάχα τους δυο τους, αλλά και ολόκληρη την ανθρωπότητα.

Σοφί Άντερσεν

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Συνέντευξη Σοφί Άντερσεν, μια γυναίκα με πολλές ιδιότητες. Συγγραφέας, καθηγήτρια γερμανικής και νορβηγικής γλώσσας και, φυσικά, μητέρα.

Αφορμή για αυτήν τη συνέντευξη, η σειρά βιβλίων της Ω.Ο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Φυλάτος. Μια σειρά πρωτότυπη, που ενώνει τους γονείς και τα παιδιά, διαβάζοντας από κοινού τα βιβλία της. Ελάτε μαζί μας για να γνωρίσουμε τη σειρά, αλλά και τη συγγραφέα.

Σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε.Θα μου επιτρέψετε να σας συγχαρώ για τη σειρά των βιβλίων σας. Δεν έχω διαβάσει ακόμα όλα τα βιβλία που κυκλοφορούν, αλλά το πρώτο σας βιβλίο «Μαζί με τον Όσκαρ» με ενθουσίασε. Κυρία Άντερσεν, θα ξεκινήσω με την πρώτη ερώτηση που μου γεννήθηκε διαβάζοντας το βιογραφικό σας. Τι σημαίνουν τα γράμματα Ω.Ο που έχετε δώσει στη σειρά των βιβλίων σας; Σ.Α. Χαίρομαι πάρα πολύ που διαβάσατε και σας άρεσε το «Μαζί με τον Όσκαρ» και με τιμά ειλικρινά η γνώμη σας. Εύχομαι να συνεχίσετε και

να διαβάσετε και τα υπόλοιπα, γιατί τολμώ να πω πως γινόμαστε καλύτεροι ως ομάδα από πολλές απόψεις. Η σειρά αρχικά μας παραπέμπει ίσως στη λέξη «ωό», που μπορεί να θεωρηθεί και λογοπαίγνιο με το γνωστό ερώτημα για το αυγό και, επειδή ακριβώς απευθυνόμαστε στη σχέση γονιού/παιδιού, με τη σειρά μας θα μπορούσαμε να θέσουμε το ερώτημα «Ποιος δημιουργήθηκε πρώτος; Το παιδί ή ο γονιός;» Παρ’ όλα αυτά, αποτελείται από τα αρχικά ονόματα των μικρών θησαυρών μου - Όσκαρ, Ωρίων και Οκτάβια. Και η σειρά γεννήθηκε όταν υπήρχαν τα δύο πρώτα μικρά.

Ποια ήταν η αφορμή για να δημιουργηθεί αυτή η σειρά που φέρνει πιο κοντά το γονέα με το παιδί, διαβάζοντας μαζί τα βιβλία σας; Σ.Α. Το γεγονός ότι δεν υπήρχε κάτι τέτοιο - τουλάχιστον όταν εγώ ξεκίνησα να γράφω - ενώ υπήρχε η ανάγκη. Να πούμε εδώ βέβαια πως κάθε θεωρία και κάθε γραμμή που ακολουθεί κάποιος συγγραφέας/παιδαγωγός/σύμβουλος καθώς και η οπτική του και ο τρόπος έκφρασής του, δεν είναι απαραίτητο να ταιριάζει σε όλους. Όμως, αυτό που προσωπικά βλέπω, είναι ότι, σε μεγάλο βαθμό σήμερα, ο γονέας βρίσκεται μακριά από το παιδί, όσο και αν πραγματικά προσπαθεί για το ακριβώς αντίθετο. Αντί όμως να περνάει χρόνο μαζί του, να παίζουν μαζί, να συζητούν, να μαθαίνουν ο ένας τον άλλον, τρέχουν συχνά από τη μία δραστηριότητα στην άλλη από πολύ μικρή ηλικία. Οι ρυθμοί της καθημερινότητας μάς απομακρύνουν από τον πραγματικό χρόνο που μπορούμε να αφιερώσουμε στην πραγματική σχέση. Ίσως κάποιοι γονείς νιώθουν εσώψυχα και τύψεις που δεν αφιερώνουν πραγματικό χρόνο στα παιδιά τους και «ξεπληρώνουν» με το να προσπαθούν να προσφέρουν όλο και πιο πολύ τη δυνατότητα στο παιδί τους να αποκτήσει δεξιότητες. Ή κάποιοι άλλοι γονείς προσπαθούν να αποκτήσουν ένα παιδί με άπειρες δεξιότητες ταυτόχρονα, κάτι που ίσως δεν δόθηκε σε αυτούς όταν ήταν παιδιά. Το αποτέλεσμα ίδιο και στις δυο περιπτώσεις και φαίνεται δυστυχώς αργότερα. Όλο και πιο συχνά συναντούμε κουρασμένους και απόμακρους εφήβους, αποκαμωμένους και απογοητευμένους γονείς να διερωτώνται και οι δύ-

ο πού έκαναν λάθος. Γι’ αυτό προσπάθησα να συνδυάσω διάφορα θεωρητικά μοντέλα που εναρμονίζονται με τη φιλοσοφία μου και που πρώτα από όλα εφαρμόζω στη ζωή μου, για να ενώσω αυτούς τους δύο κόσμους που κάθε άλλο παρά διαφορετικοί είναι. Μέχρι στιγμής, τα βιβλία απευθύνονται σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Υπάρχουν σκέψεις να γράψετε βιβλία και για μεγαλύτερα παιδιά; Σας το έχουν ζητήσει γονείς; Σ.Α. Μου το έχουν ζητήσει. Μία μητέρα που είχε διαβάσει τα δύο πρώτα βιβλία, όταν με συνάντησε με ρώτησε: «Πότε θα φτάσεις στις δικές μας ηλικίες! Μέχρι να τα γράψεις θα έχουν ενηλικιωθεί». Το παραπάνω είναι εν μέρει αλήθεια. Τα βιβλία μου απευθύνονται και σε μικρούς και σε μεγάλους. Άλλωστε το παραμύθι δεν έχει ηλικία, έχει ίσως ηλικία ψυχής. Και οι μεγάλοι ήταν κάποτε μικροί και αν διατηρούν το παιδί ζωντανό μέσα τους, τότε μπορούν πραγματικά να χαρούν τη ζωή μαζί με τα παιδιά τους. Τα βιβλία μου προσεγγίζουν το καθετί και από τη μεριά του ενήλικα και από του παιδιού. Η φιλοσοφία της σειράς λοιπόν είναι ότι βλέπουμε τον άνθρωπο σε όλες του τις φάσεις, και είτε είσαι μικρός, είτε μεγάλος, είτε κάπου στο ενδιάμεσο (ένα αρκετά μεγαλύτερο αδελφάκι, ας πούμε, που διαβάζει στο μικρότερο) έχεις κάτι να απορροφήσεις από τα βιβλία, κάτι να λύσεις, κάτι να καταλάβεις, κάτι να συγχωρήσεις, κάτι να αποφύγεις, κάτι να ξεκινήσεις να κάνεις… Ίσως άλλο ένα πρωτότυπο στοιχείο της σειράς είναι ότι πρόκειται για πραγματικές ιστορίες που μας συμβαίνουν, και επειδή η ζωή συνεχίζεται, θα συνεχίζο-

νται και τα βιβλία όσο εμείς θα ζούμε τε συντροφιά με τα παιδιά σας; τις ιστορίες τους. Σ.Α. Υπάρχει η σειρά ΩΟ γιατί υπάρχουν εκείνα! Η ζωή μας με τα πάνω της και τα Ζείτε στη Νορβηγία, η οποία θεω- κάτω της είναι πηγή έμπνευσης. ρείται μια από τις πιο ευτυχισμένες Διαβάζουμε πολλά βιβλία (και τα ίδια χώρες για να ζει κανείς. Ήταν εύκολη βιβλία πολλές, πολλές φορές), ασχολοη δική σας προσαρμογή σε μια τόσο ύμαστε με τη χειροτεχνία και με χαρά διαφορετική χώρα από την Ελλάδα; βλέπω ότι τώρα πια μόνα τους ζητούν να Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του να φτιάξουμε πραγματάκια για την κάθε ζει κάποιος στη Νορβηγία; εποχή και περήφανα τα κρεμούν στον Σ.Α. Ω! Η ερώτηση αυτή είναι επικίν- τοίχο. Μαγειρεύουμε μαζί και φτιάχνουδυνη! Επιλέγω να μιλήσω για τα θετικά, με γλυκάκια. γιατί σε αυτά δίνουμε το προβάδισμα Αντίστοιχα έχουμε και πολλές ασχολίες και στη ζωή και στη σειρά. Η Νορβηγία και έξω από το σπίτι, στο δάσος, στη είναι μια χώρα με παροχές, μια πανέ- βόλτα με ποδήλατα και πατίνια, για σκι μορφη χώρα, μια χώρα που υπάρχει και πατινάζ τον χειμώνα. αξιοκρατία και ευμάρεια. Πράσινο, ανακύκλωση, καθαριότητα, νερό και πολύ χιόνι! Έχει πανέμορφα ξύλινα σπιτάκια με ζωηρά χρώματα και με δρομάκια στα οποία νομίζει κανείς θα συναντήσει ήρωες παραμυθιών. Η προσαρμογή σε αυτόν τον ονειρεμένο χώρο ήταν πολύ εύκολη! Σαν να σου ζητούσε κανείς να μπεις μέσα σε μια σελίδα βιβλίου! Η βόλτα στο δάσος, για σκι ή για πατινάζ λίγα μέτρα από το σπιτάκι σου φαντάζει για ένα κορίτσι της πόλης εξωτικό!

Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη, θα θέλατε να πείτε κάτι στους γονείς-αναγνώστες των Θεματοφυλάκων Λόγω Τεχνών; Σ.Α. Μιας και πριν έναν μήνα είχαμε την Επέτειο του Όχι, να εμπνευστώ από αυτό και να πω να χαίρονται κάθε φορά για τα όχι που δεν είπαν στα μικρά τους, όταν τους ζητούσαν μια ακόμη αγκαλιά για καληνύχτα, ένα ακόμη βιβλίο πριν κοιμηθούν ή να κάτσουν δίπλα τους στο κρεβάτι μέχρι να τα πάρει ο ύπνος...

Σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο που μου διαθέσατε και σας εύχομαι καλή δημιουργική συνέχεια. Σ.Α. Να πω μόνο πως πάντα με ενδιέφερε ο συγκεκριμένος κλάδος και ότι έχω σπουδές πάνω στην Ψυχολογία, χωρίς όμως να είμαι ψυχολόγος. Αυτή την εποχή έχω γραφτεί και παρακολουθώ ένα ετήσιο πρόγραμμα Συμβουλευτικής, οπότε όλο και πλησιάζω… Να είστε καλά, σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας, για Τα παιδιά σας αποτελούν πηγή τα καλά σας λόγια, και εύχομαι και σε σας έμπνευσης για τα βιβλία σας; Τι ό,τι καλύτερο και με χαρά να τα ξαναπούμε στο μέλλον. απολαμβάνετε περισσότερο να κάνεΤι χρειάζεται ένα παιδί για να είναι ευτυχισμένο; Σ.Α. Αγάπη, αγάπη και πάλι αγάπη! Η οποία εκφράζεται με τον χρόνο, τον χρόνο που δίνουμε και μας δίνουν. Μιλάμε για ποιοτικό χρόνο τα τελευταία χρόνια. Όμως στα μικρά αυτά πλάσματα χρειάζεται πραγματικός χρόνος. Αξίζει να τους τον δώσουμε.

Δημήτρης Μπονόβας

Ένα ταξίδι στην ψυχοσύνθεση και τις αναμνήσεις της συγγραφέως αποτελούν οι σελίδες της ποιητικής συλλογής της Αργυρώς Αγγελίνα-Ζωγράφου με τίτλο “Ανισόπεδες σκέψεις” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Φίλντισι. Με έναν όμορφο τρόπο παρουσιάζει σκηνές από τα πρότερα χρόνια της ζωής της, δημιουργώντας έτσι ένα αίσθημα νοσταλγίας που ακολουθεί τον αναγνώστη από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα, γυρίζοντας τον χρόνο πίσω για τον καθένα ξεχωριστά. Άκουγα τις άκρες τους να κτυπούν μετέωρα φτερουγίσματα μικρών πελαργών. Μ’ ευλάβεια τα εναπόθεσα στα συρτάρια της μνημοσύνης. Αλήθειες και ψέματα, άνισες μάχες, μ’ έστησαν όρθια. Το πέλαγος αγνάντεψα, λίγα κύματα πρόφθασα. Μπορεί να χρησιμοποιεί πρώτο πρόσωπο σε αρκετές περιπτώσεις, αλλά αυτό δεν περιορίζεται σε καμία περίπτωση στον ενικό. Ολόκληρη η ποιητική θα μπορούσε να βρίσκεται και σε α’ πληθυντικό, καθώς εκφράζει μνήμες και συναισθήματα που έχουμε βιώσει αν όχι όλοι, σίγουρα το μεγαλύτερο ποσοστό από εμάς.

Δεν γιατρεύονται έτσι οι πληγές της ψυχής τον αυλό του χρόνου ακολουθείς απόφαση το παίρνεις πίστη κρατάς για τη λησμονιά ανώδυνα θε να’ρθει να τις σκεπάσει. Μια ποιητική που θα μπορούσε κάλλιστα να σας κρατήσει συντροφιά οποιαδήποτε στιγμή, αβίαστα και ακούραστα. Θα σας βοηθήσει να κάνετε μια βουτιά στον εσώτερο εαυτό σας και να ανακαλύψετε όψεις και στιγμές που μπορεί και εσείς οι ίδιοι να έχετε ξεχάσει.

Ελισάβετ Κόλλια Αυτό το βιβλίο ήθελα να το διαβάσω από την πρώτη μέρα κυκλοφορίας του. Διάφορα μεσολάβησαν και καθυστέρησα να το αποκτήσω. Μόλις το πήρα όμως στα χέρια μου, το εξώφυλλο και τα υπέροχα μάτια του μοντέλου που απεικονίζεται σε αυτό με μαγνήτισαν. Είναι τόσο αλήθεια το γεγονός ότι το εξώφυλλο παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο στην πώληση ενός βιβλίου και το συγκεκριμένο σε κερδίζει με την πρώτη ματιά. Η Μπρι Πρέσκοτ είναι μια κοπέλα που έχει βιώσει μια τραυματική εμπειρία και προσπαθεί να ξεφύγει από τους εφιάλτες που την ταλαιπωρούν, αλλάζοντας περιβάλλον. Αποφασίζει να πάει σε μία μικρή πόλη δίπλα σε μια λίμνη, το Πίλιον, και να μείνει εκεί μέχρι να νιώσει έτοιμη να επιστρέψει πίσω στη ζωή της στο Οχάϊο. Η ηρεμία και η γαλήνη είναι δύο πράγματα που έχει μεγάλη ανάγκη και φαίνεται ότι εκεί τα βρίσκει. Την πρώτη μέρα κιόλας, γνωρίζει τον Άρτσερ Χέιλ, έναν άντρα απομονωμένο και παράξενο. Παρόλο που όλοι της λένε να μείνει μακριά του, εκείνη θέλει να τον γνωρίσει. Ο Άρτσερ Χέιλ είναι ένας δυστυχισμένος άντρας που έχει κι αυτός τα δικά του φαντάσματα, ένα άσχημο παρελθόν που του στέρησε τους γονείς του. Έχει μάθει να ζει στη μοναξιά, καθώς όλοι δείχνουν να τον αγνοούν, σε σημείο που παριστάνουν ότι δεν υπάρχει. Κάθε προσπάθεια της Μπρι να τον προσεγγίσει, του προκαλεί φόβο και λαχτάρα. Όμως εκείνη είναι αποφασισμένη να τον γνωρίσει και δεν παραιτείται.

Η συναναστροφή τους γεννά πρωτόγνωρα συναισθήματα που και οι δύο δυσκολεύονται να παραδεχτούν και να αποδεχτούν. Διάφορα εμπόδια θα μπουν στο δρόμο τους και το παρελθόν καραδοκεί για να απαιτήσει μερτικό από την αγάπη τους. Θα καταφέρουν αυτοί οι δύο άνθρωποι να καταλήξουν μαζί; Πόσο δύσκολο είναι να ξεπεράσουν όσα τους απασχολούν; Θα γίνει η αγάπη τους η αφετηρία της λύτρωσης που τόσο αναζητούν; Η ιστορία του βιβλίου είναι μαγική. Δύο άνθρωποι πληγωμένοι και πονεμένοι που αναζητούν τη λύτρωση. Ένα ζευγάρι που σε κερδίζει από την πρώτη στιγμή και το μόνο που αναζητάς είναι η ένωσή του. Εκείνη είναι δέσμια μιας εφιαλτικής νύχτας κι εκείνος είναι ένας σιωπηλός και εγκαταλελειμμένος άντρας. Εκείνος θα τη βοηθήσει να ξεπεράσει τον φόβο που της κόβει την ανάσα κι εκείνη θα τον βοηθήσει να ξαναβρεί τη φωνή του και τη θέση του στον κόσμο. Ένα βιβλίο με πολύ πόνο, που μόνο η αληθινή αγάπη μπορεί να απαλύνει. Τα συναισθήματα που σε κατακλύζουν είναι τόσα πολλά. Η συγγραφέας καταφέρνει να σε κάνει να αγαπήσεις τον ήρωά της τόσο πολύ, που θα έκανες τα πάντα για να δεις ένα του χαμόγελο. Μου άρεσε απίστευτα και σίγουρα θα αναζητήσω και άλλα βιβλία της συγγραφέως. Το προτείνω ανεπιφύλακτα.

Δημήτρης Μπονόβας

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Όταν συνεργάζονται οι άνθρωποι, το αποτέλεσμα μόνο ωραίο μπορεί να είναι. Πόσω μάλλον όταν μιλάμε για μουσική. Τότε τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο “μελωδικά”. Όπως στην περίπτωση του “Remi & the Road” και των συνεργατών του. Μία ομαδική προσπάθεια φίλων που κατέληξε σε όμορφα τραγούδια που κινούνται γύρω από χαλαρούς και ενίοτε χορευτικούς Folk/Country/Rock & Roll σκοπούς. Αποφάσισα λοιπόν να τον φιλοξενήσω σήμερα για μια φιλική κουβέντα γύρω από τη μουσική του, τη δουλειά του εν γένει στον καλλιτεχνικό χώρο, αλλά και τον ίδιο ως προσωπικότητα. Για να μάθω και εγώ αλλά και εσείς όσα περισσότερα μπορώ για αυτό το εξαιρετικό είναι η αλήθεια, σχήμα.

Ποιοι είναι οι “Remi & the Road”; R.T.R.: Πρόκειται για ένα προσωπικό project. Ας πούμε είναι ο Remi και όπου “The Road” βάζουμε τους ανθρώπους που βρέθηκαν στην πορεία και μοιραστήκαμε τον δρόμο! Τι είναι αυτό που σας ωθεί να γράφετε μουσική; R.T.R.: Η ειλικρινής απάντηση είναι η ανάγκη για δημιουργικότητα γενικά. Κάθε μέρα, από πολύ μικρή ηλικία, νιώθω την ανάγκη να δημιουργώ με ό,τι μέσα διαθέτω. Όταν ανακάλυψα τη μουσική, ένιωσα ότι αυτή η ανάγκη ικανοποιείται πολύ περισσότερο έτσι από ό,τι με άλλα μέσα. Και έτσι συμβαίνει και τώρα. Ποια τα ακούσματά σας; R.T.R.: Ας πούμε ότι υπήρξε μια σημαντική μετάβαση στην ενήλικη ζωή μου από την Ροκ στη Φολκ σκηνή. Τότε νιώθω πως ανακάλυψα τα ακούσματά μου πραγματικά. Θα αναφέρω απλά τα τρία πιο σημαντικά ονόματα για εμένα ως songwriter: Leonard Cohen, Johnny Cash, Townes Van Zandt. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για έναν μουσικό να καταφέρει να εκφράσει αυτό που νιώθει μέσα σε ένα πεντάγραμμο;

R.T.R.: Δεν είμαι άνθρωπος που γράφει σε πεντάγραμμο, αλλά θα πάρω την ερώτηση ως πιο γενική. Δεν είναι δύσκολο για έναν μουσικό να βρει τον τρόπο του να εκφραστεί. Θα είναι ο τύπος που θα αρχίσει να παράγει ήχους με ό,τι έχει γύρω του και θα καταφέρει να απομονώσει τους ωραίους ήχους από τους άσχημους και, κάποια στιγμή, αυτή η διαδικασία θα οδηγήσει σε μουσική.

χει στο μυαλό του κόσμου, μπορεί όχι σαν μέρος των βιωμάτων του ή σαν τη μουσική που έχει μάθει να τον συντροφεύει και να ακούει καθημερινά, αλλά υπάρχει μια εκτίμηση και αυτό είναι σημαντικό.

Κατά τη διάρκεια της σύνθεσης, κινείστε μόνο γύρω από το είδος σας ή σας αρέσει να πειραματίζεστε και με άλλους ήχους; Και γενικά, πιστεύετε ότι υπάρχουν είδη ή η μουσική είναι μία και ενιαία; R.T.R.: Νομίζω ότι φλερτάρω γενικά με το ευρύ φάσμα της Φολκ το οποίο είναι τεράστιο και ερμηνεύσιμο. Φολκ σημαίνει Παραδοσιακή Μουσική. Βέβαια, παραδοσιακή μουσική θα μπορούσε να είναι οτιδήποτε, από την Αμερικάνα μέχρι τα ελληνικά νησιώτικα, γιατί έχει να κάνει με την παράδοση του κάθε λαού και μέρους. Μου αρέσει να πειραματίζομαι με διαφορετικά είδη Φολκ μουσικής, ανακατεύοντας μερικά παραδοσιακά όργανα μεταξύ τους και να βλέπω τι βγαίνει.

Έχετε παίξει και σε αρκετές μουσικές σκηνές εκτός Ελλάδος. Ποιες οι εμπειρίες που έχετε αποκομίσει; Είναι καλύτερα ή χειρότερα τα πράγματα εκτός; R.T.R. : Είναι μια γενική ερώτηση και μόνο μια γενική απάντηση μπορεί να δοθεί. Για εμένα, δεν είναι τόσο διαφορετικά τα πράγματα. Τουλάχιστον όχι σε θέματα που θα περίμενε να δει κάποιος κάποια μεγάλη διαφορά. Η τέχνη, παντού και πάντα, ήταν αυτό που είναι.

Πόσο συνειδητοποιημένο πιστεύετε ότι είναι το ελληνικό κοινό ως προς τη μουσική που κάνετε; R.T.R.: Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορώ να μιλήσω εκ μέρους του κοινού. Μερικές φορές σίγουρα νιώθω μια ‘Καλλιτεχνική Μοναξιά’, αλλά πολλές φορές διαψεύδομαι γρήγορα. Το συμπέρασμα που έχω βγάλει είναι ότι η μουσική που φτιάχνω, το είδος αυτό δηλαδή, υπάρ-

Ο αγγλικός στίχος πώς προέκυψε; R.T.R.: Απλά δεν προέκυψε ποτέ ο ελληνικός. Ούτε έπαιζα, ούτε άκουγα ποτέ ελληνική μουσική.

Τι θα μπορούσε να αλλάξει; R.T.R.: Φαντάζομαι αναφέρεστε στην προηγούμενη ερώτηση. Θα ήταν ωραία να είχαμε μερικούς καλύτερους συναυλιακούς χώρους και μια καλύτερη σύνδεση ανάμεσα σε μπάντες, κόσμο και μαγαζιά εκεί έξω. Τι να περιμένουμε από εσάς στο μέλλον; R.T.R.: Μόλις γυρίσαμε από μια ωραία περιοδεία. Ακολουθεί μια Αθηναϊκή συναυλία σύντομα στο White Noise και μετά μια σειρά συναυλιών που θα ανακοινωθεί πιστεύω σύντομα στο www.remiandtheroad.com

Δημήτρης Μπονόβας

Παρατηρητική, εύστοχη και χωρίς κανένα δισταγμό, η Βιβή ΚοψιδάΒρεττού παίζει αριστοτεχνικά με τους ρόλους που δημιουργεί η ποιητική της συλλογή με τίτλο “Κεραίες βραχείας εκπομπής” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Βακχικόν”. Στίχοι τολμηροί, που κινούνται μεταξύ πολλών και διαφόρων θεμάτων, έχοντας πάντα ως κύριο άξονα τον άνθρωπο και τα χαρακτηριστικά που αυτός εκπέμπει. Πάθη, λάθη, αμαρτίες. “Χρόνος Ο σαρκοβόρος Τις δικές του πρώτα Σάρκες τιτρώσκει.” Μέσα από τις εικόνες που παραθέτει – ζωγραφίζοντας το ζοφερό που μας περικυκλώνει – κηρύττει, θα λέγαμε, προς το διαφορετικό, το ζωντανό, το ουσιώδες. Εξερευνά το βαθύτερο “είναι” του ορατού, βουτώντας στη θάλασσα του αόρατου. Και φέρνει στο προσκήνιο μια αλήθεια διαφορετική από κάθε ψέμα που έχεις ποτέ ακούσει. “Γράφω για ανθρώπους που μπορούν και θέλουν να σκεφτούν”, είχε πει ένας φίλος… Η Βιβή Κοψιδά-Βρεττού θα σε κάνει να σκεφτείς πολύ και έντονα. Τα νοήματά της είναι τόσο βαθιά, που το απαίδευτο μυαλό δεν θα μπορέσει να τα πιάσει. Και αυτή είναι και η ομορφιά της. Διότι, αν θες να μιλάς απλά, γιατί να γράφεις ποίηση;

Μυαλά χαλασμένα Ασυνάρτητες γέννες Ασωτεύουν τον χρόνο… Κάποιος ξύπνιος Μας έδειξε δόντια «Το μόνο άσχημο με τη σημερινή νεολαία είναι πως δεν ανήκουμε πλέον σ’αυτήν». Μια ποιητική συλλογή που θα μπορούσε κάλλιστα να σας κρατήσει συντροφιά οποιαδήποτε στιγμή, αβίαστα και ακούραστα. Θα σας βοηθήσει να κάνετε μια βουτιά στον εσώτερο εαυτό σας και να ανακαλύψετε όψεις και στιγμές που μπορεί και εσείς οι ίδιοι να έχετε ξεχάσει.

Βίκυ Ζηλιασκοπούλου Πρόκειται για μια συλλογή αφηγημάτων που στην ουσία αποτελούν αυτό ακριβώς που λέει ο τίτλος: "Αναμνήσεις μιας ζωής" του συγγραφέως. Μιλάει για την οικογενειακή επιχείρηση, για τους γονείς του και για τη σχέση του με τον αδερφό του. Όλες οι αφηγήσεις είναι γραμμένες όμορφα και με πολλή αγάπη, και αποπνέουν νοσταλγία και γλύκα. Σίγουρα σε κάποια σημεία θα σας θυμίσει άτομα που γνωρίζετε (αφού όλοι όσοι περιγράφονται είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι) καθώς και γεγονότα που παρόμοια έχετε ζήσει. Θα ήθελα να μείνω λίγο περισσότερο σε κάποια από τα κείμενα που μου άρεσαν κάπως περισσότερο από τα υπόλοιπα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όσα δεν αναφέρω δεν ήταν ενδιαφέροντα ή καλογραμμένα. Με το μι και με το νι: Σίγουρα μια πρωτότυπη εισαγωγή και γνωριμία με τα μέλη της οικογένειας, λίγο σαν να πίνεις καφέ με την κουτσομπόλα της γειτονιάς και σου μιλάει για την οικογένεια που ζει στο δίπλα διαμέρισμα.Ένα χρόνο αργότερα, σκάρωσαν και ένα κουτσούβελο, τον Αντωνάκη. ....Δεν τους βγήκε όμως όπως το ήθελαν και είπαν να ξαναπροσπαθήσουν, Έτσι σχεδόν τρία χρόνια μετά, ήρθε και ο Τρυφωνάκος. ... Η συνταγή είχε πετύχει αυτήν τη φορά. Έτσι έζησαν αυτοί αγαπημένοι και καλά (εμένα θα ρωτάτε) και εμείς καλύτερα...

Σαν πιο μεγάλος που είσαι: Από τα πολύ ευχάριστα αφηγήματα, μου έφτιαξε μερικώς το κέφι, αλλά στις λίγες σελίδες του είδα και λάθη που έγιναν και που καλά θα ήταν όλοι οι γονείς να αποφεύγουν. Αχ αυτή η προεδρίνα: Η αντίδραση του πατέρα σε αυτό το αφήγημα είναι κλασική για έναν γονέα, την έχω δει να συμβαίνει πολλές φορές όταν ο γονιός ανακαλύπτει ότι το παιδί του μεγαλώνει. Συνήθως (ευτυχώς) η αρχική αμφισβήτηση μιας νέας ιδέας που προέρχεται από το παιδί στο τέλος μετατρέπεται σε χαρά και ικανοποίηση. Εδώ είμαστε. Φαίνεται ότι ο κυρ Αλέκος έψαχνε ψηφοφόρους και είπε να ψάξει και τους παλιούς συμμαθητές του. Χτύπησε φλέβα χρυσού. Έπεσε πάνω στον πατέρα μου. Πότε τους βρήκε, πότε τους μάζεψε, θα σας γελάσω. Τον έκαναν και πρόεδρο του συλλόγου. Τώρα έπρεπε να πείσει και τον κόσμο να ψηφίσει τον συμμαθητή του. Ασυμφωνία χαρακτήρων: Εκτός του ότι δάκρυσα από τα γέλια με τις περιγραφές των όσων έκανε ο αδερφός, μου άρεσε πολύ και σαν ιστορία, ίσως το καλύτερο κομμάτι του βιβλίου. Τέλος εποχής: Νομίζω πρόκειται για το πιο τρυφερό και νοσταλγικό κομμάτι του βιβλίου. Αν και περιγράφει περιοχές που μου είναι άγνωστες (αφού δεν κα-

τοικώ στην Αθήνα) μου άρεσε πολύ, γιατί τελικά νομίζω ότι όσοι ζήσαμε τα παιδικά μας χρόνια πριν τη δεκαετία του '90 βιώσαμε παρόμοιες καταστάσεις σε όποια πόλη και να ζούσαμε, και οι αλλαγές συγκριτικά είναι τεράστιες. Το σπιτάκι γκρεμίστηκε, και στη θέση του υπάρχει ένα φωτογραφείο. Ο κινηματογράφος έγινε γκαράζ. Πηγαίνοντας προς το κέντρο, υπήρχε ακόμα ένας κινηματογράφος. Το "Ράδιο Σίτυ". Το θέατρο "Άννα Μαρία Καλουτά" και μια "Έβγα". Ο κύριος Μασουρίδης, Εκεί με έστελνε η μητέρα μου με ένα γυάλινο μπουκάλι, που μου το γέμιζε φρέσκο γάλα.

Λίλα Κίσσα-Φραγκομίχαλου

Οι λογοτεχνικοί και όχι μόνο ήρωες, όσο αγνοί, καλοί και τέλειοι, αν και έχουν υπάρξει φωτεινά παραδείγματα προς μίμηση ανά τους αιώνες είναι, κατά τη γνώμη μου σαφώς πιο δύσκολο να προσεγγίσουν τον σύγχρονο αναγνώστη. Κρατιούνται σε απόσταση σαν άγιοι, σαν τέλειες θεότητες που δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει και να αγγίξει, και αυτό καταλήγει να αποτελεί τροχοπέδη στη σχέση ήρωα-αναγνωστικού κοινού. Το Angel Eyes σαν ιστορία λοιπόν βρίσκεται να χτίζει πολύ περισσότερους αντιήρωες παρά ήρωες και έρχεται σε έντονη αντίθεση με τις ιστορίες φαντασίας παλαιότερων εποχών. Η χρήση του αντιήρωα, όχι απαραιτήτως σε ρόλο εκπροσώπου του Κακού, αποδεικνύεται μια πάρα πολύ χρήσιμη τεχνική για το έργο, καθώς ο αναγνώστης αναγνωρίζει δικά του κομμάτια χαρακτήρα πάνω σ’ αυτόν, ταυτίζεται με το ένα ή το άλλο ελάττωμα ή πάθος, προβληματίζεται, ακόμα ίσως και μπαίνει κι ο ίδιος σε διαδικασία εξέλιξης. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο επιλέγω να σας παρουσιάσω εδώ έναν από τους πιο αγαπημένους των αναγνωστών μου αντιήρωα, που δεν είναι άλλος από τον Σεντ τον Φύλακα-δαίμονα του Angel Eyes.

Ο daemon της ιστορίας λαμβάνει το όνομα Σεντ από τον αντίποδά του και πρωταγωνιστή Φύλακα-άγγελο, Μίχο. Και είναι ο δεύτερος προστάτης, ο μέντορας, και σκοτεινός αστρικός εραστής της κεντρικής ηρωίδας Αμόρια. Ο Σεντ περνάει από διάφορες μορφές. Αρχικά είναι μια επαναστατική φωνή που ακούει ο Μίχο μέσα στο κεφάλι του. Κι έπειτα, όταν ξεφεύγει από τον ουράνιο δεσμοφύλακά του, μετατρέπεται σε μια σκοτεινή, ζεματιστή σφαίρα ενέργειας. Στο τέλος του 1ου βιβλίου Φύλακες, ο Σεντ παίρνει υπόσταση ανθρωπόμορφη και με αυτή θα παραμείνει σε όλο το έργο. Ο Σεντ περιγράφεται ψηλός, γύρω στο 1.90, με στιβαρή σωματική κατασκευή, μελαχρινός με μακριά κυματιστά μαλλιά, και αλλόκοσμα πράσινα μάτια στο χρώμα του φωσφόρου. Η αύρα του είναι πορφυρή και η ουσία του καυτή και μεγάλης πυκνότητας. Αναδίνει από το σώμα του μια ευωδιά κόκκινου ρόδου που υπνωτίζει. Το σιγίλιο του δαίμονα είναι ένα ανάποδο τριγωνικό ασημί μενταγιόν με το σύμβολο του ματιού χαραγμένο πάνω του. Στο 1ο βιβλίο της σειράς, το χαρίζει στην μαθητευόμενή του την Αμόρια και έτσι με τη θέλησή του καθιστά τον εαυτό

του υπό τις διαταγές της. Άλλα χαρακτηριστικά του Σεντ είναι το δερματόστικτο που έχει στην αριστερή πλευρά του λαιμού του, ένα μαύρο ρόδο, καθώς και οι διπλοί κρίκοι που φοράει ψηλά στο πτερύγιο του αφτιού του. Ο λόγος που επέλεξα να χτίσω τον αντιήρωά μου εύμορφο και γοητευτικό δεν είναι άλλος απ’ το ότι τον επιθυμούσα ικανό να μας γητέψει και να μας παρασύρει όλους. Ο χλωμόδερμος δαίμονας είναι ικανότατος μάγος και χειρίζεται ξόρκια που έχουν τη βάση τους στον μαγνητισμό ή την απορρόφηση. Είναι ιδιοφυής στη στρατηγική, αλχημιστής και προλέγει το μέλλον εφόσον αυτό έχει ήδη αποφασιστεί. Δεν φέρει κανένα όπλο παρά μόνο τη Μαγεία του και στις μάχες αποδεικνύεται ιδιαίτερα ανθεκτικός στον πόνο. Όπως όλοι του είδους του, έχει τη δυνατότητα επούλωσης, αλλά επειδή δεν είναι αυτόνομος ενεργειακά, η πρόσληψη ενέργειας από άλλα πλάσματα είναι απαραίτητη για την επιβίωσή του. Πολλές φορές μέσα στην ιστορία, η ουλή που έχει πάνω στην καρδιά του ανοίγει όταν πρέπει να ακολουθήσει το μεγάλο πλάνο του με κάθε θυσία. Και σε αυτές τις περιπτώσεις γίνεται πάρα πολύ επικίνδυνος. Οι ίριδες των ματιών του παίρνουν χρώμα πορφυρό και τα κυνόδοντά του επιμηκύνονται. Ο Σεντ φέρει αρκετά χαρακτηριστικά του αρχετύπου του βρικόλακα, αλλά επίσης, όταν ζευγαρώνει, έχει τις ιδιότητες του incubus (αρσενικού δαίμονα) που θα ήταν ικανός να απομυζήσει την ενέργεια της ερωμένης του μέχρι θανάτου. Σαν χαρακτήρας, ο Σεντ είναι πολύ ανοιχτόμυαλος, αγαπάει τα βιβλία και αποζητάει κάθε γνώση - παλαιά και καινούργια. Απεικονίζεται εξαιρετικά ήρεμος στις περισσότερες δύσκολες καταστάσεις και διαθέτει ένα ειρωνικό χιούμορ. Δεινός με τον λόγο, είναι δομημένος γητευτής. Παρ' όλα τα δαιμονικά χαρακτηριστικά του, ο Σεντ διαφαίνεται προστατευτικός με τους συντρόφους του και ειδικά με την Αμόρια, για την οποία γίνεται τα πάντα. Δάσκαλος, ένθερμος εραστής, συνοδοιπόρος, σκλάβος. Το αγαπημένο του παιχνίδι μοιάζει να είναι το να βάζει τον άγγελο Μίχο σε πειρασμό, όμως μας μπερδεύει συνεχώς για τις προθέσεις του. Ο Σεντ δεν έχει μόνο έναν στόχο στον τέλειο νου του. Είναι πολύπλοκος και δυσνόητος. Και έχει ήδη καταφέρει πολλά. Έχει ξεφύγει από τον άγγελο, έχει πάρει υπόσταση, έχει κερδίσει την αγάπη της Αμόρια, έχει συμμαχήσει με τον Μίχο ενάντια σε ένα πραγματικό Κακό. Επιλέγει να ακολουθήσει το μονοπάτι μέχρι τον τελικό προορισμό. Επιλέγει να τιμήσει το δαιμονικό ρόλο του, ακόμα κι αν αυτό εμπεριέχει προδοσία. Είναι ανάγκη να υπάρξει ως ‘το απόλυτο άλλοθι του φωτός’, όπως συχνά λέει στο έργο. Θα κλιθεί να αντέξει όλα τα αμαρτήματα της πορείας, διότι το μόνο που τελικά αποζητά είναι η κρυμμένη Αλήθεια πίσω από το δόγμα και η αποδοχή. Ο Σεντ είναι ο αποστάτης που ονειρεύεται την απόλυτη Ελευθερία Ύπαρξης. Και εμείς, ακολουθώντας τον στις οδυνηρές του δοκιμασίες προς τον ιερό αυτόν σκοπό, βασανιζόμαστε, αντέχουμε, πεισμώνουμε και προχωράμε μαζί του.

Χαρά Δελλή

Ένα συγκινητικό, κοινωνικό μυθιστόρημα για την ακατάλυτη δύναμη της μοίρας και την απεγνωσμένη ανάγκη για αλήθεια. Μια πρωτότυπη, τραγική ιστορία που σε προβληματίζει, γεμάτη θεμελιώδη στίγματα ύπαρξης και ανηθικότητα ανθρώπινων σχέσεων. Χαρακιές πάνω στο χρόνο Αυτό είναι το νέο βιβλίο της κυρίας Αφροδίτης Βακάλη, μια κυκλοφορία των εκδόσεων Ψυχογιός. Το διαφορετικό, τρίτο βιβλίο της συγγραφέως, μετά τα ξεχωριστά Και γύρω τους η θάλασσα και 219 μέρες βροχής. Πέντε χρόνια μετά το δεύτερό της πόνημα, η κυρία Βακάλη δε φοβάται να δοκιμάσει ένα νέο υφολογικό είδος. Βουτηγμένο σε απόκοσμες σιωπές και πυκνές ομίχλες. Ο χρόνος είναι σχετικός κι εμείς ανυπόμονοι… Όλα συμβαίνουν υπηρετώντας κάποιον σκοπό. Το ζήλευε (το φεγγάρι). Η ξαφνική βροχή είχε κοπάσει, κι αυτό, τρυπώντας τα σύννεφα, είχε προβάλει ξανά ολόφωτο, γεμάτο και πλήρες. (…) Δεν ήταν η ομορφιά, ετούτη η πληρότητά του ήταν που την τάραζε. Η στρογγυλάδα. Το τέλειο σχήμα του. Αυτά την έκαναν να το θαυμάζει, μα και συνάμα να το φθονεί. Η γραφή της κυρίας Βακάλη είναι πάντα περιεκτική, απαλλαγμένη από υπερβολές, βρίθει αισθητικής, ολοζώντανων εικόνων και συμβολισμών, λυρική μα και ρεαλιστική, με απόλυτη συνοχή.

Κινηματογραφική ένταση σαν σαγηνευτική τρικυμία. Γλαφυρή διήγηση, ισχυρή αφηγηματική γραμμή, ιδιαίτερο ύφος, πλούσιο λεξιλόγιο, σπαρακτικά ευαίσθητες και ποιητικές εκφράσεις, μεστή δομή. Η πένα της αποτυπώνει καθηλωτικά συναισθήματα, σαν να μην μπορείς παρά να συμπάσχεις σε κάθε δίλημμα των πρωταγωνιστών, μέχρι την τελική κάθαρση. Δε διστάζει να ενσωματώσει φιλοσοφικά και μεταφυσικά ψήγματα, χωρίς απώλειες ενδιαφέροντος. Δημιουργεί τόσο ανεπαίσθητες συναισθηματικές διακυμάνσεις, ικανές όμως να σε παρασύρουν άκρως αρμονικά ως το πέρας της ανάγνωσης και όχι μόνο. Χαρακιές… Λόγια και υποσχέσεις, όρκοι σαθροί που η αλαζονεία της νεότητας και η θέρμη της αγάπης παρακινούν τους ανθρώπους να ξεστομίζουν, ξεχνώντας μέσα στον πυρετό της ζωής, τον ανεξέλεγκτο παράγοντα μοίρα και την απόλυτα θνητή τους φύση. Κάπου στο χωροχρόνο, μόνιμη αλλά τόσο οικεία απροσδιοριστία Για να ξεκινήσεις το βιβλίο αυτό, εξασφάλισε χρόνο και φαντασία… Ένα “αόριστο” μάλλον ορεινό χωριό, σχεδόν χωρίς τόπο

χωρίς χρόνο. Μια αγροτική κοινωνία, δεκαετίες πίσω, κάπου στην ενδοχώρα… Εκεί όπου το ρεαλιστικό αναμειγνύεται με συγκεκριμένο τρόπο με το απρόσμενο και το ανεξήγητο και στοιχεία ονειρικά, παραμυθικά ή μυθολογικά συνδυάζονται με εκείνα της καθημερινής ζωής, δημιουργώντας πολλές φορές ένα μωσαϊκό ή ένα καλειδοσκοπικό σχέδιο από σπαράγματα και επαναλήψεις. Απλά μαγικός ρεαλισμός. Κι αυτά τα λίγα είναι υπεραρκετά, δε χωρούν μανιέρες εδώ… Φυλακίζεται το φως; Κρατιέται μέσα σε χούφτες; Τίποτα δεν μας ανήκει, μονάχα οι στιγμές, ο χρόνος που έχουμε πάνω στη γη. Από το τίποτα ερχόμαστε και στο τίποτα πάμε. Ολόκληρη η ζωή μας μια χαρακιά πάνω στον χρόνο. Μια γρατζουνιά στο μπράτσο του Θεού. Σβήνει και χάνεται κάτω από άλλες, φρέσκιες χαρακιές. Το τώρα έχουμε μονάχα, για τούτο ζούμε. Τα άλλα, όλα, ένα ψέμα. Μια θλιβερή απάτη. Η συγγραφέας δουλεύει με υπομονή και βάθος. Σπέρνει αγωνίες με σαρκαστικό χιούμορ. Δημιουργεί πολλά πρόσωπα, οι ιστορίες των οποίων εμπλέκονται μέχρι να λάβουν το μερίδιο των παθών τους ώστε να οδηγηθούν στην προσωπική τους κάθαρση. Ήρωες ελληνικής λαογραφίας, πολλαπλών παθών, βουτηγμένοι στη δίνη των προσωπικών τους ιστοριών, σαν χορός αρχαίας τραγωδίας. Άνθρωποι γαλουχημένοι με καχυποψία και προκατάληψη, με μηδαμινό ενδιαφέρον σε καταγωγές ή εξωτε-

ρικές εμφανίσεις, ανήμποροι να δεχτούν την όποια προσφορά απλόχερης αγάπης, έννοιας για τον συνάνθρωπο. Στρεβλώσεις και λήθη. Αυτός ο ρόλος ανήκει στη λαϊκή γνώμη, στις γυναίκες του χωριού. Οι άνθρωποι πιστεύουν πάντα αυτό που θέλουν να πιστέψουν, βλέπουν εκείνο που θέλουν να δουν. Η φαντασία παρερμηνεύει την εικόνα που φτάνει στο μάτι, ο φόβος για τ’ αλλιώτικο τη διαστρεβλώνει, την παραποιεί. Οι δοξασίες μπλέκουν με τα γεγονότα, φτιάχνουν ιστορίες, διανθίζονται από χείλη σε χείλη και καταλήγουν πεποιθήσεις ακλόνητες. Η αλήθεια γίνεται υποκειμενική και η πραγματικότητα ρευστή, αλλάζει σχήμα, ανάλογα με τη γωνία όπου στέκεται ο καθένας. Τίποτα δεν είναι σταθερό σε τούτο τον κόσμο, τίποτα δεν είναι απόλυτο. Ανυπόκριτες κουτσομπόλες, ανακατώστρες, υπερβολικά πονηρές, πάντα έτοιμες να συζητήσουν όσα συμβαίνουν, να μοιραστούν προβλήματα, φόβους και σκέψεις με ευχαρίστηση, να διανθίσουν τον κάθε μύθο με νέες πληροφορίες, με καχυποψίες, με ψευτιές, παρεξηγήσεις και παρερμηνείες. Απονιά, αδιαφορία, σκληρότητα, πάθη, απώλεια, ήθη, έθιμα, μύθοι και δοξασίες, χέρι-χέρι με την ισορροπία, την “αυτοσυμφιλίωση”, με τα εσώψυχα, με τα αληθινά μηνύματα -γραμμένα με αίμα- που εκπέμπει η καρδιά σ’ έναν αγωνιώδη αγώνα γνώσης και λύτρωσης. Πόσο εύκολα υποχωρεί η λογική μπροστά στης καρδιάς τη λαχτάρα, πόσο εύκολα γίνεται η επιθυμία πίστη.

Σίμος και Βασιλική Ο έρωτας δεν είναι απών στο ανάγνωσμα. Σε ατελέσφορες μορφές, όμοιες με ικέτες ελέους. Ο παράλογα μαγικός έρωτας. Ο γητευτής. Σαν απελπισμένη κραυγή σε χαράζει. Καθορίζεται σαν μια έντονη και συνεχόμενη επιθυμία για ένα άλλο κορμί, μια ακόρεστη σωματική και ψυχική ανάγκη. Είναι μανία που συγκλονίζει. Λαίλαπα που καταστρέφει. Ξεγελά τους άπειρους. Ζαλίζει, θολώνει, συγκινεί, εκπλήσσει, τρομάζει, γοητεύει. Αν είσαι αδύναμος, σε συνθλίβει… Ήταν από παλιά γραμμένο να βρεθούν. Μα έπρεπε πρώτα να κάνει ο καθένας τον κύκλο του και χρόνια αργότερα, ώριμοι πια, να συναντηθούν. Σίμος. Δεν ξέρω αν ταιριάζει στον ορισμό του αντιήρωα, αλλά σίγουρα δεν είναι ο συνηθισμένος πρωταγωνιστής που θα περίμενα να συναντήσω σε μια κοινωνική μυθιστορία. Κι αυτό ήταν ένα πολύ δυνατό ατού του βιβλίου. Μοναχικός, ενστικτώδης, αυθόρμητος, σκοτεινός, σκληρός, συναισθηματικά χωλός, μπάσταρδος και τσιγγάνος, αποκομμένος, παράτολμος πραγματιστής, πηγή πανικού, ανίκανος σε οποιαδήποτε ομαλή κοινωνική συμβίωση, ανένταχτος, αυθάδης, οξύθυμος κι ευέξαπτος, ανήμερο και στριμωγμένο αγρίμι, ανεξάρτητος, ανυστερόβουλος, απρόβλεπτος, κοινώς διαφορετικός, οπότε ανεπαρκής, ανεπιθύμητος, περιθωριοποιημένος, μη αποδεκτός, παρίας. Ακροβατούσε στο περιθώριο της ανθρώπινης κοινότητας, με μοναδική πυξίδα τα ένστικτά του. Απέρριπτε κάθε κοινωνική νόρμα, γιατί η ίδια η κοινωνία τον είχε περιφρονήσει και στιγ-

ματίσει εξαρχής. Άρνηση αγάπης και αποδοχής, φόβος, παγωμάρα, αποστροφή και απέχθεια, έκδηλος τρόμος και φρίκη οδηγούν μαθηματικά σε ελάχιστη εκτίμηση στον εαυτό σου και στη ζωή, αντικοινωνική συμπεριφορά, έλλειψη ασφάλειας, βεβαιότητας και ισορροπίας, αέναη πρόκληση της μοίρας και μίσος για τα πάντα. Η ανάγκη του να γίνει αποδεκτός ήρθε από νωρίς σε σύγκρουση με τον βαθύ θυμό που του γεννούσε η αναίτια απόρριψη που δεχόταν από τους άλλους. Βασιλική. Η αέρινη εγκλωβισμένη. Ασφυκτιά στα λάθη, στη φυλακή των λέξεων. Ανάγκη για φυγή… ΕΙΣΑΙ ΔΙΚΗ ΜΟΥ! ΠΑΝΤΟΤΕ ΗΣΟΥΝ! Ανάμεσά τους ο Πέτρος. “Κληρονόμος κατάρας”. “Αράχνη” αρρωστημένης τρέλας. Γεννημένος ερωτευμένος, σκλάβος του πόθου, τυλιγμένος σε λαχτάρα για αγγίγματα ανεκπλήρωτα, να ποθεί αγκαλιές και φιλιά που δεν έρχονται, ορφανός, μέσα στο σπίτι του ερέβους, του πόνου, της θλίψης, του καημού… Αργότερα, η πονόψυχη, η ευγενική και πάντα συνεσταλμένη Δάφνη. Ένα πλάσμα ιδιαίτερο, δοτικό, φωτεινό, αγνό, γεμάτο αγάπη. Σιωπηλή, αόρατη. Καλοσυνάτη, γεμάτη σοφία, ήθος και λογική. Στη ζυγαριά αλήθειας αντίκρυ στην προκατάληψη και την πρόληψη, προς τα πού γέρνει η πλάστιγγα; Σκέψεις και αισθήματα αιχμηρά, γυαλιά σπαρμένα, που κανένας δεν τολμάει να τ’ αγγίξει διότι ξέρει πως θα κοπεί.

Ένας άγνωστος, νηστικός, πληγωμένος άντρας, ο Ξένος, φτάνει στο απομακρυσμένο χωριό της ιστορίας. Συνδέεται αυτός ο αδιάκοπος περιπατητής με παλιότερα γεγονότα που σημάδεψαν την περιοχή; Αρκέστηκε να καθίσει κοντά του (…) παρακολουθώντας τον να παλεύει με τους εφιάλτες των παραισθήσεών του. Με εκείνα τα παράλογα δημιουργήματα του πυρετού ή ίσως με κάποια άλλα, δικά του δαιμόνια. Φόβους και θύμησες που τον στοίχειωναν και που ο πυρετός είχε τώρα ξεθάψει από το υποσυνείδητό του για να τα ανασύρει και να τα ορθώσει μπροστά του, να τα φέρει αντιμέτωπα με την παραληρούσα ψυχή του. Πόσο δύσκολο κι επώδυνο είναι το ταξίδι προς την εξέλιξη, την πραγματική -δικιά σου- αλήθεια ψυχής, την αυτογνωσία, τη γαλήνη και την ευτυχία, όταν δεν απελευθερώνεσαι από τις λάθος επιλογές σου, τις εμμονές, τα πάθη και τα λάθη, τα προσωπικά εμπόδια; Η αλήθεια έρχεται όταν το κρίνει μόνη της σαν θηρευτής. Μόνο μέσα απ’ αυτήν την ανελέητη αναμέτρηση, εξελίσσεσαι και προχωράς. …Η πραγματικότητα δε χάνεται κατά βούληση αλλά σε βρίσκει σε όποια μακρινή γωνιά του νου κι αν έχεις χωθεί για να βρεις καταφύγιο. Δεν υπάρχουν ασφαλή σημεία, ούτε μπορείς να της κρυφτείς… Η μυθιστορία σε παρασέρνει να συνταξιδέψεις με τον Σίμο, τη Βασιλική, τη Δάφνη, τη Στασινή, την Ελισσώ, την Αρ-

χοντούλα, την Κυπριανή, τον Σαράντο, τη Φανουρία, τον Ζήση, τον Πέτρο, τον Βάκη, σ’ ένα ταξίδι αξιών. Προδοσία, πίστη, αγάπη, μίσος, έρωτας, προσμονή, διαφορετικότητα, ασφυκτικό πάθος, αλληλοσπαραγμός, ανεξαρτησία, αλήθεια, όνειρα αντίκρυ στην πραγματικότητα, αίσθημα δικαίου και αδικία, φόβος, απώλεια, αλήθεια και ψέμα. Υιοθεσίες, βία, αντιζηλίες, μικρότητες, περίθαλψη κι αντιμετώπιση αγνώστων, προκαταλήψεις, ανασφάλειες, φοβίες, ορφάνια, διοχέτευση αποθεμάτων αγάπης και φιλοξενίας, τσιγγάνοι, φωτιά, μακελειό, παράνοια, αφανέρωτα συναισθήματα, κρυμμένες αλήθειες κι εγκλήματα η συντροφιά μας στην επώδυνη διαδρομή προς την αξία της αγάπης, της αποδοχής, της συγχώρεσης, της εξιλέωσης, της διεκδίκησης της ευτυχίας. Με όπλα την ψυχή, την καρδιά, την πίστη. Τρομάζει η αντίληψη του πόσο έκπτωτοι, γυμνοί και ανθρώπινοι είμαστε απέναντι στον χρόνο Μαύρη να ναι η στράτα σου, μαύρη σαν το φαρμάκι που τον πότισες. Πέτρα να μη βρίσκεις να σταθείς κι ίσκιο να ξαποστάσεις! Προκαθορισμένη μοίρα ή ανθρώπινες επιλογές; Ο χρόνος, σύμμαχος και γιατρός. Γλυκόπικρος χρόνος των μυστικών, των μνημών, του μόχθου ψυχής, του παρελθόντος. Τρέχει όμως, έτσι όπως έτρεχαν και οι σελίδες του βιβλίου μπροστά στα μάτια μου ως το φινάλε. Παρασέρνει. Κερδίζει κάθε τετραγωνικό χιλιοστό, κάθε κρυφή πτυχή σου.

…τα πάντα επηρεάζουν εκείνους μόνο που μπορούν και θέλουν να επηρεαστούν. Κρυφά μηνύματα, προτροπές και προειδοποιήσεις υπάρχουν μόνο για όσους πιστεύουν σ’ αυτά. (…) Άλλωστε, οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην αλήθεια και στις δεισιδαιμονίες είναι δυσδιάκριτες και συγχέονται εύκολα, μπερδεύοντας συχνά τους ανθρώπους.

«Με παθιάζει η επιμονή να συγκρούεται κανείς με τα αντίξοα ή και με τα αδιέξοδα της ζωής.»

Ισμήνη Ζαγοραίου

Χαρά Δελλή

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Κυρία Ζαγοραίου, πείτε μας λίγα παραπάνω πράγματα για σας. Τι σας παθιάζει; Τι σας λυπεί; Τι σας αηδιάζει; Πόσο μονόδρομος ήταν η ενασχόλησή σας με τον λογοτεχνικό κόσμο και ποιος υπήρξε ο καταλύτης ώστε να στραφείτε εκεί; Ισμ.Ζ.: Με παθιάζει η επιμονή να συγκρούεται κανείς με τα αντίξοα ή και με τα αδιέξοδα της ζωής. Με παθιάζει η παιδικότητα σαν όπλο απέναντι στην απαισιοδοξία, το κουράγιο να έρχεται κανείς αντιμέτωπος με την κόλαση που βράζει μέσα του, ανεξάρτητα από την βεβαιότητα που έχει για την έκβαση της μάχης. Αυτό που με λυπεί είναι η ωμότητα της αγέλης των ανθρώπων, όταν δρουν σε ομάδες όπου το ελεύθερο πνεύμα καταθέτει την αρετή με την ουσιαστική της έννοια, στο βωμό της ετικέτας μιας επισφαλούς κατάκτησης δικαιωμάτων, συνήθως σε βάρος των αδυνάτων. Ο άνθρωπος αντί να κοινωνικοποιείται για το καλό, ομαδοποιείται για να εξασφαλίσει τη βολή και τον εφησυχασμό του, υπνώνεται σε δόγματα για να πάψει να ταλανίζεται με σκέψεις. Αν κάτι με αηδιάζει, αυτό είναι η βία. Η βία που δεν είναι πάντα ορατή, σέρνεται ύπουλα και λεκτικά, ακόμα και σε παιδικά κρεβάτια, είναι δε εξ ολοκλήρου παράλογη, τη στιγμή που καυχώμεθα πως είμαστε το ανώτερο είδος. Κι αν πάμε στη χειρότερη μορφή

της που είναι ο πόλεμος, εκεί η αηδία δίνει τη θέση της στην απόγνωση. Είναι ίσως αφελές να περιμένει κανείς πώς το ανθρώπινο γένος εξελίσσει και τις ηθικές του αξίες παράλληλα με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και των επιστημών. Και εκεί βλέπουμε τη στόχευση αυτού που λέμε κοινωνία, στο να δημιουργεί και να γαλουχεί στρατούς συμφερόντων… Η ενασχόλησή μου με τη λογοτεχνία ήταν πράγματι μονόδρομος, καθ’ όσον το γράψιμο αποτελεί προσωπική ανάγκη. Η γραπτή έκφραση έρχεται σαν ανακούφιση από σκέψεις που μπερδεμένες καθώς είναι στο μυαλό, ξετυλίγουν ένα κουβάρι συναισθημάτων που ως τελικό σκοπό έχουν το μοίρασμα και τη “συνενοχή” του αναγνώστη. Ξεκίνησα πριν δέκα περίπου χρόνια γράφοντας ιστορίες μικρές σ’ ένα free press εβδομαδιαίο περιοδικό, αυτό μου άνοιξε την πόρτα της επικοινωνίας με τον κόσμο και την επιθυμία να συνεχίσω ως συγγραφέας πλέον. Νομίζω ότι οι άνθρωποι που έχουν κλίση σ’ έναν τομέα, αργά ή γρήγορα θα τον ανακαλύψουν. Το αν θα τον εξελίξουν ή όχι, είναι θέμα επιλογής και τύχης, όμως οτιδήποτε μένει σπόρος χωρίς να ανθίζει, γίνεται τάλαντο θαμμένο. Επιμένετε “διηγηματικά”. Βρίσκετε πιο εύκολο ή πιο δύσκολο να αποτυ-

πωθούν βαθύτερες σκέψεις και εντονότερα συναισθήματα σε λιγότερες λέξεις; Υπάρχει κάποια επιτυχημένη συνταγή στον τρόπο που δουλεύετε; Δηλώνετε και αναγνώστης διηγημάτων; Κάποιο βιβλίου του είδους που ξεχωρίσατε τώρα τελευταία; Ισμ.Ζ.: Για μένα, οι λιγότερες λέξεις είναι δώρο στον αναγνώστη. Να τις γεμίσει αυτός με τα υλικά που του προσφέρει ο συγγραφέας. Κι όταν λέω υλικά, εννοώ τις βαθύτερες ή δυσδιάκριτες έννοιες, τις ερμηνείες και την ανάλυση που πια γίνονται στο κεφάλι του ανθρώπου που διαβάζει. Δεν είναι απαραίτητη η λεπτομέρεια, ούτε η ντε φάκτο αποδοχή σε τίποτα και σε κανέναν. Το διήγημα επιδέχεται πολλαπλές αναγνώσεις. Η μικρή του μορφή έχει την ευκολία της δεύτερης προσέγγισης, της ματιάς που μπορεί ν αποκαλύψει μικρά σπήλαια αναζητήσεων. Συνταγή δε νομίζω ότι υπάρχει για να πετύχει μια ιστορία, ίσως μόνο στοιχεία που να ιντριγκάρουν τον άλλο στο να θέλει να τη διαβάσει μέχρι τέλους, να μην την παρατήσει στη μέση για να κάνει κάτι άλλο. Εκεί είναι πιστεύω η επιτυχία ενός διηγήματος. Το μονορούφι. Θα το παρομοίαζα με ένα καφέ εσπρέσσο, που τον πίνεις και στο όρθιο και όταν τελειώσει θα ήθελες μια ρουφηξιά ακόμα, κι ας είναι και πικρή... Όσο κι αν ξενίζει, έχω μια εμμονή με παλαιότερους διηγηματογράφους που παράλληλα υπήρξαν και μεγάλοι λογοτέχνες όπως ο Παπαδιαμάντης, ο Καραγάτσης, ο Δημοσθένης Βουτυράς, αλλά και πιο σύγχρονοι όπως ο Χριστιανόπουλος και ο Σαμαράκης, όμως θα ανέτρεχα πολύ εύκολα και στα παιδικά μου αναγνώσματα που ήταν παραμύθια! Κάθε ένα κι ένα βασίλειο, με ιδιαίτερη

προτίμηση στους αδελφούς Γκριμ. Εξ απροόπτου έρωτες, λοιπόν. Μιλάμε για αποτελέσματα προσωπικής και ψυχοφθόρας έρευνας; Είστε παρατηρητής στιγμών και καταστάσεων πριν πιάσετε μολύβι; Πώς και γιατί καταλήξατε στον δύστροπο αντίποδα του “ονειρεμένου” έρωτα; Ποιο θεωρείτε το σημαντικότερο μήνυμα που περνάει το βιβλίο σας αυτό; Ισμ.Ζ.: Η έρευνα γίνεται ερήμην μας, με οπτικές μνήμες, με ήχους και συναισθήματα που ανακαλούνται και αποτυπώνονται ως αδιαμφισβήτητη αλήθεια μέσα από τους ήρωες, η πρώτη ύλη ζει και κινείται ανάμεσά μας και εν τέλει ανασυντίθεται ως νέα πραγματικότητα. Πολλές φορές αυτό γίνεται αυτόματα, αβίαστα, σα να ανασύρεις από το συρτάρι κάτι που δεν ήξερες πόσο βαθιά κρυμμένο ήταν. Όπως σωστά λέτε, ο δύστροπος αντίποδας του ονειρεμένου έρωτα είναι ακριβώς η σκληρή και ρεαλιστική απεικόνιση της αδυναμίας του ανθρώπου να διαχειριστεί ή να ζήσει την ομορφιά του. Ο Έρωτας γίνεται όχημα οδύνης, καμιά φορά κατάληξη μιας τραγικής σύμπτωσης, εργαλείο χειρισμού ή ο από μηχανής θεός που αποκαλύπτει τον εχθρικό περιβάλλοντα χώρο ή ακόμα και τον άλλο μας εαυτό. Σίγουρα, δεν υπάρχει η απόλαυση σαν λύτρωση αλλά σαν τιμωρία και καταδίκη. Το γιατί κατέληξα και πρόβαλλα αυτή την οπτική είναι ίσως μια βαθύτερη ανάγκη να καταδείξω αν θέλετε την αδικία που δεν έχει καλύτερο σύμμαχο από τα συναισθηματικά παίγνια απέναντι στον άνθρωπο που αφήνεται να κατασπαραχτεί είτε εν αγνοία του είτε γιατί στερείται επιλογής.

Μιλάμε για ήρωες που κινούνται ανάμεσα στο σύνηθες και το περιθωριακό, εκεί που οι σχέσεις ακροβατούν ανάμεσα σε γκρεμισμένα κορμιά και αντιστάσεις. Αυτό ίσως να είναι και το σημαντικότερο μήνυμα που επιθυμώ να περάσω μέσα απ’ αυτές τις αταίριαστες μεταξύ τους ιστορίες, κοινές μόνο ως προς το αδιέξοδο. Το μήνυμα δεν είναι μονοσήμαντο, όμως επιχειρώ να φέρω κοντά στον αναγνώστη τις μύχιες σκέψεις ανθρώπων που συνήθως προσπερνάμε γιατί αρνούμαστε να κατανοήσουμε. Ζητώ το αυτονόητο που τα στεγανά και τα ήθη μετέτρεψαν σε απροσπέλαστα κάστρα. Αν και εξισώνω τον έρωτα με το θάνατο, η κραυγή μιλάει για το δικαίωμα στη ζωή. Διαφορετικότητα, αδιέξοδα, εμμονές, εκφοβισμός, ρατσισμός, προκαταλήψεις, λαϊκή κατακραυγή. Μάστιγες της σύγχρονης κοινωνίας. Σας ιντριγκάρει να δίνετε λόγο στο περιθώριο και όχι στη συνηθισμένη ρουτίνα; Μήπως αυτές οι μη αποδεκτές κοινωνικές παρυφές δεν τελειοποιούν το φάσμα του ουράνιου τόξου της ανθρωπότητας; Ισμ.Ζ.: Οι άνθρωποι που ορίζονται ως περιθώριο παρέχουν όλες τις πληροφορίες για να μελετήσει κανείς τη δομή και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες διαμορφώνονται τα "χρηστά ήθη" των "βολεμένων". Οι άνθρωποι των χαντακιών όπως θα τους έλεγα, με συγκινούν γιατί δεν έχουν τα όπλα της υποκρισίας, τα δόντια του τεμαχισμού του συνανθρώπου, τη δύναμη της αντίστασης. Είναι άνθρωποι που μοιάζουν με κουκούτσια που κάποιοι έφτυσαν, είναι άνθρωποι που προσπάθησαν μα δεν κα-

κατάφεραν να γίνουν αποδεκτοί ή δεν το θέλησαν κιόλας. Δεν προσπαθώ να αγιοποιήσω ή να κατατάξω σε δοχεία διαχωρισμού τις κοινωνικές ομάδες. Είτε βρίσκεται κανείς στην από ‘δω ή στην από κει ακτή, ζει κάτω από την ίδια πλάνη. Αυτή της εξουσίας και της υποταγής. Όμως η εύκολη λεία που παρέχει ο άνθρωπος του περιθωρίου, το γεγονός ότι θεωρείται τράγος αποδιοπομπαίος από ένα σύνολο -που κι αυτό αν το εξετάσει κανείς θα δει πως διαμορφώνεται υπό πίεση-, δημιουργεί ένα άριστο χαλί για να υφάνει κανείς τη σύγχρονη ηθογραφία στην Ελλάδα. Το ουράνιο τόξο για μένα δεν τελειοποιείται με την υπεροχή και την καταπάτηση. Το φάσμα του φωτός ορίζεται ισάξια και τελικά η ομορφιά του είναι η διαφορετικότητα και η ποικιλία στα χρώματα, που συνυπάρχουν χωρίς το ένα να υπερισχύει ή να συνθλίβει το άλλο. Ποιο χρώμα, ποια απόχρωση θα ταίριαζε καλύτερα στις σχέσεις του έρωτα που μας περιγράφετε; Ποιο τραγούδι; Ποια μυρωδιά; Ισμ.Ζ.: Δε θα έλεγα το γκρι, γιατί θα σας παρέπεμπα σε τετριμμένα και σε ήδη χιλιοειπωμένα. Θα έβαζα το κόκκινο, γιατί μυρίζει αίμα, γιατί είναι επιθετικό, γιατί διεκδικεί, γιατί έχει και ένα στοιχείο επιμονής και νίκης. Παράδοξο θα μου πείτε για σχεδόν τελειωμένους ανθρώπους. Όχι. Η μάχη έστω και στο τέλος γίνεται με την αυτοθυσία του ανθρώπου που δεν έχει τίποτα για να χάσει. Άρα με ηρωισμό. Το κόκκινο έχει διττή έννοια, είναι όμως το χρώμα του πάθους. Υπάρχουν πολλά, πάρα πολλά τραγούδια που θα έβαζα να συνοδέψουν τις ι-

στορίες μου, θα σας πω ένα αγαπημένο, την Εκδρομή, της Δ. Γαλάνη και του Ε. Δράκου. Μιλάει για τη διαφορετικότητα, το καλωσόρισμα του άλλου εαυτού, τη χαρά της αποδοχής. Ό, τι ακριβώς λείπει από τους ήρωές μου… Η μυρωδιά, ω, επιτρέψτε μου αυτή να είναι του χαρτιού πού έμεινε χρόνια κλεισμένο σε συρτάρι με κλειδί, που ξαφνικά κάποιος το βρήκε σχεδόν μουχλιασμένο, με κείνην τη θανατερή μυρωδιά, το κοίταξε και το ξαναέχωσε ή το έριξε στον κάδο. Παλιό χαρτί, γραμμάτιο χρέους που παραγράφηκε… Τελικά, γιατί τα αναπάντεχα είναι πάντα τόσο καθοριστικά και μοιραία; Εσείς έχετε βιώσει έρωτες στους οποίους βρήκατε τον εαυτό σας κι έρωτες όπου χαθήκατε; Κοιτώντας πίσω στο χρόνο, ποια ήταν τα όπλα σας στις “βουτιές” αυτές και ποιο το κέρδος; Ισμ.Ζ.: Τα αναπάντεχα είναι ένα σκαλί που βρέθηκε μπροστά σου, και οφείλεις να το διαβείς. Θα σε πάει πάνω ή κάτω, αυτό είναι σίγουρο. Δεν είναι πάντα για κακό, όμως εδώ ο ρόλος της σκάλας είναι εκείνος της μοχθηρής γειτόνισσας που θα σου πετάξει μπουγαδόνερα εκεί που περνάς αμέριμνος. Υπάρχει η μοίρα που καραδοκεί σαν να στην έχει στημένη στη γωνία. Οι δικοί μου ήρωες τουλάχιστον πέφτουν στην παγίδα της ως ύστατη προσπάθεια να κρατηθούν στην επιφάνεια, κρατώντας τα μαλλιά τους για σωσίβιο. Αν και πουθενά δεν υπάρχουν βιωματικά στοιχεία στις ιστορίες μου, θα ήταν ψέμα να αρνηθώ την επιρροή του έρωτα που παίζει καθοριστικό ρόλο στη ζωή μου, ορίζοντας ακόμα και την πορεία

της σαν αυτόματος πιλότος. Τώρα όχι πια τόσο, όμως έχοντας φτάσει κάπου όπου η θέα είναι ακόμα καθαρή, μπορώ να πω ότι συνήθως προχωρούσα χωρίς πυξίδα, άρα κάπου χάθηκα, κάπου τυχαία βρέθηκα, κάπου τελικά κατέληξα και κοιτάζοντας πίσω μπορώ να πω ότι οι εμπειρίες τελικά μας φέρνουν πιο κοντά στο ουσιαστικό και στις μνήμες μένει μόνο η ουσία. Όταν είμαστε ερωτευμένοι, είμαστε σίγουρα χαμένοι μέσα στην αυταπάτη και ίσως στον εγωισμό και την ορμή των νιάτων. Αργότερα παίζουμε το παιχνίδι του στρατηγού, στέκοντας στο σίγουρο στασίδι του λόφου, όπου νομίζουμε ότι κατέχουμε και τη στρατηγική της νίκης, μέχρι να εμφανιστεί το νέο "όπλο" του αντιπάλου και μας σωριάσει κατά γης. Και μια και μιλάμε για όπλα, θα τολμούσα να πω ότι το δικό μου ήταν πάντα η γνώση του επόμενου βήματος του άλλου. Πώς; Δεν ξέρω αλήθεια. Ενσυναίσθηση, ίσως. Όμως αυτό δεν προστατεύει από την πτώση, γιατί πάντα υπάρχει και η παράλογη ελπίδα ότι για μια φορά θα βγεις ψεύτης στις προβλέψεις. Για το κέρδος, θα έλεγα ότι είναι διαφυγόν κέρδος και θα με χαρακτήριζαν όλοι μίζερο και φοβισμένο ανθρωπάκι που φυλάει τα νώτα του, όμως επειδή είμαι ακριβώς το αντίθετο, θα έλεγα ότι ναι μεν διαφυγόν το κέρδος, αλλά εκεί είναι, ίπταται και το πιάνεις ανά πάσα στιγμή. Ας μου επιτραπεί λοιπόν λίγο χιούμορ για ένα θέμα όπου δύσκολα κανείς χωρίζει την ήρα απ’ το σιτάρι. Μην ξεχνάμε ότι η ζωή ξεκινάει απ’ τον έρωτα και γι’ αυτόν αξίζει και ο θάνατος ακόμη. Απολαμβάνετε την περιεκτικότητα

και τα πολλαπλά πρίσματα στις μικρότερες συσκευασίες. Μήπως υπάρξει μελλοντικά η σκέψη για κάτι διαφορετικό; Κλείνοντας, τι μας επιφυλάσσει αργότερα η γραφίδα σας; Μια ευχή για το κοινό μας αλλά και την κοινωνία γενικότερα; Ισμ.Ζ.: Πραγματικά μου αρέσει η μικρή συσκευασία, όμως δεν αποκλείω στο μέλλον να γράψω ένα μυθιστόρημα, όταν βρω μέσα μου το υλικό εκείνο που θα είχε ενδιαφέρον για κάτι τέτοιο. Ως επόμενο βήμα σκέφτομαι την αλληγορία σε ένα σπονδυλωτό παραμύθι για μεγάλους, με τη μορφή ιστοριών και πάλι. Θα ευχόμουν στο εκλεκτό κοινό σας υγεία, μάτια ζωηρά όχι μόνο στο να διαβάζουν βιβλία αλλά στο να παρατηρούν μέσα από αυτά τις αλήθειες που ίσως κάπου παράπεσαν στη ζωή και να που ανακαλύφθηκαν μέσα σε κάποιες σελίδες... Για την κοινωνία θα ευχόμουν να ζηλέψει την απλότητα και τη σοφία της ζωής των ζώων. Να βρει τη γαλήνη μέσα από ανοιχτούς ορίζοντες, χωρίς προκαταλήψεις και να καταλάβει ότι το μίσος κουράζει τόσο την ψυχή που κάποτε θα φύγει αγανακτισμένη και φυλακισμένη μέσα σε σαρκία που πασχίζουν σαν τον Δον Κιχώτη να αποδείξουν πώς υπερτερούν, ενώ στην πραγματικότητα ζητούν ταυτότητα. Σας ευχαριστώ θερμά για τις εξαιρετικές ερωτήσεις. Ευχαριστούμε για την τιμή και την εξομολογητική σας διάθεση και καλοτάξιδοι οι Εξ Απροόπτου Έρωτες.

Τὸ παιδὶ μὲ τὴ σάλπιγγα-Νικηφόρος Βρεττάκος Ἂν μποροῦσες νὰ ἀκουστεῖς θὰ σοῦ ἔδινα τὴν ψυχή μου νὰ τὴν πᾶς ὡς τὴν ἄκρη τοῦ κόσμου. Νὰ τὴν κάνεις περιπατητικὸ ἀστέρι ἢ ξύλα ἀναμμένα γιὰ τὰ Χριστούγεννα-στὸ τζάκι τοῦ Νέγρου ἢ τοῦ Ἕλληνα χωρικοῦ. Νὰ τὴν κάνεις ἀνθισμένη μηλιὰ στὰ παράθυρα τῶν φυλακισμένων. Ἐγὼ μπορεῖ νὰ μὴν ὑπάρχω ὡς αὔριο. Ἂν μποροῦσες νὰ ἀκουστεῖς θὰ σοῦ ἔδινα τὴν ψυχή μου νὰ τὴν κάνεις τὶς νύχτες ὁρατὲς νότες, ἔγχρωμες, στὸν ἀέρα τοῦ κόσμου. Νὰ τὴν κάνεις ἀγάπη.

Το παιδί με τη σάλπιγγα(Ζωγράφος :Γεώργιος Ιακωβίδης )

Βίκυ Ζηλιασκοπούλου Το βιβλίο "Ψευδάνθρακας και άλλες ιστορίες" είναι μια συλλογή διηγημάτων που γενικά μου φάνηκαν λίγο μελαγχολικά και καταθλιπτικά. Η συγγραφέας ασχολήθηκε με θέματα όπως ο θάνατος, ο πόνος, η φτώχεια και η στέρηση, ενώ σε κάποια από τα διηγήματα κάνει μια αναδρομή σε παλιότερα γεγονότα. Το αποτέλεσμα ήταν το βιβλίο να μου δημιουργήσει ένα αίσθημα στεναχώριας, το οποίο πολλές φορές είναι επιθυμητό από τα βιβλία. Κάποια από τα διηγήματα μου άρεσαν πολύ, ήταν σαν να βλέπω ταινία μικρού μήκους, οι περιγραφές με μετέφεραν με ευκολία στο χώρο που ήταν ο εκάστοτε πρωταγωνιστής. Άλλα με συγκίνησαν, με κάποια από αυτά ένιωσα έκπληξη και δυστυχώς κάποια δεν μου άρεσαν ιδιαίτερα. Ρευστά σχήματα: Πολύ απαισιόδοξο διήγημα, αλλά ταυτόχρονα ωραίο. Ακουμπάει πολλά οικογενειακά ζητήματα, χωρίς φυσικά μέσα στις λίγες του γραμμές να αναλύσει ιδιαίτερα κάποιο από αυτά. Με άφησε με ένα σφίξιμο στο στομάχι... Οπτικά πορίσματα: Ένα πολύ ωραίο διήγημα, θα μπορούσε εύκολα να γίνει ταινία μικρού μήκους. Καταρράκτης: Ίσως το πιο ωραίο διήγημα του βιβλίου. Σαν όνειρο (εφιαλτικό). Οι περιγραφές είναι πολύ ωραίες, με έβαλε μέσα στο χώρο κατευθείαν, ήταν σαν να παρακολουθούσα τα όσα συνέβαιναν από κάπου κοντά.

Εδώ λοιπόν, ήταν ο πιο ωραίος καταρράκτης της χώρας, έπεφτε από ύψος εξήντα μέτρων, αν γονατίσεις και βάλεις τ' αυτί σου κάτω στο χώμα, θα τον ακούσεις, δεν λέει να σωπάσει. Σου παίρνει τ' αυτιά. Να έχεις τα μάτια σου κλειστά, γιατί στον άλλο κόσμο θα βλέπεις μόνο τόσο όσο σε τούτον είχες τα μάτια σου κλειστά. Θα σου δώσω ένα κουτί, να το ανοίξεις όταν επιστρέψεις σπίτι σου. Σαν την κότα που ήπιε νερό: Το συγκεκριμένο το διάβασα δύο φορές, αλλά δεν μπόρεσα να καταλάβω τι ήθελε να πει η συγγραφέας. Από της συκιάς το γάλα: Παράξενο διήγημα. Μου άρεσε και ταυτόχρονα με ξένισε, δεν μπορώ τελικά να καταλήξω ποιο από τα δύο συναισθήματα υπερισχύει. Τέσσερις σελίδες γεμάτες αναμνήσεις του πρωταγωνιστή που είχαν ένταση και συναίσθημα, αλλά δεν κατάφερα να δημιουργήσω τις εικόνες που έπρεπε. Τα δερμάτινα: Εξαιρετικό, πολύ περιγραφικό διήγημα, μέσα σε περίπου μία σελίδα απεικονίζει μια ολόκληρη εποχή που (ευτυχώς) έφυγε και ελπίζω να μην ξανάρθει. Πριν πέσει ο ήλιος: Εξαιρετικό και αυτό, με ένα τέλος απρόσμενο. Απάγκιο παγκάκι: Πολύ ωραίο διήγημα. Μιλάει για έθιμα που επικρατούσαν στην επαρχία και για εθισμό σε ουσίες. Γενικά, μου άρεσε πολύ.

Ηλιάνα Βολονάκη

Τριαντάφυλλο στο στήθος -

- Τενεσί Ουίλιαμς

Τριαντάφυλλο στο στήθος είναι ο τίτλος του θεατρικού έργου του Τενεσί Ουίλιαμς. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Μπρόντγουεϊ το 1951, ενώ έγινε και κινηματογραφική ταινία το 1955, με τον ίδιο τίτλο και με πρωταγωνιστές την Άννα Μανιάνι και τον Μπαρτ Λάνκαστερ. Στην Ελλάδα μάλιστα, αγαπημένοι μου, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1956 από το Θέατρο Τέχνης σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν. Τενεσί Ουίλιαμς, εντάξει, υπέροχος, αγαπημένοι μου! Το πραγματικό του όνομα; Τόμας Λανιέ Ουίλιαμς. Λέγεται πως, επειδή έζησε για μεγάλο χρονικό διάστημα στη Νέα Ορλεάνη, άλλαξε το όνομά του από την πολιτεία καταγωγής του πατέρα του. Αξίζει να σημειωθεί πως τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες και αποτελούν δημοφιλείς παραστάσεις σε όλο τον κόσμο. Μπείτε στο κλίμα, πρώτα με το ποιος είναι ο συγγραφέας και μετά θα σας παρουσιάσω, σε λίγες γραμμές, την ιστορία του βιβλίου, με τα μάτια της ψυχής μου! Της ρομαντικής ψυχής μου και της Ιταλίας που λατρεύω! Ο Τενεσί Ουίλιαμς γεννήθηκε το 1911 στο Κολόμπους του Μισισίπι. Η μητέρα του καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια, ενώ ο πατέρας του δούλευε ως πλασιέ για μια εταιρεία παπουτσιών. Σε ηλικία 5 ετών διαγνώστηκε με παράλυση των κάτω άκρων του, ασθένεια που τον καθήλωσε για τα επόμενα δύο χρόνια. Επειδή ήταν ανήμπορος να κάνει οτιδήποτε, η μητέρα του τον ενθάρρυνε να φαντάζεται και να γράφει ιστορίες. Λίγοι γνωρίζουν πως σε πολλά από τα έργα του εμπνεύστηκε από την ίδια την οικογένειά του, για την ανάπτυξη των πρωταγωνιστικών του χαρακτήρων.

O πατέρας του Ουίλιαμς υιοθετούσε όλο και πιο βάναυση συμπεριφορά απέναντι στα παιδιά του με το πέρασμα των χρόνων. Συχνά ευνοούσε τον αδερφό του Τενεσί, ίσως λόγω και της ασθένειας και της αδύναμης γενικότερα φύσης του ίδιου στα παιδικά του χρόνια. Η μητέρα του είχε βλέψεις ως εκλεπτυσμένη κυρία της υψηλής κοινωνίας του Νότου, δημιουργούσε μια ασφυκτική ατμόσφαιρα, ενώ πιθανότατα είχε νευρική διαταραχή. Ο Ουίλιαμς ήταν πολύ κοντά με την αδερφή του, τη Ρόουζ, η ζωή της οποίας τον επηρέασε ίσως περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Σε νεαρή ηλικία έμαθε ότι πάσχει από σχιζοφρένεια και πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής της σε ψυχιατρικές κλινικές. Σε μια προσπάθεια καταπολέμησης της ασθένειάς της, οι γονείς του Ουίλιαμς ενέκριναν τη λοβοτομή στη Ρόουζ το 1937 στην Ουάσινγκτον. Δυστυχώς, τα αποτελέσματα δεν ήταν τα αναμενόμενα και η Ρόουζ σακατεύτηκε για το υπόλοιπο της ζωής της. Ο Ουίλιαμς υπέστη ισχυρό σοκ από το γεγονός αυτό και δεν συγχώρησε ποτέ τους γονείς του. Στα 16 του, αγαπημένοι μου, κέρδισε το πρώτο του βραβείο για το δοκίμιό του: Can a Good Wife Be a Good Sport?

Σπούδασε δημοσιογραφία το 1929 στο πανεπιστήμιο του Μισούρι, όπου οι συμφοιτητές τού κόλλησαν το παρατσούκλι Tennessee λόγω της συρτής νότιας προφοράς του, και θεατρολογία στο πανεπιστήμιο Ουάσινγκτον στο Σαιντ Λούις, όπου παρουσιάστηκαν και τα πρώτα του έργα Κεριά στον Ήλιο και Φυγάς. Τελικά, το 1938 πήρε το πτυχίο του από το Πανεπιστήμιο της Άιοβα. Μετακόμισε, μάλιστα, το 1939 στη Λουιζιάνα και έμεινε για κάποιο χρονικό διάστημα στη Γαλλική Συνοικία στη Νέα Ορλεάνη, όπου ξεκίνησε το 1947 να γράφει το έργο Λεωφορείον ο Πόθος, το οποίο τελείωσε αργότερα στη Φλόριντα. Το έργο γνώρισε τεράστια επιτυχία. Πήρε το Βραβείο Κριτικών της Νέας Υόρκης και το βραβείο Πούλιτζερ αλλά, θα σας γράψω άλλη φορά για αυτό το εξαίσιο αριστούργημα! Το 1947 γνώρισε και ερωτεύτηκε τον Φρανκ Μέρλο, Ιταλό δεύτερης γενιάς, μέχρι το θάνατό του από καρκίνο το 1963. Όσο ήταν μαζί, έγραψε το Τριαντάφυλλο στο Στήθος, το μόνο έργο του με ευτυχή κατάληξη, ενώ ο Μέρλο εξισορροπούσε τις κρίσεις κατάθλιψης του Ουίλιαμς και του φόβου του ότι θα οδηγούνταν στην παράνοια και την τρέλα, όπως η αδερφή του. Εδώ θα σταθώ λίγο και ύστερα θα σας συνεχίσω την βιογραφία του, που ομολογώ έχει ενδιαφέρον και αξίζει να μαθαίνει κάποιος! Η γραφή, εξάλλου, είναι δύναμη, αλλά και η ιστορία του κάθε λογοτέχνη, διότι έτσι κινούνται τα νήματα του καθενός μας! Το έργο τοποθετείται χρονικά στη δεκαετία του '50 και διηγείται την ιστορία της Σεραφίνα ντέλλε Ρόζε, μιας Ιταλο-Αμερικανίδας χήρας στη συνοικία των Ιταλών μεταναστών στη Λουιζιάνα της Αμερικής. Απλή, αλλά γεμάτη συναισθήματα, αποτραβιέται ωστόσο οικειοθελώς από τον έξω κόσμο μετά το θάνατο του αγαπημένου της συζύγου, και ορκίζεται πίστη στη μνήμη του και εγκράτεια, παρά την πληθωρικότητά της. Δουλεύει ως μοδίστρα, ενώ την ίδια συμπεριφορά και τρόπο ζωής επιβάλλει και στην κόρη της, τη δεκαπεντάχρονη Ρόζα. Ωστόσο, η Ρόζα είναι ερωτευμένη με έναν ναύτη, τον Τζακ Χάντερ, ο οποίος γνωρίζει τη μητέρα της και υπόσχεται ότι οι σκοποί του για την κόρη της είναι αγνοί. Τα πράγματα όμως αλλάζουν όταν στη ζωή της Σεραφίνας εμφανίζεται ένας άγνωστος άντρας, ο Αλβάρο Μαντζακαβάλλο, οδηγός φορτηγού, με το ίδιο τατουάζ

σαν του άντρα της, ένα τριαντάφυλλο στο στήθος. Η Σεραφίνα αντιστέκεται στις επιθυμίες της σάρκας, αλλά τελικά υποκύπτει όταν μαθαίνει πως ο μακαρίτης άνδρας της την απατούσε με την Εστέλλα Χοχενγκάρντεν. Ρομαντική ψυχή, ρομαντική μολυβιά, αλλά συνάμα ψυχολογικό θρίλερ, στη βάδιση νου και συναισθημάτων! Ίσως και όχι, εσείς; Τι λέτε; Αντίθετα, μάλιστα, με τις περισσότερες μεγάλες του επιτυχίες που αποτελούσαν ξέσπασμα προσωπικού λυρισμού, ο Ουίλιαμς, σε αυτό του έργο, γίνεται κωμικός, αλλά και πάλι με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία. Στόχος του είναι να ξορκίσει τα προβλήματα της αμερικανικής κοινωνίας και, κυρίως, τη λαίλαπα του μακαρθισμού, τον πολλαπλασιασμό των γυναικείων νευρώσεων και την αγωνία των μικροαστών για κοινωνική άνοδο. Γι' αυτό φιλοτεχνεί ένα έργο που, πατώντας στα χνάρια της ηθογραφίας, προχωρεί στη συμβατική ερμηνεία των φυσικών φαινομένων για να καταλήξει σε ιλαροτραγικό ψυχογράφημα. Θα έλεγα πως πρόκειται για μια οδηγία, στο δρόμο του έρωτα, σαρκικού και ψυχικού, που θα την ξανακάνει άτομο ισορροπημένο και ευτυχισμένο. Ύμνος στη ζωή, στον έρωτα και στις αυθόρμητες ανθρώπινες σχέσεις είναι το Τριαντάφυλλο στο στήθος και, επιπλέον, η πιο τρυφερή στιγμή της πένας του Ουίλιαμς. Φανταστείτε, αγαπημένοι μου αναγνώστες, ένα γήινο, αλλά και συνάμα υγιές ψυχογραφικά και πιο αισιόδοξο έργο του μεγάλου αυτού δραματουργού. Έχοντας ταξιδέψει στη Σικελία, έχοντας νιώσει την ιδιαίτερη, ανεπιτήδευτη, πρωτόγονη, περήφανη, σε όλα θερμόαιμη ιδιοσυγκρασία, τις ηθικές και πολιτιστικές παραδόσεις του απλού, φτωχού σικελικού λαού, που από ανάγκη ξεριζωνόταν ως μετανάστης στις ΗΠΑ, μπόρεσε να κατανοήσει και να πονέσει και τον βιοποριστικό αγώνα των μεταναστών στην ξενιτιά, και το δικαίωμά τους να διατηρήσουν τις παραδόσεις τους. Έργο που, ενώ δεν λείπουν τα ανθρώπινα πάθη και βάσανα, οι ήρωες δεν είναι ψυχικά ερείπια όπως συμβαίνει με τα περισσότερα πρόσωπα των έργων του Ουίλιαμς, αλλά κόντρα στα ποικίλα βάσανά τους, δίνουν και κερδίζουν τη μάχη της ελπίδας και της ζωής! Είμαι τόσο συγκινημένη με τις λέξεις που απλώνονται στη σελίδα μου και καλύτερα να συνεχίσω με τη σκληρή κριτική από ορισμένους κριτικούς του θεάτρου, εξαιτίας του τρόπου που ζούσε και τόνιζε τις ομοφυλοφιλικές του προτιμήσεις. Με τον καιρό, το ύφος των έργων του Ουίλιαμς ωρίμαζε και σε κάποια προχωρούσε σε πειραματισμούς, κάτι που τον αποξένωσε ακόμη περισσότερο από τους κριτικούς. Δεν ξέρω γιατί πρέπει να συμβαίνει αυτό. Θεωρώ πως η προσωπική ζωή είναι προσωπική ζωή και δεν πρέπει να μπερδεύεται από τους κριτικούς σε θεατρικά έργα, μουσικά έργα, κτλ. Υπάρχει, αλήθεια, άνθρωπος που να μην έχει τάσεις, προτιμήσεις, διαφορές, ήθη, έθιμα;

Marisa Tomei, in Extremis, in ‘The Rose Tattoo’ Τι είναι, άραγε; Κριτική, αφηρημάδα ή φοβία σε κάτι, που ίσως κάποιος, κάποιοι, δεν τόλμησαν ποτέ; Η ψυχή, η πένα ή ο χαρακτήρας, αλήθεια, πείτε μου και εσείς, μετράει, σε έναν λογοτέχνη και μη; Γνωρίζετε πως το 1976 υπήρξε Πρόεδρος της Επιτροπής του Φεστιβάλ Καννών; Τι εξαίρετη τιμή άλλωστε! Συγκλονιστικό είναι όμως - και τελειώνω, φίλοι μου - πως στις 25 Φεβρουαρίου 1983 βρέθηκε νεκρός στο δωμάτιο που είχε νοικιάσει στο ξενοδοχείο Elysee στη Νέα Υόρκη, έχοντας σφηνωμένο στο λαιμό του έναν φελλό. Δολοφονία; Αυτοκτονία; Τι να σας πω; Πάντως, ο ίδιος επιθυμούσε να αποτεφρωθεί και να σκορπιστούν οι στάχτες του στον Κόλπο του Μεξικού, ωστόσο θάφτηκε στον οικογενειακό τάφο στο Σαιντ Λούις.

Βασιλική Διαμαντή

Δημήτρης Μπουζάρας

Συνέντευξη Σας ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε.«Οι Φύλακες της λίμνης» είναι ο τίτλος του νέου μυθιστορήματός σας, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ωκεανός. Πρόκειται για μια συναρπαστική ιστορία με συνεχή ροή και ένταση, ανατροπές και πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Τι σας γοητεύει σε αυτό το λογοτεχνικό είδος; Έχετε κατά νου να ασχοληθείτε με κάποιο άλλο είδος και ποιο είναι αυτό; Β.Δ. Λατρεύω το μυθιστόρημα και νομίζω ότι δεν θα αλλάξω λογοτεχνικό είδος. Με συναρπάζει να χάνομαι μέσα σε ιστορίες, αληθινές και φανταστικές, και να ταξιδεύω ασταμάτητα. Είναι μια άλλη ζωή που πάει παράλληλα με τη δική μου. Όταν γράφω, δεν μπορώ να τιθασεύσω το μυαλό μου, με πάει όπου θέλει. Διαβάζω επίσης ποίηση και τη θεωρώ απαιτητικό λογοτεχνικό είδος, αλλά εγώ είμαι «δοσμένη» στο μυθιστόρημα. Τι ήταν αυτό που σας ώθησε και επιλέξατε να γράψετε ένα ακόμη μυθιστόρημα με ιστορικά στοιχεία όπως το προηγούμενο, το οποίο μάλιστα γνώρισε μεγάλη αποδοχή από τους αναγνώστες (Η Υφάντρα της Πόλης-εκδόσεις Πηγή). Τι σας συναρπάζει σε αυτό; Ποια η σχέση λογοτεχνίας και Ιστορίας; Β.Δ. Πιστεύω ότι με τα σχολικά βιβλία δεν μαθαίνουμε Ιστορία, με τη λογοτεχνία γίνεται πιο ευχάριστη, πιο συναρπαστική και τη μαθαίνουμε «βιωματικά» μέσα από τη ζωή των ηρώων. Έχω μεγάλη αγάπη για την ελληνική γλώσσα και την ιστορία της χώρας μας, γι’ αυτό τοποθετώ τους ήρωές μου μέσα σ’ ένα δυνατό ιστορικό πλαίσιο. Γίνεται η ζωή τους πιο αληθινή, μυρίζεις την εποχή και νιώθεις στο πετσί σου τους «αέρηδες» που φυσάνε γύρω τους. Υπάρχει το στοιχείο του πραγματικού στην ιστορία των ηρώων σας και ποιο είναι αυτό, ή μήπως πρόκειται καθαρά για μυθοπλασία; Β.Δ. Το μυθιστόρημα αυτό το εμπνεύστηκα από τη ζωή του Τεντ, που είναι

υπαρκτό πρόσωπο, γεννημένος στο Καλπάκι και ζει στην Αμερική. Η συνάντησή μας ήταν τυχαία, μου αφηγήθηκε τη ζωή του και από κει και πέρα άνοιξα το δικό μου παράθυρο στον μύθο, αυτό που λατρεύουν οι συγγραφείς να ξέρετε, και βγήκε αυτό το βιβλίο. Τους τόπους και τους χρόνους δεν τους πείραξα καθόλου, γι’ αυτό μην απορήσετε με τα εξωτικά μέρη που βρέθηκε ο ήρωάς μου. Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να επιλέξετε την Ήπειρο ως τόπο καταγωγής των ηρώων του βιβλίου; Β.Δ. Όπως είπα και πριν, ο Τεντ γεννήθηκε κι έζησε στο Καλπάκι Ιωαννίνων μέχρι δεκαοχτώ χρονών, άρα με κάποιο τρόπο με «επέλεξε» η Ήπειρος, δεν την επέλεξα εγώ. Άσχετα απ’ αυτό όμως, υποκλίνομαι μπροστά στην ιστορία αυτού του τόπου και πάντα ήθελα να γράψω γι’ αυτά που συνέβησαν εκεί κατά την περίοδο του πολέμου και της κατοχής. Στο βιβλίο σας περιγράφετε την Ελλάδα και την εποχή που η ναζιστική μπότα βρισκόταν στο λαιμό της, παρά ταύτα στην περίοδο των μεταναστεύσεων του ελληνικού πληθυσμού μεγάλο ποσοστό παρατηρήθηκε πως μετανάστευσε στη Γερμανία. Πώς το εξηγείτε; Θεωρείτε πως η γνώση των «βαριών σελίδων» της Ιστορίας θα πρέπει να περνούν στη λήθη ώστε να συμφιλιωθούμε ως λαοί; Θα πρέπει να τα γνωρίζουμε σε όλη την έκτασή τους τα γεγονότα και να μαθαίνουμε από αυτά; Μπορεί να συνυπάρξει συμφιλίωση και γνώση; Β.Δ. Πρέπει να ξέρουμε καλά την ιστορία μας, να απαιτούμε πεισματικά ό,τι μας

ανήκει και να μην μισούμε και αφορίζουμε συλλήβδην λαούς που έγιναν εκτελεστικά πιόνια των κυβερνήσεων, και πολύ περισσότερο τρελών δικτατόρων. Κανένας λαός δεν γεννιέται κακός, αλλά γαλουχείται για να γίνει. Το μίσος μετά τον πόλεμο ήταν νωπό, αλλά η φτώχεια και η πείνα μάλλον δεν άφησαν χώρο για περισσότερη σκέψη. Επίσης γίνεται αναφορά στην Μεραρχία Εντελβάις, την «άσπιλη» και «ηρωική» μεραρχία για τους Γερμανούς, στην πραγματικότητα όμως η Μεραρχία Εντελβάις κατέκαψε εκατοντάδες χωριά και έκανε τα ολοκαυτώματα στο Κομμένο της Άρτας, στους Λιγκιάδες Ιωαννίνων, στη Μουσιωτίτσα και φυσικά εξολόθρευσε τον εβραϊκό πληθυσμό των Ιωαννίνων. Θεωρείτε πως αποδόθηκε δικαιοσύνη; Πλήρωσαν οι υπαίτιοι για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ή μήπως «χάθηκαν στη λήθη» και για ποιους λόγους, κατά τη γνώμη σας; Β.Δ. Θεωρώ ότι δεν αποδόθηκε δικαιοσύνη, μετά από έναν τόσο φριχτό πόλεμο ίσως δεν ήταν και τόσο εύκολο να αποδοθεί. Τι θα ήταν δίκαιο να γίνει δηλαδή; Μπορούσαν όμως να πληρωθούν από το γερμανικό κράτος τουλάχιστον οι αποζημιώσεις που έχουν απαιτηθεί, συζητηθεί και απορριφθεί με τερτίπια διπλωματικά. Ο υπαίτιος της λήθης είναι πάντα τα συμφέροντα των μεγάλων. Περιγράφετε ανθρώπους άμαθους, αγράμματους, ανθρώπους που δεν είχαν φύγει οι περισσότεροι από τα όρια του μικρού χωριού τους. Τελικά

η ζωή τούς έσπρωξε να φύγουν σε έναν κόσμο άγνωστο, ξένο και σκληρό πολλές φορές, όμως ανταποκρίθηκαν, επιβίωσαν, πρόκοψαν, εξελίχθηκαν. Ποιος είναι πιο σκληρός, η ζωή ή ο άνθρωπος; Β.Δ. Η ζωή παίζει το παιχνίδι της και οι άνθρωποι το παλεύουν, πέφτουν και σηκώνονται, κι αυτό είναι το μεγαλείο της ανθρώπινης ψυχής και το μήνυμα του βιβλίου. Η ανάγκη κάνει τον άνθρωπο θηρίο. Υποκλίνομαι μπροστά στο μεγαλείο της ανθρώπινης ψυχής και τη δύναμή της. Σε κάθε σελίδα του βιβλίου έπεφτα και σηκωνόμουν παρέα με τους ήρωές μου. Σίγουρα ως γυναίκα είναι δύσκολο να μπείτε στην ψυχολογία του άνδρα και να γράψετε ως άνδρας - αν και εκ του αποτελέσματος φάνηκε πως το έχετε καταφέρει στο μέγιστο βαθμό. Αντιμετωπίσατε δυσκολίες σε αυτό το εγχείρημα; Ποιος από τους δύο χαρακτήρες (Δημήτρης, Τεντ) μοιάζει περισ-

σότερο με τη Βασιλική Διαμαντή; Β.Δ. Ήταν πραγματικά πολύ δύσκολο για μένα! Παρακολουθούσα τους άντρες στην οικογένειά μου και προσπαθούσα να τους ψυχολογήσω. Δεν ξέρω αν το κατάφερα. Πάντως, η Βασιλική είναι κρυμμένη μέσα στον παππού του Τεντ… Ο πόλεμος υπήρξε στη ζωή της ανθρωπότητας από τη δημιουργία της. Θεωρείτε πως είναι ένα στοιχείο που θα παραμείνει έως το τέλος της; Από κάποιους θεωρείται πως είναι ο κινητήριος μοχλός της εξέλιξής της, συμφωνείτε; Β.Δ. Το πιστεύω, δυστυχώς, ότι θα παραμείνει μέχρι το τέλος της, και ίσως ένας μεγάλος πόλεμος θα φέρει το τέλος της. Έτσι όπως τον φτιάξανε κάποιοι αυτόν τον κόσμο, καταντήσαμε να θεωρούμε κινητήριο μοχλό τον πόλεμο. Όχι, δεν θα έπρεπε να είναι έτσι κι εγώ δεν θα το δεχτώ ποτέ, μόνο για τα μεγάλα οικονομικά funds υπάρχει εξέλιξη στα κέρδη τους, οι κοινωνίες θα μπο-

ρούσαν να προχωρούν με ειρήνη. Αυτή θα έπρεπε να είναι η μεγαλύτερη ικανότητα της ανθρωπότητας. Το κύμα φυγής για άλλη μια φορά ακρωτηριάζει την Ελλάδα από τα πιο ικανά μέλη της. Αν βρισκόσασταν στη θέση ενός νέου αυτή τη στιγμή, τι θα επιλέγατε, την παραμονή ή τη φυγή; Β.Δ. Σαφώς θα διάλεγα την παραμονή. Μ’ αρέσει πολύ να ταξιδεύω κι έχω πάει σε πολλές χώρες, αλλά δεν θα μπορούσα να ζήσω πουθενά αλλού εκτός από την Ελλάδα. Η εντελώς υποκειμενική άποψή μου δεν μπορεί σαφώς να καλύψει τα όνειρα ενός νέου που βλέπει τη χώρα του να τον πληγώνει βαθιά, να μην αναγνωρίζει την αξία του και να μην χρειάζεται τα προσόντα του. Οι νέοι ας κυνηγήσουν τα όνειρά τους μέχρι την άκρη της γης και ας ζήσουν όπου τους ταιριάζει και μπορούν να ευτυχήσουν. Εγώ δεν θα μπορούσα να ευτυχήσω εκτός Ελλάδας. Βλέπουμε στο βιβλίο πως η μοίρα, η τύχη, το πεπρωμένο βάζουν τα πράγματα στη θέση τους; Πιστεύετε πως είναι όλα ζήτημα τύχης, μοίρας ή επιλογών; Β.Δ. Είμαι βαθιά πεπεισμένη ότι θα έρθουν όλα εκεί που τα θέλει η ζωή, η μοίρα, η τύχη, το πεπρωμένο, ο Θεός για κάποιους, η νομοτέλεια του σύμπαντος. Δείτε την ταινία «Μια θαυμάσια μέρα». Κι όμως έβρεξε, γιατί έτσι έπρεπε να γίνει, γιατί κάποιοι έπρεπε να επιβιώσουν και το σύμπαν το κανόνισε να συμβεί…

Γιατί διαβάζουμε; Β.Δ. Για να αποδράσουμε από την πραγματικότητα, να ταξιδέψουμε, να ονειρευτούμε, να αισθανθούμε. Και αν είναι «ταλαντούχος» ο συγγραφέας, μπορεί να μας αλλάξει μέχρι και κοσμοθεωρία. Τι ετοιμάζετε για το μέλλον; Β.Δ. Το τέταρτο μυθιστόρημα είναι ήδη στο συρτάρι μου και πάμε για το πέμπτο! Η έμπνευση δεν μας εγκαταλείπει ποτέ! Σας ευχαριστούμε πολύ.

Κάποια όνειρα που βλέπω, μ'αρέσει να τα διηγιέμαι. Τι είδα χτές. Ένας ερημίτης κόβει λουλούδι και λέει στους μαθητάδες ολόγυρα: "Βλέπετε τίποτα σ'αυτήνε την πράξη;" Ο ένας λέει πως είναι αγάπη για τ' άνθη και ομοίωση μαζί τους, ο άλλος λέει πως είναι η μη-συνείδηση και τείνει σε κινήσεις μη-χρησιμότητας, ένας άλλος αποκρίνεται πως ήτανε μια ανάπαυλα της αγιότητας. Ο ερημίτης πάει στο μίσχο, δένει το λουλούδι με σπάγγο, λέγοντας: "'Ητανε μια πράξη εξουσίας". Και έμεινε άφωνος έως θανάτου, κατά το όνειρο που είδα. ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ ,από τη συλλογή ΕΡΥΘΡΟΓΡΑΦΟΣ ,ΑΠΟΠΕΙΡΑ, 1988

Αγγελίνα Παπαθανασίου

Το βιβλίο «Το μαγικό τριαντάφυλλο» της συγγραφέως Αρετής Παληού κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άλφα Πι, σε εικονογράφηση της Μαρίας Παληού - Μπαχά.

Πρόκειται για ένα δίγλωσσο και αλληγορικό παραμύθι, που δεν απευθύνεται μόνο σε μικρής ηλικίας αναγνώστες, αλλά και σε ενήλικες. Άλλωστε, ένα καλό βιβλίο μπορεί να διαβαστεί από όλους, προσφέροντας κάτι διαφορετικό σε κάθε αναγνώστη. Η Νίκη είναι ένα πρόβατο που ανήκει στην ομάδα Προβατ-τέλεια. Ένας φράκτης χωρίζει τη δική της ομάδα από την Προβατά-ταξη, μια άλλη ομάδα προβάτων. Μεταξύ τους οι δυο ομάδες δεν έχουν επικοινωνία, αφού ο κάθε βοσκός τούς έχει περάσει το μήνυμα ότι «τα άλλα πρόβατα είναι κακά». Και οι δυο ομάδες ζουν φαινομενικά καλά. Έχουν όλα όσα χρειάζονται και είναι ευτυχισμένα με την καθημερινή τους ζωή. Μια μέρα όμως, η Νίκη θα κάνει μια βόλτα και σε μια μεριά του φράκτη θα δει ένα πολύ όμορφο τριαντάφυλλο, αλλά θα γνωρίσει και ένα πρόβατο από την άλλη ομάδα, με το περίεργο όνομα Θάρρος. Το πανέμορφο τριαντάφυλλο θα τους φανερώσει ένα μυστικό και τα δύο πρόβατα θα γνωρίσουν την αλήθεια. Ξεκίνησαν να ανεβαίνουν το λόφο. Η διαδρομή ήταν ομαλή. Ο λόφος δεν είχε δέντρα, παρά μόνο κάποιους μικρούς θάμνους, μπορούσες εύκολα να τον ανέβεις δηλαδή. Ήδη μετά από λίγα λεπτά είχαν φτάσει στη μέση. Ωστόσο συζητούσαν και αντάλλασσαν απόψεις και προβληματισμούς. Συνεχώς κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι η ευτυχία που νόμιζαν ότι ζούσαν ήταν ένα ψέμα. Νόμιζαν ότι ήταν ευτυχισμένα πρόβατα επειδή είχαν απλώς φαγητό και καθόλου έγνοιες. Τι κρύβεται πίσω από το λόφο που θα ανέβουν η Νίκη και ο Θάρρος; Θα καταφέρουν να πουν την αλήθεια και στα υπόλοιπα πρόβατα των δύο ομάδων; Μια ιστορία που μας θυμίζει ότι η ζωή μοιάζει με ένα τριαντάφυλλο. Είναι όμορφη, αλλά έχει και αγκάθια. Δυσκολίες δηλαδή, που αξίζει το κόπο να τις ξεπεράσουμε για να γευτούμε τις ομορφιές της. Η ελευθερία είναι ένα ιδανικό

που αξίζει κανείς να αγωνιστεί για να το αποκτήσει ή να το διατηρήσει. Εκείνο όμως που δίνει γλύκα σε όλους τους ανθρώπους είναι η αγάπη. Αυτή είναι το βασικό συστατικό της ζωής και χωρίς αυτή η ζωή μας δεν έχει νόημα. Ένα όμορφο παραμύθι που δίνει τροφή για σκέψη και αφορμή για πολλές συζητήσεις, μιλώντας για ελευθερία, ισότητα και αγάπη. Γιατί μια ζωή χωρίς καμία δυσκολία είναι σίγουρα ένα ψέμα. Και μια ζωή χωρία αγάπη, είναι ένα παραμύθι χωρίς δίδαγμα...

Ο παραµυθάς της Νάρνια, η χριστιανική πίστη και η φιλία µε τον Τόλκιν

Ζωή Τσούρα Ο Κλάιβ Στέιπλς Λιούις (C. S. Lewis) γεννήθηκε στο Μπέλφαστ της Ιρλανδίας στις 29 Νοεμβρίου του 1898. Ο πατέρας του ήταν δικηγόρος, ενώ η μητέρα του ήταν κόρη Ιρλανδού ιερέα. Όταν ήταν μικρός, ο Λιούις ήταν γοητευμένος με τα ζώα με ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Αγάπησε πολύ τις ιστορίες της Μπίατριξ Πότερ και συχνά έγραφε και εικονογραφούσε τις δικές του ιστορίες με ζώα. Μαζί με τον αδερφό του τον Γουόρνι, δημιούργησαν τον κόσμο του Μπόξεν, έναν κόσμο που κατοικούνταν και διοικούνταν από ζώα. Ο Λιούις λάτρευε να διαβάζει. Το σπίτι του πατέρα του ήταν γεμάτο βιβλία, κι ένιωθε ότι το να βρει ένα βιβλίο να διαβάσει ήταν τόσο εύκολο όσο το να μπει σε ένα λιβάδι και «να βρει ένα καινούριο φύλλο χορταριού». Η μόρφωση του Λιούις ξεκίνησε στο σπίτι, με ιδιωτικούς δασκάλους, μέχρι την ηλικία των 9 χρόνων, το 1908, οπότε και έχασε τη μητέρα του από καρκίνο. Έπειτα πέρασε από έναν αριθμό σχολείων και κολλεγίων. Κατά τη διάρκεια των σχολικών του χρόνων, που σημαδεύτηκαν από προβλήματα υγείας, ο Λιούις εγκατέλειψε την χριστιανική του πίστη και στράφηκε στον αθεϊσμό, με το ενδιαφέρον του να εξάπτεται από τη μυθολογία και τον αποκρυφισμό. Ως έφηβος, ο Λιούις ένιωθε δέος με τα τραγούδια και τους θρύλους του Βορρά, την αρχαία λογοτεχνία της Σκανδιναβίας, που είχε διατηρηθεί στα ισλανδικά έπη. Αυτοί οι θρύλοι του ενέτειναν μία εσωτερική λαχτάρα, που αργότερα θα ονόμαζε «χαρά». Αγάπησε τη φύση. Η ομορφιά της του θύμιζε τις ιστορίες του Βορρά, και οι ιστορίες του Βορρά τού θύμιζαν την ομορφιά της. Τα γραπτά του ως έφηβος απομακρύνθηκαν από τις ιστορίες του Μπόξεν. Ξεκίνησε να δοκιμάζει διαφορετικές μορφές λογοτεχνίας, όπως επική ποίηση και όπερα, προσπαθώντας να μετουσιώσει το καινούριο του ενδιαφέρον στη Βόρεια μυθολογία και τη φύση. Αγάπησε επίσης και την ελληνική λογοτεχνία και μυθολογία, καθώς και την ιρλανδική. Το 1916, ο Λιούις κέρδισε υποτροφία για το University College της Οξφόρδης. Σε λίγους μήνες όμως, ο Βρετανικός Στρατός τον έστειλε στη Γαλλία, για να πολεμήσει στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκεί βίωσε τη φρίκη των χαρακωμάτων, που έθρεψε ακόμη περισσότερο τον πεσιμισμό που είχε γεννηθεί από την απώλεια της μητέρας του και τα δύσκολα σχολικά του χρόνια. Αποστρατεύθηκε τον Δεκέμβρη του 1918, και ξανάρχισε τις σπουδές του. Το 1925 έγινε καθηγητής αγγλικής λογοτεχνίας στο Κολ-

λέγιο Μάγκνταλεν (Magdalen College), θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1954.Εν καιρώ επέστρεψε στον χριστιανισμό, έχοντας επηρεαστεί από τις συζητήσεις του με τον συνάδελφό του στην Οξφόρδη, Χριστιανό, και πολύ καλό του φίλο, Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, τον οποίο γνώρισε στις 11 Μαΐου του 1926. Αφότου επέστρεψε στους κόλπους του θεϊσμού το 1929, ο Λιούις ασπάστηκε τον Χριστιανισμό το 1931, έπειτα από μία μεγάλη μεταμεσονύχτια συζήτηση και βόλτα με τους Τόλκιν και Χιούγκο Ντάισον (Hugo Dyson). Έγινε μέλος της Εκκλησίας της Αγγλίας, προς απογοήτευση του Τόλκιν, που ήλπιζε ότι θα προσχωρούσε στην Καθολική Εκκλησία.

Έπειτα από το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το 1939, η οικογένεια του Λιούις φιλοξενούσε παιδιά που είχαν σταλεί μακριά από το Λονδίνο και τις μεγάλες πόλεις για να γλυτώσουν τους βομβαρδισμούς – κι εδώ όλοι εύκολα αναγνωρίζουν την έμπνευση για τα τέσσερα αδέλφια-πρωταγωνιστές των βιβλίων της Νάρνια, και την αρχή του πιο διάσημου των Χρονικών, του βιβλίου «Το Λιοντάρι, η Μάγισσα και η Ντουλάπα». (Τον ίδιο τον Λιούις θα τον αναγνωρίσετε στο πρόσωπο του εκκεντρικού καθηγητή Ντίγκορυ Κερκ, προσώπου-κλειδί σε τρία από τα επτά βιβλία των Χρονικών). Ο Λιούις δεν έγινε δεκτός να πολεμήσει στο μέτωπο, κι έτσι, από το 1941 μέχρι το 1943, έκανε ραδιοφωνικές εκπομπές θρησκευτικού περιεχομένου, οι οποίες μεταδίδονταν από το ραδιόφωνο του BBC. Η φωνή του έμεινε στην ιστορία, ως η φωνή που κρατούσε συντροφιά και έδινε κουράγιο στους κατοίκους του Λονδίνου ενόσω βίωναν τις αεροπορικές επιδρομές και τους βομβαρδισμούς των Ναζί. Το 1954, ο Λιούις δέχθηκε τη νεοϊδρυθείσα έδρα Μεσαιωνικής και Αναγεννησιακής Λογοτεχνίας στο Κολλέγιο Μάγκνταλεν, στο Κέιμπριτζ, θέση που κατείχε μέχρι το τέλος της καριέρας του. Συνέχισε να κρατά ισχυρούς δεσμούς με την Οξφόρδη ωστόσο, διατηρώντας εκεί ένα σπίτι στο οποίο περνούσε τα Σαββατοκύριακά του μέχρι τον θάνατό του. Ο Λιούις ήταν ένας εξαιρετικά παραγωγικός συγγραφέας, και ο κύκλος των λογοτεχνικών του φίλων έγινε ένας ανεπίσημος σύλλογος, μία φιλοσοφική και λογοτεχνική ομάδα, γνωστή ως «Inklings», στην οποία

άνηκαν – μεταξύ άλλων - ο Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν και ο Νέβιλ Κόγκχιλ (Nevill Coghill). Η φιλία του Λιούις με τον Τόλκιν και τον Κόγκχιλ αναπτύχθηκε τον καιρό που ήταν μέλη του Kolbítar, μίας ομάδας ανάγνωσης της παλαιάς γερμανικής γλώσσας (Old Norse) την οποία ίδρυσε ο Τόλκιν και η οποία σταμάτησε να λειτουργεί τον καιρό που συνέλαβαν την ιδέα των Inklings. Τα πιο γνωστά έργα του Λιούις είναι φυσικά η σειρά των Χρονικών της Νάρνια: η επταλογία φαντασίας για παιδιά η οποία θεωρείται ένα από τα κλασικά έργα της παγκόσμιας παιδικής λογοτεχνίας. Γραμμένη μεταξύ του 1949 και του 1954, η Νάρνια έχει πουλήσει πάνω από 100 εκατομμύρια αντίτυπα σε 41 γλώσσες. Τα βιβλία της ασχολούνται με την πάλη μεταξύ Καλού και Κακού. Πολλοί έχουν εικάσει ότι τα Χρονικά της Νάρνια αποτελούν μία χριστιανική αλληγορία, ο ίδιος ο Λιούις όμως το είχε αρνηθεί. Είχε χαρακτηριστικά δηλώσει: Όλα ξεκίνησαν με εικόνες. Ένας φαύνος να κρατάει μια ομπρέλα. Μία βασίλισσα πάνω σε ένα έλκηθρο. Ένα μεγαλοπρεπές λιοντάρι. Στην αρχή δεν υπήρχε τίποτε χριστιανικό σε όλα αυτά. Αυτό το στοιχείο εισήλθε μετέπειτα, σαν από δική του θέληση. Τα Χρονικά της Νάρνια έχουν ασκήσει επιρροή στο έργο πολλών μοντέρνων συγγραφέων, με ενδεικτικά αναφερόμενους τους Ντάνιελ Χάντλερ (Μία Σειρά από Ατυχή Γεγονότα, A Series of Unfortunate Events), Φίλιπ Πούλμαν (Η Τριλογία του Κόσμου, His Dark Materials), και Τζ. Κ. Ρόουλινγκ (Χάρι Πότερ). Η Τριλογία του Διαστήματος (The Space Trilogy) ασχολείται με αυτό που ο Λιούις έβλεπε ως τάσεις «απανθρωποποίησης» στη σύγχρονή του επιστημονική φαντασία. Το πρώτο βιβλίο της, Out of the Silent Planet, γράφτηκε μετά από μία συζήτηση με τον Τόλκιν αναφορικά με αυτές τις τάσεις. Ο Λιούις συμφώνησε να γράψει μία ιστορία διαστημικού ταξιδιού και ο Τόλκιν μία ιστορία ταξιδιού στο χρόνο. Ο Τόλκιν όμως ποτέ δεν ολοκλήρωσε την ιστορία του The Lost Road (Ο Χαμένος Δρόμος), η οποία συνέδεε τη Μέση Γη με τον μοντέρνο κόσμο. Ο κύριος χαρακτήρας του Λιούις στην τριλογία του, ο Elwin Ransom, είναι βασισμένος στον ίδιο τον Τόλκιν. Ο Λιούις θεωρείται επίσης ως ένας από τους πιο σημαντικούς υποστηρικτές του Χρι-

στιανισμού στις μέρες του. Έχει αποκαλεστεί «Ο Απόστολος των Σκεπτικιστών» λόγω της προσέγγισής του στις θρησκευτικές πεποιθήσεις από τη θέση ενός σκεπτικιστή που ασπάστηκε αργότερα τον Χριστιανισμό. Το βιβλίο του, Mere Christianity, γεννημένο από τις ραδιοφωνικές του εκπομπές στις σκοτεινές μέρες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, θεωρείται κλασικό. Ο Λιούις συνδέθηκε με βαθιά φιλία και έπειτα αγάπη με την Αμερικανίδα ποιήτρια και συγγραφέα Τζόι Ντέιβιντμαν (Joy Davidman), με την οποία τέλεσε πολιτικό γάμο το 1956 και θρησκευτικό το 1957. Δυστυχώς όμως, η ζωή τού επιφύλασσε πικρό ποτήρι: Η Τζόι ήδη πάλευε με τον καρκίνο, και έπειτα ήρθε η μετάστασή του στα οστά. Τον Απρίλιο του 1960, παρά την άσχημή της κατάσταση, της έκανε δώρο το ταξίδι που πάντα ονειρευόταν – ένα ταξίδι στην Ελλάδα. Η Τζόι έσβησε λίγους μήνες αργότερα. Ο Λιούις την ακολούθησε τρία χρόνια μετά, έπειτα από νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου, στις 22 Νοεμβρίου του 1963. Θάφτηκε στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας, στο Χέντινγκτον της Οξφόρδης. Ο C. S. Lewis συνεχίζει να γοητεύει τους αναγνώστες τόσα χρόνια μετά. Το 2008, οι Times τον κατέταξαν 11ο στη λίστα των 50 σπουδαιότερων Βρετανών συγγραφέων μετά το 1945. Το 2013, στην 50η επέτειο του θανάτου του, ο Λιούις έγινε ένας από τους μεγάλους Βρετανούς συγγραφείς που μνημονεύονται στη Γωνιά των Ποιητών, στο Αββαείο του Γουέστμινστερ. Η επιγραφή στην πέτρινη πλάκα του γράφει λόγια του ίδιου του Λιούις: Πιστεύω στον Χριστιανισμό όπως πιστεύω ότι ο Ήλιος έχει ανατείλει, όχι επειδή τον βλέπω, αλλά επειδή μέσω αυτού βλέπω όλα τα υπόλοιπα

απόλυτη καθαρότητα, τα όνειρα της συΑλέξανδρος Δαμουλιάνος νέχειάς μας, αφαιρώντας τους την μόλυνση του θνητού φόβου, ώστε οι λεωφόροι των ματιών μας να κατακλύζονται από τα «Ανοίγω τα μάτια και νιώθω τις κόρες πλήθη μιας εξαγνισμένης ονειροπόλημου να διαστέλλονται μέσα στο σκοτάδι. σης, μεταξύ του ανθρώπου και της συΠροσπαθώ να διακρίνω κάτι, οτιδήποτε. νήθειάς του να πιστεύει ότι το οποιοΜάταια. Κλείνω τα πάντα πολύ καλά δήποτε αύριο θα είναι ειλικρινέστερων πριν πέσω για ύπνο – ακόμα και οι προθέσεων απ’ το αυτοεξαπατημένο σήλεπτές ακτίνες του φεγγαριού μπορούν μερα. να με κρατήσουν ξύπνιο όλη τη νύχτα». «Είχα πάντα το δικό μου τραπέζι στη Στο σημείο νίκης και ήττας του είναι του γωνία δίπλα στην μπάρα, χωμένο κάτω κόσμου, όπου συναντιούνται ενδόμυχα από την ξύλινη σκάλα που οδηγούσε στο και ασυνείδητα όλες οι μυστικές σκέψεις πατάρι». της Λογοτεχνίας, που η καθεμία έχει τη δύναμη να ανασχηματίσει την υφήλιο Τα αρχαία βάσανα του πάθους, που εκψυχή ενός ανθρώπου, ώστε τα χερσαία συγχρονίζονται μέσω της Οδύσσειας συναισθήματα να ετεροκαθορίζονται από Δίψας των εκλογικευμένων οραμάτων, τους υδάτινους πόθους, οι οποίοι αφρί- θεατροποιούν, με σκηνοθέτη το “αν” που ζουν χίλιες ζωές στο ξέσπασμά τους, πονά και αναζωογονεί την οικουμένη, λίγες, έως ελάχιστες, πένες καταφέρνουν την γέννηση του έρωτα στη φάτνη ενός να φτάσουν για να μεταλάβουν τις απα- ψυχισμού. Τα λεπτά μένουν ίδια εξωτεραβίαστες εντολές των Λέξεων, και να ρικώς, μα οι τέσσερις ορίζοντες εντός ενσωματώσουν στα κύτταρά τους τον θεό τους τρικυμίζουν τα σύνορα αγάπης και της γραφής, δηλαδή την ανώνυμη οντό- αιωνιότητας. Τίποτα δεν διαχωρίζει όλα τητα που υπερβαίνει όσα γιγνώσκουμε, όσα είναι κι όλα όσα φαίνονται, και όμως όσα υποψιαζόμαστε, καθώς και όσα μας μια λεπτή γραμμή ουρανού κάνει ευκριξέρουν εν αγνοία μας. Μία από αυτές τις νές και ερωτεύσιμο το ανέφικτο. Η ολόπένες, λοιπόν, ύστερα από αρκετό καιρό τητα των πραγμάτων, ένα ρόδι που σπάει παρατήρησης της ανασύνταξης του “κρά- στη φούχτα μας και μας δίδει τα χρώματους” του λόγου, είναι της κυρίας Ελίνας τα του νου και της καρδιάς. Βαρβαρήγου. «Με αγάπη συνδέει τις δύο χώρες που την έχουν φιλοξενήσει μέχρι στιγμής. Η Αφρική και η Ελλάδα της».

«Έξι η ώρα κι ακόμα σκοτάδι. Κάποιοι τώρα θα ξυπνάνε. Πλησιάζω στην τζαμαρία και κοιτάζω τον δρόμο. Μερικά αυτοκίνητα κυκλοφορούν ήδη». Το εν λόγω ανάγνωσμα αποτελεί έναν από τους πιο αυθεντικούς ύμνους στην Το, συμπαντικής και ανώτερης από τον Λογοτεχνία και επομένως και στη Ζωή. χρόνο φύσης, μυθιστόρημα «Υποτείνου- Συγχαρητήρια και καλοτάξιδο, κυρία σα», από τις εκδόσεις Πνοή, τέμνει, με Ελίνα Βαρβαρήγου.

Χριστίνα Ρασιδάκη

Αγγελίνα Παπαθανασίου

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρείτε. Κυκλοφόρησε πρόσφατα το πρώτο σας παιδικό βιβλίο από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, ο «Σέργιος ο Ρινόκερος». Ποια ήταν η αφορμή για να γεννηθεί αυτό το βιβλίο; Χ.Ρ. Το βιβλίο ξεκίνησε σαν μια παράξενη άσκηση στη δημιουργικότητα. Ένα ζεστό και πολύ βαρετό μεσημέρι, προσπαθώντας να περάσω την ώρα μου, αναρωτήθηκα ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα μιας προσπάθειας να συνδυάσω δύο εντελώς ανόμοια μεταξύ τους πράγματα σε μια ιστορία. Μπροστά μου, στον απέναντι τοίχο, σε πόστερ που έγραφε ΑFRICA, ένας τεράστιος ρινόκερος έβοσκε αμέριμνος σε μια πεδιάδα. Ταυτόχρονα, απ’ το ραδιόφωνο ξεχύνονταν χαρούμενοι, στριφογυριστοί ρυθμοί τζαζ. Αυτό ήταν! Ξεκίνησα να γράφω για έναν τεράστιο Αφρικανικό ρινόκερο, τον Σέργιο, που μέσα από μια απρόσμενη συνάντηση, ένα βαρετό και πολύ ζεστό μεσημέρι, ερωτεύεται παράφορα τη μουσική τζαζ. Το βιβλίο σας ξεχειλίζει από εικόνες της Αφρικής και από μουσική τζαζ. Να υποθέσω ότι είναι το αγαπημένο σας μουσικό είδος και θέ-

ατε να το συστήσετε και στους μικρούς σας αναγνώστες; Η σχέση σας με την Αφρική ποια είναι; Χ.Ρ. Η αλήθεια είναι ότι αγαπώ πολύ τη μουσική. Η μουσική σε κάνει να θέλεις να χορέψεις και να τραγουδήσεις, με μουσική οι περιπέτειες της φαντασίας σου ζωντανεύουν, η μουσική ηρεμεί και παρηγορεί τους στενοχωρημένους και κοιμίζει γλυκά τους κουρασμένους. Η μουσική πάει παντού, στο μπάνιο, στο αυτοκίνητο, ακόμα και στο αεροπλάνο. Προτείνω στους αναγνώστες και τις αναγνώστριες να ακούν όσο περισσότερη μουσική γίνεται, και όσα περισσότερα είδη μουσικής μπορούν. Η σχέση μου με την Αφρική είναι μέσα από τα βιβλία, τις ταινίες, αλλά και τις διηγήσεις της μαμάς μου, η οποία πήγαινε συχνά στην πατρίδα του Σέργιου-, την Κένυα, για να δει φίλους της. Επιστρέφοντας, περιμέναμε με την αδελφή μου με αγωνία να δούμε τις φωτογραφίες από τα σαφάρι που πήγε η μαμά για να δει «τα θηρία»! Υπάρχει η σκέψη να δούμε κι άλλα βιβλία με ήρωα τον Σέργιο; Χ.Ρ. Ω! Το ελπίζω. Ήδη ο Σέργιος μού εκμυστηρεύτηκε ότι άκουσε όπερα και του άρεσε πάρα πολύ. Κάτι μου λέει

ότι κάπου θα μπλέξει πάλι... Μία φορά τον μήνα, στον ΠΟΛΥΧΩΡΟ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ διεξάγεται ένα συμβουλευτικό εργαστήριο για γονείς. Τι είναι η Σχολή Σύγχρονων Γονέων; Χ.Ρ. Πρόκειται για μια ανοιχτή, διαδραστική συνάντηση που έχω με γονείς, με συγκεκριμένη θεματολογία, διαφορετική κάθε φορά, όπου οι συμμετέχοντες και οι συμμετέχουσες μπορούν να πάρουν πληροφόρηση, να εκφράσουν προβληματισμούς ή δυσκολίες, να ακούσουν και να δοκιμάσουν επιστρέφοντας σπίτι τρόπους αντιμετώπισης και προσέγγισης των παιδιών τους. Γενικότερος στόχος των συναντήσεων αυτών, πέρα από την επιμόρφωση, είναι οι γονείς να αποκτήσουν όμορφες σχέσεις με τα παιδιά τους, να μειωθούν οι εντάσεις και να μπορέσουν να αντιμετωπίζουν όποιες εντάσεις προκύπτουν, με αποτελεσματικό τρόπο. Έχετε επιμεληθεί μια νέα σειρά βιβλίων που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Αναφέρομαι στη σειρά «Μεγαλώνοντας παιδιά βήμα βήμα» της ψυχολόγου και οικογενειακής συμβούλου Hedvig Montgomery. Τι το διαφορετικό θα συναντήσουν οι γονείς σε αυτή τη σειρά των βιβλίων; Χ.Ρ. Οι σημερινοί γονείς βομβαρδίζονται από πληροφορίες που συχνά τους αποπροσανατολίζουν. Η σειρά αυτή της Montgomery είναι ένας πραγματικός χρυσός οδηγός για γονείς παιδιών από 0-18. Πρόκειται για μια σειρά όμορφων, περιεκτικών και εύχρηστων βιβλίων, που το καθένα αναφέρεται σε διαφορε-

τική ηλικιακή ομάδα. Στο καθένα από τα βιβλία, οι γονείς, μέσα από επτά βήματα και απαντήσεις στα πιο συνηθισμένα τους ερωτήματα, καθοδηγούνται να μεγαλώνουν παιδιά με αυτοπεποίθηση, ψυχική ανθεκτικότητα, αυτογνωσία, παιδιά που τα πάνε καλά με τον εαυτό τους αλλά και τους γύρω τους. Το διαφορετικό στο βιβλίο αυτό είναι ότι αγγίζει την ουσία τού να είσαι γονιός – αυτό αφορά τόσο το σωστό μεγάλωμα του παιδιού, αλλά και το ότι πιάνει τη βαθιά ανάγκη των γονιών, μέσα από τον γονεϊκό τους ρόλο, να γίνονται σαν άνθρωποι σοφότεροι και πιο συνειδητοποιημένοι. Αυτή την περίοδο γράφετε κάποιο νέο βιβλίο; Χ.Ρ. Για την ώρα έχω βάλει φρένο! Τα τελευταία χρόνια πέρασα ατελείωτες ώρες στον υπολογιστή γράφοντας κάποιο βιβλίο, με σοβαρό αντίκτυπο στη μέση μου. Πέρα από τον Σέργιο που μόλις κυκλοφόρησε, τους επόμενους μήνες από τις εκδόσεις Πατάκη περιμένουμε τρία βιβλία: Το 3Step: Αποτελεσματική επικοινωνία με τα παιδιά και τους μαθητές μας, μια μέθοδο που προτείνω και που αποσκοπεί στο να βοηθά γονείς και εκπαιδευτικούς να ανταποκρίνονται σωστά στις αναπόφευκτες ρήξεις και δυσκολίες που προκύπτουν με τα παιδιά. Επίσης, είμαι συν-συγγραφέας με τη Δρ. Μαργαρίτα Γερούκη (σχολική σύμβουλο) του ΒΑΓΙΑ ΙΙΙ: Δραστηριότητες για την πρόληψη του σχολικού εκφοβισμού στο Γυμνάσιο, το τρίτο εγχειρίδιο για εκπαιδευτικούς, εκ των οποίων η κ. Γερούκη έχει γράψει τα δύο πρώτα, με δραστηριότητες για το δημοτικό. Και, τέ-

λος, το Πετυχαίνω στο Γυμνάσιο, βιβλίο που έχουμε συγγράψει με τη συνάδελφο Δρ. Σμαρούλα Παντελή, και που βοηθά τα παιδιά με τη σχολική μελέτη, τις εξετάσεις, την αυτοπεποίθηση και την αυτογνωσία. Είπα να πω λοιπόν ΣΤΟΠ για την ώρα, πλην όμως ένας ρινόκερος στη ζωή μου έχει άλλες βλέψεις… Θα δούμε, λοιπόν. Λίγο πριν ολοκληρώσουμε τη συνέντευξη, θα θέλατε να πείτε κάτι στους αναγνώστες μας; Χ.Ρ. Από τις πιο όμορφες στιγμές στην παιδική μου ηλικία ήταν όταν η μητέρα μου με έβαζε για ύπνο το βράδυ και μου διάβαζε κάποιο βιβλίο. Το διάβασμα στα παιδιά μου ήταν από τις πιο γλυκές στιγμές μαζί τους. Ό,τι και να είχε συμβεί μέσα στη μέρα μας, ό,τι και να είχε γίνει μεταξύ μας, το αφήναμε στην άκρη, καθώς καθισμένη όλη οι οικογένεια στο σαλόνι, με αναμμένα κεράκια, χαμηλωμένα τα φώτα κι εμένα ως αφηγήτρια, αφήναμε τις σελίδες κάποιου βιβλίου να μας ταξιδέψουν μαζί. Θα ήθελα λοιπόν να προτείνω σε μικρούς και μεγάλους κάτι ανάλογο, όσο καλά κι αν ξέρουν να διαβάζουν ο καθένας μόνος του το βιβλίο του. Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο που μας διαθέσατε και σας εύχομαι καλή δημιουργική συνέχεια.

Δημήτρης Μπονόβας

Ένας ύμνος προς την Ελλάδα, την ιστορία και τις ομορφιές της είναι η ποιητική συλλογή του Πέτερ Σράγκερ με τίτλο “ακροπόλεις άνοδοι” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Βακχικόν”. Αν και τα ποιήματα που περιλαμβάνονται σε αυτή έχουν γραφτεί σε μεγάλο διάστημα χρόνου – από το 1995 μέχρι και το 2011 – βρίσκουμε σε αυτά πολλά κοινά στοιχεία. Το πρώτο και κύριο είναι η προαναφερθείσα αγάπη για κάθε τι ελληνικό. Ένας οδηγός, θα λέγαμε, προς την πραγματική Ελλάδα, ένα ταξίδι στις έννοιες που “χτίσανε” αυτό που εμείς αποκαλούμε “πατρίδα”. Άλλη μια απόδειξη λοιπόν το συγκεκριμένο πόνημα, ότι σε αντίθεση με αρκετούς γηγενείς, ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων από το εξωτερικό συμπαθεί τη μικρή μας χώρα και τα επιτεύγματά της, και δεν χρησιμοποιεί το παρελθόν μας χωρίς στην ουσία να ξέρει για τι μιλάει (προσωπική άποψη του γράφοντα). Δεν είναι απλό συγγραφικό έργο λοιπόν, είναι βίωμα. Ο τρόπος που ο συγγραφέας είδε και έζησε τον τόπο αυ-τό και αφουγκράστηκε τα λεγόμενά του.

το φως γλιστράει στα χείλη της και αρχίζει να μιλά ο κόκκινος αέρας του ήλιου κατεβαίνει στο πόδι της θεάς μέχρι να γίνει κίνηση

Ένα έργο που θα σας βοηθήσει να γνωρίσετε όσα δεν ξέρετε ήδη, γραμμένο από έναν “εκστασιασμένο” επισκέπτη. Μια ποιητική που θα σας ταξιδέψει στο όμορφο παρελθόν, στα χρόνια των αρχαίων, στις πύλες του Παρθενώνα. Μία βόλτα στο μεγαλείο του περασμένου…

διαπερνώντας τοίχους ίδιος η σκέψη τσακίζεται πάνω στο χαμόγελό σου σκοτώνεις τον άνεμο μ’ένα χαμόγελο μια κίνηση των χειλιών σου

Παναγιώτα Γκουτζουρέλα

1983

ΣΗΜΕΡΑ

Μια παρέα λυκειόπαιδων, το καλοκαίρι του 1983 αποφασίζει να κατασκηνώσει σε ένα ερημικό μέρος, δίπλα στο ποτάμι του Σαουθάμπτον. Όλοι τους από 15 έως 18 χρονών. Όμορφοι, ευχάριστοι, δημοφιλείς⋅ μια παρέα που όλοι θα ήθελαν να είναι μέλη της. Μαζί τους και η δεκατετράχρονη Ορόρα, που είναι η αδελφή ενός από τα κορίτσια της ομάδας. Μόνο που η Ορόρα είναι διαφορετική. Κλειστός χαρακτήρας, ντροπαλή, ήρεμη, αγνή. Καμία σχέση δεν έχει με τους υπόλοιπους, που καταναλώνουν άφθονο αλκοόλ, επιδίδονται σε σεξουαλικές περιπτύξεις και κάνουν χρήση ναρκωτικών. Κανείς δεν έπεσε να κοιμηθεί πριν τα μεσάνυχτα και πρώτη πήγε για ύπνο η Ορόρα. Είχε μεταφέρει το στρωματάκι της λίγο πιο μακριά από τον χώρο της κατασκήνωσης, για να μην την ενοχλούν οι υπόλοιποι που έπιναν, μιλούσαν και γελούσαν δυνατά. Σε ένα σημείο που δεν την έφτανε το φως της φωτιάς κι έτσι ήταν αόρατη για τους υπόλοιπους. Το επόμενο πρωί, μετά από μία νύχτα κραιπάλης, η παρέα διαπιστώνει πως η Ορόρα λείπει από τον χώρο της κατασκήνωσης. Πανικοβάλλονται, αφενός γιατί όφειλαν να προσέχουν το μικρότερο κορίτσι και αφετέρου επειδή σε κοντινό σημείο έχουν κρύψει μεγάλη ποσότητα ναρκωτικών. Το κάλεσμα της αστυνομίας θα τους μπλέξει όλους... Το πτώμα δε θα βρεθεί ποτέ. Ούτε και ο ένοχος...

Κατασκηνωτές βρίσκουν σε ένα κοίλωμα των ριζών ενός δέντρου έναν σκελετό. Η αστυνομία ειδοποιείται και την έρευνα αναλαμβάνει ο επιθεωρητής Τζόνα Σινς με την ομάδα του. Ο επιθεωρητής είναι βέβαιος σε ποιον ανήκουν τα οστά: στην Ορόρα. Η υπόθεση ανοίγει εκ νέου και ο αναγνώστης έρχεται αντιμέτωπος με ένα κυνήγι του ενόχου. Έξι έφηβοι οι οποίοι χάνουν ένα κορίτσι. Μια νύχτα όπου οι παράνομες ουσίες παίρνουν τα ηνία και, μαζί με τα τριάντα χρόνια από το έγκλημα, θολώνουν αναμνήσεις και κρίσεις. Στο παρασκήνιο υπάρχει και η ανάμνηση μια συνάντησης στον τόπο του εγκλήματος ενός ακόμη προσώπου. Ένα δύσκολο έργο για το αστυνομικό τμήμα, καθώς τα αποδεικτικά στοιχεία έχουν αλλοιωθεί. Μονάχα ένα πράγμα ήταν βέβαιο: Δεν είχαν να κάνουν μόνο με μια παρέα φτιαγμένων, μεθυσμένων εφήβων από δεκαπέντε μέχρι δεκαοχτώ χρόνων και με ένα αθώο δεκατετράχρονο κορίτσι που πήγε για ύπνο λίγο πιο μακριά τους, καθώς και με έναν καθηγητή που είχε κατασκηνώσει με τη φίλη του λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα, αλλά και με μια κρυψώνα γεμάτη ναρκωτικά. Μια αστυνομική ιστορία με αρκετό ενδιαφέρον. Σπονδυλωτή και παράλληλη αφήγηση, ανάμεσα στο χτες και το σήμερα, από τη μεριά δύο αστυνομικών και της Ορόρα. Τα μικρά κεφάλαια συνάδουν στην αύξηση της αγωνίας, αν και η συγγραφέας καταφέρνει σχεδόν α-

πό την αρχή να περιορίσει σημαντικά τους ενόχους στους εφτά (την παρέα και τον μυστηριώδη άντρα που παρευρέθηκε κοντά στο σημείο της κατασκήνωσης) καταστρέφοντας λίγη από τη χαρά του αναγνώστη αστυνομικών βιβλίων να κυριευτεί από την ανάγκη να ανακαλύψει τον δολοφόνο και να συγκλονιστεί από ανατροπές. Η ατέρμονη σειρά καταθέσεων των ενόχων σε κάθε πιθανό σημείο της πόλης κουράζει αφάνταστα. Αυτός ο ατελείωτος χείμαρρος πληροφοριών που πηγάζει από τις ανακρίσεις, δεν προλαβαίνει να αφομοιωθεί από τον αναγνώστη, αλλά και ούτε να στοιχειοποιηθεί επαρκώς από τη συγγραφέα ώστε να γίνουν απολύτως πιστευτές. Όλοι οι ύποπτοι δείχνουν πως κάτι έχουν να κρύψουν, αλλά τελικά δεν κρύβουν και πολλά. Και ενώ κάποια στιγμή νομίζεις πως θα έρθουν στην επιφάνεια μυστικά, από αυτά που θα αλλάξουν τον ρου της ιστορίας, δεν αποκαλύπτονται ποτέ. Έως και οι τύψεις των μελών της παρέας φαντάζουν ''χλιαρές''. Γίνεται προσπάθεια να προσδοθεί στους χαρακτήρες της αστυνομικής ομάδας μια ''υπαρκτή οντότητα'' με αναφορές στις προσωπικές τους ζωές, που θεωρώ πως είναι απρόσφορο για την εξέλιξη της ιστορίας και την ποιοτική αναβάθμισή της, εκτός ίσως από την προϊστορία του επιθεωρητή, η οποία δίνεται με ασάφειες και επικεντρώνεται σε άσχετα γεγονότα αντί αυτών που ενδιαφέρουν τη διαλεύκανση του μυστηρίου. Ο Τζόνα έγνεψε και άφησε τον αρχιφύλακα να τον οδηγήσει, αν και ήξερε πολύ καλά πού να πάει. Εκεί όπου πριν από τριάντα χρόνια είχαν περάσει τη νύχτα τους επτά παιδιά, αλλά το επόμενο πρωί ξύπνησαν μονάχα έξι.

Αρκετά ενδιαφέρον ανάγνωσμα, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορώ να πω πως με κέρδισε. Υποθέτω πως θα υπάρξει συνέχεια για τον κεντρικό ήρωα, αστυνομικό επιθεωρητή Σινς. Θα περιμένω με ανάμεικτα συναισθήματα.

ι ο υ ο π ι ε ν Μου φτά ουν χ έ ς ε δ ά εβδομ . Κυριακές νια ό ρ χ α τ που ι ε ν ά τ φ ια γ Μου α ν ν ε γ τού σ ι ρ Χ ε ν φυλά ς. υ ο τ ς ο λ έ το τ ης Οδ. Ελύτ