Medisch dossier 19/04 april 2017

Jaargang 19 N o 4 april 2017

Los nummer E 7,50

Superbacterie Melanoom Natuurlijke remedies

Genezen met Gersontherapie

Soepel en lenig Fasciale training

Houd je hersenen in volle bloei

extra dikke voorja a specialrs-

Help slachtoffers hongersnood Red levens. Geef voor eten.

GEEF NU! GIRO

Hongerrampen in Zuid-Soedan, Noordoost-Nigeria, SomaliĂŤ en Jemen eisen razendsnel steeds meer onschuldige levens.

Samen kunnen we miljoenen mensen redden van de hongerdood door NU noodhulp te bieden. Red levens. Geef voor eten.

555 SAMENWERKENDE HULPORGANISATIES

www.giro555.nl

IBAN:NL08 INGB 0000 0005 55

|Medisch|dossier|

van de hoofdredactie

Lynne McTaggart en Bryan Hubbard Hoofdredactie

U bent zo jong als u zelf wilt V

ertel uw dokter dat u steeds langer moet zoeken naar de namen van kennissen of dat u soms vergeet waar u uw sleutels hebt neergelegd en hij of zij zal waarschijnlijk zeggen dat dat komt doordat uw ‘cognitieve vermogens een beetje afnemen’.

Hij zal u voorhouden dat dit het begin is van het onvermijdelijke verouderingsproces en dat u er maar beter aan kunt wennen.

Maar zoals u kunt lezen in het hoofdartikel van deze maand (op pagina 40) slaat hij de plank dan helemaal mis. Ons brein zou weleens veel flexibeler kunnen zijn dan we altijd gedacht hebben.

Er zijn namelijk verrassende aanwijzingen dat het brein in staat is een leven lang nieuwe hersencellen aan te maken en nieuwe neurale verbindingen te leggen, zelfs bij ouderen.

Wetenschappers zijn er nu achtergekomen dat het brein in elke fase van het leven niet alleen scherp kan blijven, maar ook kan groeien. U kunt tot op zekere hoogte zelfs op latere leeftijd een bijdrage leveren aan hoe snel en in welke mate er nieuwe hersencellen bij komen. Dat toont wel aan hoe flexibel die grijze cellen zijn.

De vraag is dus niet langer of het mogelijk is dat uw brein zich herstelt, maar meer hoe u dit het beste kunt bewerkstelligen. Er bestaan namelijk veel variaties op dit vermogen, dat ‘neurogenese’ heet, en het succes ervan hangt af van uw leefstijl.

Het zal u niet verbazen dat het eetpatroon een grote rol speelt bij de ondersteuning van het brein om zijn eigen cellen te vernieuwen.

Wij twijfelen er niet aan dat een dieet met veel suiker en bewerkte producten een cognitieve killer is, terwijl een dieet dat rijk is aan volkoren voedsel, omega vetzuren en plantaardige polyfenolen een soort superfood is voor het brein.

Psycholoog Brant Cortright, die onderzoek heeft gedaan naar de versterking van het brein voor zijn nieuwe boek The neurogenesis diet and lifestyle, zet in ons hoofdartikel de belangrijkste voedingsmiddelen voor de hersenen op een rijtje en besteedt ook aandacht aan de krachtige en synergetische rol die lichaamsbeweging speelt in combinatie met een optimaal dieet.

Net als bij voedingsmiddelen het geval is, zijn sommige vormen van lichaamsbeweging beter voor je brein dan andere. Cardio en wandelen – onze persoonlijke favorieten – zijn bijvoorbeeld heel goed.

Hoe gezond uw brein is wordt zoals gezegd mede bepaald door eetpatroon en lichaamsbeweging. Maar u kunt nog meer doen om uw brein jong te houden. Zo min mogelijk stress en een goed sociaal netwerk kunnen u tegen psychische stoornissen zoals een depressie beschermen, en ook uw cognitieve vermogens gaan dan minder snel achteruit.

Een andere belangrijke factor heeft te maken met wat wetenschappers aanduiden als een ‘verrijkte omgeving’. Daar bedoelen ze mee: een leven vol verrassingen, variatie en stimulansen, die allemaal het brein helpen nieuwe verbindingen te maken. Onderzoek naar het verouderingsproces bij dieren toont aan dat een levendige www.medischdossier.org

omgeving vol met andere dieren en leuke, ingewikkelde activiteiten, feitelijk leidt tot een grotere dichtheid van de hersenschors en de aangroei van hersencellen. Ook bevordert dat zenuwcelvertakkingen en verbetert het zelfs de dichtheid van het zenuwweefsel in het ruggenmerg.

Er gebeurt iets vergelijkbaars bij mensen die hun hele leven nieuwsgierig blijven. In 1991 publiceerde het medische tijdschrift Nursing Forum een studie naar de factoren die hadden bijgedragen aan het lange leven van zeventien oorlogsverpleegkundigen ten tijde van de Amerikaanse Burgeroorlog. Een rol speelde dat ze getrouwd waren, een actief sociaal leven hadden, een dienstbaar leven leidden en een sterk geloof bezaten, maar de fontein van de eeuwige jeugd begon vooral te stromen doordat ze een ‘pioniersgeest’ hadden, continu belangstelling hadden voor nieuwe dingen.

Maar de grootste X-factor is misschien wel hoe oud u zich zelf voelt.

In 1981 namen acht mannen tussen de zeventig en negentig jaar op uitnodiging van de Universiteit van Harvard deel aan een vijfdaagse retraite in een klooster in Peterborough in New Hampshire. Tijdens hun verblijf moesten ze doen alsof ze 22 jaar jonger waren dan in werkelijkheid.

Bij aankomst werden ze ondergedompeld in dingen die hen terug deden denken aan hoe het er twee decennia eerder aan toe was gegaan, zoals oude nummers van LIFE magazine en The Saturday Evening Post, populaire tv-shows uit de jaren vijftig, en liedjes van Perry Como en Nat King Cole op de radio.

Op verzoek van de wetenschappers spraken de mannen ook over actuele gebeurtenissen uit die tijd: de plotselinge machtsovername van Fidel Castro op Cuba, Eisenhowers confrontatie met Chroesjtsjov tijdens diens bezoek aan de VS, de homeruns van honkballer Mickey Mantle en de successen van bokser Floyd Patterson. Dat ging alle vijf dagen zo door.

Aan het eind van hun verblijf werden de deelnemers net als in het begin langs de psychologische meetlat gelegd. Zo constateerden de onderzoekers dat de mannen daadwerkelijk waren ‘gegroeid’. Zowel hun lengte en hun gewicht als hun kracht waren toegenomen. Hun houding was verbeterd, hun gewrichten waren soepeler geworden en gehoor, gezichtsvermogen, grijpkracht, geheugen en algemene cognitieve functies waren er ook allemaal op vooruitgegaan.

Aan het eind van die vijf dagen hadden veel van de tachtigjarigen hun wandelstok aan de kant gegooid en speelden ze een voorzichtig partijtje voetbal.

Toen ze herinnerd werden aan hun jongere zelf, werd hun lichaam ook jonger. En dat allemaal binnen een week. En toen ze eenmaal deden alsof ze jonger waren, gingen hun hersenen en lijf vanzelf meedoen.

Dit doet allemaal vermoeden dat u – en uw brein – zo jong zijn als u zelf wilt. april 2017 | medisch dossier 3

22 inhoud april 2017

Houd uw brein jong, voor altijd 40

Cognitieve achteruitgang is geen onvermijdelijk onderdeel van het ouder worden. Hersenen kunnen zichzelf op elke leeftijd vernieuwen, schrijft psycholoog Brian Cortright.

‘Hoe ik melanoom in het laatste stadium versloeg’ 58

Het zag er slecht uit voor Beata Bishop toen ze werd gediagnosticeerd met huidkanker. Maar meer dan 30 jaar later is ze in goede gezondheid, allemaal dankzij haar voedingspatroon.

40

Van chirurg naar arts-acupuncturist 46

Dr Paul The stond open voor een nieuwe techniek en raakte gaandeweg overtuigd van de mogelijkheden.

38

Natuurlijke remedie tegen superbacterie 24

62

Dr Harald Gaiers favoriete superkruid tegen allerlei aandoeningen, inclusief superbacteriën.

Vitamine C tegen kanker 18

Een hoge dosis vitamine C kan kanker bestrijden—maar alleen in de vorm van injecties, licht Bryan Hubbard toe.

48 Wij waarderen uw mening, u kunt ons bereiken: Telefoon: 010 798 8010 (maandag t/m vrijdag: 09:00 – 17:00) E-mail: info@medischdossier.org Website : www.medischdossier.org 4 medisch dossier | april 2017

www.medischdossier.org

Feiten in |Medisch|dossier| hoofdstuk deze editie:

24 Nieuws

Gezond met pit 380

Kirsten Hartvig geeft gezonde Nieuws 8 recepten op basis van heerlijke Yoga doet wat antidepressiva niet kruiden en specerijen die ook nog kunnen; dagelijks handje noten eens geneeskrachtige eigenschappen beschermt het hart. hebben.

Medicijnen 14

Maagzuurremmers verdubbelen kans op beroerte; antidepressiva verhogen kans op geboorteafwijking.

In beeld Recept voor de dood 220

Niemand weet hoeveel mensen er jaarlijks overlijden als gevolg van een geneesmiddel op recept, maar een nieuw rapport licht een tipje van de sluier op.

GEZOND BLIJVEN

Gezond gezin Geen pijn meer 370

Dr Harald Gaier deelt zijn kennis van natuurlijke remedies tegen zenuwbeschadiging als gevolg van diabetes.

Strak in de lak 48

Elke dag een klein stukje pure chocolade kan een groot effect hebben op onze gezondheid.

VASTE RUBRIEKEN Wat u zegt 7 Gezondheidspolitiek 21

Is het voorschrijven van statines een trucje om een markt te creëren voor nieuwe geneesmiddelen?

Handige adressen 64

Gelnagels blijven wel drie weken mooi. Een handig overzicht met Cate Montana zoekt uit hoe veilig deze relevante brancheverenigingen techniek is. voor meer informatie of het vinden van een goede therapeut.

Alternatieven

Het laatste woord 66

De kracht van essentiële oliën 54 Het idee dat alle calorieën

Krijg uw lenigheid terug 300 Aromatherapeut Andrea Butje deelt Deze eenvoudige oefeningen helpen u om spieren en bindweefsel soepel te houden .

Snoep verstandig, eet pure chocolade 62

hetzelfde zijn klopt niet.

haar favoriete recepten met essentiële oliën voor verlichting van pijn.

Een op zes Amerikanen slikt een

psychofarmacon

190.000 Nederlanders hebben

een vorm van autisme

Drie soorten

medicijnen

op recept, staan

in de top vijf

van de dodelijkste stoffen in de VS

Chilipepers

12

bevatten veel

vitamine

A, C, E, K en B6

50 mg/dag vitamine E verlaagt het risico

Abonneren:0172476085 www.medischdossier.org

griep

met

72%

april 2017 | medisch dossier 5

|Medisch|dossier| Redactieraad

Redactieraad

Medisch Dossier wordt terzijde gestaan door een aantal van de meest toonaangevende pioniers ter wereld op het gebied van alternatieve en voedings­ geneeskunde, en medische milieukunde. Ieder van hen is een autoriteit op zijn of haar vakgebied: velen hebben grens­ verleggend werk verricht en zijn de grondleggers van nieuwe methodes in de geneeskunde.

Jean Monro, medisch directeur van het Breakspear Hospital, is een internationaal erkende specialist op het gebied van de medische milieukunde, waaronder het Chronisch Vermoeidheidssyndroom, de ziekte van Lyme, en meervoudige chemische overgevoeligheid. Ze is lid van de American Academy of Environmental Medicine en een gecerti­ficeerde examinator in de VS.

Michel Odent, een in Frankrijk opgeleide chirurg en gynaecoloog, is de grote baanbreker op het gebied van natuurlijke geboortes, die zich heeft ingezet voor thuis- en waterbevallingen. Hij heeft in het Verenigd Koninkrijk het Primal Health Research Centre opgericht en is auteur van ongeveer 50 weten­ schappelijke publicaties en 11 boeken, die inmiddels in 21 talen zijn vertaald.

Damien Downing heeft een praktijk gespecialiseerd in allergieën, milieu en voeding. Hij is de huidige voorzitter van de British Society for Ecological Medicine en lid van de redactieraad van Orthomolecular Medicine News Service. Hij is medisch hoofdadviseur van de kankerstichting Yes to Life en heeft talrijke boeken geschreven, waaronder The Vitamin Cure for Allergies.

Melvyn Werbach is psychiater en expert op het gebied van de invloed van voeding en planten op ziektes en psychische aandoeningen.

Hij heeft gewerkt aan de psychiatrische faculteit van de geneeskundeopleiding van de Universiteit van Californië.

In 1977 was hij voorzitter van de Biofeedback Society van Californië. Er is een groot aantal boeken van zijn hand verschenen, waaronder het bekroonde Nutritional Influences on Mental Illness.

Harald Gaier, waarschijnlijk de meest ervaren beoefenaar van de grote alternatieve medische disciplines in het Verenigd Koninkrijk, is geregistreerd osteopaat, homeopaat, acupunc­turist, natuurgenees­ kundige en medisch kruidentherapeut. Hij is voormalig medisch onderzoeksdirecteur van The Hale Clinic en de Diagnostic Clinic, bestuurs­lid van de Prince of Wales’ Foundation for Integrated Health, en de auteur van vele weten­ schappelijke publicaties en The Encyclopedia of Homoeopathy.

6 medisch dossier | april 2017

Jonathan Wright vervult in de VS een voortrekkersrol op het terrein van de voedings­geneeskunde.

Hij is medisch directeur van de Tahoma Clinic in Renton en bestuurslid van de American Preventive Medical Association (APMA) en de Interna­tional College of Advanced Longevity Medicine. Hij heeft elf boeken op zijn naam staan.

Sarah Myhill studeerde in 1981 af aan de opleiding geneeskunde van het Middlesex Hospital.

Sindsdien werkt ze zowel voor de Britse nationale gezondheidsdienst NHS als in haar privépraktijk.

Gedu­rende zeventien jaar was ze eresecretaris van de British Society for Ecological Medicine (vroeger de British Society for Allergy, Envi­ ron­mental and Nu­tritional Medicine), een medische vereniging die zich toelegt op milieu­oorzaken van ziektes en niet-medica­ menteuze behandelingen.

Ze geeft samen met anderen de trainingscursussen van de vereniging en geeft regel­matig lezingen over onder­werpen zoals het chronischevermoeidheids­syndroom.

Janet Balaskas, die in de jaren zeventig aan de wieg stond van de Active Birth Movement, heeft wereldwijd veel veranderingen teweeg gebracht op het gebied van geboorte en kraamzorg. Ze is de oprichtster en directrice van het Active Birth Centre in Noord-Londen en heeft negen boeken op haar conto, waaronder Active Birth, Preparing for Birth with Yoga and Easy Exercises for Pregnancy.

Craig Sams is medeoprichter van Whole Earth Foods, een toon­ aangevend bedrijf in biologische voeding, en ook de oprichter en voorzitter van Green & Blacks Organic Chocolate. Momenteel is hij voorzitter van de Soil Association, uitvoerend voorzitter van Carbon Gold Ltd., een onderneming in koolstofvastlegging door het gebruik van biochar als bodemverbeteraar, en een trustee van de Slow Food Trust UK. Hij is de auteur van vier boeken, waaronder The Little Food Book.

Sally Bunday heeft de Hyperactive Children’s Support Group opgericht, de eerste organisatie die de aandacht vestigde op de rol van dieet en voeding bij probleemgedrag bij kinderen, in het bijzonder het effect van levensmiddelenadditieven en het tekort aan essentiële vetzuren. Sinds de oprichting ruim dertig jaar geleden heeft de stichting duizenden gezinnen geholpen met kinderen die last hebben van aandachtstekort en hyperactiviteit.

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| lezersbrieven

Wat u zegt We zien uw lezersbrieven graag tegemoet. Bereik ons via de mail medischdossier@spabonneeservice.nl of stuur een brief naar Postbus 105, 2400 AC Alphen aan den Rijn

Beste redactie, Allereerst mijn waardering voor het nieuwe dikke nummer, klasse! In het januarinummer van Medisch Dossier werd uitvoerig gesproken over slecht slapen. Wat ik in het artikel miste is de invloed van UMTS en Wifi.

Mijn vrouw en ik zijn verhuisd omdat we veel te weinig slaap kregen door de wifi van onze buurman. Er is al veel bekend over de gevaren van straling.

Straling veroorzaakt een grote belasting op de organen met interne secretie. Met voedingssupplementen als selenium, mangaan, zink en jodium zijn we in balans gebleven. In onze nieuwe woning is de straling gelukkig aanzienlijk verminderd.

Een goede bescherming tegen straling is om zo veel mogelijk de vloer en de wanden te bekleden met speciaal aluminium (aluminiumfolie voor huishoudelijk gebruik is te dun).

Ik denk dat veel mensen hier baat bij kunnen hebben..

Hans, Santpoort-Noord Hallo Hans, We worden inderdaad continu blootgesteld aan allerlei

www.medischdossier.org

verontreinigende straling. Ons lichaam heeft het er maar druk mee. Sommige mensen lijken die zogeheten toxische belasting goed te kunnen verdragen, maar afhankelijk van iemands genetische gevoeligheid, kan iemand sterk reageren op giftige stoffen in ons milieu. In januari 2015 publiceerden we het artikel ‘Lekker slapen zonder pillen’. De laatste tip daarin was om de telefoon en wifi ’s nachts af te sluiten. U kunt als abonnee het artikel en nog meer informatie over dit onderwerp gratis teruglezen in ons online archief op onze website www. medischdossier.org.

Geachte redactie, In diverse media lees ik dat in Nederland het aantal gevallen van huidkanker toeneemt. Te veel zon op de onbeschermde huid zou huidkanker tot gevolg hebben. Tegelijkertijd heeft Nederland betrekkelijk weinig zonne-uren.

Mijn logica zegt dat als de zon de veroorzaker van deze kankervorm is dat de kanker dan het meest moet voorkomen op plaatsen van de huid die het meest blootgesteld zijn aan de zon: het hoofd met het gezicht en de handen. Ook zou huidkanker het meest aangetroffen moeten worden bij mensen die veel buiten zijn zoals het geval is bij buitenberoepen als stratenmakers, postbodes, enz. Hierbij ga ik er voor het

gemak van uit dat deze mensen, voordat ze aan het werk gaan, zich niet insmeren met een zonnecrème. Mijn vraag aan u is hoe hard de bewijzen zijn dat de zon het grote kwaad is als het om huidkanker gaat. Zijn er mogelijk andere oorzaken?

Mevr. H van de Ven, Wirdum Beste mevrouw Van de Ven, De toename in het aantal gevallen van huidkanker en het geringe aantal zonne-uren in Nederland lijkt inderdaad tegenstrijdig, maar is goed te verklaren. Eén van de redenen waarom huidkanker in Nederland toeneemt is, dat we steeds vaker en langer naar een tropische bestemming op vakantie gaan. Onze huid is niet gewend aan de krachtigere uv-straling. Vroeger gingen we hooguit twee weken op vakantie, nu reizen Nederlanders vaak vier of vijf weken naar de zon.

Dan zijn juist die lichaamsdelen ontbloot die normaal gesproken weinig zon krijgen en die bijgevolg snel verbranden. Zorg dus dat u op vakantie de huid goed beschermt.

Laat de huid wennen aan de zon, zorg voor beschermende kleding en ga tussen 12 en 15 uur niet in de volle zon zitten.

Geachte redactie, In uw artikel over alzheimer in het aprilnummer gaf u aan dat 70 procent van de mensen met diabetes uiteindelijk alzheimer krijgt en dat mensen met

diabetes type 2 50 tot 65 procent meer kans hebben op alzheimer.

Ook stelt u dat de behandeling bij diabetes type 2 met o.a. metformine de ontwikkeling van alzheimer vertraagt, omdat het ook de hersenen weer gevoeliger maakt voor de opname van glucose. Er van uitgaande dat al deze mensen behandeld worden om hun insuline en suikerwaarden op peil te houden, waarom ontwikkelt dan toch nog 70 procent van hen alzheimer? En hebben de mensen met type 2 nog steeds zoveel meer kans? Of gelden deze percentages alleen voor onbehandelde diabetes?

Ondanks dat ik al jaren mijn suikergebruik beperk heb ik toch diabetes type 2 ontwikkeld.

Wat kan ik nog meer doen om het risico op het alzheimer te verkleinen?

Ellen van Kanten

Beste Ellen, Allereerst moet gezegd worden dat diabetes één van de factoren is bij de ontwikkeling van alzheimer en dat we dus niet kunnen stellen dat als diabetes wordt behandeld of genezen, mensen ook geen alzheimer meer krijgen. Het ontstaan van suikerziekte en alzheimer loopt niet parallel.

De invloed van suikerziekte op alzheimer is waarschijnlijk veel ingewikkelder, maar het is wel een interessant nieuw inzicht. Daarbij is de medicatie voor diabetes alleen gebaseerd op het reguleren van de suikerspiegel; het ziektebeeld zelf bestaat dan nog altijd. Het belangrijkste bij het behandelen van diabetes is bewegen, het verhogen van de inname van vezels en het verminderen van de enkelvoudige suikers (zoals fructose). Dit dieet kunt u, in overleg met uw behandelaar, aanvullen met vitamines ter ondersteuning van de alvleesklier.

april 2017 | medisch dossier 7

nieuws

nieuws

|Medisch|dossier|

Veel vlees eten verhoogt kans op hartfalen (bij vrouwen) Mannen en vrouwen zijn echt verschillend, zeker als het gaat om het eten van vlees. Vrouwen die veel vlees eten hebben meer kans op hartfalen. Plantaardige eiwitten zijn voor hen een veel gezondere keuze, dat blijkt uit nieuw onderzoek.

Het risico op hartfalen lijkt groter bij vrouwen van 50 jaar of ouder die de menopauze achter de rug hebben, zeggen onderzoekers van het Amerikaanse Memorial Hospital in Rhode Island. Ze bestudeerden vijf jaar lang de gezondheid en eetgewoonten van bijna 104.000 vrouwen tussen de 50 en 79 jaar.

In die periode ontwikkelden meer dan 1700 van hen hartfalen, en dat gebeurde vaker bij vrouwen die veel vlees aten.

Ras, leeftijd en etnische achtergrond van de vrouwen maakten geen verschil. Ook maakte het niet uit of ze al aan een andere aandoening leden, zoals hoge bloeddruk, diabetes, ziekte van de kransslagaders, bloedarmoede of een onregelmatige en meestal snellere hartslag (atriumfibrilleren).

Degenen die meer groenten aten hadden een kleinere kans op hartfalen. Daarom denken onderzoekers dat plantaardige eiwitten een beschermend effect hebben.

Hartfalen komt veel voor bij postmenopauzale vrouwen, maar volgens de onderzoekers kunt u het risico daarop verminderen door meer groenten te eten.

Prostaat­ kanker komt vaker voor dan we denken Prostaatkanker kon weleens veel vaker voorkomen dan tot nog toe bekend is. Dat komt doordat mannen met een donkere huidskleur – die drie keer zoveel kans hebben om de ziekte te krijgen – consequent buiten de onderzoeken worden gehouden.

Bij het opzetten van een nieuwe studie is er zelden sprake van een evenwichtige etnische afspiegeling. En mensen met een donkere huid worden, evenals andere etnische minderheden, zelden als deelnemer geworven.

Dat betekent dat het onzin is om de resultaten van een trial te extrapoleren naar nationale en internationale statistieken, volgens onderzoekers van King’s College in Londen.

Maar het ligt niet altijd aan de onderzoekers die deelnemers werven. Sommige gemeenschappen koesteren wantrouwen jegens onderzoekers en hun motieven, zien geen voordeel in deelname of vertrouwen sowieso meer op kruidengeneeskunde. ecancer 10 695; doi: 10.3332/ ecancer.2016.695

Gepresenteerd op de American Heart Association Scientific Sessions 2016, 14 november 2016, New Orleans, Louisiana

De Amerikaanse acteur Samuel L. Jackson is voorzitter van de organisatie One for the Boys, die het bewustzijn over kanker bij mannen wil vergroten 8 medisch dossier | april 2017

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| nieuws

Oogcontact met autistisch kind

Het is niet waar dat autistische kinderen geen oogcontact kunnen maken; dat kunnen ze wel.

Alleen zien ze er het belang niet van in, zo blijkt uit een nieuwe studie.

Ze begrijpen niet welke rol oogcontact speelt in de communicatie, daarom gebruiken ze het vaak niet.

Wetenschappers weten al langer dat minder oogcontact maken een kenmerk van autisme is, maar ze begrepen nooit helemaal waarom dat zo is. Sommigen speculeerden dat oogcontact voor een autistisch kind stressvol en negatief is, maar nieuw onderzoek wijst uit dat het komt doordat het kind simpelweg de sociale signalen van oogcontact niet oppikt.

Onderzoekers van de Amerikaanse Emory Universiteit voerden een test uit bij 86 peuters van twee jaar oud, onder wie 26 peuters met autisme.

Ze volgden hun oogbewegingen en ontdekten dat autistische kinderen wel oogcontact kunnen ma-

Er zijn ongeveer 190.000 Nederlanders met een vorm van autisme.

Dat is meer dan 1 op de 100. ken, maar ze begrijpen de sociale betekenis ervan niet, dus voelen ze de noodzaak ertoe niet.

Als ze direct geïnstrueerd werden naar iemands ogen te kijken, wendden ze hun blik niet af.

‘Deze resultaten werpen een ander licht op het idee dat jonge kinderen met autisme minder naar de ogen van anderen kijken dan hun leeftijdsgenoten zonder autisme,’ zegt hoofdonderzoeker Warren Jones.

‘Voor kinderen met autisme kunnen sociale signalen verwarrend zijn. En als kinderen opgroeien kan het voor hen als volwassenen nog lastiger worden om die signalen te begrijpen.’

Am J Psychiatry, 2017; 174: 26-35

Vitamine E verlaagt grieprisico bij ouderen

Tiener drinkt ‘badkuip aan suikerhoudende dranken per jaar’ De meeste tieners drinken elk jaar ‘een badkuip’ aan suikerhoudende frisdranken. Dat toont een Brits onderzoek aan.

Zelfs kinderen van vier jaar drinken jaarlijks al een hoeveelheid suikerhoudende dranken die gelijkstaat aan een halve badkuip, blijkt uit het voedingsonderzoek. Het onderzoek ging uit van een gemiddelde badkuip van 80 liter.

Tieners tussen de 11 en 18 jaar drinken drie keer zoveel als de aanbevolen limiet, en suikerhoudende dranken zijn hun voornaamste bron van toegevoegde suikers. Kinderen van 4 tot 10 jaar oud drinken twee keer de maximaal aanbevolen hoeveelheid toegevoegde suikers.

Kinderen met overgewicht hebben vijf keer zoveel kans om ook op volwassen leeftijd overgewicht te hebben. Bovendien heeft onderzoek aangetoond dat overgewicht de kans op kanker, diabetes en hartziekte verhoogt. www.cancerresearchuk.org/about-us/cancer-news/pressrelease/2016-11-22-teenagers-drink-a-bathtub-of-sugary-drinks-ayear

Ouderen kunnen het risico op longontsteking en griep verminderen door extra vitamine E te slikken. Een inname van 50 mg vitamine E per dag verlaagt het risico met wel 72 procent, vooral als ze gerookt hebben. Dat blijkt uit een nieuwe studie, die het voordeel daarvan ontdekte bij oudere mannen die onlangs gestopt waren met roken.

Het kan zijn dat dezelfde beschermende effecten gelden voor niet-rokers, hoewel de onderzoekers van de Universiteit van Helsinki zeggen dat ze daar nog geen bewijs voor hebben.

Het slikken van vitamine E-supplementen leverde het meeste voordeel op bij mannen die op latere leeftijd waren gaan roken.

Maar het leek geen bescherming te bieden bij degenen die voor hun 21e al waren gaan roken. Onder de 7469 mannen die aan het onderzoek deelnamen daalde het aantal gevallen van longontsteking echter in totaal met 72 procent, of ze nu rookten of waren gestopt en wel of geen lichaamsbeweging hadden, ontdekten de onderzoekers.

Clin Interven Aging, 2016; 11: 1379-85 www.medischdossier.org

april 2017 | medisch dossier 9

|Medisch|dossier| nieuws

Virussen zijn seksistisch

Psychose een autoimmuunziekte?

effect van noten constant.

‘Noten en pinda’s zijn rijk aan vezels, magnesium en meervoudig onverzadigde vetten, allemaal voedingsstoffen die helpen het risico op hart- en vaatziekten te verminderen,’ aldus hoofdonderzoeker Dagfinn Aune. Walnoten en pecannoten zijn bovendien rijk aan antioxidanten.

Zijn virussen seksistisch? Er zijn in elk geval aanwijzingen dat ze, om zelf te kunnen overleven, bij mannen soms agressiever zijn en bij vrouwen vriendelijker.

Het was al bekend dat sommige infecties bij vrouwen goedaardiger verlopen. Dat werd altijd toegeschreven aan het feit dat het immuunsysteem bij mannen en vrouwen verschillend functioneert. Maar nu denken twee onderzoekers van de Royal Holloway Universiteit van Londen in Surrey dat de virulentie (het vermogen om ziek te maken) van het virus zelf anders is.

Ze gebruikten een model voor verticale en voor horizontale ziekteoverdracht. Daar kwam de ‘intrigerende’ mogelijkheid uit dat virussen vriendelijker zijn bij vrouwen, omdat vrouwen unieke manieren hebben om een virusinfectie over te dragen, zoals tijdens een bevalling of door borstvoeding. Als het virus te virulent is en zijn gastvrouw, in dit geval de kraamvrouw, doodt, kan het zich niet meer verspreiden naar het kind.

De onderzoekers hebben aangetoond dat er – althans in theorie – verschillen in virulentie mogelijk zijn afhankelijk van de sekse van het ‘gastlichaam’.

BMC Medicine, 2016; 14: 207

Nat Commun, 2016; 7: 13849

Een haperend immuunsysteem zou weleens een oorzaak kunnen zijn van psychotische aandoeningen als een bipolaire stoornis en schizofrenie. Deze ontdekking kan de weg vrijmaken voor nieuwe behandelingen.

Een team onderzoekers van de Oxford Universiteit troffen in de hersenen van 1 op de 11 psychotische patiënten auto-antilichamen aan die de celcommunicatie tussen zenuwcellen verstoorden.

Ze onderzochten bloedmonsters van 228 mensen die voor het eerst een psychose hadden, en vergeleken die met bloedmonsters van 105 gezonde controlepersonen.

Als er inderdaad een oorzakelijk verband met deze antilichamen blijkt te zijn, kunnen sommige gevallen van psychose misschien behandeld worden door het slecht functionerende immuunsysteem te onderdrukken.

Lancet Psychiatry, 2017; 4: 42-8

Dagelijks handje noten beschermt het hart

Het dagelijks eten van een handvol noten kan u tegen hartziekte, kanker en andere chronische aandoeningen beschermen.

Het blijkt niet uit te maken welke noten u eet: verschillende soorten (o.a. hazelnoten en walnoten) en pinda’s (feitelijk peulvruchten) gaven dezelfde beschermende effecten te zien. De hoeveelheid maakt wel uit: we moeten minstens 20 gram per dag eten, en dat is ongeveer een

handvol, zeggen onderzoekers van het Imperial College in Londen. Als we er meer van eten, lijkt dat het risico niet verder te verlagen.

Noten verminderen de kans op coronaire hartziekte (ziekten van de kransslagaders) met 30 procent, de kans op kanker met 15 procent en een vroegtijdige dood door diverse oorzaken met 22 procent. Verder halveren noten de kans op sterfte door een ademhalingsziekte, en verlagen ze de kans op diabetes met 40 procent.

De onderzoekers bekeken 29 eerder gepubliceerde studies, waaraan in totaal bijna 820.000 mensen meededen. Hoewel er kleine verschillen waren in de gezondheid van deze mensen, en ze in verschillende werelddelen leefden (VS, Europa, Azië en Australië), was het beschermende

Vetten in bewerkte voedingsmiddelen dragen bij aan uitzaaiing kanker De verzadigde vetten in bewerkte voedingsmiddelen – en zelfs in tandpasta – kunnen bijdragen aan het uitzaaien van kanker, blijkt uit nieuw onderzoek.

Palmitinezuur, een hoofdbestanddeel van palmolie dat gebruikt wordt in bewerkte voedingsmiddelen, pindakaas en tandpasta, kan bij misschien wel de helft van alle kankerpatiënten bijdragen aan uitzaaiing (metastaseren) van kankercellen.

De ontdekking wordt een doorbraak genoemd, hoewel de onder10 medisch dossier | april 2017

zoekers, afkomstig van verschillende instituten in Barcelona, dit tot nu toe alleen bij laboratoriummuizen hebben vastgesteld.

Toch is het beeld deels al bekend door onderzoek bij menselijke kankerpatiënten. De vetzuurreceptor CD36 werd in een reeks kankercellen aangetroffen, waaronder de cellen van mondtumoren, melanoom (huidkanker), eierstok-, blaas-, long- en borstkanker. Palmitinezuur vergroot de potentie tot uitzaaien van zulke CD36 bevattende cellen.

In het muizenexperiment gaven de onderzoekers de dieren een vetrijk dieet te eten met palmitinezuur, en ontdekten dat de kanker zich bij de helft van hen uitzaaide.

Uit het onderzoek, gefinancierd door het Britse onderzoeksinstituut Worldwide Cancer Research, bleek ook dat kankercellen niet meer uitzaaien als CD36 wordt geblokkeerd.

Nature, 2017; 541: 41-5

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| nieuws

Verzadigde vetten beschermen tegen hartziekte Het advies om verzadigde vetten te vermijden, blijkt niet te kloppen: vetten in vlees, boter, room en kaas verhogen het risico op hartziekte niet, maar hebben juist een beschermend effect, in tegenstelling tot vetten in bewerkte voedingsmiddelen. Dat concludeert een nieuwe Noorse studie (FATFUNC).

Mensen die veel verzadigde vetten eten, hebben minder vaak hartproblemen en blijken zelfs betere biomarkers te hebben, zoals een lagere bloeddruk, cholesterolspiegel, bloedsuiker en een gezondere insulinespiegel.

Hoewel we meer dan vijftig jaar lang te horen hebben gekregen dat verzadigde vetten hartziekte veroorzaken, zijn de echte boosdoeners de op bloem gebaseerde bewerkte producten zoals brood en koekjes, sterk bewerkte vetten en voedingsmiddelen met toegevoegde suikers, zeggen onderzoekers van de Universiteit van Bergen.

Of we nu koolhydraten of vetten innemen, waar het werkelijk om gaat is dat we ervoor moeten zorgen dat ze niet afkomstig zijn uit bewerkte voedingsmiddelen.

De onderzoekers keken naar het effect van het eten van grote hoeveelheden koolhydraten en vetten bij 46 mannen van 30-50 jaar, die vetopeenhopingen hadden rond buik, lever en hart, en die als zwaarlijvig werden beschouwd.

Ondanks hun buikvet – dat meestal gezien wordt als een risicofactor voor hartziekte – hadden deze mannen een heel laag risico. Alle gebruikelijke biomarkers waren namelijk ‘substantieel verbeterd’ nadat de mannen twaalf weken lang op een koolhydraatrijk of vetrijk dieet waren gezet. (Een biomarker is een meetbaar verschijnsel aan de hand waarvan het risico op een ziekte kan worden bepaald.) Hoe dat kan? Alle koolhydraten en vetten waren afkomstig van niet of nauwelijks bewerkte voedingsmiddelen.

Hoewel ze dus bij hun dieet veel meer verzadigde vetten binnenkregen, nam de hoeveelheid ‘slechte’ cholesterol (LDL) in hun bloed niet toe, en de hoeveelheid ‘goede’ cholesterol (HDL) steeg bij degenen die een vetrijk (maar koolhydraatarm) dieet kregen.

‘De meeste gezonde mensen verdragen een hoge consumptie van verzadigde vetten waarschijnlijk goed, zolang het vet maar van goede kwaliteit is en de totale energie-inname niet te hoog is. Dan kan het zelfs gezond zijn,’ aldus onderzoeker Ottar Nygård.

De conclusie ligt voor de hand dat het waarschuwen tegen het eten van goede vetten te veel nadruk heeft gehad. Er kan beter meer aandacht komen voor de gevaren van op bloem gebaseerde voedingsmiddelen, sterk bewerkte voedingsmiddelen en die waaraan extra suiker is toegevoegd.

Am J Clin Nutr, 2017; 105: 85-99

www.medischdossier.org

Gezondheid!

Wijn die diabetici veilig kunnen drinken Diabetici kunnen beter geen wijn drinken.

Maar er is nu een gezonde vervanger: een bosbessen- bramendrank die er hetzelfde uitziet en hetzelfde smaakt als echte wijn.

En het is niet alleen maar een schrale troost dat deze drank beschikbaar is, hij kan zelfs de symptomen van diabetes type 2 verminderen, zeggen onderzoekers.

De drank, die gemaakt wordt van gefermenteerde bramen en bosbessen, werd ontwikkeld door onderzoekers van de Univer-

siteit van Illinois. De vruchten worden bij lage temperaturen gefermenteerd. In dat proces ontstaan in de kleurstoffen van het fruit meer anthocyanen en antioxidanten, waardoor de insulinegevoeligheid stijgt, de bloedsuikerspiegel daalt en de insuline-afgifte verbetert.

De fermentatie verhoogt dus eigenlijk de natuurlijke diabetes bestrijdende eigenschappen van de vruchten, zeggen de onderzoekers.

J Nutr Biochem, 2016; 31: 45-59

Omega 3-supplementen voorkomen vroeggeboorte Het slikken van omega 3-supplementen met DHA tijdens de zwangerschap minimaliseert het risico op een te vroeg geboren kind. Alleen al in de VS zouden jaarlijks zo’n 106.000 vroeggeboortes kunnen worden voorkomen als vrouwen supplementen met DHA (docosahexaeenzuur) zouden slikken, zegt een team Australische en Amerikaanse onderzoekers.

Vrouwen die weinig van deze voedingsstof in hun bloed hebben, hebben meer kans op een vroeggeboorte. De definitie daarvan is geboorten vóór de 34 weken.

Het slikken van supplementen kan het risico verlagen tot slechts 1,5 procent.

Vrouwen in de VS en in overige geïndustrialiseerde landen hebben vaak weinig DHA in hun bloed, vaak veel minder dan in een (eveneens geïndustrialiseerd) land als Japan, waar meer vis wordt gegeten, zegt hoofdonderzoeker Susan Carlson.

Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids, 2016; 112: 44-9

april 2017 | medisch dossier 11

|Medisch|dossier| nieuws

Optimistische vrouwen sterven minder vaak aan chronische ziekte Vrouwen die optimistisch en positief zijn, hebben als ze met pensioen gaan veel minder kans om te overlijden aan kanker, hartziekte en andere chronische aandoeningen.

Hoewel een gezondere leefstijl een rol speelt bij het vermijden van bepaalde dodelijke ziekten, denken onderzoekers dat de belangrijkste factor een positieve instelling is.

Vrouwen met een positieve mentale instelling, hadden ongeveer 70 procent minder kans dat ze, als ze met pensioen gaan, aan een dodelijke ziekte gaan lijden dan degenen die vaak pessimistisch waren.

Onderzoekers van de Harvard Universiteit analyseerden de gegevens van meer dan 70.000 vrouwen die hadden deelgenomen aan de Nurses’ Health Study. Ze ontdekten dat optimisme meer invloed had op het al dan niet ontwikkelen van een ernstige ziekte dan alle andere gebruikelijke factoren die samenhangen met een goede gezondheid, zoals huwelijk en sociaaleconomisch milieu. Een optimistische levensinstelling verminderde zelfs de schadelijke effecten van aandoeningen als diabetes, hoge bloeddruk, een hoge cholesterolspiegel en depressie.

Het goede nieuws is dat u optimisme kunt leren. Hoofdonderzoeker Eric Kim zegt dat er verschillende oefeningen zijn die we in ons dagelijks leven kunnen invoeren om een positieve manier van denken te ontwikkelen. Een daarvan is om aan ’uw best mogelijke zelf’ te denken, degene die al uw persoonlijke en professionele doelen heeft bereikt.

Een andere is dagelijks drie dingen op te schrijven waarvoor u dankbaar bent. En een derde oefening is een logboek bij te houden met alle kleine dingen die u voor anderen doet. Ook het beoefenen van mindfulnessmeditatie kan helpen, zegt hij.

Genetische factoren bepalen maar tot op zekere hoogte of iemand optimistisch is. Dat wijst erop dat optimisme een instelling is die u kunt aanleren en versterken, aldus Kim.

Grote vragen aansnijden helpt tegen depressiviteit Bestaat God? Heeft het leven zin? Dat zijn grote vragen, en als we bereid zijn daarover na te denken, hebben we minder kans op depressie en angst, en zijn we beter in staat met onze emoties om te gaan.

Mensen die de vragen die godsdienst en filosofie oproepen, uit de weg gaan, kunnen met zwaardere depressies en angstgevoelens te maken krijgen, zeggen onderzoekers van de Case Western Reserve Universiteit in Ohio. Ze bevroegen 307 mensen over hoe ze hun leven de afgelopen tijd hadden ervaren en ontdekten dat diegenen die zich niet met de grote levensvragen bezighielden, ‘diepere’ perioden van depressie en angst doormaakten.

‘Mensen blijken emotioneel gezonder als ze in staat zijn lastige inzichten te accepteren. Het blijkt te helpen om op een objectieve manier naar spirituele twijfels te kijken. Het kan wel of niet lukken om er een antwoord op te vinden, maar u kunt er tenminste tegen om vragen te hebben,’ zegt hoofdonderzoeker Julie Exline.

Ook kan het negeren van de grote vragen een symptoom zijn van een algemener probleem van vermijden en vluchten. En dat kan schadelijk of zelfs destructief zijn als u persoonlijke doelen wilt bereiken.

J Contextual Behav Sci, 2016; 5: 258-65

Waarom u dikker wordt met een jojodieet Mensen die afwisselend een afslankdieet volgen en daarna weer aankomen – het zogenaamde jojo-effect – worden uiteindelijk zwaarder dan wanneer ze helemaal niet met afslanken zouden zijn begonnen. Dat heeft te maken met de processen in ons lichaam, en met de boodschappen die we aan ons lichaam geven over honger en overvloed, zeggen onderzoekers.

Het lichaam interpreteert ‘lijnen’ als een periode van honger. Dus als we weer normaal gaan eten, slaat het voor alle zekerheid extra lichaamsvet op, zeggen twee onderzoekers van de Universiteit van Bristol.

Mensen die niet aan de lijn doen, geven hun lichaam daarentegen de boodschap dat de voedselvoorraden betrouwbaar zijn, dus dat het niet zoveel vet hoeft op te slaan.

Daarom zijn bijvoorbeeld eekhoorns vlak voor de winter dikker en na de winterslaap dunner. De onderzoekers gebruikten een wiskundig model om bij een denkbeeldig dier de gewichtsschommelingen te onderzoeken tijdens perioden van voedselovervloed en -schaarste.

‘Tot onze verbazing voorspelt ons model dat de gemiddelde gewichtstoename bij diëters groter zal zijn dan bij degenen die nooit op dieet gaan,’ zegt hoofdonderzoeker Andrew Higginson.

In plaats van een streng dieet te volgen, kunnen mensen beter langzaamaan afvallen door gewoon iets minder te eten dan normaal, zegt hij.

EMPH, 2016; 2016: 369-80

Am J Epidemiol, 2017; 185: 21-9

12 medisch dossier | april 2017

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| nieuws

Yoga doet wat antidepressiva niet kunnen Bij meer dan de helft van de mensen die aan een ernstige of chronische depressie lijdt werken antidepressiva niet. Maar er is een yogaademhalingstechniek die lijkt te doen wat de medicijnen niet kunnen.

Dat is de uitkomst van een nieuwe studie.

Er bestaat een ademtechniek waardoor veel depressiesymptomen kunnen herstellen, zoals een negatieve stemming, apathie, weinig energie, suïcidale gedachten en schuldgevoelens. De techniek heet Sudarshan Kriya.

Het is een belangrijke ontdekking, zeggen onderzoekers van de Universiteit van Pennsylvania, aangezien meer dan de helft van de 41 miljoen Amerikanen die antidepressiva slikken, geen baat heeft bij die medicijnen.

In de techniek wisselt u een langzame, rustige ademhaling af met een snelle, wat tot een diepe, kalme, meditatieve toestand leidt.

De techniek is makkelijk aan te leren en in praktijk te brengen, zeggen de onderzoekers. Ze testten deze vorm van yoga bij een groep van 25 mensen met een depressieve stoornis bij wie antidepressiva niet hielpen. De helft van de groep leerde Sudarshan Kriya-yoga, en oefende twee maanden lang met een bepaalde regelmaat thuis, terwijl de rest gewoon doorging met de antidepressiva.

Aan het eind van de trial liet de yogagroep ‘significant sterkere’ verbeteringen zien en halveerde hun score op de Hamilton-depressieschaal, een gangbaar meetinstrument voor depressie. Degenen die alleen medicijnen slikten, zagen geen verbetering in hun score.

Behalve de ademhalingstechniek leerde de yogagroep ook bepaalde yogahoudingen, meditatie en manieren om met stress om te gaan.

J Clin Psychiatry, 2016; doi: 10.4088/ JCP.16m10819

Vasten remt leukemie bij kinderen Vasten kan de ontwikkeling van leukemie bij kinderen vertragen. Die ontdekking bevestigt (opnieuw) het belang van vasten als behandeling tegen kanker.

Om de dag vasten remde de ontwikkeling en progressie van kankercellen bij laboratoriummuizen. Na zeven weken waren er in het beenmerg van de dieren die om de dag hadden gevast, geen kankercellen meer te vinden. Bij de muizen die niet hadden gevast, was daarentegen 68 procent van de beenmergcellen kwaadaardig. Binnen 59 dagen waren de meeste van deze muizen dood, terwijl de vastende muizen 120 dagen later nog steeds in leven waren en geen leukemieverschijnselen vertoonden.

Geen van de muizen kreeg medicijnen om de kanker te behandelen. De muizen aten de ene dag normaal en de andere dag weinig of niets.

Vasten lijkt goed te werken bij acute lymfatische leukemie (ALL), een vorm die bij kinderen het meest voorkomt.

Maar het werkt niet bij acute myeloïde leukemie (AML), waar volwassenen vaker mee te maken krijgen.

Ongeveer 90 procent van de gevallen van ALL bij kinderen is behandelbaar, maar het succespercentage van genezing van die ziekte ligt bij volwassenen veel lager.

Onderzoekers van het UT Southwestern Medisch Centrum in het Amerikaanse Dallas, die het vastenexperiment uitvoerden, zeggen dat vasten een effectieve behandeling kan zijn, vooral voor patiënten met ALL. Nat Med, 2017; 23: 79-90

www.medischdossier.org

april 2017 | medisch dossier 13

|Medisch|dossier|

Maagzuurremmers verdubbelen kans op beroerte Veelgebruikte medicijnen tegen zuurbranden, die zonder recept verkrijgbaar zijn, verhogen de kans op een beroerte. Van deze protonpompremmers (PPI’s) wisten we al dat ze het risico op een hartinfarct en op nierziekten en dementie vergroten.

Nu hebben onderzoekers van de Deense Hartstichting in Kopenhagen ischemische beroerte aan het lijstje dodelijke bijwerkingen toegevoegd.

Dat is het meest voorkomende type beroerte, dat ook wel een herseninfarct wordt genoemd, waarbij een bloedstolsel de bloedtoevoer van en naar de hersenen afsluit.

Het risico steeg bij mensen die pantoprazol gebruikten met wel 94 procent, en bij lansoprazol, als het in de hoogste dosering gebruikt werd, met 30 procent. Gemiddeld steeg het risico met 21 procent.

Toen een ander type maagzuurremmer werd getest bleek daar geen risico aan verbonden. De zogeheten H2-antagonisten, zoals famotidine en ranitidine (Zantac) verhoogden het risico op een beroerte niet. Maar de onderzoekers zeggen dat dit niet automatisch betekent dat die medicijnen veiliger zijn.

Onderzoekers keken naar de gezondheid van bijna 245.000 Denen (gemiddelde leeftijd 57 jaar) met maag- en spijsverteringsklachten. In de zes jaar dat de trial duurde, kregen bijna 9500 deelnemers voor het eerst een beroerte. De onderzoekers gingen na of ze een van de vier PPI’s gebruikten: omeprazol (Losec), lansoprazol, pantoprazol of esomeprazol (Nexium).

Het risico bleek te stijgen met de dosering: bij de laagste dosering steeg de kans op een beroerte niet of slechts licht, ontdekten de onderzoekers.

‘Voorheen dachten we dat PPI’s veilig waren en geen ernstige bijwerkingen hadden. Deze studie trekt de cardiovasculaire veiligheid van deze medicijnen verder in twijfel,’ zegt hoofdonderzoeker Thomas Sehested.

De meeste PPI’s zijn zonder recept verkrijgbaar bij de drogist. Ze zijn bedoeld om maag- en darmklachten te behandelen, vooral brandend maagzuur en maagklachten. Maar veel mensen slikken ze routinematig, wat zorgwekkend is omdat we de ware risico’s nu pas beter leren kennen, zeggen de onderzoekers.

Gepresenteerd op de American Heart Association Scientific Sessions 2016, 14 november 2016, New Orleans, Louisiana

Antidepressiva verhogen kans op geboorte-afwijking Ongeveer 5 procent van de vrouwen slikt tijdens de zwangerschap SSRI’s (selectieve serotonineheropnameremmers). Maar deze antidepressiva verhogen het aantal geboorteafwijkingen en doodgeboren baby’s, heeft een nieuwe studie ontdekt.

De stijging is ‘klein, maar significant’, zeggen onderzoekers van de Swansea Universiteit in Wales.

Ze keken naar de impact van SSRI’s (de meest gebruikte categorie antidepressiva) op een groep 14 medisch dossier | april 2017

van meer dan 500.000 kinderen geboren in Wales, Noorwegen en Denemarken.

Ze legden alle beschikbare onderzoeken naast elkaar en wat bleek? Bij moeders die in de 91 dagen voor of na hun laatste menstruatie een SSRI slikten, steeg het percentage zwangerschappen dat eindigde met een doodgeboren kind met 3,65 procent.

Het aantal ernstige aangeboren afwijkingen steeg met 3,13 procent. Deze percentages daalden als de moeder (tijdelijk) was gestopt voordat ze zwanger werd.

Hoewel het maar een kleine stijging lijkt van de prevalentie (hoe vaak het voorkomt), zegt hoofdonderzoeker Sue Jordan dat die extra gevallen wel zeer ernstig waren.

Ongeveer 5,5 procent van de zwangere vrouwen in Wales slikken tijdens de eerste drie maanden een SSRI; in Denemarken is dat slechts 2,1 en in Noorwegen 1,6 procent.

De onderzoekers doen een oproep aan artsen om hun voorschrijfbeleid ten aanzien van SSRI bij zwangere vrouwen en vrouwen die van plan zijn zwanger te worden, nog eens tegen het licht te houden.

PLoS One, 2016; 11: e0165122

Een op zes Amerikanen slikt een psychofarmacon Een op de zes volwassenen in de VS slikt een antidepressivum of een kalmerend middel (sedativum), en ongeveer 40 miljoen Amerikanen slikken minstens één medicijn dat inwerkt op de psyche op recept. Dat is zeker 14 miljoen meer dan uit eerdere cijfers bleek.

In werkelijkheid ligt dat aantal misschien nog hoger, omdat deze nieuwe cijfers gebaseerd zijn op meldingen van de mensen zelf over hun psychiatrische medicatie, zegt Thomas Moore van het Instituut voor Veilig Medicijngebruik in Virginia.

Ongeveer 80 procent van deze gebruikers slikt de medicijnen langdurig en mogelijk zelfs als een ‘steuntje in de rug’ om het leven aan te kunnen, wat tegen de richtlijnen voor voorschrijfgedrag is.

Benzodiazepinen kennen een lange geschiedenis van afhankelijkheidsproblemen, met onder andere ontwennings- en reboundverschijnselen. (Rebound: het in versterkte mate terugkeren van verschijnselen van de aandoening als iemand stopt.) Sommige mensen slikken bovendien meerdere psychiatrische middelen tegelijk.

De onderzoekers analyseerden gegevens uit het MEPS van 2013 (een grootschalig onderzoek van de Amerikaanse overheid naar de gezondheid en behandeling van gezinnen en personen), om het percentage Amerikaanse volwassenen te berekenen dat een antidepressivum, een kalmerend of slaapmiddel of antipsychoticum slikte. De meest gebruikte medicijnen waren antidepressiva: 12 procent van de gebruikers slikte die.

In totaal slikt bijna 17 procent van de volwassenen een psychiatrisch medicijn op recept. Dat zijn er veel meer dan de 11 procent die uit eerdere enquêtes naar boven kwam.

JAMA Intern Med, 2016; doi: 10.1001/jamainternmed.2016.7507

Antipsychotica vergroten overlijdensrisico bij alzheimerpatiënten Antipsychotica worden veel gebruikt bij mensen met dementie, maar ze verhogen het overlijdensrisico met 60 procent. Deze patiënten hebben zelfs twee keer zoveel kans om te overlijden als ze twee of meer verschillende antipsychotica krijgen.

De gevaarlijkste periode is als de patiënt net begonnen is met de medicatie, zeggen onderzoekers van de Universiteit van Oost-Finland, en haloperidol (Haldol) en risperidon (Risperdal) zijn de twee dodelijkste antipsychotica. Maar ook als mensen de middelen al twee jaar gebruiken, blijft het verhoogde overlijdensrisico bestaan.

De onderzoekers analyseerden de behandeling van bijna 71.000 thuiswonende mensen met alzheimer tussen 2005 en 2011.

Het probleem is, zeggen de onderzoekers, dat het helemaal geen nieuws is: tien jaar geleden werd al vastgesteld dat antipsychotica dodelijk kunnen zijn en daarom alleen in zeldzame gevallen moeten worden voorgeschreven. Toch is het nog gangbaar om mensen met alzheimer en dementie te behandelen met antipsychotica.

J Alzheimers Dis, 2017; 56: 107-18 www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| nieuws

De strijd tegen belasting op de complementaire zorg is nog niet gestreden Het is enorm stimulerend om te zien hoe steeds meer mensen opkomen voor hun rechten en vrijheden. De Nederlandse Patiëntenvereniging voor Acupunctuur (NPVA) en ConsumentenClaim zijn een gezamenlijk actie te gestart om ervoor te zorgen dat patiënten hun ten onrechte geheven btw terugkrijgen.

M

et de btw-heffing ontmoedigde de overheid mensen om andere zorg te kiezen dan de regulier bepaalde zorg. Andere zorg zoals acupunctuur, homeopathie, chiropractie en natuurgeneeskunde. De overheid beperkte die keuze door extra belasting te heffen wanneer men voor deze zorg kiest.

Ruim 3 jaar lang betaalden honderdduizenden patiënten wel 21% te veel voor niet-reguliere zorg. In totaal gaat het om ruim € 200 miljoen aan btw die tussen 1-1-2013 en 29-3-2016 door zorgverleners verplicht moest worden afgedragen. Hoewel de Hoge Raad al in 2015 bepaalde dat de btw-heffing in strijd is met Europese regelgeving, hebben patiënten nog altijd hun geld niet teruggekregen. Hetzelfde geldt voor zorgverleners die nog geen compensatie hebben ontvangen voor de door hen gemaakte uitvoeringskosten.

De Nederlandse Patiëntenvereniging voor Acupunctuur (NPVA) en ConsumentenClaim zijn nu gezamenlijk een actie gestart om ervoor te zorgen dat patiënten onterecht geheven btw terugkrijgen.

www.medischdossier.org

Met de actie willen beide belangen­ organisaties een oplossing forceren.

Gedupeerde patiënten worden opgeroepen om zich massaal aan te sluiten. Deelname aan de actie is volledig kosteloos.“Het is belachelijk dat mensen al zolang op hun geld moeten wachten. Er moet nu heel snel een compensatieregeling komen.”, zegt Stef Smit van ConsumentenClaim. Naar schatting gaat het gemiddeld om een bedrag van rond de € 200,- per patiënt over een periode van ruim 3 jaar. Na jarenlange procedures werd de btw-heffing op 29 maart 2016 door de staatssecretaris teruggedraaid. Terugbetaling van de ten onrechte geïnde btw laat echter nog steeds op zich wachten.

Roland Pluut, die namens de NPVA de eerdere acties voerde, laat namens

de vereniging weten zich erover te verbazen dat de politiek niet in actie komt. Hij vult aan: “Politici moeten hun verantwoordelijkheid nemen en opkomen voor de belangen van patiënten en zorgverleners. Iedereen spreekt er schande van, maar niemand doet wat.” De NPVA heeft de afgelopen periode al geprobeerd om met het ministerie van financiën tot een oplossing te komen.

Meer informatie over en aanmelden voor de Btw-claim Zorg is online beschikbaar via de website van ConsumentenClaim (www.consumentenclaim.nl/claims/btwclaimzorg). De claim wordt behandeld als maatschappelijke claim. Dit houdt in dat aan deelnemers geen vergoeding of bijdrage wordt gevraagd.

april 2017 | medisch dossier 15

Deel uw enthousiasme Geef een abonnement op Medisch Dossier cadeau en ontvang beiden het boek ‘Het Veld’!

JAARGANG 18 N O9 NOVEMBER 2016 Los num Jaar

gan

g 18

ove

Alle

No2

apri

l 20 16

O

rgan

s ov er h

orm

JAA

N rGANG 18

g

oon

ther

Gez

apie

Dé

o uitd nd

de g ezon

Ho

Jaargang

est

dhe

idsz

org

18 N o 3 losmei 2016 num mer E

oru K orid suen Natu Bij hor urmo eiz me lijknal e op proeble nn lo ssin

gen

ezen

on Van ge ee ne n esl ijk e

ziek

7,50

o

18 N

te

V die erha hu len n Va te auto n pa t bo Ven -immu iënte kw unz n am en iekte

us 2016

6 august

e Mtecashnsiekavogor uw kwaal Dé onredgels oud z e G re 7 tips om ss Gezon en uw kind te 5 goud helpen d gewichSchimm elinfectie Genees middelen Afvallen?

Appels, per t tips ter voorkoming Acht en, bessen Wat te doen als ze niet genezen Probeer eens yoga Jaargang

Examenst

Los nummer

Jaargang 18 N o 4 Juni 2016 E 7,50

pijN wEG

Pijn ku nt verlicht u snel en. ho e? stel de ju en begi iste vragen n met kl oPPen

GeeN prik voor mij

mer E 7,5 Los numAc

0

serernen Oooogkla de geva

Zout

Meer of minder?

Kankercellen

Dieet hongert ze uit

Slaapp

Pillen vs. ac

JAArGANG 1

Zie

Pij

0

Tikk

orts Hooikkrouidenmiddel n

Neem ee

Los nummer E 7,50

Noeoeirt m oe m

Zo klo u uw Pt

Gen

ktemednies Lohtnnagtuzurie lijke re

Boudrzesgetezonnd

e ge g in

agin

6 ber 201

7 septeM

mer E 7,5

Baarmoederhalskanker komt maar zelden voor. het hPv-vaccin heeft intussen veel, heel veel Bijwerkingen

rm Beschhaert uw

NEGEN DEZE SDOENERSR BOO EN VOO ZORGZIEKTEN U RT HA KUNT EN ZOERTEGEN ZICH HERMEN. SC BE

Pijnstilling op zakformaat

GEWOON IN JE BROEKZAK

Hoe ikniscHe cHrooeidHeid verm on overw uiden met kreding en vo

Speciale editie extra dikke uitgave

Een goede gezondheid gaat

H a

over Medisch Dossier Laat ook iemand anders profiteren van nuttige informatie gebaseerd op wetenschappelijke publicaties.

Het cadeau-abonnement stopt automatisch na een jaar!

Inhoud cadeau-abonnement:

Ontvang gratis • 10x per jaar Medisch Dossier voor slechts € 68,25 (los € 75,-) het boek • Exclusieve toegang tot het ‘Het Veld’ online archief (winkelwaarde • Gratis het boek ‘Het Veld’

€ 29,99) cadeau!

(winkelwaarde € 29,99) cadeau!

• Lees Medisch Dossier overal met de gratis app JaarGaNG 19 N O

3 Maart 2017

Jaargang 19 No

De e-sigaret GM -gewa n Het geva Een nieuwe knie ar van vapen Genetisch gemodifisse ceerd geflopt Anticonceptiepil Proefkoofnijn Doe toch maar niet muis

Los nummer € 7,50

in kaart gebracht De risico’s Los nummer € 7,50

problemen

cupunctuuer 2016 18 NO 10 deceMbr

jnstillers

kende tijdbom

Los nummer E 7,50

2 februari 2017

e ogen Goedvan supplementen Het nut

Testen op mens

Los nummer E 7,50

Gezonder eten

Jaarga

Eet de regenboo

g

ng 19

N o1 Ja

nuari

2017

Endom

g als etrios w e

Voedi n

kheid Misseoflij medicijnen Gember

apen

Griep

seizoe en

Voork om

en ge

10 maga ines per jaazr waarva 4 extran dikke sp ecials Plus ex ine K

Hap, slik,g astma we S VOEDINGSTIP HE BIJ CHRONISCEN HT AC LONGKL

Diabetes 3.0

Alzheimers Zo voorkom je zoete geheim borstkanker Slech t extra dik

ke GE NDE ALTERNAT wZO inte r- KE IEVEN EN NA spTU ecUR iaLIJ l KANKERBESTRIJDERS

vs. bi

mmer

E 7,50

lking

sfosfo n

aten

clus tot het o ieve toegang nline arc hief

gesla p

en?

Miss pro chien l blee M in igt het uw buik

Meld u nu aan via

iedereen aan

Los nu

n B ot Vitam ontka

nezen

• Website www.medischdossier.org/abonnee • Telefoon 0172 476085 (tijdens kantooruren) • Antwoordkaart in het hart van het magazine

Uitgelicht Vitamine C en kanker Hoge doses vitamine C helpen tegen sommige vormen van kanker, maar alleen als ze via een infuus (intraveneus ofwel i.v.) worden toegediend.

H

et is bijna vijftig jaar geleden dat Nobelprijswinnaar en scheikundige Linus Pauling en arts Ewan Cameron het idee opperden dat je met hoge doses vitamine C kanker kon behandelen. Er loopt nu een traject voor de goedkeuring van deze behandeling, als aanvulling op chemotherapie. Inmiddels is de tweede fase van de goedkeuringsprocedure bereikt, waarin de veiligheid en effectiviteit worden getest. Als alles meezit, kan de behandelmethode binnen een paar jaar op oncologie-afdelingen gebruikt worden.

De lange tijdsduur van dit traject wordt toegeschreven aan de resultaten van eerdere studies. Men slaagde er niet in de successen te herhalen die Pauling en Cameron, zelfs bij mensen met terminale kanker, hadden bereikt. Het mag vreemd genoemd worden dat die andere onderzoekers de protocollen van het duo niet goed hadden gevolgd. Ze gebruikten orale vitamine C-supplementen: capsules die je via de mond inneemt, in plaats van de hoge doseringen vitamine C intraveneus te geven.

Twee van de invloedrijkste studies, uitgevoerd door de prestigieuze Mayokliniek in Minnesota, werden van het ene op het andere moment stopgezet na hun publicatie in respectievelijk 1979 en 1985.

De tweede trial werd uitgevoerd omdat de eerste bekritiseerd was vanwege het gebruik van orale vitamine C. Maar vervolgens gebeurde bij de tweede trial precies hetzelfde en kwam men ook tot dezelfde conclusie: dat de vitamine hier niet deed wat ervan verwacht werd.

Zes jaar langer leven Sindsdien zijn er slechts twee trials en 35 studies (of casusbeschrijvingen) gepubliceerd over het behandelen van kanker met een hoge dosering vitamine C intraveneus (IVC). Dat zeggen onderzoekers van het Canadese College voor Natuurgeneeskunde in Toronto. In hun overzichtsstudie van de 37 studies concludeerden ze dat de behandeling de kans op overleving kan vergroten, de afmeting van de tumoren kan verkleinen 18 medisch dossier | april 2017

en de ergste toxische effecten van de chemotherapie kan verminderen.1 Deze uitkomsten zijn vergelijkbaar met wat Pauling en Cameron hadden gezien.

Pauling kreeg in 1971 belangstelling voor de behandeling, nadat hij had gehoord welke resultaten Cameron in het Schotse ziekenhuis waar hij werkte had bereikt. Cameron gaf patiënten met onbehandelbare, terminale kanker infusen met 10 gram vitamine C. Toen hun ziekteverloop werd vergeleken met die van andere terminale patiënten, die de gebruikelijke behandelingen kregen, bleken zijn patiënten gemiddeld zes jaar langer te leven.

Het belang van de intraveneuze methode kan worden verklaard door de bijzondere eigenschappen van vitamine C (ook wel ascorbinezuur of ascorbaat): als we meer dan 1 gram van de vitamine oraal innemen kan ons lichaam nog niet de helft daarvan opnemen. En die opname neemt verder af naarmate de dosis omhooggaat.

Pauling en Cameron zagen positieve resultaten bij hoeveelheden van 10 gram of meer. Die werden volledig door het lichaam opgenomen, maar alleen als die intraveneus werden toegediend. Ter vergelijking: de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid om gezond te blijven is slechts 90 mg.

Dagelijkse dosering vitamine C 10 mg Minder dan deze dosering veroorzaakt vermoeidheid, ontsteking, bloedend tandvlees en uiteindelijk scheurbuik, waaraan iemand dood kan gaan 40 mg Meestal aanbevolen voor jonge kinderen 90 mg Meestal aanbevolen voor volwassenen 83,5 mg Gemiddelde inname door vrouwen 105,2 mg Gemiddelde inname door mannen 250 mg - 1 gram Beschouwd als de hoeveelheid die een verkoudheid kan voorkomen Meer dan 2 gram Kan leiden tot darmklachten als het oraal wordt ingenomen 5 gram Meestal de startdosering voor behandeling met intraveneuze vitamine C (IVC) 10-100 gram Standaard dosering voor IVC

Uit een latere studie door het Amerikaanse Instituut voor Diabetes en Spijsverterings- en Nierziekten bleek dat met IVC de vitamine C-gehaltes in het bloed 25 keer zo hoog waren als wanneer dezelfde dosering oraal werd ingenomen.2 Hoe werkt het?

Onderzoekers die aandringen op goedkeuring van de behandeling zeggen dat de eerdere studies tot mislukken waren gedoemd maar dat een onderzoeksteam van de Universiteit van Iowa, dat de methode van Pauling en Cameron volgt, veelbelovende resultaten heeft geboekt.

En niet alleen dat, ze hebben ook het mechanisme verklaard achter de effectiviteit van vitamine C in de strijd tegen kanker.

In de eerste reageerbuisexperimenten zagen de onderzoekers – onder leiding van bioloog Gary Buettner – dat een zeer hoge vitamine C-spiegel een negatief effect heeft op kankercellen, maar gezonde cellen met rust laat. Deze vooronderzoeken werden gevolgd door studies naar de veiligheid (fase 1), waarin werd vastgesteld dat de behandeling goed verdragen werd en veilig was. Op dit moment is het team bezig met een fase 2-studie om te kijken of de behandeling de overlevingskansen van patiënten met alvleesklier- en longkanker vergroot als ze IVC krijgen als aanvulling op de chemotherapie en bestraling, de twee standaardbehandelingen bij kanker.

Ondertussen heeft Buettner zich verdiept in de vraag waarom die vitamine zo effectief is tegen kanker. De vitamine wordt gemakkelijk afgebroken en daarbij wordt waterstofperoxide (H2O2) gevormd, een reactieve zuurstofverbinding die weefsels en DNA beschadigt. Gezonde cellen kunnen waterstofperoxide afbreken met behulp van het enzym katalase,een natuurlijk beschermingsmechanisme. Maar kankercellen hebben erg weinig van dit enzym en kunnen dat dus minder goed.3 Verschil in typen kanker Dit duidt erop dat de kankersoorten die het enzym katalase in de cellen doen verminderen, het beste zullen reageren op een behandeling met vitamine C. Dat www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| Uitgelicht

Een hoge inname van de vitamine kan de kans op hartziekte en beroerte verminderen

www.medischdossier.org

april 2017 | medisch dossier 19

|Medisch|dossier| Uitgelicht

Niet voor iedereen Hoewel vitamine C weinig bijwerkingen heeft, behalve dat het bij hoge orale doseringen diarree en incontinentie kan veroorzaken, is het toch niet voor iedereen geschikt.  Het kan bloedarmoede (anemie )veroorzaken bij mensen met glucose-6fosfaatdehyrogenasedeficiëntie (G6PD), een zeldzame genetische aandoening.  Hoge doses kunnen nierinsufficiëntie veroorzaken bij mensen die al een slechte nierfunctie hebben.  Aangezien vitamine C bijdraagt aan de opname van ijzer in ons lichaam, kunnen mensen met de ijzerstapelingsziekte hemochromatose (eveneens een zeldzame genetische aandoening) extra vitamine C beter vermijden.  Vitamine C kan de opname van andere vitaminen, zoals B12, en koper verminderen.  In zeldzame gevallen kan vitamine C nierstenen veroorzaken.

Patrick Kingsley, die tot zijn dood in de redactieraad van What doctors don’t tell you (moederblad van Medisch Dossier) zat, adviseerde om geen vitamine C te gebruiken bij hersentumoren, omdat hoge doses tot hersenoedeem (zwelling van de hersenen) kunnen leiden.

Het vitamine C-gehalte in het bloed halveert als u een week lang twee aspirines per dag slikt

Wist u dit?

De mens is een van de weinige zoogdieren die niet zelf ascorbinezuur kan aanmaken, dus moet hij het uit voedsel of supplementen halen Vitamine C is in water oplosbaar, daarom kan ons lichaam het niet opslaan Het vitamine C-gehalte in het bloed verschilt van persoon tot persoon en ligt doorgaans tussen de 11-100 micromol/liter In 1753 ontdekten wetenschappers dat citrusfruit scheurbuik kan voorkomen De term vitamine C werd in 1920 voor het eerst gebruikt door de Britse biochemicus Jack Drummond.

De andere naam voor vitamine C is ascorbinezuur. Het woord is samengesteld uit het ontkennende a en het Franse scorbut (scheurbuik).

Een hoge inname van de vitamine kan de kans op hartziekte en beroerte verminderen Voedingsmiddelen die het meeste vitamine C bevatten, zijn kiwi en rode paprika De anticonceptiepil verlaagt het vitamine C-gehalte in uw bloed Het vitamine C-gehalte in uw bloed halveert als u een week lang twee aspirines per dag slikt Hoge doseringen vitamine C zijn nooit officieel goedgekeurd als behandeling van welke ziekte dan ook.

20 medisch dossier | april 2017

is misschien ook een reden waarom de resultaten van andere studies afweken. De volgende uitdaging, zegt Buettner, is om vast te stellen welke kankersoorten deze natuurlijke beschermingsmechanismen van de cel doen afnemen.

Door dit verschil tussen typen kanker is het ook minder vreemd dat zowel Pauling als Cameron aan prostaatkanker overleed: Cameron in 1991 en Pauling in 1994. Want dat kon weleens een kankersoort zijn die geen invloed heeft op de hoeveelheid katalase, waardoor de kankercellen niet door waterstofperoxide worden beschadigd. Ze werden wel allebei 93 jaar oud.

Ook andere onderzoekers die het protocol van Pauling of Cameron volgen, zien goede resultaten. Artsen van het bedrijf Gene Oasis in Singapore gaven negen kankerpatiënten, onder wie enkele terminale patiënten (stadium IV), dagelijks IVC-doseringen van 25-100 gram. Die patiënten leefden veel langer dan verwacht. Ze ervoeren ieder afzonderlijk een opvallende verbetering in hun kwaliteit van leven, en hun klinische toestand ging ogenblikkelijk achteruit toen de behandeling werd gestaakt.4 In de VS dienden artsen van de Riordan Kliniek in Kansas hoge doses IVC toe aan een jongetje van bijna drie jaar oud.

De chemotherapie die hij had gekregen had niet geholpen tegen de hersentumor (glioom) aan zijn oogzenuw. Nadat hij 30 literatuur

1 2 3 4 5 6

Integr Cancer Ther, 2014; 13: 280-300 CMAJ, 2006; 174: 937-42 Redox Biol, 2016; 10: 274-84 Integr Cancer Ther, 2016; 15: 197-204 Am J Case Rep, 2016; 17: 774-81 Cameron E, Pauling L. Cancer and Vitamin C. New York, NY: Warner Books, 1981

maanden lang 7-15 gram IVC per week toegediend had gekregen, zagen de artsen dat de tumor was geslonken en op één plaats zelfs was verdwenen (de plek waar de tumor tijdens de chemo was blijven groeien).5 Ten tijde van hun dood konden Pauling en Cameron beiden alleen maar hopen dat hun vitamine C-theorie op een dag erkenning zou krijgen. Zoals Cameron schreef: ‘Het is een theorie die ongeveer alle emoties in alle gradaties kan oproepen: minachting, vermaak, hoon en medelijden. Ik hoop u ervan te kunnen overtuigen dat het hele onderzoeksproject een volkomen solide wetenschappelijke basis heeft, en dat Pauling en ik geen goedgelovige gekken waren, noch kwakzalvers.’6 Vijftig jaar later is de wetenschappelijke wereld het eindelijk voorzichtig met hen eens.

Bryan Hubbard

Inname via de mond Mensen voor wie een infuus met vitamine C geen optie is, kunnen hun toevlucht nemen tot orale vitamine C. Hoewel standaardsupplementen niet kunnen doen wat IVC doet, zijn er een paar preparaten die een redelijk alternatief vormen. De inmiddels overleden Patrick Kingsley, die patiënten met kanker gewoonlijk hoge doseringen IVC gaf, raadde een dagelijkse dosis van 16 gram aan.

Maar als IVC niet mogelijk is, bestaan er ook diverse orale supplementen met hoge doseringen vitamine C. Gebruik deze alleen in overleg met een deskundige of arts. www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| opinie

Rob Verkerk Gezondheidspolitiek

Het pillencarrousel

Is het te pas en te onpas voorschrijven van statines een trucje om een markt te creëren voor nieuwe geneesmiddelen?

Robert Verkerk PhD is (wetenschappelijk) directeur van de Alliance for Natural Health International, een consumentenbeweging die zich inzet voor ons recht op natuurlijke gezondheidszorg en voeding.

Indien u meer wilt weten of wilt meehelpen kunt u kijken op de site van de ANH (www.anheurope.org), of op Facebook of Twitter (www.facebook. com/ANHInternational, www.twitter. com/anhcampaign).

L

aten we eens kijken naar de inmiddels wel voldoende ­ bewezen feiten over cholesterolverlagende statines.

Ze behoren tot de meest voorgeschreven geneesmiddelen ter wereld en zijn bedoeld om mensen te beschermen tegen het risico van een hartaanval of een beroerte.

Maar het gebruik ervan kan ook het bloedsuikergehalte verhogen, en daarmee het risico op diabetes type 2.

Volwassenen met diabetes hebben twee tot vier keer zoveel kans op een hartkwaal of een beroerte als volwassenen die geen diabetes hebben.

Statines dragen direct bij aan een verhoogd risico op aderverkalking en hartfalen doordat ze invloed hebben op het functioneren van de hartspier en de opname van belangrijke voedingsstoffen zoals het co-enzym Q10, selenium en glutathion.

Veelvoorkomende bijwerkingen zijn onder andere spierbeschadigingen, gewrichtspijn, leverschade, vermoeidheid, slechter cognitief functioneren en een slechter geheugen, een laag libido en depressie.

De Britse Hartstichting (en veel andere instanties die zich bezighouden met hartaandoeningen) zegt: ‘Je hart in goede conditie houden, hoe oud je ook bent, is het belangrijkste wat je kunt doen om bij te dragen aan het voorkomen van en omgaan met een hartkwaal.’

Vergeleken met een aangepast dieet en een aangepaste leefstijl zijn statines daarbij misschien wel een minder goede optie.

Dus, als er eigenlijk niet zoveel goede wetenschappelijke redenen zijn om zo’n grote groep mensen geneesmiddelen voor te schrijven, waarom verandert het doktersadvies dan niet? Zeker nu steeds duidelijker wordt dat statines lang niet bij iedereen een gunstig effect hebben, en het gebruik ervan mensen soms zelfs blootstelt aan ernstige gezondheidsrisico’s.

Misschien komt dat wel doordat dit soort veranderingen tijd kosten. Het is net als met een supertanker: door zijn enorme massa en stuwkracht

• • • • •

www.medischdossier.org

een vermindering van het aantal hartaanvallen en beroerten, en lieten zien dat bij veel verschillende soorten patiënten de behandeling veilig en doeltreffend was.’

Dat u het maar weet: statines waren waardevol voor de farmaceutische industrie omdat ze door patenten werden beschermd, en onderzoeken die met geld van farmaceuten gefinancierd werden, moesten de doeltreffendheid ervan staven, en negeerden de ernstige bijwerkingen.

Heel veel statinesgebruikers hebben ook last van de bijwerkingen die veroorzaakt worden door de invloed die het middel heeft op cruciale biosynthetische processen. Maar wanneer ze met hun klachten naar hun dokter gaan, krijgen de meesten te horen dat ze zich geen zorgen hoeven Statines hebben lang niet bij maken, dat die bijwerkingen normaal iedereen een gunstig effect , zijn. en het gebruik ervan stelt Normaal misschien wel, maar niet gezond. mensen soms zelfs bloot aan Cholesterol is nodig voor de ernstige gezondheidsrisico’s productie van alle steroïdhormonen, waarneembaar in andere delen van de waaronder vitamine D. En wanneer die hormonale balans verstoord wereld, bijvoorbeeld in het Verenigd wordt, kan ons lichaam niet goed Koninkrijk, waar artsen zich nog functioneren. steeds baseren op gegevens die niet De problemen die samenhangen honderd procent betrouwbaar zijn met een te hoog cholesterol kunnen gebleken. Aan de basis hiervan staat waarschijnlijk heel goed aangepakt niemand minder dan de man die worden door het eetpatroon aan te wereldwijd het gebruik van statines passen, lichaamsbeweging te nemen toejuicht: Rory Collins, hoogleraar en natuurlijke producten te gebruiken. aan de Universiteit van Oxford Dat is tenminste mijn (lichtelijk en hoofd van de internationaal controversiële) mening. Het ziet invloedrijke onderzoeksorganisatie Cholesterol Treatment Trialists’ (CTT) er steeds meer naar uit dat de opdracht aan het huidige medisch Collaboration.

Op de Wikipedia-pagina van Collins establishment om vaker statines voor te schrijven, onderdeel is van staat dat onder zijn leiding statines een doelbewust proces: breng allerlei veranderden van medicijnen die ongunstige gebeurtenissen op gang exclusief werden voorgeschreven aan om zo een goede reden te hebben voor een klein clubje mensen met erfelijke de introductie van een volgende serie hypercholesterolemie (gekenmerkt door een hoog gehalte aan cholesterol cholesterolverlagers. In Nederland zijn deze PCSK9-remmers inmiddels in het bloed), in algemeen gebruikte generieke geneesmiddelen, waardoor al goedgekeurd en worden ze voorgeschreven. naar verluidt jaarlijks miljoenen Deze geneesmiddelen zijn hartaanvallen en herseninfarcten gepatenteerd en zullen daarom nog wel voorkomen worden.‘Zijn tientallen jaren op de markt blijven. grootschalige onderzoeken, waarbij Dus: iemand zin om van het een controlegroep een placebo pillencarrousel af te springen? kreeg toegediend, [...] toonden duurt het even voordat die van koers is veranderd of zijn snelheid heeft kunnen aanpassen. Toch past deze uitleg niet bij de nu bekende feiten.

Artsen zijn juist steeds vaker statines gaan voorschrijven. In de herziene richtlijnen van de American Heart Association, de organisatie die zich bezighoudt met de preventie en behandeling van hart- en vaatziekten, en de beroepsorganisatie voor cardiologen in de VS (American College of Cardiology) wordt dat ook geadviseerd. En dat terwijl een op de vier Amerikanen boven de 45 al statines gebruikt.

Een aantal medische instanties zou zelfs het liefst zien dat de helft van alle mensen boven de 45 aan de statines gaat. Deze trend is ook

april 2017 | medisch dossier 21

|Medisch|dossier| in beeld

Recept voor de dood Niemand weet hoeveel mensen er jaarlijks overlijden als gevolg van een geneesmiddel op recept, maar een nieuw rapport over vergiftigingen licht een tipje van de sluier op.

‘W

at jullie niet lijken te begrijpen,’ zei een vooraanstaand arts een keer tegen ons,‘is dat een medicijn een krachtig wapen is. En als je een scherp zwaard gebruikt, hak je weleens iemands hoofd af.’

Met andere woorden: wil een medicijn iets goeds kunnen uitrichten, dan brengt het ook weleens schade toe.

Maar hoeveel sterfgevallen per jaar zijn eigenlijk het gevolg van geneesmiddelen op recept? Verbazingwekkend genoeg is dat vrijwel niet na te gaan, omdat de meeste van die sterfgevallen niet worden gerapporteerd. Maar de jongste cijfers van het Amerikaanse vergiftigingeninformatiecentrum, de American Association of Poison Control Centers (AAPCC), geven een indicatie.1 De AAPCC heeft 55 centra door de hele VS, waar overlijdensgevallen worden gemeld als er een vermoeden is dat een giftige stof – waaronder medicijnen – de oorzaak is. Vervolgens wordt iedere melding onderzocht.

Als het vermoeden juist blijkt, komt het op de lijst met sterfgevallen.

In 2015 waren er 2.792.130 sterfgevallen in de VS waarvan is vastgesteld dat de oorzaak een giftige stof was.

In de top vijf van dodelijkste giftige stoffen stonden drie soorten geneesmiddelen op recept. Die waren dat jaar verantwoordelijk voor 600.586 sterfgevallen: dat is bijna 22 procent van alle sterfgevallen door giftige stoffen.

De vijf dodelijkste stoffen

Pijnstillers (analgetica):

309.926 sterfgevallen (11% van alle sterfgevallen door vergiftiging)

Slaapmiddelen (sedativahypnotica)/ antipsychotica:

161.944 sterfgevallen (5,8%)

Top 10 gevaarlijkste geneesmiddelen sterfgevallen

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Intraveneuze vloeistoffen (toegediend via injectie of infuus) Rustgevende middelen (benzodiazepinen) Middelen tegen misselijkheid (antiemetica) Spierverslappers Kalmerende middelen (sedativa) Slijmoplossers (acetylcysteïne) (Fluimucil®) intraveneus Antibiotica Middelen tegen allergie (antihistaminica) Corticosteroïden (ontstekingsremmend) Bronchoverwijdende middelen

22 medisch dossier | april 2017

166.552 38.975 23.075

Antidepressiva:

128.438 sterfgevallen (4,6%)

21.933 20.401 20.298 17.763 14.851 6.261 5.515 www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| in beeld

De belangrijkste oorzaken voor sterfgevallen door farmaceutische geneesmiddelen sterfgevallen

Huishoudelijke reinigingsmiddelen:

209.410 sterfgevallen (7,5%)

Onopzettelijk twee keer medicatie genomen/ gegeven Verkeerde medicatie genomen/gegeven Overige incorrecte doseringen Medicatiedoses te dicht op elkaar gegeven/ genomen Onopzettelijk iemand anders’ medicatie genomen/gegeven Andere/onbekende therapeutische fout Incorrecte wijze van toediening Verwarring maateenheid Incorrecte formule of concentratie gegeven Fout met doseerbeker Fout van arts/apotheker/verpleegkundige Meer dan één product met hetzelfde ingrediënt Wisselwerking tussen verschillende medicijnen Tienvoudige dosering Incorrecte formule of concentratie klaargemaakt

83.171 46.636 40.278 31.191 23.407 16.226 14.157 9.456 5.795 5.787 5.473 4.581 2.275 1.234 1.056

Sterfgevallen door alternatieve middelen sterfgevallen

Kruidensupplementen

0

Homeopathische middelen

0

Voedingssupplementen

0

Bloesemremedies

0

Oorzaken van vergiftiging Onopzettelijke vergiftigingen sterfgevallen

Cosmetica/ persoonlijke verzorgingsproducten:

206.618 sterfgevallen (7,4%)

Algemeen

1.137.838

Therapeutische fout

275.979

Verkeerd gebruik

130.847

Milieu

56.798

Beet/steek

46.604

Tijdens het werk

27.565

Voedselvergiftiging

21.423

Bijwerkingen sterfgevallen

Medicijnen

37.074

Overige

10.517

Voeding

5.121

bron

1 Clin Toxicol (Phila), 2016; 54: 924-1109 www.medischdossier.org

april 2017 | medisch dossier 23

|Medisch|dossier| reportage

Kruidmet superkracht

Het favoriete kruidenmiddel van Harald Gaier geneest allerlei aandoeningen, ook infecties met de zogenaamde superbacteriÍn. Dat ontdekte Gaier toen hij zelf zo’n infectie kreeg.

24 medisch dossier | april 2017

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| reportage

en paar jaar geleden vroeg mijn schoonzoon of ik een week op zijn hond wilde passen.

Hij en zijn vrouw wilden er graag even uit.

Ik woon aan de rand van Epping Forest, een bosachtig gebied vlak bij Londen. Daar nam ik de hond, een groot en sterk beest, twee keer per dag mee naartoe om te wandelen. Dat vond hij geweldig, gefascineerd als hij was door al die geuren van wilde dieren.

Op een bewolkte, maanloze vrijdagavond om tien uur nam ik, gewapend met een kleine zaklamp, de hond mee het bos in. Toen we bij een open plek kwamen, voelde ik mezelf langzaam wegzakken in de bodem, die verzadigd was van de overvloedige regen van die maand. Ik trok mijn linkervoet snel omhoog, waardoor al mijn gewicht op mijn rechtervoet terechtkwam. Die zakte vervolgens nog sneller en dieper de modder in.

Inmiddels was het pikdonker in het bos. Plotseling bespeurde de hond een dier. Vervolgens schoot hij er met zoveel kracht vandoor dat zijn riem, die om mij heen zat, me 360 graden om mijn as liet draaien terwijl mijn rechtervoet in de modder bleef steken. Ik hoorde een scherp krakend geluid. Toen ik mijn voet uit de modder trok, bungelde hij slap naar beneden. Het was meteen duidelijk dat ik net boven mijn enkel een open breuk had. Met mijn rechterhand voelde ik dat ik hevig bloedde. Zowel mijn scheenbeen als kuitbeen waren gebroken en staken door de huid naar buiten. Ik wist dat ik onmogelijk kon lopen. Ik kon ook de hond niet loslaten, aangezien hij het bos niet kende.

Binnen drie weken was mijn antibioticaresistente infectie verdwenen

www.medischdossier.org

april 2017 | medisch dossier 25

|Medisch|dossier| reportage

Ik had mijn mobiele telefoon bij me, maar had geen bereik in het bos. Er zat dus niets anders op dan op mijn handen en knieën terug te kruipen, terwijl ik de riem van de hond vasthield en mijn rechterbeen zo hoog mogelijk optilde om te voorkomen dat mijn bungelende voet over de grond sleepte. Toen de hond en ik eindelijk het huis van de buren hadden bereikt, was ik kapot en bleef ik liggen op het plaveisel.

Gelukkig kwam tien minuten later een andere buurman thuis. Toen hij mij in het licht van zijn koplampen zag, belde hij een ambulance die me met spoed naar het Royal London Hospital bracht.

De volgende dag werd ik geopereerd door een ervaren orthopedisch chirurg, die mijn rechtervoet weer deskundig vastzette met behulp van een ingewikkeld raamwerk van metaal. Met mijn been en voet in het gips moest ik een behoorlijke tijd in het ziekenhuis verblijven, omdat er nogal wat zwelling optrad.

Al snel bleek dat ik een infectie had met een multiresistente vorm van Klebsiella pneumoniae, een van de ‘superbacteriën’ die ook wel BRMO (bijzonder resistente micro-organismen) worden genoemd.

De bekendste BRMO is MRSA, meticillineresistente Staphylococcus aureus.

Superbacteriën als MRSA zijn bestand tegen de meeste antibiotica, waardoor een infectie vaak moeilijk is te behandelen. De soort die ik had, was uiterst resistent tegen alle conventionele geneesmiddelen.

Het ziekenhuis deed verschillende pogingen om de bacterie met standaardantibiotica te bestrijden, maar die mislukten. Ik wist echter hoe ik deze infectie op een natuurlijke wijze kon behandelen, omdat ik jarenlange ervaring heb in de kruidengeneeskunde.

Maar kruidengeneesmiddelen zijn in een gewoon Brits ziekenhuis niet toegestaan. Als je in het ziekenhuis ligt, mag je die dus niet op eigen initiatief gebruiken. Zelfs niet als je natuurgenezer bent, zoals ik.

De enige manier waarop ik de benodigde kruiden kon bemachtigen, was ze naar binnen te laten smokkelen. Ik vroeg mijn vrouw twee verschillende, gekleurde flessen sportdrank te kopen en die te legen.

Een moest ze vullen met een tinctuur van Berberis vulgaris (zuurbes), de ander met Hydrastis canadensis (Canadese geelwortel). Hoewel beide tincturen de werkzame stof berberine bevatten, besloot ik ze elk om de dag te nemen, zodat mijn lichaam niet te veel aan een van de twee zou wennen. Vier keer per dag slikte ik onopvallend 1 eetlepel (ongeveer 15 ml) van een van de kruidentincturen met een beetje water. Binnen drie weken was mijn antibioticaresistente infectie verdwenen.

Vervolgens moest ik opnieuw een operatie ondergaan, deze keer om een deel van het metaalwerk uit mijn enkel te laten verwijderen. Prompt kreeg ik weer een resistente infectie en opnieuw werkten de antibiotica niet. Ik vroeg mijn vrouw om dezelfde twee tincturen op dezelfde manier het ziekenhuis in te 26 medisch dossier | april 2017

Overal een kruid tegen gewassen Van berberine is al lange tijd bekend dat het selectief werkt tegen een scala aan bacteriën, schimmels en eencelligen, zoals: Staphylococcus-soorten (stafylokokken) Streptococcus-soorten (streptokokken) Chlamydia-soorten Corynebacterium diphtheriae Escherichia coli Salmonella typhimurium Vibrio cholerae Streptococcus pneumoniae (pneumokok) Pseudomonas-soorten Shigella dysenteriae Trichomonas vaginalis Neisseria gonorrhoeae (gonokok) Neisseria meningitidis (meningokok) Klebsiella-soorten Treponema pallidum

Ook versterkt berberine de bacteriedodende werking van antibiotica

smokkelen, en slikte ze zoals ik dat eerder had gedaan.

Ook deze infectie was drie weken later verdwenen en kwam niet meer terug.

Inmiddels kan ik weer helemaal normaal lopen. Ik kan al mijn tenen bewegen en met mijn rechtervoet ook de meest ingewikkelde bewegingen maken. Ik ben die meesterchirurg uiterst dankbaar. Maar ik ben ook dankbaar voor die twee multifunctionele, natuurlijke antibiotica, die ik reken tot de superkruiden in mijn behandelarsenaal.

Oertincturen In de loop der jaren heb ik beide kruidentincturen vele malen gebruikt om de meest hardnekkige superbacteriën te bestrijden. Ik leerde die toepassing kennen toen ik me verdiepte in het gebruik van homeopathie door Ronald Davey, voormalig arts van koningin Elizabeth II. Een homeopathisch middel wordt normaal gesproken bereid vanuit een oertinctuur: een geconcentreerd extract van minerale, plantaardige of dierlijke grondstoffen.

Maar oertincturen kunnen ook worden gebruikt om bepaalde bacteriën te doden.

Uit twee onderzoeken van hofarts Davey, John Grange, auteur van Mycobacterial diseases (1980), en hun collega’s bleek dat 73 homeopathische oertincturen in staat waren infecties te voorkomen of te onderdrukken. Het ging om infecties met www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| reportage

Berberine heeft geen negatieve invloed op de normale darmflora

twintig verschillende stammen van micro-organismen, waaronder MRSA, een Pseudomonas aeruginosa-stam, die door de conventionele geneeskunde als multiresistent wordt beschouwd, en K. pneumoniae, de superbacterie waarmee ik was geïnfecteerd.1 Achtenveertig verdunde homeopathische oertincturen bleken natuurlijke breedspectrumantibiotica (werkzaam tegen een groot aantal bacteriën) te zijn. Negen daarvan waren werkzaam tegen drie Pseudomonas-stammen en vier tegen K. pneumoniae. Nog eens vijfentwintig tincturen waren effectief tegen diverse stafylokokken.

Sommige tincturen waren net zo actief als de oorspronkelijke kweekbouillons met Penicillium, waarmee de Britse arts Alexander Fleming zijn ontdekking van penicilline deed, concludeerden de onderzoekers.2 Er werd ook gekeken naar de wisselwerking tussen de kruiden en geneesmiddelen, en de kruiden onderling. In bepaalde combinaties bleken middelen elkaars werking te verdubbelen.

Op basis van onder andere dit onderzoek gebruik ik veel van deze tincturen al 27 jaar met succes bij patiënten met resistente infecties, die ze vaak in een ziekenhuis hebben opgelopen.

Berberine tegen bacteriën Berberine wordt beschouwd als een multifunctioneel kruidenmiddel met een antimicrobiële werking.3 De stof zit in diverse planten die al lange tijd in verschillende delen van de wereld breed worden toegepast in de kruidengeneeskunde. Zelf gebruik ik B. vulgaris en H. canadensis.

In aanwezigheid van berberine kunnen MRSA-bacteriën minder goed aan cellen hechten en deze binnendringen, blijkt uit een ZuidKoreaans onderzoek. Ook versterkt berberine de bacteriedodende werking van antibiotica als ampicilline en oxacilline.4 In reageerbuisproeven bleek een ander bestanddeel dat uit Berberis-planten was geïsoleerd, namelijk 5’-MHC, de ‘multidrug-resistance’ (MDR)-pompen van bacteriën te remmen. MDR-pompen zijn transporteiwitten die de bacterie beschermen door antibiotica en andere giftige stoffen de bacteriecel uit te pompen. Bacteriën kunnen zo ongestoord cellen binnendringen en infecties veroorzaken. In aanwezigheid van 5’-MHC wordt er minder berberine uit de bacteriecellen gepompt, zodat die stof beter zijn werk kan doen. Ten slotte remt berberine ook de groei van Microcystis aeruginosa, een giftige cyanobacterie (blauwalg) in zoet water.5 Ik heb zowel zuurbes als Canadese geelwortel www.medischdossier.org

Berberine bij diabetes Berberine heeft allerlei zeer gunstige effecten, waarvan een het verlagen van de bloedsuikerspiegel is.

Het eerste geneesmiddel dat artsen vaak bij diabetes type 2 voorschrijven is metformine, vooral als er sprake is van (ernstig) overgewicht, en bij suikerpatiënten met een normale nierfunctie.

In een klein onderzoek bij 36 patiënten bij wie onlangs diabetes type 2 was vastgesteld, werd metformine vergeleken met berberine. De patiënten slikten gedurende drie maanden berberine of metformine, in dezelfde doses van driemaal daags 500 mg. Berberine bleek de bloedsuikerspiegel even sterk te verlagen als metformine. Ook gaf berberine een daling van de nuchtere bloedsuikerwaarde, die ’s ochtends voor het ontbijt wordt gemeten, van 10,63 mmol/l naar 6,85 mmol/l (bij mensen zonder diabetes is deze meestal lager dan 5,55 mmol/l).

Berberine had een groter effect op de vetstofwisseling dan metformine: het verlaagde de hoeveelheid triglyceriden en totaal cholesterol veel sterker dan metformine.1 Hetzelfde onderzoeksteam deed een tweede onderzoek bij 48 volwassenen met diabetes type 2, van wie de ziekte ondanks de behandeling slecht onder controle te houden was. Deze patiënten kregen drie maanden lang dezelfde dosering berberine bovenop hun diabetesbehandeling. In slechts zeven dagen daalde de nuchtere bloedsuikerwaarde van 9,6 mmol/l naar 7,8 mmol/l. De postprandiale bloedsuikerwaarde, die na de maaltijd wordt gemeten, daalde van 14,8 mmol/l naar 11,7 mmol/l.

In de week daarop zakten beide bloedsuikerwaarden nog verder, tot onder de uitgangswaarden waarmee de patiënten aan het onderzoek waren begonnen. Die waarden wisten de patiënten vervolgens te handhaven.

Ten slotte gingen ook de nuchtere bloedwaarden voor insuline met 28 procent naar beneden en zakten het totaal cholesterol en ‘low density’-lipoproteïne(LDL)cholesterol aanmerkelijk.1 References

1

Metabolism, 2008; 57: 712–7

met succes gebruikt om bijvoorbeeld bacteriële longontstekingen en bloedvergiftiging (sepsis) te behandelen.

Fataal voor foute microben Berberine heeft geen negatieve invloed op de normale bacteriën van onze darmflora. Dat is een voordeel ten opzichte van conventionele antibiotica als amoxicillineclavulaanzuur en flucloxacilline, die een langdurige, verwoestende werking op onze darmflora kunnen hebben.

Precies om die reden ben ik berberine gaan gebruiken bij ‘dysbacteriose’ van de darmen: een verstoorde darmflora. Hierbij krijgen bepaalde slechte microorganismen in de darmen de overhand en kunnen infecties en ziekten ontstaan. Voorbeelden hiervan zijn verschillende Candida-soorten (schimmelinfecties van de vagina en mond) en parasieten als Giardia lamblia (giardiase) en Entamoeba histolytica april 2017 | medisch dossier 27

|Medisch|dossier| reportage

Conventionele antibiotica hebben een verwoestende werking op onze darmflora

Succesverhalen uit eigen praktijk In mijn jarenlange praktijk als kruidengenezer zijn Berberis vulgaris (zuurbes) en Hydrastis canadensis (Canadese geelwortel) waardevolle kruiden gebleken.

Diabetes type 2 In 1992, toen ik nog niet zo lang met B. vulgaris werkte, kwam er een patiënt bij me die vlak daarvoor de diagnose prikkelbaredarmsyndroom (PDS) had gekregen. Ze had ook diabetes type 2, maar vroeg of ik mij speciaal wilde richten op haar darmprobleem. Uit diagnostische tests was gebleken dat ze last had van darmgisting. Hierbij bevinden zich bepaalde ongewenste bacteriën en gisten in het bovenste deel van de darmen, die het voedsel vergisten in plaats van verteren.

Ik schreef deze patiënt tweemaal daags 1 eetlepel (15 ml) Berberis-tinctuur voor, samen met een ondersteunend dieet dat was gericht op het herstel van haar darmen, aangevuld met probiotica.

Met deze aanpak waren haar darmproblemen na ongeveer acht weken opgelost. Maar tot mijn verbazing was haar diabetes ook verdwenen. Zelfs een halfjaar nadat ze was gestopt met het kruidenmiddel, was haar diabetes nog steeds niet terug.

Mucocutane leishmaniase Een militair die vlak bij Kabul in Afghanistan gelegerd was geweest, kwam bij me met zweren op zijn huid, in zijn mond en zijn neus. Hij had mucocutane leishmaniase, een ziekte die wordt overgedragen door de beet van bepaalde soorten zandvliegjes, en hij reageerde niet op de gebruikelijke behandeling.

Ik schreef hem viermaal daags 15 ml tinctuur van H. canadensis in water voor. Na ongeveer drie maanden waren al zijn zweren genezen. Bovendien bleek uit zowel bloed- als parasietentests dat de infectie volledig was verdwenen.

Amyloïdose Amyloïdose is de verzamelnaam voor een groep ziekten waarbij bepaalde afwijkende eiwitten neerslaan in de zenuwen, weefsels of organen. Deze eiwitten slaan neer in de vorm van amyloïdvezels. Als dit amyloïd direct onder de huid neerslaat, heet de ziekte cutane amyloïdose.

De geneeskunde heeft weinig remedies tegen deze aandoening, waarvan over het algemeen wordt gedacht dat ze het gevolg is van een chronische ontstekingsziekte, zoals dikkedarmontsteking (colitis ulcerosa). Precies voor deze aandoening kwam een 42-jarige vrouw bij mij op consult. Tijdens dat consult ontdekte ik dat ze ook aan het huidprobleem leed.

Ik zette haar op een dieet met een Berberis-tinctuur en probiotica voor haar colitis.

Na negen weken voelde ze zich beduidend beter: haar ontlasting was weer normaal en bevatte geen bloed meer. Maar tot verrassing van iedereen was ook haar huid zichtbaar verbeterd.

Pas jaren later bleek uit onderzoek dat berberine, naast al zijn andere gunstige effecten, ook de aanmaak van bepaalde soorten amyloïd kan remmen.1 De ontstoken darmen van de patiënt bleken de aanstichter te zijn van haar amyloïdose. Toen haar colitis was genezen, was ook haar huidaandoening voorgoed verdwenen.

References

1

28 medisch dossier | april 2017

BMC Neurosci, 2011; 12: 125

(amoebendysenterie).

Daarnaast werkt berberine ook tegen soms fatale longinfecties en hersenvliesontsteking (Cryptococcus neoformans), ringworm (Microsporum gypseum en Trichophyton mentagrophytes), parasitaire infectie van de huid en organen (leishmaniase) en zelfs tuberculose, veroorzaakt door Mycobacterium tuberculosis.6 Minder zuur werkt beter Een interessante eigenschap van berberine is dat zijn antibacteriële werking krachtiger wordt naarmate de pH van een organisme hoger is.7 De pH van een vloeistof (ook die in mensen of dieren) geeft aan hoe zuur of basisch deze is. Een vloeistof met een pHwaarde van 7 is neutraal. Hoe lager de pH, hoe zuurder een vloeistof is; hoe hoger, hoe basischer.

Gemeten in een reageerbuis is de antibacteriële werking van berberine bij een pH van 8 ruim drie keer zo groot als bij een pH van 7, en één tot vier keer zo groot als bij een pH van 6. Dat doet vermoeden dat berberine beter werkt als patiënten een sterk basisch dieet volgen (met meer plantaardig voedsel en minder rood vlees en zuivel).

Versterker van de afweer Verder blijkt berberine de bloedtoevoer naar de milt te verhogen, het belangrijkste orgaan van het afweersysteem.8 Mogelijk bevordert die toevoer de miltfunctie door de afscheiding van stoffen als tuftsine te verhogen. Die stoffen spelen een rol bij de vorming van antistoffen en stimuleren afweercellen om bacteriën op te nemen.9 Via zijn afweer stimulerende effecten kan berberine ook macrofagen activeren. Dat zijn de witte bloedcellen van het afweersysteem die lichaamsvreemde stoffen en ziekteverwekkers vernietigen. Verder heeft berberine mogelijk een kanker remmende werking; in laboratoriumonderzoek bleek het macrofagen te helpen de groei van tumorcellen te onderdrukken.10 Koortsremmer Planten die berberine bevatten, worden overal ter wereld traditioneel gebruikt als koortswerende middelen. Berberine werkt soms wel drie keer zo krachtig als aspirine.11 www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| reportage

Oogklachten Waterige extracten van berberine bevattende planten worden wereldwijd door diverse volken toegepast bij allerlei oogproblemen, waaronder infecties. Zo blijkt berberine opvallend goed te werken bij de behandeling van trachoom. Dat is een ernstige oogaandoening, die veroorzaakt wordt door Chlamydia trachomatis, de bacterie die ook verantwoordelijk is voor de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoening (soa) in Nederland.12 Trachoom is volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in 42 landen een bekend volksgezondheidsprobleem, en is wereldwijd verantwoordelijk voor de blijvende blindheid of slechtziendheid van bijna twee miljoen mensen.13 Darminfecties en diarree Jarenlange ervaring met het gebruik van berberinetincturen heeft me ervan overtuigd dat berberine effectief is tegen bijna alle veelvoorkomende maagdarminfecties.

Onderzoek bij patiënten heeft laten zien dat berberine aanzienlijk succes kan hebben bij de behandeling van acute infectieuze diarree, veroorzaakt door ziekteverwekkers zoals Escherichia coli, Salmonella typhimurium, Vibrio cholerae en Shigella dysenteriae.14 Uit laboratoriumonderzoek blijkt dat berberine zelfs Entamoeba histolytica kan bestrijden.15 Deze parasiet veroorzaakt amoebendysenterie, gekenmerkt door diarree, buikpijn en -krampen.

In een proefdieronderzoek bleek berberine ook uiterst effectief tegen diarree als gevolg van enterotoxinen: giftige eiwitten geproduceerd door ziekteverwekkende darmbacteriën als E. coli en V. cholerae. De reactie van konijnendarmen op deze gifstoffen verminderde door berberine met ongeveer 70 procent.16 Reizigers naar gebieden met een slechte waterkwaliteit kunnen een week voor de reis beginnen met berberine bevattende kruiden of tincturen en dat blijven doen tot tien dagen na terugkomst. Deze aanpak werkt over het algemeen goed om reizigersdiarree te voorkomen.

Galblaas en lever Bij een galblaasontsteking (cholecystitis) kan soms een galafvoergang geblokkeerd raken, wat galkoliek en pijnaanvallen veroorzaakt. Vaak komt dat door galstenen.

In onderzoek is aangetoond dat berberine de afscheiding kan stimuleren van gal en bilirubine (een afbraakproduct van rode bloedcellen).17 Dit kan een gunstig effect hebben, want het belangrijkste bestanddeel van galstenen is cholesterol en dat verlaat het lichaam vrijwel uitsluitend via de gal. Hoe meer gal er wordt afgescheiden, hoe minder kans er dus is op galstenen.

Berberine kan ook heilzaam zijn voor mensen met een slecht werkende lever, zoals patiënten met levercirrose (littekenvorming in de lever). www.medischdossier.org

Gaiers recept In de meeste gevallen is een tinctuur van Berberis vulgaris (1 op 5, 25 procent alcohol) of Hydrastis canadensis (1 op 10, 60 procent alcohol) werkzaam in een dosering van tweemaal daags 15 ml (1 eetlepel) in water (of ananassap om de bittere smaak te maskeren), of bij ernstige gevallen driemaal daags, ongeacht de aandoening.

Bij een infectie met meticillineresistente Staphylococcus aureus (MRSA) – en elke andere antibioticaresistente superbacterie – kan het nodig zijn de kruiden viermaal daags in te nemen (zoals ik deed; zie hoofdartikel).

De kruidenmiddelen moeten ongeveer drie weken lang worden ingenomen. Ik adviseer om de twee tincturen af te wisselen, om het ontwikkelen van gewenning te voorkomen.

Volgens de Europese wetgeving mogen deze kruiden op dit moment alleen voorgeschreven worden door een bevoegd kruidengenezer of natuurgenezer.

Dr. Harald Gaier is homeopaat en kruidengenezer.

Gebruik geen berberine als u zwanger bent of borstvoeding geeft

referenties

1

Berberine remt een enzym dat door bacteriën in de dikke darm wordt aangemaakt en houdt daarmee de hoeveelheid tyramine (een afbraakproduct van het aminozuur tyrosine) in het bloed laag.18 Tyramine, dat de bloeddruk helpt te regelen, is vermoedelijk ook verantwoordelijk voor hepatische encefalopathie. Deze hersenaandoening ontwikkelt zich wanneer een slecht werkende lever onvoldoende gifstoffen uit het bloed haalt. Dat kan weer leiden tot persoonlijkheidsveranderingen, cognitieve problemen en zelfs coma.

Een ophoping van tyramine en afgeleide stoffen kan ook zorgen voor een hoog hartminuutvolume: de hoeveelheid bloed die het hart per minuut de bloedvaten in pompt. Een gevolg kan zijn dat de nieren en hersenen slechter gaan functioneren.

Waarschuwing Er gelden slechts twee beperkingen voor dit wonderkruid: gebruik geen berberine als u zwanger bent of borstvoeding geeft. En gebruik berberine nooit samen met azitromycine of claritromycine, want deze antibiotica hebben een negatieve wisselwerking met berberine.

Laat u zich, zeker bij ernstige aandoeningen, altijd begeleiden door een bevoegd kruidengenezer of natuurgenezer.

2 3 4 5 6 7

8

9 10

11 12

13 14 15 16 17 18

Comp Med Res, 1987; 2: 135-40; Comp Med Res, 1990, 4: 1-7 Br J Exp Pathol, 1929; 10: 226-36 http://research.omicsgroup.org/ index.php/Berberine J Med Food, 2005; 8: 454-61 Proc Natl Acad Sci U S A, 2000; 97: 1433-7; Water Sci Technol, 2010; 61: 763-9 J Nat Prod, 2010; 3: 64-75 Roberts MF, red. Alkaloids: biochemistry, ecology, and medicinal applications. New York, NY: Springer US, 1998 Khare CP, red. Indian herbal remedies: rational western therapy, Ayurvedic and other traditional usage, botany. Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 2004 Immunol Invest, 1991; 20: 499-506 Int J Immunopharmacol, 1984; 6: 587-92; Duke JA. Handbook of medicinal herbs. Boca Raton, FL: CRC Press, 1985; 78, 238-9, 287-8 Indian J Physiol Pharmacol, 1978; 22: 9-23 Am Fam Physician, 2012; 86: 1127-32; Indian J Med Res, 1982; 76 Suppl: 83-8; Indian J Ophthalmol, 1982; 30: 69-75 www.who.int/mediacentre/ factsheets/fs382/en/ Br Med J (Clin Res Ed), 1985; 291: 1601-5; Indian Pediatr, 1970; 7: 496-501 Nature, 1967; 215: 527-8 Infect Immun, 1982; 35: 471-5 Comp Med East West, 1977; 5: 161-8 Acta Med Okayama, 1982; 36: 277-81 april 2017 | medisch dossier 29

|Medisch|dossier| gezond leven

Voelt

Deze eenvoudige oefeningen helpen u om soepel en lenig te blijven.

Lenig en soepel het voorjaar in

30 medisch dossier | april 2017

u zich futlozer en beweegt u minder soepel? Dan is het goed om aandacht te besteden aan de souplesse en het gemak waarmee u idealiter kunt bewegen. Weten hoe u met uw hele lichaam kunt bewegen – en niet alleen maar met afzonderlijke spieren, botten en gewrichten – kan helpen om een gevoel van ‘heelheid’ terug te krijgen wanneer u zich niet meer één met uw lichaam voelt.

Het netwerk van bindweefsel, ook wel fascie (enkelvoud fascia) genaamd, is verweven met het hele lichaam en brengt elk deel ervan met elkaar in verband. Deze fascie bestaan uit los en dicht bindweefsel. De losse weefsels maken deel uit van de huid, de vetopslag en de omliggende organen, terwijl de dichte weefsels vaker rond de gewrichten en gewrichtsbanden, pezen, botten en spieren zitten. Van deze laatste verbinden de ‘myofascie’ (van ‘myo’, wat ‘spier betekent) alle spieren in lange banen van netwerken die zich vanaf de onderkant van de voet uitstrekken tot de kruin, en die zowel diep als vlak onder de huid liggen.

Recent werd duidelijk dat de fascie een systeem vormen dat zorgt voor ondersteuning en soepele bewegingen van niet alleen de spieren, maar ook van de huid. Ook het weefsel tussen organen en gewrichten wordt hierdoor soepel gehouden. Dit is belangrijk, omdat het aantoont dat ons lichaam niet zomaar een bewegende machine is waarin de geest huist, maar eerder een totaal geïntegreerd systemisch organisme met een constante communicatie en interacties tussen alle delen van het lichaam-geest geheel. Zo blijken zich tien keer zoveel sensorische zenuwuiteinden in de fascie te bevinden dan in de spieren.

Elasticiteit in het fasciale systeem doet meer dan alleen de flexibiliteit verbeteren; het doet ook de

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| gezond leven

De kern van de vloeiende en glijdende beweging communicatiestromen van lichaam naar brein toenemen.

Bij het bewegen van het lichaam werken de spieren en de myofascie altijd samen, terwijl specifieke oefeningen zich misschien slechts richten op een deelaspect. Bij het opstellen van een trainingsschema, om de spierspanning en -kracht te verbeteren, kan het vloeiende van een beweging verloren gaan. De kwaliteit van de beweging – het gracieuze, het beheerste en het vlotte – ontstaat vanuit het elastisch terugveren door fascie. Daarin wordt energie verzameld die kan vrijkomen in een vloeiende beweging. Spieren creëren kracht, maar de fascie verspreiden die kracht, en als dit golfeffect goed werkt, ontstaat zowel een proprioceptieve waarneming (het vermogen om te voelen waar u zich bevindt in de ruimte) als een interoceptieve oplettendheid (een beter bewustzijn van het functioneren binnenin het lichaam), waardoor u preciezere bewegingen kunt maken waarvan u zich ten volle bewust bent.

Nadruk op de beweging die op gang komt vanuit de fascie gaat over meer dan alleen spierspanning (tonus) en kracht.

Een literatuurstudie uit 2013 over sportblessures en fascie toonde aan dat, wanneer de training zich richt op de spieren, de cardiovasculaire conditionering en de neuromusculaire coördinatie, de fascie overbelast raken en de kans op blessures toeneemt.1 Door ook de fascie één of twee keer per week te trainen – met terugveren en langzaam en dynamische rekken – kan meer veerkracht bereikt worden in het hele fasciale netwerk, met als resultaat een flexibeler en soepeler lichaam.

Om een vloeiende en glijdende beweging te creëren in de fascie rond de organen, is het zaak om in de kern of ‘core’ van het lichaam te beginnen., Vandaaruit kan een beweging in de buik ontstaan om makkelijk te kunnen strekken, met als gevolg een natuurlijke integratie vanuit het centrum naar de buitenkant, die een gracieuze beweging mogelijk maakt in plaats van een onsamenhangende en ongecontroleerde beweging.

Begin met op handen en voeten te staan en blijf even in deze houding ademen om de lichte, natuurlijke beweging van de wervelkolom te voelen als de longen zich ledigen en vullen, waarbij de adem naar binnen stroomt en de uitademing iedere spanning doet wegvloeien, terwijl u zich ondersteund voelt door de vloer.

De terugkeer naar de verbondenheid in het lichaam brengt het

zenuwstelsel tot rust en bevordert een meer vloeiende beweging.

Een stressreactie daarentegen maakt de lichaamssappen dikker en kleveriger, wat helpt om gespannen en met samengebalde spieren klaar te staan om actie te ondernemen als u zichzelf moet beschermen.

Tijdens een uitademing beweegt u de heupen naar achteren en laat u zich zakken totdat de billen uw hielen raken. Vervolgen ademt u in terwijl u de heupen weer naar boven brengt en zo een volledige cirkel maakt met het bekken.

Bij het inademen trekt u de buik in met gestrekte armen omhoog, zodat u weer in de uitgangspositie staat, op handen en voeten.

Op deze manier begint de beweging altijd vanuit de buik, en dat zorgt voor een natuurlijke training van de kern van het lichaam met een vloeiende soepele beweging. Maak de cirkel in de omgekeerde richting. Deze beweging helpt ook om de onderrug los te maken, en dan vooral als u vaak langere tijd zit, wat kan zorgen voor meer druk op de wervelkolom.

Opwaartse welving van de wervelkolom Deze oefening dringt nog dieper door in de kern, door verticaal omhoog te komen vanaf de grond – een belangrijk deel van onze bewegingen als rechtop lopende wezens. Begin met het rechtop komen tot op de knieën die u recht onder de heupen plaatst voor een stabiele houding. (Als u problemen hebt met de knieën, kunt u deze oefening doen terwijl u op een stoel zit.) Laat dan uw billen zakken tot op de hielen en maak de rug zo bol als mogelijk, terwijl u de armen naar voren strekt alsof u een grote bal vasthoudt.

Breng de kin naar de borstkas om ervoor te zorgen dat de nek, de rug en de wervels zo ver mogelijk uitgerekt worden. Hou het staartbeen (stuitje)

omlaag om de buik volledig in te kunnen trekken en om de onderrug te steunen.

Nu brengt u het staartbeen omhoog en richt u zich op om weer rechtop te komen, terwijl u de borstkas wijder maakt en de armen helemaal spreidt om de voorkant van de wervelkolom en het lichaam in zijn geheel de ruimte te geven.

Vermijd om het hoofd naar achteren te brengen, maar rek de achterkant en zijkanten van de nek uit om het gewicht van je hoofd te ondersteunen.

U kunt bewegen in een ritme dat voor u goed voelt, adem

langzaam en diep, of beweeg zelfs even naar achteren als u uitademt en naar voren als uitademt. Ga hiermee door tot u op ongeveer niveau 7 zit op een schaal van 1 tot 10 van uw maximale inspanning. Rust dan uit door achteruit te gaan tot u op uw hielen zit of op handen en voeten als uw knieën dit niet aankunnen.

literatuur

1

Bodyw Mov Ther, 2013; 17: 103–15

www.medischdossier.org

april 2017 | medisch dossier 31

|Medisch|dossier| gezond leven

Bewegen langs spiralen

Schouderbewegingen vanuit de buik Maak een ‘strekkende’ beweging, zoals u dat zou doen als u naar iets reikt. Hierbij (zie boven) volgt de beweging de richting van uw blik, wat maakt dat het lichaam de weg van de minste weerstand volgt, met het grootste gemak en de meest gracieuze bewegingen.

Begin vanuit een Z-vormige zittende positie – met het rechterbeen naar binnen gericht en het linkerbeen naar buiten gericht – en leun

dan naar rechts en gebruik de rechterarm om uzelf te ondersteunen. Breng de wervelkolom omhoog door middel van de schouders, zodat u de rechterschouder niet naar beneden laat hangen.

Breng nu de linkerarm omhoog buiten het zicht, richt de blik erop en richt uw aandacht een paar tellen op dat punt. Zwaai dan de arm naar beneden voorbij het lichaam om een volledige cirkel te

‘tekenen’, naar boven en verder reikend alvorens naar de startpositie terug te keren.

Terwijl u een cirkel maakt met uw arm, houdt u uw aandacht bij de hand om te bewegen vanuit de navel, zodat de beweging zich vanuit de buik kan uitstrekken door de borstkas, de schouders, de nek en het hoofd, met de grootst mogelijke soepelheid die u zelfs in de heupen kunt voelen.

Lenigheid vanuit voeten en heupen Een vloeiende beweging creëren vanuit voeten, knieën en heupen kan de manier waarop u rechtop gaat staan en zich van de grond af beweegt veranderen (zie links).

Vanuit de stand op handen en voeten, of vanuit de Neerwaartse Hond houding (dat is een omgekeerde v-vorm), zet je met je rechtervoet een stap vooruit tot de voet tussen de handen staat. Schuif de voet naar voren zodat er genoeg ruimte overblijft om te bewegen en plaats een deken onder de achterste knie als u daar wat opvulling nodig hebt.

Met de vingertoppen op de grond, laat u de heupen naar achteren zakken en tilt u de tenen van de voorste voet op, zodat u op de hiel steunt. Terwijl u de voet zo geplooid houdt, gaat u van de ene kant naar de andere om de beweging te voelen vanaf het been tot in het heupgewricht. U hoeft het voorste been niet te strekken tijdens deze oefening; het gaat om de elasticiteit in de weefsels, niet om het strekken van de hamstring (achterkant bovenbeen).

Breng nu het been weer terug naar het midden en plaats de voet vlak neer met de bal van de voet en de tenen naar beneden om de bovenkant van de voet de ruimte te geven. Behoud het contact met de hele voet, begin voorwaarts te bewegen tot een lage lunge (uitvalspas), waarbij u de knie voorbij de enkel laat gaan om de voorkant van de voet samen te drukken en de hiel en het gebied rond de achillespees.

Door naar voren en naar achteren te bewegen, voelt u de weefsels veren, en krijgt u meer energie als u naar voren beweegt om weer naar achteren te gaan en terug te veren vanuit de heupen. Vind het ritme dat het beste werkt voor uw lichaam en ga dan verder met de draaibeweging die u hier rechts ziet.

32 medisch dossier | april 2017

Veel van de manier waarop u reikt, keert en rondkijkt bestaat uit draaiende bewegingen langs diagonale fascie in het bovenlichaam, die als ze belemmerd worden, de bewegingsvrijheid kunnen beperken. De fascie kunnen ook nek- en schouderproblemen veroorzaken of verergeren omdat, in plaats van zich te bewegen vanuit het centrum (waar ze kruisen van de schouder naar de tegengestelde heup), u eindigt met het bewegen van de armen en hoofd los van uw bovenlichaam.

Als u zich opricht om vanuit de buik naar boven te komen en het lichaam te ‘gronden’ via de voorvoet en het achterste been (zie onder), beweegt u uw linkerhand naar de rechterknie, met de palm naar buiten, en duwt u uw been en hand tegen elkaar aan, terwijl u de knie op één lijn houdt met de voet.

Terwijl u de rechterarm optilt met een gebogen ellenboog om ruimte te maken voor de schouder, draait u tijdens een inademing het bovenlichaam, bewegend vanuit de buik, in een bocht over het rechterbeen.

Tijdens de uitademing laat u de beweging terugveren tot zijn natuurlijke punt en gaat u door, verder draaiend terwijl u inademt en loslatend tijdens de uitademing.

Voelt u ruimte tussen de sleutelbeenderen, dan kunt u verdergaan met de beweging door de rechterarm uit te strekken. Voel hoe deze beweging elasticiteit creëert vanaf de linkerheup tot de rechterschouder en verder door de arm.

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| gezond leven

Flexibiliteit rond de heupen en dijbenen Draai vanuit een lage lunge (zie onder) de achterste voet 90 graden, zodat hij in de tegenovergestelde richting wijst van de draaiende beweging (nog steeds met het rechterbeen voorwaarts, zoals in de vorige spiraaloefening). Als u problemen hebt met uw knieën, dan kunt u ongeveer dezelfde oefening doen terwijl u op een stoel zit. Deze beweging zorgt voor meer soepelheid en een betere vochttoevoer naar de weefsels rond de heupen en de bovenkant van de dijbenen, die stram kunnen worden door het zitten.

Reik met de linkerarm schuin voor het lichaam, volg de beweging met uw ogen als u de arm naar beneden zwaait in een halve cirkel om hem naar de andere kant te bewegen. Laat de arm heen en weer zwaaien, waarbij u het gewicht van uw arm gebruikt, om ook de schouder los te maken, terwijl u een schommelende beweging maakt in en rond de heup. Mogelijk voelt u genoeg ruimte en soepelheid om de arm verder rond te zwaaien en kunt u de heup de kans geven om verder naar buiten te bewegen dan de knie, wat ook zijwaarts ruimte biedt aan de flank. Strek u uit en draai dan helemaal terug naar de eerste positie en ga verder met de zwaaiende beweging zolang u makkelijk kunt ademen. Keer terug naar de houding op handen en voeten of de Neerwaartse Hond, en herhaal de hele oefening met de linkervoet naar voren (zoals rechts te zien is).

De lenigheid van het hele lichaam Om alles samen te brengen, kunt u de elasticiteit van uw voeten onderzoeken met staande en lopende bewegingen. Als u dit in drie achtereenvolgende stadia doet (zie boven) helpt u dat om de ‘essentiële beleving’ van het lopen te voelen, volgens James Earls in zijn boek Born to Walk (North Atlantic Books, 2014). Dit zijn noodzakelijke bewegingen van de gewrichten die de lichaamslijnen van de fascie het meest effectief inzetten om te lopen, wat allemaal begint in de voet.

Deze oefeningen versterken die bewegingen en omvatten een verticale belasting die energie haalt uit het omhoog veren vanaf de grond. Als u het ritme gevonden hebt dat het beste bij u past (en binnen de comfortzone van het bewegen ligt), zou dit lichtvoetig en veerkrachtig moeten aanvoelen.

Terwijl u rechtop staat heft u de rechterarm en linkerknie op, en beweegt u ze op en neer om uw steunpunt te voelen. Als u feeling krijgt voor deze beweging door de ruimte, brengt u uw linkervoet een beetje verder naar achteren dan de rechter en, terwijl u de hiel omhooghoudt, buigt u de voet door druk uit te oefenen op de bal van de voet en tenen om de knie hoger te brengen en een verend effect te bereiken. Buig uw rechterbeen een beetje, als u de voet belast voor het optrekken van de knie.

Om hier een stapje verder mee te gaan, reikt u met de linkervoet naar achteren in een lunge met

beide knieën gebogen, met het staartbeen naar onder getrokken, met de linkerarm omhoog en de rechterarm omlaag. Dit zou hetzelfde effect moeten hebben zoals hierboven beschreven werd, maar dit keer veert u enkele keren in de lunge om meer energie op te laden in de fascie voordat u omhoogkomt in de startpositie (zie boven), ondertussen met uw armen zwaaiend om de omhooggaande beweging te ondersteunen.

Speel met het vinden van het meeste comfort in de lunge om uzelf op te richten, aangezien dat de meest efficiënte beweging is door de hele fascie, in plaats van een meer musculaire en samengetrokken beweging, waarbij het lichaam misschien zelfs gaat tegensputteren!

Als u zich zeker genoeg voelt, kunt u vervolgens een draaiende beweging toevoegen in de richting van de linkerknie (al dan niet door ze vast te houden met de rechterhand) alvorens terug te keren in de lunge. Dit creëert een tegenbeweging in het bovenlichaam die u vast kunt houden, zolang als u uw evenwicht kunt bewaren. Voel hoe de elasticiteit die u hebt opgebouwd in uw voeten u helpt om in een stabiele positie te staan, terwijl de gestimuleerde zenuwuiteinden in uw voeten zorgen voor meer aarding en lichaamsbewustzijn.

De druk op de wervelkolom verlagen Tenslotte rolt u omhoog tot u rechtop staat en rolt u uw lichaam weer naar beneden tot u voorovergebogen staat met de knieën licht gebogen om te beginnen. U mag ze ook strekken als u dat nog steeds een comfortabel gevoel geeft in www.medischdossier.org

de onderrug (zie rechts). Blijf een minuut of twee zo hangen, waarbij u de buik intrekt in de richting van de wervelkolom om meer ruimte te creëren tussen de wervels. Zo laat u de zwaartekracht de druk op de wervelkolom verlagen na

een sterke beweging. Laat uw hoofd volledig hangen door de achterkant van de nek te ontspannen en laat alle resterende spanning wegvloeien als u uw adem zuchtend laat ontsnappen tijdens de uitademing. april 2017 | medisch dossier 33

Word nu lid van Medisch Dossier dan ontvangt u dit boek gratis!

U kunt ook iemand het lidmaatschap als cadeauabonnement aanbieden dan ontvangt zowel u als de ontvanger het boek gratis.

De winkelwaarde van het boek is € 29,99.

De prijs voor het lidmaatschap is € 68,25 per jaar. Het cadeau-abonnement eindigt automatisch.

Aanmelden kan op www.medischdossier.org/ abonnee

Het Veld Lynne McTaggart

De zoektocht naar de geheime kracht van het universum Wetenschapsjournaliste Lynne McTaggart beschrijft het verhaal van een groep wetenschappers die per ongeluk het Zero Point Field (nulpuntveld) ontdekten, een oceaan van microscopische vibraties die alles met alles in het universum blijken te verbinden als een soort onzichtbaar netwerk. Het Veld gaat verder dan het werk van Fritjof Capra en stelt een plausibele wetenschappelijke theorie voor die alles verklaart, van de werking van DNA en communicatie tussen cellen tot homeopathie en ESP. Het Veld is het buitengewoon leesbare verslag van een speurtocht van verschillende wetenschappers van naam naar de universele kracht en hun succesvolle pogingen een nieuw wetenschappelijk paradigma te formuleren, dat een revolutie in ons wereldbeeld teweeg zal brengen. Een baanbrekende en inspirerende wetenschappelijke visie op mens en kosmos.

|Medisch|dossier| de raw-food kok

Markéta Bola DE RAW FOOD-KOK

Kokoslekkernij Onbezorgd genieten van een gezond maar vooral lekker tussendoortje met veel kokos en chocolade.

Markéta Bola is deskundige op het gebied van natuurlijke voeding en raw food-­kok. Ze leidt workshops, cursussen, dinerbelevingen en de Tree of Life Wellbeing & Vitality Festivals in de Engelse Midlands.

Kijk op www.iens.nl/ restaurant/raw-food/ voor een lijst met raw food-restaurants.

W

anneer u trek hebt in iets zoets, probeer dan eens deze heerlijke in chocolade gehulde kokosnootrepen zonder geraffineerde suikers en zuivel. Om ze te maken gebruikt u kokosolie. Uit recente onderzoeken naar de voordelen van extra virgine kokosnootolie blijkt dat deze een anti-stress- en anti-oxiderend effect kan hebben.1 De andere twee ingrediënten in dit recept, cacaopoeder en boter, zijn rijk aan antioxidanten en bestrijden vrije radicalen. En wanneer u ook nog een boost aan proteïnen wilt, maak dan de variant die onder andere gemalen amandelen bevat en rauw veganistisch eiwitpoeder, verkrijgbaar in natuurwinkels en online.

Deze repen zijn heerlijk zoet en geven een verzadigd gevoel. Gezond genieten maar!

Kokoscacaorepen Voor 6 repen

Nodig: 60 g gedroogde kokos 2 eetlepels kokosolie, koudgeperst (gesmolten) 3 eetlepels rauwe honing (of kokospalm- of agavenectar) snufje Himalayazout snufje vanillepoeder

Extra proteïne Voor 18 stukken (van ongeveer 2,5 cm)

30 g gedroogde kokos 50 g amandelpoeder 2 eetlepels kokosolie, koudgeperst (gesmolten) 2 eetlepels rauwe honing (of kokospalm- of agavenectar) 1 eetlepel rauwe-eiwitpoeder snufje Himalayazout snufje vanillepoeder

Voor de chocoladetopping Genoeg voor beide recepten

120 g kokosolie, koudgeperst (gesmolten) 3 eetlepels gedroogde kokos 80 g rauwe honing 30 g cacaopoeder 2 eetlepels sintjansbroodpoeder 2 eetlepels cacaoboter, koudgeperst (gesmolten) snufje Himalayazout

zo kunt u later het mengsel makkelijk uit de vorm halen.

3 Giet het mengsel in de vorm en duw stevig aan met uw vingers of een lepel om een egaal oppervlak te krijgen.

4 Plaats het mengsel 20 minuten in de koelkast.

5 Bereid de chocoladetopping door eerst de kokosolie au bain marie te smelten in een kom boven een pan water op laag vuur.

Voeg daarna de overige ingrediënten toe. Smelt de cacaoboter op dezelfde manier, en meng samen met overige ingrediënten tot een gladde chocoladesaus.

6 Giet de helft van de chocoladesaus over de vulling in de bakvorm. Zet terug in de koelkast tot de chocoladetopping hard is.

7 Verwijder het baksel uit de vorm en leg het ondersteboven neer, met de chocoladetopping dus aan de onderkant.

8 Snijd het baksel met een scherp mes in repen (of in hapklare stukken en bedek de stukken met de rest van de chocoladesaus.

9 Plaats de stukken terug in de koelkast zodat de chocola kan harden. Herhaal het proces indien u een dikkere laag chocolade wilt. De repen zijn een aantal weken houdbaar in de koelkast.

Gebruiksaanwijzingen

bron

1 Exp Ther Med, 2015; 9: 39–42 www.medischdossier.org

1 Kies een recept (of probeer ze allebei) en mix alle ingrediënten in de keukenmachine tot een glad beslag, of kneed de ingrediënten met uw handen.

2 Bedek een kleine bakvorm (ongeveer 11 x17 cm) met huishoudfolie. Let erop dat u genoeg folie heeft om over de rand te kunnen vouwen; april 2017 | medisch dossier 35

|Medisch|dossier|

Geen pijn meer

B-vitaminen

Harald Gaier deelt zijn kennis van natuurlijke remedies tegen zenuwbeschadiging als gevolg van diabetes.

Q

Ik heb diabetes type 2, en kortgeleden is ook diabetische neuropathie geconstateerd.

Het begon met wat leek op een verminderde gevoeligheid voor temperatuurveranderingen in mijn voeten, gevolgd door een acute scherpe en brandende pijn in mijn voeten en benen. Ook voel ik pijn bij zelfs de lichtste aanrakingen.

Is er een natuurlijke oplossing hiervoor, die u mij kunt aanraden?

D.C., Chester.

A

Diabetische neuropathie is een vorm van zenuwbeschadiging en is kenmerkend voor diabetes.

De symptomen variëren; het hangt ervan af welke zenuwen beschadigd zijn, maar vaak gaat het om gevoelloosheid, tintelingen en pijn. Bijna de helft van de mensen met diabetes heeft last van neuropathie in de ledematen en extremiteiten als vingers en tenen.1 Symptomen kunnen licht zijn en zich langzaam ontwikkelen, of ze komen plotseling en hevig opzetten.

Bij het behandelen van neuropathie of andere problemen als gevolg van diabetes, is het verstandig om te proberen eerst de diabetes onder controle te krijgen (zie het kader op de volgende pagina met dieettips).

Ook kunt u de hieronder volgende remedies uitproberen om de pijnlijke symptomen van neuropathie te verminderen. U kunt zelf het beste bepalen welke behandeling of combinatie hiervan voor u het beste werkt, maar welke behandeling u ook probeert, deze heeft tijd nodig alvorens hij gaat werken. Houd de behandeling minstens één tot zes maanden vol.

36 medisch dossier | april 2017

Avondteunisbloemolie

U

it een onderzoek van de Universiteit van Londen van ruim 100 diabetische neuropathie-patiënten bleek dat het als supplement innemen van gamma-linoleenzuur voor de periode van een jaar leidde tot aanzienlijke pijnvermindering.5

Capsaïcine

D

e vitaminen B6, B12 en biotine kunnen helpen bij neuropathische pijn.

Deze vitaminen worden vaak gecombineerd in een dagelijkse injectie, maar ze kunnen alleen op recept worden verkregen.

De vitaminen zijn ook ieder afzonderlijk verkrijgbaar en kunnen oraal ingenomen worden.

Vitamine B6 kan de pijn bij perifere (aan de buitenzijde van het lichaam) neuropathie aanzienlijk verlichten, ongeacht of deze veroorzaakt wordt door diabetes.2 Vitamine B12 kan, wanneer deze wordt ingenomen als methylcobalamine voor een periode van 24 weken, de pijn aanzienlijk verminderen.3 Biotine kan diabetische neuropathie binnen een of twee maanden verminderen.4

C

apsaïcine is het actieve bestandsdeel in cayennepeper (Capsicum fructenscens). Lokaal aangebrachte capsaïcine kan de kleinschalige pijnvezels in het perifere zenuwstelsel blokkeren door deze te ontdoen van de neurotransmitter ‘substantie P’. Dit is de primaire bemiddelaar van pijnimpulsen naar de hersenen via het ruggenmerg. Capsaïcine bleek succesvol bij het behandelen van pijnlijke aandoeningen als diabetische neuropathie, artrose, reumatoïde artritis en pijn na een gordelroosinfectie.6 In een studie van 252 patiënten met diabetische neuropathie bleek een crème die voor 0,075 procent bestaat uit capsaïcine na acht weken aanzienlijk effectiever te werken dan een placebo-crème.7

Vitamine D

M

ensen met diabetische neuropathie hebben vaak een tekort aan vitamine D.8 Daarom zou het wel eens bevordelijk kunnen werken wanneer u deze vitamine als supplement inneemt, of uzelf iedere dag blootstelt aan een beetje zonlicht: de natuurlijke manier om deze vitamine te verkrijgen.9 www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| vraag & antwoord

De diabetes-dieetconnectie Het verband tussen fastfood en de ontwikkeling van diabetes staat vast.1 Daarom is het beter om suiker bevattende, bewerkte voedingsmiddelen en ook tarwesoorten (tarwe is een complexe suiker) te vermijden en dus geen gebakjes, cakes, koekjes, ontbijtgranen, broden en crackers te eten.

Kies voor peulpasta’s, bruine rijst, noten, zaden, bonen, pinda’s, vis, vleesproducten van grasgevoerde dieren, quinoa, boekweit, amarant, gierst en fruitsoorten met een blauwe, paarse of rode schil.

Deze voedingsmiddelen zullen uw bloedsuikerniveau stabiel houden.

Kaneel aan het eten toevoegen kan ook helpen om uw bloedglucose onder controle te houden. Kaneel is een krachtige voedingsstof die misschien zelfs type 2 diabetes zou kunnen stoppen.2 References

1 2

Circulation, 2012; 126: 182–8 Nutr Res, 2012; 32: 408–12

Alfa-liponzuur

H

Verminder uw cafeïneconsumptie

C

et vijf weken lang innemen van supplementen die alfaliponzuur bevatten, bleek aanzienlijk effectiever dan een placebo bij het verminderen van de pijnlijke symptomen van diabetische neuropathie, heeft een studie onder 181 diabeten laten zien.10

afeïne hindert het metabolisme van Gammaaminoboterzuur (GABA). Dit is een neurotransmitter die van nature wordt aangemaakt in de hersenen en het zenuwstelsel. Deze neurotransmitter speelt een belangrijke rol bij het reguleren van ons humeur en bij stressbeheer. Cafeïne kan de verbinding tussen de GABA en de receptoren verstoren en op die manier de natuurlijke kalmerende werking van die verbinding belemmeren.11 Bij diabetes zijn alle gebieden van het zenuwstelsel aangetast, en de consumptie van cafeïne verergert neuropathische pijn.12 Cafeïne zit behalve in koffie en cola ook in zwarte en groene thee, cacao, chocolade, energiedranken en sommige receptvrije medicatie zoals hoestsiroop, anti-allergie pillen en afslankpillen. www.medischdossier.org

References

1 2 3 4

Diabetol Metab Syndr, 2012; 4: 21 Can Fam Physician, 1993; 39: 2122–7 J Diabetes Mellitus, 2012; 2: 408–12 Biomed Pharmacother, 1990; 44: 511–4 5 Diabetes Care, 1993; 16: 8–15 6 Ann Pharmacother, 1993; 27: 330–6 7 Arch Intern Med, 1991; 151: 2225–9 8 Diabetes Management, 2013; 3: 277–9; doi: 10.2217/dmt.13.28 9 Arch Intern Med, 2008; 168: 771–2 10 Diabetes Care, 2006; 29: 2365–70 11 Cell Mol Neurobiol, 1993; 13: 247–61 12 Diabetes Metab Res Rev, 2003; 19 Suppl 1: S9–15

Harald Gaier is een vooraanstaand expert op het gebied van alternatieve medicijnen in het Verenigd Koninkrijk. Hij is neuropaat, osteopaat, acupuncturist, homeopaat en kruidkundige. www.drgaier.com

april 2017 | medisch dossier 37

Gezonde voeding Chilipeper Gezond met pit Kirsten Hartvig geeft in deze nieuwe rubriek gezonde recepten op basis van heerlijke kruiden en specerijen die ook nog eens geneeskrachtige eigenschappen hebben. Deze keer aandacht voor chilipepers en kurkuma.

E

euwen geleden al wisten mensen de magische geheimen van de natuur te ontrafelen. Daar hadden ze geen computers of laboratoria voor nodig. Ze wisten bijvoorbeeld hoe ze de peul van de vanille-orchidee konden omtoveren tot een geurig kruid, dat kruidnagels helpen tegen kiespijn en dat de zaadbollen van de papaver een verdovend sap bevatten.

In het oude Mesopotamië, Egypte, China en India werden al allerlei kruiden gebruikt voor de behandeling van infecties, voor pijnstilling, wondreiniging, een betere spijsvertering en nachtrust en voor het zuiveren van de lucht.

Ook was toen al bekend dat bepaalde kruiden ervoor zorgen dat voedsel beter verteerd wordt, minder snel bederft of beter beschermd is tegen insecten. En dat je met kruiden van de eenvoudigste gerechten in een handomdraai een overheerlijke, gezonde maaltijd kunt maken.

Geen wonder dus dat de moderne wetenschap de voedingswaarde en geneeskrachtige eigenschappen van veel kruiden onderschrijft. En dat er steeds meer mogelijke toepassingen worden ontdekt voor uit kruiden afkomstige stoffen bij de behandeling van hedendaagse ziekten, zelfs bij kanker en virusinfecties.

Supertip Koop waar mogelijk hele kruiden en maal ze pas fijn op het moment dat u ze nodig hebt. Gebruik daarvoor een vijzel of koffiemolen. Bewaar kruiden in een luchtdichte verpakking en vermijd direct zonlicht. Sommige kruiden, zoals nootmuskaat, blijven jaren goed, maar de meeste kruiden kunt u het beste in kleine hoeveelheden kopen en jaarlijks vervangen.

38 medisch dossier | april 2017

De chilipeper, ook wel rode of Spaanse peper genoemd, is een meerjarige plant die tot de nachtschadefamilie (Solanaceae) behoort. De vrucht bevat capsaïcine, dat voor de karakteristieke scherpe, zoete smaak zorgt. Hoe heet een peper is, hangt af van de hoeveelheid capsaïcine. Door de zaadjes te verwijderen, of kokosmelk, pindakaas, room, yoghurt of suiker aan een gerecht toe te voegen, maakt u de peper minder scherp.

Kopen en bewaren Als u verse chilipepers koopt, kies dan voor gladde, stevige en glanzende vruchten. U kunt de pepers twee tot drie weken in de koelkast bewaren en tot zes maanden in de vriezer. Gedroogde en gemalen chilipepers kunt u het beste in een luchtdichte verpakking op een donkere plek bewaren.

Door hele pepers te gebruiken in plaats van gesneden of gemalen pepers, geeft u een gerecht extra smaak zonder dat het heel pittig wordt. Verwijder de pepers voor het opdienen.

De pepers ontvellen gaat het makkelijkst als u ze eerst even roostert totdat ze zwart worden. Laat ze vervolgens afkoelen in een papieren zak. Als het goed is, kunt u de vellen er dan gemakkelijk aftrekken.

Waar is chilipeper goed voor?

Pepers bevatten veel vitamine A, C, E, K en B6. Ze stimuleren het hart en de bloedsomloop, waardoor er meer bloed naar de weefsels stroomt. Pepers zijn een natuurlijke antioxidant en werken ontstekingsremmend. Ze kunnen worden gebruikt als een natuurlijk ontsmettingsmiddel of als conserveringsmiddel en ze bevorderen de spijsvertering. Uitwendig kunnen pepers worden ingezet tegen milde spier- of gewrichtspijn. De capsaïcine in de pepers zorgt voor een verminderde geleiding van pijnprikkels naar de hersenen. Pepers kunnen mogelijk ook de cholesterolspiegel helpen verlagen. Daarnaast fungeren ze als een natuurlijk antistollingsmiddel. Eet dus geen chilipepers als u bloedverdunnende medicijnen gebruikt. Mogelijk leidt het eten van pepers zelfs tot afgifte van endorfinen in de hersenen, wat zorgt voor een prettig gevoel.

Kurkuma Natuurlijk gezondheidssupplement 1 tl kurkumapoeder Snufje versgemalen zwarte peper 1-2 tl olijfolie Vermeng de kurkuma en zwarte peper met voldoende olijfolie om een smeuïge pasta te maken.

Smeer de pasta op een boterham of doe een beetje in de yoghurt.

Pijnstillende kurkumapasta 1 tl kurkumapoeder 1 tl amandelolie (plus wat extra om schoon te maken) Meng de kurkuma met de amandelolie tot een gladde pasta. Breng aan op hoofd, nek en schouders om hoofdpijn te verlichten, of op rug en benen tegen gewrichtspijn. Laat vijf minuten zitten en verwijder de pasta daarna met wat amandelolie. www.medischdossier.org

Kurkuma Kurkuma, ook wel geelwortel genoemd, is de wortelstok (ondergrondse uitloper) van een meerjarige, tropische plant binnen de gemberfamilie (Zingiberaceae). Kurkuma lijkt dan ook veel op gember en kan op een vergelijkbare manier worden bereid en gebruikt: geschild, in plakjes, geraspt, fijngesneden of vermalen tot een pasta. De gedroogde kurkuma die u in de winkel vindt, wordt verkregen door de wortels een aantal uur te koken en vervolgens te drogen en te vermalen tot een goudgeel poeder.

Kopen en bewaren Verse kurkuma vindt u in Aziatische toko’s en sommige (biologische) supermarkten. Kies bij voorkeur een biologische variant, koop het poeder in kleine hoeveelheden en bewaar het in een luchtdichte verpakking op een donkere plek.

Waar is het goed voor?

Kurkuma is rijk aan vitamine C, B3 en B6, en magnesium, mangaan, kalium, koper, ijzer, zink en omega 6-vetzuren. In de Chinese en ayurvedische geneeskunde wordt kurkuma al eeuwenlang gebruikt als middel tegen maagen leverproblemen, ontstekingen, wondjes en tumoren. Het kruid heeft een sterk ontsmettende werking en helpt tegen allerlei schimmel- en bacteriële infecties.

Het kan de ontwikkeling van kanker remmen door de gemuteerde cellen te vernietigen,1 en versterkt mogelijk de werking van chemotherapie en bestralingen, terwijl het normale weefsel wordt beschermd.2 De werkzame stof, curcumine, is een sterke antioxidant die de cellen beschermt tegen schade door vrije radicalen. Het kan vermoedelijk worden toegepast bij de behandeling van degeneratieve aandoeningen als alzheimer, diabetes type 2, gewrichtsontsteking en aandoeningen aan de alvleesklier. Het verlaagt ook het gehalte histamine (een hormoon dat onder andere de bloedvaten verwijdt) in het bloed en verhoogt mogelijk de productie van cortison in de bijnieren.3 Kurkuma is bovendien effectiever dan niet-steroïdale ontstekingsremmers (NSAID’s), zoals ibuprofen en diclofenac, bij de verlichting van ontstekingen na een operatie.4 Daarnaast gaat het kruid veroudering tegen, verzacht het de huid en verlicht het symptomen van de huidziekte psoriasis. Versgeraspte kurkuma kan uitwendig worden gebruikt door het toe te voegen aan conditioners en zuiverende lichaamspakkingen en gezichtsmaskers. Let op: kurkuma is een sterke gele kleurstof die erg afgeeft. literatuur

1 Anticancer Res, 2003; 23: 363–98 2 World J Clin Oncol, 2016; 7: 275–83 3 J Nat Sci Biol Med, 2013; 4: 3–7 4 Surg Endosc, 2011; 25: 3805–10; Anesth Analg, 2014; 118: 1336–44

Afkomstig uit het boek Healing spices van de Deens-Britse voedings- en kruidendeskundige Kirsten Hartvig (Nourish, Watkins Publishing, 2016) www.medischdossier.org

Thaise groente­curry Voorbereiding en bereiding: 1 uur Voor vier personen

1 flinke hand verse ­koriander, fijngehakt zeezout 1 flinke hand taugé, gewassen

Bereiding: 1 Verhit de olie in een Ingrediënten: wok of grote bakpan op 2 el kokosolie of plantmiddelmatig vuur. Voeg aardige olie de ui, prei, paprika, pe1 kleine rode ui, fijn­ per, knoflook en alle kruigesneden den en specerijen toe.

Roerbak enkele minuten 1 prei, in dunne ringen totdat de ui zacht is.

1 rode paprika, 2 Voeg de wortel, fijngesneden aardappel en radijs toe.

1 rode peper, fijngesne­ Verwarm even mee en den voeg dan de bouillon 6 knoflooktenen, fijn­ toe. Breng aan de kook gesneden en draai het vuur laag.

1 el geschilde en geraspte Doe een deksel op de gember pan en laat tien minuten zachtjes koken.

6 stengels citroengras, schoongemaakt en 3 Voeg de broccoli, fijngesneden sperziebonen en baby1 el paprikapoeder mais toe en laat nog eens vijf minuten sudderen 2 tl kurkumapoeder totdat de groenten beet1 tl zwart komijnzaad gaar zijn.

(Nigellezaad) 4 Voeg de kokosmelk en 8 kaffirlimoenblaadjes (djeroek poeroet), vers of koriander toe. Verwarm nog even door en breng gedroogd op smaak. Dien de curry 1 wortel, in blokjes op en garneer met de gesneden taugé.

4 aardappels, in stukken gesneden Variatietips: Vervang 1 zwarte radijs of de zwarte komijn door ­rammenas, in plakjes gewone komijn, gebruik 300 ml groentebouillon laoswortel (Thaise gem1 kleine broccoli, in roos- ber) in plaats van gember of vervang het citroenjes gesneden gras en de kaffirlimoen200 gram sperziebonen, blaadjes door citroenrasp schoongemaakt of tamarinde (ook wel 200 gram babymais asem genoemd).

400 ml kokosmelk

april 2017 | medisch dossier 39

|Medisch|dossier| Reportage

Laatuwhersenen weergroeien Cognitieve achteruitgang is geen onvermijdelijk onderdeel van het ouder worden. Psycholoog Brant Cortright legt uit dat hersenen zichzelf op elke leeftijd kunnen vernieuwen.

40 medisch dossier | april 2017

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| Reportage

ary kwam voor het hersencellen), en zichzelf, tot op zekere hoogte, na letsel en eerst bij me vanwege beroertes herstellen. stress op haar werk, Nog later ontdekte de wetenschap dat de plasticiteit en depressieve buien het aanpassingsvermogen van de hersenen nog groter zijn en het slechter dan we vermoedden. functioneren van In de jaren’80 en ’90 kwam er, door betere technologie haar geheugen. om de hersenen te bestuderen, meer bewijs voor de Ze was achter in vorming van nieuwe neuronen in de hippocampus van de dertig en werkte als jurist voor een toonaangevend volwassen zoogdieren. Het was toen al lange tijd bekend Fortune 500-bedrijf. Ze vertoonde tekenen van het dat de hippocampus betrokken is bij het opslaan van metaboolsyndroom: een hoge bloedsuiker, veel buikvet, nieuwe herinneringen, en dat hij een cruciale rol speelt bij hoge bloeddruk en geen zin in seks. redeneren en herinneren. Schade aan de hippocampus Hoewel ze zeer bekwaam was in haar vak, was ze heel zorgt voor cognitieve stoornissen en geheugenproblemen. onzeker over zichzelf en over hoe ze haar werk deed, en Dit is aangetoond in talloze studies naar ziekten en letsel ze had het gevoel dat ze altijd tekortschoot. Toen ik met die de hippocampus treffen, zoals de ziekte van Alzheimer haar praatte over haar gedachten en ideeën, ontdekte ik en andere vormen van dementie. dat ze een kille, emotioneel afstandelijke moeder had, Dat we ons hele leven nieuwe herinneringen opslaan, die de oorzaak vormde van haar kwetsbare gevoel van betekent dat er in de hersenen iets verandert, wat eigenwaarde. wijst op plasticiteit en dynamiek. Dit inzicht en het Door die vroegere relatie vond ze nu alle relaties vermogen tot neurogenese bij volwassenen inspireerde gevaarlijk, daarom hield ze mensen op een afstand. Om neurowetenschapper Fred Gage van het Salk Instituut een gevoel van veiligheid en liefde te ervaren zocht ze haar in Californië tot zijn vernieuwende onderzoek naar de heil bij ‘troosteten’. Eigenlijk at ze typisch Amerikaans, met hippocampus. veel suikers en koolhydraten, veel Aan het eind van de vorige eeuw junkfood en gefrituurd voedsel. toonden Gage en zijn team aan dat, in Mary kwam bij mij in therapie tegenstelling tot wat bijna een eeuw Tot het einde van de vorige eeuw dachten om haar oude wonden te laten lang was aangenomen, de hersenen neurowetenschappers dat volwassen hersenen van een volwassen mens inderdaad genezen, maar ze onderging geen nieuwe hersencellen meer maken. ook ingrijpende veranderingen nieuwe hersencellen vormen.1 Maar toen ontdekten wetenschappers dat daar Deze baanbrekende ontdekking is doordat ze haar dieet omgooide.

Wat ze altijd at als ze troost sindsdien vele malen bevestigd. niets van klopte zocht, waren precies die dingen Gages bevindingen deden alles waardoor ze gevoelig werd voor wat de wetenschap over de hersenen stress en depressie, en die haar dacht te weten, op zijn grondvesten geheugen en neurogenese (de aanmaak van nieuwe schudden. Twee theorieën over de hersenen en ouderdom, neuronen of hersencellen) belemmerden. die tot dan toe voor waar werden aangenomen, werden Na een halfjaar was haar buikvet grotendeels verdwenen, onderuitgehaald: dat onze hersenen als we begin twintig maar de verandering in haar stemming viel het meest op. zijn stoppen met groeien; en dat we daarna alleen nog En doordat ze visolie, groene thee, kurkuma en bosbessen hersencellen verliezen, waardoor ouder worden voor op haar nieuwe, suikerarme menu had gezet, bleek haar cognitieve achteruitgang en geheugenverlies zorgt. neurogenese duidelijk te zijn verbeterd.‘Ik kon volop De ontdekking dat de hersenen doorgaan met het gezonde, vette voedingsmiddelen eten, die ik vroeger genereren van neuronen veranderde ons beeld van meed. Daardoor zat ik lekkerder in mijn vel, ik voelde me veroudering totaal. Want als er nieuwe hersencellen rustiger en stond steviger in mijn schoenen,’ zegt ze.‘De kunnen worden gemaakt, kunnen de hersenen zichzelf stress op mijn werk lijkt nu niet zo belangrijk meer, en ik vernieuwen. Wel is de snelheid waarmee dit gebeurt heb nog maar zelden last van sombere gedachten.’ cruciaal.

Doorbraak #1

Tot het einde van de vorige eeuw dachten neurowetenschappers dat volwassen hersenen geen nieuwe hersencellen meer maken. Vanaf dat moment zou er onvermijdelijk sprake zijn van aftakeling, aangezien hersencellen afsterven en niet worden vervangen.

Maar toen ontdekten wetenschappers dat daar niets van klopte. Wat was er veranderd?

De hersenen blijven ons hele leven nieuwe hersencellen aanmaken. In de jaren ’50 ontdekte de medische wetenschap dat de hersenen flexibeler, soepeler en plooibaarder zijn dan gedacht. Door deze zogeheten neuroplasticiteit kunnen de hersenen nieuwe verbindingen maken tussen neuronen (zenuw- of www.medischdossier.org

Doorbraak #2

Het tempo van neurogenese verschilt sterkvan persoon tot persoon. Hoewel sommige hersenen in sneltreinvaart nieuwe neuronen produceren, gaan die van de meesten van ons met een gemiddelde snelheid voort, en bij sommige mensen maken de hersenen nieuwe hersencellen aan met een vijfde van de gemiddelde snelheid. De mate van neurogenese is misschien wel de belangrijkste factor voor een goede kwaliteit van leven.

Doorbraak #3

Uw kwaliteit van leven is eigenlijk evenredig aan de mate waarin uw hersenen nieuwe cellen aanmaken. Een hogere snelheid biedt sterke cognitieve, emotionele en april 2017 | medisch dossier 41

|Medisch|dossier| Reportage psychische voordelen. Bij een sterke neurogenese bent u actief, opgewekt en maakt u gebruik van uw mogelijkheden.

U vergroot uw verstandelijke vermogens en u bent emotioneel vitaal. U bent beschermd tegen stress en depressie, en u hebt een goede afweer. U voelt zich goed, vrolijk en staat positief in het leven.

Omgekeerd blijkt uit de ene studie na de andere dat een lage neurogenese verband houdt met slechte cognitieve functies; uw hersenen krimpen, uw leven vernauwt zich en u ervaart geheugenverlies, cognitieve beperkingen, dementie, stress of angst, depressie, verlies van executieve functies (gedrag, emotie en denken) en afweer, of andere gezondheidsproblemen.2 Dus wat wij ‘gewoon ouder worden’ noemen, is eigenlijk een artefact van een neurotoxische leefstijl, die de hersenen beduidend sneller vertraagt dan nodig.

De snelheid van neurogenese neemt op middelbare leeftijd meestal af, waarna ze nog verder achteruitgaat als iemand oud wordt.

Maar dat hoeft niet te gebeuren. Met de juiste stimulans kan neurogenese op elke leeftijd worden verbeterd. Ze kan zelfs drastisch stijgen, waardoor de cognitie, stemming en gezondheid een enorme oppepper krijgen. Daardoor verlengen we niet alleen de beste jaren van onze hersenen, maar we versterken in feite de hersenen zelf: iets wat we tot nog toe niet voor mogelijk hielden.

Doorbraak #4

De kracht van de hippocampus De hersenen bestaan niet alleen uit neuronen, maar bevatten ook gliacellen. Deze helpen de neuronen op hun plaats te houden, ook helpen ze bij het schoonhouden, beschermen en ‘snoeien’ van de neuronen. Gliacellen zijn constant op zoek naar synapsen (schakelplaatsen) en neuronen die niet gebruikt worden, om die op te ruimen.

Tegelijkertijd is het, in een voortdurend veranderende omgeving, nodig dat er nieuwe hersencellen ontstaan, die inspelen op de nieuwe facetten van het lichaam en de omgeving. De hippocampus voert die taak perfect uit.

Hoewel er aanwijzingen zijn dat neurogenese ook in andere hersendelen plaatsvindt, is ze alleen vastgesteld in de bulbus olfactorius (de reukkolf, die geuren verwerkt) en de hippocampus.

Het bijzondere van de hippocampus is dat hij van belang is voor alle vier de niveaus van het mens-zijn: het lichaam, het hart, het verstand en de geest.

U kunt de mate van neurogenese met een factor drie tot vijf verhogen, hoe oud u ook bent. Als u 20 tot 30 bent kunt u uw hersenen op een hoger niveau laten functioneren, en daar kunt u mee doorgaan tot u 60 tot 70 bent, en zelfs daarna. U kunt de vitaliteit van uw hersenen en uw geheugen verbeteren.

Ouderdom betekent niet automatisch achteruitgang.

We hebben altijd gedacht dat onze genen bepalen hoe we ouder worden en hoelang we scherp blijven. Maar we weten nu dat in dit proces dieet en leefstijl veel belangrijker zijn dan de genen die we geërfd hebben.

Toen het proces van neurogenese net was ontdekt, vroegen onderzoekers zich af of ze iets in gang konden zetten om dat mechanisme te stimuleren. Gage en zijn team gaven muizen een ‘verrijkte omgeving’ met loopwielen, plekken om te verkennen, nestmateriaal, andere muizen om mee om te gaan en te paren, waarna ze de effecten in de gaten hielden. De resultaten waren opmerkelijk. De verrijkte omgeving zorgde voor een vier tot vijf keer zo hoge neurogenese.3 Het hersengedeelte waar nieuwe hersencellen worden gevormd, groeide bij de muizen van 300.000 naar 350.000 hersencellen, oftewel een zesde meer neuronen dan normaal.

Maar het meest verbazingwekkend waren de gevolgen die deze stijging had op wat de muizen konden.

De muizen met extra hersencellen hadden een veel beter denkvermogen en geheugen dan hun soortgenoten met ‘normale neurogenese’. Ze hadden dingen sneller door en gaven 42 medisch dossier | april 2017

Als de hippocampus nieuwe neuronen heeft geproduceerd, hebben die ongeveer drie tot vier weken nodig om te rijpen. Dan verhuizen ze naar waar ze in de hippocampus nodig zijn, en sluiten ze zich aan bij neuronen die daar al tientallen jaren aanwezig zijn.

De hippocampus maakt niet in het wilde weg neuronen aan, maar maakt zenuwcellen die reageren op de prikkels waarvoor ze nodig zijn. De hippocampus is betrokken bij: • lichaamsbeweging en ruimtelijke oriëntatie (lichaam) • stemming en emoties, vooral stress, angst, bezorgdheid en depressie (hart) • cognitie, leren en opslag van nieuwe herinneringen (verstand) • spirituele activiteit, zoals mindfulness, toewijding en compassie (geest).

De hippocampus is de hoofdsleutel die een centrale rol speelt bij alle dimensies van het menselijke bewustzijn. En het is de ideale producent van nieuwe hersencellen, waarmee de hersenen zichzelf vernieuwen.

blijk van betere algemene cognitieve vaardigheden. Met andere woorden: ze waren slimmer.

Bovendien konden deze muizen beter met emoties omgaan en waren ze opgewassen tegen emotionele stress, omdat hun weerstand tegen angst, stress en depressie enorm verbeterd was. Deze ‘supermuizen’ hadden een aanzienlijke cognitieve en emotionele voorsprong op hun soortgenoten die in een gewone kooi hadden geleefd.

Een andere onverwachte uitkomst was dat deze positieve resultaten zich op elke leeftijd voordeden. Als de dieren op middelbare leeftijd in de verrijkte omgeving werden gezet, werd de neurogenese vijf keer zo hoog; wanneer de muizen oud waren, was ze drie tot vijf keer zo hoog.

Nog opmerkelijker was het belang van het feit dat de omgeving op verschillende manieren verrijkt werd. Normaal gesproken sterft 60 tot 70 procent van de nieuwe neuronen snel weer af, maar het verrijken van de omgeving zorgde ervoor dat bijna alle neuronen overleefden en zich ontwikkelden.

Deze krachtige resultaten waren het gevolg van de complete verandering in leefstijl.

De resultaten van deze dierstudie hoeven niet van toepassing te zijn op mensen, hoewel dezelfde resultaten vele malen herhaald zijn in andere onderzoeken. Ook hebben neurowetenschappers de specifieke effecten vastgesteld die omgevingsprikkels op de menselijke neurogenese hebben, en die het afsterven van nieuwe hersencellen kunnen voorkomen. www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| Reportage

Houduw hersenengezond Eet volop verse groenten en fruit.

De beste groenten bevatten weinig koolhydraten en veel vezels. Dat zorgt voor een ‘vol’ gevoel en houdt het spijsverteringskanaal in beweging.

Eet vooral vers fruit met een lage GI (glykemische index, dus fruit dat langzaam in suiker wordt omgezet), rauwe verse saladegroenten en gekookte (maar nooit overgare) groenten.

Haal het grootste deel van uw calorieën (maar niet het grootste deel van uw voeding) uit gezonde vetten van goede kwaliteit. Dat zijn: • Omega 3-vetzuren: uit kwaliteitsvis die rijk is aan omega 3 (vermijd vis die weinig omega 3- of veel omega 6-vetzuren of kwik bevat), lijnzaad, vlees van grasgevoerde runderen, weide-eieren • Enkelvoudig onverzadigde vetten: uit extra vergine olijfolie, avocado’s, noten, zaden • Triglyceriden met een middellange keten: uit extra vergine kokosolie • Verzadigde vetten: uit vlees van grasgevoerde dieren, weide-eieren en weidezuivel • Eén vet springt eruit: kokosolie (of kokosvet). Biologische extra vergine kokosolie kan de cognitie van alzheimerpatiënten verbeteren. Er zijn gevallen bekend die aanzienlijke verbeteringen laten zien, zelfs bij patiënten met gevorderde alzheimer die drie eetlepels van deze olie per dag kregen toegediend. Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar het gebruik van kokosolie als preventief middel tegen alzheimer. Sommige instanties bevelen 1 tot 3 eetlepels per dag aan om cognitieve achteruitgang te voorkomen. Kokosolie is zeer geschikt om mee te koken, omdat het bij hoge temperaturen niet oxideert.

Koken met roomboter of geklaarde boter (ghee) is een ander veilig alternatief voor plantaardige oliën, die zelfs bij lage temperaturen al ongezond zijn.

Gebruik zo min mogelijk gevaarlijke geoxideerde vetten. Kook op lage www.medischdossier.org

temperaturen en eet geen verbrand of zwartgeblakerd vlees, te hard gekookte eieren, ei- of melkpoeder. Eet niet te veel of geen conventioneel, vlees van graangevoerde runderen, vis die veel kwik bevat (zwaardvis, haai, tonijn, makreel, paling, snoek en snoekbaars) of vis die veel omega 6-vetzuren bevat (tilapia, kweekvis). Vermijd transvetten en plantaardige oliën, behalve extra vergine olijfolie; die kunt u overigens beter koud consumeren.

Eet minder suiker en koolhydraten.

Een hoge bloedsuiker zorgt voor een scherpe daling van neurogenese, ‘normale tot hoge’ bloedsuikerwaarden blijken zelfs verband te houden met een kleiner hersenvolume, vooral van de hippocampus, minder grijze stof en meer cognitieve achteruitgang bij mensen boven de zestig.6 Alle koolhydraten worden uiteindelijk in glucose omgezet. Witte bloem en volkorenmeel worden allebei ongeveer even snel in suiker omgezet, ook al staat volkorenmeel beter bekend.

Zetmeelrijke groenten als aardappels, rijst en yamswortel hebben een hoge GI-waarde, en stellen ons lichaam op de proef. Wees ook spaarzaam met fruit dat veel fructose bevat (mango’s, perziken, pruimen, dadelpruimen, bananen, druiven, lychees). Gedroogd fruit is bijna pure suiker, dat kunt u beter vermijden, en vruchten- en wortelsap bevatten bijna net zoveel suiker als frisdrank.

Beter zijnkoolhydraten met veel vezels (pompoen, bessen, wortels, snijbonen, boerenkool, broccoli, bloemkool), want het lichaam heeft tijd nodig om de vezels af te breken en de suiker eruit te halen.

Dat proces voorkomt pieken in suiker en insuline, die de basis vormen van insulineresistentie.

Las meer de tijd in tussen uw maaltijden en sla af en toe een maaltijd over. Als u een vroege avondmaaltijd en een laat ontbijt neemt, eet u 12 tot 14 uur achtereen niet. Meer tijd tussen twee maaltijden zorgt voor een verhoging van zowel de hoeveelheid BDNF (brain-derived neurotrophic factor: een stof die zenuwcellen helpt overleven) en de mate van neurogenese,7 als de insulinegevoeligheid. Dit vasten kan ook helpen tegen het metaboolsyndroom, dat samenhangt met cognitieve achteruitgang.8 Vermijd alcohol en cafeïne. Matig alcoholgebruik vermindert de vorming van nieuwe hersencellen met 40 procent, en verlaagt ook de hoeveelheid BDNF.9 Bingedrinken tijdens de adolescentie kan aanzienlijke gevolgen hebben voor zowel neurogenese als voor de BDNFspiegel, als jongeren volwassen worden.10 Voor cafeïne geldt dat zelfs kleine hoeveelheden de neurogenese kunnen verminderen en het langetermijngeheugen kunnen beschadigen.11 Dus probeer minder cafeïne te gebruiken of stop er helemaal mee. U zult er binnen een paar weken aan gewend zijn en zich afvragen wat er eigenlijk zo moeilijk was aan stoppen.

U kunt overwegen extra vitamine B5 en B12 te nemen, want die geven extra energie.

Voorkom een tekort aan zink, vitamine A, thiamine en foliumzuur (B1 en B11).

Bij een tekort aan deze vitaminen en mineralen vertraagt de neurogenese, maar die herstelt zich weer als we het tekort aanvullen met een supplement.7 Kies voedsel waar u flink op moet kauwen. Het eten van zacht voedsel (ijs, bewerkte voedingsmiddelen, pap, aardappelpuree, overgare groenten, bananen) verlaagt neurogenese, en vloeibare levensmiddelen maken dat er minder nieuwe hersencellen overleven. Een menu met stevige voedingsmiddelen, waarop u goed moet kauwen, bevordert neurogenese, de BDNF-spiegel en het geheugen.12 Kom in beweging (en raak een beetje buiten adem). Aerobe lichaamsbeweging is het beste voor neurogenese; dat blijkt april 2017 | medisch dossier 43

|Medisch|dossier| Reportage althans uit dierstudies.13 Of u nu rent, wandelt, fietst, danst, zwemt, tennist, voetbalt, een trektocht maakt, aan cardiofitness of aquarobics doet; als u ervan gaat hijgen is het aeroob: u hebt extra zuurstof nodig. Dat vermindert de hoeveelheid botmorfogenetisch eiwit (BMP), die neurogenese vertraagt en neurale stamcellen als het ware ‘in slaap’ houdt. Volgens de Amerikaanse neuroloog Jack Kessler daalde de BMPspiegel van muizen met 50 procent als ze een week in een loopwiel renden, terwijl het Noggin-eiwit, dat neurogenese bevordert, juist toenam.

Muizen met veel Noggin in hun hersenen werden ‘kleine muisgenieën’, aldus Kessler. Voor deze muizen waren de intelligentietesten en labyrinten die ze kregen voorgeschoteld kinderspel.14 Aerobe oefeningen versnellen ook het hartritme, dus er wordt meer bloed door het lichaam gepompt. En een verhoogde doorbloeding is een vereiste voor neurogenese. Nieuwe hersencellen hebben een goede bloedtoevoer nodig om te kunnen groeien. Als er op hersenbeelden een verhoogde doorbloeding is te zien, is dat een aanwijzing dat er neurogenese plaatsvindt.

Maar aerobe oefeningen hebben behalve een verhoogde doorbloeding ook ontstekingsremmende, antioxidante en hormonale veranderingen tot gevolg, die allemaal bijdragen aan de hersenfunctie. Als u op middelbare leeftijd met aerobe lichaamsbeweging begint, dan stopt de leeftijdsgebonden achteruitgang van neurogenese, blijft uw BDNF-spiegel op peil en wordt uw geheugen beter.15 Een Amerikaanse studie onder ouderen toonde onlangs aan dat beweging ook mensen met het hoogste risico op alzheimer (door een genmutatie) bescherming bood. Beweging bleek zowel het geheugenverlies als het krimpen van de hippocampus, dat de niet-bewegers vertoonden, te voorkomen.16

Tips om uw hersenen door beweging te stimuleren

Wandelen. Begin met een wandeling van 20 tot 30 minuten, drie of vier keer per week. Probeer daarna wat sneller en wat langer te wandelen, en 44 medisch dossier | april 2017

voer de duur op tot 40 tot 60 minuten.

Neurowetenschapper Fred Gage: ‘Zelfs een betrekkelijk korte afstand en duur blijken al resultaat op te leveren.’

Rennen. Het is bekend dat harde klappen tegen het hoofd slecht zijn voor de vorming van nieuwe hersencellen, de verbindingen tussen neuronen beschadigen en de kans op alzheimer vergroten. Maar ook kleinere schokken kunnen de hersenen beschadigen, hoewel het onderzoek hiernaar nog in de kinderschoenen staat. Omdat we niet precies weten welke gevolgen deze schokjes (zoals tijdens het joggen) voor de hersenfunctie hebben, kunnen we alleen ons gezond verstand gebruiken: het is duidelijk dat sommige vormen van rennen slechter zijn voor de hersenen dan andere.

Aangezien we de hersenen zo veel mogelijk willen beschermen, is het waarschijnlijk verstandig om zo te rennen dat de voorvoet en tenen als eerste de grond raken, in plaats van de klassieke ‘haklanding’, die de meeste mensen als kind geleerd hebben.

Chirunning is een andere rentechniek met weinig kans op blessures, waarbij de renner op de middenvoet landt.

Ook ‘gentle running’ onderstreept het belang van zacht op de grond neerkomen. De eenvoudigste manier om gentle running te leren is om op blote voeten in een sportzaal te gaan rennen waarbij de bal van uw voet en uw tenen het eerst de grond raken.

Laat daarbij uw benen als schokdempers werken door de knieën te buigen en zo uw stap op te vangen. Houd het lichaam rechtop en leun niet te veel naar voren. Laat uw voet zacht op de grond neerkomen en zet vervolgens in één doorgaande beweging weer af, zodat uw benen de schok absorberen.

Bouw dit langzaam op en stop als u pijn voelt.

Fietsen. Weinig fietsers dragen regelmatig een helm. En helaas zijn veel van die helmen gebaseerd op verouderde technologie, die

niet beschermt tegen het hersenletsel.

De belangrijkste oorzaak van een hersenschudding bij een fietsongeval is ‘schuifkracht’ op de hersenen: de druk wordt opeens groot door snelle richtingveranderingen. Toch bieden de meeste helmen alleen bescherming tegen een lineaire kracht. Gebruik een helm die uw hersenen beschermt tegen zoveel mogelijk soorten klappen, in plaats van een die er mooi uitziet.

En als u van mountainbiken houdt, wees dan voorzichtig als u de heuvel af rijdt, en wees alert op plotselinge schokken. Gebruik benen, armen en bovenlichaam als schokdempers.

Afkomstig uit The neurogenesis diet and lifestyle: upgrade your brain, upgrade your life (2015) door Brant Cortright.

literatuur

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Nat Med, 1998; 4: 1313–7 Biol Psychiatry, 1999; 46: 1472–9 Nature, 1997; 386: 493–5 Ann Neurol, 2002; 52: 135–43 Neurobiol Aging, 2004; 25: 311–4 Ann N Y Acad Sci, 2011; 1229: 23–8 Br Med Bull, 2012; 103: 89–114 Arch Neurol, 2009; 66: 324–8 Neuroscience, 2012; 224: 202–9 Neuroscience, 2013; 254: 324–34; Neuroscience, 2013; 244: 1–15 Biochem Biophys Res Commun, 2007; 356: 976–80 Int J Mol Med, 2013; 31: 307–14; Bull Tokyo Dent Coll, 2009; 50: 117–24 Dev Neurobiol, 2012; 72: 943–52; Behav Brain Res, 2012; 227: 363–70 Perlmutter D. Grain Brain. Boston, MA: Little Brown & Co, 2013 Front Aging Neurosci, 2014; 6: 61 www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| Reportage

Superfoods voor meer grijze cellen Bosbessen. Dit fruit zit boordevol polyfenolen, en daarvan dan vooral de flavonoïden die anthocyanen heten. Die geven deze bessen hun donkerblauwe kleur en kunnen de bloed-hersenbarrière passeren om neurogenese te stimuleren. Mensen die last hebben van cognitieve achteruitgang laten verbetering zien als ze elke dag bosbessen eten,1 waarschijnlijk omdat de antioxidante polyfenolen de hersenen beschermen goed beschermen.2 Voorgestelde dosering: 250 gram per dag of het equivalent daarvan als extract.

Omega 3-vetzuren. Onze hersenen bestaan voor 60 procent uit vet, en omega 3-vetzuren – de beste soort vet uit voeding – verhogen de neurogenese met wel 40 procent, brengen de BDNF-spiegel omhoog en vergroten het hersenvolume, om maar een paar hersen beschermende eigenschappen te noemen.3 Voorgestelde dosering: 2-4 gram/dag

Groene thee. De polyfenolen in groene thee verbeteren het werkgeheugen, een van de moeilijkste cognitieve functies om te stimuleren.4 Voorgestelde dosering: 3-10 koppen groene thee per dag

Curcumine (geelwortel). Ouderen die curcumine gebruiken (zoals in curry’s), hebben aanzienlijk betere scores op de MMSE (mini-mental state examination): een screeningsinstrument om een globale indruk van het cognitief functioneren van ouderen te krijgen.5 Voorgestelde dosering: 200-1200 mg/dag (zeer hoge doses kunnen toxisch zijn voor cellen; experimenteer om te ontdekken welke dosering voor u goed is).

Curcumine wordt slecht opgenomen. Neem daarom een of tweemaal daags 10 mg piperine (zwarte peper)-extract, of fosfolipiden zoals lecithine, om de biologische beschikbaarheid te vergroten (d.w.z. dat het lichaam meer van de werkzame stof kan opnemen).

Vitamine E. Voorgestelde dosering: 200-800 IE/dag

Gojibessen.

Deze smakelijke gedroogde bessen uit de Himalaya, die al eeuwenlang bekendstaan om hun krachtige antioxidante eigenschappen, blijken ook neurogenese te stimuleren.7 Voorgestelde dosering: een of tweemaal daags 500 mg (als gedroogde bessen of een 60 procent gestandaardiseerd extract)

Druivenpitextract. Goed voor hart en bloedvaten, en het kan ook de groei van hersencellen bevorderen.8 Voorgestelde dosering: een of tweemaal daags 100 mg (als een 90 procent gestandaardiseerd polyfenolenextract)

Ginkgo biloba. Dit kruid bevordert neurogenese en verbetert de cognitieve functies. Bovendien vermindert het de ophopingen van amyloïdeiwit in de hersenen van alzheimerpatiënten.6 Voorgestelde dosering: 120 mg/dag van een gestandaardiseerd extract.

Quercetine. Dit is een flavonoïde die als gele kleurstof wordt aangetroffen in uien, appels, rode wijn en veel andere voedingsmiddelen en die, afhankelijk van de dosis, neurogenese bevordert.6 Voorgestelde dosering: een of tweemaal daags 500 mg

www.medischdossier.org

Lithium. Dit mineraal, gewoonlijk gebruikt in een hoge dosering om bipolaire stoornissen te behandelen, kan in een lage dosering de BDNF-spiegel in de hersenen verhogen.

Voorgestelde dosering: 5 mg/dag (pas dit aan als u er slaperig van wordt)

literatuur

1 2 3 4 5 6 7 8

Ann Neurol, 2012; 72: 135–43; Int J Dev Neurosci, 2012; 30: 303–13 Am J Med, 2006; 119: 751–9 Neuroscience, 2012; 224: 202–9; Neurosci Lett, 2007; 421: 209–12 Eur J Clin Nutr, 2012; 66: 1187–92 Am J Epidemiol, 2006; 164: 898–906 J Alzheimers Dis, 2009; 18: 787–98 PLoS One, 2012; 7: e33374 Phytother Res, 2011; 25: 668–74

april 2017 | medisch dossier 45

|Medisch|dossier| in de praktijk

Acupunctuur op de pijnpoli In Medisch Dossier geven we een branchevereniging, behandelaar of opleider de gelegenheid zich met zijn of haar verhaal voor te stellen. In deze editie Paul The Gwan Tjaij, arts-acupuncturist en bestuurslid NAAV. okter Paul The is officieel gepensioneerd als chirurg, maar stilzitten is niet aan hem besteed. Jarenlang was hij voorzitter van een vereniging van migrantenkerken (Samen Kerk in Nederland) en vorig jaar beëindigde hij zijn termijn als voorzitter van de Indonesisch-Nederlands Christelijke Kerk. Naast allerlei vrijwilligerswerk, onder meer voor Dokters van de Wereld en voor de ongedocumenteerden (personen zonder verblijfstatus), heeft hij vorig jaar zijn “comeback” gemaakt binnen het bestuur van de NAAV, de Nederlandse Artsen Acupunctuur Vereniging. Bovendien behandelt hij nog één dag in de week patiënten in zijn eigen acupunctuurpraktijk in Bussum. Het verhaal van een arts, die met passie voor de patiënt, van geen ophouden weet.

Aan het begin van de jaren ’80 begon hij als chirurg in het Majella Ziekenhuis in Bussum. Het bestuur wilde rond 1990 een pijnpolikliniek starten en zag acupunctuur als één van de benodigde modaliteiten.

Dat was een vooruitstrevende gedachte en men ging op zoek naar een arts-acupuncturist die zich aan de pijnpoli wilde verbinden. Met zijn Chinese uiterlijk leek The volgens het bestuur wel een geschikte kandidaat om ergens een goede acupuncturist vandaan te halen.

“Ik weet niks van acupunctuur”, reageerde hij toen hij werd benaderd,“maar ik wil me er wel in verdiepen, zodat we tot een juiste selectie kunnen komen”.

Enigszins morrend gaven de artsen in zijn maatschap toestemming voor deze manier van tijdbesteding en samen met een collega, een anesthesist, ging hij op acupunctuurcursus bij de SNO. De anesthesist werd zwanger en haakte af, Paul The ging door en na 3 jaar studie was hij gediplomeerd acupuncturist. De zoektocht naar een kandidaat voor de pijnpoli bleek echter lastig en daarom vroeg de medische staf van het ziekenhuis aan The om zelf de rol van acupuncturist binnen de pijnpoli te vervullen. Inmiddels was hij enthousiast geworden over acupunctuur en hij besloot de uitdaging aan te gaan.

46 medisch dossier | april 2017

“In het begin was ik zelf nogal sceptisch; wat kan je nou met een paar naaldjes uitrichten, dacht ik. Maar tot mijn stomme verbazing zag ik dat het echt werkte.

Ik raakte overtuigd en wilde ik er vanaf dat moment alles van weten”. Een voorval in zijn privékring was voor hem doorslaggevend. Een kennis die al 20 jaar met migraine rondliep, sprak hem aan over acupunctuur tijdens een gezellig etentje. Of hij iets kon doen tegen die vreselijke hoofdpijn. Hij zette één naald, en de pijn was gelijk over. Ze gingen aan tafel en spraken terloops af om over een paar weken contact op te nemen voor een vervolgbehandeling. Die kwam er niet. Toen hij de kennis na een paar maanden weer tegenkwam was ze nog steeds vol ongeloof dat haar migraine verdwenen was.“En ik ook”, vertelt de verbaasde acupuncturist.“In het begin had ik mijn bedenkingen en ging uit van een placebo-effect, maar acupunctuur doet daadwerkelijk iets in het lichaam. Het werkt!”.

Lopend vuurtje Samen met een neuroloog en anesthesist runde hij de pijnpoli, met succes. De pijnbehandeling richtte zich met name op knieklachten, rugklachten en migraine. Het ziekenhuisbestuur was voor die tijd vooruitstrevend en dat werd ingegeven door de roep van patiënten, via de cliëntenraad, om acupunctuur in te zetten voor pijnbestrijding.

In die tijd, midden jaren ’90, was het uiterst zeldzaam dat er een acupuncturist vanuit het ziekenhuis actief was. De positieve effecten van The’s werk bereikten ook de collega’s in het ziekenhuis. Het ging als een lopend vuurtje rond dat acupunctuur van dokter The zoden aan de dijk zette, en voordat hij het wist kwamen ze ook langs voor een acupunctuurbehandeling.“Ik had nooit het idee dat er collega’s tegen acupunctuur waren, of dat er enige tegenstand was”, vertelt hij.

Aangemoedigd door dit succes startte The een eigen praktijk in zijn vrije tijd. Vanaf het moment dat hij zijn werkzaamheden in het ziekenhuis begon af te bouwen (in 2002), namen zijn acupunctuurwerkzaamheden toe en gingen de behandelingen verder dan ‘slechts’ pijnbestrijding. Hij praktiseert “medical acupuncture”.

Hierbij gaat hij uit van de Westerse visie op ziekte. Pas als hij er op deze manier niet uitkomt, schakelt hij over naar de TCM. Daarnaast past hij ooracupunctuur of Yamamoto schedelacupunctuur toe, afhankelijk van de behoefte.

Luisteren Als we Paul The vragen om bijzondere momenten naar voren te halen uit zijn praktijk, moet hij diep nadenken. Het zijn zoveel verhalen, het is lastig om www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| in de praktijk ergens te beginnen. Maar dan schiet hem een belangrijk leermoment te binnen: mevrouw Jansen. Die leerde hem het belang van luisteren naar patiënten. Hij was net gestart als vaatchirurg en deed visites bij patiënten.

Mevrouw Jansen gaf hoog op over zijn voorganger, die altijd zulke fijne gesprekken met haar voerde. Bij navraag kwam hij erachter dat de voorganger in kwestie tijdens diens bezoekronde even een rustmoment bij mevrouw Jansen inbouwde, zodat hij zelf zijn geblesseerde heup kon laten bijkomen.“In de perceptie van de patiënt was dit gewoon oprechte aandacht, en dat is alles wat telt”.

Tijd nemen voor een patiënt, aandacht besteden en het scheppen van een band waardoor er vertrouwen ontstaat. Luisteren is méér dan een verhaal aanhoren.

Het is kijken naar de lichaamstaal van een patiënt, luisteren naar de woorden en het horen van de intonatie waarmee er wordt gesproken.

Als geheugensteuntje noteerde The persoonlijke details die in het gesprek tijdens het spreekuur naar voor waren gekomen, en haakte daarop in bij een vervolggesprek (“En hoe was de verjaardag van uw kleinzoon?”). Het resulteerde erin dat The alom geliefd was bij zijn patiënten.

Bij zijn afscheid als chirurg in 2005, vroeg het bestuur hem welk cadeau ze hem konden geven.“Ik wil graag dat mijn patiënten bij mijn afscheid aanwezig zijn”, was zijn ongebruikelijke antwoord. En zo geschiedde. Het was een roerend afscheid met vele dankbare gezichten.

Die dankbaarheid kwam ook nog op een andere manier tot uitdrukking. Voor zijn vele verdiensten, waaronder zijn bijdrage op het terrein van de integratie van oosterse en westerse medische behandelmethoden, is hij in 2003 geridderd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau.

De toekomst “Acupunctuur is niet meer weg te denken binnen de gezondheidszorg in Nederland, maar complementaire zorg loopt nog steeds tegen barrières aan. Een aantal reguliere artsen kent acupunctuur onvoldoende, gelooft er niet in, en dan is er nog een vereniging tegen de kwakzalverij die onnodig dwarsligt als het om acupunctuur gaat”.

Gelukkig ziet The een kentering. Acupunctuur wordt in toenemende mate geaccepteerd binnen de oncologie en dat blijkt onder andere uit het werk van het kankercentrum van het Sloan Memorial in de VS, waar men een grote integratieve geneeskundige afdeling heeft waar acupunctuur een belangrijke plaats inneemt.“Als je bedenkt dat er 2 miljoen mensen zijn in Nederland die in meerdere of mindere mate last hebben van hoofdpijn en dat ongeveer tweederde van hen heil zoekt in de complementaire zorg, en daarvan is een groot deel acupunctuur, dan praat je over aanzienlijke aantallen.

Het wetenschappelijk bewijs stapelt zich op, dus dat is een goede zaak. Maar vergeleken met de landen om ons heen zijn we wat acupunctuur betreft nog een “onderontwikkeld gebied”. Persoonlijk vindt hij dat diagnoses moeten zijn voorbehouden aan artsen, terwijl ook niet-artsen het uitvoerende acupunctuurwerk kunnen doen, mits ze daar een goede reguliere opleiding voor hebben gevolgd; bijvoorbeeld fysiotherapeuten, die goede kennis hebben van het steun- en bewegingsapparaat. www.medischdossier.org

Het stellen van een goede diagnose vraagt om een stevige medische achtergrond. Hij ziet de toekomst van acupunctuur met optimisme tegemoet, maar veel hangt af van de BIG-herregistratie en de verdere acceptatie binnen de reguliere geneeskunst.“Het zou ontzettend helpen indien er een leerstoel of vakgroep voor acupunctuur komt op universiteiten, zodat er binnen de medische studie meer acceptatie ontstaat en er ruimer wetenschappelijk onderzoek kan worden gedaan. Een patiëntenvereniging als de NPVA kan zich daar samen met de beroepsbeoefenaren hard voor maken!”. Dat zijn mooie, krachtige woorden van iemand die al 12 jaar met pensioen is en nog wekelijks patiënten met passie helpt met acupunctuur.

Tijd nemen voor een patiënt, aandacht besteden en het scheppen van een band waardoor er vertrouwen ontstaat. Luisteren is méér dan een verhaal aanhoren

Over de NAAV De NAAV (Nederlandse Artsen Acupunctuur Vereniging) is opgericht in 1973 als vereniging van (tand)artsen voor acupunctuur en verenigt acupunctuur met de gangbare geneeskunde. Anders gezegd: de NAAV combineert oude en nieuwe inzichten en levert op die manier een aanvulling op de moderne behandelmethoden en de reguliere zorg. De leden zijn artsen en tandartsen die een jarenlange universitaire studie geneeskunde én een specialistische acupunctuurstudie hebben afgerond.

Er zijn op dit moment 257 artsen aangesloten bij de NAAV. Dit zijn huisartsen, bedrijfsartsen, medisch specialisten en basisartsen die hun diploma’s voor acupunctuur behaald hebben en aan de NAAV herregistratie-eisen voldoen. april 2017 | medisch dossier 47

|Medisch|dossier| GEZOND gezin

Door een nieuwe techniek kan elke nagelsalon tegenwoordig gelnagels aanbieden die wel drie weken mooi blijven. Cate Montana zoekt uit hoe veilig deze techniek is.

Strak in de lak N

agellak bestaat al heel lang. Oorspronkelijk komt nagellak uit China, waar het 5000 jaar geleden al werd gebruikt. Zwarte (en rode) nagellak was gereserveerd voor het Chinese koningshuis, totdat in de jaren ’70 van de vorige eeuw de punkcultuur opkwam en zwarte nagels weer trendy werden.

Tot in de twintigste eeuw werd bij de techniek voor het produceren van nagellak van welke kleur dan ook voornamelijk gebruikgemaakt van eiwit, bijenwas en plantaardige kleurstoffen. Maar pas door de komst van moderne chemicaliën en, onlangs, de introductie van fotopolymerisatie hebben vrouwen het manicureproduct van hun dromen tot hun beschikking: mooie en sterke gelnagellak in rijke kleuren. En dat alles voor een redelijke prijs.

In 2016 bezocht ongeveer 23 procent van alle vrouwen een nagelsalon voor een gelmanicure. Gelnagellak is populair bij vrouwen van alle leeftijden, maar vooral bij vrouwen van 25 tot 35 jaar. De meeste vrouwen laten hun nagels elke 2 tot 3 weken doen, en volgens het Britse marketingbureau Mintel veranderde een gemiddeld tienermeisje tussen de 12 en17 jaar in 2013 bijna vijf maal per maand van gelnagellak.

(Dit cijfer daalt op dit moment overigens, omdat op dit moment wenkbrauwmake-up dé nieuwe trend onder tieners is.)

48 medisch dossier | april 2017

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| GEZOND gezin

Gelnagellak blijft langer zitten dan gewone nagellak, die gemaakt is van nitrocellulosehars. Gemiddeld houdt gelnagellak twee tot drie weken tot een maand, afhankelijk van groei en verzorging van de nagels. Gewone nagellak blijft maar een paar dagen zitten. Op het eerste gezicht lijkt gelnagellak weinig nadelen voor de gezondheid te hebben.

In gelnagellak zit het ‘giftige trio’ van dibutylftalaat (DBP), tolueen en formaldehyde, net als in de meeste gewone nagellak. Sommige fabrikanten van gelnagellak hebben deze stoffen uit hun producten verbannen, maar de meesten hebben dat (nog) niet gedaan.

DBP dringt via het nagelbed en de nagelriem in het lichaam door. Het is bekend dat het giftig is voor de voortplanting en groei.1 Tolueen is een oplosmiddel en een vluchtige organische stof die in verven en lakken zit. Het kan nierfalen, schade aan de lever en galwegen, en een ernstige spieraandoening veroorzaken.2 Formaldehyde is een bekend zenuwgif.3 Voor deze ftalaten is de nagellakindustrie alternatieven gaan gebruiken als trifenylfosfaat (TPHP), dat ook als weekmaker in plastics voorkomt.

Onderzoek heeft aangetoond dat ook TPHP schadelijk kan zijn. Het kan de hormoonbalans verstoren, en ook de koolhydraat/glucose- en vetstofwisseling. Ook kan het ons DNA-herstelmechanisme verstoren, en al bij lage concentraties de normale stofwisseling en celcyclus.4 Een andere chemische stof die in veel gelproducten voor nagels zit, is gebutyleerd hydroxyanisol (BHA), een wasachtige antioxidant die mogelijk de hormoonbalans verstoort. Deze stof zit in voedselverpakkingen, www.medischdossier.org

geneesmiddelen en cosmetica, en veroorzaakt tumoren bij knaagdieren. Wanneer de stof aan voedsel zou worden toegevoegd, dan zou hij ook bij mensen tumoren in de slokdarm kunnen veroorzaken.5 Uit het etiket valt niet altijd op te maken of een van deze giftige stoffen in gelnagellak (of een ander nagelproduct) zit. In Nederland is het verplicht de ingrediënten op het etiket te vermelden, maar alleen als er voldoende ruimte op de verpakking is.6 In Amerika hoeft de samenstelling van nagelproducten niet te worden vermeld. Op de nagellak die de salons daar gebruiken, staan de ingrediënten niet verplicht op het etiket.

In gelnagellak zit het ‘giftige trio’ van dibutylftalaat, tolueen en formaldehyde, net als in de meeste gewone nagellak.

april 2017 | medisch dossier 49

|Medisch|dossier| GEZOND gezin

En zelfs als er ingrediënten op een product vermeld staan, is dat geen garantie dat ze er allemaal opstaan. Uit onderzoek van de Duke Universiteit in North Carolina en de non-profit milieuwerkgroep EWG (Environmental Working Group) bleek dat bij twee van de acht nagellakken die TPHP bevatten, dit niet op het etiket stond. De stof werd echter wel teruggevonden in het lichaam van alle vrouwen die voor het onderzoek de nagellak hadden gebruikt.7 Plastic met een andere naam Gels vallen in de categorie acrylverbindingen, een speciale klasse monomeren (enkele moleculen) en oligomeren (enkele monomeren aan elkaar), die zich gemakkelijk aan andere moleculen binden om zo een polymeer te vormen.

Deze half vloeibare gels van monomeren en oligomeren worden tijdens het drogen bestraald met ultraviolet A-licht (uv A). Stoffen in de gels absorberen het uv A-licht en brengen daarmee een kettingreactie met vrije radicalen op gang. Deze reactie zorgt ervoor dat de monomeren en/of oligomeren zich aan elkaar binden, waardoor een extreem hard polymeer ontstaat.

Gels bevatten ook chemische stabilisatoren om verkleuring te voorkomen, remmers om te voorkomen dat de gel al in het flesje Hierin ligt het grootste polymeren vormt, en pigmenten voor probleem met de kleur. gelnagellakken: Een onmisbaar onderdeel bij het uv-licht kan huidkanker, aanbrengen van gelnagellak is het melanomen, gebruik van een gellamp. Dit kleine kastje bevat een aantal lampen die licht huidverkleuring en bloeduitstortingen met de juiste golflengte afgeven om de veroorzaken gel te activeren waardoor de vloeistof in een harde lak verandert. En juist hierin ligt het grootste probleem met gelnagellakken: uv-licht kan huidkanker, melanomen, huidverkleuring en bloeduitstortingen veroorzaken. Het versnelt ook de veroudering van de huid.

Moderne gels gebruiken zelfs uv A-licht (met een lange golf) in plaats van uv B-licht (korte golf), en dat is nog gevaarlijker. In het begin zaten er geen filters op de uv-lampen die werden gebruikt voor het uitharden van gelnagellak, zodat uv A- en uv B-straling in hoge concentraties werden afgegeven. De techniek is nu verbeterd, en de meeste uv B-golflengten worden nu in de gellampen weggefilterd. De meeste gellampen geven nu uv-licht af van ongeveer 320-400 nanometer (miljardste meter).

Omdat de lampen voor het uithardingsproces voor gels doorgaan voor ‘veilige’ ledlampen, geven ze geen schadelijke uv-stralen af, denken veel mensen. Die mensen hebben het mis. Deze zogenaamde veilige ledlampen geven in hoge concentraties uv A- en een kleine hoeveelheid uv B-licht af.

‘Je kunt niet om het gebruik van uv A-stralen heen,’ zegt Chris Adigun, dermatoloog en nagelspecialist in North Carolina.‘Er zijn nu ook nieuwere typen lampen. Maar de lampen die het product sneller uitharden, gebruiken gewoon sterker uv A-licht. Er is in 50 medisch dossier | april 2017

Tips voor een veiliger gelmanicure Herhaaldelijk chemische stoffen op nagels aanbrengen is nooit veilig, maar er zijn enkele voorzorgsmaatregelen die u kunt nemen om de risico’s te verkleinen.

Gebruik een uv-scherm. Chris Adigun, dermatoloog en nagelspecialist, benadrukt dat het scherm lang genoeg moet zijn om de polsen te bedekken. Zij ontraadt het gebruik van gewone handschoenen (met afgesneden vingertoppen), zelfs niet die met een UPF-beschermingsfactor (UPF: ultraviolet protection factor). ‘Niet alle handschoenen hebben een UPF-beschermingsfactor,’ zegt zij. ‘Veel in China gemaakte handschoenen hebben zelfs geen certificaat, hoewel ze wel een UPF-beschermingsfactor claimen.’

Draag geen contactlenzen wanneer u naar een salon gaat.

Zachte contactlenzen absorberen dampen uit de lucht en kunnen zelfs krassen maken op het oppervlak van uw oog.

Was na een nagelbehandeling uw handen voordat u het gebied rond uw ogen aanraakt.

Laat uw nagelstylist(e) niet boren of een hogesnelheidsvijl gebruiken om oude gelnagellak te verwijderen. Het wegboren, bikken of schuren van oude gelnagellak kan uw nagels beschadigen en poreuzer en brosser maken.

Als schuren toch nodig is, bedek uw mond en neus dan zo goed mogelijk om te voorkomen dat u het fijne stof dat bij het schuren vrijkomt, inademt.

Controleer of de lamp die de salon gebruikt om uw nagels uit te harden, straling afgeeft met de juiste golflengte voor uw gelproduct. Elk gelmerk vermeldt het type en de golflengte van de straling die moet worden gebruikt.

Kies een salon met een goede ventilatie.

Neem geen kinderen mee naar een nagelsalon: zij zijn extra gevoelig voor de giftige effecten van de dampen.

Eet en drink nooit in een nagelsalon. Vloeistoffen en voedsel kunnen giftige stoffen direct uit de lucht opnemen.

Rook niet. Vonken maken is nooit verstandig als je omgeven bent door giftige dampen.

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| GEZOND gezin

en melanomen, rimpels en wezen niets veranderd. Het zijn allemaal uv Iemand die een uv-lamp gebruikt bloeduitstortingen. Het hangt er maar A-lampen.’ vanaf hoe vaak je eraan wordt blootgesteld,’ In 2009 hebben onderzoekers van het bereikt de zegt hij.

Britse Wellcome Trust Sanger Instituut aanbevolen UV Leeftijd speelt daarbij ook een rol. Er het genetisch materiaal van kwaadaardig grens binnen is steeds meer zorg over het feit dat jonge melanoom in kaart gebracht. Daarmee 10 minuten mensen extra gevoelig zouden zijn voor konden ze een lijst maken van alle DNAde schadelijke effecten van uv-straling. veranderingen die daardoor hadden Daarom hebben twee Amerikaanse staten, plaatsgevonden. Ze vonden vooral DNACalifornië en Vermont, het gebruik van zonnebanken door beschadigingen die waren veroorzaakt door uv-licht waaraan de patiënten jaren waren blootgesteld voordat de mensen onder de 18 verboden. De gevoeligheid voor uvstraling kan bovendien hoger zijn door erfelijke aanleg en verschijnselen optraden.8 het gebruik van bepaalde geneesmiddelen.

Bovendien bleek in een onderzoek waarin DNAAls u om de twee of drie weken gelnagellak laat beschadiging door uv A en uv B werd vergeleken, dat beide soorten straling weliswaar DNA-mutaties veroorzaakten, aanbrengen, zoals veel vrouwen doen, dan kunt u volgens dermatoloog Adigun het beste een uv-scherm maar dat de schade bij uv A ernstiger was dan bij uv B, gebruiken (zie kader, blz. 50).‘Een zonnebrandcrème of vanwege ‘minder effectieve reacties van de cellen tegen de lotion is niet effectief en ook niet logisch, want de meeste dreigende beschadigingen’.9 zonnebrandmiddelen moeten 20 minuten inwerken, maar De Internationale commissie voor niet-ioniserende die tijd heb je niet tijdens een manicurebehandeling. stralingsbescherming (ICNIRP) heeft voor mensen ‘Zonnebrandcrèmes beschermen meestal ook niet die buiten werken een grens van 8 uur vastgesteld voor blootstelling aan uv-straling. En toch heeft een onderzoek voldoende tegen uv A-stralen. Vooral als je bedenkt dat aan het licht gebracht dat iemand die een uv-lamp gebruikt deze lampen veel sterkere uv A-straling afgeven dan de zon.’ voor het uitharden van nagels deze aanbevolen grens binnen 10 minuten bereikt.10 En de blootstelling aan uv A Etsen en schuren wordt bij elke behandeling hoger.

Uit onderzoek blijkt dat slechts één keer gelnagellak ‘Hoewel mensen maar heel kort worden blootgesteld aan de uv-straling, is het wel heel intens,’ zegt Adigun.‘Het aanbrengen de nagel al dunner kan maken.11 Andere schade die gels kunnen aanrichten zijn: brosse, gebroken is veel intenser dan de uv A-stralen die de zon uitzendt.

Dit soort licht bestaat niet eens in de natuur, en de effecten of zwakke nagels, het volledig loslaten van de nagel van het nagelbed en verkleuring. ervan hopen zich op.’

Niet alleen het laagje gel veroorzaakt problemen.

John Humeniuk, een dermatoloog en nagelspecialist in South Carolina, vergelijkt licht om nagels uit te harden met Het gaat ook om de methode waarmee de gel wordt een zonnebank.‘Deze lichtbronnen zenden straling uit van aangebracht en verwijderd. Sommige medewerkers van salons geloven ten onrechte dat gels alleen goed hechten 340 tot ongeveer 380 nanometer, en uv A-zonnebanken als ze de nagelplaat etsen, wat het oppervlak poreuzer werken tussen 320 en 400 nanometer. uv A verbrandt niet zo erg als de ouderwetse uv B-lampen, maar kan nog steeds maakt en waardoor het polymeer beter hecht. Daarom schuren veel medewerkers de nagel en maken er krasjes huidkanker, melanomen en veroudering van de huid in voordat ze de gel aanbrengen. Dat maakt de nagel nog veroorzaken.’ dunner. Wanneer de gelcoating veroudert en begint af te In juli 2009 heeft de Wereldgezondheidsorganisatie brokkelen, is de verleiding groot om eraan te peuteren alsof zonnebanken in de hoogste risicocategorie voor kanker het een korstje is. Volgens Adigun komt, als een gelcoating geplaatst, en ze ‘kankerverwekkend voor mensen’ afbrokkelt en je die lostrekt, met de gel nog meer nagelplaat genoemd. los. Dat maakt de nagel nog dunner en zwakker.

Humeniuk zegt dat hij niet weet hoeveel vrouwen hun Naast de nagelriemen is een geëtste nagelplaat een van nagels om de 2 tot 3 weken laten doen. Maar het de belangrijkste routes waarlangs aceton het lichaam kan is duidelijk dat het een slecht idee is om daar binnenkomen. Inweken in aceton is een methode om gels jarenlang mee door te gaan.‘Je loopt te verwijderen, en het is niet ongebruikelijk dat door uv-straling meer kans klanten hun vingertoppen bij elke behandeling op huidkanker een kwartier in de aceton moeten weken. Dit vluchtige oplosmiddel is in verband gebracht met schade aan de luchtwegen (geïrriteerde slijmvliezen),12 het syndroom van GuillainBarré, het nefrotisch syndroom (een nieraandoening) en een slechtere werking van de nierkanaaltjes.13 Dit brengt ons bij een ander probleem van de lampen waarmee gelnagellak wordt uitgehard.

Het is de bedoeling dat gels uitharden onder een lamp die gedurende een bepaalde tijd straling met een specifieke golflengte uitzendt. Elk product heeft een eigen golflengte nodig, aangezien elk gelproduct anders is. www.medischdossier.org

april 2017 | medisch dossier 51

|Medisch|dossier| GEZOND gezin

Nagelherstellers in uw keukenkastje Nagelinfecties of droge nagels behandelen Theeboomolie en onbehandelde kokosolie bestrijden bacteriën en schimmels, en helpen bij de behandeling van nagelinfecties. Voeg theeboomolie toe aan een van de hieronder vermelde oliën, want die brengen ook vocht in en versterken de nagels.

Week uw vingertoppen in warme olijfolie, kokosolie, lijnolie of vitamine E-olie en masseer uw nagels ongeveer 15 minuten, voordat u naar bed gaat. Spoel uw nagels niet af met warm water, maar draag katoenen handschoenen in bed en laat de olie de hele nacht verder intrekken.

Meng onbewerkte appelciderazijn met een gelijke hoeveelheid warm water voor een gezond nagelbad met veel essentiële micronutriënten; dit kan ook helpen om schimmelinfecties te behandelen en te voorkomen.

Nagellak reinigen of verwijderen Baksoda is een uitstekende nagelreiniger: scrub voorzichtig met een natte tandenborstel op en onder de nagels.

Citroensap en witte azijn werken samen als nagellakremover. Neem van elk één eetlepel en week uw nagels gedurende 5-10 minuten in dit mengsel. Doop er dan een wattenbol in en verwijder voorzichtig de nagellak.

Nagels lakken zonder zorgen Gebruik natuurlijke, niet-giftige nagellak. Er is tegenwoordig veel keus in niet-giftige nagellak. Onze favorieten zijn de lakken met de minste hoeveelheid chemicaliën. Deze nagellak blijft niet zo lang zitten als gelnagellak.

Gelnagellak die uithardt zonder uv-licht. Er zijn enkele van deze gels op de markt (maar het blijft nodig om het etiket goed te lezen vanwege mogelijke gifstoffen). Testen hebben aangetoond dat deze nagellak vier of vijf dagen blijft zitten.

Probeer voor kinderen een kindernagellak. Er bestaat niet-giftige, hypoallergene nagellak speciaal voor kinderen. Vraag ernaar in de winkel.

Laat kinderen niet met nagellak spelen die giftig voor ze is.

Lees het etiket. Zelfs als er staat ‘zuiver natuurlijk’, betekent dat niet altijd wat u denkt; het uiterst giftige cyanide is tenslotte ook een ‘zuiver natuurlijke’ koolstofverbinding. Pas op voor ingrediënten zoals TPHP, tolueen, formaldehyde en dibutylftalaat (DBP).

‘Het probleem, zegt dermatoloog Adigun,‘is dat nagelsalons vaak maar één uv A-lamp aanschaffen, maar ze gebruiken wel veel verschillende producten. Daarom worden veel producten niet op het juiste moment, en onder een uv A-lamp met de verkeerde sterkte uitgehard.

Bovendien geldt voor elk product een specifieke tijdsduur voor de bestraling, afhankelijk van de sterkte van de lamp.

Maar de sterkte van de lampen is totaal niet gereguleerd.’

Volgens Adigun laat de gel heel makkelijk los als het tijd is om die met aceton te verwijderen, althans als de gel goed is uitgehard met de juiste lamp. Als de lamp niet bij het product past – wat vaak gebeurt – harden de gels niet goed uit op de nagelplaat en zijn ze heel moeilijk te verwijderen.

‘Ze moeten dan worden afgeschuurd en afgebikt,’ zegt ze.

Dit veroorzaakt natuurlijk nog meer schade aan de nagels.

Niet goed uitharden leidt ook tot overmatig uitdrogen van de nagelplaat, splijten, allergische reacties, gevoeligheid, zachte nagels, en zelfs loskomen van de nagel.

Dat is niet alleen pijnlijk en ontsierend, kan ook de weg vrijmaken voor infecties. Dermatoloog Humeniuk maakt een vergelijking met een gebarsten tegel in de badkamer: ‘Als er ruimte zit tussen de nagelplaat en het nagelbed, kan daar vocht in komen, en kunnen er bacteriën en gisten in groeien.’

Enkele van de meest voorkomende bacteriële infecties door niet goed uitgeharde gels worden veroorzaakt door Pseudomonas. Die is te herkennen aan een blauwgroene verkleuring die na het verwijderen van de lak duidelijk zichtbaar is onder de nagel. Helaas zien veel vrouwen hun eigen nagels maar zelden, omdat ze om de paar weken nieuwe gel laten aanbrengen. En als ze al een glimp van iets ongewoons opvangen, of als er sprake is van gevoeligheid, barsten of loskomen, is de verleiding groot om alles snel te bedekken en te negeren.

Dat is volgens Adigun ongeveer het slechtste wat je kunt doen. Als er iets niet goed is met de nagels, gebruik dan geen nagellak. Het kan wel een halfjaar duren voordat een geëtste nagelplaat (die u al na één gelmanicure kunt hebben) weer hersteld is. Als u een infectie hebt, laat de huisarts of een dermatoloog daarnaar kijken.

De beste vuistregel? Wees terughoudend met gelnagellak en andere soorten nagellak.‘Ik zeg altijd tegen mijn patiënten dat ze hun nagels moeten laten rehydrateren en herstellen, en na het verwijderen van gelnagellak nooit direct weer nieuwe moeten aanbrengen,’ zegt Adigun.

Bronnen www.youveeshield.com www.dermatologyandlasercenterofchapelhill.com www.humeniukdermatology.com

52 medisch dossier | april 2017

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| GEZOND gezin

Een recept voor gezonde nagels Wilt u gezonde nagels die er natuurlijk uitzien? Collageen uit botten en keratine in nagels zijn beide structurele eiwitten, en gezonde nagels wijzen op gezonde botten. Zoals veel dingen in het leven is de beste basis voor gezonde nagels (en botten) een gezond dieet met een hoge mate van hydratatie.

DIEET VOOR GEZONDE NAGELS Eiwitten, zoals in biologisch mager vlees en kip Voedsel dat rijk is aan vitamine B12, omega 3-vetzuren en zink, zoals zalm, ansjovis, haring, makreel en oesters Noten, eieren en bonen bevatten veel biotine en vitamine E; eieren bevatten ook veel vitamine D Lijnzaad bevat de meeste micronutriënten die nodig zijn voor gezonde nagels, plus omega 3-vetten Haver is een uitstekende bron van micronutriënten zoals koper, zink, mangaan, silica en vitaminen van het B-complex Donkergroene bladgroenten zoals spinazie, kool, snijbiet, paardenbloem, groene bonen en broccoli bevatten veel calcium en magnesium, die essentieel zijn voor gezonde botten en nagels Zaden, bananen, avocado’s en chocola zijn uitstekende bronnen van magnesium

Donkergroene bladgroenten bevatten veel calcium en magnesium en zijn essentieel voor gezonde botten en nagels

Groene thee zit vol met antioxidanten die goed zijn voor sterke nagels Veel bronwater, en geen dranken waarvan u uitdroogt, zoals koffie en alcohol.

www.medischdossier.org

april 2017 | medisch dossier 53

|Medisch|dossier| alternatieven

De kracht van essentiële oliën

Aromatherapeut Andrea Butje deelt haar favoriete recepten met essentiële oliën voor verlichting van pijn.

H

hoe lang u een pijnstillend mengsel wilt gebruiken voordat u het maakt. Sommige van de onderstaande recepten kunnen het beste worden gebruikt voor acute letsels of aandoeningen die niet lang aanhouden, zoals een verzwikte enkel of een infectie. Deze mengsels worden vaak gemaakt met hogere concentraties van essentiële oliën. Andere recepten zijn nuttig voor lichamelijke ongemakken die langer aanhouden, zoals pijn van chronische gewrichtsontstekingen.

Deze recepten hebben een lagere olieconcentratie en bevatten ook huidverzorgende ingrediënten die geen irritatie veroorzaken bij langdurig gebruik.

Behalve als uw ongemak chronisch Trauma-olie is een mengsel van is, weet u vaak drie kruiden – Arnica, Sint-Janskruid niet wanneer u en Calendula – ingebracht in een behoefte hebt aan draagolie (meestal olijfolie). Deze een pijnverzachtend kruiden staan bekend om hun middel, totdat u het ontstekingsremmende en echt een keer nodig pijnstillende eigenschappen, wat trauma-olie een ideaal ingrediënt hebt. Het maken van maakt voor mengsels om een aromatisch en blessures te verzachten en therapeutisch mengsel herstel te ondersteunen. is dan misschien wel Trauma-olie voedt de het laatste waar u zin huid en is veilig bij in heeft. Soms kunt u langdurig gebruik. echter vooruit plannen De houdbaarheid is en voorzien wat u afhankelijk van de misschien nodig heeft.

et is niet makkelijk om u goed te voelen wanneer u nog herstellende bent van een gebroken been of als u een chronische aandoening hebt die dagelijks ongemak veroorzaakt. Op zulke momenten kunnen de effecten die essentiële oliën hebben op lichaam en geest u veel ondersteuning bieden.

Uzelf simpelweg omringen met aroma’s die u lekker vindt, kan al helpen bij het kalmeren van uw geest. Het is een goede manier om voor uzelf te zorgen tijdens momenten waarop u vatbaar bent voor overweldigende, angstige of bezorgde gevoelens.

Spieren wonderolie Als u van veel beweging houdt, dan is dit het perfecte recept voor een olie om pijnlijke spieren mee te masseren aan het einde van de dag.

30 ml trauma-olie 7 druppels spijklavendelolie 4 druppels zwarte sparren-olie 4 druppels mirte-olie 3 druppels gemberolie GEBRUIKSAANWIJZING Neem een glazen flesje van 30 ml, giet de trauma-olie erin, voeg daarna de essentiële oliën toe.

DOSERING VOOR KINDEREN 30 ml trauma-olie 3 druppels lavendel 2 druppels zwarte sparren 1 druppel sinaasappelsap

Trauma-olie

Ontspannen blijven is moeilijker wanneer u pijn hebt, maar het is minstens zo belangrijk als het genezingsproces.

Ontspanning helpt de stress in uw lichaam te verminderen draagolie die gebruikt en meer ruimte wordt als basis, maar Houdt u van te creëren voor meestal ligt die rond een hardlopen?

Maak genezing. jaar. dan alvast een aantal Veel essentiële mengsels voor pijnlijke oliën combineren en stijve spieren of hun invloed verzwikte enkels. Gaat op gevoelens u kamperen? Maak van tevoren een met krachten die ontstekingen en pijn aantal noodmengsels ter verzachting verminderen. Als u een olie maakt voor van sneetjes en schaafwonden en een verstuikte enkel kan die de genezing neem ze mee. Check wel altijd de ondersteunen én ervoor zorgen dat houdbaarheidsdatum van ingrediënten! u zich prettig blijft voelen. Als u een Informeer ook altijd of de essentiële oliën gewrichtscrème maakt voor pijnlijke veilig zijn. knieën ’s nachts, kan deze helpen om Let ten slotte op de voldoende rust te krijgen en goed te gebruiksaanwijzingen bij elk recept, en slapen. U kunt zelfs uw eigen mengsel gebruik alleen mengsels die geschikt zijn maken met ingrediënten die uw voor sneetjes en schaafwonden om aan te beddengoed niet bevlekken! brengen op open wonden.

Het is verstandig om eerst te bepalen 54 medisch dossier | april 2017

Gembergrasolie voor ontspannen spieren Als u iedere dag aan yoga doet en uw spieren hierna pijnlijk aanvoelen, dan is gembergras de oplossing voor sterke en flexibele spieren.

Gebruik deze massageolie om strakke en pijnlijke spieren te ontspannen en flexibiliteit te stimuleren.

30 ml trauma-olie 8 druppels gembergras 4 druppels saro-olie 3 druppels kardemom 2 druppels geranium GEBRUIKSAANWIJZING Neem een glazen flesje van 30 ml, giet de trauma olie erin, voeg daarna de essentiële oliën toe.

DOSERING VOOR KINDEREN 30 ml trauma olie 3 druppels gembergras 1 druppel lavendel 1 druppel cederhout 1 druppel geranium

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| alternatieven

Jeneverbes gewrichtsgel Veel mensen vertrouwen op jeneverbesolie wanneer hun gewrichten ontstoken en stijf aanvoelen. Dit recept verzacht pijnlijke en gezwollen gewrichten.

28 g Aloë Vera-gel 6 druppels jeneverbes 4 druppels Duitse kamille 4 druppels palmarosa 4 druppels citroensap GEBRUIKSAANWIJZING Neem een glazen flesje van 30 ml, giet de Aloë Vera gel erin, voeg daarna de essentiële oliën toe. Schud het mengsel voorzichtig voor gebruik om de oliën door de Aloë Vera te mengen. Maak om de zoveel weken een nieuw mengsel.

DOSERING VOOR KINDEREN 28 g Aloë Vera gel 3 druppels jeneverbes 1 druppel Duitse kamille 1 druppel palmarosa

Kardemom gewrichts­ verzorgingsolie De oliën van kardemom, rozemarijn, kamfer, geranium en pepermunt spelen allemaal een gelijke rol bij het maken van dit mengsel. Deze ingrediënten kunnen helpen om de bloedcirculatie te stimuleren, ontstekingen te verminderen en pijnlijke gewrichten te verzachten.

60 ml Arnica-olie 9 druppels kardemom 9 druppels rozemarijn ct. kamfer 9 druppels geranium 9 druppels pepermunt GEBRUIKSAANWIJZING Neem een glazen flesje van 60 ml, giet de Arnica-olie erin, voeg daarna de essentiële oliën toe. Bij gezwollen gewrichten inmasseren.

DOSERING VOOR KINDEREN 60 ml Arnica-olie 4 druppels cederhout 4 druppels sinaasappelsap 4 druppels geranium

Hoofdpijn- en buikolie Breng deze verzachtende olie aan op nek, buik en borst om hoofdpijn of misselijkheid te verminderen.

10 ml trauma-olie 2 druppels Romaanse kamille 2 druppels olibanum 2 druppels gember GEBRUIKSAANWIJZING Neem een glazen flesje van 10 ml met een roller als dop, giet de trauma-olie in het flesje, voeg daarna de essentiële oliën toe, draai daarna de rollerdop op het flesje.

DOSERING-VOOR KINDEREN 10 ml trauma-olie 1 druppel Romaanse kamille 1 druppel olibanum

Rozemarijn inhalator Deze inhalator is met name geschikt voor studenten die te lang hebben gestudeerd en spanningshoofdpijn hebben ontwikkeld. De inhalator verlicht de pijn en helpt om de concentratie te behouden. Gebruik dit recept om spanningshoofdpijn te verlichten en om concentratie te bevorderen.

9 druppels rozemarijn ct. kamfer 3 druppels spijklavendel 3 druppels basilicum ct linalol GEBRUIKSAANWIJZING Een inhalator is een klein buisje (ongeveer even groot als een lippenbalsem) met een katoenen inzetstuk om de essentiële oliën te absorberen. De inhalator is handig in gebruik omdat hij makkelijk is mee te nemen. Gebruik een druppelaar om de essentiële oliën direct op het katoenen inzetstuk te druppelen.

DOSERING VOOR KINDEREN 4 druppels sinaasappelsap 1 druppel lavendel 1 druppel basilicum ct linalol

www.medischdossier.org

Sinushoofdpijn­ inhalator Wanneer u last heeft van sinus- (holte)hoofdpijn kunnen deze drie essentiële oliën als ze worden gedruppeld in een inhalator, de spanning en druk van de sinusholten afhalen en hoofdpijn verminderen.

8 druppels piñon (pinyon) pijnboom 2 druppels hemlock 5 druppels Kunzea-olie DOSERING VOOR KINDEREN 3 druppels piñon pijnboom 1 druppels hemlock 2 druppels cederhout

april 2017 | medisch dossier 55

|Medisch|dossier| alternatieven

Doorbraak: effectieve behandeling van fibromyalgie, ME/CVS, migraine en meer...

better every day • Geen medicijnen • Geen bijwerkingen • Meer energie • Betere nachtrust • Minder pijn • Betere doorbloeding • Minder verzuring • Sneller herstel • Sterker immuunsysteem

Voordelen van de Laeq Health

De Laeq Health voor € 1 per dag

Therapietrouw met de Laeq app

2 keer per dag 30 minuten

Elke dag beter. Dankzij Laeq. Meer in het bijzonder dankzij PBM, PBM is de afkorting van ‘photobiomodulation’ door middel van low level lasertherapie.

Internationaal bekend en gesteund door veel wetenschappelijk onderzoek. Bovendien wordt het aanbevolen in en door medische vakbladen zoals de Lancet. Maar ook door onafhankelijke onderzoeksinstellingen zoals Cochrane en wetenschappers van o.a. Harvard. Laeq Health heeft de methode doorontwikkeld tot een effectieve, veilige en volledig geprotocolleerde behandeling met behulp van E-Health. Steeds meer gebruikers en specialisten zien onze methodiek als een doorbraak. Eenvoudigweg omdat de resultaten geweldig zijn!

Geen medicijnen, geen bijwerkingen. De Laeq Health 3.0 is een ‘device’, voor monochromatisch licht en wordt aangestuurd door een app. Dit monochromatisch licht wordt via uw neus opgenomen door alle cellen in uw bloed. Deze worden daardoor gestimuleerd om weer optimaal te functioneren. Met als resultaat een verbeterde doorbloeding, een verbeterd zuurstoftransport, minder verzuring, een verbeterd immuunsysteem, vrijkomen van endorfines en aanmaak van serotonine. Kenmerken zijn ook dat de slaap verbetert en u zich prettiger voelt. Bovendien werkt PBM ontstekingsremmend. Met als gevolg een sneller herstel. De PBM-behandeling stimuleert ook uw rode bloedcellen zodanig, dat ze beter in staat zijn om het ijzer in uw bloed vast te houden. En hoe beter het ijzergehalte in uw bloed, hoe beter ook uw bloed in staat is om zuurstof te transporteren door en af te geven aan uw lichaam.

Van diverse aandoeningen, zoals fibromyalgie, ME/CVS, migraine, aandoeningen aan het immuunsysteem en een verhoogd cholesterol, heeft de praktijk en wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat deze succesvol en effectief kunnen worden behandeld. Logisch!

U staat er nooit alleen voor. Integendeel, want uw laser staat altijd in direct contact met de Laeq-app op uw smartphone. Deze app registreert het gebruik en stuurt de Laeq Health 3.0 aan. U als gebruiker hoeft via de app alleen maar zelf bij te houden hoe u zich voelt. De app zorgt tevens voor hoge therapietrouw. En daarmee voor het structurele succes van de therapie. Daarnaast kunt u uw voortgang zien in uw persoonlijke dossier via ‘Mijn Laeq’, uw strikt persoonlijke dossier op de Laeq Health website.

Elke dag beter met de Laeq Health 3.0 thuislaser Weten hoe en waarom het werkt bij ME/CVS, fibromyalgie en migraine? Kijk op www.laeqhealth.com 56 medisch dossier | april 2017

Laeq Health BV |

Postbus 545

|

7500 AM Enschede

| +31(0)85 800 8100

|

info@laeqhealth.com

|

www.medischdossier.org

www.laeqhealth.com

|Medisch|dossier| alternatieven

Duitse kamille spray

Pleister in een flesje Houd een flesje met dit mengsel bij de hand voor snij- of schaafwonden.

Maak de wond schoon en breng de gel aan. De gel heeft een ontsmettende werking en zal de beschadigde huid dus goed genezen.

28 g Aloë Vera gel 7 druppels olibanum 3 druppels lavendel 5 druppels cederhout 3 druppels Helichrysum GEBRUIKSAANWIJZING Neem een glazen flesje van 30 ml, giet de Aloë Vera gel erin, voeg daarna de essentiële oliën toe.

Schud het flesje voor ieder gebruik om de oliën door de Aloë Vera te verspreiden. Maak de wond schoon en breng daarna de gel voorzichtig aan. Advies: maak het mengsel iedere week vers.

DOSERING VOOR KINDEREN 28 g Aloë Vera gel 2 druppels olibanum 1 druppel lavendel 2 druppels cederhout 1 druppel Helichrysum

Blauwe plekkenolie Wanneer je last hebt van blauwe plekken kan dit mengsel helpen om deze snel te verminderen.

30 ml trauma-olie 9 druppels Helichrysum 5 druppels lavendel 4 druppels Duitse kamille

Wanneer kinderen vallen en hun knieën schaven, kan deze spray, gemaakt met Duitse kamille, de pijn verminderen. Hydrolaat is de destillatie die ontstaat wanneer water wordt samengevoegd met in water oplosbare componenten in plantaardige oliën. De hydrolaten die hierbij gecreëerd worden zijn pure, aromatische wateren met therapeutische eigenschappen. Gebruik dit recept om de pijn van pas ontstane snijwondjes, schaafwonden of blauwe plekken te verminderen.

60 ml Duitse kamillehydrolaat 30 ml theeboomhydrolaat 30 ml vetiverhydrolaat GEBRUIKSAANWIJZING Meng alle hydrolaten in een glazen spuitflesje van 120 ml, en spuit het mengsel daarna direct op de wond. Maak dit mengsel iedere paar weken vers.

DOSERING VOOR KINDEREN Het recept voor kinderen is hetzelfde als voor volwassenen.

If you can relax, it will help to ❝ reduce stress levels in your body and create more room for healing to take place ❞ GEBRUIKSAANWIJZING Neem een glazen flesje van 30 ml, giet de trauma-olie erin, voeg daarna de essentiële oliën toe. Breng voorzichtig aan op de blauwe plek zo vaak als nodig is.

Lavendelolie tegen oorpijn Geen enkele pijn is makkelijk te verdragen, maar oorpijn kan extra vervelend zijn. Dit mengsel helpt om oorpijn te verminderen en de spieren in de omliggende huid te ontspannen.

30 ml trauma olie 7 druppels lavendel 6 druppels eucalyptus 2 druppels jeneverbes 3 druppels palo santo GEBRUIKSAANWIJZING Neem een glazen flesje van 30 ml met een roller als dop, giet de trauma-olie in het flesje, voeg daarna de essentiële oliën toe. Rol het mengsel voorzichtig achter het pijnlijke oor en in de nek aan dezelfde kant. Let op: essentiële oliën mogen nooit in het oor of anderszins inwendig gebruikt worden.

Dosering VOOR KINDEREN 30 ml trauma-olie 3 druppels lavendel 1 druppel cederhout 1 druppel jeneverbes 1 druppel palo santo

DOSERING VOOR KINDEREN 30 ml trauma-olie 4 druppels Helichrysum 1 druppel lavendel 1 druppel Duitse kamille

De recepten zijn afkomstig uit The heart of aromatherapy door Andrea Butje

www.medischdossier.org

april 2017 | medisch dossier 57

|Medisch|dossier| alternatieven

Tegen alle verwachting in

Beata Bishop had een melanoom met uitzaaiingen. Toen ze besloot dat ze niet geopereerd wilde worden, gaf haar arts haar nog een halfjaar. Inmiddels is ze dertig jaar verder en blaakt van gezondheid‌ dankzij de Gersontherapie.

58 medisch dossier | april 2017

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| alternatieven

Opnieuw kreeg Beata het advies om zich meteen te laten opereren: de tumor en alle lymfeklieren in haar rechterlies moesten worden weggehaald. Ze kreeg te horen dat ze zonder die behandeling binnen een halfjaar zou overlijden.

Maar dit keer volgde Beata het advies van haar arts niet op.‘Als de eerste operatie het probleem niet had opgelost, waarom zou de tweede dat dan wel doen?’ redeneerde Beata.‘Ik zou alleen maar erger verminkt en uitgeput raken.’

eata Bishop besteedde niet veel aandacht

aan de koffiekleurige moedervlek op haar rechterscheenbeen die langzaam maar zeker de afmetingen van een vingernagel had gekregen.

Toen haar arts tijdens een routinecontrole de vlek ontdekte, adviseerde die om er ogenblikkelijk mee naar de dermatoloog te gaan.

FOTO: TONY C. FRENCH: www.tonycfrench.com

Twee weken later hoorde Beata dat het een melanoom was: de gevaarlijkste vorm van huidkanker. Onbehandeld wordt een melanoom snel groter en verspreidt zich door het lichaam. Dat maakt behandeling lastig, waardoor iemand uiteindelijk aan een melanoom overlijdt. Het grootste deel van de mensen die aan huidkanker sterven, heeft een melanoom, hoewel die slechts 1 procent vormt van alle gevallen van huidkanker.1 Beata kreeg het advies om zich meteen te laten opereren, om niet alleen de moedervlek, maar ook een groot gedeelte daaromheen weg te laten snijden: een huidoppervlak van 18 bij 23 cm.‘Om verdere problemen te voorkomen,’ zei haar arts. Ze zou een huidtransplantatie uit haar linkerbeen nodig hebben ‘om het gat te bedekken’ en zou twee tot drie weken in het ziekenhuis moeten verblijven.

Hoewel Beata – 55 jaar oud en journalist bij de BBC – zich fit en gezond voelde, was ze ‘in shock’ door de diagnose en het vooruitzicht van zo’n agressieve ingreep, maar ze stemde ermee in.

Niet lang daarna lag Beata in een ziekenhuisbed bij te komen van haar operatie. De chirurg vertelde haar dat de procedure geslaagd was. Ze was wel ernstig beschadigd en het zou drie maanden duren voordat ze weer kon lopen, maar Beata was blij dat ze ‘de kanker op tijd een halt toegeroepen hadden en ze zich geen zorgen meer hoefde te maken’.

Maar Beata’s zorgen waren niet voorbij. Ongeveer een jaar later ontdekte haar arts een tumor in haar lies, aan dezelfde kant als het melanoom. Dat betekende dat de kanker was uitgezaaid naar de lymfeklieren (in haar geval: stadium 4).

‘Als een melanoom zich naar een ander deel van het lichaam heeft uitgezaaid, is dat heel slecht nieuws,’ zegt Beata.‘Het was een enorme klap.’ www.medischdossier.org

Kankerbehandeling op basis van voeding Beata besloot in plaats daarvan op zoek te gaan naar alternatieve kankerbehandelingen. Ze maakte daarbij gebruik van haar vriendennetwerk en van haar onderzoeksvaardigheden, die ze zich als journalist eigen had gemaakt. Als snel stuitte ze op een behandeling die haar aandacht trok: de Gersontherapie, een kankerbehandeling die voeding als uitgangspunt neemt.

De therapie werd ontwikkeld door de in Duitsland geboren (en inmiddels overleden) Amerikaanse arts Max Gerson en bestaat uit een vetarm, zout- en vleesloos biologisch dieet en heel veel versgeperste sappen, die je met tussenpozen van één uur drinkt. Ook voedingssupplementen en koffieklysma’s vormen een belangrijk onderdeel van de behandeling.

Toevallig woonde Gersons kleindochter, Margaret Straus, destijds in Londen en Beata zocht haar op.‘Ze raadde me het boek van haar grootvader aan,’ zegt Beata.

‘Wat er in het boek stond leek mij volkomen logisch: dat kanker een ziekte is van het hele organisme. Je kunt de tumor wel weghalen, maar dat is niet afdoende. Je moet de rest van je lichaam weer in optimale gezondheid terugbrengen.’

Margaret vertelde Beata over de Gersonkliniek in Mexico, waar patiënten onder toezicht van speciaal daarvoor opgeleide artsen met de Gersontherapie kunnen beginnen. De kliniek leert patiënten ook hoe ze de therapie zelf kunnen toepassen, zodat ze ermee kunnen doorgaan als ze weer thuis zijn.

Beata was ervan overtuigd dat de Gersontherapie voor haar de juiste keus was en maakte een afspraak bij de Mexicaanse kliniek, tot grote verbazing van haar leidinggevenden bij de BBC.‘Ze dachten dat ik knettergek geworden was,’ zegt Beata.‘Maar ze toonden begrip en vonden het prima dat ik een poosje wegging.’

Biologisch dieet In de kliniek onderging Beata verschillende onderzoeken en testen, daarna kreeg ze een intensieve

Een jaar later ontdekte haar arts een tumor in haar lies, aan dezelfde kant als het melanoom. Dat betekende dat de kanker was uitgezaaid naar de lymfeklieren april 2017 | medisch dossier 59

|Medisch|dossier| alternatieven

Het ABC van een melanoom

Het kan bij moedervlekken lastig zijn om het verschil te zien tussen wat normaal is en wat niet. Dus als u twijfelt, raadpleeg dan altijd een dermatoloog. Met behulp van het volgende ‘abc’tje’ kunt u een melanoom herkennen: Asymmetrie: melanomen hebben vaak een onregelmatige, nietsymmetrische vorm.

Begrenzing: melanomen hebben meestal een grillige, ongelijkmatige rand.

Kleur (Colour): als een moedervlek meer dan één kleur heeft, kan dat duiden op een melanoom.

Diameter: de doorsnee van de meeste melanomen is groter dan 6 mm.

Evolutie: wees alert op moedervlekken die veranderen van kleur of afmeting. Maak meteen een afspraak bij uw arts.

Bron: www.melanoma.org

ontgiftingskuur en moest ze een volledig biologisch dieet volgen.‘Het luisterde heel nauw,’ zegt Beata.

‘Ik moest in totaal dertien glazen sap drinken, ieder uur één; ik mocht alleen bepaalde natuurlijke verzorgingsproducten gebruiken; en ik kreeg dagelijks vijf koffieklysma’s.’

Het moeilijkste was volgens Beata om niet te roken, want ze rookte tot dan toe twintig sigaretten per dag.

Maar ze deed alles wat haar gezegd werd, hield zich strikt aan de therapie en ‘leefde bij de dag’.

Na drie weken was er een bemoedigende ontwikkeling. Die had niets te maken met haar kanker, maar met een andere diagnose die ze had gekregen toen ze in de kliniek werd opgenomen.‘Uit de eerste bloedonderzoeken was gebleken dat ik diabetes type 2 had. Maar toen ze me drie weken later opnieuw testten, waren de uitslagen normaal.’

Ook Beata’s beginnende artrose in haar rechterhand verdween, en is daarna nooit meer teruggekomen, net zo min als haar pijnlijke tandabcessen. Dat motiveerde haar om zich aan de therapie te houden en twee maanden in de kliniek te blijven. Daarna keerde ze naar huis terug en zette daar de therapie zelf voort.

Beata ontdekte dat dat veel moeilijker was, maar gelukkig vond ze een arts die vertrouwd was met de Gersontherapie en die haar wilde begeleiden. Ook vond ze een behulpzame jongeman die biologische groenten en fruit bezorgde bij Gersonpatiënten in Londen. Verder hielpen twee meisjes haar met het klaarmaken van de dertien dagelijkse sappen als heitje voor een karweitje.

Beata overleefde haar prognose van een halfjaar en voordat ze het wist haalde ze de 1-jaarsoverleving.

Hoewel het geen gemakkelijke weg was geweest, voelde ze zich topfit en er waren geen aanwijzingen dat de kanker zich verder had uitgezaaid.‘Het lichaam heeft er lang voor nodig om uitgeput te raken en ziek te worden,’ zegt Beata.‘Dus het duurt ook lang voordat het weer gezond is.’

Wat Beata de kracht gaf om de Gersontherapie vol te houden, was de gedachte dat haar leven ervan afhing.

Ze had ook regelmatig contact met de Gersonartsen in Mexico, evenals met Gersons dochter Charlotte, die 60 medisch dossier | april 2017

haar de begeleiding en bemoediging gaf die ze zo hard nodig had.

Nadat ze zich twee jaar lang aan de therapie gehouden had, was Beata ‘zo gezond als maar kan, nog gezonder dan toen ik een kind was’. Toen mocht ze het strenge regime loslaten en overstappen op een ‘onderhoudsprogramma’, waaraan ze zich sindsdien houdt.

Een tumor zo hard als steen De tumor in Beata’s lies verdween niet, maar werd ontzettend hard, wat hem de bijnaam ‘Steentje’ opleverde. Op zeker moment onderging Beata een scan, waarop te zien was dat het ging om ‘een rond dingetje op een steeltje, dat niet aan ander weefsel vastzat’.‘Dat was heel ongebruikelijk,’ zegt Beata,‘omdat tumoren zich normaal gesproken aan het omliggende weefsel hechten.’

Beata kreeg van Charlotte Gerson het advies om haar Steentje weg te laten halen, een eenvoudige ingreep onder lokale verdoving. Maar Beata ging terug naar Mexico om het daar te laten doen.‘Ze hoefden alleen

Overlevingskansen Volgens patiëntenorganisatie Melanoma UK is de kans dat u een melanoom overleeft heel groot als hij in een vroeg stadium (stadium 1 of 2) wordt ontdekt. De overlevingskans daalt sterk voor patiënten met melanoom stadium 3 of 4, als de kanker is uitgezaaid, zoals bij Beata Bishop.

Hiernaast ziet u de overlevingscijfers per stadium vijf jaar na de diagnose. Hoewel er geen gegevens zijn over de soort behandeling die de patiënten kregen, hebben de meeste vermoedelijk een conventionele behandeling gehad.

Stadium 1: 90 % nog in leven Stadium 2: 80 % nog in leven Stadium 3: 40-50 % nog in leven Stadium 4: 20-30 % nog in leven Bron: www.melanomauk.org.uk

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| alternatieven

De Gersontherapie De gedachte achter de Gersontherapie is dat kanker een ziekte is van het hele organisme: het gevolg van een aantal schadelijke factoren die er samen voor zorgen dat het hele metabolisme (de stofwisseling) verslechtert. Een kwaadaardige tumor is gewoon een symptoom van deze achteruitgang.

Het doel van de Gersontherapie is om het lichaam weer terug te brengen in zijn normale stofwisselingstoestand door het te ontgiften en het immuunsysteem te verbeteren.

Er zijn geen gerandomiseerde gecontroleerde trials – beschouwd als de beste vorm van wetenschappelijk onderzoek – naar de Gersontherapie specifiek bij kanker. Maar er zijn wel enkele retrospectieve studies gepubliceerd waarin gevallen uit het verleden zijn geanalyseerd.

Gerson zelf beschrijft zijn succes in het behandelen van verschillende typen kanker nauwkeurig in zijn boek A cancer therapy: results of fifty cases (1958) en in een aantal artikelen die

in wetenschappelijke tijdschriften zijn gepubliceerd.

Het Amerikaanse Nationale Kankerinstituut (NCI) onderzocht in 1959 in een literatuurstudie de toen beschikbare gevallen, maar er was geen bewijs te vinden voor de effectiviteit van de behandeling.

Niettemin is er een recente (uit 2015), op wetenschappelijke feiten gebaseerde samenvatting van de Gersontherapie te vinden in de database van het NCI, waaruit de volgende veelbelovende onderzoeken naar voren komen: • In 1990 werd in Oostenrijk een onderzoek uitgevoerd naar een dieet dat op de Gersontherapie lijkt, waarbij de patiënten naast de standaardbehandeling tegen kanker een speciaal dieet kregen voorgeschreven. De onderzoekers rapporteerden dat ‘het erop leek dat het dieet eraan bijdroeg dat de patiënten langer in leven bleven dan gewoonlijk, en minder bijwerkingen hadden’.2

maar het steeltje door te knippen,’ vertelt Beata.‘Ik hield er een zeer bescheiden litteken in mijn lies aan over.’

De tumor werd in het laboratorium onderzocht, en die bleek actieve melanoomcellen te bevatten die ingekapseld waren door ‘een zeer dikke buitenlaag, die versteend, bijna kogelwerend was.’ Een dergelijke ‘insluiting’ van kwaadaardige cellen blijkt volgens Beata vaak voor te komen bij Gersonpatiënten.‘Er waren verschillende anderen die een tumor op een steeltje hadden, die gewoon kon worden afgeknipt. Het gebeurt ook dat het lichaam de tumor absorbeert en dat hij uit zichzelf verdwijnt.’

Gezond en melanoomvrij Beata heeft sindsdien – en dat was in 1983 – geen nieuwe tumoren meer gehad. Nu, meer dan dertig jaar later, is Beata 92 jaar en nog steeds gezond en melanoomvrij, en ze ziet er geweldig uit. www.medischdossier.org

• In 1995 voerde de Gerson Onderzoeksorganisatie een retrospectieve studie uit naar melanoompatiënten die de Gersontherapie hadden gevolgd.

Daaruit bleek dat degenen met melanoom stadium 3 of 4 – de stadia die het slechtst te genezen zijn aangezien de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren of verder – langer leefden dan normaal bij zo’n ernstige vorm van kanker.2 • In een literatuurstudie naar gevalsbeschrijvingen van zes patiënten met uitgezaaide (gemetastaseerde) kanker die het Gersondieet volgden of hadden gevolgd, werd de conclusie getrokken dat het dieet ‘patiënten zowel lichamelijk als psychisch tot op zekere hoogte had geholpen.’3 Als u overweegt het Gersondieet of een soortgelijk antikankerdieet te gaan volgen, doe dat dan altijd onder begeleiding van een gekwalificeerde, ervaren therapeut met verstand van zaken.

Ze was zo overtuigd van de werking van de Gersonmethode dat ze besloot te helpen bij de oprichting van een Gersonkliniek in Hongarije.

Het moest voor mensen in Europa eenvoudiger en goedkoper worden om de Gersonbehandeling te ondergaan, de behandeling waaraan zij haar leven te danken heeft. Ook schreef ze een boek over haar eigen ervaring, A time to heal (2000), en samen met Charlotte Gerson schreef ze Healing the Gerson way (2010).

Vandaag de dag is Beata Bishop actief betrokken bij de Britse Gerson Steungroep, die ze in 1993 samen met andere mensen die van kanker genezen waren heeft opgericht.

Een van de vragen die Beata vaak krijgt, is hoe het kon dat ze, toen ze te horen had gekregen dat ze er zo slecht voorstond, toch zo’n vertrouwen in de Gersontherapie had.‘Het ging niet om vertrouwen,’ antwoordt ze dan, ‘maar om logica, gewoon logica.’

Het doel van de Gersontherapie is om het lichaam weer terug te brengen in zijn normale stofwisselingstoestand door het te ontgiften en het immuunsysteem te verbeteren

literatuur

1

www.skincancer.org/skin-cancerinformation/skin-cancer-facts 2 www.ncbi.nlm.nih.gov/ pubmedhealth/PMH0032783/; www.cancer.gov/about-cancer/ treatment/cam/patient/gersonpdq#link/_14 3 Integr Cancer Ther, 2007; 6: 80–8

Bron: Het Gersoninstituut: www.gerson.org

april 2017 | medisch dossier 61

|Medisch|dossier| alternatieven

als ik één ding kan veranderen

Snoep verstandig, eet pure chocolade Elke dag een klein stukje pure chocolade kan een groot effect hebben op onze gezondheid, zo stelt Joanna Evans

O

oit was een reep pure chocolade haast nergens te krijgen, maar tegenwoordig liggen supermarkten en winkels er vol mee.

En ook nog eens in allerlei verschillende smaken en met cacaopercentages variërend van 70 tot wel 100 procent.

Pure chocolade neemt dan ook wereldwijd in populariteit toe.

Dat komt ongetwijfeld deels voort uit het groeiende besef dat pure chocolade gezond is. Steeds meer onderzoeken lijken te bevestigen dat het donkerbruine goedje de nieuwe dagelijkse appel is: goed om allerlei gezondheidsproblemen, zoals hartziekten en diabetes, buiten de deur te houden. En een klein stukje zou al genoeg zijn.

Bent u een liefhebber van chocolade, maar nog niet zo gecharmeerd van de pure variant? Hier volgen vijf redenen om pure chocolade in uw hart te sluiten.

62 medisch dossier | april 2017

Het is goed voor uw hart

De meeste onderzoeken naar pure chocolade zijn gericht op de gunstige effecten voor ons hart. Pure chocolade lijkt het gehalte goede HDL-cholesterol te verhogen en het gehalte slechte LDL-cholesterol juist te verlagen.1 Zo bleek bij mensen met lichte hoge bloeddruk (hypertensie) het eten van slechts een klein stukje per dag (6,3 gram) de bloeddruk te verlagen.2 Hoewel het om een kleine daling ging (ongeveer 3 mm Hg (kwikdruk) van de systolische bloeddruk of bovendruk), is deze toch aanzienlijk: ‘Wanneer een dergelijke daling zou worden toegepast op een ‘Elke dag een paar blokjes volledige bevolking, zou het relatieve pure chocolade kan de risico op sterfte door een beroerte met bloeddruk aanzienlijk acht procent dalen, het risico op sterfte door verlagen’ coronaire hartziekten met vijf procent en het algemene sterftecijfer met vier procent,’ leggen onderzoekers uit.2 Het eten van pure chocolade lijkt ook de vorming van bloedstolsels te verminderen en de functie van het endotheel, met name in de slagaderen, te verbeteren. Het endotheel bestaat uit een laag cellen die de binnenwand van het hart en de bloed- en lymfevaten bekleedt.

In deze endotheelcellen wordt stikstofoxide geproduceerd, wat de bloedvaten verwijdt en de slagaderen openhoudt.3

Het helpt mogelijk diabetes te voorkomen

Volgens een Italiaans onderzoek van de Universiteit van L’Aquila kan een stukje pure chocolade per dag insulineresistentie helpen voorkomen, een van de kenmerken van diabetes type 2 (voorheen ook wel ouderdomssuiker genoemd). De onderzoekers lieten gezonde vrijwilligers twee weken lang elke dag 100 gram pure chocolade eten (vergelijkbaar met een gemiddelde kleine reep). Vervolgens maten ze aan de hand van een zogenaamde suikerwatertest de insuline- en glucosewaarden, om zo de insulineresistentie en -gevoeligheid te bepalen. Daarna kregen de deelnemers twee weken lang elke dag witte chocolade en werden ze opnieuw onderzocht.

Hieruit bleek dat na het eten van de pure chocolade de insulineresistentie aanzienlijk minder was geworden en de gevoeligheid voor insuline was verbeterd. Witte chocolade had daarentegen geen effect.4

Uw hersenen kunnen er baat bij hebben De flavanolen (een antioxidant) die volop in pure chocolade zitten (zie kadertekst Cacao als superfood), kunnen zich, eenmaal opgenomen door de hersenen, verzamelen in de hersengebieden die betrokken zijn bij leer- en geheugenprocessen.

Dit geldt met name voor de hippocampus, zo heeft onderzoek laten zien.5 In een onderzoek onder gezonde volwassenen bleek één portie pure chocolade met een hoog gehalte flavanolen genoeg om de visuele en cognitieve prestaties, waaronder het ruimtelijk geheugen en de concentratie, te verbeteren.6

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| alternatieven

Superfood cacao Wetenschappers zijn het er in het algemeen over eens dat de flavanolen in pure chocolade verantwoordelijk zijn voor de gunstige gezondheidseffecten ervan. Die gunstige effecten zijn blijkbaar zo sterk dat ze de negatieve effecten van suiker, die ook in pure chocolade zit, kunnen opheffen.

Flavanolen zijn een subgroep van de flavonoïden: antioxidanten die van nature voorkomen in plantaardige voedingsmiddelen.

Flavanolen zitten niet alleen in chocola, maar ook in wijn, thee en verschillende fruitsoorten.

Meerdere onderzoeken hebben de krachtige hart beschermende eigenschappen ervan aangetoond.1 De Kuna-indianen in Panama eten bijvoorbeeld van oudsher grote hoeveelheden cacao (gemiddeld zo’n 850 gram per dag) en krijgen dus veel flavanolen binnen. Ze eten ook veel zout, wat kan leiden tot een hoge bloeddruk en een grotere kans op hart- en vaatziekten. Toch komen beroerten en hoge bloeddruk vrijwel niet voor bij deze bevolkingsgroep.2 Pure chocolade bevat doorgaans veel meer flavanolen dan melkchocolade (witte chocolade bevat helemaal geen flavanolen), vanwege het hogere cacaogehalte. Dat wil echter niet zeggen dat het percentage droge cacaobestanddelen (of er nu 70 of 99 procent cacao op de verpakking staat) bepalend is voor het gehalte flavanolen.

Voedingswetenschappers in het Verenigd Koninkrijk hebben geen verband aangetroffen tussen het percentage droge cacaobestanddelen en het gehalte flavanolen in de pure chocolade die in de winkels ligt.

Ze vermoeden dat de flavanolen grotendeels verloren gaan in het productieproces, bijvoorbeeld tijdens het oxidatieproces of het alkaliseren (een methode om de in cacao aanwezige zuren te neutraliseren).3 Als u optimaal wilt profiteren van de gezondheidswinst die pure chocolade biedt, kunt u dus het beste kiezen voor chocolade die zo min mogelijk is bewerkt. Bijvoorbeeld rauwe chocolade: hierbij worden de cacaobonen koud gemalen in plaats van gebrand, waardoor er minder gezonde stoffen verloren gaan. Rauwe chocolade is in opmars en is in verschillende supermarkten en winkels in het assortiment opgenomen.

Het kan u helpen op gewicht te blijven Van pure chocolade krijgt u eerder een vol gevoel dan van melkchocolade. Daardoor hebt u na het eten van een stukje pure chocolade mogelijk minder behoefte aan ongezonde tussendoortjes. Deense onderzoekers van de Universiteit van Kopenhagen vergeleken het effect van pure en melkchocolade op de eetlust en calorie-inname van een kleine groep gezonde mannen. De deelnemers gaven aan voller te zitten, minder trek te hebben en minder behoefte te hebben aan zoete, hartige of vette etenswaren na het eten van pure chocolade. En inderdaad: tijdens de ‘testmaaltijd’ die ze kregen na het eten van 100 gram pure chocolade kregen de mannen 17 procent minder calorieën binnen dan tijdens de maaltijd na 100 gram melkchocolade.7 Een vergelijkbaar onderzoek onder gezonde vrouwen liet ook zien dat een tussendoortje op basis van pure chocolade de honger beter stilde, en daardoor de calorie-inname meer beperkte, dan een tussendoortje op basis van melkchocolade.8

Het beschermt uw huid tegen de zon Eén onderzoek liet zien dat een klein stukje pure chocolade per dag uw huid helpt te beschermen tegen schadelijke uv-stralen. Voor het onderzoek werden de deelnemers in twee groepen verdeeld: één groep at drie maanden lang pure chocolade met een hoog gehalte aan flavanolen, de andere groep kreeg chocolade met weinig flavanolen. Beide groepen kregen 20 gram chocolade per dag (ongeveer drie tot vier blokjes). Na drie maanden bleek dat de minimale erytheemdosis (MED: maat die aangeeft hoeveel uvlicht nodig is om de huid rood te laten worden) bij de deelnemers uit de eerste groep meer dan verdubbeld was.

Bij de tweede groep werd geen verschil waargenomen.9

literatuur

1 2 3 literatuur

1

Antioxid Redox Signal, 2011; 15: 2779–811’ Am J Clin Nutr, 2005; 81 (1 Suppl): 298S–303S 2 J Cardiovasc Pharmacol, 2006; 47 Suppl 2: S103–9; discussion 119–21 3 Food Chem, 2016; 208: 177–84; J Agric Food Chem, 2011; 59: 8435–41

www.medischdossier.org

4 5 6 7 8 9

Free Radic Biol Med, 2004; 37: 1351–9 JAMA, 2007; 298: 49–60 J Am Coll Nutr, 2004; 23: 197–204; Circulation, 2007; 116: 2376–82 Am J Clin Nutr, 2005; 81: 611–4 Neurosci Biobehav Rev, 2013; 37: 2445–53 Physiol Behav, 2011; 103: 255–60 Nutr Diabetes, 2011; 1: e21 Nutrients, 2014; 6: 3863–77 J Cosmet Dermatol, 2009; 8: 169–73 april 2017 | medisch dossier 63

|Medisch|dossier|

handige adressen AVIG (Artsenvereniging voor Integrale Geneeskunde) Regulierenring 12B 3981 LB Bunnik 0614805117 info@avig.nl www.avig.nl

RSI-vereniging

Stationsweg 6B 3862 CG Nijkerk 0900-7745456 (geen extra kosten) www.rsi-vereniging.nl

ApneuVereniging

Postbus 134 3940 AC Doorn 0343-413414 www.apneuvereniging.nl

Acupunctuur Nederlandse Patiëntenvereniging voor Acupunctuur (NPVA) Rijsbes 45 2498 AN Den Haag (070) 307 2917

bureau@npva.nl www.npva.nl

Nederlandse Vereniging voor Accupunctuur (NVA) Van Persijnstraat 17 3811 LS Amersfoort (033) 461 6141

www.acupunctuur.nl

Nederlandse Artsen Acupunctuur Vereniging (NAAV)

Tandheelkunde Nederlandse Vereniging tot bevordering van de Bioenergetische Tandheelkunde Benesserlaan 266 1911 VK Uitgeest

secretariaat@nvbt.nl www.nvbt.nl

Natuurgeneeskunde Vereniging van Natuurgeneeskundig Therapeuten

Liendertseweg 112-2 3815 BJ Amersfoort Tel: 033 – 472 60 03 info@vnt-nederland.nl www.vnt-nederland.nl

Landelijke Vereniging Natuurlijke Geneeswijzen Makassarweg 201 1335 HW Almere 036-5465384 info@lvng.nl www.lvng.nl

overig

Koninklijke Vereniging Homeopathie Nederland Teleportboulevard 110 1043 EJ Amsterdam Postbus 59329 1040 KH Amsterdam (020) 617 8308

info@vereniginghomeopathie.nl www.vereniginghomeopathie.nl

Nederlandse Vereniging van Klassiek Homeopaten (BEROEPSVERENIGING) Nieuwstraat 33 2406 TN Alphen aan den Rijn (0172) 49 9595

Everdenberg 5 4902 TT Oosterhout (NB) Postbus 4330 4900 CH Oosterhout (NB) (0162) 69 6060 info@bvkz.nl www.bvkz.nl

De Federatie van Nederlandse Trombosediensten (FNT) Rijnsburgerweg 10 2333 AA Leiden (071) 561 7776 fnt@fnt.nl www.fnt.nl

Maatschappij ter Bevordering van de Orthomoleculaire Geneeskunde Hogelanden W.Z. 5 3552 AB Utrecht (030) 889 1815

secretariaat@mbog.nl www.mbog.nl

De Nederlandse Vereniging Voor Mesologie (NVVM) Hugo de Grootkade 30 - 38 1052 LT Amsterdam (06) 4221 0060 info@mesologen.nl www.mesologie.nl

Vereniging ter Bevordering van Alternatieve Geneeswijze (VBAG)

Henry Dunantstraat 36 3822 XE Amersfoort (033) 245 6001

info@antroposana.nl www.antroposana.nl

info@npninfo.nl www.npninfo.nl

info@vbag.nl vbag.nl

HPU Patiëntenvereniging

FHI, Medische Technologie

Revalidatie Nederland

info@fhi.nl medischetechnologie.fhi.nl

info@revalidatie.nl www.revalidatie.nl

Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders

Samenwerkende professionele organisaties thuis-, kraam- en woonzorg (SPOT)

info@nvaz.nl www.nvaz.nl

info@verenigingspot.nl www.verenigingspot.nl

NVOS-Orthobanda, brancheorganisatie voor orthopedische hulpmiddelen en diensten

Landelijk Overkoepelend Orgaan voor de Podologie (LOOP)

Boslaan 15 3701 CH Zeist (085) 773 1440

Postbus 1365 1000 BJ Amsterdam

GGZ Nederland

Homeopathie

Branchevereniging voor Kleinschalige Zorgorganisaties (BVKZ)

info@nefarma.nl www.nefarma.nl

Berg 65c 5671 CB Nuenen Postbus 264 5670 AG Nuenen (040) 283 8988

info@naav.nl www.acupunctuur.com

info@zhong.nl www.zhong.nl

info@vgn.nl www.vgn.nl

Prinses Margrietplantsoen 39 2595 AM Den Haag Postbus 11633 2502 AP Den Haag (070) 313 2222

Natuur- en Gezondheidsproducten Nederland (NPN)

info@hpupatientenvereniging.nl www.hpupatientenvereniging.nl

Salverdaplein 15 6701 DB Wageningen Postbus 254 6700 AG Wageningen 0317-423 505

Oudlaan 4 3515 GA Utrecht Postbus 413 3500 AK Utrecht (030) 273 9300

Nefarma, Vereniging innovatieve geneesmiddelen Nederland

Landelijke patiëntenvereniging antroposofische gezondheidszorg Antroposana

Regulierenring 12B 3981 LB Bunnik 06-41677167

Zhong – Nederlandse Vereniging voor Traditionele Chinese Geneeskunde

Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN)

Piet Mondriaanplein 25 3812 GZ Amersfoort Postbus 830 3800 AV Amersfoort (033) 460 8900 info@ggznederland.nl www.ggznederland.nl

Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) Oudlaan 4 3515 GA Utrecht Postbus 9696 3506 GR Utrecht (030) 273 9880 nfu@nfu.nl www.nfu.nl

Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) Oudlaan 5 3516 GA Utrecht Postbus 9696 3506 GR Utrecht (030) 273 9883

info@nvz-ziekenhuizen.nl www.nvz-ziekenhuizen.nl

Leusderend 12 3832 RC Leusden Postbus 366 3830 AK Leusden (033) 465 1063

Boslaan 15 3701 CH Zeist Postbus 839 3700 AV Zeist (085) 77 33183

Postbus 120 3760 AC Soest (035) 588 0495

info@nvos-orthobanda.nl www.nvos-orthobanda.nl

Oudlaan 4 3515 GA Utrecht Postbus 9696 3506 GR Utrecht (030) 273 9384

Gooimeer 4-15 1411 DC Naarden Postbus 5135 1410 AC Naarden (035) 542 7517

Postbus 106 7940 AC Meppel (052) 224 1474 info@loop.nl www.loop.nl

Vereniging van Manueel Therapeuten (VMT)

De Vereniging Orthopedagogische Behandelcentra (VOBC)

info@manueeltherapeuten.nl manueeltherapeuten.nl

info@vobc.nu www.vobc.nu

Postbus 100 3958 ZV Amerongen (034) 346 0374

Catharijnesingel 47 3511 GC Utrecht (030) 740 0400

info@nvkh.nl www.nvkh.nl 64 medisch dossier | april 2017

www.medischdossier.org

Colofon Over Medisch Dossier

Abonneeservice

Medisch Dossier is de Nederlandse vertaling en bewerking van het Britse maandblad What Doctors Don’t Tell You. Hiermee bieden we onafhankelijke informatie over zowel de risico’s en gevaren van medicijnen en behandelingen als over de beloften van mogelijke alternatieven.

Ons doel: patiënten stimuleren hun gezondheid meer in eigen hand te nemen. Medisch Dossier verzet zich niet tegen de reguliere geneeskunde en stimuleert de samenwerking tussen artsen en patiënten. Toonaangevende medische vaktijdschriften vormen de bron van onze artikelen, zodat alle informatie is gebaseerd op gevestigd wetenschappelijk onderzoek.

De redactie van What Doctors Don’t Tell You bevindt zich in Engeland; Medisch Dossier verzorgt de Nederlandse vertaling, bewerking en administratie.

Postbus 105, 2400 AC Alphen aan den Rijn Tel. 0172 476085 medischdossier@spabonneeservice.nl www.medischdossier.org/abonneeservice

Hoofdredactie: Bryan Hubbard en Lynne McTaggart Uitgever: Roland Pluut Coördinatie: Sabina Knezevic Vertaling: Taalpraktijk Mieke Prins , Vera van der Linden, Jet van den Toorn Vormgeving: Saskia Geleedts Drukwerk: Print Consult

Hoewel aan de voorbereiding van deze uitgave alle zorg is besteed, kan de uitgever niet verantwoordelijk worden gehouden voor eventuele schade of leed, veroorzaakt door behandelingen, advies of informatie gepubliceerd in dit nummer. Alvorens een behandeling te ondergaan is het raadzaam om een specialist te raadplegen.

Abonnementen Een jaarabonnement op Medisch Dossier (tien nummers) kost € 68,25 en geeft u onbeperkt toegang tot het digitale archief op www.medischdossier.org. Abonnementen kunnen op elk moment ingaan. Indien drie maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch verlengd. Adreswijzigingen en opzeggingen kunnen uitsluitend schriftelijk of per e-mail worden doorgegeven. Nieuwe abonnees ontvangen binnen vier weken na aanvraag hun eerste nummer. Adreswijzigingen graag vier weken van tevoren doorgeven per post of e-mail.

Medisch Dossier behoudt zich het recht voor een keer per jaar een prijsindexatie toe te passen. Wij nemen uw gegevens op in een gegevensbestand. Deze gegevens worden gebruikt voor de met u gesloten overeenkomsten, zoals de abonnementenadministratie van de uitgeverij. Daarnaast kunnen wij uw gegevens gebruiken om u op de hoogte te houden van interessante informatie en/of het doen van aanbiedingen van Medisch Dossier of van door ons zorgvuldig geselecteerde bedrijven. Mocht u hiertegen bezwaar hebben, stelt u ons hiervan dan per post of via e-mail op de hoogte.

www.medischdossier.org

|Medisch|dossier| colofon

Archief De eerste editie van Medisch Dossier verscheen in 1999. Via www.medischdossier.org kunt u oude nummers voor vijf euro exclusief verzendkosten per stuk nabestellen. Wanneer u abonnee bent, heeft u via uw abonneecode gratis toegang tot het digitale archief, dat al het gepubliceerde materiaal vanaf 2004 bevat.

Disclaimer

© Medisch Dossier Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en openbaar worden gemaakt zonder toestemming van de uitgever. Deze nieuwsbrief wordt uitgebracht onder licentie van WDDTY Publishing Ltd (UK).

Alle rechten op het gelicentieerde materiaal behoren toe aan WDDTY Publishing Ltd. Het materiaal mag niet worden gereproduceerd, als geheel of in delen, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van WDDTY Publishing Ltd. De naam What Doctors Don’t tell You is eigendom van WDDTY Publishing Ltd.

april 2017 | medisch dossier 65

HET LAATSTE WOORD

Zoet bedrog Bryan Hubbard

D

e populairste afslankprogramma’s zijn nog steeds gestoeld op de overtuiging dat hoe meer je eet, hoe zwaarder je wordt. Als u eerlijk bent denkt u dat waarschijnlijk stiekem ook.

Het lijkt ook logisch, maar het is niet helemaal waar. Het idee dat alle calorieën hetzelfde zijn werd aan het eind van de jaren vijftig door de suikerindustrie de wereld in geholpen, en wordt sindsdien onderschreven en gepropageerd door verondersteld onafhankelijke onderzoekers en de mensen die over onze gezondheid waken. Het medisch onderzoekscentrum van de Amerikaanse overheid (NIH) beweert dat obesitas het gevolg is van ‘energie die niet in balans is’; je eet meer dan je verbrandt. Ook volgens de Britse nationale gezondheidszorg wordt obesitas over het algemeen veroorzaakt door het consumeren van meer calorieën – vooral calorieën in voedingsmiddelen die veel vet en suiker bevatten – dan je verbrandt door te bewegen. De overtollige energie wordt door het lichaam opgeslagen als ‘vet’.

Maar calorieën zíjn niet allemaal hetzelfde natuurlijk, en het gaat er meer om wát je eet dan hoevéél. Dat besef begint nu langzaam door te dringen.

Die vanzelfsprekende ‘waarheid’ dat calorieën allemaal hetzelfde zijn werd voor het eerst verkondigd in een krantenadvertentie, betaald door de suikerindustrie. Er waren namelijk pr-foto’s verschenen van president Dwight D. Eisenhower die op advies van zijn dokter zoetjes in zijn koffie gebruikte, en de suikerproducenten wilden dat beeld graag ontkrachten.

De advertentie legde uit dat er niet zoiets bestond als dikmakend eten. Nee,‘alle etenswaren leveren calorieën en er is geen verschil tussen de calorieën, of die nu van suiker of een steak komen, een grapefruit of een ijsje.’

Een calorie is een calorie, en de bron doet er niet toe.

Er was echter nauwelijks bewijs voor die bewering. Dus betaalde de suikerindustrie om dat bewijs te krijgen, zoals uit enkele documenten blijkt die vorig jaar opdoken.1 Suikerfabrikanten betaalden drie wetenschappers van Harvard 50.000 dollar (omgerekend naar nu) om te ‘bewijzen’ dat niet suiker het probleem was, maar verzadigde vetten, vooral van vlees.

66 medisch dossier | april 2017

Het pionierswerk van de onderzoekers werd in 1967 gepubliceerd in het gerenommeerde tijdschrift The New England Journal of Medicine. Mede daardoor kon de ‘light’ industrie zich ontwikkelen. Het artikel bracht ook onderzoekers die dachten dat suiker misschien toch iets te maken had met gewichtstoename, op een dwaalspoor.

Dit soort dingen gebeurden niet alleen in een ver verleden. Nog in 2016 kondigden wetenschappers aan dat je met dieetdrankjes – vervaardigd door de suikerindustrie – ongeveer net zo goed kon afvallen als met gewoon water. Later werd echter onthuld dat de hoofdonderzoeker gesponsord werd door Sugar Nutrition, een Brits onderzoeksbureau dat gefinancierd werd door de suikerindustrie en inmiddels is opgeheven. Bovendien waren zes van de elf onderzoekers die hem bijstonden ook op de een of andere manier verbonden met de suikerindustrie; twee van hen werkten zelfs rechtstreeks voor suikerproducenten.2 Ondertussen werd er wel echte wetenschap bedreven, maar dat was niet sexy en ondersteunde ook niet de suikerindustrie.

Zoals gezondheidsonderzoeker Gary Taubes uitlegt in zijn nieuwe boek The case against sugar deden endocrinologen, die onderzoek doen naar hormonen en aan hormonen relateerde ziekten, en biochemici verbazingwekkende ontdekkingen.

‘Zelfs al in het begin van de jaren zestig wisten wetenschappers dat we verschillende koolhydraten, zoals glucose en fructose, verschillend omzetten.’

Zelfs al in het begin van de jaren zestig wisten wetenschappers dat we verschillende koolhydraten, zoals glucose en fructose, verschillend omzetten. Het gaat misschien om kleine verschillen, maar in de loop der jaren tellen die wel op, en het jarenlang consumeren van ‘foute’ suikers is medeverantwoordelijk voor de huidige obesitas-epidemie.

Taubes staat zeer kritisch tegenover suiker en gelooft dat het goedje nog dodelijker is dan tabak.‘De aandoeningen waarvan we vermoeden dat die veroorzaakt worden door suiker – obesitas en diabetes type 2 – verhogen op hun beurt ons risico op praktisch alle ernstige chronische ziekten, van hartaandoeningen tot kanker en alzheimer,’ schrijft hij.3 Maar hij legt niet alleen de schuld bij de suikerindustrie. Die is, net zoals een moederkip haar kuikens wil beschermen, gewoon bezig met het verdedigen van haar commerciële belangen en die van haar belanghebbenden en aandeelhouders. Dat geldt niet voor de wetenschappers die zich laten inhuren voor geld en er geen been in zien om precies dat te zeggen wat hun ‘suikerooms’ willen.

De onderzoekers van Harvard werden ingehuurd door de suikerindustrie, die hun betaalde en hun vertelde welke resultaten ze daarvoor verwachtten. En als jongetjes die een wit voetje bij de schoolmeester wilden halen, stuurden de onderzoekers hun betaalmeesters al in een vroeg stadium de ontwerptekst van wat ze van plan waren te schrijven.‘Ja, dit is precies wat we in gedachten hadden, en we kijken uit naar de gedrukte versie,’ schreven hun financiers terug.

Het valt moeilijk te geloven hoe deze wetenschappers, en de vele anderen die hen volgden, konden geloven dat ze objectief en onpartijdig onderzoek aan het bedrijven waren.

Nee, ze namen gewoon het geld aan en dupeerden generaties van goedgelovige mensen die, onder invloed van hun ‘ontdekkingen’, accepteerden dat een calorie simpelweg een calorie is.

literatuur

1 JAMA Intern Med, 2016; 176: 1680–1685 2 Int J Obes (Lond), 2016; 40: 381–394 3 Taubes G., The New York Times Sunday Review, 13 januari 2017

www.medischdossier.org

Help je mee de homeopathie in Nederland toegankelijk te houden?

Dat is nu harder nodig dan ooit, omdat door regelgeving steeds minder over homeopathie geschreven mag worden en er hierdoor steeds meer homeopathische middelen uit de winkels verdwijnen.

Dankzij je lidmaatschap kunnen wij informatie verstrekken over homeopathie, investeren in wetenschappelijk onderzoek, in overleg treden met overheid en verzekeraars en heel veel andere acties inzetten om te bewerkstelligen dat de homeopathie een volwaardige positie in het Nederlandse zorgstelsel krijgt!

Word nu lid van de Vereniging Homeopathie voor € 39,95 per jaar en ontvang:

• • • •

4 x per jaar het Homeopathie Magazine; Korting op producten en diensten in vele webshops; Korting op de Gezond Leven zorgverzekering; Een tube Rescue Cream 30 g. en een handig pleisterblikje gevuld met pleisters t.w.v. € 18,90 cadeau!

JA, ik word lid van de Vereniging Homeopathie voor € 39,95 per jaar en ontvang een Rescue Eerste Hulppakket t.w.v. € 18,90 cadeau!

Achternaam....................................................................................................

Dhr/Mw* Voorletter(s)*.........................................................................

Adres*...............................................................................................................

Postcode*...................... Plaats*.................................................................

Email..................................................................................................................

Telefoon..................................... Geb.datum.............................................

Handtekening*............................................................................................... * Verplicht in te vullen

Meer informatie?

Bel 020-617 83 08 of kijk op www.vereniginghomeopathie.nl

Stuur deze bon naar: Vereniging Homeopathie, Antwoordnummer 16156, 1000 TE Amsterdam.

MD