The Optimist 213

BP

SPREKERSBOOM Het nieuwste sprekersbureau van Nederland en Vlaanderen.

De sprekers die je hier aantreft zijn allemaal op een of andere manier verbonden met Optimist Media en ervan overtuigd dat we de samenleving anders zullen moeten inrichten.

We hebben een eerlijke economie nodig, een andere kijk op onze gezondheid, een betere zorg voor de natuur, een helder zoeken naar onze zingeving en een omzien naar elkaar in ‘noden en nabuurschap’, ofwel in verbinding blijven met de mensen om je heen.

Daarvoor zijn nieuwe ideeën nodig en moed om erover te praten.

Zo openen we andere deuren en ontstaan er spannende inzichten.

Laten we dus samen nieuwe bomen opzetten en spreken hoe we verder gaan.

Nodig deze sprekers uit voor je volgende event. Wij helpen daar graag bij.

Shinta Oosterwaal

Harry Starren

Nienke Meijer

Kees Klomp

Volkert Engelsman

...en nog vele anderen.

Van de inkomsten van Sprekersboom gaat in samenspraak met alle sprekers vijf procent naar een goed doel dat we samen bepalen. Als eerste doel kozen we Edukans.

‘Edukans gelooft in scholing als de meest duurzame vorm van ontwikkeling. Onderwijs maakt weerbaar, geeft kinderen vaardigheden waar ze hun leven lang profijt van hebben.’

www.sprekersboom.nl Een initiatief van Optimist Media.

Initiatiefdag van, voor en door

voorlevers van een regeneratieve samenleving Tijdens deze ochtend zal Jelleke de Nooy van Tol een keynote houden over haar nieuwe boek ‘Voorlevers van de nieuwe samenleving’. Hierna volgt een panelgesprek met bekende voorlevers uit de transitiebeweging en zijn er verschillende breakoutsessies, gevolgd door een samenvattend plenair gedeelte. Voor wie wil napraten: dit kan tijdens de lunch. Bestel hier je ticket met of zonder lunch: www.theoptimist.nl/evenementen of kijk op www.dieperduiken.nl.

16 november 2023 9.30 - 14.00 (inloop vanaf 9.00 uur) Cultuur- en Congrescentrum Antropia Driebergen-Rijssenburg

Welvaart, Welzijn en Welbevinden Beweging van bewegingen Klik op de QR code voor meer informatie en aanmelden

Voorwoord

COLOFON

Schitterend

Optimist magazine wordt gemaakt door: Hoofdredactie: Brian de Mello.

Eindredactie: Matthijs Koevoet, Sally Tan. Redactie: Ron van Es, Job Koskamp, Maartje Nijhof.

Correctie: Mathilde de Jeu. Artdirection: Irma Theunisse.

Coverfotografie: Michel Porro.

Met medewerking van: Anne Ahau, Sandra Barth, Hilde Bolt, Govert Derix, Martin ten Donkelaar, Mariska van Doorn, Sander Funneman, Ray Klaassens, Manon van Leeuwen, Ilco van der Linde, Michael van Loenen, Annette Nobuntu Mul, Jelleke de Nooy van Tol, Carla de Ruiter, Paul van Schaik, Harry Starren, Roy van der Steen, Marion Verweij en Heidi Zoet.

Met dank aan: Bram en Fimme Bakker, Anne Boerrigter, Roland Böhringer, Rebecca Bredenhof, Iris Cassandra, Suna Duijf, Bénédicte Ficq, Erik Hallers, Annemarie Hoogwoud, Laura van den Hurk, Jaap Jepma, Anja Jongkind, Casper van der Kooi, Asha Lalai, Tulku Lobsang Rinpoche, Roy Martina, Jelle van der Meer, Sheida Mohebbi, Ivolaine de Nobrega, Roland Pluut, Deborah Post, Salah Saïd, Mikkie Sinnige, Peter Tangel, Eric van Veluwen, Remo Vloet en Greet Vonk.

1

En natuurlijk met dank aan alle veranderaars.

Wel optimist, maar nog geen abonnee?

De jaarprijs voor een abonnement is € 84,-.

Kijk voor de verschillende abonnementsvormen en de voorwaarden op onze website: www.theoptimist.nl/word-abonnee Voor meer informatie: bel 070 - 205 9231 of mail naar abonnementen@theoptimist.nl.

Je kunt je ook aanmelden per post: Postbus 226, 2690 AE ’s-Gravenzande Partnerships & advertenties Tom van Tol: tom@theoptimist.nl T: 070 - 205 9232 (kantooruren) Bestellingen Het nieuwste nummer is, naast bij 1.200 verkooppunten in het land, ook online verkrijgbaar. Eerdere edities zijn na te bestellen (€ 9,95 per exemplaar, excl. € 3,50 verzendkosten binnen Nederland) via www.theoptimist.nl/shop.

Uitgever: Brian de Mello. © 2023 Uitgeverij Optimist Media B.V. of de individuele auteurs

1 Cees Zwart Foto: Arnoud Grootenboer

Vijf jaar geleden interviewde ik prof. dr. Cees Zwart bij het verschijnen van het boek Over Hoop dat hij samen met Anne Pastors schreef.

De voormalig hoogleraar sociale pedagogiek dacht toen, op zijn 84ste, klaar te zijn met het verkondigen van de boodschap van hoop. Maar zijn lieve eega fluisterde hem fijntjes in dat hij nog een slotakkoord moest maken.

Cees, die in de afgelopen 28 jaar vaker in dit blad stond, was nog niet klaar.

Dat slotakkoord vond eind september in de vorm van een afscheidscollege plaats in een pittoresk kerkje in het Gelderse Leur. Daar stond hij voor het altaar, in vol ornaat, met zijn 89 lentes een uur te schitteren. Zijn woorden waren relevant en scherp, maar tegelijkertijd warm en bewogen. Cees sprak over ons grensoverschrijdend gedrag richting Gaia, Moeder Aarde. Over zijn eigen joodse moeder, over de hongerwinter en hoe de tulpenbollen smaakten. Over hoe zijn vrouw hem een ‘dromelot’ noemt en hoe hij van de zomer drie podcasts voor Managementboek opnam. ‘Ik ben een laatbloeier,’ sprak hij, ‘en ik ben nieuwsgierig naar hoe het verder gaat.’

Als leerling van Bernard Lievegoed ziet hij de evolutie als een permanent proces van transformatie. Daarbij vormt hoop de innerlijke kracht om de wendingen ten goede te omarmen en de bewegingen ten slechte te vermijden. Het omgaan met verandering is dus een kwestie van behendig navigeren en de juiste keuzes maken.

Het inzetten van onze mentale veerkracht is daarbij de sleutel naar een betere toekomst. Of zoals Cees het zei: ‘Mentale veerkracht is een verworvenheid die ontspringt aan de beproevingen van het leven. De bron is vervuild, maar je kunt nog steeds de twinkelende lichtpuntjes van de hoop zien schitteren.’

Dat is precies waarom we Optimist magazine maken. Om de bron te zuiveren en de lichtpuntjes zichtbaar te maken.

Cees, bedankt. Het is klaar.

Brian de Mello, hoofdredacteur en uitgever redactie@theoptimist.nl PS Lees op pagina 25 hoe zelfs strafrechtadvocaat Bénédicte Ficq de lichtpuntjes van hoop in tijden van verandering blijft zien.

Optimist magazine • november/december 2023 • 5

INHOUD

Optimist magazine • november/december 2023

1 Bénédicte Ficq Foto: Michel Porro 2 Tulku Lobsang Rinpoche 3 Foto: Annemarie Hoogwoud

Onderstroom

Thema

OPTIMISME

OMGAAN MET VERANDERING

14 Wereldverbeteraars Zes mensen in de schijnwerpers.

ZINGEVING

16 Voorouderlijk trauma Hoe heel je oud zeer door middel van Reiki?

DUURZAAMHEID

Verandering is onderdeel van het leven, of misschien is het wel het leven zelf. Hoe gaan we ermee om?

25 Introductie Iedereen verandert mee ook al is het maar een klein beetje.

18 Serie: De verduurzaming Roy van der Steen blikt terug op een jaar duurzaam klussen.

26 De strijd om verandering Strafrechtadvocaat Bénédicte Ficq blijft optimistisch over haar vak.

SAMENLEVING

32 Veranderen en ont-dekken Hoe nare veranderingen toch positief kunnen uitpakken.

20 Helpen omdat het kan Stichting ZGT-Overzee levert gezondheidszorg op kritieke plekken.

36 De kunst van koers houden Leren van schildpadden volgens Sander Funneman.

40 De natuur van het leven Interview met leermeester Tulku Lobsang Rinpoche.

46 Een klein getijdenboek Bundeling van inspiratiemomenten in woord en beeld.

Zuiver zakelijk LEIDEN NAAR BETER

55 Introductie Die betere wereld?

Samen komen we er wel.

56 StreetPro biedt uitkomst Professionele hulp voor vroegtijdige schoolverlaters.

60 Bijenpark Ypenburg Honey Highway tovert een Haags bedrijfsterrein om tot bijenparadijs.

62 Maak werk van je idealen Deel 1 van een serie door Carla de Ruiter.

1

2

Optimist magazine • november/december 2023 • 6

64 AQUABATTERY Het kan: energie opslaan in zout en water.

Rubrieken ACTUEEL

8 Lezersreacties en wat ons opviel.

10 OceanLove beschrijft het Paradijs via Ilco van der Linde.

ODE AAN

12 Het stemhokje OPROEP

2

Boeken

Achtergrond

BOEKRECENSIE

82 De weg naar verlichting Paul van Schaik legt uit hoe je verlicht kunt ontwaken.

13 Op drift Een boek over onze toekomst?

BOEKFRAGMENT

74 Het onmogelijke manuscript Govert Derix’ ‘onmogelijke’ optimistische roman.

BOEKENTIPS

80 De keuze van Michael van Loenen Vijf inspirerende boekentips door de mede-oprichter van YouBeDo.

Evenementen HERFST

96 Dwarslopers Dialogen Sheida Mohebbi spreekt op 16 november (19u) over de vrije mens.

97 Tijd voor voorlevers Bouw donderdagochtend 16 november mee aan een regeneratieve samenleving.

BEELDVERHAAL

66 Tijd verdwijnt uit het landschap Het Friese land tijdloos in beeld gebracht.

SCHRIJFWEDSTRIJD

86 Reisverhalen van lezers Ingezonden teksten die iets te zeggen hebben.

Columns COLUMN

23 Annette Nobuntu Mul ‘De STROOM’

VOLG ONS OP SOCIALE MEDIA

COLUMN

54 Govert Derix ‘Omgaan met toevallige verandering’

@TheOptimistNL @TheOptimistNL

DOORGEEFCOLUMN

73 Gastcolumnist Ray Klaassens ‘Sfeer is veerkracht’

50 Optimistische oplossingen Een bijdrage van Mildred Hofkes over wat goed bestuur nu eigenlijk is.

TheOptimist_NL

COLUMN

88 Harry Starren ‘Bereid je voor op het ergste’ COLUMN

95 Manon van Leeuwen ‘Groen doen is stom’

Optimist magazine • november/december 2023 • 7

VRAAG EN ANTWOORD

90 Roland Pluut Een bijzondere optimist in beeld.

CULINAIRE OPTIMIST

92 Het witte truffel-geheim Martino di Piemonte doet het geheim van de truffel uit de doeken.

Actueel

Actueel

Lezersreacties voor en door optimisten.

Een stukje verlichting In Antropia vond op 20 september het Verlichting & Welzijn congres plaats voor medewerkers in de gezondheidszorg en hulpverlening, georganiseerd door de stichting 3 Principes in samenwerking met Optimist Media. Met bijna 130 bevlogen mensen in de zaal mogen we spreken van een geslaagd evenement. Enkele reacties van deelnemers: ‘Dit moeten jullie volgend jaar weer doen; dit is wat de zorg écht kan helpen!’, ‘Die drie principes zijn écht een ander paradigma’, en ‘Wat een heerlijke dag op alle fronten: de locatie, de sfeer en de inhoud’.

Young Purpose Day In september werd voor de tweede keer Young Purpose Day georganiseerd, het event waar de nieuwe generatie nadenkt over hoe zij impact kunnen maken met hun leven en aanstaande carrière. Dit keer aangespoord door de verhalen van Mark Kulsdom, founder van The Dutch Weed Burger en Elze Hoogendoorn, tot voor kort hoofd HR bij De Vegetarische Slager. De jongeren zelf dachten in interactieve break-outsessies mee met een aantal bedrijven hoe die hun verhalen beter zouden kunnen verwoorden, zowel intern als extern. Meespelen, meedenken, meedoen dus. Volgend jaar is er weer een Young Purpose Day.

Goed nieuws op tv

Vlaanderen

Sinds 2 oktober 2023 zendt tv-zender SBS6 van maandag tot en met vrijdag rond de klok van 18u een programma met goed nieuws uit. Onder de naam GoedNieuws Vandaag zien we in krap een half uurtje diverse positieve verhalen de revue passeren. Met dagelijks drie wisselende gasten is het een gevarieerd programma dat liever focust op de oplossing dan op het probleem, zoals journalist Rens de Jong in de eerste aflevering bevestigde. Wij wensen ze veel zendtijd en nog meer kijkers toe!

We krijgen regelmatig de vraag of Optimist magazine ook actief is in België, en dan met name in het Vlaamstalige gebied. Het antwoord hierop is: ja, maar nog niet voldoende. Daarom gaan we de komende tijd meer aandacht besteden aan onze (potentiële) Vlaamse lezers. Zeker en vast..

Optimist magazine • november/december 2023 • 8

Eerste Dwarslopers De nieuwe gespreksavondenreeks van dit seizoen werd afgetrapt op 14 september 2023. Cultuur- en congrescentrum Antropia organiseert deze zogeheten Dwarslopers Dialogen samen met de Vrije Hogeschool en Optimist Media. Asha Lalai (zie ook de rubriek Wereldverbeteraars, P.14) was de eerste gast op het podium. Zij werd door hoofdredacteur Brian de Mello van dit tijdschrift bevraagd over geluk en vrijheid.

De avond eindigde spontaan in een singalong met het nummer Imagine van John Lennon. Op 12 oktober vond de tweede Dwarslopers Dialoog plaats met als gastspreker Klaas van Egmond. Voor november staat Sheida Mohebbi op het programma. Kaarten zijn verkrijgbaar via www.theoptimist.nl/evenementen en kosten € 15,- per stuk.

BOEKJE: POSTCAST

In de reeks boekjes van Postcast, de uitgeverij die grossiert in kleine boekjes ‘met korte onverwachte verhalen, voor de verandering’ schreef Ron van Es ‘Leven vraagt om – omzien, omgaan, omdat.’

In dat kleine boekje schrijft hij wat we nu nodig hebben om als mensen elkaar weer te vinden in een gepolariseerde samenleving. Via veel verhalen en anekdotes komt hij uit op dat wat telt in deze tijd, en dat is de ander. Alleen met de ander leren we onszelf weer kennen. Daarbij telt dat kleine voorzetsel ‘om’ in de titel.

Het leven vraagt om. Omzien naar elkaar. Omgaan met de situaties met elkaar. Waarom, omdat.

Heb je een origineel en positief idee voor een artikel?

Schrijf ons! redactie@theoptimist.nl

De abonnees van Optimist magazine ontvangen het boekje als bijlage. Het boekje is verder (bij) te bestellen in onze webshop (€ 6,25 per stuk incl. verzendkosten) of via www.postcast.nl

www.postcast.nl

OceanLove

Paradijs Met de winter voor de deur zullen je gedachten vast wel eens afdwalen naar herinneringen of dromen van de allermooiste vakanties, nietwaar? Bijna iedereen wordt blij van de gedachte aan parelwitte stranden met wuivende palmen, strakblauwe lucht en helder, turquoise water eromheen. Paradijs noemen we dat! Het decor voor huwelijksreizen en de mooiste films. Om zoiets met eigen ogen te kunnen aanschouwen willen mensen soms hun hele leven sparen. Maar vragen jullie je wel eens af wie dat paradijs eigenlijk heeft gemaakt? C’est moi! Althans, mijn papegaaivissen, zij verdienen de meeste eer. In de afgelopen miljoenen jaren hebben zij al die paradijzen op aarde gemaakt, echt waar! Met noeste arbeid, al knagend en poepend, serieus!

Mijn papegaaivissen zijn niets minder dan een zwemmend wonder. Wist je dat ze allemaal als vrouwtjes worden geboren? Ze leven in een soort van harem met één mannetje, dat hen beschermt.

Pas zodra het mannetje komt te overlijden transformeert één van de vrouwtjes tot man. Waarschijnlijk voorkomt dit een hoop geruzie, want de vrouwtjes

Tekst: van de oceaan, via Ilco van der Linde Foto: Aja Radl

zijn voortdurend hard aan het werk en de mannetjes zijn vooral bezig met het afbakenen van hun territorium. Voor velen van jullie op land klinkt dat wellicht vertrouwd?

Ook in de nacht hebben de papegaaivissen iets bijzonders ontwikkeld, dat hun veiligheid bevordert. Ze omhullen zich met een soort cocon van slijm, waardoor ze nauwelijks zichtbaar zijn en geen enkel ander dier ze kan ruiken. Fascinerend, toch?!

Hun naam hebben ze te danken aan hun bek, die lijkt op de snavel van een papegaai. En wellicht speelt ook de prachtige, bonte kleur hierbij een rol, die de papegaaivissen op latere leeftijd krijgen. In die bek zitten maar liefst duizend ijzersterke tanden, netjes opgesteld in vijftien rijen. Met die tanden knabbelen ze aan de algen op de koralen en daarbij worden vaak ook flinke brokken koraal verorberd. Dat koraal wordt vermalen en verteerd en uiteindelijk ook weer uitgepoept, als prachtig wit zand, dat ik bij vloed op zo’n eiland neerleg. Per jaar poept een papegaaivis maar liefst vierhonderd kilo paradijszand en zo heb ik, samen met mijn papegaaivissen, jullie droom gecreëerd.

Optimist magazine • november/december 2023 • 10

OceanLove

Goed nieuws Over OceanLove Met fotografen, dichters, duikers, filmers, verhalenvertellers, wetenschappers en activisten geeft OceanLove de oceaan een gezicht én een stem. Met publicaties, sociale mediakanalen, een speciaal boek, een Innovatie Award en een ‘community van ocean lovers’ komt er veel meer aandacht voor de kwetsbaarheid, maar juist ook de kracht en schoonheid van de oceanen en alles wat hierin leeft. OceanLove raakt mensen zó in het hart dat ze niet langer wegkijken, maar juist meehelpen, als nieuwe vrijwilliger, donateur of activist. OceanLove wordt mogelijk gemaakt door tientallen vrijwilligers, Stichting Nieuwe Waarde, de Fred Foundation en vele anderen. In Optimist magazine zijn vorderingen en verhalen te volgen, en ook via @ ilcov an d erlin d e en @oceanlovenews De foto bij het artikel is beschikbaar gesteld door de bij OceanLove betrokken en op Bonaire wonende fotograaf Aja Radl. Zie ook www.oceanlove.news/beauty

Maar die droom is kwetsbaar, net als het koraal.

Door de opwarming van de aarde ben ik zelf ook warmer dan ooit. Sterker nog, ik vang de meeste hitte op en rem zo de klimaatverandering af, maar dat is niet zonder consequenties. Zodra ik slechts één graad warmer word (en ik ben helaas al hard op weg…) sterven de algen op mijn koralen af, daarna verbleken de koralen en vervolgens sterven die zelf ook. En zonder koralen is er geen voedsel voor de papegaaivissen en daardoor verdwijnen uiteindelijk ook de witte stranden, die jullie zo bewonderen. Misschien hield je nog niet van mij en ook nog niet van al dat prachtige leven in mij, maar ook voor jullie eigen aardse paradijs hebben jullie mij nodig. Verhitting brengt je paradijs in gevaar, wat een metafoor! Hoe je mij beschermt en waarom je mij beschermt, dat boeit me eigenlijk niet zo, al doe je het vanuit eigen belang, maar lieve mensen, doe het wel. •

‘Ook voor jullie eigen aardse paradijs hebben jullie mij, de Oceaan, nodig.’

The Ocean CleanUp lanceert hun nieuwe schoonmaaksysteem. System 003 is bijna drie keer groter dan de voorganger System 002. Dit moet de schoonmaak van de Great Pacific Garbage Patch versnellen. Het systeem maakt elke vijf seconden een oppervlakte zo groot als een voetbalveld schoon. • Nederland gaat een bronzen kanon en juwelen van de zogeheten Lombokschat teruggeven aan Sri Lanka en Indonesië. Dit is een belangrijke stap in het nemen van verantwoordelijkheid voor het koloniale verleden van Nederland • Met de gloednieuwe WindWingstechnologie keert windenergie terug in de moderne vrachtscheepvaart. Volledig zonder brandstof zullen schepen helaas nog niet kunnen varen, maar men verwacht dat onder de juiste omstandigheden brandstofgebruik gehalveerd kan worden. • Omega-3 vetzuren zouden mogelijk de voortgang van de ziekte ALS kunnen vertragen, zeggen Amerikaanse onderzoekers.

Wel benadrukken ze dat er alleen een verband is aangetoond tussen het niveau en de progressie van deze neurodegeneratieve ziekte. • De Noorse rederij A.P. Moller Maersk heeft bekendgemaakt dat ‘s werelds eerste containerschip op groene methanol is opgeleverd en onderweg is van de rederij in Zuid-Korea naar Denemarken. • Dankzij een ingewikkelde verhuizing grazen er weer giraffen in nationaal park Iona. Deze dieren waren rond 1990 uitgestorven verklaard in het gebied. De terugkeer van de giraf draagt bij aan de lokale economie en het herstel van de natuur. • Uit het World Hapinness Report blijkt dat de mensheid sinds 2020 een opwaartse trend ervaart wat betreft altruïsme en denken aan de medemens. Ook stellen zij dat er een verband is tussen de mate van altruïsme in een samenleving en het geluk dat mensen ervaren.

Optimist magazine • november/december 2023 • 11

Onderstroom Ode aan

Ode aan de stembus Als het meezit mogen we eens in de zoveel tijd naar de stembus.

Liefst niet te frequent, want hoe rommeliger het land, hoe vaker het stemhokje lonkt. Een gymzaal, school, kerk of buurthuis waarvan we meestal niet met regelmaat de binnenkant zien, is gevuld met vrijwilligers, popuphokjes en stembussen.

De worsteling met het formulier, het rode potlood dat kleiner wordt naarmate de opkomst groeit, het mikken in de gleuf; dit alles hoort bij de heerlijke kneuterigheid van een democratie.

Soms zweven we nog terwijl we in het hokje stappen, maar telkens landt de rode punt in een zwart gekaderd rondje. Want de meeste mensen willen iets te vertellen hebben over het bestuur van hun land. Wie had gedacht dat je als kind leerde kleuren om uiteindelijk de toekomst van de natie mee te kunnen bepalen?

Ze zeggen dat een volk de leider krijgt die het verdient. Laten we optimistisch zijn en hopen dat ook dát meezit.

De stemmende redactie

Optimist magazine • november/december 2023 • 12

Onderstroom Boeken

Goed nieuws

Op drift

Om ontbossing tegen te gaan, wordt er gewerkt aan steeds meer alternatieven voor kunstzijde. Twee nieuwe textielsoorten, ‘circulose’ en ‘nullarbor’ moeten een milieuvriendelijke vervanging van kunstzijde worden. • Onderzoekers van City of Hope, een van de grootste Amerikaanse kankeronderzoek- en behandelingsorganisaties, hebben op 1 augustus een opzienbarend rapport gepubliceerd waarin een kankerdodende pil wordt geïntroduceerd. • Fossiele brandstoffen hebben in de eerste helft van dit jaar slechts 33 procent van de stroom in de EU geproduceerd, het laagste percentage sinds 1990, zo meldden onderzoekers van het onderzoeksinstituut Ember. • African Parks, een non-gouvernementele organisatie voor natuurbescherming, heeft aangekondigd dat ze de komende tien jaar meer dan 2.000 zuidelijke witte neushoorns opnieuw in het wild willen uitzetten. • Meer goed dierennieuws: het aantal tijgers in Nepal stijgt. In dertien jaar tijd is de populatie bijna verdrievoudigd. Volgens WWF bereikte de tijgerpopulatie in Nepal een dieptepunt in 2009. Toen waren er slechts 121 tijgers in het wild over, nu zijn dat er 355.

• Onderzoek naar hersenletsel wijst op het potentieel van psychedelische drugs om hersenschade na letsel te beperken. Het zou misschien zelfs de geboorte van nieuwe neuronen stimuleren om beschadigde exemplaren te vervangen.

Door RON VAN ES

Winactie!

Maak kans op een gesigneerd exemplaar van Op drift. Vertel ons in maximaal honderd woorden hoe het voelt om op drift te zijn. De vijf mooiste inzendingen ontvangen het boek gratis thuis.

Mail naar: redactie@theoptimist.nl

Ik zag de documentaire over de choreograaf Hans van Manen Just dance the steps met daarin zijn werken aan een ballet waarbij de muziek van Beethoven’s Grosse Fuge centraal staat. In een scène vertelt Hans aan een medewerker die met bladmuziek op schoot zit dat hij geen noot kan lezen, maar wel twee oren heeft.

In een blog van schrijfster Iris Cassandra vertelt zij over dat ballet en de muziek: ‘Grosse Fuge kroop onder mijn huid en huist daar nog steeds. Evenals het messcherpe serene ballet van Van Manen. Zodra ik een fragment van Grosse Fuge opvang, wordt mijn volledige aandacht naar de muziek getrokken en kan ik tijdelijk niet handelen of denken. Ik zie de dansers bewegen. Ik zie de tonen dansen.’

Interessante informatie misschien als je de roman van Iris Cassandra Op drift gaat lezen, zeker als je flink door elkaar geschud wordt, op een bijzonder goede manier, omdat decors, situaties en personages daar snel wisselen. Je dondert midden in een goed opgezette film. Of een dansstuk. Met Grosse Fuge als verbinding.

De roman gaat over de ontwrichting van de natuur, de planeet, en dat bijzonder verteld door het decor te verplaatsen naar een fictieve samenleving, het land Païz, waar president Borduur probeert te redden wat er te redden valt. ‘Het resultaat is een weliswaar kleinere, maar stevig ontwrichte samenleving. Bevolkingsgroepen komen tegenover elkaar te staan.’ Waar herken je dit van? Is dit onze toekomst?

Optimist magazine • november/december 2023 • 13

1

Geeft Iris Cassandra hier een soort voorbode van wat ons te wachten staat?

In de roman, die met flair en zeer verbeeldend geschreven is, zoeken de personages naar een vorm om samen de ondergang te voorkomen en een andere manier van samenleven te regelen. ‘Het is een dans waarin we voortdurend zoeken naar balans’, hé, daar hebben we het ballet van Hans van Manen en de muziek van Beethoven weer. Mooi. •

Op drift Iris Cassandra Uitgever: Ajetka ISBN: 9789083311609 336 pagina’s € 24,99 Verkrijgbaar in onze webshop: www.theoptimist.nl/shop 1 Iris Cassandra

Onderstroom Optimisme

Wereldverbeteraars Mensen die de wereld mooier maken verdienen onze aandacht. We zetten hier zes optimisten in het zonnetje.

Fimme en Bram Bakker

Je zou ze kunnen omschrijven als een vader en zoon met een missie. Ex-psychiater Bram Bakker en zoonlief Fimme Bakker trekken de theaters in om een avondvullende voorstelling te brengen over verslaving. Vandaar de toepasselijke titel Ben je bezopen? die de verslavingslading schijnt te dekken. Een niet erg gezellig, maar wel belangrijk onderwerp.

‘Verslaving en alles wat daar mee samenhangt kosten meer mensenlevens en euro’s dan welke oorlog dan ook’, bevestigt Bram.

Een oudere deskundige en een jongere ervaringsdeskundige brengen een mengsel van kennis en humor over mateloosheid in de breedste zin. Ze zijn ook nog familie, wat voor een extra dimensie zorgt. Een recht voor z’n raap voorstelling waarbij de grappen over en weer gaan, en de waarheid niet wordt geschuwd.

De theatertour is gestart en loopt door tot in 2024. Op vrijdag 26 januari staat een optreden gepland in cultuur- en congrescentrum Antropia, de thuisbasis van Optimist Media. We hebben ze gevraagd om die avond vooral positief in te steken. Want daar zijn wij een beetje verslaafd aan, dat optimisme. Kaarten zijn verkrijgbaar via onze website.

Asha Lalai

Ze kwam al eerder langs in Optimist magazine, maar nadat ze te gast was als spreker bij een Dwarslopers Dialoogavond in september wisten we het zeker: Asha is een wereldverbeteraar pur sang. Na af loop van die avond kwamen studenten die in de zaal zaten naar haar toe om te zeggen dat ze haar hun held vonden. Dan doe je iets goed! Wat dat precies is? Asha legt als geen ander verbinding met haar hart en mensen merken dat. Ze wil liever niet ‘geluksexpert’ genoemd worden, maar dat is wel vaak de trigger voor mensen om met haar in gesprek te gaan. ‘Ik ben ervan overtuigd dat in een ieder van ons een potentiële wereldverbeteraar schuilt. Door ruimte te creëren voor je authentieke zelf wordt je op jouw persoonlijke vierkante meter de schittering die je in de

2

wereld verlangt te zien. Begin dichtbij: thuis, in je eigen buurt, op school, of op het werk. Wees een vrijmoedig mens, omarm je pieken en dalen - beide zijn essentieel voor ont-wikkeling. Werk aan een heldere geest en een open hart, want zo ontsteek je een kettingreactie van liefde, hoop en geluk in de harten van mensen die je ontmoet.’

www.theoptimist.nl/evenementen

1

Optimist magazine • november/december 2023 • 14

www.linkedin.com/in/ashalalai

Onderstroom Optimisme

Remo Vloet en Roy Martina

Ze kwamen elkaar spontaan tegen op een feestje en zijn sindsdien een complementair zakenkoppel. Samen ontwikkelden ze de Quantum Life app, ‘s werelds eerste manifestatie-app die je onderbewustzijn op één lijn brengt met de verlangens van je hart en je onbewuste sabotagemechanismen elimineert. De vele mensuren werk die in de app zijn gaan zitten, hebben wel een digitaal kwaliteitsproduct opgeleverd. De app is makkelijk te gebruiken, bevat een groot aantal handige filmpjes en is bovendien uitgebreid te personaliseren.

Roy: ‘Wij helpen je te ontdekken waar je jezelf blokkeert van per-

4

fecte rijkdom, gezondheid, succes, liefde, visie, innerlijke kracht, spirituele groei en verbinding.’

Uitgangspunt is dat alles al bestaat in het Quantum Multiversum. De belofte van de app is

www.quantumlife.app

Suna Duijf

1 Asha Lalai 2 Fimme en Bram Bakker 3 Suna Duijf

3

groot: ‘Door af te stemmen op je ware potentieel zie je dat je dromen werkelijkheid kunnen worden.’ Onder meer mensen zoals Giel Beelen, Stacey Seedorf, Robert Bridgeman, Evelien van Pelt en Richard de Leth hebben de app omarmd. Voor wie moeiteloos de verlangens van het hart in realiteit wil manifesteren en op zoek is naar groei van innerlijke kracht. Dus persoonlijke wereldverbetering kan beginnen met behulp van deze app.

4 Remco Vloet en Roy Martina

Optimist magazine • november/december 2023 • 15

In het Amsterdamse uitgaansleven staat Suna Duijf bekend als DJ SUNA. Ze kreeg ooit het verzoek om de muziek te verzorgen op een feest van een 75-jarige. Dat was het begin van Het Danspaleis, een stichting die dansmiddagen verzorgt in buurt- en verzorgingshuizen.

Suna en haar platendraaiers maken samen met vrijwilligers van elke dansmiddag een feest. Het doel: ouderen vitaal houden en verbinden. Vaste bezoekers vormen inmiddels een hechte community. Suna: ‘Het ontroert me als ik mensen zie opleven, contact zie maken. Dat is onze manier om de wereld een beetje beter te maken.’

Vanuit de visie dat muziek een magisch middel is om mensen bij elkaar te brengen en ouderen in beweging te zetten, is de Danspaleisformule met meerdere aanvullende onderdelen ontwikkeld.

Een dansfeest voor ouderen waar jong en oud elkaar ontmoeten.

Dansen breekt dwars door generaties, culturele achtergronden, rangen en standen, en seksuele en politieke voorkeuren. Muziek heeft de kracht om verhalen van toen op te roepen en biedt houvast voor ouderen in het nu. www.hetdanspaleis.com

Onderstroom Zingeving

Voorouderlijk trauma helen met Reiki Rebecca Bredenhof en Anne Boerrigter vertellen hoe je met Reiki de doorgegeven pijn van je voorouders kunt helen.

Door DE REDACTIE

1 Anne Boerrigter 2 Rebecca Bredenhof

Healing your Family Tree, oftewel het HFT-proces, is een specifiek proces van Reikibeoefening.

Het is een persoonlijke reis naar het vinden van verzoening met dat wat je voorouders niet hebben kunnen afmaken. Het idee erachter is dat mensen het lief en leed van hun voorouders in hun cellen meedragen. Dat heeft effect op het nu. Zo kunnen mensen op allerlei manieren last hebben van zogeheten ‘voorouderlijk trauma’. Door middel van Reiki behandelingen kan getracht worden hier vrede mee te vinden.

Reiki

Reiki is een complementaire helingswijze en spirituele beoefening die zich bezighoudt met natuurenergie. Het begrip is afkomstig uit het Japans en betekent grof vertaald ‘universele levensenergie’. Voor zover dit begrip te concretiseren valt, behelst het de sturing van natuurenergie in een individu door een Reiki-

master. Er gaan jaren aan opleiding aan vooraf, voordat iemand zich Reikimaster mag noemen.

Hoe ziet zo’n behandeling eruit? Reikimaster Rebecca Bredenhof, van Reikicentrum Zijn, zit al dertig jaar in het vak. Bij een Reikibehandeling gaat iemand gekleed op een tafel liggen en legt de Reikimaster of een Reikibehandelaar handen op het lichaam om de energie te laten stromen. De bedoeling is om in contact te komen met de eigen natuur en in verbinding te blijven met de levensenergie. Los van dit soort behandelingen bestaan er ook andere manieren om Reiki te beoefenen. Een daarvan is dus HFT.

Generationeel juk

Het HFT-proces is voor Rebecca en haar collega Anne Boerrigter – die inmiddels wordt opgeleid om zelf HFT-leraar te worden – persoonlijk heel waardevol geweest. Rebecca heeft Joodse

Optimist magazine • november/december 2023 • 16

voorouders. In haar familie zijn er 85 mensen afgevoerd naar concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Er keerde er slechts één terug. ‘Van mijn moeder mocht ik lang niet zeggen dat ik Joods ben. Zij wilde dat niet na de oorlog. Jarenlang was dat een zwaar juk dat ik op mijn schouders droeg’, vertelt Rebecca. ‘Als er iets is in een systeem, een bedrijf of een familie bijvoorbeeld, waar niet over gesproken mag worden, dan gaat dat als een last voelen.’ Rebecca deed twee keer mee aan het HFT-proces en, zo vertelt ze, daarna was het juk weg. ‘Dat ging zo geleidelijk dat ik het niet eens doorhad. Toen kwam het gevoel van bevrijding.’

Deze ervaring heeft haar ertoe gezet om zelf ook leraar te worden in Healing your Family Tree.

Individualistisch denken

Zoals alle complementaire geneeswijzen is ook Reiki onderhevig aan sceptische denkers. Een

Onderstroom Zingeving

‘De deelnemer zoekt verzoening met het verleden van diens voorouders.’ kritische geest kan zich afvragen of het idee van lijden onder voorouderlijk trauma niet een wat narcistische kijk op de wereld en het zelf is. Mijn voorouders hebben trauma doorleefd, maar hoe kan ik zorgen dat dat over mij gaat? Hoe kan ik dat trauma op mezelf betrekken en wat voor effect heeft dat op mij?

Anne en Rebecca denken daar anders over. Het proces begint bij een innerlijke vraag van de deelnemer, zeggen zij. De deelnemer zoekt verzoening met het verleden van diens voorouders en vindt via die weg een vrijheid.

Die vrijheid stelt de mens ertoe in staat in verbinding te komen met de natuur en daarmee ook het collectief, want de werkelijke natuur van de mens is een verbintenis met de maatschappij.

‘Toen ik begon met het HFTproces,’ vertelt Anne, ‘was ik 29.

Ik had al behoorlijk wat jaren last van zwaarte. Ik voelde me een paar dagen in de week de-

1

pri en ik functioneerde dan niet goed. Ik had al van alles geprobeerd, waaronder therapie. Dat hielp wel een beetje, maar het verschoof niets.’ Toen Anne met Reiki aan de slag ging, dook ze in haar familiegeschiedenis. Het bleek dat zich in haar familie veel miskramen en kindersterftes hadden voorgedaan. Bij het HFT-proces vond Anne daar verzoening mee. ‘Na die eerste

HFT was de zwaarte weg en dat is ook nooit meer teruggekomen.

Sindsdien is mijn bijdrage aan de maatschappij juist groter geworden. Ik heb veel meer innerlijke ruimte. Is dat narcistisch? Ik ben er heel blij van geworden, misschien is dat narcistisch, maar ik geloof dat een betere wereld bij jezelf begint. Ik ben juist minder individualistisch geworden door Reiki en HFT.’ •

Optimist magazine • november/december 2023 • 17

2

Onderstroom Duurzaamheid

Serie: De verduurzaming van je woning

Deel 6: Voorlopige resultaten Het afgelopen jaar heb ik geschreven over mijn verbouwing en de verduurzaming van ons huis. Dit wordt de laatste column van deze serie; de verbouwing is afgerond, de warmtepomp werkt naar behoren. En het allerbelangrijkste: ik kan ook zelf weer warm douchen.

Wij meten al jaren ons verbruik met een slimme-meter-app.

Hier betalen we een paar euro per maand voor, maar ik vind de inzichten hieruit beter dan die van de energiemaatschappij.

Doordat onze zonnepanelen aan beide dakzijden zijn geplaatst, wekten we flink wat elektriciteit op in de afgelopen maanden. De warmtepomp heeft nog niet echt aangestaan, maar de hybride ketel gelukkig wel en hier werd ik positief verrast. Waar wij in de zomermaanden nog altijd een 20m3 gas per maand verbruikten voor warm water en koken, is dit gereduceerd tot nog geen 3m 3 per maand.

Ik verwacht dat dit in de wintermaanden wel meer zal worden, maar dat is af hankelijk van de

omgevingstemperatuur. In het afgelopen kwartaal hebben we toch mooi 51m 3 gas bespaard, zonder überhaupt het huis te hoeven verwarmen.

In september hebben wij weer mogen genieten van flinke zonnige dagen. En ook hier doet de isolatie uitstekend zijn werk. In de woonkamer werd het niet warmer dan 25 graden, en ook de zolder bleef verrassend koel. Triple glas en de zolderisolatie doen hun werk.

Uiteindelijk zal volgend jaar juni precies inzichtelijk zijn wat het energieverbruik is in onze woning. Maar toch deel ik graag de voorlopige resultaten, en natuurlijk het totaalplaatje van de investeringen.

De kosten op een rijtje 1

Laten we met de investeringen beginnen.

1 Roy van der Steen kocht het jaren ‘70 huis van zijn grootouders. Samen met zijn gezin stort hij zich in een duurzame renovatie. In zes columns deelt hij zijn tips, tricks en bevindingen.

Optimist magazine • november/december 2023 • 18

• Zolderisolatie 14 cm. dik inclusief afwerking met gips en schilderwerk: € 5.400 (Project volledig zelf afgemaakt dus hier worden geen manuren gerekend) • Zonnepanelen 21 cm.: € 9.400 • Warmtepomp boiler 100 liter: € 1.650 • Hybride cv-ketel: € 6.500 • Tripleglas inclusief kunststof kozijnen in het hele huis: € 23.000 • Laagtemperatuur radiatoren eerste etage: € 2.200 • Vloerverwarming begane grond: € 6.500 inclusief afwerkvloer Totale investering: € 54.650 Subsidie voor glas en ketel: € 6.200 Netto-investering: € 48.450

Onderstroom Duurzaamheid

Een flink bedrag, maar de RVOsubsidie heeft ons wel echt geholpen. Let hierbij goed op als je zelf aan de slag gaat: een bureau in de arm nemen om de aanvraag te doen, is echt niet nodig en zonde van het geld. Zolang je de meldcodes voorhanden hebt van de maatregelen die zijn getroffen is het een kwestie van invullen en opsturen.

Wat levert het op?

Zoals ik al eerder heb geschreven is de verduurzaming van het huis voor ons niet per se iets wat snel in geld terugverdiend moet worden. Ik kan enorm genieten van onze kinderen die ook het comfort ervaren van een koele slaapkamer in de zomer, en straks een aangenaam klimaat in de winter.

Mijn doel was een fijn thuis bouwen voor mijn gezin, en volgens mij ben ik hierin geslaagd. Maar wel een thuis met energielasten die te dragen zijn voor een gezin met een middeninkomen. Dus hieronder volgt de berekening in euro’s. Ik heb het verbruik naast elkaar gezet van de maand augustus om een berekening te maken met de actuele energieprijzen.

Wat mij verbaasde is dat het stroomverbruik is verminderd, terwijl er juist een elektrische kookplaat is bijgekomen. De verklaring die ik hiervoor kan verzinnen is het vernieuwen van de keukenapparatuur en (toevallig) een nieuwe wasmachine.

Qua gas is de besparing 33 procent, wat vooral te danken is aan het koken op elektriciteit en de boilers voor tapwater.

Met de huidige salderingsregeling van de zonnepanelen heb ik berekend dat wij ongeveer € 800 per jaar aan energie kwijt zullen zijn, in tegenstelling tot de € 2.900 euro in ons oude huis.

Dat brengt de totale terugverdientijd in euro’s op 23 jaar. Zou ik het onderhoud meenemen in de berekening (zoals vijfjaarlijks schilderwerk van kozijnen en onderhoud aan een gasgestookte cv-ketel) dan zou dit 14 jaar zijn. Deze kosten worden vaak nog vergeten mee te nemen. Dit betekent dat we binnen de verwachte levensduur van de hybride-warmtepomp en boiler (15 jaar) de volledige investering hebben terugverdiend.

Nieuwe Oude woning Augustus woning kosten (energielabel A) kosten Elektriciteit 267 kWh € 96,12 378 kWh € 136,08 Gas

6,85 m3

€ 9,18 19,78 m3 € 26,51

TOTAAL € 105,30 € 162,59

Natuurlijk is met zo’n grote verbouwing veel meer uitgegeven dan alleen de duurzame maatregelen. Onze totale verbouwing inclusief aanbouw is neergekomen op € 209.000 euro. Hierin is alles meegenomen wat wij tot nu toe hebben gerealiseerd.

Voor de toekomst staat er nog bodemisolatie op het wensenlijstje, maar eerst gaan wij een jaartje genieten van ons nieuwe thuis.

Rest mij nog jou te bedanken als lezer van mijn allereerste columnserie, en natuurlijk Optimist Magazine dat zij het vertrouwen hadden in hun ICT-collega om deze columns te schrijven. • Mocht je zelf nog vragen hebben of tips willen over het verduurzamen van jouw woning, dan kun je mailen naar roy@theoptimist.nl.

Optimist magazine • november/december 2023 • 19

‘Mijn doel was een fijn thuis bouwen voor mijn gezin.’

Onderstroom Samenleving

‘Helpen omdat het kán’ Stichting ZGT-Overzee richt zich op het verbeteren van de gezondheidszorg in lagelonenlanden.

Door MARISKA VAN DOORN

Medewerkers van de Ziekenhuisgroep Twente (ZGT) reizen regelmatig af om te helpen in ziekenhuizen in Afrika of OostEuropa. Onder de noemer ‘Hart voor Tanzania’ zijn zij druk met de voorbereidingen voor de bouw van een hart- en vaatkliniek aldaar.

Op 11 november 2019 is om precies 11:11 uur de eerste steen van het ‘Cardiovasculair Centrum’ gelegd in Moshi, een stad aan de voet van de Kilimanjaro.

‘En toen kwam corona’, vertelt Salah Saïd. ‘Maar je moet je niet gek laten maken, een lange adem hebben, positief blijven denken en gewoon doorgaan!’ Saïd, als gepensioneerd cardioloog nog steeds verbonden aan Ziekenhuisgroep Twente, is directievoorzitter van de Stichting ZGT-Overzee die sinds 2009 actief is.

Ook immateriële hulp

De stichting richt haar pijlen op ziekenhuizen in tal van Afrikaanse landen en recenter ook dichterbij huis, in Oekraïne en

Moldavië. Regelmatig gaat een heel team van artsen, verplegend personeel, anesthesisten en technici op medische missie.

Zij opereren, wisselen kennis uit of leiden medisch personeel op.

Maar ZGT-Overzee biedt ook materiele hulp. Saïd coacht studenten die stagelopen voor de opleiding tot tropenarts en licht toe dat hulpvragen vaak via hen binnenkomen. Regelmatig vullen vrijwilligers van de stichting containers met bedden, matrassen, rolstoelen, laptops, maar ook met speelgoed of schoolbenodigdheden. De spullen komen van ziekenhuizen in heel Nederland en daarnaast van sponsoren en allerlei bedrijven. ‘Wat we doen praat zich rond en iedereen helpt!’, vertelt Saïd enthousiast.

‘Medewerkers van ZGT en gelieerde instellingen van medisch specialisten, dragen elke maand een bedrag van hun salaris af aan de stichting. Verder worden we gesponsord door bedrijven en particulieren. Maar ook het gesprek dat we hier nu voeren en

1

Optimist magazine • november/december 2023 • 20

‘Als je dit ziet, dan bloedt je hart!’

2

jullie aandacht voor onze projecten is ZGT-Overzee’, redeneert hij lachend.

Grote projecten

Drie belangrijke projecten staan momenteel op de voorgrond. Een aantal Nederlandse chirurgen zet in het Masanga-ziekenhuis in het straatarme Sierra Leone een traumacentrum op. Hier kunnen patiënten die gewond zijn geraakt door veelal motorongelukken behandeld worden. Een eveneens Nederlandse tropenarts draagt zorg voor een verloskunde-gy-

naecologie afdeling in het Shirati-ziekenhuis in Tanzania. En in 2019 startte de stichting met het realiseren van een hartkliniek bij het Kilimanjaro Christian Medical Centre (KCMC) in Moshi (Tanzania). Dit idee ontstond toen Saïd met vrouw en dochter zijn andere dochter bezocht die in het KCMC stage liep. Tijdens een rondleiding daar zag hij hoe patiënten in het overvolle ziekenhuis op de grond lagen. Hij vertelt hierover: ‘Als je dit ziet, dan bloedt je hart! Ik heb veel ellende gezien, maar dit sloeg alles.’

1 Franc Pots, medisch technoloog ZGT geeft aan lokale technici in KCMC uitleg over het CTG apparaat.

2 Dutch Medical en Technical Team op weg van de doctors compound naar het ziekenhuis aan de voet van de Kilimanjaro.

Optimist magazine • november/december 2023 • 21

Hij rekent voor dat Nederland met zijn 17 miljoen inwoners 100 ziekenhuizen telt, waar 1001 cardiologen en 115 hartchirurgen klaar staan voor patiënten met hartproblemen. Tanzania heeft 60 miljoen inwoners, in de noordelijke regio, waar het KCMC gevestigd is, wonen 15 miljoen mensen. Zij kunnen op geen enkele cardioloog terugvallen en moeten voor gespecialiseerde hartzorg afreizen naar Dar Es Salaam, een tocht van vaak meer dan vijfhonderd kilometer over vooral onverharde wegen.

Onderstroom Samenleving

kliniek komen we nog zes ton te kort. Die hopen we de komende twee tot drie jaar door ludieke acties binnen te halen zodat de kliniek in januari 2026 gerealiseerd kan zijn.’

Actie

3

‘Goed voorbeeld doet goed volgen.’

Hart voor Tanzania

Het do or ver w ij s z ieken hu i s KCMC heef t , met of f icieel 630 bedden, gemiddeld 500 tot 800 opgenomen patiënten per dag. 3000 van de ziekenhuisopnames per jaar betreffen oudere maar vooral ook veel jonge patiënten met hartproblemen.

‘D e levens st a nd a a rd ne emt geluk kig toe. Maar daarmee verandert de eetgewoonte van meer welvarende Tanzanianen, en niet per se ten goede. Dit kan leiden tot verworven hartaandoeningen. Veel Afrikanen 3 de QR-code om te betalen voor donatie lijden aan hoge bloeddruk wat Echo-laboranten artikel De Optimist. vaatproblemen kan veroorzavan ZGT bruik de Camera App verrichten eenop je telefoon. ken. Maar er melden zich ook echo-onderzoek in KCMC bij een baby vaak kinderen met aangeboR-code is geldig tot 31 augustus ren 2025. hartafwijkingen. Dat zij met aangeboren hartafwijking. niet kunnen worden geholpen leidt tot onnodig leed’, vertelt Saïd. Na de rondleiding in het KCMC ging hij in gesprek met het hoofd interne afdeling en zo ontstond de basis voor het project ‘Hart voor Tanzania’.

/betaalverzoek.rabobank.nl/betaalverzoek/?id=LmxzlS qGQu2Z5GD1bkGBQA

Samenwerking

Stichting ZGT-Overzee werkt samen met Amerikaanse hulporganisaties om de hart- en vaatkliniek – die ook zal dienen als kenniscentrum voor de hele regio – van de grond te krijgen. Minneapolis Heart Institute Foundation zorgt voor de opleiding van een volledig lokaal team van specialisten.

Zij zullen straks het ziekenhuis zelfstandig runnen. Ook The Foundation for Cardiovascular Care in Africa (FCCA) draagt bij aan fondswerving, de bouw en apparatuur. Stichting Wilde Ganzen heeft een bedrag van 42.500 euro gegenereerd om een guesthouse te bouwen, zodat ouders een onderkomen hebben als hun kind behandeld wordt.

Said: ‘Dat is hard nodig, omdat de wegen en de vervoersmogelijkheden slecht zijn en mensen vaak van ver moeten komen. Van de tien miljoen euro die we nodig hebben voor de hart- en vaat-

Optimist magazine • november/december 2023 • 22

Saïd laat het prachtige hardcover kookboek Chakula kitamu! zien dat het project toelicht en lekkere en niet moeilijk te maken Ta nza n ia a nse recepten bevat. Het is te koop via de website www.hartvoortanzania.nl.

Daarnaast zal het Twents Jeugd Symphonie Orkest benef ietconcerten geven. Aan de hand van voor kinderen herkenbare culturele thema’s is een lesboek samengesteld door een van de vrijwilligers van de stichting.

Ondersteu nd door f ilmpjes kunnen kinderen kennisnemen van het leven van leeftijdsgenoten in Amerika, Tanzania en Nederland. Op deze wijze probeert ZGT-Overzee onderling begrip te vergroten, wat hopelijk bijdraagt aan de bereidheid voor elkaar klaar te staan, ongeacht woonplaats of achtergrond. Tot slot hoopt Saïd dat ook acties in het kader van het 15-jarig bestaan van Stichting ZGT-Overzee financieel zullen bijdragen aan ‘Hart voor Tanzania’. Gevraagd naar de reden van zijn inzet antwoordt hij: ‘Omdat het kán! We kúnnen voor elkaar zorgen, wij hébben de middelen, wij kunnen wel wat missen. Een druppel op een gloeiende plaat? Dat zou kunnen, maar goed voorbeeld doet goed volgen. Als dat gebeurt vormen vele druppels een plas, een beekje, een rivier en uiteindelijk een oceaan.’ • Wil je bijdragen aan Hart voor Tanzania?

Ga dan naar: www.hartvoortanzania.nl

Column

Annette Nobuntu Mul

Founder Ubuntu Society, voorzitter Stichting Ubuntu Nederland. www.ubuntusociety.nl

De STROOM ‘DE OUDE ROMEINEN ZAGEN HET MEEBEWEGEN OP DE STROOM ALS LEVENSWIJSHEID.’

Foto: Sanne Terlouw

‘We leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk’.

Maar wat is dan dat veranderende tijdperk?

Wetenschappers spreken over het Antropoceen: het aardse klimaat en de atmosfeer ondervinden onomstotelijk de gevolgen van ons menselijk gedrag. Deze realiteit vereist een diepgaande, herijkende bewustwording van ons allemaal met natuurlijk altijd de existentiële vraag: word ik van buitenaf beïnvloed of beïnvloed ik mijn omgeving?

In ons westerse denken zijn we al eeuwenlang sterk geneigd om, met een eenzijdige nadruk op motivatie (wat wil ik) en talent (wat kan ik) onze leefwereld als maakbaar te zien: ‘Yes, we can!’ Aan de invloed van omgevingsfactoren, waar we net zo afhankelijk van zijn, hebben we een hekel, omdat we het zien als een bedreiging van onze autonomie en zelfbeschikking.

Zou het zo kunnen zijn, dat we daarom alle mondiale vraagstukken, die ons dagelijks leven binnendruppelen, zelfs binnenstromen, crises noemen in plaats van ‘kansen om, vanuit een nieuw bewustzijn, te veranderen’? We zijn blijkbaar gigantisch bang voor alle veranderingen: klimaat, oorlogen, migratie... en neigen naar het behoud van het oude.

Niet voor niets dat het conservatisme, rechts-populisme en nationalisme, kortom ‘zelfbehoud eerst’, zegevieren: ruimte voor onszelf en grenzen dicht.

Natuurlijk ben ook ik een product van mijn westerse omgeving en opvoeding. Zo stond ik bijvoorbeeld ooit op het punt om met mijn gezin te emigreren naar Zuid-Afrika. Naast alle energie en dromen had ik ook nachtmerries: als er ooit iets desastreus met mijn kinderen zou gebeuren in dat verre vreemde land, dan was het mijn schuld, spookte er door mijn hoofd. Totdat ik me realiseerde: zou ik mezelf dat ook verwijten als er iets met ze zou gebeuren als ik zou blijven waar ik was, kortom: niet veranderen?

Het onbewuste antwoord was ‘nee’. Blijkbaar associeerde ook ik dus verandering met angst.

Uitgerekend in Zuid-Afrika kreeg ik zo’n twintig jaar geleden een levensles van dezelfde orde. Ik was er met een studiegroep ‘Ubuntu Leiderschap’ en stelde, nog onbewust volgens westers gebruik, de vraag aan eenieder om zijn of haar leerdoel te formuleren. Mijn geliefde Afrikaanse ‘broer’ Lesley Maboza reageerde: ‘Nobuntu, ek verstaan julle nie in Holland nie. Julle vra altyd hoekom, ons in Afrika sê gewoon “ dit gebeur”.’ En daarmee legde hij feilloos de vinger op het verschil: leerdoelen gaan uit van de maakbaarheid van verandering in ons leven, terwijl het Afrikaanse denken, in de spirit van Ubuntu, de stroom van ons bestaan omarmt en dus de omstandigheden, de gehele context, als uitgangspunt neemt. We leerden van elkaar: de kracht van diversiteit, dialoog en inclusieve besluitvorming in een notendop.

Op de middelbare school leerde ik tempora mutantur et nos mutantur in illes: tijden veranderen en wij veranderen met hen. Interessant, dat de oude Romeinen dus ook het meebewegen op de stroom als levenswijsheid zagen in plaats van de verandering tegen te gaan. En wist je, dat het woord ‘crisis’ voortkomt uit het (oud-)Griekse werkwoord ‘ krinomai’, wat ‘onderscheiden en nieuwe kansen zien’ betekent?

Misschien kunnen we in het veranderend tijdperk, in plaats vanuit angst alle crises gefragmenteerd proberen te beteugelen, juist leren van onze voorouders en andere culturen. Van de oude Grieken, de Romeinen tot het continent Afrika.

Om crises als kansen te zien naar een nieuw humanitair en ecologische evenwicht, vanuit een diepgeworteld mens- en wereldbeeld ‘ik ben omdat wij zijn en wij zijn omdat de aarde is’. De weg van onlosmakelijke verbondenheid en solidariteit. Ik denk, yes we can! •

Optimist magazine • november/december 2023 • 23

Optimist magazine • november/december 2023 • 24

Thema Omgaan met verandering

HOEZO, VERANDEREN?

Verandering is onderdeel van het leven, of misschien is het wel het leven zelf. Maar het is niet altijd eenvoudig om de verandering in te zetten of te accepteren. Bénédicte Ficq weet daar alles van en dwingt soms via juridische weg de verandering af.

‘Verandering is een ingewikkeld fenomeen waar we mee te dealen hebben als mens’, zegt Tulku Lobsang Rinpoche. Het is de natuur van het leven zelf en hij helpt ons hiermee om te gaan. Op 31 oktober 2023 kun je het zelf meemaken in Amerongen, waar hij een dag onze gast is. Zie pagina 45.

Greet Vonk en Anja Jongkind laten zien wat er gebeurt als we moeten omgaan met een verandering die op het eerste gezicht niet positief voor ons is.

Grondige verandering wordt een stuk eenvoudiger als we leren onszelf te verbinden met het aardmagnetisch veld, betoogt Sander Funneman.

En hoe blijven we stabiel en houden we het vertrouwen in sterk veranderende tijden?

Misschien dat een Getijdenboek uitkomst biedt. Om er kracht en hoop uit te putten.

Veranderen moet, maar je mag gelukkig zelf bepalen hoe je ermee omgaat en wat het met je doet.

Optimist magazine • november/december 2023 • 25

Thema Omgaan met verandering

STRIJDEN VOOR VERANDERING Door BRIAN DE MELLO

Fotografie: Michel Porro

Als strafrechtadvocaat voert Bénédicte Ficq al vele jaren strijd tegen uiteenlopende soorten onrecht. Haar rechtszaken tegen de tabaksindustrie, Tata Steel en Chemours hebben haar tot een van de bekendste strafpleiters van het land gemaakt. Hoe blijft ze optimistisch in veranderende tijden?

Optimist magazine • november/december 2023 • 26

Thema Omgaan met verandering

Fotografie: Michel Porro

Ze is als geen ander een aanjager van de verandering en doet dat op een manier die bij haar past, namelijk in de rechtszaal. Bénédicte begrijpt dondersgoed hoe ingewikkeld het kan zijn om van koers te veranderen. Maar doorgaan op een doodlopende weg is geen optie. Hoe kijkt ze tegen verandering aan?

‘Verandering, en zelf veranderen, is moeilijk omdat mensen vastzitten in patronen, door wat ze hebben meegemaakt en aangeleerd’, luidt haar eerste reactie. ‘Kijk maar naar kinderen. Wat kinderen willen, is wat ze hun ouders zien doen. Voor verandering is inspiratie nodig en de mogelijkheden moeten er zijn. Als mensen vechten voor hun bestaan en van twee euro per dag een heel gezin moeten voeden, dan wordt het lastig. Ze moeten wel eerst die schamele twee euro per dag verdienen.’

IJdelheid en tevredenheid

Daar komt nog een vervelend ding bij: de mens is volgens Bénédicte ijdel en greedy. Put ze daarbij uit eigen ervaring? ‘Jazeker, er is een tijd geweest dat een zekere mate van ijdelheid mij niet vreemd was.

Dan denk je dat het een doel op zich is om een beetje bekend te worden. Maar ik heb mogen ervaren hoe betrekkelijk en totaal oninteressant dat is. Ik heb ook geleerd dat roem afhankelijk is van toevalstreffers. En dat je daar heel kritisch op moet zijn.’

Als we hierop doorvragen krijgen we te horen dat zij in haar naaste omgeving te maken heeft met mensen die heel puur zijn en die niet snel onder de indruk van iets zijn. Mede dat houdt haar met beide benen op de grond. ‘Van nature ben ik tevreden met wat ik heb; dat zit gewoon in mij. Ik kan

Optimist magazine • november/december 2023 • 28

Thema Omgaan met verandering

genieten van de dingen die niets kosten en ben niet geïnteresseerd in echt bezit.’ Komt het boeddhistische in haar nu bovendrijven? Ze lacht. ‘Ik kan in vervoering raken van andere dingen, maar niet van een reisje naar Dubai of een glimmende bolide voor de deur. Dat is geen verdienste, ik zit gewoon zo in elkaar.’

Bénédicte is op het platteland opgegroeid, midden in de natuur. Die heeft haar altijd al betoverd. Het feit dat ze nu in hartje Amsterdam kantoor houdt, betekende een verandering waar ze behoorlijk aan moest wennen. ‘In het begin vond ik het heel moeilijk. Ik fiets heel veel, dus ik zoek het “buiten zijn” wel bewust op om met die verandering om te gaan.’

Een kijkje in de ziel

Iemand die zich zo verbonden voelt met de natuur lijkt op het eerste gezicht niet een ideale kandidaat om strafrechtadvocaat te worden. Of toch wel? Hoe speelt de manier waarop ze in het leven staat een rol in het werk dat ze doet? ‘Ik ben op zoek gegaan naar iets dat mij boeit, en wat mij boeit zijn mensen. Dat betekent voor mij ook het bijstaan van mensen die door mindere omstandigheden een verkeerde start hebben gemaakt in het leven en die in de problemen zijn geraakt. Ik kan er niets aan doen in welke wieg ik ben geboren en dat geldt ook voor andere mensen. Ik voel me nogal geprivilegieerd en vind het niet meer dan normaal dat ik mensen bijsta als dat nodig is.’ Al snel gaat het gesprek over wat mensen met elkaar verbindt. Er moet sprake zijn van een zekere chemie. ‘Ik denk dat er helemaal niets tot stand komt zonder chemie.’

We kunnen het niet laten: ‘Dat is een mooi bruggetje naar de zaak die je hebt aangespannen tegen Chemours.’ Gelukkig, er kan ook nu om gelachen worden. Maar we praten voorlopig serieus door over haar rol voor de rechtbank.

De controle op wat machtigen met iemand kunnen doen boeit haar in het bijzonder. ‘De rechter heeft die macht. Ik vind het belangrijk om daar een controlerende, en mogelijk corrigerende, invloed op te hebben.’ Ook de macht van het woord fascineert haar. De pen die machtiger is dan het zwaard? ‘Wat je kunt doen met woorden die bij iemand binnenkomen is haast onvoorstelbaar.’

Het contact met haar cliënten wordt als ‘heel goed’ gekenmerkt en ze zegt veel van hen te leren.

Zoals hoe het is om uit te glijden en telkens weer

‘IK BEN OP ZOEK GEGAAN NAAR IETS DAT MIJ BOEIT, EN WAT MIJ BOEIT ZIJN MENSEN.’

op te staan, om spijt te hebben van iets dat ze hebben gedaan, of de onmogelijkheid te benoemen dat ze die spijt niet kunnen voelen. ‘De echtheid van het contact vind ik fascinerend en inspirerend in mijn werk. Mijn cliënten geven mij een kijkje in hun ziel. Ik heb daar geen moeite mee, want ik zal nooit hun vertrouwen beschamen. Wat ze mij vertellen blijft “in het huisje van mijn hoofd”. Dan kunnen mensen heel vertrouwelijk met je worden.’ Dat leidt ertoe dat ze contact onderhoudt met mensen die ze allang niet meer bijstaat. Die komen dan hun baby showen of sturen een appje om een keer een kop koffie te gaan drinken. ‘Dat maakt mijn vak ook heel leuk’, vertelt Bénédicte. ‘Dit vak kan heel “kaal” of heel “rijk” zijn, waardoor je vervuld raakt van iets.’

Niet cynisch worden

We vragen ons als Optimist magazine af in hoeverre je een positieve levenshouding moet hebben om in haar vak – dat vaak de vervelende kanten van de maatschappij raakt – overeind te blijven? Het antwoord dat we krijgen is nogal verrassend. ‘Waar ik veel negatiever en treuriger van word, zijn de mensen die niet bereid zijn te zien dat “het echt grote” nu op het spel staat. Het klimaatonderwerp, biodiversiteit, het verwoesten van dat wat de planeet ons geeft en het rücksichtslos een bijdrage leveren aan de korte-termijn-verwoesting die voor het nageslacht een lange-termijn-verlies betekent. Dat vind ik veel moeilijker om mee om te gaan.’

Ze bevestigt dat ze het niet zo ingewikkeld vindt om met haar cliënten te dealen. De onverschillige slechtheid van de mens vindt ze een moeilijker onderwerp dat veel woede bij haar opwekt.

‘Al dat geleuter in de politiek, en politici die niet de verantwoordelijkheid nemen voor beslissingen die electoraal niet lekker uitpakken… Terwijl ze de noodzaak tot ingrijpen heel goed kennen, bijvoorbeeld op het gebied van CO2 . Ja, dat roept bij mij wel veel verontwaardiging, woede, onbegrip en soms wat cynisme op. Het is moeilijk om niet cynisch te worden.’

De strafrechtadvocaat ziet dat veel mensen begaan zijn met de toekomst van de leefbaarheid van de planeet. Maar die denken op individueel niveau: wat maakt het uit? Dat vliegtuig vliegt toch wel en die twee zitjes die vrijkomen omdat we als stel niet meegaan maakt geen verschil. De kracht van de aantallen is hierbij een belangrijk onderwerp. ‘Ik denk

Optimist magazine • november/december 2023 • 29

Thema Omgaan met verandering

‘DIE TOTALE VERSLAVING AAN VERVUILENDE HOBBY’S MOET AFGELOPEN ZIJN. DAT ZOUDEN OUDERS HUN KINDEREN MOETEN VOORDOEN.’

Fotografie: Michel Porro

dat mensen een zetje nodig hebben om te veranderen en dat de overheid beslissingen moet durven nemen, een langetermijnvisie dient te ontwikkelen en vooral: verantwoordelijkheid moet pakken. Het mag duidelijk gemaakt worden dat economische groei een totaal verloren inspanning is als je met die groei niets meer kunt doen.’

Bewustwording

Het draait in haar ogen niet in de laatste plaats om bewustwording. ‘We moeten beseffen dat alles, wat je van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat doet, afkomstig is uit de natuur. Of uit de natuur weg is geroofd: water, hout, staal, alles. Die planeet moeten we koesteren en er fatsoenlijk mee omgaan. Dat betekent dus niet de bronnen zoveel gebruiken dat het zichzelf niet meer kan herstellen. Je kunt niet eindeloos uit één ruif blijven vreten.’

Met de Tweede Kamerverkiezingen voor de deur rijst de vraag of deze bevlogen dame wellicht thuishoort in de politiek. Dat blijkt een verkeerde gedachte. ‘De politiek is een groot rattennest. Al die spelletjes… ik vind het juist zo fijn dat ik ongenuanceerd en vrij kan praten. Dat niemand zegt dat ik mijn mond moet houden vanwege de partijmores. Bij menig politicus denk ik: wat zeg je nou eigenlijk? Daar kan ik zo moedeloos van worden.

Ik verlang naar een eerlijke, oprechte, scherpe, creatieve, moedige, groene, inspirerende politicus of politica… ik kan niet wachten, ik ben klaar met al die gelikte, deprimerende doorsneepraatjes.’

Criminelen van de tabaksindustrie

Van de politiek naar de tabaksindustrie is een kleine stap. Ze stopte met roken nadat een van haar kinderen vroeg: ‘Mama, ga jij nou ook dood aan roken?’

Toen bedacht Bénédicte dat ze niet wilde dat ze, terwijl ze nog rookte, een rokers-gerelateerde kanker zou ontwikkelen. ‘Ik weet dat de schade aan je lichaam enorm is, ook al ben je gestopt. Maar ik besloot op dat moment te stoppen en heb dat tegen iedereen gezegd. Ik ben toen ook echt gestopt en heb geen sigaret meer aangeraakt.’

De verontwaardiging en walging die ze voelde over de methode van de tabaksindustrie om mensen aan het zwaar verslavende roken te helpen, heeft iets met haar gedaan. ‘Het zijn slangen, gewetenloze criminelen in maatpak. Ik heb me ingelezen in deze zaak en als je leest wat er in vergaderingen intern bij de tabaksfabrikanten werd gezegd in de jaren zestig, en hoe er gesproken werd over mensen… Dat er nog twee “groepen” waren die aan het roken moesten: vrouwen en, in hun woorden, negers. “Want die twee willen lekker ruiken”, zei men. Wat werd er toen ontwikkeld? De mentholsigaret. Zo zijn die mensen massaal aan de zwaar verslavende rokerij geraakt. Het is gewoon crimineel. Onvoorstelbaar dat zo’n product toegestaan wordt.’ Als ze hierover vertelt schieten haar ogen zoveel vuur dat je er bijna een slof sigaretten mee kunt aansteken. Die opmerking houden we maar even voor ons, want het onderwerp is al ernstig genoeg. Ze doet er nog een schepje bovenop als ze verdergaat over de bazen van de tabaksindustrie. ‘Ik vind ze grotere criminelen dan de mensen die ik bijsta, want die doen het niet op institutionele basis, niet georganiseerd, niet door te lobbyen of door “adviezen” van psychiaters en influencers. Het is één grote criminele bende.’

Blijft de vraag over die past bij dit gesprek: hoe veranderen we dat? Het antwoord dat we krijgen lijkt op het eerste gezicht simpel: ‘Door aandacht eraan te besteden. Maar je moet het wel menen! Je moet het vuur voelen over wat je zegt. Of dat nou richting de tabaksindustrie is of richting de vervuilende bedrijven. Als je de verontwaardiging voelt… het is te gek voor woorden, de winsten die ze kunnen maken. Het is ook nog een van de industrieën waarin je het beste je geld kunt beleggen.’ Is er wel een reden om optimistisch te zijn, vraagt ze zich weleens af. Ze zucht. ‘Soms ben ik weer naïef en denk ik dat het wél anders kan. En dat we door moeten gaan.’

Optimist magazine • november/december 2023 • 30

Grote omwenteling

Het ‘systeem’ komt ter sprake. Alles hangt met elkaar samen en zo houden de vervuilende bedrijven elkaar in stand, klinkt het aan tafel. Dat maakt het een moeilijke kwestie die ook nog eens draait om geld, winsten en dividend. ‘Verandering zou betekenen dat de CEO van een vervuilend bedrijf een inzicht moet krijgen en dwars door alles, wat de mens eigen is, heen zou moeten gaan om zaken te veranderen. Kijk naar al die industrieën, van Ahold tot Shell; ze moeten leveren voor de winst. En hoe kun je leveren? Als je je gang kunt gaan.’

Ze hoopt dat wat ze doet een bijdrage is aan een discussie of aan bewustwording. Want hoe krijgen we anders verandering voor elkaar? ‘Je moet het voordoen. Ik was jong in de jaren zeventig, tachtig, negentig. We hadden het toen over andere dingen. Als mens wil je onbezorgd opgroeien.

Die totale verslaving aan vervuilende hobby’s moet afgelopen zijn. Dat zouden ouders hun kinderen moeten voordoen.’

Wat is haar conclusie? ‘Er is zo’n grote omwenteling nodig van wat we gewend zijn, dat is onvoorstelbaar moeilijk. Mensen leven van vakantie naar vakantie en daar zit heel veel consumentisme in. Op alle fronten zullen de stappen gigantisch zijn die teruggezet of anders gezet moeten worden.’ Dan komt het vuur weer bovendrijven: ‘Het nadenken over het alternatief voor hoe we leven is super interessant. Ik zou het geweldig vinden als ons land een soort voorbeeldland zou worden. Dat de overheid zegt: op zondag geen gemotoriseerd verkeer.

Op maandag en woensdag: geen vlees proberen te eten. Laten we dingen verzinnen waardoor jonge mensen het normaal vinden om met zorg voor de planeet om te gaan.’

Alle doemscenario’s ten spijt durft Bénédicte Ficq te hopen op een betere wereld, die om weet te gaan met verandering. Hoe is ze in staat om de lichtpuntjes te blijven zien? ‘Ik ben van nature een optimist, dus ik kan ondanks alles genieten van het leven.’ •

Optimist magazine • november/december 2023 • 31

Thema Omgaan met verandering

VERANDEREN EN ONT-DEKKEN Als veranderingen positief zijn, is erin meegaan meestal gemakkelijk en zelfs fijn, stellen Anja Jongkind en Greet Vonk. Maar wat als een verandering minder fraai uitpakt?

Door ANJA JONGKIND EN GREET VONK

Helaas zijn veranderingen niet alleen maar positief, ze kunnen ook gepaard gaan met ellende en pijn. En dat is akelig, naar en indrukwekkend. We gaan in dit artikel in op ‘nare’ veranderingen en hoe die uiteindelijk ook iets moois op kunnen leveren. Hoe ze een cadeautje blijken te zijn, doordat je er een krachtige ontwikkeling door kunt realiseren.

We willen allereerst benadrukken dat ellende onwenselijk is en blijft en dat het pittig kan zijn om mee om te gaan. Dit om te voorkomen dat een dergelijk intens en vaak naar proces wordt geromantiseerd.

Ont-dekken en nog veel meer

Tijden van ellende bieden een uitgelezen mogelijkheid om je gekende én ongekende potentieel te onderzoeken. Dat leidt tot ont-dekken, herkennen, erkennen en hanteren. Ellende kan een vermorzelaar van je wereldbeeld zijn. Jouw kijk op de wereld, op jezelf en op jouw plek in de wereld kan compleet op z’n kop gezet worden. Ook het beeld van jouzelf.

Je kunt zo ‘nader kennismaken’ met zowel positieve als negatieve onontdekte mogelijkheden van jezelf.

De meeste mensen hebben vanuit de behoefte aan de ‘veiligheid’ van de gewone dagelijkse gang van zaken niet zo’n grote veranderbereidheid.

Maar als je veel ellende meemaakt en mogelijk zelfs met de rug tegen de muur staat, wordt dat opeens vaak anders.

Optimist magazine • november/december 2023 • 32

Doordat in tijden van ellende die ‘gewone dagelijkse veiligheid’ afwezig is, is het extra belangrijk om mensen te ondersteunen in hun talenten, capaciteiten en de bijbehorende valkuilen.

Dat bevordert het zich bewust worden van de gékende capaciteiten en mogelijkheden én ook het ont-dekken van óngekende (=nog niet herkende) capaciteiten en mogelijkheden. Door het bewust worden van en het leren herkennen, erkennen en hanteren van eigen mogelijkheden, kunnen die versterken en dan kan iemand als het ware over de klachten heen groeien.

Herkenning krijgen is essentieel

Wat wij vaak tegenkomen, is dat mensen weinig erkenning hebben gekregen voor hun talenten, kwaliteiten, krachten en capaciteiten. Als je daar geen erkenning voor hebt gekregen, hoe ga je ze dan bewust leren gebruiken?

Een heel simpel voorbeeld: stel dat iemand een talent heeft voor gitaarspelen, maar nooit

een gitaar in handen heeft gehad. Hoe weet zo iemand dan of hij of zij dat talent heeft? Zodra het om abstractere zaken zoals bijvoorbeeld veerkracht gaat, is dat veel onduidelijker, want: is die ‘veerkracht’ wel als positieve kracht herkend en erkend? Of is het weggezet als een soort ‘grenzeloosheid’? Door herkenning positief of negatief te labelen staat het te boek als kracht, dus als ‘sterk’, of als valkuil, dus als ‘zwak’? Dat positieve of negatieve ‘oordeel’ bepaalt bijzonder veel.

Andersom is de kracht van oordeelloze, alleen constaterende, herkenning bijzonder groot en belangrijk: het biedt de kans om nader bekend te raken met positieve en negatieve mogelijkheden.

Mogelijkheden waar ze het bestaan nog niet of onvoldoende van wisten én die totaal verkeerd, meestal negatief, gelabeld zijn.

Een prachtig voorbeeld hiervan is Ralph, wiens verhaal in ons eerste boek PostTraumatische Groei – Sterker door ellende is opgenomen.

Optimist magazine • november/december 2023 • 33

‘TIJDEN VAN ELLENDE BIEDEN EEN UITGELEZEN MOGELIJKHEID OM JE GEKENDE ÉN ONGEKENDE POTENTIEEL TE ONDERZOEKEN.’

Thema Omgaan met verandering

‘HET IN DE TIJD ONTSTANE OORDEEL OVER HET OUDE GEDRAG VERVAAGT WAARDOOR ZICH OP EEN NATUURLIJKE MANIER NIEUWE GEDRAGINGEN ONTVOUWEN.’

Hij bediende zich van verbale agressie en had daardoor veel ellende, die hij zelf activeerde. Nadat hij te maken kreeg met steeds dreigendere negatieve veranderingen, realiseerde hij zich dat hij echt ‘aan de slag’ moest. Hij zocht hulp die hij aanvankelijk niet afdoende vond en kreeg uiteindelijk medicatie om ‘zijn agressie’ te onderdrukken. Daarmee ‘raakte hij zichzelf volledig kwijt’, waardoor hij er weer mee stopte. Ten slotte vond hij die herkenning van wie hij in wezen is en ontdekte dat hij heel veel kracht in huis had, razendsnel adequaat en nauwkeurig kan waarnemen en direct kan reageren. Hij had alleen niet geleerd om dat op een positieve manier te hanteren. Omdat het zíjn kwaliteiten zijn, moest hij dat zélf op een zorgvuldige manier leren gebruiken zonder van een ander te verwachten dat ze hem kunnen volgen.

Door hem erkenning te geven voor die power en die andere capaciteiten, kon hij die beter leren hanteren en was de verbale agressie steeds minder aanwezig. Uiteindelijk kan hij nu bijna altijd kiezen of hij die kwaliteiten (want dat bleken het duidelijk te zijn) uit de kast haalt en hoe hij ze positief benut.

Hij kan kiezen hoe hij de emoties die bovenkomen door bepaalde triggers hanteert.

Hoe verloopt zo’n proces?

1 Anja Jongkind 2 Greet Vonk Foto: Carola Doornbos

Meestal snappen mensen het een en ander pas als alles wat betreft hun gebruik duidelijk en nuchter uitgelegd wordt. Door het begrip en de herkenning, ontwikkelt zich langzamerhand een nieuw denkpatroon. Dit heeft doorgaans tijd en ervaringen nodig, voordat het emotioneel impact krijgt, doordat er oude denk- en emotiepatronen aan ten grondslag liggen. En die oude gewoontes staan zelfs als je er rationeel ‘doorheen kunt prikken’ nog emotioneel te boek als ‘normaal’, ‘logisch’, ‘veilig’, enzovoorts.

Door er dan op een nuchtere manier zo vaak mogelijk ‘logisch’ over te denken en te praten met mensen die dit ook snappen, wordt het geleidelijk aan niet alleen een nieuwe manier van denken, maar ook van beleven en ervaren. Het in de tijd ontstane oordeel over het oude gedrag vervaagt

waardoor zich op een natuurlijke manier nieuwe gedragingen ontvouwen.

De herkenning wordt gevolgd door de èrkenning en daardoor ‘genormaliseerd’, wat op zijn beurt de herkenning versterkt. Het werkt over en weer versterkend, waardoor het gehele proces vlotter gaat verlopen en het hanteren van dat ‘nieuwe gewone’ steeds vanzelfsprekender verloopt.

De nieuwe gewoonte is gevormd en gaat steeds meer vanzelf.

Eigenlijk net zoals alle dingen die je ooit leerde en ‘gewoon’ zijn geworden.

Hoe meer en vaker mensen herkenning krijgen, hoe meer ze op een gegeven moment ook zelf ont-dekken dat ‘dat klopt’. Ze gaan zichzelf en hun gedrag in hun dagelijks leven bewuster observeren en vaker herkennen. Veel herkenning geven kan soms voelen als een repeterende plaat, maar die herhaling is in het gehele proces belangrijk om het te laten beklijven.

Dat herkennen en erkennen kan op veel verschillende manieren gezegd of aangeduid worden, zodat het niet steeds precies hetzelfde verhaal is en juist door die variatie in verschillende situaties sneller beschouwd en ervaren wordt als de gewone dagelijkse gang van zaken.

Verandering door ont-dekken

Iemand die dit proces van herkenning en erkenning diepgaand heeft ervaren is Yvonne. Zij had te maken met nare veranderingen op haar werk.

Ze schreef er het volgende over in ons derde boek Cadeautje verpakt in prikkeldraad - Van klacht naar Kracht.

‘Om ellende in je leven goed te leren hanteren, moet je het echt zelf bewust en bloedeerlijk naar jezelf mee- en doormaken, anders leer je er niet van. Je komt er anders niet goed doorheen zonder weggestopte resten. Dat is wel wat het is. Het is een extreme vorm van jezelf leren kennen. Best wel heel extreem.

Maar ja, in mijn ervaring nu is het wel de beste manier om jezelf te leren kennen. Echt dat “Cadeau-

Optimist magazine • november/december 2023 • 34

Thema Omgaan met verandering

1

2

tje verpakt in prikkeldraad”. Dat is exact wat het is.

Je moet wel even met blote handen door dat prikkeldraad heen en dat doet pijn, geeft bloed, zweet en tranen, heel veel rommel en chaos.

Als je dan bij de doos met de inhoud bent en je opent deze, met knikkende knieën heel voorzichtig en je denkt: Wat zou er nu echt inzitten, is dit een verrassing die ik ook echt leuk ga vinden?

En je kijkt er goed in, dan zie je jezelf in de spiegel van die doos en je denkt: Heb ik daar al die ellende voor doorstaan?

Dan kijk je nog eens in die doos: Is deze echt leeg en zit er verder echt niets in? Nee echt niets, en dan zie je ineens jezelf echt en besef je dat je niet meer diezelfde persoon bent die begon te trekken aan dat prikkeldraad.

Je kijkt nog eens heel goed naar de persoon die terugkijkt en ineens zie je van alles wat je vroeger niet zag aan de oppervlakte. Je ziet kracht, enorm veel kracht, meer dan je ooit had durven dromen, je wist niet dat dit mogelijk was in één persoon.

En dan blijk je dat zelf te zijn! Weer kijk je verder en zie je ook nog meer wijsheid, en bij die wijsheid

Cadeautje verpakt in prikkeldraad Anja Jongkind en Greet Vonk Uitgeverij Et Emergo ISBN: 9789083076744 180 pagina’s € 24,95 Verkrijgbaar in de webshop.

hoort een hele set nieuwe skills die je nooit eerder hebt ontwikkeld.

En dan besef je dat het niet alleen dát is, het zijn ook je ogen: ze kijken met een andere blik. Ze zien alles en nu “weten” ze ook. Ze zien nu prikkeldraad en bergen voor wat ze zijn, precies dat.

Niet meer en niet minder. Ze zien oplossingen die nooit een optie waren. Ze zien de wereld met een helderder blik veel zuiverder en eerlijker. De vooringenomen angsten, dus de rampscenario’s zijn weg, waardoor alles simpeler, duidelijker en nuchterder wordt.

Ze zien de nieuwe jij! Die nieuwe jij kan bergen verzetten en hoeft er niet meer overheen te worstelen. Juist door al dat prikkeldraad heb je een enorme set skills in je bezit nu waar je verder je leven lang plezier van hebt.

Ze denken dat “ze” mij kapot hebben gemaakt, hebben onderworpen, maar het tegendeel is waar.

Wat zij kapot hebben gemaakt is de versie van mij die mijn eigen groei in de weg zat.’

Gaat het over ont-dekken of veranderen?

Wat er gebeurt is dat iemand zichzelf steeds verder ont-dekt. En door herkenning en erkenning van alle eigen kwaliteiten, capaciteiten, talenten en de bijbehorende valkuilen beter leert hanteren.

Iemand wordt eigenlijk een completere versie van zichzelf en dat wordt steeds duidelijker zichtbaar in een uitgebreidere keuze in gedrag.

De complete persoon wordt zichtbaar. • Dit artikel bevat teksten uit het nieuwe, derde boek van Anja Jongkind en Greet Vonk: Cadeautje verpakt in prikkeldraad Van klacht naar Kracht.

Het kwam op 17 augustus 2023 uit en het stond in de voorverkoop al op nummer 1 van de top 100 van Managementboek.nl.

Anja en Greet werken sinds 2013 samen binnen Et Emergo. Ze hebben PTG-Coaching ontwikkeld en zijn gespecialiseerd in bewustzijnsontwikkeling. Ze maken de podcast Cadeautje verpakt in prikkeldraad, schrijven boeken en artikelen, ontwikkelden een e-learning en geven opleidingen, workshops, lezingen en inspiratiesessies op het gebied van PostTraumatische Groei (PTG).

Hun eerste boek PostTraumatische Groei – Sterker door ellende kwam in 2020 uit en stond meer dan twee weken op nummer 1 van de top 100 van Managementboek.nl.

Optimist magazine • november/december 2023 • 35

Thema Omgaan met verandering

KOERS HOUDEN IN TIJDEN VAN VERANDERING Sander Funneman vraagt zich af wat mensen kunnen leren van schildpadden.

Waarschijnlijk is dat meer dan je op het eerste gezicht zou denken.

Door SANDER FUNNEMAN

We leven in onzekere tijden. Een lawine van veranderingen buitelt over ons heen. We proberen ons daar zo goed mogelijk op voor te bereiden door zoveel mogelijk veranderingen onder controle te krijgen en harde maatregelen te treffen. Zo proberen we de stroom van veranderingen in goede banen te leiden en de symptomen ervan te verzachten. Maar, soms kan het verfrissend zijn om eens stil te staan bij de manier waarop andere, niet menselijke wezens, omgaan met veranderingen: dikkopschildpadden bijvoorbeeld.

In het boek Elektrisch Ecosysteem onderzocht en vertelde ik het verhaal over het opmerkelijke elektrisch verbonden leven van de dikkopschildpad, Caretta caretta. Wat zouden wij mensen van hen kunnen leren?

Dikkopschildpadden danken hun naam natuurlijk aan hun grote kop. De jonge schildpadden kunnen een duizelingwekkende reis maken van bijvoorbeeld Florida naar West-Afrika en terug. Het is een reis van duizenden kilometers, waar ze wel vijf tot tien jaar over kunnen doen, met talloze gevaren.

Onderweg, zwemmend rond de Sargassozee, navigeren ze behendig tussen de vele bedreigingen door.

Optimist magazine • november/december 2023 • 36

1

‘AL DUIZENDEN JAREN VOLGEN DE DIEREN DE INTELLIGENTIE VAN HET MAGNETISCHE VELD VAN DE AARDE.’

1 Dikkopschildpad.

Problemen van dikkopschildpadden

Op het strand worden de eieren vaak geplunderd door wasberen, stinkdieren, coyotes en vooral spookkrabben. Eenmaal uit hun ei, pikken lachmeeuwen in duikvluchten de jonge schildpadden op van het strand. Als volwassen dieren worden ze opgejaagd door tijgerhaaien. Storm en natuurlijke kusterosie vormen een andere bedreiging voor deze zeeschildpadden. En stijgende temperaturen kunnen de man-vrouwverhouding in het nest in de war sturen. Het geslacht van zeeschildpadden is afhankelijk van de temperatuur, warm voor de dames en koel voor de heren. Dus als het nest te warm wordt dan zal het voornamelijk vrouwtjesschildpadden voortbrengen.

Natuurlijk worden de zeeschildpadden ook geconfronteerd met verschillende menselijke bedreigingen zoals plasticvervuiling, scheepsschroeven, als bijvangst terechtkomen in een vissersnet of de weg kwijtraken door een van de vele felle strandlichten.

Een geheime manier

Een van de meest verbazingwekkende aspecten van de manier waarop schildpadden hun grote reis ma-

ken, is dat ze het helemaal alleen doen; jonge schildpadden volgen niet de oudere schildpadden. Dat betekent echter niet dat ze er helemaal alleen voor staan. Op elke meter van de enorme reis die ze afleggen, krijgen ze hele praktische en tastbare hulp uit onverwachte hoek.

Reizen over grote intercontinentale afstanden vereist uiterst precieze navigatie, want de schildpadden moeten immers ook weer terugkeren naar hun oorspronkelijke nestplaatsen. Hoe doen ze dat? Het antwoord is eenvoudig, diepgaand en raadselachtig. Voor plaatsbepaling en oriëntatie vertrouwen de schildpadden op een combinatie van natuurlijke vermogens waarmee ze zich kunnen afstemmen op het magnetisch veld van de aarde. Dat is hun geheim.

Dit is ook hoe ze met de meeste van hun problemen omgaan. Als een lachmeeuw hen op het strand aanvalt dan stoppen ze niet met hun reis. Ze richten zich niet op de meeuw. Als ze het overleven, maken ze direct weer contact met het aardmagnetische veld en gaan verder. Of als een haai hen aanvalt ergens op zee, dan keren zij zich niet tegen de haai om wraak te nemen. Er is geen tijd te verliezen. Het aardmagnetische veld blijft de focus.

De menselijke aanpak

Mensen pakken problemen heel anders aan. Voor de timing en de richting van onze activiteiten overleggen wij niet met een hogere planetaire intelligentie. Dat is voor de meesten te vaag. We tackelen de problemen zelf wel. We overleggen met elkaar en bestrijden een conflict met een compromis of desnoods met geweld. Zo bestrijden we de voedselschaarste met allerlei chemische hulpmiddelen en monocultuur, die dan weer de biodiversiteit bedreigen. We dammen het gebrek aan veiligheid in door meer repressie en strengere straffen, waardoor de onderliggende problemen juist escaleren en de veiligheid afneemt.

Optimist magazine • november/december 2023 • 37

Thema Omgaan met verandering

Door ons op problemen te richten, lijken we er vaak onderdeel van te worden. We vullen onszelf ermee. Daarom pakt de remedie soms erger uit dan de kwaal. Zeeschildpadden doen dat niet; wat er ook gebeurt, ze blijven zich richten op de intelligentie van het aardmagnetische veld. Ze stoppen niet om zich te concentreren op de plasticvervuiling, de scheepsschroeven of de verblindende strandlichten.

Ze blijven in beweging en worstelen om de connectie met het veld te behouden.

Het GPS van de schildpadden

‘OP ELKE METER VAN DE ENORME REIS DIE ZE AFLEGGEN, KRIJGEN ZE HELE PRAKTISCHE EN TASTBARE HULP UIT ONVERWACHTE HOEK.’ 2 Illustratie: Mark Stolk

Hoewel het precieze mechanisme dat ten grondslag ligt aan magnetische navigatie bij dikkopschildpadden nog altijd onbekend is, brengt onderzoek steeds meer aspecten ervan in beeld. Een daarvan begint direct na de geboorte. Schildpadden die uit het ei komen maken dan gebruik van geomagnetische inprenting; ze prenten zich de kenmerken in van het magnetische veld van het strand waar ze geboren zijn. Dat helpt hen om vele jaren later weer naar dat strand terug te kunnen keren.

Een ander mechanisme is het gebruik van magnetiet in hun lichaam. Magnetiet is een magnetisch mineraal dat werkt als een sensor, waardoor de schildpadden magnetische signalen van het aardmagnetische veld kunnen waarnemen en interpreteren. Een derde navigatieaspect van de schildpadden zijn wellicht de magnetoreceptoren in hun ogen. De schildpadden kunnen het magnetische veld van de aarde zien terwijl ze bewegen, waardoor ze de juiste koers kunnen houden.

De dieren geven zich, op meerdere manieren, over aan de instructies van het veld. De intelligentie uit het veld vertelt hen waar ze naartoe moeten. Ze hoeven er niet eens over na te denken. Door zo onwrikbaar gericht te blijven op waar ze heen gaan en zich niet te verliezen in de vele obstakels onderweg, houden ze – als bijproduct van die houding – de oceanen en de stranden in een ongerepte staat. Immers, geen enkele schildpad is ooit onderweg gestopt om vervuilend wapentuig te produceren dat voor eens en voor altijd afrekent met de haaien, de lachmeeuwen of... met de mensen. Al duizenden jaren volgen de dieren de intelligentie van het magnetische veld van de aarde, elk op hun eigen unieke manier. En al duizenden jaren informeert de pla-

neet elke nieuwe schildpad over het eerste principe van het schildpaddenleven: vertrouw op de connectie.

Dat doet de planeet overigens ook met bacteriën, mieren, bijen, vlinders, fruitvliegen, postduiven, ganzen, poolvossen, koeien en heel veel andere dieren. Allemaal vertrouwen zij op de connectie.

Kunnen wij dat ook?

Het is moeilijk te beschrijven hoe de wereld eruit zou kunnen zien als mensen op hun eigen manier en op hun eigen niveau zouden doen wat de schildpadden en zoveel andere dieren doen. Hoe zou die connectie er voor mensen uitzien? Waarmee zouden mensen zich dan verbinden? Om te beginnen zouden we ons veel meer op de toekomst richten dan op het verleden. En ons onderwijssysteem zou zich specialiseren in het afstemmen van leerlingen en studenten op interne vermogens en technieken.

Maar, wacht eens even. Hebben mensen wel wat schildpadden hebben?

Jazeker. Mensen zijn in staat om te voelen, te zien, te denken en zelfs te dromen met planetaire en kosmische invloeden. Zo zitten er bijvoorbeeld veel meer magnetietdeeltjes in het menselijk brein dan in het brein van een schildpad, waardoor het menselijk brein in principe erg gevoelig is voor veranderingen in het aardmagnetische veld. Daarnaast hebben mensen ook het vermogen om het veld te zien met lichtgevoelige eiwitten in de ogen, net als de schildpadden. Bedenk dan dat de aarde een elektrische puls heeft met eenzelfde frequentie als waarmee de hersenen, het hart en andere systemen werken. Dus geen excuses wat betreft innerlijke vermogens.

Net zoals extern nieuwe technologie wordt uitgevonden, zo is het wellicht ook mogelijk om – met oefening en training – al deze verbazingwekkende interne vermogens te activeren. Waar zou dat toe kunnen leiden? Wat zou het aardmagnetische veld te zeggen hebben wanneer je je ermee zou verbinden? Hoe zou een verbonden cultuur eruit zien waarin iedereen in staat zou zijn om een eigen epische innerlijke reis te maken?

Hoewel dergelijke veranderingen onbereikbaar ver weg lijken, blijken ze in essentie potentieel voor iedereen direct binnen handbereik. Misschien kunnen we zo navigeren richting een betere wereld. •

Optimist magazine • november/december 2023 • 39

Psycholoog Hilde Bolt ging in gesprek met haar dierbare leermeester Tulku Lobsang Rinpoche over verandering.

Door HILDE BOLT

VERANDERING IS DE NATUUR VAN HET LEVEN Optimist magazine • november/december 2023 • 40

Thema Omgaan met verandering

Tulku Lobsang Rinpoche is een Tibetaans Boeddhistische leermeester die de hele wereld over reist om de Tibetaans Boeddhistische leringen toegankelijk te maken voor onze westerse wereld. Al op jonge leeftijd werd duidelijk dat hij de wereld hierin iets te brengen heeft. Gesprekken met hem zijn ware levenslessen voor mij.

Hoe zou je verandering beschrijven?

‘We leven in een geconditioneerde wereld van oorzaak en gevolg. De verandering is een van de meest verborgen en grootste natuurlijke krachten, die hier een rol in speelt. We hebben voordeel van de kracht van de verandering, maar we lijden hier ook onder.

Verandering is eigenlijk een ingewikkeld fenomeen waar we mee te dealen hebben als mens.’

‘ACHTER ONZE HARTSLAG EN ADEM ZIT EEN SUBTIELE ENERGIE DIE DE GOLVEN DOET VERANDEREN.’

Zou je kunnen zeggen dat verandering eigenlijk ook het leven zelf is?

‘Ja natuurlijk, verandering komt niet naar je toe of gaat nergens heen. Het is de natuur van het leven zelf. Door verandering worden we geboren en door verandering gaan we dood. Dingen komen en gaan in ons leven door verandering, door verandering scheiden onze wegen en ontmoeten we elkaar.’

Voor mensen is omgaan met verandering best moeilijk, zeker in onze westerse wereld, hoe kijk je hiernaar?

‘Een belangrijk Boeddhistisch principe is dat we lijden omdat we een verkeerd perspectief hebben op de natuur. De natuur zelf doet ons niet lijden, maar ons perspectief hierop wel.

We hebben vanuit de natuur bezien te onderkennen dat alles vergankelijk is, alsook onze gedachtes, onze gevoelens, ons lichaam. Vergankelijkheid betekent dat alles voortdurend verandert, want het veranderen is de werkelijke natuur van het leven. We weten dit wel, maar tegelijkertijd hopen we dat sommige dingen ook niet zullen veranderen.

We handelen hier dan naar of we doen alsof vergankelijkheid niet bestaat en zijn teleurgesteld in het leven. Dus voor ons is een fundamenteel principe

ten aanzien van de natuur: Alles is vergankelijk, alles gaat veranderen.

Wanneer je dus gelukkiger wilt leven in deze wereld, dan heb je dit gegeven te accepteren.

Hoezeer dit in het begin een pijnlijk gegeven is om in de ogen te kijken; uiteindelijk kun je er op de langere termijn meer voordeel van hebben om het te zien zoals het is.

Daarnaast lijden we ook in het leven door de verwachtingen die we van het leven hebben.

Dit doet meer pijn dan het leven zelf, omdat we mogelijk iets van het leven verwachten wat het leven ons nooit zal geven.’

Wat vraagt het van ons als mens om te leren omgaan met verandering?

‘We noemen verandering ook wel nature force, karmic force of invloed. Verandering heeft de grootste invloed op ons bestaan. Verandering heeft ook een relatie met continuïteit. Je hebt eigenlijk twee soorten verandering.

De eerste is de substantiële continuïteit en de andere is de continuïteit van de identiteit.

Jij en ik zijn daar ook aan onderhevig. Vijfendertig jaar geleden waren wij een jonge jongen en een jong meisje. We zijn nu een substantiële voortzetting daarvan, maar we zijn die jonge jongen en dat meisje nu niet meer. Onze identiteit is door de tijd heen wel veranderd.

Onze continuïteit beweegt in golven door het leven heen. En die golven geven ons spanningen.

Elke verandering heeft golven; de geboorte is een golf, de dood is een golf, slapen is een golf, net als wakker worden en iedere drie uur verandert onze emotionele energie in golven. Achter onze hartslag en adem zit een subtiele energie die de golven doet veranderen.

We hebben substantiële continuïteit maar dat is niet altijd genoeg om onze behoeftes en wensen te vervullen. We zouden het liefste willen dat onze identiteit continueert, dat we voor altijd vrij zijn van lijden en altijd gelukkig zullen zijn. Maar niets is voor altijd.

Optimist magazine • november/december 2023 • 41

Thema Omgaan met verandering

‘LEVEN IS EEN CONTINUE FLOW VAN RIMPELINGEN DIE DOORGAAN.’

Optimist magazine • november/december 2023 • 42

Thema Omgaan met verandering

Dit is de sleutel van alles in het Boeddhisme, deze continuïteit.

Zo kun je twintig jaar geleden heel succesvol, knap en sterk zijn geweest, maar dat verandert door de tijd heen. Deze vergankelijkheid en dat je steeds een nieuwe identiteit aanneemt, betekent dat je alles ooit ook weer verliest. En dat is zowel goed als slecht nieuws.’

Je benoemt dat verandering en continuïteit de sleutel zijn in het Boeddhisme, betekent dit ook dat kinderen in de Tibetaanse cultuur dit gegeven al vroeg meekrijgen?

‘Zeker. Zoals ik in het begin al benoemde is het verkeerde perspectief op de natuur de grootste oorzaak van het lijden in het leven, in bijvoorbeeld de problemen die we tegenkomen en de pijnen van het lichaam en de mind.

We hebben vier verkeerde perspectieven op het leven en wij onderwijzen hier vanuit vier inzichten: 1. We hebben een verkeerd beeld over het menselijke leven zelf, omdat we dit leven zelf niet als speciaal beschouwen, terwijl het leven een ongelofelijk kostbaar wonder is; we kunnen bijvoorbeeld leren, lief hebben, en via onze zintuigen het leven ten volste ervaren. Omdat we niet zien dat het leven speciaal is, proberen we zelf speciaal te zijn. Wij onderwijzen vanaf het begin dat ‘het menselijke leven kostbaar en speciaal is’. Dat zit los van het Boeddhisme zo diep in het bloed en de botten bij de Tibetanen.

2. Niets is permanent, alles verandert altijd en is vergankelijk. Wij leren mensen dat op het moment dat iets nieuw is, het nog geen seconde vaststaat en alweer tot het verleden behoort.

Leven is een continue flow van rimpelingen die doorgaan. Dit wordt kinderen ook van jongs af aan al meegegeven.

3. Leven is lijden. Dit is een belangrijke, want het is een waarheid. Het wil niet zeggen dat je geen geluk zult kennen, maar lijden is altijd een onderdeel van de weg. Zelfs het feit dat je moet eten, je honger kunt hebben is pijnlijk, net zo-

als dat je naar de wc moet, slaap nodig hebt of op moet staan. Vaak wordt er zoveel geroepen dat het leven zo mooi is, en er zijn natuurlijk hele mooie dingen, maar de realiteit is dat het niet alleen maar mooi is. Wanneer je dit verwacht dan zul je teleurgesteld worden, daarom vinden we het belangrijk om dit gegeven als waarheid aan te nemen.

4. De dood is onvermijdelijk. Het liefst willen we dit gegeven vergeten, dus het is belangrijk om je hier bewust van te zijn, hoe pijnlijk dit ook is.

Wanneer je deze vier inzichten aanneemt heb je een gelukkiger leven, dan lijd je minder en waardeer je het leven meer.

Hoe zijn wilskracht en verandering met elkaar verbonden?

Verandering heeft altijd twee gezichten. Verandering brengt iets en neemt iets weg. Ik zeg altijd dat je, ondanks de akelige en vreselijke dingen die je overkomen, altijd ook redenen kunt vinden om je toch ook gelukkig te voelen. Andersom werkt dit namelijk ook. Mensen die heel gelukkig zijn en alles voor elkaar hebben kunnen ook altijd redenen vinden om ongelukkig te zijn, dus andersom kun je dit ook beoefenen. Wát er gebeurt is niet altijd wat maakt dat je verandert, maar het besluit en de keuze om hier betekenis aan te geven.

Verandering zelf is geen vrije wil, hier worden we mee geboren, we leven ermee en we gaan ermee dood, dus dit zal ons nooit verlaten. Maar je hebt een keuze: Don’t give wrong reasons, but give right reasons. Als mensen hebben we de mogelijkheid, de keuze om betekenis te geven en wat we meemaken waardevol te maken.

Als er verkeerde dingen gebeuren en je kunt dit waarde geven, dan is het geen probleem.

Als alles goed gaat en je geeft dit geen waarde, dan is het een probleem.

De keuze om waarde te geven is een waardevolle gids in het omgaan met verandering, waarbij we uiteindelijk ook kunnen groeien en ontwikkelen door de verandering en er profijt van hebben.’

Optimist magazine • november/december 2023 • 43

‘DE KEUZE OM WAARDE TE GEVEN IS EEN WAARDEVOLLE GIDS IN HET OMGAAN MET VERANDERING.’

Thema Omgaan met verandering

Veel mensen in onze samenleving zijn niet werkelijk verbonden met hun lichaam. Zou je kunnen stellen dat het lichaam een hele heldere en directe spiegel is voor verandering?

‘Verandering is een natuurlijke golf en dit geeft spanning. Wanneer er spanning is dan ontstaat er pijn. Wanneer er pijn is, dan lijd je. Het lichaam is in principe gemaakt om honderd jaar te worden.

Practice en Training Onder Practice en Training wordt verstaan: het in de praktijk beoefenen van meditatie, vergroten van bewustzijn, de non-cenceptuele staat van zijn en het doen van fysieke training ter versterking van het fysieke energetische lichaam, zoals bijvoorbeeld Lu Jong (Tibetaanse Yoga), Tsa Lung (fysieke oefeningen voor het energetische lichaam via de adem) en Tummo (Inner Fire – Ademhalings- en visualisatietechnieken en beweging).

Tot vijfentwintig jaar zit je in de lente van het leven.

Tot vijfenveertig jaar in de zomer, daarna volgt de herfst en vervolgens komen we in de winter terecht die ons voorbereid op de dood. Dat is een karmische kracht of natuurkracht.

Bijvoorbeeld tot vijfentwintig jaar wordt je lichaam steeds krachtiger, vitaler en gezonder, met of zonder training, want dit gebeurt natuurlijk.

Practice en Training (zie kader) zijn de secundaire oorzaak daarvan. Het is nodig om een combinatie te maken van natuur, Practice en Training. Tussen vijfentwintig en vijfenveertig jaar blijft dit vanuit de natuur bezien stabiel, maar je hebt Practice en Training nodig om dit zo te houden, dus je hebt hier wel invloed op.

Maar de grootste invloed heeft de natuur zelf.

Ik doe zelf veel aan Practice en Training en wil natuurlijk ook jong en energiek blijven. Toch voorkomt het niet dat ik ook ingehaald zal worden door de natuur en de vergankelijkheid. De natuur zal het uiteindelijk van me winnen: Ik zal ook ooit ziek en oud worden en doodgaan. In de westerse wereld hebben we het idee dat we alles kunnen fixen en

Optimist magazine • november/december 2023 • 44

‘HET IS VAN BELANG OM VERANDERING NOOIT TE WILLEN BEVECHTEN.’

Thema Omgaan met verandering

Ontmoet Tulku Lobsang Rinpoche Beleef op dinsdag 31 oktober 2023 van 10:00 tot 16:30 uur ‘De kracht van verandering’ met Tulku Lobsang Rinpoche.

meer kunnen beïnvloeden dan reëel is. Het is goed om blij te zijn dat je veel kunt doen om jezelf gezond en vitaal te houden, maar het is heel belangrijk om te accepteren dat de natuur uiteindelijk krachtiger is.’

Daarom zeg ik vaak dat we in deze geconditioneerde wereld midden in de oceaan zijn, een oceaan van verandering. Als je je in de oceaan bevindt dan bepaalt deze jouw bestaan. We zijn niet op het land en kunnen eigenlijk nooit vaste grond vinden onder onze voeten.

Dan heb je twee mogelijkheden: je kunt je naar beneden laten trekken of je kunt je omhoog laten brengen. Dit hangt ervan af hoe je zwemt. Als je tegen de oceaan en de golven inzwemt, dan trekt het je naar beneden, maar wanneer je de oceaan leert benutten, dan helpt de oceaan je, word je gedragen zodat je kunt zwemmen in een richting waar je heen wilt.

Om in de oceaan te kunnen zwemmen heb je een aantal dingen nodig: 1) De juiste richting, 2) Ontspanning en overgave en 3) Kracht.

Wanneer je niet in de juiste richting zwemt en niet ontspant, dan verlies je kracht en raak je uitgeput. Als je weet hoe je kunt ontspannen en de juiste richting weet, maar geen kracht voelt, dan zul je nooit ergens aankomen.

In deze oceaan van verandering, zal verandering ons nooit verlaten. Het is de diepste natuur van het leven zelf, het grootste geheim dat ons gecreëerd heeft en ons op een dag weer zal vernietigen. Het heeft ons alles gegeven en zal ook alles weer van ons afnemen.

Het klinkt zwart-wit, maar het is eigenlijk verbazingwekkend dat het zo is. Van belang is dus om verandering nooit te willen bevechten, want dat zul je altijd verliezen.

Daarom zeg ik altijd: als je een gezonder lichaam wilt, zorg dat je je lichaam, maar ook je mind traint en dat je blijft leren. Maar uiteindelijk hebben we ons te realiseren dat we ondergeschikt zijn aan de natuurwetten. En dat betekent dat we dit gegeven te accepteren hebben, dat we ooit zullen verliezen en ons over te geven hebben. •

Op deze dag zal hij ons de vele mogelijkheden en kracht van verandering laten zien en hoe deze altijd van binnenuit ontspringt. Dit unieke evenement wordt georganiseerd door Orange Tree Academy, Body Oriented Learning Academy en Optimist Media (Dieper Duiken).

Locatie: Buitenplaats Amerongen, Koetshuis. Drostestraat 12, 3958 BK Amerongen.

Meer informatie en tickets: www.dieperduiken.nl

Optimist magazine • november/december 2023 • 45

Thema Omgaan met verandering

EEN KLEIN GETIJDENBOEK VOOR NU Een boek dat niet leest als een boek, niet de zoveelste dosis informatie, maar een dagelijks inspiratiemoment in de vorm van een afbeelding en een korte tekst. Het klinkt als vernieuwend concept, maar komt uit de middeleeuwen en heeft tijdloze kwaliteiten.

Een recent onderzoek heeft uitgewezen dat de gemiddelde aandachtsboog van een mens is afgenomen naar acht seconden, terwijl de aandachtsboog van een goudvis stabiel bleef op negen seconden.

Een van de verklaringen is het voortdurende gebruik van smartphones en sociale media. Deze statistiek trok de aandacht van Roland Böhringer. De van oorsprong Duitse Roland is een creatieve geest die schrijft en adviseert over ontvouwend menselijk potentieel en een achtergrond heeft in design en kunstzinnige fotografie. In Een klein Getijdenboek, zijn nieuwste project, brengt hij deze twee elementen op visuele en tekstuele manier bij elkaar op een manier die aansluit bij deze statistiek.

Tijd van ontwaken

Als kind liep ik graag rond in kastelen en kloosterruïnes – die vind je veel in het Verenigd Koninkrijk, waar ik vandaan kom. Het scriptorium van een klooster, waar monniken uren werkten aan het schrijven van teksten en het maken van illustraties, gaf me een fijn gevoel. Afbeeldingen van een middeleeuwse dame op haar knielbank, in contemplatie over die teksten en illustraties, ademden eveneens dat gevoel van stilte en rust. Een tijdloosheid die

Door MARION VERWEIJ

Optimist magazine • november/december 2023 • 46

mijlenver afstaat van sociale media. Een tijd om stil te zijn met je eigen gedachten. Een tijd waarin de jaren zonder veel veranderingen konden verstrijken – in tegenstelling tot de huidige tijd.

Daarom werd mijn aandacht getrokken toen ik het klein Getijdenboek van Roland bij een vriendin thuis zag liggen. Ze vertelde me dat er aan een vertaling naar het Nederlands en Engels werd gewerkt en beloofde me een exemplaar te sturen.

Getijdenboeken waren populair in de late middeleeuwen en de renaissance, een tijd van ontwaken en herrijzen uit de ‘dark ages’. Het zijn de eerste boeken die in Europa door mensen van elk niveau van geletterdheid werden gelezen en een enorm publiek bereikten – meer dan welke eerder geschreven tekst ook.

Innerlijke reis

Hoe zou een modern getijdenboek voelen? Helpt het om dichter bij jezelf te komen terwijl je omgaat met alle veranderingen in en om je heen? Zou het een kleine rol kunnen spelen in het grote ontwaken dat plaatsvindt in deze tijd?

Het stelde niet teleur. Er staat nu een exemplaar op mijn bureau en als ik naar een volgende overdenking blader en een zin en foto zie, word ik meegenomen op een rijke en magische innerlijke reis.

Elke overdenking zet processen in gang die zich kunnen verdiepen. Als ik een wandeling maak in het bos bij mij in de buurt, neem ik graag de bosoverdenking mee die bij dit artikel staat afgebeeld.

Er is ook een mooie foto van Rolands nichtje dat momenteel studeert aan de universiteit van Maastricht. De tekst herinnert me eraan waardering te hebben voor de dingen om me heen – wat ik soms vergeet. Een overdenking van een andere aard, maar net zo speciaal.

Zintuigen en systemen

Het was tijd om Roland te vragen waarom hij dit prachtige boekje met overdenkingen heeft gemaakt.

Hij vertelde me dat hij vanwege zijn advieswerk, zoals het bevorderen van een ‘regionale identiteit’ en een gevoel van erbij horen in een geglobaliseerde wereld, voor foto’s van het Westerwald had geko-

zen, de regio waarin hij woont. Dit droeg bij aan de goede weerklank die het project vond. Zo liet Malu Dreyer, de minister-president van de deelstaat Rijnland-Palts, Roland schriftelijk haar waardering weten na ontvangst van een boekje: ‘De gekozen foto’s vallen niet alleen op door de zeer bijzondere motieven, maar ook door de sferen die ze vastleggen. De gedachten die je over elke foto formuleert laat ruimte open voor de eigen verbeelding en inspiratie van de kijker. Dat spreekt me erg aan.’

Als reactie op mijn vraag over hoe het getijdenboek tot stand was gekomen, refereerde Roland aan de opmerking aan het begin van dit artikel over de huidige afname van de aandachtsboog bij de mens tot gemiddeld acht seconden.

In het voorjaar van 2022 kwam de lockdown tot een eind en Roland realiseerde zich dat een beknopte, hoogwaardige inhoud, gecombineerd met een essentiefoto, onze zintuigen en systemen net zo zou kunnen aanspreken als de snelle manier waarop we tegenwoordig vaak communiceren. Een combinatie van een af beelding en tekst bereikt beide hersenhelften en kan gedurende de dag door blijven klinken in ons menselijk systeem. Dit stelt ons onderbewustzijn in staat de tekstueel-visuele indruk te verwerken en te laten bezinken terwijl we met andere dingen bezig zijn. Onze menselijke systemen kunnen vervolgens wat energie of ‘vitamines’ halen uit datgene wat ze al dan niet hebben geabsorbeerd. Roland: ‘Het is niet weer een dik boek dat je moet lezen of iets dat je moet onthouden, maar licht en “gebruiksklaar”.’

Optimist magazine • november/december 2023 • 47

‘HET IS NIET WEER EEN DIK BOEK DAT JE MOET LEZEN OF IETS DAT JE MOET ONTHOUDEN, MAAR LICHT EN GEBRUIKSKLAAR.’

Thema Omgaan met verandering

‘HET KAN EEN UITNODIGING ZIJN OM TIJD TE SPENDEREN MET EEN BEWUSTE INTENTIE OM ONZE INTUÏTIE TE VERSTERKEN EN ONS INSTINCT SCHERPER TE MAKEN.’

het dagelijks leven. Toen de lockdown voorbij was, werd tante Anni, die nu in een mooi bejaardenhuis in Koblenz woont, door Roland en zijn vrouw meegenomen voor een ritje langs de Rijn.

Veranderende tijden

1

Van kiem tot wasdom

De kiem voor het idee was gelegd, maar hij had nog geen stijl, context of titel. Na enige tijd vond hij een manier die aansloot bij zijn twee passies: het combineren van filosofie en fotografie in een omlegboekje met 24 foto’s van het Westerwald, een regio van het grotere Rijnland-gebied.

‘Het boekje bevat kwaliteiten als openheid, vertrouwen, veerkracht of waarde voor de kleine dingen in het leven’, legde Roland uit. ‘Het kan voor “time-out”-momenten zorgen en een uitnodiging zijn om tijd te spenderen met een bewuste intentie om onze intuïtie te versterken en ons instinct scherper te maken.’

De kracht vinden

1 Tante Anni was erg trots dat ze het eerste Nederlandse exemplaar van het klein Getijdenboek kon vasthouden en dat ze een bijdrage had geleverd aan de totstandkoming.

Het boekje begon langzaam vorm te krijgen, maar een titel schoot hem nog niet te binnen. Toen hij een paar maanden bezig was met het samenvoegen van teksten en foto’s, waren hij en zijn vrouw op bezoek bij haar 94-jarige tante Anni. Sinds hij tante Anni vele jaren geleden had ontmoet, was er een sterke band tussen hen gegroeid. Ze had het zwaar gehad tijdens de Tweede Wereldoorlog en had veel verhalen over die periode te vertellen. Ondanks dat heeft ze een taaiheid en kracht die inspirerend is om te zien. Ze heeft haar hele leven gewerkt als lerares en werd jaren na haar pensionering nog steeds hartelijk begroet door oud-leerlingen die ze tegenkwam in de stad.

Enkele jaren voordat dit specifieke bezoek plaatsvond, moest ze het hoofd bieden aan corona, lockdown en alle bijkomende ongemakken in

Tijdens de rit vroeg Roland wat ze deed om stabiel te blijven en het vertrouwen te behouden in deze ingrijpend veranderende tijden. Ze antwoordde dat ze kracht en hoop put uit een Getijdenboek uit een nabijgelegen klooster, met spirituele teksten uit de bijbel. Dat heeft ze voor kracht en inspiratie altijd bij de hand.

Het kwartje viel en Roland wist dat het project waar hij mee bezig was een getijdenboek zou worden. Wie weet dat het een bron van kracht en inspiratie voor anderen kan zijn.

Zo kwam het project aan zijn titel en een verdere verdieping. Roland: ‘Dit kleine project verwijst ook naar de metafysische dimensie van het menselijk leven, zoals permanente innerlijke kwaliteiten, terwijl de wereld om ons heen als een mallemolen steeds sneller draait. Het middeleeuwse concept van een getijdenboek heeft uitdrukking en relevantie gekregen in de tijd waarin we nu leven.’

Het is daadwerkelijk een manier om de tijd met rijkdom te vullen en helpt bij een voorzichtige en voortdurende verandering van binnenuit. • Marion Verweij is naast creatief schrijver en mindfulnesswandelcoach onafhankelijk onderzoeker, schrijver en spreker.

Daarnaast is ze al meer dan twintig jaar betrokken bij humanitaire activiteiten in Afrika waar ze o.a. leiding geeft aan een ngo. Ze is o.a. Nationaal Voorzitter van het G100 Security & Defence netwerk waar ze opkomt voor vrede.

Meer informatie: www.qyiet.nl en www.excellentza.nl

Meer lezen?

Je kunt foto’s en teksten uit het boekje op Instagram bekijken: #littlefutures24.

Heb je interesse in een exemplaar van Een klein Getijdenboek? Stuur dan een e-mail naar rboehringer.ger@gmail.com.

Samen met een vriendin organiseer ik regelmatig boswandelingen en ik heb Roland uitgenodigd voor een wandeling in de natuur rondom het thema van het klein Getijdenboek. Daar heeft hij mee ingestemd.

Als je meer wilt weten, stuur dan een e-mail naar marion@excellentza.nl.

Optimist magazine • november/december 2023 • 48

If you want to go fast, go alone If you want to go far, go together We leven op een kwetsbare aarde met complexe uitdagingen die we niet meer opgelost krijgen vanuit ons individuele denken.

We hebben de kracht van diversiteit nodig.

Ook jij kunt jouw talenten of de kwaliteiten van jouw organisatie inzetten voor de wereld! Hoe? Op die vraag geeft de Ubuntu MOOC antwoord. Deze nieuwe online opleiding biedt hoop, perspectief én concrete handvatten vanuit de Afrikaanse filosofie Ubuntu.

Word deelgever: r schrijf je in voo OC de Ubuntu MO ntu via isvw.nl/ubu

Met onder meer Annette Nobuntu Mul, Mpanzu Bamenga, Laurentien van Oranje, Kathleen Ferrier, Babah Tarawally en Jan Terlouw.

isvw.nl/ubuntu

Samen bouwen aan een inclusieve en duurzame wereld

OPTIMISTISCHE OPLOSSINGEN In deze rubriek bieden we jou als lezer een plek om je suggestie over een bepaald onderwerp met ons te delen.

Met een positieve insteek zijn alle oplossingen welkom.

Deel jouw idee via redactie@theoptimist.nl

In de vorige editie legden we de vraag voor: ‘Wat moet er veranderen om het land beter te kunnen besturen?’ Mildred Hofkes reageerde met een essay waarin ze constateert dat Nederland snakt naar bestuurlijke vernieuwing. Maar wat is dat precies?

Het is opvallend dat sinds de val van Rutte IV en de daaropvolgende exodus van bewindslieden en Kamerleden, vele columns, talkshowtafels en maatschappelijke debatten gaan over ‘bestuurlijke vernieuwing’. Blijkbaar snakken veel mensen naar een wezenlijke verandering. Maar wat betekent dat?

Hoe ziet die vernieuwing er uit? In dit essay neem ik de lezer mee in mijn persoonlijke zoektocht naar de definitie van ‘goed bestuur’ en waar we dat aan kunnen herkennen. Want de manier hoe ons land, maar ook onze bedrijven en instellingen, bestuurd worden is een keuze. Geen natuurverschijnsel. En daar kunnen wij invloed op uitoefenen.

Wat is goed bestuur?

Met deze vraag houd ik mij al meer dan 25 jaar bezig. Ik ben op het onderwerp ‘bestuurlijke vernieuwing’ afgestudeerd in 1997. Mijn afstudeerscriptie

voor de studie communicatiekunde ging over de vraag hoe organisaties ‘de stemmen van buiten naar binnen’ kunnen halen en daar naar kunnen luisteren. Ik ging werken als Hoofd Communicatie bij de Nationale Postcode Loterij, de grootste goede doelen-loterij van Nederland. Daar leerde ik veel over hoe je als organisatie een (positieve) beweging op gang kunt brengen, door deelnemers en goede doelen te verbinden en onderdeel te laten zijn van iets groots met positieve impact op mens en natuur.

Ik bezocht verschillende (internationale) projecten van organisaties als het Rode Kruis, Artsen Zonder Grenzen, Greenpeace, SOS Kinderdorpen, Vluchtelingenwerk, het Wereld Natuur Fonds en Milieudefensie. Daar leerde ik wat klimaatverandering is, wat dierenwelzijn betekent, hoe sociale ongelijkheid werkt, wat echte armoede inhoudt en wat de diepere oorzaak is achter grote migratiestromen.

Goede reputatie

In 2006 startte ik een bureau in stakeholders- en reputatieonderzoek. Ik gebruikte het model van mijn afstudeerscriptie als uitgangspunt en zette het in de markt als ‘De Reputatiebarometer’. In de afgelopen 17 jaar heb ik met mijn team vele onderzoeken

Optimist magazine • november/december 2023 • 50

Oproep

uitgevoerd bij bedrijven, overheidsinstellingen en maatschappelijke organisaties zoals scholen en ziekenhuizen. Steeds brachten we ‘de blik van buiten naar binnen’ door stakeholders telefonisch te interviewen. Een stakeholder is iedereen die een belang heeft: klant, leverancier, samenwerkingspartner, overheid, maatschappelijke instelling. Doordat we de onderzoeken altijd telefonisch doen, horen we de stemmen letterlijk en figuurlijk. Al die perspectieven, taal en emoties proberen we te vertalen voor het bestuur van de desbetreffende organisatie. Het geeft bestuurders vrijwel altijd nieuwe inzichten in de blinde vlekken van de organisatie. Wat ik zelf leerde: organisaties die goed worden bestuurd, hebben veel draagvlak en een goede reputatie onder hun stakeholders. Bovendien willen mensen graag werken bij een goed geleide organisatie met een sterke reputatie en daardoor is het verloop meestal laag.

De kwaliteit van besluitvorming

Ik leerde steeds dieper te kijken naar de kern van ‘goed bestuur’. Goed bestuur gaat om de kwaliteit van de besluitvorming. Dat betekent nadenken over wie de besluiten neemt, vanuit welke intentie en met welk mandaat. Hoe vrij kan men beslissen over ‘het goede’? Daarnaast kijk je op basis van welke informatie besluiten worden genomen, en wat de kwaliteit van die informatie is. Wordt bij de besluitvorming rekening gehouden met de ‘stemmen van buiten’, en zo ja, worden die voldoende en juist gehoord? Inmiddels weten we van de kindertoeslagenaffaire en de aardgaswinning in Groningen wat er gebeurt als je de stemmen van buiten negeert. Als je besluiten neemt over belanghebbenden zonder hen te horen en mee te nemen in de besluitvorming, dan kan dat leiden tot desastreuze gevolgen.

Macht en tegenmacht

Goed bestuur kijkt ook naar hoe macht en de tegenmacht zijn georganiseerd; zijn er genoeg ‘checks’ en ‘balances’ of opereert het bestuur als alleenheerser?

Je kijkt hoe transparant over besluiten wordt gecommuniceerd. In hoeverre is voor de betrokkenen duidelijk waarom het besluit genomen is en wat de overwegingen waren? Ook zoekt goed bestuur de blinde vlekken van zichzelf: positief of negatief gedrag dat je zelf niet kunt waarnemen, maar de buitenwereld des te beter. Daarom kan goed bestuur niet zonder de buitenwereld (bijvoorbeeld door reputatieonderzoek of stakeholdersonderzoek). Ook wil goed bestuur weten welk effect de besluitvorming van de eigen organisatie heeft op de buitenwereld, daarom blijf je dat toetsen in een voortdurende en open stakeholderdialoog.

Wisseling van de macht

In 2009 schreef ik een boek getiteld Wisseling van de macht, oplossingen voor de nieuwe bestuurder.

Aanleiding was de val van de zakenbank Lehman Brothers op 15 sept 2008, dat de start vormde van een ongekende wereldwijde financiële crisis. De Nederlandse overheid werd gedwongen om met enorme bedragen de (private) financiële sector overeind te houden. De vraag ‘wat is goed bestuur‘ was uiterst actueel. Hoe werkt macht en tegenmacht?

Hoe komen dergelijke invloedrijke besluiten tot stand? In hoeverre werd er rekening gehouden met de belangen van alle belanghebbenden? En hoe transparant is er vervolgens gecommuniceerd over de besluitvorming?

‘Bestuurders zitten ‘gevangen’ in een systeem waar financiële informatiestromen leidend zijn.’

Inzicht in de toon aan de top

Ik besloot om me (als burger) te verdiepen in hoe bestuurskamers werken, wie daar zitten en hoe besluiten tot stand komen. Hoe kon het zover komen dat wanbestuur binnen de financiële sector leidt tot een mondiale wereldcrisis? Hoe kon het zijn dat de private financiële sector overeind werd gehouden met belastinggeld, terwijl de ‘gewone mensen’ in een diepe recessie terechtkwamen als gevolg van dat slechte bestuur? Samen met de Volkskrant deed ik in 2009 ons eerste onderzoek naar ‘de toon aan de top’ onder de tweehonderd meest invloedrijke bestuurders/politici/toezichthouders van Nederland naar de definitie van ‘goed bestuur’. Er deden tachtig topbestuurders mee. Het telefonische onderzoek werd anoniem uitgevoerd en de bestuurders spraken openhartig over de valkuilen. Dit onderzoek hebben we herhaald in 2014, 2018 en 2022. De resultaten gaven waardevolle inzichten in die ‘blinde vlekken’. Mijn belangrijkste les? Bestuurders zitten ‘gevangen’ in een verticaal besturingssysteem, waar financiële informatiestromen leidend zijn. De stemmen van de stakeholders, de toekomstige generaties, het klimaat, de natuur en de maatschappij doen niet mee bij de besluitvorming. Het is alsof de bestuurder door een rietje naar de werkelijkheid kijkt.

Optimist magazine • november/december 2023 • 51

Oproep

pers, huidige bestuurders en de toekomstige generaties een nieuw bestuursmodel ontwikkeld onder de naam ‘future proof governance’. Dit model gaat uit van zorgvuldige horizontale besluitvorming, met focus op draagvlak onder belanghebbenden en toekomstige generaties.

Toekomstbestendig bestuur

De stem van de toekomst

Wat daarbij vrijwel altijd ontbreekt is de stem van jonge mensen. Die zijn nauwelijks vertegenwoordigd in zittende besturen: de gemiddelde leeftijd is 55 plus. In 2010 heb ik daarom het platform NieuwBestuur opgericht voor toekomstbestendige besluitvorming. Want het kan niet zo zijn dat zittende bestuurders beslissingen nemen over de toekomst, zonder de stem van de toekomst te horen.

Dat heet ‘generatiegerechtigheid’. Zeker in een tijd waarin klimaatverandering, de opwarming van de aarde en de afnemende biodiversiteit meer en meer gevolgen hebben voor al het leven.

‘Het is alsof de bestuurder door een rietje naar de werkelijkheid kijkt.’

‘Future proof governance’

Vanuit het platform NieuwBestuur hebben we de afgelopen tien jaar zes landelijke congressen georganiseerd voor huidige en toekomstige bestuurders.

Onder de naam ‘Dutch Circular Leadership’ onderzochten we met alle deelnemers wat toekomstbestendig besturen kan inhouden. Hier begonnen we om jonge mensen letterlijk een stem te geven. Zo heb ik met mijn team van onderzoekers, wetenschap-

Ons mooie Nederland, alle huidige inwoners en de toekomstige inwoners, maar ook bedrijven en overheidsinstellingen verdienen het om goed bestuurd te worden. Toekomstbestendig besturen lijkt een moeilijk, taai en ‘saai’ onderwerp, en toch geloof ik dat we er met z’n allen doorheen moeten om Nederland gidsland te laten zijn in ‘goed bestuur’.

Wij zijn het land van met z’n allen samenwerken achter de dijken tegen het water, het land van het Rijnlands denken, van directe communicatie en transparantie. Wij kunnen dit. Want het is mijn stellige overtuiging dat we de grote maatschappelijke vraagstukken zoals klimaatverandering, stikstofcrisis, het landbouwakkoord, biodiversiteit, sociale ongelijkheid en herstel van vertrouwen in de overheid en het bedrijfsleven kunnen oplossen als we onze manier van besluitvorming weten aan te passen. Eerlijker, transparanter en met de inbreng van mensen en groepen die nu niet of te weinig gehoord worden. • Mildred Hofkes Mildred Hofkes is onderzoeker en publicist, eigenaar en directeur van Bureau Hofkes Stakeholder Research & Management (BHRM) en oprichter van het platform NieuwBestuur. Met haar bureau maakt Hofkes zich sterk voor ‘toekomstbestendig besturen’ middels stakeholderen reputatieonderzoeken. Haar motto is ‘helder water stroomt van boven’. Volg Mildred Hofkes op haar zoektocht naar ‘goed bestuur’ via LinkedIn.

Hoe los je het personeelstekort in de zorg op?

Dat is de vraag voor de volgende keer.

Vertel ons wat volgens jou een optimistische oplossing is.

Stuur je suggestie naar: redactie@theoptimist.nl.

Optimist magazine • november/december 2023 • 52

Column

Govert Derix

Govert Derix is de schrijver van de roman Het onmogelijke manuscript, die onlangs verscheen.

Omgaan met toevallige verandering ‘TOEVAL IS HET KRUISEN VAN MEERDERE VERHAALLIJNEN.’

Foto: Jacqueline Machado de Souza

Tijdens mijn studie genoot ik colleges theoretische psychologie van Piet Vroon. Misschien ken je hem nog van tv. Of beter: van zijn opwindende stijl van lesgeven. Als geen ander slaagde hij erin een propvolle collegezaal op de kast te jagen... en in de volgende seconde een stuiplach te bezorgen.

Humor is een machtig instrument van kennisoverdracht. Zijn recept om een kater te voorkomen is me altijd bijgebleven, net als zijn genadeloze analyse van meditatie: ‘Niemand gaat tegenwoordig meer tien minuten stilzitten op een bank. Doe het eens, en je staat versteld. Meer geheim is er niet!’

Dankzij hoofdredacteur Brian de Mello denk ik deze zondagochtend aan Piet Vroon. Heb ik Brian net mijn column voor het volgende nummer gemaild, mailt hij terug dat het thema is veranderd! En wat blijkt: het sluit naadloos aan bij mijn nieuwe roman, waarover hij mij nog aan de tand zal voelen. ‘Toeval bestaat niet,’ zouden velen zeggen.

Vroon zou minzaam lachen en zijn boek Hersenen, bewustzijn en gedrag in herinnering brengen. Een omgevallen boekenkast vol wijsheden, analyses en kruisbestuivingen van anatomie, filosofie en psychologie. Hele stukken kan ik nog dromen.

Waaronder ook de definitie die nu door mijn hoofd waait: ‘Toeval is het kruispunt van twee of meerdere causale reeksen.’

Vroon heeft net als W.F. Hermans en Nietzsche altijd gelijk. Kijk maar. In causale reeks één schrijf ik zoals gebruikelijk een column over het opgege-

ven thema. In reeks twee besluit de redactie tot een ander thema, namelijk ‘omgaan met verandering’ en vergeet dat aan mij door te geven. In reeks drie heeft diezelfde redactie ruimte gereserveerd voor mijn boek, dat gaat over het omgaan met radicale verandering, meer specifiek: persoonlijke én planetaire tegenslagen die zó sterk zijn dat het maar de vraag is of intelligente antwoorden nog tot de mogelijkheden behoren.

Ik mail dus deze zondagochtend mijn column.

Een half uur later bedankt Brian voor de column, zegt hem te zullen plaatsen, en voegt eraan toe dat het natuurlijk jammer is dat hij niet aansluit bij het veranderde thema: ‘Sorry dat ik je dat niet eerder liet weten.’ Ik heb nog geen verdorie gemompeld, of ik herken in ‘omgaan met verandering’ de kern van mijn roman. ‘Toeval is het kruisen van meerdere verhaallijnen’, zou Vroon zeggen. Is dat alles? Of is er midden op dit kruispunt méér aan de hand?

Misschien dit. Ik beloofde Brian zojuist per kerende mail om, als ik nog tijd zou hebben, een nieuwe column te schrijven. Nog steeds is het zondagochtend. Ik ga achter mijn werktafel zitten en denk aan Vroon. ‘Niemand gaat tegenwoordig meer tien minuten stilzitten zonder nadere bedoelingen.’ Mijn vingers kriebelen. Een glimlach vormt zich. Even later kijkt dit stukje mij aan. Opsturen naar Brian? Zou zomaar kunnen dat-ie iets gaat terugmailen in de trant van ‘Geen toeval!’ •

Optimist magazine • november/december 2023 • 54

Zuiver zakelijk Leiden naar beter

We komen er wel

Wie de jeugd heeft… maakt zich misschien zorgen over de toekomst, maar die is er wel. StreetPro helpt jongeren die vroegtijdig school verlaten weer op de rails en vraagt ondernemers bij te springen.

Dat bedrijven graag een steentje bijdragen aan een betere wereld bewijst het Bijenpark in het Haagse Ypenburg. Hier laat Accenture zien hoe het samen met Honey Highway aan de bijensnelweg timmert.

Carla de Ruiter laat zien hoe ondernemers werk kunnen maken van hun idealen.

Vandaag lees je het eerste deel van de serie die ze over dit onderwerp schreef.

Tot slot krijgen we – ook letterlijk – energie van de innovatie die AQUABATTERY heeft ontwikkeld.

Kortom, alles leidt naar iets beters en samen komen we er wel. Ook als je jong bent en het leven soms tegenzit: er is toekomst!

Optimist magazine • november/december 2023 • 55

Zuiver zakelijk Leiden naar beter

‘Wij planten een zaadje bij jongeren’ Om haar ouders een plezier te doen (‘Ik ben van de tijd dat ze wilden dat je dokter of jurist werd’) ging Ivolaine de Nobrega aan de rechtenstudie, maar haar hart lag op het kruispunt van marketing en sport, met name voetbal. ‘Mijn man was tot voor kort fysiotherapeut van het Nederlands elftal en mijn zonen zijn fanatieke voetballers.’

Door BRIAN DE MELLO

In een eettentje kwam ze bijna twintig jaar geleden oud-voetbalprof Edgar Davids tegen, die haar uiteindelijk vroeg om voor hem te komen werken. Na verhuisd te zijn naar Amsterdam zag ze hoe de voetbalvriendjes van haar oudste zoon ondanks hun talenten niet voldoende gezien werden. Dit deed haar beseffen dat ze ‘iets’ met jongeren moest gaan doen.

‘De samenleving is veranderd, diverser en complexer geworden, maar het systeem is niet veranderd. Dat moet anders.’

Straatvoetbal

Haar betrokkenheid bij het voetbal resulteerde in een leidende rol bij Straatvoetbalbond Nederland (SVBN). Deze stichting wilde indertijd door middel van straatvoetbal de zogenaamde ‘Vogelaarwijken’ van krachtwijk naar prachtwijk brengen. ‘Straatvoetbal werkt heel verbindend, het bevordert de sociale cohesie in een wijk. Wij faciliteerden alles, maar de buurt moest het zelf organiseren. De filosofie hierachter was dat men elkaar op een andere manier leert kennen en milder met elkaar omgaat als er een probleem ontstaat.’

Meer dan dertig gemeenten besloten mee te doen met het prachtwijk-initiatief. Toenmalig minister

‘DE “STRAAT” HEEFT ZOVEEL TALENT, WAAROM GEBRUIKEN WE DIE STRAATCOMPETENTIES NIET VOOR EEN OPLEIDING DIE DAAROP AANSLUIT?’

Vogelaar riep 5 mei uit tot nationale straatvoetbaldag. Tien jaar lang maakte Ivolaine deel uit van de organisatie van deze indrukwekkende dag waar jaarlijks tienduizend kinderen aan meededen.

Daar bleef het niet bij. Zo’n twaalf jaar geleden zag ze een grote uitval binnen het mbo. Dit bleek voort te komen uit meervoudige problematiek: armoede, ouders aan de drugs of alcohol, jongeren die verkeerde keuzes maakten. Binnen de SVBN werd daarom het StreetPro-project bedacht. ‘StreetPro staat voor Street Professionals. De “straat” heeft zoveel talent, waarom gebruiken we die straatcompetenties niet voor een opleiding die daarop aansluit? Om zo die talenten op een positieve manier in te zetten.’

Het StreetPro-programma was al snel succesvol. Vooral omdat de gemeente Amsterdam op zoek was naar een programma voor leerplichtambtenaren. Deze konden vroegtijdige schoolverlaters iets aanbieden om zich te heroriënteren – om vervolgens weer naar school te gaan. In 2014 werd Stichting StreetPro in het leven geroepen en kreeg het programma de naam ‘School Academy’. Daarnaast werd een tweede programma ontwikkeld, genaamd ‘Job Academy’.

Optimist magazine • november/december 2023 • 57

Zuiver zakelijk Leiden naar beter

Hoog rendement

De resultaten zijn verbluffend. ‘Het uitgangspunt van StreetPro is simpel: maak een keuze vanuit je eigen passie en kracht, en vind een opleiding die daarop aansluit. Het jeugdbrein is nog niet volledig ontwikkeld, dus je zult ze moeten begeleiden’, stelt Ivolaine.

‘Maar wel op een manier waarbij ze de regie zelf in handen houden om tot een juiste keuze te komen.

Daar hebben we coaching aan gekoppeld, waarbij jongeren ook kunnen bespreken wat ze dwarszit. We creëren een veilige omgeving voor ze, kijken naar de persoon die ze zijn en hanteren wetenschappelijke methodieken die bewezen werken bij jongeren, zoals non-formal learning, gestructureerd leren buiten formele onderwijskaders. Oké, sommigen hebben een schop onder de kont nodig, maar wij planten een zaadje en laten ze groeien, ongeacht hun afkomst.

Dat is ons bestaansrecht.’

Het rendement van een jongere die het programma van acht weken doorloopt, bedraagt tot wel 880 procent. Een programma kost per deelnemer 2.500 euro en levert ruim twee ton op, zo is door KPMG vastgesteld. Kort samengevat: minder kosten aan uitkeringen en gezondheidszorg, minder kosten door criminaliteit en meer opbrengsten via de belastingen.

De enkele keren dat het niet lukt, blijven in het geheugen van het StreetPro-team gegrift. Zoals een jongen die als kindsoldaat in Congo had gevochten

‘WE HEBBEN ALS SAMENLEVING EEN VERANTWOORDELIJKHEID OM KANSEN TE CREËREN.’

en door zijn enorme trauma niet geholpen kon worden door StreetPro. Helaas is hij later overleden onder niet natuurlijke omstandigheden. Of een meisje dat seksueel misbruikt was en niet te redden viel.

Het raakt Ivolaine als ze hierover praat. ‘Daarom moet je dit werk nooit te lang doen’, mijmert ze met vochtige ogen. ‘We zijn ons ervan bewust dat het kwartje soms niet direct valt, en dat jongeren af en toe meer tijd nodig hebben. Dat staat haaks op de inrichting van ons schoolsysteem en de prestatiedruk die daarmee gepaard gaat.’

‘We brengen de jongeren hier ook bij hoe ze een betere keuze kunnen maken’, valt programmamanager Mikkie Sinnige haar bij. ‘Daar hebben ze de rest van hun leven profijt van. Even wat langer nadenken, niet alleen naar je vriendjes kijken maar “naar binnen keren” en beseffen waar je voor kiest.

Daarnaast zorgen we voor praktische ondersteuning. Zoals het helpen regelen van een ziektekostenverzekering als ze achttien worden. We leggen een basis.’

Kansenongelijkheid

Ivolaine ziet het liefst dat StreetPro overbodig wordt.

‘Wij zijn de belichaming van kansenongelijkheid. Ongeveer 85 procent van de jongeren die bij ons komen heeft een andere etnische achtergrond. In de jeugdgevangenissen is dit hetzelfde percentage.

Voor mij is dat een indicatie van kansenongelijkheid in onze maatschappij met als gevolg het verlies van toekomstperspectief. Het systeem moet veranderen, want voor een steeds groter wordende groep werkt het niet.’

Kansenongelijkheid staat bij Ivolaine hoog op de prioriteitenlijst om aan te pakken. Naast haar werk voor StreetPro is ze ook bestuurslid van de Black Impact Foundation, opgericht door oud-voetballer Clarence Seedorf. ‘Hierin zeggen we: inclusiviteit bereik je alleen door gelijkwaardigheid. De zwarte gemeenschap heeft zoveel talent, maar we hebben vooralsnog geen plek aan tafel. We zijn verdeeld door ons slavernijverleden, maar there’s only one mankind; daar moeten we ons bewust van worden.’

Die boodschap verkondigt ze ook richting bedrijven, want daar zitten vaak de aanjagers voor verandering. ‘Het bedrijfsleven kan vaak sneller schakelen dan de overheid. Als de reguliere opleidingen niet mee kunnen, dan gaan bedrijven zelf opleidingen opstarten. Dat zie je meer en meer. Bedrijven worden zo concurrenten van scholen. Ze leiden ze op, bieden veel kansen. Het draagt bij aan social return, het maatschappelijk teruggeven.’

Optimist magazine • november/december 2023 • 58

Zuiver zakelijk Leiden naar beter

Ander perspectief

De optimist in Ivolaine zegt dat niemand kansloos is.

‘Ik geloof niet in de term “kansloos”. Kansarm wel. We hebben als samenleving een verantwoordelijkheid om kansen te creëren én om sociale controle uit te oefenen op alle kinderen. Ik vang hier kinderen op die niet mijn kinderen zijn, maar het zijn jongeren die kansen nodig hebben. Vergeet daarbij de invloed van sociale media niet. Daar worden tegenwoordig vaak de normen en waarden bepaald.’

Ze pleit voor het kijken vanuit een ander perspectief naar gezinnen waar problemen heersen.

Beleidsmakers houden vaak geen rekening met culturele karakteristieken of het uitzichtloze bestaan van problematische huishoudens. ‘Al die hoogopgeleide pannekoeken die op een mooie school hebben gezeten hebben vaak geen idee hoe het is om aan de rand van het bestaan te leven. Maar zij bepalen wel het beleid en houden het systeem in stand. Ik ben het eens met de beroemde definitie van waanzin volgens Einstein: “Telkens hetzelfde doen en steeds een andere uitkomst verwachten.” Dit lijkt treffend te beschrijven wat er momenteel in de politieke arena gebeurt, waar vaak dezelfde groep mensen met vergelijkbare achtergronden en denkwijzen aan het roer staat. Ze lijken voortdurend vast te houden aan traditionele benaderingen in plaats van open te staan voor vernieuwing en de moed te hebben om nieuwe paden te bewandelen. Het gevolg is dat er op veel gebieden dingen misgaan.’

Ze ziet Nederland als een land van kansen, waar verandering nodig is. Zowel aan de kant van het systeem, de manier waarop de aanpak van kansarme jongeren is ingericht, als aan de kant van de ouders – vooral die met een andere etnische achtergrond.

‘Deze moeten hun kinderen in de samenleving mee laten doen en niet denken in termen van slachtofferschap. Als ouder ben je verantwoordelijk om een tussenweg te bewandelen, tussen je eigen cultuur en de maatschappij waarin je leeft.’

1

Erkenning en budget

Het steekt Ivolaine en Mikkie dat organisaties zoals StreetPro niet de erkenning krijgen die ze verdienen.

‘Wij zijn “toeleiders”, wij zorgen dat jongeren terugkeren bij het onderwijs. Samen met andere organisaties die vergelijkbaar werk doen vormen we een essentieel onderdeel in het schoolsysteem. Die erkenning is één, extra kansen creëren is twee. Daar is budget voor nodig, maar de uitvalvoorzieningen worden niet meegenomen in de miljoenen die het mbo krijgt van de gemeente Amsterdam. Dat is toch pure kolder?

1 Mikkie Sinnige en Ivolaine de Nobrega

Ze willen niet investeren in zaken die op termijn miljoenen besparen. Terwijl de uitvalcijfers veel hoger zijn dan gerapporteerd wordt.’ Het is een publiek geheim dat mbo’s leerlingen tot 1 oktober op papier ‘aan boord’ houden, omdat ze anders geen bekostiging krijgen. Dat leidt bij organisaties zoals StreetPro tot een toeloop aan uitvallers na 1 oktober. Het geld voor deze leerlingen komt echter niet bij hen terecht, maar blijft bij de mbo’s.

Met de oprichting van #Club100 wil StreetPro honderd particulieren en ondernemers bij elkaar brengen om samen het werk van StreetPro te ondersteunen. Het gaat hierbij om de combinatie van financieel en sociaal vermogen. Zo kan meer jongeren een positief toekomstperspectief worden geboden en wordt hun maatschappelijke zelfredzaamheid versterkt. StreetPro investeert in faciliteiten die hiertoe bijdragen, zoals een podcastruimte waar jongeren de podcastserie Het verborgen kapitaal gaan opnemen. ‘Daarmee willen we aan de hand van verhalen van jongeren een landelijke discussie met diverse stakeholders starten over de problematiek die onder de jeugd speelt.’ Verder is in het pand van StreetPro in Amsterdam een sportschool gebouwd. Hier kunnen klanten komen sporten en jongeren een opleiding tot sportinstructeur volgen. Ivolaine: ‘Mijn zoon heeft zijn appartement verkocht en de overwaarde beschikbaar gesteld zodat die sportschool er kon komen.’ Blijkbaar valt de gulle én optimistische appel niet ver van de boom. Gelukkig maar. • Meer informatie: www.streetpro.nl

Optimist magazine • november/december 2023 • 59

Zuiver zakelijk Leiden naar beter

Welkom in het bijenparadijs Een braakliggend bedrijfsterrein in het Haagse Ypenburg is in een half jaar tijd omgetoverd tot een waar bijenparadijs. Omdat het kan.

Door JOB KOSKAMP

Op een regenachtige septembermiddag zijn we getuige van de opening van het bijenpark, een project van Honey Highway. Dit bedrijf van Deborah Post heeft al acht jaar als missie de biodiversiteit in Nederland te verbeteren. Bijvoorbeeld door samen met Rijkswaterstaat de bermen te veranderen in bloemrijke highways voor bijen en andere insecten. Nu heeft ze de handen ineengeslagen met Accenture, een toonaangevend bedrijfsadviesbureau met ves-

tigingen over de hele wereld. Als onderdeel van hun duurzaamheidsprogramma willen zij helpen met het verbeteren van de biodiversiteit.

Kaplaarzen in de zandgrond

‘Accenture had een kantoorpand met een stuk land van bijna vijfduizend vierkante meter’, vertelt Deborah. Zij zag veel potentie om het veldje op het voormalige vliegveld Ypenburg om te bouwen tot een baken van biodiversiteit. ‘In januari was dit nog een leeg stuk grasland, nu is het een stuk land dat leeft en bruist.’ In een half jaar is het bijenpark aangelegd.

Er staan nu zo’n achtduizend planten en ongeveer veertig soorten wilde bloemen.

De samenwerking tussen Accenture en Honey Highway verliep uiterst soepel. In maart 2023 begonnen de werkzaamheden. ‘Medewerkers van Accenture, die normaal gesproken in een kantoor op elf hoog werken, stonden met hun kaplaarzen in de zandgrond.’

MVO-manager bij Accenture Laura van den Hurk is ook enthousiast. Volgens haar doet het bijenpark meer dan alleen het bevorderen van de biodiversiteit. ‘Het park heeft ook een HR-functie. We hopen dat mensen tot rust komen en kunnen genieten als ze door het park lopen.’ Nu het park af is, kan men

Optimist magazine • november/december 2023 • 60

Zuiver zakelijk Leiden naar beter

‘HET BEGRIP BIODIVERSITEIT WORDT OP DEZE MANIER TASTBAARDER.’ even tot rust komen in de natuur. ‘Ook was het aanleggen van het park enorm leuk. Uiteindelijk hebben meer dan honderd mensen hun steentje bijgedragen aan dit project. Je ziet dat het samen werken aan het park ook echt iets met mensen doet.’ Laura hoopt dat mensen door dit project inzien waarom biodiversiteit zo belangrijk is. ‘Het zou natuurlijk ontzettend leuk zijn als mensen dit doorzetten en bijvoorbeeld hun eigen tuin aanpakken.’

Doe zoals Accenture

Casper van der Kooi – bioloog aan de Rijksuniversiteit Groningen – benadrukt het belang van dit soort projecten. ‘Het is natuurlijk heel fijn om te zien dat er zoveel mensen genieten van een bloemenrijk veld, maar dit soort projecten zijn ook ontzettend belangrijk voor de bewustwording van mensen.’ Volgens Casper wordt het begrip biodiversiteit op deze manier tastbaarder. ‘In veel velden bloeien er niet eens meer paardenbloemen, het is alleen maar groen grasland.

Dat is misschien voor de bio-industrie productief, maar voor de biodiversiteit is het desastreus.’ Daarom vindt hij dit soort plekken belangrijk. ‘Hoe meer bloemen en kleuren ik zie, hoe beter!’

Deborah roept bedrijven op om hetzelfde te doen als Accenture. Zij vindt dat we niet allen naar

1

1 Vlnr: Casper van der Kooi, Deborah Post en Laura van den Hurk

overheden moeten kijken. Ook grote bedrijven kunnen hun bijdrage leveren om projecten als deze te realiseren. ‘Dit wat we hier nu hebben neergezet is het effect van één bedrijf. Vlinders vliegen, bijen en hommels zoemen en de grond krioelt met beestjes. Kun je je voorstellen wat dat zou betekenen voor de biodiversiteit als honderd bedrijven dit zouden doen?’ •

Optimist magazine • november/december 2023 • 61

Zuiver zakelijk Leiden naar beter

Maak werk van je idealen Deel 1

Door CARLA DE RUITER

Steeds meer ondernemers ontdekken het: van betekenis zijn met een maatschappelijke missie heeft zin. Zij willen hun passie volgen én daarmee iets betekenen voor anderen. Tegelijkertijd wagen steeds meer werknemers in loondienst de weg naar een eigen bedrijf. Ook zij willen het liefste werk maken van hun idealen voor een mooiere toekomst.

Een deel daarvan wil dat niet alleen voor zichzelf

maar ook voor iets dat gróter is dan henzelf: voor een volgende generatie bijvoorbeeld of ze hebben een duurzame oplossing gevonden waar een markt voor is.

Deze nieuwe rubriek laat je inzien hoe je werk maakt van je idealen. Je krijgt van Carla de Ruiter, een inzicht én een tip om succesvol te worden met je maatschappelijke missie.

Optimist magazine • november/december 2023 • 62

Zuiver zakelijk Leiden naar beter

Ondernemers volgen vaker hun hart

De afgelopen jaren lijkt het meer trendy te zijn: ondernemers die hun hart volgen en alleen nog maar dát willen doen waar ze blij van worden. Waarom is dat aantal zo toegenomen? Voor een deel komt dat omdat de huidige maatschappij verandert. Werknemers voelen zich niet meer langer prettig in hun baan vanwege de steeds groter wordende organisaties en de focus op economische groei. Ze voelen zich meer een nummer en er is steeds minder aandacht in organisaties voor hun werkelijke behoefte.

Ze zien ook de ongezonde kant van steeds maar winst willen maken en moeten voldoen aan steeds hogere productiecijfers.

‘STEEDS MEER MENSEN ZIEN ELLENDE OM ZICH HEEN EN ZETTEN HUN TALENTEN IN TEN DIENSTE VAN ANDEREN.’

Inzicht: de huidige tijd is een aanjager

Maak werk van je idealen Wil jij werk maken van jouw idealen? Op 30 oktober t/m 10 november start de tiendaagse online Challenge ‘Maak werk van je idealen’.

Daarin doorloop je alle stappen van het combineren van idealisme en succes voor ondernemers met een maatschappelijke missie. Voor slechts € 27,- neem je deel aan deze waardevolle uitdaging.

Info: www.pionierendleiderschap.nl huidige samenleving juist sprake is van een toename van armoede, zou je denken dat er dan een afname is van deze groep impactondernemers. Ik vermoed dat de huidige tijd waarin we leven juist als een aanjager gezien kan worden. Steeds meer mensen zien ellende om zich heen en zetten hun talenten in ten dienste van anderen. Deze ondernemers hebben een goed gevoel om aan te sluiten bij de behoefte van anderen. Daarin schuilt tegelijkertijd hun kracht: een betekenisvolle missie werkt als je je goed inleeft in wat de doelgroep nodig heeft.

Maslow voorspelde het al: nadat alle basisbehoeften zijn voorzien, willen mensen toewerken naar zelfrealisatie. Als je een hoge mate van welzijn ervaart, onderdak hebt en andere basisvoorwaarden, waardering en zelfvertrouwen hebt opgebouwd, komt er ruimte voor jezelf en de ontplooiing ervan. Hiermee open je ook de weg naar het najagen van een maatschappelijke missie die groter is dan jijzelf. Hoewel er in onze

Tip: weet goed voor wie je dit doet

1

1 Carla de Ruiter is auteur van het boek ‘Pionierend Leiderschap, een bevrijdend perspectief voor een wereld in transitie’. Zij helpt ondernemers en organisatie bij het maken van meer positieve impact met hun maatschappelijke missie.

Ben je je ervan bewust wie je doelgroep is en wat hun behoeften zijn? Misschien heb je meerdere doelgroepen en wil je iedereen met jouw missie blij maken? Dat laatste is een grote valkuil waar veel ondernemers in stappen. Ze vinden zelf veel dingen leuk en kunnen veel en zetten dan in op zo ruim mogelijk bereik. Slimmer is het om je doelgroep goed te omschrijven en te verkleinen bij de start en een doelgroepomschrijving te maken vanuit de behoefte die zij hebben. Wanneer je weet wat jouw klant nodig heeft en waar zij tegenaan lopen, weet jij veel beter wat je daarvoor aanbiedt. Zie het als een wond (de behoefte van de klant) waar jij een pleister (aanbod, oplossing) voor hebt. Hoe gerichter jij die pleister kunt plakken, op de juiste plek, hoe meer het klopt voor jouw klant. •

Optimist magazine • november/december 2023 • 63

Zuiver zakelijk Leiden naar beter

Energie opslaan in zout en water Bij het woord ‘ batterij’ denk je al snel aan een klein giftig buisje. Batterijen kunnen schadelijke stoffen zoals lood, lithium en kobalt bevatten. Hoe fijn zou het zijn als er een groener alternatief was, met veilige ingrediënten? Die batterij wordt nu al getest in Alphen aan den Rijn.

Door MAARTJE NIJHOF

‘DE CONSTRUCTIE MOET ONGEVEER TWINTIG JAAR MEE KUNNEN.’

Dr. Jiajun Cen is een van de oprichters van AQUABATTERY en CEO van het bedrijf. Bijna tien jaar geleden zetten hij en zijn collega’s het idee op papier: energie opslaan via een elektrochemische reactie met water en zout. Jiajun heeft zich in deze methode verdiept en ontwikkelt nu containers met daarin de technologie om groene stroom zoals windenergie op te slaan op momenten dat het hard waait, en beschikbaar te maken op een windstille dag.

Groene energiewinst

De batterij is een soort grote container met daarin speciale modules die membranen bevatten. Dankzij een zuur-base reactie wordt energie in water opgeslagen en wanneer het nodig is weer vrij gemaakt. Bij het opladen van de AQUABATTERY wordt elektrische energie gebruikt om het zoute water om te zetten in een basische en een zure wateroplossing. Dit proces is omkeerbaar. Wanneer er elektrische energie nodig is, worden de oplossingen gemengd in de modules om zout water te maken en elektriciteit te generen. Op dit moment zit AQUABATTERY in de pilotfase. Het bedrijf zit om tafel met verschillende marktpartijen, waaronder waterschappen, om de industriële inzetbaarheid van het idee te testen.

Voor bedrijven die willen verduurzamen is dit een ideale toevoeging aan groene energiewinst. De wind of de zon genereren de stroom en die stroom wordt opgeslagen in zout en water. De constructie moet ongeveer twintig jaar mee kunnen na installatie bij voldoende onderhoud, dus even lang als het bijbehorende zonnepanelenpark.

Optimist magazine • november/december 2023 • 64

Kom in de kast!

LUISTERKAST Podcasts zijn niet weg te denken uit het medialandschap. Het maken van een podcast is niet zo ingewikkeld, maar als je meer wilt dan de aan- en uitknop indrukken dan is een goede podcast nog een hele kunst. En tegelijk lastig, want welke podcast stijgt boven de middelmaat uit? Welke podcast blijft langer hangen dan de soundbites die je overal al hoort?

Ook in je achtertuin?

Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn. Janneke Tjon Pian Gi, commercieel directeur van het bedrijf, vertelt wat de huidige hang-ups zijn: Momenteel is AQUABATTERY nog niet commercieel leverbaar. AQUABATTERY is niet zo energy-dense als lithiumbatterijen.

Dus heb je in vergelijking meer volume aan water nodig, en dat kost ruimte. ‘Het is nog niet iets wat je in je eigen achtertuin kan neerzetten’, vertelt Janneke lachend. ‘ Maar wij geloven echt dat dit systeem op alle vlakken verantwoord bij kan dragen aan de energietransitie, en ook die transitie mogelijk kan maken zonder ergens anders een probleem te creëren.’

AQUABATTERY is een lange-adem-project dat vol uitdagingen zit. Jiajun moest van alles bijleren over het runnen van een eigen bedrijf. Wat was voor hem de grootste uitdaging in die tien jaar? Zijn antwoord: positief blijven. ‘Wij komen heel vaak tegenslagen tegen. Iets werkt niet, dan moet je er alles aan doen om het werkend te krijgen. Zodra je een stap verder bent, kan het zijn dat het weer niet werkt. Elke keer kom je een nieuwe en vaak complexere uitdaging tegen. Ik ben echt iemand die tot het bittere einde gaat. Je moet positief blijven en vooral doorgaan.’ •

Tijd dus voor Luisterkast, het platform voor bijzondere podcastseries. Podcasts die binnenkomen en je leven een beetje op stelten zetten. Podcastseries boordevol broodnodige inspiratie, verzameld onder vijf belangrijke actuele thema’s: samenleving, ecologie, zingeving, gezondheid en economie.

Meer informatie: www.aquabattery.nl

www.luisterkast.nl Een initiatief van Optimist Media.

Beeldverhaal

TIJD VERDWIJNT UIT HET LANDSCHAP

Samen met tekstschrijver Jaap Jepma maakte fotograaf Annemarie Hoogwoud een schitterend boek over hoe de tijd verdwijnt uit het landschap. Samen trokken ze met landschapsexperts door het vlakke Friese land, langs grote wijde landerijen, kleine sloten en dijken. Maar ook langs een afvalscheidingsstation. Het landschap verandert en daarmee ook de tijd van het herinneren. ‘Misschien wel heel logisch allemaal,’ schrijven ze in het voorwoord, ‘als voortvloeisels van de enorme dynamiek van onze menselijke ontwikkeling. Maar de tijd, de tijd is uit die landschappen verdwenen. Of ze verdwijnt eruit. Je zou trouwens met hetzelfde gemak kunnen zeggen dat de tijd verschijnt in het landschap.’

Verwacht dus bij het lezen en zien van dit boek geen nostalgie. Geen terugverlangen naar ‘betere’ tijden. Maar in de dynamiek, ja, in de dynamiek verdwijnt ook een tijd, en verschijnt een andere.

Fotografie: Annemarie Hoogwoud

Een mooi boek over de toekomst van het landschap. Met voldoende optimisme om van te genieten.

Tijd verdwijnt uit het landschap is verkrijgbaar via de website www.tijdverdwijntuithetlandschap.nl

Optimist magazine • november/december 2023 • 66

Beeldverhaal

Optimist magazine • november/december 2023 • 67

Beeldverhaal

‘EEN DING IS ZEKER. ALS JE DE LAATSTE BLADZIJDE UIT TIJD VERDWIJNT UIT HET LANDSCHAP OMSLAAT, KIJK JE VOORGOED ANDERS OM JE HEEN.’

Optimist magazine • november/december 2023 • 69

DONEREN

Laat het optimisme voortleven

ZET HET OPTIMISME VOORT! Ons bestaan op deze planeet is aan tijd gebonden.

Dat is iets wat je niet kunt veranderen, dus een beetje optimist maakt zich daar niet al te druk over. Wat wel van belang is: hoe laat je de wereld achter?

Wil je iets positiefs nalaten, dan kan dat door de boodschap van dit blad nog lang te laten doorklinken.

Dit doe je door een legaat te schenken aan Optimist magazine. Je notaris weet er alles van.

Word ooit een schenker die als optimist blijft voortleven. Maar blijf voor nu eerst abonnee of trouwe koper van dit blad. Tot het zoete einde. Dan wensen wij dat je minstens 110 wordt.

WWW.THEOPTIMIST.NL/DONEREN Optimist Media B.V. • IBAN: NL19 INGB 0675 7686 08

Doorgeefcolumn

Ray Klaassens

Inspirator, ondernemer, voormalig officier bij het Korps Commandotroepen. Bekend van het tv-programma Kamp van Koningsbrugge.

Sfeer is veerkracht ‘VERTEL WAT JOU BEZIGHOUDT EN HOE JE JE VANDAAG VOELT.’

Foto: Peter Roelofs

‘Het is hier allemaal niet meer zoals het vroeger was.’ Zolang als ik werk heb ik deze uitspraak her en der gehoord en ik geloof dat dat altijd zo zal blijven. Het enige wat je uit die zin kunt opmaken, is dat de tijd kennelijk iets met de sfeer heeft gedaan.

We constateren dit en leveren ons er vervolgens als makke schapen aan over. Het paradoxale is dat deze zin tijdloos is. Toen ik het voor de eerste keer hoorde, dacht ik dat ik helaas net de sfeertrein gemist had. Ik werd meteen vastberaden om deze sfeer dan maar zelf te gaan creëren. Bij elke volgende keer dat ik het hoorde, begon ik steeds beter te begrijpen dat het eigenlijk een melancholische schreeuw om leiderschap was. Ik ging inzien dat we zelf het probleem waren, maar simpelweg niet geloofden dat we ook zelf de oplossing konden zijn.

Ik als leider, de echte probleemeigenaar, moest ze dan wel een handje helpen.

Sfeer werd daarmee voor mij door de jaren heen één van de meest belangrijke facetten van leiderschap. Voor mij is het de optelsom van alles wat er in de werkomgeving gebeurt. Hoe beter de sfeer, des te groter de veerkracht van de mensen en hun omgeving. Veerkracht zorgt ervoor dat men zich staande weet te houden als er een storm woedt en er bovendien sterker uit zal komen. Helaas voor sommige leidinggevenden… sfeer kun je niet inkopen of plannen. Sfeer gaat over aanvoelen wat nodig is. Daarvoor zul je tijd, energie en aandacht

in je mensen moeten stoppen. Het gaat erom dat je ze ziet en hoort en dat je er vervolgens wakker van ligt. Sfeer gaat over vertrouwen, humor, loslaten en relativeren. Sfeer gaat over sporten, lunchen, aanspreken en feesten. Sfeer kent tradities, fotocompilaties, overwerk met pizza’s en tranen. Sfeer laat zich niet wegsaneren of rekruteren. Sfeer is overdrachtelijk en is de resultante van de energie die de mensen achterlaten. Sfeer heeft een plaats en dat is on top of mind van een goede leider.

Geef je leiding en voel je wat ik probeer te vertellen? Vergeet dan even je targets en je KPI’s, je aandeelhoudersvergadering en je notulen, je pitch en je reorganisatieontwerp. Maak tijd voor hen die er echt toe doen. Jouw tent, afdeling, team of organisatie is niets meer of minder dan wat de mensen voor jou op de mat willen leggen. Drink koffie, luister en vraag door. Vertel wat jou bezighoudt en hoe je je vandaag voelt. Word echter en hechter met ze.

Maak het geen trucje, verwacht er niets van, maar word zo omdat je gelooft dat dit nodig is. Neem afstand en kijk wat er gebeurt. Je kunt het ook niet doen… dan hoor je snel genoeg dat het niet meer zo is zoals vroeger en je boet in aan veerkracht. Dan maar hopen dat het niet gaat waaien. • Ray draagt het ‘ doorgeefcolumnstokje’ over aan Noi Pakon.

Optimist magazine • november/december 2023 • 73

Boekfragment

Boekgeworden hoop Govert Derix schreef een ‘onmogelijke’ optimistische roman.

Door BRIAN DE MELLO

Een man vertrekt na een paar f ikse tegenslagen naar Brazilië om er letterlijk op verhaal te komen. Middenin de uitbundige natuur vertelt hij aan zijn zwager over de roman die door zijn uitgever is afgewezen en die de aanleiding is van een ruzie met zijn vrouw. Het

onmogelijke manuscript va n Govert Derix is een parabel voor onze tijd en over hoe het daarmee, ondanks of misschien zelfs door alle tegenslag, alsnog goed kan komen. Een onmogelijk boek met een optimistische boodschap. Wij gingen met de auteur in gesprek.

Optimist magazine • november/december 2023 • 75

Boekfragment

‘Toen ik dat eenmaal voor me zag, Een gelukkig gevoel als drijfveer, terwijl veel schrijvers werd het schrijven een feest.’ juist pijn en moeite van zich Hoe ‘onmogelijk’ was het schrijven van Het onmogelijke manuscript? Een zware bevalling?

‘Ja en nee. Ik wist dat ik een onmogelijke roman voor een onmogelijke tijd wilde schrijven en dat daarbij de toenemende populariteit van rechtsextreme politieke partijen een belangrijke rol zou spelen. Ik bedoel maar: juist op het moment dat het alle-hensaan-dek zou moeten zijn om de mondiale problemen aan te pakken, gaan we steeds meer ruzie maken en polariseren. De verhaallijnen, de personages en de ontknoping van Het onmogelijke manuscript stonden me vrij snel voor ogen, vooral dankzij een ingeving die ik had in Lissabon, de stad die samen met Brazilië, Den Haag, Sils Maria in Zwitserland en andere plekken in Europa het decor vormt. De grote worsteling zat hem in de vorm waarin ik het verhaal zou gieten. Voor mij speelt bij elke roman opnieuw de vraag wat ik ermee kan toevoegen aan de traditie van de romankunst. Mijn vorige roman, De boom, is getypeerd als een grote Europese roman. Dat maakte me extra bewust van de vormtechnische uitdaging van mijn nieuwe boek. Uiteindelijk bleek de gespreksvorm de ideale oplossing.

Twee personen die in Brazilië op een veranda met een idyllisch uitzicht in hangmatten liggen en zich buigen over het verhaal van de onmogelijke redding van de wereld. Toen ik dat eenmaal voor me zag, werd het schrijven een feest.’

Je had het over een ingeving.

Kun je daar iets meer over zeggen?

‘Tijdens een verblijf in Lissabon raakte ik in de ban van de Alameda, een triomfpark aan de rand van het centrum, in de vorige eeuw gebouwd door dictator Salazar. Op het gras zag ik daar op een middag een hondje drie drolletjes draaien. Stel dat uit die poep iets moois groeit, wat zou dat kunnen zijn? Een maffe gedachte, die zich bleef opdringen.

Tegelijk wist ik dat ik iets met een geliefde streek in Brazilië wilde doen, midden in de natuur, voor mij misschien wel het meest bijzondere stukje Brazilië dat ik ken en waar ik ook veel verbleef. Ik dacht: als die twee voor mij betekenisvolle plekken in één verhaal samenkomen, wat zou dan die vertelling kunnen zijn? Ik had daar meteen een gelukkig gevoel bij en nam me voor dat intense gevoel om te zetten in woorden.’

af schrijven...

‘Misschien moet ik het anders zeggen: een sensatie van intensiteit, van léven, van de overtuiging bij de hartslag van het leven te zitten en in de werking van het wereldmechaniek te kunnen kijken. Dat is wat mij als schrijver en filosoof fascineert. Wat is het verhaal achter de verhalen? Waarom blijft het veelal verborgen? Is er een manier om het geloofwaardig ten tonele te voeren? Als ik in dit leven nog één verhaal zou mogen vertellen, welk verhaal zou dat dan zijn? Zulke vragen spookten als engelen en demonen door mijn hoofd.’

Dat klinkt als een man met een missie.

‘Dat geldt in elk geval voor enkele van de personages in Het onmogelijke manuscript die het goede in de wereld willen brengen.’

En die daar uiteindelijk op wonderlijke wijze in slagen.

‘Eén van de vele werktitels was “Het wonder van Lissabon”.

Maar het verhaal speelt niet alleen in Portugal, Brazilië, Den Haag en het Amsterdamse Bos, maar overal, zelfs búíten de aarde.’

Hoe plaatsen we dit nieuwe boek binnen je oeuvre?

Optimist magazine • november/december 2023 • 76

Boekfragment

‘Goeie vraag, die ik natuurlijk onmogelijk objectief kan beantwoorden. De roman opent met twee motto’s. Het eerste is van een Portugese tijdgenoot van de dichter Fernando Pessoa en luidt vrij vertaald dat bij zijn geboorte alle zinnen die nodig zijn om de mensheid te redden al geschreven zijn, maar dat er slechts één ding ontbreekt, namelijk de redding van de mensheid. Het tweede is vrij naar de filosoof Heidegger: alleen iets onvoorstelbaars kan ons nog redden. Ik vroeg mij af wat dat onvoorstelbare zou kunnen zijn en heb me daar zo onbevangen mogelijk voor open gesteld. Wat moest ik na alles wat ik zelf al geschreven had én gezien de situatie in de wereld, nog op papier zetten?

Veel van mijn werk gaat over hoe je van het duister naar het licht kunt komen. In mijn roman Sterrenmoord gaat zelfs letterlijk het licht van de kosmos uit. In De boom dreigt het licht uit te gaan door de War on Trees die overal uitbreekt en die een metafoor is voor de oorlog tegen de natuur die naar steeds hogere versnellingen schakelt. Toen ik daar acht jaar geleden aan begon, moest het woord klimaatroman nog worden uitgevonden. Nu worden we overstelpt met apocalyptische

1

boeken in dat genre. In dat literaire gewoel wil ik een optimistisch geluid laten horen. In veel van mijn boeken gaat het om manieren om het goed te laten komen. Niet als een zoetig happy end, maar door een fundamentele ervaring met wat het Goede, het Schone en het Ware in onze tijd kunnen zijn, hoe onmogelijk dat misschien ook klinkt. Kennedy zei dat het project van de reis naar maan werd aangevat omdát het moeilijk was. Ik schreef dit verhaal omdát het onmogelijk

‘Ik geloof heel erg dat woorden daden zijn.’

lijkt, maar dan door woorden tot leven wordt gewekt. Ik geloof heel erg dat woorden daden zijn.

Binnen mijn oeuvre is Het onmogelijke manuscript mijn gewaagdste daad tot dusver.’

In hoeverre is het autobiografisch te noemen?

‘Ik ben veel in Lissabon en Brazilië, dus de plaatsen van handeling zijn autobiografisch. De scène met een vissersboot midden op zee waarbij de ik-persoon de eerste heuvel van Zuid-Amerika aan de horizon ziet verschijnen en in het water valt, is gebaseerd op een eigen ervaring, lang geleden, toen ik nog zo roekeloos was als het betreffende personage.

Optimist magazine • november/december 2023 • 77

1 Govert Derix droeg Het onmogelijke manuscript op aan zijn vrouw en hun familiehond Diego.

Boekfragment

Boekfragment Of dat ook geldt voor het personage dat in Den Haag in de Hofvijver valt en na zijn “gevecht met de engel” bij het Torentje van de minister-president uitkomt, laat ik in het midden.

Dat gevecht zelf is wel uit mijn leven gegrepen en gaat over de creatieve kronkels die nodig kunnen zijn om van een onmogelijk duister iets moois te maken. Uiteindelijk gaat de roman niet over de vraag óf schoonheid ons kan redden, maar over hoe, waar en wanneer dat kan gebeuren.

Daarmee stoeiend besefte ik dat er een belangrijk verband bestaat tussen Lissabon, de stroming van het optimisme én de zogenaamde dood van God, die je kunt zien als het in discrediet raken van het Goede, het Ware en het Schone. Ik heb in Lissabon een paar maanden aan het boek zitten werken. Heerlijk om die samenhang toen en daar te ontdekken. Toen het verhaal in grote lijn op papier stond nam ik in de buurt van de Alameda de metro en zag daar levensgroot op de tegelwand van het perron het motto over de redding van de wereld dat nu voorin het

boek staat. Toeval is te definiëren als het kruispunt van twee of meerdere causale reeksen. Het weefsel van de tekst zit vol met zulke kruispunten.’

Welke wijsheid wil je de lezer meegeven? Is de thematiek enigszins optimistisch?

‘Ik geloof niet dat ik een boek zonder goedgestemde teneur zou kunnen schrijven. Het verhaal zelf geeft als het ware het vuur om het geloof, de liefde en de hoop erin te houden, hoezeer de wereldse omstandigheden ons ook het tegenoverstelde toeschreeuwen. Eén van de personages zegt dat het goede niet zozeer een vastomlijnd iets is, maar ontstaat door het te doen. Het goede is een ontdekkingsreis. Dat geldt ook voor verhalen. Zonder verhalen, van waar we met het leven en de samenleving op constructieve wijze naartoe kunnen, gaat het niet. Mijn verhaal gaat niet zozeer óver die hoop, maar is een manier om haar gestalte en substantie te geven. Het onmogelijke manuscript is boekgeworden hoop.’

‘Toeval is te definiëren als het kruispunt van twee of meerdere causale reeksen.’

Optimist magazine • november/december 2023 • 78

Uit: Het onmogelijke manuscript van Govert Derix

De grote blozende bol van de zon raakte de toppen van de bomen toen ik de ingang van Pachamama bereikte. Het houten hek was dicht, José had gezegd dat het hangslot aan de ketting niet met de sleutel was vergrendeld.

Terwijl ik de stalen pennen openschoof ging mijn oog over de horizontale balk die, samen met twee stuttende palen, het kader van een poort vormde waarin het hek hing. In die balk stond in blokletters de naam van het landgoed gekerfd. Dat José zijn paradijsje Pachamama noemde had ik altijd wat hippieachtig gevonden, maar dat de naam nu ook levensgroot boven de poort prijkte, gaf me een week gevoel dat ik niet goed kon duiden. Ik wist wel dat het woord uit het Quetchua kwam, de oude taal van de Inca’s, en zoveel betekende als Moeder Aarde. Maar om de honderd hectare wildernis, bos en plantage zo te noemen leek me overdreven en pretentieus. Alsof die lap grond met een idealistische naam de wereld kon redden. Toch raakte het een snaar. Ik had de motor uitgezet en had met een tik van mijn wijsvinger tegen de rand van mijn hoed de zon gegroet.

De stilte was van een intensiteit die ik zelden zo had ervaren.

Het contrast met Amsterdam, de vliegreis en de tocht in de auto was zo groot dat ik niet alleen

Boekfragment

fysiek maar ook mentaal in een andere wereld leek aangekomen.

Ik slikte. Haalde diep adem. Vegetatie, warmte en het zand van de weg vormden een kruidige melange. Een vogel krijste, misschien ook een mico, het doodshoofdaapje dat hier thuis was.

Ik duwde het hek open, stapte in, reed tien meter, liep terug en bracht de ketting en het hangslot opnieuw aan zoals José het had achtergelaten. Daarna reed ik stapvoets over de hobbelige weg vol keien en gaten naar het grote familiehuis dat schuilging achter een bos dat ik eerder niet had gezien.

Het bos strekte zich aan weerszijden uit over een lengte van zo’n driehonderd meter. Ik zag meteen dat het vele soorten bomen en struiken bevatte, alle min of meer in rijen. Wuivende eucalyptussen staken er hoog bovenuit. Vingerige vegetatie was boven het pad als

‘De laatste spatjes zon verdwenen als vuurvliegjes tussen de bladeren.’ in gebed vervlochten. Het deed me denken aan een gehemelte of de gewelven van een kathedraal.

Aan het einde van de onderdoorgang kwam een welkomstcomité van blaffende herdershonden aanstuiven. ‘Lourobode, de oudste, kent je nog van vijf jaar geleden. Ook Fofolete en Curuminha herkennen goed volk,’ had José aan de telefoon gezegd.

Toen ik opzij van het huis parkeerde en uitstapte verdwenen de laatste spatjes zon als vuurvliegjes tussen de bladeren. Zonsondergangen bij de evenaar gaan vliegensvlug en versterken de sensatie dat we een tollende bol bewonen. Het trio sprong tegen me op en strekte zich na klopjes

op hoofd en flank uit op de lange veranda vol plantenpotten.

In de plooi van een hangmat vond ik de huissleutel en binnen, op de tast, de schakelaar voor het licht. José had gezegd dat ik de eerste avond in de logeerkamer kon slapen. Er stond eten in de koelkast en voor een fogueira lag er hout achter de schuur naast het huis. Wist ik dat er voor deze nacht een meteorenregen was voorspeld? Ik hoorde het hem aan de telefoon weer zeggen, tegen een achtergrond van stilte, een blaf en een kraaiende haan.

‘Wat mooi,’ had ik geroepen.

‘Meteoren, meteen de eerste avond!’

‘Een mooie gelegenheid om tot rust te komen.’

‘En om na te denken,’ zei ik luchtig.

‘Nu je het zegt,’ klonk José, opmerkelijk serieus. ‘Ik zou willen dat je me, als we elkaar weerzien, verrast met een vraag.’

‘Hoe bedoel je?’, had ik willen vragen. Ik had het echter niet over mijn lippen gekregen maar hem en zijn gezin een mooi afstudeerfeest gewenst. Ik vroeg hem mijn hartelijke felicitaties over te brengen aan zijn dochter Luz. ‘En die van Frida?’, vroeg hij.

‘Ja, natuurlijk, ook van Frida.’ •

Optimist magazine • november/december 2023 • 79

Het onmogelijke manuscript Govert Derix Uitgeverij Magonia ISBN: 9789492241597 232 pagina’s € 24,95 Verkrijgbaar in de webshop.

Boeken

Boekentips van Michael van Loenen

1

Lees mee met de inspirerende boekentips van Michael van Loenen.

1 Michael van Loenen Fotografie: Vladimir Kozich

Zijn levensmissie omschreef hij ooit als: het goede aan het zakelijke verbinden. Dat Michael van Loenen erin slaagt om een positieve bijdrage te leveren aan de wereld, bewijst hij als medeoprichter van YouBeDo. Sinds de start in 2007 doneerde deze online boekenwinkel bijna zevenhonderdduizend euro aan goede doelen. Enkele jaren geleden turnde hij YouBeDo om tot een steward-owned bedrijf waarin klanten, financiers, medewerkers en de aarde het voor het zeggen hebben.

Met een ruim assortiment om uit te kiezen, koos hij de volgende vijf boeken om te delen als persoonlijke tip.

Boekentips Eenmaal daags

De vertalingen van Stephan Mitchell met betrekking tot de Tao te Ching zijn prachtig. Het is verademend om iedere dag één voordracht te lezen.

Iedere tekst raakt op een bepaalde manier en kent diepte. Het geeft stof tot nadenken en voelen.

Tao te Ching Stephen Mitchell Uitgever: HarperCollins Publishers Inc. ISBN: 9780061142666 113 pagina’s (Engels) € 14,70

Optimist magazine • november/december 2023 • 80

Boeken

Van betekenis zijn

Schimmelig

The web of meaning Jeremy Lent Uitgever: New Society Publishers ISBN: 9780865719798 528 pagina’s (Engels) € 20,96

Verweven leven Merlin Sheldrake Uitgever: Atlast Contact ISBN: 9789045036144 368 pagina’s € 26,99

‘Aandachtspandemie’

Fiks het systeem

Wie ben je? waarom ben je hier? Waarom zijn wij hier? De grote vragen van alle tijden. Jermey Lent geeft een prachtige uiteenzetting over de plek die we als mensheid in nemen (of horen in te nemen) Vanuit het perspectief van onze biologie, filosofie, religie en spiritualiteit. Het boek is een uitnodiging om ons individuelen en collectieve kompas te hereiken voor de toekomst.

Dit is misschien wel het meest confronterende boek dat ik het afgelopen jaar heb gelezen. Johann Hari geeft een hele heldere uiteenzetting van de grootste pandemie die we nu hebben. Een ‘aandachtspandemie’. We leven in een tijdperk waarin onze aandacht volledig wordt gecontroleerd door media, onze mobiele telefoon en andere schermen. Algoritmes die bepalen wat we zien en wanneer we iets zien. Dit boek helpt je uit te zoomen van de digitale bubbel waar we nu in zitten. En schetst de confronterende werkelijkheid van ons grootste probleem. De aandachtindustrie. En ja, daar ben jij waarschijnlijk ook onderdeel van.

Maar blijf optimistisch!

De aandacht verloren Johann Hari Uitgeverij: Nijgh & van Ditmar ISBN: 9789038809588 368 pagina’s € 27,99

Sinds het lezen van dit boek kan ik mijn fascinatie voor schimmels niet meer onderdrukken. Dit boek neemt je mee op reis door de wereld van de schimmels, hoe ze werken, hoe ze samenwerken en de intelligentie die het bevat. Door in het allerkleinste te duiken ontstaat er ook een vraag hoe wij ons verhouden tot deze schimmels.

Maar vooral, wat kunnen we van ze leren?

We zien en horen steeds vaker wat er allemaal mis is aan het systeem. Of het nu gaat over onze politiek, maatschappelijke vraagstukken of onze economie.

Het systeem is stuk. Maar hoe repareren we het? Of hoe bouwen we nieuwe systemen voor de toekomst?

Damaris Matthijsen geeft een prachtige en vooral praktische uiteenzetting hoe we met elkaar kunnen komen tot een samenleving waar we echt vrij, gelijk en samen kunnen zijn.

Vrij, gelijk en samen leven Damaris Matthijsen Uitgeverij: Santasado ISBN: 9789083207773 420 pagina’s € 38,50

Optimist magazine • november/december 2023 • 81

De meeste boeken zijn verkrijgbaar via de webshop van Optimist magazine.

Op weg naar verlichting Ontwaken is de bestemming van de mens.

Dat zeggen alle spirituele leraren.

Zodra je deze staat bereikt verandert de ‘aarde in de hemel’.

Achtergrond

Door PAUL VAN SCHAIK

Als verlichting, zoals spiritueel ontwaken ook wordt genoemd, zoveel oplevert, waarom streven we het dan niet massaal na? Dit artikel geeft een antwoord op deze vraag. Hier meteen: het streven naar verlichting was eeuwenlang verboden. De kerk was erop tegen. Je mocht als sterveling niet voor God spelen. En wie dat wel deed werd opgehangen.

Die werd voor alchemist uitgemaakt. Zo ontstond een collectieve angst om te streven naar verlichting en daar hebben wij tot op de dag van vandaag last van. We vermoeden dat het niet voor ons is weggelegd. De tweede reden: als je niet weet wat het is, hoe kun je het dan vinden?

Moderne spirituele leraren als Eckhart Tolle, Rupert Spira, David R. Hawkins en Lisa Cairns brengen daar verandering in. Ze beschrijven de staat van verlichting stuk voor stuk als een alledaagse ervaring. Het is voor iedereen bereikbaar, zeggen ze. En als hun leerlingen de staat niet herkennen, heeft het er vooral mee te maken dat hun verwachtingen te hooggespannen zijn. Verwacht geen extase, waarschuwen ze.

Mysterie

Anderzijds voeden dezelfde leraren het mysterie.

Zij kregen hun ontwakingservaring in de schoot geworpen. En het verhaal dat zij daarover vertellen herkent de luisteraar nauwelijks. Het doet zelfs psychiatrisch aan.

‘Bij de ontwaakte schijnt altijd de zon.’

Wat hebben hun verhalen gemeen? Een persoonlijk drama neemt van het ene op het andere moment alle angst weg. Omdat de last te groot is geworden om te dragen, ontstaat er als het ware een kortsluiting in de bedrading van de hersenen. De ‘natuur’ grijpt in om de persoon letterlijk te verlichten van zijn psychische lasten. De ontwaakte loopt vervolgens maandenlang als een vredige zombie over straat. Of spendeert zijn tijd, zoals Tolle beschrijft, met gelukzalig staren naar zwanen in de singel, zittend op een bankje in het park.

Bij de schrijver van dit artikel en de rest van de mensheid is ontwaken een gradueel proces. Ze klimmen sprongsgewijs op naar een hogere, meer gelukkige staat van bewustzijn. Mits zij, bewust of onbewust, de techniek toepassen die alchemisten

eeuwen geleden hebben uitgevonden. Zij veranderen ‘lood in goud’. Dit is een beeldspraak voor het omzetten van hun lagere gevoelens als schuld en schaamte in vrij beschikbare energie, in ‘licht’. Hoe dan? Door alle emoties die voortkomen uit angst direct aandacht te geven en die los te koppelen van de oorzaak van de angst. Zo helen ze hun psychische wonden.

De spirituele leraren nodigen je uit om zelf een alchemist te worden. Zodra je bewust bent van je gevoelens, kun je overbodige ballast loslaten. Poëtisch geformuleerd: door de vlam van je aandacht te richten op de pijn uit het verleden brand je jezelf schoon. Zo word je steeds lichter. Bij de ontwaakte schijnt altijd de zon.

Personen in de verlichte staat kun je makkelijk herkennen. Ze zijn zorgeloos, hebben nooit haast en kennen geen paniek. Ze zullen niet snel naar een ander wijzen als er iets misgaat, omdat ze er vanuit gaan dat we allen één zijn. Je hoort ze nooit zuchten, verveling begrijpen ze niet en in hun nabijheid voel je jezelf rustig worden. Hun innerlijke vrede is besmettelijk.

Een tragisch misverstand

Waarom de wetenschap zich nauwelijks met verlichting bemoeit, danken we aan een tragisch misverstand onder geleerden in de zeventiende eeuw.

In het bijzonder tussen de grondleggers van de Verlichting: René Descartes en Baruch Spinoza. De twee woonden in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, tijdens de Gouden Eeuw. Dankzij het vrije klimaat in de republiek durfden deze grote denkers de autoriteit van God in twijfel te trekken.

Beiden staan bekend als rationalist.

Wat Descartes betreft konden alle grote vragen met het menselijk verstand worden opgelost. Daar was God niet bij nodig. Descartes zag het heelal als een grote machine. Aan hem danken we het mechanisch wereldbeeld, dat tot op de dag van vandaag bepaalt hoe wetenschappers de werkelijkheid proberen te begrijpen.

Voor Spinoza betekende Verlichting iets anders.

Hij was een alchemist. Hij hield zich bezig met spirituele verlichting. Dat werd hem niet in dank afgenomen. Bij leven werd de denker uit de joodse geloofsgemeenschap verbannen en was gedwongen anoniem te publiceren. Bovendien werden zijn boeken na zijn dood verboden. Ook al woonde hij in het meest vrijdenkende westerse land. Alchemie werd niet geaccepteerd. Beoefenaars werden door het volk gezien als occultisten. Als zwarte magiërs.

Optimist magazine • november/december 2023 • 83

Achtergrond

1 De bewustzijnsschaal van David Hawkins.

Atlantis

De queeste van de alchemist was het geheim van geluk te ontrafelen. Daartoe bestudeerden ze het Hermetisme, een wetenschap die stamt van de Grieken. De bron der bronnen van hun kennis is te vinden op de Emerald Tablet. Een meer dan vijfduizend jaar oude smaragden tafel met daarop een scheppingsformule. Volgens de legende stamt de formule van de verdwenen beschaving Atlantis. Hij is ons overgeleverd via de God van de wijsheid: Thoth. Zo noemden de Egyptenaren hem.

De Grieken noemden hem Hermes en de Romeinen Mercurius.

Het is een poëtische tekst waarin de Steen der Wijzen is verstopt. Via de reeks van Harry Potter is die definitief naar het rijk der fabelen verwezen.

Voor de wijzen vormde het vinden van de Steen sinds duizenden jaren de grootste uitdaging.

Een bekende zin uit de formule: zo boven, zo beneden.

De kern van schepping beschrijft deze regel: zoals alle dingen zijn ontstaan uit het ene, door bezinning op het ene, zo zijn alle dingen geboren uit deze ene stof door middel van aanpassing.

Hermetisten gaan er daarom vanuit dat er een oerstof is waar alles van gemaakt is en die stof is geest. Het heelal is een oneindig bewustzijn. Een mind.

Ook Spinoza volbracht het Grote Werk. Hij ontdekte dat de Steen der Wijzen, de bouwsteen van het universum, allemaal andere benamingen zijn voor God. Omega

Verlichting Vrede Vreugde Liefde Rede Acceptatie Bereidheid Neutraliteit Moed Trots Boosheid Verlangen Angst Verdriet Apathie Schuld Schaamte

1

‘Het heelal is een oneindig bewustzijn. Een mind.’

De verhalen gaan volgens hem allemaal over de onzichtbare kracht die hij ‘natuur’ doopte (het woord bewustzijn bestond in zijn tijd nog niet). En de werking van die kracht in de mens is gepersonifieerd in de figuur Christus. Het heeft volgens Spinoza weinig zin om God te aanbidden. Het is de bedoeling hem na te doen, want hij verbeeldt de route naar verlichting.

Spinoza werd hierom verketterd. Het invoeren van de wetenschappelijke methode in de zeventiende eeuw betekende het einde van de alchemie. Daarmee is het spirituele aspect van verlichting buiten de wetenschap geplaatst.

Het concept van God als de intelligente, alles doordringende, kracht is een aanname die niet te bewijzen valt. Het is wachten op een paradigmaverschuiving, voor wetenschap en spiritualiteit elkaar weer gaan vinden. Vooralsnog wordt het non-duale perspectief van Spinoza alleen door spirituele leraren omarmd.

Stijgen in bewustzijn

Ultiem bewustzijn Toenemend

Afnemend

Alfa punt

Zijn inzicht maakte hem de eerste geleerde in het Westen (waarvan bekend) die zegt: God als een persoon bestaat niet. Alles, ook materie, is van God gemaakt. Dat is het alchemistische perspectief.

Met dit nieuwe uitgangspunt ging hij vervolgens de Bijbelverhalen analyseren. Als God als persoon niet bestaat kun je die verhalen dus ook niet letterlijk nemen.

Een hedendaagse wetenschapper die verlichting heeft onderzocht is David R. Hawkins. De Amerikaanse psychiater genas zijn patiënten zonder medicijnen. Hoewel hij dus wel praktisch resultaat boekte, werd zijn theorie verketterd.

Hawkins stelt dat het menselijk bewustzijn verschillende niveaus kent, die corresponderen met gevoelens. Je reist als mens per dag door verschillende staten. En met een staat bedoelt hij het totaal van reacties dat je vertoont op prikkels van buitenaf.

Zijn belangrijkste vondst is dat het onderbewuste, waar gevoelens regeren, de baas is over het verstand. Langdurig aanhoudende gevoelens, staten van zijn, dicteren ons denken.

Optimist magazine • november/december 2023 • 84

Achtergrond

Op zijn bew ustzijnsscha a l zijn scha a mte en schuld de laagste, meest schadelijke gevoelens. Bovenaan de schaal staat verlichting.

Een mens ontwikkelt in de loop van zijn leven een bepaalde voorkeur-staat. Daar keer je, als je niet alert bent, voortdurend naar terug. Ben je wel alert dan kun je stijgen op de schaal naar verlichting.

In de praktijk: als je verdriet voelt, kun je jezelf daarin verliezen. Het kan dagen duren, zo niet jaren. Maar zodra je bewust wordt van het gevoel en je geeft het liefdevolle aandacht, dan verdwijnt het (je geeft het gevoel aandacht, niet het verhaal). En zo stijg je in bewustzijn. Zo’n moment van bewustwording is een verlicht moment.

Wie boven de staat van moed komt laat zich niet meer leiden door angst. Die overstijgt het ego, is bereid zichzelf te veranderen en leeft vanuit liefde. Volgens zijn berekening voelt ongeveer tachtig procent van de mensheid zich het meest thuis in een staat onder moed. Want wie niet naar binnen durft te kijken, die wijst voor de oorzaak van zijn tegenslag automatisch naar de ander. Die geeft de ‘omstandigheden’ de schuld en gedraagt zich als een slachtoffer.

Praktisch

De leer van Hawkins is heel praktisch toepasbaar.

Als je bijvoorbeeld woede voelt, omdat je in een gesprek wordt uitgedaagd door iemand met een andere mening, dan kun je je daar op dat moment bewust van worden en het aandacht geven. Wat be-

‘Wie zich kan terugtrekken in puur bewustzijn, kan op elk moment gelukkig zijn.’ tekent dat je het onderwerp laat rusten en eerst je boze gevoel behandelt. Je stapt uit de staat. En hoe bewuster je je van je gevoel bent, des te eerder kun je jezelf corrigeren. Door voortdurend alert te zijn, klim je op.

Om terug te komen op de essentie van verlichting. De ontwaakte persoon begrijpt dat gedachten frequenties zijn, binnen zijn bewustzijn. Hij kan die twee scheiden. Wie zich kan terugtrekken in puur bewustzijn, waar je altijd vrede voelt, kan op elk moment gelukkig zijn. Die is vrij.

Een heldere metafoor om het verschil tussen bewustzijn en denken bij jezelf te begrijpen: jij (je ware zelf onder het ego) bent de zon, je gedachten zijn de wolken.

Als je je gedachtenwereld met bijbehorende gevoelens serieus neemt, dan ben je de wolken. Donkere wolken als er woede is of verdriet en noem maar op. Als je bewust(zijn) bent, dan ben je de zon. Daar voel je je altijd goed. Met je aandacht bepaal je of je de wolk of de zon bent. •

Optimist magazine • november/december 2023 • 85

Schrijfchallenge

Schrijfchallenge In editie 211 van Optimist magazine plaatsten we een oproep om een optimistisch reisverhaal naar ons te sturen. De inzendingen waren divers. Uit alle toegestuurde verhalen kozen we de volgende tien: •

Een dag in september – Ineke van Dongen • Hemelvaart – Marja Oosterman • Kras door Tibet – Pieter Parmentier • Ontmoeting – Rik Boonstra • Onze gemeenschappelijke levensreis – Bert-Jan van der Mieden • Op een pad in de bergen van Noord-India – Chris Mak • Alles bij mij? – Brigitte Rompa • En Route – Monique Glorie • De Pelgrim – Rob Langenberg • Reis naar een groene wereld – Heidi Zoet

Alle tien schrijvers ontvangen van ons bericht over hun gewonnen prijs.

De tien inzendingen zullen de komende maanden online worden gepubliceerd op onze website.

We wijzen niet één winnaar aan – alle optimisten zijn winnaars. Wel plaatsen we hier ter illustratie de inzending van Heidi Zoet. Dank aan iedereen voor het schrijven!

REIS NAAR EEN GROENE WERELD Door HEIDI ZOET Deze reis begint in 1965. Ik ben me nog niet bewust van de wereld om mij heen, besef niet hoe mooi groen deze op dat moment is.

Gedurende de eerste vijftien jaar woonde ik met ons gezin op de eerste verdieping in een portiekwoning zoals er toen zo veel waren in Rotterdam-Zuid. Op het balkon hadden we geraniums in bakken en onze gemeenschappelijke achtertuin bestond uit een groot grasveld, bosjes en bomen, wat bloemperken met rozen wat dichter bij de flat en onderaan de flat nog borders met verschillende soorten struiken. Als kind plukten we bloemen van bepaalde struiken en zogen deze uit aan het gedeelte waar het afgeplukt was, met als beloning een zoete drup nectar in onze mond. Dit was mijn eerste nadere kennismaking met de natuur en ik vond het machtig interessant.

De rest van onze jeugd woonden we in een eengezinswoning in Rotterdam-Oost. Mijn vader legde zijn ziel en zaligheid in het onderhouden en verzorgen van onze stadstuin. We hadden gras met stepping stones, prachtige borders met glooiende randen en een terras van grindtegels. Hij had een speciaal schuurtje gemaakt voor het tuingereedschap en de kussens van de tuinstoelen, had een compostbak geplaatst, hield fuchsia’s en heeft een kippenhok in elkaar gezet, waaruit we dankbaar elke dag wat eitjes konden rapen. Waar ik toen niet bij stilstond, is dat er zich rijke biotoop vormde die plaats bood aan allerlei nuttige en leuke dieren en insecten. Er nestelde bijvoorbeeld een merel in de vuurdoorn bij de voordeur. Onze kat kreeg de jongen uit dit nest niet te pakken, want deze struik had venijnige doorns. In deze tijd leerde ik veel over het belang en de samenhang van planten en dieren in de natuur.

Ik was niet bang meer voor spinnen, vliegen, muggen, wespen, bijen en andere kruipende, vliegende en zoemende insecten, ik kreeg er juist veel bewondering voor.

Optimist magazine • november/december 2023 • 86

1

Later had ik met mijn man een huis met een tuin en kon mijn reis naar een groene wereld vervolgd worden. Het was een leuke stadstuin in een groene wijk met heggen, wat door de plaatselijke tuinkeuringscommissie gepromoot werd. Wij hadden ronde terrasjes en een kronkelpad van getrommelde klinkers. De borders waren gevuld met onder meer een goudiep en een berk. De borderrand bestond uit opgespaarde glazen flesjes die ik ondersteboven in de grond zette. Ik had een verhoogd kruidenhoekje gemetseld van klinkertjes die we over hadden.

Onze groene reis wordt twaalf jaar later voortgezet in een huis met een fractie grotere tuin. In het begin was het keurig aangelegd en bijgehouden, allengs werd het wat rommeliger waarbij de schaars beschikbare vrije tijd een rol speelt. Inmiddels ben ik hier ook een stukje moestuin begonnen. De voldoening die het geeft om groenten, thee en kruiden uit eigen tuin te gebruiken, gun ik iedereen.

De reis naar een groene wereld zet zich voort in mijn dromen. Ik droom ervan dat alle mensen over de hele wereld meer waardering zullen krijgen voor de natuur en alles wat deze ons te bieden heeft.

Stel je een wereld voor, waarin overal om je heen de bomen en het groen ervoor zorgen dat je altijd genoeg te eten hebt en voldoende schaduw tegen de

felle zon. Ben je weleens op een hete zomerdag vanuit een open veld een bos in gewandeld of gefietst en voelde je toen de weldaad van het verkoelende gebladerte van de bomen en het bevrijdende effect op je ademhaling van de verhoogde concentratie zuurstof? In mijn droomreis delen alle mensen over de hele wereld hun kennis over planten, bomen, struiken, bloemen, dieren en het nut en genot dat zij daarvan ervaren. Het blijft niet bij het delen van kennis alleen, we delen ook zaden, stekken en planten met elkaar en ontdekken opnieuw wat op welke plek het beste groeit. Iedereen over de hele wereld raakt geïnspireerd en we schatten de natuur weer naar waarde. Tijdens deze reis ontstaan er mogelijkheden voor mensen om beter samen te werken, samen te delen wat er verbouwd wordt in de weelderige voedselbossen die wij met elkaar gerealiseerd hebben. We worden verdraagzamer en minder snel ziek en gestrest door de positieve invloed van het groen om ons heen.

Deze reis eindigt hier niet, maar begint hier pas en maken we met zijn allen. De wereld wordt met de dag groener, er zullen steeds minder bosbranden en overstromingen zijn, het kan namelijk niet meer zo warm worden, door het verkoelende effect van al dat groen. •

Optimist magazine • november/december 2023 • 87

‘IK WAS NIET BANG MEER VOOR SPINNEN, VLIEGEN, MUGGEN, WESPEN, BIJEN EN ANDERE KRUIPENDE, VLIEGENDE EN ZOEMENDE INSECTEN.’

1 Geranium pelargonium.

Column

Harry Starren

Spreker, dagvoorzitter en publicist rond thema’s als strategie, leiderschap en ondernemerschap. www.harrystarren.com

Bereid je voor op het ergste ‘BEHANDEL DE TEGENSLAG ALS EEN LANGVERWACHTE GAST. GA HET NIET UIT DE WEG. VERBERG JE NIET.’

Er was een tijd dat ik op Yves Simon leek. Dat is op zich geen schokkend feit. Ik werkte in die tijd in Parijs. Yves Simon was (en is, want hij leeft nog) een schrijver en chansonnier die in de onderhavige periode populair was bij een jong publiek.

Cultureel geëngageerd en hoger opgeleid. Vooral vrouwen. De gelijkenis (waarvan ik aanvankelijk niet op de hoogte was) leidde er toe dat jonge vrouwen (ik heb een selectief geheugen) op mij afrenden en dan tot enkele meters genaderd, plotseling teleurgesteld stopten en afzwaaiden.

Zoals je doet als je meent een oude vriend of kennis te zien. Ik kreeg er een vervormd beeld door van Parisiennes (iets dergelijks gebeurt nu door een Netflixserie waardoor veel Amerikanen een tweede woning in Parijs aanschaffen). Ik kreeg het beeld dat Parisiennes heel enthousiast zijn, maar geen echte doorzetters.

Waarom vertel ik dit? Ik schrijf al heel lang voor de Optimist. Al in de tijd dat de huidige hoofdredacteur zijn eerste woordjes leerde. En dingen duren niet eeuwig. Zo is onlangs Hans Kamps, econoom maar een leuke, overleden. Een generatiegenoot. En hij is niet de enige. Kort en goed: het zou heel denkbaar zijn dat ik deze anekdote niet kwijt kan. Terwijl deze al heel lang klaar ligt. Om te bewijzen dat we niet uniek zijn maar dat het soms in je voordeel kan uitwerken. Want ik vergat bijna te zeggen dat ik aan het misverstand een

korte romance te danken had. In Parijs. Gelieve dit te noteren.

Op dit moment ben ik in afwachting van het thema van dit nummer. Het wordt een steeds beter blad en ik kan het weten, want ik deed al mee toen het veel slechter was.

Het thema is, hoor ik net: ‘omgaan met verandering’. Daar bof ik mee, want nu kan ik de hele inleiding laten staan en hoef ik die alleen nog maar in verband te brengen met het thema. Het vergt wel een afslag.

Ik ben nogal into de stoïcijnen. Al vanaf de tijd dat ik op de middelbare school zat. Ik schreef er een scriptie over. De Stoa. Genoemd naar de zuilengalerij waar de eerste stoïcijnen filosofeerden. Dat kan het beste wandelend.

Seneca, de Romeinse filosoof uit Spanje, de leraar van Nero, die hem later verdacht van een samenzwering en hem verzocht zelfmoord te plegen, díe Seneca dus, stelt dat we ons het beste op het ergste kunnen voorbereiden. Optimisten wijzen dit op het eerste gehoor af, maar luister nou even. Hij stelt dat we in het leven altijd tegenslagen krijgen.

De meesten zitten in je hoofd. Dat vergt anders denken. Maar er zijn tegenslagen die van buiten komen. De dood van een geliefde, gebrek aan geld, ziekte, ontslag, faillissement. Zijn stelling is dat je je zonder gevaar op dit soort zaken kunt voorbereiden. Door je deze tegenslagen in te beelden. En dan

Optimist magazine • november/december 2023 • 88

alz... alz... alz... wat wat

wat wat wat wat wat

je herinneringen je herinneringen één voor één één voor één verdwijnen? verdwijnen?

je jeherinneringen herinneringen je herinneringen je je herinneringen herinneringen één éénvoor vooréén één één voor één één één voor vooréén één verdwijnen? verdwijnen? verdwijnen? verdwijnen? verdwijnen?

te bedenken hoe je hiermee om zou gaan. Het voordeel is evident. Als het gebeurt raak je niet in paniek. Je wordt door de tegenslag niet overvallen. Je kunt bedachtzaam en afgewogen reageren. Daarom is het ook aan te raden voor optimisten, want die hebben daar vaak een blinde vlek, een dode hoek.

Al zijn het over het algemeen aangename mensen.

Daar wil ik niets aan afdoen.

Als er iets ‘vreselijks’ gebeurt, bedenk je wat je eerder hebt bedacht. Je kunt glimlachen. Eigenlijk is het een ervaring die je in de geest al hebt bedacht.

Ook hoe je die te boven bent gekomen. Want in de rust die je ooit had, zag je wegen die uit zicht raken als de gebeurtenis je overvalt.

1 op de 5 mensen krijgt dementie.

Dus bedenk wat je doet (en wilt voelen) als je 1 op de 5 mensen krijgt Stop dementie.

Doneer nu. verkering uitgaat, je geliefde een ander heeft, jedementie. ontslagen wordt drastisch in inkomen terug-nu.

Stopofdementie.

Doneer gaat. Glimlach. En handel afgewogen. Behandel de tegenslag als een langverwachte gast. Ga het niet alzheimer-nederland.nl uit de weg. Verberg je niet. Bij voorspoed kun je alzheimer-nederland.nl hetzelfde doen.

Maar daar kom je op het moment zelf doorgaans wel uit.

Seneca. Die had wel door dat zijn leerling, keizer Nero, niet te vertrouwen was. Hij had onder diens voorganger Caligula al bijna het loodje gelegd.

Hij was voorbereid. Hij doodde zichzelf in bad.

En Yves Simon van in het begin? Ik word allang niet meer lastig gevallen in de straten van Parijs. neer Maar Yves Simon ook de co•de en do can niet.

S kkelijk onlionne!eer n mdea code en d ne!

Scage li gemakkelijk on

1 op1 de op 5demensen 5 mensen krijgt krijgt dementie. dementie.

1 op de 5 mensen krijgt dementie.

1 op1 de op 5de mensen 5 mensen krijgt krijgt dementie.

Stop Stop dementie. dementie.

Doneer Doneer nu. dementie. nu.

Stop dementie. Doneer nu.

Stop Stop dementie. dementie.

Doneer Doneer nu. nu. alzheimer-nederland.nl alzheimer-nederland.nl alzheimer-nederland.nl alzheimer-nederland.nl alzheimer-nederland.nl

droneer codddeoonnenee e co n ddee en r ee Scan Sdca e!ee oelndijlieonknen ondrlionne!eer n mdeakco ijeaken el k k Scage m en ge d d e! co co n eaknkelijk onli n mSdca Scage kelmijak koelnijlinke!online! gemakge

Vraag en antwoord

Zeven vragen aan Roland Pluut

‘Zolang we leren, winnen we.’

In de meeste wereldverbeteraars schuilt iets van optimisme, variërend van een beetje tot heel veel. We stellen zeven vragen aan iemand die een lans breekt voor een mooiere, gezondere of rechtvaardigere samenleving. Deze keer is dat Roland Pluut, ondernemer voor een duurzame wereld en tot voor kort uitgever van dit blad. Hij redde in 2015 het toenmalige The Optimist (voorheen Ode) van de ondergang en gaf het nieuw elan.

1 Roland Pluut Foto: Armando Ello

Op een schaal van 1 tot en met 10, hoe optimistisch ben jij?

‘Een 8. Wat mij betreft worden we allemaal geboren met een behoorlijke portie optimisme. Daarna maken we keuzen. We kunnen kiezen voor hoop, voor het geloof dat problemen oplosbaar zijn. Zelfs als die oplossing weleens een andere oplossing zou blijken te zijn dan je zelf gewenst zou hebben. Ik zie om mij heen zoveel mooie initiatieven, van mensen die allemaal op hun eigen manier en ook samen bezig zijn de wereld mooier te maken. Aan te pakken en problemen op te lossen waar anderen of hele toekomstige generaties baat bij hebben. We hoeven de ogen niet te sluiten voor andere krachten, maar wanneer we al die positieve inzet van zoveel mensen zien en waarderen, dan kunnen we alleen maar optimistisch blijven.’

Wie of wat is jouw belangrijkste inspiratiebron?

‘Het opdoen van inspiratie is een continue proces, veelal gevoed door de mensen die ik tegenkom.

Mensen met een mooi doel voor ogen en die dat blijven nastreven, die ondanks tegenwind toch volle kracht vooruit fietsen. Er wordt wel gezegd, wanneer iets mislukt, dat iemand “halsstarrig volhield”; terwijl dit “vasthoudend” was genoemd wanneer het was gelukt. Zolang we leren, winnen we, ook als het naar andere maatstaven een mislukking zou zijn.’

Wat is het grootste obstakel dat je in je leven hebt overwonnen?

‘Vergeving. Van alles wat voorkomt is vergeving denk ik wel het grootste obstakel. En een enorm belangrijk obstakel om te overwinnen.’

1

Achter welk motto sta je?

‘Als mensen onder elkaar hebben we soms hulp nodig, en soms geven we hulp. De teneur daarin is dat iemand die hulp ontvangt dan dankbaarheid moet tonen. Ik zie het anders. Hulp vragen vereist een grootsheid. Het overwinnen van belemmeringen zoals trots. Hulp verlenen daarentegen geeft een enorm goed gevoel. Wat mij betreft is het dus de gever die met dankbaarheid vervuld mag zijn. De grootsheid komt van degene die de hulp aanvaardt.’

Optimist magazine • november/december 2023 • 90

Niet alleen op de wereld Wat vind jij dat iedereen zou moeten weten?

‘Voortdurend worden we aan nieuws blootgesteld.

Verreweg het meeste nieuws vertelt ons over van alles dat niet goed is gegaan. Wat dan niet wordt verteld in het nieuws is dat er veel meer dingen goed gaan. Dat er veel meer mensen zijn die goed doen.

Wanneer we ons richten op die enorme hoeveelheid van wat er goed gaat, al die mensen die goed doen, dan hebben we de innovatie en de kracht om de problemen die er bestaan samen op te lossen. Het meeste is al goed, en de rest komt goed.’

Wat is het meest vrolijkmakende dat je ooit hebt gedaan?

‘Ik heb mooie vrolijke herinneringen. De speciale band met mijn vrouw en met onze vier kinderen en nu ook onze kleinzoon. Maar eigenlijk sta ik er zo in dat er nog heel veel vrolijks komt. Het is te vroeg om selectief terug te kijken. Iedere dag is een nieuwe dag waarin de mooiste dingen kunnen gebeuren.’

Wat is jouw positieve tip voor onze lezers?

‘Wanneer ’s morgens je dag begint, bedenk hoe je die dag iemand gelukkig gaat maken.’ •

Over Roland Pluut Roland Pluut is een maatschappelijk ondernemer pur sang. Met Solinatra, een geheel natuurlijk product dat plastic in wegwerpartikelen en verpakking vervangt en nul microplastics achterlaat, laat hij zien dat er voor grote problemen zoals plasticvervuiling wel degelijk duurzame oplossingen zijn. In 2022 won hij met Solinatra de FSB Nationale Milieu en Duurzaamheid Prijs in Groot-Brittannië. Wetende dat de productie van fossiel plastic meer CO₂ uitstoot dan de hele luchtvaartindustrie, wil hij met Solinatra niet alleen de plasticvervuiling maar ook de CO₂-uitstoot voorkomen. Daarnaast zet hij zich met Solinatra in voor het bevorderen van de aanplant van mangrove voor een goede CO₂opslag. Meer info: www.solinatra.com.

‘Dorien Verloop heeft met haar interviews indrukwekkend inzicht gegeven in de rouwbeleving van jongeren tussen 14 en 24 jaar. Samen met de bijdragen van specialisten en professionals op het gebied van rouw is dit boek een hoopgevend handvat voor ouders en jongeren die met rouw te maken hebben.’

KARIN KUIPER auteur van Je mag me altijd bellen en oprichter van De Sterke Weduwes en De Jongbelegen Weduwes ‘Dit boek bevat niet alleen waardevolle informatie voor wie te maken heeft met jongeren en rouw, maar het raakt je ook in het hart. Een gevoelig onderwerp bespreekbaar maken is niet eenvoudig; Dorien Verloop is daar zeker in geslaagd!’

MARRIT VAN EXEL rouwcoach en auteur van ‘Survivalgids voor weduwen’ Niet alleen op de wereld | Dorien Verloop ISBN: 9789082832730 | 155 pagina’s | € 20,-

www.theoptimist.nl

Culinair

Het witte-truffelgeheim De witte truffel of de Tuber Magnatum Pico is een verhaal apart. Martino di Piemonte doet het geheim van deze Italiaanse delicatesse uit de doeken.

Deze koning van de truffels hoort bij de streek Piemonte en wordt vooral gevonden op het platteland rond Alba en ten noorden van Asti. Ze zijn het paradepaardje van de Piemontese keuken. Het aroma is niet in woorden te vangen. De geur is rijk, aandachtig, prikkelend en een beetje zoetig.

Wat is een witte truffel?

De tot het geslacht knol behorende vruchtlichamen (sporocarpen) van schimmels ontwikkelen zich spontaan in koele, vochtige omgevingen op tien tot vijftien centimeter onder de grond bij een gemiddelde temperatuur van zes graden. Ze groeien in symbiose met specifieke bomen of struiken zoals de eik, de populier, de wilg, de linde en de hazelnoot.

Deze plekken kenmerken zich door een uiterst ecologische balans; ze vereisen speciale aandacht en agronomische zorg. De witte Alba-truffel heeft meestal een ronde vorm, maar kan ook plat en onregelmatig zijn, met een lichtgele of zelfs okerkleurige beschermlaag. De binnenkant, doorkruist door talrijke en zeer vertakte witte aderen, vertoont verschillende kleurnuances: van melkachtig tot dieproze tot bruinachtig. De witte truffel bestaat voor een groot deel uit water. Het is een spontane schimmel; er zijn geen kweektechnieken voor.

Door MARTINO DI PIEMONTE

Levenscyclus van een truffel

De truffels leven in symbiose met boom- of struikachtige planten om de bederfelijke sporocarp te produceren. De uitwisseling van stoffen tussen de truffel en de plant vindt plaats op wortelniveau in bepaalde formaties die mycorrhiza heet. Een mycorrhiza is een samenlevingsvorm van schimmels en planten via de wortels. Bijna alle planten werken ondergronds samen met schimmels. Deze absorberen bijvoorbeeld mineralen uit de bodem die ze vervolgens afstaan aan een plant; in ruil daarvoor krijgen ze water en minerale zouten.

Truffeljacht

Om een truffel op te graven, werken truffeljagers of trifolao samen met hun getrainde honden. Truffeljagers moeten een vergunning hebben. Er zijn oogstkalenders voor elk type truffel, die variëren naar gelang de regio. Bij het snuiven van een truffel in het bos, waarschuwen de honden de jager. De jager graaft de truffel vervolgens op met een speciale handhark. Het jachtseizoen is van september tot januari. Tip: Ben je een keer in de buurt van Alba, ga eens mee op een truffeljacht.

Strenge eisen

Er worden zeer hoge eisen gesteld aan de truffels.

De Fiera Internationale Tartufo Bianco hanteert een streng controleprotocol voor de verkoop. Elk jaar stelt de gemeente Alba een commissie van deskundigen in. Zij stellen regels op om de truffelverkoop te standaardiseren. Alle truffelverkopers moeten zich aan deze regels houden. Bovendien is op de truffelmarkt tijdens de openingstijden een panel aanwezig met de meest ervaren keurmeesters op het gebied van sensorische analyse.

De juiste truffel

Vertrouwen is goed, niet vertrouwen is zeker beter, zelfs als het om truffels gaat. Het oude

Optimist magazine • november/december 2023 • 92

Culinair

spreekwoord gaat op wanneer het om de kostbare paddenstoel gaat, van de consumptie tot de teelt van de planten. Het is raadzaam om aandacht te besteden aan wat experts en kenners in het veld te zeggen hebben over truffels, om teleurstelling en aanzienlijk geldverlies te voorkomen. Tenzij je een truffeljager persoonlijk kent, is het belangrijk om op de hoogte te zijn van en weg te blijven van producten van lage kwaliteit, die ofwel marcescent (verdord) ofwel onrijp zijn. Sommige mensen proberen truffels van lage kwaliteit door te geven als geweldige exemplaren, of passen buitensporige prijsverhogingen toe in vergelijking met de marktprijs.

In dergelijke gevallen kun je de volgende strategie volgen. Let bij het kopen van truffels niet alleen op hoe de truffel eruitziet, maar ook op de geur en textuur, door de volgende technieken toe te passen.

Het exemplaar dat je inspecteert, moet duidelijk stevig aanvoelen, dat is een teken van versheid. In tegenstelling tot een truffel die zacht is als je er op drukt, een teken dat het marcescent kan zijn of in ieder geval een product van slechte kwaliteit. Het reukvermogen speelt een nog subtielere rol, namelijk het herkennen van de meest prestigieuze van twee gezonde exemplaren. Deze is perfect als je een evenwichtige en delicate geur van knoflook, hooi en honing kan ruiken in tegenstelling tot een sterke geur van ammoniak.

‘Ze groeien in symbiose met bomen of struiken.’

Prijzen

De prijs van truffels wordt bepaald op basis van het gewicht. Pas op voor truffels die per stuk een prijs hebben. Ook is het raadzaam om je te informeren over de gemiddelde prijzen die op een bepaald moment gelden. Als je een truffel in een restaurant wilt eten, kun je de chef vragen om het vers op je bord te schaven, direct aan tafel en pas nadat je het hebt getest volgens de hierboven genoemde technieken.

De prijs van een enkele portie geschaafde truffel, meestal tien gram, zal tussen de dertig en de veertig euro zijn. •

Tajarin al Tartufo Bianco Tajarin met witte truffel voor vier personen

Een van de meest waardevolle ingrediënten van de Piemontese keuken. De witte Alba-truffel ontmoet in dit gerecht de mythische tajarin. Op smaak gebracht met boter en verstrekt door geur en smaak van de witte truffel, is een gerecht dat je minstens één keer in je leven moet proeven.

Ingrediënten voor vier personen

• 40 g witte truffel • 60 g ongezouten roomboter • 1 teen knoflook • extra vergine olijfolie • zout en peper

• 250 g gedroogde tajarin of verse tajarin Aanbevolen wijn: Dolcetto d’Alba

Bereiding

1. Begin met het schoonmaken van de truffel, borstel ze af met een keukenborstel om de resten aan het oppervlak te verwijderen en was ze onder stromend water.

2. Verhit ondertussen in een pan een teentje knoflook met de boter en een eetlepel olijfolie. Als de boter gesmolten en bruin is, verwijder dan het teentje knoflook en doe een paar plakjes truffel in de pan.

3. Kook de tajarin in gezouten kokend water gedurende twee minuten giet ze af in de pan met de boter en met een beetje kookvocht. Serveer de pasta op een bord met een overvloed aan witte truffelvlokken die direct geraspt zijn.

Kookworkshop

Wil je eens samen met mij een vijfgangendiner bereiden ondersteund met vijf verschillende Piemontese wijnen? Dit kan al vanaf twee tot vier personen bij jou thuis, of vanaf zes tot twaalf personen in de kookstudio.

Meer informatie: www.martinodipiemonte.nl

Optimist magazine • november/december 2023 • 93

Verrijk jezelf • Verruim je blik • Verbreed je kennis

Wil jij de regie over jouw gezondheid?

Medisch Dossier geeft je de informatie die je nodig hebt

NEEM EEN KIJKJE! Jouw inkijkexemplaar staat klaar op medischdossier.org/ inkijkexemplaar

EN OOK EEN LEUKE AANBIEDING! Gebruik de kortingscode OPTIMIST23

Ga naar medischdossier.org/abonnee of bel 070 - 205 9236

Column

Manon van Leeuwen

Eigenaar van ZustainaBox, klimaatcoach en lezer van ‘De Verborgen Impact’. Haar missie is iedereen te laten zien dat anders en minder een stuk beter is. Liever ook. Voor jezelf, elkaar en de aarde. www.zustainabox.nl

Groen doen is stom ‘WE MISSEN MAAR ÉÉN KEER MET TIEN PROCENT ACCU DE AFSLAG VOOR DE LAADPALEN.’

Mijn man kijkt me moedeloos aan. Nog even en hij gooit zijn refurbished iPhone het raam uit. Zijn favoriete apps werken niet meer, omdat we van bank zijn veranderd. Hij zucht. Hij stribbelt al jaren met me mee. Hij is blij met de zonnepanelen en de warmtepomp. Vindt de sokken van visnetten en boxershorts van bamboe lekker zitten. Ontvangt geduldig Marktplaatskopers aan de deur. En de shampoo bars, deo uit een potje en tandpasta tablets zijn favoriet geworden. Hij blijkt een talent te hebben voor veganistisch koken en wordt hier ‘de chef’ genoemd. Maar geen muziek meer kunnen draaien omdat de nieuwe groene bank niet aan creditcards doet en streamen blokkeert, is echt een stap te ver.

Hij zucht en zegt: ‘Groen doen is soms zo stom.’

Wat Marie Kondo niet lukte

Op zolder ligt nog een oude cd-speler. Dat lijkt een prima oplossing om niet langer afhankelijk te zijn van de iPhone zonder creditcard. Een dag zonder muziek is een dag niet geleefd. Van de duizend cd’s heeft hij nooit afscheid kunnen nemen. De tips van de opruimgoeroe Marie Kondo vindt hij echt een stap te ver. Haar beroemde zinnetje: ‘Does it spark joy?’, is een duidelijk ‘yes’. Ook al liggen de cd’s opgeslagen in grote dozen. Dus worden kabels, cd’s, een versterker en de cd-speler de kamer in gesleept.

Genietend van het oude geluid zegt hij: ‘Veel beter ook dan al dat gestream in de ether. Groen doen is zo stom nog niet.’ Met een beetje zoeken vinden we de groene creditcard die we nodig hebben voor elektrisch laden en muziek streamen. We vinden Bunq, de bank of the free. Die vrijheid blijkt een uitdaging voor vijftigplussers die niet kunnen communiceren met chatbots. Na drie mislukte identificatiepogingen lukt de vierde, vlak voordat de iPhone het raam uit vliegt. Groen doen is niet

stom. Groen doen vraagt om geduld. Groen doen vraagt om rust. Dat zijn we een beetje kwijt. Dat is pas stom.

Een ploptent vol mieren

We hebben een trip met ons oude Eribaatje naar Spanje gepland. Voor het eerst honderd procent elektrisch. Ik google me suf over laadpalen, caravans en reistijd. We halen de ploptent van zolder. De zolder waar Marie Kondo geen grip op kreeg. We zetten de Eriba op caravandelen.nl. Bij elk laadstation de caravan loskoppelen is voor nu een stap te ver. Zoveel geduld en rust hebben we nog niet. We zetten de drie uur laadtijd in voor de stappenteller en gooien dumbbells in de achterbak.

We missen maar één keer met tien procent accu de afslag voor de laadpalen waardoor we tegen het verkeer in terug moeten rijden richting het tankstation. We hoeven maar één keer de technische dienst te bellen omdat de laadslang met geen mogelijkheid meer los te koppelen is uit de auto. En we rijden maar één keer met gevaar voor eigen leven in z’n achteruit door een zandberg richting een keurige rij laadstations die met rood-witte linten is gebarricadeerd door wegwerkzaamheden. We slapen midden in de natuur in een twintig jaar oude ploptent met verteerde elastieken en kromme buizen. We genieten van de rust en de frisse lucht en slapen als rozen. Totdat duizend prikkende mieren besluiten ook in onze plop te gaan slapen en de buurman een haan heeft die om vier uur wakker is. Vlak voor de ploptent met luchtbed en al in de kliko belandt op de camping, gaat de haan slapen. Of hebben wij eindelijk rust? En wennen we aan de geluiden van de natuur? Geduldig verjagen we de mieren. Groen doen is zo stom nog niet. Groen doen geeft rust. •

Optimist magazine • november/december 2023 • 95

Gespreksavonden Antropia i.s.m. De Vrije Hogeschool en Optimist Media

DWARSLOPERS DIALOGEN

Sheida Mohebbi spreekt op donderdagavond 16 november a.s. tijdens de derde Dwarsloper Dialoog over haar kijk op de vrije mens. Sheida schreef het boek De dood van alle illusies – Onschuldig tot het tegendeel bewezen is. Het is zowel haar autobiografie, als een ‘healing boek’, als een pamflet.

16 november 2023

De dialoog start om 19:30 uur (inloop 19:00 uur) en eindigt om 21:00 uur met een borrel.

Toegangskaarten à € 15,- bestel je online via onze ticketpartner Gotickets. Scan de QR-code of ga naar: www.theoptimist.nl/evenementen

Iedere maand

Er worden Dwarslopers Dialogen georganiseerd van september 2023 t/m juni 2024, met een onderbreking in april 2024, want dan organiseren we het DWARSLOPERS FESTIVAL. Dit vindt plaats op zaterdag 13 april.

www.theoptimist.nl/evenementen

Evenenten

Optimist Media presenteert:

DIEPER DUIKEN Hoe diep kun je duiken? Naar de parels, van het bestaan. Naar de onderkant van de dingen? Naar de gesprekken die er echt toe doen? Naar de vragen die alles in beweging zetten?

Dieper Duiken organiseert evenementen, dialogen en ontmoetingen die verder gaan, dieper zou je kunnen zeggen. Ook vind je er evenementen die wij van harte ondersteunen.

www.dieperduiken.nl Optimist magazine • november/december 2023 • 98