The Optimist magazine 210

COLOFON

Optimist magazine wordt gemaakt door:

Hoofdredactie: Brian de Mello.

Eindredactie: Laura Boeters.

Redactie: Royce de Mello en Maartje Nijhof.

Correctie: Mathilde de Jeu.

Artdirection: Irma Theunisse. Coverfotografie: Wim Kant.

Met medewerking van: Mathys van Abbe, Anne Ahau, Govert Derix, Martin ten Donkelaar, Ron van Es, Maarten Fornerod, Sander Funneman, Rochelle Heerema, Sietze Hess, Ruben Jacobs, Dolf Jansen, Matthijs Koevoet, Christian Kromme, Manon van Leeuwen, Ilco van der Linde, Tony Mason, Annette Nobuntu Mul, Jessica den Outer, Paul van Schaik, Harry Starren, Roy van der Steen, Sally Tan, Edwin Tuin, Rens van der Vorst, Peter van der Wel en Roy Wenting.

Met dank aan:

Adjiedj Bakas, Okke van Beuge, Giel Boes, Peter Brouwers, Leon van der Burg, Marcel Crok, Wojciech Dopierala, Linda Dronkers-Steijn, Molly Fannon, Bart Flos, Lars Gierveld, Erik Hallers, Per Heggenes, Gay Hendricks, Linda Klunder, Ralph Koppers, Ruben Krommenhoek, Sasja Martel, Jelle van der Meer, Aniek Moonen, Julia Niemeijer, Michel Porro, Rogiér Power, Ramez Ramzy, Raymond Slot, Bibi Smink, Hilary Sycamore, Peter Tangel, Eric van Veluwen, Niels Vermeijden, Britt Vries, Bob de Wit, Floris Wouterson en Gwen van Zaane.

En natuurlijk met dank aan alle waarzeggers en orakels.

Wel optimist, maar nog geen abonnee?

De jaarprijs voor een abonnement is € 84,-. Kijk voor de verschillende abonnementsvormen en de voorwaarden op onze website: www.theoptimist.nl/word-abonnee

Voor meer informatie: bel 070 - 205 9231 of mail naar abonnementen@theoptimist.nl.

Je kunt je ook aanmelden per post: Postbus 226, 2690 AE ’s-Gravenzande

Partnerships & advertenties

Tom van Tol: tom@theoptimist.nl

T: 070 - 205 9232 (kantooruren)

Bestellingen

Het nieuwste nummer is, naast bij 1.200 verkooppunten in het land, ook online verkrijgbaar. Eerdere edities zijn na te bestellen (€ 9,95 per exemplaar, excl. € 3,50 verzendkosten binnen Nederland) via www.theoptimist.nl/shop.

Uitgevers: Roland Pluut en Brian de Mello. © 2023 Uitgeverij

The Optimist B.V. / Optimist Media B.V. of de individuele auteurs

Omstreden

‘Ik word gek van die SIRE-campagne tegen polarisatie’, slingerde een vriend me laatst bijna verwijtend naar mijn hoofd. Je zou mij inderdaad het verbindende type, de bruggenbouwer kunnen noemen, maar deze SIRE-campagne heb ik echt niet bedacht. Ik vind die reclamespotjes tegen polarisatie wel iets hebben, maar kennelijk werken ze bij sommige mensen ook polariserend.

Voor mij als man van het midden voelt het soms alsof ik van twee kanten gebeten word. Als je tussen twee kampen in zit lijkt het wel of iedereen probeert jou naar zijn of haar veilige haven toe te trekken. Die veiligheid is maar betrekkelijk. Zodra je een kamp binnenwandelt ben je direct een medestrijder, maar voor de mensen van het andere kamp ben je op z’n minst omstreden en zeker de tegenstander. Om het woord vijand maar niet te gebruiken. Vreemd genoeg heb ik een zwak voor omstreden types. Vaak zijn zij het die voor verandering zorgen. Galileo Galilei was in zijn tijd omstreden. Marie Curie ook. Dat waren achteraf gezien geniale personen. We kennen allemaal wel dat reclamefilmpje van Apple uit 1997, getiteld Here’s to the Crazy Ones. Een ode aan de gekkies die dachten de wereld te kunnen veranderen, en dit ook deden. Gandhi, Martin Luther King. De tijd zal leren of Caroline van der Plas ook in dit rijtje thuishoort.

Professor Bob de Wit in elk geval wel. Hij wordt omstreden genoemd omdat zijn denkbeelden niet altijd stroken met het politiek correcte narratief. Sommige media weren hem, Optimist magazine geeft hem een podium (P.40). Niet alleen omdat hij een optimist is, of omdat hij een echtgenoot is die van zijn vrouw houdt, of een vader die zijn dochter koestert. Of omdat hij les geeft op Nyenrode en jonge mensen helpt om zich te ontwikkelen tot verantwoordelijke burgers en bestuurders. Maar omdat hij een helder beeld schetst van een mogelijk betere toekomst.

Als ik dan toch gebeten moet worden, dan maar door de keffertjes die niet geloven in de boodschap van die SIRE-campagne. Dat is dan mijn bijdrage tégen de polarisatie en vóór de verbinding. Misschien ben ik in die zin ook een Crazy One, maar wel een optimistische.

Foto: Michel Porro

Brian de Mello, hoofdredacteur redactie@theoptimist.nl

Optimist magazine • mei/juni 2023

Onderstroom

MAATSCHAPPIJ

14 Wereldverbeteraars

Tien mensen doen hun best voor de mensheid.

DUURZAAMHEID

16 Serie: De verduurzaming

Deel vier van de doe-het-zelf optimist en zijn zonnepanelen.

NATUUR

17 Boes Bos

Impact maken door bomen te planten.

WELZIJN

18 Zo kan het ook

Eén medisch beeld zegt meer dan duizend woorden.

RECREATIE

20 Bos-uitjes

Weg uit het beton en richting het groen.

Thema

EEN MOOIE TOEKOMST?

Vol verwachting klopt ons hart voor wat er komen gaat. Durven we hoopvol naar de toekomst te kijken?

25 Introductie

Voel wat komt met je hoofd en met je hart.

26 Optimistische trendwatcher

Adjiedj Bakas ziet wat er gaande is en glimlacht alsnog naar de wereld.

32 Wees een gremlin

Maar wel een digitale, zegt Rens van der Vorst.

35 Technologie en toekomst

Christian Kromme laat zien hoe technologie een zegen kan zijn.

38 Terug naar de toekomst Expositie RetroFuture in het Evoluon maakt het waar.

40 Democratie nieuwe stijl Bob de Wit voorziet een alternatief bestuursmodel.

44 Manifesteren kun je leren

Linda Dronkers-Steijn maakt je bewust van je toekomstdromen.

48 Toekomstbeeld

Peter van der Wel bekijkt het rooskleurig.

50 Analoge toekomst

Maarten Fornerod verlangt terug naar vroeger.

Zuiver zakelijk

INVESTEER IN DE TOEKOMST

53 Introductie Maak je op allerlei manieren zakelijk klaar voor later, is het motto.

54 Klimaatgesprek in containers Hoe de IKEA Foundation en de UN-live de conversatie stimuleren.

56 Energie om te veranderen Edwin Tuin zet de mens centraal bij organisatieverandering.

58 Investeer in de mens Het draait bij Roy Wenting om vitaliteit, welzijn en persoonlijke evolutie.

60 Duurzame mobiliteit Van supersnel laden tot het bijtanken van je oldtimergevoel bij de KNAC.

Rubrieken

ACTUEEL

8 Lezersreacties voor en door optimisten

10 OceanLove laat ons zweven via Ilco van der Linde.

ODE AAN

12 De redders

BEELDVERHAAL

66 Zielsportretten

Achtergrond & opinie

84 Zorg op z’n Joods Ron van Es sprak

Sasja Martel van het Hospice Immanuel.

88 Alles naar de bliksem Sander Funneman brengt een ode aan bliksemkracht.

Columns

COLUMN 23 Annette Nobuntu Mul ‘Droombeeld’

COLUMN 52 Govert Derix ‘Glazen bol’

COLUMN 83 Harry Starren

‘De waarheid over de waarheid?’

DOORGEEFCOLUMN

73 Gastcolumnist Dolf Jansen

‘De optimist niks’

COLUMN 95 Manon van Leeuwen ‘Meat-ing gecanceld’

Evenementen

MEI

4 Down to Earth event Maandag 15 mei 2023: de Lindenberg, Nijmegen

96 Dialoog Antropia

Woensdag 17 mei 2023: Antropia, Driebergen.

JUNI

21 Green Dream Festival Weekend 24+25 juni 2023: Buitenhof, Hilvarenbeek

Boeken

BOEKRECENSIE

13 Superslapen Je beste nachtrust ooit dankzij het boek van Floris Wouterson.

BOEKFRAGMENT

74 Waag de sprong Een grote stap voorwaarts met het boek The Big Leap van Gay Hendricks.

BOEKENTIPS

80 De keuze van Ruben Jacobs

De auteur, socioloog en docent deelt zijn boeken top vijf.

@TheOptimistNL

@TheOptimistNL

TheOptimist_NL

Kunstenares Anne Ahau ontvangt ze en geeft ze vorm.

OPROEP

62 Optimistische oplossingen

De ideeënbus van Optimist magazine, over armoedebestrijding.

OPTIMIST IN BEELD

64 Jessica den Outer

Een juriste strijdt voor rechten voor de natuur.

CULINAIRE OPTIMIST

92 De Piemontese keuken Aandacht voor de Italiaanse druif en een heerlijk visrecept.

KIJK EN BELEEF

97 Tips: kunst en cultuur

Actueel

Lezersreacties voor en door optimisten.

World Happiness Café

Kletsen met Bram

Een zaal vol mensen was op de gespreksavond met Bram Bakker (links op de foto) afgekomen. Jesper Feenstra voelde hem afgelopen 16 maart aan de tand over zijn nieuwste boek Oud zeer. Jong en oud luisterde met aandacht naar de verhalen van de ex-psychiater, die zich een aantal jaren geleden besloot terug te trekken uit het reguliere psychische zorgsysteem. Tegenwoordig biedt hij zijn hulp aan via De Balanskliniek.

Blijf op de hoogte van alle events van Optimist magazine via www.theoptimist.nl/evenementen.

Op 20 maart, Wereld Geluksdag, werd het WorldHappinessCafe geopend. Dit is een digitaal in-app café waar mensen van over de hele wereld hun dagelijkse geluksmoment met elkaar kunnen delen. Initiatiefnemer Chiel van der Linden: ‘Het enige doel is om te vieren dat geluk zich vermenigvuldigt wanneer het gedeeld wordt.’ Chiel wil samen met Optimist magazine ervoor zorgen dat binnen drie maanden zoveel mogelijk landen worden bereikt met het café. De aftrap vond eenmalig in een echt etablissement plaats, namelijk in het restaurantcafé van Antropia. Het WorldHappinessCafe blijft geopend tot 22 juni 2023.

Wil jij ook je geluk vermenigvuldigen? Kijk op: www.theoptimist.nl/worldhappinesscafe

Kruiwagen in huis

Het boek Een krui-tocht, voor Aarde werd op 21 maart gepresenteerd in cultuur- en congrescentrum Antropia. De aanwezigen genoten van muziek door Hilde Goris, een boeiende presentatie door Bodemzicht-boerin Anne van Leeuwen en een ontroerende toespraak van dichter Jan Kleefstra. Namens de jeugd sprak Anique Behrens de bezoekers optimistische woorden toe via een video-opname. Henry Mentink, de initiator van de wandeltocht met kruiwagen, ontving het eerste boekexemplaar uit handen van dichter Jan (links op de foto). Het was een warme ontvangst voor het boek en voor de aanwezigen. Bedankt, namens de Aarde.

Wil de echte optimist opstaan?

Optimisme wordt door steeds meer partijen omarmd. Dat juichen wij natuurlijk van harte toe. Wat weleens lastig is, zijn de onbedoelde associaties met andere initiatieven die een naam dragen die op de onze lijkt.

Voor alle duidelijkheid: wij heten tegenwoordig Optimist magazine, als onderdeel van Optimist Media B.V. Tot voor kort gebruikten we The Optimist als bladtitel en als naam van onze uitgeverij. Daarvoor was het Ode. Onze roepnaam is simpelweg ‘de Optimist’.

Met een historie van 28 jaar waarvan bijna 14 jaar met ‘optimist’ in onze titel, denken we dat onze rechten op dat begrip aanzienlijk zijn. Daarom is het goed om even op een rijtje te zetten wat en wie we zijn:

• We zijn een tijdschrift dat zes keer per jaar verschijnt.

• We zijn een website waarop we iedere werkdag een positief bericht plaatsen en elke week een langer artikel.

• We zijn een wekelijkse nieuwsbrief met goed nieuws.

• We zijn een podcast die je op alle bekende podcastkanalen vindt.

• We zijn evenementen die we vaak organiseren op onze thuisbasis Antropia in Driebergen.

• We zijn aanwezig op sociale media.

• We zijn een webshop waar nu nog vooral boeken in staan, maar dat assortiment wordt dit jaar fors uitgebreid.

• We zijn een netwerk van mensen die zich met elkaar willen verbinden om de wereld beter te maken.

Kortom, wij zijn wel het enige echte optimistische mediahuis van Nederland en Vlaanderen. Nu nog te vinden via www.theoptimist.nl, en op termijn via www.optimistmagazine.nl.

Optimisme, daar staan we graag voor (op)!

PS. We zijn dus geen zeilbootje, geen online cultureel internetmagazine voor bedreigde schrijvers, geen kledingbedrijf, geen nieuwsbrief van de Bill en Melinda Gates Foundation, geen oecumenische basisschool voor Daltononderwijs en we zijn ook niet de Amerikaanse versie van wat ooit The Optimist was.

Zweven is leven

Schildpadden hebben het zwaar op land. Traag en vermoeid ploeteren ze zich door het zand, terwijl hun lijf en nageslacht in levensgevaar zijn. Stropers loeren overal. Pas terug in mijn wateren kunnen ze opgelucht ademhalen en zijn ze letterlijk vliegensvlug. Zelfs die kolossale walvissen probeerden het eerst op land, maar kozen vijftig miljoen jaar geleden al voor de beste route: de zee.

Schildpadden, walvissen, zeekoeien, krokodillen, zeeleeuwen; allemaal wegen ze al snel tweehonderd kilo of heel veel meer. Maar bij mij in de zee zijn ze gewichtsloos. Met het grootste gemak strooien ze met spins, flips en dubbele salto’s. Ze zweven! Free as a bird.

Tekst: van de oceaan, via Ilco van der Linde

Foto: Wojciech Dopierala

Mijn persoonlijke favoriet is de reuzenmanta, heb je die weleens door het water zien vliegen? Met haar lengte al snel vier meter en haar spanwijdte zelfs vijf. Zo gracieus en oogverblindend. Duivelsrog noemen jullie haar ook wel, maar waarom eigenlijk? Omdat het prachtige dier vaak grotendeels zwart is? En zwart is des duivels en wit onschuldig? Jullie verzinnen soms echt absurde dingen daar op het land! Mijn koraal raakt op veel plaatsen wit verbleekt door de klimaatverandering en daar is niets onschuldigs aan. Ik draag rotsen met dikke lagen, stinkende, witte vogelpoep. Mijn bodem kent miljoenen angstige, witte zandaaltjes… Of noemen jullie het de Duivelsrog, omdat hun

geslachtsdelen zo duidelijk zichtbaar zijn? En hun paringsdans zo flamboyant? Ik heb gehoord dat de aarde bol staat van de taboes. Misschien maakt dat het landleven wel onnodig zwaar. In mijn golven wordt er in ieder geval flink op los vermenigvuldigd.

En de reuzenmanta? Dat is beslist een nobel en geweldloos dier, met relatief grote hersens en weergaloze souplesse.

Bij jullie op het land lijkt alles zwaarder. Na negen maanden verlaten jullie het water en – o wanhoop – daarna begint langzaamaan het lijden. Volwassenheid lijkt voor velen vooral te bestaan uit het opstapelen van lasten, stress en verplichtingen. Speelsheid noemen jullie zelfs minachtend kinderachtig. Met vallen en opstaan slaat iedereen zich er doorheen, maar weet je, bij mij kún je niet eens vallen. Bij mij wordt alles lichter, ontspannen. Dus kom, duik in mij. Met de reuzenmanta’s! Veracht de zwaartekracht. Dichter bij vliegen kom je niet als mens. Dichter bij leven ook niet, want zweven is leven. •

Over OceanLove

Met fotografen, dichters, duikers, filmers, verhalenvertellers, wetenschappers en activisten geeft OceanLove de oceaan een gezicht én een stem. Met publicaties, sociale mediakanalen, een speciaal boek en een ‘community van ocean lovers’ komt er veel meer aandacht voor de kwetsbaarheid, maar juist ook de kracht en schoonheid van de oceanen en alles wat hierin leeft. OceanLove raakt mensen zó in het hart dat ze niet langer wegkijken, maar juist meehelpen, als nieuwe vrijwilliger, donateur of activist. In Optimist magazine zijn alle vorderingen en verhalen te volgen.

De foto bij het artikel is beschikbaar gesteld door de bij OceanLove betrokken

Poolse bioloog, free diver en onderwaterfotograaf

Wojciech Dopierala. Wojciech woont en werkt op Tenerife, waar hij ook lessen geeft in free diving. Zie ook www.oceanlove.news/beauty

Goed nieuws

Onderzoekers van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) en het Mas General Hospital (MGH) ontwikkelden een deep learning-model genaamd ‘Sybil’, dat het risico op longkanker kan voorspellen aan de hand van slechts één CT-scan. • Medicijnen die gemaakt worden van selderijzaad vergroten de kans dat iemand herstelt van een beroerte. Dit blijkt uit onderzoek uit China, waar het middel al met succes wordt ingezet als behandeling. • De ReBokeh-app biedt de visueel beperkte gebruiker gepersonaliseerde filters om zo door de camera van een smartphone de wereld anders te bekijken. De app is een goedkoop alternatief voor dure en grote technologische hulpmiddelen voor slechtzienden. • Onderzoekers van de Amerikaanse universiteit MIT bedachten een oplossing voor het irritante geluid dat vliegende drones maken. Deze technologie kan ook op voertuigen zoals boten worden toegepast om lawaai te verminderen en de werking te verbeteren. • Binnenkort wordt de UPV (uitgebreide productenverantwoordelijkheid) ingevoerd. Deze regelgeving verplicht fabrikanten tot inname of recycling van producten en materialen zoals kleding, huishoud- en woningtextiel. • Eosta, distributeur van biologische groente en fruit, introduceerde onder de naam Nature & More een techniek om groente en fruit van een lasermerk te voorzien. Dit komt in de plaats van stickers en overtollige plasticverpakkingen. • Het Epstein-Barr-virus speelt mogelijk een grote rol bij de auto-immuunziekte MS, oftewel multiple sclerose, zo blijkt uit onderzoek. Dit opent de deur voor nieuwe behandelingen en ook preventiemaatregelen. • De Rhodococcus ruber is een bacterie die een klein deel microplastics af kan breken en deze om kan zetten in CO2 . Nederlandse wetenschappers zo accuraat mogelijk het milieu van de oceaan nagebouwd om de efficiëntie van de bacterie te toetsen.

‘Bij mij wordt alles lichter. Kom, duik in mij!’

Ode aan de redders

Wat als je al dagen achtereen onder de puinhopen van je ingestorte woning ligt? Het enige wat je kunt doen is wachten en trachten te overleven. Tasten naar vocht. Bidden en hopen dat iemand je hoort, dat iemand naar je op zoek is. Laat die iemand desnoods een hond zijn die aanslaat bij het ruiken van leven. Zulke reddende mensen en dieren vind je terug in het team van USAR: Urban Search And Rescue. Met gevaar voor eigen leven is het kruip-door-sluip-door tussen de resten van gebouwen die ieder moment verder ineen kunnen zakken.

Wie wil dit werk vrijwillig doen? Mensen met een groot hart, optimisten die geloven dat het speuren zin heeft. Redders die beschikken over een zekere onverschrokkenheid. De beloning: het redden van een mensenleven, ook al is het maar één op de tienduizend. Elke redding telt –vooral als het je eigen leven is. USAR, bedankt.

Tony Mason

Goed nieuws Superslapen

Onderzoekers aan de universiteit van Cambridge werken aan een systeem dat broeikasgassen en plastic afval kan omzetten in duurzame producten. Het systeem werkt op zonne-energie en kan worden ingezet in de industrie. • Aan de Amerikaanse Universiteit van Denver werken onderzoekers aan een milieuvriendelijk alternatief voor strooizout . Het middel moet werken op basis van anti-vriestechnieken uit de natuur. • Professor Maksim Kitsak van TU Delft bedacht een berekening die revolutionair is voor netwerkanalyse. Deze berekening maakt het internet een veiligere plek en kan zelfs worden ingezet in medisch onderzoek.

• Werkgevers worden ook in 2023 door het Sociaal Innovatiefonds gestimuleerd om mensen met arbeidsbeperkingen in dienst te nemen. Na een succesvolle pilot vorig jaar, is het fonds verlengd en uitgebreid. • Wetenschappers aan het Allen Institute for Cell Science brengen voor het eerst het ontwerp van menselijke cellen in kaart. Dit kan leiden tot een doorbraak die de gezondheidszorg radicaal verandert. • De Groningse wijk Selwerd wordt bijgestaan door architectenbureau KAW, dat met hun wijkvernieuwingsplan inzet om positieve effecten te bereiken. Dit moet leiden tot betere gezondheid en welbevinden van de bewoners.

• In Italië worden honden ingezet om de Xylella-bacterie op te sporen. Deze bacterie verspreidt een ziekte die dodelijk is voor olijfbomen. De speurhonden helpen zo mee om olijfgaarden te redden. • 85 jaar lang volgden onderzoekers van de Harvard Universiteit een willekeurige groep mannen in het kader van een onderzoek naar geluk. Een goede relatie met anderen biedt een grotere kans op een gelukkig leven dan sociale rang, IQ of zelfs de genen.

Door BRIAN DE MELLO

Dat de tips van Floris Wouterson veel mensen hebben geholpen aan een betere nachtrust wordt snel duidelijk zodra je zijn boek Superslapen openslaat. Van Nienke Gottenbos (auteur van De Poepdokter) tot Joop Zoetemelk; ze zijn allemaal overtuigd van het nut van goede slaap en van Floris’ adviezen. Dat is niet verwonderlijk. Zijn geactualiseerde boek, dat onlangs uitkwam, bevat een verfrissende kijk op slaap en praktische aanwijzingen hoe die kan worden geoptimaliseerd. De tips variëren van het belang van een goed matras tot weten wat je eet. Van bewegen en rusten, tot de inrichting van je slaapplek en het voorkomen van elektrosmog.

‘Maak van slaap je grootste bondgenoot’ is de veelzeggende titel van het vierde hoofdstuk. Hierin wordt de lezer aangemoedigd om een eigen optimale slaapstrategie te ontwikkelen. Dat lijkt makkelijker gezegd dan gedaan, maar met de inzichten van Floris wordt het een stuk eenvoudiger om hier bewust naartoe te werken. Zo leren we bijvoorbeeld over onze interne klok die altijd doortikt en ook wel het circadiaans ritme wordt genoemd. En dat ‘veel mensen hun interne klok dagelijks geweld aandoen of zelfs permanent ontregelen, waardoor ze niet goed slapen.’ Het circadiaans ritme blijkt een 24-uurs cyclus te zijn dat aangestuurd wordt door je interne klok, die diepgeworteld is in je brein. Dit regelt al je interne systemen zoals jouw slaap- en eetpatroon, hormoonproductie, temperatuur, alert-

heid, humeur, spijsvertering en nog meer.

Floris belooft je mee te nemen naar de krochten van je hersenpan en laat zien dat je biologische klok wordt gestuurd door signalen van buitenaf, zoals daglicht, temperatuur en de tijdstippen waarop je eet. Voor wie toe is aan een goede, nee, een super nachtrust en klaar is met schaapjes tellen: lees dit boek. Je zult erbij in slaap vallen, en dat bedoelen we positief. •

Superslapen

Floris Wouterson

Uitgeverij Anderz

ISBN:

9789462962088

224 pagina’s € 26,99

Verkrijgbaar in de webshop van Optimist magazine.

Floris Wouterson

Wereldverbeteraars

Lars Gierveld, Linda Klunder en Rogiér Power

Toen Lars Gierveld in Ghana aan het filmen was voor een documentaire over cacaoboeren, ontdekte hij dat er tijdens het winnen van de geliefde boon ontzettend veel restproduct wordt verspild. Wat weinig mensen weten, is dat er om cacaobonen een wit, sappig vruchtvlees zit dat al eeuwenlang de grond instroomt, omdat de cacao-industrie enkel geïnteresseerd is in de bonen. Het viel Lars op dat dit fruitsap tropisch en fris smaakt; het deed hem denken aan een soort mix van lychee, mango en witte peer. Samen met Ghanese lokale boeren en co-founders Linda Klunder en Rogiér Power ontwikkelde hij frisdranken van dit fruitsap en vernoemde het product naar de hoofdstad van de Ghanese Ashanti-regio.

Kumasi Drinks werkt inmiddels samen met 250 cacaoboeren uit Ghana en Ivoorkust, die door de verkoop een extra inkomen van twintig tot dertig procent per kilo cacao verdienen. In totaal is tot nu toe het sap van ongeveer één miljoen cacaovruchten bespaard gebleven en verwerkt in de frisdranken van Kumasi.

Lars: ‘Het doel is dat Kumasi door zoveel mensen gedronken gaat worden dat duizenden boe-

ren kunnen meedoen en extra inkomen verdienen.’ www.kumasi-drinks.nl

Ruben Krommenhoek, Leon van der Burg, Okke van Beuge en Niels Vermeijden Bierbrouwen, dat is wat Ruben Krommenhoek en Okke van Beuge vroeger als huisgenoten samen deden. Inmiddels doen ze dat nog steeds, maar is hun hobby uitgegroeid tot een gevestigde bierbrouwerij. Ze gaven het de naam Vet & Lazy en verrijkten hun team met Leon van der Burg en Niels Vermeijden.

De mannen zijn met hun brouwerij gevestigd in het oude gebouw van Tropicana, het voormalig Rotterdamse tropisch zwembad. In het gebouw bevindt zich broedplaats Bluecity, de voorbeeldstad van de circulaire economie.

Ruben: ‘Wij brouwen circulair, dat betekent dat we restproducten uit een ander productieproces gebruiken als grondstof voor ons productieproces. Zo werken we met resten van oesterzwammenkwekerij Rotterzwam voor onze porter en de schillen van krekels van Rotterdamse voedselproducent de Krekerij voor onze imperial stout. En ook de brouwerij zelf is ingericht om energie- en ingrediëntenstromen uit het brouwproces een nieuw leven te geven.’

Onlangs startten ze een crowdfunding voor een eigen bar aan de Maas. ‘We zijn klaar om ons start-upjasje uit te trekken en door te groeien als een scale-upbedrijf, daar hoort een eigen bar bij waar we onze mensen kunnen ontvangen’, aldus Krommenhoek. Investeren kan tot 1 mei 2023. www.lazy.vet

Mensen die de wereld mooier maken verdienen onze aandacht. We zetten hier tien optimisten in het zonnetje.

‘We zijn op een liefdevolle missie.’

Ramez Ramzy

Voor reizigers die onderweg even snel wat willen eten, is het vaak een uitdaging om een gezonde maaltijd te vinden. In Amsterdam brengt een concept van Ramez Ramzy daar vanaf dit jaar verandering in.

De 29-jarige horeca- en vastgoedondernemer vormt samen met zijn vader Ramzy senior de Ramzy Group. Binnenkort openen zij ‘healthy fastfoodpoints’ op stations van de Amsterdamse vervoerder GVB. Hier kunnen mensen die onderweg zijn een gezonde maaltijd to go halen.

Met de nieuwe voedselketen werkt Ramez samen met de gemeente en GVB aan een gezonder voedselaanbod voor de inwoners van Amsterdam. Met meer dan dertig horecaondernemingen in de hoofdstad heeft hij het volste vertrouwen in het inno -

1

v.l.n.r. Rogiér, Linda en Lars

2

v.l.n.r. Ruben, Leon, Okke en Niels Duurzame voorloper brouwerij Vet & Lazy financiert binnen twee weken succesvol tweehonderdduizend euro met klanten om eigen bar aan de Maas te openen.

3

vatieve concept. Ramez: ‘Onze restaurants, cafés en hotels in het centrum, die als voornaamste doelgroep toeristen hebben, zijn zeer rendabel. Nu investeren wij bewust in een concept dat zich focust op gezond eten en drinken voor de Amsterdamse bevolking.’ Op de stations Weesperplein en Burgemeester De Vlugtlaan worden als pilot de eerste healthy fastfoodpoints geopend. Bij positieve resultaten voorziet Ramez dit jaar nog veel meer Amsterdamse metrostations van zo’n gezond snackpunt.

www.ramzygroup.nl •

we allemaal verlegen zitten om een complimentje.’

Inmiddels bestaat hun team uit zo’n vijftig complimentenschrijvers. Dit zijn, zo zeggen zij zelf, mensen die van mensen houden, en er vooral ook van houden om dit in woorden te vatten. Creatieve professionals met een gevoel voor taal: van theatermakers tot acteurs, psychologen en kunstenaars.

Ze wilden graag iets liefs en unieks geven een ander, in de vorm van een compliment. Het bleek een gat in de markt. Bibi Smink en Gwen van Zaane maakten van complimenten geven hun vak en werden daarmee de ‘Complimentenmeisjes’. Ze vertellen: ‘Elk mens heeft de behoefte om gezien en gewaardeerd te worden. We leven in een kritische maatschappij waarin

De complimentenmeisjes en -jongens zijn in te huren voor allerlei gelegenheden en schrijven complimenten op basis van een eerste indruk. Naast het geven van complimenten, geven ze ook workshops. ‘Zo kunnen we de complimentencultuur echt de wereld in blazen’, vertelt Gwen. ‘We geven mensen de tools om met mildere ogen naar zichzelf en anderen te kijken.’

Samen met hun team willen Bibi en Gwen de wereld een mooiere plek maken door mensen bevestiging en zelfvertrouwen te geven. ‘We zijn deel van een heel groot team dat op een liefdevolle missie is.’

www.complimentenmeisjes.nl •

Bibi Smink en Gwen van Zaane

Ramez Ramzy (rechts) en vader Bahaa Ramzy

4 Complimentenmeisjes in actie.

Serie: De verduurzaming van je woning

Deel 4: ‘Always look at the bright side’

Ik herinner mij nog hoe ik hem uitlachte om zijn – in mijn ogen – veel te dure investering. In 2009 begon mijn oom over zonnepanelen. Toen nog vrij uniek; slechts enkele mensen hadden ze op hun daken liggen. Stroom kostte praktisch niets, overdag was er niemand thuis en ’s avonds verbruikte je elektriciteit terwijl je panelen niets opwekten. Nee, ik had er niets mee.

Ik had niet voorzien dat wij er acht jaar later ook over zouden gaan nadenken. We waren druk bezig met het isoleren van onze vorige woning, waardoor logischerwijs zonnepanelen ter sprake kwamen. We plaatsten zestien panelen op het dak en drie op de schuur. Het plaatsen van vijf zonnepanelen aan de minst zonnige kant van het dak was dan weer iets waar mijn oom smakelijk om kon lachen. Toch bleek het een schot in de roos: met al onze panelen wekten we genoeg elektriciteit op voor ons volledige stroomverbruik.

Voor de nieuwe woning die wij verduurzamen ligt het anders. Zoals je in het vorige deel hebt kunnen lezen, kiezen wij voor een hybride-warmtepomp. Dit verdubbelt het stroomverbruik. Door hobby’s en thuiswerken is

ons stroomverbruik aan de hoge kant (4200 kw/h per jaar). Met de warmtepomp komen we dus uit op zo’n 8400 kw/h per jaar. Voor de snelle rekenaar: jawel, wij hebben ongeveer tweeëndertig zonnepanelen nodig om ons verbruik te dekken. Het dak heeft ruimte voor vierentwintig panelen, mits ik de schoorsteen en openhaard verwijder. Dan komen wij er nog altijd acht tekort. Gelukkig stond de techniek de afgelopen jaren niet stil. Onze vorige panelen hadden een opbrengst van 290 watt piek per uur, die van het nieuwe huis 390 watt. En er zijn zelfs panelen die de 450 halen. Ik houd voor de zonnepanelen rekening met een levensduur van tien jaar: de voorgeschreven twintig of zelfs der-

tig jaar moet ik nog meemaken – over zestien jaar kan mijn oom hier op terugkomen.

We belden een installateur en bespraken de opties. Zelfs met de btw-vrijstelling is het een flinke investering. Voor nu houden we het op twintig zonnepanelen, met een geschatte opbrengst van 7500 kw/h per jaar. Dit zou met wat extra stroombezuinigingen redelijk uit moeten komen. De keuken krijgt extra zuinige apparatuur, en als dat niet genoeg is gaan de nachtlampjes van de kinderen maar uit (grapje).

Inmiddels is er gestart met de uitbouw en staan er tig kozijnen in de achtertuin – hierover de volgende keer meer. We zijn officieel begonnen met de verantwoorde verbouwing! •

‘Als de zonnepanelen niet genoeg zijn, gaan de nachtlampjes van de kinderen maar uit.’

Roy van der Steen kocht het jaren ‘70 huis van zijn grootouders. Samen met zijn gezin stort hij zich in een duurzame renovatie. In zes columns deelt hij zijn tips, tricks en bevindingen.

Door de bomen meer bos zien

Hij noemt zichzelf een ICTnerd die iets wilde doen voor een gezonder leefklimaat. Dat resulteerde in de stichting Boes Bos, om een groene beweging op gang te brengen. Ondertussen zijn de ambities opgeschroefd en gaat het om méér dan alleen maar heel veel bomen planten. Een blik op de website van Boes Bos laat zien dat het gaat om vier B’s: bomen planten in binnenen buitenland, bewustwording creëren over het klimaat, biodiversiteit versterken met voedselbossen en bescherming van tropisch regenwoud.

Jong geleerd

Giel Boes begon op zijn achttiende met ondernemen. Zo’n vijftien jaar later heeft hij menig ondernemersavontuur op zijn cv staan. Van IT’er en IT-consultant

tot spreker op evenementen. Die praatjes gaan over efficiënt en doelgericht werken, zijn handelsmerk. Het liefst wordt hij fulltime spreker, zodat hij zoveel mogelijk mensen kan inspireren om meer uit hun (werk)dag te halen. Maar boven alles wil hij zijn wereldverbeterende bomeninitiatief laten groeien en bloeien.

Zijn focus lag aan het begin van zijn carrière nog op geld verdienen, geeft hij toe. Maar toen hij op een dag financieel onderuitging, veranderde zijn houding en zijn kijk op geld in het bijzonder. Hij neemt wat hij nodig heeft en de rest doneert hij aan zijn stichting. ‘Dat komt neer op vijfentwintig tot vijftig procent van mijn inkomsten’, verzekert hij. ‘Waar ik eerder het geld volgde, volg ik nu mijn hart. Ik kan het iedereen afraden geld te volgen.’

Zelf impact maken?

Ga dan naar www.boesbos.nl/ donatie en plant je eigen Bosje Bomen of geef het iemand cadeau. Scan de QRcode om net als Giel de daad bij het woord te voegen.

Idealen

Door het volgen van zijn hart ontmoet hij mensen met dezelfde idealen. Die kwam hij eerder dit jaar volop tegen tijdens de Big Improvement Day in Scheveningen. Daar stond hij op het podium en sprak hij de veelzeggende woorden: ‘Al zetten we heel de wereld vol met bomen, de meeste impact maken we met ons gedrag. Less is more! Of het nu gaat om spullen, data of voeding. Maak bewuste keuzes. Wat gezonder is voor jezelf, is vaak ook gezonder voor onze planeet.’

Met dit credo in het achterhoofd gaat stichting Boes Bos voortvarend door met het planten van bomen, het aankopen en beschermen van stukken regenwoud en het helpen omzetten van traditionele Nederlandse landbouwgrond naar voedselbos.

Met welke blik kijkt Giel vooruit? ‘Ik ben positief over de toekomst. Steeds meer mensen leven duurzamer en willen impact maken. Dat vind ik supergaaf! Ik merk dit niet alleen tijdens mijn lezingen en inspiratiesessies. Ook onze stichting groeit hard. Ondanks roerige tijden met inflatie, verwelkomen wij steeds meer vrijwilligers en donateurs.’ •

Waarom dingen klein aanpakken als het ook groots kan? Giel Boes doet dit met bomen; hij plant er achttien miljoen.

‘Voor iedere Nederlander één.’

‘Steeds meer mensen willen impact maken.’

Begrijpelijk verhaal van de dokter

Patiënten die met een zorgvraag het ziekenhuis bezoeken, hebben tijdens het spreekuur meestal te maken met spanning. De toename in cortisol die hiermee gepaard gaat, leidt tot verminderde verwerking van de informatie en het onthouden hiervan. Daarbij kunnen ook leeftijd, laaggeletterdheid en het opleidingsniveau van de patiënt een rol spelen bij de verwerking van informatie. Nederland telt zo’n 2,5 miljoen laaggeletterden en daarnaast heeft één op de drie Nederlanders lage ‘gezondheidsvaardigheden’.

Dit alles bij elkaar opgeteld zorgt ervoor dat veel mensen moeite hebben om medische informatie te onthouden en te begrijpen. Slechts twintig tot veertig procent van wat men te horen krijgt blijft hangen. Dit zorgt ervoor dat patiënten vaak al bij het naar huis gaan in onzekerheid verkeren, met veel vragen of zelfs onbegrip achteraf.

Door de grote tijdsdruk waar zorgprofessionals mee te maken

hebben, komen zij er niet aan toe om meer tijd vrij te maken om patiënten alles rustig uit te leggen. Bovendien is het rendement hiervan nogal laag; het meeste wordt toch niet onthouden.

Een plaatje zegt meer

Maar dat tij gaat steeds meer keren, volgens Ralph Koppers. Deze longarts in het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) richtte het health tech bedrijf Indiveo op. Dat levert betrouwbare en begrijpelijke voorlichting voor patiënten, mantelzorgers en naasten. In plaats van mondelinge of geschreven informatie, maakt Indiveo de informatie visueel. Hierdoor wordt de informatie aanzienlijk beter begrepen en tot wel zeshonderdduizend keer sneller opgenomen, zo blijkt uit onderzoek.

Indiveo maakt zogeheten Divi’s: modules met animaties die patiënten in enkele minuten duidelijke uitleg geven over het te ondergane onderzoek, behande -

Het valt niet mee om alles te onthouden wat de dokter zegt. Onderzoek laat zien dat we hooguit veertig procent onthouden van de medische informatie die we krijgen van een arts. Longarts Ralph Koppers bedacht hier een oplossing voor.

ling of een ziektebeeld. De modules met animaties kunnen door ziekenhuizen en zorginstanties gemakkelijk worden aangepast aan de eigen ziekenhuisprocedures. Ook kunnen zij Divi’s opnemen in hun portalen en apps om voor, tijdens of na het bezoek met patiënten te delen.

‘Door beeldende informatie-voorziening zien we dat zorgverleners en hun patiënten sneller tot de kern kunnen komen en er een gerichter vraagen-antwoord-gesprek ontstaat. Daarnaast hebben patiënten de mogelijkheid om de Divi’s zo vaak te bekijken als dat nodig is om volledig geïnformeerd en met zekerheid en vertrouwen het ziekenhuis te bezoeken’, aldus de ondernemende arts.

Bewezen effectief

Sinds de oprichting van Indiveo in 2016 is een bibliotheek van meer dan 330 Divi’s samengesteld. Maandelijks worden deze meer dan 27 duizend keer be -

keken door patiënten van zo’n tientallen zorginstanties en ziekenhuizen in Nederland, zoals Isala, Rijnstate en Medisch Centrum Leeuwarden. De effectiviteit van de Divi’s is aangetoond. Patiënten komen beter geïnformeerd en voorbereid op het spreekuur, wat leidt tot meer regie over eigen gezondheidszorg, betere therapietrouw, hogere patiënttevredenheid en efficiëntere spreekuren. Het aantal ziekenhuisconsulten kan op deze wijze per jaar met minimaal 19.200 worden verhoogd, zonder extra personeel aan te nemen. Zo draagt Indiveo bij aan de toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg. De animaties worden onder meer door Isala ingezet bij het project ‘Stomazorg in eigen hand’. Waar de patiënten van deze zorginstelling voorheen meerdere maanden thuiszorg nodig hadden, is dit door de inzet van Indiveo bij 38 procent verlaagd naar slechts enkele weken. Ook Saxenburgh Medisch Centrum ziet aansprekende resultaten. Ongeveer 70 procent van de patiënten die een endoscopie moet ondergaan, hoeft voorafgaand aan het onderzoek niet meer fysiek op de poli langs te komen. Een ander praktijkvoorbeeld is het spreekuur bij de orthopedie in het MCL: de fysieke afspraken van 45 minuten op de polikliniek zijn vervangen door een telefoongesprek van 15 minuten.

Verder groeien

Met bewezen resultaten op zak, staat 2023 voor Indiveo in het teken van verdere groei in Nederland om zoveel mogelijk patiënten en zorgverleners te ondersteunen in de informatievoorziening. Daarnaast verbreedt het bedrijf dit jaar haar dienstverlening naar instanties binnen het sociaal domein. Momenteel worden de Divi’s van Indiveo ingezet voor zeshonderdduizend bij diverse gemeentes om cliënten op begrijpelijke wijze te informeren over de procedures. ‘Ook het sociaal domein heeft te maken met complexe zaken en procedures die helder moeten worden overgebracht op mensen. Onze Divi’s kunnen beide partijen ondersteunen voor de best mogelijke dienstverlening en een bijkomende tijdsbesparing. Wij zien kansen in vele sectoren die hiervan kunnen profiteren’, aldus Ralph. Ziet hij, ondanks de problemen binnen de zorg, de toekomst optimistisch tegemoet? ‘Absoluut! Dat een beeld meer dan duizend woorden zegt blijkt maar weer. Onze animaties worden ontzettend goed ontvangen, zowel onze klanten als hun patiënten en clienten zijn enthousiast. Voor hen doen we het, dus dat geeft ons vertrouwen in een mooie toekomst voor Indiveo.’ •

Meer informatie: www.indiveo.nl

‘Door beelden komen arts en patiënt sneller tot de kern.’

Dr. Ralph Koppers (rechts) met operationeel directeur Edwin de Boer.

Bewust buiten

Buitenluchtleven

Voor wie graag lange routes aflegt met de benenwagen, korte stukjes wandelt in de natuur of zich al een tijdje voorneemt om méér buiten te zijn, hebben we een gouden tip. Petra de Hamer brengt deze maand namelijk haar tweede boek uit in de reeks Buitenluchtleven. In dit boek inspireert ze met korte en lange wandelingen langs de Waddenzee. Alle wandelingen zijn door Petra zelf gelopen, beschreven en gefotografeerd.

Het eerste boek uit de serie is Buitenluchtleven Nederland, Buitenluchtleven Langs de Waddenzee is de tweede en deze zomer verschijnt deel drie: Buitenluchtleven Randstad & Groene hart.

Bosbaden

Zijn de prikkels op je werk je soms te veel? Mis je de connectie met je omgeving? Ga dan eens bosbaden, en ontspan! Dit jaar kun je dit doen onder begeleiding van Club Groeneveld.

Bosbaden is een manier om te vertragen, verstillen en verbinden in en met de natuur. Het is een laagdrempelige uitnodiging om de tijd te vergeten en aan te komen in het moment. De term ‘bosbaden’ refereert aan het weldadige gevoel dat het op kan roepen wanneer je je onderdompelt in de natuur. Bovendien heeft de wetenschap aangetoond dat bosbaden stress verlaagt en bijdraagt aan een goede gezondheid. Meer informatie: www.clubgroeneveld.nl

Buitenluchtleven Langs de Waddenzee

Petra de Hamer

Uitgeverij FJORD

ISBN: 9789083169125

160 pagina’s

€ 20,-

Verkrijgbaar in de webshop van Optimist magazine

Green Dream Festival

Een festival dat niet alleen bedoeld is voor groene dromers maar vooral voor groene doeners. Dat is het Green Dream Festival dat op zaterdag 24 en zondag 25 juni 2023 plaatsvindt in Hilvarenbeek.

Leven in evenwicht

Het nieuwe festival is een initiatief van Stichting Groenemorgen en Puur Permacultuur. Plaats van handeling: een natuurcamping in Hilvarenbeek. Het zal er wemelen van de workshops, lezingen, inspirerende sprekers die met permacultuur en voedselbossen bezig zijn en het zal er niet ontbreken aan ruimte voor ontmoeting. Samenwerking is volgens de organisatie het sleutelwoord om groene dromen te laten groeien. ‘De tijd is rijp om verantwoordelijkheid te nemen en een mooie wereld te creëren voor onszelf, voor de ander en voor de natuur. Een wereld waarin toekomstige generaties met nóg meer plezier in overvloed en in evenwicht kunnen leven’, vindt Martijn Ballemans, oprichter van Puur Permacultuur.

Ontwerpfilosofie

Permacultuur is niet alleen een afkorting van permanente agricultuur en permanente cultuur, maar staat ook voor een ontwerpfilosofie die je kunt toepassen op vele gebieden in het leven: wonen, werken, voedsel(productie), je leefomgeving en je eigen persoonlijke ontwikkeling. Het is een prachtige levensfilosofie die veel meer navolging verdient, aldus het organiserende tandem.

Meer dan dertig sprekers zijn van de partij, onder wie Wouter van Eck, Katja Staring, Madelon Oostwoud, Louis de Jaeger (voedselbos-held uit België), The Pollinators, Sjef van Dongen, Marc Siepman, Renz Pijnenborgh (befaamd eco-architect) en Taco Blom. Op zaterdagavond is er livemuziek zodat de voetjes van de duurzame vloer kunnen. Er is plek voor 350 groene dromers en all-inclusive tickets kosten € 225,- tot € 247,-.

Meer informatie:

www.puurpermacultuur.nl/festival •

Annette Nobuntu Mul Founder Ubuntu Society, voorzitter Stichting Ubuntu Nederland. www.ubuntusociety.nl

Droombeeld

‘Wat wil je later worden als je groot bent?’ Wie kreeg als kind die vraag niet? Gevolgd door een bijbehorende wens, verbeelding en gevoelens. Wij – Nederlandse naoorlogse kinderen en pre-millenials – creëerden een droombeeld. Een toekomst, die vanuit vrijheid en een wereld van ongeremde mogelijkheden ingevuld werd. We wilden stervoetballer worden, piloot of schooljuf, brandweerman of dokter.

En hoe onbetaalbaar fijn was het als ouders of andere invloedrijke opvoeders met ons mee fantaseerden over onze droom? Het ging erom dat wij in onze wensen, talenten en mogelijkheden gingen geloven. Een gouden, maar ook luxe combinatie van willen, kunnen en kansen, aangesterkt door een sterke verbeeldingskracht.

Harrie Jekkers zong het in 1994 al zo mooi: ‘Je moet vliegen in je dromen om later van de grond te kunnen komen.’ Ik vind het nog steeds een mooie variant op ‘als je altijd met beide benen op de grond blijft staan kom je nooit een stap verder’.

Het liedje, de spreuken, de vragen en zinnen. Ze illustreren zo helder dat we allemaal perspectief nodig hebben om te kunnen leven. Een perspectief waarin we onszelf én onze volgende generaties kunnen zien in veiligheid. Erbij horend, en waarin we allemaal van betekenis kunnen zijn. Want een leven zonder perspectief en betekenis is leeg en een leven zonder erbij te horen is ondraaglijk.

‘Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst’, is een bekend gezegde. Maar misschien wordt dit inmiddels te eenzijdig benadrukt met talenten (kunnen) en motivatie (willen) van de jeugd, in plaats van de huidige omstandigheden te belichten. Kansen staan onder druk en toekomstperspectieven die wij hen nalaten zijn zorgwekkend: een fundamentele humanitaire en economische ongelijkheid, landen

in oorlog en een zeer bedreigde aarde door klimaatverandering en afnemende biodiversiteit. En zelfs dan houdt ons nalatenschap nog niet op. Want op mondiaal niveau hebben onze voorouders in koloniaal opzicht ‘het zuiden’ uitgebuit, net zoals wij nu de aarde nog steeds uitbuiten.

Hoe diep zijn wij gezonken als we vluchtelingen, die de gevolgen van onze intergenerationele uitbuiting willen ontvluchten, nu laten verdrinken?

De primaire vraag ‘wat wil je later worden?’ zal meer en meer vervangen moeten gaan worden door een basaler ‘waar wil en kun je veilig zijn?’. En het antwoord ligt zeker niet alleen bij de jeugd, maar allereerst bij ons: ouders, groot- en overgrootouders. Wil het gezegde ‘wie de jeugd heeft, heeft de toekomst’ nog toekomst hebben, staat nu dé cruciale vraag centraal ‘welke voorouder wil ik zijn?’.

In de transitie van ‘wat wil ik worden?’ naar ‘welke voorouder wil ik zijn?’, is het tegelijkertijd noodzakelijk dat we onze kinderen, in opvoeding en educatie gaan meenemen in een ander mens- en wereldbeeld. Niet de piramide van Maslow met zelfontplooiing als hoogste levensdoel zal het levensbaken zijn, maar een ‘Ubuntuïstische’ vulkaan, waarin we onze talenten, medemenselijkheid, compassie en solidariteit inzetten voor de wereld. Voor de toekomst van alle kinderen.

Maar voordat we dat kunnen, zullen wij als (groot)ouders eerst in alle nederigheid in de spiegel van het verleden moeten kijken. We zullen eerst moeten erkennen dat het neoliberale en kapitalistische systeem ecologisch en humanitair misdadig uit de hand is gelopen. Pas dan mogen we dankbaar zijn als we nog de kans krijgen om op een rechtvaardige, solidaire en verantwoordelijke manier bij te dragen aan het herstel van een inclusieve en duurzame wereld. Niet straks maar nú! •

‘WELKE VOOROUDER WIL IK ZIJN?’

Foto: Sanne Terlouw

Thema

Hoe mooi is de toekomst?

LEEF WAT KOMT

Wie vraagt zich dit niet af? Terwijl regen en zonneschijn elkaar afwisselen en het klimaat verandert, richten we ons op de maakbaarheid van de toekomst. Wat kunnen we doen om tijen te keren, problemen op te lossen en de wereld leefbaar te houden voor onszelf en generaties na ons?

Adjiedj Bakas heeft daar een scherpe kijk op die hij uitvoerig met ons deelt. Rens van der Vorst pleit ervoor de digitale gremlin in ieder van ons te ontketenen. Christian Kromme kijkt naar technologie als drager van een mooie toekomst. Bob de Wit voorspelt een nieuwe democratie. Kortom, er is genoeg stof tot toekomstig nadenken. Maar is al dat masculiene ‘hoofdwerk’ wel voldoende?

Kunstenares Anne Ahau pakt het anders aan. Zij stelt zich open voor galactische gidsen om tot een ‘energetische uitwisseling’ te komen. Het resultaat is een collage op de pagina hiernaast die de naam Positive Mind Patron draagt. Het biedt een bescherming voor onze positieve gedachten. Er ontstaat gevoel met datgene wat komen gaat, de symmetrie die een gebalanceerde wereld verbeeldt – je kunt er van alles in zien.

Dat zou zomaar kunnen zijn wat nodig is voor een mooie toekomst: niet alleen denken en doen, maar voelen, (be)leven en je overgeven aan het universum.

ADJIEDJ BAKAS:

‘STRAKS STAAN ER STERKE MENSEN OP’

Door

BRIAN DE MELLO

CEO’s noemen hem een paradijsvogel onder de trendwatchers, maar wel een die het vaak bij het rechte eind heeft. Adjiedj Bakas is een kleurrijke man met een scherpe visie een bijpassende tong en niet op de laatste plaats: hij is een rasechte optimist. We spreken hem over wat ons te wachten staat.

Zijn huis in Almere zou in een de lijst van musea niet misstaan. Kunst uit alle windstreken, beschilderde plafonds en artefacten van honderden jaren oud sieren het onderkomen van Adjiedj Bakas. Hij is onlangs weduwnaar geworden. Zijn grote liefde Vinco David is net heengegaan, maar nog dagelijks met Adjiedj in contact. ‘Ik spreek hem regelmatig, zo is het nou eenmaal.’

Los van het systeem

Ondertussen pakt Adjiedj de draad van het dagelijkse leven weer op. Zijn nieuwste boek met de veelbelovende titel Happynomie heeft door de zorg voor zijn geliefde een beetje vertraging opgelopen, maar aan enthousiasme is hij niets verloren. De zorg voor Vinco lijkt hem nog bewuster te hebben gemaakt van wat er mis is in het huidige systeem. ‘De overheid heeft veel zorgtaken naar zich toegetrokken. Dat zijn taken die wij vroeger als burgers zelf verrichtten. Vroeger scharrelde oma gewoon rond op de boerderij en wij zorgden voor haar. Ze voerde de kippetjes, paste op de kleinkinderen. Vervolgens werd ze weggestopt in het bejaardentehuis. Laten we dat zorgen voor elkaar weer gaan doen.’

Om met de deur in huis te vallen: jezelf onafhankelijk maken van het financieel-monetair systeem is een indringend advies van de voorspeller. Zijn pensioen ontvangt hij later graag deels in Chinese yuans, deels in goud en deels in zilver. ‘Ik geloof niet in de euro. Ze blijven maar geld bijdrukken zonder dat daar waarde tegenover staat. Die eurobiljetten zijn straks niet meer waard dan wc-papier.’

Hij wijst er fijntjes op dat de Chinezen de goudstandaard niet hebben losgelaten, in tegenstelling tot de landen in de westerse wereld. Dat betekent dat de euro en de dollar niet worden gedekt door een gelijke waarde in goud en de yuan wel. De BRICS-landen (bestaande uit Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) zijn rijk aan goud, olie, gas, lithium, uranium, thorium, kolen en andere grondstoffen die de wereld keihard nodig heeft.

Zwakke leiders

‘De Amerikaanse eeuw is voorbij en de Chinese eeuw gaat beginnen’, klinkt het stellig, terwijl hij ons herinnert aan een stukje geschiedenis. ‘Tot 1400 kwam tachtig procent van het wereldwijde bruto binnenlands product uit China en India. Begin vijftiende eeuw ontwikkelde het Westen zich in snel tempo met een innovatiegolf en tegelijkertijd werden ze in Azië decadent, lui en corrupt. De wes-

‘WE HEBBEN ZWAKKE LEIDERS MET EEN RUGGENGRAAT

VAN VLA.’ Fotografie: Avi Goodall

terse wereld nam het over. Nu zijn wij lui, decadent en corrupt geworden. We hebben zwakke leiders met een ruggengraat van vla.’

Adjiedj legt uit dat in de vijftiende eeuw de moderne globalisering ontstond. Hierbij hoort standaard één wereldmacht die de rol van politieagent speelt. ‘De eerste politieagent was Spanje, de tweede waren De Nederlanden. Wist je dat wij het concept van de centrale bank hebben bedacht? Deze staat nog steeds in Antwerpen. Ook de eerste multinational, de VOC, kwam hiervandaan. Onze gulden was de wereldreservemunt, wat de dollar nu is. Onze schepen waren beter dan van andere landen, het was onze Gouden Eeuw. Aan het eind van die periode werden ook wij lui, decadent en corrupt. De Britten namen het daarna van ons over. Engels werd de wereldtaal, het Britse pond de wereldreservemunt en Londen het financiële centrum van de wereld. Toen zij het verprutsten namen de Amerikanen het over. Dat tijdperk loopt nu op zijn einde en de Chinezen gaan het overnemen.’

Oorlog om de dollar

Hij constateert dat, als je de geschiedenis in ogenschouw neemt, de heersende supermacht meestal aan het eind van ‘hun’ periode probeert om met een oorlog de macht te behouden. ‘De Engelsen deden dat met de Eerste Wereldoorlog, de Amerikanen forceren nu een oorlog met Rusland en China. Dat zegt ook Henry Kissinger, de voormalig minister van Buitenlandse Zaken van de VS. De oorlog in Oekraïne is gewoon een oorlog tussen Rusland en

de VS op het grondgebied van Oekraïne. Het is een oorlog om de dollar te redden, een currency war. Doordat de wereldhandel plaatsvindt in dollars, kan de Amerikaanse centrale bank als een gek dollars blijven bijdrukken zonder dat daar waarde tegenover staat. Volgens superbelegger Warren Buffet is de dollar nog maar zes cent waard. Alleen vanwege het feit dat de olie- en andere handel in dollars gaat, kunnen ze dit nog hooghouden. De Chinezen hebben hier echter al mee afgerekend. Ze kopen de olie in Saudi-Arabië in met hun eigen yuans en de Saudi’s verkopen hun olie tegen iedere valuta. De dollar begint zijn plek te verliezen.’

Hij ziet hoe de BRICS-landen bezig zijn een eigen munt te creëren op basis van de grondstoffen die ze rijk zijn; goud, olie en andere commodities.

‘Net als de eerste bankbiljetten in het oude Egypte. Eén bankbiljet was toen goed voor één ons graan uit de pakhuizen van de farao. Dat werd later de goudstandaard en die komt nu weer terug. Die nieuwe munt gaat de dollar, en de euro, verslaan.’

China als supermacht

Het voelt bijna alsof we ons bevinden in de tent van een waarzegger als Adjiedj ons vertelt hoe het precies zit met de opkomst van China. ‘De ondergang van de dollar is voor de Amerikanen op dit moment de reden om Taiwan te bewapenen. Ze gaan volgens mij de Chinezen provoceren om Taiwan aan te vallen, terwijl China dat eigenlijk niet wil. Taiwan was al eeuwenlang een provincie van China. Maar in de periode van 1850 tot 1949 raakte een derde van de Chinese bevolking verslaafd aan opium, geleverd door het Westen, ook door Nederland en Engeland. Hierdoor ontstond een burgeroorlog, de mensen werden gek. De Chinezen noemen die periode “de Eeuw van Vernedering”. Dat was het moment dat Engeland Hongkong inpikte, Nederland Taiwan

inlijfde, dat werd onze kolonie Formosa, de Japanners namen andere gebieden over en Rusland knabbelde in het noorden een groot stuk van China af. Toen in 1949 de Communistische Partij aan het bewind kwam, ik noem ze de “Rode Dynastie”, want het is feitelijk een nieuwe keizerlijke dynastie, schreven ze een plan voor de komende honderd jaar. Hun doel: in 2049 de leidende supermacht op aarde zijn, de plaats van Amerika moet dan zijn overgenomen en alles wat door het Westen is afgepakt, is dan weer teruggenomen. Hongkong hebben ze al terug, Taiwan volgt. Niet door aan te vallen, maar door van binnenuit de macht over te nemen. In de top van alle grote Taiwanese bedrijven zitten Chinezen.

De Kwomintang, de leidende Taiwanese politieke partij, is geïnfiltreerd door de Chinezen. Ze winnen de volgende verkiezingen, schrijven een referendum uit en de aansluiting met China is dan een feit. Dit is allang het plan. De Amerikanen willen het voorkomen door oorlog te provoceren, zoals ik zei.’

Is dit een slim schaakspel van de Chinezen? ‘Nee, het is een voorbeeld van hun Go-spel. Dat is een totaal andere denksport dan schaken. Chinezen houden niet van oorlog, ze winnen liever op andere wijze. Daarom komen ze nu met een vredesplan voor Oekraïne. Zeventig procent van de wereld zal hierachter staan.’

Eigen industrie behouden

Duitsland gedraagt zich in de ogen van de trendwatcher als een kolonie van de VS. ‘Die Nordstream pijplijn is door het Westen opgeblazen, de CIA zat erachter. Waarom? Omdat de Amerikanen de Duitsers niet vertrouwden; ze dachten dat Duitsland toch zaken ging doen met Rusland en wilden dat voorkomen. De de-industrialisatie van Duitsland is nu in gang gezet. Grote bedrijven trekken weg, de nieuwe fabriek van BASF gaat naar Amerika, de nieuwe productiefaciliteit van BMW ook. Dat is het spelletje. Ze maken van Duitsland een derdewereldland en die domme Duitse regering accepteert dat. Ik vind dit onbegrijpelijk. Begrijp me goed, ik mag Duitsers graag, mijn man was Duits. Het zijn slimme mensen, goede ingenieurs, briljante uitvinders. Maar wat we in Europa nodig hebben is industrie. Als we alle industrie aan de Chinezen overlaten, vervallen wij tot derdewereldlanden. Daar komt bij: de Chinezen gunnen ons onze eigen industrie, ze willen echt niet alles hebben. Ze vinden het wel chique om spullen uit Europa te kunnen kopen. Ze

‘CHINEZEN HOUDEN NIET VAN OORLOG, ZE WINNEN LIEVER OP ANDERE WIJZE.’

zijn niet van “the winner takes it all”. Dat laatste is een typisch Angelsaksische manier van denken.’ Adjiedj betoogt dat het ook niet een Nederlandse manier van denken is: ‘Wij konden vroeger met iedereen overweg. In de Gouden Eeuw deden we zaken met China en alle andere landen. Amsterdam leverde tijdens de Tachtigjarige Oorlog wapens aan de Spanjaarden en de Nederlanders. Wij zijn altijd een beetje hoeren geweest, dus ik stel voor: laten we maar weer gewoon hoeren worden’, klinkt het met een stout lachje.

Sterke mensen

Na zo’n beschrijving van wat ons op het wereldtoneel te wachten staat, rijst de vraagt: ziet hij de toekomst nog zonnig in? ‘Jazeker, ik ben positief over de toekomst. Er is een uitspraak van de Indiase keizer Babur uit de vijftiende eeuw. Die was moslim en homo, een combinatie die tegenwoordig voor sommigen een beetje ingewikkeld is. Hij schreef in zijn dagboek: “Sterke mensen creëren goede tijden. Goede tijden creëren zwakke mensen. Zwakke mensen creëren slechte tijden. Slechte tijden creëren sterke mensen.” Wij zijn nu in deze laatste fase; straks staan er sterke mensen op. Dan komt wellicht het kabinet Van der Plas I of Omtzigt I, hopelijk een nationaal zakenkabinet. We kunnen ons de polarisatie niet meer veroorloven, dat moet een keer afgelopen zijn. Je kunt grote groepen kiezers niet buitensluiten. In Zwitserland hebben ze een nationaal kabinet, dat werkt perfect. Doe mij een zakenkabinet met een regeerakkoord op twee A4’tjes, het hele parlement moet erachter staan en vervolgens stellen we ministers aan die worden gekozen op basis van hun merites. Dus een goede onderwijzer als minister van Onderwijs, een

accountant als minister van Financiën. Ik ken wel iemand voor die laatste functie. Die zegt dat als we alleen al het woord “fictief” schrappen uit ons belastingstelsel, we dan eindelijk een keer eerlijk belasting gaan betalen. We zijn het enige land ter wereld waar je belasting betaalt over fictief rendement. Dat is toch krankzinnig?’

Een deskundige minister zou volgens Adjiedj een plan moeten maken voor de komende jaren voor zijn of haar departement. ‘Dat doet de bewindspersoon samen met de betrokken ambtenaren, maar ook met externe deskundigen uit binnen- en buitenland. Dat plan wordt voorgelegd aan het parlement. Als er een meerderheid vóór is, dan wordt het uitgevoerd. Zo niet, dan organiseren we een referendum. Voor alle kleine, lokale zaken houden we een lokaal referendum via de mobiele telefoon zodat directe inspraak mogelijk is. Een smartphone-referendum om mensen te laten kiezen waar het beschikbare geld aan besteed moet worden. Of dat nou een nieuwe sporthal, een park, een bejaardenhuis of een kinderspeelplaats is, zegt u het maar. Wel binnen het budget dat er is, anders gaan we Sinterklaas spelen. Betrek de burger zo bij de politiek, dan komt het wel weer goed.’

Economie van geluk

De toekomst moet een ‘Happynomie’ worden, een economie van geluk. Zijn nieuwste boek beschrijft deze staat van welbevinden in detail. ‘We gaan op zoek naar een betere work-life-balance, waarbij we dankzij robotisering en kunstmatige intelligentie korter gaan werken waardoor we meer tijd hebben voor vriendschappen, liefde en de zorg voor anderen. Het hybride werken past daarbij. Er komen projecten om op geschikte plekken wijkjes te bouwen met meer-generaties-woningen, waar mensen voor elkaar kunnen zorgen en meer samenleven. Dat is direct een oplossing tegen eenzaamheid, want één op de drie Nederlanders voelt zich momenteel eenzaam. De “single-people-society” loopt ten einde. “Wij” moet het nieuwe “ik” worden.’

Adjiedj ziet ook verticale steden ontstaan, groene wolkenkrabbers verrijzen, zoals nu in ZuidKorea en China al gebeurt. Vijftig etages hoog, duizend appartementen met eigen balkonnetjes met veel groen om CO2 uit de lucht te vangen. Gebouwen met eigen kassen voor groente, eigen labs voor kweekvlees om een hamburger te kunnen maken. Met minder vee en minder intensieve landbouw kan de boer evenveel verdienen als nu. Daar blijft het niet bij. Bedrijven moeten weer meer verant-

‘“WIJ” MOET HET NIEUWE “IK” WORDEN.’

woordelijkheid nemen: ‘Philips bouwde in de negentiende eeuw huizen voor zijn arbeiders, stichtte scholen voor hun kinderen, richtte een sportvereniging op. De grote bedrijven van nu zoals Amazon en Google zijn ontzettende parasieten. Die arme koeriers van Amazon hebben niet eens plaspauzes. Ik wil een einde maken aan het graaikapitalisme en het vervangen door karmakapitalisme. Dat is goed voor iedereen. En dat is de kern van het Happytalisme of, wat ik noem, de Happynomie.’

Het komt goed met de wereld en de toekomst kunnen we mooi maken, is kort samengevat de boodschap van Adjiedj. ‘Blijf altijd optimistisch, ook al zie je zwak leiderschap en polarisatie om je heen. Mijn moeder zei altijd: lach naar de wereld en de wereld lacht terug. Zolang de jeugd niet massaal

Adjiedj

aan de drugs gaat, zoals de Chinezen indertijd aan de opium, komt het goed met onze maatschappij. Er komt nieuwe, verbonden diversiteit, een “saladesamenleving”. De salade bestaat uit verschillende ingrediënten die allemaal hun eigen smaak behouden maar samen een gezonde, smakelijke eenheid vormen. Dat is de toekomst die ik zie.’ •

Adjiedj Bakas (1963) heeft zijn wortels in Nederland, Suriname en India. Van zijn boeken werden meer dan 1 miljoen exemplaren verkocht en hij gaf al meer dan 2.000 drukbezochte en zeer gewaardeerde lezingen in binnen- en buitenland. Hij is ‘vooruitblikkoning (Volkskrant), ‘meestervoorspeller’ (Telegraaf ) en ‘trendwatcher des vaderlands’ (NRC ). Zijn nieuwste boek Happynomie verschijnt dit voorjaar.

Meer informatie: www.trendsbybakas.nl, www.happynomie.nl en www.vincodavidfoundation.nl

Bakas Fotografie: Wim Kant

WEES EEN DIGITALE GREMLIN

Digitale technologie

heeft het leven een stuk

makkelijker gemaakt, maar

hoe komen we uit de greep van het algoritme?

Technofilosoof Rens van der Vorst stelt voor dat we de boel gaan saboteren, als een digitale gremlin.

Het gebeurde in een zaaltje ergens in het oosten van ons land. Op het podium speelde ik soepel in op een gevoel van onbehagen. Geroutineerd stapelde ik oneliner op oneliner. Big tech is het kwaad. Mark Zuckerberg is een ietwat saaie duivel. Onze data wordt geoogst. Wij worden stap voor stap geautomatiseerd door de alom aanwezige technologiebedrijven. Robots zullen ons vervangen, maar eerst zullen wij zelf steeds meer op robots gaan lijken. Misschien, opperde ik onheilspellend, zijn wij straks slechts willoos vlees aangedreven door algoritmes.

Het ging erin als koek. Logisch, een beetje dystopie doet het altijd goed. Zeker als ik het overgiet met een pittig sausje van relevante humor. En, heel belangrijk, ik zorg dat het schuurt. Ik stelde vragen als: heeft technologie ons veranderd of heeft het alleen maar onze zwakke punten blootgelegd? Zijn verslavende apps de reden dat we zo vaak op onze schermpjes kijken of spelen ze handig in op onze behoefte aan controle, die er altijd al was? Maakte Twitter ons ongenuanceerder of heeft het alleen ons gebrek aan nuance zichtbaar gemaakt? Ik zorgde dat de mensen in de zaal zich ongemakkelijk voel-

den over hun eigen gebruik van technologie. En terecht! Immers, kritiek op technologie is ook kritiek op mensen.

En toen gebeurde het. Een keurige dame stelde een beleefde vraag: ‘Bedankt voor je verhaal, Rens, maar heb je ook tips voor mij? Hoe kan ík mijn relatie met technologie verbeteren? Ik ben bang voor de negatieve invloed van technologie op de wereld. Op mezelf. Op mijn vrienden. Op mijn collega’s. Op de democratie. Op onze privacy. Maar, wat kan ík eraan doen? Hoe draag ik bij aan een mooiere toekomst?’

Zelf iets doen

Het was een uitstekende vraag en zoals meestal met uitstekende vragen was het heel lastig om er een goed antwoord op te geven. Immers, alle voor de hand liggende adviezen slaan de plank mis. Stoppen, betere applicaties gebruiken zoals DuckDuckGo in plaats van Google, privacy-instellingen aanpassen of minderen. Het zijn allemaal adviezen, die in de praktijk slechts werken voor een kleine groep mensen. De absolute dooddoener is bewustwording als oplossing. Het idee: als we eenmaal de

schaduwkanten van digitale technologie kennen, komt alles goed. Vergeet het maar. De afgelopen vijf jaar is ons bewustzijn van de negatieve kanten van technologie enorm gegroeid en weet je wat ook enorm gegroeid is? TikTok: alles wat slecht is aan sociale media op steroïden.

Kortom, het is niet makkelijk om er zelf iets aan te doen en dat bedreigt onze toekomst. Immers, combineer hyperkapitalisme met technologie en je krijgt een giftige cocktail. Bijvoorbeeld, Twitter. Boze tweets worden rondgepompt door hitsige algoritmen om nieuwe, nog bozere tweets uit te lokken. Dat leidt soms tot écht geweld, familieruzies, onbegrip en mensen met fakkels, maar dat maakt Twitter niet uit. Boze tweets brengen geld in het laatje. ‘If you enrage them, you engage them’, staat daar ergens op een tegeltje.

En ja, dat ligt óók aan de Nederlanders. Wij zijn impulsief, bang, gefrustreerd en willen simpele antwoorden in complexe tijden. Maar dat is slechts de oppervlakte. Daaronder zijn wij slim, empathisch, vriendelijk en begripvol. Twitter weet dat, maar die aardige Nederlander wordt niet aangesproken. Er is meer geld te verdienen aan de oppervlakte. En zo zakt onze betere ik steeds dieper weg. Twitter zou bijvoorbeeld best boze tweets kunnen herkennen en vasthouden. En dan tien minuten later vragen: ‘kijk nog eens goed, wil je dit echt versturen?’ Zul je zien dat veel twitteraars het toch maar niet doen. We zijn écht beter dan je denkt, we hebben alleen betere technologie nodig. Technologie die in ons gelooft.

Maar hoe krijgen we die betere technologie? Hoe krijgen we technologie die bijdraagt aan een mooiere toekomst? Mijn voorstel: ontketen de digitale gremlin in jezelf.

Digitale gremlin

Een digitale gremlin is de moderne versie van de gewone gremlin. Die bestaan al heel lang, maar ze zijn pas echt bekend sinds de iconische kerstfilm uit 1984. Gremlins zijn technische monstertjes. Ze maken auto’s onklaar en veranderen trapliften in dodelijke wapens. Ze hebben een slechte reputatie, maar dat is niet altijd terecht. Ze vervullen vaak ook een functie. Tijdens de Tweede Wereldoorlog gaven piloten en monteurs bij motorstoringen vaak de schuld aan gremlins in plaats van aan el-

‘MENSEN ZIJN BETER DAN JE DENKT, MAAR HEBBEN BETERE TECHNOLOGIE NODIG.’

Digitale Gremlins

Rens van der Vorst

ISBN:

9789047017103

Uitgeverij

Business Contact

240 pagina’s € 22,99

Verkrijgbaar in de webshop van Optimist magazine

beetje beter wordt. Je bent een druppel, maar wel één die de goede kant op stroomt.

Slimme sabotages

1

Rens van der Vorst is docent, onderzoeker en vooral technofilosoof.

Zijn nieuwste boek Digitale Gremlins dat afgelopen maart verscheen staat vol met slimme sabotages om je te onttrekken aan de greep van het algoritme.

kaar. Zo’n gezamenlijke, ongrijpbare vijand bleek goed voor het moreel. Daarnaast kan een gremlin ook de bladblazer van de buurman die elke zondagmorgen in alle vroegte zijn stoepje schoon blaast onklaar maken. Gremlins, wil ik maar zeggen, kunnen ook nuttig zijn. Je moet ze alleen een beetje africhten.

In een wereld waarin we omringd worden door digitale technologie, die lang niet altijd het beste met ons voorheeft, pleit ik daarom voor een speciale variant: digitale gremlins. Voor je nu echt enthousiast wordt, is het belangrijk om te begrijpen wat een digitale gremlin precies is. De definitie luistert namelijk heel nauw. Het begint met een irritatie. Dat is persoonlijk. Iets met technologie waaraan jij je ergert. Vervolgens onderneem je actie. Je saboteert de technologie of hoe mensen ermee werken. Maar, heel belangrijk, je doet dat op een manier die leuk is, geen of weinig moeite kost, waar je geen technische kennis voor nodig hebt en die niet illegaal is. Jij voelt je meteen beter door je actie en je weet dat als heel veel digitale gremlins met je meedoen, de kans groter wordt op betere digitale technologie, een betere wereld, een mooiere toekomst.

Vergelijk het met nepgehakt eten. Dat valt in het niet bij de uitstoot van, om maar iets te noemen, de allerkleinste Chinese bruinkoolmijn. Maar dat maakt niet uit. Nepgehakt eten is actie ondernemen. Het voelt goed. En één ding weten we heel zeker: als heel veel mensen zo nu en dan nepgehakt eten, neemt de kans toe dat de wereld een klein

Hoe mooi is de toekomst? Heel mooi, als we de digitale gremlin in onszelf wakker schudden. Ik schreef er een boek over waarin ik uitleg wat digitale gremlins zijn en waarin ik dertig slimme sabotages beschrijf. Maar dat is slechts het begin van een beweging, hoop ik. Steeds als ik mijn verhaal vertel, ontmoet ik namelijk mensen die hun gremlin-actie met mij delen. En mensen zijn oneindig creatief.

Zoals Annet Hertenkamp, die haar online bestellingen plaatst met een naam die verwijst naar de webshop. Dus als Zara Hertenkamp bij de Zara en H.M. Hertenkamp bij de H&M. Als ze maanden later spam krijgt gericht aan Zara Hertenkamp, weet ze precies waar dat vandaan komt.

Of die keurige ambtenaar die mij inspireerde een keer bij Coolblue te bestellen als Lul van der Vorst. En ja hoor, daar kwamen de mailtjes: Hallo, Lul, gefeliciteerd met je keuze. Het ultieme bewijs dat gepersonaliseerd iets heel anders is dan persoonlijk.

Of die wat oudere man die tot zijn afgrijzen plotseling moest bestellen met een QR-code in zijn favoriete sushirestaurant. Hij fotografeerde de QR-code en bestelde de volgende dag – vanuit huis – een grote sushiboot voor de mensen die op dat moment aan tafel zaten.

Of keihard meezingen vlakbij mensen die concerten filmen, zodat ze niet Ed Sheeran horen, maar iemand die heel vals met Ed Sheeran meezingt. Of één Netflixprofiel gebruiken of binge-sleeping of je geliefde overdag niet meer appen, zodat WhatsApp minder weet en je ’s avonds weer kunt vragen: hoe was je dag?

Digitale gremlins voelen zich beter over hun gebruik van digitale technologie en als veel mensen hun digitale gremlin ontketenen, krijgen we een mooiere toekomst met betere technologie. Dat weet ik zeker, of, nou ja, bijna zeker. Maar, dat maakt niet uit, want als het allemaal onverhoopt toch niet blijkt te werken, hebben we als digitale gremlin in ieder geval een hoop lol gehad terwijl we het probeerden!

En dat is ook een mooi vooruitzicht. •

Meer informatie: www.digitalegremlins.nl

TECHNOLOGIE: VLOEK OF ZEGEN?

De digitalisering roept weerstand op in de maatschappij. Maar kan iets wat eruitziet als een vloek ook een zegen zijn? Futurist Christian Kromme vertelt hoe

we er als mensheid van kunnen profiteren.

‘DE ÉCHT MENSELIJKE KWALITEITEN NEMEN IN WAARDE TOE.’

Onze wereld gaat digitaal in een extreem tempo. Exponentiële technologieën beloven de geboorte van een geheel nieuwe economie. Robotica, kunstmatige intelligentie (AI), 3D-printen, augmented reality (AR), Internet of Things (IOT) en blockchain hebben nu al meer invloed op onze wereld dan je denkt. Naarmate deze ontwikkelingen zich van de randen naar de mainstream verplaatsen, zal het onze levens volledig transformeren op manieren die we nog niet eens hebben overwogen.

Al die technologische vooruitgang in de buitenwereld levert ons alleen niets op. Tenzij we tegelijkertijd onze binnenwereld (bewustzijn, motivatie en gedrag) ontwikkelen. Want wat is het nut van al die slimme technologie als we er niets nuttigs mee doen? Als we ons bewustzijn niet even snel ontwikkelen als de technologie, zullen we nutteloos worden en niet veel meer hebben om bij te dragen.

Veel van onze banen worden in de zeer nabije toekomst door slimme technologie geautomatiseerd. Dit daagt ons allemaal uit om vragen te beantwoorden over ons doel en onze bruikbaarheid. Omdat onze eigen technologie ons overbodiger maakt en ons meer vrije tijd geeft, worden we gedwongen om de volgende vragen te beantwoorden: Wie zijn wij en waarom zijn we hier? Wat betekent het om mens te zijn? Hoe leid ik mijn leven en hoe ziet nuttig werk eruit?

Vaardigheden automatiseren

We leiden mensen nog steeds op voor een wereld die niet langer bestaat. Ons onderwijssysteem en onze

Door CHRISTIAN KROMME

1 Christian Kromme is spreker en auteur van het boek Go Digital, Stay Human

economie zijn al honderd jaar gericht op mensen die vaardigheden leren die nodig zijn om grotendeels repetitieve en routinematige taken uit te voeren. We hebben geleerd procedures te volgen en consistente resultaten te produceren. De meesten van ons worden getraind voor een leven van ‘hard skills’, vaardigheden die gemakkelijk kunnen worden gemeten. Het leren en uitvoeren van deze skills is – en was – een goede zaak. Het hielp miljoenen mensen

economische waarde te genereren, een deel van het systeem te worden, een hypotheek te betalen, voedsel te kopen, voor hun gezinnen te zorgen en te genieten van hun vrije tijd.

Maar dingen veranderen snel. Technologie zal binnenkort veel van die hard skills, waarmee we waarde hebben opgebouwd, kunnen automatiseren en vervangen. Zelfs professionele rollen die ooit immuun waren voor robotisering, kunnen vrij binnenkort worden geautomatiseerd. Sommige mensen voelen de effecten al en weten niet wat ze eraan moeten doen.

Voorlopen op machines

Deskundigen schatten dat tussen de 78 en 86 procent van de banen in onze huidige economie gebaseerd zijn op hard skills. De realiteit is dat het menselijk lichaam eigenlijk niet uitgerust is om deze vaardigheden gedurende lange perioden zonder aanzienlijke inspanning en stress uit te voeren. Alles dat kan worden gedigitaliseerd en geautomatiseerd zal dan ook worden gedigitaliseerd en geautomatiseerd. Dit zal leiden tot een drastische waardevermindering.

Toekomstige technologie zal goedkoop, efficient en extreem snel zijn in het automatiseren van repetitieve en routinematige taken. Die taken worden dan een commodity, een ongespecialiseerd en vervangbaar goed. Het is volkomen logisch dat bedrijven steeds meer verwachten dat routinematige taken zullen worden vervangen door AI of door robots. Ik verwacht dat dit al binnen vijf tot tien jaar zal gebeuren.

In mijn opinie zijn de taken die technologie voor ons kan automatiseren onze menselijke aandacht niet langer waard. We weten dat deze vaardigheden een commodity worden, maar de keerzijde is dat wat niet kan worden gedigitaliseerd en geautomatiseerd in waarde zal toenemen.

Omdat technologie veel hard skills automatiseert, worden bedrijven financieel gemotiveerd om zich te gaan richten op de ontwikkeling van ‘soft skills’. Dit zal de grote differentiator zijn wanneer

‘DE TOEKOMST VAN WERK GAAT OVER HET KENNEN VAN JE WARE ZELF EN JE UNIEKE WAARDE IN DE WERELD.’

al het andere maximale efficiëntie heeft bereikt. De écht menselijke kwaliteiten zoals emotie, ethiek, empathie en creativiteit zijn veel moeilijker te automatiseren. Dit is waarom ze zo aanzienlijk in waarde zullen toenemen.

Technologie als spiegel

Ironisch genoeg geloof ik dat als we meer technologisch geavanceerd worden, we minder zullen focussen op de technologie zelf en meer gericht zullen zijn op hoe mensen ervan kunnen profiteren. Ik zie dat technologie als een spiegel van onze innerlijke wereld fungeert. Hoe krachtiger de technologie, hoe duidelijker het spiegelbeeld. Uiteindelijk zullen we ons ware zelf kunnen zien met behulp van technologie.

Dus als technologie onze innerlijke wereld weerspiegelt en versterkt, wordt het steeds belangrijker dat er iets positiefs in onszelf is om te versterken en te reflecteren. Het wordt van cruciaal belang om een sterk gevoel van zingeving te hebben, intrinsiek gemotiveerd te zijn en een sterke set soft skills te hebben, zodat we allemaal een zinvolle impact maken op de wereld terwijl we ons doel nastreven. Mensen zonder een sterk gevoel van zingeving die alleen in staat zijn om hard skills uit te oefenen, zijn waarschijnlijk de eersten waarvan hun baan geautomatiseerd wordt.

De toekomst van werk

Dus, hoe ziet de toekomst van het werk eruit? Nou, als machines het werk met chips kunnen doen, kunnen mensen het werk met hun hart doen. Ik geloof dat mensen met de manier waarop ze zich van machines kunnen onderscheiden (en daarom voorblijven) hun innerlijke mens kunnen ontwikkelen en kunnen voortbouwen op soft skills.

Ik geloof dat disruptieve technologieën snel banen zullen vernietigen die onze aandacht niet waard zijn, maar tegelijkertijd een nieuwe generatie banen zullen creëren die veel meer gericht zijn op onze zachte menselijke kwaliteiten. De toekomst van werk gaat naar mijn mening over het kennen van je ware zelf en het gebruik van geavanceerde technologie om contact te maken met andere mensen. Over zinvol zijn, om je ware zelf en je unieke waarde in de wereld uit te drukken en te projecteren.

Volledig authentiek zijn en dat ten volle leven, is de manier om echt geluk op de lange termijn te creëren. Dus, wanneer machines veel van onze overlevingsbehoeften hebben geautomatiseerd, zullen we ons concentreren op onze groeibehoeften, en ons werk zal daar een afspiegeling van worden. Laat de zingevingrevolutie beginnen. •

Meer informatie: www.christiankromme.nl

Go Digital, Stay Human Christian Kromme Boom Uitgevers

ISBN: 9789024426157

256 pagina’s € 31,50

Verkrijgbaar in de webshop van Optimist magazine

‘WAT MACHINES MET CHIPS DOEN, KUNNEN WIJ MET ONS HART.’

EXPOSITIE RETROFUTURE

De organisatie Next

Nature noemt het ’s werelds eerste grootste tentoonstelling over de toekomst van het verleden. Want ook vroeger werd nagedacht en gefantaseerd over hoe mooi de toekomst later zou kunnen zijn.

De expositie RetroFuture in het Eindhovense Evoluon gaat terug in de tijd en laat op drieduizend vierkante meter tentoonstellingsruimte zien welke toekomstverwachtingen men in het verleden had. Zaken die indertijd futuristisch leken, zijn soms werkelijkheid geworden, zoals vliegen met supersonische snelheid of elkaar op afstand kunnen zien en horen met een handzaam apparaatje. Andere voorspellingen zijn ook voor ons in 2023 nog steeds een toekomstdroom, zoals reizen door de tijd. ‘Wat kunnen we leren van de toekomstdenkers van gisteren?’ is de centrale vraag tijdens deze expositie.

Toekomstdromen

De interactieve tentoonstelling bestaat uit een aantal gevarieerde onderdelen. In een spectaculaire setting (onder andere een nagebouwde tunnel uit A Space Odyssey van Stanley Kubrick) ziet de bezoeker hoe toekomstdromen aan de wieg staan van de grootste en kleinste voorspellingen én van tastbare realiteiten. Wat te denken van de tien tunnels vol fictie en feiten waarin je de visioenen van de toekomstdenkers van gisteren kunt zien, ervaren en voelen? Je maakt kennis met de idealisten en de doemdenkers, de wetenschappers en de dromers. Van Jules Verne tot Chriet Titulaer. Of vlieg naar de toekomst in de VR-Tijdmachine. Wel eerst een tijdsslot reserveren om teleurstelling te voorkomen. Het aantal tijdssloten is beperkt, want er is slechts plek voor twaalf passagiers per uur en vol is vol. Kortom, er valt voldoende te beleven met de toekomstblik van het verleden. •

Bezoek de toekomst

Evoluon Eindhoven

Noord-Brabantlaan 1A

5652 LA Eindhoven

RetroFuture is te bezoeken tot 9 september 2023

Maandag gesloten

Dinsdag-zaterdag 10.00 - 17.00 uur

Zondag 12.00 - 17.00 uur

Meer informatie: www.nextnature.net/retrofuture

Tip: koop je tickets vooraf via de website van het Evoluon: www.evoluon.com, dan hoef je niet in de rij te staan bij de kassa.

2 Digital artist Rob Schröder maakte voor RetroFuture ‘Het Spookhuis’ met deze politiefoto.

Het Evoluon met toekomstauto DeLorean Foto’s: Evoluon Eindhoven

Als Goliath de heersende macht in de wereld verbeeldt, dan hangt de tas met de vijf keien aan de broekriem van Bob de Wit. Of de wetenschapper, net als David, een steen tussen de ogen van de reus heeft geslingerd zal de tijd leren.

BOB DE WIT REDT ONZE DEMOCRATIE

PAUL VAN SCHAIK

Op 25 februari van dit jaar presenteerde de Rotterdamse Bob de Wit, hoogleraar aan Nyenrode Business Universiteit zijn boek: Democratie 4.0. Een praktische aanvulling op zijn meesterwerk Society 4.0, waarin hij onze beschaving naar een hoger niveau tilt.

Een extra kavel moest die zaterdagavond worden aangewezen om de toegestroomde aanhangers van De Wit parkeerruimte te bieden. Het terrein rond de kerk van Op Hodenpijl in Schipluiden deed denken aan een scène uit de film Goodfellas. Die waarin de maffia uit de hele natie zich verzamelt om een bestuurscrisis op te lossen.

Als je het de bezoekers zou vragen, is ‘Goliath’ al punch drunk. Hij staat nog overeind, maar kan elk moment ter aarde storten. Met de gemoderniseerde vorm van democratie die capo di tutti capi De Wit voorstelt, hoeft de val van de reus niet eens te worden afgewacht. ‘We regelen het voortaan zelf wel’, zeggen de wakkere Nederlanders. ‘Als iedereen zijn eigen verantwoordelijkheid neemt, merk je het verschil niet eens als de nationale bestuurslaag wegvalt.’

Afscheid van huidige systeem

Een vergelijking met de maffia of met de regering loopt overigens op een essentieel punt mank. Waar de oude heersers hun macht uiteindelijk ontlenen aan geweldsmonopolies, is eerlijkheid het wapen van Society 4.0.

Ratio en nuchterheid kenmerken voorman De Wit. Het woord revolutie ontsnapt niet eenmaal aan zijn lippen tijdens de presentatie in de kerk. Afscheid nemen van het oude doe je wat hem betreft met bosjes bloemen en cadeaubonnen.

Zijn presentatie wordt ondersteund door geestverwanten als burgemeester Bert Blase, hoofdredacteur van Optimist Magazine Brian de Mello en dr. Ivar Hermans, actief lid van Society 4.0 België. De laatste verbeeldt met een praktisch voorbeeld –over de aanleg van een sluis – hoe een besluit over een bovenregionaal vraagstuk in een regionaal georganiseerde samenleving wordt genomen. Dat gaat, samengevat, sneller.

Hiermee neemt hij de angst voor een bestuursvacuüm weg, mocht er in rap tempo afscheid worden genomen van het huidige systeem.

Tussen de regels door doemt het beeld op van een transformatie die lijkt op de overgang van kind naar volwassene. Waar onze huidige leiders elkaar als kinderen in de zandbak aan de haren trekken, vechtend om hun plek – of elkaars boterhammen afpakken en overal hun rommel laten slingeren –gaan we naar een volwassen samenleving waar ieder zijn verantwoording neemt en bestuurders op hun merites worden beoordeeld.

De opkomst bij de presentaties van Society

4.0 is in twee jaar tijd met een factor twintig vermenigvuldigd. Politici, ondernemers, ambtenaren, boeren. Ze verlangen allemaal naar een betere wereld. En met beter bedoelt de professor voornamelijk: eerlijker. Het gaat in zijn voorgestelde maatschappijvorm in de eerste plaats om een meer gelijkmatige verdeling van welvaart en macht. Volgens zijn analyse heeft ons economisch systeem het kapitaal steeds meer in de handen van een smalle groep gedreven. Terwijl het model op bestuurlijk niveau faalt. Het ontbreekt aan democratische feedback. Zo kunnen de grote bedrijven zonder toestemming onze leefwereld beheersen.

‘WE GAAN NAAR EEN SAMENLEVING WAAR IEDER ZIJN VERANTWOORDING NEEMT.’

Als de burger het weer voor het zeggen heeft, gaan de multinationals weer belasting afdragen. Een verplichting die ze nu massaal ontwijken. En we hebben het hier volgens De Wit over een bedrag zo hoog dat je er de wereldwijde armoede mee zou kunnen opheffen.

Beschavingsoffensief

‘Mijn werk kun je zien als een beschavingsoffensief’, verklaart De Wit zijn vooruitstrevende visie. ‘De mate van beschaving van een samenleving meet je af aan hoe die haar zwakste schakel behandelt. Langs deze meetlat glijden we steeds verder naar beneden’, betoogt hij. ‘In moreel opzicht verschilt de modus operandi van internationale bedrijven en banken niet van winkeldieven.’

De Wit is aan Nyenrode verbonden en publiceert al sinds de jaren negentig voor een academisch publiek. Van zijn klassieker over strategisch leiderschap werden meer dan een miljoen exemplaren verkocht. Het wordt gebruikt op universiteiten en business schools. In 75 landen wereldwijd.

Bij zijn oratie vraagt hij in 2017 binnen de wetenschappelijke wereld voor het eerst aandacht voor zijn ontluisterende voorspelling. Het applaus blijft uit. ‘Mijn gelijk kan pas blijken op het moment dat

de crisis doorbreekt. Het is in mijn vak een kwestie van timing. Je weet dat je als visionair je tijd vooruit bent. Maar hoe ver? Dat kun je zelf niet inschatten’, bekent de Rotterdammer.

Naar een nieuwe Gouden Eeuw

De Wit voorziet een revolutie zoals je die eens in de paar honderd jaar meemaakt. Bij de laatste keer dat zoiets groots in Nederland gebeurde, droeg de burgerij de macht over aan een centraal gezag. Met de industriële revolutie als oorzaak. Ditmaal is de digitale technologische groeispurt de katalysator. Die verstoort de wereldwijde machtsverhoudingen. De visionair voorziet dat de macht weer naar de burger wordt overgeheveld. ‘De laatste keer dat ons land bottom up werd geregeerd was in de Gouden Eeuw. Dat was nadat we in 1581 de Spaanse koning Filips vriendelijk hadden gevraagd te vertrekken. Via het Plakkaat van Verlatinghe. Een vredelievende manier. En een verstandige, want zo stelden we onze handel met Spanje veilig. De eerste burgermaatschappij betekende het economisch meest succesvolle tijdvak in de Nederlandse geschiedenis. ‘Wij waren toen wereldwijd de sterkste economische macht.’ Als de blauwdruk, die hij in zijn boeken neerlegt,

Society 4.0

Bob de Wit

Uitgever: Vakmedianet

ISBN: 9789462157934

112 pagina’s € 32,-

Democratie 4.0

Bob de Wit

Uitgever: Vakmedianet

ISBN: 9789462158092

125 pagina’s € 35,50

wordt ingevuld, breekt er een nieuwe gouden eeuw aan. Of zelfs een platina. Want het terugbrengen van de macht naar de burger is een internationale exercitie. Wat De Wit betreft zet Nederland de eerste stap.

Hij is er vrij zeker van dat zijn voorspelling uitkomt en benoemt een maximale overgangsperiode van zeven jaar. In het voordeel van die hypothese spreekt de digitale revolutie. Een sterk idee heeft in deze informatiemaatschappij de slagkracht van een atoomwapen. Binnen no-time kan het doordringen tot miljarden hoofden.

De Wit: ‘Er is geen burger ter wereld die oorlog wil of plastic soep in de oceaan. Als bij de massa doordringt dat er wereldwijde eensgezindheid bestaat, over dat niet de burger, maar de leiders hier verantwoordelijk voor zijn, kan het snel gaan. Dan kunnen we een dag later al cadeaubonnen gaan bestellen en bosjes bloemen kopen. Dan nemen we afscheid. We bedanken de leiding voor bewezen diensten en verwelkomen een nieuwe Gouden Eeuw.’

Toeval bestaat niet

De aanwijzingen dat het niet lang meer kan duren tot het Plakkaat van Verlatinghe 4.0 wordt aangeboden stapelen zich op. ‘Als je het in geschiedkundig perspectief ziet: voor de kredietcrisis in 2008 had je in 1973 de oliecrisis. Dat waren zo’n beetje alle crises. En wij maken in drie jaar tijd een gezondheidscrisis, een stikstofcrisis en nu een energiecrisis mee. Dat volgt elkaar zo snel op, dat kun je geen toeval noemen.’

Ook de boerenprotesten zijn veelzeggend. Bij het ancien régime stonden de boeren als eerste op. Pas toen de burgerij zich ermee ging bemoeien barstte de bom en werd de Eerste Franse Republiek opgericht.

Het is dus wachten tot de middenstand in Nederland zich met de vissers en boeren verenigt. De zege van BBB bij de provinciale verkiezingen lijken te wijzen in die richting. Wat moet er nog meer gebeuren? Hij glimlacht: ‘Een Nederlander toont zijn ware aard pas als je hem in zijn portemonnee treft. Ofwel, zodra de economische crisis hem persoonlijk bereikt.’ Waar hij zelfverzekerd aan toevoegt: ‘Het is slechts een kwestie van geduld.’

Society 4.0 de oplossing?

Verkrijgbaar in de webshop van Optimist magazine

Wil hij nog een keer voor ons, gewone mensen, op een rij zetten wat er nu mis is met de huidige maatschappij?

Ten eerste is er te veel geld in omloop gebracht door banken en overheden, wat tot gigantische waardevermindering leidt. Ten tweede: grote bedrijven hebben meer kapitaal dan overheden en hebben dus ook meer macht dan regeringen. Ten derde worden internationale problemen als armoede en klimaat niet opgelost. Dat is een gevolg van een wereldwijde bestuurscrisis. De wil is er misschien wel, maar de machtsstructuur belemmert slagvaardigheid.

En dan is er nog – niet in de laatste plaats – de enorme ontwikkelingssprong van de digitale technologie. Het werken in de fabriek, wat het motief vormde voor een top down-bestuur in de industriele samenleving, is naar de zijlijn verplaatst. Arbeid wordt steeds minder van belang als economische factor. De technologie heeft die ingehaald. Alles kan worden geautomatiseerd. Zelfs fabrieken zijn minder relevant. Want we kunnen de spullen ook lokaal produceren. Denk aan 3D-printen. Het is nu al mogelijk een complete woning te printen.

Nu we weten wat er mis gaat, hoe vormt society 4.0 dan de oplossing? Het springt in ieder geval in op de afname van het belang van de natie; we gaan alles meer regionaal organiseren. We produceren lokaal en betalen met een lokale munt. In een eenheid die de relatieve waarde uitdrukt.

De Wit voegt toe: ‘In Democratie 4.0 beschrijf ik een meer efficiënte vorm van democratie. Lokaal stem je direct over lokale vraagstukken, niet meer op een politieke partij. En een democratische gekozen wereldregering lost de internationale vraagstukken op.’

Zo makkelijk? ‘Ja.’

Meer informatie: www.society4th.org

MANIFESTEREN: CREËER JE EIGEN TOEKOMST

Als we de hype rond manifesteren mogen geloven, kunnen we zelf bepalen wat ons toekomt. Dat klinkt fijn voor het individu, maar hebben we er collectief iets aan? We spreken een manifestatieexpert en hebben het met een stichting over een bijzondere meditatietechniek.

Door LAURA BOETERS

‘Manifesteren is groeiend in populariteit’, vertelt Linda Dronkers-Steijn. Ze is de manifestatie-expert die we raadplegen in onze zoektocht naar een mooiere toekomst. Linda schreef het boek Golven van geluk en met haar bedrijf Envision Your Future helpt ze mensen hun wensen en verlangens te realiseren. Haar eigen hartverlangen werd werkelijkheid toen ze in 2020 Manifestatie Magazine oprichtte. Over de populariteit van manifesteren is ze positief, ‘want manifestatie is volgens mij steeds meer nodig.’ Daarmee is onze interesse gewekt.

Maar eerst zijn we benieuwd naar haar definitie van het begrip. ‘Manifesteren is het bewust beïnvloeden van jouw realiteit, met de gedachten die je hebt, de gevoelens die je voelt en de woorden die je gebruikt. Hiermee kun je bewust gaan sturen op wat je eigenlijk wenst.’

Manifestatie in drie stappen

De uitleg van Linda lijkt een universeel toepasbare formule. Maar waar begin je? Ze vertelt: ‘Manifesteren is eigenlijk het bewust worden van jouw verlangens en dromen. Tools als affirmaties, visualisatie en meditatie kunnen je ondersteunen om jouw doelen daadwerkelijk te manifesteren. Om te beginnen moet je eerst jouw verlangen helder krijgen, wat wens jij? Stap twee is kijken waar je nu staat. Stel, je wilt een eigen bedrijf starten, maar bent nu in loon-

1 Linda Dronkers-Steijn

Foto: Linda Hemmes

dienst. Dit zijn jouw verlangen en je huidige situatie. Stap drie is de uitvoering, je gaat ervoor zorgen dat je nú al gaat voelen hoe het is om dat bedrijf te hebben. Emoties zijn hierbij essentieel. Welke naam heeft jouw bedrijf? Welk gevoel krijg je erbij? Visualiseer en zie voor je hoe gelukkig mensen jouw winkel inlopen.’

Dat lijken haalbare stappen op papier, maar de praktijk blijkt weerbarstiger. ‘Het kan zijn dat er angsten omhoogkomen, vanuit conditionering. Je twijfelt of je het wel kunt, of mensen jou wel goed genoeg vinden, of je dan wel genoeg geld gaat verdienen. Het is belangrijk dat je die angsten aankijkt. Met methodes als opstellingenwerk, Emotional Freedom Technique en Touch of Matrix kun je deze angsten achterhalen, aankijken en transformeren. En dan nog, ook al kijk je oude angsten aan, het wil niet zeggen dat ze er daarna niet meer zijn. Bij manifesteren gaat het om het bewustwordingsproces.’

Hoe werkt het?

Linda legt op een versimpelde manier uit hoe manifestatie in zijn werking gaat. ‘Als je met manifesteren in aanraking komt, zul je de woorden energie of frequentie horen. Wij mensen hebben continu gedachten en emoties met een eigen frequentie. Ook wij zelf hebben een frequentie, in onze realiteit is alles energie. Met de frequentie van onze gevoelens, gedachten en woorden creëren we onze realiteit, en ongeveer 95 procent van wat we denken en doen gebeurt onbewust. Op het moment dat je bewust wordt van jouw eigen creatiekracht, wordt dit interessant. Veel van wat we voelen en denken komt voort uit onze conditionering. Als je bewust gaat manifesteren, gaat het dus eigenlijk om bewustwording. Wat wil je nu eigenlijk echt? En welke gedachten, gevoelens en woorden helpen daarbij? En natuurlijk kun je manifesteren inzetten voor succes en rijkdom. Dat kan, en dat werkt. Maar ik geloof dat we manifesteren mogen gaan inzetten voor het grotere goed.’

Er is dus een hoger doel? ‘Ja. Ik geloof dat we hier op aarde komen met een bepaald plan. Ik zie het zo: van tevoren hebben we piketpaaltjes uitgezet, en zodra we leven richting die paaltjes, komt alles in een stroomversnelling. De uitdaging is om

erachter te komen wat jouw plan is, jouw hartsverlangen. Als je op de goede weg bent, zul je merken dat je in een soort flow komt, je krijgt als het ware de wind onder je vleugels. Als je er energie van krijgt, positiviteit en gelukzaligheid ervaart en als er bijzondere toevalligheden gebeuren, dan zit je op het juiste spoor.’

Voor het collectief

Op zoek naar een mooiere toekomst voor alleen onszelf, vonden wij iets te kort door de bocht. Want hoe mooi is de toekomst als het alleen jouzelf aangaat? We vragen haar of het collectief er ook iets mee opschiet. We krijgen direct antwoord op waarom manifestatie volgens haar steeds meer nodig is: ‘Ik denk dat we op weg zijn naar een bewustere wereld. Dat we meer in liefde gaan samenleven, meer in eenheid met de natuur. Volgens mij zitten we nu midden in dit proces, en iedereen kan daar op zijn eigen manier een steentje aan bijdragen. Oude systemen beginnen te wankelen en we mogen de controle loslaten. Ook dat is de kunst van het mani-

‘DE FREQUENTIE VAN ONZE GEVOELENS, GEDACHTEN EN WOORDEN CREËREN DE REALITEIT.’

festeren: dat je mag loslaten en durft te vertrouwen op de grotere kracht die aanwezig is. Als je in frequentie omhooggaat, raak je steeds meer in flow en kom je in een hogere bewustzijnslaag. Je gaat meer zien, voelen en ervaren en beweegt je steeds meer naar de frequentie van liefde. En hoe meer je in liefde kunt zijn, hoe fijner je leven wordt.’

Draagt dit dan bij aan het geheel? ‘Als je uitgaat van een collectief energieveld, dat bestaat uit allemaal individuele energieveldjes, dan heeft jouw individuele bijdrage daarop wel degelijk effect. Als ik iets transformeer, en daarmee mijn energie verhoog, heeft dat effect op het collectief. Het is misschien een druppel in de oceaan, maar als steeds meer mensen dit doen, kun je als collectief groeien naar een wereld waarin we meer in liefde en verbinding met elkaar leven.’

Samen de toekomst beïnvloeden

Linda vertelt over het effect van positieve intenties, dat er wetenschappelijke studies gedaan zijn naar het effect van een groep mensen die ging mediteren met een intentie van vrede en liefde.

Het doet ons denken aan de David Lynch Foundation in Nederland. Vorig jaar deelden we online een bericht van deze stichting met onze lezers. In het bericht riepen zij op om de oorlog in Oekraïne vreedzaam te beëindigen door middel van Transcendente Meditatie (TM). Om het wat meer in context te plaatsen: de David Lynch Foun-

dation is in Amerika opgericht door filmmaker en acteur David Lynch (o.a. Twin peaks, Mulholland Drive) en richt zich wereldwijd op het promoten van deze meditatietechniek. Specifiek is het hun missie om met behulp van TM kwetsbare mensen te helpen hun gezondheid, cognitieve en sociale capaciteiten, prestaties en welbevinden te verbeteren, en om op die manier bij te dragen aan een evenwichtige samenleving.

We zoeken contact met Raymond Slot, voorzitter van de stichting in Nederland. We vragen hem of er raakvlakken zijn tussen TM en het manifesteren van een mooiere toekomst. ‘Dat lijkt mij van wel’, antwoord hij. Als bewijs laat hij ons grafieken zien uit een studie van Orme-Johnson et al. (2022). ‘Dit is een grafiek van een groep van 1800 mensen in de VS die in de periode van 2007 tot 2011 dagelijks gezamenlijk Transcendente Meditatie uitoefenden. De grootte van de groep is belangrijk, want deze moet groter zijn dan één procent van de bevolking. Pas dan zijn de positieve effecten groot genoeg voor het hele land. Over de periode dat de groep dagelijks gezamenlijk mediteerde, is er gekeken naar trends binnen de maatschappij. Het aantal moorden, verkrachtingen, aanvallen, overvallen, kindersterfte, verkeersongelukken; we zien dat alles in de periode van de groepsmeditatie afneemt. Er is geen enkel ander effect bekend dat landelijk een dergelijke snelle daling kan veroorzaken.’

Raymond vertelt over de Maharishi International University in de Amerikaanse staat Iowa. Een gewone universiteit, met de uitzondering dat iedere student er leert mediteren. De groep van 1800 personen is afkomstig van deze universiteit en mediteerde in een universiteitsgebouw dat speciaal is ingericht voor groepsmeditaties.

Mediteren en yogisch vliegen

We leren dat de maatschappelijke effecten van de meditatietechniek werden behaald met het Sidhiprogramma. Raymond: ‘Dit is een uitbreiding op het standaard TM-programma. Specifiek is dit het groepsprogramma voor meditatie, waarmee je dit soort positieve effecten creëert.’

Een kenmerk van het Sidhi-programma is yogisch vliegen. We krijgen een filmpje te zien van mensen die in een lotushouding over matrassen hoppen. ‘Wat je hier in deze video ziet is een soort wedstrijdje verspringen’, verklaart hij lachend, ‘het is yogisch hoppen. Dit is een hele bijzondere mentale techniek, waarmee je je lichaam in de lucht kunt brengen.’

We staan versteld van de beweging die we in het filmpje zien. ‘Je moet maar eens proberen of het je lukt om op die manier in beweging te komen. Dat lukt eigenlijk niemand. Deze meditatietechniek maakt een bepaalde hersengolfcoherentie dat het lichaam in staat stelt om in lotushouding van de grond te komen.’

Is het yogisch vliegen nodig om invloed te hebben op de maatschappij? ‘Ja, dat hoort bij het programma. Als je een bepaalde groepsgrootte hebt, beïnvloed je dus de maatschappij op een positieve manier. De hele groep beoefent dan gezamenlijk deze vliegtechniek. De 1800 mensen waren dus tegelijk bezig met het yogisch vliegen in de meditatieruimte van de Maharishi Universiteit.’

In Nederland werkt de stichting samen met het Sidhadorp in Lelystad. ‘Daar staat een koepel waar we dagelijks deze groepsmeditaties houden. Omdat Nederland minder inwoners heeft dan de VS, hebben we voor een positief effect voldoende aan een groep van vijfhonderd deelnemers. Maar hiermee vraag je natuurlijk nogal iets van mensen. Op dit moment telt de groep zo’n honderd deelnemers, die vanuit een stukje idealisme heel goed beseffen waarvoor ze het doen. Het effect van deze groep wordt gemeten en we hopen er binnenkort over te publiceren.’

‘GROEPSMEDITATIE ZORGT VOOR POSITIEVE EFFECTEN IN DE MAATSCHAPPIJ.’

En om de oorlog in Oekraïne vreedzaam te beeindigen? ‘Dan heb je een grotere groep nodig. Om de oorlog vanuit Nederland te beëindigen heb je drieduizend mensen nodig, voor het effect pak je dan heel Europa mee.’

Optimistisch effect

Van het yogisch vliegen gaan we terug naar Linda. We stellen haar de hamvraag: heeft een optimistische levenshouding effect op wat zich in de toekomst manifesteert? ‘Ja, maar tegelijkertijd is het niet iets wat je kunt afdwingen. Dus niet: ik moet nu positief denken, dus lukt dat. Emoties zijn vaak geconditioneerd, en kunnen je in een split second overnemen. Daarbij vind ik dat we niet moeten nastreven om alleen maar positief te zijn, het is een komen en gaan. Bovendien hoef je niet bang te zijn om het “verkeerde” te manifesteren als je eventjes negatief bent. Emoties kunnen tegenwerken, maar die kun je het beste zien als een wegwijzer om je frequentie weer te verhogen.’

De toekomst is dus in zekere zin maakbaar, maar vereist wel enige toewijding. Op persoonlijk vlak is er werk aan de winkel: we moeten weten wát we willen, regie pakken over ons leven en bewust kiezen voor een hogere frequentie. En voor het collectief is het belangrijk dat we een groep vormen, onze hersencoherentie verhogen en samen vliegen naar een mooiere toekomst. •

Meer informatie: www.envisionyourfuture.nl, www.davidlynchfoundation.nl, www.sidhadorp.nl en www.miu.edu

Bronnen: Orme-Johnson, D. W., Cavanaugh, K. L., Dillbeck, M. C., & Goodman, R. S. (2022). Field-Effects of Consciousness: A Seventeen-Year Study of the Effects of Group Practice of the Transcendental Meditation and TM-Sidhi Programs on Reducing National Stress in the United States.

Oproep: Yogisch vliegen

Voel jij je geroepen om uit een stukje idealisme ook bij te dragen aan het positieve effect van het Sidhi-programma? Neem dan contact op met de David Lynch Foundation in Nederland. Mail naar: info@davidlynchfoundation.nl.

GEEN KOEIEN MEER NODIG

Als we Peter van der Wel mogen geloven, komt het goed met ons en met de wereld. Hij vertelt en schrijft er graag over, om aan iedereen die het wil horen en lezen duidelijk te maken waar zijn hoop op is gebaseerd. Noem het zijn missie, zijn werk, zijn missiewerk.

Laat ik beginnen met op te merken dat ik niets tegen boeren heb. Integendeel zelfs. Ik heb wel iets tegen het systeem waarin zij – maar ook wij – gevangen zitten. We weten allemaal dat de Nederlandse boer zeer innovatief is en zeer efficiënt werkt. Maar ik zet als econoom mijn vraagtekens bij onze voedselproductie. Voedselproductie is het omzetten van zonne-energie in chemische energie voor onze

lichamen. De manier waarop wij dat nu organiseren, is extreem inefficiënt.

Puur economisch bekeken, is het niet slim om 25 kilo plantaardig eiwit aan een koe te voeren om er één kilo rundvlees voor terug te krijgen. Of om twee derde van alle mais die wij wereldwijd produceren (voldoende om de hele bevolking van India en China te voeden) te laten verdwijnen in de magen van hongerige dieren.

Bonen en mammoetvlees

Niet iedereen houdt van bonenschotels met mais, maar gelukkig zijn de innovaties vergevorderd. In de supermarkt zien we steeds meer plantaardige alternatieven voor vleesproducten, maar ook voor ei, kaas, vis en zelfs ander seafood. Niet alleen de supermarkt kiest voor plantaardig, ook McDonald’s en KFC verkopen veggieburgers en veganuggets.

Maar het wordt nog mooier. Binnenkort hoeven we ook ons vlees niet meer te laten staan. We hoeven zelfs onze steak niet in te leveren. En dan kom ik bij precisiefermentatie en kweekvlees. Met precisiefermentatie en kweekvlees maken we geen vleesvervangers, maar echt vlees. Alleen niet meer gemaakt van dode productiedieren.

Dit gaat gegarandeerd grote gevolgen hebben voor de vleesmarkt en de veeteelt. Dit nieuwe vlees biedt namelijk vele voordelen. Kweekvlees is bijvoorbeeld veiliger dan vlees uit de vleesindustrie. Het huidige vlees bevat maar al te vaak hormoonen medicijnresten en soms zelfs ziekteverwekkers. Het is ook nog eens gezonder, want veel (vooral rood) vlees is niet echt gezond. En het is straks ook

Door

De goede toekomst

Peter van der Wel Uitgeverij Aspekt

ISBN: 9789464629576

163 pagina’s € 21,95

Verkrijgbaar in de webshop van Optimist magazine.

smakelijker. Want we hoeven ons niet te beperken tot rundersteaks en Wagyu-lapjes. We kunnen dadelijk allerlei soorten vlees printen. Rinocerosvlees, tijgervlees, mammoetvlees, verzin het maar. En bovenal is het straks ook nog eens veel goedkoper. Hier gaat de wet van ‘Gewin, Gemak en Genot’ de komende jaren zorgen voor een onverwacht snelle eiwittransitie.

Drie transities

Nu maak ik de stap naar enkele problemen die dagelijks het nieuws beheersen. De stikstofcrisis, de mestcrisis, CO2 -uitstoot, giftige uitlaatgassen, milieuvervuiling, natuurverlies, grondstoftekorten, tekorten aan landbouwgrond en ruimte voor woningen en hernieuwbare energie. Wat als ik je vertel dat we al deze problemen binnen vijftien jaar kunnen oplossen? En dat zonder draconische maatregelen, zonder welvaartsverlies en zonder daling van onze levensstandaard?

Het antwoord ligt in innovatie, niet alleen in de eiwittransitie zoals hierboven beschreven, maar ook in een versnelde transitie naar zon, wind en batterijen en een versnelde overstap naar e-mobility.

Deze innovaties zijn niet alleen goed voor het milieu, maar leiden ook tot een gezonder leefklimaat. Zij stellen ons in staat om de bovengenoemde problemen op te lossen en tegelijkertijd onze welvaart te vergroten. Want met deze drie innovaties maken we Nederland volledig energieneutraal en beëindigen we onze afhankelijkheid van de import van aardgas en aardolie.

Het mooie is dat we deze drie transities al voor tachtig procent kunnen bekostigen uit de afbouw van de fossiele subsidies en dat we die overige twintig procent daarna ruimschoots terugverdienen. Want als die windmolens en zonnepanelen eenmaal zijn terugverdiend, blijven zij (bijna) gratis groene energie leveren.

Onderbouwing

Het beste van alles is dat deze oplossing al is onderbouwd in de berekeningen en onderzoeksrapporten van instituten zoals de VN, de Wereldbank, de EU en de OESO en universiteiten zoals die van Oxford en Helsinki. Dus wat ik hiervoor beschreef is geen utopie, maar een realistische oplossing die binnen handbereik ligt.

‘WE KUNNEN DEZE PROBLEMEN BINNEN VIJFTIEN JAAR OPLOSSEN.’

Voor veel mensen is dit een bijna ongelofelijk verhaal. En natuurlijk komt er meer bij kijken dan simpelweg even innoveren. Zoals de Engelsen zeggen: the devil is in the details. Daarom heb ik een boek geschreven met als titel De goede toekomst. Het is gebaseerd op de gelijknamige lezing die ik de afgelopen jaren vele malen mocht verzorgen. In dit boek staat niet alleen de onderbouwing van dit verhaal, maar ook wat je daar als gewoon mens en als medewerker of bestuurder van een bedrijf, overheid of andersoortige organisatie aan kunt bijdragen. Deze innovaties zullen de Nederlandse politiek en sectoren zoals veeteelt, woningbouw en mobiliteit uit de klem halen waarin ze elkaar nu hebben vastgezet en maken Nederland bovendien verder leidend als koploper in economische en maatschappelijke innovatie.

Het enige wat we nodig hebben, is de visie en de politieke wil om samen te werken en te zorgen dat deze oplossing snel wordt bereikt. •

Peter van der Wel is econoom, toekomstverkenner, medeoprichter van de Dutch Future Society en bestuurder van de Ruigoord Academie. Hij geeft al vele jaren lezingen over wat ons te wachten staat én hij noemt zichzelf een optimist. ‘Ik ben begonnen als leraar, om jongeren op te leiden zodat ze voor een betere toekomst zouden kunnen zorgen’, vertelt hij. ‘Ik was een halve hippie en voor de andere helft politiek actief. Dus niet het type dat zich terugtrekt op zijn boerderijtje om te zien hoe anderen alles opmaken en de wereld naar de verdoemenis laten gaan. Ik ben voor vrijheid en authenticiteit, maar ook zo realistisch dat ik de noodzaak zie om de structuren in de samenleving aan te passen.’

Bijna tegelijk met het verschijnen van dit blad ligt zijn nieuwste boek met de veelzeggende titel De goede toekomst in de winkel. Het bevat een onderbouwd perspectief op een toekomst die er wezen mag.

1 Peter van der Wel

DE TOEKOMST IS ANALOOG

Je zou het niet denken in de metro, bus of trein. Iedereen is verdiept in zijn of haar telefoon, heeft oortjes in, totaal afgesloten van de echte wereld. Iedereen?

Kijk nog eens goed.

Een jongen heeft geen oortjes in en geen telefoon in zijn hand. Hij kijkt oplettend in het rond. Een meisje leest een boek, ook zonder oortjes. Het zijn pioniers, ontwaakt uit de digitale droom die steeds meer op een nachtmerrie begint te lijken. Op het station betaalt iemand à contant. De werknemer achter de toonbank breekt verstoord de pintransactie af. Het gebeurt steeds vaker. ‘Zolang het mag betaal ik contant,’ legt de persoon desgevraagd uit, ‘de digitale wereld wordt steeds meer een gevangenis.’

Het moet gékmakend zijn voor technocraten, intelligente mensen die het gemak, de verleiding

en de dwang van de digitale wereld weerstaan en een andere weg inslaan. Die van de fysieke, analoge, menselijke wereld. Ontmoeten, denken en praten. Niet via een beeldscherm en met oortjes in je hoofd.

Iedereen kent het fenomeen. Ga je ergens heen op navigatie, dan heb je geen idee hoe je er gekomen bent. Navigatie maakt je omgevingsdom. De digitale mens grijpt onmiddellijk naar de telefoon als hij een feitje niet weet. Het feitengeheugen gaat verloren. En nu ChatGPT. Elke vraag wordt in een mum van tijd beantwoord. De digitale mens hoeft niet meer na te denken, en zal daardoor ook het nadenken verleren. Hij heeft geen idee meer hoe je er zélf achter komt of iets waar is. Het is duidelijk, dit is een dood spoor.

Die andere weg, van die jongen en dat meisje. Analoge netwerken. Echt contact. Zelf nadenken. Telefoon uit. Onvindbaar zijn op het internet. Niet te nudgen of te data-minen.

Dat is de toekomst.

Zag ik ze laatst samen in de stad? •

Maarten Fornerod

Duurzame én stijlvolle jeans

MUD Jeans is de circulaire voorloper in de denim industrie. Iedere nieuwe jeans bevat oude jeans, biologisch katoen en een klein percentage stretch voor comfort.

Scan de QR code voor 25% korting!

Govert Derix

Govert Derix is filosoof en schrijver van de ecologische ideeënroman De boom, verkrijgbaar via de webshop van The Optimist .

Glazen bol

‘Mooie gelegenheid om in je glazen bol te kijken’, mailde hoofdredacteur Brian me naar aanleiding van het thema van het nieuwe Optimist magazine. Dat thema is een vraag: hoe mooi is de toekomst?

Zou Brian weten dat ik daadwerkelijk zo’n bol op mijn bureau heb staan?

Het is alweer een jaar of tien geleden dat ik hem in een schimmige winkel in de Londense wijk Brixton zag liggen. In een kistje met rood vilt en een houten voet. Waarom ik het object, dat toch al gauw anderhalve kilo weegt, kocht, weet ik niet meer. Een impulsaankoop. Ik ben van de ‘ontdinging’ en heb me niet overdreven met spullen omringd. Maar van de kristallen bol ging blijkbaar een kracht uit waardoor ik hem, voordat ik het goed en wel besefte, gekocht had en mee naar Nederland nam. Daar houdt hij me sindsdien vanuit een hoek van mijn werktafel in het oog.

Maar – en nu komt het – ik had hem nog nooit geraadpleegd! Nooit had ik hem aangestaard in de verwachting er de toekomst in te zien. Ik zou niet eens weten hoe dat moet. Handen eroverheen, gezicht in een Catweazle-plooi en gekke spreuken prevelen? Ik zal niet vertellen hoe ik het deed, maar ik deed het. Ik volgde Brians suggestie op. Dit is wat ik zag.

Filosofie-Tijdschrift publiceerde jaren geleden een poster met een spreuk die men aan Schopenhauer toeschreef, maar waarschijnlijk door de pessimistische denker nooit zo is verwoord: ‘Het ergste moet nog komen.’ Welnu, ik zag het tegendeel: het mooiste ligt nog in het verschiet. Daar zijn tal van redenen voor te geven. Zoals: we kunnen nooit met zekerheid zeggen of het misschien al achter ons ligt, en aangezien we meer toekomst dan verleden hebben (laten we daarvan uitgaan) moet het fraaiste

waarschijnlijk nog komen. Maar het gaat dieper. Ik zag dat steeds meer mensen beseffen dat wij zelf het mooie in de wereld brengen. Het schone is een keuze. Daar zijn heel, heel, heel veel tegenargumenten voor te geven. Maar die verbleken bij de optimistische wil tot schoonheid. Ik denk nu bijvoorbeeld aan het ‘Kwartet voor het einde van de tijd’ dat de Franse componist Olivier Messiaen in de laatste wereldoorlog schreef in een gevangenkamp en dat daar werd opgevoerd. En zie: ik hoor het terwijl ik in mijn bol kijk en zie hoe musici, luisteraars en kampbewakers erdoor geraakt werden en gesterkt om in betere tijden te geloven, bijvoorbeeld door zulke muziek te maken.

Ik knipper met mijn ogen en zie ineens een wereld die nog duisterder is dan de onze. De doemsdagklok staat op vrijwel twaalf, een oorlog om de Noordpool staat op uitbreken, een meerderheid van de Britten wil terug bij Europa maar dat wil Europa niet meer. Een kluwen van toekomstige ontwikkelingen die iedereen die het nieuws een beetje volgt kan voorspellen. De beeldbuis ís onze glazen bol. Heel de moderne wereld doet weinig anders dan dag en nacht op glazen schermen turen. Eén wereldomspannende zichzelfvervullende profetie.

Maar zie, net voordat ik het beu ben en een doek over mijn bol wil gooien om me te richten op serieuzere zaken, gebeurt het. Een lichtje, heel klein maar wonderzaam, zat om mijn aandacht te trekken. Een vonk, een richting en een redding die niemand had kunnen bedenken maar waarvan iedereen, zodra het aan het daglicht zal treden zal roepen: ‘Maar natuurlijk! Dat we dat nu pas zien!’ Binnenkort bel ik Brian om het met eigen ogen te komen bekijken. Wordt vervolgd. •

Foto: Jean-Pierre Geusens

Zuiver zakelijk

Investeer in de toekomst

Klaar voor later

De toekomst vraagt om aanpassing en bezinning. Waar zijn we mee bezig en waar zullen we straks mee bezig zijn? Het gesprek met elkaar aangaan vormt de rode draad in het samen kunnen aangaan van uitdagingen die op ons pad komen. Klimaatverandering is zo’n uitdaging. UN-live bedacht een manier om hierover wereldwijd met elkaar in gesprek te gaan. De IKEA Foundation steunt dit initiatief, want hun focus ligt op het aanpakken van de twee grootste bedreigingen voor de toekomst van kinderen: armoede en klimaatverandering.

Edwin Tuin deelt zijn kijk op organisatie- en gedragsverandering in zijn nieuwste boek, Roy Wenting kijkt naar onze voortschrijdende persoonlijke ontwikkeling en op het gebied van duurzame mobiliteit zien we hoe jong en oud zich klaarmaakt voor de toekomst waarin we in beweging blijven – op weg naar een betere wereld.

Klimaatgesprek in een container

Hoe ga je wereldwijd met elkaar in gesprek over het klimaat?

In Utrecht kan het sinds kort door middel van een hightech portal. Het is een van de 25 portals die in vele landen zijn neergezet door Global We for Climate Action.

Het was de eer aan burgemeester Sharon Dijksma van Utrecht om dit UN-live portal eind februari te openen, pal voor de deur van haar stadhuis aan het Jaarbeursplein. Het portal heeft de vorm van een zeecontainer en is voorzien van een live beeld- en geluidverbinding met het netwerk van portals. Dat strekt zich uit over 23 landen, van oost tot west. Tot 1 maart jl. mocht de container op deze prominente locatie blijven staan. Daarna is het gevaarte verhuisd naar het Berlijnplein in de Utrechtse wijk Leidsche Rijn.

Hetzelfde probleem, andere situatie

Burgemeester Dijksma ging live in gesprek met klimaatactivisten via de portal in Mumbai. Dit deed zij samen met cabaretier en klimaatactivist Dolf Jansen en Aniek Moonen, voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging. Met een grote zwaai en een pittige toespraak opende Dolf samen met de burgemeester de

deuren van de container. Aniek was onder de indruk van de live-verbinding: ‘Heel bijzonder om levensecht en rechtstreeks met mensen in Mumbai in gesprek te gaan en te ontdekken dat we met dezelfde problemen te maken hebben. Dat terwijl we in werkelijkheid duizenden kilometers van elkaar vandaan zijn. We hadden het bijvoorbeeld over hun probleem met de enorme vervuiling van de rivieren door wegwerpplastic; datzelfde probleem moeten wij hier ook tackelen. Door oplossingen te delen, kunnen we problemen effectiever oplossen.’

Iedereen op aarde

Global We for Climate Action is een programma van The Museum for the United Nations / UN-live en wordt ondersteund door de IKEA Foundation. Doel van het programma is mensen die aan de frontlinie van de klimaatverandering staan, een podium te geven in het internationale klimaatdebat. Dat zijn vaak mensen die de gevolgen van klimaatverandering al dagelijks ervaren. Volgens Per Heggenes, CEO van IKEA Foundation, heeft iedereen op aarde te maken met klimaatverandering. ‘De portals zorgen dat zoveel mogelijk “gewone” mensen met elkaar in gesprek kunnen gaan en hun zorgen en ideeën kunnen delen. We willen al die verschillende stemmen laten horen en laten meetellen in de aanpak van klimaatverandering.’

Met de strategische filantropische instelling die hij leidt, richt hij zich op het aanpakken van de twee grootste bedreigingen voor de toekomst van kinderen: armoede en klimaatverandering. De stich -

Door SALLY TAN

Zuiver zakelijk Investeer in de toekomst

ting verleent meer dan 200 miljoen euro per jaar aan subsidies om gezinsinkomens en levenskwaliteit te helpen verbeteren en tegelijkertijd de planeet te beschermen tegen klimaatverandering. Sinds 2009 heeft de IKEA Foundation wereldwijd meer dan 1,5 miljard euro verstrekt om een betere toekomst voor kinderen en hun families mogelijk te maken. In 2021 heeft het bestuur van de Zweedse weldoener besloten de komende vijf jaar 1 miljard euro extra beschikbaar te stellen om de reductie van de uitstoot van broeikasgassen te versnellen.

Grootste klimaatgesprek

Nederland is het 23ste portal dat is aangesloten op het Global We for Climate Action netwerk. Andere landen met een portal zijn onder meer Barbados, Brazilië, Colombia, Indonesië, Irak, Mali, Mexico, Nigeria, Palestina, Polen en Zuid-Afrika.

Molly Fannon, CEO van UN-live kwam voor de opening speciaal over uit Kopenhagen, waar haar thuisbasis zich bevindt. Ze onderstreept het belang van het in gesprek gaan: ‘Global We gaat over het samenbrengen van zoveel mogelijk mensen, vanuit alle lagen van de samenleving en wereldwijd, in het gesprek over klimaatverandering. Klimaatleiders vind je overal ter wereld en die in Nakivale, Oeganda, zijn net zo belangrijk als die van formele leiders in Den Haag of New York.’ Ze koos er bewust voor om niet één groot museum op een plek op aarde te starten, maar juist in zoveel mogelijk landen een plaats van beleving te creëren. In dit geval door middel van de containers.

Dagelijks vinden er live connecties tussen de portals plaats. Tot eind april 2023 worden honderden gesprekken vanaf de 25 locaties opgenomen en geanalyseerd. Gespreksbegeleiders van de portals werken hierin samen met een team van non-profitorganisatie Cortico, MIT CCC (Center for Constructive Communication) en het team van UN-live.

Optimistisch blijven

‘We hebben geen andere keus dan optimistisch te blijven’, zegt Molly. ‘Het delen van positieve verhalen brengt andere mensen in beweging voor het klimaat.’ Per van de IKEA Foundation valt haar bij: ‘Wat is het alternatief voor optimistisch zijn? Dat is falen, de wereld opgeven. Dat lijkt me geen optie. Er is geen gebrek aan oplossingen, hooguit een gebrek aan bereidheid en focus om de oplossingen toe te passen. Maar als we dit probleem niet oplossen, hoeven we ons ook niet meer druk te maken over andere uitdagingen. Dit is existentieel.’

Beide CEO’s blijven optimistisch kijken naar de toekomst. Per: ‘Het begint met bewustwording en bezorgdheid, en de volgende stap is het besef dat je een verschil kunt maken en in actie kunt komen, op alle niveaus van de maatschappij. Niet alleen individuele mensen, maar ook bedrijven en instanties. Het probleem is aan te pakken als we het gezamenlijk doen, en snel. Dat is het optimistische verhaal: het kan.’ •

Meer informatie: www.ikeafoundation.org/climate-action/ en www.museumfortheunitednations.com/globalwe

‘ER IS GEEN GEBREK AAN OPLOSSINGEN, HOOGUIT EEN GEBREK AAN BEREIDHEID EN FOCUS.’

V.l.n.r. Molly Fannon, Per Heggenes, Dolf Jansen, Sharon Dijksma en Aniek Moonen.

Wek energie op voor verandering

Organisatie- en gedragsverandering vormen vaak een grote uitdaging. Edwin Tuin schreef het boek Mensen boven Macht , over het benutten van de energie van medewerkers voor succesvolle organisatieverandering. Want je kunt die grote uitdaging vol vertrouwen aangaan.

Denk eens ‘groot’ aan maatschappelijke problemen waar de overheid een cruciale rol in speelt, zoals de toeslagen- of gaswinningaffaire. Of denk dichterbij, binnen een organisatie, aan zaken als toenemende traagheid, werkdruk, ziekteverzuim en uitval. Vraag je vervolgens af of je vindt dat organisatieveranderingstrajecten succesvol worden aangepakt, problemen worden opgelost en dit tot blijvende verbeteringen leidt. Ik denk te vaak van niet.

Reorganiseren

Het doorbreken van barrières in gedrag en organisaties zodat mensen en organisaties kunnen verbeteren en groeien, vraagt om een andere dan de gangbare top-downbenadering. Bestaande manieren van organisatieverandering en andere praktijken die je kunt duiden onder de noemer ‘reorganiseren’ leiden vaak tot probleemverplaatsing, symptoombestrijding en frustratie in plaats van gedragsverandering.

Reorganiseren schudt organisaties met medewerkers op als een boom met vogels die gesnoeid wordt. Na het snoeien keren de vogels weer terug in de boom, maar dan op een andere tak. Al snel tonen ze weer hetzelfde gedrag en fluiten ze hetzelfde lied. Als het tegenzit, vechten ze elkaar ook nog de boom uit vanwege ruimtegebrek. Kortom, zonder gedragsverandering verergeren problemen in organisaties of komen die vanzelf weer terug.

Organisatiecultuur is hierbij een belangrijke boosdoener. Cultuur is in essentie niets anders dan wat we met elkaar normaal (gedrag) vinden en dat staat verandering in de weg. We klagen wel, maar vinden langdurig overleg, trage besluitvorming, onuitvoerbaar beleid en achterblijvende presta-

ties gewoon normaal, want anders zouden we die problemen echt wel aanpakken en oplossen. Die top-down aanpak laat de cultuur en het dagelijkse gedrag ongemoeid.

De oplossing daarvoor wordt doorgaans gezocht in change management. Ik definieer dit weleens gekscherend en prikkelend als: medewerkers laten doen waar ze eigenlijk geen zin in hebben. Change management is geen compensatie voor een aanpak of oplossing die medewerkers niet in beweging brengt. Prestaties blijven dan achter en medewerkers worden zo vanzelf verandermoe, haken af of vertrekken uit de organisatie.

Hoe dan wel?

Gedragsverandering vraagt om een veilige omgeving, perspectief, ruimte voor talent en niet op de laatste plaats: autonomie. Voor gedrags- en organisatieverandering is daarbij een drietal aspecten cruciaal. Ten eerste: verbinding met jezelf en tussen medewerkers op emotie, relatie en inhoud, via een open dialoog in de organisatie. Ten tweede: commitment door de vrije keuze om mee te willen en mogen doen aan verandering van de organisatie. Ten derde: eigenaarschap door in co-creatie samen die veranderende organisatie te ontwikkelen.

De praktijk is weerbarstig. Allereerst is in de maatschappij en in organisaties een continue cyclus gaande van het verruimen versus aanscherpen van regels. Verruiming van regels leidt op enig moment tot misbruik waardoor als tegenreactie de regels worden aangescherpt en autonomie wordt beperkt. In essentie gaat het om een gebrek aan bewustzijn, wijsheid en verantwoordelijkheid waarbij het eigen belang vóór het algemene belang wordt gesteld.

Door EDWIN TUIN

‘ZONDER PLEZIER ONTWIKKELEN WE GEEN POSITIEVE MINDSET.’

Edwin Tuin

alias De Veranderstrateeg schreef onlangs het boek Mensen boven Macht Hierin pleit hij voor het benutten van de energie van medewerkers voor succesvolle organisatieverandering.

Daarnaast houdt de organisatiecultuur, in de vorm van ‘geaccepteerd groepsgedrag’, organisatieen gedragsverandering tegen. Culturen en groepen hebben de neiging tot afsluiting en dat kan leiden tot kritiekloosheid, tunnelvisie en zelfs misstanden. Organisatiecultuur kan worden vergeleken met een bad water dat wordt opgewarmd. Als je erin stapt is het aangenaam, maar gaandeweg wordt het bloedheet opgestookt. Je past je, zoals vele collega’s, aan en daardoor is de hitte (groepsgedrag) normaal geworden. Het effect wordt versterkt door de buitentemperatuur, want buiten het bad (de organisatie) voelt het juist koud aan.

Andere benadering

Mensen boven macht Edwin Tuin

Uitgever: Warden Press

ISBN: 9789493202306 224 pagina’s € 26,90

Verkrijgbaar in de webshop van Optimist magazine.

We zullen organisatie- en gedragsverandering anders moeten benaderen en aanpakken. Gedragsverandering begint met het opwekken van energie. Onze eerste leidraad voor het opwekken van energie is, samengevat in één woord, emoties. Emoties zijn de bron van al onze levensenergie. In de praktijk gaat dat over een min of meer onbewuste en oncontroleerbare onderstroom bestaande uit onder andere gevoelens, drijfveren en intuïtie met als fundament de liefde.

Vervolgens zullen we die energie moeten richten, want anders bereiken we niets. Dit betreft zaken als bewustheid, ratio en beheersing. De leidraad hierbij is streven naar waarheid, met daaraan gerelateerd begrippen als bijvoorbeeld rechtvaardigheid, moraliteit, eerlijkheid en integriteit. Ons denkvermogen of ratio probeert die emoties te controleren, kanaliseert ze en zet ze om in bewust gedrag waardoor we doelen stellen, een strategie om die te bereiken ontwikkelen en daarvoor oplossingen ontwikkelen.

Dan zullen we die energie moeten bundelen om het verandervermogen te ontwikkelen. Ordening en structuur is belangrijk als de ruggengraat-met-ze -

nuwstelsel. De leidraad hierbij is plezier, want zonder plezier ontwikkelen we geen positieve mindset en houden we gedragsverandering niet lang vol.

Ten vierde zullen we die energie moeten verrijken door het energiesysteem te voeden. De leidraad daarbij is resultaat. Verbetering leidt tot resultaat en dat biedt ruimte voor de organisatie om te opereren en versterkt daarmee de veiligheid.

Hulpmiddel

In mijn boek beschrijf ik het Kernkrachtenmodel voor verandering. Dit is een hulpmiddel dat organisatiemet gedragsverandering combineert en de vier energiekwadranten verbindt tot één samenhangend systeem waarin verandering (of verbetering, groei, transformatie enzovoort) centraal staat. Het model verbindt de buiten- met de binnenwereld, de bovenmet de onderstroom en de ‘harde’ met de ‘zachte’ kant van verandering. Door de veranderkracht te meten kun je gericht interveniëren en de veranderprocessen of loops doorlopen.

In de kosmos zorgen massa en zwaartekracht voor energie. Hemellichamen die op grote afstand los van elkaar lijken te staan zijn in werkelijkheid onzichtbaar via de zwaartekracht met elkaar verbonden en bewegen in cyclische patronen. Verandering heeft daar geen richting. Binnen organisaties wekken mensen, relaties en emoties energie op voor verandering. Onze ratio kanaliseert en bundelt die energie zodat verandering tot resultaat leidt.

Barrières doorbreken vraagt een houding à la ‘iedereen wist dat het niet kon, tot er iemand kwam die dat niet wist.’ Weet dat enkel de mensen die gek genoeg zijn om te denken dat zij de wereld kunnen veranderen dat ook doen. Die gekte zit volgens mij, misschien ver weggestopt, in iedereen. De uitdaging is om te gaan staan voor waarin je gelooft en te worden wie je bent. •

Door ROY WENTING

Investeer in de menselijke factor

Hoe wordt een organisatie succesvol? Volgens Roy Wenting

begint dit bij het welzijn van de medewerkers. Hij vertelt hoe bedrijven kunnen verschuiven naar een nieuwe aanpak.

Het succes van organisaties wordt bepaald door mensen. En juist die menselijke factor wordt schaarser en uitdagender met arbeidsmarktkrapte, toenemende werkdruk en de impact daarvan op het welzijn van de medewerker. In deze veeleisende wereld schieten oude paradigma’s van personeelszaken of human resources tekort. Ze beperken de menselijke factor te vaak tot een uit te buiten bron van tijd en vaardigheden.

Deze wereld vraagt om een nieuw paradigma voor het omgaan met menselijk kapitaal in organisaties: corporate well-being. Dit maakt de werkplek tot een plek van innerlijke evolutie. Het helpt medewerkers het maximale potentieel in zichzelf te ontginnen, binnen het doel van de organisatie.

Wat medewerkers drijft

van essentieel belang, niet alleen voor het welzijn en de groei van medewerkers, maar ook voor het succes van de organisatie. Gallup zette bevlogenheid af tegen een aantal parameters. Organisaties met een hoge bevlogenheid toonden 10 procent meer klantloyaliteit, 14 procent meer productiviteit, 23 procent meer winstgevendheid en 66 procent meer welzijn van medewerkers.

De 12 vragen van Gallup

1. Ik weet wat er van me verwacht wordt op werk.

2. Ik heb het materiaal en de uitrusting om mijn werk goed te doen.

1

Roy Wenting begeleidt organisaties naar meer corporate well-being door te investeren in vitaliteit, welzijn en persoonlijke evolutie. Roy is auteur van Next Level You – Delf het goud in jezelf

Organisaties zijn optelsommen van mensen, de bepalende factor voor succes. Volgens de ‘Human Capital Theory’ is investeren in de ontwikkeling van medewerkers bepalend voor het competitief voordeel van organisaties. Hun inhoudelijke kennis en het innovatief en creatief vermogen zijn bepalend voor de klanttevredenheid en het onderscheidend vermogen ten opzichte van concurrenten (Pasban & Nojedeh, 2016). Bevlogenheid kan volgens het Amerikaanse onderzoeksbureau Gallup gemeten worden door twaalf vragen te stellen (zie kader). Zij onderzochten 2,7 miljoen medewerkers bij meer dan honderdduizend teams in vijftig uiteenlopende sectoren en zagen een gemene deler in wat mensen binnen organisaties drijft (Gallup, Inc., 2022).

De belangrijkste succesfactor

In Nederland is slechts veertig procent van de medewerkers betrokken en bevlogen (Mancini, 2021). Ruimte voor verbetering! Het investeren in een vitaal werkklimaat dat bevlogenheid stimuleert is dus

3. Op werk krijg ik de kans om elke dag te doen waar ik goed in ben.

4. In de afgelopen zeven dagen heb ik erkenning of complimenten ontvangen over dat ik mijn werk goed doe.

5. Mijn leidinggevende of iemand anders op werk lijkt oprecht te geven om mij als persoon.

6. Er is iemand op werk die mijn ontwikkeling aanmoedigt.

7. Op werk doet mijn mening er toe.

8. De missie of purpose van mijn organisatie laat me voelen dat mijn werk belangrijk is.

9. Mijn medewerkers of collega’s zijn toegewijd in het afleveren van een hoge kwaliteit in hun werk.

10. Ik heb een goede vriend op werk.

11. In de afgelopen zes maanden heeft iemand met mij mijn voortgang besproken.

12. In het afgelopen jaar heb ik op werk kansen gehad om te leren en te groeien.

Paradigmaverschuiving op vier fronten

Deze wereld vraagt om een nieuw paradigma voor het omgaan met menselijk kapitaal in organisaties. Bewust investeren in het welzijn van mensen zorgt ervoor dat de werkplek een plek van persoonlijke en professionele groei wordt. En dat zorgt voor vitale, veerkrachtige, gelukkige en dus bevlogen medewerkers. Organisaties kunnen de shift naar dit nieuwe paradigma maken op vier fronten.

1: Van keurslijf naar kracht

Veel medewerkers zitten in een keurslijf. Ze hebben gesolliciteerd op een bepaalde rol binnen een machine van een organisatie. Ze gedragen zich conform de functieomschrijving. Ze cijferen zichzelf weg. En dat werkt verstikkend! Hoe kun je deze keurslijven meer loslaten? Waar liggen authentieke kwaliteiten van mensen en hoe kun je deze kracht benutten voor het grotere doel van je organisatie? Het is als organisatie van cruciaal belang om bewust te investeren in het aanwakkeren van de innerlijke kracht van je medewerkers. Als de werkplek een plek voor ontplooiing is, stimuleer je als organisatie tevredenheid en behoud van je medewerkers. Het investeren in vitaliteit, welzijn en persoonlijke ontwikkeling van medewerkers draagt hieraan bij.

2: Van euro’s naar evolutie

De reden waarom mensen willen blijven werken voor een organisatie is omdat ze geloven dat wat ze doen er ook echt toe doet. Het gevoel van een verschil maken is belangrijker dan het spekken van de kas van aandeelhouders. De wereld staat in brand; klimaat, energie, MeToo, Black Lives Matter, oorlog en de risico’s van tweedeling in de maatschappij – deze thema’s hebben ook impact op organisaties. En ze vragen om een antwoord. De maatschappij verwacht van organisaties dat ze hun verantwoordelijkheid ne-

Zuiver zakelijk Investeer in de toekomst

men. Mensen werken liever voor organisaties die bewust bijdragen aan de evolutie van mens en aarde.

3: Van vaste lijnen naar vrijheid

Een organisatiestructuur is medebepalend voor de energie van medewerkers. Het hebben van te veel vaste lijnen zet de energie vast. De energie in de organisatie kan dan niet vrij stromen. Een stevig organigram en functieomschrijvingen laten medewerkers niet buiten hun hokje denken. Een structuur waarin mensen worden uitgenodigd te exploreren, zorgt ervoor dat mensen durven op te pakken wat misschien niet bij hun rol hoort. Het opent hun blik, houdt ze scherp en betrokken. Dit zorgt voor motivatie en het gevoel dat je als medewerker van betekenis kunt zijn.

4: Van competitie naar compassie

Sommige culturen zijn meedogenloos: uit angst en drang naar macht winnen haantjesgedrag, ellebogenwerk en afrekencultuur de wedstrijd. Dit zorgt voor een competitieve cultuur. Om de ratrace bij te houden jaagt menig medewerker zichzelf een overspannenheid of burn-out in. Om dit patroon te doorbreken is meer menselijkheid nodig. Compassiegedreven culturen bereiken hun hogere doel door oprecht naar elkaar om te kijken. Dit betekent niet eindeloze sessies op de hei of klaagrondes bij de koffiemachine. Het betekent dat je als collega’s meer oog hebt voor elkaar. En dat je elkaar helpt te groeien om samen het hogere doel van de organisatie te bereiken. En dat zorgt voor verbinding en loyaliteit. •

Meer informatie: www.roywenting.com

Next Level You Roy Wenting Uitgeverij: Van Duuren Management

ISBN: 9789089656629 240 pagina’s € 27,99

Verkrijgbaar in de webshop van Optimist magazine

‘INVESTEREN IN MENSELIJK KAPITAAL STAAT GELIJK AAN SUCCES.’

Duurzame mobiliteit

Fijne Knackers

Mooie mobiele toekomst?

Om bij het thema van deze editie te blijven, werpen we een blik in de toekomst van mobiliteit. Dit is heel toepasselijk de titel van het nieuwste boek van Carlo van de Weijer en Maarten Steinbuch. Het is een vervolg op hun eerdere boek met de stimulerende titel Vooruit waarin de twee mobiliteitsexperts hun beste columns uit het Financieele Dagblad bundelden. Dat kunstje hebben ze wederom gedaan en het resultaat is zowel vermakelijk als leerzaam. De achterflap belooft dat ze ‘op originele en inspirerende wijze de zin en onzin van alle mobiliteitsontwikkelingen scheiden’ en die belofte maken ze waar, ook al zijn sommige zaken nog vrij voor discussie. De lezer ontdekt onder andere hoe het zit met kunstmatige brandstoffen, elektrisch vliegen, chauffeurloos autorijden en waarom er geen laadpalentekort hoeft te ontstaan. Voor wie verder vooruit wil kijken naar mobiliteitsoplossingen is dit een alleraardigst boekwerk. •

Verder vooruit

Carlo van de Weijer en Maarten Steinbuch

Uitgever: 24U/WATT Media

i.s.m. DATO

ISBN: 9789462264595

192 pagina’s

€ 17,50

Verkrijgbaar in de webshop van Optimist magazine

Eind maart vierde de Koninklijke Nederlandse Automobiel Club (KNAC) zijn 125-jarig bestaan met een grootse bijeenkomst in het Louwman Museum te Den Haag. Het symposium kreeg de titel Energie in mobiliteit mee. Een blik in de zaal deed even vermoeden dat een groot deel van de aanwezigen al bij de oprichting van de club aanwezig moest zijn geweest, maar dat mocht de pret niet drukken. Na een prikkelende toespraak van Petrouschka Werther, directeur duurzame mobiliteit van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, volgde een paneldiscussie met vier deskundige heren waarbij het onderwerp elektrisch rijden uitgebreid ter sprake kwam. Zelfs in dit hol van de benzineminnende leeuw was men het erover eens dat elektrisch rijden de toekomst heeft, en rijden op waterstof wellicht de verre toekomst. Twee studenten van InMotion (zie de pagina hiernaast) lieten zien dat de jeugd de toekomst heeft, RAI-voorzitter Frits van Bruggen hield een toespraak, journalist Bas van Werven had alles keurig aan elkaar gemodereerd en KNAC-voorzitter Wouter Kolff bedankte de sprekers en de aanwezigen. Het goede nieuws is dat de liefde voor klassieke automobielen en oldtimers kan samengaan met een duurzame blik op de mobiele toekomst. In het tasje bij het naar huis gaan zat onder andere een fraai tijdschrift met de naam Op weg naar waterstof – pionieren met waterstofauto’s. Er is mobiele hoop voor de KNAC, misschien wel voor de komende 125 jaar. •

Zuiver zakelijk Investeer in de toekomst

Supersnel laden

Je bent jong en je wilt wat, klonk het vroeger bij een uitbundige tv-omroep. Die slogan is ook van toepassing op het studententeam van de Technische Universiteit Eindhoven, dat onder de naam InMotion werkt aan duurzame mobiliteit. Ze willen een van de belangrijkste barrières wegnemen die grootschalig elektrisch rijden in de weg staat: de lange oplaadtijd. Zelfs snelladen gaat in hun ogen nog te langzaam. Daarom ontwikkelt InMotion koeltechnologie op celniveau met als doel ‘Electric Refueling’ mogelijk te maken, wat betekent dat de oplaadtijden van elektrische voertuigen gelijk worden aan de tanktijden van benzineauto’s. Dat is tevens hun missie: studenten, organisaties en de maatschappij inspireren met hun unieke concept om de energietransitie in de auto-industrie te versnellen. Geen ‘laten we een koffie pakken terwijl je auto oplaadt als je daar geen zin in hebt’ meer. Geen ‘we moeten toch stoppen en even rusten’ meer. Geen wachten meer. Gewoon je elektrische auto volgooien, in één keer, en klaar is Kees. Even tanken wordt even laden. Je zou het met een retroknipoog elektrisch tanken kunnen noemen.

De weg die InMotion bewandelt is een snelweg, of liever nog: een circuit. Want ze zijn van plan om ‘Electric Refueling’ te demonstreren in de zwaarste endurancerace-omgevingen. ‘Uiteindelijk zullen we tijdens de 24 uur van Le Mans deelnemen aan de Garage 56-klasse met een volledig elektrische endurance-racewagen’, horen we de jongelui zeggen. Hun race-auto met de naam Revolution is een stap in de goede richting. Tot Le Mans werkelijkheid wordt, werken ze hard aan de droom van supersnel laden. Die komt steeds dichterbij. •

Foto: Pim Pepijn

OPTIMISTISCHE OPLOSSINGEN

In deze rubriek bieden we jou als lezer een plek om je suggestie over een bepaald onderwerp met ons te delen. Met een positieve insteek zijn alle oplossingen welkom. Deel jouw idee via redactie@theoptimist.nl.

Daarbij kopiëren kinderen op deze leeftijd vaak het (negatieve) gedrag van hun ouders. Ook hulp vragen staat doorgaans niet in hun boekje, want wie kun je vertrouwen als de volwassenen in jouw omgeving niet in staat zijn om jou te helpen?

‘Als de post door ouders ongeopend wordt weggegooid omdat die alleen maar ellende brengt, is de kans groot dat kinderen dit later ook gaan doen.’

Door het onderwerp armoede in de klas bespreekbaar te maken, helpen we kinderen die in armoede opgroeien de cirkel van armoede te doorbreken. Kinderen voor wie armoede ver weg is, krijgen meer begrip en empathie voor de klasgenoot die het thuis niet breed heeft.

Het bespreekbaar maken doen we door middel van boeken die allemaal als thema ‘armoede’ hebben. De moeilijke omstandigheden waarin de hoofdpersoon opgroeit en de manier waarop hiermee wordt omgegaan brengen mooie gesprekken op gang in de klas. Kinderen krijgen zo een breder perspectief op hoe je met moeilijke omstandigheden en geldgebrek kunt omgaan. Hiervan bewust zijn helpt mogelijk op latere leeftijd goede keuzes te maken.

Onderdeel van het project is dat de wethouder van de gemeente langskomt en met de kinderen in gesprek gaat over het onderwerp armoede. Dat levert vaak originele ideeën op die de gemeente weer kan meenemen bij het maken van beleid.

In de vorige editie legden we de vraag voor: ‘Hoe helpen we armoede de wereld uit?’

We ontvingen onder andere een reactie van Rochelle, die pleit voor het bespreekbaar maken van armoede, om te beginnen in het klaslokaal.

Kinderen

Als je dingen wilt veranderen, dan helpt het als je het probleem vanuit een ander perspectief bekijkt. Kinderen kunnen dat als geen ander. Met onze stichting Positive Minds richten we ons op kinderen van basisscholen (groep 7 en 8) en de brugklas van de middelbare scholen. Met de Leskist ‘Kansrijk – doorbreek de cirkel van armoede’ brengen we het gesprek over armoede op een laagdrempelige manier op gang.

Het is bekend dat de gevolgen voor kinderen die opgroeien in armoede groot kunnen zijn. Omdat ze vaak opgroeien in een instabiele leefomgeving, hebben deze kinderen vaak last van zorgen en stress.

Om armoede de wereld uit te helpen, zou ons advies zijn om kinderen meer te betrekken bij de oplossing. Kinderen zijn niet de oorzaak van armoede, maar wel een deel van de oplossing.

Rochelle Heerema

Oprichter, projectmanager en drijvende kracht achter Stichting Positieve Minds

Lokale hulp

Armoede uit de wereld helpen vraagt om een holistische benadering omdat armoede een complex probleem is met meerdere oorzaken en gevolgen. Enkele mogelijke manieren zijn het verbeteren van de toegang tot onderwijs, het creëren van werkgelegenheid en economische groei, het versterken van sociale beschermingsstelsels, investeringen in de landbouwsector, het bevorderen van gendergelijkheid, het verminderen van ongelijkheid en het bevorderen van duurzame ontwikkeling. Het is lastig om te zeggen welke van deze voorbeelden het belangrijkste is, omdat elke factor een cruciale rol kan spelen. Het belangrijkste is om een gecoördineerde

aanpak te hebben die meerdere factoren combineert om het probleem effectief aan te pakken.

Onderwijs is echter wel een essentiële stap. Het kan mensen helpen hun vaardigheden te ontwikkelen, hun potentieel te realiseren en bijdragen aan de economische groei van een land. Bovendien is onderwijs fundamenteel omdat het mensen helpt hun eigen situatie beter te begrijpen en daarmee hun kansen te vergroten.

Een manier om te beginnen is door samen te werken met lokale organisaties en belanghebbenden om de aanpak af te stemmen op de specifieke behoeften en omstandigheden van de betrokkenen.

Daar komt Kinder om de hoek kijken. Kinder is opgericht met als doel: het ondersteunen van gemeenschappen, bedrijven en filantropen bij het identificeren van oplossingen voor uitdagingen, zoals armoedebestrijding. Kinder evalueert goededoelenorganisaties met behulp van een ‘vetting scorecard’ en beoordeelt projecten op vele criteria zoals strategie, research, impact en betrokkenheid van lokale gemeenschappen. Naast het ondersteunen van de meest effectieve organisaties, delen we ook nieuws en verhalen over onder andere armoedebestrijding en de impact van projecten via ons online platform. Kinder is transparant over werkwijze en impact en werft donaties voor de meest impactvolle organisaties. Mathys van Abbe Oprichter Kinder World (www.kinder.world)

Armoede bestrijd je kind voor kind

Een wereld zonder armoede. Een droom, een utopie of echt haalbaar? Ik ga – met volle overtuiging – voor de laatste optie. Maar waar te beginnen? Armoede en de bestrijding daarvan is tenslotte complex en vereist maatwerk. Armoede in Malawi is iets anders dan armoede in Bangladesh. Armoede heeft betrekking op veel facetten van je leven. Het dringt zelfs door tot in je hoofd. Als je ter wereld komt in een sloppenwijk in Burkina Faso, waar het elke dag spannend is of je die dag zult eten en waar je jouw matras deelt met je broertje en zusje, dan accepteer je al snel dat jouw situatie uitzichtloos is. Dat werkt ook andersom. Kijk maar eens hoe vanzelfsprekend wij onze kansen, rechten, mogelijkheden en financiële status vinden, omdat wij nu eenmaal in Nederland wonen.

Ik stel mijzelf regelmatig de vraag: ‘Wil ik onderdeel zijn van het probleem of van de oplossing?’ Mijn antwoord ligt in een recente keuze die

ik maakte. Enkele maanden geleden stopte ik met mijn eigen onderneming en ging aan de slag bij stichting Compassion. Het was mijn zoektocht naar zingeving en gerechtigheid, mede aangewakkerd door een hervonden christelijk geloof, waardoor ik besloot het roer om te gooien.

Compassion is een wereldwijde organisatie die kinderen die leven in armoede, ondersteunt met basisbehoeften als schoon drinkwater, voedsel, hygienische- en educatieve hulpmiddelen, hoop, geloof en liefde. We zoeken (particuliere) sponsors voor deze kinderen die zorgen voor financiële ondersteuning én met de kinderen schrijven. Het eerste is broodnodig en het laatste voor een kind minstens zo belangrijk en waardevol.

Hierbij werken we nauw samen met lokale kerken die op hun beurt projecten opzetten waar kinderen een of meerdere keren per week naar toe kunnen. Een plek waar ze een fatsoenlijke maaltijd (ook voor thuis) krijgen, leren zelfredzaam te worden en een toekomstbestendig bestaan op te bouwen. Bovenal horen ze, kind voor kind, dat ze goed genoeg en geliefd zijn. Ze komen tot bloei en mogen op hun beurt weer van waarde zijn voor hun omgeving. Het werken via lokale kerken en medewerkers is daarin een heel bewuste keuze en voert terug op het principe dat armoedebestrijding maatwerk is. Lokale mensen kennen als geen ander de gezinnen en hun behoeften in hun dorp of buurt. Deze zogenaamde holistische aanpak is bewezen succesvol en zorgt dat steeds meer mensen deel willen uitmaken van deze beweging. Compassion bestaat dit jaar zeventig jaar en is inmiddels actief in 27 landen. Op dit moment zijn er 2,3 miljoen kinderen die een sponsor hebben en het aantal groeit iedere dag. Kind voor kind.

Sietze Hess

Projectleider bij Compassion Nederland

Hoe pakken we corruptie aan?

Dat is de vraag voor de volgende keer. Vertel ons wat volgens jou een optimistische oplossing is.

Stuur je suggestie naar: redactie@theoptimist.nl.

Zeven vragen aan Jessica den Outer

‘Iedereen kan de natuur verdedigen’

In de meeste wereldverbeteraars schuilt iets van optimisme, variërend van een beetje tot heel veel. We stellen zeven vragen aan iemand die een lans breekt voor een mooiere, gezondere of rechtvaardigere samenleving. Deze keer is dat jurist Jessica den Outer.

Op een schaal van 1 tot en met 10, hoe optimistisch ben jij?

‘Dit vind ik een lastige vraag, want ik ben van nature een optimistisch en positief persoon. Tegelijkertijd zijn de toekomstvoorspellingen grimmig en wat ik tegenkom tijdens mijn werk gaat mij niet in mijn koude kleren zitten. Massale bomenkap, chemische lozingen in water, het uitsterven van ontelbare plant- en diersoorten. Ik kom uit op een magere 7. We hebben een lange weg te gaan, maar het kán wel. Daar ben ik van overtuigd.’

Wie of wat is jouw belangrijkste inspiratiebron?

‘Polly Higgins is één van mijn grootste inspiratiebronnen. Zij was een zogeheten advocaat van de aarde en maakte van het strafbaar stellen van milieumisdaden haar levensmissie. Als juristen worden we redelijk traditioneel opgeleid, dus als mensen hun juridische achtergrond gebruiken om juist te pleiten voor verandering, vind ik dat heel inspirerend.’

Wat is het grootste obstakel dat je in je leven hebt overwonnen?

‘Op professioneel vlak waren dat mijn eerste jaren in de Rechten voor de Natuur-beweging. Ik kreeg niet betaald voor mijn werk en ik had het gevoel dat ik mij als jong persoon echt moest bewijzen. Gelukkig had ik heel lieve ouders die mij weer in huis namen en ondersteunden in het volgen van mijn passie.’

Achter welk motto sta je?

‘Achter deze uitspraak van Jane Goodall: “My mission is to create a world where we can live in harmony with nature.”’

Wat zou iedereen moeten weten?

‘Als bedrijven rechtspersonen kunnen zijn, waarom de natuur dan niet? We vinden het heel normaal dat bedrijven, gemeenten en waterschappen rechtspersoonlijkheid bezitten en vertegenwoordigers hebben die voor hun belangen opstaan. De natuur daarentegen heeft geen rechten en geen status als rechtspersoon. Onderdelen van de natuur zien we als eigendom – objecten die we kunnen uitputten en uitbuiten voor ons eigen gewin. Maar daar komt verandering in. Over de hele wereld krijgen rivieren, bergen en bossen eigen rechten. Het is wat mij betreft een logische volgende stap in het recht. Rechten voor de Natuur is de snelst groeiende juridische beweging van de 21e eeuw. Er zijn meer dan vierhonderd initiatieven wereldwijd van burgers die zich inzetten om de wet te veranderen. Ruim veertig landen hebben Rechten voor de Natuur inmiddels vastgelegd in wet- en regelgeving. Bizar dat we hier nog zo weinig over weten in Nederland, toch? Daar probeer ik een verschil in te maken! In mijn boek ga ik in op de verhalen achter die voorbeelden: wie stond er op voor natuur, wat is er gebeurd en wat voor impact had die verandering in de wet voor natuur?’

Rechten voor de Natuur Jessica den Outer Uitgeverij Lemniscaat

ISBN: 9789047714439 200 pagina’s € 17,99

Verkrijgbaar in de webshop van Optimist magazine

1 Jessica den Outer Foto: Michel Porro

Een krui-tocht, over Aarde

Wat is het meest vrolijkmakende dat je ooit hebt gedaan?

‘Ik word heel blij van mijn jeugdherinneringen: ravotten in de frisse buitenlucht, op ontdekkingstocht naar insecten in de tuin, wilde hazelnoten eten. Ik heb een paar jaar geleden een vulkaan beklommen, dat vond ik machtig mooi. Als ik er zo over nadenk, zijn het toch allemaal herinneringen uit de natuur…’

Welke positieve tip geef je onze lezers?

‘Iedereen kan zich inzetten om de belangen van de natuur te verdedigen. Daar hoef je echt geen jurist, beleidsmaker of politicus voor te zijn. Ik denk als lokale burger dat je juist het beste kunt spreken voor de natuur – als je elke dag ergens langs wandelt en het gebied achteruit ziet gaan of van verwoestende plannen hoort, wees dan creatief. Gebruik bijvoorbeeld jouw inspreekrecht om in jouw lokale gemeenteraad te spreken namens de natuur. Start een petitie, schrijf een brief naar politici of vraag er aandacht voor in de media. Je zult zien dat er gauw meer mensen achter je gaan staan! Samen kunnen we een verschil maken.’ •

Over Jessica den Outer

Jessica den Outer (1996) heeft een achtergrond in milieurecht en is sinds 2017 betrokken bij de internationale beweging voor Rechten voor de Natuur. Den Outer is veelgevraagd adviseur en spreker en zet zich graag praktisch in. Zo schreef ze mee aan rapporten van de Verenigde Naties over dit onderwerp en heeft zij samen met andere jongeren een adviesgroep over Rechten voor de Natuur opgezet. Ook in Nederland pleit zij voor erkenning van Rechten voor de Natuur en is zij een van de initiatiefnemers achter de Maas in de Wet. Voor haar inzet voor natuur behaalde zij meerdere prijzen. In 2019 werd Den Outer als één van de jongste experts op dit gebied aangewezen door de Verenigde Naties. Onlangs verscheen haar boek Rechten voor de Natuur waarin zij de verhalen achter Rechten voor de Natuur uit landen van over de hele wereld vertelt.

tijdens diens Krui-tocht over Aarde in het voorjaar van 2022. Het werd een voettocht met een kruiwagen vol aarde, van Varik in de Betuwe naar de Franse hoofdstad.

De wandeltocht van ruim vijfhonderd kilometer kende als eindpunt het hoofdkantoor van UNESCO in Parijs. Henry stelde de VN-organisatie, die waakt over culturele en natuurlijke monumenten, voor om de hele Aarde op de Werelderfgoedlijst te zetten. Dat deed hij uit de grond van zijn hart.

Jan beschrijft op poëtische wijze de tocht van 45 dagen die hij deels daadwerkelijk meeliep; alle andere dagen was hij er virtueel bij.

Dit prachtige boek is nu in beperkte oplage te koop. De opbrengsten gaan naar Het Veerhuis, zodat zij betekenisvolle dingen voor de Aarde kunnen blijven doen.

Een krui-tocht, over Aarde | Jan Kleefstra

ISBN: 9789082832754 | 111 pagina’s | € 15,-

ANNE AHAU MAAKT

PORTRETTEN VAN DE ZIEL

Ze studeerde af aan de Rietveld Academie in grafische vormgeving monumentale kunst. Het idee van kunst maken in openbare ruimtes is nog steeds een grote droom van Anne Ahau. ‘Ik zou graag een keer de ziel van een bedrijf willen vormgeven in de entreehal van hun gebouw, of in een stad een muurschildering maken van een nieuwetijdse beschermheilige. Iets waarmee de aanwezigheid van het collectief zichtbaar wordt gemaakt en het daardoor ook een duidelijke stem krijgt.’ Die stem van de ziel laat zij nu weerklinken in haar collages. De spiritualiteit straalt ervan af.

Na haar opleiding werkte ze als magisch-realistisch kunstschilder. Toen dat haar niet meer de voldoening gaf die ze zocht, ontwikkelde ze haar eigen beeldentaal. ‘Ik gebruik de techniek om anderen het licht te spiegelen of het collectieve licht te reflecteren.’ De van oorsprong Duitse kunstenares wist als elfjarige al wat ze later wilde doen: leven en werken zou voor haar één ding zijn, ze wilde het liefst alleen werken en niet in Duitsland blijven. Nederland en Amsterdam in het bijzonder trokken haar al vanaf haar tienerjaren. Na omzwervingen in Italië en Zweden landde ze uiteindelijk in hartje Mokum.

Speciaal voor het thema van deze editie van Optimist magazine maakte ze een collage die weerspiegelt hoe mooi de toekomst kan zijn. Haar unieke stijl in combinatie met de bijzondere materialen die ze gebruikt leveren een intrigerend en optimistisch beeld op. ‘Ik maak de kunst vanuit een onderbewustzijn, mijn mind is er niet mee bezig; ik weet of het klopt of niet.’

Meer informatie: www.anneahau.art

Boven: Anne Ahau

Foto: Simin Kianmehr

Rechts: THE LOTUS SPIRIT is een collectief symbool van zuiverheid, schoonheid en verlichting. Ze zijn een geweldige bondgenoot tijdens het helen of vernieuwen van onze verbinding met spirit. De Lotus ondersteunt het proces van loslaten, ontspannen en vertrouwen. De energie helpt onze geest om lijden te overwinnen. Het lotuszaadje kan honderden jaren zonder water overwinnen. Blauwe en witte lotussen waren de meest belangrijke rituele planten van het oude Egypte.

Aantrekkingskracht

Anne: ‘Al mijn collages hebben delen van een of meerdere unica op papier als basis. Ik fotografeer het werk en versmelt het in Photoshop met foto's en illustraties. Het doel is om op deze wijze de in het unicum geportretteerde spirit in een grotere context te plaatsen. Het geeft mij de mogelijkheid om verdere dimensies en samenwerkingsverbanden van het archetype – of de zielenboom – toe te voegen.

De onderliggende intentie is om de krachten om ons heen een lichaam te geven zodat wij hun waarnemen en hun daadkrachtige ondersteuning toelaten. Beeld helpt herinneren en ondersteunt de verruiming van de eigen waarneming.

Aantrekkingskracht is denk ik de wijze van communicatie. Als een beeld je boeit, aanspreekt, is er een resonantie en valt er iets te beleven, te herinneren, te verruimen in de interactie met het beeld.’

Links: THE RULER OF THE SOUTH draagt de belofte van vruchtbaarheid. Een geweldige bondgenoot in het proces van het aarden van onze energie. Deze guide helpt ons om potentieel te manifesteren door lichaamsbewustzijn en zintuiglijke sensaties te ondersteunen. De spirit belichaamt ook onschuld, speelsheid en veerkracht en leidt ons naar voorspoed, liefde en geluk.

Rechts:

NATURES ANCIENT BRIDGE verbeeldt de kracht die aanwezig is als instinct en intuïtie geheel op elkaar zijn afgestemd. Deze spirit guide kan ons leiden naar een plek waar voorbereiding en kansen elkaar ontmoeten. De energie kan je steunen en inspireren om de kans te pakken.

Positive Mind Patron

Anne over de Positive Mind Patron: ‘Om een mooie toekomst te kunnen zien moeten bepaalde dingen er zijn. Dit beeld helpt ons hopelijk hieraan herinneren. Er moet voldoende energie aanwezig zijn zodat je lichaam zich relaxed voelt en überhaupt in staat is om de toekomst als positief te kunnen ervaren. Je moet een mind hebben die niet steeds overgenomen wordt door trauma. Het beeld van The Patron Saint, een zielsportret dat ik vorig jaar maakte, is verbeeld in het hoofd van de Positive Mind Patron. Het zielsportret zet in essentie de afgebakendheid neer die het mogelijk maakt om bescherming te geven. Het beginbeeld dat ik kreeg was een soort wapenschild; dat staat voor roots en gemeenschap die

Lezersaanbieding

Speciaal voor lezers van Optimist magazine is een aantal reproducties van de Positive Mind Patron beschikbaar, genummerd van 1 tot en met 75. De totale grootte van de print is 50 x 50 cm, de afbeelding zelf is 40 x 40 cm. Het is een Giclée print van hoge kwaliteit op Hahnemühle papier.

‘De intentie van de Positive Mind Patron is ondersteuning bieden aan je onderbewustzijn bij het herinneren van je eigen authentieke kracht. Je bent een belangrijk medevormgever van een gemeenschappelijke en prachtige toekomst’, aldus Anne.

De print kost normaal gesproken € 229,- maar voor lezers van Optimist magazine is de prijs tijdelijk € 149,- inclusief verzendkosten, voor zolang beschikbaar.

Bestellen kan via de website van Anne Ahau: www.anneahau.art/product-page/ positive-mind-patron of scan de QR-code.

Gebruik de actiecode

WONDERFUL FUTURE om gebruik te maken van de korting van € 80,-.

aanwezig moeten zijn en die bescherming bieden. Dat voelde ik ook sterk bij de vraag: hoe creëer je een positief toekomstbeeld? Deze Positive Mind Patron is bescherming voor de mind, en naar de toekomst toe vooral: een positive mind. Deze vibreert sterk met het getal drie en met ons derde chakra. Daar is de connectie met je energie: hoe vol of hoe leeg is je energievat? Dat vind je terug in de gouden zee die je in het midden ziet. In yogatermen: de Kundalini, die voldoende vloeit om een zee te vormen die wordt gehouden in je derde chakra. Je houdt dat bekken water in rust en daar zit de stabiliteit om heel positief naar de toekomst te kunnen kijken. Het drakenhoofd dat je ziet is langzaamaan ontstaan, met een tempel die een drakenmond werd. De draak verbeeldt het luchtelement. De lucht van de achtergrond versterkt de verbinding. Mens en god worden één, op de wolken gezeten. Het brengt het goddelijke dichterbij. In deze voorstelling komen verschillende dimensies van het goddelijke bij elkaar, zoals de figuur als archetype, de zee als symbool van de energie, de draak als symbool van de elementen, de lucht als symbool van verheffing en de kolibries als teken van liefde. De twee kolibries zijn de joy of mind, verlichte wezens die een organische verlichting hebben ontvangen zoals de vlinder en de bij. Hun ogen zijn enorm gefocust, daar zit zoveel power in en tegelijk is het van een lucide schoonheid die haast ongrijpbaar lijkt. Het bovenste gedeelte van het hoofd van de vrouw is het bloemenkind, de onschuld die herboren wordt en de gouden figuur die daaraan ontspruit. Ik geloof dat we in de fase zitten dat verlichting niet alleen in ons mentale veld hoeft te zijn. Het kan ook op fysieke wijze ervaren en gedeeld worden. De kleuren blauw en wit horen bij het keelchakra, het vijfde chakra. Je kunt er de kracht van manifestatie in ervaren. Het gouden tempeltje bij het hartcentrum geeft rust aan, niet een emotie die getoond wordt maar een ruimte van dienstbaarheid, een space of service in connection . Voor mij is de Positive Mind Patron een voorbode van verbondenheid en kracht, authenticiteit en joy!’ •

Rechts: RADIATE is één van tien digitale collages uit de serie ‘ATMOSPHERE OF PRINCIPLES’ gemaakt in 20192020. Ik begon dit onderzoek als een vrije opdracht van de oprichter van Ecstatic Dance Festival Holland, Jens van den Akker, die mij vroeg om deze principes te visualiseren. De beelden worden vooral gebruikt als banners ter decoratie op het festival (naast sociale media en website) om uiting te geven aan de waardes van deze organisatie.

Dolf Jansen

Dolf Jansen is cabaretier, schrijver, muzikant, presentator en marathonloper (www.dolfjansen.com).

De optimist niks

Ik zie mezelf, eigenlijk al mijn hele leven (en ondanks alles ook) als optimist. Jij zal ook vast weleens de omschrijving hebben gelezen ‘een optimist is een slecht-geïnformeerde pessimist’, maar ik kijk daar toch wat anders naar.

Veel van mijn werk – cabaretvoorstellingen, poëzie soms, columns zeker ook – gaat over de invloed die je zelf hebt op het grote geheel. Op ontwikkelingen, op soms allesbepalende beslissingen, op de toekomst. Ik zorg zeker dat ik zo goed mogelijk geïnformeerd ben over die ontwikkelingen, over waar de werkelijke macht zit en of daar nog iets aan te veranderen is, over bewegingen en tegenbewegingen, en ik blijf geloven in wat ik hierboven zeg over onze invloed.

Ik kan me oprecht voorstellen dat mensen dat geloof niet (meer) hebben, dat mensen afhaken, dat mensen hun democratische stem gebruiken om protest aan te tekenen, om tégen te zijn (tegen Rutte, tegen de macht, tegen elke beslissing die ze niet bevalt), om een door een marketingbureau vooruitgeschoven vrouw met wild haar te zien als degene die alles gaat veranderen, die stikstofproblemen gaat laten verdwijnen als een gletsjer in tijden van klimaatverandering, en trouwens, ook op dát gebied zal ze ander beleid gaan insteken, want a. klimaatverandering bestaat niet of b. is een links/Europees/grachtengordel-verdienmodel of c. de mens heeft nauwelijks invloed op het klimaat of d. het klimaat verandert altijd of e. in China en India bouwen ze ondertussen duizend kolen-

centrales of f. ik kan helemaal geen warmtepomp betalen en ik ben trouwens gek op gehaktballen en gegrilde kip.

Er zitten, realiseer ik me, twee kanten aan mijn optimisme.

Ik geloof echt dat alles wat je doet, of niet doet, elke beslissing die je als consument neemt, hoe je omgaat met de planeet (en de mensen om je heen), invloed heeft op hoe die planeet voortbestaat, hoe de samenleving waar je deel van uitmaakt zich ontwikkelt, en of die eerdergenoemde gletsjer er over tien jaar überhaupt nog is. En mocht je denken: ik ben niet zo van de wintersport, dan antwoord ik ‘respect, maar het gaat natuurlijk ook over drinkwater en agrarische activiteit en voedselvoorziening en biodiversiteit en binnenvaart en... en... en...’

De tweede kant van mijn optimisme: ik heb, mijn hele leven al, het gevoel nodig dat ik er (een heel klein beetje) toe doe, maar vooral dat wat ik doe, hoe ik me gedraag, hoe ik me verhoud tot de mensen om me heen en (steeds meer) tot de planeet, de natuur, dat die dingen ertoe doen. Ik kom in het beperkte aantal woorden van deze column zeker niet tot ‘de zin van het leven’, maar ik heb, elke dag weer, zin in het leven, zin in de mensen die ik ontmoet en de dingen die ik maak, zin in het goede en het mooie en het kunstzinnige en het poëtische en het emotionele. En die zin maakt me optimist. •

Dolf draagt het ‘doorgeefcolumnstokje’ over aan collega-cabaretier Teun van den Elzen.

Foto: Margriet Jeninga

Waag de sprong

Succes op een manier die bij je past, wie droomt er niet van? Voor de een betekent het zelfontplooiing en waardering, voor de ander een beter inkomen en meer financiële vrijheid.

Succesauteur Gay Hendricks is de persoon bij uitstek om hier een handleiding voor te schrijven. In april kwam de Nederlandse versie van zijn klassieker voor persoonlijke

ontwikkeling uit: The Big Leap.

Boekfragment

Onbewuste overtuigingen staan zelfs de goedgemutste optimist vaak in de weg. Het belet ons om door te groeien tot onze ideale staat van zijn. Het stemmetje in je hoofd dat zegt dat je weinig kunt doen aan tegenslag, dat je ongewenste weerstand ondervindt als je iets onderneemt of dat iets vast en zeker mis zal gaan, weerhoudt ons er vaak van om door te blijven groeien als mens.

Bovengrens

Psycholoog en therapeut Gay Hendricks noemt dit een bovengrensprobleem, een negatief gevoel dat ons bekruipt wanneer er iets positiefs in ons leven gebeurt. ‘Zodra je iets hebt bereikt waardoor je je tevreden voelt, hebben we de neiging onszelf te saboteren waardoor we worden teruggeworpen naar die mindere situatie waar we vandaan kwamen’, zegt Gay. ‘Vaak ligt hier een angst aan ten grondslag. Een angst die we in onze jeugd hebben meegekregen. Een veelvoorkomende is dat we bang zijn om te shinen. Als kind kreeg je misschien te horen “niet te overdrijven met je best doen” omdat een broertje of zusje zich daardoor ongemakkelijk zou kunnen voelen. Het gevolg hiervan is dat je zelf niet voluit durfde te stralen.’ Voor wie dit patroon van jezelf tegenwerken wil doorbreken is The Big Leap een aanrader.

Transformeer jezelf

Het overwinnen van angst is een belangrijk thema in de ontwikkelfilosofie van Gay Hendricks. ‘Op het moment dat je in staat bent om van je angsten te houden, ontstaat er “brandstof” om als mens te kunnen groeien’, betoogt hij. ‘Adem, beweeg en heb lief. Dat stelt je in staat om te transformeren.’ Zijn boek biedt handvatten – of liever gezegd: een springplank – om jouw bovengrensprobleem te fiksen en die grote sprong te wagen naar de top van je kunnen. Daarbij draait het om het bereiken van succes op meerdere vlakken, van euro’s tot eros. ‘Take life to the Next Level’ staat als ondertitel te lezen op de oorspronkelijke editie, waarvan er meer dan een half miljoen exemplaren zijn verkocht. Voor wie liever Nederlands leest is er vanaf nu geen excuus meer om dat volgende niveau niet te willen of te kunnen bereiken.

Dat ene probleem dat je tegenhoudt

Ik noem het het bovengrensprobleem en ik heb nog niemand ontmoet die er niet op zijn minst een beetje last van heeft. Zelfs als je buitengewoon succesvol bent, kan ik je garanderen dat je eigen versie van het bovengrensprobleem je er nog steeds van weerhoudt al je mogelijkheden ten volle te benutten. Sterker nog: hoe succesvoller je bent, hoe belangrijker het is om je bovengrensprobleem te identificeren en te overwinnen. Als je het bovengrensprobleem niet uit de weg ruimt, zal het je tot je dood in de weg blijven staan. Ik snap heel goed dat dat nogal cru klinkt, maar als de rollen omgekeerd waren, zou ik willen dat jij net zo cru tegen mij zou zijn.

Ik ben even cru geweest tegen veel mensen die al flink succesvol waren. En dat was niet omdat ze me ervoor betaalden, maar omdat het deel uitmaakt van mijn levensmissie om mensen te helpen de laatste drempel naar het ultieme succes te overwinnen. Michael Dell, oprichter van Dell Computer en een van de jongste selfmade miljardairs in de geschiedenis, behoort tot de briljantste mensen die ik ooit heb ontmoet. Ik heb hem en andere leden van zijn team in de jaren negentig gecoacht, op het moment dat het bedrijf snel begon te groeien. Wat ik het meest waardeer aan Michael is zijn leergie -

righeid. Veel leidinggevenden die ik ken, schieten snel in de verdediging en willen altijd gelijk hebben. Michael niet. Hij staat altijd open als hij iets nieuws kan leren. Hij heeft niet de neiging, zoals veel directeuren, om verandering tegen te houden en door te gaan met wat duidelijk niet werkt.

Michael grijpt elke mogelijkheid aan om te groeien en zijn opmerkelijke succes laat zien dat die instelling werkt. Ik zou graag willen dat jij je met dezelfde leergierigheid door dit boek laat leiden.

Michael Dell heeft dit talent niet vanaf zijn geboorte meegekregen. Dat gebeurt bij niemand. Om zo onbevangen voor nieuwe dingen open te kunnen staan, moeten we net zo hard oefenen als een professioneel skiër of cellist. Voor dit soort sprongen moeten we een specifieke vaardigheid trainen, namelijk onze bovengrens identificeren en overstijgen waar en wanneer we die ook maar tegenkomen.

Deze vaardigheid zullen we in dit boek voortdurend aanscherpen. Zoals Michael en anderen weten, is het bovengrensprobleem het enige probleem dat we moeten aanpakken. Zij hebben dit probleem met veel toewijding opgelost en de grote sprong gemaakt. De resultaten spreken voor zich.

Op weg naar hun zogenoemde genialiteitszone hebben ze allemaal het geheim leren kennen

dat hun leven veranderde. In dit boek zul jij dit geheim ook leren kennen: dat het glazen plafond op zijn plek wordt gehouden door één barrière waarvan je niet wist dat die er was. Toen Michael en anderen dat ene probleem eenmaal kenden – en de oplossing ervoor – konden ze het gewone succes overstijgen en een nieuw en ultiem niveau van welvaart, liefde en creativiteit in hun leven creëren.

Als je dat ene probleem eenmaal erkent en weet hoe je het kunt oplossen, ben je tot veel meer in staat dan alleen je inkomen verhogen: je kunt ook de liefde die je voelt en de creativiteit die je uit naar een hoger plan tillen. Ik noem ook deze aspecten, omdat ik heb geleerd dat het van groot belang is dat de harten zielelementen – zoals liefde en creativiteit – gelijk opgaan met je financiële successen. Het heeft geen zin om de grote sprong naar meer financieel succes te maken als je daarbij je relaties, je zelfbewustzijn en de relatie met je innerlijke bron van creativiteit om zeep helpt. Veel mensen hebben die fout gemaakt en de gevolgen daarvan zijn niet prettig. Het leven is op zijn best als liefde, geld en creativiteit in balans zijn.

In dit boek richt ik me rechtstreeks tot jou, alsof je tegenover me zit, een-op-een. Ik ken je dan wel niet persoonlijk, maar denk dat ik op basis van mijn jarenlange ervaring als therapeut veel van je weet. Ik stel me voor dat je het gevoel hebt dat je lang niet al je mogelijkheden benut, dat je weet dat je nog veel meer kunt bereiken. Ik stel me ook voor dat je bang bent dat je het ultieme succes niet zult behalen, terwijl je het nu al met al je zintuigen kunt waarnemen. Als je je zo voelt, sta je op de drempel van misschien de grootste kans in je leven. Je staat op het punt een ontdekking te doen die het obstakel tussen jou en je ultieme succes uit de weg zal ruimen. Ik kan je dat verzekeren omdat ik lang voordat ik andere mensen hielp om hun welvaart, liefde en creativiteit te vergroten mijn eigen cliënt was. Vanaf het moment dat ik die ontdekking deed tot nu heb ik de methode die ik in dit boek beschrijf ook zelf gebruikt om al mijn wensen en dromen te laten uitkomen.

Het moment van de ontdekking

Mijn oorspronkelijke ontdekking vond al vroeg in mijn carrière plaats, toen ik als onderzoeks

Gay Hendricks

‘We moeten onze bovengrens identificeren en daarna overstijgen.’

Foto: Mikki Willis

psycholoog bij de universiteit van Stanford werkte. Het was het moment dat ik voor het eerst een glimp opving van het inzicht dat mijn leven zo ingrijpend zou veranderen. Ik zal vertellen wat er gebeurde.

Ik was net terug op kantoor nadat ik met een vriend had geluncht en we een uurtje hadden gepraat over onze lopende projecten. Mijn werk verliep naar wens en ik was tevreden over mijn relaties. Ik leunde naar achteren, rekte me eens even lekker uit en slaakte daarbij een ontspannen, tevreden zucht. Ik voelde me heerlijk. Maar een paar seconden later begon ik me ineens zorgen te maken om mijn dochter Amanda, die niet thuis was maar op een zomercursus waaraan ze graag had willen deelnemen. Een diashow van pijnlijke beelden trok door mijn hoofd: Amanda alleen in een kamer, Amanda die zich eenzaam en ellendig voelt zo ver van huis, Amanda die wordt gepest door andere kinderen. Mijn gelukkige gevoel verdween terwijl mijn geest deze stroom van beelden bleef produceren. Omdat ik dacht dat er misschien iets aan de hand was, belde ik het studentenhuis waar ze verbleef. De begeleider vertelde dat alles in orde was; ze kon haar

zelfs door het raam heen zien. Amanda was lekker aan het voetballen met wat andere meiden. De aardige begeleider zei tegen me dat het normaal was dat ouders zich zorgen maakten als hun kind van huis was. Ik was al de derde ouder die die dag had gebeld met vergelijkbare zorgen. ‘Echt waar?’ vroeg ik verbaasd. ‘Hoe zou dat komen?’ Ze lachte en antwoordde wijs: ‘U realiseert zich niet hoeveel ú haar mist, dus denkt u dat het niet goed gaat met háár. Bovendien hebt u zich waarschijnlijk weleens eenzaam gevoeld als u van huis was, en dus denkt u dat dat voor haar ook geldt.’

Ik bedankte haar en hing op. Ik voelde me een beetje belachelijk, maar ik wist ook dat er net iets belangrijks was gebeurd. Ik vroeg me af hoe het toch kon dat ik me eerst zo goed voelde en vervolgens zomaar uit het niets een stroom pijnlijke beelden opriep. Ineens ging er een lampje bij me branden: ik had de stroom beelden opgeroepen omdát ik me zo goed voelde! Een deel van mij was bang om te lang achter elkaar te genieten van positieve energie. Toen ik aan mijn bovengrens zat qua hoeveelheid positieve energie die ik aankon, riep ik een serie onaangename gedachten op om

me weer op mijn plek te zetten. De gedachten die ik opriep zouden me zeker terugbrengen naar een veel bekendere toestand: me niet zo goed voelen. Je zorgen maken om kinderen die van huis zijn staat altijd garant voor een naar gevoel, maar ik wist dat ik in plaats van die zorgen ook een andere negatieve stroom had kunnen oproepen. Ik weet nog dat ik van opwinding bijna begon te dansen toen ik dit inzicht op andere aspecten van mijn leven toepaste, zoals relaties en gezondheid. Toen ik het patroon eenmaal doorzag, wist ik meteen hoe het werkte: ik genoot een poosje van een harmonische relatie en saboteerde die dan door kritiek te leveren of ruzie uit te lokken. Het bovengrensprobleem werkte zelfs door in mijn eetgewoonten: ik at meerdere dagen op een rij gezond en bewoog voldoende en voelde me daar goed bij. Vervolgens ging ik me in het weekend te buiten in een restaurant aan een overdadige maaltijd en veel wijn en maakte het laat, waardoor ik me vervolgens sloom en opgeblazen voelde. Het patroon was heel simpel: ik genoot van een periode waarin ik me goed voelde, waarop ik het vervolgens zelf verpestte. Ik realiseerde me ook dat datzelfde patroon de wereld in zijn greep had. We leven tijdenlang in vrede om ons vervolgens in een oorlog te storten; we zorgen voor economische groei en raken vervolgens

‘Dit inzicht zou mijn leven ingrijpend veranderen.’

in een recessie of crisis. Overal waar ik maar keek, zag ik bewijzen van dit patroon. Uiteindelijk riep ik mijn levendige verbeelding een halt toe en richtte ik me op de stap waar iedere onderzoeker mee begint: vaststellen welk probleem moet worden opgelost en welke vragen moeten worden beantwoord.

Het probleem: ik kan me maar beperkte tijd goed voelen. Als ik aan mijn bovengrens kom, roep ik gedachten op die ervoor zorgen dat ik me slecht begin te voelen. Het probleem beperkt zich echter niet tot mijn gevoelens: ik lijk er in het algemeen moeite mee te hebben dat het goed gaat in mijn leven. Als ik mijn bovengrens raak, doe ik iets wat mijn positieve voorwaartse pad belemmert. Ik krijg ruzie met mijn ex-vrouw, raak financieel in de problemen of doe iets wat me weer terugbrengt binnen mijn beperkende grenzen.

Het probleem leek veel groter dan mijn eigen kleine versie ervan. De mensheid was door

duizenden jaren van worsteling gewend geraakt aan pijn en tegenslag. Ons slecht voelen was normaal. We hielden miljoenen zenuwuiteinden gericht op pijn registreren en een groot gebied in ons lichaam liet ons voelen hoe angstig we waren. Natuurlijk konden we hier en daar in ons lijf ook plezier ervaren, maar waar waren de mechanismen voor een langdurig, natuurlijk goed gevoel? Ik realiseerde me dat we nog niet lang bezig waren om de mogelijkheid om ons langere tijd goed te voelen te ontwikkelen. De eerste vraag die ik wilde beantwoorden was deze:

• Hoe kan ik de perioden dat ik me gelukkig voel verlengen?

Ik bedacht nog betere vragen:

• Als ik het gedrag kan stoppen

waarmee ik de stroom van positieve energie onderbreek, kan ik dan leren om me altijd goed te voelen?

• Kan ik toestaan dat het me altijd voor de wind gaat? Zouden mijn relaties altijd harmonieus en intiem kunnen zijn?

• Kunnen wij leven in zich uitbreidende golven van vrede en voorspoed en het patroon loslaten dat we zaken saboteren als ze goed gaan?

Ik dank mijn leven aan die vragen. Terwijl ik ze probeerde te beantwoorden, is het me gelukt het soort leven te creëren waar ik eerder alleen van kon dromen. Bovendien kan ik nu anderen helpen hun dromen waar te maken. Deze ontdekking heeft me van een prima leven naar een fantastische plek gebracht waarvan ik het bestaan niet kende. We hebben gelukkige kinderen, we wonen in een geweldig huis en ik heb al zo lang niets hoeven doen wat ik niet wil dat ik niet eens meer weet hoe dat voelt. Als iets of alles hiervan jou als muziek in de oren klinkt, weet dan dat je nu het gereedschap in handen hebt waarmee je dit zelf ook kunt bereiken. •

The Big Leap Gay Hendricks Uitgeverij Lev ISBN: 9789400516182 248 pagina’s € 22,99 Verkrijgbaar in de webshop van Optimist magazine.

‘We zijn gewend geraakt aan pijn en tegenslag. Ons slecht voelen was normaal.’

Boekentips van Ruben Jacobs

Hoop krijg je niet gratis, daar moet je iets voor doen. Tot die conclusie kwam schrijver, socioloog en docent Ruben Jacobs na het schrijven van zijn boek De eeuw van Felix. Hierin probeert hij als jonge vader zijn pessimisme over de toekomst van zijn zoon op deze planeet te overwinnen. Dit doet hij door op zoek te gaan naar hoop en moed. Van activisme tot werken in een zorgtuin: hij overwon zijn gevoel van wanhoop en verlamming door zich actief in te zetten voor een betere wereld, samen met anderen. Het ontwaakte in hem een diepe liefde voor de natuur. De volgende boeken hielpen hem daarbij.

Boekentips

Dier-zijn

De mens, het dier dat denkt geen dier te zijn, heeft inmiddels het leven van bijna zeventig (!) procent van zijn (wilde) mededieren onmogelijk gemaakt. Het is de grote tragiek van onze tijd. Doordat we onszelf ervan overtuigd hebben dat er een werkelijk en radicaal onderscheid bestaat tussen ons en andere organismen, dreigen we nu alles en iedereen mee te nemen in onze destructieve val. De waarheid is echter dat mens-zijn dier-zijn betekent, en dat wat wij andere dieren aandoen onszelf uiteindelijk ook aandoen. Dit boek plaatst de mens overtuigend terug waar die thuishoort: het dierenrijk.

Het dier in ons

Melanie Challenger

Uitgeverij: Ten Have

ISBN: 9789025907594

304 pagina’s

€ 21,50

Ontdek alle facetten van de natuur met de leeslijst van Ruben Jacobs.

Wonderlijke verhalen

Dit boek is een bundel van stuk voor stuk wonderlijke natuuressays. Ik lees er zo nu en dan een voor het slapen. Met kalme en subtiele zinnen, zonder veel literaire opsmuk, neemt Macdonald je mee op haar verwonderingstochten door de meer-dan-mensenwereld. Zo ga je met haar mee op zoek naar wilde zwijnen, beland je op het Empire State Building waar ze met een vogelonderzoeker naar de grote vogeltrek tuurt en ga je mee zwemmen in Latijns-Amerikaanse vulkaanmeren. Het is wetenschappelijke nieuwsgierigheid vermengd met lyriek, melancholie en persoonlijke memories. Essayisme op z’n best.

Schemervluchten

Helen MacDonald

Uitgeverij: De Bezige Bij

ISBN: 9789403144900

304 pagina’s

€ 23,99

Schotse Hooglanden

‘Find your place on the planet. Dig in, and take responsibility from there’, schreef de Amerikaanse dichter Gary Snyder ooit eens. En dat is precies wat de schrijfster van dit boek, dat alweer in de jaren veertig van de vorige eeuw werd geschreven, heeft gedaan. Nan Shepherd liep haar hele leven rond in de Cairngorms, een ruig berggebied in de Schotse Hooglanden. Ze schreef er een zintuigelijk, poëtisch en lyrisch boek over. Als je het leest ben je er. En tegelijk laat het je ook beter naar je eigen omgeving kijken. ‘De reden dat de levende berg een goed boek is, is dat het een heel specifiek en klein onderwerp neemt en daarin een verhaal vindt, of dat eraan onttrekt, over hoe we de wereld kunnen begrijpen… wat het opent in de geest is het vermogen het specifieke en het lokale te verbinden met het universele’, aldus de Britse schrijfster Jeanette Winterson in het nawoord.

De levende berg

Nan Shepherd

Uitgeverij: De Arbeiderspers

ISBN: 9789029540292

176 pagina’s

€ 20,-

Duizend mijl

Macfarlane is een echte wandelaar. En dat ben ik ook, steeds meer. Wandelen is de edele kunst van de vertraging: het schept ruimte, tijd én aandacht. Ervaringselementen die in het moderne leven maar moeizaam hun plek vinden. Macfarlane weet dit. In dit boek waarin hij ruim duizend mijl oude (Europese) paden bewandelt, kan hij daar ook nog eens prachtig poëtisch over schrijven: ‘Mensen laten net als andere dieren sporen na; paden die in de loop der tijd door menselijke voeten, karrenwielen, paarden, ezelshoeven en door regen, ijs en wind zijn uitgesleten. Een voetafdruk van menselijk leven in het landschap.’

De oude wegen

Robert Macfarlane

Uitgeverij: Athenaeum

ISBN: 9789025315931

436 pagina’s

€ 25,99

Een ander perspectief

Vergeet andere planeten, deze aarde zit zelf nog vol onontdekte planeten. Hoe mensen de aarde waarnemen is maar een van de velen perspectieven op onze wereld. Net zoals elk dier zitten wij opgesloten in onze eigen unieke zintuigelijke bubbel, onze Umwelt, en nemen wij maar een heel klein deel waar van die immense wereld. Gelukkig hebben we de wetenschap om ons een inkijkje te geven in hoe het is om de wereld anders te ervaren. Dit boek is echt een schat aan wonderlijke en geestverruimende inzichten, het maakt je wereld groter.

Een immense wereld

Ed Yong

Uitgeverij: Atlas Contact

ISBN: 9789045044200

480 pagina’s

€ 32,99

Deze boeken zijn verkrijgbaar via de webshop van Optimist magazine.

Ruben Jacobs

Foto: Keke Keukelaar

BLIJF EEN OPTIMIST

We doen de voorzichtige aanname dat je net als Adjiedj gelooft in een mooie toekomst. Dat hoort bij rechtgeaarde optimisten. Daarom leven ze doorgaans langer, gezonder en minder gestrest. Maar net als met alle waardevolle dingen is enig onderhoud van dat optimisme wel nodig. Een abonnement op Optimist magazine is jouw bewijs van verbondenheid, jouw positieve actie, jouw mentale oplaadpunt. Blijf jij lezen, dan blijven wij schrijven.

Harry Starren

Spreker, dagvoorzitter en publicist rond thema’s als strategie, leiderschap en ondernemerschap. www.harrystarren.com

De waarheid over de waarheid?

Dit weekend kwam ik erachter. Hoeveel waarheid een mens verspilt. Nèt voor de staking van de vuilnisophalers (ik wilde vuilnismannen zeggen), heb ik nog een hele zak bedorven waarheid aan de straat moeten zetten. Ongebruikt en vér over de datum. Uit pure onoplettendheid. Je haalt soms meer waarheid naar binnen dan je eigenlijk nodig hebt. Ik zal vast niet de enige zijn die het overkomt. En als je bevoorrecht bent, dan overdrijf je snel. Gewoon omdat het kan. Een kamer vol.

Een wijk verder komen ze waarheid te kort. Een enkeling ervaart het als probleem, maar de meesten zitten er niet mee. Dat is het lastige van waarheid. Een beetje als vitaminegebrek: je merkt het pas als je het tekortkomt.

We doen net of we niet genoeg waarheid kunnen hebben, maar we kunnen niet alle waarheid áán. Sommigen ontwikkelen een allergie tegen de waarheid, rennen ervoor weg. De waarheid kan verstikken en verschrikken. Daarin heeft de leugen geen alleenrecht.

We zijn gedwongen met kleine leugens te leven. We moeten in het samenleven een beetje ‘doen alsof’. Dat acteren is te leren. Gewoon opletten. Anders is het niet vol te houden. Ook niet door en voor de mensen die de kleine leugentjes overkomen. Het overkomt ons allemaal. Wijze mensen halen er hun schouders over op.

De middenweg is zwijgen. Iets niet uitspreken. Niet overal hoeft de vinger op worden gelegd. Som-

mige zaken kun je andere mensen overlaten. Soms trekt de situatie het zelf recht. Laat maar, zegt je partner of je kind. Of een verstandige collega.

Zelf moet ik grinniken over de ‘situationaliteit’ van de waarheid. De waarheid is tijd- en plaatsgebonden.

Zoals gedrag. Wat in de ene cultuur gepast is, is in een andere een doodzonde. Ik las het al bij Herodotus. En hoe beter je opgenomen bent in het ene waardensysteem, hoe lastiger het wordt om je in het andere te verplaatsen. Tenzij je daar in geoefend bent. De oefenruimte is niet iedereen gegeven.

Hoe lastig moet het zijn ons carnaval te begrijpen, als je een strenge vastentijd gewend bent en alcohol in geen geval getolereerd mag worden? Maar we weten ook, de enen waarheid, is de andere niet.

Is de waarheid universeel? En, vraag ik mij af nu ik dit schrijf, doel ik nu op waarheid of op waarde? Ik heb mijzelf geleerd elke discussie te beginnen met de opening dat de ander een punt heeft. ‘U heeft een punt. Maar daarmee nog niet de hele waarheid’.

En dat die waarheid zelden eeuwig is.

En vaak situatiegebonden.

En dat het een uitdaging is die samen te vinden.

En dat juist mensen met kennis van zaken, zeggen ‘ik weet het niet’. •

‘WAT IN DE ENE CULTUUR GEPAST IS, IS IN EEN ANDERE EEN DOODZONDE.’

Zorg voor de medemens in de joodse traditie

Sasja Martel is oprichter van het Joods Hospice

Immanuel in Amsterdam. Haar boek Sterk als de dood - sterven en rouw in joods perspectief kwam bijna twintig jaar geleden uit en zij schreef mee aan Chesed, caritas, diaconie, zakaat - ‘Zorg voor de naaste’ in jodendom, christendom en islam. Ron van Es sprak met haar over barmhartigheid in relatie tot rechtvaardigheid.

Ik leerde Sasja Martel kennen toen ik een gesprek van haar met John van den Hout filmde voor de stichting ‘Even Anders, spiritualiteit in de Zorg’. Het gesprek vond plaats in het Joods Hospice Immanuel in Amsterdam. In dat gesprek – dat ging over het thema barmhartigheid – viel mij op dat zij sprak over barmhartigheid in relatie tot rechtvaardigheid. Ik kende het idee van barmhartigheid vanuit christelijk perspectief – wie kent niet het verhaal van de Barmhartige Samaritaan? – dat meestal uitgelegd wordt als dat we de armen moeten openen voor iedereen die hulp nodig heeft. Maar, zeker gezien de huidige maatschappij en gezondheidszorg, zorgen die geopende armen vaak voor een enorme burn-out van hulpverleners. Want als barmhartigheid alleen maar betekent dat je denkt aan de ander, waar blijf je zelf dan nog, en: waar blijft het recht?

Joods verhaal

In het boekje Chesed, Caritas, Diakonie, Zakaat, zorg voor de naaste in jodendom, christendom en islam staat ook een bijdrage van Sasja Martel getiteld: ‘Daden van Trouw en Verbondenheid, Zorg voor de medemens in de joodse traditie’. Daar haalt zij een joods verhaal aan dat veelbetekenend is in het verband van barmhartigheid versus rechtvaardigheid.

‘Lang voordat in Jeruzalem het Heiligdom gebouwd werd, was er op die plaats een akker, het bezit van een vader met twee zoons. Gedrieën bewerkten zij de akker. Toen de vader overleed, besloten de broers het veld te verdelen, maar het samen te blijven bewerken. De ene broer had een vrouw en kinderen, de ander was alleen. Na de eerste oogst verdeelden ze de opbrengst. Ieder bracht zijn aandeel naar zijn eigen graanschuur. Die nacht konden ze geen van beiden slapen. De ongetrouwde broer verweet zichzelf dat het toch niet rechtvaardig was dat hij evenveel zou krijgen als zijn broer met zijn hele gezin. En hij besloot een deel van zijn helft diezelfde nacht nog naar de schuur van zijn broer te brengen. Diezelfde nacht verweet de getrouwde broer zichzelf dat het toch niet rechtvaardig was de helft van de oogst op te eisen voor zichzelf en zijn gezin. Zijn broer was immers alleen en wanneer hij oud was geworden, zou hij niemand hebben om voor te zorgen. En hij besloot diezelfde nacht nog van zijn helft een deel naar de

schuur van zijn broer te brengen. Midden tussen beide schuren ontmoetten ze elkaar. Vol ontroering omhelsden ze elkaar daar.’

Het verhaal gaat natuurlijk verder, maar daarover later.

Lijden opheffen

Wat zijn de rollen van degene die barmhartigheid toont en degene die barmhartigheid ontvangt? De psycholoog Daniel Batson maakt een onderscheid tussen hoe en waarom een mens vanuit compassie of barmhartigheid handelt. Juist omdat we vanuit liefde willen handelen en het lijden willen opheffen bij anderen, vallen we nogal eens diep in eigen valkuilen. Het lijden van anderen blijkt dan ons eigen lijden te zijn. Het helpen van anderen wordt dan werken vanuit ons medelijden. En omdat we ons de gevoelens van anderen zo goed kunnen voorstellen, gaan we dat nogal eens verder cultiveren en/of gaan we dan toch met onze eigen gevoelens aan de slag. Met andere woorden: wat is barmhartigheid of compassie, die gebaseerd is op onbaatzuchtigheid?

Volgens Daniel Batson komen we dan uit op de term ‘empathische zorg’. Empathische zorg maakt dat we ons bewust worden van de behoeften van de ander en vervolgens een oprecht verlangen voelen om die ander te hulp te komen. Bij het je bewust worden van de behoeften van de ander is het van belang dat je je eigen positie en gevoelens onderkent en kunt onderscheiden van die van de ander.

In haar boek Sterk als de dood, sterven en rouw in joods perspectief schrijft Sasja Martel in het hoofdstuk over menselijke solidariteit het volgende: ‘De les van Auschwitz is dat de verantwoordelijkheid van de mensen toeneemt wanneer Gods bevrijdende en beschermende arm uitblijft of niet als zodanig ervaren wordt. Er zijn tijden dat God Zijn aangezicht verbergt (hesteer paniem). Deze verborgenheid

‘Het lijden van anderen blijkt ons eigen lijden te zijn.’

van God schept echter de menselijke mogelijkheid en verplichting tot handelen. God is schijnbaar afwezig maar des te meer aanwezig in de mensen die protesteren tegen het onrecht dat plaatsvindt!’

Barmhartigheid naar de ander is dus je eigen positie vanuit rechtvaardigheid innemen waarbij je je eigen plek en gevoelens kent. Niet het oneindig omarmen en daarmee armen tekort te komen. Niet jezelf steeds maar weer wegcijferen vanwege het leed van de ander. Maar een rechtvaardige positie innemen waardoor je waardig handelt jegens jezelf en de ander en in balans blijft met ook je eigen noden.

Gelijkwaardig

Dit laatste lijkt dus het grootste struikelblok in de huidige zorg: barmhartigheid wordt te vaak vertaald als veel geven en maar moeilijk kunnen ontvangen. De vraag is dan hoe gelijkwaardig hulpverlener tegenover de hulpvrager staat? Ontmoeten ze elkaar in het midden, denk aan de broers in het joodse verhaal, of staat de hulpverlener daar boven? Weliswaar vanuit een goede bedoeling, barmhartig, maar het trekt alles wel scheef. Niet voor niets is de burn-out rate geweldig hoog in de zorg. In een column van 11 november 2022 door Martin Sommer in De Volkskrant schrijft hij over de Fransman Tocqueville (1805-1859), politicus en bekend van zijn ideeën over de moderne democratie. ‘Tocqueville was een groot aanhanger van het christendom. Zonder de gerechtigheid van het evangelie gaat het niet. Maar het christendom had tegelijk een geweldig tekort. Er is geen christelijke staatstheorie, geen belangstelling voor wetten en regels voor het samenleven.’

Martin Sommer heeft het in zijn column specifiek over de asielinstroom, nog zo’n heikel thema als het over barmhartigheid gaat, maar je kunt zijn woorden ook goed lezen in relatie tot de actuele situatie in de héle zorg. Onze barmhartigheid moet altijd in het verlengde staan van dat wat rechtvaardig is, betoogt hij. Rechtvaardigheid is overigens in geen enkel geval hardvochtig of kwaadaardig.

Barmhartigheid en rechtvaardigheid liggen in elkaars verlengde. Er kan geen barmhartigheid zijn zonder rechtvaardigheid. Er kan geen zorg zijn zonder ook de zorg voor jezelf.

Hoeveel kun je geven?

Over dit laatste met name mocht ik met Sasja Martel een korte film maken De keuze voor een ander is ook de keuze voor jezelf die het verhaal vertelt van Daniel Bar-On. Daniel volgt zijn vader op door het restaurant HaCarmel over te nemen na diens plotselinge overlijden. Dit restaurant is bekend geworden door de verschillende aanslagen die er op gepleegd werden en de ontzetting die de joodse gemeenschap daardoor heeft ervaren. In de film spreken Sasja en Daniel over die gebeurtenissen, maar ook over het pijnlijke besluit van Daniel om toch het restaurant, het levenswerk van zijn vader, op te geven. Ook hier de barmhartigheid voor eigen gezin en geluk versus het idee om standvastig het restaurant open te houden. Misschien een opmerkelijke vergelijking in dit verhaal, maar deze legt wel degelijk de vinger op de zere plek. Hoeveel kun je geven zonder jezelf te verliezen? Waar ontmoet de barmhartigheid de rechtvaardigheid? In het midden?

Denk nog even aan dat joodse verhaal dat ik eerder aanhaalde van de twee broers. Hoe ging dat verder? Zo: ‘De Heilige-Gezegend-Zij-Hij, zag hun verbondenheid en zei: ‘Op de plaats waar de broers zo met elkaar omgaan, wil Ik wonen.’ Rechtvaardigheid en barmhartigheid ontmoeten elkaar hier.

‘Er kan geen barmhartigheid zijn zonder rechtvaardigheid.’

1

Daniel Batson

Vraag en antwoord

Ik sprak Sasja onlangs kort over de film en vooral over het thema barmhartigheid in relatie tot rechtvaardigheid.

Sasja: ‘Als je vanuit de christelijke traditie kijkt naar het thema barmhartigheid dan kom je vaak bij dat joodse verhaal van de Barmhartige Samaritaan uit. Maar wat wordt er nu echt in dat verhaal verteld? Waar komt dat woord barmhartigheid vandaan? Dat woord gaat terug naar het Oude Testament. Allereerst gaat het dan over Gods barmhartigheid. En daarnaast de barmhartigheid van mensen. Die van mensen is dan gebaseerd op de barmhartigheid die we bij God zien: barmhartig maar ook rechtvaardig.

Bijvoorbeeld in het eerste bijbelboek Genesis besluit God de wereld, die Hij zelf geschapen heeft, weer te vernietigen. De mens maakt er een zooi van. Maar dan wordt Hij op het matje geroepen door zijn engelen, die zeggen: ‘Waarom geef je die mens geen kans om het leven te leven zoals hij of zij dat wil? In de joodse mystiek wordt dat ook zo geschreven: God heeft zich teruggetrokken om ruimte te maken voor de mens. En wij moeten proberen, net als Hij, in die ruimte die we hebben, recht te doen in barmhartigheid.

En dat is, zoals wij dat noemen, de maat van barmhartigheid. Want je kunt niet zeggen, hij druist in tegen het recht, maar zet er iets tegenover. Hij kijkt naar de mensen die rechtvaardig zijn. Het is een manier van kijken die laat zien dat barmhartigheid in het verlengde ligt van recht. Nu zie je veel dat barmhartigheid uitgelegd wordt alsof het betekent dat je maar eindeloos hulp verschaft, met open armen iedereen opneemt, jezelf daarin weggeeft, wegcijfert en het woord recht lijkt dan niet meer te bestaan. Maar zo werkt dat niet.’

Ron: ‘Bedoel je dan met het woord rechtvaardig, wat ook in de film duidelijk blijkt, je zult ook voor jezelf moeten zorgen wil je voor anderen kunnen zorgen?’

Sasja: ‘In de film zie je dat Daniel vond dat zijn vader er recht op had dat hij het restaurant zou voortzetten. Maar gaandeweg ontstond het dilemma. Hij dacht, ja ik heb het wel gedaan om recht te doen aan mijn vader, maar hoe zit het met mijzelf? En doe ik nu onrecht aan mijn vader als ik stop met het restaurant? En op een bepaald moment dacht hij: nee, ik doe eigenlijk onrecht aan mijzelf als ik zo verder ga, en hierdoor ook onrecht aan mijn vader.’

Barmhartigheid staat niet haaks op het recht, maar komt bovenop het recht. Voorbeeld daarvan is het bekende verhaal van Sodom en Gomorra. God wil de stad, die vol criminelen en weet ik veel wat zit, vernietigen. Maar dan zegt Abraham: ‘Maar als er vijftig goede inwoners zijn, dan kunt U dat toch niet doen?’ God wil er niet aan. Maar Abraham daagt God dan uit tot op het laatst: ‘Stel nou dat er tien mensen zijn die het goede doen, die wel rechtvaardig zijn?’ En uiteindelijk heeft Abraham wel gelijk gekregen. Abraham is als het ware voor God gaan staan en zei: ‘Ik accepteer dit niet!’

In Daden van Trouw en Verbondenheid, Zorg voor de medemens in de joodse traditie schrijft Sasja Martel ten slotte: ‘In de joodse traditie is het gebod tot naastenliefde het meest wezenlijke. Toch wordt ook altijd benadrukt dat naastenliefde begint met zorg voor jezelf. Als je geen respect hebt voor wie je zelf bent en hoe waardevol je bent als persoon, dan kun je dit ook niet opbrengen voor een ander.’ •

De film met Sasja en Daniel is op YouTube te vinden onder de titel: ‘De keuze voor een ander is ook de keuze voor jezelf.’

Ron van Es is mentor van School for Purpose Leadership.

2 Sasja Martel biedt aan Jacques Grishaver, voorzitter van het Auschwitz Comité en initiatiefnemer van het Nationaal Holocaust Namenmonument, een Hebreeuwse Chocoladeletter Chai (Chai betekent ‘Leef’!) aan, als dank voor alles wat hij doet en heeft gedaan voor de joodse gemeenschap.

‘Hoeveel kun je geven zonder jezelf te verliezen?’

ALLES NAAR DE BLIKSEM!

Steeds meer mensen maken zich druk over de kwaliteit van voedsel. Bevat het wel voldoende vezels, vitaminen en mineralen? Is het wel biologisch of niet? Zitten er gezonde vetten in of juist transvetten, of bevat het allerlei verborgen geraffineerde suikers?

Ook schone lucht krijgt steeds meer aandacht. Zo is er het Schone Lucht Akkoord tussen het Rijk, de provincies en de gemeenten om de luchtkwaliteit in Nederland in 2030 met minimaal vijftig procent te verbeteren ten opzichte van 2016.

Gezond voedsel, schone lucht en schoon drinkwater zijn bouwstenen voor leven. In de meest fundamentele zin hebben we zonder fysiek voedsel nog twee of drie maanden te leven, zonder water misschien een paar weken en zonder lucht is het binnen een paar minuten met ons gedaan. Voor dieren en planten liggen die verhoudingen niet veel anders.

Alles is elektrisch

Naast deze drie bouwstenen is er nog een vierde bouwsteen die we wellicht nog harder nodig hebben dan voedsel, water en zuurstof. De naam ervan is elektromagnetisme – hoe verrassend het ook mag klinken. Volgens de laatste inzichten wordt het moeilijk om het einde van de volgende paar seconden te halen zonder toegang tot elektriciteit. Wat!? Uit wereldwijde onderzoeken blijkt dat elektromagnetisme op veel verschillende manieren bij ons binnenkomt: via het aardoppervlak, via de atmosfeer, via het aardmagnetische veld, via de zonnewinden en zelfs door bijvoorbeeld gewoon een bos in te lopen. Alle zintuigen gebruiken het en

Door SANDER

FUNNEMAN

Impressie door: Peter Brouwers (ontwerp) en Hilary Sycamore (kleur)

onze hersenen, ons hart, de spieren, de zenuwen en de cellen werken ermee. Elke gedachte, elk gevoel en elke emotie bestaat uit elektromagnetisme. Ook het hele ecosysteem gebruikt het op honderden subtiele manieren. Bijen gebruiken het bij de bestuiving, bacteriën en vissen gebruiken het om met elkaar te communiceren en trekvogels gebruiken het om te navigeren.

Alles naar de bliksem

Een andere manier waarop de aarde ons automatisch voedt met die kostbare elektrische invloed is de bliksem. Ja, de bliksem! Bliksem is niet slechts een natuurverschijnsel dat ver weg aan het einde van de horizon zichtbaar wordt. Het is een ware levensader. Op ieder moment vinden er verspreid over de aarde ongeveer tweeduizend bliksemflitsen plaats die de ruimte tussen het aardoppervlak en de ionosfeer continue vullen met elektromagnetische frequenties, zoals de frequenties van de geluiden van een carillon een marktplein vullen. De trillingen van de bliksem, onhoorbaar voor mensenoren, golven over de gehele aarde.

De atmosfeer bestaat voor zo’n 78 procent uit stikstof. ‘Luchtstikstof’ is niet geschikt voor consumptie door planten. Het dient eerst veranderd te worden voordat het door planten opgenomen kan worden. Bij elke bliksemflits wordt het luchtstikstof uit elkaar getrokken. Hierdoor kan het zich binden met zuurstof en ontstaan nitraten. Deze meststof voor planten lost op in waterdruppels in de wolken en komt naar beneden met de regen. Wanneer het

We staan er nauwelijks bij stil dat iedere keer als de bliksem op aarde inslaat, dit een essentiële gebeurtenis is voor het leven op aarde. Zolang je er niet door getroffen wordt, moet je er dankbaar voor zijn. Sander Funneman brengt een ode aan de bliksem.

‘ELEKTROMAGNETISME KOMT OP VEEL MANIEREN BIJ ONS BINNEN.’

Onze luxe botanische CBD gezichtsolie en CBD lichaamsolie zitten boordevol CBD en andere zorgvuldig samengestelde bioactieve ingrediënten Elke druppel is meesterlijk gemengd met lichtgewicht, snel absorberende plantaardige oliën voor alle huidtypes en zelfs de meest gevoelige huid voor mannen en vrouwen

20% korting voor The Optimist lezers Checkout code: cbdoils20

bliksemt en regent wordt het land dus op natuurlijke wijze gratis bemest. Zo gaan het gras, de planten en de bomen allemaal naar de bliksem. De bliksem houdt de atmosfeer van de aarde elektrisch in stand door het te laden met verschillende leven gevende frequenties tussen nul en zestig hertz. Hetzelfde frequentiebereik wordt overigens ook door de hersenen gebruikt! Astronauten leerden die les toen ze de ruimte ingingen zonder een kunstmatige generator van ‘bliksemfrequenties’. Ze werden ziek. Er zijn verschillende proeven gedaan met het scheiden van mensen, bliksem en het magneetveld van de aarde met dezelfde ziekmakende resultaten.

Bacteriën en de bliksem

Ook de evolutie van bacteriën wordt deels veroorzaakt door de bliksem en door de krachtige elektromagnetische ontladingen die gepaard gaan met de bliksem. Omdat elektrische schokken soms in laboratoria worden gebruikt om bacteriën genetisch te manipuleren, suggereerden onderzoekers dat de bliksem hetzelfde genen-veranderende effect zou kunnen hebben. Om hun theorie te testen stelden zij bacteriën bloot aan elektrische schokken van kunstmatig opgewekte bliksem. Twee stammen, van de bodembacterie Pseudomonas en de E. colibacterie, toonden de verwachte resultaten; met de kunstmatige bliksemstraal werden de bacteriën genetisch veranderd.

Planten en de bliksem

Na het lezen van Japanse folkloreverhalen over de mogelijk fenomenale vermenigvuldiging van paddenstoelen na een blikseminslag, startten wetenschappers onderzoek hiernaar. Dat bevestigde de verhalen van paddenstoelen die sneller groeien en zich beter vermenigvuldigen onder invloed van elektrische impulsen. De oogst van Matsutake paddenstoelen kan worden verdubbeld door de bodem rond de zwam gedurende een fractie van een seconde bloot te stellen aan een stroomstoot van vijftig tot honderd kilovolt. Het is zelfs zo, dat inmiddels bij acht van de tien geobserveerde paddenstoelsoorten elektriciteitsimpulsen – lijkend op die van de bliksem – de oogst van paddenstoelen enorm doet toenemen.

Naast Matsutake, zijn de resultaten van een blikseminslag effectief bij de Nameko en de shiitake paddenstoelen. Eveneens ontdekte een onderzoeksteam dat door blikseminslag radijsplanten eerder knoppen krijgen. Radijsplanten die ‘naar de bliksem gaan’, gaan daardoor ook eerder ‘naar de knoppen’. In Japan zijn inmiddels experimenten gestart

‘DOOR BLIKSEMINSLAG KRIJGEN RADIJSPLANTEN EERDER KNOPPEN.’

naar de invloed van elektriciteit op raapzaad, bonen, verschillende leliesoorten en andere planten. Ook stuurt de bliksem chemische veranderingen in het aardoppervlak, waarbij de bliksem bijvoorbeeld elektronen weghaalt bij bodemelementen zoals mangaan en ijzer.

Vulkanische bliksem

Naast de bliksem van boven zijn er natuurlijk nog andere bronnen van elektrische input, zoals de elektromagnetische signalen van de zon die licht en warmte geven. En er zijn de elektrische signalen van binnenin de planeet, zoals van vulkaanuitbarstingen. Daarnaast zijn er de subtiele signalen die wij van mens tot mens, van plant tot plant en van dier tot dier uitsturen in de vorm van indrukken. Verder is er de elektrische lading van voedsel – de pH-waarde – die essentieel is voor gezondheid en welzijn. pH staat voor power of hydrogen, ofwel de elektrische lading van waterstof.

Zonder al deze elektromagnetische bouwstenen samen zouden mensen, dieren en planten niet langer dan enkele seconden kunnen leven.

Mensen als deelnemers aan bliksem Nadenken over de essentie van wat we zijn – ons karakter, onze identiteit – geeft het besef dat we ons niet identificeren met de inhoud van de salade die we gisteravond gegeten hebben. In feite denken we eerder aan alle elektromagnetische processen, zoals herinneringen, gedachten, gevoelens, bewustzijn, et cetera die gaande zijn in ons. Deze processen maken ons tot wie we zijn.

Er zijn steeds meer kookprogramma’s beschikbaar die zich richten op de kwaliteit en de presentatie van fysiek voedsel. Er zijn wijnproeverijen die de hele zomer open zijn om de kwaliteit van de smaak van dat wat we drinken te benoemen, te kwalificeren – én te vieren. De tijd lijkt rijp om ook wat vaker de schijnwerpers op de vierde bouwsteen voor leven te zetten. •

Tentoonstelling

Op zondag 14 mei vindt er bij de Template Stichting in Zoeterwoude de tentoonstelling ‘Alles naar de bliksem’ plaats, gefocust op de waarde van de bliksem. Daarin zijn diverse praktische experimenten en oefeningen verwerkt, zodanig dat bezoekers kennis kunnen maken en ervaring kunnen opdoen met de manier waarop alles op aarde natuurlijkerwijs ‘naar de bliksem gaat’. Op de hoogte blijven van deze tentoonstelling kan via www.elektrisch-ecosysteem.nl

Ode aan de druif van Piemonte

Piemonte is wereldberoemd om zijn wijnen. Rijen wijnstokken flankeren, kleuren en verrijken de heuvels. Piemontese wijnen brengen een spoor van herinneringen, emoties, geuren en smaken met zich mee. Ze zijn sterk verbonden met het land en de bedrijvigheid van de inwoners.

De wijnstokken smeden de natuur en het karakter van de inwoners. Grote en kleine bedrijven produceren wijnen van hoge kwaliteit. Het gunstige klimaat, de glooiende heuvels en de mineraal- en kalkrijke bodems zorgen voor optimale omstandigheden voor de wijnbouw. De wijnboeren willen altijd het maximale uit de druiven halen. In de druiven ligt de basis van de wijn. Het vergt aandacht, aandacht en nog eens aandacht.

Door

MARTINO DI PIEMONTE

Werelderfgoed

De wijngebieden van Piemonte liggen voornamelijk in de uitlopers van de Apennijnen. Dit gebergte loopt van noord naar zuid door Italië. De belangrijkste wijngebieden zijn de Langhe, Roero en Monferrato. Daarnaast is er een aantal kleinere wijngebieden ten noordwesten van Turijn en in het noorden van Piemonte, ten zuidwesten van de grote meren.

In 2014 zijn de Langhe, Roero en Monferrato door UNESCO erkend als werelderfgoed vanwege hun historische, landschappelijke en culturele waarde. Cultuur betekent in deze ook de enorme invloed die de wijnproductie op de inwoners heeft gehad. Alleen al in de provincie Cuneo, in de regio Langhe, wordt een derde van de Piemontese wijn verbouwd. Piemonte heeft, hoewel het qua omvang maar het vijfde wijngebied van Italië is, het hoogste aantal DOC’s en DOCG’s (hoogste wijnclassificaties – red.) van Italië: maar liefst achttien DOCG’s en eenenveertig DOC’s.

Variatie

waar kwaliteit belangrijker is dan kwantiteit. Traditioneel worden de wijnen in de eigen kelders gebotteld. Deze werkwijze is relatief duur. Voor de wijnen uit Piemonte betaal je dan ook gemiddeld iets meer. Dankzij de temperende invloed van de zee en de Alpen heeft Piemonte een gematigd warm klimaat. Aangezien de heuvels vrij hoog liggen, koelt het in de zomer en in de nachten ook nog goed af. Dat is belangrijk voor de rijping en smaakontwikkeling van de druiven. Door de zuidelijke ligging is het in Piemonte wel altijd warm genoeg om de druiven goed rijp te krijgen.

De belangrijkste blauwe druivensoorten: Barbera, Bonarda, Brachetto, Dolcetto, Freisa, Gattinara, Grignolino, Malvasia, Nebbiolo (waarvan de Barolo en de Barbaresco worden gemaakt), Pelaverga en Ruchè.

De belangrijkste witte druivensoorten: Arneis, Cortese, Erbaluce, Favorita, Nascetta, Moscato Bianco en Timorasso.

Waarom de drie wijngebieden door de UNESCO als werelderfgoed zijn aangemerkt? Het antwoord vinden we in de beschrijving die de organisatie geeft:

Recept: Filetto d’orata in crosta di patate

Doradefilet gehuld in een krokant laagje aardappelkorst

Ingrediënten voor vier personen

• 4 doradefilets zonder huid

• Een paar grote aardappels

• 1 kg wilde spinazie

• Pijnboompitten

• Rozijnen

Bereiding

‘Een uitzonderlijk levende getuigenis van de historische traditie van de wijnbouw, van wijnbereidingsprocessen, van een sociale, landelijke context en van een economisch weefsel gebaseerd op de wijncultuur. De wijngaarden van de Langhe, Roero en Monferrato zijn een uitzonderlijk voorbeeld van menselijke interactie met zijn natuurlijke omgeving. Dankzij een lange en constante evolutie van technieken en kennis over de wijnbouw, is de best mogelijke aanpassing van de wijnstokken aan de kenmerken van de bodem en het klimaat bereikt, zozeer zelfs dat het een internationaal referentiepunt is geworden. De wijnbouwlandschappen van Langhe, Roero en Monferrato belichamen het archetype van de Europese wijnbouw vanwege hun esthetische kwaliteit.’ •

• Peper

• Ongezouten roomboter

• Nootmuskaat

• Olijfolie

Aanbevolen wijn: Favorita

Ontdoe de vis van eventuele graatjes, spoel de filets af onder de koude kraan en maak ze droog met keukenpapier. Doe een klein beetje zout op de filets. Schil de aardappelen met een kaasschaaf zo dun mogelijk. Leg de aardappelschijfjes trapsgewijs op de vis. Doe wat olijfolie in de pan en bak de vis kort aan. Leg op de kale helft wederom wat aardappelschijfjes en bak deze kant. Houd het geheel op 100 graden celcius warm in de oven. Maak de spinazie schoon en kook het in een klein beetje water met een beetje zout. Eenmaal afgekoeld, pers je de spinazie tot een bal. Verwarm een pan met een beetje boter. Doe wat pijnboompitten en rozijnen in de pan. Voeg de spinazie toe en strooi er een beetje zout, peper en nootmuskaat over.

Serveren

Maak een bedje van het mengsel van spinazie en leg daar een doradefilet op.

Wil je reageren op dit recept? Mail Martino dan via info@martinodipiemonte.nl. Of wil je alles weten over Piemonte? Bestel dan zijn boek Mijn Piemonte via martinodipiemonte.nl.

‘Wijn is het lied van de aarde tot aan de hemel.

Jij gaat het vast en zeker ook een keertje zingen.’

Manon van Leeuwen

Eigenaar van ZustainaBox, klimaatcoach en lezer van ‘De Verborgen Impact’. Haar missie is iedereen te laten zien dat anders en minder een stuk beter is. Liever ook. Voor jezelf, elkaar en de aarde. www.zustainabox.nl

Meat-ing gecanceld

Onderweg naar een OR-meeting in Amsterdam, besluit ik nog een uurtje te werken in het Conscious Hotel. Aangetrokken tot de groene uitstraling en de planten aan de muur, zak ik weg in een zitzak in de lounge. Ik klap m’n laptop open en ga op zoek naar een lekker koffietje op de kaart. Mijn blik valt op de nieuwe slogan van de Amsterdamse hotelketen. ‘100 procent vega. Deal with it. It’s f*cking delicious.’ Wow. Ze kiezen voor nooit meer vlees en vis, voor een lagere footprint. Wat een dapper besluit.

Heel veel broodjes worst

Onlangs opperde ik als bestuurder van een zorginstelling om voortaan vegetarische broodjes tijdens de vergaderingen te laten bezorgen. In de zorg wordt heel veel vergaderd met heel veel broodjes worst. Het werd stil aan tafel. Aan Warmetruiendag waren ze net gewend. Aan afval scheiden, groen bankieren, laadpalen en OV-abonnementen ook. Geen wegwerpkoffiebekers was een traject geweest, en uiteindelijk geaccepteerd. Maar nooit meer vlees en vis voor een kleinere ecologische voetafdruk? Zelfs mijn enthousiaste verhaal over TU Delft met hun compleet vegetarische kantine bij de faculteit Bouwkunde werd niet goed ontvangen. Mijn verwijzing naar Angela Merkel die vega serveert werd genegeerd. Net als mijn berekeningen van de CO2 -uitstoot van de hapjes in de kantine. De vegetarische broodjes worden een agendapunt tijdens de OR Meat-ing. Geen dapper besluit.

Champignons in roomsaus met noten

Normaal heb ik weinig moeite om voor mijn mening uit te komen. Bij voorkeur doe ik dat vaak,

vrolijk en luid. Als vegetariër in de jaren ’80 hield ik mijn mening over vlees eten echter liever stil aan tafel. Ik glimlachte vriendelijk als ik vegetarisch bestelde en dan commentaar kreeg op mijn leren schoenen en tas. Ik knikte op de vraag of ik wel vis en eieren at, en loog. Ik verontschuldigde mij dat ik het als klein meisje gewoon te zielig vond om dieren te eten, en dat het me daarom nu niet meer smaakte. Klimaat was nog geen probleem en het extreme dierenleed liet ik achterwege. Pas dan konden mijn tafelgenoten opgelucht hun carpaccio bestellen. De eeuwige champignons in roomsaus met noten was ook geen aantrekkelijk alternatief. Gelukkig is die tijd voorbij. Misschien niet altijd elke dag honderd procent vega, maar f*cking delicious is het wel. Zelfs de OR ging overstag na een proeverijtje. Meat-ing gecanceld.

Schaamteloos vegan

Tegenwoordig is iedereen wel een dag vegetariër per week. We zijn de angst voor het nieuwe voorbij. Wordt plantaardig eten dan de volgende stap? Weg van de hype van de vegans, van de op de A12 vastgeketende millennials met roze haren. Weg van de haverlattedrinkende NRC-lezeres in de trein. Want vegans zijn in het land van de kaaskoppen toch een beetje de nieuwe hippies. Door daar als vijftigplusser aan mee te doen, zet je jezelf in de hoek van de midlife-beugeldrager die zijn ogen laat laseren en mee gaat op yoga retreat. Toch bestel ik tegenwoordig schaamteloos de superfood quinoa salade met avocado en hummus. Onder het motto: 100 procent vegan. Deal with it. It’s f*cking delicious. •

In gesprek over klimaatverandering

Woensdagavond 17 mei 2023

Valt het mee, valt het tegen of weten we niet waar we staan als het om klimaatverandering gaat? Hierover gaan we in gesprek met wetenschapsjournalist en klimaatcriticus Marcel Crok, veranderadviseur en auteur Bart Flos en fotograaf en co-auteur van De Klimaatalmanak Michel Porro.

• Waar: Cultuur- en Congrescentrum Antropia, Hoofdstraat 8, Driebergen (naast NS-station Driebergen-Zeist)

• Organisatie: Optimist Media en Antropia

• Wanneer: Woensdag 17 mei 2023

• Tijden: Inloop 19.00 uur; aanvang 19.30 uur; borrel en napraten/netwerken 21:00 uur – einde 22:00 uur

• Kosten: € 15,00 per persoon incl. koffie/thee bij ontvangst en een drankje en borrelhapje na afloop (excl. €1,21 reserveringskosten)

Bart Flos is auteur, spreker en veranderspecialist. Recentelijk publiceerde hij De mens als grens. Flos is zelfbenoemd klimaatconfrontealist en zoekt steevast de confrontatie op over de harde realiteit van ons bestaan.

Marcel Crok studeerde fysische chemie en is wetenschapsjournalist. Vanaf 2005 specialiseerde hij zich in het klimaatdebat. Sinds 2019 leidt hij CLINTEL, een onafhankelijke stichting die objectief bericht over klimaatverandering en -beleid.

Michel Porro is orthomoleculair epigenetisch therapeut en internationaal fotograaf. Klimaatverandering houdt hem bezig en hij schreef als co-auteur mee aan The Carbon Almanac. In Nederland hielp Porro De Klimaatalmanak te lanceren.

Aanmelden: www.theoptimist.nl/evenementen

Kijk en beleef

Kunst- en cultuurtips voor optimisten.

Last Dance

Wanneer Germain (François Berléand) weduwnaar wordt, belandt hij in een hedendaagse dansgroep met een excentrieke choreografe. Hij en zijn vrouw hebben elkaar namelijk iets beloofd voor zij stierf. Last Dance is een hartverwarmende film over liefde en rouw van Delphine Lehericey, en won de publieksprijs op het Locarno Film Festival ’23.

Last Dance draait momenteel in de bioscoop en is te zien op picl.nl.

Karavaan Festival

Van 18 tot en met 29 mei is het tijd voor de zevende editie van Karavaan Festival. In de kop van NoordHolland beleef je bijzonder theater en een theatrale fietsroute. Het podiumkunstenfestival brengt je naar de voedselbank, boerderijen, kerken en andere onverwachte plekken waar je locatietheater beleeft van nationaal gerenommeerde en jonge theatermakers.

www.karavaan.nl

Doloris’ Meta Maze

Zin in een unieke kunstervaring? Bezoek dan eens Meta Maze , het wonderlijke labyrinth van Doloris. In dit kunstzinnige doolhof dwaal je door meer dan veertig ruimtes, gevuld met surrealistisch design.

Spoorlaan 21, 5038 CB Tilburg

www.doloris.nl

Ammodo Docs

Stichting Ammodo lanceert een serie artistieke korte documentaires over originele denkers. Het eerste seizoen bestaat uit zeven films, over onder anderen componist Michel van der Aa, neurowetenschapper Eveline Crone en evolutiebioloog Toby Kiers.

De films zijn gratis te zien op ammododocs.org, YouTube en NPO 2 Extra.

TRANSDUCE.

De kracht van geur en aromatherapie in huis ervaren? TRANSDUCE. doet dit met zijn honderd procent natuurlijke en biologische essentiële olien. Het enige wat je hoeft te doen is een keuze maken uit de verschillende house blends, de high-end diffuser doet de rest.

Verkrijgbaar via www.transdeuce.eu

The best food that the plant based kingdom has to offer

Get your weeds at: