The Optimist 209

Do good

eat dirty

Op zoek naar de lekkerste recepten?

COLOFON

Optimist magazine wordt gemaakt door:

Hoofdredactie: Brian de Mello.

Eindredactie: Laura Boeters.

Redactie: Denise Maassen, Royce de Mello en Maartje Nijhof.

Correctie: Mathilde de Jeu.

Artdirection: Irma Theunisse.

Coverfotografie: Marijke Kodden.

Met medewerking van: Tim Akkerman, Bram Bakker, Matthijs Bobeldijk, Annette Bolder, Hilde Bolt, Govert Derix, Martin ten Donkelaar, Ron van Es, Gilles Havik, Baukje ten Herkel, Tiesja Huizenga, Matthijs Koevoet, Manon van Leeuwen, Ilco van der Linde, Chiel van der Linden, Tony Mason, Carole Matthijsse, Annette Nobuntu Mul, Rumi, Brenda Serrée, Harry Starren, Roy van der Steen, Sally Tan en Guido Wüner Wewengkang.

Met dank aan:

Pim van Baarsen, Casper Douma, Thomas Erikson, Cathelijne Esser, Tiago Forte, Luc van Hoeckel, Karin Hogenboom, Esther Jacobs, Joris Jansen, Marijke Kodden, Tjerk Lerou, Liedewij Loorbach, Jelle van der Meer, Folkert van der Molen, Koen Olthuis, Hanno Pijl, Albert Poutsma, Carla de Ruiter, Willa Stoutenbeek, Suzanne van Straaten, Peter Tangel, Eric van Veluwen, Britt Vries, Bob de Wit, Ralph Zebregs en Barbara Zitwer.

En natuurlijk met dank aan alle moedige wijsheidsdragers.

Wel optimist, maar nog geen abonnee?

De jaarprijs voor een abonnement is € 84,-. Kijk voor de verschillende abonnementsvormen en de voorwaarden op onze website: www.theoptimist.nl/word-abonnee

Voor meer informatie: bel 070 - 205 9231 of mail naar abonnementen@theoptimist.nl.

Je kunt je ook aanmelden per post: Postbus 226, 2690 AE ’s-Gravenzande

Partnerships & advertenties

Tom van Tol: tom@theoptimist.nl

T: 070 - 205 9232 (kantooruren)

Bestellingen

Het nieuwste nummer is, naast bij 1.200 verkooppunten in het land, ook online verkrijgbaar. Eerdere edities zijn na te bestellen (€ 9,95 per exemplaar, excl. € 3,50 verzendkosten binnen Nederland) via www.theoptimist.nl/shop.

Uitgevers: Roland Pluut en Brian de Mello. © 2023 Uitgeverij

The Optimist B.V. / Optimist Media B.V. of de individuele auteurs

Krachtwoorden

De oplettende lezer zal hebben opgemerkt dat dit blad voortaan als Optimist magazine verdergaat. ‘The Optimist’ is vooral leuk voor het Engelse taalgebied. Waar Nederlands wordt gesproken mogen we het gewoon over ‘De Optimist’ of dus vanaf nu over Optimist magazine hebben. Onze website blijft voorlopig nog even www.theoptimist.nl. Tijdens een gespreksavond die ik onlangs organiseerde rond het thema ‘gezondheid en welzijn’ vroeg een van de deelnemers waarom we ziekenhuizen niet gezondheidshuizen noemen. ‘Je gaat er toch naartoe om iets aan je gezondheid te verbeteren?’, luidde de toelichting. De aanwezigen knikten instemmend.

Die opmerking onderstreept het belang van de woorden die we gebruiken. Woorden kunnen maken of breken, beschadigen of helen. Woorden kunnen prachtwoorden én krachtwoorden zijn.

Begin dit jaar plaatste ik een bericht op LinkedIn als eerbetoon aan mijn overleden vriend Marcel. Behalve een ode aan onze vriendschap vroeg ik mezelf hardop af in hoeverre mentale gezondheid invloed heeft op fysieke gesteldheid. Concreet: kan een burn-out leiden tot lichamelijke klachten, en zelfs tot ernstige ziektes? Die vraag maakte veel los. Ik kreeg ruim vierduizend positieve reacties, vele lieve en troostrijke commentaren en mijn bericht werd meer dan zeshonderdduizend keer bekeken. Kennelijk hadden mijn krachtwoorden mensen geraakt. En meer dan dat: ik riep iedereen op om liever te zijn voor elkaar. Want je hebt vaak geen benul van het effect dat je woorden op een ander kunnen hebben op de lange termijn.

Optimist magazine gaat voortaan nog meer aandacht geven aan positieve krachtwoorden. Woorden die niet alleen optimistisch van toon zijn, maar ook inspireren, hoop geven en mensen in verbinding en beweging brengen om de wereld mooier te maken. Zoals die van Shirley Krenak (P.26) of van Hilde Bolt (P.44).

Het thema van deze editie gaat over het loslaten van angsten. In dat kader zeg ik: wees niet bang om krachtwoorden te gebruiken; je kunt er zomaar iemand mee helpen. Zelfs jezelf.

Foto: Michel Porro

Brian de Mello, hoofdredacteur redactie@theoptimist.nl

Onderstroom

MAATSCHAPPIJ

14 Wereldverbeteraars

Zes mensen die de daad bij het woord voegen.

DUURZAAMHEID

16 Serie: De verduurzaming

Deel drie van de doehet-zelf optimist en zijn warmtepomp.

WELZIJN 17 Lekker lachen

Vijf tips om met wat vrolijkheid te ontspannen.

CULTUUR

18 Haengbog

Zuid-Koreaanse wijsheid voor geluk.

ZO KAN HET OOK

20 Sociale onderneming

Bij ’t Nederhofje serveren ze koffie met impact.

Thema

NOOIT MEER BANG?

Mensen weten op allerlei manieren om te gaan met angst. Laat je inspireren door hun verhaal.

25 Introductie

Het lijden dat je vreest... en wat als dat niet hoeft?

26 Amazoneheldin

Marijke Kodden brengt wijsheidsdrager

Shirley Krenak in beeld.

30 Angst voor technologie

Brian de Mello over kansen en dreiging van kunstmatige intelligentie.

32 Leven zonder excuses

Esther Jacobs moedigt je aan om in vrijheid te leven en vond haar thuis in Italië.

36 Angst als goede raadgever

Voormalig psychiater

Bram Bakker is het oneens met zijn grootmoeder.

38 Bewegingskunst

tegen vrees

Hoe je met zwaarddans Tog Chöd jouw angst omzet in vertrouwen.

40 Dromen realiseren

Tjerk Lerou helpt je met DroomBouwers om angst los te laten.

44 Angst heeft een functie

Psychotherapeut Hilde Bolt weet wat doodsangst is en raadt Rumi aan.

Zuiver zakelijk

ZINVOL BEZIG

53 Introductie ‘Geef betekenis aan wat je doet’ geldt ook voor het zakenleven.

54 Liever Ikigai dan een vet salaris Dan ben je volgens Brenda Serrée goed bezig.

56 Purpose Day XL

Ralph Zebregs en Folkert van der Molen over netto positieve impact maken.

58 Met dank aan Einstein Een gezondere (bedrijfs-) cultuur met de methode van Tiesja Huizenga.

60 Duurzame mobiliteit Van compacte e-bike tot snelle, elektrische draagvleugelboot.

62 Businesscase met purpose Matthijs Bobeldijk laat zien hoe je een maatschappelijke businesscase bouwt.

Achtergrond & opinie

48 Bril af Karin Hogeboom weet hoe je beter kunt zien.

64 Onder de slagroom

Geluksman Chiel van der Linden trakteert op appeltaart.

86 Hoe nu verder? Ron van Es vraagt het zich af en komt zelf met een antwoord.

89 Onderwijsvernieuwing Volg het voorbeeld van Singapore, adviseert

Annette Bolder.

Columns

COLUMN

23 Annette Nobuntu Mul ‘Aansluiting’

COLUMN

52 Govert Derix

‘Licht aan het einde van de tunnelangst’

COLUMN

83 Harry Starren ‘Minder bang’

DOORGEEFCOLUMN

73 Gastcolumnist

Tim Akkerman ‘Grip in eigen handen’

COLUMN

94 Manon van Leeuwen

‘Houd me vast en laat me groeien’

Boeken

BOEKRECENSIE

13 Omringd door tegenslag Dit boek van Thomas Erikson is optimistischer dan je denkt.

BOEKFRAGMENT

74 Bouw zelf een extra brein

Zo creëer je jouw tweede geheugen volgens Tiago Forte.

BOEKENTIPS

80 De keuze van Baukje ten Herkel

De auteur en levenscoach deelt haar boeken top vijf.

Rubrieken

ACTUEEL

8 Lezersreacties voor en door optimisten

10 OceanLove wijst ons op het wonder onder water.

ODE AAN

12 Troost

BEELDVERHAAL

66 Drijvende architectuur De duurzame ontwerpen van Waterstudio.NL houden het droog.

OPROEP

84 Optimistische oplossingen

De ideeënbus van Optimist magazine, met kandidaten voor een tweede kans.

VRAAG EN ANTWOORD

92 Hanno Pijl

Geneesheer breekt een lans voor gezonder leven.

CULINAIRE OPTIMIST

95 De Piemontese keuken Recept voor Zucchini alla Parmigiana door Martino.

ZIEL EN ZALIGHEID

97 Tips: kunst en cultuur

Evenementen

MAART

96 Dialoog Antropia

Donderdag 16 maart: in gesprek met Bram Bakker.

APRIL

56 Purpose Day XL

Dinsdag 18 april in Spant! te Bussum.

Actueel

Lezersreacties voor en door optimisten.

Gezond gesprek

Kruiwagen naar Parijs

Afgelopen voorjaar liep Henry Mentink in 45 dagen van Varik naar Parijs. Dat deed hij met een kruiwagen vol aarde om aandacht te vragen voor Moeder Aarde. Eenmaal in de Franse hoofdstad aangekomen klopte hij aan bij UNESCO, om de inhoud van zijn eenwieler aan te bieden aan de directeur van de organisatie die waakt over culturele en natuurlijke monumenten. Het liefst zag Henry dat UNESCO onze hele planeet op de Werelderfgoedlijst zou zetten. Dat gaat niet gebeuren, maar men is wel gecharmeerd van het idee. De krui-tocht werd door veel mensen ondersteund. Sommigen liepen een deel van het traject met Henry mee. Eén van hen was dichter Jan Kleefstra. Hij legde iedere wandeldag op poëtische wijze vast. Dit resulteerde in een boek dat binnenkort door Optimist Media wordt uitgegeven. Vanaf 21 maart is het boek Een krui-tocht over Aarde verkrijgbaar in onze webshop.

Op 19 januari 2023 vond ‘Dialoog Antropia’ plaats, de eerste van een reeks gespreksavonden die wij samen met cultuur- en congrescentrum Antropia organiseren. Bij deze primeur waren twee gastsprekers aanwezig om te praten over gezondheid en welzijn; een van de Sustainable Development Goals van de VN. Dr. Patricia Bruining ging in op de afgelopen pandemie en wat ons nog meer te wachten staat als het gaat om grootschalige virusinfecties. Dr. Karolien van den Brekel vertelde over de toepassing van positieve gezondheid. ‘Goed dat jullie dit organiseren, blijf dit vooral doen’, sprak een van de bezoekers na afloop.

De eerstvolgende gespreksavond, op donderdag 16 maart 2023, is voormalig psychiater Bram Bakker te gast. We gaan met hem in gesprek over ‘oud zeer’. Hij schreef hier onlangs een boek over met de gelijknamige titel. Toegangskaarten kosten € 15,- (excl. reserveringskosten), inclusief een borrel achteraf. De avond begint om 19.30 uur. Meer informatie vind je op P.96.

Jan Kleefstra (links) en Henry Mentink.

Wel of niet bang voor kernenergie

In deze tijd is het heel lastig om waarheid te onderscheiden van nepnieuws. Kennelijk heeft ook jullie redacteur Marco Visscher daar veel moeite mee. Of hij wil de lobby van kerncentrales koste wat kost ondersteunen.

Het artikel van zijn hand heb ik met veel interesse aandachtig gelezen. Ik kwam tot de conclusie dat er in het hele verhaal niet één goede reden wordt genoemd, waarom wij ons geen zorgen hoeven te maken over de gevaren die er aan zijn verbonden. Dat is heel triest, terwijl in het hele verhaal wordt gesuggereerd dat we niet bang hoeven te zijn. Nou, dat ben ik wel. En met mij heel veel andere mensen die zich niet om de tuin willen laten leiden door een mooi opgepoetst verhaal.

In dit artikel wordt ook al genoemd dat het IPCC (het klimaatpanel van de VN) al heeft bevonden dat veel mensen zich zorgen maken over de uitbreiding van kernenergie. En niet onterecht. Er zijn, in tegenstelling tot wat Marco veronderstelt, wel degelijk genoeg redenen om het winnen van energie m.b.v. kerncentrales zo spoedig mogelijk af te bouwen. Zelf voert hij geen redenen aan waarom we het zouden moeten toejuichen. In de bijlage van deze mail geef ik een beknopt overzicht

van enkele belangrijke echte, onomstootbare feiten. Onderzocht door datzelfde IPCC. Het hele rapport bevat nog meer negatieve bevindingen.

Het afkeuren van een zaak is niet optimistisch te noemen. Waar we wel optimisme uit kunnen halen zijn de andere al bestaande alternatieven: niet alleen zon en wind, maar ook de werking van getijden, stroming in rivieren, verantwoord gebruik van biomassa. Dan heb ik nog lang niet alle mogelijkheden genoemd.

Helaas had ik geen gelegenheid om eerder te reageren. In de afgelopen jaren van mijn abonnement heb ik gezien dat er plaats is voor belichting vanuit verschillende invalshoeken. Ik hoop dat er ook voor dit onderwerp in de eerstvolgende Optimist plaats is voor deze andere kant van het verhaal.

Hans Beumer

Dank voor je reactie. In het artikel in editie 208 van dit magazine over Marco’s boek Waarom we niet bang hoeven te zijn voor kernenergie: De emoties en de feiten wordt inderdaad niet aangegeven waarom we volgens hem niet bang hoeven te zijn; wij publiceerden slechts het inleidende hoofdstuk. Voor de echte antwoorden van Marco moet je het boek lezen. Als gebaar van waardering voor je uitgebreide reactie – en om de angst hopelijk weg te nemen – sturen we je graag een exemplaar toe.

Muilbroeders

Zou je soms mannelijk willen zijn en soms ook vrouwelijk en soms beide tegelijk of alles daartussenin? Zoek je naar de ultieme balans tussen masculiene en feminiene functies en energie? Op het vasteland schijnt er veel drama te bestaan over die thema’s, maar ik negeer iedere beperking. Sekse, energie, functies, alles vloeit bij mij moeiteloos in elkaar over.

Spaanstaligen lijken het te snappen, daar heet ik el mar én la mar, tegelijkertijd. Goed, Duitsers snappen het ook, daar heet ik das Meer. Maar hoe groot die behoefte ook is, ik laat mij niet vangen in een woord.

Kijk eens goed naar mij – zonder oordeel of noodzaak tot ordening – en ik toon je niet alleen jouw spiegelbeeld, maar als je dieper kijkt ook de lagen daaronder. Zelfs het baren van nieuw leven vertrouw ik aan beiden toe, vrouwen en mannen!

Zo heb ik muilbroeders, vooral in Azië en het Caribische gebied. Deze vissen houden de eitjes in hun bek en soms zelfs het kroost, wanneer het nog piepklein is, zodat de nieuwe generatie optimaal wordt beschermd. Veel van die muilbroeders zijn manne-

Tekst: van de oceaan, via Ilco van der Linde

Foto: Casper Douma

tjes, die zodoende het dragen en baren verzorgen. Voor sommige mannen bij jullie op aarde zou het misschien wel eens een hele goede training kunnen zijn: vul je grote mond en ga nou eerst maar eens zwijgzaam je kinderen opvoeden en dan praten we wel weer verder. En voor vrouwen kan het ook een inspiratie zijn: laat je vent er in alle vertrouwen zijn voor de kinderen.

Mijn mannelijke zeepaardjes hebben dat goed begrepen en gaan zelfs nog een stap verder dan de muilbroeders. Zij dragen de bevruchte eitjes ook echt in hun lijf en bieden zuurstof en voedsel via een heuse placenta. En het vrouwtje brengt haar eitjes bij het sperma, in plaats van andersom. De mannelijke zeepaardjes dragen niet alleen, maar baren ook. En ook bij de pijpvissen en drakenvissen zijn de rollen zo verdeeld, verfrissend, niet?

Ook met vorm en kleur kunnen we onderwater fluïde zijn. Zo kan de octopus zich voordoen als een ronde grijze rots, een lange groene plant of zelfs als wuivend koraal. En wist je dat de octopus drie harten heeft en negen hersens? Of nou ja, de hersens zijn eigenlijk gelijkelijk verspreid over het hoofd en

de acht tentakels; hersens in iedere vezel van het lijf, wat een genot! Het heeft de octopus heel ver gebracht, want de oudste soort leefde al ruim driehonderd miljoen jaar geleden. Dat is miljoenen jaren eerder dan jullie uitgestorven dinosaurussen. Meer hart, meer brains, meer flexibiliteit, zie hier het recept voor jullie eigen overleving!

En kijken, bewonderen, echt zien, dat brengt jullie mensen ook veel verder. Dat maakt jullie zachter, wijzer en leuker, geloof mij nou! Zo raakte het mij echt toen ik hoorde dat de Britse regering onlangs heeft besloten dat octopussen voortaan behoren tot de beter beschermde categorie ‘dieren met bewustzijn’. Maar ik ben ook geraakt door zoiets kleins als een fotograaf op Bonaire, die ik zeven dagen achter elkaar om vijf uur in de middag bij mij naar de bodem zag komen, om alleen maar deze Geelkopkaakvis te bewonderen. Bij het mannetje zag hij hoe de eitjes in zijn bek iedere dag groter werden en uiteindelijk transformeerden tot visjes. En het vrouwtje zwom er omheen met niet aflatende zorg voor het nest, waar alle steentjes alsmaar weer opnieuw uit werden verwijderd.

Bewonder mij en verwonder jezelf. Het leven is eigenlijk nog zoveel mooier dan je al dacht. •

Over OceanLove

Met fotografen, dichters, duikers, filmers, verhalenvertellers, wetenschappers en activisten geeft OceanLove de oceaan een gezicht én een stem. Met publicaties, sociale mediakanalen, een speciaal boek en een ‘community van ocean lovers’ komt er veel meer aandacht voor de kwetsbaarheid, maar juist ook de kracht en schoonheid van de oceanen en alles wat hierin leeft. OceanLove raakt mensen zó in het hart dat ze niet langer wegkijken, maar juist meehelpen, als nieuwe vrijwilliger, donateur of activist. In Optimist magazine zijn alle vorderingen en verhalen te volgen.

De foto bij het artikel is beschikbaar gesteld door de bij OceanLove betrokken fotograaf Casper Douma. Casper woont en werkt op Bonaire en verzorgt ook fotografie voor het WWF. Zie ook www.oceanlove.news/beauty

Goed nieuws

Het Nederlandse bedrijf Nextkidney heeft het eerste hemodialyse-apparaat ter wereld voor thuisgebruik ontwikkeld, de Neokidney. Begin 2024 komt de compacte kunstnier op de markt. • Diepzeeduiken heeft een helend effect. Dit komt door de combinatie van duikmeditatie, warmwatertherapie, een onderling verbindend effect met andere duikers en zingeving. Bovendien maakt het je lichaam gezonder. • Too Good To Go zet een volgende stap in de strijd tegen voedselverspilling. In samenwerking met Unilever bezorgt de app nu ook pakketten aan huis met producten die anders mogelijk op korte termijn in de vuilnisbak zouden belanden. • De Limburgse boer Mark Venner ontving in december een donatie vanuit Grootouders voor het Klimaat voor de transitie van zijn boerenbedrijf. Het bedrag van ruim 50 duizend euro is het resultaat van een donatiecampagne van de stichting. • In een buitenwijk van de Oekraïense hoofdstad ontvangen mensen uit het oorlogsgebied mentale hulp in een centrum voor psychologische en sociale revalidatie. Sinds kort krijgen getraumatiseerde kinderen er hondentherapie. Het spelen met en knuffelen van honden verlaagt het stressniveau van de kinderen, verhoogt hun weerbaarheid en vermindert hun angst. • President Luiz Inácio Lula da Silva van Brazilië, die sinds 1 januari 2023 regeert over het Latijns-Amerikaanse land, zet zich actief in tegen de ontbossing van de Amazone. Een eerste stap die hij hierin zette is het activeren van het Amazonefonds van de Braziliaanse overheid. • Voor de vijfde keer werd de boerentroonrede tijdens de Biokennisweek in januari voorgelezen. Boeren vragen hiermee dringend de aandacht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De oproep heeft een optimistische insteek: een transitie naar duurzaam boeren is mogelijk, maar dan moet er wel iets veranderen. Onder meer stikstofproblemen en het zogeheten GroenBoerenPlan kwamen in de troonrede aan de orde.

‘Hersens in iedere vezel van het lijf, wat een genot!’

Ode aan troost

‘Er is geen grotere troost voor de middelmatigen dan dat onsterfelijke genieën niet bestaan’, sprak Goëthe. Dat is misschien een schrale troost als je zelf geen genie bent, maar het laat zien dat troost er in vele gradaties is. Een pleister op de wonde, een geluk bij een ongeluk.

Ook voor optimisten geldt: na zonneschijn komt regen, en dan weer zonneschijn. Bij regen druppelt het soms, een andere keer hoost het. Er is klein verdriet, groot leed en alles daartussenin. Dan is het fijn om de paraplu van troost te ervaren. Een luisterend oor, een bemoedigend woord, een persoonlijk kaartje, een arm om je schouder, een warme knuffel.

Het gevoel van troost is een warm bad voor de geest, het verlicht de pijn van de ziel. De tip van de dag is dan ook: omring jezelf met mensen die weten wat troost is.

Het mooie van troost is dat je het kunt ontvangen én bieden. Dus treur niet te lang, want ooit komt er een dag dat jij een treurende mag troosten. Daar hoef je geen genie voor te zijn.

Tony Mason

Goed nieuws

Wetenschappers aan het Allen Institute for Cell Science brengen voor het eerst het ontwerp van menselijke cellen in kaart. Dit kan leiden tot een doorbraak die de gezondheidszorg radicaal verandert. • Werkgevers worden ook dit jaar door het Sociaal Innovatiefonds gestimuleerd om mensen met arbeidsbeperkingen in dienst te nemen. Na een succesvolle pilot in 2022 is het fonds verlengd en uitgebreid. • Professor Maksim Kitsak van TU Delft bedacht een berekening die revolutionair is voor netwerkanalyse Deze berekening maakt het internet een veiligere plek en kan zelfs worden ingezet in medisch onderzoek, bijvoorbeeld door het netwerk van eiwitroutes in het lichaam in kaart te brengen en te analyseren. Dit biedt nieuw inzicht in ziekten en hun behandeling. • Op de VN-Biodiversiteitstop in Canada van december 2022 kwamen de bijeengekomen naties met een behoorlijk natuurresultaat: bijna tweehonderd landen spraken af om voortaan dertig procent van al het land en water op aarde een beschermde status te verlenen. Dat is meer dan een verdubbeling van het huidige beschermde gebied. • Archeologen hebben bij opgravingen in de buurt van de Egyptische hoofdstad Cairo een mummie ontdekt van waarschijnlijk zo’n 4300 jaar oud. Daarmee is het de oudste en compleetste mummie tot nu toe gevonden in Egypte. • Ondanks veranderend klimaat, hittegolven en overstromingen, zijn er nog nooit zo weinig mensen overleden als gevolg van extreem weer als in 2022. Dat geldt ook voor het aantal mensen dat omkwam bij een vliegtuigongeluk ; die waren er vorig jaar amper. • Voor het eerst sinds 1977 zijn er vorig jaar in India geen witte neushoorns door stropers gedood. In mei 2021 trad een nieuw lokaal bestuur aan in de deelstaat Assam dat er streng op toeziet dat beschermd gebied de dieren daadwerkelijk een veilig thuis biedt.

Last van tegenslag?

Door DE REDACTIE

Wat doe je als alles tegenzit? Een beetje optimist gaat niet bij de pakken neerzitten, maar recht de rug en kijkt wat er te redden valt. Alle anderen kunnen het beste dit boek van de Zweed Thomas Erikson lezen. Deze gedragsdeskundige heeft al een aantal bestsellers op zijn naam staan, zoals Omringd door idioten, Omringd door psychopaten, Omringd door slechte bazen en Omringd door narcisten . Voor ieder wat wils, zou je denken. Met Omringd door tegenslag heeft hij een wat breder thema te pakken dat iedereen aan zou moeten spreken. Want geen enkel mensenleven blijft verschoond van tegenslag. De titel klinkt misschien niet erg optimistisch, maar dat is het boek wel. Het gaat namelijk niet zozeer over tegenslagen maar over hoe je tegenslagen kunt ombuigen en in plaats daarvan succes kunt boeken. ‘Het doel is te laten zien dat het leven is wat het is; het is meer een kwestie van wat je ervan maakt, dan van wat er om je heen gebeurt’, schrijft Thomas. Het aanroepen van hogere machten kan hij van harte aanbevelen, maar vooral: je moet zelf ook iets doen om het tij te keren. Het boek is opgedeeld in twee secties. Het eerste deel gaat over wat er allemaal mis kan gaan en wat je daartegen kunt doen. Hier komt de lezer onder andere het bekende DISC-model tegen, dat gebruikt wordt om verschillen in gedragspatronen te beschrijven. Maar er is ook een hoofdstuk gewijd aan onze neiging om te focussen op het negatieve en er is aandacht voor de rol van angst – hoe toepasse-

lijk voor deze editie van Optimist magazine. Het tweede deel van het boek behandelt de dingen die levenslang succes creëren. Hierin vind je oplossingen, handige tips om onnodige slapeloze nachten te voorkomen en niet te vergeten: een gezonde dosis optimisme. Het belang van zelfinzicht (‘noodzakelijk om je op het juiste spoor te zetten’) wordt hierbij onderstreept. Of het nu een beetje of heel erg tegenzit, dit boek is een aanrader voor iedereen. Dan wordt het ook makkelijker om je te omringen met de juiste mensen. •

Omringd door tegenslag

Thomas Erikson

ISBN:

9789402711189

Uitgeverij HarperCollins Holland 352 pagina’s € 21,99

Verkrijgbaar in de webshop van Optimist magazine.

Thomas

Erikson Foto: Robin Berglund

Wereldverbeteraars

Pim van Baarsen en Luc van Hoeckel

‘From trash to treasure’, noemen Pim van Baarsen en Luc van Hoeckel het proces waarmee zij met hun ontwerpstudio Super Local producten creëren. Eind vorig jaar gingen ze aan de slag in de Everest-regio in Nepal, waar zij afval van ‘s werelds hoogste vuilnisbelt haalden om er nieuw moois van te maken.

Pim en Luc richtten Super Local op in 2012 en sleepten de afgelopen jaren verschillende prijzen in de wacht voor hun producten en diensten waarmee ze een positieve sociale en ecologische impact maken. Ze vertellen: ‘We zijn gespecialiseerd in het hergebruiken van afvalmaterialen en het omzetten van afvalstromen in producten van hoge kwaliteit. De magie ontstaat daar waar onze ontwerpervaring samenkomt met lokale materialen, kennis en vaardigheden. Of het resultaat nu een product, dienst of systeem is, het is altijd geworteld in de gemeenschap. We creëren impactvolle oplossingen die nu, morgen en voor toekomstige generaties werken en bruikbaar zijn.’

Naast Nepal was Super Local onder meer betrokken bij projecten in Zanzibar, Rwanda, Taiwan en Malawi. ‘Wanneer onze betrokkenheid bij een project voor-

bij is, blijven onze lokale partners actief en houden we contact om hen aan toekomstige kansen en mogelijkheden te verbinden’, aldus Pim en Luc. www.super-local.com

Willa Stoutenbeek

Wanneer Willa Stoutenbeek in 2010 plotseling werkloos wordt, besluit ze haar leven drastisch om te gooien. Het leidde tot de oprichting van W.Green, haar eigen branding- en communicatiebureau, gespecialiseerd in duurzame mode, voeding en leefstijl.

Ze vertelt: ‘Het denimbedrijf waar ik voor werkte ging onverwacht failliet. Dit bood mij de kans om een stap terug te nemen en een kritische blik te werpen op mijn carrière, de industrie waarin ik werkte en de bijdrage die ik leverde aan de wereld.’

Al snel realiseerde ze zich dat ze moest focussen op duurzaam-

heid. Het resultaat was W.Green. ‘Omdat ik de mislukkingen op het gebied van duurzaamheid van de mode-industrie van dichtbij heb kunnen meemaken, voelde ik me automatisch aangetrokken tot moderne, bewuste merken.’ Met haar bureau ondersteunt ze deze merken door hun boodschap te vertalen in identities, brand stories, beeld, en branded content.

Het motto van W.Green is ‘Ethics + Aesthetics’. Willa heeft een stevige basis in de mode-industrie en door haar persoonlijke benadering weet ze als creatief directeur zowel de schoonheid, de duurzaamheid als het verhaal achter duurzame merken te benadrukken.

www.wgreen.org

Mensen die de wereld mooier maken verdienen onze aandacht. We zetten hier zes optimisten in het zonnetje.

1 Luc van Hoeckel (links) en Pim van Baarsen Foto: Maarten Coolen 2 Willa Stoutenbeek

Foto: Louiza Mei King

3 Suzanne van Straaten en Liedewij Loorbach Foto: Mieke Lindeman

4 Joris Jansen

Suzanne van Straaten en Liedewij Loorbach

Hoe zorg je ervoor dat je als wereldverbeteraar trouw blijft aan je idealen? Suzanne van Straaten en Liedewij Loorbach van de biologische en duurzame plantenwebshop Sprinklr zetten hier onlangs een grote stap in. Ze legden vast dat hun onderneming niet langer een middel is om geld aan te verdienen, maar om de missie te dienen. In hun geval is dat het vergroten van biodiversiteit.

Lidewij: ‘Nog steeds worden de tuinplanten die je in tuincentra ziet gekweekt met pesticiden en kunstmest. Slecht voor onze gezondheid en onze leefomgeving.’ Suzanne: ‘Wij vinden dat biologische bollen en planten de

norm moeten zijn, zodat iedere Nederlander vanuit zijn eigen tuin of balkon iets positiefs kan doen voor biodiversiteit. Met de stap naar deze nieuwe ondernemingsvorm zorgen we ervoor dat deze missie altijd op nummer één zal staan.’

De ondernemingsvorm waarvoor de dames kiezen heet steward-ownership. Hierin wordt vastgelegd dat winst niet wordt geprivatiseerd maar wordt ingezet voor de missie. Om dit doel te dienen is Sprinklr binnenkort in handen van een stichting, wiens enige taak is om erop toe te zien dat het bedrijf geleid wordt volgens de missie: het vergroten van biodiversiteit.

www.sprinklr.nl

Toen Joris Jansen ontdekte dat mensen die opgroeien in een omgeving met dieren – mede door gezonde bacteriën – een veel beter immuunsysteem hebben, wist deze biochemicus wat hem te doen stond: het toevoegen van goede bacteriën aan onze leefomgeving. En hoe kun je dat nu beter doen dan tijdens het schoonmaken? Vooral als je bedenkt dat traditionele schoonmaakmiddelen tot 99 procent van de bacteriën (dus ook de goede) doden.

Joris verklaart: ‘Waarom steriele oppervlakken creëren, wanneer goede bacteriën juist kunnen helpen bij de dagelijkse schoonmaak? In de bossen zijn miljarden soorten bacteriën aanwezig die organisch afval op een natuurlijke manier uit de weg ruimen.’

Hij ontwikkelde het schoonmaakmiddel Yokuu, waarmee hij de schoonmaakwereld op zijn kop wil zetten en onze natuurlijke balans met microben helpt herstellen. Hij legt uit: ‘Met Yokuu zetten we vijf verschillende bacteriestammen in die optreden als microscopische schoonmakers. Hierdoor worden niet alle microben in huis gedood, maar wordt er juist een gezonde microflora in huis ondersteund.’

www.yokuu.nl •

Joris Jansen

‘We creëren impactvolle oplossingen

voor nu, morgen en voor toekomstige generaties.’

Serie: De verduurzaming van je woning

Deel 3: ‘When the heat goes on’

Het was april 2022. De gasprijzen stegen, maar van de gekte die later in het jaar zou losbarsten was nog geen sprake. Ook was het precies de tijd dat wij keken naar de opties voor het verwarmen van het huis dat wij gaan verduurzamen. Inmiddels is er sprake van een energieplafond, maar hoe dit zal uitpakken weet niemand.

De cv-ketel in het nieuwe huis is ruim vijftien jaar oud en is toe aan vervanging. Om dit te doen met een nieuwe gasgestookte ketel is de gemakkelijkste optie, maar met het oog op de toekomst heeft dit niet onze voorkeur.

Echter, het hele huis elektrisch verwarmen verhoogt dat verbruik enorm. Om in de zomer genoeg stroom op te wekken voor ons verbruik in de winter, zouden we het dak van het volledige huizenblok vol moeten leggen met zonnepanelen.

We keken daarom voor korte duur in de richting van een palletkachel. Deze ‘duurzame’ vorm van verwarmen verstookt kleine geperste houtkorrels in een kachel. Los van het feit dat wij hout stoken niet bepaald duurzaam vinden, was het vooruitzicht van elke drie dagen een zak hout naar zolder tillen reden genoeg om deze optie te schrappen.

Daarna richtten we onze pijlen op een warmtepomp. Er zijn verschillende warmtepompen; de één haalt warmte uit een geothermische boring, de ander is een zogenaamde ‘lucht-lucht’ pomp die warmte uit de omgeving onttrekt. Een warmteput boren naast het huis wekte onze interesse, maar kent strenge regels en bleek zelfs verboden te zijn in woonwijken. Na dit nieuws zaten wij zelf in de put.

Er bleef één optie over: de lucht-lucht pomp. Deze warmtepomp sluit je aan op de centrale verwarming. Met een warmtewisselaar haalt de pomp warmte uit de omgevingslucht, en indien nodig verwarmt deze elektrisch bij. Kosten van de installatie? Twintigduizend euro. Hier gaat nog wat subsidie vanaf, maar het blijft een flinke investering. Met alle andere renovatiekosten bleek dit voor ons niet weggelegd.

Dus kiezen we voor de middenweg: een hybride warmtepomp. Deze vorm van verwarmen combineert de duurzaamheid van de warmtepomp met ernaast een kleine cv-ketel voor hoge pieken en de écht koude dagen. Op het

moment dat de warmtepomp niet efficiënt meer kan verwarmen, springt de cv-ketel bij. Het nadeel is alsnog een investering van ongeveer 7,5 duizend euro, plus de variabele gasprijs. Doordat de verwarming niet meer op 65 graden maar op 40 graden verwarmt, dien je met deze optie of over te stappen op vloerverwarming, of alle radiatoren te vervangen voor een zogenaamde lage-temperatuurvariant. Deze kosten komen nog bovenop de aanschaf van de pomp zelf.

Na overleg met mijn partner Tessa besloten we de onderste verdieping te voorzien van vloerverwarming en de eerste etage te laten voor wat het is. Geen nieuwe radiatoren, geen vloerverwarming. We gaan het eerst eens ervaren en kruipen gewoon wat dichter tegen elkaar aan. Zoals een bekend gezegde uit de regio luidt: ‘Wij stoken niet voor het hele Westland’, doen wij deuren achter ons dicht en gaan wij zuinig om met warmte. Hoe zuinig we precies zijn weten we vanaf aankomende winter.

Nu eerst verder met de zonnepanelen. •

‘Een warmteput boren naast ons huis bleek verboden.’

Roy van der Steen kocht het jaren ‘70 huis van zijn grootouders. Samen met zijn gezin stort hij zich in een duurzame renovatie. In zes columns deelt hij zijn tips, tricks en bevindingen.

Lekker lachen

Theatervoorstelling ‘In de war’

Vorige keer prijkte Jay Francis, alias Tisjeboy Jay, op de cover van dit blad. In januari is hij gestart met de tryouts van zijn nieuwe theatervoorstelling. Die draagt de veelzeggende titel In de war waarbij het woord ‘war’ ook een Engelse interpretatie kan hebben. Ondanks oorlog in Europa en een opstapeling van crises, zorgt Jay voor de nodige lachsalvo’s. De reclameposter, waarop hij een handgranaat vasthoudt waar hartjes uit komen, spreekt boekdelen; liefde overwint.

Zie: www.tisjeboyjay.com/agenda

Vraag het aan je pratende zoekmachine

Van Google als data verslindende grootmacht krijg je niet direct een blij gevoel, maar je kunt wel een aantal vrolijke minuten beleven door vragen te stellen aan het computerbrein. Vraag Google bijvoorbeeld om een gesproken mop te vertellen over een bepaald onderwerp. Grote kans dat je erom moet lachen. Applegebruikers kunnen voor een vergelijkbare ervaring terecht bij Siri.

Bloopers

De vaak flauwe en pijnlijke funniest home video’s kennen we onderhand wel. Met de komst van sociale media als TikTok is het aantal komische korte filmpjes explosief gestegen. Daar zitten soms lachwekkende scenes tussen. Een lezer schreef: ‘Mijn tienerdochter krijgt de slappe lach van een filmpje waarin je een lange man een herenurinoir binnen ziet stappen. Hij kijkt vervolgens achteloos over het schot dat hem van zijn buurman scheidt en roept plots met grote ogen: “I like your peepee!” Het filmpje stopt als de man zijn hand over het schot steekt.’ Grappig? Je moet er waarschijnlijk zelf bij zijn geweest.

Gallische humor

De tijdloze stripboeken over Asterix de Galliër en zijn corpulente vriend Obelix, zijn al ruim zestig jaar doorspekt met – vaak subtiele – humor. Het geweld tegenover de Romeinen die met vuistslagen gelanceerd worden, het gekibbel tussen de dorpsbewoners, de grappen over verschillende culturen, het telkens zinkende schip van de piraten; ze zorgen voor een klassieke glimlach. Er zijn inmiddels 39 titels verschenen en nummer 40 wordt in oktober 2023 verwacht. Een strip van Asterix is toverdrank voor de lach. ‘Bij Toutatis!’

Stand-up comedy

Aan de Breitnerstraat 2, vlakbij het Leidseplein in Amsterdam, vind je Toomler: al twintig jaar het thuishonk van stand-up comedyorganisatie Comedytrain. Bekende comedians als Hans Teeuwen, Theo Maassen, Sanne Wallis de Vries, Najib Amhali en Jan Jaap van der Wal startten hier hun solocarrière. Naast Mekka en kweekvijver van stand-up comedy is Toomler ook een intiem en bijzonder muziekpodium. Op dinsdag en woensdag om 21.30 en op donderdag t/m zaterdag zijn er twee shows om 18.30 en 21.30 uur.

Zie: www.toomler.nl

Haengbog, Zuid-Koreaanse

wijsheid voor geluk

Het is de eerste zin uit het verrassende boek Haengbog , dat daarmee ook gelijk

onze gedachten las. Auteur Barbara

Zitwer gaf haar boek de intrigerende

ondertitel: Zuid-Koreaanse wijsheden voor een gelukkig leven .

Het leest als een boeiende persoonlijke reisgids, compleet met kleurige foto’s en traditionele Koreaanse recepten, aangepast aan de Nederlandse lezer. Het verklaart de fascinerende transformatie van een van de armste landen ter wereld met de grootste hongersnood – verscheurd door de Koreaanse oorlog in 1950 –tot de economische grootmacht die het nu is. Een land dat haar oude tradities in ere houdt, en waar voedsel symbool staat voor gastvrijheid, rijkdom en klasse.

K-cultuur

Dankzij bekroonde boeken als Waar is onze moeder? van Kyung-Sook Shin, films als Parasite, tv-series als Squid Game en het muziekgenre K-pop krijgt iedereen tegenwoordig wel wat mee van de moderne Koreaanse cultuur. Wie herinnert zich niet de monsterhit Gangnam Style van de Koreaanse rapper en

songwriter Psy? Met het grappige galopperende dansje dat viraal ging. De videoclip steekt de draak met de bewoners van Gangnam, de megarijke buitenwijk van Seoul, en behaalde als eerste filmpje meer dan een miljard views op YouTube (inmiddels vier miljard).

De populariteit van de Koreaanse cultuur kreeg zelfs zijn eigen term: hallyu . Het betekent een soort Koreaanse ‘golf’ of ‘koorts’. Wereldwijd trekken veel jonge mensen naar Korea om het thuisland te zien van de Kcultuur waar ze zo van houden. Ook in Hollywood heeft het inmiddels een permanente plaats; de Amerikaanse filmindustrie koopt regelmatig de filmrechten van Koreaanse boeken.

Verliefd op Korea

Zitwer, een internationaal literair agent uit New York, kwam door een speling van het lot

‘“Waarom Korea?” wil iedereen weten.’

twaalf jaar geleden in Korea terecht. Ze voelde zich als Indiana Jones, gestuit op verborgen schatten en mysteries. Ze doorkruiste Korea, bezocht steden, dorpen, eilanden en gehuchten en was na elke reis nog meer onder de indruk dan ze al was. Ze werd te eten gevraagd door locals, bezocht tempels die voor anderen gesloten bleven en werd op slag verliefd op het land dat op niets leek op het hectische New York dat ze gewend was.

Intussen is ze gespecialiseerd in Koreaanse literatuur en ontzettend trots om de wereld hiermee kennis te laten maken. Zuid-Korea is volgens haar een ‘wonder aan de Han’: het land waar iedereen samen eet, familie op één staat, de natuur wordt omarmd en schoonheid een groot goed is. Een plek waar mensen de tijd voor elkaar nemen en streven naar haengbog, blijvend geluk.

Han, heung, jeong

Zelf was Zitwer het schoolvoorbeeld van een overwerkte, gestreste New Yorker, maar na vele bezoeken aan Korea en haar onderdompeling in het leven daar voelt ze zich een ander mens.

Haar Koreaanse vrienden kennen dezelfde stressfactoren als wij: hard werken, concurrentie en de pijn die liefde en verlies met zich meebrengt. Maar therapie, antidepressiva en ook overgewicht zijn daar een zeldzaamheid.

Koreanen putten uit hun overgeërfde filosofische DNA van jeong, heung en han : ze transformeren hun problemen tot iets positiefs en komen deze te boven.

Jeong : de kunst van het geven zonder iets terug te verwachten, van het welzijn van je familie, vrienden, gemeenschap en land op de eerste plaats zetten. Inclusief dat van jezelf.

Heung : de enorme blijdschap die je ervaart als je je familie ziet, in de natuur bent, geniet van een kop dennenthee of een prachtig boek leest – Koreanen zijn echte boekenwurmen.

Han: staat voor durf en doorzettingsvermogen, het ontzag voor inspanningen, maar ook het melancholische gevoel na een geschiedenis van bezetting, oorlog en de scheiding van het noorden en het zuiden van het land.

Zitwer schrijft hierover in haar boek: ‘In Korea heb ik nooit het gevoel gehad op mijn hoede te moeten zijn. Wij westerlingen hebben niet in de gaten hoe schadelijk de constante dreiging van geweld is voor onze gezondheid. Het heeft zijn weerslag op elk stukje van ons fysieke en psychologische welzijn. We kunnen misschien niets veranderen aan de politieke of mondiale situatie waarin we ons bevinden, of aan de angst die deze met zich meebrengt. Toch

kunnen we wel veranderen hoe we erop reageren. In navolging van de Koreanen kunnen we onze innerlijke kracht aanboren en onze angst omzetten in een bepaalde gemoedsrust.’

Toch blijven de Koreanen ook voor haar mysterieus: ze houden hun verdriet, hun han, voor zichzelf. Dit draagt op zijn beurt juist ook weer bij aan het geluk van de Koreanen. Zitwer ontsluiert met haar boek een groot gedeelte hiervan en maakt nieuwsgierig genoeg om dit land en haar wijsheden zelf te willen ervaren. •

Haengbog Barbara J. Zitwer

ISBN: 9789080327207

Uitgeverij

Mo’Media 248 pagina’s € 29,95

Verkrijgbaar in de webshop van Optimist magazine

2023 en 2024: Visit Korea Years

Tijdens ons interview met de schrijfster op wees Zitwer op een artikel dat die dag was verschenen in The Korea Times:

De Koreaanse regering heeft 2023 en 2024 aangewezen als de ‘Visit Korea Years’ en heeft in samenwerking met particuliere bedrijven honderd K-cultuurevenementen gepland.

Daarvoor worden er in 2023 twee nieuwe visa geïntroduceerd: een K-cultuur trainingsvisum en een ‘workcation’ visum. Ze willen daarmee jonge buitenlanders aantrekken die graag de Koreaanse cultuur verkennen, om zo het lokale toerisme dat hard is geraakt door de pandemie te revitaliseren. Het K-cultuur trainingsvisum wordt verstrekt onder de voorwaarde dat de aanvrager een educatief trainingsprogramma volgt in de K-content industrie, zoals een K-pop entertainmentbedrijf. Het visum sluit hiermee aan op de groeiende populariteit van Koreaanse films, drama en muziek. Workcation verwijst naar een flexibele leefstijl, waarin reizigers hun werk op afstand verrichten, om zo wat langer in een land te kunnen verblijven. Dit fenomeen werd vroeg in de pandemie populair, toen meer mensen op afstand moesten werken. Het wordt ook wel ‘bleisure’ genoemd: een vorm van reizen die zaken-en plezierreizen combineert. Met dit workcation visum, ook wel ‘digital nomad visum’ genoemd, kunnen buitenlandse reizigers langer in Korea verblijven, genietend van het leven daar terwijl ze hun gewone taken uitvoeren als werknemers van een bedrijf in hun thuisland.

Koffie met onbeperkte impact

In het hart van het Westlandse Honselersdijk ligt zorgwoning ’t Nederhofje, een dagbesteding met een maatschappelijke en zinvolle invulling in bijgebouw De Nederhof, deel van voormalig jachtslot Huis Honselaarsdijk uit de Middeleeuwen. De dagbesteders van ’t Nederhofje leren er alles over koffie: ze helpen met het branden van de bonen, het zetten, verpakken én verkopen en worden zo opgeleid tot barista van de toekomst.

‘Met de dagbesteding hopen wij (jong)volwassenen met een beperking te helpen een baan te vinden en hun afstand tot de arbeidsmarkt te verkleinen. Bij ’t Nederhofje worden de handgeplukte, verse koffiebonen gebrand, verpakt, geproefd en geschonken, waardoor iedereen betrokken is bij het hele proces. Zo leren wij onze jongeren met een verstandelijke beperking als echte barista aan de slag te kunnen, krijgen ze een gevoel van waardering en zijn ze volwaardig onderdeel van onze maatschappij’, aldus Bas Tjiptawardana, zorgondernemer bij De Nederhof, Bon Aparte Zorg.

Eigen koffiemerk

Zorgwoning ’t Nederhofje heeft in samenwerking met De Hofbranders een eigen koffiemerk gelanceerd: ‘Koffiemerk ’t Nederhofje – koffie anno 1640’, dat wordt gekenmerkt door kwaliteit en maatschappelijkheid. Dirk Harteveld, oprichter van De Hofbranders vertelt: ‘De Hofbranders is een initiatief van Lagaranta en heeft als doel een zinvolle invulling aan zorgondernemers in heel Nederland te verzorgen, waarbij de zorgondernemer de retail- en horecaactiviteiten exploiteert en wij in samenwerking met hen een lokaal koffiemerk oprichten. Wij zijn

er

Soms doen we dingen ‘omdat we ze altijd al zo doen’. In deze rubriek laten we zien hoe het ook anders, en beter, kan. Deze keer staat dagbesteding ’t Nederhofje in de schijnwerpers. Een plek waar (jong)volwassenen met een verstandelijke beperking koffie serveren.

Door CAROLE MATTHIJSSE

trots op samen met ’t Nederhofje een nieuwe generatie “barista’s van de toekomst” te mogen opleiden. ’t Nederhofje is onze succesvolle eerste pilot en er gaan er zeker meer volgen!’

Lagaranta is een koffie-importeur die naar eigen zeggen ‘de nieuwe standaard zet in fair trade en kwaliteit.’ Dit doen zij door niet met tussenpersonen te werken. Harteveld: ‘Wij kopen de koffie zo dicht mogelijk bij de bron in en importeren deze zelf naar Nederland. Een eerlijk en transparant proces zonder grote voorraden. Alle koffie die wij verkopen is terug te leiden naar de bron en het oogstjaar en wordt vers gebrand binnen 21 dagen bezorgd. Exact op het moment dat de koffie het best tot zijn recht komt. Waarin wij ons met Lagaranta onderscheiden is dat wij de boeren financieel steunen om organisch gecertificeerd te kunnen werken, zodoende een hogere kwaliteit te leveren en zelf het schoningsproces en dry milling te verzorgen. Hierdoor zijn de boeren niet langer genoodzaakt alleen hun fruit te verkopen aan de poort, maar kunnen ze als exporteur gaan werken en schuiven ze een paar plekken op in de waardeketen.’

Op het podium

Tijdens de Big Improvement Day op 17 januari 2023 in Scheveningen deden Bas Tjiptawardana, Shirley Dekker-Goedendorp en barista Gwen hun verhaal over ’t Nederhofje. Hun bevlogendheid maakte diepe indruk op de honderden aanwezigen.

De Big Improvement Day (kortweg: BID) is in 2008 opgezet vanuit de behoefte om positieve ontwikkelingen in Nederland te belichten en verder te brengen. Sindsdien komt de top

van de Nederlandse overheid en het bedrijfsleven elk jaar op de derde dinsdag van januari samen voor ‘de meest positieve dag van het jaar’ en deze ‘dag van de beslissers’. BID is de afgelopen vijftien jaar uitgegroeid tot hét platform voor ontmoeting, nieuwe ideeën en vooruitstrevende samenwerkingen tussen de publieke en private sector. Een ideaal podium voor de mensen van ’t Nederhofje om hun verhaal met de wereld te delen en om te laten zien dat een dagbesteding economisch rendabel kan functioneren en meer zingeving kan bieden aan de mensen die er werkzaam zijn. •

Kom op de koffie

De koffie en thee in ’t Nederhofje worden geschonken in de take-away. Ook wordt het verkocht in de winkel en de webshop, en kan het in abonnementsvorm besteld worden. De winkel is iedere maandag t/m vrijdag geopend van 09.00 tot 16.00 uur. Bij een bezoek kom je meer te weten over de rijke geschiedenis van De Nederhof en kun je genieten van zelfgebakken cakes of een giftset laten samenstellen.

’t Nederhofje, Hofstraat 29, Honselersdijk shop.nederhofje.nl, nederhofje.nl en @nederhofje (Instagram) www.dehofbranders.nl

‘Dit is de barista van de toekomst.’

Annette Nobuntu Mul Founder Ubuntu Society, voorzitter Stichting Ubuntu Nederland. www.ubuntusociety.nl

Aansluiting

‘Ben je niet bang?’ Het is een vraag, die ik vaker in mijn leven te horen heb gekregen. Zeker ook ten tijde van die ene reis, weer in mijn eentje door Zuid-Afrika trekkend. Het was 2014 en ik reed in een verzengende hitte door de Karoo. De pracht van het land, een oorverdovende stilte en een door de vraag aangewakkerd onheilspellend gevoel overvielen me met een mengeling van liefde en angst. Wat doe ik hier, wat zoek ik hier? Creëerde ik de vraag in mijn hersenen om met een verklarend doel houvast te vinden in een door intuïtie gedreven handelen en daarmee mijn onzekerheid te kalmeren? Op onverklaarbare wijze werd ik op mijn wenken bediend. Langs de weg, op de route 62, stond daar het bord ‘Opsoek’ met een bewegwijzering naar rechts.

Is dat niet hoe het werkt: onze angst groeit als we niet weten wat we moeten doen of de onveilig ervaren omstandigheden niet kunnen veranderen? Hoe fijn zou het zijn als, in tijden van angst en onzekerheid, onze menselijke neigingen ‘fight, flight or freeze’ van buitenaf zouden worden aangevuld met een bordje ‘opsoek... rechtsaf’. Iets of iemand die zegt, wat je moet doen: een moreel kompas als routewijzer.

We leven in een wankele wereld met zorgwekkende thema’s: polarisatie, vreemdelingenhaat, oorlogen, pandemieën en klimaatangst. Oude oplossingspatronen vanuit onze westerse, individualistische overtuigingen en motivatietheorie ‘yes, we can’ lijken voor velen niet meer te werken en leiden tot afvallers bij de neoliberale stoelendans, die we uit angst voor verlies van zelfbehoud maar blijven spelen. Maar in die onderstroom van dreigende afvallers missen grote groepen de aansluiting

in de samenleving en zoeken steeds meer mensen en partijen naar nieuwe verbindingen, nieuwe geloven, (complot)theorieën en perspectieven. Deze ‘afgesplitstheden’ leiden tot een polariserend ‘erbij horen of niet erbij horen’ en we hebben geen grotere angst dan er niet bij te horen. Vanuit die angst kan destructief, vechtend gedrag ontstaan: overlast op straat in kansarme wijken, complottheorieën op internet of in de politiek, voetbalrellen, depressieve jongeren bij de GGZ, de opkomst van extremisme en intolerantie. Ik ben het hartgrondig eens met wijlen aartsbisschop Desmond Tutu: destructief gedrag moet gestopt worden en wie erbij staat en niets doet is medeplichtig aan het destructieve gedrag. Zo zal ook minister Kaag denken als ze oproept om openlijk op te staan tegen het rechtsextremisme. En zo zullen gemeenten denken als ze straatcoaches inzetten tegen overlast door sommige groepen vluchtelingen of ‘hangjongeren’.

Maar als we het over zorg en angst hebben, dan vrees ik dat we te vaak beleid en uitvoering inzetten op het repareren van ‘kortsluitingen’ in plaats van in een veel eerder stadium de soms wanhopige roep om ‘aansluiting’ serieus te nemen. We zijn allemaal mens en medemens en hebben allemaal een fundamentele behoefte om erbij te horen en van betekenis te zijn.

In maart zijn er weer (provinciale) verkiezingen. Het is mijn oproep aan elke partij: luister naar de angstige stemmen die zich niet gehoord voelen. Het gaat er mijns inziens niet om om polarisatie en kortsluitingen tégen te gaan, maar om samen naar aansluitingen te zoeken. Want bij het bezweren van elke crisis hebben we solidariteit nodig. Opsoek? Ga dan nu maar linksaf... •

EN EROS. ONZE LIEFDE VOOR

Sigmund Freud

Foto: Sanne Terlouw

Duurzaam bedden- en badgoed

All seasons recycled donzen dekbed als 'Beste uit de test'

Getoetst door internationale keurmerken

Met dons-en matras recycle service

Al ruim 10 jaar toonaangevend in duurzaam ondernemen

Klanten waarderen Yumeko met een 9,3/10 Yumeko

OMGAAN MET ANGST

Een mens lijdt dikwijls ’t meest Door ’t lijden dat hij vreest Doch dat nooit op komt dagen. Zo heeft hij meer te dragen Dan God te dragen geeft.

Dit versje is er bij veel mensen met de paplepel ingegoten. We weten nog steeds niet wie het heeft geschreven; Revius, Beets, Da Costa? Vooral de eerste twee regels komen vaak voor als tegeltjeswijsheid. Maar die derde regel is minstens zo belangrijk. We maken onszelf soms gek van angst voor ‘lijden’ dat uiteindelijk niet komt.

Het lijkt op het eerste gezicht een wenselijk scenario, om nooit meer bang te hoeven zijn. Als kind kroop je diep onder de dekens of hield je jouw favoriete knuffel extra stevig tegen je aan. Bijvoorbeeld als je een te griezelige film had gezien of een eng verhaal had gehoord. Wat zou het dan fijn zijn geweest om te weten dat bang zijn nergens voor nodig was.

Omgaan met angst is een vaardigheid waar je als volwassene veel aan kunt hebben. De verhalen op de volgende pagina’s laten dat zien. Het begint met het accepteren van het feit dat bang zijn – met mate – bij het leven hoort. Net zoals blijdschap en verbinding.

Kortom, het lijden hoef je niet te vrezen. Als het komt, dan komt het. Tot die tijd is optimisme de beste remedie. En daarna trouwens ook.

NIET BANG VOOR DE TOEKOMST

Shirley Krenak speelt een belangrijke rol in de documentaire

KIVA: The call of the wisdom keepers van Marijke Kodden en Jaap Verhoeven. Hierin worden ontmoetingen in beeld gebracht rond een terugkerende

vuurceremonie: de Kiva.

GILLES HAVIK EN BRIAN DE MELLO

Shirley stelt haar missie om de natuur te redden boven alles en doet dat onbevreesd.

Fotografie: Marijke Kodden

Voor de buitenstaander ziet een Kiva-ceremonie eruit als een groot gat in de grond waarin mensen in kleurrijke, traditionele kleding in een cirkel om een vuur heen staan. Voor de wijsheidsdragers zelf, die ervoor afreizen uit gemeenschappen van over de hele wereld, heeft deze bijeenkomst diepe betekenis. Zij bidden hier samen ter genezing van en dank voor Moeder Aarde. Daarbij spreken ze ook hun zorgen naar alle aanwezigen uit, en doen een oproep aan iedereen om beter voor haar te zorgen.

Het vuur ontbrandt

Raymundo Tigre Pérez, een inmiddels overleden traditioneel Mexicaanse medicijnman, kreeg vol-

Vier jaar en de nodige uitdagingen later zorgt Marijke Kodden met haar documentaire over de Kiva-ceremonies voor uitverkochte zalen door heel het land. Vaak zijn er wijsheidsdragers als spreker aanwezig. ‘Het voelt als een missie om het Kiva-verhaal te blijven vertellen’, zegt Marijke. Dat hoeft van haar niet alleen via documentaires: ze werkt ook aan een fotoboek en exposeert haar foto’s. ‘Er komen nu allemaal mensen naar me toe, zo van: “Hé zullen we een seminar organiseren over leiderschap?” Kennelijk zijn ook mensen uit het bedrijfsleven geïnteresseerd. ‘Nou, kom maar op!’ is daarop Marijke’s antwoord. ‘Ik sta in dienst van de boodschap van Kiva.’

Waar zijn onze eigen wijsheidsdragers?

Het Kiva-concept van Unity in diversity spreekt Marijke bijzonder aan. ‘Iedereen heeft zijn kleurrijkheid in tradities, in gebruiken en manier van kleden. En dat mag er allemaal zijn, maar ook het besef dat we uiteindelijk allemaal hetzelfde zijn. En de liefde van de mensen voor elkaar.’

Volgens Marijke zitten er veel lagen in de boodschap van de Kiva. ‘Hoe kunnen we onze relatie met de aarde helen?’, geeft ze als voorbeeld. ‘Die is uit balans. En hoe kunnen we het contact met de aarde herstellen? Maar we worden ook uitgenodigd om te onderzoeken waar onze eigen roots zijn. En waar zijn de “Wisdom keepers” in Nederland? Kunnen we die weer vinden en veel van hen leren?’

KIVA: The call of the wisdom keepers is een documentaire van Marijke Kodden en Jaap Verhoeven.

Meer informatie, plus de nieuwste data voor de documentaire vind je op: www.kiva-wisdomkeepers.com

gens de overlevering in 1968 een visioen om wereldwijd terugkerende ceremonies te gaan organiseren met leiders van inheemse volkeren. Hij hoorde naar eigen zeggen de roep van Moeder Aarde om haar kinderen weer thuis te brengen en om regelmatig samen te bidden en zag het ceremoniële gat in de grond voor zich. De naam Kiva komt van een ceremonieel ondergronds bouwwerk van de Anasazi dat daar sterk op lijkt, waarvan er nog enkele in gebruik zijn in Noord-Amerika.

Roots of the Earth organiseert nu jaarlijks op allerlei plekken ter wereld een Kiva-ceremonie, die telkens vier dagen duurt. Al doende ontdekken de deelnemers dat ze, ondanks dat ze in hun dagelijks leven door oceanen zijn gescheiden, veel gemeen hebben en een weelde van traditionele kennis met elkaar kunnen delen.

Het vuur verspreidt zich

Filmmaker Marijke Kodden hoorde in 2017 voor het eerst over Kiva-ceremonies in Nederland. Ze belde de Nederlandse organisator, die haar toestemming gaf om te komen filmen en de wijsheidsdragers te interviewen. ‘Het was alsof alle puzzelstukjes bij elkaar kwamen. Mijn liefde voor de natuur, mijn werk voor Staatsbosbeheer. Ik had veel gereisd en eigenlijk was ik onbewust altijd op zoek naar traditie en inheemse volkeren. En nu zitten ze ineens in mijn eigen achtertuin.’ vertelt Marijke, nog steeds verbaasd. ‘Borculo is vijftig kilometer van waar ik geboren ben. Op een stuk land in the middle of nowhere zitten vijftig Wisdom Keepers van over de hele wereld! En ik mag hier nu gaan filmen? Ik durfde de eerste twee uur helemaal niets.’

Stop de houtkap

Tijdens de voorpremière van KIVA schuiven we aan in een kamer met onder meer de inheemse leider Shirley Krenak, een tolkende vriendin en haar mede-wijze uit Nieuw-Zeeland, de Maori Taroa Aperahama. Hij steunt haar in haar strijd en onderstreept daarmee de wereldwijde verbroedering van de wijsheidsdragers.

Shirley heeft ook haar eigen documentaire waarin ze het verhaal vertelt over haar mensen. Zij is afkomstig uit de Braziliaanse provincie Minas Gerais, nabij São Paolo. ‘Er gaat veel aandacht naar het Amazonegebied, maar de streek waar ik vandaan kom wordt bedreigd, dat is moeilijk.’ Met die bedreiging doelt ze op mensen en bedrijven die het gebied vooral zien als een natuurlijke bron van inkomsten, waarbij houtkap hoogtij viert. De komst van een president die het behoud van het regenwoud tot prioriteit heeft gemaakt, kan

‘HET WAS ALSOF ALLE PUZZELSTUKJES BIJ ELKAAR KWAMEN.’

‘Kom maar op’

The Call of the Wisdom Keepers

het verschil maken. Op de vraag of de komst van president Lula haar strijd makkelijker maakt, antwoordt ze voorzichtig. ‘Niet makkelijker, maar hij staat meer open voor dialoog. Als de gehele overheid van Brazilië goed zou zijn geweest, zou al het inheemse land al teruggegeven zijn. De inheemse mensen moeten weten hoe ze met de overheid moeten omgaan, in hoe ze het land terug kunnen krijgen’, klinkt het strijdbaar.

Biomen beschermen

Ze wijst erop dat In Brazilië slechts één procent van de bevolking inheems is. In totaal is vijf procent van de wereldbevolking inheems. ‘Omdat het in Brazilië nog maar één procent is, moeten we slim zijn in onze strategie om ons land terug te krijgen. De strategie tot dusver is het verspreiden van het woord over de biomen (de uitgestrekte levensgemeenschappen met een grote vegetatie en biodiversiteit – red.) En dat ze belangrijk zijn voor de wereldwijde balans in luchtkwaliteit, water en klimaat.’

Het Wereldnatuurfonds onderscheidt veertien biomen in de wereld die van cruciaal belang zijn voor het voortbestaan van de planeet. ‘Waarom we de support van andere landen nodig hebben om ons bioom te beschermen? Omdat het de bron is van alles wat we nodig hebben. Dit moet luid en duidelijk verteld worden, ondanks dat er vele corrupte politici zijn die ons het zwijgen willen opleggen. Het is belangrijk om te beginnen bij de basis, namelijk bij het onderwijs en educatie; zo zijn mensen zich bewust van wat er speelt en kunnen ze veranderen.’

‘Wij zijn de toekomst’

Het heeft volgens Shirley geen zin om te berusten in het verleden. ‘Het verleden is gedaan, het kolonialisme is gebeurd. In Brazilië zeggen we: genocide doodt het lichaam, etnocide doodt de geest en ecocide doodt de aarde. Wij lijden hierdoor voortdurend en tegelijk zijn wij het, inheemse mensen, die het land elke dag beschermen. Maar wat doe jij om ons te beschermen?’, vraagt ze ons met een indringende blik. Wij schrijven over jou, is ons journalistieke antwoord. Ze glimlacht goedkeurend.

Is ze angstig voor de toekomst? ‘Nee, want wijzelf zijn de toekomst. De mensen die vernietigen moeten bang zijn, wij inheemse mensen zijn de toekomst.’

Haar Maori-vriend valt haar bij: ‘Het kapitalisme is een men made law; wij werken met de law of nature. Ik draag het DNA van mijn allereerste voorouder in me, ik ben niet een nieuw persoon maar een continuïteit. Mijn rol is mijn verantwoordelijk-

heid, dus ik sta naast mijn zusters en broeders van over de hele wereld in hun strijd. De struggle van de inheemse bevolking van Brazilie is belangrijker dan die van Nieuw-Zeeland, want voor hen staan veel levens op het spel en er zijn al levens verloren. Bij Shirley stelen ze niet alleen het land, maar ze vernietigen het ook. Jonge mensen moeten weten dat zij de toekomst zijn. We moeten hen vragen: wat wil je dat wij doen?’

Shirley werpt een dankbare blik naar Toroa en pakt zijn hand; twee verschillende mensen met een grote mate van lotsverbondenheid. Tot slot waarschuwt ze ons om optimistisch te blijven, ondanks alles. ‘De mensheid verliest de kennis om deel uit te maken van de aarde, om de natuur te zijn. We moeten het schoolsysteem en politieke systeem veranderen. We have to clean humanity mentality. Dit opschonen kan met een ceremonie zoals de Kiva. Ondertussen zijn wij elke dag in protest en niet bang.’ •

Met dank aan Krant van de Aarde voor hun tekstbijdrage.

‘IK BEN NIET EEN NIEUW PERSOON MAAR EEN CONTINUÏTEIT.’

ANGST VOOR TECHNOLOGIE

De razende snelheid

waarmee technologie zich ontwikkelt boezemt

sommige mensen angst in.

Waar gaat dat heen? Worden we straks gedomineerd door robots? Of blijft dat

uiteindelijk sciencefiction?

We vragen het aan de AI.

Ik hoor het haar nog zeggen: ‘Al die computers, je wordt er bang van als je bedenkt wat ze allemaal kunnen doen met ons.’ Mijn moeder had niet veel op met technologie, ook al maakte ze dankbaar gebruik van haar mobiele telefoon en de afstandsbediening van haar televisie. Twee zaken die voor veel ouderen de enige manier blijken te zijn om in contact te blijven met de buitenwereld – om over de inzet van medische technologie maar niet te spreken. Ze maakte van dat laatste vooral onbewust dankbaar gebruik als ze weer eens in het ziekenhuis was beland na een valpartij.

Worsteling

Moeders angst voor de stand van de techniek was bij nader inzien niet zo vreemd. Zeker als je bedenkt

dat ze opgroeide in een tijd dat er nog geen televisie of internet bestond, dat telefoneren een bijzondere gebeurtenis was en dat jezelf verplaatsen een hele onderneming betekende. Zo heeft iedere generatie op een zekere leeftijd een worsteling met de vooruitgang, zou je denken. Die vlieger gaat niet altijd op, want ik ken tachtigjarigen die door zelfstudie en soms met behulp van hun kleinkinderen helemaal up-to-date zijn. Die lopen rond met de modernste smartphones, bedienen hun thermostaat op afstand, laten een robotstofzuiger het zware werk doen en swipen naar hartenlust op hun tablet voor het uitzoeken van hun volgende cruisevakantie. Voor deze laatstgenoemde categorie is de opkomst van kunstmatige intelligentie, vaak afgekort met het Engelstalige AI (Artificial Intelligence), geen reden om bezorgd te zijn. Acceptatie van technologische ontwikkelingen lijkt tegenwoordig sneller te gaan dan ooit en AI is daarop geen uitzondering. Met de komst van Open Chat GPT is een volgende stap gezet in het toegankelijk maken van AI voor de massa. Deze online toepassing gebruikt alle geschreven kennis op het internet om antwoorden op vragen te formuleren. Nu nog in een testfase, maar de nieuwsgierigheid van het mondiale publiek was groot; in een mum van tijd was de website overbelast. Scholieren en studenten wisten al snel hun weg te vinden naar de AI-website om zich te laten assisteren bij het schrijven van werkstukken en scripties, wie op zoek was naar een gedicht voor een geliefde hoefde zelf niet meer te zwoegen en het schrijven van programmeercode hoefde niet meer te gebeuren door een programmeur van vlees en bloed.

Tips van de AI

Wij namen de proef op de som en vroegen de AI welke tips het had om beter om te gaan met angst. Dit is het antwoord:

Er zijn veel manieren om beter om te gaan met angst, en welke methode het beste werkt, hangt af van de persoon en de specifieke angst die ze ervaren. Sommige algemene tips om beter om te gaan met angst zijn:

1. Erken dat angst een normaal en natuurlijk gevoel is. Het is niet iets om je voor te schamen of om je zorgen over te maken.

2. Probeer te begrijpen wat je angst veroorzaakt. Is het iets concreets, zoals een spinnenbeet, of is het een algemeen gevoel van onzekerheid of onveiligheid? Door te begrijpen wat je angst veroorzaakt, kun je beter omgaan met de emotie en zoeken naar manieren om het te verminderen.

3. Geef jezelf toestemming om je angst te voelen. Veel mensen proberen hun angst te onderdrukken, wat echter vaak leidt tot grotere angst op de lange termijn. In plaats daarvan kun je proberen om je angst te accepteren en ermee om te gaan.

4. Zoek hulp als je het nodig hebt. Als je angst ernstig of onbeheersbaar is, of als het je leven op een negatieve manier beïnvloedt, is het belangrijk om professioneel advies te zoeken. Dit kan in de vorm zijn van counseling, medicatie of andere behandelingen.

5. Probeer ontspanningstechnieken. Er zijn veel manieren om te ontspannen, zoals diep ademhalen, meditatie of yoga. Probeer verschillende technieken uit om te zien wat het beste werkt voor jou.

6. Maak gebruik van positieve zelfpraat. In plaats van negatieve gedachten te hebben over jezelf of de situatie, probeer je te concentreren op positieve dingen. Dit kan helpen om je angst te verminderen en je mentale gezondheid te verbeteren.

7. Probeer te voorkomen dat je in een vicieuze cirkel terechtkomt. Angst kan leiden tot vermijding van bepaalde situaties of activiteiten, wat op zijn beurt kan leiden tot nog meer angst. Probeer actief te zijn en te blijven doen wat je leuk vindt, zelfs als het moeilijk is.

8. Maak een plan om beter met angst om te gaan. Als je weet dat bepaalde situaties je angstig maken, maak dan een plan om hiermee om te

gaan. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat je een vriend vraagt om je te helpen, of dat je een bepaald ritueel volgt.

Intenties

Er valt weinig tegen deze tips in te brengen. Het wordt pas spannend als je vragen aan de AI stelt waarvan de intenties minder nobel zijn. Hoe maak ik een bombrief? Hoe verberg ik het beste zwartgeld? Hoe laat ik mijn rivaal verdwijnen? Dan is het te hopen dat iemand modereert en de AI een grens oplegt: ‘Ik ben niet geautoriseerd om een antwoord te formuleren op deze vraag.’ De grote vraag die rest, is: wie stelt de moderator aan? Is dat iemand met een gezond gevoel voor democratie, privacy, rechtvaardigheid, transparantie? Of wordt de AI zo slim dat het dat ook zelf kan bepalen? Op basis van welke criteria? En zijn die criteria opgesteld door mensen of doet de slimme AI dat straks ook op eigen houtje?

Het blijft mensenwerk, is het korte antwoord. In het prettige geval blijven verstandige mensen aan het roer van de technologie staan (definieer ‘verstandig’, hoor ik je zeggen). Misschien is het raadzaam om wereldwijde afspraken te maken over de do’s and don’ts van technologie. Net zoals er afspraken bestaan over het jagen op walvissen, de inzet van nucleaire wapens of het naleven van oorlogsrecht. Ik denk dat het nodig is, als we tenminste over tien jaar geen AI-makers terecht willen zien staan voor het Strafhof in Den Haag. Zoals het in mijn rol hoort blijf ik optimistisch, maar ben ik tegelijkertijd een beetje blij dat mijn moeder dit niet meer hoeft mee te maken. Dan had ik allerlei moeilijke vragen moeten beantwoorden. Vragen die verder gaan dan ‘hoe hoog ik mijn beltegoed ook alweer op?’ Antwoorden die ik dan zou moeten geven met behulp van de AI, vrees ik. •

LEVEN ZONDER EXCUSES

Ze is een internationaal spreker met op haar naam meer dan duizend keynotes en twee TEDx-lezingen. Ook schreef ze dertig boeken. Dit alles met als centrale thema: ‘no excuses!’. Ze stond meer dan vijfhonderd keer in de internationale media en behoort intussen tot de top tien procent van sociale media-influencers wereldwijd.

Esther Jacobs. We spreken de zogenoemde ‘no excuses lady’ over haar angstvrije mindset en ongeremde manier van leven.

Esther Jacobs kijkt vanuit een ander perspectief naar de wereld en neemt mensen graag mee in haar avontuurlijke, inspirerende leven. Deze ‘no excuses lady’ – zoals ze door anderen wordt genoemd – bewijst al jaren dat je zelfs de somberste situatie om kunt zetten in een mogelijkheid. Ze werd in 2006 door toen nog koningin Beatrix tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau geslagen omdat ze met de stichting Coins for Care zonder budget, netwerk of ervaring zestien miljoen euro bijeenbracht voor goede doelen.

Als deelnemer aan het televisieprogramma Expeditie Robinson overleefde ze ruim drie weken op een onbewoond eiland. Ze werd ‘ontslagen’ uit Nederland, waar ze is geboren en getogen en waar ze een eigen huis had, omdat ze teveel reisde. Waarna dezelfde regering haar inhuurde om de problemen op te lossen die digital nomads zoals zij ervaren met ‘het systeem’.

Door DENISE MAASSEN

‘Externe omstandigheden veranderen constant; we kunnen ze vaak niet beïnvloeden. Steek je energie in datgene waar je wél controle over hebt’, stelt

Leven in vrijheid

Intussen leeft ze zelf al ruim vijftien jaar als digitale nomade. Kiezen waar ze wil wonen, reizen en werken is voor haar inherent aan leven in vrijheid. Met alleen haar rolkoffer (handbagage!) en laptop reist ze naar alle uithoeken van de wereld, en geeft workshops en retraites op diverse exotische bestemmingen. Hoewel het niet altijd even makkelijk is om als locatie-onafhankelijke ondernemer buiten het systeem te leven, vond ze in de loop der jaren overal een oplossing voor.

Begin 2020 kocht ze in een opwelling een stukje olijfboomgaard in Puglia, Zuid-Italië. Op het stuk land van één hectare staan 48 eeuwenoude olijfbomen, plus een aantal amandel-, vijgen-

en andere fruitbomen. Ook staat er een meer dan tweehonderd jaar oud mini-huisje, een traditionele ‘trullo’, die alleen in deze regio voorkomt. Ze werd op slag verliefd op deze oase van rust en natuur en ging het avontuur aan om er een tiny house te bouwen. De bouw liep vertraging op, maar sinds november 2022 woont ze in haar eigen huisje, op haar eigen land.

Ze kwam er ook achter dat de olijfbomen op haar ‘tiny trullo’-landje besmet zijn met het dodelijke xylellavirus. Esther bleef niet (zoals de mensen om haar heen) machteloos toekijken, maar vroeg hulp aan al haar online volgers om met allerlei experimenten haar bomen te redden – met succes. Ze maakt nu haar eigen olijfolie.

1 Esther Jacobs

‘ZET MIJ MAAR MIDDEN IN DE NACHT IN MIJN BADJAS OP EEN PODIUM.’

2 Esther Jacobs met haar eerste olijvenoogst in Puglia. 2

Jacobs lijkt dus geen angst te kennen, maar toch is dat niet waar, lezen we in één van haar vele inspiratieblogs: ‘Ik wil nóg meer naar mijn hart kunnen luisteren. Daarom wil ik alles op alles zetten om met een open hart te leven. Mijn hart is al zo lang bang. Bang om kwetsbaar te zijn, bang om gekwetst te worden. Toch hoort pijn bij het leven. Zelfs met mijn avontuurlijke leven vol geweldige dingen, kan ik met een gesloten hart niet ten volle van alles genieten. Vorige week, in mijn geliefde Puglia, heb ik daarom een tatoeage van een klein hartje op mijn hart laten zetten; zo herinner ik mezelf er elke dag aan om met een open hart te leven.’

Esther, eerlijk is eerlijk: we hadden niet verwacht dat jouw hart al heel lang bang is.

‘Ja, toevallig hoor ik de laatste tijd veel van mensen terug dat ik geen angst ken of lijk te kennen. Voor de meeste dingen die algemeen bekend staan als spannend ben ik inderdaad niet bang. Zet mij maar midden in de nacht in mijn badjas op een podium met duizenden mensen, geef me ter plekke een willekeurig thema en ik kan het publiek urenlang vermaken en inspireren. Drop mij maar ergens ter wereld zonder geld, telefoon of vrienden, ik red me wel. Gek genoeg ben ik juist bang voor de dingen die de meeste mensen heel normaal vinden: voor gevoelens en emoties.’

Kun je toelichten waarom je daar zo bang voor bent?

‘Ik heb altijd gedacht dat emoties “nutteloos” zijn. Ze zijn onberekenbaar, overweldigen je ratio en zijn niet productief. “In control” zijn en productiviteit zijn altijd leidend voor me geweest. Nu weet ik dat emoties ook belangrijk zijn en probeer ik ze een beetje te leren kennen, maar omdat alles nieuw voor me is, voel ik me daar onzeker over en dat ben ik niet gewend…’

Wat is het engste dat je ooit meemaakte?

‘Ik heb ooit in een houten boomstam met twee lokale vissers een trip langs de verlaten kust van Madagaskar gemaakt. Ik heb in mijn eentje door Colombia en Haïti gereisd toen dat nog niet veilig was, zonder internet. Op dat soort momenten zou ik misschien angst gevoeld moeten hebben, maar dat deed ik niet. Ik vertrouw op mijn intuïtie en het is altijd goed gekomen.

Maar wat ik onlangs heb meegemaakt deed echt alles op zijn grondvesten schudden: halverwege

december 2022 zag ik ineens allemaal lichtflitsen in mijn oog. Dat bleek een netvliesloslating te zijn, wat tot complete blindheid kan leiden. Veel mensen zouden meteen terug naar Nederland gaan maar daar heb je een wachtlijst en ik mocht er niet mee reizen. En hier in Italië heb je ook goede artsen. Ik ging dus in mijn eentje naar drie ziekenhuizen in de buurt, maar werd steeds doorgestuurd. Een vierde arts wist niet goed wat de beste oplossing was: niks doen maakte het alleen maar erger, een operatie was te ingrijpend. Ze gaven aan te kunnen proberen het netvlies te laseren, dan was er een kans dat het loslaten stopte. Maar dan verloor ik wel nóg een stukje van mijn gezichtsvermogen. Ik heb toen gezegd: “Doe maar, en doe dan ook maar meteen nu”. Het laseren van mijn oog was zo enorm eng. Wetende dat ze een stukje gezond netvlies aan het verbranden waren. En niet wetend of dit inderdaad een oplossing zou zijn om de loslating te stoppen. Ik heb het gewoon gedaan. Na het laseren heb ik toch zitten shaken zeg! Ik zat drie en een half uur in mijn auto op de parkeerplaats omdat ik helemaal niets meer kon zien, ook niet met mijn goede oog. En van tevoren had ik bedacht dat ik zelf wel naar huis zou rijden. Het is totaal niets voor mij, maar ik moest echt even flink huilen om alle spanning eruit te laten. Ik dacht: wat heb ik nou weer gedaan? Nu zit ik met een pijnlijk oog en morgen weet ik waarschijnlijk pas hoeveel gezichtsvermogen ik uiteindelijk kwijt ben! Gelukkig kwamen vrienden mij en mijn auto uiteindelijk ophalen.’

Doodeng ja. En was je de volgende dag een stuk gezichtsvermogen kwijt?

‘Inderdaad. Mijn oog moest genezen van de laser. De loslating is gelukkig gestopt, voor dit moment. Toen ik de dokter vroeg of dit ook in mijn andere oog kon gebeuren, zei hij: het is niet de vraag óf, maar wánneer dat gaat gebeuren… Ik moet dus leren leven met een stuk verminderd zicht en de wetenschap dat het alleen maar achteruit kan gaan. Het is wennen, maar ik kies ervoor om me te concentreren op wat ik nog wel kan en niet op wat er mogelijk in de toekomst kan misgaan.

Omdat ik nu niet of minder mag reizen, organiseer ik de hele maand april gewoon een workation in mijn dorpje in Italië.’

Als dat geen rasechte optimist is. •

Meer informatie: www.estherjacobs.info

ANGST IS EEN GOEDE RAADGEVER

Mijn hele leven lang citeer

ik al de oneliners van mijn

oma. ‘Vertrouwen komt

te voet en gaat te paard’, leerde ik bijvoorbeeld van haar. En ‘Wie het kleine

niet eert, is het grote niet weerd’. Vijfentwintig jaar

voordat ik promoveerde op angstaanvallen hoorde

Toen ik promoveerde op die angstaanvallen had ik niet veel met angst, dacht ik destijds. Ik wilde psychiater worden en daar hoorde een promotieonderzoek over paniekaanvallen bij. Zelf had ik nooit last van angst, maar ik voelde wel verwantschap met de mensen die deelnamen aan mijn onderzoek. Ook raakte ik steeds meer gefascineerd door hun angstklachten. Deze deelnemers aan mijn behandelstudie kregen medicatie of cognitieve therapie en de pillen werkten soms wonderwel, zonder dat ik ooit heb begrepen bij wie, wanneer en waarom.

Alle therapeuten op onze angstpoli geloofden dat je beter cognitieve therapie kon inzetten, want dat zou volgens hen een échte verandering teweegbrengen en daardoor een veel duurzamer effect hebben dan iets slikken. De theorie achter de cognitieve therapie was in de kern heel simpel: bij een angstaanval denk je dat je doodgaat of gek wordt, maar dat is niet waar. De angst die je voelt is niet rationeel, dus als je leert om goed na te denken over de ‘angstsensaties’ in je lichaam zakt de angst vanzelf.

ik haar al zeggen dat angst een slechte raadgever is.

Je denkt bijvoorbeeld dat de hartkloppingen die je ervaart de voorbode zijn van een dodelijk hartinfarct. Maar dat is irrationeel, want hartkloppingen zijn geen symptoom van een infarct, je bent 25 jaar en hebt nul risicofactoren omdat je niet rookt, geen overgewicht hebt en veel sport. De ‘echte’ verklaring van je hartkloppingen ligt in dit voorbeeld in het praktische feit dat je niet hebt ontbeten en te veel zwarte koffie hebt gedronken. De cognitieve therapie was dus eigenlijk kort door de bocht een uitwerking van het door mijn oma verkondigde gezegde dat angst een slechte raadgever is.

Het eerste beetje twijfel over deze theorie sloop bij mij binnen toen ik op een wetenschappelijk congres hoorde dat mensen met een paniekstoornis (ook wel ‘cardiofobie’ genoemd) gemiddeld tien jaar eerder overlijden dan mensen die vergelijkbaar aan hen zijn maar geen angstaanvallen hebben. En dan overlijden ze ook nog eens vaak aan een hartaandoening.

Maar dan voelen ze dus toch iets dat ertoe doet, dacht ik. Maar nog steeds geloofde ik niet dat een paniekaanval een nuttige functie zou kunnen hebben. ‘Vermijd vooral geen situaties die je eng vindt, want dat compliceert de kwaal alleen maar,’ adviseerde ik dan ook stellig aan mijn patiënten (zo noemde ik mijn angstige medemensen toen nog). ‘Want als je situaties uit de weg gaat dan heb je niet alleen een paniekstoornis maar ook nog agorafobie.’

Ik heb zelf nooit onverwachte angstaanvallen gehad, maar na mijn vijftigste ontdekte ik geleidelijk aan wel mijn angsten die ik tot dan toe altijd dapper had ontkend omdat jongens immers ‘flink moeten zijn’ (en meisjes ook natuurlijk, maar vroeger werd dit iets minder dwingend verordend). Ik voel me tegenwoordig angstiger dan ooit. Gelukkig niet doorlopend en ook hele dagen niet, maar ik schrik best vaak. Wat doe ik verkeerd denk ik in zo’n geval ineens, of ik vraag me af waarom ik me gespannen voel of wil vluchten uit de situatie waarin dat gebeurt. Ik leer die angstige gevoelens steeds beter begrijpen. Ik heb daarbij ontdekt dat angst voor afwijzing geen rare gedachte maar vooral een ziekmakend gevoel is en dat kritiek me misselijk kan maken en me het fysieke verlangen bezorgt om ter plekke in het niets te verdwijnen. Ook heb ik geleerd dat ik wel met woorden terug kan slaan als

ik me bedreigd voel, maar dat ik me daar niet echt beter van voel. En dat afwijzing een eng gevoel in je lichaam maar geen vreemde gedachte is.

Zo’n kwart eeuw na haar overlijden kan ik niet anders dan mijn lieve oma toch ongelijk geven: angst is wél een goede raadgever. Het brengt je namelijk niet verder als je je angst ontkent of krampachtig probeert te doen alsof het er niet is. ‘Been there, done that.’ Het is namelijk een natuurwet: angst heeft een functie. En natuurlijk kan het zo zijn dat je angst zo groot wordt dat je van een medemens (al dan niet een professional) hulp nodig hebt. Vermijding zie ik nog steeds niet als een aanbeveling, maar ik geloof inmiddels oprecht dat je de angsten die je in jezelf tegenkomt het beste welkom kunt heten en zelfs moet omarmen: wat komen jullie me vertellen? Ik wil het weten, want als ik mijn gevoel begrijp verandert dit gevoel. Zo nader ik de dag dat ik niet meer bang ben. ‘Angst is een goede raadgever.’ •

Dit is een hoofdstuk uit het boek Oud zeer van ex-psychiater, schrijver en columnist Bram Bakker. Hij is te gast tijdens een gespreksavond die wij organiseren op 16 maart. Zie P.96.

‘ANGST IS EEN NATUURWET, HET HEEFT EEN FUNCTIE.’

SNIJD ANGST VAN JE AF MET TOG CHÖD

Op het snijvlak van krijgskunst, dans en mindful bewegen bevindt zich Tog Chöd: een zwaarddans uit het Tibetaanse Tantrayana boeddhisme.

Door deze bewegingskunst te beoefenen kun je angst en verwachtingen omzetten in vertrouwen en genot.

Businesscoach Guido Wüner

Wewengkang past Tog Chöd toe in zijn leiderschapsprogramma’s.

Ruim vijftien jaar geleden kwam ik op het pad van de Tibetaanse monnik Tulku Lobsang Rinpoche, een boeddhistische meester in de oude tantrische kennis van het Tibetaans boeddhisme, psychologie, geneeskunde en astrologie. Tulku Lobsang ontwikkelde Tog Chöd: The Wisdom Sword Practice. Het zijn oefeningen gebaseerd op de eeuwenoude traditionele Yaman monnikendans, toegepast op wat we in de moderne wereld nodig hebben.

‘Tog Chöd is meditatie (bewust worden) zonder meditatie’, beschrijft Tulku Lobsang zijn bewegingskunst. Bij Tog Chöd oefen je met een zwaard; het is een methode voor innerlijke transformatie.

Na een kort verblijf als leek in een boeddhistisch klooster en vele retraites en initiaties later werd ik een van de weinige leraren die in de geest van Tulku Lobsang Rinpoche docenten en coaches opleidt. Ook integreer ik boeddhistische wijsheden in de groeiende zakelijke markt van organisaties die gedreven worden door purpose. Hierbij is Tog Chöd een van de interventies die ik toepas in mijn Leadership & Organisation Development programma’s.

Innerlijke wijsheid en vrijheid

Met Tog Chöd transformeer je angst, boosheid en andere negatieve emoties in een heldere gemoedstoestand. Een heldere geest, die volledig in het huidige moment is, zonder na te denken, zonder angst. Angsten zijn namelijk verbonden met onze gedachten en ons lichaam. In het Tibetaans betekent tog ‘gedachte’ en chöd betekent ‘snijden’. Wanneer we onze geest tot zwijgen brengen, ontdekken we onze werkelijke drijfveren. In de ruimte tussen gedachten ontdekken we innerlijke wijsheid en vrijheid.

Verbinding maken met deze innerlijke ruimte geeft ons zelfvertrouwen en angsten nemen erdoor af. We merken dat we de moed hebben om beslissingen te nemen, en dat we deze beslissingen kunnen nemen vanuit een plaats van bewustzijn en helderheid.

Angst en verwachting

‘Angst is onze demoon, verwachting is onze vijand’, zegt Tulku Lobsang over angst.

Als we onze geest beheersen, zijn we in staat om volledig aanwezig te blijven in het moment. Alles gebeurt in het huidige moment. Als we niet in het huidige moment zijn, waar zijn we dan? We denken aan het verleden of aan de toekomst. Helaas kunnen deze gedachten erg contraproductief zijn. Als we aan het verleden denken, worden we vaak in beslag genomen door angst. En als we aan de toekomst denken projecteren we vaak verwachtingen.

Angst en verwachting weerhouden ons ervan gelukkig te zijn met wat we nu hebben.

Er zijn twee soorten angst: angst om niet te hebben wat we willen en angst om te verliezen wat we hebben. We hebben ook twee soorten verwachtingen: de verwachting dat we krijgen wat we willen en de verwachting dat we niet verliezen wat we hebben. Hierdoor zien we niet wat er voor ons ligt. Dit weerhoudt ons om blij te zijn met wat nu is.

Angst is de demoon van ons leven; het verleidt tot alles wat we niet willen. Het zorgt ervoor dat we precies zien wat we niet willen zien: alles is vergankelijk en alles is los van een inherent bestaan. Pijn is onvermijdelijk in het leven. Daarom noemen we angst ook wel een demoon: het verwijst naar iets wat we zien dat er niet is. We zijn bang door een pijn uit het verleden of iets waarover we hebben gehoord. We creëren dit lijden, terwijl de pijn er niet

is. Angst is ook wel de demoon van pijn. Dit terwijl pijn onvermijdelijk is in dit leven, het is vaak de poort naar groei.

Verwachting is de vijand van ons leven; het verblindt ons waardoor we niet zien wat we hebben. We verwachten dat bepaalde dingen zullen gebeuren, of dat mensen op een bepaalde manier zullen reageren. We hebben de meeste verwachtingen van degenen die ons gelukkig maken. Daarom zijn onze naasten en dierbaren de gevaarlijkste mensen voor ons geluk, niet vanwege hun, maar vanwege onze verwachting. Verwachting is de vijand van geluk. Met minder angst en minder verwachting kunnen we leren gelukkig te zijn met wat we nu hebben; er zijn zoveel kleine en grote redenen om gelukkig te zijn. We hebben een krachtige geest vol potentieel en ons lichaam is de beste technologie ter wereld. Deze planeet van de vijf elementen is ongelooflijk mooi, maar angst en verwachting maken ons blind voor deze dingen.

Werkelijk zien

‘Hoe we denken is hoe we zien’, zegt Tulku Lobsang.

In Tog Chöd geeft het zwaard richting. Het staat voor onze innerlijke wijsheid. Het zwaard snijdt door de rommel van onze geest. Dit is waarom het zwaard (ons innerlijk kompas) de beslissingsmacht heeft.

Om besluiten te maken moeten we ook weten wát we moeten snijden. We moeten dus eerst kijken. We moeten eerlijk naar onszelf kijken en naar waar we staan om de weg vooruit te zien. We moeten weten wáár we zwak zijn, om die zwakheden om te zetten in krachten. We moeten weten wat we wel en niet willen, om ook te weten hoe we de beste beslissingen kunnen nemen. Dit betekent dat we bewustwording nodig hebben.

Er zijn vier krachten waarover we beschikken en waarnaar we kijken: de kracht van spijt, de kracht van vastberadenheid, de kracht van ondersteuning en de kracht van het tegengif.

Keuzes maken

‘Totdat je alles weet, is er maar een manier om het leven duidelijk te maken: beslis!’, aldus Tulku Lobsang.

De meesten van ons hebben nooit geleerd hoe te beslissen. Wij hebben hier zoveel moeite mee. We zijn bang om beslissingen te nemen, laten ons beïnvloeden door ‘de buitenwereld’ en staan ver van onze ‘innerlijke wereld’. Dit is zeker in de zakenwereld het geval. We weten niet hoe we eenvou-

Guido Wüner Wewengkang

dig ‘ja’ of ‘nee’ moeten zeggen. In plaats daarvan proberen we te denken en te analyseren totdat duidelijk wordt wat we moeten doen. Maar als het duidelijk was wat we moesten doen, dan hoefden we niet te beslissen. We moeten een beslissing nemen, juist omdat dingen niet vanzelfsprekend zijn en moeten daarom meer vertrouwen op ons innerlijk weten en wijsheid.

Een andere reden waarom we zoveel moeite hebben om te beslissen, is omdat we bang zijn om een fout te maken. Natuurlijk wil niemand een fout maken, maar fouten zijn noodzakelijk. Hoe zouden we ooit kunnen leren zonder fouten? Het is een veel groter probleem als we anderen voor ons laten beslissen.

Goede beslissingen komen voort uit ervaring. En ervaring komt voort uit het nemen van beslissingen. Wees dus niet bang om te beslissen. Zelfs als we een fout maken, zal het ons beter maken in toekomstige beslissingen. Daarom moet je open staan en durven oefenen, oefenen om fouten te durven maken. Er zijn veel complicaties, factoren en emoties. Dus totdat we alles weten, is er maar één manier om het leven duidelijk te maken. We moeten beslissen. Dit is dé manier om vooruit te gaan. •

Meer informatie: www.togchod.nl en www.guidowuner.nl

Oefening

Besluit om te beslissen. Of besluit om niet te beslissen.

Ga zitten en maak een lijst van de beslissingen die nodig zijn. Vraag: Wat zijn dingen die ik moet beslissen? Wat besluit ik om niet te beslissen?

Wat zijn mijn kortetermijnbeslissingen? Wat zijn mijn langetermijnbeslissingen?

Beslissingen op de lange termijn zijn bijzonder belangrijk om te hebben. Als we niet nadenken over wat we willen voor onze toekomst, zijn onze acties in het huidige moment zwak en zal ons toekomstige zelf ook zwak zijn.

Naarmate we meer over onszelf leren; we ons bewustzijn vergroten, zullen we er misschien voor kiezen om een andere beslissing te nemen. Het is beter om een koerscorrectie uit te voeren dan om helemaal niet op een pad te zijn.

Beslissingen nemen vereist moed en vertrouwen. Door middel van beslissingen hebben we de macht om te creëren wat voor soort leven we willen. Daarvoor hebben we zelfbewustzijn, zelfcompassie en zelfvertrouwen nodig.

ZONDER ANGST BOUWEN

AAN JE DROOM

Door

BRIAN DE MELLO

Met DroomBouwers helpt Tjerk Lerou sinds voorjaar 2022 zoveel

DroomBouwers

Jullie richten je op het realiseren van dromen en kijken naar de behoefte die hieraan ten grondslag ligt. Hoe zit dat dan met angst?

‘Uiteindelijk doen of laten we dingen uit liefde of uit angst. Onze twee meeste basale behoeften als mens zijn op de eerste plaats belonging – we willen ons verbonden voelen, erbij horen en ons niet alleen voelen, en op de tweede plaats autonomie –we willen onszelf kunnen zijn, authentiek, zinvol bijdragen. En daar zit een van de cruces waarom je ware eigen droom leven voor velen lastig en best angstig is.’

Wat is precies het probleem?

‘Als we voor onszelf kiezen, kiezen we voor onze eigen ontwikkeling, voor onze vrijheid, onze autonomie, voor het uitspreken en leven van onze eigen

behoeften en verlangens. En daarmee kiezen we minder of niet voor “de ander”, en daardoor zijn we bang onze belonging op het spel te zetten c.q. te moeten gaan missen. We komen in een spagaat te zitten en daarom is echt voor onszelf en onze droom kiezen behoorlijk lastig. De angst om alleen te komen te staan is voor veel mensen groot, je droom achternagaan is vaak ook alleen staan. Daarom laten we deelnemers aan ons Droomprogramma ook zogenaamde “dreamteams” formeren waardoor je niet alleen bent. En sowieso iets nieuws en onbekends doen of iets heel anders doen dan wat je ooit eerder hebt gedaan is voor de meesten spannend.’

Vanwaar dat sterke verlangen naar die droom? ‘Je droom leven komt uit je hart en ziel. Dat hebben we niet zo goed geleerd, want we zijn hoofdzakelijk mentaal en rationeel geschoold en opgevoed. We hebben meestal geleerd om vanuit een doel en een plan te werken en niet of minder vanuit ons hart, vanuit onze ware essentie en intenties. We hebben ook geleerd om onszelf continu te vergelijken met anderen en ten opzichte van allerlei expliciete en impliciete normen. Zoals in het onderwijs, denk bijvoorbeeld aan de CITO, en in onze cultuur, met uitspraken als “zo heurt het” of “zo doen we dat nou eenmaal hier”.’

Waar zou volgens jou het accent meer op moeten liggen?

‘We hebben niet of minder geleerd om vragen te stellen zoals: wat vind ík belangrijk of wat is voor mij essentieel? Wat is mijn behoefte, mijn verlangen en wat heb ik nodig? Waar word ik blij van en krijg ik energie van? Wanneer voel ik me zinvol?’

mogelijk mensen in hun kracht te komen staan en prikkelt

hen om hun droom te leven. Daarbij speelt het overwinnen van angsten een belangrijke rol. We vroegen Tjerk naar zijn ervaringen en hoe dat in zijn werk gaat.

‘JE DROOM LEVEN KOMT UIT HART EN ZIEL, MAAR WE ZIJN RATIONEEL OPGEVOED.’

1 Tjerk Lerou

Start Close In

Start close in, don’t take the second step or the third, start with the first thing close in, the step you don’t want to take.

Start with the ground you know, the pale ground beneath your feet, your own way of starting the conversation.

Start with your own question, give up on other people’s questions, don’t let them smother something simple. To find another’s voice, follow your own voice, wait until that voice becomes a private ear listening to another.

Start right now take a small step you can call your own don’t follow someone else’s heroics, be humble and focused, start close in, don’t mistake that other for your own.

Start close in, don’t take the second step or the third, start with the first thing close in, the step you don’t want to take.

David Whyte

Stel dat het zover is dat je je eigen droom kunt gaan leven, waar bestaat dat dan uit?

‘Uit een aantal elementen. Allereerst: weten wat je vanuit je hart en ziel wilt – wat jouw essentie is – je “gaspedaal”. Dit houdt datgene wat voor jou klopt in, bijna letterlijk waar je hart sneller van gaat kloppen en waar je van voelt of diep van binnen weet dat het bij je past. Je voelt dan ook een bepaalde rust en flow en durft je daaraan over te geven. Oprah Winfrey zegt altijd heel mooi: “Show me my footsteps.”

Vervolgens is het zaak om te weten wat je tegenhoudt – je “rempedaal”. Dat kunnen onze gedachten, onze angsten zijn. Deze komen voort uit vaak onbewuste patronen en ervaringen, uit onze jeugd of zelfs uit vorige levens die zich vertalen in beperkende overtuigingen, die we bij DroomBouwers ook wel “verborgen commitments” noemen. Het zijn namelijk echte besluiten of commitments die je ooit bewust of onbewust hebt genomen om jezelf te beschermen. Deze leiden tot bepaald (uitstel)gedrag dat niet helpend is voor jouw groei, voor het behalen van je doelen en het leven van je droom. Als we ons bewust zijn van dat gaspedaal en vooral van onze rem, komen we verder.

Ons rempedaal bestaat uit angsten, maar dat zijn ook commitments die je met jezelf hebt gemaakt; “ik zorg dat ik nooit meer opval, niet-gehoord word.” Dat kan in de weg gaan zitten. Zodra je daar inzicht in krijgt en je je rem wat meer loslaat, kom je in alle opzichten moeiteloos en sneller vooruit, dan als je alleen het gaspedaal indrukt.’

Wat komt er nog meer bij kijken? Er zijn vast allerlei andere factoren die we in de gaten moeten houden bij het leven en realiseren van een droom. ‘Dat klopt. Om je droom waar te maken zijn natuurlijk ook zaken van belang als vaardigheid en talent, al geloven we dat nieuwsgierigheid, drive en passie belangrijker zijn. Verder: het lef om de eerste stap te zetten. Ik denk hierbij aan het gedicht van David Whyte, waar we het DroomBouwers-programma altijd mee starten (zie kader – red.). Hulp vragen is ook belangrijk. Anderen erbij betrekken om de beweging groter te maken. Daarnaast zijn meer praktische zaken als bijvoorbeeld toegang tot klanten, kennis en andere middelen zoals geld en tijd van belang. En natuurlijk een gezonde dosis doorzettingsvermogen en toewijding, maar die komen meestal vanzelf als jouw droom vanuit je hart en ziel komt.’

Dus angst mag geen belemmering zijn?

‘Er bestaan geen moedige acties zonder angst. Daar is veel onderzoek naar gedaan, onder meer door

‘JE LICHAAM HEEFT ONBEWUSTE ANGSTEN IN HET CELGEHEUGEN OPGESLAGEN.’

onderzoekshoogleraar maatschappelijk werk Brené Brown. Dit zegt zij erover: “Onze diepste angst is niet dat we ontoereikend zijn. Onze diepste angst is dat we onmetelijk machtig zijn.” Ik zeg: leer dansen met je angst. Maar je angsten aankijken, laat staan delen en je kwetsbaarheid laten zien, dat is lastig. Zeker voor mannen, is mijn ervaring. Het wordt gezien als zwak, en anderen om hulp vragen ook. Dat hebben we niet geleerd op school en in onze cultuur. Het is ook confronterend – we willen liever niet in onze schaduw, onze donkere kanten, zijn. Tenslotte kan het leiden tot heftige lichamelijke reacties, want je lichaam heeft onbewuste angsten in het celgeheugen opgeslagen.’

Wat is jouw eigen angst?

‘Een van mijn angsten is om nutteloos te zijn. Dat uit zich bijvoorbeeld als ik ziek ben en niets kan doen. Misschien is dat wel de drive achter mijn wens om mensen te helpen met hun droom, want als je je droom leeft doe je iets “nuttigs”. Ik geloof dat we vaak letterlijk ons eigen medicijn maken. Dat je dingen doet die als een medicijn voor je (kunnen) werken, waardoor je lekkerder in je vel komt te zitten.’

Uiteindelijk zit alles tussen onze oren? Of in ons hele lijf?

‘We denken ons meestal angstig. Soms zijn we bang voor de angst, en ons lichaam slaat dit op. En beiden beïnvloeden elkaar: ons lichaam beïnvloedt ons denken en vice versa. Onze gedachten zijn de eerste aanzetten of creaties tot de daadwerkelijke manifestatie in plannen en andere vormen. Alles is namelijk energie – denk aan de universele wet van aantrekkingskracht – dus ook onze gedachten. Dus als die negatief zijn gaan ze ons niet helpen en vaak

Een Droombouwdag

Op 1 april 2023 vindt het eerste nationale DroomBouwers event plaats waarvoor alle ouddeelnemers, coaches, partners, sponsors en andere betrokkenen worden uitgenodigd. Wil je meer weten over DroomBouwers? Kijk voor meer informatie op www.droombouwers.nu of mail naar hello@droombouwers.nu.

Naast initiatiefnemer van DroomBouwers is Tjerk partner bij trainings-en adviesbureau De Droomfabriek in Radio Kootwijk. Meer informatie: www.dedroomfabriek.nl

zelfs tegenwerken, en wordt je droom gaan leven erg lastig. Onze gedachten halen ons uit het hier en nu, wat een belangrijke staat van zijn is voor het realiseren van je droom. Áánwezig zijn, bewust zijn. En letterlijk, zoals eerder gezegd, in je lijf zijn om je angsten waar te nemen. Én ook te voelen wat wel klopt, waar te nemen als een bepaald verlangen wel levensvervullend voor je is. In het hier en nu zijn betekent dat we dankbaar zijn voor de mooie dingen om ons heen en dat we de dingen die niet zo gaan als we willen kunnen accepteren.’

Daar zeg je nog iets. Wat als het niet lukt, of als de droom tegenvalt?

‘Neem de tijd, kijk naar wat er wel leuk aan was, reflecteer op jouw manier. Ik heb het beeld van een rugzak met pingpongballetjes. Je kunt telkens een verse start maken door een pingpongballetje te pakken. Je kunt altijd opnieuw beginnen, met een intentie. Staar je niet blind op het doel, geniet van de reis. Kijk naar welke weg je hebt afgelegd. Welke moedige stappen je al hebt gezet. En doe zo nodig een start-over. Ik heb zelf ervaren: als je je nieuwsgierigheid bewust koestert en niet bezig bent met of iets lukt of mislukt, dan kan het nooit tegenvallen. Dan valt het je toe. En dat is geen toeval.’ •

‘JE KUNT ALTIJD OPNIEUW BEGINNEN, MET EEN INTENTIE.’

NOOIT MEER BANG… EN DAN?

Waarom zou je nooit meer bang willen zijn?

Psychotherapeut Hilde Bolt ziet angst niet

als een vijand maar als een boodschapper.

Ze werkt ermee in haar praktijk, maar

ondervond het zelf ook aan den lijve.

Lees haar verhaal en ontdek wat angst

jou te vertellen heeft.

Angst is voor de één een trouwe vriend die zo nu en dan op bezoek komt en voor de ander een gevreesde vijand die het leven volledig bepaalt en ontregelt. Maar of we het nou leuk vinden of niet: angst voelt onprettig en hoort bij ons mens-zijn. Sterker nog: ook veel dieren kennen deze emotie. Angst hoort bij leven. Daarnaast verschijnt angst veelal in verschillende fases, gedaantes en neemt het verschillende gezichten aan; denk bijvoorbeeld aan angst voor de dood, angst voor verlies, angst voor het leven, angst voor verlies van controle of angst voor contact.

Vanuit mijn werk, maar ook in mijn eigen leven ben ik angst in veel varianten tegengekomen. Hierbij leerde ik onderscheid maken tussen verschillende soorten angst, ieder met een eigen functie en boodschap.

Angst heeft (g)een functie

In de Engelse taal wordt er een helder onderscheid gemaakt tussen fear en anxiety. Bij fear gaat het over

een intense biologische reactie die direct gekoppeld is aan specifiek en reëel gevaar. En bij anxiety gaat het over dingen waarvan we denken dat ze zouden kunnen gebeuren of een verhoogde staat van waakzaamheid die geen reactie is op acute nood.

Functionele angst gaat terug naar de oorsprong en de werkelijke functie van angst. Vanuit het overlevingsinstinct is angst ons meegegeven als waarschuwingssignaal van gevaar zodat we onszelf in veiligheid kunnen brengen. Je zou kunnen zeggen dat dit het meest vriendelijke gezicht van de angst is dat ons dagelijks helpt.

Disfunctionele angst gaat over dat het ons functioneren belemmert, terwijl er feitelijk geen reëel gevaar aanwezig is. In onze samenleving hebben veel mensen last van disfunctionele angst, omdat we niet met ons lichaam verbonden zijn en onze manier van leven dit doorgaans niet faciliteert.

Trauma en herbeleving

Bij mensen met trauma komt angst naar voren in de vorm van herbelevingen wanneer zij getriggerd worden door iets wat hen doet denken aan wat er ooit gebeurd is. Op dat moment is iemand niet meer werkelijk aanwezig in het hier en nu en ervaart diegene de pijn en angst uit het verleden. En dat kan uiteraard heel akelig en beangstigend zijn. Bovendien worden tijdens traumatisering bewegingen in het lichaam niet afgemaakt, waardoor er fysieke blokkades ontstaan. De angst zit als het ware bevroren in het lichaam.

Om nu te stellen dat dit per definitie disfunctionele angst is ligt voor de hand. Toch zie ik dit niet helemaal zo. Het is disfunctioneel omdat de angst op dat moment niet een adequate inschatting geeft van het feitelijke gevaar in het hier en nu. Toch hebben herbelevingen wel degelijk een functionele kant, omdat ze laten zien dat er nog iets niet verwerkt is. ‘De drang om een trauma af te ronden en te verwerken is net zo krachtig en volhardend als de symptomen die erdoor worden veroorzaakt’, zegt Peter Levine in zijn boek De tijger ontwaakt. Gabor Mate benoemt in de video You decide how to feel:

‘IEDERE SOORT ANGST HEEFT ZIJN EIGEN BOODSCHAP.’

‘Dat is waar vrijheid echt ligt, wanneer niemand de macht heeft om je te triggeren, niet omdat je gesloten, afgesloten en geïsoleerd bent, maar omdat je je volledig bewust bent van jezelf, dat is wat echte bevrijding eigenlijk is.’

Omgaan met angst

De meest existentiële angst, de angst voor de dood, is een hele intense. Zelf heb ik dit twee jaar geleden ervaren toen ik ernstig ziek was en er een werkelijk risico op de dood aanwezig was. Hoewel ik mezelf altijd heb ervaren als een nuchter en spiritueel verbonden mens, heb ik me intens angstig gevoeld en een groot gapend gat ervaren waarin ik vooral niet terecht wilde komen. Een van de dingen die ik ervoer is dat ik niet meer wist wat ‘een goede afloop’ was. Vanuit mijn mens-zijn, zou dit uiteraard betekenen dat ik zou blijven leven, maar ergens wist ik dat een goede afloop ook zou kunnen betekenen dat ik me volledig zou kunnen leren overgeven aan de onvermijdelijkheid van de dood. Ik herinner me

een dierbare vriendin die dit daadwerkelijk heeft gedaan. Toen ze hoorde dat ze ongeneeslijk ziek was zei ze: ‘Ik voel dat het klopt en ik ga er niet tegen vechten’, wat ze ook niet heeft gedaan. Hier kan ik alleen maar een diepe buiging voor maken.

Hoezeer ik ongelofelijk dankbaar ben dat mijn tijd nog niet gekomen was, heeft dit gegeven me diep geconfronteerd met de kwetsbaarheid van het leven en ook om, zolang ik leef, het leven volledig te leven zolang ik dit kan. Voor mij heeft de poort naar de dood, de poort naar het leven op een dieper niveau geopend.

Om constructief met angst te leren omgaan is een goede vraag: wat heeft het nodig? Angst heeft een bedding en acceptatie nodig, in jezelf, in je lichaam en als dat niet lukt, in nabijheid van een ander die de bedding kan bieden. Als de angst feitelijk niet functioneel is, heeft deze onderzoek, erkenning, maar ook geruststelling nodig. Het voelen van de angst, zonder erin weg te zakken vraagt veel moed. Angst is uiteindelijk geen vijand, maar een boodschapper die ons kan helpen om ons leven voller te leven. Als angst een plaats krijgt in je eigen herberg, dan kan deze uiteindelijk een wijze raadgever zijn. •

Meer informatie: www.internal-movement.com en www.bodyorientedlearning.com

Hilde Bolt is auteur, spreker en oprichter van de Body Oriented Learning Academy en de praktijk Internal Movement Company. Ze is opgeleid tot psycholoog, psychotherapeut, stress- en traumadeskundige en werkte jarenlang in de psychiatrie. Vanuit verschillende disciplines en culturen zoals dans- en bewegingsexpressie, theater, tango, systemisch werk, mindfulness, maorihealing en boeddhisme ontwikkelde ze haar eigen unieke manier van lichaamsgericht werken.

‘IK WIST NIET MEER WAT “EEN GOEDE AFLOOP” WAS.’

Hilde Bolt

DE HERBERG

Dit mens-zijn is een soort herberg Elke ochtend weer nieuw bezoek.

Een vreugde, een depressie, een benauwdheid, een flits van inzicht komt als een onverwachte gast.

Verwelkom ze; ontvang ze allemaal gastvrij zelfs als er een menigte verdriet binnenstormt die met geweld je hele huisraad kort en klein slaat.

Behandel dan toch elke gast met eerbied. Misschien komt hij de boel ontruimen om plaats te maken voor extase...

De donkere gedachte, schaamte, het venijn, ontmoet ze bij de voordeur met een brede grijns en vraag ze om erbij te komen zitten.

Wees blij met iedereen die langskomt de hemel heeft ze stuk voor stuk gestuurd om jou als raadgever te dienen.

Rumi

Zet die bril af, heel je ogen

Heb je slechte of ongezonde ogen? Dan is daar een diepere oorzaak voor, stelt Karin Hogenboom, expert op het gebied van natuurlijke oogheling.

In een interview met Optimist magazine vertelt ze hoe we onze ogen zelf kunnen helen, maar daarvoor moeten we wel onze bril afzetten.

Het dragen van een bril op sterkte, laten aanmeten van contactlezen of een bezoek brengen aan de ooglaserkliniek: het zijn dingen die vijftien jaar geleden ook voor Karin Hogenboom de normaalste zaak van de wereld waren. Inmiddels kijkt ze hier met andere ogen naar en schaart ze deze acties onder symptoombestrijding.

Door LAURA BOETERS

Als we haar voor dit interview spreken horen we aan de andere kant van de lijn een trein langs razen, een voorbijganger die haar begroet en even later wordt het gesprek bijgevallen door symfonisch vogelgefluit. Een wandelgesprek, in de frisse buitenlucht. Zittend achter ons bureau met beeldscherm, horen we haar - met enige jaloezie - opgewekt pratend in de natuur. Het is volgens haar precies één van de dingen die fout gaan als we het hebben over ooggezondheid. Voor haar is de wandeling een kwestie van practice what you preach. Ze vertelt: ‘Onze ogen zijn zo uitgeput en uitgehongerd, we zorgen gewoon niet goed voor ze.’

Natuurlijke ooggenezing

Hoe kwam ze tot dit inzicht? ‘Vijftien jaar geleden wilde ik van mijn bril af. Ik dacht na over laseren, maar online las ik er nare verhalen over. Toen ik me er verder in verdiepte kwam ik op het pad van natuurlijke ooggenezing. Ik ben toen een cursus gaan volgen bij iemand die hierin lesgaf. Vanaf de eerste les wist ik meteen dat ik hier zelf ook iets in wilde gaan doen.’

Ze specialiseerde zich in het helen van de ogen op een natuurlijke manier en heeft inmiddels dertien jaar een eigen praktijk, VolZicht. ‘Ik weet nu

wat ogen nodig hebben om goed te kunnen zien zonder bril, lenzen of laseren. We zijn als mens geprogrammeerd dat wanneer onze ogen achteruitgaan, we dan alleen brillen, lenzen of laseren als optie zien. Het zit niet in ons bewustzijn dat we de oplossing ook zelf kunnen zijn.’

In haar praktijk ontvangt en helpt ze mensen met uiteenlopende oogklachten. ‘Of het nu gaat om wazig zien, droge, rode en vermoeide ogen of aandoeningen als staar, maculadegeneratie of glaucoom, het zijn tekens dat de ogen niet gezond zijn en dat er iets aan de hand is.’

Brildragers die aan de slag gaan met de methode van Karin, worden geadviseerd om deze niet meer op te zetten of in ieder geval in sterkte af te bouwen. ‘Het is persoonsgebonden of je je bril radicaal afzet. Mijn eerste leraar noemde het dragen van een bril een vorm van verslaving. Ik vond dat eerst wat overdreven, tot ik merkte hoe vaak ik met mijn hand naar mijn bril zocht. Ik heb hem daarom gelijk niet meer opgezet, maar dat werkt niet voor iedereen, en dat hoeft ook niet. Er zijn mensen die rustig afbouwen. Maar er is dus wél iets aan de hand waardoor je wazig ziet en waardoor je een bril bent gaan dragen. Naast het niet meer dragen van je bril of contactlenzen, moet je stappen zetten om je zicht weer te herstellen.’

Ogen helen in vier stappen

Aan de hand van een vierstappenplan helpt Karin mensen op weg naar een betere ooggezondheid. Dit houdt in een scherper zicht, het waarnemen van diepere kleuren en een breder blikveld. De stappen komen aan bod in een jaarprogramma waarbij ze deelnemers persoonlijk begeleidt, maar ook schrijft ze er uitvoerig over in het boek Heel je ogen, heel je leven. De stappen hebben ieder een ander hoofdthema; de eerste gaat over het ontspannen van de ogen, stap twee gaat in op het voeden van ogen, stap drie over ontgiften en de laatste stap over mindset en het openen van de ogen voor overvloed.

Als we het over voeden hebben, schopt ze tegen heilige huisjes: ‘We krijgen de verkeerde voeding binnen en al helemaal niet de voeding die we nodig hebben. Dit verzwakt ons en het vraagt veel van onze mineraal- en vitaminehuishouding. Wat mensen dan zouden moeten eten? Precies het tegenovergestelde van wat er op dit moment naar buiten wordt gebracht. Er wordt nu verteld dat we vooral plantaardig moeten eten; vegetarisch en ve-

Heel je ogen, heel je leven Karin Hogenboom Uitgeverij Volzicht

ISBN: 9789082864885 205 pagina’s € 29,95

Verkrijgbaar via Volzicht.nl

‘Je kunt stappen zetten om zelf je zicht te verbeteren.’

ganistisch. Ik zeg: eet dierlijk. En dan niet de magere lapjes, maar juist het vet en orgaanvlees. Trek bouillon van botten, eet eieren en drink rauwe melk.’ Ze voegt toe dat we heus wel planten mogen eten, maar dat we ze voorafgaand moeten koken of fermenteren. ‘Zeker als plantaardige voeding niet eerst wordt voorbewerkt, zitten er anti-nutriënten in die je lichaam juist onttrekken van belangrijke mineralen. Dus begin je dag niet met havermout in haver- of sojamelk, maar wel met een gebakken eitje met spek of kaas.’

Voeden en ontspannen

Bij het voeden van onze ogen voor een optimaal zicht doelt Karin niet alleen op wat we eten. Ze legt uit: ‘Onze ogen zijn niet alleen uitgehongerd qua voeding, maar we zetten ze ook hard aan het werk achter de computer. Daarbij komen we bijna niet meer buitenshuis; ogen worden nauwelijks nog gevoed met natuur, met natuurlijk licht en echte donkerte. Dit kun je alleen doen door naar buiten te gaan, zelfs op een bewolkte dag wanneer de zon achter de wolken schijnt, dat licht is heel belangrijk voor ons. Daarbij wordt het licht in huis alleen maar armer in plaats van rijker; in gloeilampen zat nog wel wat kleur, maar led- en tl-verlichting zijn heel arm, daar worden we moe en ziek van.’

‘Onze ogen zijn dus niet alleen uitgehongerd qua voedingsstoffen, maar ook op allerlei andere vlakken’, vervolgt ze. ‘Ik loop nu buiten in een parkje en het groen van de bomen komt me tegemoet. Ik zie de zon en de blaadjes en het prikkelt alles in mij op een positieve manier. Achter de computer is dat een heel ander verhaal. Sommige mensen zitten van negen tot vijf achter de computer, stappen de trein in om op hun smartphone te zitten, om vervolgens thuis weer voor de tv te kruipen. Ik zeg niet dat we de computer eruit moeten gooien, want het is ook een handig ding, maar als het overheerst verzorg je je ogen niet goed. Die stoppen er dan op een gegeven moment mee.’

Iets wat hand in hand gaat met het voeden is het ontspannen. Hierover is Karin enthousiast: ‘Op het moment dat je zicht wazig is en er andere klachten ontstaan, staat er veel spanning op je ogen. Door op een andere manier te zien, leer je hoe je je ogen kunt ontspannen. Je kunt namelijk wel gezonde voeding eten, maar als je cellen op slot staan van de spanning, komen de voedingsstoffen niet binnen. Ik merk in de praktijk dat mensen de stap over voeding serieus oppakken in combinatie met de ontspanningsoefeningen om de spanning van de ogen af te voeren. En dat werkt synergetisch; het versterkt elkaar.’

Holistisch

Wat kunnen we merken als we de adviezen van Karin opvolgen? ‘Er zijn mensen die alleen mijn e-book downloaden en na één week al minder last hebben van hoofdpijn, minder spanning ervaren rond hun ogen en beter slapen. Ook is er bijvoorbeeld een vrouw die het jaarprogramma volgde en van haar arts injecties kreeg in haar oog tegen macula. De vlekken in haar zicht zijn inmiddels verdwenen en ze heeft geen medische ingreep meer nodig.’

De gezondheid van onze ogen benadert ze holistisch; vanuit een totaalplaatje. Dit blijkt wel uit de stappen die ze samenstelde en de praktijkervaringen. ‘Als je anders leert kijken, je ogen geeft wat ze nodig hebben, en ook negatieve overtuigingen en je mindset verandert, worden niet alleen je ogen beter, maar heelt het hele lichaam. Door het aanpakken van oogklachten voelen mensen zich over het algemeen beter, rustiger, stabieler en dichterbij zichzelf.’ •

Karin Hogenboom

‘Als je anders leert kijken, heelt het hele lichaam.’

Meer informatie: www.volzicht.nl

Word deelgever: schrijf je in voor de Ubuntu MOOC via isvw.nl/ubuntu

We leven op een kwetsbare aarde met complexe uitdagingen die we niet meer opgelost krijgen vanuit ons individuele denken. We hebben de kracht van diversiteit nodig.

Ook jij kunt jouw talenten of de kwaliteiten van jouw organisatie inzetten voor de wereld! Hoe? Op die vraag geeft de Ubuntu MOOC antwoord. Deze nieuwe online opleiding biedt hoop, perspectief én concrete handvatten vanuit de Afrikaanse filosofie Ubuntu.

Met onder meer Annette

Nobuntu Mul, Mpanzu

Bamenga, Laurentien van Oranje, Kathleen Ferrier, Babah Tarawally en Jan Terlouw.

isvw.nl/ubuntu

If you want to go fast, go alone If you want to go far, go together

Govert Derix

Govert Derix is filosoof en schrijver van de ecologische ideeënroman De boom, verkrijgbaar via de webshop van The Optimist .

Licht aan het einde van de tunnelangst

Eén van de langste landtunnels van Nederland ligt in Limburg. In die Roertunnel, zo genoemd omdat de bijna tweeëneenhalve ondergrondse kilometers onder het riviertje de Roer doorgaan, moet ik achter het stuur ooit bijna in slaap zijn gevallen. Vermoed ik. Het is mijn enige verklaring voor de angstaanval die me in die tunnel een paar jaar terug overviel als een donderslag bij heldere hemel. Nauwelijks was ik de schaars verlichte duisternis met twee veel te krappe rijstroken ingereden, of mijn hartslag versnelde. Alsof mijn hart de maximumsnelheid wilde overtreffen. Bloed steeg naar mijn hoofd. Had ik iets verkeerds gegeten? Een verdwaalde paddo in de soep? Ik gaf een ruk aan het stuur. Zigzagde door het midden. Remde. Claxons in mijn rug. Gaf gas. En toen: licht, eindelijk het einde!

Pas een paar kilometer verderop bedacht ik dat ik later die dag nog terug moest. Ik waagde het erop. En verdorie, weer steeg het bloed naar mijn hoofd en klopte mijn hart in heel mijn lijf. Toen ik een week later weer in die contreien moest zijn, nam ik veiligheidshalve de laatste afslag voor de tunnel en reed via het drukke centrum van de stad Roermond, een omweg van een klein kwartier.

Omarmen

Ik belde met een familielid dat ooit zijn vliegangst overwon door, ik geloof op Schiphol, een cursus te volgen. Op internet las ik dat tig mensen last hebben van tunnelangst. Aanbevolen aanpak: de angst omarmen, rustig ademhalen, eventueel een muziekje opzetten. Ontwijken verergert. Hoe langer ik dat

kwartiertje door het centrum van Roermond zou accepteren, des te draconischer de vrees.

Typisch trouwens: in diezelfde periode ‘deed’ ik tunnels in de Randstad zonder problemen. Ik reed zelfs via Noord-Spanje richting Salamanca: een keten van tunnels, sommige behoorlijk lang. Ook die overleefde ik zonder hartkloppingen.

Het ging blijkbaar alleen om die ene vermaledijde doorgang.

Een paar maanden na het opduiken van de angst besloot ik het beest in het gezicht te kijken. Laat ik er een feest van maken, dacht ik. Een ritueel. Een prachtmoment. Voer voor een column. Een coming-out met een authentieke angst. Met als boodschap dat er licht is aan het einde van de tunnelangst. Zou het?

Walkure

Die middag passeerde ik de laatste afslag. Vlak voor de donkere tunnelmond startte ik de Walkurenrit. Zong mee. Schreeuwde. Zette de muziek nog harder. De afstand vlóóg voorbij. Jammer, bijna. Een paar uur later hetzelfde liedje. Tunnel in, muziek aan, meebrullen. Bij de derde of vierde keer leek de angst gesmolten. Maar er was ook een nederigheid in mijn lijf gekropen. Ik weet nog steeds niet waar de angst vandaan kwam. En je zult mij nooit horen zeggen dat ik nooit meer bang zal zijn. Voor het geval dat heb ik intussen andere muziek binnen handbereik: een van de heerlijkste nummers van de Dire Straits, Tunnel of Love. ‘Girl it looks so pretty to me, like it always did, like the Spanish city to me, when we were kids…’ •

‘ER WAS OOK EEN NEDERIGHEID IN MIJN LIJF GEKROPEN.’

Geef betekenis aan wat je doet

Waarom zou je stoppen met werken als je er energie van krijgt en zinvol bezig bent? Of starten met een baan die gevoelsmatig niet bij jou past? Brenda Serrée helpt mensen met het ontdekken van hun Ikigai, zoals de Japanners het noemen. Je drive om te doen wat je met plezier doet.

Zinvol bezig zijn vertaalt zich tijdens Purpose Day XL in het streven naar netto positief ondernemen; meer geven dan je neemt, in alle opzichten. Dat gaat dus verder dan streven naar het niet beschadigen van de planeet. Het gaat over het herstellen van onze aarde. Het toppunt van zin.

Matthijs Bobeldijk helpt maatschappelijke vraagstukken aan te pakken door er een businesscase vol zingeving van te maken. En als je dan toch nog tegen obstakels aanloopt bij alle zinvolle bezigheden, is er de Einstein-methode volgens

Tiesja Huizenga. Hiermee lost ze problemen op de werkvloer op voordat ze ontstaan. Hoe zinnig is dat!

Liever Ikigai dan een vet salaris

Wat zorgt ervoor dat mensen met plezier naar hun werk gaan en een bedrijf als goede werkgever wordt gezien? Je zit fout als je het antwoord zoekt in een vet salaris, een auto van de zaak of hoge bonus. Medewerkers willen zingeving, plezier en verbinding, weet drs. Brenda Serrée. Ze stelt: ‘Investeer in hun Ikigai!’

Door BRENDA SERRÉE

Ikigai is de Japanse leefstijlfilosofie voor vervulling en plezier in je leven. Het helpt je met gemak de honderd te halen. Kijk maar naar het Japanse eiland Okinawa, één van de vijf Blue Zones, waar gemiddeld 68 van de 100.000 inwoners hun eeuwfeest vieren. In Europa zijn dat er zo’n 17 per 100.000. Op Okinawa zijn zelfs superhonderdjarigen, mensen van 110 jaar of ouder. De oorzaak van de hoge levensverwachting daar is een combinatie van gezonde voeding, sterke sociale netwerken, voldoende beweging en zinvol bezig zijn. Want opvallender dan hun hoge leeftijd is misschien wel dat veel honderdplussers op Okinawa tot hun laatste adem doorwerken. Vaak vrijwillig – in hun moestuin, het dorpshuis, het lokale restaurant –en soms betaald. Waarom zou je met pensioen gaan als je energie krijgt van je werk? Ikigai, zo noemen de Japanners dat. De reden waarom je ’s ochtends blij je bed uitkomt.

Uniek levensdoel

Ieder mens heeft een unieke Ikigai. Ik help mensen tijdens loopbaanadvies hun eigen Ikigai te ontdekken. Zo is het levensdoel van Rosa (61): ‘Met aandacht, tijd en praktische hulp mensen helpen met orde scheppen en problemen oplossen’. Dit geeft haar in haar vaste baan als bewonersconsulent, maar ook privé veel voldoening. Sander (31), die bij een grote bank werkt als HR-adviseur, heeft een heel andere Ikigai: ‘Op een ontspannen, purpose driven manier leven en werken en daar anderen mee inspireren’. Nu hij dat helder heeft, kan hij het meer laten zien in zijn functie en er meer ruimte voor creëren. Hij gaat zelfs een nieuwe training opzetten voor collega’s.

Zinvol bijdragen aan een groter geheel

Je Ikigai is niet alleen verbonden aan wat je leuk vindt en goed kunt, maar ook aan wat de wereld (van jou) nodig heeft. Juist het gevoel dat je ertoe doet en een zinvolle bijdrage levert aan een groter geheel, maakt dat mensen plezier in het leven en in hun werk ervaren. Als je leeft volgens je Ikigai, verschuift het accent van ‘ik’ naar ‘wij’. En dat is precies wat nodig is om een fijne werksfeer te creëren. Het is geen toeval dat (hoge)scholen werken aan 21 century skills, zoals samenwerken, verbinding en sociale vaardigheden. Als onderdeel van een groter geheel voel je je meer betrokken en blijer.

Ikigai van een bedrijf

Niet zelden hoor ik van mijn cliënten dat zij de missie van het bedrijf waar ze werken eigenlijk niet ken-

nen. Daardoor voelen ze zich niet echt betrokken bij wat ze doen. Hun werk is niets meer of minder dan het uitvoeren van taken die ze goed kunnen en op den duur geeft dat geen voldoening. Het werkplezier raakt zoek, de medewerker krijgt het gevoel onder zijn of haar potentie te leven en presteert ook daadwerkelijk minder omdat het vuur er niet meer is. Want de passie komt vanuit verbinding met het gezamenlijke, grotere doel. Net zoals ieder mens een unieke Ikigai heeft, hebben bedrijven een eigen missie. Wil je meer werkplezier en succes, zorg er dan voor dat je die met elkaar duidelijk hebt.

Ikigai voor medewerkers

Tijdens de coronapandemie startte ik met het geven van online workshops waarin hele teams over Ikigai leerden. De resultaten waren positief. De medewerkers gingen nadenken over hun eigen manier van werken en leven, hadden meer onderlinge verbinding en voelden zich optimistischer. ‘Midden in de coronacrisis kon ons team wel de nodige inspiratie en positiviteit gebruiken’, zegt Céline van social enterprise Webmastery. ‘Door de online workshop kregen de meesten van ons het gevoel terug dat je weet waar je het allemaal voor doet. Dat is ontzettend belangrijk in je werk. Onze mensen willen nu nooit meer met pensioen, want ze doen hun dagelijks werk weer met overgave en plezier.’

Werk doen waar je hart ligt

Natuurlijk is geld belangrijk. Maar niet het meest belangrijke. Werk doen waar je hart ligt, dat is waar het

bij starters op de arbeidsmarkt, maar ook bij veertigers en vijftigers, steeds vaker om draait. Mensen verlangen naar een leven met Ikigai. Een vet salaris lijkt aanvankelijk leuk en aantrekkelijk, maar vervult uiteindelijk niet. Bovendien trek je met zulke financiele en materiële prikkels ook medewerkers aan die niet intrinsiek gemotiveerd zijn om het werk voor jouw bedrijf te doen.

Liever Ikigai

Met investeren in de Ikigai van je medewerkers geef je iets aan hen mee waar zij hun hele leven wat aan hebben. En zelf heb je er ook veel aan. Collega’s die hun Ikigai leven zijn namelijk positief ingesteld, hebben zin in de dag en dragen bij aan een prettige sfeer in het team. Ze hebben een ontspannen werkhouding en zorgen ook nog eens goed voor zichzelf. Elk individu groeit, en daarmee groeit jouw bedrijf. Dus, wil je dat jouw medewerkers enthousiast zeggen ‘ik verdien een ton bonus per jaar’? Of liever ‘ik maak ruimte voor creativiteit’ en ‘ik heb het mooiste werk van de wereld’? Hoe gaat jouw bedrijf inspringen op de geheimen van Ikigai? •

Drs. Brenda Serrée is Ikigai-expert. Als spreker en coach heeft zij de missie om Ikigai in Nederland te verspreiden, zodat het toegankelijk wordt voor organisaties en individuen. Het Japanse Ikigai biedt een schatkist aan wijsheid waar bedrijven hun voordeel mee kunnen doen als het gaat om employability en het boeien en binden van werknemers.

Meer informatie: www.ikigai-liveyourpurpose.com

Foto: Kim Stellingwerf

Drs. Brenda Serrée

Foto: Richard Mouw

Door DE REDACTIE

Purpose Day XL maakt impact

De noodzaak om de huidige economie versneld te transformeren naar een purposegedreven economie wordt door een groeiend aantal mensen gevoeld. Bedrijven willen relevant blijven en netto een positieve impact hebben. De vraag is: hoe gaan we dat doen? Antwoorden hierop krijg je tijdens Purpose Day XL op 18 april in Bussum. We spraken de twee drijvende krachten achter deze dag: Ralph Zebregs en Folkert van der Molen.

Ze geloven allebei dat bedrijven zonder een positieve maatschappelijke impact op termijn geen bestaansrecht meer hebben. Alleen maar ‘de schade beperken’ volstaat niet; vandaar dat het thema van Purpose Day XL is: ‘The Road to Net Positive!’, wat betekent dat we geen genoegen mogen nemen met voorzichtig compensatiegedrag of een beetje minder negatieve impact. Het moet een tandje scherper.

Aanbieding

voor lezers van Optimist magazine

Met de code VIPOPT krijg je 75 euro korting op een toegangsbewijs (reguliere prijs: 350 euro).

Kaarten kun je bestellen via:

www.purposeday.nl

Ecosysteem

Ralph Zebregs neemt vooral grotere bedrijven mee op een purpose journey. ‘Ik heb begrip voor het krachtenveld van een groot bedrijf. Vaak is het zo dat het leiderschap visie heeft en purpose omarmt, maar opziet tegen de ingrijpende transitie die daarvoor nodig is. Het speelveld waarbij onzekerheid en regelgeving een rol spelen ken ik, dus ik kan ze daar doorheen leiden.’ Vijf jaar geleden organiseerde hij de eerste editie van Purpose Day. ‘Je moet begrijpen dat je als bedrijf onderdeel bent van een ecosysteem. De enige manier om het goed te hebben, is als het hele ecosysteem het goed heeft; “als ons bedrijf groeit, groeit het geluk van de wereld”. Dat impliceert een genereuze houding en purpose is daarbij een middel om je ervan bewust te maken of te houden. Purpose is niet een doel op zich.’

Netto positiviteit

Volgens Ralph heeft al ons handelen impact op het handelen van de ander en omgekeerd. ‘Als bedrijven dat gaan snappen, dan kunnen we de stap naar die nieuwe economie makkelijker zetten. Dat is ook

de essentie van netto positiviteit. We staan nu op “verlies”, dus we moeten meer geven om een positieve balans te krijgen.’ Hij vindt de weg richting netto positiviteit een stuk interessanter dan de weg naar neutraliteit. ‘Dat vraagt om creativiteit, jezelf opnieuw uitvinden. En je moet met de partijen in jouw keten samenwerken om oplossingen te vinden.’

Er staat een indrukwekkend lijstje sprekers opgelijnd voor Purpose Day XL. Mensen als Paul Polman (ex-Unilever), Ruud Veltenaar (scientivist en progressor), Michel Driessen (Verstegen), Bart Nollen (Dayrize), Hajar Yagkoubi (voormalig VN-jongerenvertegenwoordiger) en Liesbeth Mol (boardmember Deloitte Nederland) staan op het podium om het publiek mee te nemen in hun visie op netto positiviteit. Dagvoorzitter is Yvette Watson (The 2B Collective). ‘Paul Polman was een van de eerste CEO’s die de twee “losse onderdelen” profit en purpose bij elkaar heeft gebracht. Dat vraagt om leiderschap en visie.’

Keuzes

Er zit een groot gapend gat tussen ‘knowing’ en ‘doing’ constateert Ralph. Die mening deelt hij met het Impact Centre Erasmus. ‘Volgens de onderzoekers van ICE kunnen we gezamenlijk besluiten om Nederland voor het eind van het jaar CO2-neutraal te maken. Daarom ben ik blij dat Ruud Veltenaar gaat

Zuiver zakelijk Zinvol bezig

spreken over waarom we ons in dat gat laten verleiden, hoe we eruit kunnen komen en in de actiemodus raken.’ Ralph wijst er tot slot op dat je moet kunnen terugkijken naar het effect van je acties, kunnen meten wat je impact is. ‘We zijn straks bijvoorbeeld in staat om voor elk product te meten wat de voetafdruk is. Dat stelt ons in staat om betere keuzes te maken.’

Pittig

Volgens Folkert van der Molen, die als oprichter na twintig edities stopte met de organisatie van het Nationaal Sustainablity Congres, wordt Purpose Day XL geen doorsnee congres. ‘Mensen gaan met de netto positieve gedachte huiswaarts, er wordt gestuurd op inspiratie. We willen blijvend impact maken met deze dag.’ Hij benadrukt dat ook de jongere generaties betrokken worden. ‘Hajar Yagkoubi gaat namens generatie Z met Paul Polman en Liesbeth Mol het gesprek aan over toekomstig leiderschap. Dat belooft een pittige discussie te worden.’ Naast een inspirerend hoofdprogramma zijn er praktijkgerichte themasessies over verscherpte verslaggeving, strategie bepalen, handige transitie-tools, klimaatneutraal worden, impact meten, purpose definiëren, en nog veel meer. Folkert: ‘Ook kun je in contact komen met de beste partijen die je kunnen helpen netto positief te worden op de “Purpose Fair”.’ •

‘NETTO POSITIEF VRAAGT OM CREATIVITEIT, JEZELF OPNIEUW UITVINDEN.’

Een gezonde (bedrijfs)cultuur met Einstein

Problemen binnen een bedrijf of organisatie? Coach Tiesja Huizenga doorziet waarom ze meestal ontstaan. Ze ontwikkelde een methode waarmee je problemen op de werkvloer oplost en kunt voorkomen. Hiervoor schakelt ze de hulp in van Albert Einstein.

dat we ook niet aan de behoeften van anderen denken. Toch is reflecterend denken essentieel voor de cultuurvorming binnen instituten en bedrijven – de basis waaruit problemen vaak kunnen ontstaan, of juist niet.

Een gezonde (bedrijfs)cultuur

Tevreden klanten en leveranciers, loyale en betrokken medewerkers, weinig ziekteverzuim en weinig personeelsverloop. Het zijn de kenmerken van een gezonde bedrijfscultuur. De sfeer op de werkvloer is collegiaal en men houdt rekening met elkaar.

Of je nu de toeslagenaffaire, het asielzoekersbeleid, de gaswinning in Groningen, onbetrouwbare infrastructuur door personeelstekort of milieu- en klimaatproblemen neemt: ze zouden er niet zijn geweest als we op voorhand hadden nagedacht over de gevolgen van ons handelen voor de ander. Vrijwel alle problemen ontstaan doordat mensen of instituten geen rekening houden met elkaar.

Door de individualisatie van de samenleving zijn we meer dan ooit gericht op onze eigen successen. Als gevolg hiervan verliezen we de behoeften en belangen van anderen uit het oog. Onze aandacht gaat naar opleiding en carrièrekansen, en daarmee verdwijnt de vraag ‘wat heb ik nodig als ik er zelf over nadenk?’ naar de achtergrond. Als we al niet stilstaan bij wat wij zelf nodig hebben, dan is het niet zo raar

Als een bedrijf in zwaar weer terechtkomt, worden er aanpassingen gedaan om de resultaten te verbeteren. De focus ligt dan vaak op het financiële resultaat zonder dat wordt nagedacht over de invloed ervan op de bedrijfscultuur.

Bedrijfscultuur bestaat aan de ene kant uit de organisatie en de manier waarop de organisatie is ingericht. Aan de andere kant bestaat het uit de manier waarop mensen op de vormgeving van de organisatie reageren. Op een ‘goede’ organisatie reageren mensen positief, maar een ‘slechte’ organisatie zorgt voor weerstand, ongemotiveerde werknemers, minder collegialiteit, een hoog personeelsverloop en meer ziekteverzuim. Dit vormt het fundament van een giftige bedrijfscultuur en drukt op de resultaten van de onderneming, met als gevolg een verandertraject waarbij het management zich opnieuw focust op het financiële resultaat – en zo herhaalt de geschiedenis zichzelf.

EINSTEIN WERD

Tiesja Huizenga

Wat zou Einstein denken?

Maar hoe los je een ‘slechte’ (bedrijfs)cultuur op? En hoe kunnen we bij verandertrajecten cultuurproblemen voorkomen? Cultuurinnovatie houdt aan de ene kant rekening met het feit dat cultuur bestaat uit het vormgeven van, en het aanpassen aan de omgeving. En gaat er aan de andere kant vanuit dat het aanpassen aan de organisatie soepel verloopt als er naast het eigen belang, ook rekening wordt gehouden met de belangen van anderen.

Om hiermee aan de slag te gaan ontwikkelde ik WWET (What Was Einstein Thinking). Het is een coachingsmethode die de vraag ‘wat heb ik nodig, en wat hebben anderen nodig?’ opnieuw onder de aandacht brengt, geinspireerd op het gedachtegoed van Albert Einstein.

Einstein was een constructieve, non-conformistische denker, gedreven door compassie en nieuwsgierigheid naar dingen die hij niet begreep. Precies deze manier van denken helpt om vastzittende patronen te doorbreken, rekening te houden met de denkwijzen van anderen, en van daaruit met een frisse blik naar de wereld te kijken. De WWET-methode richt zich op voorstellingsvermogen, open communicatie, denkvermogen en begrip, omdat dit de vaardigheden zijn die Einstein in zichzelf waardeerde. De methode bestaat uit twaalf eenvoudige modules die door mensen van alle leeftijden, rangen en standen gebruikt kunnen worden. Hiermee komen zij tot een heldere probleemanalyse en activeren zij het probleemvoorkomend vermogen van de organisatie (en zichzelf).

Het beste uit twee werelden

We zijn onszelf en elkaar door de snelle verandering en de industriële revolutie steeds verder uit het oog verloren, en daar ontstaan problemen die voorkomen hadden kunnen worden. Het ziet er voorlopig niet naar uit dat de snelheid waarin veranderingen elkaar opvolgen zal afnemen, daarom moeten we de oplossing zoeken in het terugvinden van onszelf en elkaar. Als we opnieuw ontdekken dat geluk afhangt van de mate waarin we rekening houden met onszelf én anderen, dan kunnen we problemen voorkomen. Dan ontstaat er een sterke en hechte gemeenschap waarin individualiteit en vrijdenken centraal staan; het beste uit twee werelden. •

Meer informatie: www.whatwaseinsteinthinking.nl

De quotes van Einstein staan als een huis, maar zijn ook bruikbaar in de praktijk. Voor dit artikel heb ik me door een aantal van zijn citaten laten inspireren:

‘Ons eigen geluk hangt af van de glimlach van de anderen.’

‘We kunnen

probleem

oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt.’

‘De bittere lessen uit het verleden moeten steeds opnieuw worden geleerd.’

‘Te midden van de moeilijkheden ligt de mogelijkheid.’

‘De bron van al onze ellende bestaat daarin dat we meer verwachten van laboratoria dan van gebedsruimten.’

een

niet

‘Intellectuelen lossen problemen op, genieën voorkomen ze.’

Duurzame mobiliteit

Optimistisch van A naar B.

Samen sterker

Autoverhuurbedrijf Hertz en taxibedrijf Uber breiden hun partnership uit om tot 25.000 elektrische voertuigen naar Europese hoofdsteden te brengen. Uber streeft ernaar om tegen 2025 in Londen en tegen 2030 in Europa en NoordAmerika een uitstootvrij platform te zijn. Hertz wil de adoptie van EV’s versnellen en deelmobiliteit wereldwijd stimuleren. Door met elkaar samen te werken komen al deze doelen binnen handbereik. •

E-bike én scooter

Een elektrische fiets die ook als scooter kan functioneren. Dat is kort samengevat de EBKE V1. Een lichte (slechts 17 kilo) en compacte e-bike die makkelijk in de kofferbak van een auto past, of je neemt hem gratis mee in tram, trein of bus. Het frame is niet opvouwbaar, maar door het zadel omlaag te schuiven en het stuur omlaag te klappen ontstaat een handig pakketje. De bovenbuis van het aluminium frame fungeert dan als handvat om de fiets makkelijk te dragen.

De EBKE V1 beschikt over een 250W motor en een 10.4 Ah accu. Samen zorgen zij voor een maximale snelheid van ruim 27 km/u en een actieradius van zo’n 40 kilometer. Dankzij de gashendel aan het stuur verandert de e-bike in een elektrische scooter en hoef je niet te trappen. Voor nog geen € 900,- is de V1 van jou. Daar krijg je bovendien uitmuntende service bij. Er is pechhulp beschikbaar en EBKE hanteert een snelle geengezeur-omruilgarantie als het euvel niet snel verholpen kan worden.

•

Meer informatie: www.ebke.bike

Elektrische Alpine

Als zelfs een legendarische autoproducent als Alpine een elektrische auto op de planning zet, weet je dat tijden echt gaan veranderen. Het Franse automerk werd in 1955 opgericht door Jean Rédélé en staat bekend om de raceauto’s die het sindsdien produceerde. In 2021 kwamen Alpine Cars, Renault Sport Cars en Renault Sport Racing samen onder de vlag van Alpine, dat zo uitgroeide tot het merk voor innovatieve en exclusieve sportwagens van Groupe Renault. De iconische Alpine A110 vierde onlangs zijn zestigste verjaardag en trakteerde de wereld op een verjongde versie, de A110 R. Bovendien werd eind vorig jaar de A110 E-ternité, een volledig elektrisch prototype aan de wereld gepresenteerd. •

Elektrische superboot met dank aan Polestar

Je krijgt haast een James Bondgevoel bij de nieuwste elektrische boot van Candela. Het merk is een samenwerking aangegaan met automaker Polestar en dat leverde een elektrisch vaartuig op met het grootste bereik tot nu toe: de Candela C-8 ‘powered by Polestar’.

De Candela C-8 zal hetzelfde 69 kWh batterijpakket en dezelfde DC-laadtechnologie gebruiken als de Polestar 2 en heeft een verwacht bereik tot 57 nautische mijlen (ruim 100 kilometer) op één lading bij een kruissnelheid van 22 knopen (46 km/u). Het bereik is twee tot drie keer groter dan wat conventionele elektrische speedboten op hoge snelheid kunnen bereiken en steekt gunstig af bij de manier waarop motorboten met verbrandingsmotor worden gebruikt. De boot is ontworpen om de hegemonie van boten op fossiele brandstoffen te doorbreken. ‘Het betekent een belangrijke doorbraak voor de elektrificatie op zee’, zegt Gustav Hasselskog, CEO en oprichter van botenbouwer Candela.

Het geheim van het grote bereik ligt in de draagvleugeltechnologie van Candela. De C-8 vliegt boven

de golven op computergestuurde onderwatervleugels die de waterwrijving sterk verminderen en verbruikt bij hoge snelheid 80 procent minder energie dan conventionele boten. Zijn zeer efficiënte pod-motor, Candela C-POD, levert 75 kW/100 pk voor het opstijgen. Eenmaal in de lucht ‘vliegt’ de C-8 efficiënt, met slechts 23 kW/30 pk continu verbruik uit zijn Polestar accupakket – terwijl een conventionele boot van vergelijkbare grootte ongeveer 120 kW/160 pk zou verbruiken. •

Van businesscase naar Purpose Case

Ondernemer Matthijs Bobeldijk ontwikkelde een methodiek voor maatschappelijke vraagstukken. ‘Die vraagstukken passen niet in een spreadsheet, die los je samen op.’

Scholen, zorginstellingen, musea, maar ook de lokale buslijn: allemaal voorzieningen die van onze overheid financiering krijgen op basis van werkelijk gebruik. Kleine schoolklassen of buurtbussen die bijna leeg zijn; het is als leerling of busreiziger vast heel

aantrekkelijk, maar in de praktijk is het vooral een probleem. Organisaties met een maatschappelijke opdracht worden namelijk op hun huishoudboekje afgerekend. De businesscase moet kloppen. Grote kans dus dat de buslijn het volgende jaar vervalt of de school moet sluiten.

Maatschappelijke functie

Niet alleen commerciële bedrijven werken met een businesscase. Onze overheid heeft met de introductie van marktwerking ervoor gezorgd dat ook organisaties met een maatschappelijke functie vooral geldgedreven keuzes moeten maken. Het effect hiervan is dat de betaalbaarheid van maatschappelijke voorzieningen belangrijker is geworden dan de maatschappelijke functie die deze instellingen hebben. De spreadsheet domineert.

Natuurlijk moet belastinggeld niet worden verkwist, maar als veel faciliteiten in een dorp verdwijnen, bijvoorbeeld omdat het dorp in een krimpregio ligt, ontstaan hierdoor allerlei maatschappelijke vraagstukken: toename van eenzaamheid, beweegarmoede, mobiliteitsarmoede en verpaupering. In een dergelijk scenario worden vooral mensen die niet volwaardig in onze samenleving kunnen meedraaien hiervan de dupe.

Maatschappelijke vraagstukken zijn namelijk niet door één organisatie op te lossen. In het voorbeeld van het dorp waarin voorzieningen dreigen te verdwijnen, is het probleem niet alleen van de inwoners, maar ook van de gemeente, lokale ondernemers, scholen en andere organisaties. Als individuele businesscases niet meer kloppen is het tijd om de krachten te bundelen en samen aan een kloppende maatschappelijke businesscase te werken.

Methodiek

Om deze snel en eenvoudig te kunnen uitwerken, heb ik de Purpose Case-methodiek ontwikkeld. Met de Purpose Case kunnen mensen uit verschillende organisaties samenwerken aan het oplossen van een maatschappelijk vraagstuk. Ieder vanuit zijn of haar eigen belangen, intenties en businesscases. Door mensen en middelen uit verschillende domeinen (met bijbehorende geldstromen) samen te brengen, ontstaat er plotseling meer ruimte voor medemenselijkheid en de belangen van Moeder Aarde, terwijl ook de individuele businesscases blijven kloppen. •

Matthijs Bobeldijk is ontwikkelaar van de Purpose Case-methodiek waarmee hij (sociaal) ondernemers, onderwijs en overheden helpt om samen maatschappelijke vraagstukken op te lossen.

Maatschappelijke businesscase

Burgers, politici en economen zijn het er steeds vaker over eens: de negatieve effecten van alleen vanuit een economisch perspectief handelen zijn op langere termijn desastreus. Zowel voor de planeet als voor de sociale cohesie in samenlevingen.

Als bedrijfskundige met een sociaal hart en oog voor Moeder Aarde, heb ik mijzelf de vraag gesteld hoe we kunnen voorkomen dat wij als samenleving aan het complexe web van businesscases ten onder gaan.

Omdat het op korte termijn niet mogelijk lijkt het hele systeem te veranderen, maar er wel iets moet gebeuren, geloof ik in de vluchtroute van het verfijnen van het complexe web van businesscases door er een nieuw soort businesscase aan toe te voegen: de maatschappelijke businesscase waarin wél oog is voor mens en planeet. Een ander kenmerk is dat de maatschappelijke businesscase niet van één enkele organisatie is, maar van het collectief, of zelfs de hele samenleving.

Bobeldijk

Je geluk zit onder de slagroom

We streven allemaal naar geluk, maar waar we precies gelukkig van worden is voor iedereen anders. Geluksman Chiel van der Linden snijdt een punt uit de appeltaart en stuit op de diepere lagen van geluk.

‘Wat wil jij dat je kind later wordt?’ Doorgaans is het antwoord: ‘Maakt niet uit, als het maar gelukkig is.’ Blijkbaar vinden we geluk het belangrijkste.

Daarin zijn de meeste mensen gelijk. Waar verschillen we dan in?

Wil je, voor je verder leest, proberen drie heel verschillende momenten te herinneren waarop je je gelukkig voelde? Noteren is handig, doe in elk geval nu dertig seconden je ogen dicht om ze voor de geest te halen. En haal meteen wat extra adem.

Jouw geluk is anders dan mijn geluk, en weer anders dan het geluk van jouw vriend, buurman of collega. Ik word gelukkig van een boswandeling met onze hond Skibbo. Iemand anders van crossen op een motor, en zijn buurman van een goed boek. Hoezeer wij ook verschillen, toch heeft ons aller geluk dezelfde vorm: het blijkt… een taart!

Ik ben gek op appeltaart: een stevige deegbodem, daarin een vulling van frisse appeltjes, kaneel en amandel, en daarbovenop een feestelijke toef verse slagroom. Heerlijk.

Net als mijn appeltaart heeft menselijk geluk drie lagen: de bodem, de vulling, en de slagroom. De slagroom staat voor plezier: leuke dingen doen,

lachen en lekkernijen consumeren; ‘lang leve de lol’. De vulling staat voor de energie en talenten die je kwijt kunt in je bezigheden, betaald of onbetaald; het gevoel van ‘lekker bezig zijn’, iets presteren en flow. De bodem is de laag van zingeving, het gevoel bij te dragen aan iets groters dan alleen jezelf, dat wat je doet zinvol is voor een groter doel.

Jouw levensgeluk is solide als je taart goed gebakken en compleet is, met een voor jou goede balans. Zit er in jouw dag voldoende lol, nut én zin?

Hoe smaakt jouw taart vandaag? In welke laag van je taart zitten de drie geluksmomenten die je je daarstraks herinnerde?

Drie taartlagen

In mijn werk als gelukscoach zie ik deze drie taartlagen steeds terug in levens- en loopbaanvragen. Ruwweg van je twintigste tot je vijfendertigste gaat het vaak over ‘leuk werk’: nieuwe ervaringen, ontdekken wat je kunt, leuke klussen doen, veel leren, jezelf ontplooien, de wereld als speelveld voor groei en avontuur.

Rond je vijfendertigste/veertigste verschuift de vraag van ‘wat is leuk’ vaak naar ‘wat past bij mij’?

De eerste midlife-vraag. Wat zijn mijn sterkste talenten, krachten en kwaliteiten, en waar kan ik die het beste kwijt? Je wordt selectiever. Je wilt je leven, werk en privé, vormgeven rond je krachten en talenten. Nog later – rond je vijftigste – word je verrast door de tweede midlife-vraag: ‘Waar doe ik het uiteindelijk voor, waar wil ik aan bijdragen?’ Je wilt je talenten zinvol inzetten, om met bezieling deel te zijn van iets wat jouzelf overstijgt. Je raakt de bodem van je gelukstaart.

Ieder reist op eigen wijze tussen deze drie taartlagen. Ondanks die verschillen herken ik steeds: van slagroom via vulling naar bodem. Wie de reis goed doet, is een wijze banketbakker, die zijn rijkgevulde gelukstaart smakelijk kan delen met anderen. Daar is geluk voor bedoeld: genieten, delen en vermenigvuldigen. Een gedeelde taart smaakt beter.

Goed gebakken of plumpudding?

Geluk hangt niet af van de hoeveelheid tegenspoed maar hoe je ermee omgaat: je veerkracht. Als jij jouw gelukstaart goed hebt gebakken, zakt die niet als een plumpudding in elkaar bij het eerste zuchtje tegenwind. Juist in tegenspoed toont zich de kracht van je geluk. Als je geluk alleen maar bestaat uit pleziertjes, en die slagroom valt weg door een tegenvaller, heb je weinig bodem onder je geluk. Plezier is kortstondig en afhankelijk van dingen of mensen.

De tweede laag kan meer tegenslag hebben. Je bent ergens mee bezig, wat het ‘moment van nu’ overstijgt. Als het nu even tegenzit, blijft de energie stromen. Tegenwind hoort erbij, sterker nog: tegenwind is welkom, want juist waar het even niet voor de wind gaat, ontdek en ontwikkel je je krachten en unieke talenten. Uitdaging maakt scherp, wrijving geeft glans.

Zit je geluk in de derde laag, de bodem, de zingeving? Dan is tegenspoed relatief. Jouw aandacht ligt bij iets groters. Vanuit zingeving ga je anders om met wat er gebeurt. Je mindset is niet ‘dit maakt mij ongelukkig’, maar: ‘hoe ga ik zinvol om met wat er nu gebeurt?’ Hoe kantel ik deze situatie naar een zinvolle ervaring? Hoe kan ik ook dit moeilijke moment waardevol laten zijn? Elke situatie – voorspoed of tegenspoed – is een kans om zin te geven.

Wie uitsluitend voor de slagroom gaat, is dus het meest kwetsbaar: slagroom weg, geluk weg! Maar wie alléén voor de bodem gaat, loopt risico weinig plezier te hebben van de dagelijkse Vitamine P(ositiviteit)-rijpe vruchten van het leven. Een voedzame en duurzame gelukstaart omvat het beste van alle drie: een plezierig, goed én betekenisvol leven.

Heel Holland bakt, elke dag en jij bakt mee. Jouw unieke taart bak jij met de ingrediënten, die je elk moment in handen hebt. Ik ben benieuwd hoe je je gelukstaart vandaag laat smaken. Bak vooral geluk, dan doe je je ouders een groot plezier. ‘Als ie maar gelukkig is!’ Nu ben je groot en sta je zelf in de keuken. Leef smakelijk! •

Op 20 maart 2023 (world happiness day) opent Chiel het gloednieuwe WorldHappinessCafé(.com). Meer hierover in onze wekelijkse nieuwsbrief (www.theoptimist.nl/daily).

1 Chiel van der Linden bouwde The World Happiness App (happywe.nl). De geluksman traint Lichtknop Positief Leiderschap (www.hetcoco.nl) en coacht op (werk)geluk.

‘Net als appeltaart heeft geluk drie lagen.’

DRIJVENDE ARCHITECTUUR

Steeds meer mensen wonen in de stad. Van alle steden wereldwijd ligt 90 procent aan het water. Tel hier de stijgende zeespiegel bij op en we stevenen af op een nat toekomstscenario. Iemand die hiervoor aan een duurzame oplossing bouwt is Koen Olthuis, met zijn architectenbureau Waterstudio.NL.

Volgens het bureau ligt een duurzame toekomst namelijk voorbij de waterkant: op het water. Met zogenoemde City Apps ontwierpen zij drijvende stedelijke gebouwen. Door bestaand stedelijk water als bouwgrond in te zetten, wordt er nog meer ruimte gecreëerd in de stad. Hierdoor kunnen steden wereldwijd flexibel inspelen op verstedelijking en de stijging van het water. Waterstudio.NL zegt hierover: ‘City Apps hebben een nieuwe weg geopend vol mogelijkheden die moderne problemen aanpakken met aanpasbare oplossingen, en dat is precies wat gecompliceerde problemen vereisen.’

Rechts: Floating Theater Lyon, Frankrijk.

Architect: Koen OlthuisWaterstudio.NL

De ontwerpen van Waterstudio.NL worden over de hele wereld opgepikt. Er wordt gebouwd in en ontworpen voor verschillende landen binnen en buiten Europa. In dit beeldverhaal laten we de projecten

Maldives Floating City en het onlangs geopende drijvende theater in Lyon zien.

Meer informatie: www.waterstudio.nl

Links: Floating Theater Lyon, Frankrijk.

Architect: Koen OlthuisWaterstudio.NL

Rechts en op de volgende pagina: Floating City, Malediven Waterstudio/ Dutch Docklands

Maldives

Tim Akkerman

Tim Akkerman is muzikant en componist. Hij bracht onlangs samen met zijn band The Ivy League een vierde album uit: ‘Silver Linings’ (www.timakkerman.nl).

Grip in eigen handen

Als men vraagt of ik het glas halfvol of halfleeg zie, zal mijn antwoord zijn dat ik altijd op zoek ga naar een kan om beide glazen te vullen.

We willen voor alles een reden, een oorzaak, een onderbouwing of uitleg waarom de dingen gebeuren zoals ze gebeuren. We vergeten hierbij dat het leven voor ons leeft en dat de situaties die ons pad kruisen ons helpen groeien als mens. Ook ik liep vaak met die vraagtekens rond. Levensvragen, maatschappelijke vragen of soms juist praktische vragen.

De pandemie was zo’n situatie die iedereen in beweging bracht. Lichamelijk, psychisch en/of economisch. Eén ding werd mij in die tijd helder: we zijn allemaal individuen binnen het grote geheel en we bewandelen daarin ons eigen unieke levenspad. Het mag misschien wat verdrietig klinken, maar we worden allen alleen geboren en zullen allen alleen de tocht terug moeten maken. Wat echter telt is hoe jij het pad daartussen invult. Hoeveel kronkels en afslagen je ook tegenkomt, hoe lang of kort deze ook mogen zijn, het blijft jouw eigen route. Het delen van de liefde en ervaringen met anderen is daarbij onbetaalbaar.

Voor mij is de afgelopen jaren steeds duidelijker geworden dat het pad fragiel kan zijn. Dat je ondanks je levenservaring of succes toch even uit balans gebracht kunt worden. Dat je even geen perspectief ziet of de waardering voor het kleine verloren bent. Hoe vaak hoor je de mensen om je heen

die in een burn-out terechtkomen en die echt niet hadden verwacht dat het hun zou overkomen. Zij, die altijd optimistisch waren. Zij, die altijd alternatieve wegen wisten te vinden. Ja, ook zij kunnen het soms even niet aan en zijn de weg kwijt. Ik was een van hen. Na de zoveelste lockdown in 2021 en de klappen die onze branche moest verwerken, zag ik geen toekomstbeeld waar ik mij op kon richten. Ik zat vol met vraagtekens. Begin 2022 besloot ik mij af te zonderen op Aruba. Sociale media op zwart, geen telefoon en geen contact met de buitenwereld. Terug naar mijn kern. Al gauw kwam ik erachter dat alles wat me energie kostte buiten mijzelf lag. Alles wat me leegzoog en wat mijn hoop en perspectief opslokte lag in de handen van anderen. Op dat moment besefte ik dat ik wél invloed had op waar ik mijn energie en focus aan zou geven. Mijn lichaam, mijn naaste omgeving en de keuzes die ik maak. Ik nam de grip weer terug in eigen handen! In plaats van ver vooruit te plannen leef ik voortaan juist in het hier en nu en dank ik datgene wat mijn pad kruist. Gaat er toch iets niet door, dan komt er vast wel weer iets nieuws voorbij. Het kan mij in ieder geval niet meer raken. Mijn incasseringsvermogen is wat dat betreft sterker dan ooit. Mijn huidige motto luidt dan ook: bind om elk mooi moment een strikje! •

Tim draagt het ‘doorgeefcolumnstokje’ over aan Dolf Jansen.

Foto: Melissa Scharroo

Bouw zelf een extra brein

Een gezond stel hersenen is een zegen, maar wat te denken van een virtueel extra brein? Volgens Tiago

Forte kunnen we dat zelf regelen en verandert het je leven ten goede. Dat valt te lezen in zijn boek Building a second brain. Eind februari verschijnt de Nederlandse vertaling.

Wie wordt niet overstelpt door informatie, feitjes, taken en dingen de we vooral niet mogen vergeten? Elke dag consumeren we elf uur aan media en de emails, appjes en filmpjes vliegen ons om de oren. Hoe houden we overzicht in de overvloed aan gegevens die we doorlopend voorgeschoteld krijgen?

Medisch probleem

Tiago Forte begon voor het eerst aantekeningen te maken op een computer toen hij als 22-jarige op de universiteit een mysterieuze ziekte kreeg. De pijn was onregelmatig, varieerde sterk van dag tot dag. ‘Eerst dacht ik dat het iets tijdelijks was, dat het snel weg zou gaan. Maar het werd steeds

Boekfragment

erger, in maanden en jaren. Ik bezocht elke dokter en specialist die ik kon vinden. Maar geen van hen kon de oorzaak vinden, laat staan een oplossing.’

Op het kantoor van een neuroloog, waar de dokter hem een krachtige pijnstiller aanraadde, ontstond het besef: hij kon jaren heen en weer geslingerd worden tussen verschillende specialisten, verschillende medicijnen nemen, en nooit echte verlichting vinden.

‘Ik besefte dat niemand dit probleem voor mij kon oplossen. Ik moest mijn eigen advocaat zijn. Ik moest de leiding nemen over mijn eigen behandeling.’

Antwoord in aantekeningen

Hij vroeg al zijn patiëntendossiers op en scande ze in naar zijn computer. Al snel had hij een uitgebreid dossier, dat hij begon te organiseren op datum, op specialiteit, en op dokter. ‘Ik kwam bij elke afspraak met een lijst met vragen die ik bij vertrek beantwoord wilde hebben. Ik begon mijn eigen onderzoek te doen, las over obscure bevindingen in medische tijdschriften en leidde het proces naar wat ik dacht dat zou kunnen helpen.’ Uiteindelijk werd het hem duidelijk dat er geen definitieve remedie zou zijn. Na elke denkbare diagnostische test en scan, en tienduizenden dollars uitgegeven te hebben, leek er geen enkele oorzaak voor zijn symptomen te zijn. ‘Ik begon te beseffen dat ik geen tijdelijke ziekte had, maar een chronische aandoening. Ik moest het beheer-

sen, niet oplossen. Mijn aantekeningen kwamen opnieuw van pas: in een paar uur tijd kon ik jaren van observaties en bevindingen doorzoeken en alles wat leek te helpen markeren. Ik kon bijna een dozijn praktische maatregelen vaststellen – voor slapen, eten, oefenen en stretchen – die, als ze regelmatig werden toegepast, de pijn verminderden en mij in staat stelden normaal te functioneren. Het leek een wonder, maar de antwoorden die ik nodig had stonden daar in mijn aantekeningen.’

Dit vormde de basis voor zijn methodiek om een tweede brein te bouwen; een handige manier om al je ideeën te sorteren, beheren en bewaren. In Tiago’s werk kwam deze aanpak ook van pas en al snel realiseerde hij zich dat hij met zijn methode ook anderen kon helpen. Voordat hij het wist organiseerde hij cursussen, maakte hij video’s en schreef hij er boeken over.

Op de volgende pagina’s lees je een boekfragment uit Building a second brain

Een verhaal van twee breinen

Laat me een tafereel schetsen uit het dagelijks leven van iemand die geen tweede brein heeft, en van iemand die er wel een heeft. Kijk of een van deze beschrijvingen je bekend voorkomt.

Nina wordt wakker op maandagochtend, en voordat ze haar ogen open heeft gedaan, stroomt haar hoofd al vol met gedachten. Dingen die ze moet doen, dingen waar ze aan moet denken, besluiten die ze moet nemen. Het komt allemaal omhoog uit de diepte van haar onderbewustzijn, waar het gedurende het hele weekend heeft liggen sudderen.

Nina’s gedachten blijven door haar hoofd dwalen terwijl ze zich klaarmaakt voor haar werk. Als nerveuze vogeltjes fladderen ze rond, omdat ze geen plek hebben om te rusten. Op de achtergrond klinkt het constante vertrouwde gezoem van stress terwijl Nina zich afvraagt waar ze aandacht aan moet schenken en wat ze wellicht over het hoofd ziet.

Na een hectische ochtend gaat Nina eindelijk aan haar bureau zitten om aan haar werkdag te beginnen. Ze opent haar mailbox en wordt direct overstelpt door nieuwe berichten. Deze aanslagen op haar aandacht, met schreeuwende onderwerpregels en namen van belangrijke afzenders, laten koude adrenaline door haar aderen stromen. Ze beseft dat haar ochtend naar de haaien is, haar eigen plannen kansloos zijn. Ze schuift het belangrijke werk waar ze zich deze

ochtend op wilde concentreren opzij en begint met een zucht aan het beantwoorden van de lange rij mails.

Tegen de tijd dat ze terugkeert van de lunch is Nina eindelijk klaar met het afhandelen van de dringendste kwesties. Eindelijk heeft ze tijd om zich te richten op de prioriteiten die ze voor zichzelf heeft gesteld. Maar dan slaat de realiteit toe: na een ochtend lang brandjes blussen is ze veel te moe en te warrig om zich te kunnen concentreren.

Zoals zo vaak stelt ze haar verwachtingen omlaag bij en neemt genoegen met het langzaam wegwerken van haar immer groeiende to-dolijst, die vol staat met de prioriteiten van andere mensen.

Na het werk heeft Nina een laatste kans om aan het project te werken waar ze haar talenten in kwijt kan en dat haar carrière naar het volgende plan zal tillen. Ze sport, eet haar avondmaaltijd en brengt wat tijd door met de kinderen. Wanneer zij in bed liggen, heeft Nina eindelijk tijd voor zichzelf en gaat ze enthousiast achter haar computer zitten. Dan

komen de vragen: waar ben ik de vorige keer gebleven? Waar heb ik dat dossier gelaten? Waar zijn al mijn aantekeningen?

Tegen de tijd dat ze startklaar is, is ze veel te moe om werkelijke vooruitgang te kunnen boeken. Dit patroon herhaalt zich dag na dag na dag.

Na een aantal van deze valse starten begint ze het op te geven. Waarom zou ze nog moeite doen? Waarom zou ze blijven proberen om het onmogelijke voor elkaar te krijgen? Waarom zou ze de verleiding weerstaan om nog een Netflix-aflevering te kijken of door haar social media te scrollen? Wat heeft het voor zin om te beginnen als ze toch de tijd en de energie niet heeft om substantiële vooruitgang te boeken?

Nina is een competente, verantwoordelijke en hardwerkende professional. Veel mensen zouden het als een voorrecht beschouwen om in haar schoenen te staan. Er is niets mis met het werk dat ze doet of het leven dat ze leidt, en toch ontbreekt er iets onder die respectabele buitenkant. Ze weet waar ze toe in staat is, en toch haalt ze haar eigen standaarden niet. De dingen die ze voor zichzelf en samen met haar gezin wil doen lijken continu uitgesteld te worden, wachtend tot de dag waarop ze er eindelijk tijd en ruimte voor zal hebben.

Klinkt iets aan Nina’s ervaring je bekend in de oren? Ieder detail van haar verhaal is echt, afkomstig uit berichten die mensen me in de loop der jaren hebben gestuurd. Uit hun verhalen spreekt een diepgaand gevoel van ontevredenheid – het gevoel dat ze geconfronteerd worden met een eindeloze aanslag op hun tijd, waardoor hun aangeboren nieuwsgierigheid en verbeeldingskracht verschrompelen onder het verstikkende gewicht van hun verplichtingen.

Velen van ons herkennen het gevoel dat we omringd zijn door

Foto: Ted Saunders

‘Na een ochtend lang brandjes blussen is ze veel te moe en te warrig om zich te kunnen concentreren.’

Winactie!

Maak kans op één van de vijf boeken die uitgever HarperCollins Holland beschikbaar stelt voor lezers van Optimist magazine. Mail ons jouw reden waarom je behoefte hebt aan een extra brein. De minst hersenloze inzendingen ontvangen van ons bericht en winnen het boek. Mail naar: redactie@theoptimist.nl en doe dit vóór 1 april 2023.

kennis en toch hunkeren naar wijsheid. Dat de kwaliteit van onze aandacht, ondanks alle geestverruimende ideeën waar we toegang toe hebben, er alleen maar op achteruitgaat. Dat we verlamd zijn door het conflict tussen onze verantwoordelijkheden en onze werkelijke passies, zodat het ons nooit echt lukt om ons te concentreren, maar ook niet echt om uit te rusten. Er is een alternatief verhaal. Een andere manier waarop een maandagochtend kan verlopen.

Ook hiervoor heb ik geput uit waargebeurde verhalen die ik heb ontvangen, deze keer van mensen

die een tweede brein voor zichzelf hebben gebouwd.

Je wordt op maandagochtend wakker en je verheugt je op het begin van je dag en je week. Terwijl je uit bed stapt, een douche neemt en je aankleedt, komen de eerste gedachten binnen. Je hebt net zoveel zorgen en verantwoordelijkheden als ieder ander, maar je beschikt ook over een geheim wapen.

In de douche besef je plotseling dat er een betere manier is om het project waar je op je werk mee bezig bent verder te helpen. Zodra je op de badmat stapt, noteer je het idee op je smartphone. Tijdens het ontbijt met je gezin merk je dat je in je hoofd al bezig bent de nieuwe strategie uit te werken en na te denken over de implicaties ervan. Ook deze gedachten noteer je, in de korte momenten tussen het smeren van boterhammen voor je kinderen en het gedag zeggen wanneer ze naar school vertrekken. Terwijl je naar je werk rijdt, realiseer je je dat er obstakels zijn waar je nog niet bij hebt stilgestaan. Tijdens het rijden dicteer je een vlug spraakbericht in je telefoon, en dat bericht wordt automatisch omgezet in een bestand en opgeslagen in je aantekeningen.

De maandagochtend op kantoor is de gebruikelijke cha-

os, met e-mails en appjes en telefoontjes die op hun gebruikelijke krankzinnige tempo binnenkomen. Wanneer je je nieuwe ideeën met je collega’s deelt, stellen zij vragen, wijzen je op terechte zorgen en leveren hun eigen bijdrage. Je spreekt geen oordeel uit, maar slaat al deze informatie op in je tweede brein, zodat je een zo breed mogelijke hoeveelheid feedback verzamelt voordat je besluit wat de volgende stap gaat zijn. Voordat je het weet is het lunchtijd. Tijdens de pauze nemen je gedachten een filosofische wending: wat is het uiteindelijke nut van het project, en verliezen we dat niet uit het oog? Hoe past het in de langetermijnvisie op het product dat we willen bouwen? Wat is de impact van de nieuwe strategie op aandeelhouders, klanten, leveranciers en het milieu? Je hebt maar een halfuurtje om te lunchen, en je hebt geen tijd om uitgebreid over deze vragen na te denken. Je noteert ze echter om jezelf eraan te herinneren dat je er later op terug moet komen.

Je zit net als alle anderen op je smartphone, maar je doet niet hetzelfde als je collega’s. Je creëert waarde in plaats van dat je je tijd verdoet met eindeloos scrollen.

Tegen de tijd dat het middagoverleg begint waarbij de door jou bedachte strategie zal worden besproken, heb je al een formidabele verzameling notities achter de hand: de ideeën, strategieën, doelen, obstakels, vragen, zorgen, bijdragen en reminders die je in

‘Velen van ons herkennen het gevoel dat we omringd zijn door kennis en toch hunkeren naar wijsheid.’

slechts een paar uur op een maandagochtend hebt verzameld.

Voor aanvang van het overleg ruim je tien minuten in om je notities te ordenen. Ongeveer een derde ervan heeft geen prioriteit, en dit deel schuif je terzijde. Een deel ervan is cruciaal, en daar maak je een agenda van voor de meeting. Het overgebleven derde deel zit er ergens tussenin, en dat zet je in een aparte lijst die je er indien nodig bij kunt pakken.

Wanneer het overleg begint, gaat het team zitten om het project te bespreken. Jij bent al voorbereid. Je hebt de verschillende problemen al van verschillende kanten bekeken, je hebt een aantal mogelijke oplossingen bedacht en je hebt al nagedacht over de implicaties op de lange termijn. Je hebt zelfs al feedback gevraagd en ontvangen van een aantal van je collega’s en die meegenomen in je aanbevelingen. Je voert argumenten aan voor jouw standpunt, maar staat ook open voor de perspectieven van andere teamleden. Je doel is om bij de les te blijven en het gesprek naar de best mogelijke uitkomst te leiden, waarbij je gebruikmaakt van ieders unieke invalshoek. Alle belangrijke afwegingen, nieuwe

ideeën en onverwachte mogelijkheden die je collega’s aandragen, worden ook vastgelegd in je tweede brein.

Naarmate je deze manier van informatieverwerking dagen en weken en maanden volhoudt, begint je brein op een andere manier te werken. Je gaat terugkerende patronen in je gedachtegang zien: waarom je dingen doet, wat je werkelijk wilt en wat echt belangrijk voor je is. Je tweede brein wordt een soort spiegel, die je iets leert over jezelf en die waardevolle ideeën naar je terugkaatst. Je brein begint verstrengeld te raken met dit systeem en gebruikt het om meer te onthouden dan je in je eentje ooit zou kunnen.

Dit alles zit letterlijk niet alleen tussen je oren. Mensen merken dat er iets anders aan je is. Ze beginnen te zien dat je op ieder gewenst moment uit een ongebruikelijk grote hoeveelheid kennis kunt putten. Ze complimenteren je met je verbazingwekkende geheugen, maar wat ze niet weten is dat je nooit probeert om iets te onthouden. Ze bewonderen de onvoorstelbare toewijding waarmee je je denken in de loop der tijd ontwikkelt. In werke -

lijkheid plant je slechts de zaadjes van inspiratie en oogst je die wanneer ze bloeien.

Wanneer je alle kennis die je hebt verzameld in een tastbare vorm ziet, besef je dat je alles al hebt wat je nodig hebt om koers te zetten naar de toekomst die je wenst. Je hoeft niet te wachten tot je perfect voorbereid bent. Het is niet nodig om nóg meer informatie tot je te nemen of nóg meer onderzoek te doen. Het enige wat je hoeft te doen is handelen op basis van wat je al weet en wat je al hebt, en dat staat tot in minutieus detail tot je beschikking.

Je brein is niet langer de rem op je potentieel; je beschikt over alle bandbreedte die je nodig hebt om na te streven wat je wilt en er een succes van te maken. Dit vertrouwen in de kwaliteit van je denken geeft je de vrijheid om diepgravendere vragen te stellen en de moed om grotere uitdagingen aan te gaan. Mislukken kan niet, want een mislukking levert alleen maar meer informatie op, die je kunt vastleggen en gebruiken als brandstof voor je reis.

Zo gaat het wanneer je een tweede brein bouwt en de kracht ervan aanwendt. •

Building A Second Brain Tiago Forte vertaald door Karin de Haas Uitgeverij: HarperCollins Holland

ISBN: 9789402711882

304 pagina’s € 21,99  Verschijnt 28 februari, ook als e-book en luisterboek. Verkrijgbaar in de webshop van Optimist magazine

‘Je tweede brein wordt een soort spiegel, die je iets leert over jezelf en die waardevolle ideeën naar je terugkaatst.’

Boekentips van Baukje ten Herkel

‘Wat ben jij mooi zoals je bent!’ Het zijn de warme woorden van Baukje ten Herkel. Als auteur, spreker en levenscoach brengt Baukje mensen op een liefdevolle manier bij hun kern. Door alle ruimte aan hun gevoel te geven en leed liefdevol te omarmen, helpt ze hen in alle kracht voor zichzelf te gaan staan en meer levensvreugde te ervaren. Om dit te kunnen doen moest ze eerst zichzelf vinden. Ze bewandelde haar eigen pad, vond haar kracht en deelt haar levenslessen nu met de wereld in de vorm van verhalen en empowerment-trainingen. Benieuwd naar de verhalen die haar wisten te raken, deelt ze haar boeken top vijf – en daarin mag haar eigen debuut natuurlijk niet ontbreken.

Boekentips

Zoektocht naar jezelf

Meer dan 25 jaar ben ik op zoek geweest naar meer levensvreugde. Van coaching, familieopstellingen en meditatie tot psychedelica, sjamanisme en diepzielduiken. Niks was te gek. Mijn zoektocht werd een reis waarin ik ontdekte dat mijn grootste uitdaging was om zonder randvoorwaarden gelukkig te zijn met de persoon die ik vanbinnen ben. Hier heb ik het boek Vleugels over geschreven, een boek dat zichzelf schreef en voortkwam uit mijn littekens én licht. In deze verhalenbundel deel ik openhartig en vol zelfrelativering mijn avonturen, inzichten en praktische oefeningen. Een boek vol inspiratie om je eigen vleugels te vinden. Want het mooiste dat je kunt worden is jezelf.

Vleugels

Baukje ten Herkel

Uitgeverij: in eigen beheer uitgegeven

ISBN: 9789464434613

296 pagina’s

€ 22,50

Laat je meeslepen door de favoriete verhalen van Baukje en haal meer uit het leven.

Over de dood

De dood wordt in de westerse wereld vaak als iets angstaanjagends beschouwd, en de coronapandemie heeft deze angst wellicht alleen maar versterkt. In mijn beleving is het leven niet eindig. Al het leven is energie en energie gaat nooit verloren. In het boek Na dit leven schrijft neurochirurg Eben

Alexander over zijn bijna-doodervaring. Hij ervaart dat de dood inderdaad een overgang is naar een andere wereld, waarin we ons bewustzijn behouden, en dat we in contact kunnen blijven met onze geliefden die zijn overleden. Een prachtig, ontroerend verhaal.

Na dit leven

Eben Alexander

Uitgeverij: Lev.

ISBN: 9789400509047

240 pagina’s

€ 20,-

Mooiere wereld

Onze planeet en mensheid schreeuwen om meer liefde en waardigheid. Het vraagt ons onze harten open te zetten en weer terug naar de basis te gaan. Gelukkig ontstaan er steeds meer sociale bedrijven en initiatieven die de wereld een stukje mooier en liefdevoller maken. Zo heb ik vier jaar lang als directeur van de stichting Return to Sender een dankbare bijdrage mogen leveren aan het empoweren van vrouwen in de armste regio’s van de wereld. Een onvergetelijke ervaring. Maar iedereen kan op zijn manier positieve impact maken. En het hoeft allemaal zeker niet groots en meeslepend te zijn. Het idealenboek van Marnix Geus helpt je de weg te wijzen hoe jij je steentje kunt bijdragen.

Het idealenboek

Marnix Geus

Uitgeverij: Haystack

ISBN: 9789461265012

224 pagina’s

€ 22,50

Krachtige vrouwen

Na het lezen van dit boek, kreeg ik letterlijk vleugels. Niet alleen vleugels om andere keuzes te maken, maar ook vleugels om zelf een boek te schrijven. Glennon Doyle laat in dit boek zien hoe vrouwen hun krachtige zelf kunnen zijn en daarmee meer geluk in het leven kunnen ervaren. Dat ze niet meer hoeven te luisteren naar de verwachtingen van de buitenwereld, maar naar hun innerlijke verlangens en mogen ontdekken wie ze echt willen zijn. Een (h)eerlijk kwetsbaar verhaal over liefde, vertrouwen en kracht.

Ongetemd leven

Glennon Doyle

Uitgeverij: Kosmos

ISBN: 9789021577111

336 pagina’s

€ 22,99

(Voor)ouders

Als je jezelf wilt helen, heb je je verleden aan te kijken. De impact van je (voor)ouders blijkt hierbij vaak veel groter dan we ons realiseren. Dat is ook waar mijn reis begon. In dit boek maakt Fiona Cook je getuige van het ontrafelen van haar jeugd en legt ze kwetsbaar bloot hoe haar achtergrond en opvoeding van invloed zijn geweest op haar leven. Een toegankelijk en leerzaam boek, dat je bewustmaakt van de impact van je familiesysteem en terugkerende patronen in je leven.

Ontrafeld

Fiona Cook

Uitgeverij: Boekengilde B.V.

ISBN: 9789464029048

208 pagina’s

€ 24,-

Deze boeken zijn verkrijgbaar via de webshop van Optimist magazine

BLIJF EEN OPTIMIST

We doen de voorzichtige aanname dat je net als Shirley wilt staan voor een betere wereld. Hierin slagen optimisten als geen ander. Daarom leven ze doorgaans langer, gezonder en minder gestrest. Maar net als met alle waardevolle dingen is enig onderhoud van dat optimisme wel nodig. Een abonnement op Optimist magazine is jouw bewijs van verbondenheid, jouw positieve actie, jouw mentale oplaadpunt. Blijf jij lezen, dan blijven wij schrijven.

‘WE MOETEN POSITIEF BLJVEN.’

Waar wacht je op? Tot je ook een bioom hebt gered? Word nu abonnee!

En als je het al bent, maak dan iemand anders blij met Optimist magazine.

Ga naar: www.theoptimist.nl/nu

Shirley Krenak (p.26)

Foto: Marijke Kodden

Harry Starren

Spreker, dagvoorzitter en publicist rond thema’s als strategie, leiderschap en ondernemerschap. www.harrystarren.com

Minder bang

Ze kroop tegen me aan. Mijn dochter. Op een leeftijd waarop ze dat alleen doen als daar een reden voor is. ‘Ik ben bang, pap’.  ‘Ik ook lieverd’, zei ik zonder na te denken. ‘Waarvoor?’, vroeg mijn dochter. ‘Voor alles wel een beetje’. ‘Dat ik straks door de mand val, niet genoeg weet van het onderwerp, dat ze niet lachen om mijn grapjes, dat ik te laat kom’.

Het schijnt dat we als soort bang aangelegd zijn. Nerveus van nature. Altijd. Behalve als we de liefde bedrijven, bedacht ik. Misschien dat ik er daarom zo mee bezig was. Vroeger, want ik ben nu veel minder bang. Daar is geen objectieve reden voor, maar die was er ook niet toen ik overal bang voor was.

Het meeste is bewezen en voor al het andere is het te laat. Ik denk dat het dát is. Het wie-maaktme-nog-wat-gevoel. Als je in de afrondende fase zit,

maakt het minder uit. En van het oordeel van anderen, de grootste bron van angst, trek ik me steeds minder aan. Ik hoef niks meer. En dat betekent dat ik vrij ben, in nagenoeg alle betekenissen van het woord. Vroeger moest ik mijn best doen voor eerlijkheid. Nu gaat het me spontaan goed af. Het is er uit voor ik het door heb. Je kunt het ook verlies aan decorum noemen.

Kinderen hebben dat ook. Weten zij veel. Ze zeggen het gewoon. Eigenlijk keer je in het ouder worden terug naar het begin. De truc is om eerlijke dingen een beetje aardig te zeggen. Met niet te veel ophef. En vooral met veel vraagtekens. Dat je het allemaal ook niet zo goed weet.

Maar dat is schijn. •

‘VROEGER MOEST IK MIJN BEST DOEN VOOR EERLIJKHEID.’

OPTIMISTISCHE OPLOSSINGEN

In deze rubriek bieden we jou als lezer een plek om je suggestie over een bepaald onderwerp met ons te delen. Met een positieve insteek zijn alle oplossingen welkom. Deel jouw idee via redactie@theoptimist.nl

In de vorige editie legden we de vraag voor: Wie verdient er volgens jou een nieuwe kans? Wie mag er in 2023 met een schone lei beginnen?’

We ontvingen onder andere een reactie van Carla, die niet één persoon een herkansing wil bieden, maar hele groepen mensen.

Gepolariseerden

Groepen van mensen die elkaar ‘bevechten’ om klimaat of andere inmiddels gevoelige onderwerpen verdienen een nieuwe kans wat mij betreft. Wanneer je een positie kiest om elkaar te horen en begrip voor elkaar op te brengen kom je namelijk op een plek uit die vrij is van oordeel of strijd én zul je veel meer kunnen bereiken in het veranderen van de wereld. En dat is nu bij beide partijen niet het geval. Het lijkt nu nog steeds op ‘wie het hardste schreeuwt, krijgt gelijk’.

De echte pionierende leiders die we voor de toekomst nodig hebben, zijn mensen die een atmosfeer van compassie, vertrouwen en lichtheid kunnen bieden door hun aanwezigheid. Ik vertrouw erop dat mensen vriendelijker, zachter en wijzer kunnen

zijn dan onze huidige samenleving ons vertelt. En natuurlijk is het logisch dat je gelijkgestemden opzoekt, maar laten we dat doen vanuit enthousiasme en vreugde, zonder dat die Spirit afhankelijk is van externe omstandigheden maar vooral vanuit samenwerking. En zeg nou zelf, het werkt magnetisch als iemand inspirerend is, daar wil je meer van weten, daar wil je je bij aansluiten, die ideeën wil je overnemen. Niet van mensen die anderen uitsluiten of uitmaken voor van alles en nog wat.

De Hopi Elders spreken bewust van het midden van de rivier waar je anderen tegenkomt. Het is niet aan de oevers van de rivier, niet links of rechts, maar de route in het midden die je stroomafwaarts laat gaan, samen met anderen. Het is een route die je in staat stelt om een moreel kompas te zijn voor anderen. De rivier toont je de weg en weet de richting. Je hoeft geen anderen te waarschuwen voor de gevaren op hun weg, de nadruk die jij legt is op het voorbeeld dat jij geeft, want met jouw acties inspireer jij anderen.

Carla de Ruiter

Auteur van Pionierend Leiderschap, een bevrijdend perspectief voor een wereld in transitie.

Geef jezelf een tweede kans

Bij de ‘Bond zonder Naam’ vond Pater Henri de Greeve meteen na de Wereldoorlog de spreuk uit ‘Verbeter de wereld, maar begin bij jezelf!’ Die spreuk wil ik hier aanhalen om onszelf een nieuwe kans te geven en allereerst de stress bij onszelf aan te pakken, waardoor wij met ons gedrag ook ‘aardiger’ worden en minder stress bij anderen veroorzaken. Want gedrag is en wordt bij onszelf vaak geboren uit ‘gewoontes en vooringenomenheid op vele terreinen’.

Bijvoorbeeld door autoritair optreden zonder noodzaak, niet willen luisteren, geen tijd nemen om je te verdiepen, zelfs door pesten van iemand, die je zwakker acht, en je je daarvan eerst bewust moet worden dat je zo-iemand bent. Met een ‘new way of life’ kunnen we daarvoor best bij onszelf een knop omdraaien. En kunnen wij allen – ook ik – vanaf 2023 aardiger worden door echt weer wat menselijker te worden, weer eens voor anderen wat tijd te nemen, te luisteren, door humor en lachen of het toelaten van wat spiritualiteit om de stress voor de anderen in onze directe omgeving te verminderen. Ook op de werkvloer, op kantoor, thuis, ook als we moe zijn. Zo geven we polarisatie geen kans meer.

Dat is ook mijn goede voornemen in 2023, en vertrouw ik dat degenen, die door mij geleden hebben, mij zullen willen vergeven. Wat volgens de redactie van dit blad ook een ‘goddelijke eigenschap’ is, die ik jullie allen hierbij toewens!

Jelle

Boeren

Ik stel voor om de boeren die zijn doorgegaan met het bouwen aan een systeemboerderij een tweede kans te geven. Eind vorig jaar deed de Raad van State een uitspraak die een grote tegenvaller voor deze groep boeren was. De Raad vond het namelijk onzeker of ‘emissiearme’ stallen voor melkvee werkelijk emissiearm zijn. Die uitspraak heeft als gevolg dat boeren niet meer mogen uitbreiden met twee verschillende soorten emissiearme stallen. Ook mogen er geen nieuwe vergunningen worden verleend als boeren willen omschakelen naar dit soort stallen. Veel boeren zien zo hun investeringen in het putje verdwijnen. Ik gun hun een nieuwe kans en het inzicht om de doodlopende weg van de systeemboerderij achter zich te laten. Ik wens ze de moed toe om uit het systeem van toenemende grootscha-

ligheid te stappen, terug te gaan naar de natuur en de voedselvoorziening voor de regio op te pakken met hun boerenbedrijf. Dat is wat ik ‘Society 4.0’ noem. Sla er gerust het gelijknamige boek op na dat ik over dit onderwerp schreef. Het kan anders en het moet anders.

Prof. dr. Bob de Wit

Hoogleraar strategisch leiderschap, auteur van o.a. Society 4.0 en Democratie 4.0

Het werkwoord luisteren

Al vroeg in onze kindertijd leren we dat luisteren vooral ‘gehoorzamen’ betekent. Wanneer een volwassene een kind vraagt om te luisteren, bedoelt die vaak: doe wat ik zeg. Zo wordt luisteren een moeten-werkwoord waartegen je onbewust weerstand ontwikkelt. Mogelijk zelfs angst, want als ik niet luister, wat gebeurt er dan? Terwijl luisteren een kompas is dat je wilt leren lezen, een vaardigheid die je wilt ontwikkelen en verfijnen als mens. Immers, door te luisteren voel je wat je behoeften zijn, welke actie nodig is in een situatie, ga je geweldlozer communiceren, kunnen conflicten ontladen worden, gaat creativiteit vrij stromen, hoor je je hart en intuïtie, vallen synchroniciteiten op, ontstaat er flow, en ga je je gedragen voelen door iets groters dan jijzelf, door het leven zelf. Het vertrouwen dat je dan ervaart is een geschenk in alle fasen van ons leven, en onmisbaar in uitdagende tijden. Daarom verdient het werkwoord luisteren zeker een tweede kans.

Cathelijne Esser

Auteur van De eenvoud van aandacht. Wat je zoekt is dichterbij dan je denkt.

De nieuwe vraag

De vraag voor de volgende keer: Hoe helpen we armoede de wereld uit? Vertel ons welke oplossingen jij ziet en hoe we mensen kunnen leren vissen in plaats van ze eenmalig een vis te geven.

Stuur je suggesties naar: redactie@theoptimist.nl.

‘DE

Hoe nu verder? Dat is misschien wel de belangrijkste vraag die we ons kunnen stellen in 2023. Maar misschien is er nog een belangrijkere vraag: met wie nu verder? Want een ding is duidelijk geworden in de moeizame jaren die achter ons liggen: we kunnen het niet alleen. Dat betekent dat we dit jaar vooral met ‘de ander’ verder zullen moeten gaan.

De ‘troost van de ander’; iets dergelijks schrijft Dirk De Wachter ook in zijn nieuwe boek Vertroostingen, een boek dat begint bij het constateren van zijn eigen ziekte, de kanker, om dan uit te wijden over de vele vormen van troost die we zo nodig hebben. De troost bij de ander. De troost van het kleine goede. De troost van de rituelen. De troost van het samenzijn. De troost in de filosofie. En ga zo maar door. Dirk kan zijn reis met zijn ziekte zo treffend omlijsten met die alomtegenwoordige behoefte aan troost. Zoals zijn ontmoeting met die verpleger op de intensive care. ‘Die man passeerde mij maar één dag en één nacht van mijn leven, maar ik zie hem nog altijd voor mij. Zijn aanwezigheid, zijn geëngageerde aanwezigheid maakte die dag en die nacht het verschil. Dat was de kern: er willen zijn voor iemand. Hij waste me en hoe ongemakkelijk ik dat normaal zou vinden, zo verrassend troostend was het om me aan die complete machteloosheid te kunnen overgeven.’

Dat is de basis van troost schrijft Dirk hier. Niet vanuit de eigen stelling de ander zien of bestoken met een mening, of nog erger, maar de ander ontmoeten. ‘Aanraking. De nabijheid van de mens. Menselijke verhalen, menselijke aanraking, menselijke nabijheid. Nadien is een volgende stap nodig. Die van de literatuur, de kunst en de schoonheid. Er bestaat veel. Maar bij het begin gaat het over die eerste vraag: is er iemand?’

Mag ik met u spreken?

De ‘ander’ is de mens die tegenover je staat en waar we troost uit putten, schrijft Dirk. Troost in vinden. Maar in wederkerigheid. Prachtig is zijn ontmoeting in het ziekenhuis met een poetsvrouw, zoals hij dat noemt. Als hij diep ongelukkig en verschrikkelijk eenzaam in zijn ziekenhuisbed ligt, komt zij binnen. ‘Mag ik met u spreken? Hebt u even tijd? Mag ik u iets vertellen?’ ze excuseerde zich. Ze vroeg if i could speak English. Poetsvrou-

ANDER ONTMOETEN IS DE BASIS VAN TROOST.’

wen in ziekenhuizen komen uit verre streken. We praatten en zij begon haar verhaal te vertellen. (…) De woorden en zinnen die ze gebruikte waren heel eenvoudig. Het waren gewone woorden. ik luisterde en wat ze zei, bracht een soort rust over me. Iemand sprak met me. Niet meer dan dat. Maar iemand zag me, zij, die dame uit Tibet, met haar bezem in haar hand. Dan verontschuldigde ze zich omdat ze door dat vertellen niet tot poetsen was gekomen. ‘Dat geeft niet’, zei ik, ‘duid op uw blad maar aan dat u wel poetste. Dank u wel. Dank u wel. Dank u wel dat u met mij gesproken heeft. Ik had het nodig. Ik heb er veel aan gehad.’

‘Time is everlasting May peace be a long blessing Mercy on me, my nature and spirit May you and I forever be one…’ — Laozi

De wonden van de ander

Misschien is de vraag ‘hoe nu verder?’ vooral een vraag hoe we de wonden van de wereld om ons heen zien. De wonden van de ander, de wonden van de planeet, de wonden van ons als heel verhaal.

Misschien is ons verdergaan vooral de wonden eerst werkelijk aan te raken om dan pas te geloven.

De verdwaalde mens, zoekende naar betekenis en bevestiging, keert zich naar binnen om daar de eigen heilige graal te vinden, maar raakt ook verdwaald in de eigen oneindige gangen van het zelf. In dat oude verhaal over de ridder Parcifal was het al niet anders. Deze ridder had – net als alle andere ridders – de opdracht de heilige graal te vinden, en stuitte op een dag op een optocht waarin die graal werd meegedragen. Vooraan de optocht de droeve koning, zwaar van het leven, moe in de benen, grijs van haar. Parcifal zag de graal, maar durfde niets te zeggen of te vragen. De optocht gaat voorbij en Parcifal blijft met lege handen achter. Gelukkig krijgt hij een tweede kans op zijn eindeloze zoektocht en opnieuw stuit hij dan op deze vreemde optocht met de droeve koning. Nu, en nu alleen, weet hij wat hij moet doen om de graal te bemachtigen. Met een barmhartig hart vraagt hij aan de koning: waar lijdt u aan?

Dit omzien naar iemand anders, het begrip van het lijden van de ander, maakt dat de eigen weg in

‘HOE ZIEN WE DE WONDEN VAN DE WERELD OM ONS HEEN?’

het leven gevonden wordt. Niet via het zoeken naar het zelf, maar naar het vinden van de mens naast je. De vraag ‘hoe nu verder?’ wordt pas beantwoord als we aan de ander vragen om met ons te spreken, om aan de ander te vragen wat eraan scheelt, om dan samen met de ander verder te willen gaan. Het jaar 2023 in, en veel verder.

Het kloppend archief

De vraag ‘hoe nu verder?’ is de eerste vraag die online gesteld werd aan abonnees van Het Kloppend Archief. Op die plaats worden zinvolle vragen gesteld om ons te helpen nieuwe wegen te vinden in ons dagelijks bestaan. Want vragen stellen helpt ons om geen vaststaande meningen te vormen, geen stellingen in te nemen, geen polarisatie te creëren –vragen helpen ons nieuwsgierig te zijn naar elkaar, de ander te vinden op andere plekken en ontdekkingen te doen waarvan je niet wist dat ze er waren. De antwoorden op de vragen komen in de vorm van langere stukken, maar ook in podcasts, korte films, interviews én kleinschalige meetings.

Een aantal van die meetings gaan we samen met Optimist magazine verzorgen in cultuur- en congrescentrum Antropia. Elke meeting staat dan één vraag centraal – waar we ook bijzondere sprekers voor gaan uitnodigen – om samen na te denken en andere richtingen te ontdekken om zo samen op andere gedachten te komen. •

1

Ron van Es, founder School for Purpose Leadership en initiator van Het Kloppend Archief

Foto: Michel Porro

Het onderwijs vernieuwen? Kijk naar Singapore!

Singapore scoort al jaren hoog op de kwaliteit van onderwijs. Waarom kijkt Nederland voor onderwijsontwikkeling niet gewoon af bij de beste uit de klas?

Docent Annette Bolder neemt ons mee op studiereis naar de Aziatische eilandstaat.

Door ANNETTE BOLDER

Het borrelt en het broeit: docenten en schoolleiders worstelen met vragen. Onderwijsontwikkelaars introduceren flexibele leerroutes, formatief evalueren en een driejarige brugklasperiode als mogelijke oplossingen. Nieuwe ambitieuze vormen van onderwijs doen hun intrede. De behoefte aan onderwijsvernieuwing in Nederland is groot. Voor onderwijsontwikkeling wordt in ons land veel in dezelfde vijver gevist, terwijl we ook kunnen kijken naar goede voorbeelden over de grens.

Naar school in Singapore

Als ervaren docent in het Nederlandse voortgezet onderwijs, ben ik al jaren betrokken bij onderwijsontwikkeling. Om deze reden heb ik Singapore vaak bezocht. Al vijf jaar op rij bezoek ik het kleinste land van Zuidoost-Azië. Ik bouwde er een bijzonder netwerk op van onderwijsdeskundigen. En hoewel ik op onderdelen ook kanttekeningen plaats, ben ik overwegend enthousiast over hun eigentijdse en innovatieve onderwijssysteem.

Duidelijk is dat het onderwijs in Singapore floreert. Het land vertegenwoordigt met stip de eerste plaats op de PISA-ranglijst, op alle onderdelen: wetenschap, lezen en wiskunde. PISA staat voor Programme for International Student Assessment. Het belang van onderwijs als menselijk kapitaal – het geheel van competenties, kennis, sociale en persoonlijke vaardigheden die economisch waardevol zijn – wordt in Singapore door iedereen onderschreven. Onderwijs is een grote verbindende factor onder de bevolking. Dat de Aziatische eilandstaat de laatste jaren piekt in alle internationale onderwijsklassementen is geen geheim (naast PISA ook prestatiemeters TIMSS en PIRLS). In het Westen leeft het beeld dat Singapore die toppositie dankt aan prestatiedruk, buitenschoolse bijles en kennis drillen. Ik denk dat de realiteit genuanceerder is.

Onder de indruk

Tijdens mijn laatste bezoek aan Singapore, samen met een groep studenten, werd uit gesprekken met de leerlingen daar al snel duidelijk dat zij veelal dezelfde ideeën, verlangens en toekomstverwachtingen hebben. Naast een goed pakket aan basiskennis, zoekt een jongere naar vaardigheden en handvatten om zich te ontplooien en staande te houden in een razendsnel veranderende samenleving. Ondanks de

verschillen in cultuur en gemeenschap, zijn er veel parallellen te vinden.

Ik raakte onder de indruk van de zogenoemde co-curriculum activities waaraan de leerlingen in Singapore standaard deelnemen. Dit zijn activiteiten, naast het reguliere rooster, die er vooral op gericht zijn de sociale vaardigheden van leerlingen te versterken. Er wordt geïnvesteerd in vaardigheden als weerbaarheid, samenwerken, reflecteren, overtuigen en leidinggeven.

It’s cool to be kind, was het thema van één van de scholen die ik bezocht. Ik vond het gewaagd en treffend tegelijk. Iedereen knapt op van een beetje vriendelijkheid. Vriendelijkheid is in ons land bijna gedegradeerd tot een soort sukkeligheid, terwijl dat volgens mij het verschil kan maken. Laat leerlingen nadenken over hun gedrag en welke invloed dat heeft op anderen. Welke positieve bijdrage kunnen zij leveren aan de wereld om hen heen? Met een vriendelijke houding kun je verschil maken. Tegelijkertijd vergt het oefening om kritisch en genuanceerd te blijven. Natuurlijk; het zijn pubers die je niet moet opzadelen met álle shit die er in de wereld speelt, maar je kunt jongeren wel laten nadenken over welke waarden zij zelf hebben.

Burgerschap en basisvaardigheden

Wat dit dan te maken heeft met de basisvaardigheden, zoals taal, wiskunde en lezen? Ik zie een grote samenhang. Zo is er ook in Nederland de laatste tijd veel aandacht om het begrip ‘burgerschap’ invulling te geven binnen meerdere lessen, zodat het zich niet beperkt tot één vak zoals maatschappijleer. In het kort is burgerschap dat je je leert verhouden tot jezelf, de ander en de samenleving. Het gaat erom dat leerlingen nadenken over wat zij belangrijk vinden en in gesprek gaan met zowel gelijkgestemden als andersdenkenden. Bij het verbeteren van basisvaardigheden voldoet het niet om bijles als belangrijkste middel te zien. Wanneer leerlingen zich beter voelen, betekent dit zonder twijfel een enorme vooruitgang in de motivatie.

Neuropsycholoog Jelle Jolles zegt bijvoorbeeld:

‘Jongeren moet je steunen, sturen en prikkelen. Executieve functies zijn essentieel voor het leren en de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Het zijn vaardigheden als plannen, organiseren en problemen oplossen, maar ook zelfinzicht, zelfregulatie, eigen emoties herkennen en beschrijven, empathie en consequenties van gedrag overzien. Daar moeten we in het onderwijs veel meer aandacht aan besteden.’

‘Het onderwijs in Singapore floreert.’

School en bedrijfsleven

Leerlingen in Singapore zijn nauw betrokken bij alles wat er gebeurt in hun gemeenschap en de onderwijsinstellingen werken nauw samen met bedrijven. Het onderwijs is er toekomstgericht; er wordt waarde gehecht aan innovatie en duurzaamheid. Het denken en handelen is proactief. Versterkt techniekonderwijs is in Nederland al zichtbaar: steeds meer meisjes kiezen voor techniek. Toch kan dit aandeel beter; in Singapore is de verdeling bijna fiftyfifty.

Samenwerken met het bedrijfsleven op het gebied van innovatie is daar dan ook heel gebruikelijk, net als de samenwerking met universiteiten. Op de middelbare school krijgen de leerlingen een paar keer per week les van een professor van de universiteit, zodat het voortgezet onderwijs beter aansluit op het beroepsonderwijs of universiteit.

Vanuit de school waar ik lesgeef reisde ik tweemaal met leerlingen naar Singapore. De eerste keer met een groep technische hoogvliegers voor de jaarlijkse CanSat-competitie. Een leerling uit die groep werkt nu aan diverse projecten tijdens zijn studie Aerospace aan de TU Delft. Daarna bezocht ik het land samen met zes meiden binnen het thema ‘vrouwen en leiderschap’. De scholen daar kennen leiderschapsprogramma’s specifiek voor meisjes. Het lijkt zijn vruchten af te werpen als je ziet hoeveel vrouwen er hoge posities hebben. Op locatie bezochten we bedrijven en spraken we met CEO’s. De zes meiden hebben in een week zoveel gezien en geleerd, dat ze nu met andere ogen naar bestaande situaties in Nederland kijken. Met deze jonge vrou-

wen onderhoud ik nog steeds contact en daarnaast willen zij zich inzetten voor de organisatie van de studiereizen die ik organiseer.

Het zijn mooie voorbeelden van ontwikkelingen bij leerlingen na een studiereis naar Singapore: het samenwerken met bedrijven, leerlingen meer laten meedenken over allerlei zaken, ontwerpen laten maken en daadwerkelijk laten uitvoeren.

Wijzer worden

Het onderwijs staat in Singapore hoog in het aanzien. Er wordt veel geld in geïnvesteerd en alleen de beste studenten worden docent. Er worden dan ook hoge eisen gesteld aan leraren, als tegenprestatie krijgen ze respect, een goed salaris en veel doorgroeimogelijkheden.

Het is een kennisland en daar werken ze hard voor, maar ze willen hun kennis ook graag delen. Ze zijn oprecht belangstellend naar onze ervaringen, en doen daar weer hun voordeel mee. Zodra men bereid is ervaringen te delen en kennis te verspreiden, ontstaan er mooie initiatieven waarvan alle onderwijsprofessionals wijzer worden. •

Meer informatie: www.beautifulconnectionsingapore.com

1 Annette Bolder organiseert sinds 2021 studiereizen voor docenten en schoolleiders. Dit voorjaar staat er opnieuw een bezoek aan Singapore op het programma.

‘Leerlingen zijn betrokken bij alles wat er gebeurt in hun gemeenschap.’

Zeven vragen aan Hanno Pijl

‘Maak zelf de kans op ziekte veel kleiner’

In de meeste wereldverbeteraars schuilt iets van optimisme, variërend van een beetje tot heel veel. We stellen zeven vragen aan iemand die een lans breekt voor een mooiere, gezondere of rechtvaardigere samenleving. Deze keer is dat professor Hanno Pijl.

Op een schaal van 1 tot en met 10, hoe optimistisch ben jij?

‘Om eerlijk te zijn: 6. Ik ben nog wel geneigd om er vanuit te gaan dat we een oplossing voor de grote problemen van deze tijd zullen vinden, maar af en toe denk ik dat de wal het schip hardhandig zal keren.’

Wie of wat is jouw belangrijkste inspiratiebron?

‘Ik word in mijn denken over de aanpak van onze gezondheidscrisis erg geïnspireerd door onze evolutionaire geschiedenis. Ik denk dat we daar veel van kunnen leren over de oorzaken van de huidige crisis en over de dingen die we moeten doen om die crisis het hoofd te bieden.’

Wat is het grootste obstakel dat je in je leven hebt overwonnen?

‘Ik ben een heel bevoorrecht mens: ik heb niet het gevoel dat ik in mijn leven tot nu toe grote obstakels ben tegengekomen. De chronische ziekte van mijn vrouw is moeilijk, maar zij maakt het ook voor mij veel makkelijker door de bewonderenswaardige manier waarop zij met haar beperkingen omgaat.’

Achter welk motto sta je? ‘Weet wat je eet!’

Wat zou iedereen moeten weten?

‘Ik denk dat iedereen zich veel beter zou moeten realiseren dat gezondheid niet gratis is. Dat wij door goed voor onszelf te zorgen de kans op ziekte veel kleiner maken. Wij worden massaal ziek in ons land

(en in de rest van de wereld). Meer dan de helft van de bevolking heeft ten minste één chronische aandoening. Boven de 65 jaar zijn maar liefst acht van de tien Nederlanders ziek. Denk daarbij aan diabetes, hart- en vaatziekten, kanker, reuma, astma, depressie, et cetera. We worden zo vaak ziek op oudere leeftijd dat we menen dat ziek zijn bij veroudering hoort. De vergrijzing van de samenleving maakt ons ziek, is de gedachte. Maar er is geen goede wetenschappelijke basis voor die gedachte. Er zijn veel gebieden in de wereld waar mensen heel gezond oud worden. We weten steeds beter dat onze manier van leven de kans op vrijwel alle chronische ziekten sterk verhoogt. Chronische stress, alcohol, roken, te weinig lichamelijke activiteit, te veel van het verkeerde eten, te korte slaap, die ook nog vaak van slechte kwaliteit is, en giftige stoffen die we inademen, opeten en door onze huid naar binnen krijgen beschadigen onze cellen en leiden op de lange duur tot ziekte. We kunnen naar alle waarschijnlijkheid tussen de 60 en 90 procent van de chronische ziekten voorkomen door ons leven anders in te richten! Ons gedrag wordt sterk gestuurd door onze omgeving. De oorzaken van de tsunami van chronische

Niet alleen op de wereld

ziekten en de reusachtige problemen in de zorg zijn in de kern dan ook maatschappelijk van aard. We zullen ons voedselsysteem, de inrichting van onze steden en gebouwen, de sociaaleconomische ongelijkheid en nog een aantal aspecten van onze samenleving en leefstijl fundamenteel moeten aanpassen om de pandemie van chronische ziekten, het zorginfarct en het verval van onze planeet te keren.’

Wat is het meest vrolijkmakende dat je ooit hebt gedaan?

‘Verliefd worden op mijn vrouw.’

Welke positieve tip geef je onze lezers?

‘Vermijd voeding die door de industrie is gemaakt, neem de trap in plaats van de lift, de fiets in plaats van de auto, wandel voldoende in de natuur, slaap regelmatig en probeer stress onder controle te brengen. Dan voel je je beter, heb je meer energie en maak je de kans op ziekte veel kleiner.’ •

Over Hanno Pijl

Hanno Pijl is internist-endocrinoloog en hoogleraar Diabetologie in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Hij was lid van de Gezondheidsraad (commissie voeding), lid van de wetenschappelijke adviesraad van het Diabetes Fonds Nederland, en voorzitter van het Partnerschap Overgewicht Nederland. Hij schreef samen met Karine Hoenderdos boeken voor patiënten met diabetes mellitus (Diabetes type 2? Maak jezelf beter), hart en vaatziekte ( Hart- en vaatziekten? Maak jezelf beter) en overgewicht ( Overgewicht?

Maak jezelf beter). Hij is een van de initiatiefnemers en coördinatoren van het Nederlands Innovatiecentrum voor Leefstijlgeneeskunde (www.lifestyle4health.nl), een nationaal platform voor kennisinstellingen, overheid, bedrijfsleven en patiëntenorganisaties dat is opgericht door LUMC en TNO, en dat zich richt op innovatie en implementatie van leefstijlinterventies in de curatieve zorg. Zijn klinische en wetenschappelijke belangstelling gaat speciaal uit naar het verband tussen onze leefstijl en de pandemie van chronische ziekten waarmee wij vandaag geconfronteerd worden.

‘Dorien Verloop heeft met haar interviews indrukwekkend inzicht gegeven in de rouwbeleving van jongeren tussen 14 en 24 jaar. Samen met de bijdragen van specialisten en professionals op het gebied van rouw is dit boek een hoopgevend handvat voor ouders en jongeren die met rouw te maken hebben.’

KARIN KUIPER

auteur van ‘Je mag me altijd bellen’ en oprichter van De Sterke Weduwes en De Jongbelegen Weduwes

‘Dit boek bevat niet alleen waardevolle informatie voor wie te maken heeft met jongeren en rouw, maar het raakt je ook in het hart. Een gevoelig onderwerp bespreekbaar maken is niet eenvoudig; Dorien Verloop is daar zeker in geslaagd!’

MARRIT VAN EXEL

rouwcoach en auteur van ‘Survivalgids voor weduwen’

Niet alleen op de wereld | Dorien Verloop

ISBN: 9789082832730 | 155 pagina’s | € 20,-

‘WIJ HEBBEN SINDS CORONA MASSAAL LAST VAN HUIDHONGER EN EEN TEKORT AAN OXYTOCINE.’

Manon van Leeuwen

Eigenaar van ZustainaBox, klimaatcoach en trainer van ‘De Verborgen Impact’. Haar missie is iedereen te laten zien dat anders en minder een stuk beter is. Liever ook. Voor jezelf, elkaar en de aarde. www.zustainabox.nl

Houd me vast en laat me groeien

We zitten aan tafel. Lunch op kantoor. ‘Ik las vanmorgen een mooi bericht’, zegt Bas, onze nieuwe stagiair. Hij zegt: ‘Wist je dat je vier knuffels per dag nodig hebt om te overleven? Acht knuffels voor onderhoud. En twaalf knuffels voor persoonlijke groei. Ik denk dat ik vaak niet aan die acht knuffels kom’, grinnikt hij. Ik kijk hem aan, sta op, loop naar hem toe en pak hem vast. Voor een familiebedrijf is een knuffel op kantoor niet zo ingewikkeld. We lachen en besluiten ter plekke om er een nieuwe kantoortraditie van te maken. Ik hou van die frisse blik van jonge mensen. Ik hou van knuffels. Op naar de vier per dag.

Knuffelen met mijn kantoorhond

Het zal geen toeval zijn. Het blijkt wereldknuffeldag. Ik lees dat we van knuffelen een lagere hartslag krijgen, beter slapen en ons afweersysteem er baat bij heeft. Het knuffelhormoon oxytocine wat vrijkomt bij een kroel met je kat, een omhelzing van je vriend, een hug met een collega of een knuffel van je kind. Wij Nederlanders zijn niet van die knuffelaars en hebben massaal last van huidhonger en een tekort aan oxytocine, vooral sinds corona. #MeToo heeft daar nog een schepje bovenop gedaan. Knuffelen op kantoor kun je daarom maar het beste doen met je kantoorhond. Een nieuw fenomeen dat niet voor niets aan populariteit wint.

Toezichthouders knuffelen

Bij de nazit van een vergadering met toezichthouders die dag, vertel ik over stagiair Bas en de door hem geïntroduceerde kantoortraditie. Wenkbrauwen gaan omhoog. Hier en daar een benauwde glimlach. Er wordt wat aan stropdassen gefrunnikt. Iemand verslikt zich bijna in zijn koffie. We gaan over tot het afsluiten van de vergadering en de parkeerkaarten worden uitgereikt. Bij het afscheid ga ik bij de deur staan en geef ze allemaal een dikke knuffel. Er wordt gelachen, het stressniveau daalt en ik heb er weer vier binnen. Op naar de acht per dag.

De rozen voor moeder

In gedachten verzonken loop ik aan het einde van de middag het tuinpad van mijn huis af. Het is zussendag. De plantjes voor haar heb ik stevig onder mijn arm geklemd. Er komt een man voorbij op de fiets met een grote bos rozen op zijn stuur. ‘Wat een mooie bloemen’, lach ik naar hem. ‘Ze zijn voor mijn moeder’, zegt hij. ‘Daar zal ze blij mee zijn’, roep ik hem na. Ik loop de straat uit naar de begraafplaats met de nieuwe plantjes voor mijn zus. Bij de ingang staat daar de meneer van de rozen. Hij houdt het hek voor mij open en we kijken elkaar zwijgend aan. ‘Mijn moeder ligt hier’, zegt hij. ‘Voor wie kom jij?’ ‘Voor mijn zus’, zeg ik. We kijken elkaar aan, hebben een mooi gesprek en nemen afscheid met een knuffel. De twaalfde van die dag. •

Culinaire optimist

Rasoptimist Martino de Piemonte is een groot bewonderaar van de Italiaanse keuken. Vooral gerechten uit de streek Piemonte kunnen zijn goedkeuring wegdragen. Daarom deelt hij met ons telkens een bijzonder gerecht uit ‘la cucina Piemontese’. Deze keer: een vegetarische ovenschotel.

Zucchini alla Parmigiana

Ovenschotel van courgette, mozzarella, tomaat, basilicum en Parmezaanse kaas

Bereiding tomatensaus

Verhit de olijfolie in een pan, doe de ui erbij en smoor het glazig. Voeg de tomaten, de gescheurde basilicum en het zout toe. Sluit de pan en laat de saus op laag vuur voor 30 minuten pruttelen. Verhit de oven voor op 200°C.

Bereiding ovenschotel

Je kunt dit gerecht warm of koud eten. Opgediend op een bedje van kaassaus en een gemengde salade is dit een heerlijk vegetarisch hoofdgerecht.

Ingrediënten

voor vier personen

• 3 grote courgettes in dunne plakken overlangs gesneden. Tip: gebruik een kaaschaaf.

• snuf patentbloem

• 4 eieren

• zonnebloemolie om te frituren

• 200 gram stevige mozzarella in blokjes

• 500 gram Grana

Padano, vers geraspt

• basilicumblaadjes

• zout en versgemalen peper

Aanbevolen wijn: Barbera

Voor de tomatensaus

• 2 el extra vergine olijfolie

• 1 kleine ui, fijngehakt

• 500 gram gepelde tomaten uit blik

• basilicumblaadjes

• zout

Voor de kaassaus

• 500 ml volle melk

• 50 gram ongezouten roomboter

• 50 gram patentbloem

• 200 gram geraspte Parmezaanse kaas

Strooi een beetje patentbloem op een houten plank en wentel de plakken courgette door de bloem. Dompel ze in het losgeklopte ei. Giet de bodem van een koekenpan vol met olie. Verhit het. Bak de courgettes aan beide kanten goudbruin. Laat ze op keukenpapier uitlekken. Schep een laagje tomatensaus in een ovenschaal, schik daarop een laag courgetteplakken, gevolgd door een laag tomatensaus, een beetje mozzarella, kaas en basilicum. Vul de schaal op deze manier met verschillende lagen tot alles op is. De bovenste laag moet uit kaas bestaan. Dek de schaal af met aluminiumfolie en zet hem 20 minuten in de oven. Haal na 20 minuten de folie eraf en bak het gerecht nog 20 minuten tot de bovenkant goudbruin is. Neem de schaal uit de oven en laat hem voor het opdienen 10 minuten rusten.

Bereiding kaassaus

Verwarm de melk, deze mag niet koken. Smelt de boter in een andere pan op laag vuur en voeg zodra de boter gesmolten is de bloem toe. Meng het met een garde tot een mooie kleur. Voeg de eerder verwarmde melk beetje bij beetje toe aan het mengsel van boter en bloem en meng het met een garde. Blijf roeren en laat het koken tot het mengsel is ingedikt, dan haal je de pan van het vuur en voeg je beetje bij beetje Parmezaanse kaas toe. Meng de kaas goed om een vrij dichte consistentie te krijgen.

Serveren

Schep een lepel kaassaus op een bord en leg daar een vierkant stuk ovenschotel op.

Wil je reageren op dit recept dan kun je Martino mailen via info@martinodipiemonte.nl of bestel zijn boek Mijn Piemonte via martinodipiemonte.nl/shop.

•

DIALOOG ANTROPIA

In gesprek met Bram Bakker over ‘Oud Zeer’

Donderdagavond 16 maart 2023

Met voormalig psychiater Bram Bakker gaan we in gesprek over de geestelijke gezondheid van Nederland, oud zeer dat ons dwars kan zitten en hoe het beter kan. Gespreksleider Jesper Feenstra gaat het gesprek met hem aan en nodigt de aanwezigen uit om vragen te stellen.

• Waar: Cultuur- en Congrescentrum Antropia, Hoofdstraat 8, Driebergen (naast NS-station Driebergen-Zeist)

• Organisatie: Optimist Media en Antropia

• Wanneer: Donderdag 16 maart 2023

• Tijden: Inloop 19.00 uur; aanvang 19.30 uur; borrel en napraten/netwerken 20.30 uur – einde 21.30 uur

• Kosten: € 15,00 per persoon incl. koffie/thee bij ontvangst en een drankje en borrelhapje na afloop (excl. €1,21 reserveringskosten)

Aanmelden: www.theoptimist.nl/evenementen

Ziel en zaligheid

Kunst- en cultuurtips voor optimisten.

Denim monster

Op de Groene Afslag staat sinds kort een circulaire versie van het monster van Loch Ness, gemaakt van achthonderd MUD Jeans. Het circulair denimmerk gaf het denim monster de naam Messy en roept hiermee op voor een meer circulaire economie.

Messy staat bij de Groene Afslag in Laren. Iedere vrijdag en zondag is daar de MUD winkel geopend, tijdens de biologische markt.

www.mudjeans.nl / www.degroeneafslag.nl

Nos Pais

Op Schiermonnikoog wordt de Zuidertoren tijdens iedere zonsondergang verlicht door een projectiekunstwerk van zes verschillende kunstenaars. Het project startte in 2022 en laat dit jaar nog de werken zien van Gilleam Trapenberg, Daphne Glasmacher en Jos Agasi. Trapenberg beet het spits af met Nos Pais (Papiaments voor ‘ons land’). Hiermee opende hij een ‘portaal’ van Schiermonnikoog naar zijn geboorte-eiland Curaçao.

www.hi-lo-art.com

Paved Paradise

Wetenschapsjournalist en microbioloog Hidde Boersma en zijn beste vriend en filmmaker Karsten de Vreugd gaan in de documentaire Paved Paradise op zoek naar de meest duurzame manier van voedselproductie. Ze komen terecht in Costa Rica, waar het natuuroppervlak in veertig jaar is verdubbeld. Niet door biologische landbouw, maar juist door intensivering. Wat valt er van hen te leren?

Vanaf 6 april 2023 te zien in de bioscoop.

Spirituele Urgentie

Met de tentoonstelling Spirituele Urgentie opent Stedelijk Museum Schiedam de deur naar andere realiteiten. Aan de hand van hun indrukwekkende werk gidsen de kunstenaars je door thema’s als natuur en holisme, genezing en afkomst en hedendaagse priesters.

Tot en met 10 april 2023 www.stedelijkmuseumschiedam.nl

Rainkiss

Je weet wat ze zeggen: slecht weer bestaat niet, als je maar goed gekleed bent. Met de poncho’s van het Amsterdamse merk Rainkiss trotseer je met gemak iedere bui. Daarbij is het regenkleding waarin je gezien wilt worden én is het gemaakt van gerecycled plastic. Onlangs ging Rainkiss een samenwerking aan met het iconische Amerikaanse merk Smiley. Wie een optimist is, trekt hem aan.

www.rainkiss.nl