Terugblik op de pandemie

Interview met Carla Peeters

Terugblik op de pandemie

Immunoloog dr. ir. Carla Peeters werkte jarenlang bij het RIVM en was interim-bestuurder van verschillende zorgorganisaties. Zij ontpopte zich tijdens de coronacrisis tot een goed geïnformeerde en doortastende analytica. Vier jaar later blikt zij met journalist Toine de Graaf terug op een onvergelijkbare periode in ons bestaan, die nog niet voorbij is. ‘De gevolgen zullen nog decennia en generaties lang voelbaar zijn.’

Wie kan nog volledig het gevoel terughalen van begin 2020, toen de coronapandemie ons overviel? Mensen hebben de reputatie over een slecht geheugen voor (emotionele) pijn te beschikken. We neigen tot vergeten, wegdrukken. Gelukkig zijn de dagboeken er nog. Zoals van de Italiaanse schrijver Paolo Giordano, vertaald als: Wat ik niet wil vergeten. Hij observeerde de situatie en probeerde een wereld te begrijpen die ineens vreemd en bedreigend was, en schreef: ‘De complexiteit van de situatie doemde plotseling als een massief blok voor ons op. Niemand was erop voorbereid. Het ontbrak ons aan het begrip, aan de woorden, aan de adequate mindset om over alle aspecten na te denken.’

In ons land deed auteur Daan Heerma van Voss iets vergelijkbaars, in zijn Coronakronieken. ‘Het verhaal van het virus is misschien wel het universeelste dat we ooit zullen kennen’, noteerde hij. ‘Toch begon het voor iedereen op een ander, particulier moment.’ Voor Heerma van Voss vond dat moment plaats op Schiphol, 12 maart 2020. Hij dacht te gaan vliegen, maar zijn toestel ging niet:

Toine de Graaf

Het einde van de oversterfte is nog niet in zicht

‘In de metro terug naar huis: verwarde gezichten, veel gefrons en hoofdschudden. De meeste telefoongesprekken eindigen met: ik kom naar huis.’ De ontgoochelde reizigers wisten toen nog niet dat ze thuis zouden worden opgesloten, in de eerste ‘lockdown’ van hun leven.

Schokkend

Die landelijke lockdown bezorgde de ervaren immunoloog Carla Peeters meteen verbazing. ‘Vooral de geringe wetenschappelijk onderbouwing van de lockdowns vond ik schokkend’, vertelt zij. ‘En achteraf kun je de lockdowns beschouwen als misschien wel de grootste overheidsblunder van de moderne tijd. Een kosten-batenanalyse heeft aangetoond dat ze veel schadelijker zijn geweest voor de volksgezondheid in termen van welzijn dan COVID-19 zelf. Wereldwijd hebben ze bijgedragen aan armoede, voedselonzekerheid, eenzaamheid, werkloosheid, onderbreking van onderwijs, achteruitgang van de fysieke en mentale gezondheid, en onderbroken gezondheidszorg voor miljarden mensen.’

Door het plafond

Toen premier Rutte de eerste lockdown aankondigde, dook Peeters meteen in de literatuur. ‘Want ik dacht: dit is toch niet zoveel anders dan anders? Waarom kan dit niet op dezelfde manier worden behandeld als griep?’ Ze was verbijsterd over de zogenaamde ‘intelligente’ lockdown, de slecht onderbouwde sluiting van scholen en de opgelegde vereenzaming van ouderen. ‘Mijn moeder was kort daarvoor overleden. Ik dacht: als die nog had geleefd, dan was ik door het plafond gegaan! Ik zou de hele

boel op stelten hebben gezet. Onredelijk misschien, maar: iemand die in het laatste jaar van zijn of haar leven zit en familiecontacten nodig heeft om stress en angst te voorkomen, doe je geen lockdown aan.’

Bij haar literatuuronderzoek stuitte ze al snel op de potentie van vitamine D. Hierover schreef ze voor dagblad Trouw een opiniestuk. ‘Daarin gaf ik aan dat je daarmee kon voorkomen dat de ziekenhuizen zouden vastlopen. En dat de maatschappij weer open kon als we allemaal vitamine D zouden nemen.’ Het resulteerde in een discussie op NPO Radio 1 bij journalist Tijs van den Brink, met onder anderen Marc Bonte, lid van het Outbreak Management Team (OMT) dat advies gaf over bestrijdingsmaatregelen in Nederland. ‘Die zei: “Mevrouw Peeters, dit is geen gewoon virus.” Ik antwoordde: maar het geeft wel dezelfde verschijnselen als griep. En als je een goed vitamine D-gehalte in je bloed hebt, is de kans veel kleiner op een ernstig verloop en zieken-

huisopname. Maar mijn verhaal werd weggewuifd.’

Barricaden

‘Vanaf het eerste moment heb ik eigenlijk op de barricaden gestaan. In 2020 adviseerde ik via de commissie Economisch Beleid en Gezondheidszorg van werkgeversorganiatie VNO-NCW. Ook werd ik al snel gevraagd om voor HP/De Tijd te gaan schrijven. Dat heb ik anderhalf jaar gedaan en was heel leuk om te doen.’ Het bood Peeters een welkome uitlaatklep. ‘Ik kon wat in de maatschappij gebeurde gewoon niet aanzien. Ik vond het zó erg.’ Het mooie was dat Peeters’ stukken werden verslonden door lezers die zich breder wilden informeren. Zoals het in oktober 2020 gepubliceerde artikel ‘Beter dan een tweede lockdown: immuunsysteem versterken bij risicogroepen en zorgpersoneel’. Daarin schreef ze: ‘Een wereldwijde vitamine D-deficiëntie-pandemie bij meer dan een miljard mensen heeft mogelijk bijgedragen aan een

Carla Peeters

verhoogd aantal sterfgevallen tijdens de COVID-19-pandemie. (…) Met het invoeren van vitamine D-suppletie in een concentratie van 2000 IE/dag met extra vitamine C van 200 mg/dag kan verwacht worden dat het aantal mensen met bovenste luchtweginfecties aanzienlijk kan dalen.’

Politiek gedreven aanpak

Eerder in 2020 was het mineraal zink al in beeld gekomen als therapeutisch middel, met dank aan de Limburgse huisarts Rob Elens. In het voorjaar wist hij coronapatiënten uit het ziekenhuis te houden, met een lokaal ontwikkeld protocol voor vroege thuisbehandeling. Dit omvatte het medicijn hydroxychloroquine (HCQ), zink en het antibioticum azitromycine. ‘Dat deed hij goed’, zegt Peeters. ‘Bijkomende infecties met bacteriën zijn vaak veel gevaarlijker dan het luchtwegvirus zelf. En dat speelt nog steeds. Maar als iedereen destijds ten minste vitamine D, zink en vitamine C zou hebben gekregen, had de hele samenleving gewoon kunnen doorgaan.’ De behandeling met het HCQ-protocol werd Elens binnen de kortste keren verboden, door de gezondheids-

inspectie. En dat was merkwaardig, vond Peeters destijds. Achteraf zegt ze: ‘De vroegbehandeling van COVID-19 is onderdrukt door overheden en ingeruild voor een non-farmaceutische aanpak, bestaande uit lockdowns, verplichte mondkapjes en frequent testen. Allemaal bedoeld om de weg vrij te maken voor een nagenoeg eendimensionale farmaceutische benadering: de coronavaccins.’ Wanneer de verschillende mogelijkheden voor preventie en vroegbehandeling waren gebruikt, had dit de noodvergunningen voor de vaccins in gevaar gebracht. Peeters: ‘Jarenlang was het onderliggend principe van het volksgezondheidsbeleid om het publiek te voorzien van accurate informatie, zodat mensen zelf goede keuzen konden maken voor hun gezondheid. Maar vanaf 2020 hebben overheden dit paradigma op zijn kop gezet. Daarbij is publiek geld gebruikt om politiek gedreven maatregelen op te volgen, waarvan de kosten-batenschade onvoldoende bekend waren.’

Massaal experiment

Op 6 januari 2021 werd in ons land het eerste coronavaccin toegediend. De volgende dag publiceerde HP/De Tijd een waarschuwing, van de hand van Peeters. De kop boven het stuk: ‘Het coronavaccin is niet zonder risico’s’. Het artikel was accuraat én actueel. ‘Inmiddels komen uit Amerika, waar al enkele weken gevaccineerd wordt, signalen van bijwerkingen, zoals allergische reacties waaronder anafylactische shock (een ernstige allergische reactie die fataal kan zijn) en ernstige ontstekingen’, schreef ze. En: ‘De snelheid waarmee de overheid beslissingen door wil voeren zijn in de context van de huidige gegevens niet te begrijpen. De druk op mensen om zich frequent te laten testen en te laten vaccineren wordt met de week groter: dat behoor je te doen voor de ander, voor elkaar, wordt er gezegd. (…) Een persoonsgerichte aanpak heeft de voorkeur bo-

ven een massaal (moreel of indirect verplicht) experiment.’

Drie jaar later vertelt Peeters: ‘Dat artikel bereikte binnen een week, onder andere via Twitter, één miljoen views. Ik benadrukte daarin dat de langetermijneffecten van de coronavaccins onbekend waren. En dat is nog steeds zo. Al kennen we intussen heel wat bijwerkingen, zoals hartontstekingen (myocarditis en pericarditis, red.) en menstruatiestoornissen. ‘Destijds dacht ik: jeetje, wat gaat hier gebeuren? Ik heb jarenlang aan de ontwikkeling van vaccins gewerkt, toen het RIVM ze nog zelf ontwikkelde en produceerde. Ik was daar afdelingshoofd en internationaal projectleider. Ik wist gewoon dat een aantal proeven met de coronavaccins nooit gedaan konden zijn, in zo’n kort tijdsbestek. Ook over de massaproductie van de vaccins, waarbij verschillende productiefasen in verschillende landen plaatsvonden, maakte ik me zorgen. Denk aan variaties in partijen, ofwel ‘batches’, en kwaliteitscontroles. Ik zei tegen mensen in mijn netwerk: dit kán niet. Maar de reactie was vaak: de experts zullen toch wel weten wat ze doen.’

Terugblik op falend beleid

Na anderhalf jaar stopte de samenwerking met HP/De Tijd en verlegde Peeters haar koers naar het Amerikaanse Brownstone Institute — een non-profitorganisatie die werd opgericht tijdens de coronacrisis ter verdediging van vrijheid en fundamentele mensenrechten. Op de website Brownstone.org ging ze Engelstalige artikelen publiceren. Met als onbetwist hoogtepunt een complete terugblik op bijna twee jaar falend volksgezondheidsbeleid, die verscheen in oktober 2022.1 Een citaat: ‘De wereldwijde reactie op de coronavirus-pandemie heeft een ethische crisis in de volksgezondheid aan het licht gebracht, waarin de normen van de volksgezondheidsethiek van vóór de pandemie terzijde zijn geschoven.’

Zes weken lang werkte Peeters onafgebroken aan het stuk, dat ze uiteindelijk samen met voormalig WHO-functionaris en arts David Bell publiceerde. ‘Veel mensen hebben het over het hoofd gezien’, vertelt ze.‘Dat is jammer en komt doordat sociale media het hebben tegengehouden, inclusief Twitter. Maar het is een alomvattend verhaal geworden. Alles staat erin.’ Het artikel oordeelt bepaald niet mild over de coronavaccins. Neem bijvoorbeeld alleen al deze zin: ‘Landen met de hoogste vaccinatiegraad en de sterkste dwangmaatregelen hebben te maken gehad met hoge aantallen ziekenhuisopnames en sterfgevallen, terwijl sommige landen met een lage vaccinatiegraad, waaronder veel landen ten zuiden van de Sahara, een laag COVID19-sterftecijfer behielden.’ Afgelopen oktober voegde Peeters een nieuw item toe aan haar Brownstone-portfolio: een bijdrage over de dramatische verzwakking van het menselijke immuunsysteem als gevolg van de coronapandemie.2 Een achteruitgang die ze toeschrijft aan de genomen maatregelen, herhaalde vaccinaties, toegenomen armoede, honger en stress. Peeters vreest dat hierdoor de komende jaren en decennia miljoenen volwassenen en kinderen extra zullen sterven aan longontsteking en invasieve pneumokokkenziekte. Volgens haar is daarom dringend behoefte aan een veilige, betaalbare en effectieve interventie. En dat is vitamine Dsuppletie voor de hele bevolking, omdat deze vetoplosbare vitamine gevaarlijke pneumokokkeninfecties kan voorkomen.

Individueel maatwerk

Op zich gelooft Peeters niet in 'onesize-fits-all’-interventies. Maar voor vitamine D maakt ze een uitzondering. ‘We moeten voorkomen dat we in dezelfde valkuil stappen als met de vaccins: iedereen dezelfde vorm van preventie of therapie aanreiken.

Dat is niet de oplossing. Dus ook niet voor mensen met long-COVID of vaccinbijwerkingen. Van een persoonsgerichte aanpak, dus van individueel maatwerk, valt het meeste te verwachten. Maar wat ik wél iedereen durf te adviseren, is vitamine D-suppletie. Maar dan wel zonder vitamine K2, want dat kan het gebruik van bloedverdunners mogelijk verstoren. Met vitamine D is echter zó veel onderzoek gedaan.’ Voor kinderen adviseert Peeters vanaf oktober tot maart 1000 Internationale Eenheden (IE) ofwel 25 microgram (mcg) per dag. Voor volwassenen 2000 of 3000 IE (50 of 75 mcg). Mensen met overgewicht hebben sowieso 3000 IE nodig, omdat bij hen het merendeel in het vetweefsel gaat zitten. Voor ouderen en mensen met een donkere huid, en voor wie veel binnen zit, is het hele jaar vitamine D aan te bevelen.

Vitamine D is een relatief goedkope vitamine. Toch vindt Peeters het ongelooflijk dat vitamine D uit het basispakket is gehaald voor mensen die het echt dagelijks nodig hebben. ‘Die pakketmaatregel raakt anderhalf miljoen mensen, vooral ouderen. Dan wordt gezegd: die kunnen dat zelf wel kopen. Maar iemand die in armoede leeft, kan dat niet. Die mensen hebben een heel jaar rond extra vitamine D nodig. Die maatregel levert volgens het ministerie van VWS een bezuiniging op van 149 miljoen euro per jaar. Maar ik heb doorberekend welke besparing je zou genereren wanneer je vitamine D wél zou vergoeden. En dat gaat om véél, véél meer geld.’

Re-integreren na ziekte

Peeters is intussen goed thuis in het voedingsstoffendossier. ‘Ik ben zelf heel ziek geweest en heb een jaar gebruikgemaakt van mijn arbeidsongeschiktheidsverzekering. Ik heb keihard geknokt om weer te herstellen. Toen ik beter was en wilde terugkeren als interim-bestuurder, bleven alle deuren dicht. Daarna heb

ik heel mijn vermogen geïnvesteerd in de oprichting van een innovatief bedrijf: COBALA Good Care Feels Better®, dat gevestigd is in Utrecht. ‘Als onderzoeker heb ik geleerd heel uitgebreid te analyseren en die vaardigheden pas ik hier toe. Mijn corebusiness is het re-integreren van mensen die langdurig ziek zijn: mensen die long-COVID hebben, mensen met bijwerkingen van de vaccins, mensen die uitgeput zijn, niet of slecht kunnen slapen. Ik gebruik vooral voeding en leefstijl als therapeutische middelen. Ik heb me ook verdiept in de traditionele geneeskunde, in de ayurveda. Daarin is uit zesduizend jaar ervaring al het juiste gefilterd wat effectief kan zijn. Het gaat erom dat je op het juiste moment de juiste interventie doet. ‘Ik begeleid ook mensen die extreem angstig zijn en/of pijn ervaren. Of om onverklaarbare redenen over- of ondergewicht hebben, ook kinderen. En dat gaat heel goed. Uiteindelijk blijken veel mensen te kunnen herstellen en weer gewoon naar school of werk te kunnen. De jeugd heeft zwaar geleden onder de pandemische maatregelen. Vanochtend las ik nog dat 16% van de jongeren zichzelf depressief voelt. Dan denk ik: wat is er aan de hand met het immuunsysteem? Dat zit namelijk ook in het brein.’

Hard werken

Peeters kent critici van het internationale coronabeleid die goed hebben

‘geboerd’ tijdens de pandemie. Zelf behoort ze niet tot die groep. ‘Voor de artikelen die ik schrijf voor het Brownstone Institute krijg ik bijvoorbeeld niet betaald. Terwijl ik met één artikel vaak weken bezig ben, fulltime. Sommige artikelen zijn gebaseerd op wel vijftig of meer wetenschappelijke bronnen. Ja, dat is hard werken. Maar ik heb hard werken thuis met de paplepel ingegoten gekregen. Mijn ouders hebben van niks een goede boerderij gemaakt, bij Steenbergen. Dat heeft mij fundamenteel gevormd: wie ik ben als persoon, en qua moraliteit.

‘Het boerenleven is soms keihard, maar je krijgt van de natuur ook zó veel terug. Ik ben tot de opvatting gekomen dat boer zijn het meest spirituele beroep is in de wereld. Het draait om geboorte, leven en dood. Je wordt voortdurend geconfronteerd met hoe je omgaat met dieren, planten en de aarde. Ik ben dankbaar dat ik op een boerderij ben opgegroeid. ‘Tijdens de pandemie heb ik veel onbetaald werk verricht. Dat heb ik gedaan omdat ik mezelf anders niet in de spiegel kon aankijken. Ook met de kennis van nu, zou ik het opnieuw doen’, zegt Peeters. Wel is ze verbaasd hoe menselijke verhoudingen zijn veranderd. ‘En ook over het feit dat mensen uit mijn netwerk me zijn gaan negeren vanwege andere opvattingen, die altijd wetenschappelijk waren onderbouwd. Toen ik me uitsprak over de mondkapjes, die niet

gezond zijn, keerden sommige mensen zich van mij af. En dat ondervind ik nog dagelijks.’

Gezondere wereld

Terugblikkend heeft Peeters een hoge prijs betaald. ‘Ook mijn bedrijf heeft er nadeel van ondervonden. Op allerlei manieren ervaar ik tegenkrachten. Er wordt veel gesproken over het tegengaan van discriminatie en het streven naar inclusiviteit. Dat begint met de mogelijkheid voor vrije meningsuiting en dialoog, om op zoek te gaan naar de waarheid en steeds beter te worden. Wanneer we daar allen mee bezig blijven, zullen verbinding, creativiteit en oplossend vermogen van de mens groeien voor een gezonde wereld waar iedereen telt. Dat is wat mij inspireert om door te gaan.’

Volgens veel mensen is corona voorbij. Maar Peeters denkt daar anders over. ‘De gevolgen zullen nog decennia en generaties lang voelbaar zijn. Denk aan de toegenomen verarming en honger. De positie van vrouwen is verslechterd. Het einde van de oversterfte is nog niet in zicht. Gezonde voeding en leefstijl kunnen een uitweg bieden, maar zijn niet omarmd bij het begin van de pandemie en worden dat nu ook niet.

‘Geef mensen goede, betaalbare voeding. Dat leidt tot een betere gezondheid, waardoor minder zorgpersoneel nodig is, mensen kunnen terugkeren in hun werk, de economie

Gezonde voeding en leefstijl kunnen een uitweg bieden

beter gaat draaien, enzovoort. Het boerenverstand is nodig voor een gezonde samenleving. Het vorige kabinet maakte een ‘Gezonde Generatie in 2040’ tot hét doel van zijn preventiebeleid. Wat een farce, want waarom maken politici voeding dan duurder en de energieprijs hoger? Daardoor worden mensen alleen maar zieker.’

‘Vanaf 2020 heeft zich een catastrofe voltrokken, die nog altijd aanhoudt’, zegt Peeters. Een lage Sociaal Economische Status (SES) is een erkende voorspeller van ziekte. ‘Ook in ons land duwen we steeds meer mensen de armoede in. Op den duur worden dat er twee miljoen. De respons op de pandemie heeft dat proces versneld.’ En zo zijn we ineens weer op Schiphol, 12 maart 2020. Als schrijver Heerma van Voss een koffie bestelt op de bijna uitgestorven luchthaven, zegt de barista: ‘Als helemaal niemand meer vliegt, is het werk op. We hebben allemaal losse contracten, we zijn vogelvrij.’

Meer informatie: goodcarefeelsbetter.com

Bronnen

1. Peeters, C. en Bell, D. ‘A Big Picture Look at the Disastrous Public Health Response to Covid-19’, 14 October 2022, Brownstone Institute, https:// brownstone.org/articles/a-bigpicture-look-at-the-disastrous-publichealth-response-to-covid-19/

2. Peeters, C. ‘The Dramatic Degradation of the Human Immune System’,11 October 2023, Brownstone Institute, https://brownstone.org/articles/thedramatic-degradation-of-the-humanimmune-system/