The Optimist magazine 190

HOOGSENSITIEVEN, OPGELET!

Jan Terlouw spreekt in vertrouwen

L: SPECIA ITEIT MOBIL VAN DE MST TOEKO

OP ZOEK NAAR BP

VRIJHEID

Hoe vrij willen we zijn en kunnen we het aan?

Meer: Het milieu-Duurzaam Nationaal Inkomen • Shiatsu werkt • De haaienliefde van Ocean Ramsey • Archetypen in beeld

€ 9,95 – JANUARI/FEBRUARI 2020 / NR. 190

Excelleren, dansen en samenleven in vrijheid

THEOPTIMIST.NL

Vrij leven in een camper

VOOR UNITED ECONOMY! P. 82

De Leefstijlarts zegt: laat los

Going electric.

Staying Mercedes.

De nieuwe EQC. Stap in een nieuw tijdperk van mobiliteit met een sterke en betrouwbare partner.

Dankzij de eerste elektrische Mercedes geniet u van het beste van twee werelden.

Met zijn fascinerende rijdynamiek, maximale veiligheid, uitgebreide laad mogelijkheden en een bereik van ruim 400 kilometer (volgens de WLTP testcyclus), tilt de nieuwe EQC elektrisch rijden naar een hoger niveau. Geniet aan boord van een bijzonder uitgebreide standaarduitrusting en bovendien 8 jaar garantie op de accu. Ontdek de nieuwe EQC nu op mercedes-benz.nl, of kom langs bij uw Mercedes-Benz Dealer.

Stroomverbruik in kWh/100 km (gecombineerd): 19,7; CO2-emissie in g/km (gecombineerd): 0 (NEDC).

Voor officiĂŤle dealeradressen, kosten en leveringsvoorwaarden, zie mercedes-benz.nl.

VOORWOORD

Zonde Als er één thema is dat tegenwoordig volop in de belangstelling staat, is het vrijheid wel. We herdenken in Nederland 75 jaar bevrijding van de Duitse bezetting en bijna dagelijks horen we hoe andere landen en volkeren worstelen met het verkrijgen of behouden van hun vrijheid. Van Catalonië tot Bolivia, van Koerdistan tot Hongkong.

In het thema van deze The Optimist, gaat het vooral over bevrijding van de dwang die we onszelf opleggen. Maar al te vaak hebben mensen zich onderworpen aan hun eigen dogma. Dit leidt ertoe dat het vrije gevoel waar ze naar streven, langzamerhand omslaat in een gevangenis van de eigen overtuiging. Om dit te illustreren: ik had vroeger een verre tante die vanwege een ernstige aandoening een strikt dieet moest volgen. Zij bedacht haar eigen manier om hiermee om te gaan. Op feesten en partijen zagen we haar volop genieten van taartjes en ander lekkers.

Als we deze oude tante vroegen of dit in haar situatie wel zo verstandig was, antwoordde ze steevast: ‘Vandaag is het feest en geniet ik. Morgen ben ik weer patiënt.’ Vrijheid komt met verantwoordelijkheid, en die droeg ze op geheel eigen wijze. Af en toe zondigen hoorde daarbij. Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen, zei iemand ooit. Hoe is het met u? Voelt u zich vrij om te zondigen, of bent u onderworpen aan uw eigen gedachten en gewoonten? Bent u in staat om in alle vrijheid het dogma te relativeren en een verrassende keuze te maken?

Volgens Jan Terlouw draait vrijheid om datzelfde verantwoordelijkheidsgevoel én om vertrouwen. Dat vertelt hij ons op pagina 36. Het vertrouwen in elkaar, en als ik daaraan mag toevoegen: ook het vertrouwen in onszelf. Auteur Babah Tarawally ziet daarbij het ‘ik’ als onlosmakelijk onderdeel van het ‘wij’, dus misschien kan ik beter spreken van ‘het collectieve onszelf’.

Alles bij elkaar, voldoende boeiende verhalen om de donkere winterse dagen door te komen, schat ik in. En net als mijn tante, gun ik u ook uw taartje op z’n tijd. Tijdens de feestdagen, het lezen van dit blad of willekeurig welk moment u uitkiest.

Ik wens u mooie dagen en een positieve start van 2020!

Gastredacteurs Fleur Bakker Fleur Bakker is directeur van de Refugee Company en de sociale onderneming A Beautiful Mess.

In 1999 deed ze haar eerste project in AZC Amstelveen voor Stichting de Vrolijkheid. De mensen die ze ontmoette lieten haar niet los. In 2015 startte ze daarom met twee vrienden het werkervaringsbedrijf Refugee Company. Door te ondernemen, komt ze met alternatieven voor een systeem dat niet werkt.

Rimke Pepers Rimke Pepers is 5Ritmes-dansdocent. Het is haar roeping en passie om mensen in beweging te brengen. Met enthousiasme deelt ze haar ervaringen over lichaamsbewustzijn en de verbinding tussen de dans op de dansvloer en die in het dagelijks leven. Ze geeft wekelijkse lessen in Hoorn en incidenteel workshops in binnenen buitenland. Ze schrijft hoe zij dansend de vrijheid vond.

FOTO: PIETER DE SWART

Roland Pluut, uitgever rp@theoptimist.nl P.S.: De vrijheid om ons te verplaatsen komt terug in de ‘Zuiver Zakelijke’ onderwerpen vanaf pagina 51. We kijken daar naar ontwikkelingen van mobiliteit. Letterlijk een vreemde eend in de bijt is daarin het verhaal van Sander Aalderink, die zijn technische loopbaan kantelde om restaurateur en ‘electrificateur’ van de Citroën deux chevaux te worden.

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 5

24 Vind de vrijheid

Vrije geesten zitten soms onbewust gevangen in hun eigen wereld. En onderdrukte mensen kunnen vrij leven in hun wereld van gedachten.

Verhalen van onder anderen een danser, een leefstijlarts, een auteur en de man die we het geweten van Nederland mogen noemen: Jan Terlouw.

16 De nieuwe schaarste

18 Jeugdige lotgenoten

51 Zuiver zakelijk: Mobiliteit

6 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

INHOUD

Januari/februari 2020

68 Haaienliefde

88 Archetypen in beeld VERHALEN

MAATSCHAPPIJ

15 Een warm pak

‘Sheltersuits’ tegen de kou.

ECONOMIE

16 Rechtvaardig rekenen

Het milieu-Duurzaam Nationaal Inkomen is hier.

SAMENLEVING

18 Als een ouder overlijdt

De EvE Foundation ondersteunt kinderen.

GEZONDHEID

20 Hara Shiatsu

Past prima bij Westerse geneeskunde.

THEMA: OP ZOEK NAAR VRIJHEID

24 Introductie

Waar vinden we vrijheid en kunnen we de verantwoordelijkheid wel aan?

26 Bevrijdende dans

Rimke Pepers volgt de 5Ritmes.

28 Gezonde vrijheid

Maarten Klatte heeft de gouden tip.

32 Niet u, maar wij zijn vrij

Auteur Babah Tarawally legt uit waarom.

34 Vrij met de camper

Wim en Leida kozen voor een mobiele woning.

36 Jan Terlouw

ACHTERGROND 82 United Economy Iedereen aan het circulaire geld.

42 Lezers spreken vrijuit

84 Kuyichi voor u

Een universeel mens vertrouwt op uw geweten.

De heren Zoon en Van Westing aan het woord.

44 Excelleer in vrijheid

Peter Roemeling stapt uit Plato’s grot en deelt zijn kennis.

EVENEMENT

Een middag om niet snel te vergeten.

BUSINESS

Slimme mobiliteit biedt uitdagingen én kansen. Lees onder meer Christian Kromme’s galactische visie, waarom Mercedes-Benz begon met crashen en hoe de Eend elektrisch werd.

BEELDVERHAAL

48 Terugblik Inspiratium II

51 Het zakenhart

68 Ocean Ramsey Heeft een passie voor haaien.

ACHTERGROND

74 Zet ze aan het werk Zinnig integreren volgens Fleur Bakker.

BOEKFRAGMENT

76 Hoogsensitief Mérène Rouma geeft hooggevoelige

mensen nieuwe energie.

Nederlands denimmerk strijdt voor positieve verandering in de modewereld.

LEIDERSCHAP 86 Pak de transitie aan Met Dutch Circular Leadership.

ACHTERGROND 88 Archetypespel Kaarten om tot inzicht te komen.

12 ONDERSTROOM, MET ONDER MEER:

Ode aan het plantenasiel Afvalvrije keukencyclus Tips van De Betere Wereld 92 KEUZE

Cadeaus om mee thuis te komen Technologie om blij van te worden VASTE RUBRIEKEN

8 Dialoog 23 Column: Annette Nobuntu Mul 67 Column: Govert Derix 87 Column: Harry Starren 97 Het beste uit…

98 Lezer in beeld: Maarten van der Steen

en Helen-Rose Joon JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 7

Colofon

Dialoog

De Nederlandstalige The Optimist wordt gemaakt door:

Uitgever: Roland Pluut Hoofdredactie: Brian de Mello Redactie: Laura Boeters, Yildiz Celie, Mimi van Dijk Vormgeving: Irma Theunisse

Met medewerking van:

Fleur Bakker, Mieke Bouma, Govert Derix, Sara Dubbeldam, Mariska van Doorn, Mildred Hofkes, Maarten Klatte, Annette Nobuntu Mul, Rimke Pepers, Michel Porro, Peter Roemeling, Harry Starren, Babah Tarawally, Nancy Tromp, Marco Visscher, Lizette van de Weerd, Han-Paul van Westing en Jan-Eric Zoon.

Coverfoto: Sanne Terlouw

En met dank aan:

Sander Aalderink, Robert Bakker, Bart de Boer, Claire van Boles, René ten Bos, De Betere Wereld, Maaike Baan, Wim en Leida van Dijk, Katie Elzer-Peters, Roefie Hueting, Helen-Rose Joon, Carl Jung, Christian Kromme, Heidi Leenaarts, Esther Malaparte, Tomas Nelissen, Ocean Ramsey, Mérène Rouma, Maarten van der Steen, Jan Terlouw, Sanne Terlouw en Marciel Witteman.

En natuurlijk met dank aan alle vrije denkers.

Praktische informatie

De jaarprijs voor het lidmaatschap is € 84,00.

Kijk voor de verschillende lidmaatschapsvormen en de voorwaarden op onze website, www.theoptimist.nl/lidmaatschap.

Voor meer informatie: bel 010–7988010 of mail naar abonnementen@theoptimist.nl.

U kunt zich aanmelden voor een lidmaatschap op www.theoptimist.nl/lidmaatschap of per e-mail via abonnementen@theoptimist.nl.

Tevens kunt u zich aanmelden per post: Antwoordnummer 91088, 2509 VC Den Haag. t 010–7988010 (kantooruren) KVK-nummer: 59366303

Advertenties

Tom van Tol: advertenties@theoptimist.nl

Bestellingen

Het nieuwste nummer is, naast bij 1.200 verkooppunten in het land, ook online verkrijgbaar. Ook oude nummers zijn na te bestellen (€ 9,95 per exemplaar, excl. € 3,50 verzendkosten binnen Nederland) via www.theoptimist.nl/shop. © 2020 Uitgeverij The Optimist B.V. of de individuele auteurs

8 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

Over abortus

Op een nieuwsbericht in The Optimist Daily, over de legalisering van abortus in Australië, kregen we de volgende reactie:

Ik sta wel raar te kijken: abortus legaal in Australië en statiegeld op meer flesjes heten allebei ‘optimistisch nieuws’.

Van een beweging die zoveel zorg heeft over vervuiling en ongezond leven verwacht ik eerder zorg voor het ongeboren leven dan vreugde over legale abortus.

Ik neem aan dat het bij The Optimist bekend is welke barbaarse methoden worden gebruikt bij een abortus. En dan nog, elk zelfstandig leven heeft recht op bescherming, ook in de baarmoeder.

C. DE PATER Allereerst: wij respecteren ieders mening, ook de uwe. Maar op het moment dat het voor een vrouw illegaal is om abortus te plegen en zij tien jaar gevangenisstraf riskeert, is zij geen eigenaar meer van haar baarmoeder.

Volledig eigenaarschap van de vrouw over haar eigen lichaam, vinden wij inderdaad optimistisch en juichen we van harte toe.

Net zoals statiegeld als mede-oplossing voor plasticvervuiling, ook al is dat van een andere orde.

DIALOOG

Hartenboerin

initiatieven die ons voedselsysteem

veel andere ecologische producten kan worden uitgebreid.

kantelen, waarbij de natuur opnieuw

ESTHER VAN DEN BOR

Wij schreven over verschillende

wordt betrokken. Online vroegen wij of u zelf ook actie onderneemt om

Meer informatie: www.hortuspopulus.nl

het voedselsysteem te veranderen.

Angelique Verhoeven en Esther van den Bor brachten per e-mail initiatieven onder de aandacht.

In Bodegraven is Stichting Duurzaam BodegravenReeuwijk in 2016 een voedseltuin gestart. Een burgerinitiatief, opgezet om te laten zien dat ook hier lokale groenten kunnen worden verbouwd, dat dat economisch rendabel kan en dat er vraag naar is.

Wij hebben dit jaar 24 groenteabonnementen verkocht voor ongeveer vijftig mensen. We hebben inmiddels een parttime tuinder in dienst. De ambitie is om door te groeien op dit stuk land naar 150 abonnementen.

Later komen er bij elke woonkern stukken grond bij. Een lokale markt ontstaat, die met

Ik sta samen met mijn gezin op het punt een vergunning van tien jaar te ontvangen van een gemeente in Brabant.

Deze vergunning biedt ons de mogelijkheid om op een kleine hectare landbouwgrond een tiny house te plaatsen en een voedselbos aan te leggen.

We hebben een missie: mensen de kracht van de natuur te laten ervaren. We doen dit door met mensen in het voedselbos te werken of te zijn.

Deze mensen zijn politiemensen met PTSS of een burn-out.

Dit kunnen in de toekomst ook mensen zijn met missie-vragen. Want een missie hebben we allemaal.

‘Inspiratium was weer super leerzaam.

Boeiende sprekers met nieuwe inzichten en een positieve sfeer.’ NOEL VANDERPLAETSE

ANGELIQUE VERHOEVEN HARTENBOERIN Meer informatie: www.hartenboeren.nl

Chronisch gezond

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 9

DIALOOG

IreneBos

Stichting Nationale Boomfeestdag bedankte Prinses Irene voor haar jarenlange inzet voor de natuur.

Als cadeau plant de stichting een nieuw bos in Alphen aan den Rijn, het IreneBos. Dit positieve nieuws namen wij mee in onze digitale nieuwsbrief. Hierop kregen we een dankbare reactie.

Hartelijk dank, optimistische redactie, voor de link waarop ik kon lezen over het Prinses Irene Voedselbos. Het is een mooi geschenk voor haar tachtigste verjaardag en haar jarenlange werk aan het beschermen van onze natuur, en er gaan binnenkort goede dingen in gebeuren voor dieren en bijen. Prima!

Heel fijn zoals jullie het goede nieuws verzamelen en aan ons doorgeven. Ik krijg op m’n negentigste op deze manier veel aangereikt waar ik BLIJ van word. Bedankt!

J. BENZ

10 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

Vlees vervangen?

U wees ons op de nadelen van

Vega is zeker niet altijd beter of gezonder.

Neem niet klakkeloos aan wat de vegalobby zegt en kijk ook daar kritisch naar.

vleesvervangers en deelde uw ideeën

T. WISSE

Online berichtten wij over de grote Nederlandse vleesverwerker Vion die nu ook met een merk voor

plantaardig vlees op de markt komt.

over vegetarische producten.

Het wordt tijd dat vleesvervangers niet langer als de ultieme oplossing van de problemen gezien worden.

De natuur is gebaat bij een normale kringloop.

Bovendien wordt er voor de productie van de vleesvervangers duizenden hectaren regenwoud gekapt en is een groot deel van bijvoorbeeld de soja ook genetisch gemanipuleerd. Erg gezond.

Transport en productie laten ook nog een behoorlijke ‘footprint’ achter. Tijd om er eens kritischer naar te kijken en er niet blindelings achteraan te lopen.

Een goede kringloop, ‘normaal’ voer voor de dieren. Onbespoten, geen soja en mais geven al een verbetering. Ook van de bodemkwaliteit en de uitstoot.

Een reactie uit mijn hart.

Ik ben in hart en nieren een vleesman en kom uit een grote vleesfamilie. Heb werkelijk niets tegen welke vorm van vega in de ruimste zin van het woord. Was zelf een van de eerste die binnen het concern de handen op elkaar probeerde te krijgen voor vega-producten. Inmid dels bijna twintig jaar geleden. Natuurlijk is daar een markt voor.

Waar ik mij mateloos aan erger, is dat de hele vegaindustrie nog nooit een goed marketingcommunicatiebureau in de hand heeft genomen om de producten een eigen plaats en naam in de markt te geven.

De Vegetarische Slager. Hoe stom kan je zijn. Alle producten moeten vleesvervan-

DIALOOG

gers zijn. Vleesbite hebben, naar vlees of kip smaken, waar zijn jullie in hemelsnaam mee bezig. Laat ook de slager in zijn waarde. Sta achter je eigen product en maak er een productenranch van met een eigen eerlijke plaats in de markt en zet je niet af tegen vlees. Maak het complementair.

Vleesvervangers bestaan niet. Het is wel of geen vlees, punt. Beide producten mogen en kunnen naast elkaar bestaan. Ik zou daar graag een keer over willen discussiëren. Of het nu Vion of Unilever of Zwanenberg is, maakt niet uit. Wie pakt de handschoen op?

T. VAN DER LAAN

Ik ben het helemaal eens met Van der Laan. Waarom wordt er niet een pakkende, originele naam bedacht voor vegetarische producten die op

de markt zijn en komen. Het gaat om producten die een aanvulling zijn op de maaltijd wanneer je geen vlees eet.

Fervente vleeseters gaan echt geen vegetarische schnitzels of kipnuggets kopen, omdat de naam geassocieerd wordt met vlees.

Meld u aan voor onze online nieuwsbrief

A. SNELLINK

Helemaal waar! Een veganist of een vegetariër is geen niet-vleeseter. Hij/zij geeft de voorkeur aan plantaardig/ natuurlijk. Een vega of ‘vege’ laat het dier (of de aarde) in zijn waarde en wordt er zelf nog gezonder door ook.

Wat je noemt een heuse win-win situatie!

Laat daar de marketeers We zijn benieuwd maar eens naar uw mening over deze editie. op stuk Schrijf ons! bijten. redactie@ theoptimist.nl Succes!

R. ROSENBOOM

Wat is de Daily?

Optimistisch nieuws 3x per week in uw mailbox Gratis Meld u nu aan via: www.theoptimist.nl/daily

OPTIMISTEN LEVEN LANGER. Dit is een onderzoeksresultaat van een dertig jaar durend onderzoek onder ruim zeventigduizend participanten. Optimisten hebben volgens het onderzoek vijftig tot zeventig procent meer kans om 85 jaar of ouder te worden. • In de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul kunnen 65-plussers overdag de heupen losgooien in de discotheek. De seniorendisco gaat de toenemende eenzaamheid onder ouderen tegen. De disco is voor Seoulers op leeftijd een ideale plek om te socializen. Naast het ontstaan van vriendschappen bloeien er ook liefdes op. • We pakken steeds vaker de trein voor een internationale trip, en laten daarbij het vliegtuig voor wat het is. De ticketverkoop van internationale treinreizen steeg afgelopen zomer met dertien procent.

Naast dat er meer internationale treinverbindingen zijn, maken mensen steeds vaker de keuze milieuvriendelijker te reizen. • Van een groene omgeving worden we gezond.

Dit blijkt uit onderzoek van de universiteit van Exeter. In de natuur zijn vermindert stress en draagt bij aan ziekteherstel. Het onderzoek laat zien dat twee uur per week in de natuur doorbrengen al een aanzienlijk positief effect op de gezondheid heeft. • Meer dan de helft van de vrouwelijke topsporters merkt dat hun cyclus de sportprestaties beïnvloedt. Door het trainingsschema en het dieet van vrouwelijke atleten af te stemmen op hun cyclus, boeken ze veel betere resultaten.

Zo is de overwinning van het Amerikaanse vrouwenvoetbalteam tijdens het WK vorig jaar deels te danken aan deze aanpak. • Aan de ‘Sunshine Coast’ in British Columbia (VS) is een ongerept natuurgebied van achthonderd hectare opgekocht dankzij crowdfunding. In totaal moest hiervoor drie miljoen dollar worden ingezameld. De BC Parks Foundation, die speciaal voor dit doel werd opgericht, overhandigt het gebied aan een professionele organisatie voor natuurbescherming.

MEER GOED NIEUWS OP DE PAGINA 13 >

Goed nieuws

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 11

ODE AAN...

Ode aan het plantenasiel Het doneren of adopteren van planten.

Dit kan. In The Optimist Daily schreven we onlangs over dit nieuwe fenomeen.

In de Benelux zijn verschillende plantenasiels in de grote steden te vinden. Van Antwerpen tot Groningen. Hier kunt u planten brengen die uw huis ontgroeien en het groen brengen dat het niet goed meer doet. Groene vingers zorgen ervoor dat ‘afgedankte’ planten weer tot leven komen, om deze vervolgens een tweede thuis te geven. Planten vragen namelijk helemaal niet om naar de composthoop gedragen te worden of om op straat gezet te worden om aan verspilling bij te dragen. Laat uw groene vrienden gewoon herleven, voor een ander thuis. | YILDIZ CELIE Voor meer informatie en voor adressen ga naar www.plantenhuis.info

BOEKEN

Recept voor een afvalvrije keukencyclus Duurzaam koken en tuinieren zonder afval en voedselverspilling is de manier om te verduurzamen in de keuken. Want waarom zouden Venkel houdt van we niet zuiniger zijn met voeding? goed afwaterende, In ontwikkelingslanden is dit heel bijna droge grond, normaal. Daar wordt bijvoorbeeld de zowel in een pot als hele paprika, behalve het groen, opin de tuin. Geef pas gesneden. Maar met voedingsresten water als de grond kan meer dan gedacht, de voedselkeecht droog is. ten is zelfs te sluiten.

Hoe dat dan precies werkt? Bewaar voortaan uw worteltopjes, bietenrestjes, korianderstengels en sla. In het boek Gewoon op het aanrecht, in de vensterbank De afvalvrije keukencyclus - Van snijplank naar of in de tuin. Dit boek helpt iedereen die moestuin en weer terug vindt u alles wat u nodig (keuken)afval en voedselverspilling wil verheeft om restjes groenten en fruit weer op te minderen. Hiermee experimenteren is niet kweken in aarde of water. alleen heel leuk, doe het bijvoorbeeld samen Met foto’s en duidelijke instructies legt de met de (klein)kinderen. U bespaart bovenauteur stap voor stap uit hoe u groentedien tijd en geld, want u geniet namelijk van restjes als wortels, stengels en knollen kunt gratis verse groenten en kruiden in huis. | YILDIZ CELIE opkweken tot nieuwe en lekkere planten.

Groeitip

De afvalvrije keukencyclus Van snijplank naar moestuin en weer terug Katie Elzer-Peters KNNV Uitgeverij ISBN 9789050117142 128 pagina’s € 21,95

Onderzoekers aan de universiteit van Cambridge ontdekten een manier waardoor mensen minder vlees gaan eten. Het VERDUBBELEN VAN HET AANBOD VEGETARISCHE MAALTIJDEN op drie universiteiten bleek voldoende te zijn voor een gigantische toename aan vegetarische bestellingen. Hoewel er nog steeds vlees op het menu stond, kozen vleeseters vaker voor een vegetarische optie. • Het is een verlamde man gelukt om alle vier zijn ledematen te bewegen. De man droeg een zogeheten exo-skelet en stuurde dit aan met zijn gedachten. Om de aansturing van het hulpmiddel onder de knie te krijgen, oefende de patiënt op een virtueel karakter in een computerspel. • Italië neemt het voortouw tegen plasticgebruik. De overheid wil winkels zover krijgen om twintig procent korting te geven aan klanten die producten kopen zonder verpakking. Bijvoorbeeld waspoeder, fruit en rijst. Deze kunnen klanten dan meenemen in natuurlijk afbreekbare zakken of een eigen bakje. • Een alternatief voor biologische en chemische bestrijdingsmiddelen is hard nodig. Het Delftse bedrijf PATS ontwikkelde daarom een drone die insecten kan uitschakelen. Conventionele bestrijdingsmiddelen zijn in de tuinbouw daardoor binnenkort mogelijk verleden tijd. Het is al gelukt om vliegende plaaginsecten als de mot uit te schakelen met het apparaat. Aan verdere productontwikkeling wordt gewerkt. • Tijdens een groot Europees oncologiecongres in Spanje, presenteerde het Dana-Farber Cancer Institute een nieuwe bloedtest die meer dan twintig soorten kanker kan opsporen. En wel met een precisie van ruim 99 procent. De test spoort DNA op waarin specifieke veranderingen hebben plaatsgevonden, die wijzen op de aanwezigheid van kankercellen. • Dankzij Natural Branding, het brandmerken van biologisch groenten en fruit, is er de afgelopen drie jaar bespaard op meer dan 22 miljoen onnodige plastic verpakkingen. Het eco-vriendelijke merkteken, dat met een laser op producten wordt gebrand, is een oplossing die al door 32 supermarktketens in 13 landen wordt gebruikt.

Goed nieuws

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 13

De Betere Wereld maakt het makkelijker om bewust en gezond te leven. Wij bieden onze lezers handige tips, de beste aanbiedingen en snelle gezonde recepten. Kortom, wij helpen bij het maken van de beste en meest duurzame keuzes.

ZeroWater Waterfilterkan Zorg dat je zuiver kraanwater drinkt zonder lood en andere gevaarlijke stoffen.

Met het unieke 5-traps filter van ZeroWater filter je maar liefst 99% van de opgeloste vaste stoffen uit het kraanwater.

De voordelen van het ZeroWater filtersysteem: naar n n n n

100% zuiver water Beter voor het mileu Het beste voor je kind Betere smaak van koffie en thee

Aanbieding! Ga

www.debeterewer

eld.nl

rting op de en ontvang 20% ko r filterkan 1,7 liter ZeroWate

Moringa tree Misschien heb je nog nooit van Moringa Oleifera gehoord. Toch is het een veel gebruikt ingrediënt in kruidenthee. Moringa Oleifera is een boom die je over de hele wereld tegenkomt en die onder de categorie ‘superfood’ valt. Je kunt de blaadjes, zaadjes, schors en zelfs het hout van de boom gebruiken. In natuurwinkels vind je Moringa Oleifera meestal in poedervorm en het is een natuurlijke multivitamine. Het bevat ondermeer veel calcium, fosfor, ijzer, antioxidanten en vitamine C. De voordelen: n Natuurlijk voedingssupplement n De bomen worden geplant in droge en zanderige gebieden tegen ontbossing n Het wordt gebruikt in thee en verzorgingsproducten

De voordelen van natuurzeep Natuurzeep kan huidproblemen, allergieën en eczeem verhelpen. Je staat er misschien niet bij stil, maar fabriekszeep bevat vaak veel chemische toevoegingen. De verpakking wekt vaak de indruk dat we met een natuurlijk product te maken hebben, maar in de meeste gevallen is dit niet het geval. Veel zepen (ook voor baby’s) bevatten stoffen die schadelijk zijn voor de gezondheid.

Lees meer op onze website over: n De voordelen van natuurlijke zeep n Het verschil tussen handgemaakte en ambachtelijke zeep n Het verschil tussen essentiële olie en synthetische geurstoffen

Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief via www.debeterewereld.nl/nieuwsbrief zodat je op de hoogte blijft!

ONDERSTROOM

Warmte, bescherming en waardigheid

‘Daklozen en vluchtelingen die een sheltersuit ontvangen, worden gehoord en gezien.’

Pakken voor Lesbos

Willemijn van Tongeren, verantwoordelijk voor de marketing en communicatie van de stichting, schenkt thee in en legt uit hoe Bas begon. Op de vliegbasis Twente startte hij zijn eerste ‘factory’, een sociaal atelier met asielzoekers, vrijwilligers en stagiaires. Een vraag over het jaar van oprichting speelt

zij door aan haar collega Youp Meek, die op weg is naar zijn bureau.

‘Eind 2014’, antwoordt hij en vertelt vervolgens over het indrukwekkende bezoek dat Bas en hij in de winter van 2017 brachten aan de vluchtelingkampen op Lesbos. ‘We brachten 1.100 pakken mee voor de kinderen in de kampen. Daar denk ik nog elke dag aan. De erbarmelijke omstandigheden waarin mensen verkeren op nog geen drie uur vliegafstand, laten je niet zomaar los.’

Warme waardigheid

Het atelier waarin vijftien naaimachines opgesteld staan, is gevuld met kleurige halffabricaten, stapels slaapzakvoeringen, vilt en andere grondstoffen. Op een houten vide prijkt een grote voorraad sheltersuits. Van Tongeren: ‘Met Stichting Sheltersuit bieden we niet alleen warmte en bescherming, maar ook waardigheid. De daklozen en vluchtelingen die een sheltersuit ontvangen, krijgen het gevoel gehoord en gezien te worden. Daarnaast bieden we onze medewerkers taalles, we ondersteunen bij het invullen van papieren, helpen bij het behalen van persoonlijke doelen en vergroten hun kansen op de arbeidsmarkt.’

De stichting hecht ook belang aan

een schoon milieu. ‘We zouden nieuwe voeringen kunnen gebruiken, maar gaan voor tweedehands dekbedden en slaapzakken. Binnenkort krijgen we van Miele een wasmachine om de voeringen zelf te reinigen.’

Financiering

Van Tongeren vertelt dat de stichting de productie van de pakken voorfinanciert. Daarna start het team een campagne om de pakken te verkopen. ‘We hebben een aantal partners, bedrijven en organisaties die ons financieel steunen of bijstaan door materialen, kennis, diensten of hun netwerk beschikbaar te stellen. Maar we blijven op zoek naar partijen die de pakken willen kopen, zodat wij ze gratis kunnen uitdelen.’

Een van de eerstvolgende campagnes is gericht op het distribueren van sheltersuits aan de daklozen in Nederland, want daar zijn er 31 duizend van.

Wilt u bijdragen aan de missie?

Ga dan naar www.sheltersuit.com. | MARISKA VAN DOORN

Dit artikel is eerder gepubliceerd als The Optimist Daily. Bekijk ook de video op www.theoptimist.nl/sheltersuit

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 15

MAATSCHAPPIJ

De dakloze vader van twee vrienden overleed in 2013 aan onderkoeling.

Bas Timmer kwam direct in actie.

De inmiddels 29-jarige modeontwerper besloot een pak te maken dat mensen warm houdt. In 2014 gaf hij de eerste sheltersuit, een dikke winterjas met slaapzak in één, aan een dakloze in Enschede. Ook in het buitenland werpt het project vruchten af.

Inmiddels heeft Sheltersuit Foundation zo’n zesduizend pakken gratis uitgedeeld aan vluchtelingen en daklozen. Met veertien vaste medewerkers is de stichting gevestigd in Spinnerij Oosterveld, een van de oudste textielfabrieken van Enschede. In de hoge industriële ruimte hangt een ongedwongen, gezellige sfeer.

ONDERSTROOM

BBP van tafel met nieuwe schaarsteformule?

Klimaatverandering door uitstoot, verminderde biodiversiteit, grondstoffen die opraken. De milieuproblemen stapelen zich op, maar een econoom en een ingenieur bedachten een oplossing. Door productiegroei een halt toe te roepen met het milieuDuurzaam Nationaal Inkomen, kunnen natuurlijke bronnen blijven bestaan voor komende generaties.

ECONOMIE

DOOR:

YILDIZ CELIE

Econoom dr. Roefie Hueting (1929) en elektrotechnisch ir. Bart de Boer (1947) publiceerden hierover in het Engelstalige boek National Accounts and environmentally Sustainable National Income in 2019. Het boekwerk is een verzameling van kennis die zij in hun leven vergaarden en waarvoor ze vandaag de dag pleiten. Zij stellen: ‘De planeet wordt bedreigd door een verkeerd geloof in een verkeerd geformuleerde groei. Problemen met het milieu zijn hierdoor de afgelopen jaren geenszins opgelost en nemen naar verwachting alleen maar toe.’

Het duo werkt al zo’n dertig jaar samen. Zij ontmoetten elkaar bij het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), waar Hueting in 1969 startte en De Boer in 1991. Het wetenschappelijke boek zet een toepassing uiteen voor het meten van onze economische welvaart, rekeninghoudend met de ecologie.

Dit voorstel en ‘begrippenkader’ wordt het milieu-Duurzaam Natio-

‘Juist productiegroei kan schade aan het milieu berokkenen.’

16 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

naal Inkomen (mDNI) genoemd.

De term ‘duurzaamheid’ is zo breed dat het beter is om te spreken over milieu-duurzaamheid. Maar dat is het niet alleen, want het cijfer van het standaard nationaal inkomen (NI) of het Bruto Binnenlands Product (BBP) is ongeschikt voor milieubeleid. Om het mDNI te begrijpen is het belangrijk te weten dat produceren, statistisch gezien, wordt gedefinieerd als het toevoegen van waarde. Het BBP of het NI staat voor het totaal van de toegevoegde waarden, dus voor de totale productie van goederen en diensten in een land.

Productiegroei eindig

Het frustreert Hueting dat velen de term ‘economische groei’, die uitsluitend een toename van de welvaart kan betekenen, ten onrechte gelijk stellen aan productiegroei. Juist productiegroei kan schade aan het milieu berokkenen. Dus als productiegroei ‘economische groei’ wordt genoemd, dan is dat in conflict met de economische theorie, schrijven Hueting en De Boer.

Voor een economische benadering, kan het milieu het best worden gedefinieerd als de niet door de mens gemaakte fysieke omgeving en

worden gezien als een verzameling gebruiksmogelijkheden ofwel milieufuncties. Deze zijn per definitie niet begrepen in het BBP. ‘Productie voegt blijkbaar waarde toe, maar doet ook waarde teniet. Dat laatste wordt niet geregistreerd, want het milieu is immers niet door de mens gemaakt’, aldus Hueting, voormalig oprichter en hoofd van de afdeling Milieustatistieken bij het CBS. Met het begrip mDNI kan het maximaal bereikbare productieniveau worden gemeten waarbij milieufuncties van water, bodem en lucht intact blijven. Het begrip milieufunctie vormt de kern van het mDNI en Hueting introduceerde het al in 1974.

In het huidige economische systeem vallen milieufuncties, die niet door de mens gemaakt zijn, buiten het marktmechanisme. Maar het zijn wel collectieve goederen. Om verlies tegen te gaan moet over de beschikbaarheid gezamenlijk, dus door de overheid, worden beslist.

‘Zodra het ene gebruik ten koste gaat van een ander gebruik, zijn milieufuncties schaarse dus economische goederen’, aldus de econoom. Hij formuleert: ‘Het overmatig gebruik van de functie “stortplaats van afval”, van de milieucomponent water, gaat ten koste van de functies “drinkwater” en “beregening van gewassen” in de landbouw als gevolg van het vervuilde water.’

Milieufuncties leren dat we vooruit moeten kijken. Landbouwgronden die worden uitgeput, olie die opraakt. De energiesector is een goed voorbeeld. Voorraden zoals olie zijn bekend en het is te berekenen hoe lang die voorraad meegaat, maar

ONDERSTROOM

Vergelijking NI, NI-A en mDNI 450

mjd euro (1990)

400

NI

350

Formule

Om milieu-duurzaamheid te kunnen beoordelen, moeten we het NI en het mDNI tegelijkertijd, naast elkaar, vergelijken. Berekeningen voor Nederland over 1990-2015 tonen aan dat het begrippenkader mDNI in de praktijk werkt. De Boer benadrukt: ‘Het mDNI in een jaar wordt berekend met een evenwichtsmodel van de productie, waarin de effecten op het milieu niet tot verlies van de milieufuncties leiden. De vergelijking van het mDNI met het standaard NI laat zien wat we moeten doen om – op termijn – milieuduurzaamheid te bereiken. Met andere woorden, dan zie je of groei van de productie al dan niet duurzaam is.’

De formule e∆=NI−mDNI oftewel 2=4-2 geeft informatie over de bereikte mate van milieuduurzaamheid en geeft inzicht in de kosten. Hueting zegt: ‘De kosten voor duurzaamheid verminderen de

300

NI-A

250

mDNI

200 150 100 50 0

1990

2010

2030

2050

2070

2090

NI: Nationaal Inkomen NI-A: Nationaal Inkomen min kosten voor milieumaatregelen mDNI: milieu-Duurzaam Nationaal Inkomen

totale productie, omdat de kosten ongeveer de helft zijn van de huidige productie en technologie. Oftewel dit is de maximale productie die mogelijk is met behoud van de vitale milieufuncties.’

Als veel aan het milieu wordt gedaan, gaat dit vanzelfsprekend ten koste van de productiegroei en winst, maar de milieufuncties zijn collectieve goederen die in stand moeten worden gehouden.

Niet alleen de buurman is daarmee gebaat, maar vooral ook de volgende generaties.

Daadkracht

Heffingen zorgen ervoor dat producten – die met de huidige technologie zijn gemaakt – duurder worden.

Maar het resulteert er ook in dat de arbeidsproductiviteit omlaag gaat, met als automatisch gevolg dat er minder verkocht wordt en het NI daalt. Hoewel het in lijn is met de economische theorie, lijkt niemand het aan te durven. Het argument is dat ‘de productie moet groeien om de middelen te verdienen, waarmee het milieu kan worden beschermd’ en dat is pertinent onjuist, schrijven

De Boer en Hueting. Het zijn excuses van internationale organisaties en regeringen wereldwijd om niet te hoeven veranderen; constante groei van productie is een misvatting en zorgt juist voor milieuproblemen.

Vergeten wordt dat de schade aan onze vitale milieufuncties uiteindelijk zorgt voor een negatieve invloed op de welvaart.

Het boek is dan ook een advies aan alle statistische bureaus om het mDNI toe te passen binnen de nationale economieën. Alleen als we samen met alle andere landen ter wereld een ontwikkeling naar milieu-duurzame productie volgen, komt een verantwoorde productiegroei dichterbij. Als we de grafiek mogen geloven, kan dit rond 2080 vervolmaakt zijn. • National Accounts and environmentally Sustainable National Income Roefie Hueting en Bart de Boer Eburon Uitgeverij ISBN: 9789463012522 222 pagina’s € 27,50 JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 17

ECONOMIE

in de tussentijd moet de mens een substituut ofwel een oplossing of alternatief vinden. Overheden spelen een centrale, stimulerende rol bij het vinden van alternatieven en het bieden van compensatiekosten bij een overstap. Die verantwoording ligt bij de overheid, volgens Hueting.

‘Het is niet zo dat bedrijven niets hoeven doen. Zij kunnen door heffingen gedwongen worden schoner te produceren’, zegt de econoom.

Van verboden is hij geen voorstander. ‘Dan verdwijnt de vrijheid om te kunnen produceren. We moeten realistisch blijven. Bedrijven moeten niet failliet gaan bij het verduurzamen en de lonen moeten worden doorbetaald.’

ONDERSTROOM

Steun voor jongeren die een ouder verliezen Het zal je maar gebeuren. Aan de vooravond van volwassenheid verlies je één of zelfs beide ouders. Naast alle pijn, verdriet, rouw, verwarring en onzekerheid groeit het besef dat je ook een gesprekspartner mist. Op die leeftijd spelen immers praktische vragen over school of studiefinanciering, maar ook wezenlijke vraagstukken over relaties, beroepskeuze en zingeving. Gelukkig kan de EvE Foundation die jongeren in zo’n geval helpen.

DOOR:

DE REDACTIE

SAMENLEVING

Wens van een ouder

EvE Foundation is bedacht door ondernemer, headhunter en voormalig The Optimist-lezer Peter Boef, vlak voor zijn dood. Als vader van drie kinderen maakte hij zich zorgen over zijn jongste dochter die toen nog op de middelbare school zat. Kon zij wel studeren als hij er niet meer zou zijn? Kon zij haar talenten voldoende ontwikkelen? Bij wie kon zij terecht? Boef realiseerde zich dat meer ouders deze zorgen kennen vlak voor hun dood. Iedere ouder wil immers dat zijn kind zich kan ontwikkelen.

Samen met zijn twee vrienden Meino Zandwijk en René van Hulst heeft Peter Boef het idee voor de stichting voorbereid. Toen hij eind 2017 overleed aan kanker, hebben zij dit initiatief verder vormgegeven, samen met zijn echtgenote en psycholoog Nancy Tromp.

Gericht op talenten

De stichting brengt jongeren samen die hetzelfde meemaken. Zij kunnen elkaar het beste helpen.

De aanpak van EvE Foundation is pragmatisch en richt zich op rouwverwerking, talentontwikkeling en

zingeving. Het programma wordt begeleid door Tromp en Inge Marit Wielinga, een ervaren jeugdcoach.

Wielinga: ‘Rouwverwerking doen we door jongeren uit te nodigen te praten over het overlijden, de overleden vader of moeder en de lastige situaties die ze meemaken.

Ook maken we het schuldgevoel bespreekbaar waar jongeren vaak last van hebben. Heb ik wel voldoende gedaan? Ben ik wel aardig genoeg geweest? Ben ik alle afspraken met mijn vader wel nagekomen? Verder is het belangrijk dat jongeren weten wat ze kunnen en dat ze ook weer mogen dromen over hun eigen leven, daar besteden we ook aandacht aan in het programma.’

‘Jullie begrijpen mij echt’ EvE Foundation is begonnen met een groep van tien kinderen in de leeftijd van 14 tot 24 jaar. Tromp: ‘De aanleiding om deel te nemen is divers. De meeste jongeren zoeken hulp bij rouwverwerking, maar ze willen vooral met leeftijdsgenoten praten die snappen wat ze zeggen, ze willen het erover hebben zonder dat de heftigheid eromheen hangt.

Opvallend is dat er meteen een klik

ONDERSTROOM

Hulp van buddy’s

EvE Foundation biedt naast het programma een netwerk aan buddy’s. Kerngedachte hierbij is dat een kind het soms nodig heeft om met een volwassene te kunnen praten en vragen voor te leggen die je anders aan één van je ouders zou voorleggen. Het buddy-netwerk wordt aangevoerd door Elske Doets, zakenvrouw van 2017 en oprichter van Young Ladies Academy.

Doets: ‘Veel van de young ladies die deelnemen aan de Academy hebben krassen opgelopen door het leven.

Het verlies van een ouder is zo’n kras. Veel van deze meisjes willen daarom juist van betekenis zijn voor anderen en hebben een grote ambitie. Toch zie ik dat rouwver-

werking belangrijk blijft. Hoe ga je om met het verdriet? Dat vind ik zo mooi aan de samenwerking met de EvE Foundation. Beide stichtingen versterken elkaar.’

Voorzieningen om te kunnen studeren

Tromp: ‘Het is ongelooflijk hoeveel support we krijgen van de omgeving.

Opleidingsinstituut Franklin Covey verzorgt een gratis masterclass, Xander Cladder van Bold Move geeft individuele talent-analyses, Cuisine Culinaire organiseert een gratis kookworkshop. Het blijkt dat iedereen in zijn omgeving wel te maken krijgt met de impact van een vroegtijdig overlijden van een ouder en zo zijn steentje wil bijdragen.’ Ondernemer Meino Zandwijk vult aan: ‘Als eigenaar van een bedrijf heb ik twee keer een medewerker verloren en ik weet wat de impact is voor nabestaanden, maar ook voor de organisatie. Je kunt niet zoveel betekenen, zo stopt per direct het dienstverband en de salarisbetaling. Als er toen een stichting als EvE Foundation had bestaan, hadden we langs die weg meer kunnen betekenen.’

Meino Zandwijk, René van Hulst en

‘Het is belangrijk dat jongeren weten dat ze ook weer mogen dromen over hun eigen leven.’

Nancy Tromp willen een volgende stap maken met de stichting. ‘In de toekomst willen we de jongeren die hebben deelgenomen aan het programma nog verder faciliteren, bijvoorbeeld door beurzen te verstrekken om in het buitenland te studeren of masterclasses te volgen.

Hiervoor is natuurlijk meer geld nodig. Daar zijn we nu druk mee bezig, om de EvE Foundation continuïteit te geven en blijvend jongeren te kunnen ondersteunen.’ • Wilt u de EvE Foundation steunen of wilt u meer weten over het volgende programma? Kijk op www.evefoundation.nl

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 19

SAMENLEVING

was tussen de kinderen. Ze gingen met elkaar om alsof ze elkaar al jaren kenden. Eén van de jongens zei bij de tweede bijeenkomst: “Vrienden zeggen dat ze me begrijpen, maar jullie begrijpen mij echt.

En dat is zo fijn”. Eva, de dochter van Peter Boef, is ook één van de deelnemers. Zij zegt: ‘EvE helpt met rouwverwerking op een luchtige manier. Er is ruimte om te praten met leeftijdsgenoten zonder dat dat ene moeilijke onderwerp altijd aan bod hoeft te komen, want iedereen weet toch al dat het bestaat. Verder is het een fijne en gezellige sfeer die de moeilijke periodes wat gemakkelijker kunnen maken.’

ONDERSTROOM

Doorbraak van Shiatsu in westerse geneeskunde De afgelopen dertig jaar heeft Shiatsu zich gevestigd als een Oosterse en natuurlijke geneeswijze in de alternatieve gezondheidssector in Europa. De volgende stap en uitdaging is de confrontatie met de westerse geneeskunde en haar instellingen.

GEZONDHEID

DOOR:

DE REDACTIE

Tomas Nelissen, oprichter van de International Academy voor Hara Shiatsu in Wenen, Oostenrijk, zet zich daarvoor in. Sinds 1993 werkt hij met zijn studenten in ziekenhuizen. Zij gaven meer dan vijftigduizend Shiatsu-behandelingen op het gebied van gynaecologie, geriatrie, revalidatie, kindergeneeskunde en burn-out preventie.

De kracht van Hara Shiatsu is dat het regeneratief werkt door het verenigen van het geestelijk lichaam, het zielelichaam en het fysieke lichaam. De positieve werking ervan drukt zich uit in de vegetatieve functies, zoals de slaap, de stofwisseling, de menstruatie, de ademwegen en het autonoom zenuwstelsel. ‘Het effect is vaak niet onmiddellijk. Het duurt even voordat die drie lichamen op de juiste manier samenkomen. Daarna kan het daaruit voortvloeiende proces beginnen, waardoor symptomen verdwijnen’, stelt Nelissen.

Nelissen slaagde met zijn team erin om de conditie van 70 procent van zijn cliënten aanzienlijk te verbeteren. Dit hoge slagingspercentage bewijst het enorme potentieel van Hara Shiatsu, volgens Nelissen. Sinds 1993 heeft hij ervaring met Oostenrijkse klinieken. ‘De praktijkopleiding in 20 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

deze instellingen verrijkt niet alleen onze studenten en onze school als geheel, maar wij hadden ook het geluk te kunnen samenwerken met artsen, therapeuten en het personeel van verschillende instellingen.’

Tot nu toe heeft de International Academy voor Hara Shiatsu meer dan honderdduizend behandelingen gedocumenteerd. De grafieken verschenen in Duitstalige en Engelstalige vaktijdschriften.

Succes praktijkopleiding

Voor het oprichten van de Hara Shiatsu Academy koos Nelissen destijds voor Oostenrijk. ‘Ik vond dat dit Europese land zich het meest openstelde voor de oosterse traditionele therapievorm Shiatsu.’ Het project om met Hara Shiatsu in ziekenhuizen te werken, begon heel spontaan toen een psychiater bij hem kwam voor een behandeling.

‘Na de tweede of derde behandeling hadden we elkaar al goed leren kennen en vroeg ik hem, wat hij vond van het idee om mijn leerlingen praktijkervaring te laten opdoen in zijn ziekenhuis’, vertelt Nelissen, die van mening was dat iedereen daar baat bij zouden hebben.

En zo begon Nelissen in 1993 met de eerste Hara Shiatsu-praktijkopleiding in het therapiecentrum Ybbs aan de Donau. Hij zegt: ‘We behandelden 24 patiënten, één keer per week op de afdeling voor alcoholmisbruik en psychische aandoeningen, onder medisch toezicht van dr. Gerhard Willinger. De patiënten van de betroffen afdelingen waren gemotiveerd en hun medicatie kon worden gereduceerd. In een cyclus van drie maanden constateerden we dat er 10 procent minder terugval was bij deze patiënten.’

Door het succes van die eerste Hara Shiatsu-praktijkopleiding nam het aantal van deze projecten gestaag toe. ‘We werkten naast het psychiatrisch ziekenhuis aan nog vijf projecten in vier verschillende

ONDERSTROOM

teem zo sterk geactiveerd dat de sympathicus en parasympathicus in korte tijd meer in harmonie komen.

Dat werkt heel positief op het metabolisme. Het hele systeem neemt dan zijn rol, waar hij verantwoordelijk voor is, op zich.

Vrouw en Shiatsu

‘De gynaecologie is een van mijn geliefde thema’s omdat het hier om storingen gaat die fantastisch met Shiatsu op te lossen zijn, zolang de vrouw geen anticonceptiepil meer gebruikt. Kunstmatige hormonen blokkeren iedere normale hormoonhuishouding. De hoofdthema’s waarmee Hara Shiatsu werkt zijn PMS, kinderwens en menopauze. In de Chinese geneeskunde betekent PMS een lever-bloedstagnatie. Na tien behandelingen ben je goed op weg naar een detoxificatie van het bloed’, legt Nelissen uit.

De mogelijkheid om normaal zwanger te worden, komt volgens hem daardoor dichterbij. Prof. J. Huber, de ‘hormoon-coryfee’ van Oostenrijk, stuurde voor het onderzoek zijn uitbehandelde patiënten door. Het was medisch uitgesloten dat deze vrouwen nog zwanger konden raken.

Toch werd 25 procent van deze vrouwen zwanger in de kliniek van Nelissen, soms pas na anderhalf jaar.

Uitwisseling werkwijze

De oprichter wil overigens niet concurreren met de Westerse genees-

kunde. ‘Het gaat om de uitwisseling van werkwijze, ethiek en het verzamelen van waardevolle ervaringen.

Hara Shiatsu is geen medicijn, het gaat hier om een aanvulling op het bestaande therapie-aanbod.’

Hara Shiatsu is wel een holistische benadering die de universele wetten in acht neemt. De genezing gebeurt niet door wilskracht, maar uit consideratie en het laten gebeuren van dingen. Daarom is het belangrijk om eenvoudigweg te accepteren wat er is, zonder onmiddellijk het woord ‘gezond’ te gebruiken. ‘Dit onderscheidt ons van artsen en dat betekent dat we geen geneeskunde in de ware zin van het woord uitoefenen’, zegt Nelissen.

Hoewel de oorspronkelijke benadering van de geneeskunde een holistische was, is de geneeskunde in de afgelopen eeuw meer en meer een kunst van reparatie geworden. De belangrijkste focus van de huidige geneeskunde is de behandeling van symptomen. Nelissen: ‘Gelukkig laten ziekenhuizen in Nederland steeds vaker alternatieve therapievormen toe, omdat die een andere toegang bieden. De holistische toegang, die de kracht van de mens op de voorgrond plaatst, dat is eigenlijk de sleutel tot ware genezing.’ • JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 21

GEZONDHEID

instellingen. De afdeling voor kinderen met anorexia onder leiding van dr. Berhard Kluger liet onder meer zien dat de Hara Shiatsu Academy een succespercentage van 40 tot 50 procent had, nadat ze primair ook de ouders hadden behandeld. Na tien behandelingen kon de voedingssonde bij cliënten uit de neus verwijderd worden, meestal waren het meisjes die weer in hun kracht kwamen, zelfvertrouwen kregen en normaal eetgedrag gingen vertonen.’

Voor de orthopedie en rehabilitatie kozen de patiënten voor het ziekenhuis waarmee met Hara Shiatsu werd behandeld. ‘We hadden bekendheid gekregen met de vooruitgang die we boekten in het versnellen van de genezing van het bewegingsapparaat. Vaak werden patiënten die door de fysiotherapie niet meer geholpen konden worden naar ons doorverwezen.’ De Hara Shiatsu academie maakte foto’s voor en na de behandeling, waarbij de resultaten ná de behandelingen zeer duidelijk te zien waren. ‘De holistische eigenschap van de Shiatsu therapie bewijst daarmee zijn werking. Het symptoom is nooit het probleem, het gaat altijd om de mens in zijn totaliteit’, aldus Nelissen.

Shiatsu werkt preventief voor het regenereren van het bewegingsapparaat, bijvoorbeeld het mobiliseren na een botbreuk in een been of gewricht, of frozen shoulder wordt door Shiatsu via het meridiaansys-

‘In een cyclus van drie maanden constateerden we 10 procent minder terugval.’

JE GELD OF JE VRIJHEID: NIEUW BOETESYSTEEM VOOR HARDRIJDERS Het Nieuws van de Vooruitgang brengt positieve ontwikkelingen uit de hele wereld.

Je hoort ons iedere werkdag op de halve uren op Sublime.

BLINDENGELEIDESTOK VOOR EEN BETERE STAD handvat van de stok. Op die manier wordt duidelijk of bepaalde delen van een stad worden vermeden, en waar blinden of slechtzienden zich onprettig voelen. Te Velde wil de gegevens uitein­ delijk delen met stadsplanners zodat die beter rekening kunnen houden met mensen met een visuele handicap. De stok is voorlopig nog niet te koop.

Voor haastige chauffeurs kan het tijdsverlies vaak erger zijn dan een boete. Bij een snelheidsovertreding boven de 40 kilometer per uur ont­ komt de chauffeur echter niet aan een boete en gerechtelijke vervol­ ging.

SUBLIME GROOVE

Voor blinden en slechtzienden is het vaak een uitdaging om door de stad te lopen. Industrieel ontwerper Thijs te Velde wil dat veranderen met zijn afstudeer­ project: een blindengeleidestok die informatie vergaart. De stok verzamelt data over de locatie van de gebruiker en diens stressniveau. Dat laatste gebeurt met behulp van een hartslagmeter in het

De politie in Estland gebruikt sinds kort een originele methode om snelheidsduivels te straffen, zo was te lezen in het AD. De overtreder kan kiezen tussen een boete en een afkoelperiode. Heb je tot 20 kilo­ meter per uur te snel gereden, dan moet je 45 minuten wachten voor­ dat je je reis kunt vervolgen. Een snelheidsovertreding tot 40 kilo­ meter per uur levert een wachttijd van een uur op.

PROEF MICROSOFT JAPAN WIJST UIT: MINDER WERKEN MAAKT PRODUCTIEVER Werknemers van Microsoft in Japan zijn 40 procent productiever door het invoeren van een vierdaagse werkweek. Afgelo­ pen zomer hield Microsoft een vijf weken durende proef. Daarbij was het perso­ neel op vrijdag vrij, terwijl ze wel gewoon doorbetaald kregen. Ook mochten vergaderingen maximaal een half uur duren. En dat leverde mooie resultaten op:

92 procent van de werknemers blijkt en­ thousiast over de vierdaagse werkweek.

En Microsoft Japan profiteert niet alleen van productiever personeel: ze verbruiken ook 23 procent minder elektriciteit.

Volgens The Independent biedt deze test een belangrijk inzicht voor Japanse bedrijven, die bekend staan om hun lange werkdagen.

I picture something, it’s beautiful It’s full of life, and it is all blue I see the sunset on the beach, yeah It makes me feel calm When I’m calm, I feel good Jason Mraz The Freedom Song

1. Ga naar de zoekbalk in de Spotify app 2. Tik op het camera-icoon 3. Scan de code en luister naar ‘The Freedom Song’

COLUMN

Column Annette Nobuntu Mul Founder Ubuntu Society, voorzitter Stichting Ubuntu Nederland. www.ubuntusociety.nl

Morele kompas

‘Streven we met elkaar dezelfde vrijheid na?’

Voor scheidende ouders met het oog op het welzijn van hun kinderen. Voor televisieprogramma’s, waarin hoog ‘gescoord’ wordt op het afbreken van de ander. Voor alle politieke partijen met het oog op milieu en duurzaamheid. Voor conflicterende bestuurs- en directieleden, die met duurbetaalde coachingtrajecten hun ‘gelijk’ willen uitvechten via de kantonrechter. Het zijn geen losse incidenten. We kennen ze allemaal, in onszelf, in onze nabije omgeving. Ons handelen is gestoeld op onze overtuigingen en waarden. Vrijheid is één van de grootste verworvenheden in onze samenleving. In 2020 vieren we in ons land ‘75 jaar Vrijheid’. En hoe we vrijheid interpreteren, daar lijken we ook weer vrij in te zijn. Maar met al die interpretaties bij elkaar, streven we dan met elkaar dezelfde vrijheid na?

‘It’s a long walk to freedom’ schreef Mandela. Hij bedoelde daar niet mee dat ons hoogste streven een individuele vrijheid is, maar juist een vrijheid voor iedereen: ‘Vrijheid gaat niet zozeer over het loskomen van de boeien, maar om het leven op een manier waarbij je anderen respecteert en hun vrijheid vergroot.’

Zijn overtuiging was gestoeld op het diepgeworteld Afrikaans mens- en wereldbesef Ubuntu. Zijn morele kompas: ‘Ik ben omdat WIJ zijn..’

‘Zonder broederschap en solidariteit komt er van echte vrijheid niets terecht’, stelt ook ‘onze’ Jan Terlouw. Hij legt de nadruk op het belang van samen, niet enkel op het interpersoonlijke vlak, maar ook onlosmakelijk in de verbinding met onze aarde én de toekomst van onze (achterklein)kinderen. In organisaties pleit hij ervoor om, in elke dialoog, symbolisch ‘de toekomststoel’ mee te nemen: ‘When we fight (lees: niet de verantwoordelijkheid nemen), we destroy their future.’ • JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 23

MANDELA

11 februari 1990. Nelson Mandela komt vrij na bijna 27 jaar gevangenschap.

Het door de apartheid tot op het bot verdeelde, in ‘zwartwit’ denkende, Zuid-Afrika hield haar adem in. De hele wereld keek gespannen toe. Zou de woede van de decennia lang onderdrukte zwarte gemeenschap losbarsten?

Zou er snel na Mandela bevrijd een burgeroorlog uitbreken? Wat zou de koers van Mandela, het ANC, het land worden? Toen Mandela hoorde dat hij vrij zou komen vroeg hij of hij nog een week ‘gevangen’ zou mogen blijven. Hij nam bezinningstijd en tijd om afscheid te nemen van zijn comrades.

‘Hoe komt het dat u de blanken niet haat?’, was één van de eerste journalistieke vragen aan Mandela toen hij vrij kwam en zijn koers van ‘vechter naar verzoener’ had ingezet. Madiba antwoordde: ‘Ik heb bijna 27 jaar gevangen gezeten. Als ik mij nu laat leiden door haat en wraak zet ik mijzelf gevangen voor de rest van mijn leven.’

‘Hoe komt het dat u ons blanken niet haat?’ Ik stelde dezelfde vraag op Robben Eiland aan ex-politiek gevangene Dumisani Mwandla. Dumisani, geëmotioneerd, wachtte even. Hij wees op een blanke man naast hem en daarna op een groepje kinderen. ‘When we fight... we destroy their future.’

Stil zijn na zulke indringende wijze woorden is wellicht de meest gepaste uiting van dankbaarheid en respect.

‘When we fight, we destroy their future’... hoe kernachtig zou dit morele kompas voor ons allen kunnen zijn.

VRIJHEID

In alle vrijheid DOOR:

LAURA BOETERS

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 25

INTRODUCTIE

Een breed begrip als vrijheid vraagt niet alleen om een paar sterke, maar vooral vele schouders om gedragen te worden. Als we kijken naar onze samenleving, vergt het van iedereen zekere inspanning om vrijheid te waarborgen. Mensen die vluchten voor de grootste onvrijheid die er bestaat, zijn afhankelijk van de gastvrijheid van anderen. ‘Leven ís vrijheid’, weet Babah Tarawally, die voor het oorlogsgeweld in Sierra Leone vluchtte en nog niet klaar was om dood te gaan. In Nederland houdt hij ons een spiegel voor, zodat we beseffen dat er meer is dan de eerste persoon enkelvoud. Hij stelt terecht de vraag of vrijheid een ik-vrijheid of een wij-vrijheid is.

De verantwoordelijkheid die met dit begrip gepaard gaat, houdt ook Jan Terlouw bezig. Volgens hem moeten we daar dringend beter mee omgaan. Voor onze kinderen, en de generaties erna, die onlosmakelijk verbonden zijn met ‘wij’. Als voorwaarde kaart Terlouw een ander breed begrip aan: vertrouwen. ‘Want er functioneert niks zonder vertrouwen.’ Als we inzoomen op het individu, zien we hoe ditzelfde vertrouwen samenhangt met het kunnen leven in vrijheid. Zo koos het Brabantse echtpaar Van Dijk in vol vertrouwen voor een andere manier van leven. In overgave komen de mooiste dingen op hun pad, zeggen ze. Hoewel maatschappelijke vrijheid om inspanning vraagt, moeten we juist loslaten om de vrijheid in onszelf te voelen. Ons losweken van onze identificatie. Want zoals leefstijlarts Maarten Klatte zegt, is vrijheid wat we van nature zijn. •

VRIJHEID

Dansen om vrij te worden Al dansende de vrijheid vinden. Dat deed Rimke Pepers. Ze vertelt haar verhaal over haar bevrijdende danspad en hoe ze haar roeping als 5Ritmes-dansdocent vond.

Ze ontdekte dat verandering van binnen begint.

DOOR:

RIMKE PEPERS

Stampvoetend werkte ik me mijn kindertijd door. Oneerlijk vond ik het, want alles wat ik leuk vond dat mocht niet en alles wat ik niet leuk vond dat moest. Kinderen moesten gehoorzamen was het credo van mijn ouders, maar ik voelde me beknot in mijn vrijheid wat tot uiting kwam in een rebelse pubertijd. Op zoek naar grenzen om daar vervolgens keihard overheen te gaan. Natuurlijk kwamen er drank, drugs en seks aan te pas, tijdens mijn onbewuste zoektocht naar vrijheid die toch érgens te vinden moest zijn?

Luidkeels zongen we Only when I’m dancing can I feel this free van Madonna mee op feestjes en in de disco. Later zongen we niet meer mee, maar dansten we des te harder en langer op de eerste houseparty’s in en rond Amsterdam. Daar, op die dansvloer, ging een wereld voor me open, meestal zonder drugs want de vibe, de mensen en de muziek waren genoeg. Ik voelde me vrij en ik voelde mij verbonden met alle andere kloppende harten in de lichamen van mensen in de dampende loods, het gekraakte schoolgebouw of de afgelegen boerenschuur. En met iets onnoembaars, ik denk achteraf dat ik daar mijn eerste spirituele ervaringen had.

Ik was 23 en ik had me helemaal vrijgevochten. Halsoverkop was ik met twee vreemde jongens vertrokken vanuit Amsterdam met mijn auto naar Israël. Ik strandde in Turkije en verbleef een heerlijke zomer aan het mooiste strand. Uiteindelijk werd in Istanboel mijn paspoort

‘Tranen van thuiskomen stroomden over mijn wangen.’

26 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

gestolen. Ook waren mijn bezittingen, die ik in Amsterdam had achtergelaten, ingepikt door de zus van mijn huisbaas. Eenmaal terug in Nederland had ik niets meer.

Vogelvrij, maar niet gelukkig. Een beetje verloren zelfs.

Maar ik bouwde mijn leven weer op, vond een kamer, deed een studie en kreeg kinderen.

Dansend naar extase

Diep van binnen bleef ik zoekende, had ik een knagend gevoel. Toen ik daar maar goed genoeg naar luisterde, bevatte dit een boodschap. Een richtingaanwijzer, die mij leidde naar een 5Ritmes-dansvloer in Amsterdam waar ik voor het eerst het allesomvattende gevoel van volledige vrijheid en een volledig mezelf zijn ervoer.

Tranen van thuiskomen stroomden over mijn wangen.

Dit was het begin van mijn nu tien jaar durende dansreis die mij letterlijk en figuurlijk steeds meer bewegings- en handelingsvrijheid geeft in het dagelijks leven.

Inmiddels zie ik een wereldwijde revival van ‘bewust dansen’, een herontdekking van de helende werking van dans en beweging en het sociale aspect, community building, hierbij.

Dans is sinds mensenheugenis een universele uitingsvorm, op fysiek, emotioneel, mentaal en spiritueel niveau. Fysiek als work-out, zoals met aerobics, emotioneel als ontlading in het weekend na een lange werkweek, mentaal in een choreografie en spiritueel als eeuwenoude manier om in extase te raken en verbinding te maken met de ongeziene wereld.

5Ritmes-collega Michelle Mahrer laat in haar documentaire Dances of Ecstasy (2003) de relatie zien tussen verschillende dansvormen als een manier om in extase te raken. Zij schetst de overeenkomsten tussen de dans van de wervelende Derwisjen in Turkije, de Orisha priesteressen in Nigeria en Brazilië, de sjamanen in de Kalahari

VRIJHEID

woestijn en Korea, de dansers in een 5Ritmes-les in New York en op een houseparty in Australië.

Trance of extase wordt gekenmerkt door zoals, Jeremy Narby beschrijft in De kosmische slang, DNA en de oorsprong van kennis (2006) een ‘gedefocaliseerd bewustzijn’.

We reizen binnenin onszelf naar buiten, soms tot ongekende hoogten. Dagdromen is een vorm daarvan die we allemaal kennen.

Grenzen afbakenen

Binnen dit reizen is het van het grootste belang dat er een kader is dat ons grondt en met beide voeten op de grond houdt. In de meeste gevallen is dit in de vorm van een ritueel of ceremonie, die bijna altijd gepaard gaat met ritme, muziek en dans. Binnen dit raamwerk is er vrijheid om te reizen ofwel ons bewustzijn te verruimen.

‘Vrijheid bestaat in het erkennen van grenzen’, stelde Krishnamurti. Daarom werkt bijvoorbeeld yoga ook goed voor de Westerse mens. Het geeft ontspanning, kracht, adem en bewustzijn binnen het heldere kader van de asana’s, de mat en de structuur van de les. Zo ook voor de dans. Er zijn geen vaste pasjes, maar ieder volgt de eigen flow, het eigen ritme en het eigen tempo. Binnen de 5Ritmes van Gabrielle Roth is de afbakening echter een golfbeweging van vijf ritmes: Flowing, Staccato, Chaos, Lyrisch en Stilte. Het laatste ritme, de Stilte, is het meditatieve deel van de dansmeditatie waarin we kunnen ervaren dat deze dansvorm een spirituele beoefening is. Het is niet gewoon zomaar vrij dansen, maar het is dansen waardoor u vrij wordt.

In het eerste ritme, Flowing, komen we thuis in ons lichaam en zeggen we 100 procent, ja, tegen onszelf en alles wat ons en wat er in ons beweegt. In Staccato leren we om ook ‘nee’ te zeggen tegen bijvoorbeeld dingen

die ons niet dienen in de buitenwereld, maar ook om doelen te stellen en te bereiken, contact te maken met de mensen om ons heen, onszelf te laten zien en horen.

In Chaos kunnen we al die verhalen weer loslaten, het ritme van totale overgave, vooral van ons denkende en soms controlerende hoofd. Hier kunnen we ons losbreken uit de beperkende gedachten en ons totaal verliezen in de dans waar we onszelf terugvinden in het vierde ritme, Lyrisch, om te bewegen op het ritme van onze individuele ziel. In Stilte ervaren we vanuit onze diepste kern de verbinding met alles om ons heen. In deze meditatieve staat komen de signalen die onze persoonlijke wegwijzers zijn en ons leiden naar de volgende stap op ons levenspad. Dit geeft ons verantwoordelijkheid voor ons eigen leven.

In de woordeloze taal van de dans vallen onze persoonlijke verhalen weg en communiceren we op een open en eerlijke manier, het lichaam liegt niet. Dit geeft verbinding, dit geeft vrijheid. • Meer informatie: www.rimke5ritmes.nl JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 27

VRIJHEID

Vrijheid is wat wij van nature zijn De meeste mensen denken dat wij zijn wie we denken dat wij zijn. Denkbeelden die we hebben over onszelf zijn niet neutraal. Ze hebben een werking. Ze hebben invloed op hoe we ons voelen, op onze gezondheid, levensverwachting en zeker ook op hoe we met elkaar en met de aarde omgaan.

DOOR:

MAARTEN KLATTE

Wij denken dat we een ‘ik’ zijn binnenin een fysiek lichaam, afgescheiden van de wereld buiten ons. Filosoof Alan Watts, noemt het ‘The skin encapsulated ego’.

Wij denken dat dit ‘ik’ een begin heeft en een einde: het begint met de geboorte van het stoffelijke lichaam en eindigt met de dood. We hebben de overtuiging dat ons lot verbonden is met het lot van ons lichaam; als het lichaam moe is, ben ‘ik’ moe; als het lichaam ziek is, ben ‘ik’ ziek; als het lichaam ouder wordt, dan word ‘ik’ ouder. En als het lichaam sterft, dan sterf ‘ik’ ook.

Wie denkt u dat u bent?

Het denkbeeld dat wij de beperkingen en het lot van het fysieke lichaam delen, is in deze tijd door dominantie van het wetenschappelijk materialisme zo vanzelfsprekend dat er geen vragen meer gesteld worden of deze aanname wel klopt.

De scheiding van ‘ik’ (subject) en buitenwereld (object) wordt versterkt door de huidige wetenschap, die materie ziet als primair en bewustzijn als een afgeleide daarvan.

Denk aan het tv-programma MAX Masterclass waarin professor neuropsychologie Erik Scherder op zeer boeiende wijze laat zien dat verschillende ervaringen telkens andere hersengebieden doen oplichten in de MRI-scan.

Het beeld dat dan ontstaat, is dat van de lokalisatie.

Verschillende hersenkernen zijn actief bij uiteenlopende ervaringen als angst, verliefdheid of een gevoel van vrede en veiligheid. Wat wij ervaren lijkt een eigen plek te hebben in het brein. Een immateriële, niet tastbare ervaring, zoals een gedachte of emotie, zou zijn oorsprong hebben in materie. In de hersenen. Mijn vraag is, klopt dit wel?

Is ons bewustzijn echt plaatsgebonden? En heeft het zijn oorsprong in materie?

28 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

Zijn wij onvrij?

De ontdekking van het DNA in 1956 door Watson en Crick was zeer suggestief voor een leven dat fundamenteel materieel is en door materiële factoren wordt gecodeerd.

DNA zou bepalend zijn voor lijf en leven. Eenmaal ontrafeld, zou deze code ons lot onthullen. In één klap waren wij bepaald. Verwacht werd dat niet alleen de kleur van onze ogen en haren, maar ook onze levensduur, het krijgen van bepaalde ziekten, onze seksuele voorkeur en onze mate van intelligentie besloten lagen in deze erfelijkheidscode.

Echter na ruim vijftig jaar lang geloofd te hebben in dit donkere sprookje over deze biologische gevan-

VRIJHEID

‘Onze genetische blauwdruk bleek geen noodzaak, maar een potentiële mogelijkheid.’

Zelfgenezend vermogen

Als arts probeerde ik te komen tot een completere benadering van geneeskunde. Ik raakte geïnteresseerd in wat

mensen allemaal denken en voelen. Verrassend is dat wat wij voelen en denken ook signalen afgeeft aan onze genen. Gevoelens en gedachten worden binnen een paar seconden vertaald in een genetische expressie, een commando op celniveau.

Door bijvoorbeeld angstgevoelens neemt de aanmaak van stresshormonen toe, het vermeerdert de bloedtoevoer naar de spieren en vermindert de bloedstroom naar de hersenen.

Als stress chronisch wordt, hebben lichaam en geest te weinig mogelijkheden om te regenereren en te repareren.

Dit kan leiden tot een burn-out, wat een snel groeiend probleem is. Daarentegen geeft een gevoel van rust en vrede wel de mogelijkheid tot herstel. We ervaren dan een toestand van welbevinden. Pas dan krijgt het zelfgenezend vermogen een kans.

LOSLATEN

genis, begon het vertrouwen in deze opvatting te wankelen. Uit nieuw onderzoek bleek namelijk dat genen niet autonoom zijn. Genen kunnen zichzelf niet aan- of uitzetten.

Onze genetische blauwdruk bleek geen dwingende noodzaak, maar een potentiële mogelijkheid. Het werd geleidelijk aan duidelijk dat wij de genetische expressie (dat wat uit de blauwdruk naar voren komt) in hoge mate kunnen beïnvloeden.

Zo bleek uit onderzoek van eeneiige tweelingen (die dus genetisch identiek zijn) dat bijvoorbeeld de vatbaarheid voor ziekten en de levensduur sterk kunnen verschillen.

Dit komt doordat genen in hun expressie afhankelijk zijn van signalen die van buiten de cel komen. Denk aan een signaal als voeding. Broccoli geeft een heel ander signaal af dan een zak friet, een frikandel of een blikje Red Bull. Wat we driemaal daags aan onze vork prikken, maakt verschil.

Zelfonderzoek

Als we stilstaan bij onze ervaring, kunnen we ons bewust worden van het feit dat we eigenlijk geen controle hebben over het opkomen van gedachten, emoties en lichamelijke sensaties. Deze komen spontaan op, in een continue stroom. Kortom: geen keuzevrijheid hier.

Verder zelfonderzoek kan ons ook bewustmaken van de meestal onbewuste drijfveren van ons gedrag. Veel voorkomende ‘verborgen bestuurders’ zijn de behoeften aan goedkeuring, bevestiging en erkenning. Zonder het in de gaten te hebben, doen we enorm ons best om aardig gevonden te worden. We vissen naar een compliment en bevestiging.

Dit soort programmering ontstaat al vroeg in ons. Door ouders en opvoeders worden we geprezen om wat we presteren. Ze accepteren en hebben ons niet simpelweg lief om wie we zijn.

Ook de behoefte aan zekerheid en veiligheid is een onbewuste drijfveer voor ons doen en laten. Dit heeft te maken met een diepgewortelde behoefte om te overleven.

Maar als we geen controle hebben over onze gedachten en gevoelens en geleid worden door onze onbewuste verlangens en behoeften, waar zit onze vrijheid dan?

»

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 29

VRIJHEID

‘Vrijheid zit niet in de situatie maar in de betekenis die we eraan geven.’

Poort naar vrijheid

Niet voor niets kreeg het onderzoek van Elizabeth Blackburn en Elissa Epel de Nobelprijs voor geneeskunde. Dit onderzoek, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift The Proceedings of the National Academy of Sciences, is baanbrekend omdat het niets heel laat van het geloof in een allesbepalende rol van onze erfelijkheid. Het concludeert dat wij geen slachtoffer zijn van onze genen.

Tijdens het onderzoek kregen honderd volwassenen ieder de zorg voor een gehandicapt persoon. Het is zowaar een pittige taak om iemand uit bed te halen, te wassen, aan te kleden et cetera.

Terwijl de feitelijke werkbelasting voor de deelnemers gelijk was, bleek de subjectieve beleving van deze zorgtaak heel verschillend. De helft van de groep beleefde de zorg als een zinvolle uitdaging, terwijl de andere helft van de groep het zag als een zware belasting, of zelfs een vloek.

Uit dit onderzoek kwam naar voren dat verschillen in interpretatie en beleving van de werkelijkheid invloed hebben op de levensduur en ziektekans. Een negatieve beleving hangt samen met meer ziekte en een verkorte levensduur. Omgekeerd hangt een positieve ervaring van dezelfde situatie samen met een langer leven en verkleining van de kans op ziekte. Wie hier meer over wil lezen, raad ik aan: De biologie van de overtuiging van Bruce Lipton.

Van slachtoffer naar deelnemer

Als onze levensduur en ziektekans afhangen van onze interpretatie van de werkelijkheid dan is het de moeite waard om stil te staan bij de vraag hoe dat precies werkt.

Enkele voorbeelden: er is één dag in de week waarop er significant meer hartinfarcten plaatsvinden dan op de andere dagen. Welke dag denkt u dat dit is? Het is de maandag tussen 8 en 9 uur. Wij geven een bepaalde betekenis aan de maandagochtend: we moeten aan het werk!

Kennelijk is dit voor een deel van de werkende bevolking geen prettig vooruitzicht. Het veroorzaakt stress, een gevoel van weerstand. Er is geen enkele andere diersoort op aarde die dit voor elkaar krijgt. De betekenis die wij geven aan die maandag kan dus het verschil maken tussen leven en dood.

Een ander voorbeeld is dat van de Oostenrijkse arts Viktor Frankl. Hij overleefde Auschwitz en nog drie andere concentratiekampen. Na de bevrijding vroegen mensen aan Frankl hoe het kwam dat hij veel minder vermagerd was dan zijn kampgenoten. Frankl antwoordde: ‘Terwijl de anderen stierven van de honger, was ik aan het vasten’. Frankl gaf dus een heel andere betekenis aan de dagelijkse werkelijkheid van voedselgebrek dan zijn kampgenoten.

De betekenis die wij geven aan een situatie, noemen wij het proces van zingeving. Zingeving bestaat uit gedach-

VRIJHEID

Maarten Klatte Maarten Klatte is sinds 1983 arts voor leefstijlgeneeskunde, met speciale belangstelling voor de rol van ons bewustzijn bij genezing en ontwikkelingsprocessen.

ten en gevoelens die worden vertaald in een biochemische en fysiologische verandering. Frankl was dus zo vaardig in zingeving dat hij zich ondanks de moeilijke omstandigheden in het kamp geen slachtoffer voelde.

Ook al kon hij de situatie niet veranderen, was hij wel in staat om de regie te behouden met betrekking tot de interpretatie van de situatie.

Kunt u zien dat onze vrijheid niet zit in de situatie zelf, maar veel meer in de betekenis die we eraan geven?

Mede met zingeving vormen we onze gezondheid, positief of negatief.

Viktor Frankl schreef erover in zijn Man’s search for meaning.

Tijdens mijn spreekuur kom ik dagelijks mensen tegen die worstelen met hun situatie.

Ze hebben klachten als gebrek aan energie, pijn, relatieproblemen, narigheid op het werk en geldgebrek. Het is duidelijk dat ze weerstand hebben tegen hun klachten en problemen. Ze willen ervan af. Waarom dit vaak niet lukt, is logisch. Een Engels spreekwoord geeft het heel goed weer: ‘What you resist, will persist’. Als wij ons verzetten tegen datgene wat wij niet willen, versterken wij wat wij niet willen. Als u denkt aan wat u niet wil, dan ‘voedt’ u datgene wat u niet wil.

Het biochemische gevolg van weerstand en verzet is een verhoogde ontstekingsneiging.

En ontsteking is een mechanisme dat betrokken is bij het ontstaan en het chronisch worden van vrijwel elke ziekte die we kennen. Verzet tegen wat zich hier en nu voordoet, is het beste recept voor onvrijheid.

Vrijheid en vitaliteit herwinnen

In 2005 ontdekte ik een manier om weerstand en verzet effectief los te laten. Een weldaad voor lichaam en geest.

Kenmerkend is de eenvoud van deze benadering. Het gaat om het leren loslaten van negatieve gevoelens, beperkende overtuigingen en onaangename lichamelijke sensaties zoals pijn en vermoeidheid. Loslaten bleek gênant eenvoudig.

oprichter van het Nederlands Genootschap voor Orthomoleculaire Oncologie (www.ngoo.nl), een groep artsen die zich bezighoudt met de non-toxische behandeling van kanker. Contactinformatie en meer informatie over de Sedona Methode: www.moeiteloosgezond.nl.

Tijdens het oefenen voelde ik een diepe ontspanning en een prettige stilte in mijn hoofd. Ik was vooral onder de indruk van de snelheid waarmee ik en de 120 andere cursusdeelnemers kwesties loslieten waar ze al jaren mee worstelden. Ik besloot toen om deze ‘kunst van het loslaten’, die officieel de ‘Sedona Methode’ heet, te introduceren in mijn praktijk.

Interessant is dat het regelmatig loslaten van verzet niet alleen stress vermindert, maar ook zichtbaar maakt wie we in essentie zijn. Geleidelijk wordt duidelijk hoe we in elkaar zitten.

Ik noem de Sedona Methode ook wel ‘toegang tot de gebruiksaanwijzing van de mens’.

En dat alles door enkele simpele vragen te stellen, zoals: ben ik nou die angst, of ben ik datgene wat zich bewust is van die angst?

U wordt zich bewust dat loslaten niet lukt met ons denken. Denken is een grijper: als je aan iets denkt, pak je het vast. Loslaten daarentegen is een functie van de wil. Het is een keuze; loslaten is een besluit. Regelmatig loslaten ontwikkelt de wil.

We zeggen: ik ben boos of ik ben bang. Er is dus een identificatie met onze gevoelens. We denken dat we boos of bang zijn. Loslaten weekt deze identificatie los en laat ons niet alleen begrijpen, maar ook ervaren dat we niet zijn wat komt en gaat, maar dat we in essentie zijn wat zich bewust is van wat komt en gaat. Het is onze onveranderlijke achtergrondstilte: vrij van bagage.

Op uw gezondheid en uw vrijheid! • In de volgende The Optimist onderzoeken we hoe we de vrijheid die we zijn kunnen herontdekken.

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 31

LOSLATEN

Praktijk

Ook is hij voorzitter en mede-

VRIJHEID

De vrijheid van het ‘wij’ Iemand die begrijpt wat vrijheid kan betekenen is Babah Tarawally.

Aan het eind van de vorige eeuw vluchtte hij, op aandringen van zijn vader, voor het oorlogsgeweld in Sierra Leone. Na een asielprocedure van zeven jaar vond hij uiteindelijk zijn draai in Nederland.

DOOR:

BRIAN DE MELLO

Ruim twintig jaar na zijn komst naar ons land is hij een ingeburgerd schrijver, columnist voor dagblad Trouw en verbaast hij zich nog weleens over de manier waarop we hier omgaan met onze vrijheid. In zijn derde en tevens meest recente boek, Gevangen in zwart wit denken, laat hij zien hoe we vrij kunnen breken uit de wereld van het labelen, het denken in termen van witte en zwarte mensen.

Zijn eigen ervaringen als voormalig asielzoeker geven hem daarbij alle recht van spreken.

Gewetensvraag

Op de vraag waar hij aan denkt bij het begrip vrijheid, kaatst Tarawally direct terug met een gewetensvraag: ‘Is je vrijheid een ik-vrijheid of een wij-vrijheid? Is jouw vrijheid de onvrijheid van een ander? Dat is een essentiële vraag die hoort bij het woord vrijheid. ’ Het zijn typische Ubuntu-gedachtes. De Afrikaanse filosofie waarin niet het ik maar het wij centraal staat, vormt de rode draad bij Tarawally’s handelen. ‘Ik heb twee soorten vrijheid gekend: de vrijheid van het wij en van het ik. In Sierra Leone ben ik opgegroeid met de vrijheid van wij. In Nederland leerde ik de vrijheid kennen van het individu, kreeg ik de gelegenheid om mezelf te ontwikkelen, om mezelf te kunnen zijn. Mijn Nederlandse vrijheid is een kopie van wat mensen hier hebben en gewend zijn.’

Het vertrek uit zijn moederland was een extreme manier van kiezen voor vrijheid. ‘Ik ben gevlucht om niet te sterven. Leven ís vrijheid en ik was nog niet klaar om dood te gaan.’

Als er een concrete dreiging van gevaar is, ligt het kiezen voor veiligheid voor de hand. ‘Het is logisch dat ik keuzes maak waardoor ik gelukkig ben in het leven. Maar het is belangrijk dat mijn vrijheid de vrijheid van iemand 32 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

anders niet belemmert.’ Hij buigt iets voorover, alsof hij een geheim verklapt: ‘Weet je waar ik dagelijks dankbaar voor ben? Dat ik niet bang hoef te zijn dat mijn huis wordt geplunderd, of dat mijn buren mij aanvallen.’

Voortekenen

Tarawally mist in Nederland momenteel het wij-gevoel.

‘Ik beschouw het als mijn werk hier om ervoor te zorgen dat we meer in termen van onze vrijheid gaan denken, omdat we enorm gepolariseerd zijn. Ik merk dat daardoor angst ontstaat om je vrij te voelen.’

Gaat het echt zo hard de verkeerde kant op? ‘De stappen die we hier momenteel zetten doen mij denken aan hoe het was in Sierra Leone voordat de oorlog daar uitbrak.

Vingerwijzing, polarisatie, roepen wie het wel of niet goed doet, de schuld aan de ander geven. Het zijn voortekenen die we moeten zien.’

Dat klinkt verontrustend, met een profetische ondertoon. Tarawally licht het verder toe: ‘Er is angst dat we

‘Iedereen die een leider wil worden, moet eerst zijn naasten liefhebben.’

we accepteren dat het zo is en laten we het profijt ervan eerlijk delen. Dus niet alleen de nazaten van de daders ervan laten genieten.’

Tolerant

En hoe zit het met onze tolerantie, die we zo graag van de daken schreeuwen? ‘We poetsen ons imago op, we zijn tolerant – maar niet heus’, zegt Tarawally. ‘Zolang het mij niet raakt, tolereer ik het wel. Maar het is vooral: not in my backyard. Tolerantie is iets accepteren dat je raakt.’ Hij stelt dat we ons dat verdraagzame imago graag laten aanmeten, politici voorop. Denkend in oplossingen: hoe kunnen we dan een stap zetten in de goede richting?

‘Je moet met je naaste beginnen. Iedereen die een leider wil worden, moet eerst zijn naasten liefhebben. Zijn buren kennen. Zouden de mensen in de buurt op je hebben gestemd? En wie is je bron? Wie is je moeder, wie is je vader? Daar begint het “wij”. Je bent in dienst van het “wij”. Zo krijg je een trackrecord om te laten zien wat je gedaan hebt en hoe je omgaat met je naasten.’

En ‘gewone’ mensen dan? ‘Je kan meer doen dan alleen belasting betalen, namelijk de gemeenschap helpen.

Hebberigheid verdient geen waardering. Iets terugdoen voor de maatschappij wel, en dat gebeurt volgens mij onvoldoende. Denk niet: “de overheid doet al genoeg, die zwerver hoef ik niets te geven”. Het lijkt soms alsof we het hebben uitbesteed en willen denken “ah, ik hoef niet zoveel meer te doen”. Dat is een misvatting.’

Tarawally schetst het contrast met Afrika’s wereld van Ubuntu. ‘Als iemand ziek of dakloos wordt, dan is dat de verantwoordelijkheid van de gemeenschap.

Want die heeft mogelijk iets gedaan waardoor dit je naaste overkomt.’

Is het dan egoïstisch om te kiezen wie je naaste is? ‘Ja; je kiest niet wie je naaste is, je groeit ermee op.’ • JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 33

WIJ-GEVOEL

de vrijheid kwijtraken die we nu hebben en die nog als vanzelfsprekend wordt gezien. Jongeren weten niet beter.

Ouderen die – in de tijd gezien – dichter bij de onvrijheden zaten, weten wél beter. Beperkt kiesrecht, ongelijkheid van vrouwen en mannen, jodenvervolging; het is niet zo lang geleden.’ En kijkend naar vijf- of tienduizend kilometer zuidwaarts: ‘Er zijn genoeg Afrikaanse leiders die voor de “ik” gingen en de “wij” vergaten. Dat kan hier ook.’

In Nederland ziet hij talloze voorbeelden die een voorteken kunnen zijn van het bewandelen van een verkeerde weg. ‘Neem bijvoorbeeld de manier waarop het grote publiek bang wordt gemaakt voor de islam. De mensen worden door de media bijna gebrainwasht. Als een vrouw een hoofddoek wil dragen, dan kiest ze voor de vrijheid om die te dragen. Dat moeten we haar gunnen.’

De schrijver wijst ook op de ‘kleine wij’s’. ‘Je ziet het overal. Zelfs binnen onze nationale sporttrots, het Nederlandse voetbalelftal. Daar zie je Feyenoord versus Ajax. Het grote wij-gevoel is ver te zoeken.’

Zo komen we bij de kern van het probleem. ‘We zijn niet trots op onze identiteit, op waar we vandaan komen.

Dit zijn namelijk niet alleen maar positieve dingen. We komen uit een nest van piraterij, voorouders die dingen hebben gedaan om zover te komen, stelen, uitbuiten, slavernij. Het is geschiedenis, we zijn fout geweest, en het was natuurlijk verschrikkelijk in die tijd. Maar laten

VRIJHEID

Leven vol overgave en vertrouwen Het roer om. Kiezen voor een andere manier van leven. Voor velen blijft het een stil verlangen, maar wat brengt het hen die de sprong wagen? Wim en Leida van Dijk verkochten hun huis en wonen sinds 2018 in een camper.

LAURA BOETERS

‘We hebben een hele grote achtertuin’, zegt Leida tijdens de rondleiding door hun nieuwe thuis. Ze wijst naar buiten. Het kleine huis op wielen staat geparkeerd aan een groen grasveld. ‘Dit is onze L-vormige keuken. Onder het aanrecht bevindt zich de verwarming’, legt Wim uit. De camper is efficiënt ingericht en van alle gemakken voorzien. Met een afmeting van twee bij zeven is het een heel verschil met hun vorige woning. Leida: ‘We hadden een heel fijn huis met veel ruimte. Dat is altijd goed geweest, maar de jas was te groot geworden.’ Het stel wilde iets anders, kleiner. Een seniorenwoning, daar moesten ze niet aan denken. De camper die ‘s weekends en tijdens vakanties al twee jaar trouwe dienstdeed, bleek hen beter te passen.

Ruimte

Het was november 2017 toen Wim en Leida een artikel lazen van Lisette Wouters in The Optimist. Wouters schreef over drie vrouwen die huis en haard achterlieten om de wereld in te trekken als digitale nomaden. ‘Dit artikel gaf voor ons de doorslag. Een van de vrouwen vertelde dat als je een beslissing wilt nemen, je een datum moet vaststellen. Als je dat niet doet, blijft iets een wens’, vertelt Leida. Wim voegt toe: ‘We prikten 1 april 2018 als de dag dat al onze spullen weg moesten zijn, zodat we in de camper konden gaan wonen. Daar hebben we later maar 30 maart van gemaakt.’

De spullen werden verkocht of naar de kringloop gebracht. Tuinmeubilair en sculpturen kregen een plekje

FOTOGRAFIE: MICHEL PORRO

DOOR:

VRIJHEID

bij kennissen en vrienden in de tuin. Het afstand nemen van spullen schiep zowel fysieke als mentale ruimte.

Leida ervaarde de overbodige spullen als een last. Voor haar kon het opruimproces niet snel genoeg gaan. Het ontspullen bleek voor Wim spannender te zijn. ‘Ik was de verzamelaar. Ik bewaarde van alles onder het mom van “je weet nooit wanneer je het nodig hebt”. Houten planken, studieboeken, frutsels en fratsels. Ik zat dagen op mijn kamertje om alles uit te zoeken en de administratie op orde te brengen.’ Het stemde tot nadenken: ‘We beseffen nu des te meer dat we in een gigantische wegwerpmaatschappij leven. We gaan onzorgvuldig om met materialen, met de aarde. Iedereen zou zich voor iedere aankoop moeten afvragen: “Wat brengt het me?”. In ons geval komt daarachteraan nu ook nog de vraag: “Hebben we er ruimte voor?”’

Ondanks dat we niet wisten waar we waren of waar we naartoe moesten, hebben we genoten van de omgeving.

Deze gebeurtenis vinden we een mooie metafoor. Als je erop vertrouwt dat je altijd ergens uitkomt, kun je ook nog genieten van het moment zelf.’

Vertrouwen

Vrijheid

‘Als je dingen om je heen zeker wilt hebben, beperk je je vrijheid.’

Naast Zweden hebben Wim en Leida met hun camper door landen als Frankrijk en Marokko gereisd. ‘We hadden van tevoren geen idee hoe we onze dagen zouden invullen. Nu is het een mix van reizen en van ergens wat langer vaststaan’, vertelt Leida. Volgens Wim dachten veel mensen dat ze met de camper vooral veel zouden rondtrekken door Europa. ‘En dat is de vrijheid, zeggen ze dan. Maar voor ons hangt vrijheid samen met vertrouwen. Bij ons is er veel ruimte om te laten gebeuren wat er gebeurt. Als je heel veel dingen om je heen zeker wilt hebben, beperk je je eigen vrijheid. De vrijheid zit hem niet in “ik koop een camper en ga op reis”. Het zit in jezelf. De omstandigheden maken het makkelijker om ook in die vrijheid te zijn.’

Waar Wim en Leida in december en januari zijn, staat nog niet vast. ‘We weten namelijk niet wat we allemaal gaan tegenkomen’, zegt Leida. ‘In overgave en vertrouwen kom je zo ontzettend veel mooie dingen tegen. In rust en vrijheid zie ik dingen die ik anders niet zou zien.

We voelden ons niet beperkt voordat we in de camper woonden, maar we ervaren nu veel vrijheid die we van tevoren niet hebben gemist in het huis. Vanuit onze beslissing om in de camper te wonen, zijn er dingen ontstaan die ik nooit had kunnen bedenken. Ik vind dit nog iedere dag een cadeau.’ • Wim en Leida wisselen graag ervaringen en verhalen uit via hun platform www.centrumvoorinspiratieenverandering.nl

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 35

VERTROUWEN

En toen was het huis leeg. Omdat ze niet de intentie hebben er ooit zelf weer te gaan wonen, namen hun zoon en schoondochter de woning over. Ze waren er klaar voor om hun mobiele woning te betrekken. Leida: ‘Het enige wat vaststond, was die datum. Toen we de straat uit reden, wisten we niet of we links of rechts zouden afslaan.

We hadden geen plan. En nu nog steeds plannen we niet ver vooruit.’ Wim vult aan: ‘Ons plan is dat we geen plan hebben. We zijn erin gestapt, in vol vertrouwen.’

Vragen uit de omgeving gaan vaak over onzekerheden.

Iets wat hen helemaal niet bezighoudt. ‘We krijgen reacties van mensen die ons willen behoeden voor dingen die er eventueel zouden kunnen gebeuren. “Wat als je hulpbehoevend wordt? Wat als het niet bevalt?”. Daar staan we van te kijken, want dat speelt voor ons helemaal niet.

Wij vertrouwen erop dat er altijd iets is waar we op terug kunnen vallen. Dat er altijd iets op ons pad komt wat een situatie weer oplost.’

Leida geeft een voorbeeld ter illustratie: ‘We waren aan het fietsen in Zweden, maar werden over een gek, smal paadje genavigeerd. Het bleek een moeilijk wandelpad te zijn en was op onze sandalen amper te bewandelen.

VRIJHEID

Vrijheid om uw geweten te volgen Over vrijheid en de verantwoordelijkheid die daarmee gepaard gaat, is éminence grise Jan Terlouw meer dan stellig: we moeten er dringend beter mee omgaan.

De kans dat onze kinderen het anders minder goed zullen hebben dan wij is groot.

Groter dan ooit. Er is echter hoop – als we maar echt willen.

DOOR:

BRIAN DE MELLO

Als kind groeide hij op in de oorlogsjaren (‘van de tweede wereldoorlog, niet van de eerste, hoor’) en hij heeft de planeet drastisch zien veranderen in de afgelopen achtentachtig jaar. Vrijheid associeert Terlouw in eerste instantie met bevrijding van oorlog, en met vrede.

Nog jaarlijks wordt hij uitgenodigd om ergens in het land op 4 of 5 mei een toespraak te houden en dat doet hij met overtuiging. Al snel duikt de naam van politiek filosoof Montesquieu op, die hij vrij citeert: ‘Echte vrijheid is: de vrijheid om te kunnen doen wat je moet doen. Oftewel: de vrijheid om je geweten te volgen.’

Dit motto praktiseert Terlouw tot op de dag van vandaag, zo blijkt uit ons gesprek. In zijn werkzame periode als natuurkundige en wiskundige, en later als politiek leider van D66, was hij zich al bewust van de morele plicht die hij als frontrunner heeft om mensen te attenderen op de waarheid. ‘Kennis is voor mij gemeenschapseigendom.

Ik zeg vaak: je hebt die kennis dankzij de gemeenschap, dankzij anderen vóór jou die het bedacht hebben, dankzij een overheid die ervoor zorgt dat je het kunt leren. Je hebt als wetenschapper de verantwoordelijkheid om jouw kennis ten dienste te stellen van de maatschappij.’

36 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

Hedendaagse onzin

Dat brengt ons bij een actuele kwestie: de ontkenning van het klimaatprobleem door sommigen. De bloeddruk van Terlouw loopt enigszins op als hij hierover zijn mening geeft. ‘Ik vind dat wetenschappers de plicht hebben om dit tegen te spreken. Want jij weet het, jij hebt ervoor geleerd. Heel veel mensen weten het niet, die hebben er niet voor geleerd.’

Op de vraag of er voldoende aan de bel wordt getrokken antwoordt hij resoluut: ‘Nee, het gebeurt niet genoeg.

Wetenschappers moeten zich veel meer bewust worden dat ze ook verantwoordelijkheid krijgen door die kennis.

Ze zijn namelijk ook nog staatsburger, niet alleen maar wetenschapper.’ Wat moet er gebeuren om de boodschap over het voetlicht te brengen? ‘Onderwijs speelt een belangrijke rol, maar ook de politiek. Door niet te accepteren dat mensen zeggen: “Ik geloof de wetenschap niet”.

Alleen al door dit zinnetje geef je er blijk van dat je niet snapt wat wetenschap is. Het is geen geloof, het is zoeken naar de waarheid.’

Tegenwoordig hebben meer mensen een eigen waarheid, zien we dagelijks in de media. ‘Ja, een eigen waarheid, namelijk: onzin’, klinkt het fel. ‘Dat stemt mij weleens treurig. Kijk, ik ben opgegroeid in de oorlog, en dat was een bijzondere, donkere tijd. Maar we leven nu ook in een heel bijzondere tijd. Namelijk in een tijd waarin het besef begint door te dringen dat we de aarde ongelooflijk uitgebuit hebben. De energie die is samengebald in olie, kolen en gas hebben we de afgelopen honderd jaar ongestoord opgebruikt. Natuurlijke bronnen hebben er honderden miljoenen jaren over gedaan om gevormd te worden, en een liter olie verbranden we in een uur.

Nogmaals, we hebben de aarde uitgebuit. Dat klinkt misschien niet aangenaam voor de lezers van een blad

FOTOGRAFIE: SANNE TERLOUW

VERANTWOORDELIJKHEID

als The Optimist’, voegt hij er met een bescheiden lachje aan toe.

Direct daarachteraan: ‘Het goede nieuws is dat we in de afgelopen honderd jaar ook kennis hebben ontwikkeld om het tij te keren; we kunnen de energie van de zon nu makkelijker bruikbaar maken. We beschikken over technologie, zodat onze kinderen en hun kinderen dóór kunnen. We staan aan het begin van een nieuwe tijd, waarin we de kans hebben om het anders te gaan doen – op straffe van verpaupering en verschraling. Dan moeten we wel stoppen met de aarde uit te buiten, te ontbossen, op te maken, te vergiftigen. Neem nou de stikstofkwestie en al die andere stoffen die opeens in de publiciteit komen en waar we al jaren van weten dat ze schadelijk kunnen zijn. We hoeven er niet mee door te gaan, maar dan moet de wil er wel zijn om te veranderen.’

Op het Haagse Malieveld is het tegenwoordig ‘woensdag-maak-ergens-gehakt-van-dag’, zo lijkt het. Hoe

JAN TERLOUW

‘Wetenschap is geen geloof, het is zoeken naar de waarheid.’ denkt Jan Terlouw over al die demonstrerende boeren en bouwers?

‘Ze demonstreren omdat er iets moet veranderen. En ze vrezen dat zij voor die veranderingen op moeten draaien.

Dat moet natuurlijk niet. Neem de boeren. We weten nu dat er minder stikstof geproduceerd moet worden. Daar moet de landbouw onherroepelijk een aandeel in hebben, want daar komt nou eenmaal een hoog percentage uit voort. Maar dan moet je niet roepen: het is het pro» bleem van de boeren, laat hen er maar voor opdraaien.

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 37

VRIJHEID

‘Misschien ging het vroeger toch iets meer om idealen.’

Nee, de overheid moet zeggen, en zegt ook: luister, het is ons aller probleem en we gaan het samen oplossen. Bij de boeren is het feitelijk simpel. De overheid helpt boeren bij bedrijfsbeëindiging, dat betaalt de belasting voor een deel, dus dat doen we samen. Je kunt ook zeggen: er mag minder stikstof worden geproduceerd per hectare, dat betekent minder producten per hectare en die worden dus duurder. Voedsel gaat dus meer kosten en dat betalen we dan ook samen.’

38 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

Waarheid en vertrouwen

Het vertrouwen in de politiek lijkt de afgelopen jaren te zijn gedaald. Terlouw bevestigt dit. ‘Ja, en dat is heel ernstig. Want er functioneert niks zonder vertrouwen.

Je durft je kinderen toch niet naar school te sturen als je de meester niet vertrouwt? Je durft toch niet naar een ziekenhuis als je de arts niet vertrouwt? Of je geld naar de bank te brengen als je de bankier niet vertrouwt? Bij alles wat we doen is vertrouwen nodig. Je kunt niet alles

Boerenverstand

Een van de groepen die de laatste tijd van zich laat horen, zijn de jongeren. Zelfs basisscholieren hebben de weg naar het Malieveld gevonden. Als schrijver van bekroonde jeugdboeken, voelt hij aan wat deze groep beweegt.

‘De jeugd voelt een verschraling van hun toekomst en pikt het niet langer. Het is maar een gevoel, maar mis-

schien heeft het ook te maken met het leeglopen van de kerken. Wat je daar ook van mag vinden: daar werd wel gesproken over goed en kwaad. Ik merk een hunkering bij jongeren naar verdieping. Als je de hele dag loopt te gamen en te twitteren; daar moet je toch een leeg gevoel bij krijgen? Ze willen vragen kunnen stellen over goed en kwaad. Moraliteit is per slot van rekening de essentie, datgene wat ons als soort onderscheidt van andere levende wezens. De natuur is amoreel; een leeuw vraagt zich niet af of hij dat hertje wel op mag eten. Dat is niet goed of kwaad.’

Terlouw doet niet alleen een beroep op het menselijk geweten, maar ook op ons gezonde boerenverstand. ‘Neem nou hoe we omgaan met vluchtelingen. Daar moeten we realistischer naar kijken. Vluchtelingen die vervolgd worden, bijvoorbeeld omdat ze homoseksueel zijn, die moeten terecht kunnen in Europa. Maar al die economische vluchtelingen; het is ondenkbaar dat we hier miljoenen Afrikanen gaan accepteren; dat gaat gewoon niet gebeuren, dat pikken we niet. En de enige oplossing die ik zie is: daar investeren, daar werkgelegenheid creëren.

Ze hebben daar één natuurlijk bron in overvloed die ze massaal kunnen exporteren.’

Terlouw heeft het over de zon en de duurzame energie die ze daaruit kunnen putten en verspreiden. Een kans die we zowel hier als daar moeten grijpen, zodat daar meer welvaart ontstaat en hier een energieprobleem kan worden opgelost. Welvaart brengen is volgens hem niet alleen een medicijn tegen overbevolking (‘waar de welvaart toeneemt, neemt het kindertal af’), maar het spreiden van, wat hij noemt, ‘die waanzinnige rijkdom van ons’ is ook vanuit rechtvaardigheid het juiste om te doen.

VERANTWOORDELIJKHEID

controleren. En daar komt nog iets bij. Het is niet alleen zo dat de mensen de politiek minder vertrouwen; ook de politiek vertrouwt de mensen minder. Er komen steeds meer regels, meer controles en meer evaluaties.’

Hoe heeft hij dat persoonlijk aangepakt? ‘Ik heb in mijn leven heel veel verschillende medewerkers gehad in al mijn beroepen en functies, en ik heb altijd geprobeerd ze maximaal te vertrouwen. Dan doen ze het voor je!’

Hij heeft nog een simpel – maar grondig – advies voor de dames en heren politici. ‘Zeg gewoon de waarheid tegen de mensen. Zeg dat we een probleem hebben en dat het ons geld gaat kosten. Maar, en dat is het goede nieuws, niet catastrofaal veel geld. Het is heel overzichtelijk, het is te doen. De oplossingen zijn er, ze zijn betaalbaar. Als je dat zegt, geloven ze je veel meer dan wanneer je eromheen draait.’

Hoe komt het dat Terlouw dit zo expliciet zegt? De indruk ontstaat dat het voor de huidige lichting bestuurders moeilijk is om de waarheid te vertellen. ‘Ik weet niet waarom ze het niet doen; ik stel me voor dat ik in mijn tijd als politicus wel altijd de waarheid zei. Misschien ging het vroeger toch iets meer om idealen.’

De staatsman in ruste pauzeert een paar seconden om zijn woorden zorgvuldig te kiezen. ‘Iedere gekozen politicus die een besluit gaat nemen, stelt zichzelf – als het goed is – één vraag, namelijk: wat vind ik rechtvaardig?

Die vraag is voor iedereen hetzelfde, maar de antwoorden zijn verschillend. Een socialist vindt iets anders rechtvaardig dan een conservatief. Dan ontstaat er een gesprek, en vervolgens een compromis. Maar als de mensen begrijpen dat het standpunt voortkomt vanuit een ideaal, dan accepteren ze het eerder. Denk ik. Ze kunnen zeggen: ik ben het niet met hem of haar eens, maar die persoon doet het met een eerlijk motief.’

En wat gebeurt er nu dan? ‘Nu lossen ze problemen op.

Heel pragmatisch. Dat is wat anders dan wanneer je iets vanuit een diepe overtuiging doet.’

FOTO: THE OPTIMIST

VRIJHEID

»

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 39

VRIJHEID

‘Het spreiden van die waanzinnige rijkdom van ons is het juiste om te doen.’

De voormalige minister van Economische Zaken heeft nog een voorbeeld van gezond verstand in petto. ‘Kijk hoe we zijn omgegaan met het milieu. Dat is zo kritiekloos gebeurd. Hoe we de visvangst hebben ontwikkeld, met enorme netten die de zeeën leegschrapen. Dan kun je toch op je klompen aanvoelen dat er op den duur een probleem ontstaat? We hebben jarenlang op de pof geleefd, dat mag nu wel duidelijk zijn. Als we niet binnenkort tot inkeer komen, komt er een hele schrale tijd aan.’

Vrij om in te grijpen

De sombere scenario’s passeren de revue. ‘Ik kan mijmeren en analyseren, en heel pessimistisch worden.

Maar daar schiet je niks mee op. Het gaat weliswaar hard, maar gelukkig neemt ook het besef hard toe. En de problemen zijn werkelijk oplosbaar, daar ben ik van overtuigd. We kunnen zo ontzettend veel, als we het maar willen.’

Het is dus een kwestie van wil, maar ook van leiding.

‘Een samenleving heeft politieke leiding nodig.

De politiek moet het doen en die is tekortgeschoten.

Ik zelf ook.’

Dat is een stevige uitspraak van een ex-vicepremier.

40 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

Op de vraag waarom de politiek het er nu zo moeilijk mee heeft, schetst Terlouw drie redenen. ‘Allereerst zijn heel veel problemen mondiaal geworden, maar de politiek is nationaal gebleven. We hebben niet de structuren geschapen om het mondiaal aan te pakken. Ten tweede is de lobbykracht van de kapitaalaccumulatie groot. Geld is macht, zogezegd. En tot slot, en misschien is dit wel de belangrijkste reden: als de mensen het niet willen, dan krijg je niets voor mekaar in de politiek. Zeker niet in onze democratie; je wordt gewoon niet herkozen als je de mensen niet meekrijgt.

Met alle gevolgen van dien.’

En al reflecterend: ‘Maar waarom zouden de mensen het niet willen? Als ze allemaal zoveel van hun kinderen en kleinkinderen houden, zou er geen reden zijn om het niet te willen. Dus is het antwoord: ze weten het gewoon niet!

Tot wie is het nou echt doorgedrongen wat hier aan de hand is? Een zeer klein percentage. Dus heeft niet alleen de politiek een taak, maar wij allen. De kerken, de kunsten, het onderwijs, de media…’

Volgens Jan Terlouw hebben we allemaal niet alleen die vrijheid, maar vooral de verantwoordelijkheid om de medemens te doordringen van de noodzaak om in te grijpen; dat er een oplossing is en dat deze niet schrikbarend duur is. We zijn dat verplicht aan hen die na ons komen. Maar het begint met het verspreiden van de kennis.

‘Zodat de mensen het willen. En als de politiek een beetje flink is, gebeurt het ook.’ •

Hoogsensitiviteit en het chakrasysteem ‘Hoogsensitieve mensen hebben een gave, maar omdat ze geen begeleiding krijgen is het voor velen een vloek. Met dit boek heeft Mérène Rouma een praktische handleiding geschreven om in contact te komen met je innerlijke persoonlijkheid. Voor wie hoogsensitief is en voor iedereen die beter wil begrijpen hoe hoogsensitieve mensen in elkaar zitten, is dit handboek een must!’– Drs. Roy Martina Voor mensen die zich afvragen waarom ze zo gevoelig zijn voor signalen en prikkels uit hun omgeving, of die worstelen met hun eigen wijze van ‘(be)leven’ en reageren op anderen. Daar schreef Mérène Rouma dit boek voor, vanuit haar ervaring als coach van hoogsensitieve mensen en anderen die te maken hebben met mentale blokkades en uitdagingen. Via voorbeelden en eenvoudige oefeningen, laat ze zien hoe ons interne mechanisme werkt en hoe we dat kunnen beheren. Gerelateerd aan ieders energiesysteem (chakra’s) stelt ze ons in staat het leven te leven dat bij ons hoort.

Nu te bestellen via: www.theoptimist.nl/shop Prijs: € 24,95 (excl. €2,95 verzendkosten) ISBN: 9789082832747

Nu verkrijgbaar via de webshop van The Optimist

VRIJHEID

Lezers over vrijheid Het thema vrijheid is voor twee trouwe lezers een duidelijke rode draad in hun leven.

Han-Paul van Westing en Jan-Eric Zoon durven vanuit vrijheid de keuzes te maken, waarvoor ze staan en waarvan zij denken dat deze bijdragen aan de maatschappij.

DOOR:

DE REDACTIE

Keuzevrijheid

Zondagmorgen, een nieuwe The Optimist. Breken om te bouwen. En de uitnodiging om te schrijven over vrijheid.

Nooit eerder in mijn lange lidmaatschap voelde ik de aanleiding om te reageren of schrijven, maar nu is dan het moment.

Mijn naam is Han-Paul van Westing, 53 jaar, getrouwd en trotse vader van drie zonen. Doel en prioriteit één in mijn leven: een goede vader zijn en blijven. Ze in vrijheid opvoeden en steunen in wat ze kiezen is daar een belangrijk onderdeel van. Doel en prioriteit twee: dingen (‘werk’) doen die me energie geven; in vrijheid mijn geld verdienen dus.

Zelf had ik een vader die er niet altijd voor me was.

Maar hij en mijn moeder hebben me sterk (en prettig) opgevoed met het idee dat je altijd verantwoordelijk bent voor je eigen keuzes. Dat blijkt een groot goed te zijn; niemand de schuld kunnen geven, resulteert in houvast. Ik kies, ik zie het resultaat én ik kan zelf weer bijsturen. Met plezier en prettige mensen om me heen als innerlijk kompas. Resultaat tot nu: een prachtig leven en ‘vrij en rijk’ in vele opzichten.

Een aantal van de keuzes, ook wel breekmomenten, die ik in volle vrijheid kon maken: • Vanuit Amsterdam naar ‘Onderdendam/Bedum in Noord-Groningen verhuizen.

• Vijftien jaar geleden een goede baan binnen de banksector opzeggen en voor mezelf beginnen.

• De gok wagen als een van de eersten een Tesla Model S te gaan rijden (september 2013).

42 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

• Rond mijn vijftigste, in een bezinningsjaar, de keuze maken om mijn energie en talenten in te zetten voor de maatschappelijke transities (in plaats van interne team en organisaties) en duurzaamheid.

• Recent, na vijftien jaar als zelfstandig consultant, opnieuw beginnen met een startup.

• De komende (vijftien?) jaren werken aan vrijheid in mobiliteit: volledig elektrische deelauto’s (en andere vervoermiddelen), juist in landelijke gebieden onder de naam MobiNoord (Oost et cetera). Hier staat het niet meer hebben van een auto als bezit centraal. Dat geeft veel vormen van vrijheid, zoals geen vaste autolasten, grote investeringen, reparaties en dalende restwaarden.

Ik heb me steeds vrij gevoeld om keuzes te maken, vanuit het vertrouwen dat ik heb in mijzelf, de steun van mijn echtgenoot (met twee kleine zoons je vaste baan opzeggen?) én het idee: ik kan altijd weer andere keuzes maken. Geen enkele keus is voor het leven. Er zijn misschien slecht twee grenzen aan die vrijheidskaders en je bewegingsruimte.

1. Financieel (het gezin blijven onderhouden, dus gezond met je geld omgaan) 2. Emotioneel (plezier houden, of voorkomen dat stress ziek maakt) Met een nuchtere, Groningse echtgenoot en een ingebouwde stressmeter lukt dat goed. Op mijn vijfentwintigste herkende ik structurele stressmomenten en wist ik bij te sturen. Nu ik weer een periode ‘hard’ aan het werk ben, maar tevens enorm geniet, helpt al die eerdere ervaring mee: hard gaan zonder uit de bocht te vliegen.

HAN-PAUL VAN WESTING

VRIJHEID

‘Geen enkele keus is voor het leven.’

HAN-PAUL VAN WESTING

Ethiek

JAN-ERIC ZOON •

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 43

LEVENSPAD

Ik lees dat de komende uitgave het thema vrijheid heeft.

Wow. Vrijheid is mijn levensthema. Ik ben al jaren actief om meer vrijheid te creëren voor de mensheid op verschillende manieren. Mijn doel is mijn kennis en kunde te delen met zoveel mogelijk mensen om samen een gezondere, ethischere en gelukkigere samenleving te creëren.

Een aantal jaar geleden hebben mijn toenmalige partner, mijn kinderen en ik veel tijd en energie gestoken in het verspreiden van vrijheid door middel van het bedachte, universele vrijheidssymbool dat ooit in onze keuken in Maasbree ontstond. U kunt veel van mijn/onze activiteiten vinden als u “Lsasada” googlet, waarbij de L staat voor Ellen, SaSaDa staat voor Sam, Sarah en David, m’n drie prachtige kinderen.

Zo hebben we bijvoorbeeld een groot stalen beeld laten maken. Het beeld is ruim zeven meter hoog met een bankje rondom, waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. In 2016 heeft het object een maand op de Dam in Amsterdam gestaan, onder meer tijdens SAIL en Pride Amsterdam. Onze intentie was om in elke hoofdstad van de wereld zo’n beeld van het universeel Vrijheidssymbool te plaatsen, om zo landen met elkaar te verbinden in vrijheid.

Er zijn inmiddels mensen die tatoeages van het vrijheidssymbool gezet hebben op hun lichaam en die dit met ons hebben gedeeld. Te zien op onze Facebook-pagina Freedom Lsasada. Inmiddels hebben we iets van dertienduizend volgers.

Door ons uit elkaar gaan als gezin is het verspreiden van het vrijheidssymbool wat op de achtergrond geraakt en in een andere vorm terechtgekomen. Ik ben nu bezig met het uitgeven van een boek omtrent vrijheid en ethiek, en zijn we begonnen met het maken van video’s (verfilming van hoofdstukken uit mijn boek) omtrent ethiek en vrij zijn. Een theater/tv-productie omtrent vrijheid en ethiek is mijn volgende stap. Het gaat erom zoveel mogelijk mensen een positieve beweging mee te geven.

De basis van echte vrijheid is ethiek. We leven als levend wezen allemaal in bestaande systemen/structuren waarin we terechtgekomen zijn. Dit heeft niks te maken met vrije wil, niks vrijheid. Belangrijker... We hebben allemaal de mogelijkheid om hieruit te komen en een ethisch, gelukkig en gezond leven te leven! Als mensen de kennis omtrent ethiek tot zich nemen, geloof ik voor de volle honderd miljoen procent dat ze daar werkelijk iets mee kunnen. In mijn boek Vrijheid en Ethiek dat in Maart 2020 uitkomt, leest u hoe!

VRIJHEID

Hoe u excelleert in vrijheid Wat is een mens eigenlijk, vraagt coach en auteur Peter Roemeling zich af. Het concept mens is volgens hem heel eenvoudig. In zijn boek Excelleren in vrijheid beschrijft hij wat het meest wezenlijke van een mens is. Voor ons blad licht hij een tipje van de sluier op.

DOOR:

ROLAND PLUUT

Aan u als lezer de taak om te onderzoeken, middels een aantal vragen, waar u afwijkt van dat eenvoudige concept dat Roemeling definieert. Eenmaal bewust van deze afwijkingen, wordt u aangezet om uw persoonlijke recept te beschrijven voor ontwikkeling en persoonlijk leiderschap. Met als resultaat: vrijheid én een mooiere wereld.

Het concept mens

Het concept mens mag dan eenvoudig worden genoemd.

Mens worden, u ontwikkelen, leiding geven aan uw eigen leven en zo vrijheid creëren is lastiger, volgens Roemeling. ‘Veel mensen zijn hun vrijheid kwijt. Altijd online bereikbaar zijn, overmatig alcoholgebruik of een andere verslaving, stress en burn-out zijn allemaal symptomen van onvrijheid. En deze symptomen worden heel hard

bestreden met de beste bedoelingen. Echter, zolang men uitgaat van een verkeerd mensbeeld gaat dat niet werken’, is zijn overtuiging.

Roemeling beschrijft dat zijn jeugd en opvoeding hem tot een gelukkig, levensvreugdevol, nieuwsgierig, zelfverzekerd en optimistisch mens hebben gemaakt. Later leerde hij dat niet iedereen dat gegeven is. Hij besefte dat hij iets waardevols bezat en dat wilde hij delen. Maar vrijheid ervaren betekent niet dat je het kan uitleggen aan anderen.

Zijn boek is een weergave van wat hij heeft geleerd van de evolutie, talloze boeken en biografieën van bekende en minder bekende mensen en van twintig jaar professioneel mensen begeleiden. Het meest is hij geïnspireerd door de filosoof Plato.

Metaforen en voorbeelden

Plato vergelijkt het wezenlijke van de mens, de ziel, met de samengevoegde kracht van een span paarden en een menner. Het ene paard wil genieten en doen wat goed voelt, zijn behoeften en driften bevredigen.

Het andere paard is eerzuchtig en ijverig en wil in beweging komen. De menner staat voor het gezonde verstand dat logisch nadenkt. Hij heeft de taak om de twee paarden in bedwang te houden en naar het beste te leiden. Deze driedeling wordt in het boek in relatie gebracht met de driedeling die de natuur ons gegeven heeft: buik, hoofd en hart. En met de drie deugden: maat, wijsheid en moed.

44 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

VRIJHEID

‘Onderwijs is niet het vullen van lege emmers, maar het aansteken van een haardvuur.’ lijke van de mens’, Plato noemt dat de ziel. En de ziel is onzijdig. De verhalen zijn bedoeld om de metaforen toe te lichten.

Vrijheid in het onderwijs

PERSOONLIJKE ONTWIKKELING

De tweede metafoor die wordt gebruikt is Plato’s grot.

Deze geeft de aanleg tot ontwikkeling van de mens weer.

Met weer een driedeling. Inleven in het perspectief van anderen door in gesprek te gaan met andere mensen en de wereld te aanschouwen. Vervolgens het logisch overdenken van de feiten en op zoek gaan naar de waarheid en kennis over de wereld. En tot slot de opgedane kennis inzetten voor de samenleving.

Verrassend en inspirerend om te lezen zijn de verhalen van wereldbekende personen die worden gebruikt als voorbeelden om de onderdelen van metaforen tot leven te brengen. Het ontwikkelingsproces en de avonturen die Elvis Presley, Charles Darwin, Don Quichot, Jozef Stalin, Albert Einstein en Sir Ernest Shackleton beleven, spreken tot de verbeelding.

Wat de auteur nogal eens kritiek oplevert, en menigeen de wenkbrauwen doet fronsen, is dat hij Jozef Stalin een uitzonderlijk empathisch vermogen toedicht. Echter, na het lezen verstomt deze kritiek. ‘Een van mijn eerste lezers was een vrouw met ook een zeer sterk empathisch vermogen. Ik kan me herinneren dat ik behoorlijk gespannen was wat haar reactie zou zijn op het verhaal over Stalin. Toen ik haar later sprak, vertelde ze me dat het verhaal haar tot tranen toe had ontroerd. Ze had medelijden gevoeld met de jonge Stalin.’

Een ander veel gehoorde kritiek is dat het uitsluitend mannen zijn waarover de verhalen gaan. Zijn weerwoord hierop is dat er wordt gesproken over ‘het meest wezen-

Wat drijft Roemeling dat hij in zijn leven bezig is met het thema vrijheid? Hiervoor verwijst hij naar het onderwijssysteem. Hij beschrijft een voorbeeld uit zijn middelbare schooltijd. ‘Ik was niet goed in lezen en taal. De stripboeken van Maarten Toonder, met Ollie B. Bommel, Kappie, Koning Hollewijn en Tim Tuimel, waren mijn redding. Ik verslond ze. Echter, ze waren geen literatuur, werd mij toen verteld. Ik moest zware kost lezen, zoals Hermans’ De donkere kamer van Damokles en Nescio’s De uitvreter en andere, in mijn ogen destijds, zwartgallige, niet interessante boeken. Er werd dus geen rekening gehouden met mijn voorkeuren, anderen wisten wat goed voor mij was. De docent pakte mijn passie voor de boeken van Maarten Toonder niet op om mij daarmee te verleiden me verder te ontwikkelen.

In plaats daarvan werd mij de maat genomen door een “eigen-wijsheid”, door een systeem, dat niet het mijne was. Als uniek individu met m’n eigenaardigheden had ik behoefte aan een andere wijze van leren en ontwikkelen. Het gevolg was dat ik een hekel kreeg aan boeken lezen en pas na de middelbare school weer ben begonnen met lezen.’

Bovenstaande verklaart ook zijn motivatie om zelf een school te starten. Samen met zijn vrouw Marty Smit en Claartje van der Grinten bedacht hij een nieuw onderwijsconcept. Om in 2007 medeoprichter te worden van De Vrije Ruimte in Den Haag. Deze school voor leerlingen van vier tot achttien jaar heeft het motto: ‘Onderwijs is niet het vullen van lege emmers, maar het aansteken van een haardvuur.’ In zijn ogen is een mens van nature nieuwsgierig en wil hij zich ontwikkelen. ‘Deze natuurlijke drive kun je aanwenden in vrijheid, zonder een verstikkend systeem.’

»

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 45

VRIJHEID

Excelleren in vrijheid Peter Roemeling Uitgeverij: Peter Roemeling ISBN: 9789081216302 201 pagina’s € 34,95 Dit boek is verkrijgbaar via de webshop van The Optimist.

Kinderen die vanaf hun vierde op deze school komen, ontwikkelen zich spelenderwijs. Ze krijgen van alles aangeboden en worden gestimuleerd om zich te ontwikkelen. Echter, de richting en het tempo waarin bepalen ze zelf. Roemeling: ‘Kinderen leren eigen verantwoordelijkheid te nemen. En te kiezen wat ze willen leren. Waarbij het absoluut geen vrijheid-blijheid is. Als kinderen intrinsiek gemotiveerd zijn, is discipline om ergens aan te werken geen probleem. Ze volgen vanzelf hun hart en dan worden mensen heel ijverig en leren snel.’ Na meer dan twaalf schooljaren heeft het systeem zich bewezen. De eerste leerlingen met een havo- of vwo- diploma op zak zijn inmiddels uitgestroomd en diverse kinderen zijn doorgestroomd naar een reguliere middelbare school.

46 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

Verbeter de wereld

In 2015 is Roemeling uit het bestuur gestapt van de school om zich weer volledig te richten op waar zijn hart naar verlangt: het uitdragen van zijn visie en volwassen mensen helpen met hun ontwikkeling. Gedurende twee jaren heeft hij zich in schoolvakanties teruggetrokken (op De Vrije Ruimte) om zijn boek te schrijven, dat in het voorjaar 2018 is uitgekomen. Inmiddels heeft hij ook een interactieve workshop ontwikkeld om de deelnemers mee te nemen in de visie op mens-zijn. Daarbij schetsen ze een profiel van zichzelf en onderzoeken ze hoe iemand zich kan ontwikkelen. Deze workshop wordt inmiddels maandelijks gegeven.

Met zijn boek hoopt hij u te inspireren met zijn visie op mens-zijn en persoonlijke ontwikkeling. Om u aan te sporen meer zelfkennis te verkrijgen en bewuster te worden van uzelf, zodat u zich (verder) ontwikkelt. ‘Ik ben ervan overtuigd dat iemand die zich bewuster is van zichzelf, zich ook bewuster is van zijn omgeving. Dat heeft een positieve weerslag op die omgeving die hierdoor dus meeverandert.’

Dat is Roemelings bijdrage aan een wereld die, aldus deze optimist, voortdurend in ontwikkeling is en mooier wordt. Verbeter de wereld, begin bij uzelf! • Meer informatie: www.peterroemeling.nl

‘We hebben de laatste stap van onze tocht nog niet gezet, maar pas de eerste stap op een nog langere weg en zelfs nog moeilijkere weg. Want vrij zijn is niet alleen het afwerpen van ketenen, het is leven op een wijze die de vrijheid van anderen respecteert en vergroot. De ware toetsing van onze toewijding aan de vrijheid begint pas.’ Nelson Mandela (uit: De lange weg naar de vrijheid) JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 47

EVENEMENT

Inspiratium

Een welkome aanvulling Een regenachtige vrijdagmiddag op de grens van Driebergen en Zeist. Het miezert, maar dat weerhoudt bijna honderd mensen niet om zich naar Antropia te begeven voor de tweede editie van Inspiratium, het inspiratiecongres van The Optimist en radiozender Sublime.

SALLY TAN

De ontvangst is vriendelijk en smakelijk. Een van de deelnemers merkt later op: ‘Als ik had geweten dat er zulke lekkere broodjes waren bij aankomst, had ik mijn pogingen onderweg eten te kopen kunnen staken.’ Zo begint een middag met boeiende presentaties. Na een kort welkomstwoord door gastheer en hoofdredacteur Brian de Mello, trapt Christian Kromme af met een schitterende presentatie – in woord en beeld. Hij neemt ons mee in de ontwikkeling van de mens, zoals hij ook optekende

‘Mensen zijn geraakt en dan komt filosoof René ten Bos.’

in zijn boek Humanification - Go Digital, Stay Human.

Op pagina 54 leest u meer over deze futurist.

Open mond

Bijna naadloos sluit de volgende spreker aan op Kromme’s verhaal. Leefstijlarts Maarten Klatte (zie ook pagina 28) confronteert het publiek met zijn kijk op gezondheid, en de maakbaarheid ervan in het bijzonder. Monden vallen hier en daar open, puntjes van stoelen worden goed bezet. Na Klatte’s betoog kunnen deelnemers twee ronden breakoutsessies volgen, met daartussenin een korte pauze. Al snel blijkt dat de sessies van elk een half uur te kort duren (‘We kwamen er nét lekker in, en toen moesten we stoppen’).

FOTOGRAFIE: MICHEL PORRO

INSPIRATIUM

DOOR:

48 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

EVENEMENT

INSPIRATIUM

De klok is onverbiddelijk maar het programma loopt inmiddels een kwartier uit. Annette Nobuntu Mul ziet geen kans om die tijd in te halen, integendeel. Schitterend begeleid door Lamin Kuyateh, de virtuoze koraspeler uit Gambia, vertelt zij op persoonlijke wijze hoe Ubuntu mensen verbindt. Dit ontroert, net zoals ook tijdens haar breakoutsessies tranen vloeien. Mensen zijn geraakt en dan komt filosoof René ten Bos, enigszins onverwacht, het podium op. Door omstandigheden moet hij zijn ‘afsluitende woorden’ eerder spreken. Dat doet hij uiterst vriendelijk en met humor. Hij deelt zijn visie op optimisme en pessimisme, waarbij de conclusie luidt dat het leven niet zwart-wit is. Het is niet alleen maar het een of het ander. Er is meer.

Geïnspireerd

Dat is in zekere zin ook de boodschap van de laatste spreker. Hans Andeweg vertelt hoe hij energie kan richten met intenties. Daar worden vele plekken op de wereld beter van, variërend van kantoorgebouw tot natuurgebied. Na een bedankje van de organisatie en enthousiaste reacties vanuit de zaal, waarbij men vraagt om een vervolg, is het tijd voor een borrel. Die blijkt goed bezocht, want veel bezoekers blijven lang napraten en de drankjes vinden gretig aftrek. Inspiratium heeft geïnspireerd, en daar was het allemaal om te doen. Of zoals één van de bezoekers het verwoordde: ‘Inspiratium heb ik ervaren als een welkome aanvulling op mijn bestaan.’ • Na afloop ondervroeg The Optimist enkele sprekers.

Bekijk de video op www.theoptimist.nl/inspiratium-video

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 49

Medisch Centrum Balans Acupunctuurbehandelingen ● Traditionele Chinese geneeskunde ● Huisartsen

Traditionele Chinese geneeskunde in combinatie met westerse medische deskundigheid

Behandeling van: Vermoeidheid ● Zwakke spijsvertering ● Hooikoorts ● Overgewicht ● Pijnklachten ● Onvervulde kinderwens ● Depressie ● Schildklierproblemen ● Acné ● Menopauzeklachten ● Slapeloosheid ● Chronische (pijn)klachten

W. Lin arts, acupuncturist

S. Ho praktijkondersteuner

W. Wang tcm-specialist

Bel voor een afspraak: 070 3888 111 Stationsweg 23, 2515 BG Den Haag ● www.mcbalans.nl ● info@mcbalans.nl

BUSINESS

ZUIVER ZAKELIJK IN BEWEGING DOOR:

DE REDACTIE

Op verschillende plekken in de wereld worden vliegende auto’s gebouwd. Nu nog voor de happy few, maar de kleuters van nu halen er straks misschien hun rij- en vliegbewijs in. Het gaat snel, sneller, snelst. Voor we het weten halen we onszelf in en pakken we de bus naar Mars. De techniek schrijdt voort en de mens blijft mens; hij moet nog steeds zijn - al dan niet elektrische - fiets stevig op slot zetten om een ongewenste swap te voorkomen. Ondertussen denken ondernemers, directeuren en uitvinders na over de kansen die zich voordoen om zonder de aarde te veel te belasten, over de planeet te crossen. Elon Musk is hun profeet, vooruitgang hun religie, klimaatneutraal transport hun heilige graal. Dat lijkt ons genoeg beweging om even bij stil te staan. •

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 51

INTRODUCTIE

Mobiliteit staat centraal in dit ‘business katern’, zoals we de komende zestien pagina’s op de redactie noemen. Aandacht voor ontwikkelingen op het gebied van ons voortbewegen. We werpen een blik in de toekomst met auteur en futurist Christian Kromme en een blik terug in de tijd bij een restaurateur van oude Citroëns die ze ‘en passant’ elektrisch maakt. De stedelijke verstopping nemen we onder de loep en we inventariseren de mening van deskundigen hierover.

Micromobiliteit, zelfstandig rijdende auto’s, deelvervoer en jubilerende crashtests; het komt allemaal voorbij.

Original Ref. 20052BW-TRg

MADE IN HOLLAND – Verkooppunten: Van der Gang Watches – Rondweg-Noord 15 Dokkum – 0519-820220 – info@vandergangwatches.nl – www.vandergangwatches.nl Goudsmederij Van Bruggen – Ganzenmarkt 30 – 3512 GE Utrecht – 030-2640414 – mail@goudsmederijvanbruggen.nl – www.goudsmederijvanbruggen.nl Amsterdam Watch Company – Reestraat 3 – 1016 DM Amsterdam – 020-3892789 – info@awco.nl – www.awco.nl Van der Gang Watches Brand Store – Kooltjesbuurt 1 – 1411 RZ Naarden – info@vandergangwatches.nl

BUSINESS

COLUMN BRIAN DE MELLO Brian de Mello is naast hoofdredacteur van The Optimist ook automobilist, fietser en OV-gebruiker.

ROVERS, VAARWEL

‘Blijven bewegen is een must, anders takelen we af.’

economenhart, durf ik te stellen dat dit een te benauwende en zelfs te bekrompen kijk op vooruitgang is. De meerwaarde gaat namelijk verder dan omzet en winst. De meerwaarde betreft naast profit ook planet en people. En het begint met purpose: hoe zinvol is ons ondernemen, ons werk, onze inspanning?

Dit besef sijpelt langzaam door in de vele geledingen van het bedrijfsleven. Transities vinden plaats in alle sectoren, in kleine en grote organisaties, nationaal en internationaal. Dat wil niet zeggen dat het allemaal van een leien dakje gaat. Je hoeft maar een tractorfile te zien om dit te beseffen. Boeren zijn boos omdat hun transitie-inspanningen onvoldoende worden erkend. En milieubewust Nederland is boos op de boeren omdat de transitie naar minder stikstof niet snel genoeg gaat. Het stikstofkaartje van Europa laat zien dat wij in een verstikkende gele zone zitten. Je zou er bijna van willen wegvluchten, liefst met een sneller vervoermiddel dan een tractor.

We putten hoop uit de initiatieven die het verschil maken. Autobouwers zetten serieuze stappen naar schonere auto’s. De fiets lijkt alsmaar populairder. Schonere brandstoffen rukken op. Zelfs het openbaar vervoer beweegt in de goede richting.

En soms maken we pas op de plaats. Dan is genoeg ook echt genoeg.

Stilstand is namelijk alleen achteruitgang als u eigenlijk vooruit had willen komen. We weten nu dat deze tijd vraagt om verantwoord voorwaarts te gaan. Zo zuinig en zo schoon mogelijk, zodat latere generaties ook kunnen blijven bewegen. Want Rovers hebben én zijn we immers allang niet meer.

Dat laatste blijf ik optimistisch hopen. • JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 53

COLUMN

Eind jaren zestig. Daar lig ik, op de autogordelloze achterbank van mijn ooms Rover 2000, starend naar zijn achterhoofd. Dat kan makkelijk, want hoofdsteunen ontbreken. Net als airbags, ABS en stuurbekrachtiging. Maar wat is het een luxe om in zo’n statige sedan over des Heeren wegen te zoeven. Ik ben de trotse eigenaar van dezelfde auto, schaal 1:43. Die van mij heeft een glazen dak en heel stoer het reservewiel op de kofferklep, die van oom heeft dat niet. Beetje jammer wel. Voor hem.

Vijftig jaar later – het automerk Rover is inmiddels ter ziele – lijk ik in een sciencefictionfilm te zijn beland. Elektrische auto’s zoeven geruisloos voorbij, fietsers met helmen op trappen transpiratievrij in drie kwartier van Amsterdam naar Amersfoort, treinen doorklieven het landschap met 300 kilometer per uur. Het eerste elektrische vliegtuig komt eraan, de vliegende auto doet zijn intrede en over een paar jaar reizen we, via de ruimte, binnen enkele uren naar onze ‘verre’ tante in Australië.

Mobiliteit betekent vrijheid. Ooit las ik dat we ons ernstig zorgen moeten maken als onze fysieke mobiliteit achteruitgaat. Blijven bewegen is een must, anders takelen we af. Zo lijkt het ook te gaan met onze economie. Als we niet de voorwaartse beweging maken, komt het einde nabij. En daar zit volgens mij het grote misverstand.

Vooruitgang wordt vaak gelijkgesteld aan ontwikkeling in economische zin. Met pijn in mijn

BUSINESS

INTERGALACTISCHE WEGEN

INNOVATIE

D

De nieuwe werkelijkheid wordt pas echt science fiction, volgens futurist en auteur Christian Kromme. Ook op het gebied van mobiliteit. Wellicht duurt het nog tientallen jaren, maar in de toekomst bewegen we ons met gemak naar mars op intergalactische wegen. De elektrische auto is nog maar het begin.

DOOR:

YILDIZ CELIE

De ontwikkelingen gaan in golfbewegingen, toont Kromme, die een van de bevlogen sprekers was tijdens het Inspiratium van afgelopen oktober. Net als de natuur volgt de mens een natuurlijke S-Curve van zeven stappen. Bij elke behaalde curve van zeven stappen, zal de innovatieve ontwikkeling sneller gaan.

Kromme ziet een duidelijke parallel tussen natuurlijke patronen en de technologie die zich razendsnel ontwikkelt. Technologie imiteert consequent het wonder dat plaatsvindt in onze cellen, maar zo kunnen we deze ook gebruiken. ‘Als mens hebben we de kans om van de natuur te leren en om modellen te kopiëren’, schrijft hij ook in de bestseller Humanification. Go Digital, Stay Human. De vertaling verscheen in 2019.

Het verband met de natuur betekent een oneindige scheppingskracht. Kromme definieert: ‘Biologie biedt ons een blauwdruk voor het gebruik van technologie om een sociale, coherente en duurzame mensheid op te bouwen. Hoe menselijker en natuurlijker technologie overkomt op de gebruiker, des te sneller dit proces zich kan voltrekken. Dat is het concept van humanification.’

Hij kwam tot deze ontdekking toen hij op zoek ging naar een behandelmethode voor zijn drie maanden oude dochtertje. Zij had een genetische afwijking, waarbij patiënten veelal voor hun eerste verjaardag stierven. Maar het lichaam is uniek en in staat om triljoenen cellen te laten samenwerken, weet Kromme.

Het boek Power of Subconscious Mind van de Amerikaanse ontwikkelingsbioloog Bruce Lipton was de eyeopener voor het genezen van zijn dochter. ‘Een genafwijking heb je voor de rest van je le-

54 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

ven, maar een cel is als een mens. Eenmaal in een andere omgeving, herschrijft het zijn gedrag. Dat is de kracht achter de epigenetica. De mate van genezing is sterk afhankelijk van de mate van stress, maar zolang het lichaam de juiste condities krijgt aangeboden, dan is deze in staat om zichzelf te genezen’, stelt Kromme. Hoe meer stress en druk op cellen, hoe meer de gebreken naar boven komen.

Voor zijn dochter paste hij een aantal therapieën toe, gaf andere voeding, zoals smoothies en zorgde voor een stressvrije omgeving. Op een gegeven moment konden ze de medicatie afbouwen. Inmiddels is zijn dochter bijna acht.

VRIJ VAN BEZIT

Om van de potentie gebruik te maken die de biologie in zich heeft, moeten we anders gaan denken. Ook op het gebied van mobiliteit. De mens moet niet meer in bezit denken. ‘Als je dat wel doet, is het een onhaalbare kaart. Het fileprobleem blijft groeien, maar ook parkeren wordt een probleem.

Mobiliteit moet worden gezien als een soort commodity, een gebruiksartikel’, zegt Kromme. Wel het gemak van een eigen auto, maar niet meer het bezit van een apparaat.

De eerste initiatieven, van onder meer Mywheels en Snappcar waarmee particulieren hun auto’s delen, zijn slechts een aanzet daartoe. Als zelfbesturing mogelijk is, wordt dat de basis voor de systemen die autonoom rijden. Eerst alleen op snelwegen. En later ook in binnensteden. Kromme beschrijft in zijn boek: ‘Heb je een auto of vervoer nodig? In 2030 hoef je er alleen maar om te vragen en je hebt het binnen een paar minuten (of seconden zelfs, op een goede dag!).’

BUSINESS

‘Mobiliteit moet worden gezien als een soort commodity.’

AUTONOMIE

DRONE-HUBS

De eerste technieken als basis voor het transportsysteem 2.0 zijn er. Zo rijdt een autonome

INNOVATIE

Ergens begin deze eeuw realiseerde de mens zich dat het zijn eigen fysieke systeem als voorbeeld kan gebruiken voor de wereld om ons heen. Geen enkele auto hoeft meer stil te staan binnen een 3D transportsysteem. In de toekomst is onze infrastructuur een kwantumsprong efficiënter dan in de tijd dat voertuigen op fossiele brandstoffen reden.

Kromme voorspelt: ‘De uitdaging van verkeersmanagement is opgelost, nu kunstmatige intelligentie de verkeersstromen en- complexiteit beheerst, omdat het naar het hele systeem kijkt.’

‘Zie voertuigen als bloedcellen. Zo’n 4 tot 5 procent is “leeg” onderweg, maar maakt deel uit van het grotere geheel. Een soort openbaar vervoer 2.0: bewegende modules die net als bloedcellen, op een of andere manier een lading hebben en deel uitmaken van het totale geheel. Maar los van het geheel, kun je kosten delen’, zegt Kromme. Zo kan een volledig autonoom rijdende Tesla die stilstaat in dichtbevolkt gebied en verbonden is met een ‘mobiliteitshub’ iemand wegbrengen. Nu kosten auto’s nog geld, maar straks kan een Tesla Model 3 zo’n 20.000 euro per jaar opleveren.

Bedrijven die deze code al hebben gekraakt, zijn bijvoorbeeld taxibedrijf Uber (bezit geen auto’s), maar ook Airbnb (grootste onroerend-goedbedrijf zonder onroerend goed) of Alibabi (grootste detailhandelketen zonder voorraad). Maar Facebook en YouTube horen ook in het rijtje thuis als mediaeigenaren zonder content.

ParkShuttle al sinds 2006 tussen het metrostation Kralingse Zoom in Rotterdam en het bedrijventerrein Rivium in Capelle aan den IJssel. En worden op de High Tech Campus Eindhoven lunches bezorgd door een robot. Bovendien is Amazon aan het testen voor het bezorgen met drones. Ook medicijnen en bloed kunnen met spoed worden bezorgd. De ANWB, als onderdeel van spoedtransporten, deed drie jaar geleden de eerste tests. Binnen drie jaar moet het leveren van bloed en medicijnen mogelijk zijn via de zogenoemde Medical Drone Service.

Voor leveringen aan patiënten in wijken moeten plekken worden aangewezen waar drones mogen landen, zodat de wijkverpleging middelen uit de drone kan halen. In Amsterdam wordt getest waar drone-hubs kunnen komen, schrijft het Noordhollands Dagblad.

BUGS

De huidige problemen, zoals het tekort aan laadpalen, beperkte actieradius of lange laadduur, ziet Kromme als tijdelijke problemen binnen de elektrificatie van het transport. Accu’s zijn sterk in ontwikkeling. Het Nederlandse bedrijf RGS Development heeft bijvoorbeeld een poeder ontwikkeld waarmee auto’s vijfhonderd kilometer kunnen afleggen zonder tussendoor te hoeven stoppen.

»

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 55

BUSINESS

Ook de Britse oliemaatschappij BP ontwikkelt met het Israëlische bedrijf StoreDot en Daimler een batterij die in vijf minuten oplaadt en 480 kilometer kan rijden, schrijft het Amerikaanse financiële persbureau Bloomberg. Rijders met modernere elektrische auto’s hoeven dan niet ruim een half uur aan de pomp te staan voor een driekwartvolle accu.

‘De auto kan bovendien als thuisbatterij dienen, waardoor de mens steeds zelfvoorzienender wordt en minder afhankelijk is van grote oliemaatschappijen. Daarom geloof ik in elektrische mobiliteit’, aldus Kromme. Een initiatief in Nederland dat dit bewerkstelligt is LomboXnet. Sinds 2019 werkt het bedrijf samen met de gemeente Utrecht. In het eerste kwartaal van 2020 moeten 145 publieke laadpalen geplaatst zijn die zonne-energie in batterijen van elektrische auto’s opslaan en terug leveren aan de buurt.

INNOVATIE

ENERGIE-OPSLAG

De komende vijf jaar verwacht de trendwatcher een golf aan innovaties en ontwikkelingen. We staan aan de vooravond van de energie-opslagrevolutie, waarbij zonne- en windenergie worden opgeslagen. De Technische Universiteit Eindhoven en de Nederlandse Organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO) ontwikkelde inmiddels een warmtebatterij voor woningen of huizenblokken om opgewekte energie op te slaan.

Het systeem dat tussen de 3.000 en 6.000 euro kost is zelfs voordeliger dan de batterijen van Tesla, LG en Samsung, schrijft het Algemeen Dagblad.

TU Delft pleit voor chemische opslag van energie in bijvoorbeeld waterstof, methaan (CH4) of ammonia (NH3). Ondanks dat de stoffen conversieverliezen vertonen, is dit volgens de universiteit op termijn de beste techniek om tegen een redelijke prijs grote hoeveelheden energie op te slaan.

Kromme: ‘Als voor de energieopslag een oplossing is gevonden, dan kan het snel gaan. De vraag is wanneer de technologie goed genoeg is.’

MARKTONTWIKKELING

Als producten uitontwikkeld zijn, komen deze vanzelf op de markt. Vergelijk het met de flatscreen-tv. Deze was eerst relatief duur, maar tegenwoordig is die voor een paar honderd euro verkrijgbaar. Uiteindelijk zal ook de prijs van elektrische auto’s dalen. In 2030 mogen alleen nog 56 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

maar elektrische auto’s verkocht worden. Kromme verwacht dat de overheid maatregelen neemt, waardoor voordeel ontstaat op kleinere elektrische auto’s. Bijvoorbeeld nieuwe subsidieregelingen voor private lease, zodat particulieren op pad kunnen.

Automerken sorteren voor op dit gegeven. Zo is de aangekondigde e-MINI vanaf maart 2020 zowel privé als zakelijk te leasen.

Qua technologische ontwikkeling: waar in het begin niet alle elektrische auto’s sensoren hadden, zullen deze over een paar jaar gemeengoed zijn en niet voorbehouden zijn aan de luxere wagens.

Bovendien zullen steeds meer voertuigen energie opwekken via zonnepaneeldaken, ramen met zonnecellen of lichtgevoelige lak.

We schreven er twee jaar geleden al over: de bedenkers van de Lightyear One zijn koploper op dit gebied in Nederland. Van kop tot staart ontwikkelen zij een aerodynamische ofwel gestroomlijnde wagen met geïntegreerde zonnecellen over een oppervlakte van vijf vierkante meter.

Opgeladen rijdt de bolide ruim zevenhonderd kilometer. Met koude moet dit minimaal vierhonderd kilometer zijn. Daar komt twaalf kilometer per uur bij als u rijdt in daglicht. De eerste honderd leveringen van het pioniermodel zijn in 2021.

Het prijskaartje: 149 duizend euro.

ECO-DENKEN

Mede door de stikstofproblematiek, problemen met de biodiversiteit en klimaatveranderingen kun-

‘Door kunstmatige intelligentie ontstaat een versneld leerproces, waardoor we lichtjaren versnellen.’

BUSINESS

CHRISTIAN KROMME

sen individuen en traditionele banken. Producten kunnen daardoor veel goedkoper worden doordat marges niet blijven hangen bij banken, wederverkopers en tussenpersonen.

STROOMVERSNELLING

De ontwikkelingen zullen zo snel gaan dat het bijna niet meer te bevatten is. Richting holografische en intergalactische werkelijkheid. Kromme: ‘Eigenlijk is het al niet meer bij te houden wat er gebeurt. Zoveel uitvindingen en steeds meer mensen die verbonden zijn via internet. Ik denk echt dat we naar een punt gaan dat elk uur, elke seconde een mega-uitvinding wordt gedaan.’

Het is de wet van Moore. Hierin wordt gesteld dat technologische vooruitgang iedere twee jaar verdubbelt. Over dertig tot veertig jaar zullen we technologieën krijgen, die honderd miljoen keer slimmer zijn dan de huidige technologie. Denk aan voortstuwings- en ruimtesystemen. Voor de komende vijftig jaar is Jeff Bezos, CEO van Amazon, bezig met concrete plannen voor eigen ruimtevaarttechnologieën naar Mars. ‘Allerlei simulaties kunnen we verder simuleren en virtueel aanpassen. Door kunstmatige intelligentie ontstaat een versneld leerproces, waardoor we lichtjaren versnellen. Weet je, ik heb als kind altijd al gezegd dat ik de ruimte inga.

Ik denk serieus dat we straks op en neer vliegen tussen planeten alsof het niks is.’ • Go Digital, Stay Human Christian Kromme Boom Uitgevers ISBN: 9789024426157 250 pagina’s € 26,50 JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 57

INNOVATIE

nen ontwikkelingen snel gaan. ‘Als we problemen als deze niet kunnen tackelen, zijn we gedoemd te mislukken als samenleving’, vindt Kromme, die tegelijk gelooft dat we in staat zijn om goed voor de aarde te zorgen. ‘We worden een steeds groter collectief systeem, waarbij de mens van het ego naar eco-denken gaat. De nieuwe generatie werkt in ecosystemen in plaats van hebzucht gedreven te zijn’, zegt Kromme. De feedback loop wordt door technologieën kleiner. De mens is steeds sneller in staat te leren en zich aan te passen. Door globale systemen in de cloud met data driven-technieken en kunstmatige intelligentie ontstaat steeds minder schaduw. Alles wordt transparant. Maar het verbeeldingsvermogen van de mens is nog maar heel beperkt, vindt Kromme. ‘We denken nog te veel vanuit de systemen die we al hebben. De natuur is briljant in zijn eenvoud om dingen op te lossen. Zoals een kolonie mieren een nieuw algoritme is voor het mobiliteitsnetwerk. Dat soort dingen moeten we gaan leren waarderen.’

Het collectief neemt het over van het individu, waardoor we met minder toekunnen. Zelf opgewekte energie, het gebruik van een auto voor een paar cent, voedsel lokaal laten verbouwen en steeds meer 3D-printen. Allemaal facetten, waardoor niet zoveel geld nodig is.

Systemen die kunnen werken via blockchain.

Kromme omschrijft het als een principe waardoor veilige transacties in welke vorm dan ook kunnen plaatsvinden tussen twee individuen en niet tus-

BUSINESS

WAAR GAAT DAT HEEN? ‘Nederland slibt dicht’, is een veelgehoorde kreet. Een grote stad inrijden is een uitdaging, files worden langer, fietspaden drukker en treinen zijn overvol. Verkeersplanologen breken zich het hoofd over oplossingen terwijl aan de lopende band nieuwe voertuigen het levenslicht zien. De belasting op het milieu wordt alsmaar groter. De schreeuw om duurzamer transport neemt bovendien toe door steeds mensen op steeds meer plekken. Wie komt met de oplossing?

MOBILITEIT

W

DOOR:

BRIAN DE MELLO

We doen bij The Optimist de ‘dichtslib-proef op de som’. Met een kofferbak vol af te leveren tijdschriften, waardoor het OV geen optie is, rijden we met de auto vanuit hartje Den Haag naar de Amsterdamse Beurs van Berlage. Vlak voor de start van de avondspits vertrekken we: 16.00 uur. Met wat geluk kruipen we het Haagse uit, via het Prins Clausplein richting Amsterdam. Op de A4 staat een vrachtwagen met pech: twintig minuten vertraging bij Leiderdorp. Vlak voor Schiphol is het weer raak, en een deel van de Amsterdamse ringweg is afgesloten vanwege een ongeval. De wegen op het navigatiescherm kleuren al ruim een uur overwegend rood. Direct bij de eerste afrit aan de rand van de hoofdstad duiken we eraf en zigzaggen we via Nieuw-Sloten, Geuzenveld, Nieuw- en Oud-West richting het centrum. Het kost veel tijd, maar het rijdt – voor ons gevoel – wel door. Dan blijkt het venijn in de staart te zitten. Wegwerkzaamheden zorgen voor wegversmallingen, verkeersregelaars in gele

58 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

pakken dirigeren ons de andere kant op en dikke metalen paaltjes (‘hé, die stonden hier vroeger niet!’) schieten als paddenstoelen uit de grond. De verleiding is groot om overbodige verkeerslichten te negeren, eenrichtingsverkeerstraten van de verkeerde kant in te rijden en via het fietspad een ‘slimme shortcut’ te kiezen. Na twee uur stevenen we ten slotte af op het Beursplein, maar we komen aan de verkeerde kant van het gebouw uit. Achteruitrijden kan niet, omrijden betekent minstens twintig minuten tijdverlies. Wat let ons om met knipperende lichten behoedzaam de stoep op te rijden en vriendelijk zwaaiend naar de begripvolle voetgangers het Beursplein over te steken? Precies twee uur en tien minuten na vertrek arriveren we op de plaats van bestemming. Welkom in Amsterdam anno 2019.

DRIE STEDELIJKE SCENARIO’S

De tocht naar Mokum zette ons aan het denken. Als het nu al bijna onbegonnen werk is om binnen een normaal tijdsbestek een reis van amper 65 kilometer af te leggen, hoe zal dat dan over tien of twintig jaar zijn? Hoe beperken we de ergernis en de economische schade? Is er straks dagelijks een verkeersinfarct of zullen we de zaken bijtijds slimmer aanpakken en gaat technologie ons daarbij helpen? Op zoek naar een antwoord op de vraag hoe de toekomst van mobiliteit eruit zal zien, kwamen we een aantal onderzoeken tegen van gerenommeerde adviesbureaus.

Allereerst het rapport dat in oktober 2016 werd samengesteld door Bloomberg New Energy Fi-

BUSINESS

‘Is er straks dagelijks een verkeersinfarct of zullen we de zaken bijtijds slimmer aanpakken?’

DE ROL VAN DE AUTO

MOBILITEIT

nance en de consultants van McKinsey, getiteld An integrated perspective on the future of mobility. Zij zien drie mogelijke scenario’s voor grootstedelijke gebieden, die een koplopersrol vervullen.

Om te beginnen ligt in steden als Delhi, Mexicostad en Mumbai, met een snelle verstedelijking, veel last van congestie en een slechte luchtkwaliteit, de oplossing in: het delen van mobiliteit, het verbeteren van het openbaar vervoer en het overstappen op elektrisch rijden. De kernwoorden zijn hier: schoon en delen.

De tweede groep bestaat uit steden waar de infrastructuur goed is ontwikkeld en waar pendelen normaal is. In een stad als Los Angeles kunnen zelfrijdende en elektrische voertuigen onderdeel van de oplossing zijn. De eigen auto zal niet snel weg worden gedaan, maar in dit scenario van privéautonomie, vormen bezit en technologie in combinatie met spitsheffingen en slimme connectiviteit een realistische oplossing.

Het derde scenario draagt de naam ‘naadloze mobiliteit’ en is geschikt voor dichtbevolkte, rijke steden zoals Hong Kong, Londen en Singapore. In dit systeem is mobiliteit overwegend van deur-tot-deur en op afroep. Reizigers hebben veel schone, goedkope en flexibele manieren om zich te verplaatsen, en de grens tussen privé, gedeeld en openbaar vervoer is vervaagd. Mobiliteit wordt geleverd door een combinatie van zelf rijden en gedeelde voertuigen, met hoogwaardig openbaar vervoer als ruggengraat. Elektrisch vervoer groeit, mede mogelijk gemaakt door het gebruik van slimme softwareplatforms die het beheersbaar houden.

De auto blijft een belangrijke rol spelen in de toekomst van mobiliteit. De auto-industrie wordt op dit moment opnieuw uitgevonden. Autofabrikanten experimenteren met allerlei invalshoeken en technieken, en het combineren ervan levert de komende tien jaar een nog niet eerder vertoonde manier van transport op.

De adviseurs van PWC publiceerden in 2018 een rapport met de titel Five trends transforming the Automotive Industry. Hierin onderscheiden ze vijf ontwikkelingen die voor verandering zorgen. Ze vatten deze samen met de afkorting ‘eascy’, die staat voor: • Elektrisch - De overgang naar emissievrije mobiliteit zal wereldwijd een vereiste worden.

Elektriciteit om voertuigen op te laden, komt steeds vaker uit hernieuwbare bronnen om zo voor CO2-neutrale mobiliteit te zorgen.

• Autonoom - De ontwikkeling van voertuigen zonder menselijke tussenkomst, verkleint het gebruik van openbare mobiliteitsplatforms, maar zal aan de andere kant mobiliteit gaan bieden aan nieuwe gebruikersgroepen.

• Shared - Professioneel beheerde wagenparken van gedeelde voertuigen verlagen de kosten van mobiliteit aanzienlijk door efficiënter gebruik van mobiele middelen.

• Connected - Dit is op twee manieren van toepassing: communicatie tussen auto’s of tussen inzittenden van voertuigen en de buitenwereld.

De auto van de toekomst wordt een ‘derde plek’ tussen thuis en werk, waarbij de kenmerken van beide gecombineerd worden.

• Jaarlijks (Yearly) bijgewerkt - De modellen worden jaarlijks bijgewerkt om de nieuwste hardware- en software-ontwikkelingen te integreren en te reageren op veranderende behoeften van kopers van gedeelde voertuigen.

»

BUSINESS

MOBILITEIT

‘De auto-industrie wordt op dit moment opnieuw uitgevonden.’

Zowel de gedeelde als de autonome mobiliteit zullen volgens PWC behoorlijk stijgen in de komende tijd. Het bureau voorspelt dat in 2030 meer dan één op de drie gereden kilometers in de vorm van het ‘car sharing’ concept zal zijn.

Tegelijkertijd zullen gebruikersvoorkeuren meer richting autonome mobiliteit gaan. Op basis van kilometerstand is berekend dat rond 2030 het aandeel van autonoom rijden in het verkeer tot wel 40 procent kan oplopen.

MOBILITEIT OP MAAT

Deloitte publiceerde een aantal artikelen waarin het adviesbureau voorspellingen doet over de toekomst van ons vervoer. Daar zitten enkele opvallende uitspraken tussen.

Het bureau denkt dat we met de manier waarop mensen en goederen zich verplaatsen aan de vooravond van een radicale transformatie staan.

‘Een groot aantal nieuwe technologieën en innovatieve diensten, in combinatie met disruptieve trends hervormt de invulling van mobiliteit fundamenteel.

Autonome voertuigen, rit- en autodelen, maar ook slimme infrastructuur (verkeerssensoren, connected verkeerslichten) hebben ingrijpende gevolgen voor ons bestaande transportsysteem, namelijk snellere, goedkopere, schonere en veiligere mobiliteit’, schrijven de deskundigen van Deloitte.

Mobility as a Service (MaaS) wordt gezien als de volgende revolutie in mobiliteit. Daarbij worden de inefficiënties van ons huidige transportsysteem 60 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

opgeheven door een holistisch begrip van het complexe web van belanghebbenden en interacties die het mobiliteitslandschap vormen. En, misschien nog wel belangrijker, er wordt beter ingespeeld op de behoeften van de gebruiker van mobiliteit. Het blijkt namelijk lastig om mensen die de auto gebruiken naar andere vormen van mobiliteit te laten switchen. Reisgemak is daarbij een cruciale factor. MaaS biedt een oplossing in de vorm van een digitaal platform dat gepersonaliseerde end-to-end reisplanning, boeking, elektronische ticketing en betalingsdiensten integreert in alle vormen van openbaar of privé vervoer. In combinatie met voldoende financiële prikkels kan dit de overstap bevorderen.

Binnen het MaaS-concept speelt micromobiliteit een kernrol om de hinderlijkste vervoersuitdagingen van stedelijke gebieden aan te pakken.

Amper twee jaar geleden werden elektrische scooters gelanceerd in Zuid-Californië, maar de adoptiepercentages zijn sindsdien indrukwekkend. Aanbieder Bird maakte binnen 12 maanden 10 miljoen scooterritten, terwijl Lime-gebruikers alleen al in het eerste jaar 34 miljoen ritten registreerden via hun platform. In Europa zijn de straten van grote steden als Parijs, Berlijn en Barcelona bezaaid met e-scooters en e-steps. Nederland blijft wat achter, maar in de grote steden rukken de Swapfietsen en de elektrische deelscooters van Felyx en Uber (de JUMP) gestaag op. Micromobiliteit heeft het potentieel om mensen beter te verbinden met het openbaar vervoer, de afhankelijkheid van particuliere auto’s te verminderen, de bestaande ruimte optimaal te benutten en tegelijkertijd de uitstoot van broeikasgassen te reduceren. De vraag naar stedelijke passagierskilometers in alle modi zal tussen 2015 en 2050 bijna verdubbelen, aangezien meer dan de halve wereldbevolking in stedelijke gebieden woont, en dat kan tegen 2050 naar tweederde stijgen. En al die mensen willen zich voortbewegen.

Onlangs haalde een Amerikaanse startup, die werkt aan een vliegende motorfiets, 2 miljoen dollar op bij een investeringsronde. Toch prettig om te weten dat, terwijl de nieuwe vervoersmiddelen ons straks letterlijk om de oren vliegen, er ook wordt nagedacht over structurele manieren waardoor het leven in de stad in 2030 mobieler, groener en schoner wordt. •

W

BUSINESS

CRASHEN VOOR VEILIGHEID

W

Het kan verkeren in het verkeer. Een ongeluk zit in een kleine, en soms fatale hoek. Daarom heeft de EU een doelstelling geformuleerd: het halveren van het aantal dodelijke verkeersslachtoffers tussen 2010 en 2020. Het is nog de vraag of we dat gaan halen, maar vooral: hoe speelt de veiligheid van auto’s daarin een rol?

DOOR:

BRIAN DE MELLO

Aantal verkeersdoden per miljoen inwoners

•

<28

•

28-39

•

40-50

•

56-70

•

>71

Belgen per miljoen inwoners is nog steeds aan de hoge kant. In Nederland is dat cijfer gunstiger, maar het aantal verkeersslachtoffers steeg in 2018 wel met 11 procent ten opzichte van het jaar ervoor.

Dat is de grootste toename sinds 1989 en in absolute getallen moeten we teruggaan naar 2009 voor meer verkeersdoden. Van de 678 sterfgevallen in het Nederlandse verkeer waren dit voor ongeveer een derde auto-inzittenden (233), en ongeveer een derde fietsers (228). Simplistisch gezien is de auto dus een belangrijke factor als we kijken naar gevaar op de weg. De auto-industrie werkt hard om er iets aan te doen. Sommige merken lopen hierbij zelfs al decennia voorop.

VEILIGHEID UIT ZWEDEN EN… DUITSLAND

Bij het grote publiek staat Volvo van oudsher bekend als een ‘veilig automerk’. Het heeft dan ook een rijke historie als het gaat om het veiliger maken van auto’s. De Volvo veiligheidsvisie stelt dat ‘niemand zal worden gedood of ernstig gewond zal raken in een nieuwe Volvo-auto’. Deze visie is diep geworteld in het DNA van alle medewerkers.

Dit is al zo sinds de Zweed Gustaf Larson samen met Assar Gabrielsson Volvo in 1927 oprichtte. Hij schreef in een van de eerste verkoophandboeken: ‘Auto’s worden bestuurd door mensen. Het leidende principe achter alles wat we bij Volvo maken, is en moet daarom veiligheid zijn.’ Dit leidde onder meer tot de bekende veiligheidskooi, een gelamineerde voorruit en niet in de laatste plaats de driepuntsgordel. Deze werd in 1959 ontworpen door Nils Bohlin, de eerste veiligheidsingenieur van Volvo Cars. » JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 61

CRASHTEST

We zetten de harde cijfers op een rij. Volgens statistieken van een groep verkeersexperts, verenigd in de European Transport Safety Council (ETSC), kwamen in 2018 ruim 25 duizend mensen om het leven op de wegen van de Europese Unie. Dat is een daling van slechts 1 procent vergeleken met 2017. Daarmee komt de eerdergenoemde halveringsdoelstelling nog niet in zicht, ondanks dat er vooruitgang is geboekt. Binnen de EU-lidstaten is het aantal verkeersdoden met 20,7 procent gedaald over de periode 2010-2018, maar de score had al op zo’n 43 procent moeten staan. De enige landen die op schema zitten zijn Litouwen en Griekenland.

Van alle EU-lidstaten telde het Verenigd Koninkrijk in 2018 het laagste aantal verkeersdoden per miljoen inwoners. In België vielen in dat jaar minder slachtoffers dan in 2017, maar het aantal overleden

CRASHTEST

BUSINESS

Volvo heeft daarmee veel mensenlevens gered en zo een veiligheidsimago verworven. Het heeft bovendien sinds 1969 een actief Accident Research Team. Een merk als Mercedes-Benz doet ook al vijftig jaar onderzoek bij zware ongevallen waarbij voertuigen van het merk zijn betrokken. De lessen van het Mercedes‑Benz ongevalsonderzoek worden verwerkt in de verbetering en de constructie van vernieuwde en compleet nieuwe modellen.

In september 2019 vierde Mercedes-Benz een andere belangrijke mijlpaal op veiligheidsgebied: het zestigjarig jubileum van de crashtest. De eerste crashtest van het merk vond plaats op 10 september 1959, toen een Mercedes W110 als testauto frontaal tegen een vast obstakel reed. Daarmee brak een nieuw tijdperk in veiligheidsonderzoek aan. Sindsdien is het namelijk mogelijk om het botsgedrag van voertuigen en inzittenden gedetailleerd te bestuderen met behulp van testauto’s en testdummies. Later werd de computer ingezet om crashsimulaties te maken, maar het ‘echte werk’ blijft nog steeds een fysieke crash, gebaseerd op de realiteit.

Het Mercedes-Benz ongevalsonderzoek, dat een halve eeuw geleden werd opgericht, is een van de oudste afdelingen in zijn soort binnen de wereldwijde auto-industrie. Sinds de start hebben de teams meer dan 4.700 verkeersongevallen onderzocht en gereconstrueerd. ‘De alomvattende aanpak van de Mercedes-Benz veiligheidsontwikkeling focust op twee doelstellingen: ongevallen voorkomen en de impact ervan zoveel mogelijk beperken’, aldus Professor Rodolfo Schöneburg, Hoofd Vehicle Safety, Durability en Corrosion Protection 62 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

bij Mercedes-Benz Cars. ‘Onze veiligheidsfilosofie is “real-life safety”. Naast simulaties en crashtests zijn praktijkongevallen voor ons een belangrijk onderdeel. Ons ongevalsonderzoek biedt cruciale inzichten die we opdoen uit echte aanrijdingen.’

RECONSTRUCTIE

Door samen te werken met de deelstaat Baden-Württemberg doet de politie melding van zware aanrijdingen binnen een straal van zo’n 200 kilometer om de Mercedesfabriek in Sindelfingen, waarbij een actueel model van Mercedes-Benz of Smart betrokken is. Het werk van de onderzoekers start bij de werkplaats waar het betrokken voertuig naar afgesleept is. In het volgende stadium bezoekt het team de ongevalslocatie om daar de botsing te reconstrueren, ook als er sprake is van een eenzijdig ongeval. Wanneer alle informatie vergaard is, reconstrueert het team het ongeval. Vervolgens worden de resultaten vergeleken met data van andere ongevallen, zodat de engineers gaandeweg een nauwkeurig beeld krijgen van typische schadepatronen en inzichten opdoen voor de ontwikkeling van nieuwe efficiëntere veiligheidssystemen. Om hun onpartijdigheid als onderzoekers te waarborgen, geven de ongevalsexperts hun specialistische visie nooit aan partijen die bij de aanrijding betrokken waren of als gespecialiseerde getuigen in een juridisch proces.

Alle weggebruikers profiteren van het diepgaande onderzoek en de vergaarde inzichten van het team. Tal van veiligheidsinnovaties van Mercedes-Benz, waaronder ESP®, de windowbag en PRESAFE®, zijn ontwikkeld op basis van bevindingen die

BUSINESS

‘Een belangrijke mijlpaal op veiligheidsgebied: zestig jaar crashtests.’

NAAR DE NUL

Met de komst van geavanceerde computertechnieken is autoveiligheid in een nieuw hoofdstuk aanbeland. Terwijl achter het stuur appende automobilisten voor meer ongevallen zorgen, is het dankzij nieuwe detectietoepassingen en oprukkende kunstmatige intelligentie mogelijk om het verkeer letterlijk in veiligere banen te leiden. De introductie van zelfrijdende auto’s in de komende jaren zal niet alleen het gemak van voortbewegen vergroten, maar naar verwachting ook het aantal ongevallen doen afnemen. Volgens Veilig Verkeer Nederland wordt ruim 90 procent van alle verkeersongelukken veroorzaakt door menselijk falen.

Verkeersdoden in Nederland 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 1950

1960

1970

1980

1990

2000

2010

Bron: CBS, Rijkswaterstaat

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 63

CRASHTEST

voortkomen uit onderzoek naar praktijkongevallen.

De resultaten worden tevens gebruikt als basis voor de ontwikkeling van praktijkgeoriënteerde testprocedures en -standaarden. Een bekend voorbeeld is de offset-crashtest, die in 1973 voor het eerst werd uitgevoerd. Deze test is gebaseerd op het feit dat auto’s bij driekwart van alle frontale aanrijdingen maar met een gedeelte van het front tegen elkaar botsen, in plaats van met de volledige voorzijde.

De crashtest voor een frontale botsing bij 55 kilometer per uur met 40 procent overlap tegen een vast obstakel, was lange tijd een van de zwaarste tests voor de carrosseriestructuur, en niet alleen voor een personenwagen van Mercedes-Benz. Het vaste obstakel werd later vervangen door een vervormbaar exemplaar. Dit omdat uit ongevalsonderzoek bleek dat een dergelijk obstakel en een hogere snelheid een betere vergelijking vormden met de realiteit van ongevallen.

Afgezien van het gebruik van de mobiele telefoon door bestuurders, zijn een te hoge snelheid en alcohol in het verkeer de grote boosdoeners. Met een verlaging van de maximumsnelheid naar 100 kilometer per uur (weliswaar om volledig andere redenen dan de verkeersveiligheid), alcoholsloten, verkeerscamera’s die telefoongebruik herkennen en controleurs in touringcars die naar binnen gluren bij automobilisten, zal het aantal ongevallen ongetwijfeld dalen. Tel daar de vooruitgang door slimmere auto’s bij op en we vinden de weg naar minder verkeersdoden op den duur zeker terug.

Het Nederlandse Kabinet lanceerde eind 2018 bovendien een ambitieus plan om het aantal verkeersdoden naar nul terug te brengen. Allerlei maatregelen werden vastgelegd in het ‘Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030’. Vooral fietsers en ouderen krijgen daarin – als bijzonder kwetsbare groepen – extra aandacht. Meer aandacht én geld zijn nodig om het tij te keren; Nederland staat immers buiten de Europese top tien van het minste aantal verkeersdoden per miljoen inwoners.

Alle maatregelen en innovaties moeten ertoe leiden dat de grafiek die het aantal verkeersdoden weergeeft ooit de nullijn nadert. Meetkundig gezien lijkt het haalbaar: kijken we naar het grotere plaatje van de afgelopen decennia, dan is het aantal verkeersdoden in Nederland met bijna zestig procent gedaald. Er is dus geëxtrapoleerde hoop.

Dat de ongevalsonderzoekers van zowel Mercedes-Benz als Volvo te zijner tijd op zoek moeten naar iets anders om hun dagen te vullen, is een loffelijk streven. Voorlopig hebben we ze nog hard nodig. •

BUSINESS

CITROËN 2CV: VAN LELIJK NAAR ELEKTRISCH Op zoek naar een betaalbare manier om zich als student samen met zijn vriendin te kunnen verplaatsen, kreeg Sander Aalderink van een oom het advies om een ‘Lelijke Eend’ te kopen. Dat was het begin van een bijzondere liefde. Niet alleen met het meisje dat inmiddels zijn vrouw is, maar ook met de Citroën 2CV. Ruim een kwart eeuw later bouwt hij ze – klaar voor de toekomst – om tot elektrische auto’s.

ELEKTRISCHE EEND

W

DOOR:

BRIAN DE MELLO

Wie ooit in een originele ‘deux chevaux’ heeft gereden, zal zich herinneren hoe uitdagend het voeren van een verstaanbaar gesprek met een van de andere inzittenden was. Bovendien leek inhalen op de snelweg een utopie vanwege het beperkte aantal paardenkrachten. Dat weerhield Aalderink er niet van om verliefd te worden op de uitstraling, de eenvoud en de recht-toe-recht-aan techniek van deze Franse auto. In het jaar 2000 besloot de bouwkundig ingenieur een carrièreswitch te maken en zijn passie te volgen. Hij begon een garagebedrijf voor het restaureren van Lelijke Eendjes in een pand van amper tien bij twaalf meter.

64 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

ONDERSCHEIDEND EN LEUK

Tegenwoordig bevindt de ‘2CV Garage’ zich in het enorme pand van een voormalige papiergroothandel, op een industrieterrein in Wormer. In de gevel van het gebouw prijkt boven de entree een glimmende rode 2CV. Eenmaal binnen, vallen bezoekers van de ene verbazing in de andere. Het eendennest aan de Stofkuipstraat herbergt een collectie van gerestaureerde 2CV’s, Mehari’s, Dyanes en andere Citroëns die de tand des tijds hebben doorstaan. Voor die dat niet is gelukt, vormen gestripte auto’s in de bedrijfsvoorraad dankbare donoren om andere auto’s te kunnen herstellen in hun oorspronkelijke staat. Bij een volle bezetting zijn tien mannen en vrouwen in de garage hier dagelijks druk mee bezig. Allemaal autodidacten; niemand heeft een opleiding tot automonteur, maar wel een passie voor techniek en de wens om te streven naar perfectie.

‘Iedere ochtend als ik hier binnenkom denk ik: wat een genot dat ik dit mag doen. Zo denkt iedereen die hier werkt erover. Een Eend kan je niet onberoerd laten; eraan werken niet en erin rijden ook niet’, glundert Aalderink. ‘Ga maar na.

Zelfs kinderen op het schoolplein wijzen je na als je voorbijrijdt.’

Dat het sleutelen aan 2CV’s uitgroeide van een liefhebberij tot een bedrijf dat klaar is voor

BUSINESS

‘We wilden eerst bewijzen dat het kon, voordat we het hardop gingen roepen.’

ELEKTRISCHE EEND

de toekomst, blijkt als we hem bevragen over de ontwikkelingen op elektrisch gebied. ‘Een snelladende elektrische Eend past bij de huidige trends op het gebied van mobiliteit. De hele wereld is op zoek naar circulaire oplossingen, en wij hebben er een die ook nog eens onderscheidend en leuk is.

Iedereen wil diep in z’n hart wel verantwoord autorijden, maar veel mensen doen dat liever niet in een saai “standaard” model.’ Hij noemt geen merken, maar er zijn genoeg fabrikanten te verzinnen die met goede bedoelingen een elektrische auto hebben geproduceerd die geen schoonheidsprijs zal winnen.

Het ontwikkelen van de huidige 2CV6 Spécial E, zoals de elektrisch aangedreven Eend officieel heet, kostte ongeveer twee jaar. Aalderinks compagnon Ruben Stern, de genius achter de elektrische versie, maakte zijn eigen E-Eend al in 2011 en Aalderink was snel overtuigd. ‘We hebben het concept doorontwikkeld en daarom is er nu een eigen bodemplaat, waar de accu’s perfect in passen.

Doordat het gewicht vooral onderin de auto zit, is de wegligging ten opzichte van het origineel nog verder verbeterd.’ Hij laat ons een frame zien, waar ze bij Tesla nog jaloers op zouden worden. Er wordt gebruikgemaakt van de elektromotor uit de Nissan Leaf. ‘Die halen we vooral uit Noorwegen. Daar rijden aardig wat Leafs rond, en er staan ook veel bo-

men. Dus regelmatig crasht er eentje en dan zijn wij er als de kippen bij om de onbeschadigde motor over te nemen. Die elektromotoren zijn onverwoestbaar. En voor de accu’s maken we gebruik van de erfenis van elektrische Smarts, die uit roulatie zijn genomen. Inmiddels hebben we voor de toekomst een leverancier gevonden die een perfect eigen accupakket kan leveren.’

»

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 65

BUSINESS

‘Een Eend kan je niet onberoerd laten; eraan werken niet en erin rijden ook niet.’

ELEKTRISCHE EEND

AMBASSADEUR

De Lelijke Eend is een iconische auto, waar je volgens sommigen met je vingers vanaf moet blijven. Wijzigingen aan de aandrijving worden in zulke kringen gezien als heiligschennis. Dus wie zitten er dan wel te wachten op een elektrische versie van de 2CV? ‘Veel liefhebbers die zich bezwaard voelen om met een Eend in de stad te rijden, komen bij ons aankloppen’, antwoordt Aalderink. ‘Ook bedrijven die met een Eend goederen willen bezorgen, vinden bij ons een praktische, schone oplossing. Wat dat betreft hebben we de tijd mee. Er is nu momentum. Toen we in mei dit jaar de auto presenteerden tijdens CitroMobile in Vijfhuizen, was de interesse serieus gewekt. We

wilden eerst bewijzen dat het kon, voordat we het hardop gingen roepen.’

Hij nodigt ons uit om het aan den lijve te ervaren. We stappen in een glanzend grijze 2CV. De zwarte lederen stoelen (zonder hoofdsteunen uiteraard) zitten comfortabel, het interieur wekt een gevoel van melancholie op. We merken dat de klassieke bezwaren van de 2CV zijn opgelost; een gesprek is in alle rust te voeren en fietsers worden bij het stoplicht niet meer bedwelmd door uitlaatgassen.

Na een proefrondje door de ondernemer is het tijd om zelf achter het stuur te kruipen. Geen stuurbekrachtiging, dat is even wennen, maar na een paar minuten weet je niet meer beter. Zodra het stroompedaal wordt ingedrukt, rukt de automatische Eend soepel op. Bij het loslaten van het ‘gas’ remt de wagen op de motor. Drempels worden moeiteloos en met volle snelheid genomen, we razen door het dorp en over de Wormerse dijk. Mijn collega op de achterbank doet een schietgebedje als ik bijna haaks door de bochten stuur. Dat hoeft niet, want de auto ligt als een blok op de weg.

‘Hier word je toch blij van?’, vraagt onze gastheer met een grote glimlach. Ja, hier worden we blij van. En we begrijpen dat als je eenmaal in een elektrische Eend hebt gereden, de stap naar het ‘ambassadeurschap’ erg klein is. Laten we objectief concluderen dat meer automobilisten dit zouden mogen ervaren, voor een verantwoorde, milieuvriendelijke toekomst en meer plezier op de weg.

Ziezo. Bestelt u er maar eentje. • Meer informatie: www.2cvgarage.nl

COLUMN

Column Govert Derix Govert Derix is filosoof, schrijver en adviseur. Onlangs publiceerde hij de dichtbundel Boomasiel, te bestellen via de webshop van The Optimist. www.govertderix.com

Ooit zwierf ik een week lang doelloos door een reservaat in de Argentijnse Andes. ’s Avonds verbleef ik in een blokhut, overdag was ik als een ‘situationist’ die zich laat leiden door onverwachte impulsen. Een bergtop, een verleidelijke gletsjerrand, een koppel condors dat langs een heuvelrand scheerde waar de bossen voortdurend anders oogden in het verschuivende licht van de zon.

Het moeten zulke indrukken zijn geweest die me ertoe bewogen in bepaalde richtingen te bewegen.

Op zekere middag kwam ik bij een waterval waarvan het water langs besneeuwde stenen en ijspegels een weg naar beneden vond. Ik weet bij god niet meer wat me bezielde om langs de waterstraal naar beneden te klauteren. Ik weet slechts dat ik op zeker moment uitgleed, me vastgreep aan een boomstronk of wortel, en bungelde boven de plek, zo’n twintig meter lager, waar het water kolkend neerkwam in de voortzetting van de rivier.

Sartres bespiegelingen over wat hij ‘absolute vrijheid’ noemt, had ik toen al gelezen. Volgens de Franse filosoof is een mens fundamenteel altijd en overal vrij. Voor een vuurpeloton, op uw sterfbed, terwijl u tijdens het bedrijven van de liefde de ‘kleine dood’ nadert, hangend boven een dodelijke afgrond: u bent altijd vrij om te kiezen. En het is die vrijheid die ons anders doet zijn dan dingen of dieren.

‘De mens is als een kind dat met een speelgoedstuur in de hand op de achterbank van een auto zit.’

Voor mij is dat incident in de Andes het bewijs van Sartres ongelijk. Ik was doodsbang. En het moet die vrees, in combinatie met levensdrang, zijn geweest, die me hielp een paar keer met mijn lijf te zwaaien. Totdat ik met een voet achter een steen bleef haken en ik via een onnavolgbare beweging weer in een veilige marge belandde en alles op z’n pootjes terechtkwam.

Ik weet niet meer hoe ik het deed. Mijn lijf deed het. Mijn bewustzijn – laat staan filosofie – was daar nauwelijks bij betrokken. Als er al een vorm van absolute vrijheid in het spel was, dan hooguit bij het vertellen van de versies van het voorval die mijn brein daarna fabriceerde. Want eerlijk is eerlijk: mijn herinnering heeft een en ander vast vertekend, en mijn fantasie heeft er willens en nietwetens een schepje bovenop gedaan. Ook daarin is een mens niet absoluut vrij. Maar ik kan er, zoals nu, wel voor kiezen dat onder ogen te zien.

Intussen heb ik soms last van hoogtevrees. Een paar jaar terug klom ik omhoog bij de befaamde calanques aan de kust bij Marseille. Nauwelijks boven gekomen, draaide ik me om. Ogenblikkelijk voelde ik het zog van de branding ver onder me. Een bevriende zeeman vertelde me ooit hoe hij staande aan de reling onderging hoe de zee trok.

Dat heeft weinig of niets met suïcidaliteit te maken. Het is vooral een bewijs van de beperkte mate waarin wij heer en meester zijn over ons eigen lijf. De mens is als een kind dat met een speelgoedstuur in de hand op de achterbank van een auto zit en gelooft dat hij zelf rijdt, las ik ergens. Denkbeelden als Sartres absolute vrijheid worden geboren op zulke achterbanken.

Echte vrijheid is andere koek en heeft te maken met het ontdekken en accepteren van je eigen grenzen. Bijvoorbeeld als je doelloos door een landschap doolt. •

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 67

BOUWEN

FOTO: JEAN-PIERRE GEUSENS

Achterbank

BEELDVERHAAL

Met liefde Mariene biologe Ocean Ramsey doet niets liever dan zwemmen met waar bijna iedereen van huivert: haaien. Haar missie is de gehersenspoelde mensheid te laten inzien dat deze prehistorische dieren prachtig en onmisbaar zijn voor het maritieme ecosysteem. Ramsey reist de wereld over om haaien en andere zeedieren voor uitsterven te helpen behoeden. Haar partner Juan Oliphant is fotograaf van deze adembenemende foto’s.

weer opnieuw bekijken. Ze leveren zo oneindig veel meer op dan het eenmalige bedrag dat de visser ontvangt. Het opkomende eco-toerisme heeft een enorme impact; mensen beleven hoe haaien écht zijn. Met Oliphant richtte Ramsey One Ocean Conservation en Water Inspired op.

Initiatieven gericht op bescherming, onderzoek en informeren van het publiek, met als hoogtepunt: het zwemmen met haaien.

Nieuwsgierig

‘Ik, of een door mij opgeleide bioloog, snorkelt met groepjes van maximaal zes mensen en beleven haaien van heel dichtbij. Iedereen kan meedoen. Maar niet voordat ze uitgebreid zijn geïnformeerd over de biologie van haaien en hun specifieke gedrag. Ze leren over lichaamstaal en ik laat zien hoe hun eigen gedrag een rol speelt in het met respect zwemmen met haaien op de veiligste manier.

Ocean legt uit dat haaien gedrag laten zien waardoor we kunnen

‘Mensen hebben een totaal verkeerd beeld van haaien’, vertelt de auteur van het net verschenen boek What you should know about sharks.

‘Jaarlijks worden er tussen de vijf en tien mensen gedood door haaien, terwijl tientallen miljoenen mensen veelal onbewust met ze zwemmen.’

Hoewel haaien roofdieren zijn zonder natuurlijke vijanden, zijn het van nature schuwe dieren. ‘Ik heb ze jarenlang bestudeerd, dus ik zou liever angst plaats laten maken voor wetenschappelijke feiten. Als je haaien begrijpt, dan zie je dat het niet de gevreesde mensenetende dieren zijn zoals de media ons willen doen geloven. Ze zijn veelal ongevaarlijk en gewoon nieuwsgierig.

Mits je weet waar je op moet letten als je er één tegenkomt, hebben haaien namelijk veel meer te vrezen van ons dan andersom’.

Een levende haai blijkt gedurende zijn leven miljoenen dollars waard te zijn. Je kunt hem immers steeds

Gedrag lezen

OCEAN RAMSEY

68 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

‘lezen’ hoe ze zich voelen. Als haaien ons liever uit hun territorium willen, dan laten ze dat zien voordat het escaleert in een beet. U moet wel oplettend zijn en bewust van de soms subtiele signalen. De meeste haaiensoorten zijn heel intelligent en risicomijdend. Ze willen niet in een voor hen vervelende situatie verzeild raken, dus proberen ze te waarschuwen met een bepaald zwempatroon en lichaamstaal. De onderwaterervaring wordt door deelnemers gewoonlijk beschreven als één van de mooiste van hun leven en ze kijken nooit meer op dezelfde manier naar haaien.

Dit project op Hawaii heeft een enorme en blijvende impact op het leven van talloze mensen wereldwijd.

Respect voor haaien neemt heel snel toe. Ecotoerisme ondersteunt lokale gemeenschappen en laat politici zien dat bescherming van maritiem leven rendabel is. En dat er door een groeiend besef ook meer ogen zijn gericht op illegale stropers. | MICHEL PORRO

© JuanSharks

HAAIENLIEFDE

naar de haaien

© OneOceanDiving / © OceanRamsey / © JuanSharks HAAIENLIEFDE

BEELDVERHAAL

‘Mensen zijn veel meer verbonden met de oceanen dan ze beseffen en we zijn er voor ons eigen overleven sterk van afhankelijk. En de bescherming van de zeeën in het algemeen is noodzakelijk om de planeet gezond te houden.’ Een van de beste dingen die we volgens Ramsey kunnen doen, is een bewuste consument zijn. Haaienvlees wordt vaak verkocht onder misleidende namen zoals ‘rock salmon’ of witvis. Ook is het vlees te vinden in dierenvoer en in cosmetica.

Een probleem van gigantische proporties is de toename van plastic in de oceanen. Met name het uit elkaar vallende plastic wordt door vissen en vogels gezien als eetbaar materiaal.

De grotere, aan de oppervlakte drijvende stukken plastic, trekken ook haaien aan. En dit kan ook weer HAAIENLIEFDE

leiden tot ongewenste confrontaties met zwemmers en surfers. Ook hier kunnen mensen een bijdrage leveren door eenmalig gebruik van plastics te verminderen.

Ramsey en Oliphant zullen blijven onderzoeken, fotograferen en informeren. Ze geloven dat beelden zoals in deze reportage geografische en taalgrenzen overschrijden en één van de krachtigste middelen zijn om grote aantallen mensen te bereiken. Iedereen kan een bijdrage leveren door initiatieven te ondersteunen. En door net als de haaienbeschermers hun stem te laten horen en unieke talenten in te zetten om bewustwording verder te vergroten.

70 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

© OneOceanDiving / © OceanRamsey / © JuanSharks HAAIENLIEFDE

© OneOceanDiving / © OceanRamsey / © JuanSharks

HAAIENLIEFDE

BEELDVERHAAL

HAAIENLIEFDE

What you should know about sharks Ocean Ramsey & Juan Oliphant Uitgegeven in eigen beheer ISBN: 9781701890398 244 paginaâ&#x20AC;&#x2122;s $ 39,95 (via amazon.com) Meer informatie: www.oneoceanconservation.com Juan Oliphant: www.thesharkphotographer.com JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 73

ACHTERGROND

Vernieuwde aanpak van

integreren helpt Om mensen te helpen die te lang in de noodopvang moesten verblijven, startte Fleur Bakker in 2015 met twee vrienden de Refugee Company, en twee jaar later de sociale onderneming A Beautiful Mess. Ze schrijft over de ondernemingen, waarmee ze oplossingen probeert te vinden voor een systeem dat niet werkt.

INTEGRATIE

DOOR:

FLEUR BAKKER

In 1999 deed ik mijn eerste project in AZC Amstelveen voor Stichting de Vrolijkheid. De mensen die ik daar ontmoette, lieten mij niet meer los. Vijftien jaar later werkte ik met driehonderd vrijwilligers in vier noodopvanglocaties in Amsterdam. We organiseerden taallessen, kinderateliers, openden een klein textielatelier en regelden korte werkervaringen voor mensen die te lang in de noodopvang moesten verblijven. Toen het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) de organisatie weer overnam van HVO Querido en het Leger des Heils, zijn wij ons met de Refugee Company gaan focussen op het werkervaringsaspect.

‘Onze aanpak is holistisch en bestaat uit maatwerk.’

Verandering systeem

Na een jaar verscheen een artikel over het initiatief op de voorpagina van The New York Times. Ik sprak hierover met Nederlands politicus Jan Pronk. Het voelde ongemakkelijk en als een te grote jas. Ons initiatief had nog helemaal niet zoveel impact, vond ik. Hij zei me: ‘Elke lezer zou geïnspireerd zijn na het lezen van dit verhaal.

Dat is ook de impact. Het draagt bij aan een verandering die zo nodig is in onze samenleving.’

Vervolgens hebben we de sociale onderneming A Beautiful Mess neergezet. De organisatie bouwden we op met asielzoekers die net een status hadden en met energieke vrijwilligers die sinds 2015 iets wilden bijdragen. Via die weg runnen we een restaurant in de voormalige Bijlmerbajes, een coffeebar op het azc in Amsterdam-West, 74 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

openen we eind 2019 nog een coffeebar in het centrum van Amsterdam, en dit jaar een coffeebar in Utrecht en een restaurant in Arnhem.

Ook ontmoetten we veel kleermakers in de azc’s. Samen met ondernemer Naz Kawan maakten we afgelopen jaar een doorstart met het textielatelier en produceren we voor toonaangevende merken zoals Hacked by_, Patta, de Bijenkorf, Rochdale en designer Danielle Cathari. We werken daarnaast met Sympany en maken mooie producten van ingezameld textiel en restpartijen, zo circulair en duurzaam mogelijk, met respect voor de makers.

Werken om te integreren

Met de Refugee Company en A Beautiful Mess geloven we in de talenten van mensen. Werk is het beste middel om te integreren, omdat vluchtelingen via werk een zinvol leven in Nederland kunnen opbouwen. Met onze ondernemingen creëren we plekken waar mensen met een vluchtelingenachtergrond op adem kunnen komen en organiseren we activiteiten waaraan mensen kunnen deelnemen en hun talenten kunnen inzetten. Zo helpen we mensen bij het opbouwen van hun portfolio, om werkervaring in Nederland op te doen en een netwerk op te bouwen.

Onze aanpak is holistisch en bestaat uit maatwerk. Elk mens heeft zijn eigen talenten, ervaringen en hulpvragen waar wij op anticiperen. We kijken naar de persoon, zijn specifieke situatie en wat een goede volgende stap zou zijn. Terwijl we samenwerken komen we erachter wat iemand kan en wil.

Wat gebeurt er nog meer?

Uiteraard zijn we niet de enige, die het tijd vonden voor een andere aanpak. Collega-organisaties met vergelijk-

ACHTERGROND

Wat beter kan • Er is weinig inzicht in wat nieuwkomers te bieden hebben. Breng talent in kaart vanuit de praktijk. Door samen te werken en te doen. Spreek mensen aan op hun talent en niet op wat ze niet kunnen. Mensen willen niet gepamperd of ‘geholpen’ worden, maar serieus genomen worden.

• Investeer in vluchtelingenwerkers en jobcoaches. Vergaar kennis op het gebied van psychosociale problematiek en culturele achtergronden.

• Investeer in goede samenwerking tussen verschillende partijen. De begeleiding is te gefragmenteerd.

• De druk om mensen snel aan het werk te krijgen, werkt averechts en zorgt dat mensen niet op het juiste niveau - en dus niet duurzaam - in banen terechtkomen. Zet in op duurzaam begeleiden en langdurig aanpak op maat.

• Werkgevers weten niet waar ze aan beginnen, kunnen onvoldoende begeleiding bieden, lopen tegen van alles aan, zoals trauma, cultuurverschillen en andere communicatiestijlen. Hierdoor vallen mensen onnodig uit. Zet kleine werkgroepen met ‘buddies’ op per sector voor persoonlijk contact. Peer-to-peer.

Bied training en begeleiding voor teams.

• Wet- en regelgeving is te complex. Vluchtelingen en vluchtelingenwerkers weten vaak niet hoe het precies zit rondom werk, bijverdienen, vrijwilligersvergoedingen, bescheiden schaalregeling, participatiewet et cetera.

• Integreer de methode TaalBoost op de werkvloer en werk met bewegend leren.

Taalaanbieders zijn heel verschillend qua niveau. Klassikaal werkt vaak niet, voor met name ambachtsmensen en analfabeten.

• Veel mensen hebben schulden aan een mensensmokkelaar of familie in het thuisland. Geef begeleiding in thuisadministratie en voorkom dat schulden verder oplopen.

Voor meer informatie: www.refugeecompany.com en www.abeautifulmess.nl

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 75

INTEGRATIE

contact houden. Neem de tijd voor een

bare projecten bereiken mooie dingen. Vanuit een ander DNA dan de gevestigde organisaties. Vaak begonnen ze als burgerinitiatief.

Nu we uit de pioniersfase raken, ons programma verstevigd is en we uitbreiden naar andere steden, werken we meer samen met andere initiatieven. Bijvoorbeeld met IN MY BACKYARD, een initiatief dat sociale netwerken opzet in wijken of Forward Incubator en Delight Lab die een programma aanbieden voor ondernemers. Of de Welcome App om mensen te verbinden en Hack Your Future die programmeurs opleidt. Makers Unite en Salwa Foundation zetten zich speciaal in voor nieuwkomers die als kunstenaar of creatief aan de slag willen. Dan bestaan nog Stichting Sedrabet en stichting Lemat. Zij zetten zich in voor de Eritrese nieuwkomer. We werken verder nauw samen met Dokters van de Wereld die extra zorgbegeleiding bieden en met expertisecentrum Arq die de Mindspring methode ontwikkelden. Dat is laagdrempelige psychosociale support.

Al die organisaties hebben nieuwe manieren van werken en inspireren de gevestigde orde. Het is wel spannend of deze pioniers blijven bestaan. Binnen gemeenten en de asielopvang wordt gezocht naar vernieuwende aanpakken. De gemeente Arnhem is zo’n gemeente. Met pilotgeld van het rijk mogen we ons programma uitrollen. Ook het COA in Utrecht heeft ons gevraagd een onderneming te starten op het azc, dat was een aantal jaar geleden nog ondenkbaar. •

BOEKFRAGMENT

Hét handboek voor

hoogsensitieve mensen

76 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

BOEKFRAGMENT

Vorig jaar kwamen we Mérène Rouma als trouwe lezeres van The Optimist tegen tijdens het Happy Spirit Days festival. Enkele maanden later stond ze op de pagina ‘Lezer in beeld’. Daarin vertelde ze dat ze bezig was een boek te schrijven over hoogsensitiviteit en het chakrasysteem. Dat leek ons interessant. Zo interessant, dat we besloten het uit te geven. Op 15 november 2019 vond de boekpresentatie plaats in Amersfoort. Op de volgende pagina’s vindt u een voorproefje.

DOOR:

MÉRÈNE ROUMA

Ben jij hooggevoelig?

lopen. Dat lijkt leuk. Jij krijgt aandacht, wordt beziggehouden. Je voelt je niet alleen. Te pas en te onpas lopen mensen af en aan. Soms trek je je terug om op te laden. En dan gaat het weer goed met je. Maar komt er langere tijd niemand meer langs, dan voel jij je leeg. En dat voelt onrustig.

Dit is de pure onrust die vertelt dat je niet zelf je leven leidt. Wat wil jij, wat voel jij? Waar is jouw eigenliefde? Je keek aldoor of er nog iemand aankwam. Nu moet jijzelf de motor aan de gang houden en weet niet hoe. Je hebt geen ‘energie’ voor jezelf overgehouden. Want die energie stroomt door al die open deuren heen naar buiten. Of wordt meegenomen door de mensen die binnen zijn geweest.

Het ontdekken welke deuren openstaan zodat we ze dicht kunnen doen, is de grote uitdaging.

Hoe eng dat ook is. Want het gevoel van eenzaamheid ligt op de loer. Toch is het belangrijk dat wij dicht bij onszelf leren komen en blijven.

Dat wij het goed met onszelf hebben. Zo worden wij ‘heel’. En komt de buitenwereld niet meer indringend binnen. Wij blijven hoogsensitief, maar zonder de innerlijke pijn. Best eng, maar o zo waardevol.

HOOGSENSITIVITEIT

Op de gang van ons hotelletje sprak een vrouw mij aan. Onze kamers grensden aan elkaar. Zij vroeg of ik die nacht mijn mobiele telefoon uit wilde zetten. De straling van de gsm voelde zij door de muren heen. Die hield haar uit de slaap. Dus deed ik mijn telefoon uit.

Deze vrouw is hoog gevoelig voor straling, en waarschijnlijk nog voor meer dingen.

Ik kom steeds meer hoogsensitieve mensen tegen.

Jong en oud, die voor veel soorten energie gevoelig zijn. Zij hebben er last van. Hoe kunnen zij daarmee omgaan?

Hoogsensitief zijn is een gave. Je verplaatst je gemakkelijk in anderen en bent empathisch. Je spiegelt anderen zonder daar bewust van te zijn. Maar zoals alles heeft deze gave ook een donkere kant: je raakt overprikkeld. Alles komt vergroot binnen.

Geluid wordt ervaren als lawaai; beelden komen indringend over; elektriciteit van wifi, telefoon of televisie vibreert onrustig in je lichaam. Gevoelens van anderen ervaar je als eigen gevoelens.

Je weet als geen ander hoe moeilijk het is om prikkels buiten je te houden. Om niet continu op je omgeving gericht te zijn. Om niet buiten jezelf maar ‘in jezelf’ te leven. Om te stoppen met het bedenken wat anderen van je zouden kunnen vinden. Om jezelf te waarderen in plaats van hiervoor van anderen afhankelijk te zijn. Je laat alles uit de buitenwereld bij je binnenkomen. Emoties, geluiden, geuren, elektriciteit en nog veel meer. Want je staat zo open…

Het is alsof je in een appartementencomplex woont waar, op veel verdiepingen, de voordeur openstaat. Iedereen kan ongevraagd binnen-

‘Het ontdekken welke deuren openstaan, is de grote uitdaging.’

LEES HET BOEKFRAGMENT OP DE VOLGENDE PAGINA’S

»

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 77

BOEKFRAGMENT

HOOGSENSITIVITEIT

Hoogsensitiviteit en de chakra’s

Hoogsensitief zijn, betekent ‘open staan’. Jij en ik (want wij zijn die ‘sensitivelingen’) zijn daarom zeer ontvankelijk voor de energie uit de buitenwereld. Maar wij staan ook open om te ontdekken wat het voor ons betekent. Wij moeten wel, want we hebben last van al die prikkels.

Welke invloed heeft de energie uit de omgeving op ons lichaam, onze gevoelens, op onze gedachten. Tegelijkertijd zijn wij terughoudend, want bij alles nemen wij iets waar, voelen iets. En dat is niet altijd fijn.

Daarom stralen wij voorzichtigheid uit, iets breekbaars. Wij trekken ons eerder terug dan dat wij ergens vol ingaan.

Ons lichaam is over het algemeen slank, of liever gezegd dun, want wij houden weinig energie vast, wat zich ook in het fysieke manifesteert.

Wij maken over het algemeen geen lichaamsvet aan om ons te beschermen. Maar hoe zorgen wij dan wel dat niet alles en iedereen bij ons binnenkomt?

Het antwoord ligt in onszelf. Door binnenin onszelf af te dalen en contact te maken met onze inhoud, laten wij het tot wasdom komen. Ik

‘Wij komen in contact met de emotie die gehoord wil worden.’

noem dat ‘onze inhoud opbouwen’.

Onze inhoud bestaat onder andere uit onze gevoelens, onze eigenwaarde, liefde en creativiteit, onze overtuigingen. Onze inhoud, die op een stevige innerlijke basis hoort te rusten. Door onszelf inwendig op te bouwen voelen wij ons stabieler, solider, compacter. Minder beïnvloedbaar. Minder kwetsbaar. Wij voelen ons opgevuld en krachtig.

Door onszelf op te bouwen leren wij onszelf te accepteren, respecteren en van onszelf te houden. Dan hoeven wij ons niet meer te beschermen tegen de buitenwereld, want wij zijn gevuld met onszelf. Er zijn geen ‘open plekken’ meer die opgevuld moeten en kunnen worden met energie van anderen.

Als ik het over ‘open plekken’ heb, dan bedoel ik de open plekken in de chakra’s: de zeven energetische wielen in ons lichaam die gekoppeld zijn aan zeven grote levensthema’s.

(Deze thema’s komen in de afzonderlijke hoofdstukken aan de orde.)

Koppelen wij onze hoogsensitiviteit aan de chakra’s, dan krijgen wij meer houvast. Het is alsof wij het stuur in handen krijgen over onze hooggevoeligheid.

Laat ik proberen uit te leggen wat ik hiermee bedoel. Wanneer ons lichaam pijn doet, dan vertelt de fysieke plek iets over het levensthema dat daaraan is gekoppeld.

Bijvoorbeeld de maagplek, het derde chakra, die aan het thema eigenwaarde is gekoppeld en die velen van ons maar al te goed kennen. Bouwen wij ons gevoel van eigenwaarde op, dan helen wij dit chakra. Dit gebeurt door in stilte

in die fysieke pijn af te dalen. Wij komen in contact met de emotie die gehoord wil worden. Laten wij aannemen dat dat onmacht (verdriet) is. Dan dalen we in het gevoel van onmacht af en luisteren naar wat zij ons vertelt. Waarom voelen wij ons onmachtig? Kunnen wij ons in die plek ook krachtig voelen? Lukt dat, dan voeden wij onszelf.

Het inzicht dat de onmacht ons schenkt, brengt ons bij overtuigingen die gedurende het leven (ook vorige levens) is opgebouwd. Wij leren onszelf innerlijk geven wat wij nodig hebben. Wij bouwen onszelf op. Daardoor laat oud zeer los. Onze chakra’s helen. Zij raken gevuld met wie wij zijn. De positieve energie die vrijkomt, nestelt zich in alle cellen van ons lichaam.

Wij worden steeds minder ontvankelijk voor de energie uit de buitenwereld. Onze kwetsbaarheid en ‘overprikkeldheid’ neemt af. Wij hoeven niet meer alles wat wij opvangen op onszelf te betrekken. Wij zijn gevuld met onszelf.

Daardoor leren wij anderen helderder te voelen, te horen en waar te nemen. Wij blijven hoogsensitief maar nu vanuit een positieve, gevende houding.

De grootste uitdaging is om af te dalen in onze gevoelswereld en in ons lichaam. Om daarmee in contact te komen. Want onze emoties willen geheeld worden. En daarvoor moeten wij voelen. Gevoelens brengen ons in contact met wie wij zijn, met onze drijfveren, waar we voor gaan, met wat goed voor ons is.

Zoals aan het begin van dit hoofdstuk al aan de orde kwam: emoties

BOEKFRAGMENT

Mérène Rouma Mérène Rouma werkt als coach op het gebied van emotionele vraagstukken. Dit doet zij voor verband. Vanuit haar praktijk in Nijkerk organiseert zij workshops voor personen die worstelen met hoogsensitiviteit of die op een andere wijze een mentale blokkade ervaren. Daarnaast is Rouma beeldend kunstenares. www.merenerouma.nl

Chakra’s opbouwen door Geleide Visualisaties

Bij het opbouwen van de chakra’s gebruik ik, naast andere oefeningen, geleide visualisaties. Ze leveren namelijk ontzettend veel op. De geleide visualisaties helpen de gevoelens in de chakra’s opbouwen, zodat ieder chakra gevuld en krachtig wordt.

Opgevuld met veiligheid en stevigheid (1ste chakra), of met wilskracht en zelfverzekerdheid (3de chakra).

Of met het gevoel van zachtheid en liefde (4de chakra, het hart). Het zijn prachtige krachten die wij ook lichamelijk ervaren. In onze buik, maag, achter het borstbeen of rond de stuit.

Wanneer onze krachten toenemen, lossen onze angsten en pijnen langzaam op. Daarom is het opbouwen van de chakra’s zo belangrijk. Wij worden er sterker, rustiger, respectvoller en liefdevoller door.

Hoe het in zijn werk gaat Geleide visualisaties die de chakra’s helpen opbouwen, koppelen het lichaam, de gevoelens en inzichten aan elkaar. Ook op spiritueel niveau werkt het door. De levensthema’s

die ons dwarszitten, die geblokkeerd zijn, vinden hun bedding in één van de chakra’s. Laten we als voorbeeld weer het levensthema ‘eigenwaarde’ nemen. De energie van het 3de chakra, oftewel een gevoel in onze maag, geeft aan hoe het met ons gevoel van eigenwaarde is gesteld.

De mate van eigenwaarde bepaalt hoe zelfverzekerd wij ons voelen, hoe groot ons gevoel van zelfvertrouwen, wilskracht en zelfrespect is. Het gevoel dat je mag zijn wie je bent, dat je jezelf serieus neemt.

Bij geleide visualisaties laat jij je leiden, het woord zegt het al. Degene die jou leidt zorgt ervoor dat je hoofd geheel tot rust komt. Hij helpt je diep in jezelf af te dalen, zodat informatie uit je onderbewuste intuïtief en helder naar boven komt. De begeleider stelt vragen, zoals ‘wat heb je nodig om je veiliger, rustiger of zachter te voelen’. Jij put uit je eigen wijsheid en het antwoord dient zich aan. Jij bouwt aan een innerlijke plek waar jij jezelf mag zijn. Waar alles wat in je thuis hoort, kan bloeien en worden geleefd. Waar niemand iets » over te zeggen heeft, behalve jijzelf.

FOTOGRAFIE: HILMA TEN BOSKE

mensen individueel en in team-

HOOGSENSITIVITEIT

zetten zich vast in ons lichaam.

Hebben er invloed op. Luisteren wij niet naar onze emoties en gevoelens, dan zal op een zeker moment ons lichaam van zich laten horen.

De fysieke pijnen en ongemakken dragen ons op om in ons lichaam af te dalen. Het lichaam geeft een signaal, met de bedoeling dat wij daarnaar luisteren. Nu kun je aanvoeren dat overtuigingen en mentale processen net zo veel invloed op ons helingsproces hebben als emoties. Dat is waar. Bewustzijn van onze overtuigingen maakt het mogelijk om ze in nieuwe, positieve aannames om te zetten. Die zorgen dat wij ons beter voelen. Maar negatieve gedachten die zich blijvend manifesteren, zijn gestoeld op vastzittende emoties. Bouwen wij het emotionele niveau op en laten we oude pijn los, dan versterkt het één de ander. De nieuwe aannames beklijven makkelijker. Nieuwe overtuigingen zullen door de emotionele en fysieke laag heen moeten om in heel ons wezen te kunnen worden opgenomen. Dat is de reden waarom ik zoveel aandacht aan het emotionele niveau besteed.

Sommige cliënten vertellen mij dat zij psychotherapie hebben gehad.

Zij weten waar hun klachten vandaan komen. Wat zij anders moeten doen. Maar hun gevoelens blijven daarbij achter. Zij blijven zich uit balans voelen. In coaching richten wij de aandacht rechtstreeks op het opbouwen van de energie, van de gevoelens. De emotionele blokkade heft zich op. Alles valt samen en het transformatieproces neemt een vlucht.

BOEKFRAGMENT

Winactie Kans maken op dit boek?

The Optimist verloot vijf exemplaren. Mail voor 21 februari 2020 uw naam en adres naar redactie@theoptimist.nl en vertel waarom dit boek be-

HOOGSENSITIVITEIT

langrijk voor u kan zijn.

Het beeld met de gevoelens die jij opbouwt, neem je mee het dagelijks leven in. Je roept ze iedere dag op.

Raakt ermee vertrouwd. Op een gegeven moment is het gevoel automatisch aanwezig. De nieuwe positieve gevoelens dalen je onderbewuste in.

De cirkel is rond.

Om de nieuwe positieve krachten te implementeren in het dagelijkse leven, stel ik altijd voor om, vlak voor een situatie die je lastig vindt, verbinding te maken met de nieuwe gevoelens. Bijvoorbeeld ter voorbereiding op een vergadering. Die vergadering beleef je dan in een rustige, zekere of milde gemoedstoestand. Met als gevolg dat je adequaat reageert. Dat geldt ook in de thuissituatie met de kinderen tijdens het avondeten. Blijf in contact met de innerlijke plek, waardoor jij rustig blijft en emotioneel afstand houdt. Je hebt veel meer kans dat de kinderen anders (op jou) reageren en de sfeer goed blijft. Of tijdens een rumoerig verjaardagsfeest. Je blijft dan gericht op jezelf, terwijl je ook contact hebt met anderen. Op deze manier geven geleide visualisaties je het stuur in handen over situaties die invloed hebben op jouw gevoelens en gedrag. Jij wordt steeds minder

geraakt door wat anderen doen. Je blijft dicht bij jezelf.

De geleide visualisaties die in de volgende hoofdstukken worden beschreven, bouwen de chakra’s op.

De oefeningen zijn niet allemaal hetzelfde. Er is variatie in aangebracht. De oefeningen die staan beschreven bij het 3de en 4de chakra gebruik ik in coaching om de energie diepgaand op te bouwen. Hoe dieper je in jezelf afdaalt, ondanks de angst van eenzaamheid, hoe kernachtiger het chakra heelt. Het principe van deze visualisatietechniek kan op elk chakra worden toegepast. Deze oefeningen zijn vooral bedoeld om gevoelens op te bouwen en te helen. Andere oefeningen in het boek geven inzichten of laten iets zien over gedrag.

Ook staan er veel voorbeelden in de hoofdstukken. De ene keer worden die beschreven vanuit een mannelijk perspectief, de andere keer vanuit een vrouwelijk. Staat er ‘hij’ dan mag daar ook ‘zij’ voor worden ingevuld en andersom. Op deze manier wordt de herkenbaarheid van de situatie uit het voorbeeld vergroot en kun je je er makkelijker mee identificeren.

Groeien betekent steeds dieper helen. Het betekent dat we contact maken met een steeds dieper liggend niveau, naar wat daar weer onder ligt. Voor mij geldt: ‘het gevoel komt af en toe terug, dus er zit nog iets onder, maar ik kan er nog(!) niet bij’. En weer zet ik een stap op de volgende traptrede naar beneden.

Net zolang totdat ik op de vloer sta.

Soms is het een lange trap en een andere keer een korte. Maar het

principe is hetzelfde: afdalen, stap voor stap. Groeien gaat niet in één keer. We doen er ook negen maanden over om geboren te worden. Na a good night sleep worden we over het algemeen niet verlicht wakker.

Dat overkomt een enkeling, zoals Eckhart Tolle, die hierover schrijft in zijn boek De kracht van het nu.

Misschien dromen we van de grote sprong van boven naar beneden.

Zoals wij als kind deden: wij pakten de reling vast, sloegen alle treden over en sprongen in één keer naar beneden. Doen we dat, dan bereiken wij niet het inzicht over wat we op iedere tree tegenkomen. Er ontstaat geen bewustzijn. Geen wijsheid. Het zou wel lekker makkelijk zijn, niet? Geen zwoegen meer: in één keer alle pijn opgeruimd. Maar zo gaat het leven voor velen van ons niet. Dus stap voor stap, tree voor tree, zo groeien wij naar wie wij in de kern zijn: bewustzijn, heelheid, liefde en wijsheid. •

Handboek voor Hoogsensitiviteit Mérène Rouma Uitgeverij The Optimist ISBN: 9789082832747 160 pagina’s € 24,95 Dit boek is verkrijgbaar via de webshop van The Optimist: www.theoptimist.nl/shop

ACHTERGROND

Echte verandering begint met

GROEN GELD

circulair geld Er is een nieuw soort geld dat de belangen van mens en milieu dient. Dat is in het kort de boodschap van United Economy. Het doel is richting geven aan geld. Een duurzame en circulaire economie dichterbij brengen.

‘Een eerlijke, groene en sociale economie, om precies te zijn’, zegt Lizette van de Weerd van United Economy.

DOOR:

BRIAN DE MELLO

Zo’n honderd bedrijven hebben zich inmiddels aangesloten bij de coöperatie United Economy die werkt met een eigen circulaire munt: de United. Dit is een zuiver ruilmiddel, zonder rente en speculatie. Een munt die steeds wordt uitgegeven aan producten en diensten van de deelnemende duurzame en sociale ondernemingen.

De Uniteds blijven in de reële economie circuleren tussen deze waardegedreven bedrijven en vergroten zo steeds opnieuw de duurzame markt. ‘De United is groen geld.

Een soort groene energie die de juiste initiatieven helpt.

Uniteds geven de mogelijkheid het geld zelf te verduurzamen’, vertelt Van de Weerd.

Circuleren, niet speculeren

‘De United is een munteenheid zonder “groeidwang”, omdat de munt geen rente oplevert en er niet mee wordt 82 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

gespeculeerd. Dat is een bewuste keuze. Groeidwang is één van de allerbelangrijkste factoren die in de weg zit om duurzaam om te gaan met de aarde’, stelt medeinitiatiefneemster Heidi Leenaarts. Volgens Leenaarts is er sprake van een spanningsveld tussen het huidige geldsysteem en de aarde. Onze economie moet constant groeien, omdat anders het geldsysteem in de problemen komt. Maar de aarde kan niet altijd groeien. ‘Tot nu toe wint het geldsysteem, want daar zijn we direct van afhankelijk. Het milieu komt op de tweede plaats. Dat kan natuurlijk nooit zo doorgaan. We moeten stoppen met een geldsysteem dat financiële groei nodig heeft’, aldus Leenaarts.

Als nieuw bedrijfslid ontvangt men een renteloos krediet van duizend Uniteds. Eén United is als rekeneenheid gelijk aan één Euro. Met behulp van de United-betaalre-

ACHTERGROND

kening (die net zo werkt als een gewone bankrekening) betalen de ondernemers elkaar in Uniteds. Deze blijven rondgaan tussen de deelnemende bedrijven. Zo koopt Koffiebranderij Peeze er ICT mee in. De ICT-leverancier least een elektrische auto bij Kyotolease. Kyotolease voldoet met het circulaire geld haar verplichtingen aan de Triodos Bank. Triodos koopt op haar beurt weer koffie in bij Peeze. En zo zijn er nog veel meer circulaire geldstromen tussen de deelnemende bedrijven. In 2019 zijn er gemiddeld 143.000 Uniteds in omloop waarmee circa 1 miljoen Uniteds omzet gerealiseerd wordt. ‘De term circulair geld is dan meteen helder. Circulair geld blijft circuleren in ons netwerk’, zegt Van de Weerd. ‘Stel je voor wat de impact kan zijn, wanneer duurzame projecten met Uniteds worden gesubsidieerd. Deze Uniteds worden dan oneindig duurzaam besteed.’

Samenwerking

intensieve samenwerking met STRO is het sinds kort mogelijk om webshopbetalingen in Uniteds te doen.’

Kernwaarden

Naast maatschappelijke waarde levert deelnemen aan United Economy ook bedrijfsmatig voordeel op. Het blijkt dat met minimale inspanning een zeer waardevolle output te verwezenlijken is: gelijkgestemde ondernemers ontmoeten, meer duurzame omzet, groen inkopen, een hechtere band met bestaande relaties, samen innoveren, laagdrempelige kredieten en natuurlijk ervaring opdoen met de nieuwe, circulaire economie. ‘Onze leden willen duurzame handel, verantwoord inkopen en richting geven aan geld’, bevestigt Van de Weerd.

In het buitenland zijn vergelijkbare initiatieven actief.

In Bristol wordt gewerkt met de Bristol Pounds, op Sardinië met de Sardex en in Zwitserland met de WIR. Op Sardinië doen inmiddels drieduizend bedrijven mee aan Sardex. Een gemiddeld lid krijgt dankzij onderling krediet jaarlijks meer dan vijftienduizend euro omzet, die er anders niet was geweest. In Bristol kan men niet alleen een treinkaartje, maar zelfs de gemeentebelastingen met de Bristol Pounds betalen. ‘Hoe mooi zou het zijn als we dit ook met United Economy kunnen bereiken?’, zegt Leenaarts.

De coöperatie United Economy heeft een aantal kernwaarden geformuleerd. Eén daarvan is bewustzijn creëren over de rol van geld in de samenleving en hoe het anders kan. ‘Met Uniteds kan je je koopkracht sturen: niet één keer, maar blijvend! Je koopkracht is letterlijk je kracht om verandering teweeg te brengen’, aldus Van de Weerd. • Meer informatie: www.unitedeconomy.nl

LIZETTE VAN DE WEERD

HEIDI LEENAARTS

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 83

GROEN GELD

Voor consumenten is circulair geld een middel om van onderaf duurzaamheid aan te jagen. Eén aankoop werkt door in de keten, wat betekent dat heel veel waardegedreven bedrijven en initiatieven gesteund worden.

United Economy is druk bezig om het voor consumenten ook mogelijk te maken met Uniteds te betalen.

Daartoe werkt de coöperatie onder andere samen met de duurzame supermarktketen Odin, met de bedoeling om circulair geld voor nog veel meer mensen toegankelijk te maken.

United Economy is niet het enige ‘ander geld’-initiatief.

Er zijn ook lokaal-geldinitiatieven zoals de Utrechtse Euro, de Zeister Knoop en het Arnhems Hert. Daar waar de lokale geldinitiatieven zich inzetten om de koopkracht lokaal te laten circuleren, wil United Economy juist de duurzame en circulaire economie stimuleren. Toch bijten de initiatieven elkaar niet en zoeken ze juist de samenwerking op. Die samenwerking helpt bij de organisatie van de software, de veiligheid en marketing. Alle ‘ander geld’-initiatieven zijn aangesloten bij het Social Trade Circuit Nederland en worden gefaciliteerd door de Social Trade Organisation (STRO). Binnen dit netwerk is geld geen doel op zich, maar een middel om zowel de duurzame als de lokale economie te stimuleren. STRO zorgt voor de Cyclos betaalsoftware waarmee ondernemers (en straks consumenten) elkaar kunnen betalen. Deze software maakt het mogelijk dat de verschillende valuta’s onderling uitwisselbaar zijn. STRO regelt centraal de digitale techniek, de rekeningnummers, de betaalapp en de betaalpas. Van de Weerd is enthousiast: ‘Door de

‘Onze leden willen verantwoord inkopen en richting geven aan geld.’

Aanbieding Kennismaken met Kuyichi? Wij mogen onze lezers 15% korting geven. Vul de code â&#x20AC;&#x2DC;kuyichixtheoptimistâ&#x20AC;&#x2122; in en ontvang t/m 28 februari 2020 vijftien procent korting op uw gehele aankoopbedrag in de Kuyichi webshop.

Ga nu naar www.kuyichi.com

Kuyichi:

ACHTERGROND

denim met positieve impact De modewereld is volop in ontwikkeling. Nu bekend is dat de kledingindustrie één van de vervuilendste op aarde is, hangt er een mentaliteitsverandering in de lucht.

De urgentie om de planeet te beschermen groeit. Dat zorgt ervoor dat duurzaamheid een hot topic is geworden, en tegelijkertijd ook een vertroebeld begrip. Wat houdt het eigenlijk in? En wat is er nodig om het modesysteem écht te verduurzamen?

DOOR:

ROLAND PLUUT

‘Unfashion’ als speerpunt

‘Mentaliteitsverandering bij de consument is nodig.’

Een nieuw product wordt pas gelanceerd als het perfect is. En het blijft in de collectie zolang er vraag naar is.

Vaak jarenlang. De productfocus ligt op tijdloze essentials met een perfecte pasvorm. Lievelingsbroeken, die door de hoge kwaliteit jarenlang worden gedragen. Unfashion, noemt Kuyichi dat. Schuitema: ‘Het grootste compliment dat u ons kunt geven? Door na jaren bij ons terug te komen en uw versleten favoriet opnieuw te kopen.’

De volgende stap: van recycling de norm maken. Nog steeds wordt minder dan één procent van alle ingezamelde kleding gerecycled. De nieuwe missie zorgt voor nieuwe uitdagingen, want veel ingezamelde denims zijn nog moeilijk te recyclen door hun materiaalcompositie.

Maar die uitdaging ziet Kuyichi wel zitten; zo is het merk tenslotte ook begonnen. Schuitema: ‘Zodra je beter weet, moet je beter doen. Er is altijd een nieuwe, positieve verandering mogelijk.” •

Twintig jaar later is de modewereld compleet veranderd.

Fast fashion werd faster fashion. Gelukkig ontstond er ook een tegenbeweging: steeds meer idealistische merken betraden de markt. Toch zijn trendy seizoenscollecties en grote kortingen nog steeds de norm, met Black Friday als jaarlijkse consumeerpiek. ‘Als we de planeet echt willen beschermen, is er een mentaliteitsverandering bij de consument nodig. We moeten anders gaan consumeren’, zegt Peter Schuitema, CEO van Kuyichi. Daarom is Kuyichi gestopt met seizoenscollecties en uitverkoop.

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 85

DUURZAAM DENIM

Met die vragen houdt Kuyichi zich al bijna twintig jaar bezig. Het idealistische Nederlandse denimmerk ontstond nadat de oprichters in 2000 werden geconfronteerd met de vervuilende en mensonterende gevolgen van de katoenindustrie in Peru. Dit moest anders.

Maar hoe? Niemand was destijds geïnteresseerd in duurzaam katoen. De spijkerbroek bleek een populair én vervuilend katoenproduct door grootschalig chemicaliëngebruik en een waterverbruik van zevenduizend liter per broek. Ze besloten zelf een afzetmarkt te creëren, met ’s werelds eerste biologische denimmerk.

Kuyichi was geboren.

Evolutie bleek essentieel in de duurzame revolutie. Wat begon met low-impact materiaalgebruik en eerlijke arbeidsomstandigheden, groeide al snel uit tot een holistische kijk op duurzaamheid. Zo verving Kuyichi in 2016 de leren patches voor patches van jacron, gemaakt van gerecycled papier. Binnenkort volgen er patches gemaakt van maïsafval, voor een nog lagere impact.

Vrijwel de volledige jeanscollectie is inmiddels ‘PETAapproved vegan’.

LEIDERSCHAP

Dutch Circular Leadership Conference

TRANSITIE

Begeleid door veertig Amsterdamse schoolkinderen luidde Mildred Hofkes, initiatiefnemer van de Dutch Circular Leadership Conference, op 21 november 2019 de gong op Euronext Amsterdam. Hiermee luidden zij tevens een nieuwe, circulaire beweging in.

De gongslag vond plaats in aanloop naar de grootste bijeenkomst op het gebied van circulair leiderschap die een week later in Amsterdam plaatsvond. Tijdens deze unieke conferentie op 28 november 2019 kwamen honderd Nederlandse bestuurders, toekomstige bestuurders en vrijdenkers (onder wie de hoofdredacteur van uw The Optimist) bij elkaar om de principes van circulair besturen en circulair leiderschap vorm te geven. Samen stelden zij het Deltaplan Nederland gidsland op het gebied van circulair leiderschap op, in de vorm van een ‘position paper’.

Dit document bevat de circulaire leiderschapsagenda van Nederland en is in december aangeboden aan het kabinet. Het dient als inspiratie tijdens nationale en internationale bijeenkomsten over leiderschap.

Feike Sijbesma, CEO DSM, minister van Financiën Wopke Hoekstra, voorzitter van de SER, Mariette Hamer en oud-premier Jan Peter Balkenende hebben ieder hun steentje bijgedragen aan het succes van de leiderschapsbeweging.

Nieuwe beweging

Dutch Circular Leadership is een beweging die staat voor: ‘The end of linear growth. The start of Circular Leadership.’ De symbolische gongslag markeerde een nieuw tijdperk.

‘Het klimaatakkoord, waaronder het kabinet recentelijk zijn handtekening zette, betekent een fundamentele 86 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

‘We gaan van een lineaire naar een circulaire economie.’ verandering van de Nederlandse economie in 2030. Dat klinkt ver weg, maar dat is slechts drie WK’s verder. De noodzaak van de transitie, van een lineaire naar een circulaire economie, is voor iedereen helder. De grote vraag is: hoe komen we daar? Daar is leiderschap voor nodig, leiderschap van de toekomst’, aldus Hofkes. Zij spreekt namens het kennis- en ontwikkelingsplatform NieuwBestuur dat het initiatief nam voor de conferentie.

Circulair Leiderschap & Future Leadership

Bij circulair leiderschap gaat het niet (alleen) om plastic kopjes vervangen door mokken, of als bedrijf minder vlieguren maken. Hofkes: ‘Het gaat om het transformeren van de core business en het herijken van de kernwaarden. Het gaat om hoe bestuurders kansen zien in circulair handelen, deze kansen weten te vertalen en het fundament laten zijn van een succesmodel. Het is daarbij

belangrijk om niet over de toekomst te praten, maar met. Dus de stem van de toekomst nemen we mee in de besluitvorming van nu.’

Dit laatste gebeurt door deelname van de Future Leaders, een groep van dertig high-potentials onder de dertig jaar. Zij staan al voorgesorteerd richting circulair leiderschap.

Voor hen is het logisch om een succesvol businessmodel te lanceren en tegelijkertijd de aarde te beschermen. | BRIAN DE MELLO Podcasts In aanloop naar de conferentie is op initiatief van NieuwBestuur iedere maand een podcast opgenomen met als onderwerp circulair leiderschap. Tevens zijn specials opgenomen met onder meer Frans van Houten (CEO Philips), Feike Sijbesma (CEO DSM) en Frank Elderson (RvB DNB). Deze reeks is terug te luisteren via alle populaire podcastplatforms, zoals Podbean, iTunes en Spotify.

COLUMN

Column Harry Starren Spreker, dagvoorzitter en publicist rond thema’s als strategie, leiderschap en ondernemerschap. www.harrystarren.com

Ik moet een jaar of vijf, hooguit zeven zijn geweest. Ik stond in de tuin achter ons huis. Mijn vader had de deur van de hangende volière met kanaries open laten staan.

Hij had die vogelkooi eigenhandig gemaakt, want mijn vader kon in mijn tijd álles. De volière hing te hoog om de deur te sluiten. Ik liep in paniek het huis binnen om hem te waarschuwen. Hij reageerde kalm: ‘De kanaries vliegen allang niet meer weg. Ik doe de deur straks wel dicht, hij is eigenlijk niet echt nodig.’

Krachtiger had vader de condition humaine niet kunnen verwoorden. Wij zijn kanaries, woonachtig in een vogelkooi. Begreep ik later.

De socioloog Norbert Elias (1897-1990) noemt het de gang van de beschaving. Van dwang van buiten (‘fremdzwang’) naar zelf opgelegde normen van beschaving (‘selbzwang’). Verinnerlijking van wat aanvankelijk opgelegd werd. Bij de opvoeding maken we die cyclus in het klein door: aanvankelijk gedwongen met mes en vork te eten, vragen wij later geërgerd om bestek als het in een restaurant ontbreekt.

Vrijheid, zegt de Zwitserse filosoof Bieri, ontstaat als wat je wilt, samenvalt met wat je doet. Bieri is bij een groot publiek bekend als Pascal Mercier, auteur van Nachttrein naar Lissabon. Raimund Gregorius, een gerespecteerde en volgzame leraar Klassieke Talen besluit in een opwelling naar Lissabon te vertrekken. Een mysterieuze vrouw achterna. Zijn school verbijsterd achterlatend. Hij neemt een op het oog onredelijk en wild besluit. En vliegt de kooi uit.

‘De kanaries vliegen allang niet meer weg.’

Wie kinderen vraagt wat ze willen, krijgt doorgaans een snel antwoord. Een ‘ijsje’, ‘spelen’ of ‘niet naar bed’.

Bij welopgevoede ouderen ligt dat ingewikkelder. Zo herinner ik mij outplacement-trajecten waarin hooggeplaatste mannen door de omstandigheden gedwongen voor een loopbaankeuze stonden.

Het waren vooral mannen van middelbare leeftijd. Uit het lood geslagen door het ontslag. Als je hen vroeg ‘wat wil je, ècht’, bleef het antwoord lange tijd uit. Het was een moeilijke vraag geworden. Het eerste antwoord dat ik meestal kreeg was een geëmotioneerd ‘dat weet ik eigenlijk niet’.

We willen vaak wat we weten, maar we weten niet wat we willen, zei een leermeester mij ooit. Voor ‘willen’ is fantasie nodig. En de bereidheid je fantasie serieus te nemen. Bieri vroeg zich, toen hij aan zijn wetenschappelijke boek over vrijheid zou beginnen, af of dit wel was wat hij ècht wilde. Liever dan het zoveelste werk over vrijheid schrijven (hij had een writer’s block) fantaseerde hij dat hij een roman zou schrijven. In die fantasie onthulde zich zijn diepe wens. Hij besloot er aan toe te geven. Later kwam het filosofisch boek alsnog uit, nadat hij eerst Perlmann’s zwijgen had geschreven. Een roman over een wetenschapper met een writer’s block wiens leven vastloopt in een beklemmende leugen. Het greep me bij de keel.

Bieri noemt het schrijven van dat boek een feest.

‘Omdat ik eindelijk de vrijheid nam te doen wat ik echt wilde. Daarna kon ik Nachttrein naar Lissabon schrijven over een man die voor het eerst van zijn leven een wilsbesluit neemt.’

Nachttrein naar Lissabon werd een bestseller. Misschien omdat het inspeelt op ons vermoeden dat wij kanaries zijn? • JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 87

VRIJHEID

FOTO: MURIEL JANSSEN

Welkom in de volière

ACHTERGROND

Archetypen

en hun invloed op de toekomst Onlangs verscheen het Archetypespel, een kaartspel voor zelfonderzoek, training en coaching. Het werd ontwikkeld door Mieke Bouma en vormgegeven door Esther Malaparte. Elk van de twaalf archetypen vertegenwoordigt een aspect in uzelf en helpen u de rode draad in uw levensverhaal te ontdekken en patronen te doorbreken. Ze schreef een toelichting over het onderwerp.

ZELFONDERZOEK

DOOR:

MIEKE BOUMA

Albert Einstein bracht eens een bezoek aan een schoolklas.

Een jongetje uit de klas vroeg: ‘Meneer Einstein, wat moet ik doen om net zo slim te worden als u?’

Einstein antwoordde: ‘Lees veel sprookjes.’

Een ander jongetje vroeg: ‘Wat moet ik doen om nog slimmer te worden dan u?”

Einstein zei: ‘Lees nog meer sprookjes.’

Albert Einstein geloofde in de kracht van de verbeelding. En ja, met verbeelding kunnen we werelden creëren, ruimtereizen maken, medicijnen en zelfsturende auto’s ontwikkelen, maar ook ontsnappen aan patronen en conditioneringen die onze ontwikkeling belemmeren. Met onze verbeelding en oneindige creativiteit hebben we onze huidige werkelijkheid gecreëerd, inclusief de problemen. Met diezelfde verbeeldingskracht en creativiteit kunnen we een nieuw verhaal schrijven. Voor onszelf en voor de wereld. Het onderzoeken van de werkzame archetypen helpt daarbij.

Meerstemmig zelf ‘Soms roep ik mijn ikken bij elkaar, Ik heb inmiddels al een aardig reservoir, En als men vraagt: “Hé, welke ik is eigenlijk waar?”

“Ik”, “ik”, “ik”, roepen mijn ikken dan door elkaar.

En dan zwaai ik met mijn voorzittershamer Verzoek om stilte in de bovenkamer En dan geef ik met een vorstelijk gebaar Het woord aan mijn ik van 9 jaar.’

- Harry Jekkers 88 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

De Odyssee van Homerus begint met een vergadering van de goden op de Olympus. De godin Athene vraagt aan haar vader Zeus of Odysseus nu eindelijk eens terug mag keren naar huis. Odysseus zit dan al een tijdje vast op het eiland van de nimf Kalypso. Odysseus heeft de woede van de God Poseidon gewekt die hem nu op allerlei manieren tegenwerkt en zijn thuisreis belemmert. Zeus stemt tenslotte in – hij geeft toe dat Odysseus het al moeilijk genoeg gehad heeft – en Hermes wordt opgeroepen om het besluit van de goden aan Kalypso mee te delen, waarna Odysseus eindelijk naar huis kan.

Het is soms een heel gedoe voordat de knoop wordt doorgehakt. En zo is het ook vaak in onszelf. Bij problemen en dilemma’s, wanneer de boel stagneert of vast komt te zitten, vindt ook ín ons een vergadering van goden plaats. Het zijn verschillende innerlijke stemmetjes die allemaal wat anders willen. De één wil zekerheid, de ander avontuur, van de één mag je die nieuwe auto kopen, de ander vindt hem te duur. Welke stem is de baas? Is er misschien een stem die zachtjes klinkt maar die wel graag gehoord wil worden? Is er een stem die monddood is? Naar welke luisteren we? En welke geeft de doorslag?

Kippenhok

Onze identiteit is niet een eenduidig vaststaand iets.

Het ‘ik’ is een meerstemmig innerlijk koor, een Olym-

‘Het “ik” is een meerstemmig innerlijk koor: een innerlijk kippenhok.’

Archetypen

Die motieven, die zich onder de oppervlakte bevinden, noemen we ook wel archetypen. Het woord ‘archetype’ is bedacht door C.G. Jung en verwijst naar een terugkerend universeel karakter, proces, beeld of verhaalpatroon dat op alle tijden en plaatsen in kunst, literatuur, menselijke dromen, fantasieën en creaties opduikt. We herkennen ze in ons menselijk gedrag, maar ook in de mores van een heersende cultuur. »

ZELFONDERZOEK

pus vol goden, een wereld vol stemmen, drijfveren, wisselende gedachten, impulsen en gevoelens: een innerlijk kippenhok.

Het verhaal van ons leven, onze werkelijkheid, wordt bepaald door wat zich daar in dat kippenhok afspeelt en welke stemmen daar de baas zijn. Haantjes-de-voorste zijn meestal de conditioneringen, de angsten en strategieën die, omdat ze al lang werkzaam zijn, een groef hebben gevormd in ons bewustzijn en het meeste kabaal maken. Maar meer op de achtergrond bevinden zich de verlangens en de dromen: het slapend potentieel.

Pas wanneer we ons bewust worden van de repeterende boodschappen die ons worden ingepeperd door de stemmen die het hardst klinken en ontdekken dat er ook andere mogelijkheden ín ons leven zijn, kunnen er nieuwe deuren opengaan en kunnen we ons bevrijden van dat wat ons gevangen houdt, en net als Odysseus onze tocht vervolgen.

Het Archetypespel Jung behandelde in zijn werk slechts een paar archetypen, maar er zijn er oneindig veel en ze tonen zich steeds weer op een andere wijze. Carol Pearson ontwikkelde op basis van deze complexe theorie het 12 Archetypen-systeem. Deze twaalf archetypen worden behandeld in de boeken Het Verhaal van je leven en De 12 Oerkarakters van Storytelling en vormen de basis voor Het Archetypespel, een kaartspel voor zelfonderzoek, training en coaching ontwikkeld door Mieke Bouma en vormgegeven door Esther Malaparte (www.malaparte.nl). Het spel helpt je spelenderwijs om de verschillende stemmen in jezelf te onderzoeken en tot nieuwe inzichten te komen die je verder helpen op je levensreis. Te bestellen bij www.storytellingacademy.nl/webshop en www.theoptimist.nl/shop JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 89

ACHTERGROND

‘Het wordt tijd voor nieuwe richtinggevende en verbindende iconen.’

ZELFONDERZOEK

De twaalf archetypen Het Onbevangen Kind

De Geliefde

Optimistisch, speels,

Overgave,

energiek, goed van

gepassioneerd,

vertrouwen.

zintuigelijk.

Valkuil: naïef.

Valkuil: zelfverlies.

Het Weeskind

De Kunstenaar

Realistisch, wil erbij

Origineel, vormgevend,

horen, harde werker,

creatief.

no-nonsense.

Valkuil: perfectionisme.

Valkuil: slachtofferschap.

De Koning Verantwoordelijk,

De Voedster

leidend, wil vrede en

Zorgend, voedend,

harmonie.

genereus.

Valkuil: controle.

Valkuil: zichzelf wegcijferen.

De Wijze Zoekt naar de

De Strijder

waarheid, wil puzzel

Moedig, wil winnen en

oplossen, rationeel.

de beste zijn, strijdbaar.

Valkuil: betweterig.

Valkuil: alles als een strijd zien.

De Magier Zoekt spirituele

De Gelukzoeker

wijsheid, inzichten en

Avontuurlijk,

transformatie.

grensoverschrijdend.

Valkuil: misleidend.

Valkuil: eeuwige zoeker.

De Nar De Provocateur

Verlichting, humor,

Confronterend,

spiegeling en omkering.

idealistisch, alles moet

Valkuil: niets meer

anders.

serieus nemen.

Valkuil: destructief.

90 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

Neem het mythische icoon van de Cowboy, dat heel lang symbool stond voor de Amerikaanse waarden en de Amerikaanse droom. Hij representeerde de selfmade witte man, individualistisch, opportunistisch; de Strijder die zijn vijanden en de natuur wilde overheersen. Het archetype werkte als een krachtige spiegel voor het nationale ethos, maar is momenteel aan vervanging toe; hij toont nu zijn schaduwkanten. De mentaliteit van heersen en overheersen zou plaats moeten maken voor een mentaliteit van zorgen voor elkaar.

Ook individueel gaat dit op. Een vrouw bij wie het archetype de Voedster heel lang op de voorgrond staat omdat ze plezier beleeft aan de zorg voor haar kinderen, zal iets nieuws in zichzelf moeten wakker maken als haar kinderen de deur uitgaan. Of: iemand die zijn hele leven bij een baas heeft gewerkt en met pensioen gaat, zal misschien eindelijk het archetype van de Avonturier meer ruimte kunnen geven. Als iemand heimelijk verlangt naar meer creativiteit, maar uit angst voor verlies aan zekerheid geen gehoor geeft aan de innerlijke roep van de Kunstenaar, en die toestand te lang laat voortduren, kan diegene ziek worden en net als Odysseus worden gegijzeld door een toornige god. Totdat er een andere stem klinkt.

Op al die momenten in het leven dat men voelt dat het oude verhaal sleets begint te raken en er een verlangen voelbaar wordt naar een nieuw verhaal, zullen oude archetypen plaats moeten maken voor nieuwe.

ACHTERGROND

Het leven vraagt van ons dat we ons, individueel en collectief, ontwikkelen. Archetypen helpen daarbij en kunnen de innerlijke gidsen op ons pad zijn, mits we ze raadplegen en met ze in dialoog gaan. Dat vergt een psychisch onderzoek. Zodra we ons bewust worden van onze drijfveren en energieën en ze gaan herkennen, wordt het voeren van de regie erover makkelijker. Zo kunnen we bepaalde stemmen een toontje lager laten zingen en luisteren naar een stemmetje in onszelf dat wellicht iets zachter praat, maar het wel beter met ons voor heeft.

‘Ik heb moeite met dat ondeelbare ik.

Vaak ervaar ik vele ikken die in paren optreden En met elkaar de strijd aangaan.’

- Gerrit Komrij

Nieuwe collectieve mythe

We leven momenteel in een complexe tijd. De wereld is verdeeld. De westerse mythe, met haar belofte van welvaart, consumeren, groei en individuele vrijheid, is aan vervanging toe. Deze mythe heeft ons veel gebracht, maar al die vrijheid, emancipatie, globalisering, al dat ongebreidelde consumeren heeft de wereld veel problemen bezorgd en de individuele mens eenzaam gemaakt.

De crises stapelen zich op, er zijn nog nooit zoveel

mensen met depressies, burn-outs en slaapproblemen geweest. En miljoenen mensen zijn op de vlucht voor oorlog of armoede, de afvalberg groeit, de gletsjers smelten en ondanks al onze mobiele telefoons en het internet, zijn we meer dan ooit op onszelf aangewezen. God hebben we al een tijdje doodverklaard, en daar zitten we dan in onze eigen bubble. Wat is onze richtlijn? Onze ethiek? Veel mensen voelen zich angstig, boos of depressief en zien nauwelijks perspectieven. Anderen – op zoek naar een verhaal – sluiten zich aan bij fundamentalisten of goeroes.

Het wordt tijd voor nieuwe richtinggevende en verbindende iconen ten behoeve van een nieuw inspirerend verhaal. Misschien is het de creatieve millennial, de klimaatactivist, de vrouwelijke leider... de geschiedenis leert ons dat een crisis vaak de oplossing al in zich draagt. Als we het wereldtoneel goed beschouwen, tekenen de contouren van een nieuw verhaal zich al af. • Mieke Bouma is auteur, leraar en storyteller. Ze is oprichter van en hoofdopleider aan de Storytelling Academy en schreef onder meer Storytelling in 12 stappen, De 12 Oerkarakters van Storytelling en Het Verhaal van je leven.

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 91

ZELFONDERZOEK

Ontwikkeling

KEUZE

Gulle geschenken DOOR:

LAURA BOETERS EN YILDIZ CELIE

SHOPPING

GoodPlanet time Niet-toxisch Er is geen mooier cadeau dan tijd.

Tijd is immers een kostbaar goed. Als we aan iets de tijd zouden kunnen geven, is het wel aan de aarde. Tijd om op adem te komen, te herstellen.

Deze wens wordt ook gekoesterd door horlogemerk Omega. Het bedrijf steunt daarom de GoodPlanet Foundation. Deze stichting zet zich in om de schoonheid en biodiversiteit van onze oceanen te bewaren voor toekomstige generaties.

Voor deze samenwerking ontwierp Omega het horloge The Seamaster Planet Ocean 600M GoodPlanet.

Een deel van de opbrengst wordt gedoneerd aan twee Indonesische projecten van de GoodPlanet Foundation. Deze projecten stellen het herstel van de Indonesische kust centraal. Dit is belangrijk voor de locals, die economisch afhankelijk zijn van de zee. www.omegawatches.com/ goodplanet

De nieuwe generatie drinkbekers en -flessen is van RVS. Familiebedrijf Klean Kanteen® introduceerde in 2004 als eerste de BPA-vrije, herbruikbare waterfles van roestvrijstaal. Het merk wilde een niet-toxische oplossing voor plastic waterflessen. Inmiddels heeft het bedrijf een veelzijdige collectie waterflessen, geïsoleerde mokken, lekvrije schoolbekers en flessen voor babyvoeding. Ook heeft het merk genoeg accessoires, om drinktuiten en deksels (met stalen rietjes) te vervangen. Met deze producten hoopt Klean Kanteen het eenmalig gebruik van materialen te voorkomen. De producten zelf zijn 100 procent recyclebaar. De materialen worden bovendien onder goede omstandigheden geproduceerd. De fabrieken houden rekening met het milieu en de arbeidsomstandigheden van werknemers. www.kleankanteen.com

Wijnnatuur

Samen al drinkend de (wijn)wereld een beetje mooier maken? Dat kan met de wijnen van Neleman. De wijnen worden omschreven als biologische wijnen die zonder gebruik van bestrijdingsmiddelen en toevoegingen worden gemaakt. Maar zoals ze bij Neleman zelf ook concluderen, kan het korter met de woorden: Just fucking good wine! Niet voor niets zijn één rode en één witte wijn uit het assortiment bekroond met deze titel. Zelfs wijncolumnist Onno Kleyn is onder de indruk, hij beoordeelde Nelemans witte Just fucking good wine met een 10-. Neleman gelooft dat hoe oorspronkelijker en mooier de natuur is, hoe oorspronkelijker en mooier de wijn wordt. Het merk is dan ook extra zuinig op zijn unieke druiven, de wijngaarden en de natuur eromheen. www.neleman.org

MOOI VERHAAL

Iemand verblijden met een mooi cadeau is nóg leuker als het product een goed verhaal heeft. Dit goede verhaal vonden wij bij Inge Hoogesteger. In 2013 veranderde haar leven toen zij een reis maakte naar Nepal. De bevolking stal haar hart. Ze besloot haar baan op te zeggen om zich volledig in te zetten om Nepalese en Thaise vrouwen te helpen. Hoogesteger zorgt ervoor dat deze vrouwen op een eerlijke manier geld kunnen verdienen, wat resulteert in Sjaal met Verhaal. Zoals de naam doet vermoeden, maken de vrouwen onder andere sjaals. Zo’n sjaal houdt niet alleen warm, maar steunt ook de maaksters ervan.

Inmiddels is Nepal voor Hoogesteger een tweede thuis en worden met de omzet diverse projecten ondersteund. www.sjaalmetverhaal.nl 92 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

KEUZE

NATUURCHEMIE

Met Abel heeft u een geur van 100 procent natuurlijke ingrediënten in handen. Het parfum is opgericht in Amsterdam door Nieuw-Zeelander Frances Shoemack na een mislukte zoektocht naar het ultieme, duurzame parfum. Aangezien ze zo’n parfum niet kon vinden, heeft ze als voormalig wijnmaker met een voorliefde voor geur, zelf een parfum ontwikkeld met haar Nieuw-Zeelandse collega Isaac Sinclair. Werken aan Abel ziet meesterparfumeur Sinclair als een kans om opvallende geuren te maken met de beste, natuurlijke ingrediënten ter wereld. Abel lanceerde in 2013 het eerste parfum. Inmiddels levert het merk wereldwijd een selectie unisex geuren. Het bijzondere van de geuren: de natuurlijke ingrediënten werken met de natuurlijke lichaamschemie, volgens het merk. Ofwel de bestanddelen passen zich aan, aan de huid, waardoor een eigen persoonlijke geur ontstaat. De geur kan zich dus ontwikkelen naarmate de dag verstrijkt, totdat deze vervlogen is.

Schoon slapen Knisperende katoenen lakens, een fijn hoofdkussen en een warme deken. Wie droomt er nu niet lekker in een schoon, opgemaakt bed? In de wereld van ‘slapen en baden’ is echter nog veel verbetering nodig.

Het merk Yumeko is zich hiervan bewust en kaart de textielketen vol onmenselijke praktijken en vervuiling aan. Zelf voegt het merk de daad bij het woord door te werken aan een schone en eerlijke keten. Alle producten van Yumeko voor in de slaap-, bad- en woonkamer zijn door een strenge selectieprocedure gekomen en hebben een biologisch- en Fairtrade certificaat. De producten worden door vakmensen gemaakt in landen als India, Nederland en Portugal. In de webshop staat vermeld waar het betreffende product vandaan komt.

Omdat het altijd beter kan, meet en rapporteert het bedrijf ieder jaar over de impact die het bewerkstelligt. www.yumeko.nl

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 93

SHOPPING

www.abelodor.com

KEUZE

Goedemorgen toekomst DOOR:

YILDIZ CELIE

TECHNOLOGIE

Slimme brillen

De zogenoemde smart glasses zijn het ultieme verlengstuk van de smartphone. Op een kleine projectie ziet u de tijd, het weer of berichten die met spraakbesturing te beantwoorden zijn. De smart glass werd in 2013 gepresenteerd door Google voor een consumentenprijs van 1.500 euro. Een tweede generatie Googlebrillen wordt inmiddels ingezet op de zakelijke markt. De Glass Enterprise Edition 2 helpt mensen slimmer, sneller en beter te zijn in wat ze doen, aldus Google. Google Glass ondersteunt bij het repareren van machines, orderpicken of bij het zoeken naar patiëntinformatie via wifi.

De productiesnelheid kan hierdoor met 25 procent omhoog. Wilt u wat efficiëntie in uw leven? Dan bieden modieuzere varianten als de Vuzix Blade AR glasses en de Focals by North wellicht uitkomst. Tussen de 540 tot 920 euro bent u klaar.

Vertaaloortjes

Als mens spreken we misschien een paar talen. Maar wat als u zestig of meer talen spreekt en deze kunt verstaan? Bijvoorbeeld Spaans, Japans en Hindi. Google ontwikkelde hiervoor de Pixels Buds, oordopjes die spraakteksten kunnen vertalen. Ook merken als Bragi Dash en Waverly Labs Pilot gingen aan de slag met deze technologie. Met de oortjes van Waverly Labs Pilot kunt u zelfs een conversatie voeren met een groep mensen die verschillende talen spreken. De oordopjes moeten wel worden verbonden met een mobiele telefoon. Met de draagbare apparaatjes van Langie en ili zijn vertalingen mogelijk zonder toegang tot internet. Eén voorwaarde: u moet wel goed articuleren en geen woorden gebruiken met verschillende betekenissen. Toch is het nog nooit zo makkelijk geweest om mensen te verstaan en uzelf verstaanbaar te maken op vakantie!

Thuisassistent

Over een paar decennia is de virtuele assistent waarschijnlijk gemeengoed. De eerste modellen zien eruit als cilindervormige speakers. Al pratende kunt u met Google Home, Apple Siri of Amazon Echo de verlichting dimmen, muziek opzetten en de thermostaat instellen. Ook kunt u (wetenschappelijke) vragen stellen, uw boodschappenlijst aanvullen of afspraken verzetten. Waar Google Home en de Amazon Echo nog relatief groot begonnen, zijn de nieuwere apparaten inmiddels een stuk kleiner.

De opvolgers: de Google Home Mini en de Nest Mini. De Nest Mini is aan de muur te bevestigen. Ook Amazon heeft een subtielere variant: de Echo Dot (derde generatie). De interactieve speakertjes hebben duizenden vaardigheden en elke dag worden nieuwe toegevoegd om uw leven makkelijker te maken.

ONDERHOUD 2.0

Het leven wordt steeds eenvoudiger met robottechnologie.

Zo kunt u tijdens het werk of als u thuis bent het gras laten maaien en het huis laten stofzuigen. Robotmaaiers of -stofzuigers zijn op afstand te bedienen of te programmeren. Met zeer geavanceerde robotstofzuigers kan zelfs gedweild worden. Ideaal als de vloer elke dag moet blinken. Een nadeel kan zijn dat robots niet op alle mogelijke plekken kunnen komen, maar sommige robotstofzuigers zijn uitgerust met een camera zodat u mee kunt kijken. Hoewel robotmaaiers (afgrond)sensoren hebben om niet te vallen of te botsen, hebben deze wel begrenzing nodig; bijvoorbeeld door een afzetting aan te geven of door ze eerst handmatig te bedienen.

Om vervolgens werk uit handen te nemen. Robotmaaiers zijn stiller en milieuvriendelijker dan gewone grasmaaiers.

De robots leveren bovendien vrije tijd op. Zeker als u veel maait of stofzuigt.

94 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

KEUZE

ZELFOPTIMALISATIE

Ooit gehoord van het concept Quantified Self ? De term ontstond in 2007 in de Verenigde Staten en brengt technologie en gezondheid samen. Steeds meer mensen doen aan ‘selftracking’, om bij te houden wat ze precies eten of hoeveel zij bewegen. Ook kunnen de hartslag, bloeddruk en het slaapgedrag worden gemeten. Door informatie te verzamelen helpt dit om een gezonder, slimmer, fitter en gelukkiger leven te leiden. De techniek werkt met sensoren die verwerkt kunnen zijn in kleding, maar het kunnen ook apps zijn die werken op een mobiele telefoon of wearables, zoals een smartwatch of een slimme armband. Zo meet bijvoorbeeld de app Sleep Cycle uw slaapritme en Moodpanda houdt de dagelijkse dosis geluk bij. Elektronica die vitale functies meet, zoals een elektrocardiogram, kunnen zelfs gezeefdrukt worden op sportkleding of als medische applicatie. Holst Centre in Eindhoven ontwikkelde deze techniek met By-wire.net.

Hyperloop

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 95

TECHNOLOGIE

Van Amsterdam naar Parijs in een half uur of door China reizen in een paar uur. Met de energie-efficiënte en milieuvriendelijke hyperloop moet het lukken.

Elon Musk presenteerde in augustus 2013 een white paper over het hogesnelheidstransportsysteem met lagedrukbuizen: de Hyperloop Alpha. Om de ontwikkeling van de Hyperloop te versnellen, organiseert Musk met zijn Californische bedrijf SpaceX sinds 2015 Hyperloop-competities. Wereldwijd worden studententeams uitgedaagd om een middelgrote ‘hyperlooptrein’ te ontwerpen en te bouwen voor een reis door een vacuümbuis. De snelste hyperloop wordt uitgevoerd door SpaceX. TU Delft won met de Hyperloop I een prijs voor het beste design. De Technische Universiteit München behaalt al jaren de hoogste snelheid, inmiddels is die 463 kilometer per uur.

Dankzij een miljoeneninvestering denkt TU Delft een eerste traject in 2028 te kunnen gebruiken in Europa.

De Delftse Hardt Hyperloop moet 700 tot 1.000 kilometer per uur gaan.

Optimaliseer uw leven, elke dag!

TEER I F O R P NU! and

ma ,50 per NU € 7 4,- per jaar of € 8

Het The Optimist lidmaatschap brengt oplossingsgericht nieuws en dagelijkse inspiratie.

Het COMPLETELY abonnement bestaat uit: 6x per jaar The Optimist magazine 3x per week positief nieuws Gratis toegang tot het volledige online archief Korting bij speciale ledenevenementen

Ervaar dagelijks de voordelen van een abonnement. Nog geen lid? Meld u dan nu aan via www.theoptimist.nl/nu

HET BESTE UIT...

10 jaar geleden

Uit: Ode, januari/februari 2010

Intelligente optimisten Charles Eisenstein

David Wilkinson

Wanneer begon de mens het milieu te veranderen? Dat is een lastige vraag, want hoe verder je in de tijd teruggaat, hoe onbetrouwbaarder de gegevens zijn. Maar David Wilkinson, lector milieuwetenschappen aan de John Moores University in Liverpool, is ervan overtuigd dat veranderingen door de mens teweeg worden gebracht sinds de mens vuur kan maken. Uit archeologische gegevens blijkt dat het gebruik van vuur samenvalt met de eerste door mensen veroorzaakte regionale gevolgen voor het milieu: hoe meer vuur er werd gestookt, hoe meer bossen in grasland veranderden. (…) Ieder organisme onttrekt grondstoffen aan zijn omgeving en geeft er afvalstoffen voor terug. Dat is normaal. Maar het verschil is volgens Wilkinson dat dit nu op zeer grote schaal en in een hoog In ons online tempo gebeurt. De immense archief vindt u nog verandering na de uitvinding meer verhalen uit de afgelopen 25 jaar: van het vuur was, aldus www.theoptimist.nl.

Wilkinson, ‘dat we dingen gingen doodmaken’.

20 jaar geleden

Ode, januari/februari 2000

Terug van weggeweest Mensen die kort klinisch dood waren, maar weer tot leven kwamen, blijken heldere en vergelijkbare beschrijvingen te kunnen geven van de weg na de dood. De Amerikaanse emeritushoogleraar psychologie Kenneth Ring geldt als een van de meest vooraanstaande onderzoekers op het gebied van de ‘bijna-doodervaring’.

Hij tekende het onderstaande verhaal van Craig op. Craig verdronk bijna tijdens een wildwatervaartocht. ‘(…) Ik kon eenvoudig niet geloven dat mijn leven hier zou eindigen. Ik vond het ineens komisch dat ik zovele malen eerder

in deze streek was geweest zonder te beseffen, dat ik hier later mijn dood zou vinden.

In sneltreinvaart begonnen zich voor mijn ogen scènes uit mijn leven te ontrollen. In dit proces leek ik de rol van een passieve waarnemer te spelen, terwijl iemand anders de filmprojector bediende. Voor de allereerste keer keek ik objectief naar mijn leven. Ik zag het goede maar evenzogoed het slechte.

Ik besefte dat deze beelden een soort laatste hoofdstuk in mijn leven vormden en dat ik voor altijd het bewustzijn zou verliezen wanneer ze stopten.’

JANUARI/FEBRUARI 2020 | THEOPTIMIST.NL | 97

ARCHIEF

Auteur Charles Eisenstein denkt de hele tijd aan geld. Niet dat hij er meer van wil. Hij wil juist minder geld – en dan vooral minder in de vorm van rente. Eisenstein, die wiskunde en filosofie studeerde aan de universiteit van Yale, gelooft dat rente een oneindige cyclus van schuld op gang brengt, die weer leidt tot een onverzadigbare behoefte aan economische groei. ‘Als ik voedsel verbouw en het aan jou geef, en jij past op mijn kinderen terwijl ik op het land werk, dan tellen economen dat niet als economische bedrijvigheid’, legt hij uit.

‘Maar als ik mijn voedsel op de markt verkoop en jij een kinderopvang opent, dan groeit de economie. Mensen staan onder druk om hun niet-monetaire “cadeau-relaties” om te zetten naar goederen en diensten.’

LEZER IN BEELD

Maarten van der Steen en Helen-Rose Joon, Wageningen, lezers sinds 2000

ESSENTIE

‘Kijk met een ander bewustzijn.’

Een goede vriend kwam met het tijdschrift Ode aanzetten. ‘Misschien is dit iets leuks voor je?’ Die vriend had gelijk. Maarten van der Steen werd abonnee, nam een paar jaar een break, maar keerde toch weer terug naar het blad. ‘Ik ben een jaar of twee geen abonnee geweest, ik kwam niet meer toe aan lezen. Maar ik miste het toch ook wel weer.’

Sindsdien is The Optimist niet meer weg te denken uit het huishouden van Van der Steen en zijn vrouw Helen-Rose Joon.

Zijn lijfblad is The Optimist, die van haar Mantra, van Karen HamakerZondag. Hij leest zijn eigen blad en dat van haar, en vice versa. Het echtpaar zit op dezelfde golflengte en vult elkaar aan. ‘Vanaf het moment dat we elkaar leerden kennen, hebben we het gevoel dat we zielsverwanten zijn’, licht Joon toe. ‘We zijn een eenheid. Vanuit die eenheid zijn we bezig met onze eigen en onze gezamenlijke dingen.

Onze eenheid is onderdeel van een groter geheel. Zielsverwantschap en liefde verbindt ons.’

Zodra The Optimist op de mat valt, begint Van der Steen met lezen.

‘Maar ik lees het niet binnen een avond uit’, biecht hij op. ‘De meeste artikelen komen qua essentie op hetzelfde neer. Dat vind ik leuk.’ Op de vraag wat die essentie volgens hem is, vertelt hij over het manuscript A course in miracles van Helen Schucman, dat veel voor hem betekent. ‘Ik laat me leiden door mijn intuïtie, dat is mijn gids. Daarbij geloof ik in het creërend vermogen van de mens. Dat zie ik terug in de artikelen.’ Joon vult aan: ‘We leven op deze aardbol met een bepaalde essentie, een bepaald 98 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2020

doel. Mijn basis op deze aarde is om vanuit liefde te zijn en om daarin mensen mee te bewegen.’ Van der Steen kan zich hierin vinden. ‘Ik ervaar dat de maatschappij uit balans is. Ik zie dat veel mensen daar last van hebben. De wereld kan er zoveel mooier uitzien als je het vanuit een ander bewustzijn bekijkt.

Thuis begrijpen we elkaar, maar op mijn werk heb ik al snel een omgeving die er anders inzit. Ik zet daarom binnen het projectmanagement een andere manier van kijken op de kaart. Neem bijvoorbeeld risicomanagement, waarom zou je de focus leggen op iets wat je niet wilt? De vraag is of projectmanagers er open voor staan.’ Deze vraag houdt ook Joon bezig: ‘Hoe kunnen wij, wat wij

van binnen voelen en weten, naar buiten brengen zodat we aansluiting vinden bij anderen? En hoe kunnen we de maatschappij zo bewegen dat men bij zichzelf is?’

Hoewel ze zich soms alleen voelen in hun visie, weten ze dat ze dat niet zijn. Joon: ‘Er zijn absoluut gelijkgestemden, maar nog niet in zulke groten getale dat er een omwenteling plaatsvindt. Ik voel dat The Optimist daar een enorme bijdrage aan levert.

Het verbindt diegenen die geloven in de heelheid van de mens.

Verbonden met de natuur, Wilt u brengt het mensen in de ook in beeld?

Laat het ons basis bij elkaar.’ | OPGETEKEND DOOR LAURA BOETERS

weten! redactie@ theoptimist.nl

Het nieuwe nummer van The Optimist ligt op 21 februari in de winkel

Thema:

Aarde, grond en roots We staan graag met twee benen op de grond. Maar op welke grond, en wat ligt eronder?

Hoe relatief is de plek waar we verblijven, waar komen landen en hun grenzen vandaan?

Liggen onze roots in Afrika of tussen de sterren? En hoe verhoudt de aarde zich tot het heelal?

Deel met ons uw kijk op de aarde en waar u vandaan denkt te komen.

Mail uw verhaal uiterlijk 17 januari naar redactie@theoptimist.nl.

• Govert Schilling vertelt waar we vandaan komen • Een verloren continent hervonden • Paul Morland over het menselijk getij • Uw DNA onthult uw roots • En nog veel meer

VOLVO XC90. recharged.

Bent u klaar voor een pure rijbeleving?

Voor de ervaring van de Volvo XC90 T8 Twin Engine met geavanceerde plug-in hybride technologie, een grotere actieradius en minder CO2-uitstoot?

Klaar voor meer intuïtief bedieningsgemak dan ooit, en de meest geavanceerde veiligheidsvoorzieningen?

Ontdek het superieure gevoel van ruimte en ingetogen luxe, in een interieur met zeven zitplaatsen dat zich kenmerkt door raffinement van het hoogste niveau.

Waarin u behalve uw dierbaren ook de wereld waarin u leeft beschermt. Ontdek de XC90 Recharged.

Leverbaar als zeer complete Intro Edition.

Nu in de showroom.

VOLVO XC90 VANAF € 79.995 | LEASE VANAF €1.079 P.M. VOLVOCARS.NL/XC90

Volvo XC90 vanaf € 79.995 (consumentenadviesprijs) of € 78.795 (fiscale waarde). Lease vanaf € 1.079 p.m., excl. btw en brandstof, o.b.v. Full Operational Lease, 60 mnd, 15.000 km p.j., Volvo Car Lease: 020-65 873 10 (kantooruren). Wijzigingen voorbehouden. Raadpleeg voor meer informatie de verkoopvoorwaarden op www.volvocars.nl.

Gem. verbruik: 2,3 - 7,3 l/100 km (43,5 - 13,7 km/l), gem. CO2-uitstoot resp. 52 - 167 g/km.