The Optimist magazine 194

INCLUSIEF CHECKLIST ‘HET NIEUWE HELPEN’

Ali B laat anderen groeien

VA VAN KI KULE: NA A R AL V ER H A LD IN BEE

BP

TALENT GEZOCHT

Samen met Ali B op zoek Meer: Toparchitect Thomas Rau • Liever RAL dan RAS • Het Break-out Team pakt uit • The Happy Activist helpt

€ 9,95 – SEPTEMBER/OKTOBER 2020 / NR. 194

Talent om jezelf te zijn

THEOPTIMIST.NL

Kan iedereen spreken in het openbaar?

VOOR DE ZINGENDE BOMEN! P. 20

Pianowonderkind Jayden

Medisch Centrum Balans Acupunctuurbehandelingen ● Traditionele Chinese geneeskunde ● Huisartsen

Traditionele Chinese geneeskunde in combinatie met westerse medische deskundigheid

Behandeling van: Vermoeidheid ● Zwakke spijsvertering ● Hooikoorts ● Overgewicht ● Pijnklachten ● Onvervulde kinderwens ● Depressie ● Schildklierproblemen ● Acné ● Menopauzeklachten ● Slapeloosheid ● Chronische (pijn)klachten

W. Lin arts, acupuncturist

S. Ho praktijkondersteuner

W. Wang tcm-specialist

Bel voor een afspraak: 070 3888 111 Stationsweg 23, 2515 BG Den Haag ● www.mcbalans.nl ● info@mcbalans.nl

VOORWOORD

Onze aard In tijden van crisis wordt de ware aard van de mens zichtbaar.

Hier moet ik de laatste tijd vaker aan denken wanneer in de media allerlei mensen opduiken met een mening over van alles en nog wat. Soms tamelijk onschuldig, soms behoorlijk spraakmakend en af en toe krijg ik er plaatsvervangende schaamtegevoelens van. Het gelijk willen krijgen, ten koste van een ander, stemt niet vrolijk.

Mijn optimistische aard helpt me de zaken in perspectief te zien.

Dat is niet zozeer een kwestie van ‘hopen’ dat iemand het niet zo kwaad bedoelt, maar ‘weten’ dat de meeste mensen het goed bedoelen. Het accepteren, vergeven en verplaatsen in een ander wordt zo een stuk eenvoudiger.

Het talent om optimistisch te zijn is een waardevol bezit, een talent dat vraagt om ontwikkeling, bevestiging en oefening.

Probeert u maar eens negatieve gedachten die bij u te binnen schieten om te buigen naar een kans, een verbazing, een cadeautje om iets goeds te doen. Het is geen ‘kunstje’ dat snel wordt aangeleerd; het is een overtuiging, een manier van denken en van leven. Ook hier geldt: klein beginnen is óók beginnen.

In deze editie ziet u dat we veel mensen hebben gesproken over hun kijk op talent. Zij blijken zich stuk voor stuk bewust te zijn van hun eigen talent. En dat is het startpunt.

Net zoals u in het vliegtuig (weet u nog wel?) eerst zelf uw zuurstofmasker opzet en daarna anderen helpt, geldt dit ook voor talent. Leer eerst uzelf kennen om daarna waarde toe te voegen aan anderen.

Zo’n houding komt ook van pas om oeverloze discussies en onnodige polarisatie te voorkomen. Als mensen zich bewust worden van hun talent, kunnen ze anderen daarmee helpen. En als ze dan merken dat optimisme een talent is dat bij hen past, gaan ze vaker denken in oplossingen in plaats van in problemen; in wij in plaats van in zij.

Ik denk dat een zekere mate van optimisme bij iedereen is aangeboren. Aan u de taak om het te ontwikkelen en te onderhouden. Zie dit tijdschrift gemakshalve als uw optimistische handvat en bevestig zo uw ware aard. Juist in tijden van crisis!

Gastredacteurs Gerrie Strik Gerrie Strik is neerlandica en gepromoveerd op nieuw materialisme in het werk van Hella S. Haasse (2019). Sinds 2015 is zij rector van De Vrije Hogeschool te Zeist. Van 2002 tot 2015 was zij directeur van achtereenvolgens De Vrije Hogeschool en de Bernard Lievegoed University te Driebergen-Zeist. Zij laat in deze editie haar licht schijnen op het talent van haar studenten.

Matthijs Jaspers Hij noemt zichzelf ‘reclameman voor duurzame merken’ en met zijn bureau Nobla vervult hij die rol van harte, maar veel mensen kennen hem vooral als The Happy Activist. Sinds 2018 spoort hij online iedereen aan om net als hij parttime-wereldverbeteraar te worden door iets te doen aan duurzaamheid en inclusiviteit.

Onze samenwerking met hem begint met een checklist voor het ‘Nieuwe Helpen’.

Roland Pluut, uitgever rp@theoptimist.nl P.S. Ali B gebruikt zijn talent om te verbinden en om anderen te helpen, op meerdere manieren. De bevlogenheid, waarmee hij groei bij talent stimuleert, vonden wij coverwaardig. Ik ben benieuwd wat u ervan vindt.

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 3

MEDISCH DOSSIER Uw hulp bij het maken van betere gezondheidskeuzes

10X + NU GRATIS BIJ EEN JAARABONNEMENT Het boek Het Intentie-effect (t.w.v. € 29,99) van hoofdredacteur Lynne McTaggart.

In dit boek onthult Lynne de resultaten van meer dan tien jaar wetenschappelijk onderzoek en experimenten op het gebied van onze gedachtekracht.

Mis niks meer van Medisch Dossier en neem gezondheid in eigen hand, met een jaarabonnement.

10 magazines per jaar voor â‚Ź 69,95 Exclusief toegang tot het online archief Gratis e-books Wetenschappelijk onderbouwd Onafhankelijk, objectief en kritisch Praktisch toepasbaar

Ga naar medischdossier.org/abonnee Bel: 070 205 9236 of gebruik de antwoordkaart in het midden van het magazine

24 Talent gezocht

Boeken over zelfontwikkeling vliegen als warme broodjes over de toonbank, cursussen worden massaal geboekt. Maar hoe zit het nou echt met onze talenten? Een zoektocht door het landschap van menselijk talent, in allerlei vormen.

18 Break-out Team breekt door

20 Bomen zingen uit volle bast

51 Zuiver zakelijk: Bouwende mens

6 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

INHOUD

September/oktober 2020

74 Stikstof hoort erbij

88 De blije activist helpt VERHALEN

DUURZAAMHEID

14 Deelauto in Wassenaar

Samen komen ze er wel met dit initiatief.

GEZONDHEID

Annet van de Rhee praktiseert yoga ook voor bijzondere kinderen.

SAMENLEVING

Het Break-out Team komt in beweging.

NATUUR

Volgens Bert Barten zit er muziek in bomen.

THEMA: TALENT GEZOCHT

16 Yoga voor kids

18 Als corona straks weg is 20 Magisch boomconcert

25 Introductie

Wat betekent talent voor ons?

En hoe laten we het ontluiken?

26 Pianowonder

Achtjarige Jayden wil de beste worden.

28 Ondernemer in bloei

Hoe Floris Koumans succesvol in concepten denkt.

30 Ali B helpt talent

met groeien

Voed uw geest en voed een hongerige maag. Kijk ook op pagina 50 voor de nieuwe rubriek over Ali B’s initiatief ‘Ik Wil Groeien’.

34 Zeg het maar!

Drummer Winston Scholsberg leerde feilloos spreken in het openbaar.

36 Kijk op talent

Emmy van Thiel, Henkjan Smits, Sabine van Egeraat en Maurice Oostendorp aan het woord.

42 Studeertalent

Rector Gerrie Strik van de Vrije Hogeschool over jezelf worden.

45 Burgers & wetenschap

Het talent van het onderzoekcollectief.

48 Springen naar de top

Atlete Eva Bastmeijer komt steeds verder.

BUSINESS 51 Zuiver Zakelijk

In deze editie zien we de bouwende mens.

Architect Thomas Rau bouwt aan een betere wereld, in Frankrijk bouwden ze de grootste dakboerderij en hoe bouwen we aardgasvrij en circulair van binnen?

BEELDVERHAAL

68 Kleurrijk gezelschap Wisdomkeepers en Elders uit de hele

wereld vinden elkaar in Borculo.

ACHTERGROND 74 Leve de stikstof De visie van agrarisch-ecologisch

adviseur Wilbrord Braakman.

76 Energetische balans The Optimist wordt getrakteerd op

wat extra levensenergie.

BOEKFRAGMENT

schroom en gêne.

78 Schaamteloos Het taboe doorbroken: dump uw

VOORUITGANG 84 Vreemde gebakjes Het racismedebat vraagt om

verandering van iedereen.

88 Nieuwe Helpers

Matthijs Jaspers’ alter ego The Happy Activist spreekt.

12 ONDERSTROOM, MET ONDER MEER:

Ode aan de Europese hymne MAEX meet Nederland BJ Fogg’s kleine gewoontes 92 KEUZE

Gadgets voor de wandeltocht Exposities om niet te missen VASTE RUBRIEKEN

8 Dialoog 23 Column: Annette Nobuntu Mul 67 Column: Govert Derix 91 Column: Harry Starren 97 Het beste uit…

98 Lezer in beeld: Hans Franken SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 7

Colofon

Dialoog

De Nederlandstalige The Optimist wordt gemaakt door:

Uitgever: Roland Pluut Hoofdredactie: Brian de Mello Redactie: Laura Boeters, Arie Dekker Vormgeving: Irma Theunisse

Met medewerking van:

Bert Barten, Eva Bastmeijer, Ali Bouali, Wilbrord Braakman, Govert Derix, Sabine van Egeraat, Pascal Hardy, Rachel Haug, Matthijs Jaspers, Tessa Jol, Marijke Kodden, Floris Koumans, Chris Lintott, Herman van der Meulen, Annette N. Mul, Stephan K. Niederwieser, Maurice Oostendorp, Jayden Ordoñez, Thomas Rau, Wietske Schober, Winston Scholsberg, Henkjan Smits, Harry Starren, Gerrie Strik en Emmy van Thiel.

Coverfoto: Adrian Sommeling

En met dank aan:

Hans Andeweg, Ludwig van Beethoven, Clarice van den Berg, Robert Boersma, Arko van Brakel, Gerda Deekens, Sabrina van Dongen, Menno Doornbos, Yolanda Eijgenstein, Susanne van Eps, Hans Franken, Willemien Free, AnaÏs Hafez, Brian Hirman, Maaike Koeten, Thomas Kolster, Monique van der Kooij, Esra van Leijsen, Paul van Meurs, Silvia Oostwegel, de familie Ordoñez, Michel Porro, Piet Pronk, Annet van de Rhee, Friedrich Schiller, Harmen van der Schoor, Nadir Tabaouni, Nils Tabois en het Break-out Team.

En natuurlijk met dank aan alle gebakjes.

Wel optimist, maar nog geen abonnee?

De jaarprijs voor een abonnement is € 84,00.

Kijk voor de verschillende abonnementsvormen en de voorwaarden op onze website, www.theoptimist.nl/word-abonnee Voor meer informatie: bel 070 - 205 9231 of mail naar abonnementen@theoptimist.nl.

U kunt zich ook aanmelden per post: Antw.nr. 20101, 2680 WE ‘s-Gravenzande KVK-nummer: 59366303

Advertenties

Tom van Tol: advertenties@theoptimist.nl T: 070 - 205 9232 (kantooruren)

La Llorona

Grieniezer, tranentrekker, jankebal, toetmusse, jammerkont.

Emotioneel incontinente.

Tranenzeiker, natte kwijl, jankplank, zilte schipper.

Grienkip.

Hartelijk dank voor alle creatieve inzendingen voor de online winactie van de film La Llorona. Om kans te maken de film gratis online te bekijken, moest een synoniem voor llorona (‘huilebalk’) worden ingezonden. De redactiemailbox stroomde vol. Hierboven de inzendingen die we u niet wilden onthouden. Met de winnaar is inmiddels gecorrespondeerd.

Bestellingen

Het nieuwste nummer is, naast bij 1.200 verkooppunten in het land, ook online verkrijgbaar. Ook oude nummers zijn na te bestellen (€ 9,95 per exemplaar, excl. € 3,50 verzendkosten binnen Nederland) via www.theoptimist.nl/shop. © 2020 Uitgeverij The Optimist B.V. of de individuele auteurs

8 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

Gratis lezen

Heeft u de vorige editie van The Optimist thema Leiderschap & Richting al gelezen?

De digitale versie leest u gratis via www.theoptimist.nl/pcl-gratis-onlinemagazine-193.

DIALOOG

Jeroen Smit

In de jubileumeditie schreef bedrijfskundige en journalist Jeroen Smit over de nieuwe rol van de overheid en politiek. Als we u mogen geloven, mag Smit vaker zijn zegje doen op papier.

De figuur Jeroen Smit is mij bekend van zijn optredens op tv. Hij lijkt mij dan altijd een verstandige man, die erin slaagt om zijn gehoor binnen een minuut van zich te vervreemden. Kronkelend achter de gesprekstafel, hoofdschud-

Verjaardagspost

dend en ratelend met zijn zinnen.

Een verstandige man, maar in dat tempo niet te volgen. Met extra aandacht heb ik zijn artikel gelezen en verdomd, hij laat het zien: een verstandige man met prima ideeën.

HENK

‘Voor mijn verjaardag The Optimist gekregen.

Wat een geweldig blad!

PIET PRONK

Lees de jubileumeditie gratis via: https://theoptimist.nl/gratis-onlinemagazine-jubileum2020/

Wij vieren dit jaar ons 25-jarig

onderstroom voor intelligente

bestaan. Eind mei deden we dit met

optimisten’, schreef geluksman

een speciale jubileumeditie, en u

Chiel van der Linden in een prachtige

vierde met ons mee! We ontvingen

kaart. Jij ook bedankt, Chiel!

hartverwarmende verjaardagswensen en kregen zelfs echte verjaardagspost.

PS: Voor als u niet weet wie Chiel is, in

‘Een welgemeend dankjewel. Voor

2014 was hij ‘Optimist van de maand’,

vijfentwintig jaar Ode en Optimist.

en ook de afgelopen jaren verscheen

Vitamine op de keukentafel,

er in The Optimist regelmatig een artikel

inspirerende berichten uit de

over zijn geluksprojecten.

Podcast: Onderstroom

Kunt u ook geen genoeg krijgen van ons tijdschrift en onze digitale nieuwsbrief? Luister dan nu ook naar Onderstroom, de officiële podcast van The Optimist, waarin redacteur Arie Dekker spreekt met creatieve geesten die de stem van de vooruitgang vormen. In voorgaande afleveringen sprak Dekker onder anderen met zakenvrouw Yolanda Eijgenstein over het Break-out Team en had hij het met tech-ondernemer Jim Stolze over Artificial Intelligence (AI). Luister de podcast via Spotify, Apple Podcasts, Deezer, Google Podcasts en IHeartRadio.

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 9

DIALOOG

Tegen welke prijs?

Lezer Paul van Meurs reageerde op

het artikel Tachtig en dik van Jo Caris en Theo Poiesz dat in de jubileumeditie verscheen.

Heb met belangstelling het artikel van Caris en Poiesz gelezen. Ik kan me helemaal vinden in de conclusie dat we de crisis vanuit vele invalshoeken moeten bekijken en niet een dominant economische insteek moeten kiezen, maar verder zijn er naar mijn gevoel enkele kanttekeningen te plaatsen bij het stuk. Tussen de regels door proef ik in hun artikel namelijk de mening dat de weerstand tegen coronamaatregelen onterecht is, waarbij met name de economische argumenten onder de loep worden genomen.

Allereerst denk ik dat de twee kanten van de medaille niet ‘economie’ en ‘gezondheid’ moeten zijn. De werkelijke balans lijkt me die tussen helemaal niks doen om de epidemie te bestrijden en een volledig lockdown met politie 10 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

die komt controleren of je echt alleen met gezinsleden in huis zit.

Aan beide kanten van die balans staan gezondheid en economie (en een hoop andere dingen).

Het verband tussen economie en gezondheid is niet zo eenduidig, schrijven Caris en Poiesz. Hoe zit het dan met Oxfam Novib die in een rapport waarschuwt dat er tegen het einde van het jaar door de honger meer doden vallen dan door het coronavirus zelf? Daarbij een link leggend met de economische teruggang. Hebben zij het mis? Misschien goed om ook de economie en de mogelijke gezondheidseffecten ervan aan beide kanten van de balans mee te wegen, ook al is het niet eenduidig.

Over gezondheid en morele aspecten van de balans het volgende. In de zorg bestaat het adagium ‘primum non nocere’: allereerst geen schade doen. Elke maatregel heeft een doel maar ook neveneffecten. Gedwongen quarantaine van ouderen heeft een effect op de kwaliteit van hun leven.

De ethicus dr. Erwin Kompanje heeft daar in een interview stevige uitspraken over gedaan. Hij is klinisch ethicus op de IC van het Erasmus Medisch Centrum en in het interview stelt hij dat er aanwijzingen zijn dat de isolatie zelf tot oversterfte leidt, doordat essentieel menselijk contact verloren gaat. Hij noemt het ook ‘immoreel en inhumaan’ om, zonder de expliciete toestemming van mensen, ze te isoleren. Hoogleraar filosofie

en oud-huisarts Marli Huijer, zette al in maart haar vraagtekens bij het democratische gehalte van maatregelen en vraagt zich af of ze niet meer door angst dan door ratio zijn ingegeven. Als laatste, de solidariteit met zwakkeren. In mijn ogen een groot goed maar misschien voor de langere termijn ook gebaat bij oog voor proportionaliteit van baten en lasten. Deze lijken op dit moment heel ongelijk verdeeld. Zijn er misschien maatregelen te bedenken die de zwakkeren beschermen en de sterken minder schade berokkenen?

Tot slot stellen Caris en Poiesz dat er ‘nu eenmaal onderwerpen zijn waarover we geen discussie willen voeren’. Ik moest aan mijn favoriete ‘filosoof’ Ricky Gervais denken.

En ja, hij heeft een universitaire graad in de filosofie. In een interview zegt hij: ‘Als ze me zeggen dat ik ergens geen grappen over mag maken, ga ik dat juist doen’. Met dat in gedachten lijkt het me interessant om juist eens te kijken waarover we dan niet mogen discussiëren?

We hebben in Nederland door snel reageren, met goede en slechte maatregelen, wat tijd gekregen om na te denken.

Laten we die tijd gebruiken om te overwegen wat onze fundamentele waarden zijn, wat we willen bereiken en tegen welke prijs. En dat laatste gaat zeker niet over de economische prijs maar ook over alle effecten op aspecten zoals bijvoorbeeld kwaliteit van leven.

PAUL VAN MEURS, ARTS (NIET PRAKTISEREND)

DIALOOG

Levenskwaliteit Na verschijning van The Optimist

met als thema ‘Sterker uit de crisis’, ontvingen wij veel reacties. Hieronder die van kersverse abonnee Piet Pronk.

We zijn in de ban van een virus die als een meedogenloze sluipmoordenaar door de wereld gaat. Intussen laaien de discussies omtrent de kwaliteit van het leven weer op. Met name als het om ouderen gaat, stijgen de emoties ten top.

In The Optimist uitgave mei/ juni, laat Mikkel Hofstee in zijn artikel ‘Erken de nederlaag en wordt sterker’ zien, dat je heikele onderwerpen zoals corona en kwaliteit van leven wel degelijk op een liefdevolle en genuanceerde manier ter sprake kan brengen. Ik omarm zijn volgende woorden: ‘En laten we alsjeblieft accepteren dat veel kwetsbaren, die dankzij ons zorgsysteem soms

wel erg lang in leven zijn gehouden, ook ergens aan moeten overlijden. Natuurlijk gun ik niemand om een geliefde te verliezen en zeker niet op deze gruwelijke manier met mensen die langzaam stikken. Dat moeten we zien op te lossen.

Maar lieve hemel, er is een tijd om te sterven.’

Ik ben niet bang voor de dood.

In december 2016 heb ik een zware hartoperatie ondergaan. Die operatie ervaar ik vandaag de dag nog steeds als een nieuwe kans op een gelukkig en gezond leven. En die nieuwe kans heb ik gegrepen. Ik rook niet, let goed op mijn voeding en sport consequent drie keer per week. Mijn motto is: ga niet voor een lang leven maar ga voor een zinvol leven. Wees dankbaar voor de jaren die je nog voor je hebt en gebruik je tijd nuttig. Verspilde tijd komt nooit meer terug.

Mijn wens voor de toekomst is kort en krachtig: een gemeenschap van fitte, creatieve, weerbare en ondernemende ouderen die volop in het leven staan en die de realiteit van het ouder worden op een positieve en realistische wijze onder ogen willen zien. Ouderen hebben een hoop te bieden, maar hun licht schijnt nog te veel onder de We zijn benieuwd korenmaat. Het is naar uw mening over deze editie. tijd om dat licht op Schrijf ons! een hoge standaard redactie@ theoptimist.nl te zetten.

PIET PRONK

Nederland is een voorloper op het gebied van ZELFRIJDENDE AUTO’S. Naast een zelfrijdend voertuig zijn een goed onderhouden wegennet en laadstations cruciale onderdelen voor autonoom vervoer. Op dit gebied staat Nederland internationaal op de tweede plek. • Een speciale handschoen die werd ontwikkeld door wetenschappers van de Amerikaanse universiteit UCLA kan gebarentaal direct omzetten in spraak. Op deze manier wordt het voor doven een stuk makkelijker om te communiceren. • Uit onderzoek van architectenbureau KAW blijkt dat er in de stad ruimte zat is om de woningnood op te lossen. Een stadsaanpak door bestaande wijken duurzaam te vernieuwen kan wonen weer een basisrecht maken voor iedereen, waarbij de schaarse Nederlandse natuur gespaard blijft. • Een nieuwe wet geeft sinds 1 juli 2020 partners van degene die net is bevallen recht op nog eens vijf weken aanvullend partnerverlof. Het verlof draagt bij aan meer gendergelijkheid en stelt vaders in staat thuis betrokken te zijn. • Drie Amsterdamse studenten ontwikkelden een nieuw drankje van een ingrediënt dat meestal in de gft-bak verdwijnt. Het drankje kreeg de naam Orangecello en wordt gemaakt van sinaasappelschillen die de studenten per bakfiets ophalen bij verschillende restaurants. • In de Georgische stad Batoemi ontfermt een zwerfhond genaamd Kupata zich dagelijks over de veiligheid van schoolgaande kinderen. Het hondje komt iedere dag een uur voor schooltijd naar een druk kruispunt in de stad, om vervolgens al blaffend het verkeer tegen te houden voor overstekende kinderen. • Na bio(dynamische) boeren werkt nu ook Universiteit Wageningen aan de Boerderij van de Toekomst waardoor akkerland er een stuk diverser gaat uitzien. De toekomstige biodiversiteit biedt ruimte aan ander leven op het land, zoals vogels en insecten, voorkomt de verspreiding van plagen en houdt akkers het hele jaar door groen.

MEER GOED NIEUWS OP PAGINA 13 >

Goed nieuws

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 11

ODE AAN...

Ode aan de Europese hymne De Duitse dichter en historicus Friedrich Schiller schreef in 1785 het gedicht Ode an die Freude. De tekst van dit lofdicht aan de vreugde werd later door Ludwig van Beethoven gebruikt in de koorfinale van zijn Negende Symfonie. Van Beethovens uitvoering klonk tijdens de Olympische Spelen van 1956, 1960 en 1964 als volkslied van het Duitse Eenheidsteam. De inmiddels bekende melodie in combinatie met Schillers tekst werd in 1985 officieel uitgekozen als volkslied van de Europese Unie. Volgens de EU staat de hymne niet alleen symbool voor de unie, maar ook voor Europa in ruimere zin: ‘Het gedicht Ode an die Freude verwoordt het ideaal van een wereld waar alle mensen als broeders leven, een ideaal waarin Schiller en Beethoven beiden geloofden.’ | LAURA BOETERS

BOEKEN

Nieuw marketinggeloof Wat als voortschrijdend inzicht zorgt voor een drastische koersverandering?

Het overkwam de Deense marketingactivist Thomas Kolster en hij schreef er een boek over: The Hero Trap.

Aan zijn missie is niets veranderd. Hij wil nog steeds dat het bedrijfsleven de mens en de planeet op de eerste plaats zet. Wel vindt hij dat merken moeten waken voor, wat hij noemt, de ‘heldenvalkuil’.

‘Als elk merk mooie dingen roept over zichzelf, wie moet dat dan geloven? De gangpaden van de supermarkten lijken wel hemels, waar elk product zich voordoet als Moeder Teresa of Gandhi.’ Kolster stelt dat wanneer bedrijven zichzelf als de held pitchen, ze aan geloofwaardigheid verliezen. Duurzame, groene en inclusieve claims worden steeds minder door consumenten serieus genomen.

Zijn nieuwe credo: merken zouden de kracht van de consument zelf centraal moeten stellen. ‘Bedrijven die een “geloof in je eigen vermogen om verandering te creëren”benadering aannemen in plaats van het typisch bedrijfsgerichte “geloof in ons als een organisatie om verandering tot stand te

brengen”, zijn meer dan 30 procent succesvoller in het motiveren van mensen.

Wat kunnen we nog meer vragen in een tijd waarin het noodzakelijk is om verandering te creëren?’

Uit enquêtes blijkt dat mensen wel willen dat merken hen helpen een beter leven te leiden. ‘Ze moeten consumenten aanzetten tot een beter leven.’ Als voorbeeld noemt hij de gezonde verzekeringsmaatschappij Discovery, die als transformerende belofte heeft: ‘mensen stimuleren om gezonder te leven’. Dit werkt: ‘Hun leden genereren tot 30 procent lagere ziekenhuiskosten en leven 13 tot 21 jaar langer dan de rest van de verzekerde bevolking.’

Kolster ziet aan zichzelf dat elke verandering tijd kost. ‘Ik was meer dan tien jaar een groot voorstander van de huidige purposebenadering. Nu weet ik dat het tijd is afstand te nemen van het zelfgerichte en zelfbelangrijke “waarom” en in plaats daarvan te vragen: wie kun je mensen helpen worden? Alleen zo ontstaat een golf van verandering. Als je de wereld wilt veranderen, begin dan met jezelf.

| BRIAN DE MELLO

The Hero Trap Thomas Kolster Uitgever: Taylor & Francis Ltd 282 pagina’s € 39,95 Engelstalig

De KEELPASTILLES VAN ANTA FLU zijn voorzien van een nieuwe verpakking. De voorheen plastic wikkels van de snoepjes belandden vaak in het milieu als zwerfafval, maar zijn tegenwoordig gemaakt van natuurlijk afbreekbaar waspapier. Dit papier vergaat even snel als een boomblad en is wat zwaarder waardoor het minder snel uit jas- of broekzak valt. • In het Engelse Cambridge bundelen verschillende sociale organisaties de krachten om meer gelijkheid te creëren binnen de stad. Zo bouwden ze zogenaamde microwoningen voor daklozen en helpen ze hen met problemen als verslaving, werkloosheid en het wederopbouwen van sociale contacten. • Spontaniteit maakt gelukkig. Uit een Amerikaanse poll blijkt dat mensen die zich als een ‘spontaan persoon’ bestempelen, in 40 procent van de gevallen zichzelf ook als gelukkig beschouwen.

Meer dan 70 procent zegt gelukkiger te worden van een spontane beslissing, ook als ze van nature geen spontaan persoon zijn. • De Nederlandse start-up Springlab introduceert een beweegvloer om fysieke inactiviteit in het basisonderwijs tegen te gaan. Op de vloer worden met een beamer leerspellen geprojecteerd die door een bewegingssensor reageren op de interactie van de leerlingen. • Op het platteland zeggen ze vaker waar het op staat dan in de stad. Dit blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Ook vinden de bewoners van weinig verstedelijkte gebieden dat men op een prettige manier met elkaar omgaat. Ze vinden hun buurt doorgaans gezelliger en hebben meer onderling contact dan stedelingen. • De voorpret van een geplande vakantie is goed voor de geestelijke gezondheid. Dit blijkt uit verschillende onderzoeken van Cornwall University. Mensen die een reis in het verschiet hebben, voelen zich beter over hun sociale situatie, financiële middelen, mate van gezondheid en hun leven in het algemeen.

Goed nieuws

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 13

ONDERSTROOM

Een deelauto-project starten in Wassenaar klinkt bijna als een contradictie. Willemien Free en Susanne van Eps durfden met enkele buurtgenoten het risico te nemen en zorgden voor de eerste gezamenlijke elektrische auto in het dorp. Hun doelstelling: alle huishoudens met twee auto’s laten overschakelen naar hooguit één auto, en een deelauto als reserve.

DUURZAAMHEID

Persoonlijke transitie

‘Ik geloof in de deeleconomie, en de deelauto hoort daarbij’, vertelt Van Eps. ‘De coronacrisis maakt duidelijk dat het anders kan en wij hebben besloten de daad bij het woord te voegen. Waarom zouden wij met zes gezinnen allemaal een eigen auto moeten hebben?’ Ze vertelt over haar persoonlijke transitie en de reactie van mensen in haar omgeving toen vier jaar geleden de tweede auto werd weggedaan. ‘“Zou je dat nou wel doen? Dat is toch onmogelijk?” Als je er zo in staat, is het ook onmogelijk. Maar ik ga ervan uit dat voor alles een oplossing bestaat, en dan ga je anders denken.’

Na twintig jaar stapte ze weer voor het eerst in de trein, bekent ze met enige schaamte. ‘Er ging een wereld voor me open. Geen files, ik kon mijn vergaderingen voorbereiden in de trein, kopje koffie en de laptop

‘Hopelijk is het een voorbeeld voor andere mensen.’

14 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

DOORNBOS, VAN EPS EN FREE

erbij. Het kon dus wél anders, om te beginnen bij mezelf.’

Haar deelgenoot Free woont inmiddels acht jaar in Wassenaar en deelt die visie. ‘Ik hield op een gegeven moment EnergieParty’s, bijeenkomsten met buren om te bespreken hoe het energieverbruik omlaag kon, en meer. Nadat ik vier van zulke party’s had geregeld, was het idee geboren om te gaan autodelen.

Ik kreeg zelf steeds meer moeite met fossiele brandstof tanken. En onze auto stond 98 procent van de tijd voor het huis geparkeerd, niets te doen.’

De dames sloten zich aan bij een initiatief uit Zeist, waar ze konden meedoen met een gunstig vijfjarig leasecontract. Dat resulteerde in de Nissan Leaf E+, die keurig aan de openbare laadpaal staat te glimmen.

In stapjes

Amper twee weken na de start van hun initiatief brak de coronacrisis uit. ‘Dat was wel zuur, maar ik ben blij dat we het hebben doorgezet want wij geloven in dit project.

Mensen moeten het zien en voelen.

Pas dan zullen ze volgen. Misschien zijn wij net een stapje verder en hebben we voldoende intrinsieke

FOTO: MICHEL PORRO

Gedeeld voordeel

motivatie om dit te willen doen’, stelt Van Eps. Volgens Free gaat verduurzaming in stapjes, die per persoon verschillen. ‘Wij stapten van een grotere auto over naar een kleinere auto en nu zijn we over naar een deelauto.

Dat is voldoende. Hopelijk is het een voorbeeld voor andere mensen om ook een stap te zetten.’

Een van de andere autodelers is Menno Doornbos, die voor zijn werk veel in het buitenland zit en een bijzondere motivatie heeft om mee te doen met de deelauto. ‘Ik woon in het bos en wil geen uitzicht op een auto vanuit mijn woning.

Daarnaast is het fijn dat er goed voor de auto wordt gezorgd als ik afwezig ben.’

Zo heeft iedereen zijn of haar reden om de deelauto te omarmen.

‘Het biedt gemak, het is financieel gunstig, we delen de zorg en zien daar de voordelen van. Bovendien is er ook een sociaal voordeel. Je vertrouwt elkaar, leert elkaar beter kennen en werkt samen.’ Het kan allemaal, ook in het mooie Wassenaar.

| BRIAN DE MELLO

Meer informatie: www.samenslimrijden-wassenaar.nl

ONDERSTROOM

Het belang van klein

De methode

Het begint met het creëren van een zogenaamd ankermoment. Neem bijvoorbeeld flossen. Meestal flost men na het poetsen de tanden.

Daar heeft u meteen uw ankermoment, namelijk het tandenpoetsen.

Vervolgens is het zaak om een kleine gewoonte in te stellen. Begin bijvoorbeeld na het poetsen van uw tanden niet meteen met het flossen van uw hele gebit, maar flos in plaats daarvan één tand. Als u dit heeft gedaan, is er een derde en zeker niet onbelangrijke stap die u moet zetten: u moet het vieren. Dit kan op allerlei simpele manieren volgens Fogg, zolang het een positieve associatie heeft. Zo kunt u bijvoorbeeld triomfantelijk uw vuist in de lucht steken of tegen uzelf zeggen dat u het goed hebt gedaan. Als laatste, nu de basis is gelegd, is het zaak om telkens een tand toe te voegen aan het flosritu-

BJ FOGG

‘Klein heeft een transformerende werking.’ eel. Volgens hem zult u merken dat het beoogde resultaat snel is behaald.

Slechts het begin

Dit is in het kort de methode waarmee Fogg werkt. Hij schrijft er uitgebreid over in zijn boek.

Het principe dat hierboven staat beschreven vormt slechts de introductie. Er wordt dieper ingegaan op de methode. Zo vertelt hij onder andere wat voor soorten gewoontes er bestaan en introduceert hij het zogenaamde Fogg-gedragsmodel, die de simpel ogende opsomming ‘gedraging = motivatie + vermogen + trigger’ introduceert. Het ontbreekt op deze pagina aan ruimte om de formule in zijn geheel uit te

leggen, maar in het kort geeft het de fysiologie van een gewoonte weer: waarom wij gewoontes leren en hoe wij hiermee omgaan.

Aan de slag

De reden waarom klein beginnen zo goed werkt komt ook aan bod. ‘Klein is snel, met klein kun je direct beginnen, klein is veilig, klein kan heel groot worden, klein is niet afhankelijk van motivatie of wilskracht en klein is hervormend.’ Daarnaast is het volgens Fogg belangrijk om niet jezelf te beoordelen. Het doel is niet onmiddellijk slagen; omarm blunders als een ontdekking en gebruik ze als een manier om verder te gaan. | ARIE DEKKER

Kleine gewoontes BJ Fogg Uitgever: HarperCollins ISBN: 9789402704785 320 pagina’s € 21,99 SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 15

SAMENLEVING

Is er een gewoonte die u uzelf wilt aanleren? Neem bijvoorbeeld dagelijks uw tanden flossen of een boek lezen voordat u naar bed gaat. Begin dan klein, dat is waar het in de kern van BJ Fogg’s boek Kleine gewoontes om draait.

Volgens Fogg zijn er drie manieren waarop iemand een gewoonte kan veranderen: het hebben van een openbaring, een (radicale) verandering van omgeving en het veranderen van uw gewoontes in kleine stapjes. Hoe dat laatste in zijn werk gaat vertelt hij in het begin van zijn boek. ‘Kies een gewenste gedraging uit, maak die klein, ontdek waar ze op een natuurlijke manier in je leven past en koester de groei ervan.’

ONDERSTROOM

GEZONDHEID

Een zonnegroet, ademhalingsoefening en visualisatie; steeds meer mensen vinden hun weg naar de yogastudio. Niet alleen volwassenen ondervinden daardoor meer verbinding tussen lichaam en geest, ook kinderen ervaren de voordelen van het beoefenen van yoga.

In het Haarlemse Yogacentrum De Bloementuin rolt Annet van de Rhee sinds drie jaar haar yogamatten uit voor álle kinderen, ook voor die met zorgvragen. De yogadocent begon negen jaar geleden met het geven van reguliere kinderyogalessen, maar na een tijdje wilde ze meer. ‘Ik ben sociaalpedagogisch werker geweest, de link om kinderyoga te gaan geven was voor mij daarom snel gemaakt.

Ik vind het superleuk om met kinderen te werken, en helemaal met kids die meer aandacht nodig hebben.’

Yogi uit Brazilië

Zoekende naar aanvulling van haar lesaanbod, kwam ze in aanraking met de methode van de Braziliaanse Sonia Sumar, een yogi die tegenwoordig in Florida woont.

Sumar ontwikkelde Yoga For The Special Child®, één van de eerste therapeutische yogamethoden gericht op kinderen en jongeren met een zorgvraag. Van de Rhee: ‘Het aanbod van specialistische yoga was

‘De vaste structuur geeft de kinderen een veilig gevoel en houvast.’

16 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

KINDERYOGA IN DE PRAKTIJK.

Yoga voor het speciale kind

in Nederland toen heel summier.

Voor volwassenen bestonden allerlei therapeutische yogamethodes, maar niet voor kinderen en jongeren, waar mijn hart heel erg ligt.’

Eerlijk en direct

Ze maakte contact met Sumar en kreeg van haar persoonlijk les: puur van de bron, zoals Van de Rhee dat zelf noemt. Sindsdien is ze internationaal gekwalificeerd in yoga voor het speciale kind, weten ouders van kinderen met uiteenlopende zorgvragen haar yogacentrum te vinden en ziet ze wat de lessen kunnen doen voor een kind. ‘Het mooie van de methode is de vaste structuur, het geeft de kinderen een veilig gevoel en houvast. Ze kennen de volgorde van de les en weten dat we na het zingen ademhalingsoefeningen gaan doen.’

Tijdens de les voorzien de kinderen hun juf graag van feedback. ‘Die feedback is vaak heel direct. Ik vind dat fantastisch om mee te werken, want dan kan ik er gelijk op inhaken. De kinderen zijn zo oprecht en hebben niet alle maskers die wij met ons meedragen. Zo vertelt een autistische jongen na elke les dat hij zo lekker rustig is geworden.’

Het rustgevende effect van de yoga-

lessen blijkt ook buiten de muren van het yogacentrum voelbaar. ‘Een moeder vertelde me laatst nog dat haar omgeving merkt dat haar zoon rustiger aan het worden is en zijn emoties beter reguleert. Ik vind dat heel fijn om te horen. Vaak gaan kinderen er ook beter door slapen en lekkerder in hun vel van zitten.’

Gelijkheid

Hoewel de meeste lessen voor kinderen met een zorgvraag één op één zijn, heeft Van de Rhee een hoger doel voor ogen: het creëren van meer gelijkheid. Dit wil ze bereiken door kinderen die therapeutische yoga volgen op den duur mee te laten doen met een reguliere yogales. ‘Daarvoor ben ik de verschillende lessen nu al zoveel mogelijk op elkaar af aan het stemmen. Het allermooiste zou ik vinden dat een kind met het syndroom van down gewoon kan meedraaien met de reguliere les, want ook dat kind hoort erbij. En als je een tijdje met een kind werkt, waardoor het groeit in de ontwikkeling en klachten verminderen, kan dat ook echt.’ | LAURA BOETERS

Meer informatie: www.yogacentrumdebloementuin.nl

ONDERSTROOM

Sociale initiatieven rond SDG 4 Sociale initiatieven zijn onmisbaar in onze samenleving. De organisatie MAEX brengt er ruim tweeduizend in beeld via de Social Handprint, die door ieder initiatief gratis is aan te maken via MAEX. Deze impact-meetmethode is ontwikkeld op basis van de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de VN. Die vormen tot 2030 de agenda voor een eerlijke, duurzame en mooie wereld. Hier belichten we de komende tijd telkens drie initiatieven. Deze keer SDG 4: Kwaliteitsonderwijs.

Skills4Life

RobotWise

RobotWise maakt technologie en het gebruik van robots leuk én toegankelijk voor jong en oud. Ze ontwikkelen lesprogramma’s voor leerlingen en trainen leerkrachten on the job om educatieve robots in te zetten in de klas. Het motto is ‘Socializing through Technology’.

Dit initiatief is uitgeroepen tot ‘Beste Start-Up’ tijdens de Amstelveense Ondernemer van het Jaar verkiezing.

‘Een jongetje van acht kwam op één van de vakantiekampen. Zijn moeder had aangegeven dat hij het moeilijk vond om op school vriendjes te maken en dat zijn juf hem niet begreep. Na de eerste dag haalde zij hem op en terwijl we aan het evalueren zijn, komt haar zoontje ons vol enthousiasme vertellen hoe leuk het was. Inmiddels zijn we drie jaar verder en is hij vrijwilliger op het vakantiekamp.’

SDG 4: 2089 initiatieven op MAEX, 539 leveren waarde op SDG4 (peildatum juni 2020).

Play en Hap

Sportvereniging PH Almelo is veel meer dan alleen een voetbalvereniging, het is een ‘ABC’, Actief Betrokken Club. Ze zetten zich in voor hun omgeving en pakken maatschappelijke problemen aan. De wijk Schelfhorst is een vergrijzende wijk. Beweeg & Zo en PH Almelo hebben de handen ineengeslagen.

Onder de naam ‘Play en Hap’ organiseren ze allerlei activiteiten voor senioren om ze op een leuke, sociale manier in beweging te houden. Er is voor senioren die bewegen en plezier maken een ontmoetingsmoment gecreëerd in het clubgebouw van PH Almelo. Nieuwe activiteiten worden uitgevoerd door jongeren die stagelopen. Dit vergroot tegelijk hun kansen op de arbeidsmarkt. Zo ontstaat er meervoudige maatschappelijke waarde.

www.socialhandprint.com SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 17

MAATSCHAPPIJ

Skills4life zet gamification in rondom gedragsverandering bij leerlingen én leerkrachten in het onderwijs via de Skills4Life App. In deze app staan vier thema’s centraal voor een brede vitaliteitsontwikkeling: beweging, voeding, mindset en financiële gezondheid.

‘Dit initiatief laat zien hoe het belang van plezier in sport en bewegen kan worden gekoppeld aan de technologie. Voor dergelijke innovatieve concepten heb je inspirerende mensen nodig, die nut en noodzaak inzien van onze maatschappelijke opgaven. Daar is dit initiatief een mooi voorbeeld van. Het stimuleren van een gezonde leefstijl, door sport en technologie te combineren om jeugd in beweging te brengen. Supergaaf!’ aldus Patrick Vader, makelaar Gezond Bewegen in Zeeland.

ONDERSTROOM

SAMENLEVING

De wereld na corona Voor velen is de coronacrisis precies wat het woord zegt: een crisis. Op steeds meer plekken ontstaan echter initiatieven die mogelijkheden en kansen laten zien. Aan het voorfront hiervan staat het Break-out Team, een groep van 25 denkers en doeners. We spraken een aantal van hen over de systemische weeffouten die aan het licht zijn gekomen en wat het team doet om de situatie positief te kantelen.

DOOR:

ARIE DEKKER EN BRIAN DE MELLO

Voor wie het nog niet doorhad: wij zitten ‘vastgegroeid’ in een systeem dat volgens het Break-out Team niet meer werkt. Om dit besef te verspreiden is meer nodig dan alleen woorden, en de coronacrisis biedt deze mogelijkheid. Bob de Wit, professor Strategic Leadership aan de Nyenrode Business Universiteit licht het toe: ‘Mijn perspectief is dat wij tussen twee tijdperken leven. Wij zijn aan het einde van het industriële tijdperk, maar wij kijken nog steeds zo, stemmen nog steeds zo en de meeste instituten zijn nog steeds zo georganiseerd.’ Futurist Christian Kromme, die u misschien kent van het evenement Inspiratium van The Optimist, vult aan: ‘Zie het als een transformatie van een rups naar een vlinder. Zonder de veilige cocon die de overheid biedt, waren we allemaal doodgegaan. Nu merken we echter 18 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

dat de cocon ons tegenhoudt en steeds strakker wordt. De binnenwereld wil eruit, die wil ontpoppen.’

Meerdere teams

Bij deze bevindingen bleef het niet.

Transitiekundige Jan Rotmans startte samen met 24 anderen een prototype dat tot een golf van lokale Break-out Teams moet leiden. Want hoewel het individu belangrijk is, kunnen we samen meer bereiken, zo vertelt juridisch en strategisch adviseur Madeleen Mulder: ‘Onze individuele impact is vaak beperkt.

Wij moeten als samenleving afstemmen wat onze doelen zijn en waar wij naartoe willen.’ En daarom zijn volgens organisatiepsycholoog Anke Siegers Break-out Teams nodig om deze discussies te leiden. ‘De meeste mensen neigen ernaar om in hun eigen bubbel te blijven. Met een Break-out Team maak je de stap om met andersdenkenden te sparren.’

Hier voegt innovator Ferenc van Damme aan toe: ‘Wij zijn allemaal individuele aanjagers vanuit onze eigen visie en wereldverbeteraarsgevoelens. Om auteur Dan Millman te citeren: The secret of change is to focus all your energy not on fighting the old, but on building the new. Wat het mooie is, is dat je in de groep al een synchronisatie ziet op bepaalde thema’s. Daar komen de olievlekken die wij persoonlijk hebben samen, wat een versterkende en katalyserende werking heeft.’

Daarom wil het Break-out Team mensen helpen hun eigen teams op te zetten, want door dit samenkomen kunnen mensen de aanwezige weeffouten herkennen en zo actie ondernemen, aldus zakenvrouw en innovator Yolanda Eijgenstein.

Teamgenoot Anke Siegers bevestigt dit: ‘Wij willen mensen gewoon praktische tools en handvatten geven. Dit door onze ervaring te delen over hoe je met een groep kan overleggen en hoe je ervoor zorgt dat mensen betrokken raken. Wij willen die beweging, die er al is van onderop, een stevige impuls geven.’

Hier valt onderwijsinnovator Evelien Ketelaar haar bij: ‘We delen een aantal gelijke waarden en geloven in de beweging. Doordat we dit als samenleving doen op kleine en grote schaal, maken we een soort breiwerk en daarmee brengen wij het systeem in beweging. Ik denk dat wij een inspiratie, facilitator en aanjager willen zijn, zodat anderen daar ook vertrouwen aan kunnen ontlenen en moed krijgen om het zelf te doen.’

Boodschap verspreiden

Het team brengt met hun initiatief niet alleen kennis en informatie samen, maar zorgt er ook voor dat mensen een plek krijgen waar hun ideeën gehoord worden. Om dit mogelijk te maken zijn volgens Eijgenstein moderne middelen nodig. ‘Het moeten niet alleen stukken tekst zijn. Foto’s en video’s trekken

ONDERSTROOM

‘Wij willen gewoon handvatten geven.’ teem is voor de gemiddelde persoon te groot, maar je kunt wel kleine dingen doen, zoals minder vaak de kraan openzetten of in plaats van een hamburger een natuurlijke burger proberen.’

Het plan van de groep is om 25 procent van de bevolking te bereiken en in beweging te krijgen.

Volgens hen laat de geschiedenis zien dat dit deel van de mensen in een samenleving nodig is om echte verandering teweeg te brengen. Op die manier zien ze de toekomst rooskleurig in, stelt Engbert Breuker, die ooit betrokken was bij de oprichting van het tijdschrift Ode, de voorloper van The Optimist: ‘Ik hoop dat we

daar komen waar De Dijk over zingt in het nummer Recht in de ogen. Dat er altijd mensen blijven die het niet willen, maar dat er een hele grote groep mensen is die snapt dat je elkaar dwars door de verschillen heen recht in de ogen kunt zien. Dat is ons ideaal, een wereld die begint op microniveau met mooie initiatieven van onderop, wat leidt tot organisaties die vredig zijn.Dat telt op tot wereldvrede.’ • Aanhaken, op de hoogte blijven of meer informatie: www.breakoutteam.nl

Coronaissance podcast Dit artikel schetst een overzicht van de ideeën achter het Break-out Team, maar er is nog veel meer te vertellen. Daarom gaat redacteur Arie Dekker in aflevering 3 van onze podcast Onderstroom in gesprek met Yolanda Eijgenstein. Zij vertelt meer over de weeffouten in ons systeem die aan het licht zijn gekomen en de mogelijkheden aan de coronahorizon.

Ook vertelt zij hoe ze samen met het Break-out Team positieve verandering haalt uit corona en dat dit kan leiden tot een heuse ‘coronaissance’.

Deze, en de andere afleveringen van de podcast, zijn te vinden op Apple Podcasts, onze website of waar u dan ook graag podcasts luistert.

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 19

SAMENLEVING

mensen veel meer aan. Ik merk het aan mijn dochter: die kijkt liever een filmpje dan dat ze een boek leest.’

Daarom wil ze de ‘nieuwe’ televisie gaan maken. ‘Ik heb al twintig jaar geen televisie meer gekeken want ik vind het echt niet interessant.

Ik raakte echter geïnspireerd door de verhalen van Humanity Rising om dit medium nieuw leven in te blazen.’

Bij het toekomstige platform hoeft het wat Eijgenstein betreft niet alleen over grote onderwerpen te gaan.

‘Iemand stelde voor: “waarom gaan we dan niet ook kleine tijdstopjes maken, die laten zien hoe het werkt voor mij als burger?” Het grote sys-

ONDERSTROOM

Luisteren naar de bomen Met een leugendetector en een kraakdoos in de hand zat kunstenaar Bert Barten tussen de gigantische bomen van San Francisco. ‘Kunnen bomen liegen?’, vroeg hij zich af. Deze vraag bleek het begin van het project Talking Trees, waarin Barten naar bomen luistert en hun geluiden toegankelijk maakt voor het menselijk gehoor.

NATUUR

DOOR:

LAURA BOETERS

Een bomenfluisteraar is Bert Barten niet, eerder een bomenluisteraar vindt hij zelf. Twee grote potten met wilgentakken sieren de entree van zijn muziekstudio. Binnen hangen boomsensoren aan de wanden. Een foto van een knalrood Volkswagenbusje te midden van een overweldigend groen komt voorbij op een computerscherm. ‘Dit was in Amerika,’ licht Barten toe, ‘samen met

20 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

Scot Gresham-Lancaster, professor sonologie, liep ik in San Francisco tussen gigantisch grote bomen. We hadden een leugendetector bij ons en probeerden te liegen zonder dat het ding uitsloeg. Toen vroeg ik hem: “Kan een boom liegen?”.’

Ze besloten de leugendetector op een boom aan te sluiten, samen met een crackle box, ook wel kraakdoos: een experimenteel muziekdoosje dat Barten toevallig in zijn auto had liggen. ‘Eenmaal aangesloten zagen we dat er spanning van de boom afkwam en dat die spanning geluiden produceerde. Zo is twintig jaar geleden het idee voor Talking Trees geboren.’

Nadat ze het idee jaren lieten sudderen, kwam de Amerikaanse Gresham-Lancaster in de zomer van 2017 naar Nederland en gaven ze in het Brabantse Bergeijk hun eerste boomconcert. En hoewel ze ieder op een ander continent wonen, werken ze zo nu en dan samen voor Talking Trees. En dat gaat prima digitaal.

‘Met de wilgentakken die voor de studio staan en de pruimenboom uit de achtertuin van Scot gingen we livemuziek maken. Het concert

werd door zo’n duizend man via een livestream bekeken.’

Data en sensoren

Om een boom live in concert te kunnen horen, gebruikt Barten tegenwoordig iets anders dan een kraakdoos en een leugendetector; de boom wordt beplakt met wetenschappelijk erkende sensoren die hij speciaal liet maken. ‘Die meten de sapstroom, vluchtige organische stoffen, vochtigheid en de fotosynthese’, legt hij uit. Ook de Bergeijkse boom werd tijdens dat eerste concert in 2017 voorzien van de sensoren.

‘Via de sensoren komen er pulsen binnen op mijn synthesizer, waarvan ik tijdens een liveconcert ter plekke muziek maak.’

Deze analoge methode om pulsen van bomen om te zetten naar geluid, vormt voor 80 procent het program van Bartens boomconcerten. De overige 20 procent van de muziek bereidt hij voor met data van bomen die al eerder is gemeten. Zo werd de boom in Bergeijk vergezeld door een ‘bomenkoor’ uit Guatemala, Japan, Brazilië, China en België.

De data waar Barten zijn concerten

ONDERSTROOM

BERT BARTEN

Twee noten per uur

Voor een stuk boommuziek van 5 á 6 minuten heeft de componist één maand aan data nodig. ‘Een boom kent maar twee tonen per uur.

Dat is geen menselijke maat, een compositie van één noot per half uur pikken wij niet. Het is een soort tijdseenheid waar de boom in leeft, die totaal afwijkt van de onze. Om muziek te maken van de langzame natuur moet ik de data comprimeren, dan pas hoor je patronen tevoorschijn komen.’

Daarbij wordt het ritme van de muziek voor een groot deel bepaald door de seizoenen, met de lente als gangmaker. ‘In april barst de natuur

open, dan heb ik veel data. Vanaf juni loopt het tempo langzaam naar beneden en wordt het een soort berusting. In het westen gaan bomen in november in winterslaap, dat hoor je terug in de muziek. Bomen uit de tropen kennen natuurlijk geen winter, maar wel een regenseizoen dat een verandering in tempo oplevert.’

Na het comprimeren bepaalt Barten door welke instrumenten de partituren moeten worden gespeeld. ‘Of dat nou een piano of viool is, die keuze maak ik heel intuïtief.’ Verschillende samenwerkingen laten zien dat de data van een beukenboom in april door verschillende musici kan worden gespeeld: zowel de violisten van 3Violas als een dj maakten muziek van de partituren van Barten.

Modern activisme

De bomenluisteraar die het geluid van bomen hoorbaar maakt voor anderen. Het klinkt bijna sprookjesachtig, en zoals ieder ander sprookje kent ook Bartens verhaal

‘Als je de schoonheid van de natuur ervaart, ben je eerder geneigd ervan af te blijven.’ een moraal. ‘Mijn grootste doel is om mensen bewust te maken van hun natuurlijke omgeving. Dit deed ik vroeger al toen we nog zure regen hadden. Als activist stond ik met protestborden te schreeuwen voor een betere wereld.’ Dit activisme zit ook geworteld in het bomenproject, maar komt volgens Barten op een andere manier tot uiting. ‘Vroeger zat er zoveel agressie in, dat is niet meer wie ik nu ben.

Ik vertel niet meer hoe slecht het allemaal is, maar ik maak mensen deelgenoot van hoe mooi het is.

»

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 21

NATUUR

mee voorbereidt krijgt hij van verschillende wetenschappers van universiteiten wereldwijd. ‘Eén daarvan is Frank Sterck, hoogleraar bosbouw aan de Universiteit Wageningen.

Hij vliegt de hele wereld over om de kwaliteit van alle bossen ter wereld in de gaten te houden. Hiervoor meet hij achttien dingen aan bomen, en deze data deelt hij ook met mij.

Door er muziek van te maken breng ik zijn Excelsheets tot leven.’

ONDERSTROOM

Omslag van zijn activisme ervaarde Barten een jaar of tien geleden. ‘Ik denk dat de zenmeditatielessen die ik de afgelopen jaren volgde daaraan hebben bijgedragen.’ Hij werpt een metafoor op aan de hand van een van zijn theaterprojecten uit het verleden: ‘Ooit regisseerde ik het stuk Faust, dat staat symbool voor je vuist dichthouden. Maar in het meditatieklooster heb ik geleerd om die hand juist open te houden, dan kan er meer in. Als je gaat knijpen loopt alle zand eruit.’

NATUUR

Eenheidservaring

‘Ik probeer anderen mee te nemen naar dat ene mystieke moment.’

Als je de schoonheid van de natuur ervaart, denk ik dat je eerder geneigd bent om ervan af te blijven. Als de natuur door activisme alleen maar in de polariteiten terechtkomt, heb ik niet het gevoel dat activisme nog iets bijdraagt.

De hele wereld is al zo gepolariseerd, het gaat nu meer om samen.

Door mensen deelgenoot te maken van boomconcerten in een bos, voelen ze ook echt dat we in contact staan met de omgeving. Ik denk dat dat veel meer kan doen voor het bewustzijn dan alleen maar lopen schreeuwen.’

22 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

Naast activisme schuilt er nog een andere kracht achter de creativiteit van Barten, een ervaring die hij opdeed toen hij een jaar of acht was.

‘Ik werd in de vakantie gedropt bij opa en oma. Op de Kollenberg in Sittard ging ik dan elke dag met mijn schildersezeltje zitten om te schilderen en tekenen. Mijn ooms werkten onderin de mijn. Op een gegeven moment voelde ik de roots van mijn familie in de berg, het was een mystieke eenheidservaring.’ Vanaf die tijd viel er volgens de creatieveling een ijzeren hek tussen de volwassenenwereld en hem in; hij wist zeker dat die eenheidservaring, die hij op dat moment had ervaren, essentiëler was dan een werkdag van 9 tot 5. ‘In al mijn projecten probeer ik anderen mee te nemen naar dat ene mystieke moment, ook in Talking Trees.’

Vijf miljoen bomen

De boommuziek draagt niet alleen bij aan bewustwording en eenheid, maar leidt ook tot iets fysieks. Een gesprek met Buma/Stemra over de auteursrechten van de muziek resulteerde in het aanplanten van duizenden bomen. ‘Ik vroeg me af van wie de auteursrechten nu eigenlijk waren. Zij vertelden me: “Jij bent de kunstenaar, jij doet de interpretatie van de data”. Ik dacht: als de auteursrechten van mij zijn, start ik een actie waarmee we vijf miljoen bomen gaan planten.’ In Maarheeze begon de kunstenaar direct met het planten van 32.800 bomen. Ook het Afrikaanse project de Great Green Wall wil hij ondersteunen, waarbij dwars door het continent een bosgebied wordt aangeplant.

De cirkel van Talking Trees lijkt hiermee rond. Barten: ‘Er ontstaat een circulaire beweging, de bomen geven ons muziek en wij geven meer bomen. En in die nieuwe bossen kunnen wij dan weer boomconcerten gaan geven. Door het publiek onderdeel te laten zijn van onze concerten voelen ze dat de natuur niet buiten ons staat maar dat wij onderdeel zijn van de natuur. We zijn een organisme.’ •

De muziek van Talking Trees luisteren, Bert Barten tijdens een boomconcert in actie zien of een boom doneren kan via www.talkingtrees.nl.

COLUMN

Column Annette Nobuntu Mul Founder Ubuntu Society, voorzitter Stichting Ubuntu Nederland. www.ubuntusociety.nl

Taalent

‘Waarom en waarheen met al die ontplooide talentjes?’

als een soort ‘bijbel voor autonomie’ in de hand: de zelfontplooiing lijkt het hoogste goed.

Ook in de domeinen onderwijs en zorg zien we in de kern telkens die eenzijdige ‘automane’ en gefragmenteerde tendens: het stimuleren van zelfredzaamheid én voor iedere kwaal een specialist. Binnen de geïnstitutionaliseerde instellingen vieren individuele POP’s (persoonlijke ontwikkelingsplannen) hoogtij en zelfsturende teams eindigen vaak in alleen sturende teams. Maar een onderliggend maatschappelijk vraagstuk is: is recht op zorg een individueel recht of is het een morele plicht om voor elkaar te zorgen?

Een grote bakermat voor talentontwikkeling voor ieder kind ligt natuurlijk in het onderwijs: ‘Education is the most powerful weapon to change the world’. Ik ben zeer onder de indruk van de visie en missie van het Montessorionderwijs: ‘Help mij het zelf te doen’, waarbij het uitgangspunt is dat ieder kind een natuurlijke drang heeft om zichzelf te ontplooien. Prachtig.

En toch mis ik ook hier het grotere verhaal: waarom en waarheen met al die ontplooide talentjes?

Menswetenschappers, voornamelijk in de sociobiologie en psychologie concluderen dat de mens twee fundamentele basisbehoeften heeft: belonging and meaning.

Dus zou misschien de vraag na al die autonome erkenningen van talentontwikkeling en zelfontplooiing kunnen rijzen: ‘Aan wat voor een wereld willen én moeten wij betekenis geven?’

Ik denk aan een wereld waarin de talent- en zelfontplooiingspiramide van Maslow niet eindigt op de top van een berg, maar openbarst als een vulkaan. Waarom?

Omdat we zo al onze en andermans talenten bundelen en inzetten voor een inclusieve samenleving en duurzame aarde. Juist voor alle toekomstige kinderen van vijf met veel ‘taalent’. • SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 23

ONTPLOOIING

We deden in de auto altijd een taalspelletje. Mijn zoontje van toentertijd vijf jaar oud en ik. Enerzijds om de tijd van stilzitten voor een klein jochie te doden, anderzijds om hem te helpen zijn verwondering, gedachten en niet begrijpen van taalonlogica (in zijn hoofdje) te ordenen. En omdat we er samen zoveel lol om hadden.

‘Mama, ik denk dat het rondtonde moet zijn?’ Hij zei het stellig en was ervan overtuigd dat rotonde onjuist was.

Fout, goed, logisch of onlogisch? Het is maar door welke bril je kijkt, waar je het licht op laat schijnen. Over licht gesproken: ‘Waarom is het lantaarnpaal en geen lamptaarnpaal?’ We waren de straat nog niet uit of hij had weer een woord te pakken. Ik glimlachte om mijn kind, ik lachte hem toe. En hij op zijn beurt voelde dat als een natuurlijke aanmoediging, een grenzeloze stimulans om (on)logische woorden te blijven zoeken.

Ook jaren later bleven we onze woordspelletjes spelen: ‘Waarom hebben we geen Nederlandse woorden voor überhaupt en sowieso?’ En ‘is het woord ‘volledig’ niet een tegenstelling in één woord?’

Ik genoot en geniet van zijn taaltalent. Of is het taalent?

Als executive- en organisatiecoach vertoef ik dagelijks in het oerwoud van competentiemanagement, verbeterplannen, innerlijke drijfveren, talentontwikkelingsprogramma’s, transities enzovoorts. Er wordt wat af gestimuleerd en ontplooid. Met de piramide van Maslow

FOTO: ADRIAN SOMMELING

TALENT

Talent genoeg DOOR:

DE REDACTIE

In de afgelopen 25 jaar is dit tijdschrift het podium geweest voor allerlei mensen. Wetenschappers, denkers, activisten, ondernemers, schrijvers, betrokken burgers, uitvinders, filosofen, leiders, wereldverbeteraars; allemaal gelukkige bezitters van een of meerdere talenten. Dit bracht hen tot het vertellen van één boodschap.

De ‘starters’ deden het met enige aarzeling, de routiniers draaiden er amper hun hand voor om.

Voor deze gelegenheid spraken wij met een keur aan mensen over talent. Niet alleen over dat van henzelf, maar ook dat van anderen.

Soms vanuit hun rol als coach of mentor, soms vanuit pure observatie.

Zelfs onze columnisten konden het niet laten om over talent te vertellen. Kennelijk roept de vraag ‘wat betekent talent voor u’ een zekere mate van zelfreflectie op. Het is als een roep in de woestijn van de geest, waar u zelf als dorstige passant de enige toehoorder bent.

Geeft u gehoor aan de oproep? Of krijgt u last van, zoals Van Kooten en De Bie het ooit noemden, ‘het knagen van het spijt’? Verdort uw talent als het groen in de hitte van de zon? Jaagt u het na als een bezetene, ten koste van de waardevolle oase die u links laat liggen?

Of weet u met uw talent anderen te inspireren, te vermaken, te helpen? Of, zoals Ali B, te laten groeien?

Talent, u moet ermee om leren gaan. Dat is al bijna een talent op zich. •

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 25

INTRODUCTIE

De voorlopige conclusie is dat mensen bulken van het talent, waarbij het de ene keer in rap tempo tot volle bloei komt, en het de andere keer lang verborgen blijft, als een juweel in het gesteente.

TALENT

Leven als wonderkind Al sinds 1883 wordt de term ‘wonderkind’ gebruikt om kinderen te omschrijven met een groot talent. Onder deze term vallen namen zoals Mozart, Bellini, Chopin en nu ook de achtjarige Jayden Ordoñez.

Wij gaan in gesprek met hem en zijn ouders om te horen hoe het is om over een wonderbaarlijk talent te beschikken.

DOOR:

ARIE DEKKER

Wanneer u het huishouden van de familie Ordoñez binnenstapt zou u het er niet aan aflezen. Er ligt speelgoed op de vloer, het geluid van kinderplezier weergalmt tegen de muren en hamster Jack krijgt meer aandacht dan hem zo vroeg op de ochtend lief is. Toch geeft één object weg dat dit niet zomaar een alledaags huishouden is: de prominent geplaatste piano. Eigenlijk wil Jayden er al meteen achter duiken om ons wat te laten horen, maar dat moet tot na het interview wachten.

In 2017, toen hij vijf jaar was, werd het José Ordoñez en Elian Ordoñez-Vlaardingerbroek duidelijk dat hun zoon Jayden een uitzonderlijk talent heeft. ‘Mijn man speelde samen met een kennis de vlooienmars op de piano. Ze waren met z’n tweeën een beetje bezig en op een gegeven moment trok dat Jaydens aandacht,’ hierop valt Jayden enthousiast in, ‘Ik vond de witte en zwarte toetsjes leuk. Toen papa klaar was heb ik de helft ervan gespeeld op gehoor. Toen vroeg ik “hoe ging die verder?”.’

De beste

Jayden heeft wat muziekkenners een ‘absoluut gehoor’ noemen. Hierbij kan iemand zonder hulpmiddelen een toon herkennen, wat Jayden helpt om zijn toekomstige doel te bereiken. ‘Ik word de beste van de wereld. Ik heb een talent en gave, waardoor ik een kans heb om heel goed te worden.’ Alleen talent gaat hem er niet brengen, oefening is belangrijk. De nodige aandacht is daarvoor nog weleens moeilijk te vinden volgens het wonderkind, maar hierdoor komen de achtjarige en zijn ouders wel in de wereld van het internationale pianoconcours terecht, vertelt vader José trots. ‘Wij zijn nu in een bepaald 26 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

stadium gekomen waarin Jay met de top van de wereld meedraait. Hij neemt het op tegen Russische, Japanse en Chinese kinderen. In die landen worden kinderen al vanaf hun geboorte muzikaal gevormd, of ze het leuk vinden of niet. Wij hebben hier in Nederland een hele andere mentaliteit.’

Om in deze wereld mee te dingen is meer nodig volgens Elian. ‘Hij moet veel begeleiding krijgen van zijn pianojuf om het goed te doen. In zijn eentje oefenen vindt hij niet leuk, dus hebben wij met Jayden besloten dat hij het samen met zijn juf doet. Dat is zijn eigen keuze. En dat betekent dat hij vier keer in de week naar pianoles gaat.

Als ik dat aan een ouder vertel op school dan krijg je daar wel een paar vreemde blikken bij.’ Er moet dus een afweging worden gemaakt hoe ver de familie wil gaan om Jaydens bijzondere talent te voeden. ‘Dat is lastig voor ons, om te bepalen waar wij willen dat hij naartoe gaat.

Wat wil hij bereiken, wat kan hij bereiken? Wij zeggen nu “oké, wij laten het aan Jayden”.’ Zij doen dit onder een duidelijk motto: ‘het moet wel leuk blijven.’

Het belang van plezier

Dat ze dit voornemen waarmaken laat moeder Elian zien in de opvoeding van hun dochter. ‘Even eerlijk, als ik mijn kind elke dag huilend naar pianoles zou moeten brengen is het zó gedaan. Vayèn heeft ook op pianoles gezeten. Dat vond ze niet zo leuk. Ze moest te veel oefenen. Zij heeft op zich nog een beter gehoor dan haar broer en een betere vingeraanslag, maar zij wil liever op dansles. Nou, dan ga je op dansles.’ Jayden hoeft niet al zijn dagen achter een piano te slijten; hij heeft genoeg andere dingen te doen. ‘Ik hou van kickboxen. Daarvoor

DE FAMILIE ORDOÑEZ

TALENT

‘Ik word de beste van de wereld.’ train ik lekker deze spiertjes,’ trots laat de achtjarige zijn spierballen zien, ‘die zijn best hard. En ik voetbal.’ Dat klinkt misschien wat eng voor iemand wiens vingers zo belangrijk zijn, maar ook daar gaat kind-zijn vóór volgens de ouders. ‘Als hij zijn vinger verstuikt of breekt is dat jammer. Het blijft een kind. Dat gebeurt. Dan gaan we wel volgend jaar naar het concours.’

Keuzes maken

Gekneusde vingers daargelaten, is een strakke planning nodig om deze levensstijl goed te laten verlopen. ‘Wij moeten heel kritisch kijken wat we wel en niet mogen doen. Hij heeft tien dagen per jaar die hij met een goede reden vrij kan krijgen van school. Dus we plannen de concoursen daaromheen. Zodat er voldoende tijd is om te oefenen en het voor te bereiden.’ Hier komt weer hun manier van opvoeden om de hoek kijken. ‘Als je op zo’n tripje bent dan maak je het natuurlijk leuk. Dan ga je dingen bezichtigen en doe je allerlei activiteiten buiten het pianospelen, dat is erop gericht dat hij het naar zijn zin heeft.’ En niet alleen voor Jayden geldt dit, ook is het volgens de ouders belangrijk dat Vayèn meekrijgt wat er gebeurt, om buitensluiten te voorkomen. ‘Als Jay een concours heeft, proberen we altijd met z’n vieren weg te gaan. Dat is nog best wel een uitdaging.’

Hoewel het misschien niet de makkelijkste levensstijl is

JAYDEN ORDOÑEZ

voor de familie en Jayden, en al lijkt hij er zelf niet zoveel last van te hebben, legt dit leven hen geen windeieren.

‘Tijdens mijn eerste concours heb ik meteen de eerste plaats erin geramd. Meteen een ronde medaille van helemaal goud’, vertelt de kleine virtuoos. Dat is dan volgens hem ook een van de voornaamste redenen dat hij het doet: prijzen winnen. Toch is het materiële niet het enige wat hem motiveert, ook een uniek geluksgevoel drijft hem voort. ‘Ik voel de muziek door mijn hele lichaam gaan. Dat vind ik heel leuk. Dat is mijn lievelings.’ Voor wie over zijn potentie twijfelt, wil hij het dan ook nog een keer benadrukken. ‘Later wil ik pianist worden, dat snap je nu wel hè? Dan ga ik over de hele wereld reizen en muziek maken. Ik ga wel voor vijf miljoen mensen spelen.

Kom jij ook kijken?’ • SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 27

TALENT

Bloeiend innovatietalent Als er een studie ‘ondernemerschap’ zou bestaan, was Floris Koumans er waarschijnlijk cum laude voor geslaagd. De serie-ondernemer ontdekte zijn talent op een Grieks eiland waar hij zijn toevlucht zocht na de middelbare school.

Hoe kon iemand die niet wist wat hij wilde worden, zo tot bloei komen?

DOOR:

BRIAN DE MELLO

Hij heeft geen ondernemingsachtergrond en zijn familie bestaat voornamelijk uit artsen. ‘Na mijn schooltijd waren er twee opties: óf je ging studeren, óf je ging in militaire dienst. Maar ik had geen idee wat ik zou moeten studeren. Bovendien begreep ik niet waarom de meisjes in mijn klas niet in dienst hoefden en ik wel.

Discriminatie, daar had ik toen al een hekel aan’, vertelt Koumans. Hij besefte wel dat hij een belangrijke keuze moest maken en besloot visser te worden in Griekenland. Niet zozeer vanwege het visser-zijn, maar om een time-out te nemen. Dat leverde hem bijna letterlijk de openbaring op om ondernemer te worden.

‘Ik wist direct dat het moest gaan om impact maken, om de wereld te verbeteren. Ik wilde niet voorbijgaan als een schip in de nacht.’

Hij werd ondernemer, niet om bakken met geld te verdienen, maar om impact te maken. ‘De droom van ouders was in die tijd dat je kind bankier werd; tegenwoordig zou je nog liever wensen dat ie paaldanser wordt in een gay-bar, zo zijn de tijden veranderd’, stelt hij gekscherend. Aangezien er geen opleiding ‘entrepreneurship’ bestond, sprokkelde hij zelf de nodige kennis bij elkaar

28 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

door verschillende opleidingen in Engeland en Nederland te combineren.

Vervolgens startte hij op 22-jarige leeftijd zijn eerste onderneming, gericht op het creëren van een alternatief voor antibiotica. Koumans: ‘Met zoveel medici in de familie kun je zeggen dat de appel niet ver van de boom valt, maar iedereen verklaarde me voor gek; “Is dat niet een beetje hoog gegrepen?”, vroegen ze. Ik was echter opgevoed met de discussie over resistentie van antibiotica, en mijn interesse lag daar.’ Inmiddels worden op basis van het door hem ontwikkelde bio-actieve concept, genaamd 2QR (spreek uit: to cure), over de hele wereld jaarlijks miljoenen producten verkocht.

Conceptdenker

Gevraagd naar zijn talent, verklaart de ondernemer dat hij altijd in concepten denkt. ‘Mijn talent ligt in innovatie. Dat is ook mijn passie. Ik denk dat het belangrijk is om de drie cirkels waar het om gaat te laten overlappen: talent, passie en waardecreatie.’ Hij benadrukt dat het derde element, het toevoegen van waarde aan de wereld, cruciaal is. ‘Als je heel mooi viool kunt spelen en er een passie voor hebt, maar je doet het alleen in een schuurtje achter je huis, dan wordt het niet zoveel.’

Om het onderzoek naar het alternatieve antibioticum te kunnen financieren, startte hij andere bedrijven. Daarom noemt hij zichzelf liever een parallel-ondernemer dan een serie-ondernemer. ‘Zo kon ik de financiering zelf regelen en is er geen bank aan te pas gekomen. Dat leverde een stabiele organisatie op en veel vrijheid.’

Het klinkt als het geheim van de smid als hij vertelt dat hij vernieuwend denkt vanuit concepten. ‘Dat is meer dan een trucje, het is een visie, een manier van denken en kijken naar dingen in een totaalbeeld. Bij een concept hoort ook een product-marktcombinatie; op welke

Vrij in bloei

In 2006 kwam Koumans bij de Entrepreneurs’ Organization terecht, een wereldwijde club van ondernemers.

Daar draaide alles om groei. ‘Dat verbaasde me en ik werd er steeds kritischer over. Ik had alles vanuit het niets opgebouwd en zat er ook in financiële zin inmiddels warmpjes bij, maar was absoluut geen vrije geest. Eerder een gevangen geest. Gevangen in de overvolle agenda van het succes.’ Het zette hem aan het denken. ‘Als je naar de natuur kijkt, zie je dat niets alleen maar op groei gericht is. Groei kan niet zonder het doel van groei, en dat is altijd: bloei. Het besef ontstond bij mij dat ik vanuit groeien én bloeien moest denken. Want in groei ben je niet vrij, in bloei wel.’

Hij ging op een andere manier naar zijn organisatie en leven kijken. ‘Bloei gaat om de energie die nodig is om op te laden voor een periode van groei. Bloei verbindt

FLORIS KOUMANS

‘Groei kan niet zonder het doel van groei, en dat is altijd: bloei.’ mensen.’ Het leidde tot het ontwikkelen van het Groei & Bloei-concept, dat hij via de Grow and Flourish Foundation verspreidt als nieuwe norm voor ondernemen. ‘Om bedrijven gezonder, leuker, aantrekkelijker en succesvoller te maken en de wereld een beetje beter.’

Daarbij komt hij allerlei talent tegen. ‘Talent ontdekken is nu een van de leukste dingen die ik doe, en vaak ontdek ik het bij anderen voordat ze het zelf ontdekken.’

Koumans begeleidde al veel afstudeerders en vindt het belangrijk dat talent een ‘open mind’ heeft. ‘A mind is like a parachute – it only works when it’s open’, verkondigt hij stellig. Intuïtie is daarbij misschien wel zijn belangrijkste zintuig. ‘Ik ben ook gecertificeerd mental coach. Ontwikkeling van talent kan je namelijk niet los zien van persoonlijke ontwikkeling. Dat heb ik bij mezelf zo ervaren. En nu begeleid ik veel mensen daarin. Ook geef ik masterclasses, lezingen en presentaties over het Groei & Bloei-concept, met name aan MKB-ondernemingen met ambitie.

Koumans verklaart zichzelf honderd procent een optimist. ‘Wat ik mezelf heb aangeleerd is om te denken in droombeelden, die realistisch en haalbaar zijn. Zo leid ik al mijn ondernemingen, het droombeeld wordt een magneet in de toekomst die je aantrekt. Daarbij horen realiteitszin en gerichte, actieve hoop. Dat is werkelijk optimisme.’ • Meer informatie: www.growandflourish.org SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 29

ONDERNEMERSTALENT

manier zet je een product in de markt, met welk verhaal, en welk voordeel levert het ten opzichte van anderen?’

Floris Koumans heeft hierdoor veel patenten op zijn naam staan, die hij soms licenseert, soms verkoopt.

‘Omdat ik niet alles kan. Ik bedenk innovaties omdat ik ergens induik, maar dat wil niet zeggen dat ze binnen de strategie van mijn organisatie passen. Als het wel bij mijn groep past, is dat natuurlijk het leukst.’ Zijn Orange Pearl Innovation Group houdt zich bezig met ecologie, biologie en technologie. ‘Die drie moeten bij elkaar komen. Dat varieert van een gepatenteerd product voor sport, fysio en fitness, tot aan technologie waarmee we dolfijnen en orka’s op veilige afstand van visserij kunnen houden.

Maar het meeste wat we doen heeft te maken met gezondheidsproducten.’

Inmiddels heeft hij zijn bedrijfsgroep vereenvoudigd en voor een groot deel verkocht zodat hij zich weer helemaal kan richten op nieuwe initiatieven en innovaties.

Recent speerpunt is het wereldwijd ingediende patent voor cannabis-processing. Volgens de innoverende ondernemer een compleet vernieuwende technologie voor het verwerken van medicinale cannabis. ‘We bouwen nu een proeffabriek. Daarmee ontwikkelen we een veel beter en effectiever product voor de helft van de prijs, volledig van plant tot klant.’

TALENT

Ali B’s talent om te voeden Iemand die alles haalt uit de talenten die hij bezit. Niet alleen ten gunste van zichzelf, maar ook voor het welzijn van anderen. Ali B vindt dat deze omschrijving uitstekend past bij… Ali B. We spreken met hem over de ontwikkeling die een Marokkaanse jongen uit Zaanstad maakte en zijn passie om anderen te laten overleven én groeien.

DOOR:

BRIAN DE MELLO

Op een kantoor in Almere word ik opgewacht door Ali’s assistente Anaïs. ‘Hij komt iets later.’ Dat mag de voorpret niet drukken. Hoewel ik hem eerder dit jaar kort de hand heb geschud toen het nog mocht, ken ik hem net als de meeste mensen alleen van zijn optredens op tv, als coach in The Voice, als gast aan tafel in talkshows en van zijn eigen tv-programma’s en theatershows. Aan de talenten van de artiest en rapper hoeft niemand te twijfelen, maar hij heeft al jaren meer in zijn mars. Ali B is namelijk ook een succesvol platenbaas, ondernemer en talentbegeleider. Als hij eenmaal de kamer binnenvalt, is hij ook direct aanwezig. ‘Hee yo! Hoe gaat ie?’

Eén miljard

Voordat we in gesprek gaan vertrouwde Anaïs mij al toe: ‘Hij is nu zijn echte missie aan het volbrengen.’ Ali heeft een deal met Allah gesloten, zoals hij zelf in een videofilmpje op de website www.ikwilgroeien.nl onthult.

In het Ritz-Carlton hotel in het Zuid-Franse Cannes, vanaf het balkon van zijn luxe hotelkamer, turend over de azuurblauwe Middellandse Zee, dacht hij te kunnen genieten van dat glorieuze moment. Een hoogtepunt van overvloed, waar zijn succesvolle carrière hem had gebracht. Totdat hij besefte wat er zich achter die schitterende horizon bevond. Afrika, armoede, en kinderen die omkomen van de honger. Het vijfsterren glas jus d’orange smaakte vanaf dat moment extra zuur. Hij beloofde zijn god er iets aan te doen. Maar wat? ‘Eén miljoen maaltijden voor kinderen, dat zou ik regelen, stelde ik voor aan Allah. Maar die trapte daar niet in. Ok, één miljard maaltijden dan?’ Dat leek er meer op; zo werd een nieuwe missie geboren.

30 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

Hieruit ontstond het initiatief IkWilGroeien, een combinatie van geven en ontvangen. Want een miljard maaltijden sponsoren loopt aardig in de papieren.

Daar moet zelfs iemand als Ali B hard voor werken om het benodigde bedrag op te hoesten. Om te kunnen geven is het dus nodig om tegelijkertijd te mogen ontvangen. ‘Iedereen die mijn missie ziet zitten, vraag ik mee te doen. Als je wilt bijdragen aan mijn doel, of liever, ons doel, dan zorg ik niet alleen dat die maaltijden er echt komen, maar krijg je mijn support erbij cadeau om zelf te kunnen groeien. Alles wat ik heb geleerd, mijn tips, mijn ervaring, mijn netwerk stel ik beschikbaar om mensen die bijdragen aan die missie, vooruit te helpen.’

Dat is nogal een belofte. Die aan Allah was al tamelijk gewaagd, maar deze mag er ook zijn. Het talent van honderden, misschien duizenden mensen ondersteunen; het klinkt als een immense inspanning, die om een bijna bovenmenselijk commitment vraagt. ‘En toch ga ik ervoor.

Voor 1 euro per dag kan je al meedoen. Als je ongeveer 3,5 euro per dag betaalt, sponsor je nog meer maaltijden en krijg je verdergaande privileges van mij binnen IkWilGroeien.’ Daar houdt het niet op. Vanaf nu legt Ali B een ‘hongeropslag’ bovenop zijn standaard boekingstarief.

En hij gaat andere artiesten aanmoedigen om hetzelfde te doen. ‘Iedereen die dit ziet zitten mag meedoen.’

Internationaal

De combinatie van helpen om te groeien en helpen om te voeden is niet toevallig ontstaan. Het blijkt de ultieme uitkomst van Ali’s eigen talenten te zijn en dat sluit naadloos aan bij zijn filosofie over groeien. Op de website

FOTOGRAFIE: ADRIAN SOMMELING

GROEITALENT

die speciaal voor dit doel is gemaakt staat het helder omschreven. Om écht te groeien heb je volgens hem maar drie dingen nodig: 1. iemand om het van af te kijken (kopieer succesvol gedrag), 2. iemand die eerlijk tegen je is (als je iets niet kan, dan wil je dat weten) en 3. iemand die in je gelooft en met wie je het samen kunt doen (want in je eentje groeien is niet vol te houden).

Hij beschikt over de juiste talenten om die drie personages te representeren. Voordat we daarover worden bijgepraat, benadrukt hij het grotere plaatje van het maaltijdeninitiatief. Zijn ambitie reikt namelijk tot over de grens. ‘Uiteindelijk wil ik dat het internationaal gaat, bijvoorbeeld met iemand als Will Smith die een am-

ALI B

‘Iedereen die mijn missie ziet zitten, vraag ik mee te doen.’ bassadeur voor dit initiatief wordt. Maar we beginnen gewoon in Nederland. Laten we eerst hier bewijzen dat het kan. Die één miljard maaltijden moet te halen zijn. Ik denk dat ik het net haal voordat ik oud ben en doodga’, klinkt het optimistisch.

»

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 31

TALENT

Over Ali B Ali Bouali (1981) is al meer dan twintig jaar rapper en ontwikkelde zich tot theaterman en zangcoach bij The Voice. Hij is platenbaas voor een groot aantal Nederlandse artiesten en beheert zijn eigen management- en entertainmentbedrijf SPEC. In alles wat serie-ondernemer en multi-talent Ali B doet staat het verbinden van mensen centraal. Als coach laat hij talenten zien hoe ze hun doel kunnen bereiken. Zijn visie: als je echt wilt en hard werkt, kun je overal beter in worden.

Met zijn nieuwe initiatief IkWilGroeien helpt hij mensen hun talent te ontdekken en te ontwikkelen, zodat ze optimistischer in het leven gaan staan. Ali B deelt zo niet alleen zijn kennis en ervaring, maar ook de echte verhalen van deelnemers aan IkWilGroeien, om anderen te inspireren. U vindt een eerste kennismaking op pagina 50.

Het mobiliseren van anderen voor zijn grote doelstelling kost hem tijd, maar levert ook voldoening op, en meer.

‘Zelfs LinkedIn, het online zakelijke netwerk, gaat me helpen om dit groot te maken’, verkondigt hij met een twinkeling in zijn ogen. Alhoewel we nog weinig hebben gesproken over het onderwerp van ons interview, blijkt zijn talent om te verbinden ook uit dit initiatief. ‘Ik denk dat het interview hierover moet gaan.’ Dat vindt The Optimist ook, maar we horen wel graag zijn visie op talent en het ontwikkelen ervan in het bijzonder.

32 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

De basis

Talentontwikkeling is volgens Ali B de basis, op welk gebied dan ook. ‘Vader zijn is ook een talent dat je kunt ontwikkelen’, weet hij uit eigen ervaring. ‘Een talent hebben betekent voor mij: vaardigheden beheersen. Hoe meer vaardigheden, hoe getalenteerder. Voor elke rol in je leven heb je vaardigheden nodig, om daarmee een doelstelling te halen.’ Hij blijkt een spreekwoordelijke spons te zijn als het gaat om het verzamelen van informatie. Ali leest veel en zou willen dat meer mensen dat deden. Inclusief het lezen van The Optimist, bevestigt de nieuwe abonnee.

‘Het is een misvatting te denken dat je om bijvoorbeeld een goede vader te zijn geen talentontwikkeling nodig hebt. Dat is de reden dat veel dingen onderschat zijn.

Boeken lezen over opvoeding is zo onderschat. Ik vraag me echt af, waarom lezen mensen daar zo weinig over?

Als je straks op je sterfbed ligt, dat je denkt “had ik het maar anders gedaan”. Nou, als je een boek had gelezen, dan hád je het misschien anders gedaan.’

Zo kijkt hij ook naar media die een positief effect hebben op het mens-zijn en op persoonlijke ontwikkeling.

‘Ik heb het idee dat veel mensen nog niet hebben geproefd van de wereld waarin wij ons begeven. Ik geloof dat als mensen ervan proeven, ze erachter gaan komen dat een blad als The Optimist of een platform als IkWilGroeien niet iets “extra’s” is, maar juist hoort bij de basis van het leven. Omdat het altijd gaat over groeien,

FOTO: AMIN GHIRI

TALENT

ontwikkelen, bijdragen, van betekenis zijn voor jezelf, je naaste, de samenleving. Dát is de basis. En vooruit, dat beloon je dan met een keertje Netflixen of het lezen van een ander tijdschrift.’

Archetypen

Gevraagd naar zijn eigen talenten, komt Ali verrassend genoeg met Jungs archetypen op de proppen. Hij kwam erachter dat zijn profiel uit meerdere archetypen bestaat. ‘De ontdekker is een belangrijke; dat verklaart ook waarom ik tijdens dit interview zoveel vragen stel aan jou. Maar dat doe ik altijd, vragen stellen, de hele dag door. Als je me niet stopt, ga ik door.’

Hij verklaart ook zijn verlangen om dit te doen: ‘Iedere keer dat ik informatie krijg, voel ik voldoening.’ De ontdekker is naar eigen zeggen een dominant archetype in hem. Het gevolg hiervan is dat hij vaak bruggen bouwt. ‘Als je voortdurend ontdekt, ga je verbanden zien. En als je verbanden ziet, wil je verbinden. Daar ontstaat mijn rol als verbinder, dan ben ik een magiër;

Meer informatie: www.ikwilgroeien.nl SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 33

GROEITALENT

‘Ik neem de leiding om voor ons samen die win-win te creëren.’

uit de verbindingen die ik smeed ontstaat magie. Als ik twee talenten aan elkaar koppel, ontstaat een magische samenwerking, een win-winsituatie. Dat zie je bij een programma als Ali B op volle toeren, of bij The Voice.’ Het derde archetype dat bij Ali hoort is de joker, de nar die alles ontregelt. ‘Die zegt: “Jongens, door al die regels zijn jullie vergeten te leven. We moeten nu leven, leef alsof het je laatste dag is!”’ Dan zijn we er nog niet. Er is nog een archetype. Op de achtergrond weliswaar, maar duidelijk aanwezig op momenten.

‘Dan ben ik een heerser; ik laat dingen niet zomaar gebeuren, ik neem de leiding om voor ons samen weer die win-win te creëren. Zo zet ik de heerser in, om de magiër te beschermen.’

Het resultaat is een balans tussen mens- en resultaatgerichtheid. Dat verklaart volgens Ali waarom dingen hem gelukt zijn en nog steeds lukken. ‘Er zijn mensen die alleen aan het resultaat denken maar bij wie het ontbreekt aan menselijke charme en sociale vaardigheden. Daarnaast zie je ook mensen met grote sociale vaardigheden die vervolgens niets voor elkaar krijgen. Het gaat om die samenhang, de combinatie van die talenten.’

Eén archetype dat zeker niet past bij hem is dat van de zorggever. Hij is stellig als hij verklaart dat hij niet een helper is die geniet van het zorgen voor een ander; het is niet zijn ding. ‘Het zit gewoon niet in me, dat moet ik uitbesteden, daar moet ik eerlijk over zijn. Mijn vrouw is gelukkig super zorgzaam, dat is wel zo handig voor de kinderen. Ze zijn elf, acht en twee. Nee, als mijn vrouw niet zo zorgzaam was geweest, hadden we nu thuis kinderen gehad die al konden koken!’, geeft hij lachend toe.

Als we Ali’s talenten op een rij zetten, dat wil zeggen: de talenten die horen bij de ontdekker, de magiër, de nar en de heerser, zien we het volgende talentprofiel: autonomie, ambitie, trouw zijn aan de ziel, het vinden van win-winoplossingen, vreugde, verantwoordelijkheid en leiderschap. Na de uitgebreide kennismaking van vandaag klinkt het als een plattegrond van Ali’s ziel.

De ontdekker spreekt nog een opvallende conclusie uit. ‘Het feit dat ik dit heb ontdekt, komt omdat ik er tijd en energie in steek om erachter te komen. En daar gaat IkWilGroeien ook over. Dat je tijd en energie steekt in dit soort materie. Dus ook in het lezen van The Optimist’, zegt hij met een serieuze ondertoon, alsof een heerser spreekt. Maar het klinkt ons vooral magisch in de oren. •

TALENT

Ook u heeft spreektalent Hij staat bekend als de Public Speaking Architect en trekt volle zalen met zijn presentaties en workshops waarin hij mensen aanmoedigt in het openbaar te spreken. We vroegen Winston Scholsberg om het geheim van spreektalent te onthullen, voor zover dat bestaat.

DOOR:

WINSTON SCHOLSBERG

Ik wist precies wat ik wilde zeggen. Er zaten vierhonderd mensen in de zaal. Het was een debat en het publiek mocht input geven. Ik vond dat ik iets te zeggen had, stond op en liep naar voren. Daar stond ik dan met de microfoon in de hand en alle ogen in de zaal op mij gericht.

Ik deed mijn mond open en er kwam niets uit. Mijn lippen trilden, mijn benen trilden, ik kwam er niet uit. De woorden kwamen niet zoals ik ze had bedacht. Het goede idee dat ik had, verdween als sneeuw voor de zon en ik liep de ‘walk of shame’ terug naar mijn stoel. Ik zag het in hun ogen. ‘Waar heeft hij het over?’

‘Iedereen heeft talent, maar wat je ermee doet is vele malen belangrijker.’

Verborgen talent

Ik wist het toen nog niet, maar dat moment heeft het zaadje geplant dat vele jaren later zou uitgroeien tot de WES Methode, een ervaringsgerichte trainingsmethodiek die bij elke deelnemer het spreektalent doet aanwakkeren.

De afgelopen 25 jaar heb ik duizenden mensen uit alle lagen van de bevolking getraind om met meer zelfvertrouwen en overredingskracht te spreken in het openbaar. Van studenten tot leerkrachten en therapeuten tot CEO’s, politici, officieren van het leger en alles daartussenin.

Wat ik daaruit heb geleerd is dat iedereen een verborgen spreektalent bezit. Bij sommigen ontpopt dit 34 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

zich op natuurlijke wijze, dat zijn de zogenaamde natuurlijke spreektalenten. Daar hoorde ik in ieder geval niet bij.

De rest moet een manier vinden om dat verborgen talent te ontwikkelen. Ik heb het ook moeten leren. Als (inval-) drummer in meer dan vijftig verschillende bands, waaronder The Wailers van Bob Marley en met Curtis Knight, de ontdekker van Jimi Hendrix, heb ik geleerd om een praatje te kunnen maken.

Anansi

De Amerikaanse theatermaker en -docent Rufus Collins ontdekte mijn talent als eerste. Hij liet mij onverwachts auditie doen voor driehonderd man.

Tilde van Haaster, een zangeres en regisseur, zag ook iets in mij en vroeg me of ik als verhalenverteller mee wilde doen in een stuk over Anansi de spin. Na drie maanden heb ik uiteindelijk ja gezegd, maar niet met de overtuiging dat ik het kon. Ik was onzeker over mijn eigen spreektalent.

Zo begon mijn carrière. Het was een proces van vallen en opstaan. Mijn kracht is nog altijd actief zoeken naar manieren om mijn prestaties te verbeteren. Inmiddels ben ik een N.E.R.D., een Never Ending Researcher & Developer.

Dat leer ik aan mijn cursisten, ook aan kinderen. Het is vallen, leren, opstaan, vallen, leren, opstaan. Je moet het doen, vaak doen; laat je niet tegenhouden door te perfectionistisch te willen zijn.

Mijn tien voorstellingen werden er honderd. Toen duizend. Nu zit ik bijna tegen de tienduizend voorstellingen aan. Op een gegeven moment kreeg ik steeds vaker vragen van leerkrachten. ‘Hoe doe jij dit? Jij krijgt iets voor elkaar bij deze kinderen waar wij moeite mee hebben. Hoe krijg jij controle over een groepje kinderen, binnen drie kwartier, zodat ze boven zichzelf uitstijgen?

TALENT

Wil je ons leren hoe je dat doet?’ Toen ontwikkelde zich iets en wat ik ze leerde werkte blijkbaar. Want ze voelden zich zekerder, ze toonden meer leiderschap voor de groep en zo groeide het dat ik ook pabo-studenten begon te trainen.

Stotteraars en kolonels

Echt spreektalent is zeldzaam. De beste sprekers zijn getraind en hebben keihard geoefend. Het is net als elke vaardigheid. Daarom ben ik ervan overtuigd dat iedereen zelfverzekerd en overtuigend kan spreken. Het mooiste is dat je snel kunt groeien in je ontwikkeling als spreker.

Jaren geleden kwam een student bij me trainen. Wanneer hij nerveus werd, begon hij te stotteren. Hij wilde zich zo goed mogelijk voorbereiden op sollicitatiegesprekken die hij binnenkort moest doen. Na een aantal sessies kwam hij haast teleurgesteld bij me terug. ‘Ze vinden me te gladjes’, zei hij. Daar moesten we allebei om lachen. Van stotteren naar te gladjes in een handjevol sessies. Ik heb hem daarna nog een paar andere gereedschappen meegegeven en uiteindelijk werd hij gekozen uit tweeduizend sollicitanten om een jaar stage te lopen bij Unilever. Dat was zijn droomstage.

Het zijn niet alleen de onervaren sprekers die enorme sprongen kunnen maken. Zelfs ervaren en getrainde sprekers kunnen nog altijd meer van hun sprekerstalent ontdekken. Je hebt alleen de juiste technieken nodig.

In Cambodja heb ik een officier van het Amerikaanse leger getraind. Hij was daar gestationeerd en moest veel coördineren met officieren uit het Franse leger. Op zijn zachtst gezegd ging dat niet echt goed. Hij was toentertijd kolonel en had enorm veel ervaring. Na een drietal sessies was het probleem opgelost. De communicatie met zijn Franse collega’s verliep als gewenst. Ondertussen is hij gepromoveerd tot brigadegeneraal.

Bewijs

Voor mij zijn deze casussen het bewijs dat talent niets uitmaakt. Iedereen heeft talent, maar wat je ermee doet is vele malen belangrijker. Ik ben niet geboren als spreker.

Ik heb daar hard voor gewerkt. Elke techniek is volledig

WINSTON SCHOLSBERG

gebaseerd op de praktijk. Alles wat niet werkte heb ik in de prullenbak gegooid.

De technieken die ik heb ontwikkeld werken daarom in elke situatie en ze zijn door iedereen aan te leren. Na duizenden voorstellingen en het trainen van mensen uit alle lagen van de bevolking, heb ik met eigen ogen gezien dat iedereen het potentieel heeft om zichzelf krachtig en zelfverzekerd uit te drukken, en dat zo te doen dat mensen echt naar je luisteren.

Het is mijn missie om dat te bewijzen. Om die reden bied ik een gratis trainingssessie aan voor degenen die oprecht dat talent willen ontwikkelen.

Om een lang verhaal kort te maken, je hoeft niet geboren te worden met een spreektalent. De beste sprekers hebben hun ‘talent’ zelf gecreëerd. U kunt dat ook. Zelfvertrouwen maakt het leuker om te doen, oefening maakt het gemakkelijker, maar het talent heeft u altijd al gehad. • Winston Scholsberg is presentator, acteur, verhalenverteller en trainer om professionals te begeleiden bij het optimaliseren van hun communicatieve vaardigheden.

Hij schreef De WES Methode en Experttips voor wervend spreken. Scholsberg is tevens actief als coach persoonlijke ontwikkeling.

Meer informatie: www.winstonscholsberg.com SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 35

Kijk op talent Zoveel mensen, zoveel talent én zoveel meningen.

Wij vroegen vier mensen uit verschillende disciplines om hun kijk op talent.

Emmy van Thiel die het creatief bekijkt, Henkjan Smits die als jurylid veel talent beoordeelt, Sabine van Egeraat die als ondernemer op (vrouwelijk) potentieel let en Maurice Oostendorp die als CEO van een grote bank allerlei talent heeft ontmoet.

‘Realiseer wat je kunt bedenken.’

DOOR:

EMMY VAN THIEL, DESIGNER

Talent wordt overschat. Daar ben ik heilig van overtuigd. Als je met volle focus ergens aan werkt, je daarbij niet te veel vasthoudt aan de manier waarop het ‘volgens de norm’ moet of hoe jij dénkt dat het moet, én je werkt vanuit jouw eigen schatkist aan ervaringen, opleiding, passie, et cetera, dan kun je bereiken wat je wilt.

Vaak kijken we op tegen mensen die iets heel goed kunnen en cijferen we onszelf daardoor – onbewust – weg, terwijl er niemand op deze hele wereld is met jouw schatkist. Als je dit ten volle inzet, kun je heel goed worden in iets op jouw unieke manier. Dat is wat in de volksmond ‘talent’ wordt genoemd.

Helaas is onze samenleving erop gefocust om direct resultaat te zien. Het liefst via bewezen methodes en de gevestigde orde. Want stel je voor dat je opvalt. Hierdoor blijft veel talent op de plank liggen. En dat is zó zonde. Zelf heb ik hier dagelijks mee te maken omdat ik creators en ondernemers help met het doelbewust realiseren van hun ideeën en dromen.

Creativiteit

Waar ik op let bij het herkennen van talent? Of iemand een positieve mindset heeft en zichzelf wil uitdagen. Of iemand het in zich heeft om zijn of haar creatie-krachten te omarmen, op welk vlak dan ook, en of iemand ervoor openstaat om hierin begeleid te worden. Als je binnen de gebaande paden blijft werken en de systemen die je automatisch volgt niet bevraagt, niet af en toe een risico durft te nemen en wegdeinst voor het onbekende, dan kom je er nooit achter wat je volledige potentieel en dus talent is.

Er is an sich geen keerzijde aan talent, aan verwachtingen die anderen stellen met betrekking tot jouw ‘talent’ wel. We voelen druk, raken uit de flow en je wordt onnodig perfectionistisch en kritisch op jezelf. Zonde!

Juist als je talent ontwikkelt is het wijs om met een mentor of coach te werken. Iemand die je onzekerheden wegneemt en je motiveert om wél die sprong in het diepe te wagen.

TALENT

Mijn eigen talent

Ieder idee heeft potentie maar vaak blijven ideeën toch op de plank liggen doordat je honderden ideeën hebt en niet weet welke stappen je exact moet zetten om een idee te realiseren. Hier help ik mensen mee. Ik ken dit namelijk als geen ander dus ik heb me gespecialiseerd in het gestructureerd uitwerken van ideeën, om in de flow te blijven en om vol zelfvertrouwen stappen te durven zetten. Van pril idee tot baanbrekend eindresultaat, en alles daartussenin – van praktische stappen tot het stukje mindset waardoor je het ook dúrft te doen.

Alles wat je kunt bedenken kun je ook realiseren, daar geloof ik heilig in. Ik motiveer en help jou met de status quo bevragen, groots te denken, nieuwe stappen te zetten en dit succesvol uit te werken. Zodat jij je talent gaat herkennen, ontwikkelen en delen met de wereld. Hier heb ik mijn talent van gemáákt.

Mijn tip: neem een goede coach of mentor in de arm, iemand die je helpt met scherpe vragen stellen, nieuwe perspectieven ontwikkelen en je zelfvertrouwen een boost te geven. Iemand die je helpt met reflecteren op de stappen die je neemt, op de resultaten die je boekt en

VISIES

Om een enorm misverstand recht te zetten: men denkt dat creativiteit een talent is, waar niet iedereen voor in de wieg is gelegd. Je moet maar net geluk hebben wil je met nieuwe ideeën kunnen komen. Uitvinders, innovators en makers winnen prijzen en worden op voetstukken geplaatst. En begrijp me niet verkeerd, ik vind dit prachtig, want het is erkenning en motivatie voor de maker en bovenal een super goede manier om aandacht te trekken voor nieuwe concepten en innovaties. Maar het laat het merendeel van de mensheid ook geloven dat creativiteit een zeldzaam verschijnsel is en dat er maar een handvol échte innovators is in deze wereld. Dat is niet alleen jammer; het is een hele vreemde benadering en een verspilling van zóveel talent.

die je bovenal helpt met het plezier hebben en houden, zelfs als het even tegenzit. Door gebrek aan zelfvertrouwen en vaak goedbedoelde adviezen om ‘niet te gek te doen’ zijn we vaak te bang om een onbekende volgende stap te nemen.

Een coach kan je helpen om uit je comfortzone te gaan en bestaande patronen te doorbreken. Zo kun je jezelf verrassen door dingen die je kunt bereiken met de tools en ervaringen die je nu al hebt, dan ga je je talenten écht verder ontwikkelen.

Stop met dromen en ga het doen. Ga meters maken want zo doe je ervaring op. Hierdoor groeit je zelfvertrouwen.

Je durft te staan voor wie je werkelijk bent en je gaat je eigen unieke krachten omarmen. Je gaat er plezier in hebben, je komt in de flow en je wilt meer. Dát is hoe talent ontstaat. • Emmy van Thiel is expert in Design Thinking en helpt met het succesvol realiseren van ideeën.

Ze helpt creatievelingen en ondernemers met het verwezenlijken van (internationale) dromen.

Meer informatie: www.emmyvanthiel.nl/the-optimist

»

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 37

TALENT

DOOR:

HENKJAN SMITS, BUSINESSCOACH EN PROGRAMMAMAKER

Talent is geen verdienste, laat ik daar duidelijk over zijn.

Je hebt het of je hebt het niet. Het is de mogelijkheid die je bij geboorte krijgt om ergens heel goed in te worden.

Maar met alleen talent kom je er helaas niet. Het gaat om de combinatie van passie en talent om ergens echt goed in te worden. Ik heb in het verleden heel veel mensen gezien die een enorme passie hadden om het te maken, maar die het talent misten. Dan blijft langdurig succes uit. Ook omgekeerd zie je het gebeuren. Mensen met enorm veel talent, die er eigenlijk geen passie voor hebben en er dan niks voor willen doen of laten. Ook dan blijft het echte succes meestal uit.

Keerzijde

Het herkennen van talent is heel lastig. Als mensen komen solliciteren of auditeren kunnen ze wel, vanwege een enorme drive, op een onderdeel van het vak heel hard geoefend hebben. Dan zie je iemand met enorme vaardigheden en denk je in eerste instantie

dat er talent aanwezig is. Maar als er aan dat onderdeel buitenproportioneel gewerkt is, kan het zo zijn dat de vaardigheden aangeleerd zijn door enorme passie zonder talent. Bij het aannemen van zo iemand blijkt vaak al gauw dat het echte talent ontbreekt en de doorontwikkeling achterblijft.

Als je ergens enorm talent voor hebt en geen passie, kan de omgeving van de getalenteerde heel erg pushen om ergens in door te gaan, terwijl de wil om er echt voor te gaan ontbreekt. Dan zal je zien dat het talent niet ten volle benut wordt en het mogelijke succes uitblijft. Dat noem ik de keerzijde van talent.

Vrachtwagenchauffeur

Mijn eigen grootste talenten zijn creativiteit, veelzijdigheid, het vermogen om te luisteren én te praten. Ik heb tijdens de optredens met mijn band gemerkt dat men mij meer accepteerde als sfeermaker en verhalenverteller tussen de nummers door dan als zanger. Door mijn passie te volgen, muziek maken met een band en optreden door heel Europa, kwam ik erachter dat mijn grootste talent wel in mijn stem ligt maar niet als zanger. Verder heb ik alles aangepakt wat op mijn pad kwam. Van fotograaf tot marketing manager, van artiesten-manager tot vrachtwagenchauffeur. Alleen door te doen, kom je erachter waar je echte passie en talent liggen.

Voor ontluikend talent heb ik deze tip: stel jezelf de volgende vragen: Wie ben ik? Wat wil ik? Wat kan ik? En hoe kom ik over? Ga eerst voor jezelf uitvinden wat je passies zijn. Kijk vervolgens of dat in lijn ligt met je talenten en dan is het een kwestie van er all the way voor gaan.

Dus: niet opgeven bij tegenslag en bereid zijn keihard te werken. Alleen dan kan je je talent ten volle benutten en ultiem succesvol worden. Nogmaals, talent hebben is geen verdienste; er iets mee doen, in combinatie met passie, keihard ervoor werken om skills of vaardigheden te ontwikkelen, is een enorme verdienste. • Henkjan Smits is bij het grote publiek vooral bekend als jurylid bij tv-programma’s als Idols, X Factor en Holland’s Got Talent. Sinds 2003 geeft Henkjan lezingen en workshops aan bedrijven onder de noemer Business X-Factor. Verder is hij dagelijks te horen bij Omroep MAX op NPO Radio 5 van 18:00 tot 20:00 uur met het programma De MAX!, dat hij samen met Manuëla Kemp presenteert.

FOTO: JANITA SASSEN

‘Niet opgeven bij tegenslag en keihard werken.’

‘Groeien doe je met vallen en opstaan.’

DOOR:

SABINE VAN EGERAAT, ONDERNEMER

Aanpassingsvermogen

Ik ben ervan overtuigd dat in ieder mens potentieel zit, dus ook talent. Ik zie ook een duidelijk sturende rol weggelegd voor bedrijven om naar dat talent op zoek te gaan. Dat begint bij het aannemen van mensen en de keuzes die daarbij gemaakt worden. Deze keuzes zijn vaak gebaseerd op vaardigheden rondom kennis.

Ik zie een grote meerwaarde om in deze keuzes ook de zogenaamde soft skills mee te nemen. In welke mate zijn mensen bijvoorbeeld in staat empathisch samen te werken, helder te communiceren en zijn ze zich bewust van hun biases? De tijd waarin we nu leven vraagt om veel aanpassingsvermogen en alleen kennis van een bepaald vakgebied is tegenwoordig onvoldoende om succesvol te zijn.

Ik zou ervoor willen pleiten om opleiding en praktijk beter op elkaar af te stemmen. Bedrijven zijn op zoek naar bepaald potentieel – gegeven dat zij helder heb-

ben welk potentieel dat is. Als opleiders beter snappen waar bedrijven naar op zoek zijn, kunnen zij dat in hun opleidingsaanbod verwerken. Op deze manier kunnen we jong potentieel helpen zich voor te bereiden op hun toekomst. Er worden nu al nieuwe opleidingen gecreëerd of aangepast, maar ik denk dat zowel de opleiders als bedrijven hierin nog een verdiepingsslag kunnen maken.

Bescheiden

Graag sta ik nog even stil bij het fenomeen vrouwelijk talent. Ik spreek regelmatig succesvolle vrouwen op senior posities en ik heb daardoor een goed beeld gekregen van wensen en behoeften. Vrouwelijk talent is nog te vaak bescheiden. Ik denk dat het goed is om potentieel samen te zien met kansen. Talent betekent ook groei. Het is nou eenmaal niet mogelijk om direct van 10 naar 100 te springen. Bedrijven zijn vaak meer dan bereid te investeren in talent en voor vrouwen ligt hier een kans. Bedenk niet wat je nog niet kan, maar bedenk wat je graag wilt kunnen zodat je samen met je werkgever je groei kan uitstippelen. Deze aanpak geeft vaak voor beide partijen veel voldoening.

Ik ben zelf inmiddels een kleine 20 jaar ondernemer en in de afgelopen 2 decennia heb ik heel veel geleerd.

Groeien doe je met vallen en opstaan, ook ik. Inmiddels ben ik de 40 gepasseerd en weet ik dat mijn talent ligt in het verbinden en helpen ontwikkelen van anderen. Aan de hand van innovatieve (leer)oplossingen kan ik elke dag mijn passie waarmaken en mensen met andere achtergronden, opvattingen en visies toch met plezier met elkaar laten samenwerken. •

VISIES

Volgens de Van Dale zijn er drie betekenissen van talent: 1) een bepaald gewicht aan goud of zilver, 2) een natuurlijke begaafdheid en 3) iemand met veel aanleg. In de zakelijke wereld zou ik daar graag nog een vierde aan willen toevoegen, namelijk het hebben van potentieel. In mijn beleving is dat wat bedrijven nodig hebben, in alle vormen en maten. Potentieel om klanten aan je te binden, potentieel om problemen op te lossen, potentieel om processen efficiënter te maken, enzovoorts. Ik zie talent als de verpersoonlijking van ‘mogelijkheden verzilveren’.

Bedrijven worden namelijk gerund door mensen en deze mensen moeten gezamenlijk allerlei oplossingen vinden om te (blijven) bestaan. Hoe we talent definiëren is sterk afhankelijk van het soort bedrijf, de fase waarin ze zich bevinden en de visie die zij hebben op de toekomst. Wat voor de één talent is, kan voor de ander niet of minder aan de orde zijn. Bedrijven zouden eigen unieke profielen moeten maken van het potentieel dat ze nodig hebben, waardoor ze de juiste vragen kunnen stellen, zowel bij het aantrekken van talent als het behouden en verder helpen ontwikkelen van talent.

Sabine van Egeraat is eigenaar van Outspoken Communication en 360Outspoken waarmee ze met innovatieve leeroplossingen bedrijven helpt bij het ontwikkelen van hun mensen.

Meer informatie: www.360Outspoken.com

» SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 39

TALENT

‘Talent is voor mij geen absoluut begrip.’

DOOR:

MAURICE OOSTENDORP, BANKIER

Talent is in mijn ogen een belangrijk maar moeilijk begrip. Het herkennen en objectiveren van talent zie ik als een uitdaging. Mensen hebben soms een voorkeur om hun eigen skills te projecteren op een ander, op zoek naar talent. Talent ontwikkelt zich in de tijd, je hebt ook laatbloeiers. Omstandigheden zijn van invloed op de vraag of je je talent kunt laten zien. Ik noem nog een opvallende tweedeling: je hebt talent in een combinatie van rationele intelligentie en expertfuncties enerzijds, en in een combinatie van emotionele intelligentie en managementvaardigheden anderzijds. Kortom, er zitten zoveel aspecten aan, waardoor talent voor mij geen absoluut begrip is.

Verbeterpunten

Zowel bedrijven als individuele mensen kunnen talentontwikkeling organiseren. Daarbij is het goed om verschillen in aanleg in de gaten te houden bij die ontwikkeling. Ik moet denken aan het voorbeeld dat ik ooit hoorde over Pieter van den Hoogenband, die in zijn voorbereiding op het winnen van een gouden zwemmedaille op zijn derde Olympische Spelen moest kiezen: ging hij voor het verbeteren van waar hij al goed in was, of ging hij datgene waar hij minder goed in was minder slecht maken? Dat geldt voor iedereen. Ik heb het zelf bij herhaling ook zo ervaren. Naarmate ik ouder word, neig ik meer naar het laatste. Jezelf leren kennen en extra aandacht geven aan datgene waar je minder goed in bent, is waardevol. Een omgeving die je helpt om verbeterpunten te accepteren en er iets mee te doen, beschouw ik als zeer prettig.

Bij De Volksbank is getracht structuur te geven aan het herkennen van talent, om toe te kunnen werken naar wat binnen de bank ‘leiderschaps-DNA’ wordt genoemd. Dat ontwikkelt zich in de tijd, maar het moet passen bij de missie en visie van het bedrijf. We onderscheiden hierbij vier elementen: competenties, persoonlijkheidseigenschappen, waarden en ervaring & kennis. Bij sollicitaties en talentherkenning kijken we vooral naar persoonlijkheid en waarden, vanuit de overtuiging dat we competenties, ervaring en kennis kunnen ontwikkelen.

Hierbij is ‘oprechte aandacht’ één van de belangrijkste waarden. Al hebben we een balanstotaal van 65 miljard euro: wij zijn niets meer dan de optelsom van onnoemelijk veel contactmomenten tussen mensen. Tussen klant en medewerker, tussen medewerkers onderling, tussen ons en de maatschappij. Dat contact moet gebaseerd zijn op oprechte aandacht.

Persoonlijkheidseigenschappen die ik graag accentueer: open en eerlijk zijn, vertrouwen durven hebben in mensen. Het heeft ook te maken met de draai – die versterkt is door de financiële crisis – waar we als sector in zitten; we komen uit een model van wat ik noem ‘geïnstitutionaliseerd wantrouwen’; ervan uitgaan dat de klant mogelijk het verkeerde doet, maar dat hoort niet bij bankieren met de menselijke maat. Dus laten we proberen om in alles wat we doen uit te gaan van een open en eerlijke klant die je kunt vertrouwen.

Ik vind dat je talent moet behoeden voor het feit dat ze talent zijn. Kijk naar de sport. De één wordt een toptalent en de ander niet. Dat heeft vaak niet met technische

talenten te maken, maar met vragen als ‘hoe ga ik om met de druk, hoe ga ik om met tegenslag zonder dat ik het gevoel heb dat ik m’n talent kwijt ben?’ En talent kan ook een verkeerde drijfveer zijn. Dan denkt iemand: kijk mij eens goed zijn, nu wil ik sneller en meer. Je moet in staat zijn te nuanceren en mensen niet te expliciet tot talent benoemen.

Naar voren bewegen

Maurice Oostendorp is sinds medio augustus CEO af bij De Volksbank.

Een econoom en bankier met jarenlange ervaring in de financiële sector, die veel talent voorbij heeft zien komen. Tevens was hij een van de eerste abonnees van Ode/ The Optimist.

FOTO: GREGOR SERVAIS

Als ik mijn grootste talent moet benoemen: ik kan analyseren en verschillende invalshoeken samenbrengen, vanuit de overtuiging dat het nodig is naar voren te bewegen. Met daarbij de kanttekening om dat niet te doen vanuit eigenbelang, maar vanuit het collectieve belang.

Vanuit de inhoud, vanuit bruggen slaan, naar voren bewegen; terugkijkend op mijn loopbaan deed ik dat altijd al van nature. Ik heb voornamelijk in grote organisaties gewerkt en daar werd dat element van verbinden gewaardeerd. Mijn valkuil is de neiging om (te) lang vast te houden aan de eigen overtuiging. Pas achteraf weet je of het goed is geweest om ergens korter of langer aan vast te houden.

Mijn tip voor talentvolle mensen: ga op zoek naar je echte drijfveren. Waarom wil je wel of niet minder hard werken, succesvol zijn, waar word je positief door geprikkeld? En ga op zoek naar je sterke en zwakke punten, probeer jezelf beter te leren kennen. Alleen al de bewustwording ervan en er op een goede manier mee omgaan, leidt tot een balans in je ontwikkeling. Dus maak het niet te zwaar, niet te obsessief. Maak het niet een doel op zich, maar een vanzelfsprekend onderdeel van je eigen ontwikkeling. •

TALENT

Het talent van de student ‘Kijk naar de vis!’ De Amerikaanse bioloog Louis Agassiz toonde een postdoctorale student een vis en vroeg hem de vis te beschrijven. De student zei: ‘Dat is een zonnevis’. ‘Dat weet ik’, zei Agassiz en verlangde nogmaals een beschrijving. Een paar minuten later kwam de student terug met een beschrijving van de Ichthus Heliodiplodokus uit een vissenhandboek. Agassiz herhaalde zijn vraag: ‘Beschrijf de vis.’ De student leverde een vier pagina’s tellend essay aan. Weer gaf de professor opdracht te kijken. Een week of drie later, terwijl de vis al aardig lag te rotten, wist de student eindelijk iets meer van de vis. Volgens Agassiz was er maar een manier om iets te leren kennen: jezelf zijn en kijken.

DOOR:

GERRIE STRIK

Inmiddels zijn we bijna een eeuw verder. ‘Gister heb ik weer eindassassments van eerstejaars geobserveerd’, verzucht mijn vriendin boven haar latte macchiato. ‘Behoorlijk wat studenten zijn schools. Zij hebben nog nauwelijks weet van hun eigen stem en zitten in een prestatiegericht riedeltje. Ze denken dat ze door academische woorden te gebruiken, of door precies de feedback van de mid-term assessments op te volgen, beter in hun opleiding worden. Deze studenten krijgen dan onvoldoendes vanwege hun wolligheid of vanwege hun portfolio dat 56 pagina’s lang is.’

Net als de student van Agassiz, worden ze weer naar huis gestuurd – met een onvoldoende. Maar, anders dan Agassiz, zijn de assessoren zelf ook ongelukkig: een onvoldoende roept waarschijnlijk alleen maar méér schoolsheid en angst op en heeft het averechtse effect. We zien dat hogescholen en universiteiten er niet in slagen de student persoonlijk aan te spreken op eigenzinnigheid, durf, moed, experimenteren en loslaten van de geijkte kaders.

‘Hoe leer je vrij te denken als je studie in vier jaar klaar moet zijn?’

42 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

Eigenzinnigheid

Wat maakt een student talentvol? Moet de student de schoolsheid waarmee hij binnenkomt loslaten ten gunste van eigenzinnigheid en eigenheid-in-verbinding?

The artist is present, zoals Marina Abramovic eiste.

Maar wie, in godsnaam, is the artist? Hogescholen en universiteiten zijn vaak het volledige eerste studiejaar ‘kwijt’ aan deconditioneren. Het residu van het schoolse systeem verwijderen voordat de student toetreedt tot de academie.

Hoe leer je eerstejaars dat het niet gaat om kaders waaraan je moet voldoen, niet om het invullen van het juiste antwoord, niet om het voldoen aan vooraf vastgestelde competenties? Hoe leer je dat de enige houding op weg naar een assessment de houding is waarbij je doorgaat totdat de vis begint te stinken? De moraal van het verhaal is dat je Wikipedia overslaat, voorbij handboeken kijkt en risico’s neemt. Dat je uitreikt boven je beperkte zelf en de beperkte kaders die je gesteld zijn. Hoe leer je vrij te denken als je studie in vier jaar klaar moet zijn?

De Vrije Hogeschool heeft een pre-propedeuse; het Liberal Arts Tussenjaar, voor studenten die zichzelf ontwikkelen alvorens een studiekeuze te maken. De werkwijze die wij, in het vijftigjarig bestaan van dit tussenjaar, ontwikkelden valt het beste te omschrijven met het beeld van de hardloper en romanschrijver Haruki Murakami.

De hardloper is, aldus Murakami, niet geïnteresseerd in

TALENT

ONDERWIJS

het doel precies de 42,195 km te lopen die de marathon om triviale redenen telt.

In Waarover ik praat als ik over hardlopen praat zegt Murakami: ‘Wie zou zich in hemelsnaam gaan bezighouden met energie- en tijdrovende sporten als triatlon en marathon als er geen pijn aan te pas kwam? Het is juist omdát het pijn doet, juist omdát we die pijn willen doorstaan, dat we in dat proces met zekerheid kunnen constateren dat we toch, voor een deel, echt leven. En het stelt ons ook in staat (als het goed gaat tenminste) om tot het inzicht te komen dat kwaliteit van leven niet afhangt van vaste gegevens zoals resultaten en cijfers en rangschikkingen, maar als een veranderlijk iets dat vervat zit in de actie op zich.’ Het doel van de marathonloper is niet het doel van de marathon.

Het doel van een assessment is voor de student niet: het assessment halen. Het halen van een assessment is een bij-effect van de innerlijke vrijheid die de hardloper voelt tijdens het lopen, als zijn gedachten zich beginnen te voegen naar de cadans van zijn voeten en hij zich in contact voelt staan met de bomen, de lucht, de rivier en de stad. Het resultaat is een bijwerking van de zelfoverwinning op de weerstand die hij voelt voor iedere training die hij begint. Wat het onderwijs zou moeten doen is: werken aan innerlijke vrijheid van de hardloper, met het behalen van het doel – een geslaagd assessment – als verrassend bijproduct.

GERRIE STRIK

Conditionering loslaten

Wij zien al vijftig jaar studenten binnenkomen met twijfels bij hun studiekeuze. Wat ons daarbij opvalt is de conditionering. Studenten moeten van de samenleving, moeten van de politiek, moeten van hun ouders en moeten uiteindelijk ook van een stemmetje in zichzelf.

En het moet snel. Waar de gemiddelde student economie, letteren, sociale wetenschappen in 1971 zo’n slordige 7,9 jaar over zijn studie deed, met een beurs, moet de huidige student in vier jaar klaar zijn. En hij heeft daarna een stevige studieschuld.

Zowel het kiezen voor een studie als het snel afronden ervan, komt neer op slagen voor een assessment met slechts één goed antwoord. Geen tijd voor nuance, risico, fouten, afweging, durf. Het juiste antwoord raden is het doel. » SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 43

TALENT

‘Talent hebben voor hardlopen is één ding.

De marathon lopen een ander.’

Het gebrek aan tijd en de obsessieve, en in menselijke zin uiterst beperkte doeloriëntatie van de tentaminering leidt tot neurotisch gedrag. Studenten raken in een kramp, worden depressief en onbereikbaar. Het lokkende doel, de maatschappelijke rol, staat ver aan het eind van een serie geestdodende oefeningen in aanpassing aan het heersende denken, als een dwang waaraan je moet voldoen. Oorzaak en gevolg worden verwisseld, verbeelding veronachtzaamd. De uitgebluste leerling krijgt na de zoveelste test het verwijt dat hij geen doel nastreeft terwijl juist de in alles doorgevoerde obsessieve doeloriëntatie elke gezonde ambitie belemmert.

Ben jezelf

De Vrije Hogeschool werkt systematisch vanuit een ander paradigma dat niet begint met een te krappe tijdspanne en met een beperkte doeloriëntatie, en niet met de studie- of beroepskeuze. We zoeken en vinden intrinsieke motivatie en werken van daaruit aan de daarbij passende levenshouding. Het begint met zelfontwikkeling. Hoe vertel je jouw verhaal? Voor richting, houvast en een doel in het leven is het niet langer mogelijk te steunen op tradities of gewoontes. Ieder van ons zal zijn of haar dromen moeten uitspreken, en zal voor zichzelf moeten bepalen wat waardevol is en wat je bij wilt dragen aan de wereld. Het gaat hier om de drie ogenschijnlijk simpele maar in de praktijk grote, moeilijke en confronterende vragen: wie ben ik, wat kan ik en wat wil ik?

Bij de drie vragen horen drie stappen in het proces dat studenten doorlopen op de Vrije Hogeschool. De eerste is deconditioneren. De student onderwerpt zijn verleden aan een kritisch onderzoek. Hij leert naar zijn biografie kijken zoals de student van Agassiz naar de zonnevis leerde kijken.

De tweede stap is die van vrij denken (liberal thinking).

Weet wat in de handboeken staat over de zonnevis, maar leer kijken en denken voorbij de handboeken. Leer de wereld en jezelf zo onbevangen bekijken, zoals Agassiz de student leerde kijken.

44 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

De derde stap is die van wereld ontwerpen (global design). Hoe vind je een plek in de wereld? Jarenlang lag de nadruk bij onderwijs en ontwikkeling op het individu.

Wij geloven dat het juist de kunst is om samenwerkingen en dwarsverbanden te ontwikkelen; betekenisvolle verbindingen met mensen die hun passie en overtuiging delen, en samen willen bouwen aan een mooie en duurzame toekomst.

De hardloper is compleet. Zijn denken valt samen met zijn beweging door de stad. Hij is een in zichzelf besloten beweging geworden. Het aandachtig onderhouden van een levenslang proces van deconditioneren, vrij denken, en wereld ontwerpen, mondt uit in de juiste looptechniek, gezondere voeding, rust als rust nodig is. Natuurlijke, normale, onbevangen processen krijgen de ruimte.

Blokkades verdwijnen. Beperkte doeloriëntatie wordt integrale levens- en mensoriëntatie.

De student zegt: ik ben mezelf (be yourself ), ik denk en creëer vanuit vrijheid (liberal thinking) en lever mijn bijdrage aan de werkelijkheid van morgen (global design).

Een studiekeuze maken, tentamens halen of een portfolio samenstellen zijn net als de finishlijn na 42,195 kilometer: ijkpunten op een doorgaande route.

Talent hebben voor hardlopen is één ding. De marathon lopen een ander. Wat onze studenten bindt is het vermogen de wereld te bevragen, een toekomst te verbeelden, om schoonheid te zien, te verwarren, te spelen en te experimenteren. Onze studenten hebben hun cadans gevonden. Ze maken hun talenten waar en ze voegen waarde toe, zowel in hun privédomein als in de grote wereld. • Gerrie Strik geeft als rector leiding aan De Vrije Hogeschool te Zeist (www.vrijehogeschool.nl). Zij studeerde Nederlands & genderstudies en promoveerde op het werk van Hella S. Haasse (2019).

TALENT

Talent voor wetenschap Als we Hollywood moeten geloven, is het haast vanzelfsprekend dat Artificiële Intelligentie (AI) de wereld gaat overnemen. In een doemscenario waarbij bits en bytes het voor het zeggen krijgen, hebben wij wel één ding dat deze supercomputers missen: het talent om ons te verwonderen. Of dat ons in zo’n grimmige toekomst veel goeds gaat brengen is moeilijk te zeggen, maar in het heden maakt de website Zooniverse.org gretig gebruik van dit gegeven. Ze doen onderzoek dat machines gewoonweg niet kunnen.

DOOR:

ARIE DEKKER

Onderzoekende burgers

Bij citizen science mengen ‘gewone burgers’ (denk aan uzelf, uw buurvrouw of misschien zelfs de zwager die u niet zo goed ligt) zich in wetenschappelijk onderzoek.

De term is nieuw, maar de wetenschappelijke tak zelf wordt al eeuwen beoefend. ‘Onder andere de basis voor astronomie, meteorologie en paleontologie zijn allemaal gelegd door wat wij “amateurs” zouden noemen. Zo werd bij Europees weeronderzoek veel gebruik gemaakt van regenvalmetingen, die een amateur in elk dorp op het-

‘Mensen willen gewoon de wetenschap helpen.’

zelfde moment maakte. Een ander voorbeeld is Darwin.

Die kreeg duizenden brieven toegestuurd van over de hele wereld. Een groot deel was fanmail, maar hij maakte er ook gretig gebruik van om onderzoek te doen. Zo zijn er brieven te vinden waarin hij een correspondent in Nieuw-Zeeland vraagt om meer informatie over bepaalde dieren, zoals de lokale namen en habitats.’

Tegenwoordig had Darwin waarschijnlijk Google geraadpleegd en worden weermetingen grotendeels door machines gedaan, maar dat betekent niet meteen dat burgerwetenschap overboord hoeft. ‘In 2006 wilden wij miljoenen foto’s van sterrenstelsels sorteren in twee categorieën, spiraalvormige en elliptische sterrenstelsels.

Normaal gesproken doen wetenschappers dit automatisch en op basis van kleur. De meeste spiraalvormige zijn namelijk blauw. Toch was er in Oxford een student, een Zwitserse promovendus genaamd Kevin, die naar vijftigduizend sterrenstelsels had gekeken en liet zien dat dit niet goed genoeg werkte. Iemand moest ze met de hand sorteren. Ik ben daarop met Kevin naar een pub gegaan en heb tegen hem gezegd “Ik heb een geweldig project voor je, maar je moet dan wel nog 950.000 sterrenstelsels meer classificeren”. Daar was Kevin niet bepaald enthousiast over.’ » SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 45

BURGERWETENSCHAP

Tegenwoordig zorgen razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van camera’s, het internet en andere technologische takken voor een overvloed aan informatie.

Volgens Chris Lintott, de maker van Zooniverse en professor astrofysica aan de Universiteit van Oxford, brengt dat een probleem met zich mee: er is geen tijd meer om zelf alle data te verwerken. In veel gevallen nemen computers die rol over, maar deze apparaten missen een cruciaal element. ‘Als ik de straat opga, verwerken mijn hersenen alles automatisch. Waar een AI een kartonnen reclame van een kangoeroe als opvallend zou bestempelen, het heeft immers nog nooit zoiets gezien, ben ik pas verbaasd als ik een echte kangoeroe tegenkom. Dat verschil is moeilijk te digitaliseren.’ De wetenschapper stelt dat burgerwetenschap, ook bekend als citizen science, en met name het menselijk talent, nodig is om vooruitgang te boeken.

TALENT

‘Onze vrijwilligers komen met vragen waar wij nooit aan zouden hebben gedacht.’

Ook de universiteit stond niet te springen om studenten voor Lintotts project te lenen en zo ontstond het idee om breder te gaan zoeken. ‘Samen met vrienden maakte ik vervolgens de website Galaxy Zoo. Ik hoopte zo dat, van de vijftig mensen die de website zouden zien, misschien vijfentwintig zouden besluiten om door vijftig sterrenstelsels heen te bladeren. Op deze manier was het onder-

Favoriete project Hoewel er tientallen projecten van over de hele wereld op hun site staan, antwoordt Lintott zonder veel twijfel op de vraag wat zijn favoriet is. ‘Dat is een Nederlands project. De onderzoekers willen erachter komen hoe mensen vroeger met vissen omgingen rond NoordEuropa. Zij hebben een enorme collectie historische schilderijen geüpload, waar toevallig ook vissen op te zien zijn. Nu is het aan onze vrijwilligers om de vissen te identificeren in elke schilderij.’ Een mooi voorbeeld van data die meestal achter een hoop werk versleuteld zou blijven volgens hem. ‘Een beetje raar om als astronoom visonderzoek als je favoriet aan te wijzen, maar toch is het waar.’

46 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

zoek dan in vijf jaar afgerond. Op dag één ontvingen wij honderdduizend classificaties per uur.’ Een onverwacht succes, dat Lintott zelf destijds moeilijk te verklaren vond. Tegenwoordig heeft hij hier een beter idee van.

‘Mensen willen gewoon de wetenschap helpen. Iets veel groters dus dan een interesse in een bepaald veld of het verlangen om een ontdekking te doen.’

Zodra andere wetenschappers lucht kregen van het succes, stroomden verzoeken binnen om van hun website gebruik te mogen maken. ‘Er werd gevraagd of onze vrijwilligers pinguïns konden tellen of de nucleus van cellen konden gaan omlijnen. Toen was het tijd voor Galaxy Zoo om het bredere Zooniverse te worden.’

Samen verder komen

De vraag die u wellicht aan uzelf stelt is of dit onderzoek wel geldig is. We zijn immers gewend dat echt wetenschappelijk onderzoek wordt uitgevoerd in laboratoria door mannen en vrouwen in witte jassen, aldus Lintott.

‘Het is belangrijk dat het een gezamenlijk proces is. Wij hebben niet één persoon die naar elke afbeelding kijkt.

Er wordt een gezamenlijke beslissing genomen over wat iets is. Daarnaast testen we hoe goed mensen het doen door in onze onderzoeken bijvoorbeeld een nepplaneet te verstoppen. Zo kunnen we zien of mensen deze op het spoor komen.’ Op deze manier komen de onderzoekers dan volgens hem bij een eindproduct dat zich geheel houdt aan de hoge eisen die de wetenschap stelt. ‘Als ik drie maanden lang een computerprogramma schrijf dat helpt bij het zoeken naar planeten, moet ik nog steeds aan mijn mede-astronomen laten zien dat het echt werkt.

Citizen science wordt op dezelfde manier beproefd, dus wij zijn zeker wetenschappelijk bezig.’

Naast het feit dat deze samenhang burgerwetenschap legitimeert als een echte vorm van wetenschappelijk onderzoek, helpt het ook om meer aandacht te trekken voor ontdekkingen die normaliter minder in beeld komen.

‘Als ik vertel dat ik vorige zomer voor mijn onderzoek naar Hawaii mocht en dat dat zo leuk was, is dat helemaal niet interessant. Het is veel interessanter als ik vertel wat jij hebt toegevoegd aan een project.’ Zelf geeft hij

TALENT

CHRIS LINTOTT

het voorbeeld van de WTF- (Where is the Flux) of Tabby’s ster, die bekend staat als de ‘meest interessante ster in het sterrenstelsel’. ‘Deze ster gedraagt zich heel raar. Dit omdat hij sterk op en neer gaat in helderheid, wat sterren normaal gesproken niet doen. Er zijn verschillende redenen voor dit fenomeen gegeven, jammer genoeg zijn aliens intussen uitgesloten, maar ik denk niet dat deze ster zo populair was geworden, of zelfs gevonden was, als niet een van onze citizen scientists hem had opgemerkt in de helderheidsmetingen van de Kepler-telescoop.’

Eigenwijs talent

Hoewel het voor veel mensen eindigt bij tien minuten door sterrenstelsels bladeren, is er ook een ander belangrijk aspect aan citizen science. Niet alleen om onderscheid te maken is menselijk talent nodig, ook om dingen te ontdekken zijn wij volgens Lintott onmisbaar.

‘De meeste verrassende dingen zijn saai. Als je een computer vraagt “laat me de meest ongebruikelijke foto zien die mijn telescoop genomen heeft”, krijg je meestal die ene keer te zien dat er een satelliet langs vloog of die keer dat een astronoom het licht was vergeten uit te doen. Wat een computer niet doet is opmerken dat een sterrenstelsel lijkt op een pinguïn of dat er een rare gaswolk te zien is. Terwijl daar precies de ontdekkingen zitten die de wetenschap nodig heeft. In een van onze projecten wordt gezocht naar zwaartekrachtlenzen.

Deze zijn meestal blauw en dus omschreven wij het zo bij het project. De eerste die onze vrijwilligers vonden was een rode.’ Dat klinkt als een vorm van menselijke eigenwijsheid. ‘Zij komen met vragen waar wij nooit aan zouden hebben gedacht. Wetenschappers hebben vaak de neiging om te focussen, focussen, focussen.

Doordat wij ons bezighouden met verschillende vragen en een grote community, ontwikkelen wij een veel grotere verscheidenheid aan vaardigheden.’

Volgens hem laat het succes van de website iets zien wat de meeste wetenschappelijke nieuwsbronnen missen: mensen willen deel zijn van het proces. ‘Resultaten zijn dan misschien leuk, maar ik denk dat het meemaken van een wetenschappelijk onderzoek ook lonkt. Neem voetbal bijvoorbeeld. Mensen zijn natuurlijk geïnteresseerd in de uitslagen van een wedstrijd, maar een echte fan kijkt ook de wedstrijd zelf. De projecten op onze website maken dit nu mogelijk voor de wetenschap.’

En dit soort interesse is volgens hem cruciaal voor het slagen van burgerwetenschap. ‘Het is belangrijk dat je vrijwilligers hebt die dit voor de lol doen. Als ik mijn promovendi vertel dat ze naar een miljoen sterrenstelsels moeten kijken, gaan ze met tegenzin in werkmodus.

Als ze dan bijvoorbeeld een rare blob tegenkomen gaan ze niet de moeite nemen om hier meer aandacht aan te besteden. Als ik echter op een website aan het browsen ben, wekt dit soort dingen juist mijn interesse. En dat is belangrijk: wij stimuleren het talent van mensen om afgeleid te raken.’ • SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 47

TALENT

Springen van talent Een groot deel van haar 25 lentes heeft Eva Bastmeijer sportend doorgebracht. Dansen, tennissen, atletiek; vaak deed ze twee sporten op één dag, zodat pa en ma veelvuldig taxichauffeur mochten spelen. Ouderlijke liefde en talent blijken een mooie combinatie.

BRIAN DE MELLO

‘Erfelijk gezien komt het sportieve talent met name van mijn vader, die tennist, voetbalt, basketbalt en vroeger zwom hij op hoog niveau’, verklaart Bastmeijer. Op haar veertiende koos ze voor atletiek en rende ze al harder dan de jongens uit haar klas (‘dat vonden ze niet leuk’). Een paar jaar later specialiseerde ze zich in verspringen. Daar hoort sprinten bij, want een snelle aanloop is voor een verspringster het halve werk.

‘De sport is wat mij drijft, wat mij gelukkig maakt.’

Keuze

Na het halen van haar bachelor in pedagogische wetenschappen besloot ze vol voor de topsport te gaan. ‘Ik was toen twintig en deed een trainingsstage in Londen bij de school van Jonas Dodoo, die olympische atleten begeleidt. Dat was zo fantastisch dat ik naar Engeland ben verhuisd om een jaar bij hem te kunnen trainen.’ In die periode ontdekte ze wat het betekent om iedere beslissing te nemen vanuit de sport. ‘Elke sporter ziet weleens op tegen een hels trainingsprogramma, waarbij je denkt “laat het snel voorbij zijn”, maar ik heb nog geen dag opgezien tegen het sporten zelf. Mijn vrienden vragen soms of ik het niet erg vind dat ik niet kan drinken of niet naar een verjaardag kan gaan, maar als ik dan bedenk dat het mijn kansen vergroot om mijn sportieve doelen te halen, dan is de keuze voor mij niet moeilijk. De sport is wat mij drijft, wat mij gelukkig maakt.’

Eén van de coaches uit Londen verhuisde naar Jersey en zij volgde hem. ‘Daar leerde ik wat ik nodig heb om goed te worden, welke afwisseling in training geschikt is, wat mijn lijf nodig heeft.’ Dit jaar heeft ze trainingsstages van drie maanden in Qatar – omdat haar coach daar ook werkzaam is – en is ze tijdens de wedstrijdmaanden weer thuis. ‘Zo combineer ik mijn passie voor reizen met mijn passie voor sport. Voor mij is dat ideaal.’

48 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

Perfectionist

Het afgelopen seizoen maakte ze zowel letterlijk als figuurlijk een sprong voorwaarts. Haar gemiddelde wedstrijdafstand ging veertig centimeter vooruit en haar persoonlijk record is nu 6,30 meter. ‘Om met de wereldtop mee te kunnen moet ik nog 30 centimeter verder komen.

Qua snelheid zit ik al op dat niveau; mijn uitdaging is meer kracht bij de juiste afzethoek te genereren. Daar is mijn technische training nu op gericht.’

Bastmeijer mikt op het EK, WK en de Olympische Spelen van 2024 (‘heel misschien 2021’), maar hangt het succes niet op aan het behalen van een bepaalde medaille of het winnen van een toernooi. ‘Ik geef alles voor mijn sport, dus als iets niet lukt, wil ik niet zeggen dat het voor niets is geweest. Omdat ik alles eruit wil halen, hoef ik nooit met spijt terug te kijken. Bovendien ben ik een perfectionist. Ik zal nooit iets minder doen, eerder nog overtuig ik mijn coach ervan om méér te mogen doen. Hard work beats talent, if talent doesn’t work hard, daar geloof ik in. Dus ik zal niet stoppen voordat ik mijn doel – voor mijn gevoel – gehaald heb. En ik denk in mogelijkheden en oplossingen, dus noem mij maar ontzettend optimistisch.’ •

FOTO: MAX KOOIJMANS

DOOR:

Talent is worden wie je bent Wie ben je en waarom doe je wat je doet Dat wat je hart je ingeeft En niet omdat het moet Waar je blij van wordt en schijnbaar zonder moeite Eindeloos kunt volhouden en als vanzelf wordt gewaardeerd Niet omdat je een kunstje doet of Wat anderszins in ganzenpas is geleerd Nee, omdat het uit jouw eigen zelf komt Als een vogel met een eigen wijs Vanuit bewustwording door spiegeling ontstaan Als resultante van een innerlijke reis Waarbij angsten zijn overwonnen Onontgonnen gebieden zijn ontsloten en verkend Krachten zijn vrijgekomen die je nooit bewust hebt gekend Her-inner je je plotseling de zin van jouw zijn door de allereerste zin Talent is worden wie je bent

Herman J. van der Meulen

Ik Wil Groeien Met zijn initiatief ‘Ik Wil Groeien’ heeft Ali B een stap gezet die niet veel andere BN’ers zouden durven: ‘gewone’ mensen in groten getale helpen om het beste uit zichzelf te halen. Of zoals hij zegt: ‘Doorbreek oude patronen, leer nieuwe gewoontes en groei samen met mij naar de next level’.

DOOR:

ROLAND PLUUT

Wat dit in de praktijk betekent vertelt deelnemer Nadir Tabaouni (25) uit Lelystad. Een vriend wees hem op het bestaan van ‘Ik Wil Groeien’. In eerste instantie wist hij niet goed wat hij ermee moest, het leek hem het zoveelste zelfontwikkelingsplatform. ‘Maar ik volg Ali B al vanaf mijn tiende, en hij is voor mij een inspiratiebron omdat hij op allerlei manieren zijn steentje bijdraagt aan de maatschappij. Dus ik besloot het te proberen, met een maandelijks opzegbaar abonnement.’

Verbinding

Al na enkele dagen was Tabaouni helemaal verkocht, en dat kwam niet alleen door Ali zelf. ‘Natuurlijk neemt hij ons mee met al zijn adviezen, zijn levenslessen en de dingen die hij bereikt heeft. Maar vooral het netwerk en al die positieve mensen die daarin zitten, dat is nu nog krachtiger geworden dan Ali zelf.

Het is een soort optimistische bubbel met een gemeenschappelijk doel. Iedereen wil groeien en elkaar helpen, en daardoor zitten we in 50 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

NADIR TABAOUNI

een bepaalde verbinding. Voor de een betekent het groeien op zakelijk gebied, voor de ander is het groeien in persoonlijke ontwikkeling.

We zijn nu bijna anderhalve maand verder en zelfs mijn eigen omgeving geeft aan dat ze mij heel anders vinden, positiever. Dat is een mooie ontdekking en fijn om te horen van je naasten.’

Tijdens een eerste ontmoeting stelde Tabaouni de vraag ‘hoe word ik succesvol?’. ‘We kwamen gek genoeg op het onderwerp “ouders”. Ali speelde het liedje Oulida af – dat hij schreef als ode aan zijn moeder – en voor we het wisten zaten we samen te huilen omdat we een gemeenschappelijk gevoel daarin deelden: iets terug willen doen voor iemand die zich voor je heeft opgeofferd. Het zette mij heel erg aan het denken. Ali raadde mij aan het boek Geweldloze communicatie van Marshall Rosenberg te lezen, dit mij zou helpen in een gesprek met mijn moeder. Dat pakte inderdaad fantastisch uit!’

Ambassadeurs

Zijn enthousiasme bleef niet onopgemerkt. Ali B benoemde hem tot chef van de ambassadeurs van ‘Ik Wil Groeien’, nadat Tabaouni voorstelde om het bestaande ambassadeursprogramma aan te passen.

‘In plaats van mensen met geld te belonen voor het aanbrengen van nieuwe leden, leek het mij beter om zelfontwikkelingskansen als “vergoeding” te bieden. Bijvoorbeeld in de vorm van inspiratiedagen voor ambassadeurs. Dat vond Ali een goed idee.’

Naast zijn fulltime baan bij een chique Italiaanse kledingwinkel in de Amsterdamse P.C. Hooftstraat, heeft Tabaouni inmiddels een team van vijftig ambassadeurs onder zijn hoede om samen het platform te helpen groeien. ‘Ik vind het plezierig om mensen blij te maken. Dat kan ik in mijn dagelijkse werk doen, en nu ook bij “Ik Wil Groeien”.’ • Meer informatie: www.ikwilgroeien.nl

BUSINESS

ZUIVER ZAKELIJK BOUWENDE MENS DOOR:

DE REDACTIE

We zijn een aardig eind gekomen, van grotwoning naar penthouse, van hutje naar twee-onder-een-kap. Het streven naar een dak boven ons hoofd is de invulling van een primaire levensbehoefte, en meer.

Het biedt naast veiligheid en geborgenheid ook comfort en status.

Wandel door een villawijk en u begrijpt het.

Iemand die dat al bijna dertig jaar doet is architect Thomas Rau. Een gesprek met hem begint over bouwen en eindigt gegarandeerd in een pleidooi voor een andere inrichting van de maatschappij. Die discussie hoort kennelijk ook bij het thema bouwen, of zoals Rau het zegt: het faciliteren van ons mens-zijn.

Misschien verschillen we toch niet zoveel van die grotbewoner van vroeger, alleen is ons behang wat fraaier en kan onze voordeur op slot. •

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 51

INTRODUCTIE

Nu we er steeds meer achter komen dat onze aardse middelen eindig zijn, kijken we vaker door een circulaire bril naar het inrichten van steden, dorpen, buurten en huizen. Of het nu gaat om energiezuinige woningen, stadsboerderijen of hergebruikte inrichting. Het ligt allemaal in het verlengde van de vraag: hoe richten we ons leven en onze wereld in? Nadenken en praten over deze onderwerpen raakt al snel ons wereldbeeld en de manier waarop we in het leven staan; de mate waarin we rekening houden met de omgeving, met het klimaat, met onze bronnen, met volgende generaties.

Hoogsensitiviteit en het chakrasysteem ‘Hoogsensitieve mensen hebben een gave, maar omdat ze geen begeleiding krijgen is het voor velen een vloek. Met dit boek heeft Mérène Rouma een praktische handleiding geschreven om in contact te komen met je innerlijke persoonlijkheid. Voor wie hoogsensitief is en voor iedereen die beter wil begrijpen hoe hoogsensitieve mensen in elkaar zitten, is dit handboek een must!’– Drs. Roy Martina Voor mensen die zich afvragen waarom ze zo gevoelig zijn voor signalen en prikkels uit hun omgeving, of die worstelen met hun eigen wijze van ‘(be)leven’ en reageren op anderen. Daar schreef Mérène Rouma dit boek voor, vanuit haar ervaring als coach van hoogsensitieve mensen en anderen die te maken hebben met mentale blokkades en uitdagingen. Via voorbeelden en eenvoudige oefeningen, laat ze zien hoe ons interne mechanisme werkt en hoe we dat kunnen beheren. Gerelateerd aan ieders energiesysteem (chakra’s) stelt ze ons in staat het leven te leven dat bij ons hoort.

Nu te bestellen via: www.theoptimist.nl/shop Prijs: € 24,95 (excl. €2,95 verzendkosten) ISBN: 9789082832747

Nu verkrijgbaar via de webshop van The Optimist

BUSINESS

COLUMN BRIAN DE MELLO Brian de Mello is naast hoofdredacteur van The Optimist ook bruggenbouwer en liefhebber van bouwpakketten

BOUWEN IS SPIEGELEN

‘De conclusie zou kunnen zijn: je bouwt wie je bent.’

Masters gevolgd. De creativiteit en het fanatisme van volwassen vrouwen en mannen, die urenlang de meest onwaarschijnlijke bouwwerken construeerden, waren een genot om te zien. Dat en passant alle denkbare emoties voorbijkwamen was voor de kijkcijfers mooi meegenomen.

De conclusie zou kunnen zijn: je bouwt wie je bent. Als je je ziel en zaligheid in een creatie stopt, is dat een weerspiegeling van je mens-zijn.

Zelfs in legoblokjes.

Trekken we die gedachte door naar onze grote-mensen-maatschappij, dan zegt dat in hoofdlijnen iets over hoe wij als burgers met elkaar in de wedstrijd zitten. We bouwen wie we zijn.

Rijtjeshuizen duiden op orde en efficiency (buitenlanders zouden het ‘zuinigheid’ noemen), vrijstaande huizen in het groen geven uitdrukking aan welvaart en vrijheid, flatgebouwen symboliseren stiekem ons hokjesdenken.

Als dat zo is, is er hoop. Want het aantal innovaties in de bouw- en ontwerpwereld is in de afgelopen jaren explosief gestegen. Van CO2-vrij bouwen tot het 3D-printen van huizen, van robottechnologie tot prefab-productie, van circulaire materialen tot slimme ontwerpsoftware.

Ook al kampen we met een woningtekort dat in 2024 oploopt tot boven de 400 duizend woningen, bedenk dat we steeds slimmer, duurzamer en verantwoorder bouwen. De uitdaging is om die ontwikkeling om ons slim, duurzaam en verantwoord te gedragen vol te houden, liefst in alles wat we doen, maken en bouwen. Het fundament hiervoor wordt op jonge leeftijd gelegd. Dus: blijf jong van geest, ga legoën en red zo de wereld. • SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 53

CREATIE

Onlangs sprak ik een brave vader die een nieuwe hobby had ontdekt tijdens de lockdown: hij speelde met Lego. Niet de hele eenvoudige bouwsels die je binnen een kwartiertje af hebt, maar de uitdagende soort waar je een paar dagen zoet mee bent. ‘Bouwwerken voor zestien jaar en ouder’, zei hij trots. Het gaf hem rust en ontspanning.

Inmiddels was alle aangeschafte Lego gebouwd, gefotografeerd, afgebroken en op Marktplaats te koop gezet.

Iedereen met een drang om van niets iets te maken, krijgt een warm gevoel bij het mogen bouwen met Lego, of wat daarop lijkt. Of dat nu biologisch afbreekbare alternatieven zijn, houten Kapla-blokjes of baksteentjes van gips. Als jochie van negen bouwde ik een kerststalletje van grijze minibaksteentjes, met witte lijm als specie en een dak van triplex. Dat ik toen al zo milieuverantwoord knutselde, daar was ik mij niet van bewust, geef ik toe. De charme van de niet precies passende steentjes, het met de figuurzaag uitzagen van de personages in en om de stal, de engel op het dak voorzichtig vasttimmeren aan een stokje (‘het lijkt wel of ’ie zweeft’), subtiele verlichting in het nepstro; het leverde momenten op om van te genieten.

Net als ruim 1,4 miljoen andere tv-kijkers heb ik dan ook met plezier het programma Lego

BUSINESS

BOER ZOEKT STAD

STADSBOERDERIJ

H

Het heet niet voor niets een Frans balkon: in veel Franse steden is er voor groen geen ruimte meer. Voor die situatie heeft Pascal Hardy met zijn bedrijf Agripolis een bijzondere oplossing gevonden.

In Parijs bouwt hij bovenop de Paris Expo Porte de Versailles met veertienduizend vierkante meter de grootste dakboerderij ter wereld.

DOOR:

ARIE DEKKER

Het concept van een urban farm of stadsboerderij bestaat al langer volgens Hardy. ‘Urban farming gaat de strijd aan met voedselkilometers, pesticiden en andere chemische producten. Wij doen niet de intensieve industriële landbouw na. Wij willen op een eerlijke manier dichter bij de mensen in grote steden komen.’ Toen de gemeente van Parijs met hun project Parisculteurs vroeg om een innovatief urban farming-project om de stad te vergroenen, wist Hardy dat hij met zijn bedrijf, dat zich specialiseert in landbouw research and development, deze kans moest grijpen. ‘Er was niet alleen concurrentie uit Frankrijk. Ook vanuit de rest van Europa en zelfs Amerika waren er inzendingen. Met de door ons speciaal hiervoor opgerichte tak Naturalement zijn wij aan de slag gegaan.’

WAAROM URBAN FARMING?

Volgens Hardy is urban farming deel van de oplossing voor problemen waarmee de landbouw al langer kampt. ‘Over het algemeen legt eten in Frankrijk van productie tot iemands bord ongeveer 1200 kilometer af en zijn er verschillende internationale onderdelen en processen nodig om tot een eindproduct te komen.’ Daarnaast legt hij uit dat het milieu niet het enige is waar wij ons zorgen over moeten maken. ‘Ik weet niet hoe het in Nederland zit, maar Franse sperziebonen komen over het algemeen uit Kenia. Door deze productie komen niet alleen pesticiden in het Keniaanse milieu terecht, maar ziet de lokale bevolking er ook geen enkel voordeel van. Alleen grote bedrijven profiteren, die het ook nog eens in vervuilende vliegtuigen naar Europa vliegen.’

Bij een stadsboerderij komt het voedsel van de kortst mogelijke afstand. ‘Wij gebruiken nooit middelen zoals trucks en ijskasten om onze producten 54 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

te bezorgen. Ze worden allemaal lokaal verkocht.

Als je een cirkel met een diameter van twee of drie kilometer rond onze boerderij tekent, kan je het bereik van onze producten zien.’ Niet erg groot dus, maar dat is ook een belangrijk onderdeel van de boodschap van urban farming. ‘Ik zeg echt niet dat onze stadsboerderij alle stadsbewoners gaat voeden. Het is een manier die een deel van de oplossing kan bieden. Het is deel van een groter ideaal.

Ik snap dat mango’s en ananassen het beste uit Kenia kunnen komen. Maar lokale producten moeten lokaal groeien.’

BIJZONDERE AANPAK

Om de consument te overtuigen, onderscheidt het Parijse project zich met een bijzonder doel, namelijk dat de stadsboerderij al binnen een jaar winstgevend is. ‘Dat is geen wonder, het is gewoon landbouw. Landbouw is vaak op globale schaal niet erg rendabel. Onze versie onderscheidt zich doordat het erg productief is en wij de kosten optimaliseren.’ Een belangrijk aspect van deze winstgevendheid is de door Agripolis ontwikkelde

‘Lokale producten moeten lokaal groeien.’

BUSINESS

SOCIAAL PERSPECTIEF

Ondanks deze focus op winst, zegt Hardy dat er ook rekening wordt gehouden met het sociale aspect. ‘We blijven letten op de aantrekkelijkheid van de boerderij. Aan de basis ligt bezoeken en

proeven. Gasten en schoolklassen kunnen deelnemen aan workshops over onder andere tuinieren en bedrijven kunnen bij ons teambuildingsoefeningen doen waarbij werknemers bijvoorbeeld werken op de boerderij.’ Ook kunnen stadsbewoners een stukje land kopen in speciale bakken op het dak en komen er een restaurant en bar waar men na de workshops van een hapje en een drankje kan genieten. Volgens hem is het belangrijk om op deze manier een bewustzijn te verspreiden over urban farming. ‘Ik denk dat het belangrijkste is dat mensen weten hoe een urban farm eruitziet en wat de voordelen van deze methode zijn. Als ze dan rondlopen door de stad beginnen ze zich te verbeelden waar nog meer een urban farm kan worden gebouwd. Hierdoor hoop ik dan dat ze zich afvragen waarom dat nog niet gebeurd is, en misschien zelfs zelf een project opzetten.’

Het is van belang dat ook gemeenten en bedrijven zich meer oriënteren op urban farming.

‘De enige limiet die een dakboerderij heeft is het gebouw zelf. Het kan niet op elk dak. Zelfs op een plat dak zijn er allerlei obstakels, zoals ventilatiesystemen, die dit verhinderen. Daarnaast is een dakboerderij natuurlijk echt een werkplaats. Mensen hebben een plaats nodig om te schuilen als het regent, waar ze hun gereedschap kunnen opbergen en een speciale ingang waar ze goederen buiten het kantoorleven om naar boven brengen.

Het is veel praktischer als je in het ontwerp van een gebouw al van tevoren rekening houdt met een dakboerderij. Voor deze integratie van urban farming adverteren wij met dit project.’ • Meer informatie: www.agripolis.eu SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 55

STADSBOERDERIJ

‘Aeroponic Vertical Farming’. ‘In deze torens komt vanaf boven water binnen, dat de in de zijkanten gestoken planten voedt. Wij geven ze elke tien à vijftien minuten een “douche”. In deze douche zit naast het nodige water ook een mix van allerlei voedingstoffen.’ Deze vorm van landbouwen brengt allerlei voordelen met zich mee, vertelt Hardy. ‘Zo gebruiken we geen aarde en slechts 10 procent van het normaal benodigde water en voedingstoffen. Dit door het water te recyclen in een gesloten circuit. Ook zorgt dit effectieve design ervoor dat met 52 planten per toren de investeringskosten per vierkante meter een stuk lager zijn.’ Hierdoor kunnen de torens veel breder worden ingezet dan alleen op daken.

Ook vertelt hij trots dat ze op de boerderij pesticiden en andere chemische middelen links laten liggen. ‘We gebruiken allerlei natuurvriendelijke beschermingstechnieken. Neem bijvoorbeeld insecten. Als wij weten dat een van de insecten die ons problemen geeft een natuurlijke vijand heeft, gebruiken wij deze om ze te neutraliseren. Als dat niet genoeg is gebruiken we natuurlijke beschermingssprays. Hierdoor zijn we meer preventief dan creatief. Wij lossen liever een probleem op voordat het zich voordoet dan dat we, als de planten al besmet zijn, nog een oplossing moeten vinden.’

AARDGASVRIJ

BUSINESS

I

AARDGASVRIJ IN DE PROEFTUIN Voor 2050 moeten 7 miljoen huizen en 1 miljoen andere gebouwen aardgasvrij zijn. Om dit doel te halen én planmatig uit te voeren, maakt het kabinet gretig gebruik van het fenomeen proeftuin.

We spreken met aardgasvrij-expert Wietske Schober over het aardgasvrij maken van bestaande bouw in het proeftuinprogramma.

DOOR:

LAURA BOETERS

In het kader van het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) van het ministerie van Binnenlandse Zaken konden gemeenten dit jaar hun plan indienen voor de tweede ronde proeftuinen. Dit klinkt misschien culinair, maar behalve een inductiekookplaat heeft het weinig met voeding te maken. In de proeftuinen van PAW wordt geëxperimenteerd met het aardgasvrij maken van wijken, als leerschool voor de rest van Nederland.

Wietske Schober, aardgasvrij-expert bij architectenbureau KAW, diende namens de gemeente Amersfoort een aanvraag in om van de wijk Schothorst-Zuid een proeftuin te maken. ‘Om als gemeente uitgekozen te kunnen worden als proeftuin, is er de voorwaarde dat de hele wijk mee kan doen’, vertelt Schober. ‘We zijn daarom eerst in gesprek gegaan met alle partijen die een belang hebben in de wijk, zoals particuliere eigenaren, huurders, Stedin, scholen en een zorgcomplex. Het plan is zoveel mogelijk samen met hen gemaakt zodat een aardgasvrije wijk voor iedereen haalbaar én betaalbaar is.’

AMERSFOORT

ALTERNATIEF VOOR GAS

Voor de 2200 huishoudens van Schothorst-Zuid bleek het warmtenet een haalbaar alternatief voor aardgas te zijn. Schober: ‘We berekenden wat een aardgasvrije woning de bewoners zou kosten en keken hiervoor naar twee scenario’s: gebruik maken van een warmtepomp of van het warmtenet.’

De kosten voor een warmtepomp bleken voor de meeste huishoudens uit de Amersfoortse wijk hoog uit te pakken, vooral voor de bewoners van een naoorlogse woning met slechte isolatie. ‘Dan kost het zomaar dertigduizend euro per woning, inclusief isolatie zodat de pomp daadwerkelijk de woning goed kan verwarmen. Een voordeel van een warmtepomp is dat de energierekening lager wordt en je de kosten dus met de tijd kunt terugverdienen, maar veel mensen kunnen of willen zo’n bedrag niet betalen.’

Het warmtenet kwam vele malen betaalbaarder uit de bus. ‘Van aardgas overgaan op het

‘Als je in beweging wilt komen, moet je een stap durven zetten.’

BUSINESS

PRAKTISCHE AANPAK

Uit de proeftuinen moet blijken wat wel en niet werkt bij de transitie naar aardgasvrije wijken. Een collega van Schober begeleidt een proeftuin uit de eerste ronde proeftuinen in de gemeente Assen.

‘Als we de aanpak van Assen en van Amersfoort bekijken,’ vertelt Schober, ‘kunnen we nu al de les leren dat een aardgasvrije wijk pas concreet wordt als je het praktisch aanpakt. Ambities zijn prachtig, maar je moet ook weten wat het kost. Daarom zochten we in Amersfoort uit wat de mogelijkheden waren en lieten we bijvoorbeeld door het Warmtebedrijf Amersfoort een ontwerp maken. Dat vraagt een investering van de gemeente, maar anders blijft aardgasvrij in het abstracte. De grootste les tot nu toe is dat een aardgasvrije wijk elke keer maatwerk is, door alle verschillende partijen, de portemonnee en de bereidwilligheid van de mensen.’

WIETSKE SCHOBER

Het uitsluiten van andere vormen van alternatieve energie als waterstof blijkt ook van praktische aard. ‘De productie, opslag en het transport daarvan is heel kostbaar. Stedin rapporteerde dat waterstof de komende tien jaar geen betaalbaar alternatief is. Vaak wordt genoemd dat het bestaande gasnet voor waterstof gebruikt kan worden, maar dat gaat voor Schothorst-Zuid niet op.

Daar liggen brosse gasleidingen, zoals grijs gietijzeren- en asbestcementleidingen, en die moeten voor 2028 sowieso de grond uit.’

ZESTIG HUIZEN PER DAG

Ook tijd speelt een grote rol bij de keuzes die worden gemaakt in een aardgasvrije wijkaanpak.

‘De techniek gaat zo snel, ieder jaar is er voor je gevoel een betere oplossing. Maar als je blijft wachten op het betere, dan gebeurt er niks. Als je het lang genoeg laat duren, is er altijd een nieuw inzicht. Denk aan biomassa wat eerst een goede transitietussenstap leek, maar waar nu steeds meer vraagtekens bij geplaatst worden als je dat niet goed regelt. Als je in beweging wilt komen, moet je een stap durven zetten. En tegelijkertijd nadenken hoe je risico’s opvangt.’

De eerste 1,5 miljoen woningen moeten in 2030 aardgasvrij zijn, om dat te halen ligt het tempo nu nog te laag. ‘In Nederland gaan er zestig huizen per dag van het gas af. Ik denk dat we het doel nog steeds kunnen halen, maar dan moeten we er een crisisaanpak van maken, zoals met corona. Een wijk zoals Schothorst-Zuid is in verhouding een nog relatief makkelijke wijk om aardgasvrij te worden.

Het buitengebied met een paar boerderijen en vrijstaande huizen moet ook, dan is een warmtenet geen optie en gaan mensen het alternatief nooit zelf kunnen opbrengen. Daarin zal de rijksoverheid nog meer moeten en durven bijdragen.’ • SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 57

AARDGASVRIJ

warmtenet kost in deze wijk voor particuliere huiseigenaren maximaal tweeduizend euro, inclusief het demonteren van de CV-ketel, het plaatsen van een warmteset, afsluiting van het gas, een inductiekookplaat met pannen en de aanpassing van het systeem. Dat bedrag ga je niet meer terugverdienen: je verruilt gas voor warm water. Bewoners kiezen uiteindelijk zelf in welke optie ze willen investeren.’

Kiezen voor het warmtenet is financieel gunstig voor de wijkbewoners, maar niet de heilige graal.

Zo is er nog steeds CO2-uitstoot. ‘Aardwarmte is volgens het warmtebedrijf de belangrijkste bron om het warmtenet op termijn te verwarmen’, zegt Schober. ‘Ook duurzame biomassa is nog een bron, afkomstig van alleen snoeiafval. Met het warmtenet bespaar je een uitstoot van 80 of 90 procent ten opzichte van aardgas, maar het is niet nul.’

Ook moet er opgepast worden voor de monopoliepositie van warmtebedrijven, in Schobers plan is daar rekening mee gehouden. ‘We proberen om bewoners participatie te geven in het warmtenet in Schothorst-Zuid. Er is natuurlijk wel een warmtewet die klanten beschermt, maar als je ontevreden bent over je warmtebedrijf, kun je niet switchen zoals we dat nu gewend zijn met energieleveranciers. Ik weet oprecht niet of het lukt, maar we onderzoeken of we deelnemers uit de wijk een vorm van inspraak kunnen geven zodat ze toch invloed kunnen hebben op bijvoorbeeld de tarieven, koers en duurzaamheid van het warmtebedrijf.’

BUSINESS

THOMAS RAU

ARCHITECT VAN EEN BETERE WERELD

V

Al bijna dertig jaar is Thomas Rau met zijn Amsterdamse bureau RAU gefocust op circulaire architectuur en het ontwerpen van milieubewuste, energiepositieve gebouwen. Op zijn website lezen we dat ‘RAU zich inzet voor de langetermijnbelangen van zowel de aarde als haar bewoners.’ Gaan we in gesprek met een wereldverbeteraar pur sang?

DOOR:

BRIAN DE MELLO

Vijf jaar geleden kondigde de gelauwerde architect aan dat we aan de vooravond stonden van een zijns-revolutie. Die is volgens hem begonnen.

‘We zijn het momentum aan het ondergaan dat als we niet vrijwillig veranderen, dan gaan we onvrijwillig de allergrootste verandering meemaken.’

Samen met Sabine Oberhuber schreef hij in 2016 het boek Material Matters, waarin hij de weg naar een nieuw economisch model schetst. Ons gesprek sluit naadloos aan op de gedachte die in dit boek verwoord staat; dat wij onszelf niet als eigenaar, maar als gebruiker moeten zien van de bronnen die de aarde ons biedt. Nog concreter: als we als samenleving willen voortbestaan, zullen we een manier moeten bedenken om te voorkomen dat waardevol materiaal verandert in afval. Oberhuber en Rau stelden zelfs De Universele Verklaring van de Rechten van het Materiaal op, om duidelijk te maken dat ons rovende wereldbeeld aan verandering toe is. De huidige coronacrisis maakt de noodzaak hiertoe alleen maar urgenter. ‘De coronakwestie is de eerste globale crisis die ons duidelijk maakt dat ons “zijn” afhankelijk is van alles wat er is. Het is een illusie te denken dat je kunt beïnvloeden waar je van afhankelijk bent. We zijn afhankelijk van de allergrootste monopolist ooit, genoemd de aarde’, aldus Rau. Hij vindt het verschrikkelijk om te zien dat zoveel mensen op de intensive care zijn terechtgekomen, maar ‘het systeem ligt allang op de ic.’

HET ‘NODIGE’

We voeren volgens Rau de totaal verkeerde discussie als het gaat om het respecteren en redden 58 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

van de planeet. Met als gevolg dat de mens nu zelf voor pampus ligt. Op de vraag of de coronacrisis een versneller of een vertrager van verandering is, kan hij nu geen antwoord geven. ‘Dat kunnen we pas achteraf concluderen. In ieder geval ligt er een ongelooflijke kans voor een stroomversnelling om de relatie tussen de mensheid en de aarde weer in evenwicht te brengen. Of we die kans grijpen weet ik niet, maar ik zie steeds meer mensen, die het oude systeem bedacht hebben, niet in staat om het nieuwe systeem te bedenken. De rijen worden weer gesloten. Een voorbeeld daarvan is het feit dat de vliegtuigen snel weer gevuld waren met vakantiegangers. De oude reflexen nemen weer toe.’

En wat te denken van al die nieuwe initiatieven? Die wijzen toch de weg naar verandering?

Thomas Rau vindt dat ze – met alle respect – niet drastisch genoeg zijn. ‘Als ik vorig jaar had geroepen dat we nu allemaal maximaal honderd mochten rijden, had je me niet geloofd. Als ik begin dit jaar had gezegd dat iedereen thuis zou zitten en dat het OV bijna leeg zou zijn, had je me voor gek verklaard. Maar wat zien we? Het kan! We hebben nu meegemaakt dat het mogelijk is om het nodige te doen. De lockdown was het nodige, niet het mogelijke. De overheid heeft geschakeld, en gedaan wat nodig is. Onze premier heeft vooraf niet gebeld met Unilever, niet met Facebook en ook niet met mij om te vragen wat wij het fijnste zouden vinden als maatregel.’

Hij klinkt bijna activistisch als hij zijn visie toelicht. ‘Het komt erop neer dat de markt doet wat mogelijk is en dat de overheid moet organiseren

ONEINDIGE BRONNEN

Aan de hand van een voorbeeld waarin de liefde centraal staat, illustreert hij zijn visie. ‘Stel dat je een relationeel probleem hebt en dat je partner tegen je zegt: “Luister, ik heb het idee dat je me niet meer liefhebt, je gedrag vind ik onaanvaardbaar, maar ik geef je nog een kans. Noem mij alsjeblieft drie dingen die je wilt veranderen, zodat ik het gevoel krijg dat je nog steeds van me houdt.”

Als jij dan zegt: “Ik weet het, daarom stel ik drie dingen voor. Allereerst: ik weet dat je er last van

THOMAS RAU

hebt dat ik rook, daarom stop ik in 2033 met roken.

Verder vind je dat ik te veel zuip, dus ik zal in 2040 ophouden met drinken. En tenslotte zal ik al die buitenechtelijke relaties, die hier dagelijks langskomen, in 2055 met 87,3 procent teruggebracht hebben.” Dat gaat hem niet worden, denk ik. Je partner gaat bij je weg. Als we het inzicht hebben dat iets nodig is, moeten we het doen. Anders is het onverantwoordelijk.’

De architect pleit voor het met elkaar organiseren van die verantwoordelijkheid. Het is net zoals de verkeersregels: op een gelijkwaardige kruising heeft rechts in dit land voorrang en het maakt niet uit in wat voor auto u rijdt, hoeveel u verdient of hoe u eruit ziet. ‘Het is afgesproken en daarom werkt het.

Daarom heb ik ook een hekel aan die zinloze discussies. “Ben je nou met de fiets gekomen of met de auto? Ben je met een elektrische auto of een benzineauto? Heb je wel of niet een bank overvallen?

Het is allemaal niet interessant. Als je het gedaan hebt, dan hebben we daar rechtspraak voor. Wat we met elkaar afspreken is de kern.’ » SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 59

THOMAS RAU

wat nodig is. We zien aan de lockdown dat wat nodig is, niet altijd een economisch juiste beslissing is. Het nodige doen, betekent ook niet dat het een ondernemingsbeslissing is. De overheid heet per slot van rekening over-heid, niet onder-heid. Ze gaat niet ondernemen. De overheid heeft als taak het nodige te organiseren, zodat de markt het daarna kan overnemen.’

Het moreel wenselijk gedrag is volgens Rau niet iets om af te dwingen, maar wel te faciliteren. ‘We kunnen hoog of laag springen, 24 miljoen start-ups beginnen, maar we hebben leiderschap nodig’, klinkt het met een licht Duits accent. ‘Leiderschap vraagt om een bepaald niveau van volwassenheid en inzicht. Om te organiseren wat voor ons als burgers in de toekomst gezond en goed is. Daarom pleit ik voor een veel sterkere, aanwezige overheid.

De lockdown heeft laten zien dat de belangrijkste beslissingen die genomen moeten worden economisch totaal absurd zijn. Want die faciliteren uiteindelijk de intrinsieke waarde van “zijn”.’

KANTOOR TRIODOS BANK TE ZEIST

FOTO: OSSIP VAN DUIVENBODE

‘Het is een illusie te denken dat je kunt beïnvloeden waar je van afhankelijk bent.’

THOMAS RAU

LIANDERS CIRCULAIRE KANTOOR IN DUIVEN, ONTWORPEN DOOR THOMAS RAU

Rau merkt steeds meer onrust op, omdat het moreel wenselijke gedrag door de overheid niet gefaciliteerd wordt. ‘Nogmaals, we zijn te gast in een gesloten systeem genaamd aarde. In een gesloten systeem is alles, wat fysiek is, eindig. Dus de enige mogelijkheid om te groeien in zo’n systeem, is op mentaal niveau. Dat is namelijk oneindig.

Verantwoordelijkheid, vindingrijkheid, intelligentie; dat zijn de oneindige bronnen waar we uit kunnen putten en die we moeten faciliteren.’

Het betekent volgens hem bijvoorbeeld dat we in ons belastingstelsel belasting moeten heffen op dingen die eindig zijn, om te stimuleren dat ze niet verloren gaan. En dat we alles wat oneindig is, niet belasten. Dus het feit dat we arbeid belasten is in zijn ogen totale onzin. Daar komt bij: ‘We hebben nog niet door hoe de wereld in elkaar zit. Wat de wetmatigheden van “zijn” zijn.’

OMWENTELING

Gaat het goedkomen, is de vraag die we graag beantwoord zien. Als het aan Rau ligt wel.

‘De kans dat het goed gaat wordt ook groter, want we hebben maar één iemand nodig, die het snapt.

Alle grote omwentelingen in de geschiedenis zijn veroorzaakt door één persoon. Dus als we steeds meer mensen op aarde krijgen, neemt de kans toe dat die ene persoon er komt. Bovendien: ik ben een superoptimist, omdat ik zie dat we alles hebben wat we nodig hebben. En als het gebeurt, kan het van het ene op het andere moment gebeuren.’

60 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

FOTO: MARCEL VAN DER BURG

BUSINESS

Waar is het grote wachten op? Met een kleine glimlach vervolgt hij: ‘Ik zit te wachten op de mentale lockdown. Dat betekent dat we in ons bewustzijn toelaten dat we ons “zijn” niet moeten definiëren aan de hand van wat we hebben, maar op basis van wat we zijn. Het besef dat wij als mensen niet boven alles staan wat er is, mag met de komst van het coronavirus toch wel langzamerhand duidelijk worden. We staan hooguit op ooghoogte. Hooguit.’

Rau roept op om de copernicaanse wending te vervolmaken en afstand te doen van het antropocentrische wereldbeeld, om van daaruit een nieuwe samenleving op te bouwen.

‘Je moet mensen in de kern van hun menszijn weten te raken. Overtuigen heeft geen zin. Ik noem het maar het “gouden balletje” dat iedereen, die bij het merk “mens” hoort, in zich draagt. En als je dat kunt raken, gaat het gebeuren. Het verschilt per persoon hoe diep het verstopt zit.’

Maar weten we nog wel wat het merk mens betekent? ‘Amper. We leven niet in een burgermaatschappij maar in een consumentenmaatschappij.

En de bron van al die ellende is: onderwijs.’

Deze wending in het gesprek lijkt ver weg te staan van Rau’s professie en het onderwerp van het interview, maar hij wil het dolgraag toelichten. We vragen hem wat er mankeert aan het onderwijs.

‘Kort samengevat: alles.’ Hij neemt een slokje koffie en deze pauze doet denken aan een bokser die rustig ronddanst voordat hij een

BUSINESS

HEILIGE HUISJES

‘We moeten niet 4 miljard euro in KLM pompen, maar in het onderwijs.’

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 61

THOMAS RAU

mokerslag uitdeelt. ‘Als je mensen met kinderen vraagt: wat is het belangrijkste in je leven, dan zeggen de meeste mensen “mijn kinderen”. En stel jezelf nou eens de vraag, als je je kinderen ’s ochtends naar school hebt gebracht: heb je nou het meest waardevolle in jouw leven achter mogen laten op de meest waardevolle plaats in deze maatschappij? Het antwoord is heel simpel: nee! En daar zit het. Het meest waardevolle verdient toch ook de meest waardevolle plek in onze samenleving?’

We voelen de uppercut aankomen: ‘Onderwijs is de basis van ons menszijn. Als we echt iets willen veranderen moeten we niet 4 miljard euro in KLM pompen, maar in het onderwijs. De allerbeste mensen die we hebben, moeten op school werkzaam zijn. Kijk naar hoe het gesteld staat met onze schoolgebouwen, of naar hoe we onderwijzers huisvesten, en dat we onze kinderen jarenlang naar een soms waardeloze plek sturen, met te hoge CO2-waardes, in een afgelebberd milieu, een overwerkte juf die geen geld had om naar de kapper te gaan. Het mag hier meer gaan lijken op Finland, waar hoogopgeleide mensen voor de klas staan.’

Rau wint op punten als hij zegt dat we met goed onderwijs de basis moeten leggen; de basis om de kans te verhogen dat we daadwerkelijk de relatie tussen mensen en aarde onder dat zuurstoftentje vandaan krijgen. ‘We moeten weg van de intensive care.’

De term ‘vitaal beroep’ is dankzij de coronacrisis bij iedereen bekend geworden. ‘Als we de vitale beroepen werkelijk zo vitaal vinden, dan is het toch logisch dat we die het meest koesteren? En dat we de maatschappij rond deze vitaliteit organiseren?’, vraagt Rau zich hardop af.

Hoe helpen we deze beroepen om die vitaliteit te borgen? De architect vindt het een overweging waard om huisvesting beschikbaar te stellen voor vitale beroepen. ‘Als ik kijk naar het lerarentekort in Amsterdam, dan is het niet het probleem dat er te weinig leraren zijn, maar dat er te weinig betaalbare huizen voor leraren zijn.

We moeten bereid zijn de heilige huisjes van het systeem te verlaten.’

En wie gaat die woningen dan creëren? Rau staat bekend om zijn ontwerpen voor de bovenkant van de (zaken)markt, zoals onlangs met het prijswinnende nieuwe kantoor van Triodos Bank in Zeist.

Waarom is hij eigenlijk niet gestart met bouwen voor de onderkant van de markt?

‘Kijk naar alle innovaties in de auto-industrie, die worden geïntroduceerd via het topsegment.

Dat sijpelt langzaam naar beneden en komt uiteindelijk schaalbaar in alle auto’s terecht. Hetzelfde geldt voor mijn branche. Daarom heb ik voor die route gekozen. Via het topsegment krijg je meer aandacht, meer multiplicators.’

Rau voegt de daad bij het woord: ‘We gaan binnenkort een groot wooncomplex voor sociale huur bouwen, waarin we met de projectontwikkelaar hebben afgesproken dat we een plafond stellen aan het rendement van de ontwikkeling.

Als het boven dit plafond komt, gaat de helft van dat bedrag naar een stichting waar alle bewoners van het wooncomplex lid van zijn. Zo krijgen ze een budget, om het samen ergens nuttig aan te besteden. Het kan aan Juf Nienke worden gegeven die een jaar ziek is geweest, of ze kunnen er extra zonnepanelen voor kopen, of aan een goed doel geven. Het gaat erom dat we de kapitaalstromen omwentelen. We investeren openbaar geld in een bepaalde context. De waarde die we met publiek geld financieren, moet ook het publiek ten goede komen.’

Zo begint en eindigt het gesprek met Thomas Rau, de architect uit Amsterdam, met bouwen aan een betere wereld. •

BUSINESS

INTERIEURWERELD

CIRCULAIR INRICHTEN ALS NORM

V

Bij veel bedrijven en kantoren wordt er om de vijf jaar gekeken naar een nieuwe inrichting. Maar al te vaak worden het oude meubilair, tapijt en verlichting vervangen door nieuwe items, terwijl het meestal nog veel langer mee kan wanneer het opgeknapt of hergebruikt wordt. Sabrina van Dongen struint voor het circulaire interieurbedrijf Furnify stad en land af op zoek naar tweedehands parels die een kantoor of bedrijf in transformatie nieuw elan kunnen geven.

DOOR:

TESSA JOL

Van Dongen wordt daarbij gedreven door een hoger doel: ‘Ik zie mijzelf als een accelerator die bewustzijn verspreidt over het belang van circulariteit in de interieurwereld. Een interieur kan naar de maatstaven van nu ook echt gebaseerd worden op hergebruik en duurzaamheid’, vertelt de interieurdesigner bevlogen. ‘Het is belangrijk dat we herwaarderen wat er is, in plaats van alles maar steeds vernieuwen, zowel thuis als op het werk.’ Om dit voor elkaar te krijgen werkt ze nauw samen met designers en ambachtslieden die veel kennis hebben van materialen en hergebruik om vanuit oude spullen iets geheel nieuws te maken.

UPCYCLING EN RESTYLING

Maar wat is dat nu eigenlijk, circulair inrichten?

Volgens Van Dongen is er een wereld aan tweedehandsmeubilair dat na een make-over weer terug in de markt kan worden gezet. ‘Wij koppelen de toenemende vraag naar ‘second life’ meubilair aan het huidige aanbod van gebruikte interieurgoederen, waarbij we circulair inkopen.

In plaats van de wereld te belasten met de productie van nieuw meubilair, maken we gebruik van bestaande interieurs. Samen met ontwerpers en ambachtslieden voorzien we de stukken van een nieuw design door upcycling en restyling, met behoud van alle karakteristieken van het originele item. Het product krijgt zo een tweede of derde leven, heeft een verhaal en draagt bij aan betekenisvolle interieurs.’

CIRCULAIR LABEL

SABRINA VAN DONGEN

62 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

Furnify is in 2010 in het leven geroepen omdat er vanuit moederbedrijf D/DOCK Design Studio een roep kwam om verandering. Zij verbaasden zich er steeds meer over hoeveel meubilair er werd weggegooid bij de inrichting van een nieuw kantoor en zetten vraagtekens bij het gemak om zomaar meubilair weg te gooien. Dat moest anders kunnen. Inmiddels is Furnify uitgegroeid tot een multidisciplinair team rondom circulaire processen, waardoor het designteam van D/DOCK Design Studio in haar conceptplannen direct al circulariteit, duurzaamheid en authenticiteit opneemt

‘Dat circulair inrichten de norm wordt is uiteindelijk ons doel.’

Re-think the way we live - herwaardering van dat wat er is!

Re-see

inventariseren van bestaand meubilair en kijken naar de mogelijkheden

Re-store

oppakken, reinigen en repareren van bestaande meubels/accessoires

Re-design

met stoffering, accessoires, verven en/of spuiten een nieuw uiterlijk geven

Re-purpose van het een het ander maken, bijvoorbeeld vanuit een stoel een kast bouwen

de meubels en interieuraccessoires second life.

Een combinatie tussen hergebruik vanuit de organisatie zelf en gevonden op de markt, en de overige 10 procent hebben we duurzaam nieuw aangeschaft.’

PARELS OP DE MARKT

Voor ieder project inventariseert Van Dongen samen met haar collega Clarice van den Berg eerst wat er in de oude ruimte van de opdrachtgever staat en kan worden hergebruikt of opgeknapt.

Ieder meubelstuk en accessoire wordt in kaart gebracht en gefotografeerd zodat de ontwerpers ze in het interieurplan op kunnen nemen. Samen bekijken ze hoe de meubels opgewaardeerd kunnen worden voor de juiste look-and-feel in het interieur. Vervolgens wordt er gezocht naar de nog ontbrekende meubels om het ontwerp compleet te maken.

»

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 63

INTERIEURWERELD

en het belang daarvan duidelijk maakt aan de (potentiele) opdrachtgever.

Inmiddels komt de vraag naar een duurzaam interieur steeds vaker vanuit de klant zelf. ‘Gelukkig maar!,’ zegt Van Dongen, ‘want dat circulair inrichten de norm wordt is uiteindelijk ook ons doel.’ Zo kregen ze eind 2017 de opdracht om een zo duurzaam mogelijke werkomgeving te ontwikkelen voor ABN AMRO Verzekeringen. Irene Snel, interieurontwerpster en Sanne van Middelaar, interieurarchitect van D/DOCK ontwierpen het nieuwe interieur met als inspiratiebron de natuur en duurzaamheid. Door een bijzondere co-creatie met verschillende partners waaronder Furnify, maar ook leveranciers van circulair materiaal, wisten zij ver te komen met de circulaire ambitie. ‘Het is ons gelukt om grotendeels circulair in te richten,’ aldus Snel, ‘dus we zijn op de juiste weg. Bij de start van het project vroegen we iedereen wat ze konden bijdragen aan het duurzame bouwproces, van sloop, afvalverwerking en elektra tot en met de bewegwijzering. Op het gebied van afvalverwerking kunnen we zeker nog een slag maken, maar we hebben zoveel mogelijk hergebruikt. Voorheen werden bij een sloop de meeste zaken weggegooid. Nu hebben we panelen, wanden, armaturen en meubels opnieuw gebruikt of er iets nieuws van gemaakt. Dit interieur is echt heel bewust en vol betekenis ontworpen.’

Alle partijen dachten daar in mee, zo ook Van Dongen: ‘Bij dit project is 90 procent van

FURNIFY RE-USE PROCES:

INTERIEURWERELD

‘Door tekorten komen er goede ideeën naar boven.’

‘Tijdens zo’n proces kunnen er onverwachte dingen naar boven komen’, vertelt Van Dongen. ‘Het is met alle partijen puzzelen om tot de beste oplossingen te komen. Zo moet de klant er open voor staan dat het vaak wel, maar niet altijd mogelijk is alle etages exact hetzelfde eruit te laten zien. Dat is tevens de schoonheid van ons product, we vinden parels op de markt en die krijgen een nieuwe plek in het interieur. Parels zijn niet altijd in grote oplages te vinden.’

‘Zo was bij het project van ABN AMRO Verzekeringen de wens om op elke verdieping bij de entree een zelfde bank te plaatsen’, voegt Clarice toe. ‘Helaas was deze niet voldoende beschikbaar, waardoor er op twee etages voor een oude ‘tailor made’ bank uit het gemeentehuis van Maastricht is gekozen. Deze grote ronde banken zijn na een opknapbeurt zelfs eye-catchers geworden, een heerlijke loungebank met kampvuursetting en tevens stilteplek. Mooi om te zien dat soms door tekorten er juist andere goede ideeën naar boven komen!’

OUT OF THE BOX

Furnify werkt al jaren samen met Max Kortenhorst die zich vanuit zijn bedrijf Circular Customs heeft gespecialiseerd in de productie van circulaire producten, prototypen, interieurstukken en maatwerk. ‘Om meubilair of materiaal naar een hoger niveau te tillen, heb je iemand nodig die out of the box kan denken en ook veel kennis van het recyclen van materialen heeft’, licht Van Dongen 64 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

toe. ‘Kortenhorst is zo iemand, hij is altijd bereid met je mee en verder te denken. Zo hebben we voor de Salone del Mobile ooit samen plantenbakken gemaakt die bestonden uit oude brandblussers, expansievaten omgetoverd tot zitpoefen en een enorme kroonluchter van fietskettingen gemaakt.

Die siert nu de ontvangstruimte van het grote Amsterdamse vastgoedbedrijf OVG real estate.’

Voor ABN AMRO Verzekeringen maakte Kortenhorst van de basis van een grote boardroomtafel twee aparte tafels met een frame van hergebruikt hout en een toplaag van zwarte prullenbakken uit het oude kantoor. ‘Naar mijn idee de ultieme vorm van circulariteit, maar niet zonder slag of stoot’, lacht Van Dongen. ‘Met een zware hamer heeft Kortenhorst urenlang honderden prullenbakken stukgeslagen tot granulaat om tot tafelblad om te smelten. Hij moest zelfs een aantal aanpassingen aan zijn oven doen om het gesmolten plastic te kunnen drogen en ook weer onder hoge temperatuur te kunnen persen. De maat van de tafelbladen is uiteindelijk door de designer op de maat van zijn oven ontworpen. Om het zwarte plastic wat te breken, hebben we gekleurde resten van kantenband uit de plastic meubelindustrie toegevoegd.’

CO-CREATIE

‘Naar mijn idee ligt de kracht in co-creatie, samenwerken en elkaars expertise gebruiken om mooie en circulaire interieurs te creëren voor een duurzame toekomst. Een fantastisch voorbeeld daarvan is ons nieuwe project De Danzigerbocht.

Dit is een oude autogarage in de Houthavens die we samen met D/DOCK honderd procent circulair aan het opknappen zijn. Dit is onze eigen circulaire business community. Met onze werkplaats voor redesign en recycling meubels, een binnentuin, popup restaurants, flexplekken, studio, open podium en atelier. We adviseren al vele opdrachtgevers om op deze manier te bouwen en nu zijn we onze eigen opdrachtgever. Dat is de lastigste klant die je je maar kunt voorstellen, maar als dit project staat, dan hebben we zoveel kennis te delen en is er weer een stap in de goede richting gezet.’ • Van Dongens droom en missie is dat over tien jaar circulair inrichten zo gewoon is, dat ze zich alleen nog maar met het vinden van de parels hoeft bezig te houden en zich verder kan richten op andere zaken voor een betere wereld.

Meer informatie: www.ddock.com/furnify

Heldergroen. Van droom naar daadkracht Positieve beweging door merken in de samenleving

Deze zomer werd het 38 graden in het noorden van Siberië, de hoogste temperatuur ooit gemeten op de noordpoolcirkel. Het is niet meer te negeren.

Inmiddels zijn de meeste mensen het er wel over eens dat het tijd is om in actie te komen. Maar hoe doe je dat eigenlijk? Wat brengt ons in beweging? Hoe komen we van droom naar daadkracht?

Visualiseren om te realiseren Als strateeg bij Heldergroen ga ik regelmatig met merken en organisaties in gesprek over hun ideale wereld.

Dat maakt altijd wel iets los, maar de energie die vrijkomt is ook vaak

ongericht. Doorvragen en scenario’s bespreken helpt om scherper te krijgen waar merker voor staan én willen gaan. Het is de kunst om niet te groot te dromen, maar zeker ook niet te klein. We schetsen een tastbaar toekomstbeeld met aantrekkingskracht.

Visualiseren om te realiseren.

De kracht van doen Een aantrekkelijk perspectief kun je zien als het startpunt van de weg naar het waarmaken van je dromen. Dan volgt een serie kleine stapjes van simpelweg doen. Als je weet waar je vandaan komt en waar je naartoe wilt, kan elke kleine verandering het vertrouwen vergroten.

Langzaam maar zeker kunnen dan je dromen meegroeien. Stappen zetten sluit niet uit dat je vooruit blijft kijken.

Sterker; visie ontwikkelen voor morgen gaat hand in hand met vandaag doen.

Doorzettingsvermogen en daadkracht Vooral de eerste stappen vergen lef.

Zodra je stappen zet en dromen deelt, ben je kwetsbaar. Als je ergens voor

staat, kun je er op worden afgerekend.

Tegelijkertijd geeft juist openheid de ruimte om fouten te maken. Iedereen snapt immers dat je er nog niet bent, dat heb je zelf al onderkend! En omdat je ambitie helder is, wordt bijsturen een koud kunstje.

Een organisatie die dit goed heeft begrepen is VolkerWessels, een toonaangevende internationale bouwonderneming. De weg die VolkerWessels − of eigenlijk de hele bouwsector − moet afleggen is lang en actie is urgent. Uit het rapport Alles van Waarde van ABN AMRO (2017) blijkt dat maar liefst 40 procent van de grondstoffen in Nederland gebruikt wordt in de bouw. VolkerWessels onderkende de urgentie en ging op zoek naar zo’n tastbaar toekomstbeeld met aantrekkingskracht. Het resultaat?

Een volledig circulaire woning, waarin alle materialen bio-based, herbruikbaar of hergebruikt zijn. De eerste exemplaren worden nog dit jaar gebouwd.

DE DAADKRACHT VAN VOLKERWESSELS VolkerWessels heeft een circulair woonconcept ontwikkeld met eensgezinswoningen die zoveel mogelijk uit hout bestaan. De woningen zijn volledig opgebouwd uit duurzame materialen die meetbaar én voelbaar duurzaam en gezond zijn. Voor bewoner en omgeving. Zo wordt er gekozen voor schroefverbindingen in plaats van lijmverbindingen om giftige stoffen tijdens de bouw en bewoning zoveel mogelijk te vermijden en hergebruik mogelijk te maken. Dit jaar worden enkele proefwoningen gebouwd en daarmee direct de daad bij de droom gevoegd.

Myrthe Willems Senior Strateeg bij Heldergroen Al 15 jaar positieve beweging voor merken Heldergroen helpt merken en organisaties van hun ideaal naar één krachtig verhaal. Communicatie die gedragen, gevoeld en maximaal gedeeld wordt.

Binnen én buiten de organisatie.

023 8200 250 / www.heldergroen.nl

Blijf een Optimist.

We doen de voorzichtige aanname dat u net als Thomas nog steeds een optimist bent. Ook als de bouw van een betere wereld tijd kost zien we graag dat u dit blijft, want optimisten leven langer, gezonder en gelukkiger. Maar net als met alle waardevolle dingen is enig onderhoud wel nodig. Een abonnement op The Optimist is uw bewijs van verbondenheid, uw inspiratiebron, uw stok achter de deur. Blijft u lezen, dan blijven wij schrijven.

‘Ik ben een superoptimist, omdat ik zie dat we alles hebben wat we nodig hebben.’ THOMAS RAU (P.58)

Waar wacht u op? Tot iedereen aardgasvrij woont? Word nu abonnee!

En als u het al bent, maak dan iemand anders blij met The Optimist.

Ga naar: www.theoptimist.nl/nu

COLUMN

Column Govert Derix Govert Derix is filosoof, schrijver en adviseur.

Diverse van zijn boeken zijn verkrijgbaar via de webshop van The Optimist.

Vroeger wilde ik sterrenkunde studeren. Totdat ik door een vriendje, nu toponderzoeker bij NASA, de relativiteit van mijn wiskundig talent inzag. Daarna wilde ik piano studeren. Totdat ik ontdekte dat mijn passie om de Schule der Geläufigkeit in de vingers te krijgen te beperkt was.

Vervolgens lonkten de tropen. Maar ook voor een studie tropische cultuurtechniek was ik niet uit het juiste hout gesneden. Toen kwam de dag waarop ik bij Beethoven struikelde over die uitroep waarover ik nog steeds niet ben uitgedacht: ‘De ethische wet in ons en de sterrenhemel boven ons. Kant!’

Zo kwam ik op het spoor van de filosofie. Maar of ik daar een talent voor heb? In elk geval ontdekte ik het irritante vermogen om overal vragen bij te stellen en aan denkbeelden te trekken als aan het losse draadje van een breiwerk. Bijvoorbeeld ook aan dat begrip talent zelf. Het woord komt van een som (gewicht) geld.

Waardoor u zich zou kunnen afvragen of een mens bij zijn geboorte bij wijze van ‘bruidsschat’ een zak talent meekrijgt. Verzilveren van talent wijst op die financiële oorsprong. Talent en daalder hebben dezelfde talige wortels. ‘Leef zo dat uw talent vele daalders waard wordt!’ zou zomaar de maxime van een neoliberaal onderwijsstelsel kunnen zijn.

Het woordenboek leert ook dat de talanta de schalen van de balans waren. Uw talent is kortom dat wat u op de balans van het leven en de wereld kunt zetten.

‘Leggen wij met z’n allen genoeg getalenteerd gewicht in de schaal?’

We zouden een balans kunnen opstellen van alle talenten van de wereld. Met als vraag: heeft al dat talent genoeg pit om die wereld te redden? Leggen wij daarvoor met z’n allen genoeg getalenteerd gewicht in de schaal? Of zijn we ons gewicht in goud toch vooral waard voor de eigen bankrekening en de vakantie van volgende zomer?

Zoals uw kinderen niet uw kinderen zijn (Gibran), zo zijn uw talenten niet uw talenten. Zoals u een beheerder bent van uw lichaam en geest, zo hebt u ook uw talenten in beheer. Zulke wijsheden zijn ook weer heerlijk neoliberaal te duiden: werk aan uw marktwaarde!

Maar we kunnen het verzilveren van talent ook breder trekken. Zelf stond ik ooit aan de rand van een burnout omdat ik vanwege een druk werkzaam leventje een bepaald talent liet verpieteren. Vroeg of laat wil talent gehoord worden. Zonde als het te laat de kop opsteekt.

Net als bij zaaien en oogsten heeft ook het oefenen van talent zijn tijd nodig. Gelukkig piepte mijn talentje net op tijd – denk ik. Maar er zijn ook levens die vervagen met een gevoel van had-ik-maar. Geven onze onderwijsinstellingen genoeg aandacht aan de risico’s van talentverwaarlozing?

Beroemd is het inzicht van Augustinus dat u de belangrijkste dingen in het leven van uzelf leert. Bijvoorbeeld door een innerlijke stem die ineens alarm slaat. Laat talent niet vervliegen maar geef het vleugels.

Maak een nationale talentbalans op en besef dat we ons daarmee uit de crisis kunnen investeren. In het groot en in het klein ís talent ook het vermogen om weerstand om te smeden in beweging. Per ardua ad astra, door inspanning tot de sterren, is een van mijn geliefde motto’s.

Ook zonder wiskundeknobbel kom ik altijd weer terug bij mijn eerste passie. • SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 67

AD ASTRA

FOTO: JEAN-PIERRE GEUSENS

Per ardua

BEELDVERHAAL

Van Kiva

WISDOMKEEPERS

naar Kule Op 13 mei 2016 maakten we kennis met het Mexicaanse echtpaar Heriberto en Nubia Villaseñor. Zij kwamen naar Nederland om een geschikte plek te vinden voor een vierdaagse Kiva-ceremonie. Drie maanden later vond de eerste van vier Kiva-ceremonies plaats op ’T Landje in Borculo.

De mentor en leraar van Heriberto Villaseñor, Raymundo Tigre Perez, ontving vijftig jaar geleden een visioen waarbij hij zag hoe Elders van inheemse volkeren hun oorspronkelijke wijsheid en eeuwenoude kennis met elkaar deelden en uitdroegen. Perez verwezenlijkte zijn visioen door het organiseren van vierdaagse Kiva-ceremonies, waarbij Elders en Wisdomkeepers uit de gehele wereld rond het Kivavuur hun eeuwenoude rituelen met elkaar en met het aanwezige publiek konden delen.

Een Kiva is een ronde kuil, in dit geval van dertien meter doorsnede, waar de Hopi en andere Pueblo Indianen uit het zuiden van de VS al eeuwenlang hun riten en ceremonies houden. De Kiva-ceremonie duurt vier dagen en vier nachten, waarbij het Kiva-vuur constant blijft branden. Na het overlijden van Perez nam Villaseñor de organisatie van de Kiva van zijn mentor over, om samen met zijn vrouw Nubia de traditie van de Kiva verder over de wereld te verspreiden.

De boodschap van de Elders en Wisdomkeepers in de Kiva is er één van verbinding. Verbinding met elkaar, met het Kiva-vuur en met Moeder Aarde. Een boodschap over gelijkwaardigheid, respect voor alle levende wezens en eerbied voor de natuur. De Elders verwoorden dit door middel van eeuwenoude verhalen en rituelen, daarin kunnen wij van hen leren.

Omdat Nederland centraal bereikbaar is, hebben we Elders en Wisdomkeepers vanuit alle vijf de continenten mogen verwelkomen.

Uit Noord- en Zuid-Amerika, Afrika, Azië, Australië, Nieuw-Zeeland en ook uit ons eigen Europa. Inmiddels zijn we vanuit Borculo naar het prachtige Drenthe (Papenvoort) verhuisd en hebben we onze eerste vierjaarlijkse Kiva-cyclus volbracht.

Vier prachtige ceremonies waarin we veel hebben geleerd.

Met de zegen van Villaseñor en zijn vrouw mogen we de vierdaagse ceremonies met de Elders en Wisdomkeepers voortzetten. We hebben de Kiva-ceremonie omgedoopt tot Kule-ceremonie, wat Drents is voor ‘kuil’. Onze Lakota Elder, Cheryl Ann Angel en onze Hopi Elder, Ruben Monroe Saufkie sr. staan ons als mentoren bij. | TEKST RACHEL HAUG/

ROOTS OF THE EARTH, FOTOGRAFIE

MARIJKE KODDEN/ROOTS OF THE EARTH

De foto’s hiernaast maakte Marijke Kodden tijdens de 4e Kiva in Nederland, met ruim 40 Elders uit de gehele wereld.

68 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

Sankale Ole Ntutu (Kenia) is Maasai Communitiy Chief en founder of Back to Nature Foundation.

Wiruungga Dunggiirr (Australië), elder en Dreamtime storyteller van de Namba Gumbaynggar Nation in New South Wales.

70 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

Rachel Haug

Marijke Kodden

Rachel Haug faciliteert al meer

Marijke Kodden is als fotograaf en

dan vijfentwintig jaar rituelen

filmer sinds 2018 betrokken bij Roots

– waar vrouwelijke kracht en

of the Earth en heeft in Nederland,

autonomie centraal staan –

Mexico en India de unieke gatherings

geïnspireerd door haar ervaringen

gefotografeerd, de Wisdomkeepers ge-

met vrouwen uit de Noord-

filmd en geïnterviewd, en is bezig met

Amerikaanse Indianencultuur.

een documentaire over Roots en Kiva.

In 2019 maakte Kodden deze foto’s tijdens de KIVA KumbhaMela in India.

De allereerste KIVA in Azië met 50 Elders.

Beatriz Alves Ferreira (Brazilië) strijdt tegen rassendiscriminatie en Marakame Alfonso Gonzalez (Mexico) is ouderling, gebedsleider en expert in heilige cycli.

Tayta Ullpu (Bolivia) doceert taal en cultuur aan verschillende universiteiten in Argentinië.

Tlahuizcalpantecuhtli (Mexico) is een van de spiritueel leiders van de Toltecgemeenschap Teotihuacan.

WISDOMKEEPERS

De foto’s op deze 2 pagina’s maakte Marijke Kodden tijdens de KIVA in Mexico eind 2018, op een 2000m hoge (uitgedoofde) vulkaan in de buurt van Ixtlán Del Río.

Vanuit Mexico waaierde de KIVA richting Zuid Amerika en in 2009 voor het eerst in Europa. In 2016 voor het eerst in Nederland en in 2019 voor het eerst in Azië.

De intentie is om wereldwijd mensen te inspireren om weer ceremonies te houden om oa. Moeder Aarde te eren.

Kenmerk van de KIVAgatherings is dat altijd één van de vier KIVA ceremoniedagen plaatsvindt tijdens volle maan.

Meer informatie: www.kule-ceremony.nl www.roots-of-the-earth.eu

V.l.n.r. La Dove, Amerikaanse met verschillende roots. Cheryl Angel is een activistische en inheemse Sioux Dakota leider en waterbeschermer. Shirley Krenak, verdediger van inheemse volkeren in BraziliĂŤ.

Nubia Rodriguez (Colombia/Mexico) is verloskundige en Doula, Circle Dance trainer en vrouwencirkelgids. Zij organiseert samen met haar man Heriberto Villasenor alle Kiva Gatherings wereldwijd.

ACHTERGROND

Geen teveel

aan stikstof?

Agrarisch-ecologisch adviseur Wilbrord Braakman stelt dat een teveel aan stikstof niet bestaat, maar dat het cruciaal is waarmee stikstof is verbonden en waar het aanwezig is.

NITROGENIUM

DOOR:

WILBRORD BRAAKMAN

De ademhaling van mens en dier, plant en microorganisme is zo mooi en intelligent afgesteld, dat ik me hierover – na jaren gewerkt te hebben als biologisch tuinder – nog steeds kan verwonderen. Bij elke inademing nemen we bijna 80 procent stikstof (N2, Nitrogenium) in en ruim 20 procent zuurstof (O2, Oxigen). Waar te veel stikstof aanwezig is, remt en verstikt het leven; er is dan minder zuurstof aanwezig. Ton den Boon, hoofdredacteur van de Dikke Van Dale, schrijft hierover in Trouw: ‘Nitrogenium verstikt al het leven en daarom heet het stikstof.’ In water kan je ook stikken, verdrinken. Inademen is ook een drinken, een innemen van stikstof en zuurstof, waarbij je water in dampvorm, zuurstof en een kleine fractie aan wel schadelijke stof binnenkrijgt.

‘Stikstof regelt mede de groei van alles wat leeft.’

Zuurstofgebruik

Zuurstof wordt gebruikt voor verwarming van ons lichaam tot 37 graden Celsius, en voor het beschikbaar maken van energie. Van stikstof wordt bij elke ademhaling maar een kleine fractie gebruikt door ons lichaam, voor de spijsvertering. Het gaat samen met mineralen, water, lucht, geschikte temperatuur en de grootste levensgroep: de micro-organismen. Zo ontstaat groei van nieuwe cellen, samengaand met afbraak en sterven van oudere cellen, fotosynthese en miljarden ragfijne chemische processen. Uitscheidingsproducten hopen zich hierbij op tot het de moeite is om ze uit te scheiden als mest. Met een verschil, dat vooral wordt bepaald door wat u eet. De organische kwaliteitsgraad van onze mest hangt af van wat we consumeren.

74 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

De samenstelling van elke ademuitstoot bevat dus minder zuurstof, waardoor het percentage stikstof wat hoger is geworden, en hebben we de impuls sneller in en uit te ademen. Het zuurstofgebruik heeft grenzen. Een atleet, sporter en harde werker kunnen met een sneller in- en uitademen direct over meer zuurstof beschikken. Er is echter een limiet aan de capaciteiten; het vermogen van mens, dier en de grootste onmisbare groep van diverse levens die presteren, te weten de micro-organismen, is begrensd.

Marathonlopers en te harde werkers veroorzaken zelfs een lage, tot riskante zuurstofaanwezigheid in hun bloed. Met mogelijk schadelijke gevolgen.

‘Maatstof’

Mijn vader Cor werd geboren in 1904 in de polder; het Grootslag in West-Friesland, een gebied waar de kleigrond van nature rijk is aan mineralen en humus, met sloten en plassen, omringd door de Zuiderzee. Samen met zijn broer Jacob erfden zij zeven akkers land van mijn grootvader Dirk. In 1962 noemde mijn vader stikstof een ‘maatstof’ terwijl we in een aardappelveld liepen.

Die voorstelling en beleving werd hem meer en meer duidelijk door de stand van het gewas. Elke stof heeft gedragingen, bepaalde eigenschappen. Met maatstof wordt bedoeld dat deze stof zich in de juiste mate verhoudt tot andere stoffen. Dit gebeurt van nature, er wordt vanzelf de juiste balans gezocht en gevonden. Zo ook in de lucht, waar stikstof en zuurstof altijd die bijna 80 en ruim 20 procent zijn.

Stikstof regelt mede de groei van alles wat leeft. Een voorwaarde voor een optimale verhouding is dat stikstof gebonden moet zijn aan een micro-organismecomplex. Het kan het beste aanwezig zijn in mest en compost, vegetatie en levens in bodem en bovengronds. Chemisch gebonden stikstof is daarentegen niet gebonden aan een

micro-organisme en wordt – helaas – onterecht kunstmest genoemd, want het is geen mest, het is een chemische verbinding.

WILBRORD BRAAKMAN

Goede mest

Stikstof is dus een flexibel element; het past zich gemakkelijk naar omstandigheden aan. De chemisch gebonden variant kan extreme, soms zelfs explosieve situaties creëren. Neem bijvoorbeeld vuurwerk, waarbij brandbare stoffen, zoals fosfor, zwavel en natrium, ingepakt zitten met het niet brandbare stikstof. Minder explosief maar wel ernstig gebruik zien we in de landbouw, waar kunstmest zorgt voor verarming van de bodem, minder kwalitatief voedsel en ziekten. Het effect van kunstmest merken we zelfs in ons lichaam, waar het van invloed is op onze darmflora en deze kan aantasten.

Als er genoeg goede mest en bagger beschikbaar was, dan was een vervanging als kunstmest niet nodig. Ik herinner mij nog de mensenmest: tonnetjes poep werden uit de huizen opgehaald, gecomposteerd en varend naar de akkers gebracht. Een ander soort mest was chilisalpeter, ook wel guano, dat gebruikte mijn vader zo nodig weleens. Guano is vogelpoep, meestal van pinguïns uit Chili en Peru, en is heel kalkrijk. Ik herinner mij nog een foto van rond 1850 dat de vogelpoep uit een scheepje in Delfzijl werd gelost, dat vanuit een groot schip in Engeland was overgeladen. Het gebruik van deze vogelpoep in de landbouw leverde geweldige resultaten; gewassen groeiden sneller. Maar de introductie van het spul heeft ook een keerzijde. We wilden de mest die van zo ver moest komen kunstmatig nabootsen; dat werd het ontstaan van ‘kunstmest’.

Waarde van stikstof

Een teveel aan stikstof bestaat niet. Van waarde is waarmee het is verbonden en waar het aanwezig is. In de lucht bevindt het zich zusterlijk naast zuurstof en een minuscule fractie kleine en vuile stoffen. Laat die verhouding goed blijven en waar nodig helpen herstellen. Want dat kan. Zo werd in 2000 een Ecologische Hoofdstructuur opgesteld over 1100 natuurgebieden. Tegenwoordig heet het Hoofdstructuur Natuurnetwerk Nederland en vormt

FOTO’S: ROBERT HEEMSKERK

ACHTERGROND

het een invloedrijk onderdeel van ons natuurbeleid.

Er wordt gestreefd naar tenminste een stabilisatie van de biodiversiteit in ons land. Door wetenschappers en praktische boeren en tuinders is al lang ervaren dat dit kan door uit te gaan van de natuurlijke orde, zowel bij het omgaan met grond, ruimte en lucht als met vegetatie en mest van dieren, mensen en micro-organismen. Organische landbouw is de beste waarborg voor het verkrijgen van meer gezond voedsel en harmonie. • Wilbrord Braakman is ex-biologisch tuinder, bloembollenkweker en agrarisch-ecologisch adviseur.

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 75

ACHTERGROND

The Optimist

in balans Begin 2018 interviewden wij Hans Andeweg, een van de oprichters van Center for ECOintention. Hij liet zien hoe hij, samen met zijn specialisten, organisaties en gebieden energetisch in balans brengt. Wij besloten de proef op de som te nemen; een team in opleiding bij ECOintention ging met The Optimist aan de slag. Zou het echt werken?

ECOINTENTION

DOOR:

DE REDACTIE

De twee studenten die het balanceren van onze uitgeverij in praktijk brengen, zijn Nils Tabois en Monique van der Kooij. Zij zijn al een paar jaar bezig met de vierjarige opleiding tot praktijkwerker binnen ECOintention. Dat kost hen tien tot twintig uur per week aan studie en practica. ‘Onze opleiding tot “ECOintention Practitioner” behelst in vier jaar het waarnemen, interpreteren en verbeteren van de energie in organisaties en natuurgebieden’, vertelt Van der Kooij.

In het dagelijks leven is zij actief bij een kanoschool in natuurpark de Weerribben-Wieden. ‘Momenteel ben ik druk met arrangementen door dit prachtige kano-paradijs.’

Als reden voor het volgen van de opleiding geeft ze aan dat ze beter energie wilde leren waarnemen en ‘woorden geven’ aan hetgeen ze voelde. Maar er is nog meer: ‘Ik wist dat er een methode was die flora en fauna ondersteunde met behulp van energie en intenties...

En dat wilde ik ook wel leren.’

‘Wij zorgen ervoor dat er een gezonde flow komt in een organisatie.’

Flow

Haar medestudent Nils Tabois ontdekte na tien jaar werkzaam te zijn als ambulancechauffeur dat hij dat werk niet nog dertig jaar wilde doen. ‘In de zoektocht naar mijn tweede loopbaan koos ik voor ECOintention omdat het goed aansloot bij mijn nieuwe kijk op het 76 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

leven én op werkvooruitzichten.’ Hij legt uit wat hun aanpak inhoudt. ‘Sinds februari dit jaar balanceren wij uitgeverij The Optimist. ECOintention is een methode om organisatie energetisch in balans te brengen waardoor doelstellingen gehaald worden, omzet en productie toenemen, de sfeer verbetert, gezichten dezelfde kant op gaan staan en de fundering weer stevig wordt.

In een tijdsbestek van ongeveer een jaar zorgen wij ervoor dat er een gezonde flow komt in een organisatie.

Dit kun je voelen aan de goede sfeer op de werkvloer, zien aan cijfers die verbeteren enmerken aan doelen die behaald worden.’

Het project startte vlak voordat de coronacrisis begon.

Dat betekent dat het energetisch balanceren grotendeels op afstand moest plaatsvinden. Tabois: ‘Vanaf huis werken wij aan de uitgeverij en elke zes weken bezoeken wij, indien mogelijk, de locatie om ter plekke de energie te meten, met grafieken de vooruitgang te laten zien en te vragen hoe het gaat.’

Over de werking van de methodiek zijn geen dikke boeken geschreven, maar bij het horen van deze aanpak ontstaat bij de neutrale lezer wellicht de indruk dat de practitioners-in-spé met iets vaags bezig zijn.

‘Het klinkt ook een beetje vaag,’ erkent Tabois, ‘maar de kwantumfysica, natuurkunde op atoomniveau, is hier al zo’n honderd jaar mee bezig en heeft de laatste veertig jaar heel veel ontdekt op dit gebied. Zo bestaat een atoom voor maar 1 procent uit materie, de andere 99 procent bestaat uit energie. En met die energie kun je dus leren werken. Uit de wetenschap blijkt dat je met je bewustzijn en intenties richting kunt geven aan energie en zo de realiteit kunt veranderen. De Chinezen weten dit al eeuwen en noemen levensenergie Chi.’

Doelstellingen

Binnen de uitgeverij is hoofdredacteur Brian de Mello benoemd tot beheerder van het project. ‘Dat houdt in dat Nils en Monique regelmatig met mij de voortgang bespreken. Verder heb ik met hun hulp de doelstellingen geformuleerd, die wij “affirmeren”, zoals dat heet. Het A4’tje met deze doelstellingen hangt op ons planbord op de redactie, zodat iedereen kan zien waar we naartoe willen. Omdat het project ook het balanceren van de webshop en van ons zustertijdschrift Medisch Dossier omvat, is uitgever Roland Pluut ook bij dit alles betrokken.’ De doelstellingen voor de uitgeverij zijn onder meer gericht op groei en bloei van beide tijdschriften, het ontwikkelen van de inhoudelijke en commerciële relaties en het succesvol laten verlopen van nieuwe projecten.

En dan de hamvraag: werkt het balanceren? De Mello: ‘Vanaf het begin merkte ik dat er iets veranderde. Het lijkt wel alsof alles makkelijker wordt om voor elkaar te krijgen. Dan heb ik het zowel over inhoudelijke zaken voor het magazine, als over het scheppen van meer structuur en een fijne sfeer binnen onze organisatie.

Zelfs projecten, die lastminute op ons pad komen, worden verwezenlijkt op een manier die ik amper voor mogelijk had durven houden. Dat geldt ook voor de commerciële kant van de uitgeverij.’ Als we vragen om een voorbeeld, noemt hij het feit dat – na vele jaren tevergeefs proberen – er eindelijk een werkend contact met een aantal belangrijke zakelijke relaties is ontstaan. Een ander voorbeeld is de Jubileumuitgave die eerder dan gepland het levenslicht zag. ‘Die wilden we eind augustus of september uitgeven, maar vanwege de crisis besloten we dat naar voren te halen: mei. Binnen iets meer dan een week kregen we meer dan twintig auteurs in de schoot geworpen die bereid waren om hier – kosteloos – een bijdrage aan te leveren.’

De komende maanden wordt bekeken hoe het balanceren zich ontwikkelt en of het succes verder toeneemt.

Nils Tabois: ‘Met ECOintention kunnen we natuurgebieden, landgoederen en bedrijven helpen weer gezond te worden. Zelfs belangrijke energetische gebieden van Europa worden momenteel gebalanceerd. In een tijd waarin straling van apparatuur steeds meer invloed heeft op de natuur, de dieren en de mens, is het een bijzondere methode. Die werkt!’ •

BOEKFRAGMENT

Op weg naar een

schaamteloos leven We hebben allemaal het vermogen ons te schamen, maar toch praten we er zelden over. Het bespreken van collectieve schaamte, denk bijvoorbeeld aan vliegangst, durven we nog wel, maar ĂŠcht persoonlijke schaamte is een beperkende, giftige en verlammende emotie waar we het liever niet over hebben. Stephan Konrad Niederwieser doorbreekt het taboe met Schaamte, zonder schroom of gĂŞne verder. In dit boek laat hij zien hoe geniaal de emotie schaamte in wezen is, hoe gevaarlijk ze zich kan ontwikkelen en wat een onvermoed potentieel zich in schaamte verbergt. Hij stelde 82 tips en oefeningen samen die u achter het masker van uw eigen schaamte laat kijken om daar degene te herkennen die u werkelijk bent.

De volgende passage is een aanloop naar de oefeningen uit het boek.

DOOR:

STEPHAN KONRAD NIEDERWIESER

78 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

BOEKFRAGMENT

Hoe kunnen we degene terugvinden die we zijn, die vrij van chronische schaamte is? Sommige therapieën stellen voor om naar de bronnen van schaamte in het verleden te zoeken.

Gesprekstherapieën richten zich op de belevingen die iemand zich bewust kan herinneren. Het expliciete geheugen staat ons niet eerder ter beschikking dan op zijn vroegst als we anderhalf jaar oud zijn, maar bij veel mensen pas als ze zes zijn.

Met een ‘familieopstelling’ of met hypnose kan men doordringen tot gebeurtenissen van voor het spraakvermogen, ja zelfs tot ervaringen van onze voorvaderen.

Laten we eens kijken naar mensen die zelfstandig zijn genezen van een overweldigende negatieve ervaring, of het nu soldaten betreft die in de oorlog hebben gevochten, Holocaust-overlevenden of slachtoffers van seksueel misbruik. Zij verwerkten deze ervaringen in de regel niet door hun aandacht te richten op de verschrikkelijke ervaringen in het verleden. De terugblik schijnt voor de genezing niet noodzakelijk te zijn. Volgens mijn waarneming is de blik in de achteruitkijkspiegel zelfs een belemmering, omdat we onszelf daarmee de boodschap geven dat het verleden belangrijker is dan het hieren-nu of de toekomst. Deze focus op verschrikkelijke belevenissen leidt er niet zelden toe dat iemand zich nog meer identificeert met wat er destijds is gebeurd. Mevrouw H. zag zichzelf als een ‘gevallen meisje’, nadat in het kader van een familieopstelling was gebleken dat zij als kind seksueel was misbruikt. De heer N. noemt zich-

Nieuwe ervaringen opdoen

De Amerikaanse psychiater Jeffrey M. Schwartz zegt: ‘Als je jezelf anders wilt beleven, moet je je hersenen veranderen door middel van nieuwe sensorische indrukken’. We kunnen geen nieuw zelfbeeld bedenken en we kunnen ons niet uit onze schaamte redeneren. Om schaamte los te laten, moeten we ervaringen » opdoen die vrij van schaamte zijn.

‘Richt je op de toekomst door gebruik te maken van je volwassen innerlijk.’

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 79

ZONDER SCHROOM

Terugkijken helpt vaak niet

zelf een ‘ongewenst kind’, omdat hij heel jong aan zijn grootouders werd gegeven om bij hen op te groeien. Uit de daden van anderen (hier misbruiken en weggeven) trekken mensen conclusies over wie zij zijn. We houden onze ervaringen voor onze identiteit. We geloven te zijn wat er met ons gebeurt. Professor Joachim Bauer noemt dat: ‘Uit psychologie wordt biologie’.

Wie zich chronisch schaamt of zich algauw schaamt, ziet de wereld nog door de ogen van het kind dat hij eens was. Daarom is het tegenovergestelde zinvoller: richt je op de toekomst door gebruik te maken van je volwassen innerlijk met zijn hulpbronnen, kennis en overzicht.

BOEKFRAGMENT

Afbeelding 9: Model. Door je steeds weer te verbinden met je levenskracht, bouw je je schaamte af.

omhoog laat zien hoe je met behulp van schaamte deze levenskracht onderdrukt. Met de oefeningen maak je verbinding met je oerkracht om schaamte meer doorlatend te maken, zodat er altijd iets van die oerkracht tot de oppervlakte doordringt – hier in de vorm van bloemen, net als een paardenbloem die zich een weg baant door het asfalt in de richting van de zon.

ZONDER SCHROOM

Ben ik op de goede weg?

De volgende aanwijzingen maken het je mogelijk aspecten van je schaamte te onderzoeken en te overdenken om steeds meer schaamtevrij te kunnen leven. Mijn werk als therapeut, dat ik nu ruim 35 jaar lang uitoefen, is beïnvloed door Gestalttherapie, gedragstherapie en Ego-State-Therapie, door Hakomi

‘Je verstand kan je vooruitgang voorspiegelen, maar je lichaam kun je vertrouwen.’

en de familieopstelling, maar vooral door neurobiologisch georiënteerde methodes, zoals het neuro-affectieve relatiemodel voor traumagenezing (NARM), somatic experiencing, sensorimotor psychotherapie of interpersoonlijke neurobiologie (IPNB).

Daarom bied ik naast lichaamsgerichte oefeningen en schrijfoefeningen ook imaginatie aan. Wat voor jou het snelst doeltreffend is, kan niemand zeggen. Volg je hart!

Zo bevrijd je je van schaamte

Bekijk afbeelding 9. In het midden van deze illustratie is de kracht met al haar eigenschappen die jou werkelijk vormt weergegeven. Zij wil zich uitbreiden, vandaar de punten van de ster. De zwarte ring met de pijl

De beste wegwijzer is je lichaam. Je verstand kan je vooruitgang voorspiegelen, maar je lichaam kun je vertrouwen. Je moet alleen leren het te lezen. De grondlegster van de bewegingstherapie ‘Body-Mind Centering’, Bonnie Bainbridge Cohen, zegt: ‘De ziel is als de wind en het lichaam als zand. Als je wilt weten hoe de wind waait, bestudeer dan eenvoudig de bewegingen van het zand.’ En dat zouden tekenen van bevrijding kunnen zijn: • Je ontspant meer en voelt je uitgeruster.

• Je kunt dieper en langzamer ademen.

• Je spijsvertering verloopt beter, je slaapt beter.

• Je kunt afzonderlijke lichaamsdelen duidelijker waarnemen.

• Je directe omgeving ziet er kleurrijker en levendiger uit.

• Je ervaart meer vreugde.

• Je kunt meer van je relaties genieten.

BOEKFRAGMENT

Stephan Konrad Niederwieser Let op expansie in je lichaam en daarmee ook in je beleving. Is er iets wat zich uitbreidt, blijf dan bij de ervaring ervan. Onderzoek welke andere ervaringen daarmee samengaan en neem de tijd de beleving in je op te nemen.

Stephan Konrad Niederwieser werkt als auteur, psycholoog en traumatherapeut vanuit zijn praktijk in Berlijn. Hij heeft tevens een achtergrond in alternatieve geneeswijzen, psychosomatisch en spiritueel werk. www.stephan-niederwieser.de

Innerlijke voorbereiding

Het lichaamsgeheugen

Professor Gerald Hüther deed onderzoek naar veronderstelde geheugenmoleculen. Daartoe werd een kakkerlak in een rek gehangen boven een petrischaal met een zoutoplossing. Zodra de oplossing onder stroom werd gezet, trok het insect zijn poten omhoog. Na een aantal

herhalingen van dit experiment liet men de kakkerlak vrij rondlopen.

Toen men hem direct daarna weer boven de petrischaal hing, trok hij zijn poten automatisch in, hoewel de zoutoplossing niet onder stroom was gezet. Na ongeveer tien stroomervaringen had het insect geleerd het gevaar te verwachten.

Terwijl de wetenschappers de kakkerlak onthoofdden om naar de veronderstelde geheugenmoleculen te zoeken, draaide een student het experiment om. Hij onthoofdde een kakkerlak eerst en hing hem daarna in het rek boven de zoutoplossing. En zie daar, het dier leerde ook zonder kop bij stroomstoten de poten in te trekken en na een aantal herhalingen in de samentrekking te volharden.

Voer dit experiment alsjeblieft niet met mensen uit. Ik vermeld het hier omdat ook wij ervaringen in het lichaamsgeheugen (ook wel bekend als procedureel geheugen) opslaan.

Deze gang van zaken ken je bijvoorbeeld van het fietsen: voordat je de eerste keer op een fiets stapte, had je geen idee hoe je moest fietsen.

Zodra je het had ervaren, ging het

na een beetje oefenen ‘vanzelf’. Je rijdt auto en bent ondertussen in gesprek. Bij aankomst op je bestemming weet je niet meer welk traject je hebt afgelegd. Je fietst, rijdt auto, zet koffie of dekt de tafel automatisch, zonder erbij na te denken.

Wat jij je innerlijk eigen hebt gemaakt, verloopt vanzelf. Je denkt er pas weer over na wanneer er iets onverwachts plaatsvindt.

In dit lichaamsgeheugen slaan we niet alleen autorijden en trajecten op, maar zelfs het te verwachten gedrag van onze partner. In de eerste ontmoetingen onderzoeken we mensen heel nauwkeurig en langzamerhand komen onze waarnemingen in ons lichaamsgeheugen terecht; alleen verrassingen veranderen nog iets aan de voorstelling die we van onze partner hebben. Zo komt het dat mensen na tientallen jaren te hebben samengeleefd, plotseling menen hun partner niet meer te kennen. Een voorbeeld in verband met de werking van chronische schaamte uit de wereld van volwassenen: mevrouw G. beschrijft mij de volgende scène. Ze ligt thuis op de sofa om zich te ontspannen

ZONDER SCHROOM

Om zoveel mogelijk praktische instructies in dit boek onder te brengen, heb ik ervan afgezien om elke afzonderlijke oefening van aanwijzingen voor de innerlijke voorbereiding te voorzien. Verzeker je ervan dat je ten minste 20 minuten lang niet wordt gestoord door de deurbel, mobieltjes, e-mails en andere zaken die je kunnen afleiden. Bereid je op elke oefening voor door je aandacht naar binnen te richten. Waartoe dient de innerlijke voorbereiding?

Ons zelfbeeld, onze beschamende ervaringen en de splijtingen worden in ons lichaamsgeheugen opgeslagen. Tot deze informatie hebben we slechts beperkte cognitieve toegang.

Maar we kunnen deze bereiken door de signalen van ons lichaam waar te nemen. Maar eerst even: Wat is een lichaamsgeheugen?

»

BOEKFRAGMENT

ZONDER SCHROOM

‘Heb de moed jezelf te leren kennen.’ en kijkt tv. Dan hoort ze de sleutel in de deur en gaat meteen rechtop zitten. Wat is er gebeurd? Haar organisme heeft op grond van dit geluid al voorzien dat haar echtgenoot is thuisgekomen. Gezien worden tijdens ontspanning is voor mevrouw G. met schaamte belast, omdat zij zich met het zelfbeeld ‘Ik ben lui en deug niet’ heeft geïdentificeerd. En omdat ze werkelijk gelooft dat zij lui is en niet deugt, reageert zij dienovereenkomstig. In afwachting van een verwijt springt zij op en doet de tv uit, ongeacht of haar man haar daarover werkelijk een verwijt zou maken.

Het Freudiaanse onbewuste

Dit procedurele of lichaamsgeheugen doet denken aan wat men gewoonlijk onder het Freudiaanse onbewuste verstaat. Voor Donald L. Nathanson, een Amerikaanse professor in psychiatrie en menselijk gedrag, is het niets anders dan de ‘lichamelijke opslag van opgestapelde onverdraaglijke schaamteervaringen’. Waarom zou de mind deze ogenblikken anders uit ons werkgeheugen verwijderen dan om de bewuste dosis schaamte te reduceren?

Op alles letten

Ik voeg aan iedere instructie zinnen toe die bedoeld zijn om jou ertoe aan te zetten de reacties op je binnenwereld als gevolg van de oefeningen te onderzoeken. Ik heb het aantal instructies sterk beperkt gehouden om zoveel mogelijk oefeningen te kunnen aanbieden. Je mag op alles letten, of het innerlijke waarnemingen, veranderingen van houding, beelden, herinneringen, impulsen of lichaamsreacties, gevoelens, of gedachten zijn, of zinnen die je altijd al had willen uitspreken.

Wat er kan gebeuren

Om een rups een vlinder te laten worden, is er een transformatie nodig. Daarbij horen vertrouwen, stilstaan en de bereidheid niet te weten. Afscheid van het oude houdt de pijn van het verlies, verdriet en niet zelden woede in. Dat alles wil gezien worden en geaccepteerd zijn.

Je zou kunnen veronderstellen dat transformatie vergezeld wordt door een toestand van geluk. Maar iets nieuws betekent stress, vooral als het zelfbeeld in twijfel wordt getrokken. Het vereist de bereidheid het bekende een moment los te laten en het onbekende toe te laten. Of zoals Hilde Domin het uitdrukt: ‘Ik zette mijn voet in de lucht en die gaf ondersteuning’ in haar gedicht Nur eine Rose als Stütze (Slechts een roos als ondersteuning).

Wanneer mensen ophouden hun levenskracht tegen zichzelf te richten, voelen zij zich in eerste

instantie overweldigd. Dit zelf dat zij dan ontmoeten, kennen zij nog niet. Het kan een ogenblik vreemd aanvoelen, vals, eigenaardig of zelfs tegenstrijdig. Heb de moed jezelf te leren kennen.

Een voorbeeld: de heer T. kent slechts een leven vol angst en schaamte. Als hij voor het eerst voelt niet totaal verstard te zijn en daardoor geroerd is, maakt hem dat doodsbang. Plotseling iets voelen wat hij voorheen nooit heeft gevoeld, is beangstigend voor hem. Pas als ik hem voorhoud dat hij zojuist zijn strengheid en zelfbestraffing heeft laten varen en voor het eerst een vleugje empathie met zichzelf mocht waarnemen, kan hij zich daar langzaam mee verenigen.

Wanneer jij je tijdens een zelfonderzoek onbehaaglijk begint te voelen, bedenk dan dat je zeer geoefend bent in het samentrekken en dat je dat vermogen niet bent kwijtgeraakt. Je kunt de wereld gerust vanuit het nieuwe perspectief beschouwen en in alle rust bepalen of die je bevalt. Je kunt altijd terugkeren naar de schaamte. • Schaamte – Zonder schroom of gêne verder Stephan Konrad Niederwieser Uitgeverij AnkhHermes ISBN: 9789020216769 224 pagina’s € 22,50

Recept voor

verandering Begin juni kwam ik het bericht hiernaast tegen op LinkedIn, van iemand met dezelfde voornaam als ik.

Brian Hirman luchtte zijn hart over de manier waarop hij racisme al zijn hele leven ondervindt. Zijn beleving zorgde bij mij voor herkenning en ik vroeg hem toestemming om het in The Optimist te mogen plaatsen. Ter inspiratie voor iedereen die zich verwondert over het racismedebat, maar ook om te helpen zaken in perspectief te zien en te depolariseren.

DOOR:

BRIAN DE MELLO

VOORUITGANG

Time for change Ik zal u niet verder vermoeien met alle keren in mijn leven dat: • ik zonder enige reden van de snelweg word gehaald voor een ‘routinecontrole’…. ‘Mooie auto heeft u, meneer. Is die van u?’; • een verkoper me waarschuwt dat hetgeen ik op het oog heb best erg duur is en of ik dat wel besef; • bij het instappen in de lift de reeds aanwezige dame net even te opzichtig haar tasje steviger vasthoudt en een zenuwachtig stapje naar achteren zet; • bij een conflictje uitgescholden ben voor vuile k*nk*r-neger, of een andere ziekte of krachtterm in combinatie met een verwijzing naar mijn huidskleur; • tijdens het Sinterklaasfeest ik als kind én volwassene voor ‘de grap’ Zwarte Piet ben genoemd; • bij een nieuwe zakelijke kennismaking men niet verwacht dat ik de baas van het bedrijf ben, maar er – als vanzelfsprekend – vanuit ging dat mijn (blanke) collega dat is; Mijn moeder maakte me er al op jonge leeftijd van bewust dat, om succesvol te zijn in dit land, ik drie keer zo hard mijn best moet doen. Want de kansen zijn nou eenmaal niet voor iedereen gelijk. Ik heb dat altijd goed in mijn oren geknoopt. En dat heeft me weerbaar gemaakt.

De trieste politiemoord op George Floyd is de vonk die de wereld in brand heeft gezet. Is de druppel die de diepe, hele diepe racisme-emmer heeft doen overlopen. De massale protestbijeenkomsten zeggen genoeg. Het debat gaat helaas vooral over Halsema en het schenden van de 1,5 meterregel. En onvoldoende over de reden wáárom er zoveel mensen op de demonstratie af zijn gekomen. Want elk weldenkend mens, ongeacht kleur, geaardheid en afkomst zegt ‘genoeg is genoeg’. Time for change.

RACISMEDEBAT

‘Jij zult vast niet echt te maken hebben gehad met racisme, toch?’ Die vraag is me de afgelopen week – voor de zoveelste keer – weer eens gesteld. Deze stelling is wellicht gebaseerd op mijn onvervalste Amsterdamse tongval. Of de veronderstelling dat het hebben van een redelijk succesvolle carrière en bovengemiddelde welvaart niet hand in hand kan gaan met het ervaren van racisme. ‘Het gaat je toch voor de wind?’

Uitspraken als ‘ik zie je niet als een donker persoon’ heb ik eveneens veelvuldig gehoord.

En hoe goed bedoeld deze uitspraken ook zijn (dat geloof ik overigens oprecht), ze schuren behoorlijk. Want het suggereert dat ik klaarblijkelijk niet pas binnen het stevig voorgeprogrammeerde beeld van hoe men een donker persoon dan wél ziet.

Want (surprise!) ik ben wél donker. En natuurlijk zie je dat. Maar omdat ik ogenschijnlijk moeiteloos opga binnen de zogenaamde ‘blanke norm’, word ik kennelijk niet als zodanig ervaren.

Toen ik pas in het dorp kwam wonen, ging ik met mijn toenmalige buurman een biertje drinken in de plaatselijke kroeg. Ik was nieuw en men kende me niet. Letterlijk de eerste keer dat we daar aan de bar zaten, kwam een dame naast me zitten en vroeg zich af waar het asielzoekerscentrum was. Ongelogen.

Een andere keer kwam ik binnen en voelde de ogen van de mannen aan de bar heel ongemakkelijk prikken. Een van de mannen kende ik uit de straat en fluisterde net iets te hard tegen zijn maten: ‘…nee, hij is wel een goede neger.’ En hun blik wendde zich van mij af. Ongelogen.

‘Jij zult vast niet echt te maken hebben gehad met racisme, toch?’

Brian Hirman Ondernemer en digital marketing pionier. Co-founder van reclamebureau GUC Agency. Getrouwd met Eveline en vader van Claire (20) en Milan (18).

» SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 85

VOORUITGANG

RACISMEDEBAT

‘De witte meetlat staat nu in het brandpunt van de aandacht rond racisme.’

Het racismedebat ontaardt helaas regelmatig in een stellingname van wij versus zij. Het feit dat ik regelmatig ‘rasisme’ lees op protestborden bij demonstraties, kunt u interpreteren als een gebrek aan taalkennis, maar u kunt het ook zien als het gebruik van een woord dat mensen normaliter niet hoeven te gebruiken. Er zijn genoeg landgenoten die zichzelf geen racist vinden, maar die dit volgens de meetlat van anderen wel zijn, of die – en dat klinkt minder erg – racistische uitlatingen doen. Bewust of onbewust racisme valt niet goed te praten, maar die meetlat varieert bijna per persoon, per groepering, per ideologie. Het zou misschien beter zijn als iedereen, in plaats van beelden te bestormen en boeken te censureren, zijn of haar meetlat zou verbranden. Door te meten blijven we namelijk vergelijken. En net zoals appels moeilijk met peren zijn te vergelijken, geldt dat ook voor mensen onderling. Want is de meeteenheid van de meetlat de appel of de peer?

‘Zwartjes’

Voor wie het nog niet wist: ook mensen met een lichte huidskleur worden gediscrimineerd, al valt dat in een overwegend witte samenleving niet zo op. Donkere mensen zien hen soms als een compleet andere soort, domme bakra’s, makamba’s of belanda’s die niks snappen van andere culturen. Achterkleinkinderen van slavendrijvers, zonder schuldgevoel of historisch besef. In een restaurant in Chinatown worden Aziaten die Kantonees spreken eerder bediend, krijgen ze korting en gratis thee, terwijl de witte en zwarte gasten niks in de gaten hebben. Kortom, de meetlatten voor het beoordelen op uiterlijk en cultuur zijn overal om ons heen. De witte meetlat staat nu in het brandpunt van de aandacht rond racisme en daar valt het nodige voor te zeggen. Eén ding mogen we hierbij niet vergeten. Hoe de fruitmand van appels, peren en ander fruit er ook uit mag zien: het wil niet zeggen dat onze uiterlijkheden niet verschillen, of niet mogen verschillen. Uiterlijk is het eerste dat opvalt en logisch dat mensen daarop reageren. U las vermoedelijk niet eerst het cv van uw partner voordat u verliefd werd. De meeste mensen deugen en spreken de ander aan op diens uiterlijk, zonder enig racisme in gedachten. We hebben grosso modo voldoende hersen86 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

capaciteit en opvoeding meegekregen om ons oergedrag menswaardig te laten overkomen en, nog belangrijker, hopelijk zijn we voldoende ontwikkeld om door dat schilletje heen te kijken, naar de kern van een persoon.

En die heeft geen kleur.

Begin jaren zestig, toen mijn familie vanuit Indonesië in Nederland arriveerde, waren wij de eerste ‘zwartjes’ in de straat. Deze term leek tamelijk ingeburgerd, niet alleen bij de autochtone buren maar zelfs bij mijn ouders. Net zoals de naam ‘pinda’ geëvolueerd was van de Chinees die pinda’s verkocht op de hoek van de straat, kon het woord niet echt voor beroering zorgen in Indische kringen. Dat de Hollandse buurvrouw dacht dat onze familie in de Oost in bomen leefde, bleek een misverstand waar mijn ouders meer aanstoot aan namen dan aan de term ‘zwartjes’. Mijn moeder verzuchtte wel eens: ‘Ach, vergeef het ze maar, ze weten niet beter.’ Waren dat ook niet zo ongeveer de laatste woorden van ene Jezus toen hij aan het kruis werd genageld? Vergeven is goed, bespreekbaar maken is beter.

De oproep van Brian Hirmans moeder om drie keer harder je best te moeten doen om gelijk te worden behandeld, is in de context van mijn jeugd herkenbaar.

Toen ik voor mijn tiende verjaardag een nieuwe fiets kreeg, moest ook ik de blikken en opmerkingen van witte buurtbewoners trotseren om van mijn blinkende tweewieler te kunnen genieten. Naarmate ik ouder werd ben ik kennelijk minder opvallend door het leven gegaan.

Want de politie heeft mij bijna nooit zonder goede reden langs de kant gezet. Maar misschien lag dat aan mijn voorkeur voor niet al te exotische Japanse middenklassers. En wat dan nog?

Als racisme een vorm van domheid of van onbewuste onbekwaamheid is, dan ligt de oplossing voor de hand: kennis en onderwijs. Mandela noemde educatie niet voor niets the most powerful weapon to change the world. Dat gaat verder dan in de geschiedenisboekjes vermelden dat koloniale expansie gepaard is gegaan met onder-

VOORUITGANG

drukking, vernedering en misdaad. Ik herinner mij de uitspraken van een van mijn lieve ooms, die een treffend antwoord had als een boze witte man hem vroeg wat hij hier in ‘zijn’ land deed: ‘Jullie zijn driehonderdvijftig jaar ongevraagd bij ons op bezoek geweest. Waarom zouden wij dan nu niet een tijdje in Nederland mogen logeren?’

In de vitrine

RAL-kleuren

Tot slot: taal is onderdeel van de discussie en dus een uitdaging. Alleen al het gebruik van de woorden zwart en wit om mensen te categoriseren veroorzaakt bij mij een wee gevoel in de maagstreek. Dat komt doordat ik zelf – voor mijn gevoel – niet zwart of wit ben, en volgens mij is niemand dat. Nee, ik ben bruin. Niet donkerbruin, ook niet Aziatisch beige, ergens ertussenin, en soms wat gelaagd. Daardoor heb ik me altijd ‘gemiddeld getint’ gevoeld. Ik zou bijna willen dat iedereen voortaan een RAL-kleuraanduiding krijgt, als we dan toch verschillen moeten duiden. U weet wel, van de kleurenwaaier als u een verfje uitkiest in de bouwmarkt of verfwinkel. Kijk, ik ben RAL1034 (pastelgeel), mijn vrouw is RAL1036 (parelmoer goud) en naast Sinterklaas met RAL9001 (crèmewit) loopt RAL8028 Piet (terrabruin). Het is even wennen, maar het depolariseert enorm. Want we zijn allemaal RAL. Ik zie de nieuwe SIRE-campagne al voor me: ‘Ga voor RAL, niet voor RAS’.

Laten we het er voorlopig op houden dat we allemaal mensen zijn, in verschillende soorten, maten en kleuren.

Zoals Brian Hirman zegt: het is tijd voor verandering.

Tijd om te stoppen met vooroordelen en veroordelen. En tijd om elkaar hooguit te beoordelen op onze daden en onze inhoud.

Voor wie dit te moeilijk vindt, is het goed om te blijven denken in gebakjes. Heel Holland is gebakken, net als de rest van de wereld. Weet wie u bent, hoe u smaakt én hoe een ander u proeft. Ik ben geen Berliner, wel een Indische spekkoek met lichte en donkere laagjes. Best lekker, maar dat mag u zelf bepalen. Daar heeft u geen meetlat voor nodig. • SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 87

RACISMEDEBAT

Rassentheorie en -indeling zijn bedacht door mensen, huidskleur niet. Die zit er nou eenmaal en sommigen hebben daar moeite mee. In het minst erge geval gaan ze óf naar de zonnebank óf smeren ze een tube Fair & Lovely op hun gezicht. Het zij zo. Bedenk dat als u recht voor u uitkijkt en de armen laat hangen, u uw eigen huidskleur niet ziet, alleen die van anderen. Opgroeiend in divers gezelschap, wist ik niet beter dan dat er een rijke schakering aan menselijke uiterlijkheden bestaat. Dat is een gegeven. U kunt er niet veel aan doen in welk type huid u geboren wordt. Uw lichaam groeit en uw innerlijke mens groeit wellicht mee. En nu komt het: de verrassing zit hem vooral aan die binnenkant.

Het is alsof u in de koelvitrine van een banketbakker kijkt. Een veelheid aan gebakjes staart u aan en ze zien er zeer verschillend uit. De een heeft een zoet-roze laagje met een chipolata-inhoud, de ander is mokkabruin met een koffiesmaakje, de volgende is een tropisch vruchtenvlaaitje met banketbakkersroom en weer een ander is een donkerbruine chocoladesoes met een oranje mandarijn op z’n slagroomtoef. De overeenkomst is dat ze waarschijnlijk allemaal niet te versmaden zijn, ook al zijn de verschillen opmerkelijk. De Meester Patissier, of u die nu God, Allah, Moeder Aarde of Evolutie noemt, heeft er een rijk en divers assortiment van gemaakt. Sluit uw ogen en beleef wat u proeft, dan ervaart u het hele gebakje. Kleur en uiterlijk doen er nauwelijks toe, het is de smaak, de inhoud die telt.

Momenteel blijkt dat veel mensen, zelfs al kijken ze recht voor zich uit en midden in het gezicht van een ander

gebakje, overwegend de verschillen zien tussen de andere taartjes en zichzelf. En dat leidt weer tot gedrag waarin dat verschil, de ongelijkheid, tot uitdrukking komt. Zonder te hebben geproefd, wantrouwen ze die gele bananensoes. Of die Bossche Bol. En krijgen we geen pijn in onze kaken van die zure witte kwarkpunt?

Een andere ontwikkeling is dat een toenemend aantal mensen, laat ik ze hier slagroomtaartjes noemen, in de gaten krijgt dat een chocoladebol (voorheen goedbedoeld moorkop genoemd) zich niet altijd even prettig voelt in de witte slagroomwereld. Dat groeiende bewustzijn is loffelijk zolang het oprecht is. Het zou al schelen als we allemaal wat vaker zouden proberen om in de huid van een ander te kruipen, zelfs als die huid een ander kleurtje heeft dan die van uzelf. Een tompouce die begrijpt hoe een sachertaartje zich voelt, en omgekeerd, klinkt als de ideale wereld.

VOORUITGANG

Een ode aan het

Nieuwe THE HAPPY ACTIVIST

Helpen Twee vrienden die boeren overhalen om de randen van hun akkers in te zaaien met bloemen voor meer biodiversiteit, en daar een theemerk omheen bouwen. Een jongen die de burgers van Amsterdam en Rotterdam biodivers uitdaagt om duizend nieuwe geveltuintjes te maken door trottoirtegels weg te halen. Het barst van de mooie initiatieven, maar hoe krijgen ze voldoende aandacht?

DOOR:

THE HAPPY ACTIVIST

MATTHIJS JASPERS

88 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

Om nog wat te noemen: een meisje dat duurzame rietjes op de markt brengt, gemaakt van riet. Een groepje studenten dat binnen een week een groot platform voor coronahulp uit de grond stampt. Twee mensen die in hun vrije tijd zorgen dat meer dan 90 procent van alle gemeentes en provincies het statiegeld akkoord ondertekenen, om zo statiegeld op flesjes en blikjes te bespoedigen. Er is een groeiende stroom van gewone burgers, entrepreneurs, werknemers, wetenschappers, kunstenaars en andere ondernemende types die hun handen zelf uit de mouwen steken en iets doen voor een betere leefomgeving. Dat gebeurde natuurlijk vroeger ook wel, maar de laatste tijd zien we een exponentiĂŤle groei van vooral jonge mensen die met nieuwe en creatieve methodes en een nieuw elan het Nieuwe Helpen in de praktijk brengen: slimme ideeĂŤn en positieve acties met behapbare doelen die supersnel uit de grond schieten. Met positieve actie rebelleren ze tegen de status quo, en door hulp te bieden maken ze een statement voor verandering.

Wat deze nieuwe generatie van helpers gemeen heeft is een groeiend gevoel van verantwoordelijkheid voor hun leefomgeving, gekoppeld aan een latente onverschilligheid (en soms zelfs wantrouwen) jegens de grote en gevestigde hulporganisaties. Ook kenmerkend voor deze nieuwe vorm van burgerinitiatief is het streven naar directe solidariteit en betrokkenheid, gemotiveerd door lokaal en praktisch engagement.

Wat verder verfrissend is aan deze nieuwe beweging is het grenzeloze vertrouwen in de zelfredzaamheid en het probleemoplossend vermogen van de medemens. Dit optimisme zorgt voor creatieve acties en initiatieven die actief bijdragen aan een betere wereld, in plaats van de problemen slechts aan te

VOORUITGANG

‘Zo af en toe breekt er iets door het kordon van slecht nieuws en populisme.’

Begin dichtbij

Het Nieuwe Helpen helpt vaak dichtbij. Problemen in de buurt, wijk of stad zijn makkelijk te identificeren, en medestanders zijn makkelijker te werven. Van zwerfafval tot voedselverspilling en van armoede tot eenzaamheid; zodra het tot een lokaal probleem is teruggebracht komen mensen sneller in actie. Lokale problemen zijn duidelijker, en de weg naar de oplossing prettig transparant.

Dichtbij helpen prikkelt de zintuigen ook meer: u ziet wat er verandert, hoort hoe uw medehelpers het ervaren en voelt wat het doet met mensen die u helpt.

Ieder idee een eigen BV

De nieuwe generatie helpers omarmt het praktisch idealisme: hoe kan ik het best een probleem oplossen?

Dit uitgangspunt zorgt ervoor dat veel oplossingen een ondernemend karakter hebben. En dit ondernemerschap leidt tot nieuwe organisatievormen voor initiatieven.

Was vroeger een stichting het hoogst haalbare, tegenwoordig zien we steeds meer initiatieven die vermomd zijn als pop-upwinkeltjes, startup bedrijfjes en gezellige events. Hiermee proberen steeds meer jongeren hun wereldbeeld om te zetten in hun broodwinning. En wordt het Nieuwe Helpen dus steeds vaker sociaal ondernemerschap en daarmee langzaam maar zeker onderdeel van de BV Nederland.

»

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 89

THE HAPPY ACTIVIST

kaarten. Bezorgdheid over duurzaamheid en inclusiviteit worden niet omgezet in verongelijkte petities en boze demonstraties, maar in doelgerichte acties om de problemen positief aan te pakken en de situatie te helpen verbeteren.

Best jammer dus dat we nog zo weinig horen over deze groeiende beweging. Al die nieuwe initiatieven zijn zo druk bezig met het redden van de wereld, dat ze weinig tijd en middelen over hebben om hun acties wereldkundig te maken. En wat ook niet helpt, is dat al die nieuwe energie weinig wordt opgepikt door de media. Zo af en toe breekt er iets door het kordon van slecht nieuws en populisme, maar over het algemeen is er weinig aandacht voor deze nieuwe helpers. Daardoor blijft het een versplinterd landschap van kleine energiebubbeltjes, die niet de mogelijkheid hebben om echt te groeien door samen een vuist te maken en te profiteren van elkaars netwerk, middelen en ervaring. En dat is jammer, want al die kleine clubjes, events, initiatieven en startups kunnen samen de startmotor vormen van onze duurzame verandering.

Een beweging die het verdient om te groeien dus. Ook omdat hun energie en slimme ondernemerschap super inspirerend is: je wordt er blij van, en je krijgt zin om mee te gaan doen.

Daarom gebruiken we dit artikel om wat meer aandacht te geven aan het Nieuwe Helpen. Want hoe meer mensen deze nieuwe initiatieven gaan volgen en steunen, hoe groter de beweging wordt. Wat weer leidt tot een snellere duurzame gedragsverandering bij de bevolking.

Daarom zetten we op een rijtje wat het Nieuwe Helpen zo nieuw maakt. En hebt u meteen een checklist om te zien of u toevallig ook het Nieuwe Helpen in u hebt.

Leest u even mee?

‘Het Nieuwe Helpen is door die niet-dogmatische insteek interessant voor mainstream Nederland.’

Doe ’t samen

THE HAPPY ACTIVIST

Don’t worry, be happy

We zeiden het eerder al: wat de initiatieven van het Nieuwe Helpen gemeen hebben is positief denken én doen. Steeds minder mensen zijn in actie te brengen met boodschappen die inspelen op het schuldgevoel. Plastic in de zee, armoede in de wereld, discriminatie en racisme, zodra we tegenwoordig worden geconfronteerd met alarmerende doemscenario’s en zielige slachtoffers haken we massaal af. Dat komt omdat we de problemen wel kennen. We weten wel wat er mis is. Door de problemen te benadrukken worden we én boos vanwege de misstanden én passief omdat de problemen zo groot zijn dat we er toch niks aan kunnen veranderen. Daarom werkt het Nieuwe Helpen met positieve oplossingen zo goed: mensen worden sneller geïnspireerd als ze een behapbaar handelingsperspectief voorgeschoteld krijgen met een transparante impact.

Er mag gelachen worden

Een ander verfrissend element van het Nieuwe Helpen is dat er plaats is voor humor en vrolijkheid. Daarmee worden mensen bereikt die zich niet laten leiden door pretentie, maar door plezier. Dit geeft het Nieuwe Helpen een extra dosis vrolijke energie die aanstekelijk werkt.

Helpen an sich is namelijk superleuk en bevredigend, en dus niet alleen maar een noodzakelijke handeling om een groot probleem op te lossen.

Geen geld, maar actie

De initiatieven van het Nieuwe Helpen vragen zelden een bijdrage in de vorm van geld, maar bijna altijd in de vorm van daadwerkelijke hulp. Dit geeft anderen een kans om zelf ook in actie te komen, in plaats van een handtekening te zetten of een Tikkie te sturen. Meedoen aan een lokale clean up, naar een pop-up modeshow gaan, een stadswandeling maken langs duurzame winkeltjes, een ‘Little Free Pantry’ voor je deur zetten met gratis eten dat je over hebt; het zijn allemaal handelingsperspectieven die makkelijk en leuk zijn, en je direct het gevoel geven dat je iets goeds doet.

90 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

Bij het Nieuwe Helpen staat altijd de kracht van de groep centraal. Nieuw Helpen doe je nooit alleen, maar altijd samen. De initiatieven zijn altijd supersociaal, en leunen sterk op het gebruik van social media, Zoom calls en WhatsApp-groepen. Altijd met als doel om mensen bij elkaar te brengen. Soms in real life, soms in virtuele groepen, maar altijd samen. Want samen is het leuker, en samen bereiken we meer. En samen kunnen we elkaar verder helpen.

Niks moet

Het Nieuwe Helpen is er niet voor de mensen die hun hele leven omver willen gooien om de wereld te redden, maar juist voor de grote groep mensen die best af en toe iets goeds willen doen, als het maar wel past in hun dagelijks leven, en als ze er niet te veel voor hoeven te veranderen.

Part-time wereldverbeteraars dus. En juist door die nietdogmatische insteek is het Nieuwe Helpen interessant voor mainstream Nederland: iets goeds doen hoeft niet altijd, en het is prima in je dagelijks leven in te passen.

Daardoor is meedoen laagdrempelig en vrijblijvend.

Zo heeft het Nieuwe Helpen een boel dingen in huis om een brede groep mensen aan te spreken en tot handelen aan te zetten. Het is energiek, eigenzinnig, positief, vrolijk en laagdrempelig. Kortom, de leukste manier om iets goeds te doen. En daar wordt de wereld happy van, en u dus ook. • The Happy Activist heet in het dagelijks leven Matthijs Jaspers en is reclameman voor duurzame merken en merken die dat willen worden. Hij richtte in 2018 The Happy Activist op, een platform dat gratis zendtijd biedt aan positieve, duurzame burgerinitiatieven. Met korte video’s en activaties geeft hij hun boodschap meer bereik.

En door ze te koppelen aan merken en organisaties uit zijn netwerk, helpt The Happy Activist – samen met zijn supporters – om deze kleine initiatieven groter te maken.

Meer informatie: www.thehappyactivist.org

COLUMN

Column Harry Starren Spreker, dagvoorzitter en publicist rond thema’s als strategie, leiderschap en ondernemerschap. www.harrystarren.com

Hoe kom je talent op het spoor? Hoe weet je of je talent hebt? En hoe breng je talent tot bloei?

Het antwoord is aandacht. Ingewikkelder is het niet.

Maar zoals vaker in het leven is eenvoudig niet hetzelfde als gemakkelijk. Afvallen doe je door minder te eten, conditie versterk je door meer te bewegen, kennis vergroot je door meer te lezen, een verslaving eindigt wanneer je ermee stopt. Logisch wordt al gauw tautologisch.

Het is met talent niet anders dan met schoonheid: je moet er oog voor hebben. Bij kinderen zie je talent als het kind in zijn element is, helemaal opgaat in wat hij of zij doet. Talent neemt de tijd en besteedt die geconcentreerd.

Wanneer je altijd zingt, wanneer je over een onderwerp niet uitgelezen raakt, wanneer je aan een tekst werkt als anderen zouden zeggen: het is wel goed zo.

Talent is overgave. Gaat door waar anderen stoppen. Talent neemt de moeite. En vindt het altijd de moeite waard.

Maar als je er té veel moeite voor moet doen, met een bescheiden resultaat? Dan spreken we doorgaans niet van talent. We roemen dan je karakter.

Talent hoeft niet iets bijzonders te zijn. Mijn grootmoeder toonde haar talent in haar omgang met de vensterbank. Zij beschouwde elke bloem, elk plantje. Ze voelde de aarde, gaf elke plant precies genoeg water en draaide het ene plantje uit de zon en het andere draaide ze erin.

Ze had groene vingers. Dat is talent.

Je ontwikkelt talent door contact te zoeken met anderen die ook groene vingers hebben. Door collega’s en

‘Talent wacht niet op een startschot.’

leermeesters te zoeken. En bovenal door tijd te besteden.

Talent is bereid tijd te besteden. Dat geldt voor monteurs, decorateurs regisseurs en auteurs.

Malcolm Gladwell spreekt in Outliers over de 10.000 uur die nodig zijn, wil je excelleren. De Beatles waren als band niet zo heel bijzonder, maar in het begin van hun loopbaan in Hamburg, waren zij bereid dag en nacht op te treden. Tot hun handen bloedden van het gitaarspelen. Talent meets character. Toen zij terugkeerden naar Engeland werden de Beatles wedergeboren. Als de beste band van het moment. En lang, lang daarna.

Harry Mulisch zei het mooi: talent wil geen schrijver worden, talent wil schrijven. Zo wantrouw ik mensen die zanger willen worden. Talent wil zingen. Ondernemers willen ondernemen. En zijn al begonnen. Want talent wacht niet op een startschot, talent houdt het niet. Talent moet. Van zichzelf.

Oog hebben voor talent is ook een talent. Zien dat iemand ‘het heeft’. De potentie zien. Zoals kunstverzamelaars een talent hebben. En goede impresario’s. Een hoofdredacteur die ziet dat iemand schrijven kan. Dat iemand iets te zeggen heeft.

De violiste Janine Jansen die een festival organiseert.

Dan heb je een dubbeltalent. Oog voor de kwaliteit van collega’s. Het vergt generositeit want talent is jaloersmakend. Durven zien wat je niet kan. Of wat je ooit gekund hebt, maar nu terugziet in de ander. Dat je je zon in het water kunt zien schijnen.

Talent is wat ze ook wel een gave noemen. Iets dat je gegeven is. Iets dat gekoesterd kan worden. Mijn vader zei ooit: je kunt je niet beroemen op wat je gegeven is, maar wél op hoe je de gave hebt ontvangen.

Wijze woorden.

Ik hoop van harte dat talent te erven is. • SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 91

AANDACHT

FOTO: MURIEL JANSSEN

Talent?

KEUZE

Wandelgadgets

EROPUIT

DOOR:

ARIE DEKKER

Opgeladen

Op zak

www.Amazon.com

www.Bever.nl

Met opgeheven hoofd vertrekt u op uw wandeltocht in een nog onbekend gebied. Een kaart om te navigeren heeft u niet nodig, uw telefoon neemt deze taak op zich. De batterij van uw telefoon denkt daar anders over. Na een half uur door diepe bossen of verre bergen te hebben gewandeld is deze opeens leeg. Wat dan? In dit geval zult u wensen dat u een BigBlue 28W Solar Charger bij u had. Het werkt simpel: hang de zonneoplader aan uw rugtas, steek uw telefoon erin en klaar is Kees. Veel ruimte zal hij niet innemen: hij is compact en klein op te vouwen. Af en toe een regendruppel hoeft u niet te vrezen, want de batterij is waterdicht.

Overigens is de lader niet alleen tijdens het wandelen handig; u kunt hem ook met gemak vastklikken aan uw tent of aan een boom.

Wat wilt u het liefste doen zodra uw voeten echt pijn beginnen te doen en u beseft dat u pas halverwege uw tocht bent? Even goed uitrusten, het liefste neerploffen, en daarvoor biedt de Lamzac van Fatboy uitkomst. Klein op te vouwen en goed op te tillen bindt u deze handige zitzak zo onder uw rugtas. Ook in het gebruik is hij makkelijk. U opent gewoon de zak waarin hij wordt bewaard, vult hem door lucht te scheppen en knoopt hem weer dicht. Daarnaast is hij ook stevig. De zitzak kan tot 200 kg ondersteunen en is gemaakt van moeilijk te scheuren nylon. Bovendien zit er in de Lamzac een tweede nylon zak, zodat, als er dan al een scheurtje in het oppervlak komt, u hem nog steeds prima kunt gebruiken. Wegwaaien zal hij ook niet, dankzij de bijgeleverde handige vastmaakpin.

Om uw pols

Stel, u heeft tegen beter weten in uw zonneoplader niet meegenomen en uw telefoon raakt leeg. Wederom bent u ver van huis en weet u niet waar u heen moet. Geen probleem als u de Casio Pro Trek WSD-F30 heeft meegenomen. Met de ingestelde GPS-functies wordt u zo de weg naar huis gewezen, of kunt u nog mooi een paar kilometers extra lopen.

Bovendien heeft het een groot aantal andere functies die dit slimme horloge de moeite waard maken.

Niet alleen heeft het alles wat een smartwatch nodig heeft (Wifi, Bluetooth en verscheidene Google Play apps zoals Spotify en Runtastic), het is ook militair getest, is waterdicht tot 50 meter en heeft een ingebouwde barometer, hoogtemeter en kompas.

Ook gebruikt het weinig batterij door een innovatieve combinatie van een standaard digitale klok en OLED schermen. www.Casio-Europe.com

EEN LEICA IN ZICHT

U heeft waarschijnlijk intussen al gelezen over de vogelspotcursus van de Vogelbescherming in onze vorige uitgave.

Nu u alle vogels in uw omgeving kent, zult u waarschijnlijk een stuk beter letten op deze beestjes. Toch is het, als u een mooie wel erg hoog ziet zitten, best moeilijk om het verschil tussen een koekoek en een sperwer te zien. Daarom kunt u een Leica 10x42 Trinovid HD verrekijker zeker gebruiken.

De verrekijker kan tot tien keer vergroten en laat goed de contrasten en kleur in het landschap zien. Al sinds de jaren zeventig is de Trinovid-lijn bekend om zijn slanke en compacte design en bij deze nieuwste versies zijn allerlei toevoegingen gemaakt om hem ook de nodige stevigheid te geven.

Leica is wereldberoemd om hun goede fotolenzen en deze kennis hebben ze toegepast op deze verrekijker. www.LeicaStoreAmsterdam.nl 92 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

KEUZE

IN DE HAND

EROPUIT

Als u de film 127 hours heeft gezien, weet u hoe belangrijk het is om een goede multitool bij de hand te hebben. Daarom raden we u de Leatherman Wave Plus aan. Een korte zoektocht op internet laat zien dat dit een van de betere multitools is die u kunt krijgen. Het past niet alleen in uw hand, ook heeft het een groot aantal handige functies. Twee messen, een vijl en zaag kunt u al gebruiken zonder hem te openen. Ook zitten er een schaartje en schroevendraaier op die zeker tijdens het wandelen van pas kunnen komen (allicht om uw brillenpootje snel weer vast te schroeven?).

Daarnaast maakt ook de 25 jaar garantie van Leatherman dat u met een gerust hart uw nieuwe handgereedschap voor van alles en nog wat kunt gebruiken. www.KnivesandTools.nl

Stimulans

Met deze gadgets mist u wellicht alleen nog wat motivatie om op stap te gaan, en die zal de laatste tip u geven: PokĂŠmon GO. Het spel kwam uit in 2016 en is sindsdien het meest gedownloade mobiele spel ooit. U denkt misschien dat u daar te oud voor bent, maar om het spel te spelen hoeft u zeker niet in uw tienerjaren te zijn. De spelerbasis van het spel, er is in elke stad wel eentje te vinden, boeit en verbindt mensen van alle leeftijden. Want ook interactie met anderen is er zeker. In het spel vangt u fictieve beestjes genaamd PokĂŠmon en dat doet u het makkelijkst door de benenwagen te pakken.

Er is genoeg te doen in het spel en een wereld voor u om te ontdekken. Als bonus zult u al snel merken dat uw conditie er door verbetert.

Te downloaden voor Android en iOS

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 93

KEUZE

Kunstkijken LAURA BOETERS

Besmet!

FOTO: RONALD SMITS

DOOR:

MUSEA

1525

Koning Willem-Alexander opende op donderdag 16 juli de tentoonstelling Besmet! in Rijksmuseum Boerhaave. Ironisch genoeg zou de opening al op 15 april hebben plaatsgevonden, maar werd toen geannuleerd vanwege de uitbraak van het coronavirus. De tentoonstelling gaat over de uitbraken van besmettelijke ziekten en hoe die het leven kunnen ontwrichten. Besmet! toont een intrigerende balans tussen gezondheid en reëel risico en tussen maatschappelijke uitsluiting en empathie. We krijgen antwoord op de vraag hoe we vroeger omgingen met epidemieën, zoals de pest en pokken, welke inzichten historische epidemieën bieden voor de toekomst en welke oplossingen de wetenschap biedt. Daarnaast zijn uiteenlopende wetenschappelijke objecten en kunstvoorwerpen te bekijken. De tentoonstelling is geopend tot en met 9 januari 2022.

In 2015 kocht kunstenaar Victor Sonna in de Amerikaanse stad New Orleans ketens van een tot slaaf gemaakte. In de ketens was het nummer 152 gegraveerd. Zijn aankoop werd het beginpunt van een ontdekkingsreis langs onder andere Ghana en Suriname.

Deze reis resulteert in een tentoonstelling in het Van Abbemuseum met 152 unieke kunstwerken, 6 films en 52 prints waarin hij op geheel eigen wijze het thema slavernij behandelt. Sonna werd in 1977 geboren in Kameroen en migreerde op jonge leeftijd naar Nederland. Als beeldend kunstenaar maakt hij in zijn werk veel gebruik van bestaand materiaal, dat hij verwerkt tot indrukwekkende kunstwerken. De tentoonstelling 1525 van Sonna is te bezoeken tot 30 mei 2021 en maakt deel uit van ‘Musea Bekennen Kleur’, waarin vraagstukken worden onderzocht rondom inclusie en diversiteit binnen de museale sector.

www.rijksmuseumboerhaave.nl

www.vanabbemuseum.nl

FOTO: THE ROLLING STONES ARCHIVE

UNZIPPED

Binnenkort opent Het Groninger Museum haar deuren voor de eerste internationale tentoonstelling ooit over de wereldberoemde rockband The Rolling Stones. De expositie was eerder te zien in Londen, de VS en Azië en op 14 november 2020 wordt de Europese tour afgetrapt in Grunn. De Stones geven u graag een kijkje in het leven van de band: ‘We zijn erg trots op deze tentoonstelling. We willen iedereen die komt kijken meenemen op een reis door onze geschiedenis om te ervaren en beleven hoe het is om onderdeel te zijn van The Rolling Stones.’ The Rolling Stones - Unzipped toont tot en met 28 februari 2021 ruim 400 originele objecten uit de verzameling van Mick Jagger, Keith Richards, Charlie Watts en Ronnie Wood, zoals instrumenten, stage designs, zeldzame audiofragmenten en videomateriaal, persoonlijke dagboeken en iconische kostuums. www.groningermuseum.nl 94 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

KEUZE

© JEROEN TOIRKENS - JELLE BRANDT CORSTIUS

BOREALIS

Een fototentoonstelling om alvast naar uit te kijken is Borealis – Life in the Woods van fotograaf Jeroen Toirkens en journalist en televisiemaker Jelle Brandt Corstius. De afgelopen vier jaar bezochten zij de bossen van de boreale zone, een cirkel van voornamelijk naaldbossen die zich uitstrekt over de noordelijke delen van Europa, Azië en Amerika. Toirkens en Brandt Corstius zochten naar verhalen van deze bossen en de mensen die ze bewonen en legden dit vast op de gevoelige plaat. De beelden getuigen van de eeuwenoude mythische aantrekkingskracht van de bossen, maar tonen ook de manieren waarop de bewoners van de boreale zone hun leefgebied behandelen en beschermen. Het Fotomuseum Den Haag toont vanaf 16 januari tot en met 9 mei 2021 alle acht hoofdstukken van het project, tot en met het niet eerder getoonde persoonlijke sluitstuk van de heren in Alaska. www.fotomuseumdenhaag.nl

www.wereldmuseum.nl

Inner Vitality

Deze nazomer maakt Rijksmuseum Twenthe de vitaliteit en de natuurlijke energie zichtbaar van kruiden en planten. Claudy Jongstra ontwikkelde voor het museum een nieuwe tuin en een ruimtelijke installatie van meer dan 400 vierkante meter. De kunstenares verwerkte daarin zogenaamde stijgbeelden, een techniek waarbij de levenskracht van gewassen wordt vertaald in betoverende, visuele patronen.

De versteende binnentuin van het museum transformeerde ze in een groene werkplaats. In haar delen van de tuin groeien de kruiden en planten die zijn gebruikt voor de installatie, evenals de bloemen en verfplanten voor het kleuren van haar wandkleden.

Kenmerkend voor Jongstra is haar holistische visie op het kunstenaarschap. Naast de verfplanten die zij zelf verbouwt, heeft ze een eigen kudde schapen die voorziet in de wol voor haar kunstwerken. Deze werken zijn opgenomen in vele museale collecties, onder meer van het Stedelijk Museum Amsterdam, het Museum of Modern Art in New York en het Londense Victoria and Albert Museum. www.rijksmuseumtwenthe.nl SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 95

MUSEA

Een indrukwekkende tentoonstelling om dit jaar nog te bezoeken is Dossier Indië. Tot en met 31 december 2020 toont het Rotterdamse Wereldmuseum de geschiedenis van het gekoloniseerde Indonesië. Als gastconservator selecteerde acteur en fotograaf Thom Hoffman 300 foto’s uit beeldarchieven van diverse erfgoedinstellingen en collecties. Samen met film en persoonlijke verhalen tonen ze een realistisch beeld van de koloniale periode tussen 1840 en 1949.

De vroegste foto’s schetsen een droombeeld van een prachtig Indië, maar aan het einde van de 19e eeuw en in de 20ste eeuw veranderen de foto’s van karakter: er ontstaat een scherper beeld van de maatschappelijke verhoudingen. Als onderdeel van de expositie maakte de Rotterdamse fotograaf Stacii Samidin de fotoserie Merdeka! waarvoor hij Indonesië bezocht. De serie is een persoonlijke reflectie op de koloniale erfenis die Samidin aantreft in Indonesië en Nederland van vandaag de dag.

FOTO: MARIEKE DIJKHOF

Dossier Indië

Reizen naar Fairtradeprojecten in Kenia

‘Ik begeleid unieke reizen naar Kenia voor iedereen die interesse heeft in eerlijke handel, de Afrikaanse cultuur en natuur. De reis die ik heb uitgestippeld is een bijzondere mix van ontmoeting, beleving en avontuur.

We gaan de krottenwijk in, komen bij een koffieboer en gaan op boottocht op het Victoriameer. We nemen de plaatselijke brommertaxi, ontmoeten houtsnijwerkers en wandelen in het oerwoud van Kakamega. Volledig door mij verzorgd en begeleid; een onvergetelijke ervaring.’ - Bo Cornelissen

• Klein reisgezelschap • Ontmoet de lokale bevolking • Sluit Kenia in uw hart

Kijk voor een impressie op het YouTube kanaal van Producentenreizen Kenia.

Beleef in 2021 het unieke, indrukwekkende en kleurrijke Kenia.

Producentenreizen Kenia

-

www.producentenreizen-kenia.nl

-

+31 6 255 84 721

HET BESTE UIT...

10 jaar geleden

Ode, oktober 2010

Boeken op recept Marsilio Ficino. En aan het begin van de negentiende eeuw werden in de Amerikaanse psychiatrie al discussies gevoerd over lezen als therapeutische techniek.

Nu komt de wetenschap met de bewijzen van wat lezers en schrijvers allang weten: woorden bieden genezing en nieuwe energie voor lichaam en geest. Bibliotherapie – waarbij specifieke teksten worden gelezen die zijn afgestemd op specifieke situaties of aandoeningen – wint dan ook aan populariteit onder psychologen, artsen, bibliothecarissen en docenten. ‘Of het nu om lichamelijke ongemakken of kwalen gaat, emotionele conflicten of problemen, of moeilijkheden die uit sociale situaties in het gezin, op het werk of in de buurt voortkomen: door het lezen van boeken kunnen je gevoelens en je gedrag veranderen’, meent Joseph Gold, voormalig docent Engels In ons online aan de universiteit van Waterloo in archief vindt u nog meer verhalen uit de Ontario, Canada, en auteur van afgelopen 25 jaar: The Story Species: Our Life-Literature www.theoptimist.nl.

Connection. | URSULA SAUTTER

20 jaar geleden

Ode, september/oktober 2000

Offerdieren

Beroemdheden zijn offerdieren die een collectieve taak moeten verrichten. Bij wilde dieren in Afrika zie je dat heel duidelijk. De leider van de kudde is de hele dag bezig om zijn macht tentoon te spreiden. Hij heeft geen privéleven, maar dient de kudde om de hiërarchie aan te brengen. Dat is een groot offer, want de rest van de dieren kunnen daardoor ongestoord spelen en hoeven geen verantwoordelijkheid te nemen. Het mannetje wordt op een instinctieve manier beloond, maar wordt uiteindelijk uitgestoten wanneer een sterker mannetje opstaat: de tol van roem. Beroemd zijn heeft dus altijd een collectieve kant. Niemand wordt

los van het geheel beroemd. Een beroemdheid verstaat de kunst om dat wat in het collectieve onderbewustzijn leeft naar buiten te brengen en vorm te geven. En omdat het toch al aan het rijpen was, herkent iedereen dat. Beroemdheden kunnen dus nooit te ver voor de kudde uitlopen, anders worden ze niet meer begrepen en herkend. Echte genieën daarentegen zijn hun tijd zo ver vooruit, dat ze niet worden herkend. Van Gogh en Nietzsche werden bijvoorbeeld pas na hun dood begrepen en beroemd.

| GESPREK MET PETER DELAHAY, OPGETEKEND DOOR TIJN TOUBER

SEPTEMBER/OKTOBER 2020 | THEOPTIMIST.NL | 97

ARCHIEF

Als de stekende pijn in haar knie ondraaglijk wordt, pakt de zeventienjarige Mackenzie Bearup uit Alpharetta in Georgia (VS) een boek en gaat lezen. Meestal is het een tienerboek of een spannend boek. Maar Bearup leest ‘alles wat me afleidt, zodat ik aan iets anders kan denken dan de pijn’.

Aangezien Bearup bijna altijd pijn heeft, leest ze veel. Ze lijdt al zes jaar aan reflex sympatische dystrofie (RSD), een chronische, ongeneeslijke ziekte die de zenuwen en bloedvaten aantast en ernstige zwellingen en ongemak veroorzaakt in lichaamsdelen die ooit letsel hebben opgelopen. Niets hielp tot nu toe – geen pijnstillers, fysiotherapie, acupunctuur of hyperbare zuurstoftherapie – alleen de leeskuur die ze zichzelf heeft voorgeschreven.

Lezen en genezen gaan al eeuwen samen. In het oude Egypte stonden bibliotheken bekend als psyches iatreion, sanatoria voor de ziel. In de Renaissance dacht men dat de poëzie van de Psalmen ‘kwalen van lichaam en ziel verdreef’, aldus de Italiaanse humanist en filosoof

LEZER IN BEELD

Hans Franken, Den Haag, abonnee sinds 1995

HOOGLERAAR

‘Altijd in de toekomst blijven kijken’ Emeritus hoogleraar Hans Franken hoorde dat zijn student Jurriaan Kamp ‘een blaadje ging maken’ en besloot hem te steunen door abonnee te worden. Dat was 25 jaar geleden. Met zijn 83 jaar is prof.dr. Franken nog steeds een actief man. Wie zijn website bezoekt ziet een indrukwekkend cv en zijn publicaties zijn talrijk; ‘Ik heb na 2008 nog twee ordners volgeschreven met vooral commentaren voor de Eerste Kamer. Daar moet ik ook nog iets mee doen op de website. Dan zien mijn kleinkinderen dat ik niet alleen een oude man heb zitten zijn.’

Christendemocraat Franken startte als jurist bij de rechtbank, werd advocaat en procureur, rechter, hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, had vier jaar zitting in de Raad van State en was elf jaar lid van de Eerste Kamer. Hij verliet de Raad van State om hoogleraar Informatierecht aan de Universiteit Leiden te worden. Daar was hij al eerder hoogleraar Recht geweest.

Leiden wilde hem graag terug en hij mocht de helft van zijn tijd besteden aan de combinatie van Informatietechnologie en Recht, waar hij een van de voortrekkers van werd in Nederland. ‘Voor die halve baan van mij toen, zitten er nu vijf hoogleraren. Ik kom er nog weleens, als een soort grootvader van de faculteit, en dan spreek ik met de studenten over wat hen bezighoudt.’

Twee onderwerpen die hem zelf bijzonder boeien: ‘Artificiële Intelligentie (AI) en fundamentele rechten’ (‘Dat surveillancekapitalisme waar we nu in zitten vind ik buitengewoon ongelukkig’) en ‘democratie 98 | THEOPTIMIST.NL | SEPTEMBER/OKTOBER 2020

HANS FRANKEN

en rechtsstaat’. Zijn betrokkenheid bij de Raad van Europa leidde onder meer tot uitbreiding van het Cybercrime-verdrag. Dat verdrag is voor een groot deel gebaseerd op het wetsontwerp dat hij al in 1987 in klein comité schreef. ‘Toen zes jaar later de wet er kwam, schreef men “die wet van Franken is er, nu de boeven nog”. Ik denk dat je altijd in de toekomst moet blijven kijken.’

Dat deed hij ook toen hij voor zijn tachtigste verjaardag een symposium cadeau kreeg van zijn Leidse faculteit. Daar sprak hij de historische woorden ‘Dataproletariërs aller landen, verenigt u!’, hiermee doelend op de manipulatie van data en het gebruik van persoonsgege-

vens door de Frightful Five – Amazon, Apple, Facebook, Microsoft en Alphabet (Google).

Tot slot: studenten bijbrengen dat ze niet altijd zeker weten wat goed of kwaad is, ziet hij als een groot goed.

Hij gebruikt de woorden it ain’t necessarily so, om de relativiteit van ieders waarheid én dus ook van goed en kwaad te benadrukken. Daarmee zet de deskundige Franken mensen graag aan het denken. En ook dát weet hij te relativeren: ‘Alle hoogleraren zijn een Wilt u beetje ijdel, anders ook in beeld?

Laat het ons denk je niet dat je wat weten! redactie@ te vertellen hebt.’ theoptimist.nl | OPGETEKEND DOOR BRIAN DE MELLO

Het nieuwe nummer van The Optimist ligt op 23 oktober in de winkel

Thema:

Voedselpioniers

Innovatie begint soms aan de keukentafel, soms in een laboratorium.

Dat geldt ook voor voedselvernieuwing. Wie zijn de pioniers op dit gebied?

Wat drijft de mensen die een baanbrekend idee weten om te toveren tot iets dat na verloop van tijd in ons boodschappenmandje ligt?

Hoe kijkt u tegen de ontwikkelingen op het gebied van voeding aan?

Deel uw ervaring, visie of een vernieuwend recept met ons en gun andere lezers een kijkje in uw mentale keuken. Mail uw verhaal vóór 1 oktober 2020 naar redactie@theoptimist.nl.

• Jaap Korteweg over vegan zuivel • Gaat Bodemisch Food het worden?

• De Verspillingsfabriek als koploper • Hoe ‘drijvende boerderijen’ pionieren • En nog veel meer