The Optimist 196

DUURZAME TIPS VOOR DE BADKAMER

Trouw volgens Scouting

N WIN EE VOL BOEK EID! WIJSH (P.78)

Beethovens Fidelio

BP

HOE TROUW ZIJN WE?

Aan regels, idealen en onszelf Meer: Anabella Meijers activisme • Upgrade uw menszijn • Beterboeken doet het anders • Straling en 5G

THEOPTIMIST.NL

Principes van MAEX

€ 9,95 – JANUARI/FEBRUARI 2021 / NR. 196

VOOR DE RAUWE MELK LIEFHEBBERS! P. 21

Vasthouden aan olie?

?

S N E M E N R OEDE VOO

G

DOE MEE MET

VEGANUARY!

Veggie Challenge app

Probeer een maandlang (meer) plantaardig te eten! Wij maken het je makkelijk Scan de QR code en download de Veggie Challenge app of ga naar www.veggiechallenge.nl/vivera

Vol heerlijke recepten met Vivera’s plantaardige vleesvervangers Goed voor jou & onze planeet

Join the #GoodnessMovement

VOORWOORD

Inzicht in trouw Politici, wetenschappers en tal van vertegenwoordigers van groepen doen een beroep op onze trouw. Zoals in de oudheid de vorsten de trouw van hun onderdanen verlangden en ontvingen.

Zoals bij naturalisatie in menig land trouw wordt beloofd aan de vlag. Zo doen zij nu beroep op onze trouw ‘om de crisis te bezweren’. Binnenkort komen ook nog de verkiezingen, waarbij trouw aan idealen centraal staat, en vertrouwen wordt geschonken door het uitbrengen van een stem. Hoe werkt nu die trouw?

Daar gaan we naar op zoek in deze editie.

Trouw gaat terug tot onze samenleving in de prehistorie. Nog voordat afspraken schriftelijk werden vastgelegd. Zonder de afspraak precies te beschrijven, vereiste trouw een wederzijds begrip tussen de betrokkenen. Trouw beschrijft dan ook meer de relatie dan de precieze afspraak. Het breken van de trouw was aanleiding om de gehele relatie te verbreken.

Ontrouw heeft ook nu nog vernietigende gevolgen. Enerzijds om de ontrouw zelf, maar ook nog vanwege de leugens die met het verbreken van de trouw gepaard gaan. Wat is een bevredigend antwoord op de vraag ‘hoe kan ik je ooit weer vertrouwen?’ Het antwoord daarop dienen we bij onszelf te zoeken. Trouw is bij een afspraak een verondersteld wederzijds begrip, maar tegelijk ook een onszelf opgelegde kwaliteit. We kunnen immers zelf trouw blijven.

Met de introductie van het schrift werden afspraken vastgelegd. Zelden echter kan zo’n vastlegging het begrip, dat aan de afspraak ten grondslag ligt, geheel beschrijven. De meerduidige vastleggingen geven de mogelijkheid te liegen zonder leugenaar te kunnen worden genoemd. Voor de relatie blijft desondanks wederzijds begrip van belang.

Decennialang dubbele belangen bij de farmacie, wetenschappers en politici laten – wanneer een crisis als COVID-19 zich voordoet – de ontwrichting zien tussen de ‘waarheid’ van politici, wetenschappers en farmaceuten versus de trouw van eenieder die hen op hun woord dient te geloven. Net als bij ontrouw rijst de vraag: ‘Hoe kunnen we de politici, medici en wetenschappers die ons leiden ooit weer vertrouwen? Hoe kunnen we hen geloven? ‘Het antwoord hierop ligt opnieuw bij onszelf. Juist de optimist kan optimist zijn door kritisch te zijn. We hoeven niet alles te geloven, zelf kunnen we observeren. Door trouw te zijn aan onszelf, kunnen we trouw zijn aan de groep. Het is immers geen toeval dat optimisten langer en gelukkiger leven.

(Gast)redacteuren Mathilde de Jeu Sinds september 2020 is Mathilde de Jeu onderdeel van het redactieteam van The Optimist. Als stagiaire hoopt zij haar onderzoekende en kritische blik te verruimen. Tijdens haar opleiding Journalistiek heeft zij een passie ontwikkeld voor het schrijven en deze heeft ze als redacteur bij 3voor12 Den Haag verder uitgediept.

Haar interesse gaat uit naar duurzaamheid, internationale betrekkingen en muziek.

Mathilde’s nieuwsgierigheid, empathie en humor zorgen voor een frisse, optimistische instelling.

Sander Funneman Als onafhankelijk onderzoeker en auteur houdt Sander Funneman zich al enkele decennia bezig met het ecosysteem en de werking daarin van elektriciteit en magnetisme. In zijn rol binnen de stuurgroep van het WPEN (Wetenschappelijk Platform EMF Nederland) loopt hij voorop in de wetenschappelijke benadering van 5G. Samen met Henk Kieft schreef hij hier een artikel over, speciaal voor The Optimist.

Tevens zal hij ons op de hoogte houden van nieuwe ontwikkelingen op dit gebied.

Roland Pluut, uitgever rp@theoptimist.nl PS: Ook al draait veel om trouw, leest u vooral ook de andere verhalen; over 5G en straling, over het Beterboeken-initiatief en het interview met Anabella Meijer.

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 3

24 Hoe trouw zijn we?

Wat blijft er in een veranderende wereld over van trouw zijn aan de dingen van waarde?

We vroegen het aan mensen voor wie trouw een bijzondere betekenis heeft. Van een scoutingleider tot aan een activistische aandeelhouder.

En aan onszelf.

18 Wonderlaken stopt decubitus

22 Voedsel dat gered wordt

58 Straling en 5G onder de loep

4 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

INHOUD

Januari/februari 2021

70 Luis in de pels van Booking.com

72 Anabella Meijer schetst de transitie VERHALEN DUURZAAMHEID

14 De Naaierij

32 Trots en trouw

in Nederland

Een historische kijk op ontwikkelingen.

Herwaardering van kleding.

MODEWERELD

36 Grensverleggende

sociale cohesie

16 Creativiteit en

De missie van Thami Schweichler en Maker’s Unite.

GEZONDHEIDSZORG

Hoe een slimme uitvinding decubitus voorkomt.

HORECA

18 Glijden over lakens

22 Voedselverspilling

voorkomen

Met Instock op weg naar een duurzamere keuken.

THEMA: HOE TROUW ZIJN WE?

25 Introductie

Wat we nodig hebben om trouw te blijven.

26 Begin bij onszelf

De redactie van The Optimist brandt los over trouw.

31 Trouw als een paard

Annette Nobuntu Mul over hengsten en merries.

scoutingtrouw

Voorzitter Jaap Boot verricht een goede daad.

39 Tijdelijke trouw

Harry Starren’s geloof in romantiek.

40 Sociale impact maken

De trouw van MAEX aan maatschappelijke initiatieven.

42 Oliedomme trouw

Mark van Baal activeert groene aandeelhouders.

46 Trouw aan Fidelio

Met dank aan Derix en Van Beethoven

BEELDVERHAAL

en wetenschap

50 Tussen kunst

Hoe Peter de Jaeger de combinatie in beeld brengt.

ACHTERGROND 58 Straling, straling en

BOEKFRAGMENT

64 Supermens in zicht Bent u klaar voor een upgrade?

INTERVIEW 70 Van boos

naar 2 miljoen

Niels Meijssen biedt ons Beterboeken als verantwoord alternatief.

ACHTERGROND 72 Youtopia’s

systeemverandering

Anabella Meijer doet het spelenderwijs.

10 ONDERSTROOM, MET ONDER MEER:

Ode aan het leugentjesdieet Het goud van Toontibo Rauw gefermenteerde melk 76 KEUZE

Verantwoord badderen Gebundelde wijsheid VASTE RUBRIEKEN

6 Dialoog 57 Column: Govert Derix 81 Het beste uit…

82 Lezer in beeld: Imco Flipse

nog eens straling

Funneman en Kieft zetten het op een rijtje.

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 5

Colofon

Dialoog

De Nederlandstalige The Optimist wordt gemaakt door:

Uitgever: Roland Pluut Hoofdredactie: Brian de Mello Redactie: Laura Boeters, Arie Dekker, Mathilde de Jeu Vormgeving: Irma Theunisse

Met medewerking van:

Willem Beekman, Govert Derix, Mariska van Doorn, Sander Funneman, Anja Jongkind, Peter Joosten, Henk Kieft, Jeremy Mercer, Steffie Montfrooij, Annette Nobuntu Mul, Harry Starren en Greet Vonk

En met dank aan:

Mark van Baal, Ludwig van Beethoven, Jaap Boot, Paulo Coelho, Gerda Deekens, Charles Eisenstein, Imco Flipse, Linda Graanoogst, Dennis Heijn, Peter de Jaeger, Isabel van der Meijde, Anabella Meijer, Niels Meijssen, Tonny Mulder, Freke van Nimwegen, Silvia Oostwegel, Thami Schweichler, Roosmarijn van Soest, Alain Volz en Froos Vullings

En natuurlijk met dank aan al onze hondstrouwe optimistische abonnees.

Wel optimist, maar nog geen abonnee?

De jaarprijs voor een abonnement is € 84,00.

Kijk voor de verschillende abonnementsvormen en de voorwaarden op onze website, www.theoptimist.nl/word-abonnee Voor meer informatie: bel 070 - 205 9231 of mail naar abonnementen@theoptimist.nl.

U kunt zich ook aanmelden per post: Postbusnummer 226, 2690 AE ’s-Gravenzande KVK-nummer: 59366303

Advertenties

Tom van Tol: advertenties@theoptimist.nl T: 070 - 205 9232 (kantooruren)

Bestellingen

Het nieuwste nummer is, naast bij 1.200 verkooppunten in het land, ook online verkrijgbaar. Ook oude nummers zijn na te bestellen (€ 9,95 per exemplaar, excl. € 3,50 verzendkosten binnen Nederland) via www.theoptimist.nl/shop. © 2020 Uitgeverij The Optimist B.V. of de individuele auteurs

Smokkelwaar

In The Optimist editie Voedselpioniers schreef Ineke Berentschot over de opkomst van nieuw brood. In samenwerking met de auteur werden vijf exemplaren verloot van het boek Oude granen, nieuw brood. Uit de reacties blijkt dat er op creatieve wijze wordt gepionierd met brood.

Ik doe heel graag mee met jullie leuke winactie om het boek Oude granen, nieuw brood te winnen.

Ik ben namelijk gek op brood en niet zo’n klein beetje ook.

Een paar jaar geleden had ik een kerstbrunch met de familie. Iedereen zou wat meenemen. Ik zou een paar dagen voor kerst nog in Parijs zijn en eenmaal daar besloot ik een stapel stokbroden mee te nemen voor de brunch. Dat is zo goed bevallen dat ik sindsdien We zijn benieuwd altijd stokbrood meeneem voor naar uw mening over deze editie. thuis als ik in Frankrijk ben. GeSchrijf ons! lukkig past ‘une tradition’ precies redactie@ theoptimist.nl in mijn koffer!

L. KREUGER

6 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

DIALOOG

Piano gespot

In The Optimist editie Talent staat een interview met wonderkind Jayden.

U raakte erdoor geïnspireerd.

Ik las in jullie blad het verhaal over het pianotalent Jayden Ordonez. Een jongen van acht jaar die met zijn voeten niet eens bij de pedalen van de piano kan als hij op de kruk zit.

Wat een bijzonder verhaal, en ik heb het met enige jaloezie gelezen omdat ik als kind ‘verplicht’ op pianoles ging, terwijl ik het niet echt leuk vond. Op latere leeftijd (ik was een jaar of veertig) besloot ik vrijwillig een pianoleraar in te huren om mijn roestige pianospel te verbeteren en me de fijne kneepjes bij te brengen. Zodoende kwam ik erachter dat ik vooral technisch piano speelde, en onvoldoende met mijn gevoel. Pas toen ik er meer van leerde genieten, begonnen de noten anders te klinken. Voor

mij een lange reis, die gelukkig nog niet ten einde is. Het artikel over Jayden deed mij beseffen dat bij mij in de huiskamer nog steeds een piano staat, die ik door de drukte van alledag al heel lang niet had aangeraakt.

Van de week zag ik Jayden bij Ivo Niehe op tv. Hij was net zo slim en (leuk) bijdehand als ik uit het artikel in The Optimist al had geconcludeerd. En toen ik hem hoorde spelen begreep ik dat hij met recht een wonderkind mag worden genoemd. Chapeau dat jullie hem hebben ‘gespot’ en mij ermee hebben geïnspireerd. Niet om jaloers te zijn op zo’n jochie, maar om weer plezier te mogen hebben in het kunnen bespelen van een instrument. Het maakt mij nog optimistischer.

JOYCE

Meld u aan voor onze online nieuwsbrief

Wat is de Daily?

Iedere werkdag optimistisch nieuws Elke vrijdag in uw mailbox Gratis

Meld u nu aan via: www.theoptimist.nl/daily

‘Chapeau dat jullie Jayden Ordonez hebben “gespot” en mij hebben geïnspireerd.’

JOYCE

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 7

DIALOOG

Voedselavontuur Met de verschijning van The Optimist

Voedselpioniers werd u gevraagd naar uw visie op de huidige ontwikkelingen op het gebied van voeding. Als een van de kartrekkers van Herenboeren Duinstreek geeft lezer Diederik van Groen een kijkje in de mentale keuken van zijn groep voedselpioniers.

Op 17 februari 2020 begon ons gezamenlijke voedselavontuur aan een keukentafel. De meesten van het kleine groepje dat die avond bijeenkwam, kenden elkaar nog niet.

Voorafgaand aan die eerste bijeenkomst was desondanks door eenieder van ons al heel wat mentaal werk verzet en we waren gemotiveerd om nu de handen uit de mouwen te gaan steken. Kairos! We wilden niet langer blijven steken in abstracte discussies, mooie ideeën en dromen over gezonde voedselsystemen en nieuwe economieën. Dat voorwerk zetten we die avond om in een simpele, maar daadkrachtige beslissing: ‘We gaan samen een mooie, gezonde en duurzame boerderij opbouwen.’ We verdeelden de taken, prikten een datum voor de volgende keukentafelbespreking en namen een heildronk op ons voedselinitiatief.

Nu, na zo’n 9 maanden van lockdown, tegenslagen, organiseren en cancelen, Zoomen, netwerken, doorbijten en volhouden stevenen wij in volle vaart af op ons doel: er is land in zicht! Landbouwgrond, welteverstaan. De ambitie is om komend voorjaar de ‘eerste radijsjes’ te oogsten.

‘Wij’ zijn een werkgroep van karttrekkers die een ‘Herenboeren Coöperatie U.A.’ willen 8 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

opstarten. Dit is een coöperatief bedrijf met zo’n twintig hectare landbouwgrond om groenten, fruit, eieren en vlees volgens natuurinclusieve beheermethodes te produceren voor eigen consumptie: een mooie en gezonde bijdrage aan het dagelijkse dieet van ongeveer 500 gezinsleden van 200 huishoudens die lid, mede-investeerder en dus mede-eigenaar zijn. Inmiddels hebben zich al tientallen mensen aangemeld om lid te worden en het startkapitaal van de coöperatie mee te financieren.

Wij hebben geen ambitie, strategieën en modellen om een wereld van 7 miljard mensen te voeden, maar wel die voor het voeden van de deelnemende leden. Landbouwkundige ingrepen verzorgen de bodem, die de planten voedt, die de mensen en dieren voedt. Door te verzorgen en (her)gebruiken, verbeteren en verrijken van aanwezige ecologische hulpbronnen. Niet door te exploiteren en uit te putten met ecologisch vreemde producten voor maximale opbrengsten.

Een vitale bodem in stand houden en, als het even kan, zelfs nog weerbaarder en gezonder maken voor een duurzame teelt van de vele soorten groenten, fruit, noten en dieren die

zo kenmerkend zijn voor een Herenboerderij. Dat betekent grote biodiversiteit, seizoensgebondenheid, optimale lokale productie en consumptie; en conserveren bij ‘overproductie’.

Het is onze ervaring dat bij het opbouwen van zo’n duurzaam voedselsysteem veel meer komt kijken dan een (symbolische) keukentafel ten behoeve van het design van een duurzaam voedselproductiemodel.

De mentale knop moet namelijk écht ook om op minstens twee andere fronten: 1. Veranderingen in persoonlijke levensstijl (en gezinsgewoonten) zoals in ‘eetgewoonten en diëten’ en ‘boodschappen doen’; 2. Samenwerken als leden en vrijwilligers in coöperatief verband, bijvoorbeeld als bestuurslid, als hulp op het land, in de wekelijkse verdeling van de oogst, of in de keuken.

Het Herenboerenmodel is namelijk niet alleen ‘natuurinclusief’ maar vooral ook ‘mensinclusief’. Wij pionieren niet alleen een gezond voedselsysteem maar ook een gezondere levensstijl en een hecht samenwerkingsverband.

Meer informatie: www.duinstreek.herenboeren.nl

DIALOOG

Hotel boeken?

In aflevering 11 van de podcast van The Optimist sprak redacteur Arie Dekker met Niels Meijssen die Beterboeken oprichtte, de maatschappelijk verantwoorde hotelboekingswebsite.

Door de luisteraar werd enthousiast voortgeborduurd op het initiatief van Meijssen.

Willen jullie dan ook meteen een Beterthuisbezorgen site maken? En een Beterbolamazon?

L. VORK Benieuwd of u net zo enthousiast bent over Beterboeken als de podcastluisteraar? Op pagina 70 leest u een interview met Meijssen.

Wilt u ook meepraten over de podcast? Luister dan naar

vooruitgang vormen. Geef uw reactie

Onderstroom is te beluisteren via

Onderstroom, de officiële podcast

door aan redactie@theoptimist.nl en

uw favoriete podcastapp of via

van The Optimist, waarin een stem

wie weet wordt uw opmerking of

www.theoptimist.nl/podcast.

wordt gegeven aan creatieve

verhaal besproken in het

geesten die de stem van de

luisteraarssegment van de podcast.

Van alle welvarende landen ter wereld scoort Nederland het hoogst op het fysieke en mentale welzijn van KINDEREN. Dit blijkt uit onderzoek van UNICEF. 90 procent van de Nederlandse kinderen is tevreden. • Uit Australisch onderzoek blijkt dat bijengif opvallend effectief is in het bestrijden van agressieve borstkankercellen. Het stofje mellitine verstoort de communicatiepaden van de kankercellen. Gezonde cellen blijven onbeschadigd.

• We hebben steeds minder kans op dementie. Het risico dat iemand van 70 jaar dement wordt, is 13 procent kleiner dan 10 jaar geleden. Dit blijkt uit onderzoek van het Erasmus MC en de Harvard School of Public Health. Een gezonde leefstijl is een mogelijke verklaring voor de afname. • Chocolade is goed voor het hart. Minstens één keer per week chocolade eten wordt in verband gebracht met een verminderd risico op hartaandoeningen. Dit blijkt uit onderzoek van het Baylor College of Medicine in Texas.

Aangeraden wordt: een matige hoeveelheid pure chocolade. • Onderzoek wijst uit dat we de biodiversiteit kunnen redden. Hiervoor moet wel flink worden geïnvesteerd in de bescherming van natuur, de vleesconsumptie gehalveerd worden en ook voedselverspilling met 50 procent afnemen. • Kunstmatige intelligentie helpt bosbranden voorkomen.

Door tientallen camera’s van een bestaande satelliet te gebruiken, stelt een nieuw AI-programma gedetailleerde kaarten van bosgebieden samen. Op deze manier wordt in droge gebieden bijvoorbeeld de begroeiing in de gaten gehouden. • Thuis- en flexwerkers kunnen voortaan gemakkelijker werken op een mooie plek buitenshuis. Het platform MEOW biedt luxe hotels aan als werkplek. Het is een oplossing voor mentale klachten bij langdurig thuiswerken en lege hotels door de pandemie. • Mycelium, de langwerpige draden van een schimmel, blijken een milieuvriendelijk en goedkoop alternatief te kunnen vormen voor leer van dierenhuid. Bij het maken van het schimmelleer komen minder chemicaliën te pas en minder broeikasgassen vrij.

MEER GOED NIEUWS OP PAGINA 13 >

Goed nieuws

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 9

ODE AAN...

Ode aan het leugentjesdieet Het leugentje om bestwil, wie kent het niet? Een verre herinnering of toch recenter dan u denkt; iedereen maakt er weleens zijn geweten mee vuil. Maar vraagt u zich eens af of dit wel nodig is. Heeft u ooit geprobeerd zo’n wit leugentje achterwege te laten? Zie het als een leugentjesdieet. In het begin kan het moeilijk zijn, maar de waarheid brengt genoeg voordelen met zich mee.

Zeg gewoon eerlijk dat uw collega niet zo lekker ruikt of dat u de dure vaas van uw schoonmoeder kapot hebt laten vallen – in plaats van de kat als schuldige aan te wijzen. Op deze manier blijven nare verrassingen u bespaard. Of het nu de avances zijn van een toch iets te aanhankelijke collega die u niet durft af te slaan, of het lezen van dat saaie boek dat u ongevraagd cadeau kreeg. Vertel de bevrijdende waarheid. | ARIE DEKKER

BOEKEN

Eisensteins nieuwe verhaal Wie een boek wil lezen over hoe we moeten strijden voor het klimaat is bij Charles Eisenstein aan het verkeerde adres.

Volgens de auteur gaan we onze collectieve ondergang op die manier namelijk niet voorkomen. Hij stelt dat we verslaafd zijn aan oorlog en dat we ons vermogen om empathie en liefde te voelen zijn kwijtgeraakt. We voelen ons afgescheiden, gelegitimeerd om andere levende wezens voor onze eigen doelen te exploiteren en we creëren voortdurend polarisatie. Pas als we deze onderliggende problemen aanpakken, kunnen we volgens hem voor het klimaat zorgen.

Hoe moeten we deze basale problemen en symptomen dan precies aanpakken?

Met een nieuw verhaal. In zijn nieuwste boek Klimaat – Het nieuwe verhaal stelt Eisenstein voor dat we overgaan van ‘het Verhaal van Afscheiding’ naar ‘het Verhaal van Interzijn’. In dit nieuwe verhaal is ons bestaan relationeel van aard, met zienswijzen als: wie ik ben, is afhankelijk van wie jij bent. De wereld is evenzeer deel van mij als ik deel ben van de wereld. Wat er met

de wereld gebeurt, overkomt in zekere zin ook mij.

Aan de hand van persoonlijke anekdotes, onderzoeken en historische gebeurtenissen reflecteert de filosoof op de staat van de aarde en de mensheid. Hij legt uit dat het tijd is om in te zien dat alles in de wereld leeft – en dat we alles wat leeft om zeep zullen helpen zolang we dat niet inzien. Hij brengt het als een logische keuze: willen we leven in een wereld vol beton of een wereld vol leven? Als we kiezen voor dat laatste, dan moeten we ook gaan handelen vanuit het besef dat alles om ons heen leeft.

Eisenstein is zich bewust van de mogelijkheid dat ons nieuwe verhaal een filosofisch concept blijft. Toch probeert hij aan te tonen waarom we hoopvol mogen zijn en biedt hij praktische handvatten. De maatregelen die volgens hem de komende decennia nodig zijn om te kiezen voor een levende wereld liegen er niet om. De denker besluit met een achttien punten tellende actielijst. Zijn nieuwe verhaal is aantrekkelijk genoeg om daarmee aan de slag te gaan.

Klimaat – Het nieuwe verhaal Charles Eisenstein Uitgeverij Juwelenschip ISBN: 9789076681481 320 pagina’s € 24,-

| LAURA BOETERS

Er staan steeds meer VROUWEN aan de top. De stijging van het aantal vrouwen in hooggeplaatste functies begon in 2019 en is volgens de Female Board Index doorgezet in 2020. De absolute aantallen zijn nog steeds niet hoog, maar de norm is aan het veranderen. • Coronamaatregelen vragen innovatieve manieren om er te kunnen zijn voor kwetsbare ouderen. Zo organiseerde Stichting Vier het Leven normaal gesproken dagjes weg voor deze doelgroep, maar schakelt het in tijden van corona belteams in voor een praatje en een luisterend oor. • Steeds meer onderzoek wijst uit dat kinderen die buiten leren en spelen een betere lichamelijke en mentale gezondheid hebben. Het goede doel Trees for Cities levert daarom gratis online lesmateriaal, met daarin onder andere handleidingen voor scholen om de lesdag te veranderen. • Een optimistische houding in de winter doet wonderen. Zo draagt de juiste mindset bij om de donkere dagen door te komen. Uit onderzoek blijkt dat hoe positiever de houding is, hoe beter de winter wordt ervaren. • Als eerste bedrijf in Nederland heeft Het Graanschap de hele keten van graan tot brood in eigen handen.

Dit resulteert in een korte graanketen, smaakvol biologisch brood en het stimuleren van de biodiversiteit. • Natuur heeft een positief effect op het geestelijk welzijn van werknemers. Meer groen op de (thuis)werkvloer draagt bij aan het concentratievermogen en een vermindering van ziekteverzuim. Een lunchwandeling in het park en uitzicht op groen doen wonderen. • Eigenaren van een voedselbos kunnen voortaan hun oogst meten met de gratis online tool ‘Meet je voedselbosoogst’. De data wordt anoniem gedeeld met wetenschappers en beleidsmakers om de discussie over voedselbossen tot een gefundeerd en positief einde te brengen. • In het Tilburgse Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis is voor het eerst een revolutionaire operatiemethode voor borstkankerpatiënten gebruikt. Door het plaatsen van een magneetzaadje ter grootte van een rijstkorrel kunnen chirurgen voortaan nauwkeuriger opereren.

Goed nieuws

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 11

ONDERSTROOM

Women’s Gold van Toontibo

Handgemaakt

Het maken van shea boter is nauw verweven met de cultuur en de levensstijl van Afrikaanse vrouwen. Het wordt ook wel women’s

‘Hoe meer shea boter er verkocht wordt, hoe meer mensen we kunnen voeden.’

gold genoemd, omdat de vaardigheid van moeder op dochter wordt overgedragen. ‘Wij besloten deze handgemaakte shea boter te produceren voor de internationale handel, met oog voor duurzame groei in de lokale gemeenschappen’, aldus Volz. Uiteindelijk werd de tussenhandel eruit gesneden en kon er een productiecentrum, Dipaliya, worden gebouwd. Dit centrum zorgt voor zichtbaarheid en professionaliteit van het product. ‘Hoe meer shea boter er verkocht wordt, hoe meer mensen we kunnen voeden.’

Toontibo hoopt een olievlek van duurzame groei te creëren. Het bedrijf heeft als oogmerk met respect voor de lokale cultuur te werken, zodat een land niet wordt leeggetrokken aan grondstoffen en winst. ‘We willen beslissingen nemen, samen mét de lokale bevolking, niet vóór de lokale bevolking’, vat Volz mooi samen. Dit gaat niet zonder slag of stoot; hulp bieden en ervoor zorgen dat het op de juiste plek terechtkomt is makkelijker gezegd dan gedaan.

‘We schuren tegen wetgeving en financiën aan. Het liefst willen we de vrouwen een salaris uitbetalen dat boven de armoedegrens ligt, maar

als we dat doen ontwrichten we alle verhoudingen in de stam. Ook het kneeding – het zware proces waarbij de fijngemalen shea-noot wordt gemengd met water – kan natuurlijk door machines worden overgenomen, waardoor de productie veel sneller gaat. Dit is echter juist het moment waarop de vrouwen samenkomen en hun leven bespreken; ze zitten bij elkaar als community en dat is ontzettend belangrijk. We proberen de balans te vinden tussen het behalen van financiële doelstellingen en het waarborgen van de sociaalmaatschappelijke waarden.’

Stap voor stap

Toontibo hoopt de voedingsmiddelen- en cosmeticamarkt te verduurzamen en tegelijkertijd de levenskwaliteit van de vrouwen in Ghana te verhogen. ‘Toontibo betekent in de lokale taal: gradually moving forward in a positive manner.

Wij hebben hier het gezegde “stap voor stap” van gemaakt. Ons doel?

Een ethisch handelsbedrijf met respect voor lokale tradities en culturen waarborgen’, besluit Volz. | MATHILDE DE JEU

Meer informatie: www.toontibo.com JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 13

WELZIJN

Wist u dat u meer shea boter gebruikt dan u denkt? Dit Afrikaanse ingrediënt zit onder andere in chocolade, margarine, kazen en cosmeticaproducten. De decenniaoude traditie van het produceren van shea boter speelt een belangrijke rol in de cultuur van Afrikaanse stammen. Toontibo streeft naar een duurzame handelsketen voor shea boter waarbij de lokale waarden worden gerespecteerd.

Alain Volz, mede-oprichter van Toontibo (spreek uit toen-tie-boe), werd acht jaar geleden door de Dagomba-stam in Ghana benaderd om langs te komen. De stam maakte zich ernstig zorgen over ontwikkelingshulp in Afrika, omdat deze niet aansloot bij de waarden en de behoeften van de gemeenschappen.

‘Ze waren op zoek naar mensen die samenwerkingen wilden aangaan waarbij er ruimte werd gecreëerd voor de tradities en de waarden van de lokale bevolking’, vertelt Volz.

Toontibo geeft hier gehoor aan.

ONDERSTROOM

Met naald en draad naar herwaardering

DUURZAAMHEID

Naaien een suffe, ouderwetse hobby? Niet als het aan de oprichters van de Naaierij ligt.

Roosmarijn van Soest (24) en Isabel van der Meijde (28) ontmoetten elkaar via Instagram en delen dezelfde liefde voor naaien, duurzame kleding en creativiteit. Ze besloten de handen ineen te slaan en een innovatief concept op poten te zetten.

DOOR:

MATHILDE DE JEU

In een klein maar gezellig pand aan de Boekhorststraat in Den Haag bevindt zich de Naaierij: een ontmoetingsplaats waar modeliefhebbers terecht kunnen voor naailes, het huren van een naaimachine, het ruilen van kleding of gewoon gezellig rondsnuffelen. ‘We zijn eigenlijk een soort duurzaam evenementenbureau’, vertelt mede-oprichtster Isabel

ROOSMARIJN VAN SOEST EN ISABEL VAN DER MEIJDE

van der Meijde. ‘We willen vooral mensen kleding laten herwaarderen.’

Dat het initiatief hard nodig is blijkt wel uit de cijfers. In Den Haag alleen al wordt er jaarlijks acht miljoen kilo kleding weggegooid. De jonge ondernemers laten graag zien dat kleding geen wegwerpproduct is, maar dat er van alles mogelijk is met een kledingstuk, zoals repareren, upcyclen en ruilen. ‘We hopen in ieder geval dat mensen zich een beetje bewust worden van het feit dat er zoveel meer mogelijkheden zijn dan iets te kopen bij de H&M of de Zara’, aldus de andere mede-oprichter Roosmarijn van Soest.

Ontmoet via Instagram

Hoe zijn deze jonge ondernemers aan het naaien geslagen? Beiden hebben een creatieve achtergrond.

Van der Meijde vertelt: ‘Ik leerde naaien van mijn oma. Mijn moeder heeft een stoffenwinkel en ik heb voor een tijdschrift voor zelfmaakmode gewerkt. Ook heb ik allemaal

tutorials gemaakt. Roosmarijn heeft Mode gestudeerd aan de Willem de Kooning Academie. Ik was vorig jaar al naailes aan het geven en ik gaf een workshop kleding repareren.

Dat was heel leuk om te doen, maar ik merkte dat het heel veel werk was om al die naaimachines heen en weer te sjouwen.’

Het werd tijd om een pandje te zoeken. Ze wilde dit niet alleen doen en kwam via Instagram in contact met Van Soest. ‘Toen we een keer afspraken zei Roosmarijn: “Er moet wel een plek zijn voor mijn naaimachine.” Ik wist niet eens dat ze ook naaide, dus dit was natuurlijk helemaal perfect.’ Niet veel later kwam het atelier aan de Boekhorststraat beschikbaar en konden de twee hun ideeën verder uitwerken.

Het is een gezellige, rommelige ruimte geworden. Het bovenste gedeelte van de winkel wordt gevuld door de toonbank en twee bureaus met op elk een witte naaimachine.

Een kleine trap naar beneden leidt naar een rek vol vintage kleding en een grote tafel vol met naairommeltjes. Aan de grote spiegel die de muur bedekt staat een tafel met drie naaimachines. Een retro kleedrek doet een vergeefse poging de wandkast vol garen, klossen, spoelen en ander naaigerei af te schermen.

Alles in de ruimte toont aan dat de naam ‘de Naaierij’ perfect bij het concept past.

Naailes

De Naaierij biedt verschillende diensten aan. Zo is er op vrijdag en

FOTO’S: LOTTE VAN UITTERT

vinden het fijn om te naaien met mensen van hun eigen leeftijd. Maar de Naaierij heeft ook een sociale functie’, vervolgt Van der Meijde.

‘Een tijdje geleden kwam er een jongen langs die heel graag wilde naaien maar hij wist nog niet precies wat.

Van de week stapte hij naar binnen en zei: “Ik weet het, ik ga een bucket hat naaien!” Daarna ging hij weer.

Dat is wel echt gezellig.’

Tweedehands machines

Van de coronacrisis heeft het initiatief gelukkig weinig last gehad. ‘We hebben achthonderd mondkapjes genaaid’, zegt Van der Meijde lachend.

De activiteiten kunnen op een veilige manier worden voortgezet. Tijdens de naailes wordt er netjes afstand gehouden, er staat desinfectiemiddel bij de deur en voor evenementen zoals de kledingswap werkt de Naaierij met tijdsloten zodat het niet te druk wordt. In de zomer is het wat

‘We willen vooral mensen kleding laten herwaarderen.’ rustiger omdat mensen op vakantie of meer buiten zijn, maar zodra de herfst begint, trekt het naaien weer helemaal aan.

De Naaierij bestaat nu een jaar en de dames merken dat er steeds meer belangstelling voor het naaien is, vooral onder jonge vrouwen. ‘Het moest eerst nog even indalen, maar mensen lijken het nu echt te begrijpen’, vertelt Van Soest trots. ‘Ze merken dat fast fashion nadelen heeft en dat duurzame opties veel beter zijn. Laatst zei iemand na de naailes: “Ja, nu begrijp ik wel dat een shirt niet voor tien euro in de winkel kan liggen.” Dat is heel leuk om te horen, daar doen we het uiteindelijk voor.’ • JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 15

DUURZAAMHEID

zaterdag van 12:00 tot 16:00 uur het reparatiecafé. Hier kan men voor € 8,50 per uur een naaimachine huren. De expertise van de eigenaressen is bij de prijs inbegrepen.

Daarnaast geeft Van der Meijde vijf dagen in de week naailes. ‘Je mag zelf bepalen wat je wilt naaien.

Een pakket bestaat uit zes lessen plus een introductieles waarin ik uitleg hoe alles werkt en hoe je de juiste spullen bij de stoffenwinkel kunt halen. Dat kan namelijk nogal overweldigend zijn’, lacht ze. Ook staat er een ‘swaprek’ in de winkel waar bezoekers met een kaartje van € 12,50 drie keer een item kunnen ruilen. Daarnaast organiseren de ondernemers eens in de zoveel tijd een grootschalige kledingruil en wordt er duurzame mode geëxposeerd. Van Soest en Van der Meijde werken ook aan een eigen kledinglijn van gerecyclede stoffen en kleding: de Naaierij Collections. Dit alles om de bezoeker duidelijk te maken dat kleding het waard is om in te investeren.

De naaimachines die voor de lessen worden gebruikt zijn allemaal tweedehands en zijn te koop. Van der Meijde: ‘Via de stoffenwinkel van mijn moeder heb ik een meneer ontmoet die meer dan driehonderd tweedehands naaimachines in een magazijn heeft staan. Ik vroeg of ik er een paar kon huren en toen mocht ik ze gebruiken. “Als je ze maar wel verkoopt”, zei hij. Dat gebeurt gelukkig ook.’

De naailessen trekken vooral jonge vrouwen aan, maar het bereik begint steeds groter te worden. ‘Mensen

ONDERSTROOM

Creativiteit als bindmiddel Als vluchteling aankomen in wat voelt als een vijandig land. Dat is een realiteit waarin alleen al in 2019 meer dan een kwart miljoen mensen belandden. Na de lancering van zijn project Re-vest tijdens Koningsdag 2015, zag Thami Schweichler een kans. Met Maker’s Unite neemt hij niet alleen een standpunt in tegen diepgewortelde misvattingen, hij laat ook aan nieuwkomers zien dat ze een plek kunnen veroveren in de Nederlandse modewereld.

MODEWERELD

DOOR:

ARIE DEKKER

Met een master in Design for Social Innovation op zak startte Thami Schweichler het Creator’s Lab van Maker’s Unite. Hier ontwerpt en maakt hij samen met nieuwkomers unieke en duurzame producten.

Denk aan laptophoezen gemaakt van reddingsvesten, robottassen ontworpen in samenwerking met Bas Kosters en, geheel volgens de nieuwste trends, mondkapjes. ‘Het creëren van kansen staat voorop.

Niet alleen op het gebied van werk, maar ook als het gaat over de plaats van nieuwkomers in de Nederlandse samenleving. Het positief beïnvloeden van het beeld dat rond hen is gevormd, is onderdeel van onze missie. De onderneming zelf is niet het doel, maar een middel.

Het is een begeleidingsproject op meerdere fronten. Wij proberen een commercieel model te creëren rond sociale cohesie.’

Aan de basis van Maker’s Unite ligt een interessant wereldbeeld. Het aan het werk zetten van nieuwskomers, is volgens Schweichler 16 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

een van de beste manieren om integratie te stimuleren, oftewel ‘sociale cohesie door het maken van iets’ zoals hij het zelf noemt.

‘Wij geloven dat in creativiteit en ondernemerschap de eerste stappen liggen om het vertrouwen in jezelf en anderen te herstellen. Je kunt wel begrijpen dat ze geen vertrouwen hebben in niemand en niks. Ze zijn gevlucht uit een kapot systeem, waarna ze in een vluchtelingenkamp terecht zijn gekomen.

Na wat soms een periode van meerdere jaren kan zijn, eindigen ze in een land waar ze niet alleen vreemd zijn, maar waar ze ook niet begrijpen hoe alles in elkaar zit. Dat werkt haast traumatiserend.’

Aan de slag

In het Creators’ Lab leren nieuwkomers hoe ze hun ambitie en talent ten volste kunnen benutten.

‘Ze doen bijvoorbeeld masterclasses en krijgen de kans om studio’s te bezoeken. De achterliggende gedachte is dat ze uiteindelijk de

kennis opdoen die ze nodig hebben om door te stromen naar hun volgende stap. Het is belangrijk dat ze ervaring opdoen. Alleen zo maken we het voor een toekomstige werkgever aantrekkelijk om hen in dienst te nemen.’ Door een carrièreplan op te stellen wordt duidelijk hoe een nieuwkomer zijn doel kan bereiken. ‘Op die manier zorgen wij ervoor dat ze beseffen welke stappen nodig zijn om verder te komen in de modewereld.’

Schweichler legt uit hoe de aanpak er verder uitziet: ‘Het programma is opgedeeld in verschillende thema’s.

Het begint allemaal bij de persoonlijke en professionele ontwikkeling.

Als er bijvoorbeeld een kunstenaar is die in Amsterdam een atelier wil beginnen, kan dat nogal wat voeten in de aarde hebben. Zo zijn er hier alleen erg dure en moeilijk beschikbare ruimtes.’ Een belangrijk deel van het programma is dan ook het creëren van een probleemoplossende mindset. ‘Dit is niet alleen bij hun toekomstige werk belangrijk, ook op andere gebieden kunnen ze het goed gebruiken. Dat ze ook bij problemen in hun dagelijks leven denken “hoe los ik dit op?” en “wie kan ik om hulp vragen?”.’

Meer dan mode

Het doel van Maker’s Unite gaat verder dan alleen het creëren van kansen. ‘We herstellen niet alleen

ONDERSTROOM

‘Wij proberen een commercieel model te creëren rond sociale cohesie.’

THAMI SCHWEICHLER

dat beeld te versterken. Wij proberen onze positieve verhalen aan iedereen te laten zien, bijvoorbeeld via onze website of door deel te nemen aan modeshows. Dat werkt inspirerend. Bewustzijn creëren is volgens ons een belangrijk deel van onze rol als sociaal ondernemer.’

Succes en opschalen

Met deze grote doelen in het vizier gaat Maker’s Unite aan de slag. Dit leidt tot verscheidene successen.

‘Wij hebben de afgelopen drie jaar ongeveer 160 nieuwkomers begeleid. Van hen is bijna 70 procent verbonden aan hun volgende stap.

Daar zijn wij heel trots op. Dat blijft wel een van de hoofddoelen van ons project. Ons verhaal zorgt voor kansen. Er is een grote behoefte aan wat wij bieden, wat leidt tot mooie samenwerkingen.’

De sociale onderneming heeft nog grotere ambities. ‘Wij gaan nu voor de internationale focus. Het enige wat ons tegenhoudt is waar wij zelf de grens stellen. Er zijn miljoenen mensen buiten Nederland die tegen dezelfde problemen aanlopen als onze nieuwkomers. Wij zijn deel van een gedeelde economie en hopen onze expertise nog jaren met anderen te kunnen delen.’ • Meer informatie: www.makersunite.eu

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 17

MODEWERELD

het zelfvertrouwen, maar ook het vertrouwen in anderen. Er zijn heel veel dingen die mensen in Nederland als vanzelfsprekend zien, maar voor nieuwkomers een grote barrière vormen’, terwijl deze problemen volgens hem vaak goed te overzien zijn.. ‘Hoewel een groot deel van de deelnemers met ingewikkelde vragen komt, zitten er ook veel tussen die doodeenvoudig zijn. Laatst vroeg iemand mij bijvoorbeeld hoe je een sollicitatiebrief schrijft. Dat is zo geleerd, maar had jarenlang het benaderen van een werkgever kunnen dwarsbomen. Door nieuwkomers hiermee te helpen krijgen ze het gevoel dat ze onderdeel zijn van iets groters. Het is belangrijk dat Maker’s Unite een vertrouwenspersoon wordt. Bovendien trainen we ook zelfbewustzijn en teamwork om ervoor te zorgen dat ze hun eigen Nederlandse werkidentiteit kunnen ontwikkelen.’

Daarnaast heeft de sociale onderneming nog een belangrijk ander doel.

‘Het is een brug om een dialoog te beginnen. Om met de samenleving te bespreken wat talent nou precies is. Toen we vijf jaar geleden begonnen was het imago van een nieuwkomer een stuk meer gestigmatiseerd. Dat is gelukkig nu wat minder. Maar het blijft belangrijk; elk mens heeft talenten, energie en een doel, daarbij maakt afkomst niet uit. Voor ons is het belangrijk om

ONDERSTROOM

Satijnzachte oplossing voor decubitus Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn. Een medisch verpleeg- en hoeslaken dat doorligplekken helpt voorkomen, de zelfredzaamheid van patiënten verhoogt en de fysieke belasting voor zorgpersoneel vermindert.

Twee Nederlandse uitvinders bedachten het zo’n vijf jaar geleden, maar nu pas wordt alles in stelling gebracht om de wereld te veroveren en het leven van miljoenen bedlegerige mensen aangenamer te maken.

GEZONDHEIDSZORG

DOOR:

BRIAN DE MELLO

‘In het begin wilde ik het ook niet geloven’, vertelt algemeen directeur Froos Vullings. Aan hem de taak om Sense Textile uit Den Bosch op de wereldkaart te zetten.

Het bedrijf produceert met een gepatenteerde 3D-breitechniek en met inzet van super microvezels medische hoeslakens en hulpmiddelen voor de zorgsector. Grex Goijarts en Steven Schilthuizen ontwikkelden het gepatenteerde

materiaal en ontwerp, dat inmiddels in zestien verpleeghuizen al enige tijd wordt gebruikt en bij verschillende andere momenteel geïntroduceerd wordt.

Vullings raakte volledig overtuigd toen hij een laken cadeau gaf aan een tante met een zwaar gehandicapte zoon. ‘Ik hoorde een aantal weken niets en dacht dat ze het vergeten was, maar op een dag kreeg ik een bericht waar ik even van moest slikken. Tante’s zoon Björn bleek eindelijk weer normaal te kunnen doorslapen dankzij het laken, en dat had direct een positief effect op zijn stemming overdag.

‘Het was een wereld van verschil, ze kon haar dankbaarheid amper in woorden uitdrukken.’

Draaien

FROOS VULLINGS

18 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

Onder de naam Skincair levert het bedrijf beddengoed aan de intramurale zorg. Met name in verpleeghuizen biedt het een meervoudige oplossing. Vullings: ‘Het vervangt onder andere transferlakens, de standaard katoenen lakens, deels luchtmatrassen en onderleggers tegen incontinentie. De vochtregu-

lerende werking voorkomt dat de huid weker wordt. Dit, in combinatie met een ventilerende tussenlaag die zorgt voor de beheersing van de lichaamstemperatuur en de verbetering van beweeglijkheid in bed, maakt het mogelijk dat doorligplekken, ofwel decubitus, niet ontstaan en bestaande plekken worden verlicht.’ Dit betekent niet alleen meer comfort voor de patiënt, maar ook veel minder belasting voor het zorgpersoneel, zowel fysiek als qua tijd.

Ter illustratie schetst hij het beeld van patiënten die dankzij Skincair zelfstandig kunnen omdraaien in bed omdat ze minder weerstand ondervinden van de stof waar ze op liggen. In de praktijk betekent dit dat er minder hulp van de verpleging nodig is, of waar voorheen twee verplegers nodig waren om iemand te kantelen, dit nu door één verpleger kan worden gedaan. Het komt ook voor dat de patiënt zich weer helemaal zelf kan omdraaien.

Direct roept dat het beeld op van coronapatiënten die op de intensive care door verplegers met man en macht op de borst worden gedraaid.

‘Ja, daar zou Skincair weleens een hele mooie oplossing kunnen zijn om het werk iets te verlichten’, klinkt het bevestigend.

De focus is nu met name gericht op de grote aantallen verpleeghuizen in het land. In de tweede helft van 2019 besloot BrabantZorg, de grootste aanbieder van ouderenzorg in het zuiden des lands, het innovatieve product bij een aantal bewoners van twee verpleeghuizen te testen. Dat

ONDERSTROOM

Minder onmacht

Wetenschappelijk bewijs van de medische werking moet de weg vrijmaken naar brede acceptatie.

Dat prijs daarbij geen belemmering hoeft te zijn, klinkt bijna als een verrassing. Berekeningen laten zien dat de overstap naar het innovatieve product een verpleeghuis acht euro per bed bespaart. ‘Het levert dus ook financieel voordeel op,’ concludeert de directeur, ‘maar het voornaamste is misschien wel dat een groot deel van de geïndiceerde patiënten er zelfstandiger door wordt. Ze raken iets van hun onmacht kwijt, want ze hoeven in veel gevallen niet meer op de verpleger te wachten voor hulp bij het veranderen van lighouding.’

De man die na een glansrijke carrière in het bedrijfsleven investeerder werd en zijn neus een paar keer stootte, weet uit eigen ervaring hoe het voelt om je onmachtig te voelen.

Vandaar dat hij het als onderdeel van zijn persoonlijke missie ziet om mensen met behulp van dit product zelfredzamer te maken.

Het dringt bij steeds meer zorginstellingen door dat Skincair een scala van problemen oplost. Zijn er dan helemaal geen kanttekeningen te plaatsen bij al dit optimisme? Hoe zit het bijvoorbeeld met zaken als slijtage en reiniging? Vullings heeft zijn huiswerk gedaan: ‘Ons materiaal gaat gegarandeerd 120 wasbeurten mee, dat komt bij een minimale inzet van drie producten per bed neer op een levensduur van minstens drie jaar. En om de kwaliteit te onderstrepen: het is als medisch hulpmiddel CE-gecertificeerd.

Aan het wasprocedé stellen we wel bepaalde eisen, namelijk dat het via centrifuge wordt gedroogd. Alleen op die manier blijft de vezel intact.’

Dus toch nog een achilleshiel?

‘Integendeel, we werken samen met CleanLease, de grootste linnenverhuurder en textielreiniger van de Nederlandse gezondheidsmarkt. Zij kunnen ons wasvoorschrift uitvoeren, dus minstens 60 procent van alle verpleeghuizen in Nederland kan nu al probleemloos overstappen op Skincair via een leaseconcept.’

‘In de praktijk betekent het dat er minder hulp van de verpleging nodig is.’

Bekender

Met een toenemende zorgzwaarte, een groeiend aantal hulpbehoevende ouderen, stijgende fysieke belasting voor zorgpersoneel en steeds hogere kosten, hebben verpleeghuizen meer dan genoeg uitdagingen. Als het aan Vullings ligt gaat Sense Textile met zijn producten een fluweelzachte oplossing bieden waarbij het mes aan meerdere kanten snijdt. Voor hem en de twee uitvinders zit de uitdaging vooral in het bekender worden, en niet alleen dichtbij huis. ‘Om te beginnen willen we de markt in Nederland en België zoveel mogelijk bedienen, om daarna verder door te gaan in Europa.’

Daar hoeft het niet te stoppen.

Voor Amerika is het patent toegekend en voor Canada wordt de registratie afgerond, dus als het aan Vullings ligt komt er in de nabije toekomst een rimpelloze oversteek naar de andere kant van de oceaan.

‘Ik ben een rasoptimist, het gaat ons lukken.’ • Meer informatie: www.skincair.nl JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 19

GEZONDHEIDSZORG

beviel zo goed, dat het nu naar alle 24 vestigingen wordt uitgerold. Zo klinkt het alsof het product zichzelf verkoopt; zien is geloven? ‘Dat zou je denken,’ vertelt Vullings, ‘maar in de praktijk wil men eerst wetenschappelijk bewijs zien. Daar wordt momenteel de laatste hand aan gelegd onder begeleiding van prof. dr.

Jos Schols van de Universiteit van Maastricht. Dr. Martin van Leen voert dit onderzoek uit onder meer dan honderd verpleeghuisbewoners en komt begin 2021 met de positieve testresultaten. Hierover gaat gepubliceerd worden in een internationaal wetenschappelijk tijdschrift over wondzorg.’

Help acupunctuur de plaats te geven in de zorg die het verdient!

Meld u vandaag aan via www.npva.nl Zonder uw steun is acupunctuur onbereikbaar voor veel mensen die het nodig hebben. De Nederlandse Patiëntenvereniging voor Acupunctuur draagt bij aan betere therapieën, dekking via de zorgverzekering en belangenbehartiging voor leden.

Profiteer van ledenvoordeel Versterk de acupunctuur in Nederland en profiteer van de ledenvoordelen. Vanaf € 20,00 per jaar bent u al lid.* Als welkomstgeschenk ontvangt u het boek Met het oog op de naald,, u betaalt slechts de verzendkosten.

U ontvangt ook het verenigingsmagazine Acupunctueel!

Ga naar www.npva.nl om u aan te melden. Bent u al lid?

Geef dan aan iemand die de acupunctuur een warm hart toedraagt het NPVA-lidmaatschap cadeau! * Veel zorgverzekeraars vergoeden het lidmaatschap geheel of gedeeltelijk.

gratis

ONDERSTROOM

De rauwe witte motor

Betere hygiëne

Waar komt dan het idee vandaan dat rauwe melk gevaarlijk kan zijn? Dit

‘Een glaasje rauw wit goud.’ zit hem met name in de angst voor schadelijke bacteriën, die in ongekookte melk kunnen voorkomen.

Voorheen werden de koeien met de hand gemolken in onhygiënische omstandigheden. Nu wordt de melk in een gesloten systeem naar de melktank geleid en de melkruimtes worden na elke melkbeurt schoongespoten. Daarnaast worden er strenge eisen gesteld aan de kwaliteit van de melk. Ondanks dat er al jaren geen tuberculose meer onder de dieren heerst, is de wet nog niet gewijzigd.

Daarom is rauwe melk enkel bij boeren te koop.

Dat is jammer, want rauwe melk kan heel gezond zijn. ‘De koeien die de melk produceren worden overwegend gevoed met gras, niet met soja, mais of tarwe. Hierdoor heeft de zuivel een gunstige omega 3:6-verhouding en een hoger gehalte Conjugated Linoleic Acid (CLA). Dit heeft ontstekingsremmende effecten’, aldus Mulder. Doordat de melk niet wordt bewerkt blijven de voedingsstoffen waaronder vitaminen, mineralen en goede bacteriën in de melk onaangetast. De lactase – een belangrijk enzym voor de vertering van lactose – blijft ook intact.

Hierdoor is rauwe melk bijna altijd geschikt voor mensen met lactose-

Probiotica

De Raw Milk Company verwerkt rauwe melk in verschillende producten. Zo maken ze onder andere yoghurt, magere kwark, hangop, labneh (een zachte witte kaas die oorspronkelijk uit het Midden-Oosten komt), jus de lait (melkserum met mangosap) en kefir. Dit laatste is een gefermenteerde melkdrank gemaakt van melkzuurbacteriën en gisten. Kefir bevat mineralen en vitaminen, maar vooral probiotica. Dit zijn goede bacteriën die de darmen gezond houden. ‘Hoewel er nog niet veel wetenschappelijk onderzoek naar rauwe melk is gedaan, zijn de ervaringen van consumenten overwegend positief’, vertelt Mulder.

Uit de verhalen van klanten, jong en oud, blijkt dat de rauw gefermenteerde melkproducten onder meer helpen tegen eczeem, allergieën, immuniteits- en darmproblemen.

Zelfs mensen die al jaren tobben met gezondheidsklachten zweren erbij.

Voor hen doet een glaasje rauw wit goud wonderen. | MATHILDE DE JEU Meer informatie: www.rawmilkcompany.nl

KOEN, ANDRÉ EN TONNY MULDER

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 21

GEZONDHEID

Melk die u in de supermarkt koopt is vaak gepasteuriseerd of gesteriliseerd en gehomogeniseerd.

Rauwe melk wordt daarentegen niet verkocht, terwijl die in de basis vele gezondheidsvoordelen bezit. De Raw Milk Company kent de positieve werking al jaren en verwerkt rauwe melk onverhit tot gefermenteerde zuivel.

De naam zegt het al: rauwe melk is onbewerkt en komt rechtstreeks uit de koe. In Nederland mag echter geen rauwe melk in de supermarkt verkocht worden, vanwege het vermeend hoge risico op ziekmakende bacteriën als listeria en salmonella.

U kunt het wel rechtstreeks bij de boer halen, mits deze instructies voor het verhitten van de melk meegeeft. Rauwe gefermenteerde zuivel mag daarentegen wel in de supermarkt verkocht worden. ‘Deze zuivel heeft een pH-waarde van onder de 4,5, waardoor ziekmakende bacteriën niet kunnen overleven’, legt mede-eigenaresse van de Raw Milk Company Tonny Mulder uit.

De melkproducten, die het familiebedrijf via biologische winkels op de markt brengt, zijn dan ook niet schadelijk voor de gezondheid. Integendeel zelfs: steeds meer mensen met gezondheidsproblemen vinden de weg naar Raw Milk Company.

intolerantie of een koemelkallergie.

Daarnaast heeft de gezonde bacterie Lactobacillus acidophilus een positieve werking op de darmflora. En misschien nog wel het belangrijkste: rauwe melk heeft een veel rijkere smaak dan verhitte melk. Mulder: ‘Rauwe melk smaakt zoals melk hoort te smaken.’

ONDERSTROOM

Groot handelen voor minder Hoe gaan restaurants na de lockdown de volgende stap in duurzaamheid zetten? Dit is een vraag die velen bezighoudt.

Dreigen met de gevolgen van vervuiling lijkt weinig effectief. Instock komt met een concretere oplossing. Zij helpen restauranthouders de blik te verleggen en bieden handvatten die nodig zijn voor een duurzamere keuken.

HORECA

DOOR:

ARIE DEKKER

Aan de Czaar Peterstraat in Amsterdam ligt Instock. Het bedrijf onderscheidt zich door gebruik te maken van voedseloverschotten en -afdankers in hun gerechten. Volgens Freke van Nimwegen, mede-oprichter van Instock, staan zij hierdoor al sinds 2014 in het middelpunt van de internationale duurzame horeca.

‘Dit betekent ook dat onze chefs alles echt from scratch maken. Dat is best uniek. Kant-en-klare gerechten komen de keuken niet in. Dit omdat we zoveel mogelijk producten willen redden.’

Ze vertelt hoe het concept ooit begon. ‘Ik en mijn drie compagnons werkten destijds bij Albert Heijn.

Daar zagen we heel veel mooie producten die aan het einde van de dag overbleven. Wij gingen nadenken over een bestemming hiervoor.’

Het moment om hun plannen te presenteren kwam tijdens een interne innovatiewedstrijd van de supermarktketen. Dit deden ze met succes. ‘In eerste instantie zouden we het tijdelijk gaan doen. Dat is ook hoe we het brachten: we gaan proberen of het werkt.’ Het werd hen al snel duidelijk dat er meer in het idee zat. Ondanks het succes, maakt Van Nimwegen duidelijk dat het restaurant een middel blijft om een doel te bereiken.

Food Rescue Centre

FREKE VAN NIMWEGEN

22 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

Afgelopen jaar was het tijd voor de volgende stap: Instock Market. De komst van dit zogenaamde Food Rescue Centre betekende een sprong voorwaarts. Hier komen de reststromen samen die Instock gebruikt.

Hoewel dit werd gestart voor een stabielere instroom van producten voor het restaurant, vormde het ook de basis voor de nieuwe groothandel. ‘Toen wij ons tweede en derde

restaurant openden, beseften wij dat er meer organisatie nodig was.

Eerst haalden wij op de dag zelf overschotten bij leveranciers met een elektrisch wagentje op. Hierdoor moesten onze chefs ter plekke bedenken wat ze die avond voor tachtig man gingen koken. Dat is super cool, maar zorgde wel voor veel stress.’

‘Daarom zetten wij het Food Rescue Centre op. Hierdoor kunnen wij centraal leveren. Wij realiseerden ons dat we dit ook voor andere horeca konden oppakken. We kregen namelijk veel vragen van chefs die interesse hadden om te koken op onze manier.’ Een groothandel voor geredde producten was geboren: Instock Market. ‘De impact die je maakt met een restaurant blijft beperkt. Je gaat pas echt een systeem veranderen als je het niet alleen zelf anders doet. Je moet anderen zover krijgen. Wij brengen deze verandering op een ludieke manier. In plaats van met vingers te wijzen, maken wij het voor anderen juist makkelijker. Als iedereen toegang krijgt tot deze reststromen, gaan we echt impact maken.’

Volgens Van Nimwegen is het mooi om anderen te inspireren, maar zal

ONDERSTROOM

Voor de consument

‘Als wij het als enige doen in de wereld, waar doen we het dan voor?’

Dit lijkt te benadrukken waarvoor Instock Market gaat en staat.

Hoewel de focus op de horeca ligt, blijven consumenten ook belangrijk. Een van de manieren om deze groep te bereiken is via het kookboek Instock Cooking, dat in 2017 werd gepubliceerd. ‘We laten mensen thuis zien hoe je anders met voedsel kunt omgaan. Dat het helemaal niet zo moeilijk is om met

overschotten iets lekkers te maken.

We hebben de focus ook op conserveringstechnieken gelegd. Denk aan inmaken, fermenteren en indrogen. Allemaal toffe technieken van vroeger die wij weer hip maken. We laten zien hoe toegankelijk het is om te doen.’

Hier bleef het niet bij. Twee jaar later verscheen ook hun tweede boek, Circular Chefs. In dit geval om het verhaal te vertellen over Instock zelf. ‘Ik hoor heel vaak mensen zeggen “oh, ik verspil niet.” Toch gaat verspilling verder dan je denkt. Dat proberen we uit te leggen in Circular Chefs. Dat het bijvoorbeeld vaak misgaat bij het inkopen van je producten. Op het moment dat jij 80 procent vlees en vis op het menu hebt staan, maakt verspilling tegengaan niet zoveel uit. Je hebt nog steeds een enorme impact op het milieu.’ Bij het alleen maar aanwijzen van dit probleem laten ze het niet. Van Nimwegen geeft direct tips om hier iets tegen te doen. ‘Kijk wat je hebt. Kijk wat Nederland heeft. Kijk wat je lokaal hebt.

Kijk wat er al aan overschotten is. Of

‘Als iedereen toegang krijgt tot reststromen, gaan we echt impact maken.’ denk erover na om een keertje gans op het menu te zetten; die worden op het moment aan de lopende band afgeschoten op Schiphol.’

De onderneemster adviseert voeding op die manier te benaderen.

‘En als je dat dan doet, moet je ook kijken hoe je alles kunt gebruiken.

Van kop tot staart, schil tot pit. Als je dan helemaal goed bezig bent, kook je ook elektrisch of doe je boodschappen op de fiets. De thuisconsument moet leren bepalen wat wel en niet te doen.’ • Meer informatie: www.instock.nl

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 23

HORECA

het in veel gevallen niet meer doen dan dat. ‘Inspireren is niet genoeg.

De horeca kan niet zomaar hetzelfde doen als wij. Je kan niet verschillende leveranciers benaderen voor hun reststromen.’ En dat is waar alles samenkomt. Met jaren ervaring op zak, nemen zij anderen bij de hand. ‘Al die uitdagingen van eigen transport organiseren, leveranciers contacteren. Een restaurant runnen is al ingewikkeld genoeg. Wij hebben de connecties en kennen veel leveranciers die meer kunnen leveren dan wij aannemen. Wij zetten het om naar kleinere hoeveelheden en zetten het op de webshop van Instock Market.’

TROUW

Trouw blijven DOOR:

DE REDACTIE

Een Franse leraar die trouw bleef aan het principe van vrijheid van meningsuiting, heeft hiervoor met zijn leven moeten betalen. Een moslim vond de trouw die hij had aan zijn extreme denkbeelden over zijn geloof belangrijker dan une vie humaine. Het laat zien dat trouw een wolf in schaapskleren kan zijn, of een gesluierde magere Hein.

Hoe blijven we optimistisch in een wereld waarin trouw soms niet te vertrouwen is?

Het vraagt in alle gevallen om lef, inzet en een ruime mate van zelfvertrouwen om als winnaar uit de bus te komen. Ook als de strijd er een met uzelf is. Want probeert u maar eens constant trouw aan uzelf, uw principes en uw voornemens te blijven, vooral wanneer de meningen verdeeld zijn. Dat valt niet altijd mee, zelfs niet voor un optimiste exceptionnel. •

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 25

INTRODUCTIE

Het antwoord zoeken we deze keer als redactie dicht bij onszelf, maar ook bij diverse mensen die inspirerende, positieve dingen doen in onze samenleving. VariĂŤrend van de voorzitter van Scouting Nederland, tot twee vrouwen die de waarde van sociale ondernemingen dagelijks in kaart brengen. Filosoof en schrijver Govert Derix vertelt over zijn persoonlijke beleving van Van Beethovens Fidelio, waarin trouw het middelpunt vormt. Daaruit blijkt dat het meer is dan een gevoel; het is de motor om verandering in gang te zetten. De ene keer leidt dat tot situaties waarin we gebroederlijk ten strijde trekken, maar een andere keer komen we als David tegenover Goliath te staan.

Denkend aan trouw Dat het begrip ‘trouw’ voor iedereen een eigen betekenis heeft, bleek tijdens ons redactieoverleg bij The Optimist.

De invalshoeken verschilden onderling zo sterk dat wij besloten om, ieder voor zich, onze gedachten over trouw op een rijtje te zetten.

26 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

Beweegruimte DOOR:

LAURA BOETERS

Het is midden oktober en ik zie hem al staan. Vanaf de passagiersstoel, rijdend door een donkere straat. Ik spot hem op de tweede verdieping van een appartementencomplex: de kerstboom. In volle glorie pronkt hij tussen de half openstaande gordijnen de nacht in. Lichtjes, parelsnoeren, ballen. De hele mikmak.

Het doet me denken aan het gesprek dat ik had met antropoloog Danielle Braun voor The Optimist #193.

Het ging over het belang van rituelen. Rituelen sluiten een periode af en luiden een nieuwe weer in. Hoewel ik vol ongeloof roep dat de betreffende kerstboom wel erg vroeg is opgetuigd, besef ik ook dat het een ritueel is.

Wat de exacte drijfveer van de mensen van de tweede is weet ik niet, maar ik vul het vervroegde ritueel graag voor hen in: ze zijn vast klaar met de onzekerheid van de pandemie, dragen nog altijd trouw hun mondkapjes, maar rebelleren binnenskamers en zoeken houvast door alvast een nieuwe tijd te verwelkomen. Een van gezelligheid, van merry en bright. Ze zijn trouw aan hun rituelen, en – indien nodig – niet bang om die eerder in te zetten.

De kerstboom leert een les: het maakt niet uit waar u trouw aan bent, er is altijd beweegruimte binnen dat kader. Tuig die kerstboom bijvoorbeeld wat eerder op. En mocht het kader u benauwen, dan is ontrouw ook zo gek nog niet. Paaseitje, iemand?

Principekwestie DOOR:

IRMA THEUNISSE

‘Misschien zijn principes wel een verkapte vorm van gemakzucht.’ zichzelf definieert door zijn acties en keuzes. Kiezen biedt de enige mogelijkheid tot een daadkrachtig en authentiek leven.

Laat dat nou net niet mijn sterkste kant zijn. Zelfs als iemand mij vraagt of ik een koekje bij de thee wil, is mijn antwoord steevast ‘ehm...’, enkele seconden later pas gevolgd door ‘ja’ en dan nog weet ik het niet helemaal zeker.

En soort zoekt soort, blijkbaar. ‘Ik vind keuzes maken gewoon heel moeilijk’, zei een vriendin laatst aan de telefoon, met thee én een koekje erbij. ‘Daarom bedenk ik nu voor alles een vaste routine. Ik vind het bijvoorbeeld belangrijk om te bewegen, dus ga ik drie keer per week naar de sportschool.’

Maar waarom zou ze niet ook af en toe een stukje gaan fietsen? Is dat niet net zo’n goede keuze als beweging het doel is? Voor je het weet is de sportschool een dogmatisch principe geworden en heb je jezelf daarmee een mooie fietstocht afgenomen.

Misschien zijn principes wel een verkapte vorm van gemakzucht. Eén keer kiezen, zodat je er daarna niet meer over hoeft na te denken. Dat kan toch niet de bedoeling zijn. Bovendien schiet het zijn doel voorbij, want om weer terug te komen bij mijn vader: ‘niet gekozen, is ook gekozen’.

Hoe kan het dan dat het toch zo moeilijk is om keuzes te maken? Volgens Sartre is het een moeizaam proces, omdat je altijd vecht tegen visies van anderen over jezelf. De ander ziet je altijd als een bepaald persoon met bepaalde eigenschappen, terwijl de keuze juist de mogelijkheid biedt om jezelf opnieuw te bepalen.

Laten we die mogelijkheid wat vaker aangrijpen, juíst om trouw te blijven aan ons altijd veranderende zelf. » JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 27

PERSOONLIJKE TROUW

Mijn vader sprak ooit de wijze woorden: ‘Principes zijn er om overboord te gooien.’ Ik hoor het hem nog zeggen.

Opvoedkundig misschien niet de meest handige manier om een levensinzicht te formuleren, maar het zette me wel aan het denken.

Zelfgekozen leefregels waar je te allen tijde trouw aan wilt blijven. Waarom hebben we ze eigenlijk?

‘Als je iemand vraagt waarom hij op een bepaalde manier handelt en je krijgt het antwoord “uit principe”, dan is het gesprek ook meteen afgelopen’, zei een vriend van mij onlangs nog. ‘Want ja, principes... daar kun je nou eenmaal niks tegenin brengen.’

Ik lachte erom. Ondanks de levensles van mijn vader, ben ik namelijk iemand die veel waarde hecht aan principes.

Zelfs zoveel, dat de gedachte om mijn eigen principes te bekritiseren kennelijk als een bedreiging voelt voor mijn identiteit. Maar die vriend had natuurlijk wel gelijk.

‘Trouw zijn aan jezelf’ en ‘trouw blijven aan je principes’ betekenden lange tijd hetzelfde voor mij. ‘Want als ik niet trouw ben aan mijn eigen afspraken met mezelf, wie ben ik dan?’ was de gedachte. Vreemd genoeg zag ik niet zo lang geleden pas in dat die vergelijking mank gaat, omdat geen mens een vast gegeven is. We veranderen elke dag.

Ik dus ook.

Maar hoe blijf je dan trouw aan je eigen persoonlijkheid?

Authenticiteit staat in hoog aanzien in onze tijd en cultuur, maar wat is authenticiteit precies?

Schrijver en filosoof Jean-Paul Sartre omschreef het bestaan als een dynamisch proces waarin een persoon

TROUW

Clubtrouw DOOR:

Genadig naar jezelf DOOR:

MATHILDE DE JEU

Trouw betekent voor mij loyaliteit, eerlijkheid en onvoorwaardelijkheid. Het begrip ‘trouw’ wordt vaak gekoppeld aan trouw zijn aan een partner. Ontrouw wordt direct geassocieerd met overspel. Het hangt natuurlijk af van welke afspraken je onderling hebt gemaakt.

Uiteindelijk draait het om het respecteren van iemands waardigheid. Trouw vormt wat mij betreft de basis van elke relatie, ongeacht de aard hiervan. Het is een actief proces; het betekent investeren in en onderhouden van contacten, vriendschappen en werk. Trouw zijn betekent afspraken nakomen, komen opdagen, achter je daden staan. Ook al betekent dit dat je twee uur in de auto moet zitten om naar die verjaardag van een vriend te gaan. Of een uur eerder weggaan van dat feestje omdat je morgenochtend een belangrijke call hebt. Je hebt een afspraak gemaakt en daar houd je je aan. Trouw zijn betekent het voor iemand opnemen, zelfs als dit inhoudt dat je aanzien verliest. Trouw betekent ook vergevingsgezind zijn, omdat je de relatie waardevol acht. Maar de belangrijkste vorm van trouw voor mij is trouw zijn aan jezelf. Jezelf op waarde schatten, genadig naar jezelf zijn, de ruimte die je nodig hebt opeisen, de relatie met jezelf onderhouden. Naar je instinct luisteren en quality time met jezelf doorbrengen. Lief zijn voor jezelf. Luisteren naar je lichaam. Uiteindelijk zul je het toch altijd met jezelf moeten doen. Dan kun je er maar beter voor zorgen dat je trouw bent aan jezelf.

BRIAN DE MELLO

Het overlijden van Diego Maradona herinnerde mij eraan hoe clubtrouw werkt. Het is het verhaal van de Argentijn die erin slaagde om een Italiaanse voetbalclub en haar trouwe volgelingen een gevoel van trots terug te geven. Dat leverde hem niet alleen een bijna koninklijke status in Napels op, maar ook eeuwige trouw van de fans.

Mensen die zich verbonden voelen met een vereniging, een groep of een club kunnen razend fanatiek worden.

Overdag lijken het brave burgers, maar zodra ze het domein van hun roedel betreden, veranderen ze als weerwolven in supporters die maar één ding willen: bevestiging van hun geloof. Ik had vroeger een collega die doordeweeks keurig in pak alle klanten vriendelijk te woord stond, maar je moest hem zondags niet tegenkomen in het voetbalstadion, alwaar hij zingend en tierend de tegenstander naar de verdoemenis wenste. Mensen laten volledige portretten van hun idool op de rug tatoeëren als bewijs van onbetwistbare trouw. En als dat te veel van het goede is, volstaat een kleine afbeelding op arm of been, of een naam in eeuwige inkt in de halsstreek, als ode aan hun ster.

Kijkend naar de taferelen rond Forum voor Democratie vroeg ik mij af of iemand ooit een tatoeage van een politicus op zijn of haar lichaam heeft laten zetten. Loopt er ergens een VVD’er rond met het lachende gezicht van onze premier op de borst? Heeft iemand ooit gedacht ‘doe mij maar een prent van Henk Krol boven mijn bejaarde billen?’ Of zou er een man zijn met het woord TRUT op zijn edele deel getatoeëerd, waarbij in opgewonden staat de naam THIERRY BAUDET verschijnt?

Misschien Baudet zelf, kan ik me zo voorstellen.

Het verschil tussen sport en politiek wordt zo weer eens pijnlijk duidelijk. De bijbehorende verschillen in trouw idem dito. Nul procent kans dat aanhangers van Feyenoord of Ajax tijdens de midlifecrisis zeggen: ik denk dat ik maar eens overstap naar een andere club. Terwijl er hele volksstammen zijn die iedere vier jaar met zweet op het voorhoofd in het stemhokje een andere keuze maken dan vier jaar eerder. Dat komt ongetwijfeld doordat de band tussen trots en trouw in de politiek dunner is dan de geloofwaardigheid van Ferd Grapperhaus of de daadkracht van Lodewijk Asscher. Ik pleit daarom voor meer Maradona’s in de politiek: genieën die een club een boost kunnen geven om die trots en trouw te herstellen.

Zolang ze uit Argentinië – en niet uit Polen of Roemenië – komen, lijkt me dat best verantwoord.

Die koning van ons is heus zo dom nog niet.

TROUW

DIEGO MARADONA

Sociale wezens DOOR:

TOM VAN TOL

‘Mensen gedijen het best als ze de warmte van anderen voelen.’

Zoek de romantiek DOOR:

ARIE DEKKER

Na het eerste jaar van mijn relatie kwam ik op een keerpunt. Twijfels. Niet zomaar twijfels, maar twijfels die het einde van mijn relatie konden betekenen. ‘Moet ik niet andere meisjes ontmoeten’ en ‘wat als ik over een jaar opeens de romantiek niet meer voel? Heb ik dan niet mijn tijd verspild?’ Toen heb ik een besluit genomen: ik blijf trouw aan deze relatie.

Als dan na drie jaar de relatie eindigt zit je met de gebakken peren. Je had je voorgenomen deze gevoelens voor iemand te koesteren, maar zij geeft aan ze niet meer te willen. Dat zet je niet zomaar terug. Als ik dit had geweten, had ik het dan niet gedaan? Daarop kan ik volmondig ‘nee’ zeggen. Dit komt voort uit mijn overtuiging dat we trouw moeten blijven aan de romantiek.

Vandaag de dag lijkt het bijna een race. Zoveel mogelijk relaties hebben, want anders zit jij straks vast aan een slechte. Je moet niet je hele hart geven, want wat als het misgaat? Een tunnelvisie op het eind dus. Maar vraagt u zich dan eens af: als wij niet eens iets wat volop aanwezig is, zoals het weer, correct kunnen voorspellen, is dat met de menselijke psyche dan wel mogelijk? Waarom proberen we dat dan? Het is hoog tijd dat wij deze emotie van relatiehonger loslaten. Het wordt in plaats daarvan tijd om weer op de liefde te vertrouwen. Dat maakt het misschien moeilijker als het misgaat, maar zal uiteindelijk leiden tot een diepere relatie. • JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 29

PERSOONLIJKE TROUW

2020 was een knotsgek jaar. Een jaar waarin we onze koning z’n kroon hebben zien afstaan aan een virus en kerken hun gelovigen hebben zien verliezen aan een goddelijk algoritme, onze premier vindt dat voetbalsupporters hun bek moeten houden en er nog steeds sprake is van ongelijke behandeling van bevolkingsgroepen op grond van afkomst, geslacht of geaardheid. Zelfisolatie is de nieuwe norm en in dezelfde straat waar een burka verboden is, wordt een mondkapje straks verplicht. Alles waar we naar verlangen bevindt zich op anderhalve meter. Menselijk contact is beperkt tot het strikt noodzakelijke. Onze genegenheid tonen we door gepaste afstand te bewaren. We staan stil, gevangen in intelligente lockdown. Optimistisch blijven lijkt een onmogelijke opgave. Wat betekent trouw nog in deze tijd? En aan wie of wat zouden we dan trouw moeten zijn? Aan koning en vaderland? Aan onze familie en vrienden die we straks wellicht op straffe van geldboetes of celstraf niet of zeer beperkt nog mogen zien en ontmoeten? We zijn als mens niet gemaakt om geïsoleerd te zijn, we spreken niet voor niets over onze samenleving.

Mensen zijn sociale wezens en gedijen het best als ze de warmte en bescherming van anderen voelen. Het is die verbinding met anderen en onze omgeving die ons sterk en weerbaar maakt als soort. Alleen zo komen we weer in beweging en daarin ligt de kracht die we nodig hebben om voor duurzame verandering te zorgen en zo onszelf, de samenleving en onze aarde weer gezond te krijgen en te houden.

Medisch Centrum Balans Acupunctuurbehandelingen ● Traditionele Chinese geneeskunde ● Huisartsen

Traditionele Chinese geneeskunde in combinatie met westerse medische deskundigheid

Behandeling van: Vermoeidheid ● Zwakke spijsvertering ● Hooikoorts ● Overgewicht ● Pijnklachten ● Onvervulde kinderwens ● Depressie ● Schildklierproblemen ● Acné ● Menopauzeklachten ● Slapeloosheid ● Chronische (pijn)klachten

W. Lin arts, acupuncturist

S. Ho praktijkondersteuner

W. Wang tcm-specialist

Bel voor een afspraak: 070 3888 111 Stationsweg 23, 2515 BG Den Haag ● www.mcbalans.nl ● info@mcbalans.nl

COLUMN

Column Annette Nobuntu Mul Founder Ubuntu Society, voorzitter Stichting Ubuntu Nederland. www.ubuntusociety.nl

Hengsten en merries

‘Samen hebben ze een onuitgesproken traditiegetrouwe code.’

ben wil. Hun kracht is de synergie van de wederkerige afhankelijkheid. Samen hebben ze een onuitgesproken traditiegetrouwe code. De merrie laat hem merken: ‘jij mag voorop lopen zolang je maar gaat waarheen ik wil’.

De hengst volgt onvoorwaardelijk de code en het ritueel: ‘ik zal gaan, waarheen jij wilt als ik maar voorop mag lopen’. Wie wie stuurt of wie vooroploopt is geen egobepaalde keuze of zelfontplooiend doel an sich. Het gaat om de bescherming en het voortbestaan van de kudde, waar ieder paard deel van is en bijdraagt aan het welzijn van allen. Zo toont de hengst opvallend zorgend gedrag om de kudde bijeen te houden. Met oog voor de jonkies, de ontspoorden, de dissonanten, de kwetsbaren. Veertig procent van zijn tijd spendeert hij aan relatiebeheer, de borging van inclusiviteit. Niet omdat hij zo ‘empathisch’ is of zich bewust is van morele, ethische grondbeginselen maar omdat hij van nature aanvoelt dat hij hiermee de merrie behaagt. In het behagen van de merrie vallen altruïsme en zelfbehoud samen, omdat dat het voortbestaan van de kudde en soort garandeert. Zou hij dit gedrag namelijk niet laten zien, dan zou de merrie binnen de kortste keren ontrouw aan hem zijn en kiezen voor een andere hengst. Hij wordt verstoten; een paarden-exit.

Met zijn dood als gevolg.

Alle paarden in de kudde, soms met een kleine hiërarchische strijd en terechtwijzing, zijn trouw aan de codes, aan rituelen en verinnerlijkte traditie. Omdat ze zien, ervaren en dus erop kunnen vertrouwen dat er voor hen wordt gezorgd op existentieel niveau. Ieder individu is, omdat de kudde kan zijn.

Dus: waar zijn de hengsten en merries in opvoeding, onderwijs en politiek, die met verhalen, rituelen, symbolen, voorbeeldgedrag ons bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel voeden én ons allen beschermen? Laat ze draven en vooroplopen om ons de weg te wijzen uit de crisis. • JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 31

SPIEGEL

Wij mensen zijn kuddedieren. Meaning and belonging.

Deze twee basisbehoeften zijn morele ‘ervaringen van levensbelang’ die we van generatie op generatie hebben geïnternaliseerd. Ondersteund door verhalen, rituelen, codes en symbolen, wat we traditie noemen. Via onze opvoeding, onderwijs en politieke praxis gestimuleerd en gecorrigeerd.

Onze samenleving wordt echter steeds meer gekenmerkt door individualisme, hedonisme en activisme. De emancipatie van het ‘ik’, de vrije wil en keuze. Verworvenheden, maar helaas steeds vaker vervormd: vervreemd van de ander, los van natuur en moreel kompas.

Niet langer ‘de wet van de vader’ maar de verlangens van het ‘onafgestemde kind in ons’ vormen de ijkmaat van ethiek. De wereld staat in brand en wij zoeken naar ‘onszelf’ in een cultuur, waarin we wellicht beter de traditionele samenlevingspatronen en betekeniskaders samen kunnen herijken.

Waar zijn we nog trouw aan de universele principes, waar zorg voor de aarde én zorg voor elkaar hand in hand gaan? En aan fundamentele waarden, waarmee en waardoor we elkaar wederkerig beschermen?

De natuur houdt ons een spiegel voor. Kijk maar naar de hengst. Normaliter loopt hij achter de kudde aan, maar in crisistijd loopt hij voorop. Met zijn machogedrag en wapperende manen lijkt hij de onbetwiste leider. Het is echter de oudste merrie die hem, met haar snuit in zijn vochtige achterwerk, stuurt waarheen ze hem heb-

TROUW

Nederland op zoek naar zichzelf Eeuwenlang tracht men binnen onze landsgrenzen een volkseenheid met een gezamenlijke geschiedenis en cultuur te vormen. Op zoek naar de trots en trouw van de Nederlander blikken we terug op de opkomst van het nationalisme in ons land.

DOOR:

STEFFIE MONTFROOIJ

Een staat wordt gekenmerkt door grenzen. Die grenzen houden een min of meer permanente afbakening in: soms zijn ze door de natuur bepaald; door rivieren, bergen, woestijnen of oceanen. Maar meestal zijn ze tot stand gekomen door menselijke wil, machtsfactoren en machtsverhoudingen.

Binnen die grenzen wordt voortdurend gestreefd naar een zo ideaal mogelijke omgeving voor de bevolking.

Hoe dit ideaal eruitziet, is voor iedere inwoner en voor ieder land anders. Het hangt af van de aard van het land, de welvaart van de bewoners, de technologische vooruitgang en last but not least: de politiek die men er bedrijft.

Met behulp van deze factoren probeert de mens een volkseenheid te vormen. Dit wordt al eeuwenlang gedaan door bijvoorbeeld onderscheid te maken tussen taal of etnische afkomst. Sinds de 18e eeuw hoort daar ook het vormen van een gezamenlijke geschiedenis en cultuur bij. Er ontstaat een voorliefde voor het eigen land. Dit wordt ook wel nationalisme genoemd.

‘Nationalisme is net zoiets als slechte adem: je ruikt het alleen bij een ander.’

Na de Tweede Wereldoorlog krijgt het begrip nationalisme in Nederland een negatieve lading. Naast dat het volledig verkeerd kan uitpakken, vinden we dat het iets arrogants heeft. Wij hoeven bijvoorbeeld niet op iedere 32 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

metro een rood-wit-blauw gekleurde vlag te zien, zoals de Amerikanen dat wel hebben. Toch zijn we, ook na de oorlog, een stuk nationalistischer dan we denken. Dat verwoordt Joep Leerssen, hoogleraar Europese Studies in de Volkskrant: ‘In zijn geschiedenis is Nederland net zo nationalistisch als andere Europese landen. Maar nationalisme is net zoiets als slechte adem: je ruikt het alleen bij een ander.’

Er zijn ontelbaar veel discussies gaande over dit onderwerp. Deze gaan vooral over hoe we moeten terugkijken naar onze geschiedenis en wat we daarvan moeten meenemen in de moderne tijd. Waarom noemen we de Gouden Eeuw eigenlijk zo? En bestaat er zoiets als de Nederlandse identiteit?

De eenheid in Nederland

In 2019 heeft het Sociaal Cultureel Planbureau voor het eerst onderzoek gedaan naar wat Nederland tot Nederland maakt. Wat blijkt: hier hebben we over het algemeen een eensgezinde mening over. In het onderzoek werd aan duizenden Nederlanders, uit alle lagen van de bevolking, gevraagd wat zij typisch Nederlands vinden en wat zij belangrijk achten voor het gevoel van verbinding in eigen land.

Volgens Joep de Hart, onderzoeker bij dit project, wordt er vaak het beeld geschetst dat Nederland verscheurd raakt door tegengestelde meningen. Uit het onderzoek blijkt echter dat de meeste Nederlanders zich verbonden voelen met symbolen, tradities en burgerlijke vrijheden, zoals de vrijheid van meningsuiting. De gedeelde geschiedenis van ons land vinden we relatief onbelangrijk. Dit was in de negentiende eeuw opmerkelijk anders.

TROUW

Vaderlandsliefde was enorm populair en er wordt soms gezegd dat Nederlanders een obsessie hadden voor hun eigen geschiedenis. Nationalisme, patriottisme en heldenverering: Nederlanders waren verslaafd aan hun geschiedenis en staken de bewondering voor hun voorvaderen niet onder stoelen of banken. Zo is Prinsessedag, de voorloper van Koninginnedag en later Koningsdag, een 19e-eeuwse uitvinding. Om de eenheid in Nederland te bevorderen, besloten de liberalen uit de politiek om landelijk de verjaardag van ónze prinses Wilhelmina te vieren. De prinses was overigens zelf niet bij de festiviteiten aanwezig.

Verzonnen tradities

De tradities die de eenheid van een land benadrukken, zijn vaak zogenoemde invented traditions, ofwel verzonnen tradities. Dit begrip is bedacht door historici Eric Hobsbawn en Terence Ranger. Om eenheid en nationaliteit te benadrukken, wordt een nieuwe traditie ‘verzonnen’. Aan de nieuwe traditie hangt men vaak een historische legitimatie: ‘zo hebben we het altijd al gedaan’. De Gouden Koets is hier een voorbeeld van.

Men denkt vaak dat dit rijtuig van de koninklijke familie al eeuwenlang meegaat; het is dan ook ontworpen vanuit een 16e-eeuwse renaissancestijl. Dit terwijl de koets pas in 1898 is gemaakt als geschenk van de stad Amsterdam aan koningin Wilhelmina. De koningin kon dit presentje natuurlijk niet weigeren, maar het gerucht ging dat zij veel liever in een auto naar Prinsjesdag begeleid wilde worden, zoals de Engelsen dat ook deden. » JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 33

TROUW

‘Zal Hollands volk de deugd der Vadren steeds herdenken, En dankbre tranen aan hun nagedachtnis schenken.’

21e-eeuwse heldenverering

Vandaag lijkt de verering en terugblik op de geschiedenis, waar we vroeger zo trots op waren, soms wel anders.

Dit schrijft Yuri Visser, eindredacteur en oprichter van de website Historiek. Wie zich lovend uitlaat over bijvoorbeeld Michiel de Ruyter, krijgt al snel kritiek. Heeft hij niet ook hele slechte dingen gedaan? De VOC bracht Nederland grote rijkdommen in de Gouden Eeuw, maar dat geld werd toch voornamelijk verdiend door uitbuiting en slavernij? Dat noemen wij dan een ‘gouden eeuw’, dat kan toch niet?

Tegelijkertijd verschenen zeer recent nog talloze films over ‘de nationale helden’ en ook politieke partijen lijken het patriottisme en de vaderlandsliefde weer te hebben omarmd. Zo wees redacteur Gerry van der List ons er in een artikel van Elsevier op dat de herleving van dit patriottisme best bijzonder is. Lange tijd werd het nationalisme namelijk gezien als iets van extreemrechtse politici, zó extreemrechts dat ze oorlogen startten om hun eigen nationalistische gevoelens door te drammen.

34 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

Maar tijden veranderen: zo pleitte Sybrand Buma van het CDA bijvoorbeeld voor een ‘gezonde vaderlandsliefde’ en wilde hij scholieren een kopie toesturen van het Plakkaat van Verlatinghe, het verdrag waarmee de Nederlandse Provinciën zich onafhankelijk maakten van de Spaanse Koning Filips II. Jesse Klaver wil zelfs een nieuwe feestdag instellen: Onafhankelijkheidsdag, een vrije dag om stil te staan bij ‘de kernwaarden die in de geschiedenis zijn bevochten’. Het meest opvallende is dat dit ‘progressief patriottisme’, zoals PVDA-er Lodewijk Asscher het noemt, nu ook veel voorkomt aan de linkerzijde van het politieke spectrum.

‘Zijt trotsch op eigen waarde!’

We kennen het beeld van de nuchtere Nederlander die zich ‘te gewoon’ voelt voor nationale trots. Die er genoeg aan heeft om eens in de vier jaar het Nederlands elftal te supporten en jaarlijks de verjaardag van de koning te vieren. Meer van deze borstklopperij past niet in zijn aard, en dat zou het ook nooit hebben gedaan.

Dit beeld klopt echter niet: in de negentiende eeuw werd met veel waardering gesproken over ons eigen volk. Er zijn talloze toneelstukken, gedichten, boeken en teksten gevonden waar ons roemrijke verleden uitgebreid aan bod komt.

Jan Frederik Helmers schreef in 1812 bijvoorbeeld het gedicht De Hollandsche natie. De boodschap van deze dichter en zakenman was dat geen enkel ander land zó een rijk verleden had als het Nederlandse volk. Dit gedicht verscheen in een erg onrustige tijd: Nederland was ingelijfd bij Frankrijk en er heerste een anti-Franse stemming. Om het moraal hoog te houden, probeerden schrijvers allerlei opbeurende teksten te verspreiden, ondanks toenemend censuur.

Men had behoefte aan nationale trots en identiteit. Na een paar aanpassingen in de tekst, wist De Hollandsche natie aan de regels van de censuur te voldoen en vond publicatie plaats. Dit tot woede van de Fransen, die de verspreiding alsnog probeerden te dwarsbomen. Een jaar na publicatie werd Jan Frederik Helmers zelfs gearresteerd, maar nog voordat hij in de boeien geslagen kon worden overleed hij.

Historica Lotte Jensen wijst er in haar boek De verheerlijking van het verleden op dat Helmers dit gedicht niet schreef om een zo waarheidsgetrouw mogelijke geschiedenis van Nederland te schetsen. Helmers wilde vooral verzet bieden aan de Franse overmacht en de Nederlandse trots aan een groot publiek propageren:

Helmers benadrukt de trots die Nederland behoort te hebben voor het voorgeslacht. Door de grote namen te benoemen en te herdenken kon men tegenwicht bieden aan de buitenlandse invloeden waar men zo’n afkeer voor voelde.

Wie de fragmenten van het gedicht terugleest, kan niet verwonderd zijn dat de politici van de 21e eeuw voorstanders waren van een iets genuanceerdere aanpak. Ze pleitten voor het ‘verlicht patriottisme’: van blinde oneindige vaderlandsliefde moet geen sprake zijn, men moet open staan voor discussie en andere visies op de geschiedenis kunnen inzien en accepteren.

Een gedeeld verleden

Een belangrijke voorwaarde voor het vormen van een natie is het hebben van een gedeeld verleden, al dan niet opgehemeld. Hoe dit verleden wordt beleefd is een tweede; waar politici veelal de mooie kanten van de geschiedenis willen benadrukken, zijn er ook steeds vaker geluiden te horen van mensen die vinden dat we

juist te weinig aandacht besteden aan de donkere kanten van onze geschiedenis. De zeehelden die onze ‘Gouden Eeuw’ bewerkstelligden, hebben hun geschiedenis in bloed geschreven.

De Nederlandse identiteit bestaat niet, zei onze koningin.

Koningin Máxima herinnerde zich wat haar schoonvader prins Claus tegen haar zei: ‘Ik weet niet hoe het voelt om Nederlander te zijn. Ik voel me wereldburger, Europeaan, Nederlander.’ Zo is er natuurlijk ook niet één Nederlandse geschiedenis. Er zijn losse, harde feiten; de bouwstenen van onze geschiedenis. Maar doorgegeven verhalen bestaan nooit slechts uit feiten. Ze bestaan uit blikken en gevoelens, oude moralen en visies. De wijze waarop deze geïnterpreteerd worden geeft vaak aanleiding tot discussie. Zo stelt Yuri Visser dat elke eeuw in zekere zin zijn eigen geschiedenis heeft.

In zijn algemeenheid is interesse in de geschiedenis enkel toe te juichen. Het is dan ook prachtig dat politici roepen om meer historisch besef. Wel moeten we onthouden dat we nu andere mensen zijn dan toen, met andere normen en waarden. Met een 21e-eeuwse blik terugkijken op de gebeurtenissen van vroeger, zorgt voor veel verontwaardigde gezichten. We moeten leren van de geschiedenis. Sommige ideeën zijn meteen te verwerpen, zoals de ongelijke behandeling van vrouwen en de slavernij, maar andere ideeën zijn de moeite waard om van te leren en ze toe te passen op onze tijd; democratie, de boekdrukkunst, het rationalisme, om maar een paar voorbeelden te noemen. Geschiedenis leert ons hedendaagse gebeurtenissen te relativeren.

Elke eeuw heeft zijn eigen geschiedenis en het is aan ons de keus wat we meenemen naar de onze om trouw aan te zijn. • JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 35

VADERLAND

Voelt Neêrland, voelt uw zelfs! zijt trotsch op eigen waarde!

Blijft, blijft oorspronklijk! zwicht in kunst voor niets op aarde.

En knielt, knielt nevens mij, voor ‘t godlijk voorgeslacht, Ja! eeuwig blijft heur asch ons wierook toegebracht!

Gij dondert ons in ‘t oor met ouweêrstaanbre kracht: Bemint uw Vaderland, aanbidt uw Voorgeslacht!

Hun brein, dat tot uw nut heel d’aardbol had omvademd, Schiep ‘t Land, dat gij bewoont, den luchtstroom, dien gij ademt. o Ja! zoo lang één dijk nog Neêrlands stranden hoedt, Eén schaamle visschershut haar kruin beurt uit den vloed, Zal Hollands volk de deugd der Vadren steeds herdenken, En dankbre tranen aan hun nagedachtnis schenken.

TROUW

Hoe Scouting grenzen verlegt ‘Trouw is een eigenschap in jongens die leidt tot oneindige hoop.’ Dit zijn de woorden van Scoutingoprichter Robert Baden-Powell. Niet alleen het belang van de jeugd wordt op deze manier benadrukt; het laat ook zien dat trouw een belangrijke pilaar is van scouting, ook voor meisjes. Wij gaan in gesprek met Jaap Boot, voorzitter van Scouting Nederland, over padvinderstrouw, verantwoordelijkheid en waarom scouting verbindt.

DOOR:

ARIE DEKKER

Met bijna vijftig miljoen leden wereldwijd blijft scouting onverminderd populair. Dat zal sommigen verbazen, want hoeveel andere jeugdorganisaties houden het al meer dan honderd jaar vol? Voor Jaap Boot is deze onvoorwaardelijke trouw aan scouting makkelijk uitgelegd.

‘Mensen willen grenzen verleggen, dat is tijdloos. Neem bijvoorbeeld Pokémon, echt iets van deze tijd. Na een tijd verdwijnt dat weer. Scouting gaat dieper. Het gaat erom dat je mag zijn wie je bent en dat samen met anderen doet. Dat is iets van alle tijden. Over tweeduizend jaar moeten mensen nog steeds samenwerken, zichzelf ontdekken en willen ze de grens opzoeken.’

Principe van de Arend

Volgens de voorzitter is de basis van scouting simpel.

Hij haalt hierbij het oude principe van de arend aan.

‘De arend gooit zijn jongen uit het nest vanaf een grote hoogte. Als ze kunnen vliegen, dan redden ze het. Redden ze het niet, dan worden ze net boven de grond weer opgepikt en teruggebracht naar het nest. De volgende dag gebeurt het dan opnieuw.’ Dit principe is leidend in de aanpak van de scouts: groot vertrouwen met een veilig buffer. ‘Je staat er nooit alleen voor.

‘Geef jongeren verantwoordelijkheid en het worden leuke mensen.’

36 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

Zeker als de buitenwereld zegt “Het lukt je niet.” Dan krijg je er vertrouwen in. Daar krijg je kracht van.’

Met enige trots vertelt hij dat jongeren zelfs in de Scoutingtop een vertrouwenspositie innemen. ‘Ik heb bijvoorbeeld iemand van 18 jaar oud in het landelijk bestuur. Niet omdat ze 18 is, maar omdat ze goed is. Ik geloof niet in jongerenparticipatie zoals dat in Nederland gebeurt, met jongerenraden. Dat wordt al snel een vergader-leerclubje, zonder enige invloed. De overheid werkt zogenaamd participatief met haar burgers. Dan

TROUW

hebben ze informatie gehaald en zeggen ze “dank je wel, maar wij gaan het nu zo doen.” Echt participatief werken duurt langer, maar is heel belangrijk. Jongeren het echt zelf laten doen. Geef jongeren verantwoordelijkheid en het worden leuke mensen.’

Dit gaat verder dan alleen het bestuur van Scouting Nederland. Ook binnen scoutinggroepen klinkt hetzelfde credo. ‘Wij geloven meer in verantwoordelijkheid dan regels. Soms maken wij vuren waarvan je zegt “dat zat wel op de grens.” Als je de grens niet kent weet je ook niet tot hoever je kan gaan. Het gaat af en toe mis. Dan is het belangrijk om te vragen “wat heb je nou geleerd?”

Zonder iemand de schuld te geven. Verantwoordelijk zijn is iets anders dan schuldig zijn.’

Het individu voorop

zijn, is dat de individuele identiteit voorop staat. Bij ons mag je zijn wie je bent. Verschillen moet je niet alleen respecteren, die moet je vieren.’

Boot neemt dit nog een stap verder. ‘We doen het samen en we bouwen samen. Als er iemand met een beperking in een rolstoel zit is het niet de vraag of hij van de kabelbaan af kan gaan. Integendeel, hij gaat gewoon in zijn rolstoel de kabelbaan af, want wij gaan allemaal de kabelbaan af. Wat je in dit soort organisaties in het verleden weleens zag, was dat groepsbelang voor het eigenbelang ging. Natuurlijk moet je wel samenwerken, maar het individu mag nooit ten koste gaan van de groep. Hoe jij bent, wie jij bent; dat staat voorop.’

Daarbij is het adagium: ‘Je moet trouw blijven aan je eigen keuzes. Niet mee gaan praten.’ Deze woorden zijn niet alleen hogerop in de organisatie leidend. Binnen scouting zelf heerst eenzelfde filosofie. Van groepen die een uur samen knutselen tot echte ‘diehards’ die nog trots de oude naam padvinderij dragen. ‘Ik geloof in ons verhaal en in waar wij mee bezig zijn. Wij doen het niet met statements. Ik wil dat het in onze scoutinggroepen zélf gebeurt. Dat onze leden intrinsiek de normen en waarden van hun groep bepalen. Niet omdat het landelijk bestuur dat heeft gezegd. Wij proberen vooral onze groepen met elkaar in contact te brengen. Om te laten zien dat er veel meer manieren zijn waarop je je groep kunt inrichten.’

SCOUTING

Bij scouting denken we al snel aan de bekende scoutingkledij, die bijdraagt aan uniformiteit. Een uniform belichaamt echter niet alleen saamhorigheid, maar ook negatievere aspecten zoals geweld en een gebrek aan individualiteit. Hoewel er bij scouting wel degelijk uniforms zijn, of ScoutFit zoals scouts het zelf noemen, blijft de focus liggen op het individu. ‘Waar wij heel trouw aan

JAAP BOOT

»

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 37

TROUW

‘Je moet trouw blijven aan je eigen keuzes.’

De scoutingidentiteit

Het blijft belangrijk om een gezamenlijke identiteit te hebben. Zeker in een altijd veranderend sociaal landschap. Boot: ‘Identiteit mag in Nederland weer wat meer. Daar zijn wij ook mee bezig. We komen uit het bos, van het water af. We gaan de maatschappij in. Dat betekent dat je wat moet vinden.’ Een goed voorbeeld hiervan vindt hij zijn gesprek met Jerry Afriyie, de leider van Kick Out Zwarte Piet. ‘Die staat in Nederland bekend als activistisch. Maar toen ons werd gevraagd wat wij van de Zwarte Pieten-problematiek vonden, besloot ik mijn hand uit te steken. Ik zei: “Weet je wat, ik ga gewoon met meneer Afriyie bellen.” Ik dacht dat hij echt een superactivist was. Maar dat blijkt niet zo te zijn. Wij hadden een prachtig gesprek. Ben ik het eens met zijn aanpak? Nee. Daar kwamen we ook met elkaar

uit. Maar wel met respect. Hij zei dat onze aanpak voor ons de beste is.’

Ook op een internationaal toneel speelt een gezamenlijke identiteit een grote rol. Een oriëntatiecursus over de omgang met andere culturen volstaat in de praktijk vaak niet. Hierin wordt bijvoorbeeld iemand van Oosterse afkomst als rustig afgeschilderd, met de Nederlandse botte bijl als een doorn in het oog. ‘Ik geloof daar niet in. Ik heb met Chinezen, Azerbeidzjanen en Ghanezen samengewerkt. Vanuit scouting zijn er bepaalde regels die we allemaal begrijpe; eerlijk zijn, houden van, zorgen voor.

Die regels overstijgen landsgrenzen. Als we daar eerst van uitgaan, dan vindt een Chinees het helemaal niet erg dat wij te snel een hand uitsteken. Want hij vertrouwt mij in de basis. Dan lacht hij zich helemaal krom over hoe wij bepaalde regeltjes niet snappen.’

Niet alleen in onderling contact is dit leidend. ‘Ik herinner me nog dat Palestina als lid werd voorgedragen tijdens een scoutingwereldconferentie. Dan ga je meteen denken “wat vinden onze Israëlische broeders daarvan?”

Maar het leuke was dat Israël Palestina had voorgedragen. Toen ik verhaal ging halen zeiden ze: “Wij zijn scoutingvrienden, scoutingbroers en -zussen. Dus kan dat.”

De dag erna stonden India en Pakistan samen in een kraam hun land te presenteren. In de “normale” wereld is dat niet mogelijk.’

Simpel oplossen

Vertrouwen, individualiteit en identiteit. Boot spreekt met een bijna onverschillige toon over deze onderwerpen. Niet omdat het hem niets doet – integendeel – maar vanwege een krachtige overtuiging. ‘Er zijn geen eenvoudige oplossingen, maar je kunt een probleem wel eenvoudig benaderen. Dat is wat wij de kinderen leren. Onze kids moeten tijdens een scoutingcamp een week lang zonder hun telefoon en warm water leven.

Dat is niet afmatten. In het begin is het even wennen, maar na een paar dagen is dat heel normaal. Het blijken gewoon jongeren met creativiteit te zijn, die leuke dingen met elkaar willen doen. Warm water zal er echt wel komen, maar dan met de eenvoudige middelen die je hebt. Een probleem eenvoudig benaderen, daar blijven wij trouw aan.’ • 38 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

COLUMN

Column Harry Starren Spreker, dagvoorzitter en publicist rond thema’s als strategie, leiderschap en ondernemerschap. www.harrystarren.com

Niet meer tot in de dood Het romantische huwelijk is ongeveer even oud als de baan. Beiden horen bij de industriële periode, waarin ze zijn ze ontstaan.

Het romantische huwelijk is gebaseerd op een – hardnekkig – misverstand; dat uit verliefdheid liefde ontstaat en daaruit met wat inspanning eeuwige trouw. Het romantische huwelijk onderscheidt zich van het gearrangeerde huwelijk en het verstandshuwelijk. Arrangementen met een langere traditie. De romantische variant is in onze cultuur gaan domineren. Het romantische huwelijk was een emotionele verbinding, maar was zeker in de beginperiode niet roekeloos en alleen dáárop gebaseerd.

Trouwen deed je binnen je stand en bij het volle verstand.

Het was behalve een emotionele verbintenis ook een economisch arrangement. En daarin een strategische keuze.

Verbreken was nagenoeg onmogelijk en doorgaans ook heel onverstandig. Trouw was geen vrije keuze maar een maatschappelijke en religieuze norm. Overspel was daarmee ook vrijwel de enige scheidingsgrond. Het huwelijk bracht wettige kinderen voort en maakte het voeren van een gezamenlijke huishouding mogelijk.

Het was tot voor kort niet mogelijk om twee huishoudens te voeren en tóch getrouwd te zijn. En wat langer geleden kon een huwelijk alleen ontbonden worden met zwaarwichtige redenen. Het leidde tot ‘de grote leugen’.

Partners, die uit elkaar wilden, moesten liegen dat er overspel in het geding was.

‘Scheiden was uitzonderlijk en moreel verwerpelijk.’

Het romantische huwelijk heeft een betrekkelijk zwakke basis. Dat blijkt steeds duidelijker nu de economische noodzaak eronder is weggevallen. Je hoeft niet bij elkaar te blijven als je dat niet wilt.

Dertig jaar geleden kon je nog contactadvertenties lezen waarin een ‘schuldloos gescheiden vrouw’ een partner zocht. Scheiden was uitzonderlijk en moreel verwerpelijk. Het huwelijk heeft als partnerarrangement zijn monopolie inmiddels verloren en de echtscheidingspercentages lopen gestaag op.

In Californië is het niet ongebruikelijk dat partners elkaar trouw beloven voor ‘de duur van ons huwelijk’.

Haalbare trouw.

Het stuklopen van het huwelijk van prins Charles en prinses Diana leek terug te voeren op het misverstand dat één van de partners meende een romantisch huwelijk te hebben gesloten. Charles zag dat, in de traditie van de Britse adel, anders.

We horen het niet graag, maar het schijnt dat gearrangeerde huwelijken en verstandshuwelijken het niet slechter doen dan romantische huwelijken. Sterker nog: het lijkt erop dat het romantische huwelijk het verliest in een ambitie die niet waargemaakt kan worden. ‘Te hoge verwachtingen’, zo vatte een goede vriend de reden van het mislukken van het romantische huwelijk samen. Hij is advocaat.

Trouw krijgt in moderne verhoudingen een nieuwe invulling. Trouw aan de partner maakt plaats voor trouw aan jezelf en aan de bedoeling die aan het arrangement ten grondslag ligt. Als de liefde weg is, valt de basis weg onder de trouw.

Die persoonlijke invulling van trouw zien we niet alleen in het huwelijk, maar ook in de baan en in andere samenwerkingsarrangementen. Trouw krijgt een nieuwe invulling. Trouw is tijdelijk, maar kan – dat valt gelukkig niet uit te sluiten – nog altijd eeuwig duren. We spreken dan van een uitzonderlijk fenomeen en vergeten dat het ooit de regel was. •

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 39

HUWELIJK

FOTO: MURIEL JANSSEN

…trouw tot in de dood en van al mijn onderkinnen de een nog mooier dan de ander vinden en heerlijk hoe ik rook - Judith Herzberg

TROUW

Trouw aan sociale impact Het initiatief ‘Kracht in Nederland’ luidde in 2012 de start in van de samenwerking tussen Silvia Oostwegel en Gerda Deekens om sociale initiatieven op de kaart te zetten. Enkele jaren later richtten ze MAEX op, het landelijke platform dat helpt maatschappelijke impact te maken, te meten en te managen. Hoe blijf je vijf jaar lang trouw aan een non-profit doel in een wereld waar sociale cohesie onder druk staat, zonder alleen maar je hand op te houden voor subsidie?

DOOR:

DE REDACTIE

De onbekendheid van het initiatief van Silvia Oostwegel en Gerda Deekens vormt een uitdaging. Regelmatig horen ze ‘had ik maar eerder geweten van jullie platform’, maar dat lijkt eerder een stimulans om een stap extra te zetten dan dat het ze afremt. Deekens en Oostwegel geven via hun platform MAEX inzicht in de waarde en behoeften van maatschappelijke initiatieven. Daarbij doen ze er alles aan om bedrijven, overheden en fondsen te stimuleren om bij te dragen aan de ruim 2.200 initiatieven die zich inmiddels bij hen hebben aangemeld.

‘Initiatiefnemers zijn die-hards, die gaan gewoon door, of er nu geld is of niet.’

Mooie initiatieven

Deekens onderkent dat trouw blijven aan bepaalde uitgangspunten de basis vormt van MAEX. ‘We hebben een visie, een drive, een doelstelling. Daar zijn we heel trouw aan bij de koers die we varen. Ik ben grootgebracht met “goed doen voor anderen”, dat zit er diep in binnen mijn familie. We zijn geneigd om onszelf weg te cijferen. Dat brengt me veel, maar kost me soms ook wat. Het is belangrijk de balans te bewaren in dat geven en nemen.’

Volgens Oostwegel komt in een crisis de waarachtige kern van veel zaken naar boven, omdat alles onder druk staat en er verandering plaatsvindt. ‘Nu komt alles waar we het steeds over hebben bij elkaar. We wilden er altijd 40 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

al zijn voor mooie initiatieven in de samenleving, en nu is iedereen ermee bezig. Het lijkt eenvoudiger om iets te doen voor een ander. Velen vragen zich bijvoorbeeld af waarom mensen eenzaam thuiszitten, hoe het kan dat we kennelijk veel minder hoeven te reizen en CO2 uitstoten’, legt ze uit. ‘Het is voor ons makkelijk om in de crisis trouw te zijn aan de dingen waar we voor staan. En aan de dieperliggende overtuiging dat we totaal verkeerd bezig waren in de wereld, met het klimaat, op maatschappelijk gebied, hoe we met elkaar omgingen, dat de focus op geld verdienen lag in plaats van iets voor elkaar betekenen. Vanuit dat denken zijn we ooit met MAEX aan de slag gegaan.’

Ze constateerden een omissie, een beweging van onderop die niet gezien, geholpen, gesteund, erkend en gewaardeerd werd. ‘Daar moest iets aan gedaan worden’, klinkt het met onstopbare gedrevenheid. De initiatieven die werden opgepakt door mensen met passie, waren volgens de dames onvoldoende zichtbaar. ‘Nu alles onder spanning staat, wordt de waarachtigheid van wat je in de kern doet zichtbaarder’, beschrijft Deekens de positieve ontwikkeling.

Overeind blijven

Al die initiatieven vormen samen een geheel, een sector.

Het is belangrijk dat deze gestut wordt, zodat de waarde overeind blijft. Oostwegel constateert dat veel initiatieven het moeilijk hebben omdat het menselijk contact de afgelopen tijd beperkt is geweest. Daar komt volgens Deekens nog bij dat er geen overheidsmiljarden beschikbaar zijn voor sociale initiatieven. Dat vormt een bedreiging voor het voortbestaan ervan, terwijl betrokken vrijwilligers wel de neiging hebben om trouw te blijven aan hun

SILVIA OOSTWEGEL EN GERDA DEEKENS

sociale inzet. ‘Initiatiefnemers zijn die-hards, die gaan gewoon door, of er nu geld is of niet. Daar zou de overheid geen misbruik van mogen maken. Dat is heel onrechtvaardig.’ MAEX ontvangt dagelijks verzoeken om financiële ondersteuning. Via financiële impulsen zorgt MAEX effectief en efficiënt voor donaties aan initiateven, maar hun middelen zijn beperkt en het platform is afhankelijk van partijen die daarin met hen samenwerken.

Deekens en Oostwegel zijn overtuigd van de kracht van samenwerking; vooral niet doen wat anderen veel beter kunnen, maar meer impact creëren door die krachten slim te bundelen. Ze willen niet blind vasthouden aan dingen, wel trouw blijven aan wat is opgebouwd. ‘We doen wat we kunnen, maar er gaat een boel verloren door de crisis, en als je niet oppast duurt het straks tien jaar om die structuur weer op te bouwen.’

Het MAEX-platform wordt niet alleen populairder onder sociale initiatieven, maar ook bij degenen die iets willen bijdragen aan MAEX zelf. ‘Onwaarschijnlijk veel mensen kloppen bij ons aan om iets te mogen doen. Ze willen bijdragen aan maatschappelijke waarde en stellen zich vaak de vraag: “Ik heb misschien wel hard gewerkt, maar ben ik ook van betekenis geweest? Wat is mijn waarde?”’, klinkt de toelichting van Oostwegel. Deekens vult hierop aan: ‘Omgekeerd zie je bij de initiatieven, ook wel het sociale weefsel van Nederland genoemd, dat mensen er al jaren mee bezig zijn. Het werd echter niet als centraal gezien in de samenleving. Eerder als hobbyisme, als de rand van de samenleving, geen onderdeel van de betekeniseconomie.’

Van alle initiatieven die zij in beeld brengen, is er bijna niet een die zich op één enkel aspect richt. Ze zijn allemaal bezig met meerdere thema’s, met meerdere thema’s die te koppelen zijn aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) van de Verenigde Naties. Oostwegel: ‘Ze voegen allemaal waarde toe, zowel economisch als ecologisch of maatschappelijk. De balans die zij hierin zoeken zie je nu verschuiven. Het innerlijk kompas is gekoppeld aan waar je naartoe wilt. Nu er onzekerheid heerst en we telkens moeten switchen van plan, helpt het om te denken aan je kompas, de koers waar je trouw aan bent.’

Ook bij ‘gewone’ bedrijven vindt een verschuiving van die balans plaats. MAEX gaat met hen in gesprek over een positieve impact op de samenleving. Dit doen ze aan de hand van de door henzelf ontworpen social handprint, een tool waarmee impact kan worden gemeten. ‘We laten ze zien dat je als bedrijf bijvoorbeeld in staat bent om producten te recyclen, mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen, en zo nog meer.’ Deekens: ‘Sociale impact is steeds meer onderdeel van het gesprek.

Je ziet de worsteling ook bij bedrijven die in de eerste fase van de crisis gesteund zijn door de overheid. Die moeten meer laten zien wat ze duurzaam en sociaal doen.’

Vijf jaar geleden spraken de vrouwen een MAEX-rede uit, waarbij ze vooruitblikten naar 2020. ‘Nu het zover is, zien we dat er echt stappen in de goede richting zijn gezet’, stelt Deekens. Haar compagnon valt haar bij: ‘Wij zijn een stel positivo’s, maar als je die vooruitgang ziet, werkt dat ook motiverend. Er is niemand geweest die de afgelopen jaren tegen ons heeft gezegd dat wat wij willen onmogelijk is. En natuurlijk zijn er perioden geweest dat het tegenzat, maar als je heel erg gelooft in waar je naartoe wilt en die drive laat zien, dan wekt dat bij anderen energie op en trek je positivisme aan. Zo hebben we inmiddels een heel fijn jong team waarmee we dit samen doen. Wij houden er pas mee op als het doel bereikt is. Als iedere buurtmoestuin en ieder Alzheimer Café kan zeggen “dit is mijn waarde”, en dat andere mensen dit waarderen.’ • JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 41

MAEX

Van betekenis zijn

Positivo’s

TROUW

Trouw aan een redelijke vraag Voormalig journalist en ingenieur Mark van Baal stelde zichzelf en mensen in zijn directe omgeving de vraag waarom grote oliemaatschappijen niet van koers willen wijzigen, richting duurzame energie. Ruim zes jaar later blijkt dat trouw blijven aan deze redelijke vraag voor grote veranderingen kan zorgen. Hoe een man met een idee de olietankers langzaam maar zeker helpt keren.

DOOR:

BRIAN DE MELLO

Om iets te kunnen veranderen in het systeem, zul je onderdeel moeten zijn van dat systeem. Deze uitspraak doet denken aan Machiavelli, maar voor Mark van Baal is het bijna zijn bestaansreden. Misschien niet die van hem persoonlijk, maar het rechtvaardigt het floreren van de organisatie Follow This, die hij in 2015 oprichtte. Na lange tijd te hebben gehoopt dat bestuurders van internationale oliebedrijven vanzelf tot het inzicht zouden komen dat hun fossiele bedrijfsmodel op den duur zelf eindigt als een fossiel, besloot Van Baal het anders te gaan doen. ‘In het begin had ik de verwachting dat een oliebaas na een pittig gesprek met zijn kinderen en kleinkinderen zou besluiten het roer om te gooien. Dat bleek vergeefse hoop.’ Het moment was aangebroken voor een initiatief als Follow This.

‘Dankzij degenen die wel vóór durven te stemmen, komt de verandering op gang.’

42 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

Echte helden

Iedereen kan via Follow This een groen aandeel kopen van een oliebedrijf, en zo een stem verwerven tijdens de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering. Dit stelt Van Baal in staat resoluties in te dienen die ter stemming worden gebracht. In het begin ging dit moeizaam, maar de laatste tijd kiezen steeds meer grote aandeelhouders zijn kant. De reden dat Follow This succesvol is, ligt in het feit dat een aantal mensen bij grote beleggers, zoals pensioenfondsen, trouw is aan hun principes. ‘Eén van hen citeert graag zijn favoriete filosoof die zegt: “With great power comes great responsibility”. En dan vertelt hij even later dat die filosoof niemand minder dan Spiderman is’, lacht Van Baal.

Hij vervolgt serieus: ‘Deze mensen hebben het voor elkaar gekregen dat bedrijven als Shell, Equinor, Total en BP in beweging kwamen. Follow This heeft het “slechts” op de agenda gezet.’

Van Baal vindt dat hij in alle eenvoud een hele redelijke vraag heeft gesteld en zichtbaar heeft gemaakt wie er vóór en wie er tegen hebben gestemd. ‘In die wereld is het gebruikelijk dat je braaf doet wat het bestuur van een multinational je opdraagt. Een resolutie zoals die van ons krijgt normaliter ruim 99 procent van de stemmen tegen, want men stemt met het bestuur mee.

Het zijn bijna Noord-Koreaanse stembusuitslagen.

Iemand stelt de vraag FOLLOW THIS

Verzet begint niet met grote woorden

Dankzij degenen die wel vóór durven te stemmen, komt de verandering op gang. Dat zijn mensen die zich niet confirmeerden aan de mores van de beleggerswereld.

Ik noem ze de climate advocates. Zij zijn de echte helden van dit verhaal.’

Deze individuen blijven veelal onder de radar (‘over twintig jaar gaan we een keer een borrel drinken als dit allemaal gelukt is’), terwijl degenen die tegen de resoluties van Follow This stemmen vaak de grootste mond hebben. ‘Neem bijvoorbeeld het ABP. Zij proberen in de media constant het groene pensioenfonds uit te hangen, maar ze stemmen nooit voor onze resoluties, ze stemmen zelfs tegen’, constateert de activistische leidsman.

Opboksen

Het gedicht van Remco Campert, Iemand stelt de vraag, is een belangrijke inspiratiebron voor Van Baal. ‘Het gaat over hoe grote veranderingen tot stand komen, hoe steeds meer mensen een vraag stellen, terwijl die vraag steeds hetzelfde blijft.’ Hij durft de stelling aan dat grote veranderingen altijd voortkomen uit een groeiende minderheid, nooit uit een meerderheid – die liever vasthoudt aan de status quo. Een meerderheid is te veel verwaterd of te laat om verandering teweeg te brengen, stelt hij.

maar met kleine daden zoals storm met zacht geritsel in de tuin of de kat die de kolder in z´n kop krijgt zoals brede rivieren met een kleine bron verscholen in het woud zoals een vuurzee met dezelfde lucifer die de sigaret aansteekt zoals liefde met een blik een aanraking iets dat je opvalt in een stem jezelf een vraag stellen daarmee begint verzet en dan die vraag aan een ander stellen.

Fragment uit het gedicht van Remco Campert Uit: Betere tijden De Bezige Bij Amsterdam 1970

» JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 43

TROUW

‘Als één grote speler het kan steunen, dan kunnen ze het allemaal.’

‘Ik ben in 2014 wakker geschud en heb me even geschaamd; hoe kon het dat ik mij als werktuigbouwkundig ingenieur twaalf jaar lang niet druk had gemaakt over klimaatverandering?’ Hij voelde zich verplicht om hier iets aan te doen, te meer omdat de oplossing hem helder voor ogen stond. Dat deed hij in eerste instantie als journalist en toen dat niet leek te helpen, als activistisch aandeelhouder.

In het eerste jaar van het bestaan van Follow This overwoog hij nog de vraag af te zwakken. De oliemaatschappijen stelden dat zijn vraag onredelijk was, want ze konden wel hun eigen emissies, genaamd Scope 1 en 2, terugbrengen, maar de emissies van hun producten, Scope 3, niet tot nul reduceren. Die werd namelijk bepaald door de eindklant. Als Follow This Scope 3 uit de resolutie zou halen, kon misschien een meerderheid worden verkregen. Na lang vergaderen besloten ze hier geen concessies te doen en de originele vraag overeind te houden. ‘Als we Scope 3 hadden losgelaten, hadden

44 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

we misschien een ogenschijnlijk succes kunnen boeken, maar dan was de olifant in de kamer niet benoemd’, legt Van Baal uit. Deze afweging speelde bij Shell, en bij BP speelt momenteel hetzelfde verhaal.

Van Baal is trouw aan de vraag die hij zo’n vijf jaar geleden stelde. Daarom kan hij met zijn team opboksen tegen het communicatiegeweld van de machtige olie-industrie. ‘Daar zitten tientallen mensen op communicatieafdelingen telkens nieuwe verhalen te verzinnen waarom het niet kan. Ik kan daar inmiddels direct op reageren. Vroeger moest ik er nog wel de tijd voor nemen, overleggen, anderen raadplegen. Maar als je trouw blijft aan je uitgangspunt, hoef je er niet lang over na te denken.’ Ter illustratie noemt hij de aankondiging afgelopen oktober van Shell dat er achtduizend mensen ontslagen gaan worden, zogezegd ter voorbereiding op de energietransitie. Van Baal reageert daar kort en bondig op: ‘Dat is geen reactie op de klimaatcrisis, maar op de oliecrisis!’

TROUW

Wilt u meer horen over Follow This?

Luister dan naar de podcastaflevering van Onderstroom waarin redacteur Arie Dekker in

Volhouden

www.theoptimist.nl/podcast-followthis

FOLLOW THIS

Hoe kan het dat Mark van Baals trouw niet wankelt?

‘Allereerst heb ik een vrouw die gelooft in wat ik doe en die mij de ruimte geeft. Zij is heel goed in het herkennen van talent. Dat heeft me ervan weerhouden om bepaalde dingen te doen waar ik bij nader inzien niet goed in was.

Maar zij vond dat ik voor Follow This wel het benodigde talent had.’ Behalve zijn vrouw heeft hij een groep mensen om zich heen verzameld die er ook in gelooft. ‘Ik heb zelf veel gehad aan dat beroemde filmpje op YouTube, How to start a movement. Daarin zie je hoe iemand begint te dansen en voor schut staat. Maar nadat de eerste volgers zich hebben aangesloten, begint de hele menigte mee te dansen. Zo werkt het ook bij Follow This.’

Het was voor Van Baal een opsteker dat mensen een groen aandeel kochten via hem en zo het initiatief steunden. Hij waardeert de steun van de aandeelhouders, vooral degenen die het in het begin aandurfden. Dankzij de steun van deze founding members kon hij immers de beweging oprichten en een goede start maken. ‘Ik had vijf miljoen euro aan aandelen nodig om een resolutie te kunnen indienen. Wonder boven wonder vond ik vijf mensen die ieder een miljoen erin wilden steken.’ Onder hen was ondernemer Bob Crébas, die zijn kapitaal vergaarde met de oprichting en verkoop van Marktplaats.nl.

Van Baal kende hem niet persoonlijk, maar wist hem met één e-mail zover te krijgen mee te doen. ‘Later vertelde Crébas me dat hij het nog het moeilijkste vond om zijn vrouw ervan te overtuigen om aandelen Shell te kopen.

Van dat soort mensen krijg ik energie.’

Een ander belangrijk moment was de eerste steun van een grote institutionele belegger. ACTIAM was de eerste internationale assetmanager die de doelstellingen van Follow This onderschreef, in woord en daad. ‘Als één grote speler het kan steunen, dan kunnen ze het allemaal’, realiseerde Van Baal zich. Het overzicht op pagina 44 laat zien dat de steun in de loop der jaren behoorlijk is gegroeid. En de activistische aandeelhouder houdt pas op als het doel is bereikt. Ongeacht hoeveel olie er nog door de pijpleidingen moet stromen. ‘Zolang we maar trouw blijven aan die ene, redelijke vraag.’ •

gesprek gaat met Mark van Baal.

MARK VAN BAAL

Meer informatie: www.follow-this.org JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 45

TROUW

Trouw aan Fidelio Rijdend door het Nederlands-Belgisch grensgebied kreeg filosoof en auteur Govert Derix een ingeving, denkend over het thema ‘trouw’. Het resultaat is een beschrijving van de wijze waarop een van ’s werelds beroemdste componisten zijn perceptie van trouw heeft beïnvloed en hoe wij daar ons voordeel mee kunnen doen. Met dank aan Fidelio.

DOOR:

GOVERT DERIX

In mijn jeugd waren er tenminste drie onvergetelijke momenten waardoor ik tot op de dag van vandaag trouw ben aan de muziek van Ludwig van Beethoven (17701827). Bij het eerste moment moet ik een jaar of twaalf zijn geweest. Schuin aan de overkant van het plantsoen achter onze bungalow woonde een vriendje, bij wie ik vaker naar binnen liep. Zo ook die dag. Ik nam de draai bij de hoge ligusterheg, opende de achterdeur en hoorde uit de woonkamer twee klappen, gevolgd door een melodie die me ogenblikkelijk naar een onbekende wereld transporteerde. De vader van mijn vriendje had zojuist een plaat van Beethovens Derde Symfonie opgezet.

En jawel, ik mocht hem lenen! Met mijn oranje cassetterecordertje met ingebouwde microfoon nam ik de LP op. Jammer dat ik dat bandje niet meer heb. Ik had dan kunnen beluisteren hoe ik veertig jaar geleden mijn best deed om heel stil te zijn.

‘Fidelio stond bijna letterlijk symbool voor de idealen van de Verlichting.’

Kolossaal

Niet veel later ontdekte ik Beethoven in de elektronicawinkel van de ouders van een ander vriendje, een paar straten verderop. De moeder bood aan om muziek van de prijzige LP’s (‘Deutsche Grammophon’) voor mij op te nemen. Ik hoefde alleen maar de bandjes te betalen.

46 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

Geen betere besteding van mijn zakgeld! Elke twee weken een nieuwe symfonie, concert of sonate. Steeds opnieuw was het een avontuur om een stuk voor het eerst te horen, en dan nog eens, en nog eens. Op zekere dag klonk uit het oranje speakertje een kolossaal werk waarin plots iemand begon te zingen. O Freunde, nicht diese Töne! Van die positieve schrik ben ik nog steeds niet helemaal hersteld. De kennismaking met de Negende was een tweede markant moment dat mijn trouw aan Beethoven bezegelde.

Het derde onvergetelijke moment zat in een ouverture die Beethoven schreef voor zijn enige opera, Fidelio.

Die opera is een verhaal apart. De première in Wenen in 1805 was geen groot succes. Twee keer paste Beethoven de compositie aan en hij schreef drie keer een nieuwe ouverture (openingsmuziek). De laatste versie, voor het eerst gespeeld in 1814 onder de huidige titel, Fidelio, sloeg aan en maakt sindsdien furore als een van de bekendste opera’s überhaupt. Wat niet wegneemt dat ook de eerdere versies fantastisch zijn om naar te luisteren. Het succes van Fidelio komt waarschijnlijk niet alleen door de kwaliteit van de muziek, maar ook door het verhaal en het thema: de grote liefde van een echtpaar dat dóór hun trouw vanuit het diepste donker de weg vindt naar het licht. Fidelio stond daarmee bijna letterlijk symbool voor de idealen van de Verlichting.

In het kort komt het verhaal hierop neer: de held Florestan is door de slechterik Pizarro gevangen gezet.

Florestans vrouw, Leonore, krijgt verkleed als de jongeling Fidelio in de gevangenis een baantje en krijgt zo toegang tot de gevangene in de geheime kerker. Als Pizarro aankomt om Florestan te doden (scène in de kerker) werpt Leonore/Fidelio zich tussen beiden en richt haar

LUDWIG VAN BEETHOVEN

pistool op Pizarro. Precies dan klinkt een trompetsignaal als teken van de aankomst van ‘meneer de minister’ die alles goed zal maken.

Bevrijdingsgevoel

Dat uitgesponnen trompetsignaal was het derde onvergetelijke moment. Die trompet klinkt namelijk niet alleen op dat hoogtepunt van de opera, maar ook in de climax van de Ouverture Leonore III die op dat derde bijzondere moment uit mijn recorder kwam. Als ik me niet vergis was dirigent Leonard Bernstein de eerste die deze ouverture ingelast laat spelen, precies nadat in de opera het trompetsignaal heeft geklonken. De filosoof Theodor W. Adorno noemt het ‘instinctief correct’ om dat te doen. Twee keer dat bevrijdingsgevoel voor de prijs van één. Dat is meteen ook een prachtige beloning voor

de ‘trouw tot in de dood’ van het ‘Hohe Paar’ Leonore en Florestan – een waarde en een emotie waarvan we ons in het tijdperk van Tinder en Second Love misschien maar moeilijk een voorstelling kunnen maken.

En toch – toch is juist die waarde nog altijd een hoeksteen van onze samenleving. Dat bedoel ik niet moralistisch, als een pleidooi om een leven lang te zweren bij een ware liefde of passie. Maar wel als een inzicht of misschien zelfs wijsheid waarmee juist een zogenaamd vrijgevochten samenleving zijn voordeel zou kunnen doen.

Mijn stelling is dat de muziek van Beethoven kan helpen die betekenis en waarde van trouw beter te begrijpen en praktisch te maken voor het leven in de eenentwintigste eeuw. Bij wijze van hommage aan het slot van het Beethovenjaar 2020 (250 jaar na zijn geboorte in Bonn) zal ik dat op drie manieren inkleuren.

»

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 47

TROUW

‘Zet trouw op belangrijke agenda’s.’

Heilige graal

Allereerst is Beethoven in zijn muziek door dik en dun trouw aan zichzelf. Hij is zijn eigen maat. Schoolvoorbeeld van iemand die langzaam maar zeker wordt wie hij is. Bij de middeleeuwse mysticus Meister Eckhart hangt trouw samen met vreugde. Trouw zijn aan jezelf en aan God (wat op hetzelfde neerkomt) geeft vreugde. Dat proef je bij Beethoven in elke noot. Trouw en plezier spatten ervan af. En vooral: je proeft het vooral als er nieuw gebied wordt ontsloten, als er risico’s worden genomen, als de meester muzikale universa ontsluit ‘where no one had gone before.’ Het doet denken aan Indiana Jones die in The Last Crusade in een donkere grot aan de rand van een ravijn staat dat hem scheidt van de Heilige Graal.

Trouw aan zichzelf neemt hij het risico... en zet een stap in het duister... die terecht blijkt, want zie: er ligt een voorheen onzichtbare brug. Trouw heeft, kortom, ook alles te maken met geloof. Sterker: trouw kan de kloof tussen geloven en weten overbruggen – en samensmeden tot een hoger weten dat er misschien altijd al was.

Ten tweede borrelt hieruit een geloof – en weten omtrent – de betekenis van een trouw in je omgeving, de ander, de wereld en de aarde in op. Trouw zijn aan universele waarden lijkt inderdaad een cruciale hoeksteen van een gezonde samenleving. Andersom lijkt ontrouw aan zulke waarden een recept voor ondermijning. Adorno schrijft dat Beethoven in zijn Fidelio de Franse revolutie, en daarmee het geloof in ‘vrijheid, gelijkheid, broederschap’ opnieuw voltrekt. De opera als emotioneel condensaat van de revolutionaire ervaring. Het zou de moeite waard zijn de educationele potentie hiervan opnieuw te onderzoeken, en misschien ook te mobiliseren. Ook in het besef dat trouw in zekere zin wederkerig moet of mag zijn. Zijn wij een wereld waarin trouw automatisch leidt tot een extatische vreugde zoals bij Meister Eckhart? Wat zouden we kunnen doen om dat voor elkaar te krijgen?

Op de agenda

Misschien dit. Laten we in ons onderwijs, in onze politiek en in onze ecologie proberen trouw te zijn aan de werelden die trouw kan openen. Om te beginnen door te ontdekken dat trouw een anker kan zijn om op de juiste weg te blijven, even los van de vraag wat die weg zou kunnen of moeten zijn. Vraag aan kinderen waar 48 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

ze trouw aan willen zijn. Geef meer inhoud aan de eed van bestuurders, ambtenaren en medici. Zet trouw op belangrijke agenda’s. Vertaal het sleetse ‘Waarom zijn wij op aarde?’ in een levendig ‘Waaraan willen, moeten en mogen wij trouw zijn?’

Misschien brengt en houdt het ons op wezenlijke – en vertrouwde – wegen. En ervaren we dat de vreugde die gepaard gaat met trouw ook de smaak kan hebben van een dankbaarheid voor het zoeken en vinden van zulke wegen. In het leven, in relaties, in cultuur en natuur gaat het voortdurend om het vinden van wegen van het donker naar het licht en de ervaring dat trouw daarbij een bevrijdend effect kan hebben, net als in de Fidelio van Beethoven. Deze muziek – zoals zoveel andere kunst – sterkt het vertrouwen dat het loont om te goeder trouw (‘bona fide’) te zijn, wat er ook gebeurt, en hoeveel blunders je onderweg ook maakt. In een tijd waarin de niet zelden ouderwets gevonden fideliteit voortdurend op de proef wordt gesteld, kan het bevrijdende trompetsignaal helpen. Bijvoorbeeld omdat het u terugbrengt naar het moment dat u het als kind voor het eerst hoorde. • Govert Derix is filosoof, schrijver en adviseur.

Diverse van zijn boeken zijn verkrijgbaar via de webshop van The Optimist.

‘Trouw is een parel tussen de zandkorrels, en alleen degenen die de betekenis ervan echt begrijpen, zien het.’

– Paulo Coelho Manuscript uit Accra

BEELDVERHAAL

Tussen kunst en Een groen oplichtend konijn, lampen die ontluiken als bloemen en gele gezichten die u een woord laten uitspreken. Het zijn enkele voorbeelden uit Kunst en wetenschap – Over zingende wormen en andere moderne projecten, het nieuwste boek van wetenschapsjournalist Peter de Jaeger. Een boek dat er volgens de auteur niet was gekomen zonder die zonnige namiddag in de tuin achter zijn huis, waar zijn schoonzoon hem vroeg wat hij het liefst zou willen doen. Het was op dat moment dat hij besloot een boek te schrijven over kunst en wetenschap, en wat die twee aan elkaar hebben.

Het resultaat is een indrukwekkend

verzamelwerk van creaties die zijn voortgekomen uit de kruisbestuiving tussen kunst en wetenschap.

‘Na de Verlichting werden kunst en wetenschap van elkaar gescheiden en werden het twee aparte professies. De ratio won het van het gevoel. Maar het tij lijkt te keren’, staat op het achterplat geschreven. Aan de hand van onder meer biokunst, licht en geluid, architectuur en theater laat De Jaeger het nut en de acceptatie van kunst en wetenschap in het alledaagse leven zien. Op de zes pagina’s van dit beeldverhaal maakt u kennis met enkele projecten die een plek kregen in zijn boek. | LAURA BOETERS

Shylight, bloemkelken van zijde en licht die als een paraplu ritmisch openen en sluiten. Ontworpen door Ralph Nauta en Lonneke Gordijn van Studio Drift en te zien in het trappenhuis van de Philipsvleugel in het Rijksmuseum.

In Teuge staat het eerste 3D-geprinte gebouw van Europa. Ontworpen door architect Pim van Wylick van The Form Foundation en met een soort reuzenslagroomspuit 3D-geprint door het bedrijf CyBe.

Fotografie: The Form Foundation

KUNST EN WETENSCHAP

wetenschap

50 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

Fotografie: Studio Drift

Fotografie: H.P. Fรถllini

Juicy Lights van Titia Ex, te zien in de Amsterdamse Ten Katestraat. Reusachtige druiventrossen boven de dagmarkt geven licht en zijn interactief.

Broken light door Rudolf Teunissen, te zien in de Rotterdamse Atjehstraat.

Lichtprojectie op het gebladerte schijnt.

Duurzaam vogelobservatorium Tij aan de rand van natuurgebied Scheelhoek.

Ontworpen door Thomas Rau van architectenbureau RAU, geĂŻnspireerd op het ei

Fotografie: Rudolf Teunissen

trottoir, alsof de zon door

Fotografie: Katja Effting

van de grote stern.

BEELDVERHAAL

Yellow door Nieke Koek, geplaatst in de polikliniek revalidatie van het Amsterdam UMC. Koek zet met haar kinetische kunst bezoekers – soms minimaal – aan tot bewegen.

Yellow bestaat uit vijf gele gezichten die elk een ander moment van de uitspraak van een woord tonen. Menig bezoeker kopieert de expressie van de gezichten met de eigen mond en achterhaalt

KUNST EN WETENSCHAP

zo het woord.

Kunst en wetenschap – Over zingende wormen en andere moderne projecten Peter de Jaeger Uitgeverij Fontaine ISBN: 9789059564398 208 pagina’s € 25,Verkrijgbaar in de webshop. www.theoptimist.nl/shop 54 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

Fotografie: Nieke Koek

Blijf een Optimist.

We doen de voorzichtige aanname dat u net als Mark van Baal nog steeds een optimist bent. Ook wanneer uw tegenspeler hoog boven u uit torent, zien we graag dat u dit blijft.

Want optimisten leven langer, gezonder en gelukkiger.

Maar net als met alle waardevolle dingen is enig onderhoud wel nodig. Een abonnement op The Optimist is uw bewijs van toewijding, uw inspiratiebron, uw teken van verbinding. Blijft u lezen, dan blijven wij schrijven.

‘Ik ben optimistisch, omdat een groeiend aantal helden in de financiële wereld opstaat tegen de bestuurders van de fossiele industrie.’

MARK VAN BAAL (P.42)

Waar wacht u op? Tot u ook uit of in de olie bent? Word nu abonnee!

En als u het al bent, maak dan iemand anders blij met The Optimist.

Ga naar: www.theoptimist.nl/nu

COLUMN

Column Govert Derix Govert Derix is filosoof, schrijver en adviseur.

Diverse van zijn boeken zijn verkrijgbaar via de webshop van The Optimist.

De kunst van het koken begint met boodschappen doen. Dat zijn kookkunst nog een ander begin kende, hoefde niemand te weten. Zeker niet de persoon die hij die avond voor het eerst zou ontmoeten. Het pakket lag keurig op tijd op de mat. Hij nam de inhoud, zette die in de koelkast en deed aanvullende boodschappen. Op de markt scoorde hij nog een boeket rozen. Het beloofde een romantisch etentje te worden.

Eerlijk gezegd was hij niet zo van het koken. Recepten nam hij met een korrel zout. Zo’n Franse slag kon hij zich voor deze avond niet veroorloven. Het was zaak de instructies exact op te volgen. Het stond zelfs in de disclaimer: ‘Improviseren wordt ten strengste ontraden.

De leverancier is niet aansprakelijk voor de gevolgen van afwijkend gebruik.’

Klokslag zeven stond de date voor de deur. Terwijl het hoofdgerecht conform instructies sudderde, genoten ze een aperitief en een goed gesprek. Dat ging, zoals een goed gesprek betaamt, alle kanten uit. Ze verkenden vele hoeken van elkaars bovenkamers. En sneden toen het thema aan waaraan The Optimist niet eens zo lang geleden een speciale editie had gewijd: voedselpioniers.

Ze waren het er snel over eens dat alle voedseltrends wezen naar vleesloos. In de keuken van de toekomst had vlees niks te zoeken. Of hooguit in de vorm van kweekvlees, waarbij vlees groeide uit een paar dierlijke stamcellen. Steeds meer mensen vonden het smakeloos

‘Hij hield zich van de domme en zette het dampende gerecht op tafel.’

om de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen op te eten. Zolang een kilo biefstuk vijfendertig kilo voer plus duizenden liters water kostte, was het botvieren van carnivore lusten not done. Sommigen beweerden dat de recente kanteling in het klimaatbeleid vooral te danken was aan het feit dat de volksmassa’s te elfder ure vlees hadden afgezworen. Dat daardoor vele oerwouden gespaard waren gebleven, was mooi meegenomen. Stoppen met vlees als sleutel voor een betere wereld: toen politici de smaak van die eenvoudige oplossing te pakken hadden, was het snel gegaan.

‘Kun jij je de film Soylent Green nog herinneren?’ vroeg zijn gast.

‘Vaag’, antwoordde hij, terwijl hij naar de keuken liep.

‘Dat ging toch over die Blade runner-achtige samenleving waarin mensen werden aangemoedigd om euthanasie te plegen? En waarbij prompt bleek dat lijken werden verwerkt tot voedsel?’

‘Mij deed het denken aan dat boek van Gabriël Garcia Marques, De herfst van de patriarch. Ken je dat? De patriarch krijgt lucht van een coupe en nodigt de militaire staf uit voor een maaltijd waarbij een rebelse generaal klaargemaakt als een speenvarken wordt binnengedragen, compleet met een tomaat in zijn bek. “Smakelijk eten!” roept de patriarch. Een heerlijke scène.’

Intussen was hijzelf zover het eten binnen te dragen.

Zijn date draaide flirterig met een wijnglas. ‘Wist je dat in Brazilië het werkwoord eten ook zoveel betekent als de liefde bedrijven?’

Hij hield zich van de domme en zette het dampende gerecht op tafel. Het smaakte kostelijk.

‘Misschien kom het er nog van dat ik jou straks opvreet,’ waagde zijn gesprekspartner, het bestek kruisend op het lege bord.

Hij schonk bij en trok zijn gezicht in de plooien van een optimistische pionier.

‘Een voorproefje heb je net gehad.’ • JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 57

KOKEN

FOTO: JEAN-PIERRE GEUSENS

Kweekvlees

Straling van alle kanten

bekeken Straling is al tijden onderwerp van discussie, zeker nu 5G dichterbij komt, ook letterlijk in onze straten. Voor- en tegenstanders vliegen elkaar in de haren, maar wat zijn de inhoudelijke argumenten pro en contra? Deskundigen Henk Kieft en Sander Funneman deden onderzoek, schreven er het boek Straling van alle kanten bekeken over en vroegen zich af: ‘Valt de maatschappelijke kloof over de effecten van straling te overbruggen?’ DOOR:

HENK KIEFT EN SANDER FUNNEMAN

ACHTERGROND

‘Wij mensen leven samen met dieren en planten in een elektrisch ecosysteem.’

Wetenschap gaat over feiten. Industrie gaat over mogelijkheden. Politiek gaat over keuzen.

We geloven dat een harmonisch verband tussen deze drie mogelijk is, mits de feiten en de keuzen niet worden overgeslagen bij het uitvoeren van de mogelijkheden.

ELEKTROMAGNETISCHE VELDEN

Het debat over de veiligheid van straling gaat veel verder terug dan de opkomst van de eerste mobiele telefoons.

Het begon met de dood van Madame Curie in 1934. Zij wijdde haar leven aan de wonderbaarlijke medische toepassing van ioniserende straling. Toen bekend werd dat de oorzaak van haar dood juist die (radioactieve) straling geweest moest zijn, leidde dit tot een dubbel gevoel.

Maar ook later, toen vast kwam te staan dat baden in de stralen van de volle zon de huid meer kwaad doet dan goed, zorgde dit voor een groeiend ambivalent gevoel over straling.

Straling blijkt geen wondermiddel. Het is niet zoiets als water, dat voorspelbaar is en altijd verfrist. Nu, met de voorgenomen implementatie van nieuwe technologieën die straling gebruiken als massaproduct, polariseert het gesprek opnieuw. Is het wel wijs om 5G te implementeren? Hoe zouden die tegengestelde meningen over straling overbrugd kunnen worden?

Het huidige beeld dat we hebben van de wereld is voornamelijk fysiek. Het is er een waarin biologische verschijnselen hun oorsprong vinden in chemische reacties.

In ons werk als onderzoekers proberen wij bij te dragen aan een veel meer energetisch wereldbeeld, waarin de natuur ook een elektromagnetische kant blijkt te hebben.

Wij mensen leven samen met dieren en planten in een elektrisch ecosysteem. Dit inzicht biedt nieuwe kansen en heeft onverwachte consequenties.

Positieve straling, maar niet altijd

Sinds de oprichting van de allereerste zendmast in 1902 door Nikola Tesla, de Wardenclyffe Tower in Shoreham, New York, groeide er al een controverse over de stralingseffecten ervan. Met zijn toren wilde Tesla berichten versturen over de Atlantische Oceaan.

Kan dat zomaar? Is elke vorm van straling veilig voor bijvoorbeeld de vogels in de lucht of de bacteriën die meereizen met de wolken?

Sinds de tijd van Tesla en zijn eerste zendmast is er veel gebeurd aan beide kanten van de discussie. Er is een industrie ontstaan die ervan uitgaat dat straling geheel veilig gebruikt kan worden zolang de intensiteit van die straling niet te hoog wordt zodat celweefsel niet opwarmt. Tegelijkertijd groeit er een beweging van wetenschappers die experimenteren met straling, bijvoorbeeld om tumorcellen uit te schakelen (Rife, 1934), gewassen beter te laten groeien (van Doorne, 2002), psychologische processen positief te beïnvloeden (Bijanki, 2014 & Inman, 2017) en om wonden en botbreuken sneller te laten genezen (Nuccitelli, 2003 - Merriman, 2004 – Becker, 1977 Durgun, 2015). Deze lijst is eindeloos maar duidt nog niet op een controverse. Men zou eerder denken dat straling eigenlijk een soort medisch, landbouwkundig, psychologisch en biologisch wondermiddel is. Betekent dit dan, dat mensen, dieren en planten altijd vitaler en gezonder worden als ze worden blootgesteld aan allerlei soorten straling met lage intensiteiten?

»

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 59

ACHTERGROND

ELEKTROMAGNETISCHE VELDEN

‘Er zijn veel aanwijzingen dat de natuur ook functioneert met een slim biologisch elektrisch ecosysteem.’

Er is een enorme geschiedenis met ‘wondermiddelen’, zoals asbest, waarvan pas jaren later de onvoorziene consequenties begrepen werden en vervolgens woningen, schuren en treinen uitgebreid gesaneerd moesten worden. Zal 5G ook zo’n wondermiddel blijken te zijn?

Aan de ene kant van de controverse wordt elektromagnetische straling met specifieke frequenties nu wereldwijd gebruikt in draadloze netwerken voor mobiele telefoons, iPads, afstandsbedieningen, bewegingsmelders, slimme auto’s en slimme speakers. Alles wordt verbonden en de cirkel is rond. Steden hangen vol met sensoren en worden slim. Aan de andere kant ontstaat de vraag: hoe slim is dit eigenlijk? Wat weten we van de effecten van al deze nieuwe stralingssoorten?

Voorzichtigheid lijkt geboden om tijd te nemen voor grondig onderzoek. Vergelijk het met medicijnen. Als u het lichaam elke dag een cocktail zou geven van alle medicijnen die op dit moment beschikbaar zijn, dan betekent dat nog niet dat het lichaam nooit meer ziek wordt.

Medicijnen hebben bijwerkingen. En als ze genomen worden terwijl het niet nodig is, dan wordt het lichaam alsnog ziek. Zo gaat het ook met straling. Straling heeft een specifieke vorm en een frequentie. Omdat die soms gunstig blijken uit te pakken en soms ziekmakend zijn, is het heel belangrijk om uit te zoeken welke vorm en welke frequentie wat veroorzaakt.

Soorten straling

Wat is er bekend over de effecten van al die straling op mensen, dieren en planten? We weten dat veel straling ook van nature voorkomt. Er zijn volop aanwijzingen dat de natuur ook gebruikmaakt van een slim biologisch elektrisch ecosysteem, onder andere voor onderlinge signaalverwerking. Daarom is het belangrijk om te weten wat de effecten zijn van straling van draadloze technische innovaties op het natuurlijke elektrische ecosysteem.

Onderzoek naar deze blinde vlek is echter nog niet geëvalueerd. Zo kon gemakkelijk de controverse ontstaan tussen elektromagnetisch en chemisch denken.

60 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

Er is nog nauwelijks inzicht in de manier waarop de elektrische kant van de natuur zich verhoudt tot de chemische kant. En zo ontstaat er nog een controverse, namelijk tussen de zorgwekkende effecten van kunstmatige straling op gezondheid en natuur en de nadruk op economische kansen van kunstmatige straling. Wie heeft er gelijk? Is er een balans te vinden?

Het is bekend dat mensen, dieren en planten steeds meer last krijgen van straling. Op dit moment wordt geschat dat 3 tot 7 procent van de bevolking negatieve gezondheidseffecten ondervindt van kunstmatige stralingsbronnen (Kantar, 2016 & Belpomme, 2020).

Is straling, zelfs beneden de toegestane normen, toch schadelijk? Zonder dieper onderzoek en inzicht, zal de discussie steeds verder polariseren. De tegenstellingen zullen blijven groeien als alleen chemisch denken het uitgangspunt blijft. Het heeft een elektromagnetisch denken nodig om effecten van straling op de natuur te kunnen duiden.

Als bijna een miljoen mensen nu, bewust of onbewust, last hebben van straling, hoe zit het dan met de rest van het ecosysteem? Welke frequenties worden er in de natuur gebruikt?

Waar heeft de natuur last van? Wat als van sommige vormen van straling, bijvoorbeeld de goede bacteriën doodgaan en de slechte gaan woekeren?

Positieve natuurlijke stralingsfrequenties Ver weg van de maatschappelijke discussies, in allerlei laboratoria – en gelukkig ook in de buitenlucht – zijn onderzoekers in de afgelopen ruim honderd jaar toch begonnen om de impact van straling op biologisch materiaal te bestuderen: in hersenen en harten, in allerlei planetaire verschijnselen zoals regenwolken, in groeiprocessen, cellen, bomen en trekvogels. Er is een schat aan informatie ontstaan over de manier waarop

ACHTERGROND

werking van elektromagnetische velden op biologische en chemische processen – en vice versa. Daarom zijn we blij met de oprichting van het Wetenschappelijk Platform EMF Nederland (WPEN), dat alle effecten van elektromagnetische velden op het leven van mens en natuur wil onderzoeken.

Het fijne willen weten van straling

ELEKTROMAGNETISCHE VELDEN

alles in het ecosysteem werkt door middel van elektriciteit en magnetisme.

Echter, er is nog geen samenhang in al dat onderzoek, of wellicht zien we deze nog niet scherp. Zo werd ontdekt dat bijen tijdens hun typische bijendans elektromagnetische signalen genereren met frequenties tussen de 180 en 250 Hz (Eskov, 1974). Daarnaast werd er al vroeg vastgesteld dat blootstelling aan EMV (elektromagnetische velden) met een frequentie van ongeveer 2,4 GHz veranderingen in de hersenactiviteit bij konijnen veroorzaakt (Shandala, 1979). Het bestralen van waterige gistculturen met 42 GHz bleek hun groeisnelheid te beïnvloeden op een frequentiespecifieke manier. Rondom die frequentie werden zowel stijgingen als dalingen van de groeisnelheid waargenomen (Grundler, 1982).

Kunstmatige stralingsfrequenties beïnvloeden het vermogen van dieren om te navigeren in het aardmagnetische veld. Straling met een lage intensiteit en een specifieke frequentie van 1,2 MHz schakelt bijvoorbeeld het vermogen uit van kakkerlakken om zich te oriënteren (Vácha, 2009). Die frequentie valt in de bandbreedte van AM-radio. Betekent dit, dat kakkerlakken het spoor bijster raken als iemand de radio aanzet op de 1,2 MHz frequentie? Onderzoek hiernaar ontbreekt.

Dit voorbeeld van kakkerlakken zou u nog naast u neer kunnen leggen. Maar ook roodborstjes en andere vogels blijken hun contacten met het aardmagnetisch veld te verliezen bij blootstelling aan frequenties van 1,3 MHz (Engels & Mouritsen, 2014). Dat is dan wel lager dan de 2,45 GHz frequenties van de huidige generatie 4G-telefoons en Bluetooth. Maar bij blootstelling aan die frequentie van 2,45 GHz reageren weer andere dieren: de hartslag en de bloeddruk van albinokonijnen gaan omhoog (Saili, 2015) en de levensverwachting van muizen neemt af (Liddle, 1994). Er worden steeds meer frequentiespecifieke effecten in het elektrisch ecosysteem ontdekt. Het is cruciaal om dit overzicht uit te breiden tot een solide overkoepelend inzicht in de

Halverwege de maand mei van 2020 startten de eerste verkennende gesprekken om het WPEN op te richten.

Initiatiefnemer, coördinator en voorzitter van het eerste uur is Dick Meijer, emeritus hoogleraar aan Rijksuniversiteit Groningen. Zijn onvermoeibare inzet, boeiende inzichten en zeer uitgebreide netwerk werkten als een magneet op allerlei wetenschappers, deskundigen, vertegenwoordigers van actiegroepen en vakmensen. Zij verenigden zich in dit wetenschappelijk platform om voeding te geven aan een positieve maatschappelijke dialoog over niet-ioniserende straling. Het boek Straling van alle kanten bekeken, is een eerste bijdrage aan die dialoog en presenteert vooral een nieuwe en veelzijdige manier van kijken naar de impact van straling op mensen, dieren en planten. Het bevat concrete aanbevelingen voor politici en beleidsmakers. Niet alle deelnemers hoeven een eenduidige manier van denken over straling te onderschrijven. De kennis van de impact van straling staat nog in de kinderschoenen, maar er zijn veel nieuwe feiten die een waarschuwend signaal afgeven.

Patronen in frequenties

Na een loopbaan als hoogleraar pharmacokinetics en pharmacotherapy richtte Meijer zijn aandacht op fundamenteel onderzoek naar elektromagnetische velden en gezondheid. Samen met technisch onderzoeker Hans Geesink verdiepte hij zich in alle wetenschappelijke literatuur over dit onderwerp en in 2016 publiceerden zij hun eerste bevindingen in een meta-analyse. Ze zetten de werking van allerlei frequenties op een rijtje. Dat leverde verrassende inzichten op, namelijk dat bepaalde specifieke stralingsfrequenties gunstig zijn voor levensprocessen terwijl andere frequenties juist levensprocessen verstoren. Daarnaast ontdekten zij dat er tussen al die frequenties een muzikale regelmaat en een wiskundig verband bestaat. Het is dus geen willekeurige kakofonie van positieve en negatieve frequenties. Natuurlijk moet zo’n patroon of algoritme in het hele frequentiespectrum nader geverifieerd worden. Maar wat ons betreft helpen zulke nieuwe inzichten om de controverse te overbruggen.

»

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 61

ACHTERGROND

‘Water blijkt sterk te reageren op straling van bepaalde frequenties.’

ELEKTROMAGNETISCHE VELDEN

Over de auteurs Een ander belangrijk thema voor WPEN-onderzoek is water. Water zit in alles wat leeft. Water blijkt sterk te reageren op straling van bepaalde frequenties, vooral als die in de buurt van de magnetron-frequenties komen (2,45 GHz) – waarbij water aan de kook raakt – of van 23,8 GHz, de frequentie die weerkundigen gebruiken om waterdamp in de atmosfeer te meten.

Gedeeld succes

Bij het samenstellen van het WPEN-boek Straling van alle kanten bekeken, hebben we ons verbaasd over de eensgezindheid van zoveel verschillende schrijvers met allemaal hun eigen discipline, vakgebied en achterban. Het is een keuze om samen te werken vóór iets constructiefs, in plaats van te vechten tégen iets. Vaak verhevigt een crisis zich door het individualistisch instinct van ‘ieder voor zich’, terwijl we voor een weg uit de crisis beter kunnen vertrouwen op ons sociale instinct waarin het succes van het individu, ook het succes kan zijn van iedereen. • Straling van alle kanten bekeken Henk Kieft en Sander Funneman Uitgeverij Brave New Books

Sinds 2004 verkent Henk Kieft nieuwe landbouwtechnieken vanuit de kwantumtheorie. Dat begon op verzoek van het Netwerk Energetische Landbouw waarin een vijftiental moderne Nederlandse boeren zich had verenigd. Vanaf 2014 nam zijn werk een vlucht. Hij ontwierp de eerste cursus Kwantum Landbouwen in 2019 publiceerde hij het boek Quantum Leaps in Agriculture. Meer informatie: www.gaiacampus.com Sander Funneman is onafhankelijk onderzoeker, directeur van de Template stichting en publicist. Hij doet sinds de jaren tachtig onderzoek naar natuurlijke templates.

Een voorbeeld hiervan is de manier waarop alles in het ecosysteem werkt door middel van elektriciteit en magnetisme. In 2019 publiceerde hij het boek Elektrisch Ecosysteem. Meer informatie: www.elektrisch-ecosysteem.nl

ISBN: 9789464184099 256 pagina’s € 26,50 (e-book € 8,-) Verkrijgbaar in de webshop: www.theoptimist.nl/shop 62 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

Kieft en Funneman nemen allebei deel aan de stuurgroep van het WPEN, een samenwerkingsverband van zo’n veertig verschillende wetenschappers en deskundigen. Het platform ontwikkelt eigen, onafhankelijk onderzoek.

Meer informatie: www.emfscienceplatform.nl

BOEKFRAGMENT

Bent u klaar voor een

upgrade?

Het streven naar mensverbetering komt terug in de alleroudste mythes en verhalen. Ook nu en in de toekomst gebruiken we methoden om als mens te veranderen, ons aan te passen en te upgraden.

Wetenschapsjournalist Peter Joosten schreef het boek Supermens – Ben jij klaar voor een upgrade? over dit onderwerp. Hij voorspelt dat we technologieën dusdanig op onszelf gaan toepassen zodat wij, of volgende generaties, uiteindelijk supermensen worden. Op de volgende pagina’s leest u een passage uit het eerste hoofdstuk van zijn boek.

Hierin vertelt Joosten over het verlangen naar de supermens. Ook neemt hij ons mee naar het moment dat hij voor het eerst in aanraking kwam met het hacken van zijn eigen lichaam.

DOOR:

PETER JOOSTEN

64 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

BOEKFRAGMENT

Verlangen naar de supermens

BIOHACKING

Vanaf het begin van de mensheid verlangen wij naar de supermens.

Onze hunkering komt terug in talloze mythes, sages en legendes. Zo is het oudste verhaal ter wereld Het epos van Gilgamesj. Het epos komt uit omstreeks 2100 voor Christus.

Het epos is daarmee ouder dan de Bijbel, de Griekse Ilias en de Indiase Bhagavad Gita.

Gilgamesj is tweederde god en eenderde mens. Vanwege wangedrag sturen de goden een wildeman op hem af. Het gevecht eindigt onbeslist en de wildeman wordt Gilamesj zijn vriend: Enkidu. Samen beleven ze allerlei avonturen, doden het bosmonster Humbab en een hemelstier. Als Enkidu onverwacht overlijdt, verandert de toon van de gedichten. Vanaf dat moment zoekt Gilgamesj wanhopig naar het recept voor onsterfelijkheid.

»

‘De hoofdrolspeler in het oudste verhaal ter wereld is bovenmenselijk.’

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 65

BOEKFRAGMENT

BIOHACKING

Onze fascinatie

De hoofdrolspeler in het oudste verhaal ter wereld is bovenmenselijk. Gilgamesj gebruikt zijn kracht om te vechten tegen bosmonsters en dieren uit de hemel. De fascinatie van gewone stervelingen met mensen met buitengewone, soms zelfs goddelijke, capaciteiten is een rode draad door onze mythen, sagen en fantasieën.

In alle culturen en alle tijden vertellen mensen elkaar verhalen. Die verhalen bevatten bijna altijd een of meerdere supermensen. Mensen met fysieke, intellectuele, emotionele of spirituele krachten, soms meegegeven door de goden of aangedragen door de natuur. Wij verlangen naar de supermens.

Homerus schrijft in de Ilias over Achilles, een beroemde held uit de Oorlog tegen Troje. Zijn moeder, de zeenimf Thetis, dompelt Achilles in de rivier de Styx om hem onsterfelijk te maken. Ze hield hem vast aan zijn hiel. Dit was de enige zwakke plek van Achilles.

‘De gedachte is dat we het lichaam kunnen beschouwen als een computer.’

In Afrika woonde volgens de overlevering Chiruwi, letterlijk een halfmens. Het wezen heeft één arm, één been en één zijde van een romp.

Zijn superkracht is dat hij daardoor van opzij onzichtbaar is. Chiruwi dwaalt door de oerwouden rond Nyasaland, het huidige Malawi.

Zijn missie is om kinderen te beschermen en voor dat doel kan hij zichzelf ook transformeren in een reusachtige vogel.

Op het schiereiland Yucatán in het zuidoosten van Mexico leefde de Maya-legende Huay Chivo. Het is magisch wezen: half mens en half dier, met priemende rode ogen die oplichten in het donker. De Huay Chivo wordt vaak voorgesteld als een menselijk lichaam met de kop van een geit.

In het blad ‘Amazing Fantasy 15’ in 1962 introduceerden striptekenaars Stan Lee en Steve Ditko een nieuwe superheld. Dat waren de jaren dat het publiek voor het eerst hoorde van de mogelijkheden van genetische modificatie door radiologische straling. Dat gebeurt ook met de nieuwe superheld van Lee en Ditko.

Een radioactieve spin bijt de sullige student Peter Parker die daarmee de krachten van een spin krijgt: Spider-man.

In Azië is de manga Ghost in the Shell van Masamune Shirow een modern verhaal over personages met superkrachten. Hij schreef de manga in 1989. Het verhaal werd vooral bekend na de Japanse animatie-verfilming in 1995 en de

Hollywoodversie in 2017. De manga gaat over Majoor Motoko Kusanagi.

Zij ziet eruit als mens, maar is een cyborg: ze bezit nog een deel van haar menselijk brein, maar heeft een kunstmatig lichaam.

In de hedendaagse populaire cultuur hebben supermensen dus nog steeds een belangrijke rol. Zo ook Spiderman. Hij is nu vooral bekend als onderdeel van The Avengers, samen met collega-superhelden zoals Iron Man, Thor en Black Widow.

Supermensen maken

In de oude mythes van Gilgamesj, Chiruwi en Huay Chivo worden supermensen geboren uit goden of door een bovennatuurlijke interventie. Ghost in the Shell toont een verandering, net zoals Spider-man. In moderne verhalen ontstaan mensen met bovennatuurlijke krachten niet zomaar. Ze worden gemaakt. Soms door een toevallige spinnenbeet, maar meestal bewust en doelgericht met behulp van wetenschap en technologie. Zo is Majoor Motoko Kusanagi ontworpen tot een supersoldaat door Public Security Section 9, een fictieve veiligheidsdienst.

Shirow was niet de eerste auteur die het idee had om supermensen te maken in zijn verhalen. Die eer is weggelegd voor Mary Shelley. Al op twintigjarige leeftijd schreef ze in 1818 het verhaal van Frankenstein, een van de eerste horrorboeken die ooit is gepubliceerd. Het verhaal gaat over een Weense arts in opleiding met de naam Victor Frankenstein.

BOEKFRAGMENT

Peter Joosten Hij naait uit lichaamsdelen van lijken een wezen uit elkaar en wekt dit met bliksem tot leven.

Waar Lee en Ditko in de strip van Spider-man waren geïnspireerd door de opkomst van genetische modificatie in hun tijd, gaat hetzelfde op voor Mary Shelley. In haar tijd kwam een andere technologie op: elektriciteit. Geleerden in die tijd hielden demonstraties met elektriseermachines. Blijkbaar geven de knetterende stroomstoten Mary Shelley haar briljante ingeving.

Water, horloges en batterijen

wetenschapsjournalist en toekomstdenker. Hij is een veelgevraagd spreker bij bedrijven en evenementen, waaronder TEDx, The Biohacker Summit en de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij is gastdocent bij de Technische Universiteit Eindhoven.

Joosten is al jaren actief in de wereld van biohacking in binnen- en buitenland. Voor Supermens sprak hij honderden wetenschappers, biohackers en kunstenaars. Ook ondervond hij aan den lijve hoe het is om jezelf te verbeteren.

tie keken we op die manier naar de mens, als een samenhangend geheel van aandrijfassen en pijpen. Uit die tijd komen gezegden zoals ‘ik moet even stoom afblazen’.

Om in de taal te blijven, in de tijd van Mary Shelley en de ontdekking van elektriciteit, werd dat de metafoor voor het lichaam. De vergelijking met batterijen komt terug in uitspraken zoals dat we moeten ‘opladen’, ‘bijtanken’ of dingen doen waar we ‘positieve energie’ van krijgen.

De overheersende technologie van deze tijd is de computer- en internettechnologie. Dat is de oorsprong van de term biohacking. De gedachte is dat we het lichaam kunnen beschouwen als een computer. Net als je bij een computer kan ingrijpen op de hardware en software om het apparaat sneller te maken, het geheugen uit te breiden en functies toe te voegen, kan dat nu ook bij de mens zelf.

Hacken van de menselijke biologie, dat is biohacking.

Een van de meest invloedrijke (voormalige) computerhackers is Bill Gates. In 2010 interviewde Steven Levy de oprichter van Microsoft. Het interview werd gehouden in het kader van het boek Hackers: Heroes of the Computer Revolution dat Levy ruim 25 jaar eerder had geschreven.

Levy maakte voor magazine Wired weer een ronde langs de mensen die in zijn boek aan bod kwamen.

Levy haalt ook hun eerste interview aan. Gates was destijds zevenentwintig jaar. ‘Tussen mijn dertiende en zestiende, dat waren mijn hardcore jaren’, zegt Gates. ‘Er waren dagen bij dat ik vierentwintig uur per dag programmeerde.’ Levy beschrijft dat Gates bij het eerste interview al intens was. Gates beantwoordt zijn vragen, maar keek ondertussen de helft van de tijd naar zijn computer» scherm om software te testen.

BIOHACKING

De dominante wetenschappelijk en technologische ontwikkelingen uit een tijdperk kleuren de verhalen die dan ontstaan. Het is vaak een paradigma van hoe we naar de wereld kijken en een metafoor van hoe de mens werkt.

Zo waren de oude Grieken en Romeinen veel bezig met innovaties op het gebied van water, zoals pompen en aquaducten. In dezelfde tijd was de humorenleer dominant in de geneeskunde: de gemoedstoestand van mensen bepaald door het evenwicht tussen vier lichaamssappen, namelijk bloed, gele gal, zwarte gal en slijm.

Tijdens de Renaissance waren klokken en horloges in opkomst.

Dit verleidde denkers in die tijd om de binnenkant van het brein te beschouwen als mechaniek met radertjes en wieltjes.

Ten tijde van de Industriële Revolu-

Peter Joosten is biohacker,

BOEKFRAGMENT

BIOHACKING

‘Mogelijk was het een placebo-effect, maar ik voelde me scherp en energiek.’

Het tweede interview is een terugblik op die tijd, de spectaculaire groei van Microsoft en zijn visie op de huidige technologie. Levy verwerkt dat laatste element in een prachtige vraag: ‘Bill, als jij nu tiener zou zijn, wat zou jij dan doen?’

Bill Gates zou geen computerhacker worden, maar een biohacker: ‘Als ik nu jong was, dan zou ik in plaats van computers biologie gaan hacken. Als je echt de wereld wilt veranderen dan moet je starten bij biologische moleculen, de bouwstenen van het leven.’

Boterkoffie

Zelf kwam ik biohacking op een andere manier op het spoor. Namelijk door de ontdekking van bulletproof coffee, een spraakmakend en opmerkelijk voedingsmiddel.

Bulletproof coffee is de commerciële naam voor boterkoffie. Het recept is ontwikkeld door de Amerikaanse ondernemer Dave Asprey en bestaat uit koffie, grasboter en MCT-olie. Het laatste ingrediënt is een extract van kokosolie met middellange vetzuren.

Asprey claimt dat de MCT-olie ervoor zorgt dat deeltjes cafeïne door

de hermetische bloed-hersenbarrière kunnen komen. Deze barrière is een soort poortwachter, die selectief stoffen naar de hersenen en het ruggenmerg doorlaat en tegenhoudt.

Die grens is potdicht, maar schijnbaar niet voor de koffie van Asprey.

Het beloofde effect is directe focus en concentratie.

Nadat ik het recept had ontdekt, dronk ik het maandenlang elke ochtend. De eerste paar dagen protesteerden mijn darmen. Een half uur na een kop zat ik tien minuten op het toilet. Na een paar dagen was mijn spijsvertering gewend aan de combinatie van boter, olie en koffie. De gewenning was meer dan alleen fysiek. Mogelijk was het een placebo-effect, maar ik voelde me scherp en energiek.

Nu drink ik nog af en toe een kop boterkoffie. Dat heeft eigenlijk twee redenen. De eerste reden is dat ik na een paar maanden toch wat meer variatie wilde in mijn ontbijt. Koffie drink ik trouwens nog wel ’s ochtends. Zwarte koffie, zonder melk, suiker, boter of olie.

De tweede reden is de skeptische reactie van wetenschappers over de boterkoffie.

Voedingswetenschapper Marianne Geleijnse van de Universiteit van Wageningen is kritisch op het idee dat je ermee kan afvallen. ‘Voor iemand op kantoor is zo’n calorierijke drank helemaal niet nodig.

Op de lange termijn dragen de vele calorieën van bulletproof coffee juist bij aan vetproductie in het lichaam.’

Ik vraag rond die tijd ook professor neurowetenschappen Martijn van den Heuvel naar zijn visie op de beloofde cognitieve voordelen. ‘Vetten zijn inderdaad heel goed voor je.

Je hersenen bestaan voor een groot deel uit vetten. Op de synapsen, de verbindingen tussen je neuronen, zit een klein vetlaagje.’ Hij stopte een moment om na te denken.

‘Maar om nou boter door je koffie te mengen? Als je boter op brood smeert dan krijg je die vetten ook gewoon binnen.’

Ondanks dat ik amper meer koffie gemixt met boter en olie drink, heeft de onderliggende filosofie me wel gegrepen. Niet uitgaan van wat normaal en algemeen geaccepteerd is, maar naar het lichaam kijken als een systeem of een computer. Iets dat je kan analyseren en waarmee je durft te experimenteren, met als doel om het beter te maken. Een beslissend moment in mijn zoektocht naar de supermens. • Supermens Ben jij klaar voor een upgrade?

Peter Joosten Bot Uitgevers ISBN: 9789083069623 272 pagina’s € 22,Supermens is verkrijgbaar in de webshop: www.theoptimist.nl/shop

Na u de zondvloed of een golf van optimisme?

Ons bestaan op deze planeet is aan tijd gebonden. Dat kunnen we jammer vinden, maar het geeft ons ook de kans om onze reis af te ronden. Een leerproces te doorlopen, met een start en een finish. Om vervolgens iets na te laten, wat hopelijk herinnerd wordt. Iets waar de wereld, die ondanks alles doordraait, uiteindelijk een beetje mooier van wordt.

Wilt u iets positiefs nalaten?

Het optimisme ook in de toekomst een hart onder de riem steken? Dat kan door een legaat te schenken aan The Optimist. Daarvoor kunt u contact opnemen met uw notaris.

Als u dat wilt, noemen en roemen wij u daarvoor in ons blad. Op een positieve en integere manier. Zo houden wij uw herinnering als optimist levend.

Blijft u liever anoniem, dan mag dat natuurlijk ook. Want optimisme en bescheidenheid gaan prima samen.

Die les hebben we de afgelopen 25 jaar alvast geleerd.

Meer informatie: www.theoptimist.nl/doneren Uitgeverij The Optimist B.V., Den Haag • IBAN: NL35INGB0006927906

INTERVIEW

Van woede naar

innovatie Na tien weken kwam Niels Meijssen dit voorjaar terug van een minisabbatical. Een van de eerste nieuwsfeiten die hij las was dat Booking.com miljoenen euro’s staatssteun had aangevraagd. Zijn boosheid hierover wist hij om te zetten in positieve energie. Met als resultaat de oprichting van Beterboeken, de maatschappelijk verantwoorde hotelboeking-website.

ONDERNEMEN

DOOR:

BRIAN DE MELLO

Half, zo niet heel, Nederland verbaasde zich in april over het feit dat de grootste boekingssite ter wereld een beroep deed op de NOW-regeling. Hierbij nam de overheid 65 miljoen euro van de loonkosten over van Booking.com.

En dat terwijl het van oorsprong Nederlandse bedrijf in 2019 bijna 5 miljard euro uitkeerde aan zijn aandeelhouders en voor 8 miljard euro aan eigen aandelen inkocht.

‘Dat was voor mij de spreekwoordelijke druppel’, vertelt Meijssen. ‘Dat ze bij de eerste de beste crisis hun hand durfden ophouden. Ik verwoordde mijn woede in een post op LinkedIn, en daar kwamen zoveel reacties op dat ik er wel iets mee moest doen.’

‘We willen naar een ervaring waarbij je de vakantievoorpret voelt.’

Hij ging de uitdaging aan om bij minstens duizend ‘likes’ een crowdfundingactie op te starten om te laten zien dat je een platform ook op een andere manier kunt opzetten. ‘Ik koos bewust voor crowdfunding, want ik heb liever duizend mensen die het idee steunen en een deel van hun spaargeld erin stoppen, dan twee grote investeerders die het willen financieren. De bevestiging van duizend voelt beter.’

Twee miljoen

De crowdfunding werd een succes. Beterboeken haalde in korte tijd een startkapitaal van één miljoen euro op.

70 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

Na een publicatie in het AD (en niet te vergeten een podcastaflevering van The Optimist) ging de ‘crowd’ helemaal los. Binnen enkele dagen werd het maximale bedrag van twee miljoen euro opgehaald, met dank aan ruim vijftienhonderd gulle gevers. ‘Daar kunnen we twee jaar mee vooruit,’ vertelt Meijssen, ‘en dat geeft rust.’

In het dagelijks leven runt hij als start-up-strateeg al zo’n zeven jaar een digitale studio, waarmee hij ondernemers en start-ups helpt om hun ideeën te vertalen naar een innovatief product. Nu mag hij zijn kennis voor een eigen ‘do good’-initiatief gaan inzetten.

De voorbereidingen voor de volgende stap zijn in volle gang. Die stap bestaat uit hard werken aan drie dingen.

‘Allereerst gaan we nadenken over een nieuwe, internationale naam. “Beterboeken” is leuk als werktitel, maar als je wereldwijd wilt opereren, is een andere naam handiger.

Daar gaan we hulp voor inschakelen. Dan is er vervolgens natuurlijk het product zelf: de website en de app.

Hoe gaat die eruit zien en hoe gaan we die bouwen? Daar hebben we zeker een half jaar de tijd voor nodig. En tenslotte: welke hotels en accommodaties gaan we aansluiten, en in welke stappen? Dit kan niet allemaal tegelijk, dus we zullen waarschijnlijk eerst een regio uitkiezen, en daarbinnen een subset, bijvoorbeeld eerst de hotels. Het echte denken begint nu.’

Dat ‘denken’ doet Meijssen met een kernteam van zeven mensen. Daarnaast doen de medewerkers van zijn digitale bureau todaytomorrow ook mee met hun expertise.

Dat hij nu vol in de hotelsoftware zit, is toeval. ‘Als je dit een jaar geleden tegen mij had gezegd, had ik je voor gek verklaard. In mijn werk zag ik het natuurlijk veel voorbijkomen, want we maken veel digitale producten.

INTERVIEW

NIELS MEIJSSEN (OP DE KRUK) EN ZIJN TEAM

Maar ik, en de rest van het team ook, stoorde me al een tijdje aan de dominantie van bepaalde partijen. Vaak begint het als een mooie innovatie waar iedereen eerst enthousiast over is, maar op een bepaald moment slaat de vernieuwing om in “zoveel mogelijk geld verdienen”.

Meestal onder druk van aandeelhouders, of een nieuwe eigenaar. Dat hebben we nu meerdere keren gezien bij grotere platformen.’

Beweging

Juiste timing

Mensen zijn nu al benieuwd hoe de nieuwe website gaat heten en hoe alles eruit komt te zien, maar dat is nu nog niet bekend. ‘Bij een missiegedreven bedrijf zoals het onze, is het goed dat we onze missie en manier van werken laten zien. We hebben dus tijdens de campagne bewust alleen het verhaal verteld en zo de campagne laten slagen.’ Inmiddels zijn de eerste technische ontwikkelingen doorgevoerd. ‘Aan de achterkant moet onze applicatie communiceren met heel veel verschillende hotelsoftware. Die koppeling is complex, maar we zijn erin geslaagd om eerder dan verwacht via de testversie van onze app een boeking te doen bij een hotel in Amsterdam.’

Over de timing van zijn initiatief is Meijssen optimistisch. ‘Dit is het juiste moment. Nu alles op z’n gat ligt kunnen wij ons platform bouwen. Er is een enorme omzetdaling bij de concurrentie, maar herstel gaat er komen. Mensen gaan weer reizen en opnieuw nadenken waar ze willen boeken. Voor de zomer van 2021 presenten we een eerste versie van onze boeking-tool aan het grote publiek. Hopelijk gaan ze ons tegen die tijd overwegen.’

En die echte, internationale naam dan? ‘Mijn kerstwens is dat ik die eind december kan aankondigen.’ • JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 71

ONDERNEMEN

Heeft hij kritische reacties gehad? ‘Jazeker, sommige mensen betwijfelen of het ons gaat lukken, want het is natuurlijk een David-en-Goliath-verhaal. Booking.com is met 5 à 10 miljard euro per jaar de grootste nettobetaler aan Google, ze kopen alle zoekresultaten op en zorgen dat ze bovenaan staan. Dat spel kunnen wij niet spelen, maar we kunnen wel met een community een beweging in gang zetten die dit verhaal op een andere manier onder de aandacht kan brengen. Dat is een grote uitdaging, maar ik denk dat het kan.’

Meijssen schetst dat vóór de coronacrisis de markt voor hotelovernachtingen alleen al in Europa twee miljard overnachtingen groot was. ‘Wij kunnen zeker in het begin niet opboksen tegen het algoritme van Google en het duopolie van Booking.com en Expedia. Maar we hoeven maar een fractie van de markt te winnen om een duurzaam bedrijf te hebben. Om van daaruit de sneeuwbal groter en groter te maken.’

Het geringere aanbod hoopt Beterboeken te compenseren met innovatieve aspecten. De vergelijking met Tony Chocolonely wordt getrokken. ‘Die werden pas groot toen ze met innovatieve smaken kwamen, zoals karamelzeezout. Daar zit ook voor ons een kans. Booking.com is een soort kermis met allerlei knoppen die knipperen en een ervaring die gebaseerd is op angst en stress: “ik moet nu boeken, anders heb ik straks niks”. Dat willen we omdraaien naar een ervaring waarbij je de vakantievoorpret voelt, vanuit het enthousiasme en positieve.’

ACHTERGROND

Spelenderwijs naar (systeem-)

verandering Het luisteren naar wat ze écht leuk vindt heeft Anabella Meijer gebracht waar ze nu is. De visueel consultant, auteur en spreker bracht in november 2018 het boek Eerste hulp bij klimaatverandering uit. Met haar platform Youtopia zet ze dromers aan het werk en zorgt ze voor verbinding. We vroegen haar hoe je als individu kunt bijdragen aan een lonkende toekomst.

TOEKOMSTIGE KLIMAATHELDEN

DOOR:

MARISKA VAN DOORN

Op sociale media en in haar boek is Anabella Meijer open over zichzelf en de weg die ze heeft afgelegd om visueel consultant te worden: een omdenker die anderen stimuleert hun plezier en passie te volgen om zo de wereld een beetje mooier te maken. Meijer groeide op in Chili, Mozambique en Nederland en maakte van dichtbij mee wat onderdrukking met mensen doet. Van haar ouders kreeg ze moed en rechtvaardigheidsgevoel mee, ze huivert niet voor klare taal en beschikt over een flinke dosis humor. Kenmerken die van pas komen bij het complexe en zware onderwerp klimaatverandering dat haar al langer bezighield, maar begin 2015 greep. Zij besefte toen, opgenomen in een groep ‘klimaatjes’ met wie zij haar zorgen kon delen, dat ze verschil kon maken door in actie te komen.

Tekenen

Vanaf haar tienerjaren kampte Meijer met depressies die haar vooral tijdens en na haar studie Architectuur parten speelde. Ondanks de cum laude-vermelding op haar

‘Wanneer we ons herkennen in anderen kunnen we samen knokken voor verandering.’

72 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

bul voelde zij weinig voor de bouw en had ze last van faalangst. In Eerste hulp bij klimaatverandering schrijft ze: ‘Tijdens een van die duistere momenten constateerde ik dat het enige dat ik écht goed kon, samen te vatten was in tekenen, grappen maken en zelfhulpboeken lezen. Blijkt dat je daar best ver mee kunt komen. Alles wat ik goed kan en leuk vind, komt samen in wat ik nu doe.’ En dat doet ze met verve, met zelfrelativerend vermogen en door zich kwetsbaar op te stellen. Een houding die u als lezer uitnodigt achter uw masker vandaan te komen en te kiezen voor mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden.

In een van de intermezzo’s in het boekdeel waar Meijer u aan het werk zet om ‘klimaatheld’ te worden, schrijft ze met zelfspot: ‘Tegenwoordig durf ik nog steeds geen gebouw neer te zetten, maar wel een boek dat de mensheid moet gaan redden.’

Harde klimaatfeiten

Het succesvolle en inspirerende boek is geschreven met ondersteuning van onder anderen Career Choice Mentor Neza Krek (werkboekgedeelte) en wetenschapsjournalist Rolf Schuttenhelm. Laatstgenoemde trapt af met een helder maar ontluisterend eerste hoofdstuk over de moeilijk te slikken klimaatfeiten. Grappend confronteer ik Meijer hiermee tijdens ons gesprek op Zoom. Ze schiet in de lach en stelt: ‘Voor je kunt handelen moet je toch eerst weten wat er speelt, en ik heb geprobeerd het leuk aan te kleden!’ En dat is haar gelukt. Allereerst met vrolijke striptekeningen die uitnodigen om uit te zoeken in welk typetje u zich het meest kunt vinden als het gaat om het

ACHTERGROND

Rouw en samenwerking

Wanneer u zich verdiept in de klimaatfeiten zijn angst en ontkenning voor de hand liggende reacties. Maar angst verstijft en legt lam. Toekomstige klimaathelden hebben hoop nodig om in beweging te komen en te blijven. En ze kunnen anderen alleen bereiken als ze een punt aan de horizon kunnen schetsen. ‘Beroepsboosheid werkt even, maar als het je handelsmerk wordt gaan mensen je negeren en loop je de kans opgebrand te raken’, legt Meijer uit. Toch is het volgens haar wel nodig om te rouwen om wat nog komen gaat en om wat we al zien gebeuren. Verdriet en angst moeten we gewoon voelen, observeren en laten zijn, zonder ons erdoor te laten verzwelgen. Het helpt om dat samen te doen, want wanhoop, frustratie of gelatenheid over klimaatverandering spelen een grotere rol als we geïsoleerd opereren.

Wanneer we ons aansluiten, kunnen we ons herkennen in en hoop halen uit de transformatieve verhalen van anderen en samen knokken voor verandering. Voor Meijer betekende die aansluiting dat ze zich niet meer machteloos voelde, maar ‘een knooppunt in een ijzersterk netwerk’.

Van betekenis zijn

Na het eerste hoofdstuk leest het boek als een strip, wat het voor een deel ook is. In directe spreektaal stimuleert, complimenteert en verlicht Meijer. Ze biedt kennis over psychologische processen die ons gedrag sturen. Want het is belangrijk te begrijpen hoe het komt dat we niet eerder tot actie zijn overgegaan, terwijl we ons al heel lang bewust zijn van de dreigingen.

Ons wapen tegen klimaatverandering is begrip van de menselijke psyche. Meijer onderwijst én gebruikt de aanknopingspunten om u als lezer intrinsiek gemotiveerd én in actiemodus te krijgen. Een van die aanknopingspunten brengt ze direct in praktijk: ze schrijft met plezier, en dat voelt u. Doen wat u leuk vindt en waar u energie van krijgt, ‘fun’, is volgens haar onmisbaar als u zich inzet tegen klimaatverandering. Aansluitend bij de angst, onmacht en onrust die het onderwerp oproept, zet ze de lezer in zijn kracht.

Met behulp van een helder en wetenschappelijk onderbouwd stappenplan draagt ze haar hoopvolle boodschap uit: er schuilt een klimaatheld in ieder van ons en ook uw individuele bijdrage is zinvol. Als u uitgenodigd bent te onderzoeken wat u heel graag doet en waar u goed in bent en om dat vervolgens te koppelen aan klimaatactie, kunt u niet anders dan geloven dat ook u van betekenis kunt zijn. Dat maakt gelukkig. De machteloosheid en wanhoop raken daarmee op de achtergrond; precies wat Meijer wil bereiken. » JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 73

TOEKOMSTIGE KLIMAATHELDEN

omgaan met klimaatverandering. Maar ook erkent ze dat het een zware dobber wordt om door de informatie heen te ploegen en bekrachtigt ze dat u al zover gekomen bent.

Toch blijft het doorbijten, omdat overduidelijk wordt dat wij als mens de huidige klimaatverandering veroorzaakt hebben en dat een deel van de schade al niet meer te voorkomen is.

ACHTERGROND

Eerste hulp bij klimaatverandering Anabella Meijer Uitgever: Kanai ISBN: 9789082956801 272 pagina’s € 29,44 Verkrijgbaar in de webshop:

TOEKOMSTIGE KLIMAATHELDEN

www.theoptimist.nl/shop

ANABELLA MEIJER

Invloedsfeer

Natuurlijk vraagt u zich als lezer af hoe verandering op grotere schaal tot stand kan komen als juist de mensen (vaak machthebbers) die dit boek het meest nodig hebben, het niet eens zien liggen. Meijer neemt de tijd om na te denken en zegt: ‘Het enige wat ík kan doen is “macht” uitoefenen binnen mijn eigen invloedsfeer. Ik kan geen dictatuur uitroepen, wel anderen beïnvloeden door middel van petities, goede gesprekken en door een klimaatvriendelijker bestaan voor te leven. Ik doe wat ik leuk vind en waarvan ik het gevoel heb dat ík het goed kan. Het gaat erom te accepteren dat je bent waar je bent, en dat dat oké is. Daarbij ben ik positief ingesteld en zie ik dat er al veel verandert, mensen worden steeds bewuster.’ In haar boek schrijft Meijer: ‘Alle wegen leiden naar Rome, vooral als je begint te lopen. En als je op een gegeven moment achteromkijkt, zul je ineens mensen zien die je volgen!’ Met die uitspraak sluit ze aan op een doelgroep die inziet dat individueel actief worden tegen klimaatverandering zinvol is.

‘Door onderling begrip te vergroten, wil zij depolarisatie teweegbrengen.’

74 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

Communicatievaardigheden

Om meer andersdenkenden te bereiken is ze eind 2019 gestart met een nieuw project: ‘Youtopia’. Met behulp van tekeningen en verhalen maakt ze een toekomst zichtbaar waar Nederland van droomt. Met dit project wil zij depolarisatie teweegbrengen door onderling begrip te vergroten. Ze licht toe: ‘Ik geloof dat de meeste mensen deugen, maar emotionele onvolwassenheid speelt ons parten.’ Daarmee doelt ze op ons onvermogen uit te wisselen met andersdenkenden, die niet in onze eigen bubbel zitten. ‘We kunnen mensen leren oversteken door ze te benaderen met liefde, goede voorbeelden en door kwetsbaar durven zijn’, vult ze aan. Als voorbeeld haalt ze intensivist Diederik Gommers aan die met zangeres Famke Louise in gesprek wilde, nadat zij met andere BN’ers had aangegeven niet meer mee te willen doen aan de coronamaatregelen. Meijer: ‘Een prachtig staaltje leiderschap. Het vraagt van je dat je aangeeft wat de actie van de ander met je doet en vervolgens vragen stelt over de beweegredenen achter die actie.’ Daarbij zijn zachte krachten onontbeerlijk. Je moet ergens voor durven staan én dat prettig brengen én kunnen luisteren naar de ander. Geen gemakkelijke opgave, want zo’n gesprek voeren is een kunst op zich. Dit vraagt om betere communicatievaardigheden en veel tijd om ons die eigen te maken. Gelet op de toestand van de aarde, hebben we die niet. Met Youtopia neemt Meijer de verkorte weg; ze laat mensen vertellen over hun dromen voor de toekomst en tekent dat vervolgens uit. De enige restrictie is een kader op A4-formaat, verder mag de dromer zijn fantasie de vrije loop laten.

ACHTERGROND

Youtopia

Systeemverandering

We hebben systeemverandering nodig om de planeet bewoonbaar te houden. Daarvoor moeten we groeien naar een mindset die ons in staat stelt te reiken naar de common ground, naar het mens-zijn dat we met elkaar delen. Daar hebben we onderling begrip voor nodig,

TOEKOMSTIGE KLIMAATHELDEN

De centrale vraag die Meijer en zeventig mede-interviewers stellen is: als u de leider was van een land, hoe zou het er dan uitzien? Voor de coronapandemie liet zij onbekenden in de trein dromen, nu gebeurt dat vooral online en tijdens een maandelijks georganiseerd Youtopia-café.

Als Meijer een Youtopia-gesprek voert, zet ze haar oren open, haar pen op papier en vraagt door. Terwijl de dromer zijn diepste verlangens omzet in praktische ideeën, ziet hij deze in stripvorm ontstaan. Snel tekenend geeft zij weer hoe mensen in hun onderhoud voorzien, hoe ze zich vervoeren en wanneer zij iemand succesvol of een voorbeeld vinden. Het doel? Op haar website licht Meijer toe dat eindeloze discussies over de kosten van mogelijke maatregelen niet helpen: ‘Om de ander te bereiken, moet je de verbinding aangaan, nieuwsgierig zijn en… spelen.’ De term klimaatverandering valt nergens. Als er voldoende Youtopia’s geoogst zijn zal onderzoeker Anke Bergmans inzichten, een rode draad en bijzondere ideeën op een rij zetten. Hulp is echter altijd welkom. Ook is Meijer nog op zoek naar Youtopia-interviewers, -tekenaars en -dromers.

‘Dit soort gesprekken haalt mensen uit hun rol van beroepsafstandelijkheid of beroepsprofessionaliteit. Je spreekt ze aan op hun mens-zijn en hun dromen, brengt ze dichter bij wat ze eigenlijk voor zichzelf willen. Bij wat van wezenlijk belang is. Dat meest persoonlijke, blijkt vaak het meest universele te zijn.’ Tijdens een gesprek met een man over wie ze vooraf veel vooroordelen had, merkte Meijer dat ze zijn visie zo aantrekkelijk vond dat ze bijna verliefd werd. ‘Dit project draait om onderlinge verbinding, en dat ontstaat als je probeert begrip op te brengen voor de denkbeelden van de ander, dat is niet hetzelfde als je toestemming geven. Met deze onderzoeksvorm hoop ik de overtuiging te verifiëren dat we ondanks verschillen, met behulp van onderling begrip een rijk leven voor allen kunnen creëren.’ Dat deze formule mensen inderdaad dichter bij elkaar kan brengen merkte Meijer tijdens een Youtopia-gesprek met een Syrische vluchteling. Degenen die daarbij aanwezig waren begrijpen elkaar nu beter en gaan anders met elkaar om dan voorheen.

aldus Meijer. Zij stelt: ‘Als we daarin slagen, zijn we ook in staat systemen te veranderen, want die bestaan bij de gratie van mensenwerk.’

Mensenwerk heeft volgens Meijer meer kans van slagen als we naast ‘fun’, acceptatie, het kunnen rouwen en het kwetsbaar kunnen zijn, nieuwsgierigheid en vooral ook spel inzetten. ‘Zeg of doe iets onverwachts, dat opent vaak deuren. Laat je inspireren en omring je met gelijkgestemden. En blijf daarnaast goed voor jezelf zorgen’, voegt ze toe. ‘Maak er een feest van. Staar je niet blind op wat niet meer kan als je duurzamer gaat leven, maar ga bezig met vette dingen! Kijk naar wat je wél kunt doen. Al lijkt het weinig, álles heeft zin, daarmee help je gewoon, dat kun je niet marginaliseren.’ • Meer informatie: www.youtopialab.com JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 75

KEUZE

Badkamerinnovatie DOOR:

ARIE DEKKER

VERFRISSING

Zeep met impact Frisse conditioner Gezond bamboe Wanneer raakte u voor het laatst geïnspireerd tijdens een avond televisiekijken? Deze vraag lijkt misschien niet veel met handzeep te maken te hebben, toch is dit hoe Seepje is ontstaan. Melvin Loggies en Jasper Gabriëlse raakten in 2013 geïnspireerd na het zien van een reclame over mensen in Nepal die zeep maakten van vruchtenschillen. Ze zochten contact met een Nepalese schillenboer en hun avontuur begon.

Met alleen de beste natuurlijke ingrediënten maken zij in een sociale werkplaats handzeep. Dat is niet het enige wat Seepje biedt; het merk draagt ook bij aan het milieu door bijvoorbeeld gebruik te maken van 97 procent gerecycled plastic voor hun verpakkingen. Daarnaast kopen ze hun ingrediënten voor een eerlijke prijs, zodat ook Nepalese boeren mee kunnen profiteren. Seepje is verkrijgbaar in de varianten Eucalyptus en Rozemarijn of Lavendel en Tonka.

Sinds kort is er ook de ‘smaak’ sinaasappel, gemaakt met de sinaasappelschillen van Albert Heijn.

Na het gebruiken van een Shampoo Bar (zie verderop) is het belangrijk om ervoor te zorgen dat uw haar vol en gezond blijft. Dat is waar de leave-in conditioner van the A Club om de hoek komt kijken. The A Club is een team van kappers en stylisten, die met hun gezamenlijke kennis weten wat uw haar nodig heeft. Zo wordt er in de conditioner alleen gebruikgemaakt van het hoognodige qua ingrediënten. En dat met een heerlijk subtiele geur van zwarte thee. Door na het douchen een beetje in uw haar te smeren voorkomt u klitten, zijn de haarschubben goed bedekt en blijft uw haar glad. Ook helpt het beschadigde haren te herstellen.

Bovendien hoeft u de conditioner na gebruik niet uit te wassen. Dit geeft u vervolgens meer tijd om bijvoorbeeld The Optimist te lezen. www.theaclubhaircare.com

Misschien is de keuze tussen een elektrische of normale tandenborstel voor u al een gepasseerd station.

Voor wie kiest voor het ouderwetse handwerk, is het goed om te bedenken dat tijdens strandopruimingen over de hele wereld nog steeds honderden weggegooide tandenborstels worden aangetroffen.

Gelukkig bestaat er een duurzaam alternatief: bamboe. Dit materiaal groeit niet alleen snel maar neemt ook weinig ruimte in beslag. Daarnaast zorgt de samenstelling van de bamboeplant ervoor dat er geen kunstmest of pesticiden nodig zijn.

Bamboe vervuilt niet alleen minder, ook is het van nature antimicrobieel.

Wees gerust: u hoeft niet zelf een bamboeplant in de tuin of op uw balkon te kweken om zo’n wondertandenborstel in elkaar te knutselen.

U kunt bijvoorbeeld bij de HEMA een tandenborstel van bamboe voor een schappelijke prijs aanschaffen. www.hema.nl

www.seepje.nl

TANDPASTATABLETTEN

Het kan allemaal een tikkeltje milieubewuster in de badkamer. Wat te denken van de oude vertrouwde tube tandpasta die op uw wastafel staat? Een van de problemen van een tandpastatube is namelijk dat er niet alleen verschillende lagen plastic, maar ook aluminium bij het maken komt kijken. Dit maakt ze vrijwel niet recyclebaar. Om de plastic tubes helemaal achterwege te laten, komen bedrijven zoals Choose, Smyle en Ben & Anna nu met tandpastatabletten. Breek een tablet met uw tanden en voeg met een natte tandenborstel water toe. Hoewel u misschien denkt dat dit minder effectief is voor uw mondhygiëne, is dit zeker niet het geval. Zonder gebruik te maken van een chemische mix van kleuren, schuimmiddelen en conserveringsmiddelen is het volgens de makers net zo effectief. Vaak kunt u het CO2-neutraal thuis laten bezorgen. Ook geschikt voor veganisten. www.wesmyle.nl 76 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

KEUZE

ZACHT AFDROGEN

Zodra uw versleten, oude handdoeken geen water meer opnemen, is het tijd voor iets nieuws. Wij raden u een duurzame Yumeko handdoek aan. Door gebruik te maken van 100 procent biologisch katoen van 600 gram zijn de handdoeken heerlijk zacht en dik.

Bovendien is het materiaal niet behandeld met pesticiden en andere chemicaliën. Ook gaat Yumeko verspilling tegen. Zo wordt tijdens het maken van de handdoeken ongeveer 873 liter water bespaard en 2,5 kilo CO2uitstoot voorkomen. Daarnaast is het niet alleen goed voor de natuur: de handdoeken zijn ook fair trade. Volgens eerlijke handelsvoorwaarden wordt het materiaal bij kleine Indiase katoenboeren ingekocht. Als wit u niet bevalt is er bovendien een scala aan andere kleuren beschikbaar. Op deze manier kunt u in stijl en met een schoon geweten uw volgende douchebeurt afsluiten.

Shampooblok

Als u denkt dat plastic tandenborstels slecht zijn voor de natuur, wilt u waarschijnlijk liever niet stilstaan bij de gevolgen die shampooflessen hebben. Gelukkig is hier ook een oplossing voor. De makers van Shampoo Bars stelden zichzelf een simpele – al dan niet moeilijk uit te voeren – missie: het reduceren van plasticgebruik. In plaats van op zoek te gaan naar een milieuvriendelijke fles, besloten ze de fles helemaal achterwege te laten en een Shampooblok te maken. U verwacht het misschien niet, maar deze zijn net zo effectief als een klassieke fles shampoo. Zo is er voor elk haartype een variant te vinden, zoals voor een gevoelige hoofdhuid of anti-roos. Door het gebruik van een blok bespaart u ongeveer drie plastic flessen.

Bovendien gaan ze meer dan zeventig wasbeurten mee. Als dat nog niet genoeg is wordt het blok ook nog verpakt in een volledig biologisch afbreekbare en plasticvrije verpakking. www.shampoobars.nl

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 77

VERFRISSING

www.yumeko.nl

KEUZE

Ontdek een spreuk DOOR:

DE REDACTIE

WIJSHEID

Om het nieuwe jaar goed te beginnen, kunnen we wel wat wijsheid gebruiken.

Die vinden we terug in het boek Gelukkig door ont-dekken – Sterker door ellende van Greet Vonk en Anja Jongkind. Het is zowel een spreukenboek als een boek met ansichtkaarten als een boek met inspirerende teksten en levenswijsheden.

En als u wilt kunt u de illustraties zelfs nog inkleuren.

‘We merken in ons werk als coach dat nuchtere, inspirerende, tot nadenken stemmende teksten mensen vaak op een beter spoor brengen. In dit boek zitten

Geduld en ongeduld zijn onafscheidelijk

De keuze tussen geduld en ongeduld is afhankelijk van de situatie.

Vraag je af: ‘Wat is de juiste houding in deze situatie?’ Dit kan ook een juiste mix van deze twee uitersten zijn.

Wat zelfs kan: ‘Ik zit vol ongeduld te wachten tot mijn geduld eindelijk op is.’

Ongeduld is geen zwakte… en geduld evenmin.

Allebei betekenen altijd kracht als je in staat bent tot kiezen daarin voor jezelf en je strategie van dat moment, dus als een passende reactie bij de situatie.

78 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

53 kaarten met spreuken en toelichtende teksten voor alle weken van een jaar. We hebben het boek zo gemaakt dat je de spreuken eventueel ook als kaart per stuk kunt versturen’, zeggen de schrijfsters.

De intentie van hun teksten is om iemand helder en nuchter naar zichzelf en zijn situatie te laten kijken, om het leven, de omstandigheden en de bijbehorende emoties en gedachtes beter te hanteren.

‘Zodat jij jezelf gaat ont-dekken, herkennen, erkennen en zo optimaal mogelijk gaat hanteren.’

Shit motiveert

De meeste mensen moeten vaker in hun eigen val lopen om uiteindelijk gemotiveerd genoeg te zijn om zichzelf aan te pakken.

Dit betekent eigenlijk dat veel mensen het lastig vinden om hun eigen gevormde gewoontes en gedrag te veranderen. Toch is dit mogelijk met behulp van aandacht en doorzettingsvermogen.

Die aandacht wordt uiteindelijk zeer zeker opgewekt door de ontstane shit en alle daaruit voortspruitende ellende, zoals pijn, verdriet, wanhoop en onmacht. Het benodigde doorzettingsvermogen komt voort uit ‘de moed der wanhoop’.

Tenslotte geeft dit hele proces een enorme geestelijke en emotionele groeispurt.

Gelukkig door ont-dekken – Sterker door ellende Anja Jongkind en Greet Vonk Uitgever: Et Emergo ISBN: 9789083076720 120 pagina’s € 18,95

Afsluiting leidt tot een omweg met gevaar te verdwalen

Men denkt vaak dat als je jezelf afsluit voor angst, pijn en verdriet, die emotie dan niet binnenkomt of bestaat.

Dat is onzin: het treft u uiteindelijk dubbel zo hard, want een emotie verteert niet bij ontkenning.

Het wordt opgeslagen en komt ‘anders verkleed’ weer naar buiten, zodat je steeds minder en uiteindelijk zelfs niets meer kunt snappen van wat je werkelijk voelt, wilt, nodig hebt of wat jou beweegt.

Je krijgt steeds minder zeggenschap over jouw eigen gevoelens, functioneren, energie en jouw leven in het algemeen.

Hierdoor verdwaal je uiteindelijk in eigen afsluitingen en omwegen.

KEUZE

!

WIN ACTIE

Wij geven tien exemplaren weg van Gelukkig door ont-dekken – Sterker door ellende aan de lezers die ons voor 25 januari 2021 hun origineelste spreuk mailen: redactie@theoptimist.nl.

Je mag soms best even je emoties wegdrukken.

Het is dan té veel door – en voor die omstandigheden. Je weet dan bewust dat je het wegdrukt. Je kiest er dan eigenlijk voor.

Dat is prima voor dat moment.

Je mag je emoties dus wel even parkeren, even laten afkoelen, dat hindert niet.

Als je jouw emoties op een geschikter moment maar wel weer uit die koelkast haalt.

Als je jouw emoties echter in de vriezer stopt en dat vaker doet, dan creëer je ellende voor jezelf in de toekomst.

Het is tenslotte een zekerheid dat het laatste pakje dat je erin propt er ineens voor zorgt dat jouw vriezer niet goed meer sluit.

En dat dan alles ineens in één keer tegelijk ontdooit.

Dus alle niet-verteerde ellende belandt dan tegelijkertijd op je bord…

Eet smakelijk!

Alles willen controleren is star, onzeker en wijst op een gebrek aan (zelf-) vertrouwen. Het rooft tijd en pikt energie en vreugde.

Overgave aan hetgeen wat er is of gedaan moet worden, zorgt voor tijdig handelen, afwachten en al datgene wat een situatie nodig heeft.

Overgave zorgt voor helderheid. En voor een juiste verdeling tussen rust en actie.

Piekeren is een creatief proces

Piekeren is een negatief creatief proces.

Als je kunt piekeren, ben je eigenlijk heel goed in staat tot creatief denken.

Schakel van negatief naar positief denken.

Het is dezelfde inspanning, maar je wordt er alleen veel gelukkiger van.

OVER DE AUTEURS

Anja Jongkind (1953) en Greet Vonk (1964) werken sinds 2013 samen binnen Et Emergo en hebben PTG-Coaching ontwikkeld. Hun eerste boek PostTraumatische Groei – Sterker door ellende werd meteen een bestseller. Ze geven ook workshops, lezingen, inspiratiesessies en opleidingen op het gebied van PostTraumatische Groei.

Jongkind werkt in haar praktijk als therapeut en als coach al meer dan veertig jaar vanuit deze uitgangspunten. Vonk leerde twintig jaar geleden ‘het vak’ van Jongkind en deed wetenschappelijk onderzoek naar PostTraumatische Groei. Haar onderzoek is recentelijk gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift International Journal of Workplace Health Management.

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 79

WIJSHEID

Een koelkast voor je emoties gebruiken mag Gebruik er echter nooit een vriezer voor

Overgave is het verschil tussen ‘controle’ en ‘tot hanteren in staat zijn’

Goede voornemens? Plasticvrij tandenpoetsen met tandpasta in tabletvorm!

Partnership

Op zoek naar een duurzaam goed voornemen? Choose heeft er één: tandpasta in tabletvorm. Geen plastic tubes meer en geen verspilling meer van achtergebleven tandpasta.

Wat is Choose?

Tandpasta zoals je gewend bent, maar dan in een tabletje. Dé oplossing tegen de enorme verspilling in de mondzorgindustrie, waarin ieder jaar 1,5 miljard (!) plastic tandpasta tubes worden weggegooid. In dezelfde tubes blijft doorgaans ook nog eens 5 tot doo 20% tandpasta achter.

Wie zit er achter Choose?

Founder Pim van der Grind richtte Choose op na gewerkt te hebben als freelancer in Azië. Daar zag hij stranden volstromen met plasticsoep en locals veelal met een slecht gebit wegens beperkte tandzorg. tandzo ‘Het reizen opende bij mij de ogen om meer vanuit het collectief te denken’, zegt Pim. Het proberen waard, toch?

Krijg als lezer van The Optimist korting op een Choose Box om vrijblijvend kennis te maken met ‘de eco-vriendelijke en sociale manier van tandenpoetsen’.

‘Jaarlijks verdwijnen meer dan 1,5 miljard plastic tandpastatubes met tot 20% achtergebleven tandpasta in de vuilnisbak’ De tandpastatabletten van Choose kauw je eerst deels fijn, waarna je begint met poetsen en het tabletje opschuimt. De tabletten zijn in samenwerking met tandartsen ontwikkeld en bevatten zowel natuurlijke oliën als fluoride, om tandbederf tegen te gaan.

Choose mikt op een complete zero-waste oplossing door bamboe tandenborstels, refill potjes en travel cases te leveren in plaats van de industrienorm: plastic. ‘Ga naar een gemiddelde tandartspraktijk of supermarkt en alle tandpasta zit in plastic tubes en de tandenborstels zijn van plastic’, zegt oprichter Pim van der Grind. ‘Terwijl iedereen steeds bewuster wordt, loopt de mondzorgindustrie nog achter.’

Scan bovenstaande QR code om jouw Choose Box met korting aan te schaffen.

Deze mindset vertaalde zich in de ecologische en sociale aspecten van tandenpoetsen met Choose. Bij elke abonnementslevering doneert Choose 1 euro aan de Dutch Dental Care foundation. Een stichting die zich inzet voor de verbetering van mondzorg in Kenia. Twee keer per jaar sturen zij Nederlandse tandartsen naar Kenia voor gratis voorlichtingen en behandelingen voor kansarme kinderen op lokale basisscholen.

Waarom overstappen op tabletten?

Naast de overduidelijke besparing van onnodig plastic afval, heeft Choose ook gedacht aan de volgende stap; het ChooseRefill Plan.

Daar waar met tubes steeds nieuwe aanschaf noodzakelijk is, stuurt Choose je per gekozen termijn een biologisch afbreekbaar refill zakje met nieuwe tabletten. Deze bewaar je in je bamboe refill pot tot ze op zijn; zo vermijd je (wederom) onnodig plastic afval.

‘Wij geloven in het maken van positieve keuzes, die het beste zijn voor mens én planeet’ Begin het nieuwe jaar goed en duurzaam! Zeg maar gedag tegen onnodig (plastic) afval en maak het jezelf gemakkelijk. De producten van Choose zijn volledig vegan, dierproefvrij en vrij van microplastics.

Wij geloven dat het veranderen van verande kleine dagelijkse routines, uiteindelijk de meeste impact teweegbrengt.

Eerst testen?

Gratis sample voor 7 dagen!

Vraag nu tijdelijk een gratis sample aan van 14 tandpasta tabletten via de Choose website en betaal alleen verzendkosten.

Let op; zolang de voorraad strekt. st chooseteethcare.com/sample

HET BESTE UIT...

10 jaar geleden

Ode, januari/februari 2011

Nieuwe verborgen verleiders lager – gemiddeld 267 euro minder – voor de auto. De conclusie was zonneklaar: door een harde ondergrond gingen mensen ‘harder’ onderhandelen, doordat de fysieke gewaarwording van hardheid associaties met stabiliteit oproept, die in het onbewuste worden omgezet in een zelfverzekerder onderhandelingspositie.

Dit ‘hardenstoeleneffect’ is onderdeel van een stortvloed aan nieuwe onderzoeken die de verborgen kracht van de onbewuste waarneming onthullen en laten zien hoe die enorme krachten kunnen worden benut. We worden in ons leven constant gebombardeerd met veel meer gewaarwordingen – beelden, geluiden, geuren, smaken, texturen – dan ons bewuste brein kan verwerken. Dat betekent dat op de overgrote meerderheid van die prikkels wordt gereageerd door ons onbewuste, waardoor ons gedrag verandert zonder dat we ons ervan bewust zijn.

In ons online archief vindt u nog meer verhalen uit de afgelopen 25 jaar: www.theoptimist.nl.

| JEREMY MERCER

20 jaar geleden

Ode, januari/februari 2001

De kunst van luisteren, bezinnen, verbroederen In het Westen behoren de sprookjes van de gebroeders Grimm tot de Europese cultuurschat en iedere sterveling is vertrouwd geraakt met Vrouw Holle en Sneeuwwitje. Ook die verhaaltjes werden uit het hoofd verteld en overgedragen van generatie op generatie. Pas toen mensen zich de verhalen niet meer zo goed konden herinneren, kwamen de gebroeders Grimm rond 1820 om de schatten te delven uit de monden van grootmoeders en oude tantes. Gelukkig voor deze verhalen zijn ze in gedrukte vorm gaan voortleven in ontelbare huisgezinnen, vooral als voorleesverhaal bij het slapengaan. O wee, als er tijdens het vertellen een detail anders werd voorgelezen dan de avond ervoor! Alles moest wel precies

kloppen, de prins had een blauwe jas aan en geen groene… Met een duim in de mond, een hand aan moeders rok en met glanzende ogen naar de bewegende lippen kijkend, zogen de kinderen bonkige reuzen en alwetende dwergen op en leefden ze intens mee met de listen van heksen en de dwaalwegen van onnozele prinsessen. Met de woorden kwam er namelijk nog iets anders mee met de verhalen en dat was het gevoel bij een doorlopende stroom van generaties te horen, bij een ver verleden dat toch altijd weer actueel is: ‘Er was eens’. Die sprookjes waren weliswaar ‘eens’, maar je wist ook, dat ze eeuwig zouden zijn en nooit zouden veranderen. | WILLEM BEEKMAN

JANUARI/FEBRUARI 2021 | THEOPTIMIST.NL | 81

ARCHIEF

In de zomer van 2009 werd een groep studenten van het Massachusetts Institute of Technology gerekruteerd voor een studie die over onderhandelingstechnieken zou gaan. Ze werden in een kantoor neergezet, waar ze een foto van een auto met een vraagprijs van zo’n 12.000 euro te zien kregen. De opdracht was om er de beste prijs uit te slepen. Dat werd dus loven, bieden en deals maken. Daarna vertrokken de studenten in de overtuiging dat ze een simpele onderhandelingsoefening achter de rug hadden.

In werkelijkheid was dit een opmerkelijk experiment om te zien of mensen onbewust beïnvloedbaar zijn via hun tastzin. De helft van de studenten zat tijdens die onderhandelingen op harde houten stoelen, de andere helft op stoelen met een zachte bekleding. De deelnemers op de harde stoelen waren harder in het onderhandelen en boden zonder uitzondering

LEZER IN BEELD

Imco Flipse, Middelburg, abonnee sinds 2007

VOORTVAREND

‘Op zoek naar het avontuur’ Op zakenreis in 1998 bleef Imco Flipse steken in Sri Lanka. Aan een van de mooiste stranden in het dorp Unawatuna begon hij een internetcafé dat uitgroeide tot een guesthouse.

Hij werd verliefd op Helena Postma, die er ontwikkelingswerk deed.

Met kerst 2004 waren ze tijdelijk in Nederland voor de geboorte van hun eerste dochter. Op dat moment sloeg de verwoestende tsunami toe, die ook Unawatuna bereikte en alle oude gebouwen wegvaagde. In 2005 keerde hij met zijn vriendin terug naar Nederland en werd abonnee van Ode. Geluk en avontuur kenmerken het leven van ingenieur Flipse. ‘Ik houd van uitdagingen en nieuwe dingen. The Optimist inspireert me daarbij, want het blad staat er altijd vol mee.’

Het avontuur lonkte al vroeg. Als tiener leerde hij windsurfen op het Veerse meer, maar al snel koos hij voor surfen op zee. ‘Ik skipte school er ook veelvuldig voor.’ Voor een stage van de HTS kwam hij in Johannesburg terecht. Een mooie tijd, met gelegenheid om te surfen in Kaapstad, veel van Zuid-Afrika en omliggende landen te zien en mensen te ontmoeten. Onder hen was iemand die zich bezighield met voedingssupplementen. ‘Ik las toen een boek van de Canadese psychiater Abram Hoffer, een van de grondleggers van de orthomoleculaire voedingsleer.

Dat ging over het behandelen van schizofrenie en depressie met zeer hoge doses vitamine B3. Dat interesseerde me, omdat mijn moeder soms zware depressies had.’

Terug in Nederland volgde hij een opleiding orthomoleculaire ge82 | THEOPTIMIST.NL | JANUARI/FEBRUARI 2021

neeskunde. ‘Ik vind het vreemd dat er in de reguliere zorg niet méér mee gewerkt wordt, want medicijnen hebben vaak, soms ernstige, bijwerkingen en er is veel goed wetenschappelijk onderzoek beschikbaar over de rol van voeding en supplementen bij gezondheid. Zelfs bij COVID-19.’

Zijn wederhelft is yoga- en mindfulnesstrainer en heeft haar eigen bedrijf met de veelzeggende naam De Compassiecompany. ‘Ik mediteer ook zo nu en dan, maar ik sup of surf liever, of loop in de natuur.

Reizen doen we nu minder, vanwege het besef dat we echt iets voor het klimaat moeten doen.’

In het dagelijks leven geeft hij als projectleider in de civiele techniek bij de Provincie Zeeland aandacht

aan circulariteit en duurzaamheid. ‘Dat is vooral goed zorgen voor de middelen die je hebt en bij vervanging durven investeren in duurzame alternatieven.’

Hij vindt dat Zeeland een zogenaamde Blue Zone zou moeten worden. ‘Dat biedt enorm veel kansen en is ook interessant voor het toerisme.’ Tot die tijd zoekt hij varend op zijn SUP board het avontuur op de Zeeuwse wateren.

Tijdens zijn lange tochten inspecteert hij meteen de bruggen die hij passeert. ‘En ik haal dan ook troep uit het water.’

Wilt u Je bent een optimist ook in beeld?

Laat het ons of je bent het niet, weten! redactie@ denken wij dan. theoptimist.nl | OPGETEKEND DOOR BRIAN DE MELLO

Het nieuwe nummer van The Optimist ligt op 20 februari in de winkel

Thema:

Feminiene kracht

Hoe zou de wereld eruitzien als we meer ruimte gaven aan onze feminiene eigenschappen? Meer verbinding, samenwerking, empathie en minder oorlog?

The Optimist gaat op zoek naar krachtige vrouwen en intuïtieve mannen, samen op weg naar een wereld in balans.

Hoe zit het met uw feminiene kracht?

Bent u als vrouw gericht op mannelijk presteren? En bent u als man in staat om uw vrouwelijke kant te activeren? Deel uw kijk hierop met ons en geef uzelf bloot. Mail uw inzicht uiterlijk 20 januari 2021 naar redactie@theoptimist.nl.

• Kamala Harris en Jacinda Ardern als rolmodel?

• Dr. Kaouthar Darmoni over genderstudies • Mannen zien hun vrouwelijke eigenschappen • Kracht van de cyclus • En nog veel meer

• Biologisch • GRASGEVOERD • Antibioticavrij IN RAUWE MELK ZIT POWER.

rauw power

OM DIE POWER TE BEHOUDEN VERWERKEN WIJ MELK ZONDER DEZE TE VERHITTEN. Wij FERMENTEREN MELK DIRECT VAN DE KOE, VEILIG EN LANG. IN RAUWPOWER ZUIVEL ZITTEN LEVENDE BACTERIËN EN GISTEN. BIOACTIEVE EN FUNCTIONELE VOEDINGSSTOFFEN ZOALS VITAMINEN, ENZYMEN EN EIWITTEN BLIJVEN ZO INTACT.

Levende zuivel zuivel voor het leven

www.rawmilKcompany.nl