The Optimist 204

30 juni 2022: Inspiratiedag de TussenRuimte! P.45

THEMA: DE VRIJE MENS VLUCHTEN KAN NOG STEEDS MAAR BEN JE VRIJ VAN BINNEN? WIN EEN BOEK OM FIT TE WORDEN!

VICTORIA KOBLENKO OVER VERWOEST OEKRAÏNE:

(P.80)

‘WE BOUWEN ER IETS BETERS VOOR TERUG!’

Liefde maakt je vrij Pijnvrij door muziek Ouderdom als vrijplaats

BP

VOOR ALLE WERELDVERBETERAARS! P. 14

Ambassade voor vrije geesten

One Planet Academy • Geven in Guatamala • Lachen om klimaat Happy Spirit Days • De Metabole Methode • Heilig wereldwater Goeddoen als business • Aardig zijn op het werk • OceanLove no. 204 • mei/juni 2022 • € 9,95

Tijd voor eerlijke thee!

Direct van de theevelden In jouw theekop

Krijg nu 1 thee cadeau Gebruik code: OPTIMIST

www.frankabouttea.com/optimist

Beeldverhaal Daniel Popper

Indrukwekkende beelden van Daniel Popper vind je in ons beeldverhaal vanaf pagina 68.

The Optimist • mei/juni 2022 • 3

Voorwoord

COLOFON

Vrije jongens

De Nederlandstalige The Optimist wordt gemaakt door: Uitgevers: Roland Pluut en Brian de Mello.

Hoofdredactie: Brian de Mello.

Redactie: Laura Boeters, Jessie Eickhoff, Mathilde de Jeu, Juan de Graaf.

Vormgeving: Irma Theunisse.

Sociale ondernemers hebben bij mij een streepje voor. Zeker als ze in alle oprechtheid een ‘kracht ten goede’ willen zijn met hun bedrijf.

De gunfactor wordt in mijn hoofd bijna automatisch verhoogd als iemand zichzelf wegcijfert om een maatschappelijk doel te dienen. Tel daarbij op dat ondernemers bijna per definitie optimisten zijn – ze ondernemen namelijk in de overtuiging iets beter te maken, iets positiefs neer te zetten – en mijn zegen hebben ze.

Helaas is dat ‘goeddoen’ soms een betrekkelijk begrip. In Het Financieele Dagblad stond begin maart een artikel over Tony Chocolonely, de verantwoorde, slaafvrije chocoladerepen. Ooit bedacht door de makers van het tv-programma De Keuringsdienst van Waarde, die wilden bewijzen dat het wel degelijk mogelijk is om sociaal rechtvaardige chocola te maken. Zonder rommel en met een eerlijke beloning voor de lokale cacaoboer. Uit het artikel in het FD viel op te maken dat grote baas Henk Jan Beltman een geschat aandelenvermogen van zo’n 30 miljoen euro aan het choco-avontuur heeft verdiend.

Dat is meer dan het totaal aan uitgekeerde premies aan cacaoboeren, namelijk 25 miljoen euro. Misschien is meneer Beltman een goedbedoelend, slim zakenman en valt er juridisch gezien helemaal niets aan te merken op zijn verdienmodel. Maar van binnen schuurt het, slaat de wijzer van het morele kompas alle kanten uit en doet het zelfs Tony’s zoete melkchocola nogal bitter smaken. Ik krijg er nog net geen mondkapjes-van-Sywert-dejá-vu van.

De vrijheid om te handelen zou gepaard moeten gaan met een empathisch gevoel voor de samenleving. Zodat vrije jongens (van alle geslachten en pluimages) de wereld echt een beetje beter en vrijer maken.

Niet alleen voor zichzelf, maar ook voor de ander. Want voor je het weet raak je het spoor bijster, verdien je het predicaat oligarch of kleptokraat en heet je beste vriend opeens Vladimir. Het mag, het moet, het kan beter en eerlijker.

Laat ik, niet in de laatste plaats als chocoladeliefhebber, wel zo optimistisch blijven.

Met medewerking van: Govert Derix, Jennifer Elders, Arno Engers, Ron van Es, Sander Funneman, Linda Graanoogst, Astrid Landman, Manon van Leeuwen, Ilco van der Linde, Annette Nobuntu Mul, Daniel Popper, Renje en Frans van Rij, Harry Starren, Roy van der Steen, Gerrie Strik, Gijs de Swarte, Sally Tan, Marcel Tjepkema, Lennard Toma, Maaike de Vries en Jasha van der Wel. Met dank aan: Fadia al-Abbar, Lieven Andringa, Brigitte van Baren, Tom de Beer, Carla Begeer, Dirk Bijl de Vroe, Dorothé BongaertsStubbé, Erik Hallers, Valerie Hirschhauser, Koert Hommel, David Kellerman, Victoria Koblenko, Eva Krougman, Marjo van Lijssel, Marjolein en Thomas Lotstra, Anna Lowenhaupt Tsing, Mileva Marić, Jelle van der Meer, Somaya Moll, Gijs de Reeper, Peter Tangel, The Pollinators, Jurgen Tiekstra, Vincent Valjavec, Eric van Veluwen, Britt Vries, Ditri Zandstra en Stephanie Zimmerman.

Coverfotografie: Marcel Krijger En natuurlijk met dank aan alle vrijheidsstrijders en vredesduiven.

Wel optimist, maar nog geen abonnee?

De jaarprijs voor een abonnement is € 84,-.

Kijk voor de verschillende abonnementsvormen en de voorwaarden op onze website: www.theoptimist.nl/word-abonnee Voor meer informatie: bel 070 - 205 9231 of mail naar abonnementen@theoptimist.nl.

Je kunt je ook aanmelden per post: Postbusnummer 226 2690 AE ’s-Gravenzande Advertenties & partnerships Tom van Tol: tom@theoptimist.nl T: 070 - 205 9232 (kantooruren) Bestellingen Het nieuwste nummer is, naast bij 1.200 verkooppunten in het land, ook online verkrijgbaar. Ook oude nummers zijn na te bestellen (€ 9,95 per exemplaar, excl. € 3,50 verzendkosten binnen Nederland) via www.theoptimist.nl/shop. © 2022 Uitgeverij The Optimist B.V. of de individuele auteurs

Brian de Mello, hoofdredacteur redactie@theoptimist.nl Foto: Armando Ello

The Optimist • mei/juni 2022 • 5

INHOUD The Optimist • mei/juni 2022

1 Victoria Koblenko Foto: Marcel Krijger 2 Foto: Fadia al-Abbar 3 ‘Heartwood’, uit de expositie Human+Nature van Daniel Popper in het Morton Arboretum.

Onderstroom

Thema

OPTIMISTEN

DE VRIJE MENS: VLUCHTEN KAN NOG STEEDS

14 Wereldverbeteraars Zes mensen die hun positieve steentje bijdragen.

Vrij zijn van wat ons tegenhoudt, onderdrukt of pijn doet. Soms betekent dat vluchten, vechten of bevriezen. Het staat je vrij om te kiezen.

DUURZAAMHEID

16 Woning verduurzamen?

De moeite waard volgens Lieven Andringa en Gijs de Reeper.

25 Introductie In de vlucht naar vrijheid laten we ons leiden door optimisme, met uitzicht op veilige havens.

MAATSCHAPPIJ

18 Het klimaatdebat Onderzoeksjournalist Jurgen Tiekstra geeft ons een kijkje in de lachspiegel.

26 Vrijheid voor Oekraïne Victoria Koblenko probeert de lichtpuntjes te zien en wij spotten er ook een paar.

ZINGEVING

20 We mogen weer!

Happy Spirit Days festival gaat eindelijk weer door.

30 Gered door muziek Koert Hommel stilt er zijn chronische pijn mee.

33 Liefde maakt vrij Deze avonturiers bouwden een camper en gingen ermee op huwelijksreis.

34 Vrijheid in lockdown Externe factoren bepalen niet hoe vrij we zijn, ondervond Astrid Landman.

36 Ouderdom is een vrijplaats Waarom blijven mensen hun eigen ouderdom ontkennen? Dr. Gerrie Strik doorbreekt het taboe.

1

40 TussenRuimte Ron van Es vertelt hoe we moedig een nieuwe wereld tegemoet treden.

The Optimist • mei/juni 2022 • 6

46 Vrije denkers, verenigt u!

Embassy of the Free Mind aan de Amsterdamse Keizersgracht is dé plek voor en door vrijdenkers wereldwijd.

50 Vlucht uit je pijnsysteem Dr. Arno Engers onderzoekt hoe patiënten wat vaker vrij van pijn kunnen leven.

Zuiver zakelijk BEWUSTER ZAKENDOEN

55 Introductie Weloverwogen werken aan een betere toekomst.

56 One Planet Academy Dirk Bijl de Vroe leert werknemers van Stedin grip te krijgen op duurzaamheid.

58 Goeddoen Wordt de wereld er echter beter van? Gijs de Swarte legt het voor aan wetenschappers.

60 Doe eens aardig Lennard Toma wil dat we aardig zijn op het werk.

Hij vraagt het lief.

62 Van lente naar zomer Volg het natuurlijke ritme met Marcel Tjepkema van Club Groeneveld.

64 Duurzame mobiliteit Over het alternatief voor dieselvoertuigen, EV’s en het zitten op een cactus.

Rubrieken ACTUEEL

8 Lezersreacties voor en door optimisten 10 De oceaan spreekt in golven van hoop ODE AAN

12 Twijfel BEELDVERHAAL

2

Opinie

Columns

UITGESPROKEN

COLUMN

67 Standvastig Roland Pluut over het (al dan niet) zwichten voor tirannen.

Achtergrond 84 Hoe geven ons rijk maakt Fondsenwervers Renje en Frans van Rij nemen ons in een reportage mee naar Guatemala.

Boeken BOEKRECENSIE

13 De onsterfelijke matsutake Antropoloog Anna Lowenhaupt Tsing schreef De paddenstoel aan het einde van de wereld.

BOEKFRAGMENT

76 Verbrand dat vet!

Dr. Maaike de Vries pakt onze coronarolletjes aan met de Metabole Methode.

OPROEP

83 Optimistische oplossingen De nieuwe ideeënbus van The Optimist voor lezers.

Met dit keer de vraag: ‘Waar vind je nog geluk?’

23 Annette Nobuntu Mul ‘Vogelvrij’ COLUMN

53 Govert Derix ‘Voorzichtig met vrijheid’

GALILEO’S GALLERIJ

91 Mileva Marić Een ode aan de Galileo’s van de moderne geschiedenis.

DOORGEEFCOLUMN

75 Jennifer Elders ‘Hoe gaat het met je?’

COLUMN

89 Harry Starren ‘Ons wet is wil’ COLUMN

95 Manon van Leeuwen ‘April doet wat hij wil’

Evenementen

68 Gigantische sculpturen Indrukwekkende kunst van de Zuid-Afrikaanse Daniel Popper.

VOLG ONS OP SOCIALE MEDIA

@TheOptimistNL @TheOptimistNL TheOptimist_NL

SPIRITUEEL

92 Water voor de wereld Zenmeester Brigitte van Baren gaat op missie voor gezond water en vrede.

OPTIMIST IN BEELD

97 Ditri Zandstra Zo blijft deze abonnee in woelige tijden optimistisch.

22 Happy Spirit Days Blaricum, 10-12 juni 45 De TussenRuimte Inspiratiedag Driebergen, 30 juni 93 Living Peace Water for All Den Haag, 01 juni

The Optimist • mei/juni 2022 • 7

3

Actueel

Actueel

Lezersreacties voor en door optimisten.

Marina ‘Volgens mij moet je wel een hele grote optimist zijn, als je tijdens een uitzending van het Russische “journaal” met een bord in beeld durft te komen met daarop “No war” en andere teksten waar meneer Poetin niet blij van wordt. Ik hoop van harte dat Marina Ovsyannikova niet jarenlang in een strafkamp terechtkomt. Het is onze morele plicht om optimistisch te zijn, maar ook om je mond open te doen tegen onrecht. Haar actie op de nationale tv, samen met een spijtbetuiging over het feit dat ze in het verleden heeft meegewerkt aan de Russische propagandamachine, maakt deze vrouw tot een heldin. Als jullie ooit besluiten tot een prijsuitreiking voor de “optimist met lef” van het jaar, zou ik Marina graag bij deze willen voordragen als kandidaat!’

Hannah

Nederlands, please?

‘Graag lees ik de artikelen in de Optimist, maar helaas...

Er staan steeds meer Engelse woorden en termen in de teksten. Ook Nederlandse bedrijven heten bijv. Transparancy International Nederland. Waarom, waarom?

Ik woon in Nederland en spreek Nederlands en een beetje Engels. Nu moet ik met het woordenboek erbij de Optimist lezen. Dit telt ook voor veel andere tijdschriften en kranten.

Er zijn meer mensen zoals ik en er zullen hierdoor steeds meer mensen afhaken in de toekomst. Is dat wat we willen… mensen buitensluiten?’

Toos van Domburg-Teunissen Reactie van de redactie: ‘We gaan erop letten, Toos.

Maar aan Engelse namen kunnen we niet veel veranderen, ook niet aan The Optimist…’

We zijn benieuwd naar jouw mening over deze editie.

Schrijf ons! redactie@theoptimist.nl The Optimist • mei/juni 2022 • 8

Actueel

Troostdeken ‘Ik ben filmmaakster en zag vorig jaar op jullie website het bericht over de Eindhovense Gijsje van Bakel, die een troostdeken voor de aarde maakte. Dat was voor mij aanleiding haar te vragen of ik haar mocht volgen.

Het werd een heel bijzondere expeditie, die nu is vastgelegd in de twintig minuten-durende documentaire Klimaatheld op hakken. Een inspirerend verhaal over hoe je als eenling, zonder macht, connecties en geld, van betekenis kunt zijn.

Het project van Gijsje begon nadat ze ongelooflijk verdrietig was na het zien van de film A life on our planet van David Attenborough. Ze besloot haar negatieve gevoelens om te zetten in iets positiefs en riep mensen op een lapje van tien bij tien centimeter aan haar toe te sturen. Van de lapjes wilde zij een troostdeken maken, die ze op de klimaattop in Glasgow aan

de wereldleiders wilde tonen. Het initiatief werd een groot succes: uiteindelijk kon ze een deken van bijna drieduizend lapjes van mensen uit 22 landen en vier continenten op de COP26 tonen.

Gijsje ging in november 2021 op de fiets naar Glasgow, om daar de deken te tonen aan de wereldleiders van de klimaatconferentie COP26. Een hartverwarmende en inspirerende expeditie, die laat zien dat het wel degelijk mogelijk is in je eentje het verschil te maken.’

Edith van Zalinge Bekijk de documentaire op comfortblanketforourplanet.com Foto: Gijsje op de COP26 met de vertegenwoordigers van de Europese Unie die uitnodigden de troostdeken aan de wereldleiders te tonen.

The Optimist • mei/juni 2022 • 9

OceanLove

Fluïde Van nature ben ik fluïde. Ik beweeg mee met de krachten van de zon, de maan en de rollende aarde.

Ik schik me bij opwellingen, golven, kolken, diep of hoog. Er zijn er die mij ooit zondvloeden hebben toegedicht, maar ik oordeel niet. Ik spreid, vlei, glij, en gedij. Of wie weet is het ‘Wuwei’, het woord dat Chinezen hebben voor een staat van moeiteloze harmonie; go with the flow. Mijn meegaandheid is vast m’n redding, maar ook m’n achilleshiel. Ik zou niet alles meer moeten pikken, maar kan niet tegen m’n natuur in.

Daarom heb ik misschien wel extra bewondering voor iedereen die zich verzet tegen mijn verwaarlozing. Niet met woorden alleen, want dat is vaak zo oeverloos. Maar met duizend kleine daden, zwemmend als een zalm, tegen de heersende stroom in.

Zo is daar de jonge Belgische Anuna De Wever.

Met grote Klimaatmarsen betrekt ze haar leeftijdsgenoten. En toen ze in Brazilië bij een milieu-

Tekst: van de oceaan, via Ilco van der Linde Foto: Fadia al-Abbar

conferentie kon spreken, ging ze per zeilboot. Om iedereen die vliegt een spiegel voor te houden, maar ook omdat ze mij wilde leren kennen. Als dank liet ik een walvis naast haar boot omhoog springen.

Er bovenuit steken, dat is een kunst. En die kunst vereist doorzettingsvermogen. Ooit sprak Anuna bij een popconcert en onverlaten smeten een zak urine over haar heen. En toch geeft ze niet op en blijft ze maar zeggen dat alles draait om de noodzaak tot meer liefde, ook voor mij! Respect.

Laatst sprak ze met schrijver en oud-minister Jan Terlouw. Negentig jaar en rijp om op z’n lauweren te rusten, maar ook hij stimuleert jongeren onophoudelijk om de vernietiging van aarde en oceaan niet langer te pikken.

En ze zijn gelukkig niet alleen. Anuna is net als Greta Thunberg of Ridhimi Pandi of Boyan Slat.

Allemaal rond de twintig, vernieuwend, tegen de stroom in. Terlouw zie ik in hetzelfde schuitje

The Optimist • mei/juni 2022 • 10

OceanLove

Goed nieuws van activisten boven de zeventig: Paul Watson, Sylvia Earle of Jane Goodall, en natuurlijk David Attenborough.

Jong en oud, samen voor mij. En daar tussenin?

Daar zit jij wellicht. Je kijkt misschien nog weg. Of je denkt dat het je tijd wel zal duren. Of beter, je weet niet waar te beginnen! Je wilt mij wel bijstaan, maar vraagt je af of kleine daden eigenlijk wel helpen. Geloof mij, dat doen ze zeker! Klein is waar alles van waarde begint. Zonder plankton zouden walvissen niet kunnen bestaan.

Vanuit alle zeven wereldzeeën ga ik die onmisbare plankton, die strijdbare zalmen en stoere zeilers bij jou introduceren. Want ik zie en verbind ze allemaal. Con amore overspoel en verfris ik je met deze golven van hoop. •

Over OceanLove

Met fotografen, dichters, duikers, filmmakers, verhalenvertellers, wetenschappers en activisten geeft OceanLove de oceaan een gezicht én een stem. Met publicaties, sociale mediakanalen, een speciaal boek en een ‘community van ocean lovers’ komt er veel meer aandacht voor de kwetsbaarheid en de schoonheid van de oceanen en alles wat hierin leeft. OceanLove gaat mensen zó in het hart raken dat ze niet langer wegkijken, maar juist meehelpen, als nieuwe vrijwilliger, donateur of activist.

Ook verzamelt OceanLove samen met haar partner Dopper handtekeningen – de Dopper Wave – om het gebruik van plastic wegwerpflessen tegen te gaan.

Met Jan Terlouw (90) en Anuna De Wever (20) – twee van de eerste ambassadeurs voor OceanLove – is onlangs een mini-documentaire gemaakt, die online bij The Optimist is te zien.

Ondanks zeventig jaar leeftijdsverschil was er opvallend veel overeenstemming: we moeten de vernietiging niet langer accepteren, activisme helpt, hoop is van levensbelang en ja, het is de hoogste tijd.

(Scan de QR-code.)

‘Als dank liet ik een walvis naast haar boot omhoog springen.

Er bovenuit steken, dat is een kunst. En die kunst vereist doorzettingsvermogen.’

Meer informatie: www.oceanlove.news

The Optimist • mei/juni 2022 • 11

Natuurbescherming in het Amazonegebied is van groot belang voor het klimaat op aarde. In Colombia bestrijdt Gaia Amazonas samen met de inheemse bevolking ontbossing en natuurverlies op basis van eeuwenoude kennis over het ecosysteem. • Op de bodem van de zee, voor de kust van Scheveningen, liggen sinds kort twee ecologische ankers. De ankers zijn een nieuwe stap naar de allereerste off-shore zeewierboerderij van Nederland. • Ondernemer Ali Niknam richtte tien jaar geleden Bunq op, de ‘bank of the free’. Nu biedt hij, als iemand die oorlog aan den lijve heeft ervaren, mensen de gelegenheid om weg te komen uit Oekraïne om het oorlogsgeweld te ontvluchten. • Artsen in Canada kunnen hun patiënten sinds kort voorschrijven om de natuur in te trekken. Mensen met zo’n doktersrecept komen in aanmerking voor een abonnement op een natuurpark om gebruik te maken van de helende kracht van de natuur. • De Australische overheid trekt 31 miljoen euro uit om koala’s te beschermen. Momenteel worden deze dieren bedreigd door bosbranden, langdurige droogte, verstedelijking, ziekte en verlies van leefgebied. • In het Verenigd Koninkrijk hebben wetenschappers een recordhoeveelheid energie opgewekt in een kernreactor. Dit is veelbelovend voor kernfusie als veilige en schone energiebron. • Bij alle mobiele netwerkproviders is het sinds dit jaar mogelijk om via wifi-bellen en 4G het alarmnummer 112 te bereiken. Hoewel dit al sinds juli 2021 verplicht is, constateerde de Autoriteit Consument & Markt (ACM) eind vorig jaar dat niet alle telecomaanbieders hieraan voldeden. •

Onderstroom Ode aan

Ode aan twijfel ‘Als denken de weg tot waarheid is, is twijfel onze gids op die weg’, aldus Voltaire. ‘Wie niet twijfelt, is eigenlijk iemand die niet nadenkt.’ In onze huidige maatschappij is daarentegen nauwelijks tijd om te wikken en wegen, informatie in te winnen of vraagtekens te plaatsen. Er wordt doorgaans verwacht dat je snel – bijna zonder nadenken – een antwoord paraat hebt. Wanneer je jouw twijfels toelaat, ontstaat er ruimte om na te denken, tot bezinning te komen en een weloverwogen reactie te geven.

Wanneer je bijvoorbeeld de weg kwijt bent, neem je de omgeving extra goed in je op, kijk je om je heen naar aanknopingspunten en zie je dingen die een ander nooit zijn opgevallen. Zo leidt twijfel je, via jouw denken, tot de juiste bestemming. Misschien wel tot de waarheid.

Jessie Eickhoff

The Optimist • mei/juni 2022 • 12

Onderstroom Boeken

Goed nieuws

De onsterfelijke matsutake

Het functioneringsgesprek gaat bij steeds meer bedrijven op de schop. Veel werkgevers zien kansen in een nieuw soort gesprek, waarbij leidinggevenden met regelmaat gewoon een praatje met de werknemers maken. • Wetenschappers van de Erasmus Universiteit en Hogeschool Rotterdam startten 1 februari met het vierjarige Rotterdamse onderzoeksprogramma kinderarmoede. Hiermee zoeken zij samen met gemeente Rotterdam en Nationaal Fonds Kinderhulp een oplossing voor dit probleem. • In Nederland lijdt ongeveer een kwart van de bevolking aan slaapproblemen.

Uit onderzoek blijkt dat het toepassen van ademhalingstechnieken een effectieve en natuurlijke manier is om in slaap te komen. • In de maand maart is OceanLove gelanceerd. Dit nieuwe initiatief van Nederlandse bodem roept de verwoesting van de oceaan een halt toe door mensen weer verliefd te laten worden op de oceaan. • In de Tsjechische dierentuin Safari Park Dvur Kralove is een neushoorn geboren. Het dier kreeg de naam Kiev als eerbetoon aan het Oekraïense volk. Met een fokprogramma zet de dierentuin zich al jaren succesvol in om de zwarte neushoorn voor uitsterving te behoeden. • Onderzoekers in Japan ontdekten dat activiteiten waarmee spierkracht wordt opgebouwd, zoals yoga, krachttraining of tuinieren, het risico op vroegtijdig overlijden vermindert met 10 tot 20 procent. Gecombineerd met hardlopen, fietsen of zwemmen kan dit percentage tot wel 40 procent stijgen. • Een Fillipijnse uitvinder creëerde harsachtige zonnepanelen uit groenteafval. Omdat bepaalde stoffen uit groente erg gevoelig zijn voor UV-licht, genereren de panelen zelfs energie op een bewolkte, regenachtige dag. •

Door LAURA BOETERS

1 Anna Lowenhaupt Tsing

Hoera, er is leven in een apocalyptische wereld van milieuverwoesting en hebzucht! Voor wie de documentaire Fantastic Fungi heeft gezien, is het waarschijnlijk geen verrassing dat het hier over de paddenstoel gaat. De antropoloog Anna Lowenhaupt Tsing schrijft erover in De paddenstoel aan het einde van de wereld.

Om specifieker te zijn gaat haar boek over de matsutake, een aromatische wilde paddenstoel die zeer kostbaar is, en bijzonder geliefd in de Japanse keuken. De geur van de paddenstoel is een indrukwekkend kenmerk. In een prachtig intermezzo over ruiken schrijft Tsing: ‘U moet weten dat de meeste mensen van Europese afkomst de geur niet kunnen verdragen.’ Japanse matsutakeliefhebbers ervaren de geur anders: ‘Matsutakes ruiken volgens hen naar het dorpsleven en naar als kind op bezoek gaan bij je grootouders en libellen vangen. De geur herinnert aan open dennenbossen, die nu overal op sterven na dood zijn.’

In haar boek onderzoekt Tsing de ecologie van de matsutake en volgt ze de handel in deze bij-

The Optimist • mei/juni 2022 • 13

1

zondere paddenstoel. We leren van haar dat de matsutake alleen groeit in ernstig verstoorde bossen: plaatsen waar gletsjers, vulkanen, zandduinen of menselijk handelen – bijvoorbeeld door houtkap – andere bomen en de organische bodem hebben weggevaagd. Ze vertelt over verarmde landschappen waar de zaailingen van bomen alleen een kans maken als zij een partner vinden in een fungus die voedingsstoffen aan de rotsachtige bodem onttrekt; De paddenstoel aan het einde van de wereld heeft alle ingrediënten voor een meeslepend liefdesverhaal waarin de hoofdpersonages ons vertellen over precaire levensomstandigheden en leefwerelden.

Nog lang en gelukkig. • De paddenstoel aan het einde van de wereld Anna Lowenhaupt Tsing Uitgeverij: Octavo ISBN: 9789490334291 432 pagina’s € 29,50 Verkrijgbaar in de webshop van The Optimist.

Onderstroom Wereldverbeteraars

Wereldverbeteraars Mensen die de wereld mooier maken verdienen onze aandacht. We zetten hier zes optimisten in het zonnetje.

Valerie Hirschhauser en David Kellerman

Eind 2016 besluiten Valerie Hirschhauser en David Kellerman om de theesector van Oost-Afrika te onderzoeken. Ze stappen op de motorfiets, toeren langs theeplantages en komen tot een interessante conclusie.

‘De handelsketen van het theeblaadje naar een kopje thee in Nederland is heel lang’, vertellen ze. ‘Bovendien is de thee allang

1 Valerie Hirschhauser (rechts) en David Kellerman 2 The Pollinators

1

niet vers meer wanneer het bij de supermarkt in de schappen ligt.

Ook kan er niet worden achterhaald waar de thee precies vandaan komt.’

Om de theesector positief te veranderen, zijn de twee begonnen de beste theesoorten rechtstreeks in te kopen bij theeproducenten die zij tegenkwamen tijdens hun reis. Inmiddels kopen ze ook direct in bij theemakers uit Sri Lanka. Onder het label Frank about tea voorzien zij theeleuten in Nederland van verse thee van hoge kwaliteit, rechtstreeks van de plantage.

‘Het zijn unieke blends met alleen de hoogste kwaliteit kruiden en theebladeren’, lichten zij toe.

‘Want een eerlijke thee-industrie begint met betere thee.’

Omdat Hirschhauser en Kellerman geloven dat elke theeboer toegang zou moeten hebben tot onderwijs, dragen zij daar met hun merk een steentje aan bij.

Twee procent van hun omzet steken ze in het trainen van de boeren in de gemeenschappen waar zij mee werken. Al meer dan driehonderd boeren zijn dankzij hen opgeleid.

Meer informatie: www.frankabouttea.com

The Pollinators

2

Bestuivende dieren hebben het erg moeilijk. En dat terwijl ze onmisbaar zijn in onze voedselketen: meer dan zeventig procent

The Optimist • mei/juni 2022 • 14

van ons voedsel is af hankelijk van de bestuiving door bijen en aanverwante insecten. Voor The Pollinators de hoogste tijd om ze een handje te helpen. Al zes jaar zet deze groep zich in voor meer voedsel voor bestuivers en meer biodiversiteit. ‘Bestuivende insecten zijn cruciaal voor gezonde ecosystemen en daarom willen we zoveel mogelijk mensen betrekken bij het beschermen van deze kleine maar belangrijke wezens. Door te zorgen voor een constant aanbod van voedsel zijn ze beter in staat te overleven.’

Ieder jaar organiseren The Pollinators uiteenlopende act iv iteiten en ca mpa g ne s i n samenwerking met burgers, bedrijven en lokale initiatieven.

Dit jaar werd voor de vijfde keer ‘Voedselbanken voor Bijen’ georganiseerd, waarbij 1500 particulieren zich omschoolden tot voedselbank voor de bij en zakjes met bijvriendelijk bloemenzaad uitdeelden aan hun klanten.

Hiermee riepen The Pollinators heel Nederland op om te gaan bij-voeren op Nationale Zaaidag (22 april).

‘Al meer dan honderd organisaties deden mee aan onze campagnes, jaarlijks verdubbelt het aantal voedselbanken voor bijen en onze community is al 25 duizend man sterk. Uiteindelijk zijn we allemaal “pollinators”, dus laten we heel Nederland bestuiven, zodat 17 miljoen mensen in actie komen voor een bloemrijke en gezonde leefomgeving.’

Meer informatie: www.thepollinators.org

Vincent Valjavec

Een advocaat of jurist onder de snelknop voor persoonlijk contact en advies? Het is een droom voor veel ondernemers en particulieren die tegen een probleem

Onderstroom Wereldverbeteraars

aanlopen. Vincent Valjavec verwezenlijkt dit concept. Hij vertelt: ‘Ik heb veel geleerd van de tijd dat ik in de commerciële advocatuur werkte, maar ik wilde méér betekenen voor mensen.’

Eind 2021 startte hij Legal-U, een bedrijf gespecialiseerd in juridische hulpverlening waarbij zijn cliënten en hun probleem centraal staan. ‘Iemand écht proberen verder te helpen is mijn uitgangspunt. Wanneer mensen via de website contact met mij opnemen, komen ze gelijk terecht in mijn WhatsApp. Ze kunnen hun probleem dan gratis en vrijblijvend aan mij voorleggen, ook per mail of zelfs via videobellen.’

Met zijn bedrijf gooide Valjavec het fenomeen ‘uurtje-factuurtje’ overboord. ‘Normaal gesproken krijg je van een jurist of advocaat een factuur per zes minuten. De teller gaat dan al lopen wanneer telefonisch een afspraak wordt ingepland met een cliënt. Ik zie het bellen en mailen met een klant als bijzaak en breng alleen kosten in rekening voor de tijd dat ik echt aan de zaak werk.’ Het uurtarief van Valjavec is daarbij gemiddeld de helft lager dan gebruikelijk. ‘Veel mensen die hulp nodig hebben, worden tegengehouden door de hoge kosten van juridische hulp. Vaak weten ze

‘We willen bijdragen aan meer verbinding in onze samenleving.’

3 Vincent Valjavec Foto: Borgdorff Photography

4

5

ook pas achteraf, wanneer ze de factuur ontvangen, wat het ze allemaal heeft gekost. Tijdens het gratis eerste gesprek ben ik hier direct transparant over en geef ik mijn klanten een schatting van het totale kostenplaatje. Alle tijd die ik er meer aan kwijt ben, neem ik voor eigen rekening.’ Zijn uiteindelijke doel? ‘Ik wil mensen in hun kracht zetten zodat zij ver kunnen komen met hun zaak of probleem. Niet alleen met advies, maar ook met middelen zoals een modelhuurovereenkomst, juridische handleidingen of een kanten-klare opzegbrief.’

Meer informatie: www.legal-u.nl

communiceren, inspirerend te motiveren en overtuigend te verbinden met hun team en klanten. ‘Terwijl ze tegelijkertijd als mentor en rolmodel een kind helpen’, lichten de sociaal ondernemer en energetisch trainer toe.

Met de leergang gaan de twee vrouwen de uitdaging aan om bruggen te bouwen tussen de zakelijke wereld en de achterbuurt. Tussen arm en rijk, jong en oud, en hoog- en laagopgeleid. ‘We willen bijdragen aan bewustwording en meer verbinding in onze samenleving. Met Playful Leaders zorg je voor een professionele verdieping, door de weerbaarheid en het persoonlijke leiderschap in je werk te vergroten. En tegelijkertijd verbeter je de wereld om je heen.’

Als Playful Leader sta je als mentor ook in contact met je eigen innerlijk kind, leggen Moll en Bongaerts-Stubbé uit. ‘Met zelfkennis, vertrouwen, creativiteit, speelsheid en verbindende communicatie leer je elke situatie aangaan en duurzaam op te lossen.

En voor jouw mentorkind kan het hebben van een goed rolmodel een trigger zijn voor een betere toekomst. Je maakt impact voor altijd, want meer zelfvertrouwen en perspectief sijpelen bij een kind door in schoolprestaties, vervolgopleidingen, sollicitaties en in het privéleven.’

Meer informatie: www.playfulleaders.nl

Somaya Moll en Dorothé Bongaerts-Stubbé

4 Somaya Moll 5 Dorothé Bongaerts-Stubbé

3

Somaya Moll en Dorothé Bongaerts-Stubbé zien in de wereld om hen heen al jaren hetzelfde: de vergrote wens en noodzaak onder professionals voor meer zingeving, balans en ontwikkeling. Tegelijkertijd merken zij dat er veel kinderen zijn die hulp kunnen gebruiken. Ze stellen: ‘De noodzaak voor positieve rolmodellen onder k inderen wordt alleen maar groter. Daarbij heeft de coronacrisis maatschappelijke ongelijkheid en de problematiek achter de voordeur en op de werkvloer vergroot.’

Als antwoord hierop ontwikkelden zij de leergang Playful Leaders. Hiermee leren zij deelnemers binnen een jaar beter te

The Optimist • mei/juni 2022 • 15

Onderstroom Duurzaamheid

Verduurzamer wint meer dan de hoofdprijs Al twaalf jaar timmert de organisatie Winst uit je woning aan de weg om zoveel mogelijk huishoudens te helpen verduurzamen. Ze wonnen onlangs de FD Gazellen Award, als snelstgroeiende onderneming van Nederland.

Door BRIAN DE MELLO

Lieven Andringa en Gijs de Reeper waren ooit los van elkaar bezig met verduurzamingsprojecten. Andringa was werkzaam bij een stichting, De Reeper had zijn eigen bedrijfje. Ze ontmoetten elkaar bij toeval en kwamen erachter dat de aanpak die indertijd werd gehanteerd niet werkte. Andringa vertelt: ‘Er waren destijds veel wijkacties. Het motto was: als je wilt verduurzamen, dan moet je dat blok voor blok doen.

Vanuit de overheid was er een stimuleringsregeling om het per wijk of per blok aan te pakken.

Dat idee flopte, simpelweg omdat de wijk als entiteit geen handig cohort is. Je moet bewoners individueel helpen, en in kleine stapjes. Dus niet de hele wijk aanpakken, maar de individuele woning. En dan niet de hele woning in een keer, maar stap voor stap.’ Die aanpak, waarbij bewoners kunnen wennen aan telkens niet al te grote investeringen en een verbetering die te overzien is, sloeg aan; Winst uit je woning werd succesvol door het koppelen van vraag en aanbod van duurzame oplossingen. Bovendien winnen ze vele groene harten doordat ze als geen ander de energietransitie helpen versnellen.

Goede relaties

Het bedrijf had zich al eerder kunnen aanmelden als kandidaat voor de FD Gazellen, maar het kwam er steeds niet van. Of ze waren iedere keer net te laat. ‘Nu is het dan zover en winnen we de hoofdprijs’, vertelt Andringa in alle bescheidenheid. Met de stijgende prijzen van gas en elektriciteit in het achterhoofd, vragen we hem hoe hij denkt de sterk groeiende vraag aan te kunnen.

‘Dat doen we deels door nieuwe medewerkers aan te nemen. Binnenkort komen er weer mensen bij, daarmee groeien we maandelijks met vijf tot tien procent

The Optimist • mei/juni 2022 • 16

Onderstroom Duurzaamheid

qua personeelsbestand. Maar we zijn natuurlijk in de kern een intermediair en dat is ons voordeel.

Wij zorgen voor de offertes, de werkbeschrijvingen en de opdrachten. Het werk dat we laten uitvoeren gebeurt door isolatieen installatiebedrijven. Die hebben een heel grote capaciteit. Dat zijn nu ongeveer 350 partijen en dat worden er snel meer, richting de 400 of 500.’ Op de vraag hoe de kwaliteit bij groei word geborgd, klinkt een opvallend antwoord: ‘Door goede relaties met elkaar aan te gaan. Als intermediair heb ik geleerd dat je lief moet zijn voor iedereen. Je hebt alle relaties goed te houden. Met de klanten, de gemeenten én met de uitvoerende partijen. Op het moment dat een van hen ontevreden is, hebben wij ons werk niet goed gedaan en komen ze bij ons terecht.’

Groei door samenwerking

Winst uit je woning is nu actief in meer dan honderd gemeenten, maar daar houdt het niet bij op.

Andringa geeft aan dat ze ook in én met de overige 250 gemeenten aan de slag willen. Daarbij zoeken ze naar samenwerkingsverbanden met de provincie of met gemeenten met een zogenaamd energieloket. ‘De focus voor de komende jaren is: groei door samenwerking. We zijn op zoek naar samenwerkingspartners waarmee we onze dienstverlening goed kunnen inzetten en met partners die aanvullend zijn. Dat zijn bijvoorbeeld partijen die gemeenten helpen met zo’n energieloket. Die verzorgen dan een website en een helpdesk om consumenten van dienst te zijn.’ Als andere mogelijke commerciële partners noemt hij onder meer energiebedrijven, die naast levering van gas en elektra, hun klanten ook willen helpen de

1

energielasten dragelijk te maken.

De FD Gazellenwinnaar is desnoods bereid zichzelf weg te cijferen, door neutraal hun diensten te leveren via derden. ‘Dan is Winst uit je woning een zogenaamd white label en biedt de derde partij de dienstverlening aan onder hun eigen naam. Dat kan dé manier zijn om het aantrekkelijk voor hen te maken om met ons in zee te gaan.’

Complex

Alle inspanningen ten spijt moet er nog veel gebeuren om het hele land te verduurzamen. Heeft Andringa reden om optimistisch te zijn over de toekomst van een verduurzaamd Nederland? Er volgt een denkpauze, want ‘het is een complex vraagstuk’, verkondigt hij. Bedachtzaam, op een wijze die een volleerd politicus niet zou misstaan, formuleert hij zijn antwoord. ‘Ik vind het heel positief dat er nu veel meer middelen vrijkomen vanuit overheden om dat doel te bereiken.

Maar ik ben vooral blij dat er tegenwoordig ook meer gekeken wordt naar de resultaten van projecten. Vroeger hielden ze niet bij hoeveel er geïnvesteerd werd; het was al voldoende als er een mooi persbericht in de krant stond met een foto van de wethouder erbij. Nu zien we dat proces- en projectgelden vanuit overheden steeds meer moeten opleveren.’

Dat ziet de ondernemer als een

positieve ontwikkeling. Er is volgens hem minder sprake van greenwashing en meer oog voor het boeken van resultaat.

‘Als intermediair heb ik geleerd dat je lief moet zijn voor iedereen.’

Tel uit je winst

Andringa drukt ons aan het eind van het gesprek nog iets op het hart. ‘De insteek van ons initiatief, en daarom heten we ook zo, is “winst uit je woning”.

Dus niet “red de wereld” of iets anders hoogdravends. We willen focussen op de positieve kant van verduurzaming. Namelijk dat er enorm veel voordeel valt te halen uit het verduurzamen van je woning. We stimuleren mensen om thuis op energie te besparen.

Dat is de kern van wat we proberen te bereiken. Niet met een wijzend vingertje, maar door keihard te laten zien dat het loont om te verduurzamen.’ Met zulke aansporende woorden verdient Winst uit je woning niet alleen de FD Gazellen Award, maar ook een eervolle vermelding voor aantoonbaar optimisme. •

The Optimist • mei/juni 2022 • 17

1 V.l.n.r.: Gijs de Reeper, Stéphanie Zimmerman, Maxime Janssen, Shanna van Dijk en Job Caljé Foto: Bastiaan Heus en Leonard Faustle 2 Lieven Andringa en Gijs de Reeper

2

Onderstroom Maatschappij

Nuance in het klimaatdebat Het klimaatdebat ziet er niet rooskleurig uit. Onderzoeksjournalist Jurgen Tiekstra gaat in zijn boek Het klimaatdebat als lachspiegel op zoek naar de nuance. Schept hij daarmee ruimte voor optimisme?

Door LAURA BOETERS Je windt er geen doekjes om: het klimaatdebat wordt gedreven door angst, doemscenario’s en ongenuanceerde berichtgeving door politici en de media.

‘Dat is eigenlijk al zo vanaf het moment dat het klimaatdebat begon, in 1988. Iemand die mij intrigeert en het klimaatdebat altijd nuchter wilde houden was Bert Bolin, een Zweedse meteoroloog die in 1988 de eerste voorzit-

ter werd van het IPCC. Hij wilde politiek en wetenschap gescheiden houden. Tevergeefs, want het klimaat werd een publiek debat waarbij politici en belangengroepen vaak te grote uitspraken deden waar klimaatwetenschappers niet achter stonden. En dat zien we nu nog steeds. Ook al zijn de klimaatzorgen terecht, in het publieke debat verdwijnt de nuchterheid heel snel.’

Tijdens je onderzoek kwam je erachter dat er in klimaatmodellen, ook door het IPCC, vaak uit wordt gegaan van doemscenario’s. Zijn de zorgen dan wel terecht?

‘Als wetenschapper moet je altijd rekening houden met die doemscenario’s. Maar de mate van waarschijnlijkheid ervan wordt door media en opiniemakers vaak niet vertaald naar het grote publiek. Je moet als beleidsmaker overal rekening mee houden, maar dat betekent niet dat het scenario waar je rekening mee houdt een zekere toekomst heeft.

Op het moment dat klimaatmodellen en wetenschappelijk onderzoek in het publieke debat terechtkomen, verdwijnt vaak de nuance en wordt het debat zwart-wit. Daarbij is het voor belangengroepen soms fijn om een doemscenario te kunnen presenteren. Een ramp is heel vervelend, maar het komt ook weleens goed uit want dan is er legitimatie om de samenleving te veranderen. En die wens zit er vaak onder. Maar dan verlies je de nuchterheid dus wel, omdat je zo graag verandering wilt.’

The Optimist • mei/juni 2022 • 18

Het klimaatdebat als lachspiegel Jurgen Tiekstra Uitgeverij Scriptum ISBN: 9789463192415 184 pagina’s € 20,Verkrijgbaar in de webshop van The Optimist.

Onderstroom Maatschappij

Ontstaat er meer ruimte voor optimisme wanneer we het klimaatdebat genuanceerder benaderen?

‘Het optimisme zit in het besef dat niet alles één grote ellende is. We hebben een enorme welvaart opgebouwd, met veiligheid en een modern leven. Daar mogen we heel dankbaar voor zijn.

Vooral als je beseft hoe welvarend we zijn, hoezeer de levensverwachting is gestegen en dat kindersterfte in ons deel van de wereld nog nauwelijks voorkomt.

De referentieperiode voor de opwarming is altijd 1850 tot 1900, waardoor je het gevoel krijgt dat dat de ideale tijd was. Ten opzichte van die tijd is de wereld nu zo’n 1,2 graden Celsius warmer. Maar niemand zou meer in die periode willen leven. De levensverwachting lag toen rond de veertig jaar, er waren ook in Nederland hongersnoden, mensen leefden in enorme armoede en er waren nauwelijks verharde wegen.

Sindsdien hebben we een ongeloof lijke welvaart opgebouwd, dankzij de fossiele brandstoffen. De opwarming van de aarde verwijst dus ook naar de grote vooruitgang die we hebben geboekt. Door zo vanuit een ander perspectief naar de opwarming te kijken, krijg je hoop en kun je constructiever te werk gaan.

Zelfs ondanks de opwarming, kan de toekomst nog veiliger worden dan we nu al zijn.’

Je schrijft dat deze tijd wordt gekenmerkt door ‘vooruitgangspessimisme’. Is het terecht om pessimistisch te zijn?

‘De toekomst is radicaal onzeker, en we vinden het lastig om met die onzekerheid om te gaan.

Maar dat is altijd al zo geweest, niet alleen in deze tijd. Ik vind het enigszins troostend dat er ook voor de toekomst van mijn

generatie gevreesd werd. Ik ben opgegroeid ten tijde van zure regen, in die tijd maakten mensen zich daar ook grote zorgen over.

Zo wordt iedere tijd wel door een bepaalde angst gekenmerkt, bijvoorbeeld de toenemende bevolkingsgroei, de Koude Oorlog en nu de oorlog in Oekraïne. En dat ís ook beangstigend, maar er zijn talloze voorbeelden te noemen van momenten waarop mensen vreesden voor het einde der tijden. Het leven is niet zonder gevaren of risico, die horen er gewoon bij. We willen alles onder controle houden. Het geeft ons leven betekenis als we de vooruitgang door kunnen zetten. Misschien komt daar een angst uit voort om tegenslagen mee te maken.’

‘Het optimisme zit in het besef dat niet alles één grote ellende is.’

In je boek lezen we dat er met betrekking tot het klimaat vaak wordt gehandeld uit voorzorg; een typisch fenomeen in onze ‘risicosamenleving’. Hebben we daar wat aan?

‘Zeker, want juist door de grote vooruitgang zijn we in staat geworden om preventief maatregelen te nemen, doordat we dankzij verfijnde meetinstrumenten en supercomputers een beetje in de toekomst kunnen kijken. We verzamelen onwijs veel gegevens over het klimaat en maken enorme computerberekeningen, maar juist dat maakt ons ook onzeker.

We kunnen nu duizenden mogelijkheden bedenken waarop het mis kan gaan, waardoor we ons tegen elk mogelijk risico proberen te wapenen. Het maakt ons onrustig en angstig.’

Is dit wat we terugzien in de ‘lachspiegel’?

‘We zien dat het klimaatdebat niet puur rationeel is, maar dat we onszelf als mens erin meenemen. Het is een heel mense-

1 Jurgen Tiekstra

1

The Optimist • mei/juni 2022 • 19

lijk debat dat is vertekend door onze tekortkomingen, zoals het groepsdenken, emotie, identiteiten, angsten. Iedereen die deelneemt aan het debat heeft zijn eigen referentiekader, zijn selectieve waarneming en blinde vlekken. Deze kenmerken zitten eigenlijk ook allemaal in de klimaatmodellen, geen enkel model is perfect en heeft zijn onzekerheden. Daarom worden klimaatmodellen door het IPCC samengevoegd, zodat ze elkaar corrigeren. En zo werkt het ook voor mensen, we moeten het samen doen. Niet blindvaren op één visie, maar leren van de kritiek van anderen.’

Wie zou je boek moeten lezen?

‘Iedereen die zich betrokken voelt! Maar vooral mensen die zich zorgen maken over het klimaat, ook jongeren. Ik kan het niet mooier maken dan het is, maar je kunt het klimaatdebat daarna wel beter relativeren.

Je wordt er wat optimistischer van.’ •

Onderstroom Zingeving

Eindelijk weer: Happy Spirit Days Na twee jaar uitstel vinden binnenkort de Happy Spirit Days plaats. Het festival in Blaricum staat in het teken van aandacht voor jezelf en elkaar, en voor The Optimist!

Door JESSIE EICKHOFF

‘Het is fijn om mensen iets nieuws te laten ontdekken.’

‘Het is f ijn om mensen iets nieuws te laten ontdekken’, vertelt organisator Carla Begeer.

‘Of je nu dagelijks mediteert of nog nooit op een yogamat hebt gezeten. Happy Spirit Days is zowel voor beginners als gevorderden.’ Er zijn locaties met meditatie, yoga, lezingen, muziek en doe-workshops. Dit jaar is er ook een plek speciaal voor en door lezers van dit blad: The Optimist Podium.

‘Onze workshops worden begeleid door bijzondere, kwalitatieve workshopgevers.’ Zo geeft Paul de Leeuw als enige Shintomeester in Europa een introductie in de geheimen van deze eeuwenoude Japanse traditie, kun je opgaan in een onvergetelijk gongbad, doe je yoga met live drums, harp of cello, kom je op adem bij gerenommeerd ademcoach Tom van Huijstee, speel je zelf ukelele, luister je naar botanisch filosoof Norbert Peeters en zijn nieuwe kijk op planten en ben je bij de unieke cacaoceremonie van bekend performance artiest Jennifer Ann.

Het festival vindt plaats op vrijdag 10, zaterdag 11 en zondag 12 juni 2022. Elk ticket is inclusief drie workshops naar keuze. • Meer informatie: www.happyspiritdays.nl

Richard Hoofs: Egyptische heelmeesters ‘Het voelde alsof ik samenviel in het geheel’, vertelt R icha rd Hoofs wa nneer hij over zijn verlichtingservaring in Egypte vertelt.

Sindsdien combineert hij als huisarts, spiritueel therapeut en auteur de wijsheden van de Egyptische heelmeesters met de westerse geneeskunde.

Zijn interesse voor de Egyptische heelmeesters begon ongeveer dertig jaar geleden. ‘Uit interesse voor de bouwwerken ging ik met mijn toenmalige vriendin naar Egypte. Toen ik in een Egyptische piramide stond, vroeg de gids of ik de sarcofaag in wilde.’ Eenmaal binnen leek Hoofs zich in een andere dimensie te bevinden.

‘Het voelde alsof ik de aarde inzakte en tegelijkertijd naar de sterren steeg.‘

Verbinding

Naar aanleiding van deze ervaring is hij zich gaan verdiepen in Egyptologie. ‘De Egyptische heelmeesters werkten vanuit een holistische visie waarin alles met elkaar is verbonden. Volgens hen heeft iedereen een unieke gave’, vertelt Hoofs. ‘Het doel van het

The Optimist • mei/juni 2022 • 20

leven is om hiermee verbinding te maken. Een goddelijke gids of totem geeft steun en helpt je bewust te worden van jouw unieke kwaliteiten.’ Zo kom je steeds dichter bij je levensbestemming.

Ziel

A l s hu i s a r t s c ombi ne e r t Hoofs het praktische nut van de westerse geneeskunde met de diepe wijsheid van de oosterse esoterie. ‘Net zoals de oude heelmeesters, geloof ik dat alles met elkaar in verbinding staat. Afgescheidenheid, zoals we die nu hebben, is slecht voor onze gezondheid en ziel.’ Hoofs richt zich daarom op zowel lichaam, persoon als ziel.’

Chakra

Ook past Hoofs de werkwijzen van de Egyptische heelmeesters toe, die onder andere met de dertien chakra’s werkten.

Op Happy Spirit Days laat Hoofs je kennismaken met het tiende chakra, ook wel de ingang naar eigenliefde. ‘Door deze oefening, kun je het eigen liefdesvermogen herstellen.

Dit is het sterkste zelfhelende vermogen dat er is.’

• Zaterdag 11 juni 2022 • Tijd: 12.15 – 13.15 uur • Locatie: Hooiberg

Onderstroom Zingeving

Henk van den Bergh: Iceman ‘Verkoop je bedrijf maar’, zeiden de dokters tegen hem.

‘Het komt nooit meer goed.’

Henk van den Bergh, die al veertig jaar reuma heeft, bewees het tegendeel. De Wim Hof Methode, een combinatie van koude, ademhaling en mindset, helpt hem om te gaan met zijn pijn.

Met felle tegenzin kwam Van den Bergh in 2013 aan bij een jeugdherberg in Soest. Het ging steeds slechter met hem, had een klant uit zijn smederij in Blaricum gezien. Hij liep moeilijk, was stijf en had veel pijn. ‘Je moet naar Wim Hof’, zei de klant. Toen de eigenwijze Van den Bergh weigerde een ticket te kopen, besloot de klant hem dit te schenken.

Opdrukken

‘Het liefst had ik mijn spullen gepakt en was ik naar huis gegaan, toen Wim vertelde dat we de volgende dag veertig keer moesten opdrukken’, vertelt hij. Tot zijn eigen verbazing lukte dit, met dank aan de ademhalingsoefeningen.

‘Toen ik vervolgens het koude water inging, realiseerde ik me dat ik een medicijn gevonden had dat voor mij werkt.’

Balans

Deze methode verbetert het i mmuu nsysteem, ment a le kracht en lichamelijke balans.

Het helpt om stress te verlagen, je beter te concentreren en je wilskracht te versterken.

The Optimist • mei/juni 2022 • 21

Ook zorgt het voor een betere balans tussen zuurstof en kooldioxide en een optimale zuurtegraad in je lichaam.

Stilstand

‘Al tien jaar lang zwem ik vijf keer per week in het Gooimeer’, vertelt Van den Bergh.

‘Je spoelt de dag van je af en wordt met de kou geconfronteerd waardoor je hele systeem tekeer gaat.’ Hij is zelfs met ontbloot bovenlijf in 46 uur naar de top van de Kilimanjaro – 5.895 meter – geklommen. ‘Ik probeer er zoveel mogelijk mee bezig te blijven, zodat mijn reuma niet erger wordt.’

Zelfherstellend vermogen

Op het festival vertelt Van den Bergh over zijn ziekte en tocht.

Na een introductie neemt hij je mee in een ademhalingssessie. Terwijl je begeleid wordt door een didgeridoo en gong, om jou af te leiden van jouw gedachtes, mag je met je handen en voeten in een ijsbad.

‘Ik hoop mensen te inspireren om, naast de reguliere gezondheidszorg, zelf aan de slag te gaan. De kracht van de geest en het zelfherstellende vermogen van het lichaam moeten niet onderschat worden.’

• Zaterdag 11 juni 2022 • Tijd: 16:45 – 17:45 uur • Locatie: Hooiberg • Zondag 12 juni 2022 • Tijd: 10:45 – 11:45 uur • Locatie: Hooiberg

HAPPY SPIRIT DAYS

Bezoek ook:

THE OPTIMIST PODIUM Georganiseerd door The Optimist tijdens de Happy Spirit Days.

POSITIEVE WORKSHOPS EN PRESENTATIES MET O.A.:

Wineke van Aken Barbro van der Ham Astrid Landman Petra Maartense Jolanda Schepers Kim Smith Renata Vermeulen

Waar: Happy Spirit Days, Binnenweg 7, 1261 EK Blaricum Wanneer: vrijdag 10, zaterdag 11 en zondag 12 juni 2022 Het volledige programma is te lezen op www.happyspiritdays.nl en op www.theoptimist.nl/evenementen/hsd

Annette Nobuntu Mul

Founder Ubuntu Society, voorzitter Stichting Ubuntu Nederland. www.ubuntusociety.nl

Vogelvrij ‘DE INCIDENTEN ZIJN AFSPIEGELINGEN VAN ONZE SAMENLEVING, VAN ONSZELF.’

Vogelvrij. Als kind had ik bij het woord een positieve connotatie. Ik keek naar boven, naar de lucht en zag de vogels in vrijheid vliegen. Gefascineerd en hoopvol luisterde ik, voorgelezen door de juf op school, naar het hoofdstuk over de Krullevaar in Annie M.G. Schmidt’s onvolprezen Pluk van de Petteflet. De Krullevaar was gevangengenomen.

Hoe te ontsnappen? Hij kon iets wat wij mensen niet kunnen: vliegen. Hij zou vrij zijn door te vliegen. Vogelvrij.

In 1984, ik was toen midden twintig, componeerde de Engelse popgroep Special AKA het nummer Free Nelson Mandela, dat later het strijdlied van de ANC zou worden. ‘Free Nelson Mandela, free, free, free, free Nelson Mandela.’ Kippenvel, om nog maar even vrijheids- en veren-termen te blijven associëren.

In precies dátzelfde jaar, nog vóór de val van ‘de Muur’, zong ik Over de muur van Klein Orkest mee met de menigte op het Malieveld: ‘En alleen de vogels Vliegen van West- naar Oost-Berlijn Worden niet teruggefloten Ook niet neergeschoten Over de Muur Over het IJzeren Gordijn Omdat ze soms in het westen En soms ook in het oosten willen zijn’ Later ben ik natuurlijk gaan begrijpen dat de uitdrukking ‘iemand vogelvrij verklaren’ juist het tegenovergestelde betekende. Het stamt vanuit de Middeleeuwen, waarbij ‘vogelvrij verklaard’ betekent dat iemand zonder enige vorm van wetsbescherming veroordeeld kan worden.

Bijna veertig jaar na 1984 is het fenomeen ‘vogelvrij’ helaas erg actueel, alleen nu is mijn oude positieve associatie in een grote bezorgdheid veranderd.

Laat ik vooropstellen dat ik het enorm toejuich als maatschappelijke misstanden van onderdrukking en grensoverschrijdende omgangsvormen open op tafel komen, zoals we hebben gezien bij de turnbond, The Voice en Ajax. Maar mijn grote zorg zit erin, dat er nu een doorgeslagen beweging kan ontstaan van het ‘vogelvrij verklaren’ van de vermeende daders. Met een oordeelsvorming in zwartwit en slachtoffer-dader denken, gecombineerd met een autonome vertaling van het recht op vrijheid van meningsuiting, dreigt het gevaar van een destructieve schandpaalcultuur, waarbij dialoog, erkenning en misschien zelfs herstel onmogelijk worden gemaakt. Een weg, die meestal alleen maar verliezers en verlies kent.

Vandaar dat ik graag een pleidooi zou willen houden om als start te zoeken naar een derde punt: tussen ‘onder het tapijt’ en de vogelvrijverklaring.

Een ontmoetingspunt, waar de gekwetste partij allereerst aandacht en erkenning verdient, in plaats van direct de weg van wraak en vergelding inslaan.

Een punt, waar niet gestart wordt met de weg naar de rechter, maar waar de linkerkant ook nog een zorgvuldige optie is. Een punt met het (leren) zien van en luisteren naar elkaar in een rechtstreekse ontmoeting. Een punt, waar ook alle naaste betrokkenen kunnen reflecteren op ieders aandeel en kunnen bijdragen aan herstel vanuit een eigen, mede- en gezamenlijke verantwoordelijkheid.

De incidenten in de media, de politiek, de sport staan niet op zichzelf. Het zijn afspiegelingen van onze samenleving, van onszelf. Het gaat erom, wat we van deze voorbeelden kunnen leren. In het belang van iedereen, met het oog op de toekomst.

Niet enkel via de weg van #MeToo, maar dus via #WeToo, met ook begrip voor de ander, de omgeving, tijd en situatie. Zodat we uiteindelijk, elkaar helpend in plaats van veroordelend, soms in het westen en soms ook in het oosten kunnen zijn... •

The Optimist • mei/juni 2022 • 23

90 brieven aan Jan Terlouw

Voor altijd Jan Ter ere van de 90ste verjaardag van wetenschapper, oud-politicus en schrijver Jan Terlouw schreven negentig mensen uit zijn (werk)leven een persoonlijke brief aan hem. Een eerbetoon, waarmee ze een momentum beschrijven waarin ze Jan hebben ontmoet en welke invloed deze ontmoeting op hen heeft gehad – en nog steeds heeft. Zo geven zij, zoals hierna ook elke lezer, het gedachtegoed van Jan Terlouw door in de samenleving en aan volgende generaties. Dat maakt zijn levenscirkel rond en duurzaam: Voor altijd Jan! Met brieven van onder anderen: Dries van Agt, Marjan Minnesma, HKH Prinses Laurentien van Oranje, Matthijs van Nieuwkerk, Li An Phoa, Kim Putters, Twan Huys, Jan Pronk, Claudia de Breij, Youp van ’t Hek, Herman van Veen, Sigrid Kaag, Ed Nijpels, en hoofdredacteur van The Optimist Brian de Mello.

Voor altijd Jan Annette Mul (redactie) Uitgeverij The Optimist ISBN: 9789082832723 288 pagina’s € 19,90

Nu verkrijgbaar in de webshop van The Optimist. Een deel van de opbrengst van Voor altijd Jan gaat naar de stichting Jongeren Milieu Actief.

Ga naar: www.theoptimist.nl/shop

Thema De vrije mens

VLUCHTEN KAN NOG STEEDS

Het is alsof we bij The Optimist een glazen bol hebben. Want bij het bedenken van dit thema wisten we nog niet dat mensen in Europa massaal naar de vrijheid zouden vluchten. Dat is wel de realiteit waar we bij stil moeten staan. Dat doen we samen met Victoria Koblenko. En we belichten enkele positieve initiatieven van hulpverlening.

Want er zijn lichtpuntjes tussen al het oorlogsgeweld.

De situatie in Oekraïne doet ons bijna vergeten dat we nog wat andere crises te bezweren hebben. Ron van Es gunt ons een blik op wat hij de TussenRuimte noemt; een tijd van transities. Samen met hem organiseert The Optimist een inspiratiedag op 30 juni 2022.

Vluchten voor senioriteit blijkt niet te hoeven, net zo min als het zoeken van vrijheid buiten jezelf. Vluchten uit pijn is daarentegen voor sommigen een noodzaak, maar daar is wel een zeker inzicht voor nodig, of… een muziekinstrument.

Tenslotte is er een plek in Amsterdam waar vrije geesten terechtkunnen.

Een ambassade om in te vluchten als de inspiratie opdroogt.

Of om jouw eigen glazen bol op te poetsen.

The Optimist • mei/juni 2022 • 25

Thema De vrije mens

‘PROBEER JE BLIK TE HOUDEN OP DE MOOIE DINGEN’ Door BRIAN DE MELLO

Met regelmaat schuift Victoria Koblenko aan bij talkshows om haar visie te delen op de oorlog in Oekraïne. Niet alleen omdat ze in dat land is geboren en er tot haar twaalfde opgroeide, maar ook omdat ze als politicoloog duiding kan geven aan wat er speelt. Zij is een optimist – en een fan van dit tijdschrift – maar hoe blijf je optimistisch als je dagelijks de tragiek in je moederland ziet?

The Optimist • mei/juni 2022 • 26

1

Bij het grote publiek werd ze bekend door haar acteerprestaties. Victoria Koblenko is een vrij en expressief mens met meerdere talenten. Op de vraag hoe ze tegen vrijheid aankijkt in de huidige tijd, reageert ze genuanceerd. ‘Alle partijen die zich mengen in deze oorlog menen om vrijheid te vechten.

Althans, ze menen dat ze een vrijheidsbeeld hebben dat ze willen beschermen. Desnoods door een gewapend conflict met elkaar aan te gaan. De VS heeft een eigen vrijheidsideologie, maar Rusland heeft die ook. Oekraïne is nu het toneel waarop deze twee vrijheidsbeelden bevochten worden.’ In het klein maakt Oekraïne volgens haar ook een ontwikkeling door in het vrijheidsspectrum. ‘Vrijheid begint met het definiëren van “wie zijn wij”. En daarna pas in vrijheid zijn wie je bent, zonder dat er druk van buitenaf wordt uitgeoefend, zonder druk van de geschiedenis. Dat zijn grote vragen die een jong land hebben verscheurd. Maar de oorlog creëert nu een gemeenschappelijke geschiedenis, waardoor er meer dan ooit eenheid is.’ En dat men koerst op vrijheid, tegen elke prijs.

Oefening in vrijheid

De Russische doctrine van buitenlandse politiek, Russki Mir, de Russische wereld, valt uit elkaar nu blijkt dat Oekraïne niet op de knieën te krijgen

‘DAT VRIJHEIDSVIRUS MAG NIET BREED OVER DE RUSSISCHE BEVOLKING WORDEN VERSPREID.’

1 Victoria Koblenko Foto: Marcel Krijger

is. Oekraïne is een groot land waar bovendien de afgelopen jaren veel oefeningen in vrijheid en democratie hebben plaatsgevonden. Die zijn soms gelukt en soms faliekant mislukt, maar je kunt met stelligheid zeggen dat de bevolking heeft kunnen oefenen. Van Rusland kun je dat niet zeggen, want in dezelfde periode van onafhankelijkheid hebben ze daar minder vaak en echt kunnen kiezen. Dus die democratische oefening is de gewone burger in Rusland ontnomen.’

De Oekraïners hebben de vrijheid proberen te omarmen sinds 2014. ‘Ja, dat is niet zonder de nodige financiering en inmenging van de VS gebeurd.

Denk ook aan de westerse politici die hun goedbedoelde steun uitspraken op het Maidanplein. Vanuit Moskou is dat gezien als het vrijheidsvirus, waar de Oekraïners mee besmet zijn geraakt.’ En dat virus mag niet breed over de Russische bevolking worden verspreid. ‘De imperialistische expansiedrift is niet iets wat uitsluitend Poetin eigen is. Dat zagen we ook met de Fins-Russische oorlog in 1939.

De oorlogen met Tsjetsjenië en Georgië. Nu is een onafhankelijk, soeverein land aangevallen. Oekraïne lijkt een offer te zijn dat Poetin symbolisch aan Amerika wil aanbieden als bewijs dat het gedaan is met de Amerikaanse hegemonie’, aldus Koblenko.

Duidelijke lijn

De hele wereld zegt niet het risico van een Derde Wereldoorlog te willen nemen en grijpt niet in door geen manschappen te sturen of het luchtruim open te laten. ‘Indirect wordt daarmee aan de poten gezaagd van veiligheidsinstituties zoals de NAVO’, vindt ze. ‘Ik kan me vinden in de opmerking van Twan Huys, die aan voormalig secretaris-generaal van de NAVO, Jaap de Hoop Scheffer, vroeg of we ons “laten gijzelen” door Poetin. We zien oorlogsmisdaden in Boetsja, maar Rusland mag wel z’n veto blijven uitspreken in de Veiligheidsraad van de VN, een organisatie die in het leven geroepen is om vrede en veiligheid te garanderen. Indirect confronteert Poetin ons met het failliet van onze veiligheidsarchitectuur.’

Er is sprake van een mentaliteitskloof, constateert Koblenko. Bij het spel dat Poetin speelt bedient hij zich van een soort straatmentaliteit, waarbij hij zijn tegenstander uitdaagt. ‘In het westen gaan we meer uit van de codes en omgangsnormen waar we ons tijdens interactie aan vasthouden.

Misschien is het te vergelijken met de stare down tussen twee boksers, voorafgaand aan het gevecht.

Het is een spel waar je de rafelranden van respect opzoekt. En bij die confrontatie laat je merken dat je zwakker bent zodra je terugdeinst.’

The Optimist • mei/juni 2022 • 27

Thema De vrije mens

2

‘EEN LICHTPUNTJE IS DAT ER NOG STEEDS “GOEDE FOUTE GRAPPEN” IN OEKRAÏNE WORDEN GEMAAKT.’

Wat haar – naast het menselijke leed – vooral raakt is dat we verstrikt zijn geraakt in organisaties waar we op vertrouwden om ons te redden. ‘We waren ervan overtuigd dat die veiligheidsorde zou voorkomen dat er ooit weer oorlog kon plaatsvinden in Europa. Dat dit nu niet zo blijkt te zijn, en dat Oekraïners die geen lid zijn van de NAVO of van de EU, zonder dat ze erom gevraagd hebben, nu voor onze waardes moeten vechten, vind ik intens tragisch. Wat gaan we straks op 4 en 5 mei nog zeggen over onze vrijheid?’

Lichtpuntjes

Aangeboden hulp

De hulp die straks nodig is om de verwoesting te herstellen, zal gigantisch zijn. De hulpverlening die momenteel volop wordt geboden, zorgt voor enige lichtpuntjes. ‘Ik ben steeds met hulpacties bezig.

Laatst werd ik gebeld door een Nederlandse ondernemer die net over de grens in Duitsland een oud hotel had gekocht om te verbouwen tot een vijf sterrenhotel met tweehonderd kamers. Dat plan gooide hij om en maakt er een opvanglocatie voor Oekraïense vluchtelingen van. Alleen komt hij nog honderd matrassen te kort. Zoiets moet snel en “out-of-pocket” geregeld kunnen worden.’

Koblenko wijst op de toespraak die president Zelenski hield voor het Nederlandse parlement. ‘Zo communiceert hij met het volk, dat het parlement kiest, en dat is slim. Ik heb zo ongeveer al zijn toespraken gezien in de verschillende landen en het bijzondere is er een beetje van af, maar wat hij alleen tegen Nederland zei is: “jullie zijn leiders in hulp”.

Dat maakt mij heel trots. Je kunt ze “gekkies” vinden, mensen die met een busje naar de grens rijden of die patat bakken voor het goede doel. Maar ze doen het wél, ze steken de handen uit de mouwen.

Dat is Nederland.’

Op haar Instagram-account krijgt ze per dag tussen de honderd en tweehonderd aanbiedingen van landgenoten die acties op touw zetten of van bedrijven die aanbieden werk te regelen voor vluchtelingen. ‘Mijn hart breekt omdat ik niet over een database beschik met Oekraïners die ik hieraan kan koppelen.’

Haar man, oud-voetballer Evgeniy Levchenko, is al vele jaren verbonden aan Stichting Breath die weeshuizen heeft opgezet in diverse Oost-Europese landen, waaronder Oekraïne. Samen met initiatiefnemer Nico de Borst halen ze kinderen uit de oorlog naar het veilige Nederland.

‘Er gaat een wereld voor me open als ik zie hoe breed de geboden hulp is. Tegelijkertijd: we willen allemaal dieren, kinderen en ouderen helpen, maar niemand wil kogelvrije vesten inzamelen om de vaders van al die kinderen te beschermen, zei mijn man. Daar heeft hij wel een punt.’

2 Victoria en haar man Lev op de Dam bij een demonstratie voor Oekraïne.

Op de vraag of ze nog lichtpuntjes ziet, antwoordt ze bevestigend. Het sluiten van allerlei onafhankelijke media in Rusland beschouwt ze als bewijs dat daar angst is voor een buitenlands vrijheidsideaal, oftewel: dat het vrijheidsvirus langzaam maar zeker ook dat land bereikt. ‘Uiteindelijk denk ik dat vrijheid een containerbegrip is; afhankelijk van waar je geboren bent, heb je daar een andere definitie van.’

Wat dat voor Rusland betekent zal de tijd leren.

Een ander lichtpuntje is het feit dat er nog steeds ‘goede foute grappen’ in Oekraïne worden gemaakt. ‘Zolang ik die grappen hoor, weet ik dat ze mentaal gezien nog niet zijn gebroken.’

Koblenko verwijst tot slot naar de eerste zin van het Oekraïense volkslied, Sjtsje ne vmerla Oekrajiny i slava i volja. ‘Deze luidt vrij vertaald: “De glorie en de vrijheid van Oekraïne zijn nog niet dood”. Dit is in 1862 geschreven. Het land beschikt over enorme veerkracht en is in de geschiedenis een aantal keren onafhankelijk geweest. Er is dus veel moois om op terug te kijken, dat is zo in elk land.

Probeer je blik te houden op de mooie dingen, is mijn motto. Er is één woord dat op dit moment de Oekraïense mentaliteit verbeeldt, namelijk “otstroim”. Dat komt hierop neer: “Het geeft niet dat het kapot is; we bouwen er iets beters voor terug”.

Die gedachte houdt mij optimistisch.’ •

The Optimist • mei/juni 2022 • 28

Thema De vrije mens

LICHTPUNTJES Door JUAN DE GRAAF EN LINDA GRAANOOGST

Tijdens zoiets ellendigs als een oorlog, staan mensen en organisaties op om hulp te verlenen. We lichten er enkele van de vele honderden uit.

Stichting Vluchteling

Een van de instanties die hulp biedt is Stichting Vluchteling. De noodhulporganisatie is actief in onder andere Polen, Moldavië en Oekraïne zelf.

Men helpt vluchtelingen in conflictgebieden met medische zorg, water, voedsel en onderdak. Ook gaat de organisatie de beschadigde watervoorziening in Oekraïne herstellen.

Vluchtelingenopvang moest vanuit het niets worden georganiseerd, maar toch is dat opvallend goed opgepakt. Al snel hebben lokale autoriteiten met behulp van vrijwilligers een systeem op poten gezet, om vluchtelingen informatie, eten, drinken en kleding te geven. Vervolgens kunnen ze via dat systeem een geschikte verblijfsplek vinden.

Via het Amsterdamse ziekenhuis OLVG worden ook medische en medicinale goederen geleverd.

Er is nog steeds behoefte aan medicinale goederen, verbanden, matrassen, slaapzakken, maar ook geconserveerd, houdbaar voedsel.

Meer informatie of zelf bijdragen: www.noodtransportoekraine.nl/spullen

Opvang in Moldavië

Noodtransport uit Brabant

Alexander van Laak was aan de telefoon met een van zijn Oekraïense leveranciers toen het luchtalarm afging. Zij zat op dat moment met haar gezin met jonge kinderen in de schuilkelder. Het zette hem aan het denken: ‘Wat kan ik betekenen? Poetin kan ik niet stoppen, overheden kan ik niet beïnvloeden, maar noodtransporten regelen ligt wel binnen mijn mogelijkheden.’

Met zijn bedrijf Lecaro BV uit Schaijk en samen met zijn accountant Rob van Berloo van Tenzing Accountants uit Oss, vrijwilligers van stichting StiMiRo, de gemeente Maashorst, enkele leden van Rotary Schaijk en ondernemers van VAEX uit Reek zette hij in een mum van tijd noodtransporten naar de Oekraïense stad Ternopil op. ‘Inmiddels zijn er 16 vrachtwagens vol spullen naartoe.’

De trucks stoppen niet bij de Oekraiense grens maar gaan zo’n 200 tot 300 kilometer het oorlogsgebied in. Vanaf Ternopil worden de goederen door Stichting Caritas verdeeld en in busjes naar plaatsen als Lviv en Kiev gebracht.

‘POETIN KAN IK NIET STOPPEN, MAAR NOODTRANSPORTEN REGELEN WEL.’

In Moldavië zijn al vanaf dag één grootschalige acties ondernomen om Oekraïense vluchtelingen op te vangen. Grote groepen vrijwilligers trokken naar grensgebieden om hun steentje bij te dragen. Journalist Frank Elbers reisde na het uitbreken van de oorlog naar de grens van Moldavië om verslag te doen. Hij beschrijft de situatie begin maart: ‘Heel bijzonder was dat ik een rij van honderden auto’s zag met Moldaviërs die naar de grens reden om stalletjes op te zetten met brood, soep en warme maaltijden. Vervolgens nemen Moldaviërs de Oekraïense vluchtelingen mee naar dichtbijgelegen steden. Een hotel boeken in de buurt was ook bijna onmogelijk, die zaten allemaal vol met vluchtelingen. En de parkeerplaats van het hotel waar ik nu ben, staat vol met auto’s met nummerplaten uit Kiev en Odessa.’

Al verschillende landen hebben financiële hulp aangeboden aan Oekraïne en haar buurlanden. Op 5 en 9 april hielden de landen internationale donorconferenties, die erop gericht waren om geld te verzamelen voor vluchtelingenopvang. •

The Optimist • mei/juni 2022 • 29

Thema De vrije mens

VLUCHTEN IN MUZIEK Koert Hommel is chronisch pijnpatiënt. Hij zocht naar allerlei behandelingen in zowel het medische als alternatieve circuit. Niets hielp om de pijn te dempen, behalve het maken van muziek.

Door JESSIE EICKHOFF

1

le pijnklachten in mijn linkerbeen die ik niet kon plaatsen.’ Dit bleek een hernia te zijn waaraan hij geopereerd moest worden. Na een maandenlange revalidatie ging het redelijk goed, mocht hij stage lopen in Guatemala en sloot hij zijn studietijd af met het schrijven van zijn scriptie in Maleisië.

Zijn leven liep op rolletjes, totdat tien jaar geleden de uitstralende pijn terugkwam. ‘Ik had helemaal geen tijd voor lichamelijke problemen en operaties.’ Zijn jongste dochter was net geboren en zijn andere twee kinderen waren 2,5 en 5 jaar oud.

Daarnaast speelde hij in een coverband en werkte hij met veel plezier bij Stichting JoHo. ‘Het doel was om mensen, net als ik in mijn studietijd, naar het buitenland te laten gaan om zichzelf te ontwikkelen.’ Aan zijn enthousiasme merk je dat hij zijn werk mist.

Machteloosheid

‘Toen de eerste klanken over het Malieveld schalden, liep ik helemaal leeg’, vertelt Koert Hommel (1974). ‘Waar ik mijn emoties normaal gesproken niet gemakkelijk aan de buitenwereld laat zien, was dat deze dag anders.’ Hij ziet zichzelf weer zitten op het rolstoelpodium, omringd door zeventigduizend man, luisterend naar Bruce Springsteen.

Vlak hiervoor lag hij nog in de operatiekamer.

‘Ondanks alle ellende, was ik erbij’, vertelt hij vol trots en weemoed.

Uitstralende pijn

Op zijn negentiende, tijdens zijn studententijd aan de Nationale Hogeschool voor Toerisme en Verkeer, kreeg Hommel voor het eerst last. ‘Ik had fel-

1 Koert Hommel

‘WANNEER IK PIANO SPEEL, VOEL IK GEEN PIJN.’

‘Het zal wel weer een hernia zijn, dacht ik in eerste instantie. Ik laat me opereren en dan kan ik er vast weer een jaar of twintig tegenaan.’ Na drie maanden kwam de pijn terug, al konden de artsen op de MRI niets zien. ‘Terwijl de pijn met de dag erger werd, voelde ik me met de dag machtelozer worden. Ik probeerde zoveel mogelijk ballen hoog te houden, zowel op het werk als thuis met de nieuwe baby. Tegelijkertijd zag ik mezelf steeds meer naar de zijlijn drijven.’

Hommel pauzeert even. ‘Gezondheid was iets vanzelfsprekends. Ik heb er geen seconde bij stilgestaan dat die pijn terug zou kunnen komen en mij arbeidsongeschikt zou kunnen maken.’ Totdat in 2016 een neurochirurg hem vertelde dat ze qua operaties niets meer konden. ‘Mijn vriendin en ik keken elkaar zenuwachtig aan. “Stop met je werk, leer ermee leven en ga leuke dingen doen”, zei de arts.’

The Optimist • mei/juni 2022 • 31

Thema De vrije mens

wege de onbekendheid van deze chronische ziekte, richtte hij samen met Anna Raymann, een andere pijnpatiënt, in december 2021 de Landelijke Pijn Organisatie op. ‘Dat hielp om mijn ervaringen in iets positiefs om te zetten.’ Met dit platform worden pijnpatiënten geholpen met de omgang van dagelijkse pijn. Zo is er keuzehulp, een online community en een informatiecentrum.

Muziek

2

Berusting

In eerste instantie nam Hommel daar geen genoegen mee. Omgaan met chronische pijn kan, volgens Hommel, als een rouwproces gezien worden: van verdriet, woede, vechten tot uiteindelijk een soort berusting. ‘Ik zocht naar allerlei behandelingen in zowel het medische als alternatieve circuit.’ Zo is hij meerdere keren geopereerd, is er een neurostimulator geplaatst en is zijn onderrug vastgezet, maar niets daarvan hielp. ‘Inmiddels heb ik voor tachtig procent geaccepteerd dat er geen oplossing meer komt, maar in die laatste twintig procent zit nog hoop. Dat houdt me tegen de pijn te omarmen.’

Het enige wat hem helpt, is muziek. ‘Wanneer ik piano speel, voel ik geen pijn.’ Naast dat hij in een coverband speelt, is Hommel ook toetsenist bij een singer-songwriter geworden. ‘Muziek is een afleiding en brengt je letterlijk naar een andere wereld.’

Dat komt, legt hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder uit, omdat muziek maken zoveel van beide hersenhelften vraagt dat er minder ruimte is voor pijnprikkels. Het is een tijdelijke, natuurlijke demping van pijn.

‘DOOR MUZIEK WORDT EEN HOOP GETRIGGERD, KOMEN ER EMOTIES LOS, IS HET MAKKELIJKER OM EEN GESPREK TE VOEREN.’

Lotgenoten

Ergens frustreert het Hommel dat de vele operaties, behandelingen en therapieën zoveel tijd, geld en energie kostten, terwijl ze uiteindelijk niets uithaalden. ‘Als ik meer informatie had gehad, had ik her en der gerichtere keuzes kunnen maken en makkelijker in contact kunnen komen met lotgenoten.’

Zij kunnen namelijk veel steun bieden, vindt hij.

‘Toen ik in een ziekenhuis met drie mensen lag die dezelfde pijnbehandeling kregen, had ik maar een halve zin nodig om de ander te laten begrijpen wat ik bedoelde.’

Zo dacht Hommel aan het begin dat hij zo ongeveer de enige chronisch pijnpatiënt was in Nederland, terwijl in werkelijkheid één op de vijf Nederlanders last heeft van chronische pijn. Van-

2 Koert Hommel

Ondanks zijn volharding en optimisme is er ook een periode geweest waarin Hommel niets deed.

Teleurgesteld lag hij op de bank, peinzend over een totaaloplossing die hij niet kon vinden, terwijl op de achtergrond een muziekdocumentaire op stond.

‘Toen las ik een artikel in een regionaal dagblad over Muziekids, een stichting die samen met zieke kinderen muziek maakt in ziekenhuizen. Dit gaf mij de motivatie om uit het diepste dal te klimmen.’

Hij vertelt verder: ‘Door muziek wordt een hoop getriggerd, komen er emoties los, is het makkelijker om een gesprek te voeren over wat ze meemaken. Zo blijkt dat als je muziek in het ziekenhuis inzet, mensen sneller herstellen.’ Hommel pleit er daarom voor dat ieder ziekenhuis een muziekbeleid ontwikkelt en organiseert voor fondsenwervende acties van Muziekids. ‘Het goeddoen geeft mij een positief gevoel, helpt mij met pijn omgaan en in de ziekte te berusten.’

Emoties

Het initiatief maakt veel los. ‘Waar in sommige ziekenhuizen permanente muziekruimtes zijn waar kinderen zelf naar binnen kunnen stappen, komen in anderen ziekenhuizen muzikanten met een trolley vol met instrumenten aan het bed om samen muziek te maken’, vertelt Hommel met hetzelfde enthousiasme als hoe hij over zijn voormalige baan sprak. ‘Tegenwoordig kan dit zelfs ook online.’

Zo kwam in de muziekruimte in het Prinses Máxima Centrum in Utrecht een meisje met een kaal hoofd, pleisters en infusen. Vol enthousiasme ging ze een uur lang met een vrijwilliger drummen.

Terwijl zij zich in een andere wereld waande, keken haar ouders aan de zijkant toe. ‘Ondanks de ellende, was ze op dat moment heel blij’, vertelt hij vol trots en herkenning. Op deze manier beleeft Hommel niet alleen zelf zijn redding in de muziek, maar helpt hij ook anderen hun vlucht in de muziek te vinden. • Meer informatie: www.landelijkepijnorganisatie.nl www.muziekids.nl www.erzitmuziekinmijnleven.org

The Optimist • mei/juni 2022 • 32

VRIJHEID OP WIELEN

Thema De vrije mens

‘WE WILDEN EEN JAAR OP HUWELIJKSREIS MET ONZE ZELFGEBOUWDE CAMPER.’

Wat beweegt de vrije avonturier?

Marjolein en Thomas Lotstra vertrokken met een zelfgebouwde camper op huwelijksreis.

Opgetekend door Laura Boeters 1 Marjolein en Thomas Lotstra 1

Marjolein en Thomas Lotstra: ‘We zijn allebei vrijbuiters en hebben veel gereisd in ons leven. Voornamelijk om te surfen. Ongeveer drie jaar geleden kregen we het plan om er een jaar op uit te trekken.

We waren toen net getrouwd en wilden een jaar op huwelijksreis met onze zelfgebouwde camper. Het werd onze “extended-honeymoon”. Gewoon een heel jaar samen. We hadden toen nog geen kinderen en verlangden ernaar met zijn tweetjes nog een reis te maken waarbij we zoveel mogelijk konden doen.

Surfen, fietsen, motorrijden. Alles moest dus mee.

We kochten een gigantische bus, een Volkswagen LT-46. Het was een teruggekeurde vrachtwagen, waar we met ons normale rijbewijs mee mochten rijden. Hij was van binnen al omgebouwd tot een knappe camper, maar omdat de indeling voor ons niet praktisch was, hebben we alles gestript en opnieuw ingebouwd. Daar zijn we een half jaar mee bezig geweest. Grofweg hadden we een vertrekdatum. Maar die was al een paar keer uitgesteld. De avond voordat we vertrokken hebben we de laatste dingen nog vastgeschroefd. Het eerste gedeelte van onze reis stond in het teken van surfen. De Franse en Spaanse kust is voor ons heel bekend. Daar zijn we gewoon lekker langs gaan rijden. In Frankrijk haakten we aan bij een surfreis. Daarna zijn we naar een vriendin in Spanje gereden. Zij runt daar een coachingsbedrijf in longboard surfen. Portugal was nieuw voor ons. Daar maakten we de omschakeling van surfen naar mountainbiken. We maakten kennis met de enorme “fietsscene” die daar leeft.

Daarna maakten we de oversteek naar Marokko.

Een geweldig land om te surfen, maar ook met een verrassend mooie natuur en cultuur.

Vrijheid is altijd een groot thema geweest in ons leven. In de aanzoeksring van Marjolein staat gegraveerd “Live free”. Die vrijheid samen ervaren was voor ons het belangrijkste tijdens de reis. Heel bewust samenzijn. Gaan en staan waar we wilden. Dat is iets heel moois en zullen we nooit meer vergeten.’ •

1

‘DE LOCKDOWN SCHONK MIJ VRIJHEID’ Door ASTRID LANDMAN

Astrid Landman inventariseert de lessen van de lockdowns en ziet mogelijkheden voor innerlijke vrijheid. Ze ziet mensen naar buiten vluchten, terwijl dat niet altijd hoeft. ‘De oplossing zit in je hart.’

De zon schijnt. Ik rijd terug van een ochtend netwerken. Wat fijn om elkaar weer in het echt te zien.

Vanmiddag een lunchafspraak. In mijn mailbox een uitnodiging voor een live-event. Aankomend weekend uiteten met mijn lief. De coronamaatregelen zijn opgeheven. De mensen zijn blij en opgelucht.

Naar buiten gaan lonkt. Alles kan weer. Maar als alles kan, is vluchten naar buiten ook mogelijk. Of het nu gaat om de QR-code, het wel of niet verplicht vaccineren of de coronamaatregelen; wat me opvalt is dat mensen de afgelopen twee jaar bezig zijn geweest met vrijheid zoeken. Het ervaren van vrijheid versus onvrijheid. En dat ze de vrijheid zoeken buiten zichzelf.

Naar mijn idee zit vrijheid in jezelf. Een vrijheid die los staat van wat er om je heen gebeurt. De vrijheid om te zijn wie je echt bent. En deze vrijheid ontdek je niet buiten jezelf. Deze vrijheid vind je alleen door naar binnen te keren.

The Optimist • mei/juni 2022 • 34

Thema De vrije mens

Ik realiseer me dat vrijheid en vluchten een andere betekenis hebben gekregen sinds Oekraïne door Poetin is aangevallen, maar hier wil ik het hebben over innerlijke vrijheid en zelfliefde.

zijn voor anderen. Omdat ik weet dat ik waardevol ben. Dat is bevrijdend.

Met het openen van mijn hart ontdekte ik de innerlijke vrijheid. De vrijheid om te zijn wie ik echt ben en daar trouw aan zijn, te voelen wat ik voel, te denken wat ik denk, te zeggen wat ik vind (met respect voor ieders mening) en te leven zoals ik wil.

Een les in vrijheid

Jarenlang was ik op zoek naar liefde en vrijheid. Ik zocht het buiten mezelf. Daar vond ik het niet. De lockdown leerde mij een waardevolle les.

Ik zie mezelf nog zitten op de rand van mijn bed. De tranen lopen over mijn wangen. Het is de eerste lockdown. Met mijn lief en zijn twee kinderen op 80 vierkante meter, ik vind het pittig.

De kinderen maken ruzie om de PlayStation, een tv die aanstaat, mijn lief die zit te bellen, nergens stilte. Ik voel me opgesloten. Opgesloten in mijn huis waar ik geen eigen plek heb. En opgesloten in mezelf. Ik was zo bezig met het anderen naar de zin maken, dat ik mezelf was kwijtgeraakt. Ik had de liefde gevonden, maar kon het niet écht voelen. Ik was een bedrijf gestart om vrijheid te voelen en mijn hart te volgen. Maar ik voel me gevangen in alles wat moet en het komt niet van de grond.

Zittend op mijn bed zit ik in een tweestrijd.

Mijn hoofd zegt: pak je koffer, huur een vakantiehuis en ga een tijd alleen zijn. De verleiding is groot.

Dit is wat ik ken. Vluchten van mezelf. De makkelijke weg.

Mijn hart zegt iets anders. Vluchten kan altijd nog. De oplossing zit in je hart. Liefde zit in je hart.

Je hebt het al. Je hoeft er niet naar op zoek. Alleen is leven vanuit ons hart niet wat we leren. We hebben er muren omheen gebouwd met belemmerende overtuigingen, patronen, conditioneringen, oordelen, enzovoorts.

Ik neem een besluit. Ik kies voor mijn hart. Ik ga op zoek naar antwoorden op de vragen ‘wat wil mijn hart?’, ‘wie ben ik werkelijk?’ en ‘hoe ziet mijn leven eruit als ik leef zoals ik het wil?’

Innerlijke vrijheid is een proces

‘DE WEG NAAR INNERLIJKE VRIJHEID IS EEN PROCES. HET GAAT STAP VOOR STAP EN HET IS OOK GEEN GEPLAVEID PAD DAT JE BEWANDELT.’

Mijn reis naar innerlijke vrijheid

De afgelopen jaren heb ik de reis naar binnen gemaakt. Van mezelf leren houden. Luisteren naar mijn hart en leven vanuit mijn hart.

Met zelfliefde breek ik stap voor stap de muren rondom mijn hart af, zet ik mijn maskers af, laat ik het leven met voorwaarden los en ben ik gaan ‘ontmoeten’. En het mooie is, als ik van mezelf houd, mezelf accepteer zoals ik ben – met de mooie en minder mooie kanten – , stopt de strijd met mezelf.

De strijd tussen wie ik ben en wie ik denk te moeten

1 Astrid Landman is expert in zelfliefde en relaties, voormalig juriste en oprichter van Air meets Water.

De weg naar innerlijke vrijheid is een proces. Het gaat stap voor stap en het is ook geen geplaveid pad dat je bewandelt. Het gaat met hobbels, bochten, kruisingen, bergtoppen, dalen, kuilen, afgronden en soms is het pad zelfs niet zichtbaar. Ik zie het als een reis, een avontuur waarbij ik me laat vergezellen door lichtheid, humor, liefde en zachtheid. Het is elke dag weer oefenen. De beloning is groot. Een gevoel van vrijheid dat ik iedereen gun.

Regelmatig bots ik tegen de muren van mijn hart. Het verschil is: ik ben me ervan bewust dat het gebeurt. Ik ga bij mezelf naar binnen en kijk zonder oordeel (oké, meestal) wat er speelt in mij en welke les ik te leren heb. Om daarna de keuze te maken mijn aandacht te verleggen naar wat ik wél wil, hoe ik me wil voelen en waar ik meer van wil aantrekken in mijn leven. Elke keer een stapje dichter naar innerlijke vrijheid.

Ik ben oprecht blij dat we weer naar buiten kunnen. Ik geniet ervan. En ik ben alert. Alert op vluchten voor mezelf. Vluchten kan altijd nog. Ik kies ervoor dat niet meer te doen.

De innerlijke vrijheid is er ook voor jou

Als jij in je hoofd beslist dat jouw geluk en gevoel van vrijheid bepaald worden door wel of geen QRcode, wel of niet verplicht vaccineren, wel of geen coronamaatregelen, stel je je afhankelijk op van iets waar je geen invloed op hebt. Interessanter is om te kijken wat jou tegenhoudt om vrijheid van binnenuit te voelen. Daar heb je wel invloed op. En bedenk: wie jij echt bent, kan niemand je afnemen.

Een vraag voor jou: als niets jou tegenhoudt om vandaag te doen waar je zin in hebt, wat zou je dan doen? Luister naar het antwoord dat je hart geeft. En doe het.

Ik ben ervan overtuigd dat als wij allemaal luisteren naar ons hart, leven vanuit wie wij in essentie zijn en innerlijke vrijheid ervaren, de wereld mooi, vredig en liefdevol is. Een wereld waarin ik graag wil leven. Jij ook? • Meer informatie: www.airmeetswater.nl

The Optimist • mei/juni 2022 • 35

Thema De vrije mens

OUDERDOM ALS VRIJPLAATS VAN DE ZIEL Ouderdom is een onbesproken taboe waar sommigen voor lijken te willen vluchten.

Nergens voor nodig, meent dr. Gerrie Strik.

Zij verbreekt de stilte en schijnt licht op de leidende krachten die verscholen liggen in onze derde levensfase.

Door GERRIE STRIK

Sinds de jaren ‘60 en ‘70 hebben emancipatiebewegingen alle mythen en stereotypen van gender, etniciteit en klasse ontmaskerd. Maar zolang we onze eigen ouderdom ontkennen, hebben we het laatste taboe nog niet doorbroken. We missen hierdoor de kans om een nieuwe eenvoud te creëren, waarin integriteit en waardigheid een verplichting zijn aan onszelf en aan de volgende generatie.

Ontkennen

‘Geef het maar toe, je bent oud!’, zei een collega tegen mij. Aan de andere kant van de lijn hapte ik even naar adem. Het klonk niet als een neutrale constatering. Ontkennen leek even zinloos als bevestigen. Werd ik uitgedaagd als oude persoon uit de kast te komen? Of nog erger: als oude vrouw?

Terwijl het coming out-proces in het algemeen wordt gezien als de publieke erkenning van een op zijn minst interessante identiteit die anders onzichtbaar zou blijven, is jezelf als oud identificeren zoiets als toegeven wat iedereen allang kan zien, en dus op de een of andere manier dubbel beschamend. We worden verondersteld oud-zijn te ontkennen; oudzijn is een beledigende, of minimaal een onwelkome zelfomschrijving, tenzij schertsend: ‘Geef het maar

The Optimist • mei/juni 2022 • 36

toe, je bent oud!’ Er zit geen enkel gevoel of diepgang in die constatering. Meer nog: de ervaring van de ouderdom wordt erin ontkend.

Het begon met dromen. In haar studie De ouderdom (1970), geschreven toen ze pas 54 was, bekent Simone de Beauvoir dat zij dromen heeft waarin zij ineens 54 jaar oud is. Ze schrikt wakker, en ontdekt dat ze pas 30 is. ‘Wat een verschrikkelijke nachtmerrie had ik’, denkt De Beauvoir in haar droom. Wat een gruwel als ze voor de tweede keer ontwaakt en werkelijk 54 blijkt te zijn. De Beauvoir ontdekt al snel dat ouder worden een beladen onderwerp is. ‘Wat een woedende verontwaardiging wekte ik toen ik mij aan dit taboe vergreep... Heel veel mensen, vooral oudere mensen, vertelden mij vriendelijk of boos, maar altijd uitvoerig, dat ouderdom gewoon niet bestaat.’

Vijftig jaar na dato is het taboe nog steeds allesoverheersend. Er zijn honderden manieren om het ‘ouder worden’ te ontkennen, te trotseren of te vergeten; sommigen van ons geven zich over aan workaholisme en maniakale activiteit in de sportschool of vereniging. Anderen zweren bij de filosofie van leeftijdloosheid, die ook wel ‘amortaliteit’ of ‘leeftijdloos leven’ wordt genoemd. ‘Laten

we onszelf niet voor de gek houden,’ schrijft De Beauvoir, ‘het gaat om de zin van ons leven in de toekomst die onontkoombaar wacht. Wij weten niet wie we zijn indien we niet weten wie we zullen zijn.’

De derde levensfase

Volgens psycholoog Erik Erikson (1950) kent het leven drie grote ontwikkelingsstadia. De eerste fase loopt van 18 tot 30 jaar en behelst de vroege volwassenheid, waarin de belangrijkste uitdaging ligt in het bouwen van een liefdevolle relatie. Daarna volgt de fase van de generativiteit (30-60 jaar) waarin de hoofdtaak eruit bestaat op een duurzame manier bij te dragen aan de maatschappij. We zorgen in deze fase voor een volgende generatie door te werken, door kinderen op te voeden en voor anderen te zorgen. We verwezenlijken ons door productief te zijn. Vanaf het zestigste levensjaar komen we in de derde levensfase. Tijdens deze fase kijken we terug op het leven dat we geleid hebben en de persoon die we waren. Als we hierin een nieuw evenwicht vinden, ervaren we een nieuwe ego-integriteit die losstaat van de ambities die in eerdere levensfasen zo belangrijk leken:

The Optimist • mei/juni 2022 • 37

‘HEEL VEEL MENSEN VERTELDEN MIJ DAT OUDERDOM GEWOON NIET BESTAAT.’

Thema De vrije mens

‘Slechts zij die de zorg heeft gehad voor dingen en mensen en zich heeft aangepast aan de triomfen en teleurstellingen waarmee het uit innerlijke noodzaak op zich genomen moederschap over mensen, dingen en denkbeelden gepaard gaat – slechts zij kan geleidelijk de vrucht van de eerdere stadia doen rijpen.’

Volgens Erikson is de derde levensfase de rijpingsfase van het leven, waarin we een nieuwe wijsheid en mildheid kunnen gaan beleven. Dat gaat niet vanzelf. In de roman Langzame man confronteert J.M. Coetzee zijn zestigjarige protagonist met een paar eenvoudige vragen die laten zien dat de andere kant van de wijsheid de wanhoop is, met vragen als: waarom hebben we pas echt het gevoel dat we leven als we voor een ander kunnen zorgen?

Wat is echte liefde? ‘Nog één ding,’ zegt Coetzee ’s alter ego, mevrouw Costello, tegen de zestiger, ‘onderschat nooit het verlangen dat in elk van ons leeft, het menselijk verlangen om een beschermende vleugel uit te spreiden.’ ‘In elk van ons?’, vraagt de zestiger. ‘Ja in elk van ons, zelfs in u’, aldus mevrouw Costello. Zelfs in u.

Een ander gevoel van tijd

Ouder worden steekt aan twee kanten uit aan de midlifefase: aan de kinderlijke kant en aan de wijze kant. Het is niet zozeer dat de tijd afloopt of eindigt. Het is meer dat we een ander gevoel van tijd krijgen, waar de dingen zonder begin zijn en zonder einde. We krijgen een gevoel voor de dingen die eeuwig wisselen: dag en nacht, zomer en winter, de terugkerende thema’s in de wereldgeschiedenis en de terugkerende thema’s en motieven in ons eigen leven. We gaan een breder perspectief navoelen in gezin, familie, organisatie en de wereldpolitiek. Terwijl onze ogen steeds meer ‘achteruitgaan’, ontwikkelen we een vorm van verziendheid. Steeds minder zijn we gefocust op het nabije, de waan van de dag, steeds beter zien we de grote cyclus waarvan ons leven deel uitmaakt. Steeds moeitelozer leren we besluiten te nemen, en te vertrouwen op de kracht van intuïtie.

Veel beter dan toen we jong waren zijn we nu ook in staat om bij een complexe situatie de juiste maatregelen te nemen. Tegenstellingen krijgen een door ons gekozen richting of balans. Onze tegenwoordigheid van geest wordt groter. Persoonlijk en maatschappelijk zijn we in staat met milde scherpte op het hoogste niveau te functioneren in bijvoorbeeld een Raad van Toezicht, een advies- of onderzoeksfunctie, het bestuur van een vrijwilli-

gersorganisatie of buurtvereniging. We leren aanvoelen wat nodig is. Ook op persoonlijk gebied gaat het nu om een ander niveau van functioneren. Een hogere intuïtie, grenzend aan heldervoelendheid, kan ons richtingsgevoel gaan bepalen. We gaan ervaren dat minder meer is en leren vanuit een zuiverder gevoel voor verhoudingen, met losse hand ondernemen, besturen of adviseren.

‘OUDER WORDEN IS DE “VROUWELIJKE” KANT VAN DE MENSELIJKE ZIEL VERKENNEN.’

Van ambitie naar eenvoud

Ego-integriteit betekent dat je jezelf al hebt bewezen, waardoor het egogerichte in je tot rust is gekomen. De uiterlijke ladder wordt vervangen door een innerlijke. Afdalen in jezelf wordt de nieuwe vorm van klimmen. Ambitie in de buitenwereld wordt een streven naar eenvoud. Je hebt er weet van wat jij en anderen hebben moeten offeren opdat jij op jouw huidige niveau van bewustzijn en welzijn kon komen.

Waar je vroeger zakelijk was kun je nu empathisch zijn. Vaak voel je de behoefte aan het creëren van kleine of grote gedenktekens. Wat is jouw ethisch testament? Wat wil je nalaten? Wil je je kennis vastleggen in een boek? Of wil je een goed lopend bedrijf overdragen? Welke dromen heb je nog voor de wereld? Aan welke gemeenschappen wil je, nu je jezelf van oude structuren hebt bevrijd, gaan bijdragen? Wellicht verzoen je je met de naderende ouderdom door de mateloze schoonheid van de wereld steeds meer te waarderen. Wellicht ben je in staat je kennis ten dienste te stellen aan de volgende generatie en heb je genoeg wijsheid om de fouten en vernieuwingen aan hen over te laten.

Vrouwelijk leiderschap

Ouder worden is ook de ‘vrouwelijke’ kant van de menselijke ziel verkennen. In het gebied van beheersbaarheid en vrijlaten betekent dit dat je zowel het vermogen krijgt om processen te sturen als om dingen uit handen te geven. Je ervaart dat het leven zijn eigen wetten heeft én dat het vol verrassingen zit. Dat je als individu nauwelijks meetelt én dat je als individu grote dingen op gang kunt brengen.

De vrouwelijke kant van de ziel verkennen betekent ook: het vermogen ontwikkelen open te staan, ervaring toe te laten, bewogen te worden, te luisteren, je te laten raken en het leren uithouden van onmacht. De ervaring van de kracht van overgave toelaten. De zekerheid van het nietweten. Het je laten raken door een mens, een gebeurtenis, het leven zelf, blijkt nu opeens een activiteit te zijn. Angela Merkel is er een meester

The Optimist • mei/juni 2022 • 38

Thema De vrije mens

in. Evenals Hella Haasse dat was. Steeds moeitelozer leefden zij de paradox van het luisterend spreken of van het handelen door niet te handelen.

Het laten gebeuren, het ondergaan van dingen, vanuit een besef van een oneindig grotere samenhang in het leven.

Het doet er niet toe of het hier om leiderschap van een gezin, familie, of organisatie gaat, om de aanvoerder van een team, of om het cultureel leiderschap van een kunstenaar. In alle gevallen wordt er gewerkt in het kader van dienend leiderschap. Dat kan, zoals eerder omschreven, in raden van bestuur zijn en in politieke adviesorganen, maar ook vanachter de schrijf- of tekentafel, vanuit een bank in het park, de Voedselbank, het azc, of vanuit de rolstoel. Misschien schenk je koffie in het verzorgingshuis, of help je migranten met taallessen. Wat iedereen op dit niveau gemeenschappelijk heeft, is het kleine gebaar en het aanvoelen van het grote geheel.

Toevluchtsoord

De derde levensfase is ook: afstand nemen van macht en invloed. Het is leren loslaten. De wijsheid van de derde levensfase is het resultaat van het succesvol volbrengen van deze laatste ontwikkelingstaak. De vroegere leider kan zich hiertegen verzetten, maar zij kan ook wederopstanding doormaken als adviseur en nu een waarachtig mentor worden in andermans leven. Indrukwekkende voorbeelden hiervan zien we bij Herman Wijfels, Paul Polman, Prinses Irene, Bettine Vriesekoop, Jan Terlouw en de familie Fentener van Vlissingen. Maar ook bij de mantelzorger en vrijwilliger die ongezien en ondergewaardeerd een groot werk verrichten voor (klein)kinderen en vereenzaamde ouderen.

Wat deze leiders gemeen hebben is dat ze zonder valse bescheidenheid of misplaatst eergevoel hun eigen bijdrage aan de geschiedenis leveren.

Integriteit, naastenliefde en liefde voor de natuur zijn vanzelfsprekend geworden. Dit betekent dat zij – soms tegen wil en dank – proberen het goede te doen. Als het eigenbelang is verdwenen, wordt de weg vrijgemaakt om je ten slotte werkelijk aan een gemeenschap of doel buiten jezelf te wijden. Generativiteit wordt dan een toevluchtsoord, of liever een vrijplaats voor de ziel: een bewuste en diepgevoelde behoefte om zich in te zetten voor de volgende generatie. Niet mijn geschiedenis, maar mijn verhouding tot de geschiedenis die meer is dan mijzelf, is wat er uiteindelijk toe doet. •

The Optimist • mei/juni 2022 • 39

Thema De vrije mens

DE VLUCHT NAAR VOREN Zitten we vast in een ‘tussenruimte’? Een periode tussen twee tijdvakken, tussen twee denkwerelden wellicht? Dat is de vraag die Ron van Es stelt. Voor antwoorden hierop sprak hij verschillende mensen. Zijn voorlopige conclusie luidt: als we dan toch vastzitten, laten we dan proberen de vlucht naar voren te nemen.

Door RON VAN ES

Het was de antropoloog Arnold van Gennep (18731957) die een universeel patroon ontdekte bij de oudere volkeren die een overgangsritueel kenden.

Dit was een ritueel om van de ene, oude, situatie over te gaan naar een nieuwe. Voordat je daar echter kwam bevond je je in een zogenaamde liminale periode, een tussenruimte. In de eerste fase, de oude situatie, was er een afscheiding nodig, een loslaten. Voordat je bij de derde fase, de uiteindelijke situatie bent aangekomen, is er dus een tweede fase, die van onzekerheid, een niet-weten. Deze tussenruimte kenmerkt zich soms ook door angst, chaos en diep verdriet.

Een dergelijke overgang beschrijft Morgan Scott Peck (1936–2005) ook in zijn bekende boek The Road Less Traveled dat in 1978 uitkwam. Hij zag een oude situatie naar een nieuwe situatie overgaan in vier stappen: 1. van pseudo-community – we dachten een gemeenschap te zijn, elkaar te hebben, maar dat is helemaal niet zo, 2. naar chaos – we staan tegenover elkaar, 3. naar het effect van leegheid – dit is de fase van stilvallen, waar compassie voor elkaar kan ontstaan, 4. naar een ‘ware’ community – we zien elkaar in een nieuwe situatie.

Om in de liminale fase – de tussenruimte – te kunnen zijn en dan verder te komen, is er ‘ware’ liefde nodig, betoogt Peck. Deze ‘ware’ liefde wordt zichtbaar in een handeling die men bewust onderneemt om de grenzen van het ego te verleggen door verbinding met anderen aan te gaan. Het is een spirituele koestering die zowel zichzelf als de ander omvat.

Een spirituele koestering

Om in de tussenruimte iets dergelijks als een ‘spirituele koestering’ te kunnen ervaren, is het nodig om de moed te hebben om het oude los te laten en het verlangen naar iets nieuws te laten groeien.

Moed en verlangen, loslaten en verbeelden – een liminale fase van niet-weten en toch een dieper weten. Een dieper weten van een ander bestaan. Een bestaan waarin we samenvallen met wie we zijn, en niet meer willen leven met een schaduw van wie we

The Optimist • mei/juni 2022 • 40

‘DE SPIRITUELE KOESTERING IN DE TUSSENRUIMTE GEEFT ONS DIE HOOP OP BETER.’

denken te zijn. De spirituele koestering in de tussenruimte geeft ons die hoop op beter. Maar ook het donkere uur van de ziel.

Veel mystici hebben geschreven over dit donkerste uur waarin door de pijn van het verlangen jouw hemel verduisterd is. Waar door de hoop op een ander bestaan, jouw wanhoop groter lijkt. Waar het donker alles omsluit; waar is het licht? Waar is de hoop? Waar is het leven? Thomas Moore, voorheen monnik en nu psychotherapeut en filosoof, schreef jaren geleden al zijn Donkere nachten van de ziel en ik citeer: ‘Tijdens de donkere nacht is er geen

andere keuze dan de controle over te geven, onwetendheid toe te geven en te stoppen om te luisteren naar alle signalen van wijsheid die langs kunnen komen. Het is een tijd van gedwongen terugtrekken en misschien onwillige terugtrekking. De donkere nacht is meer dan een leerervaring; het is een diepgaande inwijding in een rijk waarop niets in de cultuur, zo in beslag genomen door externe zorgen en materieel succes, je voorbereidt.’ Het donkerste uur is dus een periode waarin je beter leert begrijpen, ondanks of juist dankzij het gebrek aan licht en zicht. Het is de periode waarin de wanhoop over-

The Optimist • mei/juni 2022 • 41

Thema De vrije mens

is een goed leven, wat zijn de juiste handelingen?

Hoe moeten we elkaar behandelen? Hoe moeten we leven in een onvolmaakte wereld?’, schrijft Arendt in Denktagebuch. Om dan te komen met deze uitspraak: ‘Waarom is het zo moeilijk de wereld lief te hebben – amor mundi?’

Wanneer Arendt spreekt over het liefhebben van de wereld bedoelt ze iets anders dan alleen de liefde die bestaat tussen mensen. De wereld liefhebben draait om het begrijpen van de wereld en het zich ermee verzoenen. Daarmee is amor mundi vooral een houding, een koers uitzetten die gaat om begrip, acceptatie en verzoening. De liefde voor de wereld betekent een zorg om het leven zodat het kan blijven bestaan.

‘Het probleem met het menselijk geluk is dat het voortdurend gevolgd wordt door angst. Wat daadwerkelijk de angst voor de dood verlicht is niet hoop of begeerte, maar herinnering en dankbaarheid.’ Hannah Arendt

1

wonnen kan worden in de wanhoop zelf. Het is, in moderne woorden, ook ‘in de bek van het monster kijken’. We kunnen niet anders dan het donkerste uur beleven om daarna in het licht te kunnen staan.

Ik weet uit persoonlijke ervaring, net als jij mogelijk, dat transitie naar een ander bestaan altijd door een donker uur gaat. Het is de overgang, de drempel, de deur waar je doorheen moet. Niet elke overgang is zo dramatisch en pijnlijk, maar de overgang waar we nu in staan is dat zeker wel.

De wereld zoals we die kennen is in nood. In veel opzichten. En wij zitten in het donker, tastend, zoekend. Met uiteraard de drang om hier weg te komen, maar dat kan nog niet, het donkerste uur is aangebroken. Die weg van transformatie van onszelf, én van de wereld. De weg van erkenning dat het zo niet verder kan.

Handelingsperspectief gevraagd

Iemand die een dergelijk donker uur persoonlijk sterk heeft ervaren is de filosofe en politiek denker Hannah Arendt (1906-1975). Gevlucht voor de nazi’s, zowel in Duitsland als in Frankrijk en uiteindelijk in Amerika terechtgekomen, heeft zij haar weg door het leven gezocht. ‘Hoe moeten we dan leven? Wat houdt het in om mens te zijn? Wat

Wat ik in deze woorden las is dat ik, als mens, boven de dagelijkse situatie uit, kan zien, inzien en leren dat de wereld er is om lief te hebben. Ik kan mijn liefde geven aan die wereld waarin ik én onderdeel ben én op zekere afstand van de dagelijkse waan naar mag schouwen. Ik wil mij niet verliezen in woede en walging en tóch mijn woede en walging blijven uitspreken. Ik wil mijn trillende beschuldigende vinger niet blijvend uitsteken naar de anderen, maar blijf ze aanwijzen omdat de liefde voor de wereld dit van mij vraagt. Én de liefde maakt dat mijn wijzende vinger ook naar mij zal wijzen. Want de liefde voor de wereld — amor mundi — maakt ons reizigers in dezelfde boot. Het kwaad reist niet alleen, maar reist mee. De hebzucht heeft geen eigen plek, maar is temidden van ons. Slechte beslissingen en de vraatzucht van de macht; het betreft ons allen en allen zijn wij van deze wereld. Mensen.

Het mysterie

Het begon allemaal na zijn gesprekken met de fysicus en filosoof David Bohm (1917-1992) en het idee dat er een ‘begin’ moet liggen aan ons handelen. Ik heb het hier over Joseph Jaworski, de leiderschapsstrateeg, die in London waar hij dan werkt in de jaren ‘80 van de vorige eeuw in contact komt met deze David Bohm. Er was die brandende vraag bij Jaworski die in hun gesprekken steeds weer terugkwam: is er een dieper weten dat ons vooruit kan

The Optimist • mei/juni 2022 • 42

1 Ron van Es is mentor, psychosyntheticus en auteur van diverse boeken.

Recent verscheen De volgende stap, een nieuwe weg in je leiderschap.

Daarnaast is hij onder meer founder van School for Purpose Leadership en oprichter van het platform LichtHuis.

Thema De vrije mens

‘DE LIEFDE VOOR DE WERELD BETEKENT EEN ZORG OM HET LEVEN ZODAT HET KAN BLIJVEN BESTAAN.’

helpen? Is er een verborgen Bron van ons handelen?

Zijn we, met andere woorden, een onderdeel van een veel groter geheel, de verborgen onderkant van de ijsberg, die we niet zien, maar die wel ons leven bepaalt? En als dat zo is, hoe maken we daar dan gebruik van? En hoe komen we bij die Bron? Ja, is het antwoord, er is een Bron, en om daar te komen moet je een ‘tussenruimte’ maken. Die ‘tussenruimte’ wordt de befaamde theorie van de U, het afdalen om onderin in een dieper besef van stilte en reflectie onszelf gewaar te worden. De Bron, leert Jaworski, is ‘te verstaan als de onderliggende werkelijkheid van waaruit alle vormen, ook jijzelf, zich manifesteren. Deze primordiale, ongeconditioneerde staat van zijn is zelf vormloos, maar ‘baart’ alle vormen, bevat alle vormen en is de Oorsprong waarin uiteindelijk alle vormen zich ontbinden. Omdat er voor deze Oorsprong geen adequate term ter aanduiding is, refereer ik er vaak aan als het Grote Mysterie.’

Er zijn drie wezenlijke elementen in deze innerlijke reis. Allereerst is er observeren. Vervolgens is er het overdenken van het geobserveerde, ‘waarbij je je innerlijk weten de ruimte laat zich te manifesteren’. En ten slotte is er het snel en vloeiend handelen, de natuurlijke flow. De tussenruimte binnen de theorie van de U is dus vooral het ontdekken van de plaats waar je niet alleen bewustzijn creëert ten aanzien van wie of wat je bent, maar waar je ook een mysterie ontdekt. Het mysterie van wie we zijn en hoe we vanuit onze essentie kunnen leven en oplossingen aan kunnen dragen die werkelijke oplossingen zijn. Er wordt ons dan vaak gevraagd wat ons daartoe inspireerde en vaak weten we het niet.

Iets, een moment, zeggen we dan. Een ingeving, een soort weten dat het goed is. Dat het zo ‘hoort’ te zijn. Het vormt het begin van een reis die ons ergens anders brengt, een ander leven, een andere carrière, een nieuwe afslag in ons werk.

Het is de filosoof Martin Buber (1878-1965) die in zijn boek Ik en jij over een dergelijk weten het volgende schrijft: ‘Wat is het eeuwige: het in het hier en nu tegenwoordige oer-verschijnsel dat wij openbaring noemen? Het is dit: de mens komt uit het moment van de hoogste ontmoeting niet hetzelfde tevoorschijn als hij er is binnengegaan. Het moment van de ontmoeting is geen ‘belevenis’ die in de ontvankelijke ziel opgewekt en met een zalig gevoel wordt afgerond: er geschiedt daar iets aan de mens. Dat is soms een ademtocht, soms een worsteling, hoe dan ook: het geschiedt.’

Buber schrijft dan verder over wat deze ontmoeting teweegbrengt in ons:

• • •

We begrijpen dat er een volledige wederkerigheid is van het verbonden zijn.

Er is het besef dat er een zin is, ‘niets kan meer zinloos zijn’.

Het gaat niet meer om mij of jou, maar om de zin samen, in de wereld die we hier ervaren.

‘De werkelijkheid is dat wij ontvangen wat wij tevoren niet hadden, en dit zo ontvangen dat wij weten: het is ons gegeven.’ - Martin Buber

De tussenruimte voorbij

In de tussenruimte waarin we zijn, waarin we ons afvragen wat we los moeten laten en wat we ons kunnen verbeelden van een andere toekomst, waar moed wordt gevraagd en hoop geboden, bevinden we ons in een transformatie die groter is dan elke andere in de geschiedenis van de mensheid. Waarom? Omdat we de kans lopen het menselijk leven te vernietigen op wereldschaal – denk aan het klimaat – maar ook op diezelfde wereldschaal ons bewust worden van wie we zijn en kunnen zijn als mensheid. Het is de ‘wil-tot-betekenis’ zoals Victor Frankl dat beschrijft in zijn boek De zin van het bestaan. Die wil-tot-betekenis helpt je om op weg te gaan, zichtbaar te worden. Omdat je een daad wilt stellen. Omdat je uit liefde wilt handelen. En omdat je niet meer wilt lijden. Het is de rups die een vlinder wordt. Eigenlijk geef je antwoord op die ene vraag: ‘Waar ben je?’

The Optimist • mei/juni 2022 • 43

Thema De vrije mens

We zullen dus onze stem moeten laten horen.

Toen David Katz in 2013 op een strand ergens in Noord-Amerika de plastic rotzooi om zich heen zag liggen, kreeg hij een idee. Nee, het was niet alleen een idee, het was een oplossing. Maar met die oplossing kwam ook de twijfel. En met de twijfel dat enorme gevoel van eenzaamheid. In een interview met het tijdschrift Salt, vertelde hij over dat moment in 2013: ‘Ik moest op dat moment rouwen om het leven dat ik leidde en nu moest loslaten, want ik kon niet anders meer dan toegeven dat er een oplossing was en dat ik mijn verdere leven daaraan te wijden had. Alleen had ik geen flauw idee hoe ik dat moest doen.’ Katz bedacht dat plastic ingezameld kon worden door mensen die daar geld voor zouden krijgen. Heel simpel, maar in de uitvoering knap ingewikkeld.

Ik ontmoette hem in 2018 en zag de kracht van één iemand die geloof had in een idee dat echte oplossingen bracht in het leven van duizenden gezinnen, en de twijfel om daar elke dag weer de kracht voor te vinden.

Intussen is de Plastic Bank, het idee dat Katz toen had op dat strand, een zeer succesvolle on-

derneming. Maar met het bedenken van een oplossing, daar in 2013 op het strand, wist hij dat hij diep betrokken was om het tot een succes te maken. Je kunt niet simpelweg anderen vragen het te gaan doen. ‘Hoe meer ik in mijn leven mijzelf kan worden, hoe meer ik besef dat het niet alleen mijn reis is. Er is geen alleen, ik ben echt niet de enige. Hoe meer ik reis, hoe meer ik me realiseer dat ik alleen maar meer mensen om me heen heb.’

Momenten zoals Katz die beleefde vormen een ketting, een reis om dan misschien met twijfel toch dat besluit te nemen dat je al heel lang geleden onbewust genomen hebt. Je was er alleen nog niet aan toe, de twijfel was te sterk. Er waren wellicht te veel stemmen in je hoofd die je tegenhielden. Stemmen van weerstand, ongemak, vooringenomen meningen, oude overtuigingen, de galm uit het verleden, misschien niet eens jouw verleden. Dergelijke stemmen kunnen heel sterk zijn, je met touwen gijzelen.

Je leven is een zoektocht om je eigen authentieke stem te vinden, de stem van je ziel. Weg uit de tussenruimte. Een vlucht vooruit, op zoek naar een nieuwe wereld. •

‘DIE WIL-TOTBETEKENIS HELPT JE OM OP WEG TE GAAN, ZICHTBAAR TE WORDEN.’

2 David Katz

2

The Optimist • mei/juni 2022 • 44

INSPIRATIEDAG

Over loslaten en verbeelden

DE TUSSENRUIMTE

30

JUNI

Een bruisende dag waar we de moed vinden om te zien hoe we oude systemen kunnen loslaten.

Waar we samen de kracht van verbeelding ervaren om een nieuwe wereld te omarmen.

MET O.A.:

Ron van Es

Oprichter School for Purpose Leadership, oprichter LichtHuis

Danielle Guirguis

Oprichter Smarthouse Creative Impact Studio

Kees Klomp

Lector Hogeschool Rotterdam betekeniseconomie

Martijn Lampert Partner Glocalities

Nienke Meijer

Medeoprichter De Buitenboordmotor

Michel Porro Auteur De Klimaat Almanak

Mark Woerde Oprichter Let’s Heal

Op deze dag verwelkomen we jou, samen met een heel bijzondere reeks sprekers die ons nieuwe inzichten geven hoe we een nieuwe wereld kunnen verbeelden. Een dag vol interactie, ontmoetingen, ruimte om te creeren en moed om fakkeldragers te zijn.

Tijdens deze dag speurt Ron van Es, gesteund door The Optimist, naar antwoorden op vragen die spelen in deze tijd van transitie. Samen met de sprekers en met jou gaat hij op zoek naar handelingsperspectief om in de huidige tussenruimte echte oplossingen te bedenken voor een volgende fase, de toekomst die we met elkaar verbeelden.

Waar: Cultuur- en Congrescentrum Antropia, Hoofdstraat 8, 3972 LA Driebergen Wanneer: donderdag 30 juni 2022, van 10:00 tot 17:00 uur. Incl. lunch en borrel.

Kijk voor het volledige programma en kaartverkoop op: www.theoptimist.nl/evenementen

EEN PLEK VOOR VRIJE GEESTEN Door DE REDACTIE

Een juweeltje aan het water van Mokum, zo zou je de Embassy of the Free Mind kunnen noemen. In een statig pand aan de Amsterdamse Keizersgracht 123 huisvest een bron van kennis en verbeelding. We vroegen Jasha van der Wel, woordvoerster van deze ‘ambassade’, om een tipje van de sluier van deze vrijdenkersplaats te lichten.

The Optimist • mei/juni 2022 • 46

‘HET VRIJE DENKEN IS VAN ALLE TIJDEN EN VERBINDT ONZE GESCHIEDENIS MET HET HEDEN.’

Wat was de aanleiding voor oprichting van de Embassy of the Free mind, bijna vijf jaar geleden?

‘Meer dan zestig jaar geleden begon Joost R. Ritman de Bibliotheca Philosophica Hermetica, een unieke boekenverzameling voor en over vrijdenkers met zeldzame boeken en handschriften, wel 28 duizend stuks. De bibliotheek was sinds 1984 geopend voor publiek, maar werd vooral door professoren, studenten, schrijvers en kunstenaars bezocht. Meneer Ritman besloot de collectie voor iedereen toegankelijk te maken in Embassy of the Free Mind, gevestigd in het monumentale pand Het Huis met de Hoofden in Amsterdam. In dit bijzondere pand werden we ook een museum en ontstond er meer ruimte om mensen te ontvangen, lezingen en andere activiteiten te organiseren.’

Vrijheid is de afgelopen jaren een heet hangijzer geweest, en nog steeds. Hoe is de Embassy of the Free Mind door de coronaperiode gekomen?

‘Voor de coronaperiode hadden wij ook veel bezoe-

kers uit het buitenland, de internationale vrije denkers wisten ons wel te vinden. Ze vlogen speciaal voor onze collectie naar Nederland. Wij zijn toen begonnen met het livestreamen van onze lezingen.

Zo konden we onze wereldwijd verspreide community toch nog steeds bereiken. We hebben deze periode gebruikt om ook onze webshop te vernieuwen en online tentoonstellingen aan te bieden. Ondertussen merkten we, tussen de lockdowns door, dat we voor mensen in Amsterdam en omstreken een echte “ambassade” konden zijn. Ons café en onze tuin waren vooral druk met studenten die liever bij ons waren dan in hun kleine studentenhuis. Het was en is een warme plek voor iedereen die zich met vrijdenken bezighoudt. We hadden een tentoonstelling over Adriaan Koerbagh, een vriend van Spinoza, die stelt: “Denk zelf na, laat niemand jou bepalen wat te denken of hoe te denken, geen kerk, geen staat, onderzoek alles en behoudt het goede.”

Ook werkten we samen met For the Love of Amsterdam, een stichting die stadwandelingen organiseerde waarbij mensen elkaar konden ontmoeten en in ons geval samen konden filosoferen over vrijheid.’

Welke rol wilde de Embassy oorspronkelijk spelen in de maatschappij? En is deze gewijzigd in de loop van de tijd?

‘Met de opening van de Embassy wilden wij vooral de universele wijsheid uit de boeken delen. Door dit te delen, willen wij het vrije denken stimuleren en meer vrijheid en gelijkheid in de wereld creëren.

Het Hermetische principe van Alles is Verbonden, All is One, is de kernboodschap van onze collectie.

Het vrije denken is het vermogen om zelfstandig eigen gedachten en ideeën te formuleren en toe te passen, onbegrensd, ongedwongen en ongeacht religie, cultuur of leeftijd. Het is van alle tijden en verbindt onze geschiedenis met het heden.

Men kan nog zoveel mooie boeken hebben, maar als die alleen maar in de kast staan heeft niemand er iets aan. Boeken komen tot leven door de mensen die ze lezen en als deze mensen vervolgens met elkaar in aanraking komen, kan er magie ontstaan. Ons pand (Het Huis met de Hoofden) is de

The Optimist • mei/juni 2022 • 47

Thema De vrije mens

‘MENSEN LOPEN NAAR BUITEN MET HET GEVOEL DAT ZE IETS BIJZONDERS HEBBEN ONTDEKT.’

afgelopen vierhonderd jaar altijd een bolwerk geweest voor vrijheid in Amsterdam. Nog steeds zijn we een ontmoetings- en verbindingsplaats. Hier moet je zijn om andere vrijdenkers te ontmoeten​en elkaar te inspireren​.’

Wie zitten er achter de Embassy?

‘In 2016 schonken Joost R. Ritman en zijn vrouw Rachel Ritman de collectie en het Huis met de Hoofden aan de daarvoor opgerichte CultureleANBI Stichting Het Wereldhart. Tot nu toe zijn we grotendeels afhankelijk van schenkingen van particulieren. We hebben vele ambassadeurs uit de culturele, wetenschappelijke en politieke wereld. Wij werken samen met diverse groeperingen, universiteiten en culturele instellingen. We zijn ook enorm dankbaar voor onze grote groep vrijwilligers. Veel studenten die een studie doen op het gebied van de Hermetische Filosofie zijn bij ons vrijwilliger.

Ook proberen wij de Amsterdamse buurtbewoners te betrekken door ze uit te nodigen vrijwilliger te worden of activiteiten voor de buurt bij ons te laten organiseren. Maar wij zijn er voor iedereen.’

Wat is typerend voor jullie karakter als museum?

‘Het 17e-eeuwse gebouw is op zichzelf al heel bijzonder. Omdat we het Huis met de Hoofden per verdieping aan het verbouwen zijn, ontsluiten we de collectie stap voor stap. We werken ​volgens het principe “teaching by images”. Uit onze boeken hebben we de meest bijzondere prenten afgedrukt en aan de muur opgehangen in de verschillende ruimtes. Op die manier kunnen mensen zelf onderzoeken welke prenten met hen resoneren en als ze meer willen weten kunnen ze de bijbehorende boeken opvragen bij de conservatoren.

In onze leeszaal vind je boekenkasten met onze moderne collectie; boeken van na 1900 met de onderwerpen Alchemie, Hermetica, Mystiek, Rozenkruizers, Vrijmetselarij, Astrologie, Egyptenaren, Kabbalah en dergelijke.

In onze leeszaal zitten altijd mensen te lezen of te studeren, zowel jonge studenten als oudere onderzoekers. En in ons café en in de tuin worden altijd goede gesprekken gevoerd waar je zo bij kunt aanschuiven. Wat ook typerend is voor ons museum is dat je elke dag weer nieuwe interessante mensen ontmoet, die net zoveel van je verschillen als dat ze op je lijken. Voor mensen die zich met zingeving

bezighouden is er sprake van een “thuiskomen”gevoel. We hebben ook een aantal vaste bezoekers, een community, voor wie wij echt hun “thuis” zijn geworden. Het is bijzonder te zien hoe elke bezoeker een punt van herkenning voelt, er ontstaan vaak bijzondere gesprekken en mensen lopen naar buiten met het gevoel dat ze iets heel bijzonders hebben ontdekt.’

Welke activiteiten staan op stapel?

‘Ons museum heeft een dynamische programmering. In mei opent onze volgende tentoonstelling, getiteld Rosenkruisers Revolutie. We gaan onderzoek doen, samen met de Kloss-bibliotheek van de Vrijmetselaars. We livestreamen elke maand lezingen en ontwikkelen cursussen in ons Ritman Research Instituut. Onze tweede verdieping wordt verbouwd. Er komt een Alchemy experience room, een Hermetica-kamer en een aparte ruimte voor cursussen en workshops. Op 5 mei doen we mee aan de Vrijheidsmaaltijd. We delen gratis soep uit en ondertussen filosoferen we met de bezoekers over vrijheid. Want wat maakt een mens nu vrij?

We richten ons ook op kinderen. In juni doen we mee aan de Kunstschooldagen en in alle schoolvakanties organiseren we voor basisschoolkinderen creatieve workshops waarin ze op een speelse manier leren filosoferen, vrijdenken. In het najaar staat een tentoonstelling gepland over vierhonderd jaar Huis met de Hoofden, want ons pand is in 1622 gebouwd dus dat moet gevierd worden!’

Hoe kunnen mensen kennismaken met de Embassy?

‘Iedereen is welkom. Met een Museumkaart of Stadspas kun je elke woensdag tot en met zondag van tien uur ‘s ochtends tot vijf uur ‘s middags naar binnen. Als je die niet hebt bedraagt de entree € 12,50. Voor mensen met een krappe beurs hebben we speciale regelingen. En we bieden elke dag tours aan voor mensen die meer willen weten. Via onze website kunnen mensen zich aanmelden voor de maandelijkse nieuwsbrief met al onze activiteiten. Via onze webshop kunnen mensen die meer behoefte hebben aan verdieping boeken en materialen bestellen. Nogmaals: iedereen is welkom, kom vooral langs op de Keizersgracht 123 in Amsterdam!’ • Meer informatie: www.embassyofthefreemind.com

The Optimist • mei/juni 2022 • 48

Thema De vrije mens

DE PIJNVRIJE MENS? Door ARNO ENGERS

Geen menselijke ervaring is zo intens als acute pijn.

Maar liefst een vijfde van de Nederlanders heeft op dit moment last van chronische pijn.

Dr. Arno Engers kijkt naar verklaringen voor pijn en naar mogelijkheden om vrij te zijn van pijn. Is er een vlucht mogelijk uit ons pijnsysteem?

Pijn is sinds het ontstaan van de mensheid van – letterlijk – levensbelang. Pijn kun je zien als een detectiesysteem voor schade en gevaar. Een systeem dat erg gevoelig is en snel schade registreert is van groot belang bij het voortbestaan van de soort. Je zou kunnen zeggen: hoe gevoeliger het systeem, hoe beter. De keerzijde is echter dat wanneer elk ‘mogelijk dreigend gevaar’ als pijn wordt ervaren je geen normaal leven kunt leiden. In de loop van miljoenen jaren is het pijnsysteem ontwikkeld en steeds meer geavanceerd. En ook gedurende ons leven, van baby af aan, wordt ons pijnsysteem aangepast. Wat je meemaakt of juist niet meemaakt in je leven heeft invloed, hoe anderen reageren op jouw pijn, hoe anderen reageren op hun pijn, wanneer je te angstig bent voor zaken of juist te veel negeert. Wanneer je te optimistisch bent of juist te negatief.

The Optimist • mei/juni 2022 • 50

Thema De vrije mens

Pijnverklaring

Vroeger dachten we dat pijn hetzelfde werkt als een lichtschakelaar. Wanneer er schade is, wordt de schakelaar omgezet en wordt pijn doorgegeven. Pijn is dus altijd een teken dat er iets kapot is, anders zou je toch geen pijn voelen?

In veel gevallen klopt dat en kunnen artsen en bijvoorbeeld fysiotherapeuten de oorzaak van de pijn behandelen waardoor deze verdwijnt. Maar in veel andere gevallen komt de pijn weer terug, terwijl er geen oorzaak voor te vinden is.

Soms neemt de pijn helemaal niet af. In eerste instantie is het dus zeker van belang om te zoeken naar een oorzaak. Vaak wordt zelfs na lang zoeken geen oorzaak van de klachten gevonden en is er geen sprake van daadwerkelijke schade. Bij hevige, acute lage rugklachten bijvoorbeeld wordt in slechts vijf tot tien procent van de situaties een beschadiging of een defect aan de rug gevonden.

Wanneer je eenmaal aan het zoeken bent geslagen, weten we dat het erg lastig is om het zoeken op te geven – zeker als de pijn aanhoudt. Meestal vind je wel iets, maar dat levert zelden een afdoende verklaring op. Om toch duiding te geven aan of een diagnose te stellen voor de pijn, komen hulpverleners weleens met de verklaring dat het ‘dan wel psychisch’ zal zijn. Er is natuurlijk altijd wel iets vervelends gebeurd in iemands leven. Maar ook hier geldt dat deze gebeurtenissen de pijn onvoldoende verklaren. Er is bovendien geen psychische stoornis die pijn veroorzaakt. Wel weten we dat emoties pijn sterk beïnvloeden en, omgekeerd, dat pijn je stemming, humeur en gedrag fors beïnvloedt.

1

Niet psychisch maar persoonlijk

Gedurende je leven bouw je je pijnsysteem op, net als je afweersysteem voor virussen en bacteriën. Je kunt je pijnsysteem zien als een waarschuwingssysteem dat jou beschermt.

Dat pijnsysteem zit niet (alleen) in je brein en ook niet (alleen) in je voet.

Hoe vaak en hoe intens je pijn hebt ervaren gedurende je leven en hoe jij en anderen daarmee omgaan vormt jouw persoonlijk pijnsysteem. Dat is voor iedereen anders. Waar jij van schrikt en wat jij lekker vindt (wat eten betreft bijvoorbeeld) is typerend voor jou. De ene houdt van blauwe schimmelkaas, de ander walgt ervan. Dat betekent nog niet dat schimmelkaas iets psychisch is of in je brein zit.

1 Arno Engers heeft een achtergrond in fysiotherapie, medische wetenschappen en psychologie.

Hij promoveerde op het onderwerp ‘chronische rugpijn’ en is initiatiefnemer van het platform ‘Pijnprofessionals’.

‘VROEGER DACHTEN WE DAT PIJN HETZELFDE WERKT ALS EEN LICHTSCHAKELAAR.’

Het betekent dat jij in je leven een waardering of juist walging hebt ontwikkeld voor schimmelkaas.

Hetzelfde geldt voor pijn. Met het grote verschil dat jouw pijnsysteem jou wil beschermen voor schade en letsel. Jouw pijnsysteem is persoonlijk; het heeft zich gedurende je leven ontwikkeld en blijft zich verder ontwikkelen. Dat gaat letterlijk met vallen en opstaan. Als je je bezeert beïnvloedt dat je pijnsysteem. Ook het zien van anderen in pijn heeft invloed op jouw pijnsysteem. Het versterkt jouw overtuigingen over wat oké is en wat schadelijk is, wat direct invloed heeft op jouw pijnsysteem. Ieders pijnsysteem is zo geavanceerd dat het voortdurend voorspellingen doet over mogelijke schade. Die voorspellingen zijn gebaseerd op je eerdere ervaringen met pijn en je overtuigingen en angsten voor letsel. Je pijnsysteem kan, wanneer jij denkt dat er schade is aan je linkervoet (terwijl dat niet zo is, bijvoorbeeld met een VR-bril) al ‘reparatiestoffen’ in de vorm van afweerstoffen naar je linkervoet sturen. Jouw pijnsysteem gaat niet zitten wachten tot er al letsel is. Het is een beetje te vergelijken met wanneer je als burgemeester weet dat Ajax-Feyenoord speelt. Dan wacht je niet af tot er daadwerkelijk relletjes plaatsvinden maar stuur je er van tevoren al ME op af. Het nadeel hiervan kan zijn dat de hoeveelheid ME juist agressie uitlokt. Zo gaat het ongeveer ook met jouw pijnsysteem. Wanneer dit verwacht dat er schade zal gaan optreden (omdat jij denkt en/of ervan overtuigd bent dat er iets schadelijks gaat gebeuren), wordt dat lichaamsdeel gevoeliger en zullen zelfs ‘gewone’ tastprikkels als ‘schadelijk’ worden geïnterpreteerd en pijn geven.

Je pijnsysteem is uiterst ingenieus en persoonlijk en laat zich niet simplificeren. Pijn is per definitie complex; het is altijd een inschatting van eerdere ervaringen en mogelijke toekomstige ervaringen.

The Optimist • mei/juni 2022 • 51

Thema De vrije mens

Pijnprofessionals

‘JE PIJNSYSTEEM IS UITERST INGENIEUS EN PERSOONLIJK EN LAAT ZICH NIET SIMPLIFICEREN.’ Biopsychosociaal

In de meeste gevallen verdwijnt de pijn weer nadat het zijn alarmfunctie heeft vervuld. Echter, soms blijft pijn terugkomen. Grofweg kun je stellen dat wanneer pijn binnen drie maanden niet hersteld is, er een mechanisme in werking is getreden dat zichzelf in stand houdt. En dat is niet iets wat alleen ‘in’ je lichaam gebeurt, maar wat veel te maken heeft met hoe je omgaat met de pijn, wat je doet en wat niet (meer) en hoeveel angst en verdriet de pijnsituatie je geeft. Het is daarom veelal niet langer zinvol om te zoeken naar een lichamelijke of een psychische oorzaak, maar juist om gelijktijdig alle zogenaamd biopsychosociale facetten die de pijn beïnvloeden mee te nemen in zowel onderzoek als behandeling. Wanneer klachten al meer dan drie maanden duren wordt geadviseerd om uitgebreider naar het pijnprobleem te kijken en zowel lichamelijke factoren, als gedragingen, overtuigingen en emoties mee te nemen in de analyse en behandeling. Bij klachten die het bewegen belemmeren, is het zinvol om de analyse en behandeling te laten uitvoeren door een team van pijnprofessionals dat bijvoorbeeld bestaat uit een arts, een fysiotherapeut en een (pijn)psycholoog.

Daarbij gaat het niet om het zoeken naar dé psychische of dé lichamelijk oorzaak maar juist het in kaart brengen van hoe het persoonlijke pijnsysteem reageert en wat de relatie is tussen lichamelijke factoren, overtuigingen, gedrag en emoties.

De behandeling bestaat in de meeste gevallen uit een uitgebreide uitleg over hoe iemands persoonlijke pijnsysteem werkt, welke factoren met name bij deze persoon van invloed zijn en hoe de persoon door anders met de pijn om te gaan minder aan de pijn zal lijden en weer een kwalitatief leven op kan pakken.

Dr. Arno Engers startte onlangs met het in kaart brengen van pijnprofessionals vanuit verschillende disciplines (huisartsen, fysiotherapeuten, psychologen, ergotherapeuten, verpleegkundigen, medisch specialisten en andere zorgverleners) die breder kijken dan hun eigen vakgebied en multidisciplinair willen samenwerken in de behandeling van mensen met pijnklachten. In Nederland is enige jaren geleden de Zorgstandaard Chronische pijn ontwikkeld door zowel patiënten als hulpverleners, dat een helder kader schept voor samenwerking van hulpverleners in de behandeling van langdurige pijnklachten.

Hij hoopt met het opzetten van een online platform de pijnprofessionals beter vindbaar te maken voor zowel patiënten als hulpverleners. Hulpverleners die voldoende geschoold zijn in het behandelen van pijn vanuit een biopsychosociaal kader, die willen samenwerken met andere disciplines en die de Zorgstandaard Chronische pijn als leidraad hanteren worden uitgenodigd om deel te nemen. De website www.pijnprofessionals.nl is vanaf april 2022 voor hen geopend.

Initiatief

Er bestaan op dit moment diverse initiatieven in Nederland om de zorg voor mensen met chronische pijn te verbeteren. Dat is dringend nodig, gelet op het feit dat bijna twintig procent van de mensen last heeft van belemmerende pijn. De inzichten rond pijn en pijnbehandeling zijn de laatste tijd behoorlijk ingrijpend veranderd. Er is gelukkig veel na- en bijscholing voor professionals beschikbaar over dit onderwerp. Voor patiënten, maar ook voor hulpverleners, is het doorgaans niet eenvoudig om deskundigen in het behandelen of begeleiden van mensen met pijn vanuit een biopsychosociaal kader te vinden. De meeste behandelaars richten zich op behandelvormen (zoals acupunctuur, dry needling, lichttherapie, spieroefeningen) die slechts op één deel van het probleem invloed hebben en niet de pijn in zijn individuele complexiteit benaderen.

Hoog tijd om de verbinding te zoeken op het gebied van omgaan met pijn. Dat geeft behandelaars de mogelijkheid om zich verder te ontwikkelen en patiënten biedt het wellicht de kans om vaker pijnvrij te leven. • Meer informatie: www.pijnprofessionals.nl

The Optimist • mei/juni 2022 • 52

Column

Govert Derix

Govert Derix is filosoof, schrijver en adviseur.

Zijn roman De boom is verkrijgbaar in de webshop van The Optimist.

Voorzichtig met vrijheid ‘MAAK VAN VRIJHEIDSKUNDE EEN VERPLICHT VAK.’

Foto: Jean-Pierre Geusens

Als ik in Amsterdam kom maak ik graag een ommetje over het Waterlooplein om hier even stil te staan bij het monument van Spinoza. De misschien wel grootste filosoof van ons land kijkt ons vriendelijk aan vanuit de Gouden Eeuw. Zijn hoofdwerk Ethica, waarin hij het leven en de wereld verklaart aan de hand van stellingen en definities, is nog altijd heerlijke hersengymnastiek.

Zijn visie op de staat is recht uit én in het hart. De uitspraak op het standbeeld is daarvan een perfecte samenvatting. Steeds als ik er kom maak ik een buiging en volg de woorden op de sokkel: ‘Het doel van de staat is de vrijheid.’

Dat is een prachtige gedachte. Het doel is niet op de eerste plaats infrastructuur of veiligheid of zorgvoorzieningen of duurzaamheid. Dat zijn allemaal afgeleiden. Wat koop je voor infrastructuur en veiligheid als er geen vrijheid is? Vrijheid is de centrale waarde waar alles in politiek, bestuur en samenleving om moet draaien. Alleen als de vrijheid goed is ‘ingeregeld’ komt het ook met die andere zaken goed.

Dat lijkt abstract. Spinoza’s vrijheidsbegrip is echter verbluffend concreet. Hoe meer een mens zich laat leiden door de rede en hoe meer hij zijn driften weet te matigen, des te vrijer is hij, schrijft hij in zijn Staatkundige Verhandeling. Het verlangen naar vrijheid is eigen aan de mens. Maar vrijheid is nooit vanzelfsprekend. Ze vergt constante aandacht en hard werken. Ook omdat vrijheid zich tegen zichzelf kan keren. De voorbeelden van democratisch gekozen leiders die op een dictatoriale trein springen, liggen om de hoek. Zonder goede checks and balances is vrijheid een gevaarlijk goedje.

Ik heb me er altijd over verbaasd dat het vak maatschappijleer in mijn schooltijd al een ondergeschoven kindje begon te worden. Terwijl een solide opvoeding in het omgaan met vrijheid toch de hoeksteen van een vrije samenleving zou moeten zijn. Een samenleving die vrijheid voor lief neemt, loopt gevaar. Maak van vrijheidskunde een verplicht vak. Ga meteen in de eerste les in op de noodzaak van die verplichting. Maak kinderen virtuoos in fact-checking. Bereid ze voor op de splijtzwammen van sociale media. En vooral: doe het met positivisme, optimisme en overtuigingskracht.

Van Spinoza is bekend dat hij een zegelring droeg met het opschrift ‘Caute’: wees voorzichtig.

De waarheid spreken was in zijn tijd niet zonder gevaar. In onze tijd kan het een lijfspreuk zijn om te beseffen dat vrijheid altijd, en misschien wel per definitie, gevaar loopt. Mensen mogen (en moeten) voorzichtig zijn met het kwetsbare samenspel van rede en drift waaruit ze nu eenmaal bestaan.

Hoe vroeger je mensen hierin onderwijst, des te stabieler onze collectieve vrijheid. Een Spinozaring om de voorlopige afsluiting van het vak Vrijheid te bezegelen is misschien geen gek idee. Misschien begint-ie wel te jeuken bij het aanhoren van bepaalde politici.

Maar wellicht schets ik Spinoza nu mooier dan hij is en maak ik er ook een beetje ‘mijn’ Spinoza van, in alle vrijheid. Misschien moet ik binnenkort eens met de Staatkundige Verhandeling tegen de sokkel gaan zitten en hem tijdens het herlezen af en toe aankijken. ‘En?’, vraagt hij vanuit zijn Gouden Eeuw. •

The Optimist • mei/juni 2022 • 53

BLIJF EEN OPTIMIST

We doen de voorzichtige aanname dat je net als Victoria met een glimlach door het leven wilt gaan. Daarin slagen optimisten namelijk als geen ander. Daarom leven ze doorgaans langer, gezonder en gelukkiger. Maar net als met alle waardevolle dingen is enig onderhoud van dat optimisme wel nodig. Een abonnement op The Optimist is jouw bewijs van verbondenheid, jouw goede daad van de dag. Blijf jij lezen, dan blijven wij schrijven.

‘PROBEER JE BLIK TE HOUDEN OP DE MOOIE DINGEN.’ Victoria Koblenko (p.26)

Foto: Marcel Krijger

Waar wacht je op? Tot je ook in GTST hebt gespeeld? Word nu abonnee!

En als je het al bent, maak dan iemand anders blij met The Optimist.

Ga naar: www.theoptimist.nl/nu

Zuiver zakelijk Bewuster zakendoen

Eén planeet

Transformaties beginnen altijd met een transformatie bij een persoon.

Dat laat Dirk Bijl de Vroe zien. Hij startte bij energiebedrijf Stedin de ‘One Planet Academy’. Hiermee maakt hij zijn collega’s bewust van het effect dat zij met hun werk hebben op de aarde. Dirks initiatief brengt ze in contact met wat hij ‘de binnenkant van duurzaamheid’ noemt.

Gijs de Swarte sprak met internationale topwetenschappers over de vraag of je geld kunt verdienen met zakelijk goeddoen. Kun je leven van wereldverbetering?

Mogen we hoop houden op een toekomst die ons moreel doet groeien en onze monden voedt?

In niet mis te verstane woorden vertelt organisatiepsycholoog Lennard Toma waarom we wat aardiger voor elkaar zouden moeten zijn op het werk.

Dat is goed voor ons én voor de business.

In zijn serie over de seizoenen, vertelt Marcel Tjepkema van Club Groeneveld hoe de overgang van lente naar zomer ons in staat stel- bewuster ons karakter te verstevigen. En we laten zien dat de transportbranche bewuster omgaat met de planeet. Zo komen we letterlijk goed vooruit.

The Optimist • mei/juni 2022 • 55

Zuiver zakelijk Bewuster zakendoen

Naar de binnenkant van duurzaamheid Netbeheerder Stedin is verantwoordelijk voor de gas- en elektriciteitsvoorziening van ongeveer twee miljoen huishoudens in Nederland. Afgelopen jaar startte het een prachtig initiatief: de ‘One Planet Academy’. Hier leren Stedin-medewerkers over duurzaamheid.

We spreken met oprichter Dirk Bijl de Vroe, duurzaamheidsmanager binnen Stedin. Over de opzet en het grote belang van aandacht daarin voor ons mens- en wereldbeeld.

Door MARCEL TJEPKEMA

‘WE VERZINNEN TECHNISCHE OPLOSSINGEN VOOR PROBLEMEN DIE ER NIET ZOUDEN HOEVEN ZIJN ALS WE OOK NAAR ONSZELF DURVEN KIJKEN.’

Waarom een One Planet Academy?

‘De One Planet Academy is de noemer waaronder we opleidingsprogramma’s ontwikkelen over de vele aspecten van duurzaamheid. Ik denk dat het niet voldoende is om je uitsluitend te richten op de technische kant van verduurzaming. Ik heb te vaak gezien dat, zelfs als alles goed geregeld is, van technische mogelijkheden tot budget tot juiste mensen, het niet altijd een stap vooruit betekent. Als je duurzaamheid niet ervaart als iets dat je moet nastreven of als iets dat inherent is aan het creëren van een toekomst die we graag willen, dan neem je op cruciale momenten alsnog beslissingen die niet bijdragen. Duurzaamheid is dan nog steeds een soort van “extraatje”.

Mijn gedachte was om mensen binnen Stedin mee te nemen op een reis die ook de sociaal culturele en historische wortels van duurzaamheid onderzoekt; ons mens- en wereldbeeld, ofwel de binnenkant van duurzaamheid. Daardoor krijg je veel meer gevoel bij waar we als mens vandaan komen, waarom we zo kijken, waar we staan en waar we naartoe willen. Dat is heel fundamenteel. We koppelen dit aan de praktische toepassing, de buitenkant van duurzaamheid. Ik geloof dat technologie heel nuttig is, maar vooral als deze met de juiste intentie wordt ontwikkeld. Het gesprek over onze mens-natuurrela-

tie is de perfecte manier om die intentie duidelijk te krijgen. In onze eerste leergang hebben we samen met opleidingsorganisatie Club Groeneveld de binnen- en de buitenkant samengebracht.’

Wat is jouw motivatie geweest?

‘Ik ben denk ik net zo zoekend als andere mensen.

Het houdt me bezig dat je gevormd bent door de wereld waarin je leeft, aan je leven gewend bent geraakt en toch ziet dat er dingen fundamenteel anders moeten. Binnen mijn werk heb ik het een tijd over de as van de technische oplossingen geprobeerd. Natuurlijk vanuit een geloof dat duurzaamheid belangrijk is. Maar je merkt dat veel dingen dan toch niet lukken. De vraag is dan: “Als het zo niet lukt, hoe moet het dan wel?”.

Via Club Groeneveld heb ik me toen ingeschreven voor een opleidingsprogramma met natuurfilosoof Matthijs Schouten. Daar vond ik inzichten waarvan ik voelde dat het een gouden combinatie was als je die zou samenbrengen met het toepassen van duurzaamheid.

Ik leerde over wat de essentie is van waaruit dingen ontstaan en waarom dingen hier niet lukken.

Hoe kan het zijn dat we thuis met tranen in onze ogen over biodiversiteit lezen, maar op maandag het

The Optimist • mei/juni 2022 • 56

Zuiver zakelijk Bewuster zakendoen

plaatsen van een groen dak op een elektriciteitsstation afkeuren? Ik dacht in mijn werk vaak: “Hoe spreek ik nu iemand aan? Als mens? Als collega? Of als verantwoordelijke binnen de keten?” Een programma dat de binnen- en de buitenkant combineert helpt enorm. Je gaat elkaar veel meer snappen en leert waar je gedrag en gevoel vandaan komen. Dat geeft een opening voor een echte oplossing.’

Heeft die weg je als mens veranderd?

‘Ik ben anders naar natuur gaan kijken. Ik begrijp nu wat het is om jezelf onderdeel van een groter geheel te voelen. En in mijn werk kijk ik “zachter”. Ik ken de rapporten van de VN en weet dat de uitstoot nooit hoger is geweest dan afgelopen jaar. Het is weinig hoopvol. Toch zie ik dat het soms ingewikkeld is om een paar zonnepanelen te installeren. Dit heeft me vaak tot wanhoop gedreven. Dat is nu wel veranderd.

Als je begrijpt waar menselijk handelen vandaan komt, dan begrijp je ook waarom dingen zijn zoals ze zijn.’

Wat zijn de resultaten tot nu toe?

‘We zien nu eerste resultaten. Wat me ontroert is dat deelnemers elkaar steeds beter vinden. Er is een taal ontstaan die ze hiervoor niet spraken en ik zie toepassingen die een jaar geleden onmogelijk zouden zijn geweest. Ook zie je veel gezamenlijke initiatieven. Een deelnemer ergerde zich al langer aan ons koffiebekergebruik. In de leergang vond hij enkele medestanders. Zoiets lijkt misschien klein, maar dat is niet zo. In de discussie over koffiebekers zit alles. Het gaat bijvoorbeeld over het verbruik van water, maar ook over het opruimen van troep. En dat is belangrijk, want we ruimen als mens onze troep niet op. We verzinnen dus technische oplossingen voor problemen die er niet zouden hoeven zijn als we ook naar onszelf durven kijken.’

Waar staan jullie nu?

1 Dirk Bijl de Vroe

‘Dit is de eerste jaargang. We kijken wat wel werkt en wat niet. Klopt het curriculum? Sluit het voldoende aan bij Stedin? Dit is ook de eerste groep, maar Stedin heeft vierduizend medewerkers. En we willen natuurlijk ook graag onze Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen meenemen in het gedachtegoed.

In de toekomst ontwikkelen we waarschijnlijk programma’s op allerlei niveaus. Allemaal met het doel om mensen te laten ervaren wat duurzaamheid ten diepste is en hoe je dat vervolgens toepast.’

1

Ben je optimistisch over de toekomst?

‘We hebben als mensheid tot op heden geen enkele duurzaamheidsdoelstelling behaald. Dat stemt me somber. Mijn zorg is dat we ons eigen handelen en ons zijn niet als onderdeel van het probleem zien.

We proberen vervolgens de symptomen op te lossen met technische oplossingen, maar we hebben het niet over de basis waarop je de samenleving voor de toekomst bouwt. De andere kant is dat ik in veel gesprekken wel degelijk een onderstroom merk van verandering, van goede wil en positieve energie. We moeten ons misschien ook niet stuk kijken op de uiterlijkheden. Een verandering kan allang in gang gezet zijn, alleen nog niet zichtbaar zijn.

Ik zie dus veel uitdagingen voor de toekomst, maar ik blijf positief en probeer gewoon elke dag heel erg met de juiste intentie in de wereld te stappen. Ik geloof erin dat als we het juiste verhaal vertellen, we ook gaan handelen naar dat verhaal. Alles dat door de mens is gemaakt, kan ook door de mens worden veranderd.

En wat is het ergste dat er kan gebeuren als je elke dag je best doet om van de wereld een mooiere plek te maken? Misschien word het nooit zo mooi als je voor ogen had, maar het geeft wel veel voldoening om met die positieve energie in de wereld te staan.’ •

The Optimist • mei/juni 2022 • 57

Zuiver zakelijk Bewuster zakendoen

Wereldverbetering als businessmodel?

Journalist Gijs de Swarte sprak een aantal internationale topwetenschappers over de mogelijkheid om goeddoen voor de wereld op een verantwoorde en eerlijke manier te combineren met het maken van omzet. De centrale vraag hierbij is: werkt dat?

Door GIJS DE SWARTE

In bijna zestig procent van alle televisiereclame is iemand van kleur te zien (zij het maar in zestien procent als hoofdrol). Ieder gezond bedrijf probeert transparant en duurzaam te zijn, of het nu om bleekmiddel, rioolontstopper of gehakt gaat. Is het vooral een mediastorm of worden er daden bij woorden gevoegd, die zoden zetten aan een overstromende dijk?

Voor de goede zaak

Omdat ik erover schrijf kom ik veel vanuit de tenen gedreven mensen tegen die op een bepaald moment in hun carrière oprecht de keuze maakten voor... laten we het gewoon wereldverbetering noemen. En het klinkt wat hoogdravend misschien, maar niet zelden deden ze dat met een ‘hier sta ik en ik kan niet anders’-overweging. Ik denk dan bijvoorbeeld aan Danielle Guirguis, oprichter van het

1

‘GROEN IS POEN, EN VAN INCLUSIEF, TRANSPARANT, SOCIAAL BEWOGEN RINKELT DE KASSA.’

filmproductiehuis Smarthouse Creative Impact Studio, die letterlijk maagpijn kreeg van commercials voor grote automerken en fastfoodketens. Guirguis besloot, naast de sociaal-maatschappelijke documentaires en de speelfilms die ze met Smarthouse al produceerde, alleen nog voor people, planet en dan pas profit-merken te werken. Met de nadruk op ‘dan pas profit’ want het marketingcommunicatiebudget van een Japanse autoproducent is een ander verhaal dan dat van een biologische koffieboer uit Vietnam. Ik denk ook aan Lorette der Kinderen en Nynke Geus-van den Broek die beide topbanen in de PR achter zich lieten omdat ze weer een campagne voor het zoveelste zeepje niet meer uit de pen konden krijgen. Samen begonnen ze het duurzame PR-bureau Blyde. Bij de start, zo’n tien jaar geleden, was hun plan behoorlijk revolutionair en stonden de opdrachtgevers niet zomaar in de rij. Nu is Blyde met meer dan vijftien medewerkers en klanten als Alpro, Milieudefensie en Pieter Pot (verpakkingsvrije boodschappen) zeer succesvol. En ik denk aan Willem van der Schoot, CEO van het bureau Havas Lemz, die op alle mogelijke manieren grote bedrijven groener probeert te maken en groene bedrijven groter. En aan Tim Claassen van hetzelfde bureau die zich via de reclamebranchevereniging VIA vrijwel dagelijks inzet voor meer diversiteit in commercials en op de werkvloer. Al die mensen kunnen zonder met hun ogen te knipperen, in de kroeg, of ‘s avonds thuis aan hun geliefden vertellen waar ze die dag aan hebben gewerkt. Omdat het de goede zaak betreft.

The Optimist • mei/juni 2022 • 58

Zuiver zakelijk Bewuster zakendoen

2

‘Net Positive’

En zo stomen we met zakelijk Nederland wel heel gedreven op richting een groene, transparante, inclusieve, diverse, kortom: betere maatschappij. Als je de wereld niet verbetert, ben je ondertussen een loser.

Maar, het moge gezegd, het doet de winst- en verliesrekening doorgaans ook geen kwaad. Wereldverbeteren is een geweldig businessmodel geworden.

De substantiële winst en groei van de marketinggigant Unilever komt al jaren bij hun Sustainable Living Brands vandaan. En ze mogen nog zo mens- en planeetlievend zijn bij Unilever, onder de bottom line kom je als marketing director daar niet uit. Winst moet gemaakt worden. En dat lukt dus. Millennials en de wat jongere Generatie Z willen niet kopen van, laat staan werken bij, bedrijven zonder wereldverbeterend motief. De andere demografische geledingen volgen welgemoed en met toenemende spoed. En ondertussen worden er nieuwe stappen gezet. De doelstellingen worden van ‘zo min mogelijk schade berokkenen’ verlegd naar ‘net positive’. Een begrip onder meer populair gemaakt door Paul Polman – de voormalig CEO van Unilever. Samen te vatten als: hoe organiseer je bedrijven zo dat je kunt zeggen, hoe beter het gaat, hoe beter het gaat met de betrokken mensen, de planeet en de winst?

Groen is poen

Het leidt, als je daartoe gepredisponeerd bent, onvermijdelijk tot de vraag: wordt alles nu echt beter zo? En dat heb ik in een interviewserie maar eens aan enkele op dit gebied meest vooraanstaande wetenschappers voorgelegd. Professor Ravi Dhar van de Yale-universiteit, professor Susan T. Fiske van de Princeton-universiteit, professor Lucy Atkinson van de Texas-universiteit, professor Jonah Berger van de

3

1 Nynke Geusvan den Broek (links), Lorette der Kinderen (rechts).

2 Willem van der Schoot.

3 Danielle Guirguis.

Stanford- en Wharton-universiteit, professor Douglas Holt van de Oxford- en Harvard-universiteit. Ze zijn gespecialiseerd in vakgebieden als Marketing, Human Judgement, Decision making, Sustainability, Communication, Psychology, Consumer Behavior. Allen hebben talloze publicaties op hun naam, adviseren overheden en Fortune 500-bedrijven. En uit de gesprekken kwamen vier punten duidelijk naar voren.

1. De toegenomen bewustwording wordt vooral gevoed door de kijk op klimaatverandering, van genoemde Millennials en Generatie Z. 2. Die generaties hebben veel invloed en veel toekomst dus de ontwikkeling gaat voorlopig nog niet weg. Sterker nog, het gaat het aangezicht van dit decennium bepalen.

3. Aan de positieve acties van de grote coöperaties liggen nuchtere marketingafwegingen ten grondslag. Groen is poen, en van inclusief, transparant, en sociaal bewogen in het algemeen rinkelt de kassa dezer dagen.

4. Maar ondanks dat de motieven niet altijd even verheven zijn, geldt: alle kleine beetjes helpen. De gedrevenheid en het enthousiasme van de nieuwe generaties die eraan werken geeft hoop, zo melden de wetenschappers. En hoop doet leven. Of het ‘de planeet zal redden’ moet nog even blijken maar zij geloven erin.

Unaniem. • Gijs de Swarte maakt voor The Optimist een online reeks over ‘groene communicatiebureaus’. Deze verhalen zijn te vinden op www.theoptimist.nl.

The Optimist • mei/juni 2022 • 59

Zuiver zakelijk Bewuster zakendoen

De onderschatte kracht van aardig zijn op de werkvloer Aardig of lief zijn zul je in ‘professionele settings’ over het algemeen niet snel horen. Dat laat je maar thuis. En áls het wordt gebruikt, dan staat het synoniem voor het niet kunnen opkomen voor jezelf en teveel meebuigen. Een gebrek dus. Niet een deugd of een nuttige vaardigheid om te hebben.

Door LENNARD TOMA

Aardig en lief zijn wordt op de werkvloer verkeerd geïnterpreteerd en keihard onderschat. En ik denk dat we het daar best eens meer over mogen hebben. Bij deze.

Wat aardig zijn écht is

Natuurlijk kun je ellenlange semantische discussies hebben over wat de woorden aardig en lief echt in-

houden. Het maakt niet zoveel uit wat ze exact betekenen. Of we het vergelijken met compassie hebben voor een ander, of rekening houden met een ander, of goed kunnen luisteren, iets doen voor een ander of een van de andere duizend zachte vaardigheden kunnen vertonen, ze verwijzen allemaal naar iets buiten de persoon die het doet. Het gaat om iets voor een ander doen, niet om er iets voor terug te krijgen.

The Optimist • mei/juni 2022 • 60

Zuiver zakelijk Bewuster zakendoen

Aardig zijn betekent niet noodzakelijk timide zijn.

Of conflictvermijdend. Of niet-assertief zijn. Het is vriendelijk, positief, geïnteresseerd, betrokken en behulpzaam zijn.

In de persoonlijkheidspsychologie wordt dit agreeableness genoemd. Dit kun je weer onderverdelen in compassie en beleefdheid.

Onderzoeken naar leiderschap laten zien dat leiders die meer agreeable zijn (dus aardiger) op de lange termijn als betere leiders worden ervaren dan hun competitieve, niet-meelevende, botte, disagreeable tegenhangers.

Stroop versus azijn

En ja. Mensen die hoog scoren op agreeableness zullen van tijd tot tijd afgezet, genept of gebruikt worden. Dat is de prijs die je betaalt voor het vertrouwen van mensen. Maar mensen die dit zien als zwakte vergissen zich in de prijs die je betaalt voor continu wantrouwen, continu op je hoede zijn en verdedigen en aanvallen bij het minste geringste.

Iedereen kent mensen die van elke lichte tegenvaller een gevecht maken. Die schreeuwen tegen de ober omdat er 75 cent te veel is gerekend.

Die een furieuze mail typen naar de hele afdeling omdat ze (per ongeluk) ergens niet van op de hoogte zijn gehouden. Die de vinger wijzen naar de andere collega’s voor hun eigen falen (‘Ik word hier opzettelijk tegengewerkt’).

Het levert duizend keer meer stress, gedoe, moeite en negativiteit op dan als je die 75 cent extra gewoon betaalt, ook al zag je dat het niet klopte. Dat je begrip toont voor een foutje van collega’s en je vriendelijk vraagt of ze jou de volgende keer in de communicatie mee kunnen nemen. Dat je naar jezelf kijkt voor iets wat niet goed ging. Of nog beter, dat je je collega’s uit het vuur houdt.

Ook ‘nee’ zeggen tegen iets, kan op een vriendelijke, begripvolle en liefdevolle manier. Transparantie geven over de reden erachter, in combinatie met je begrip dat dit mogelijk vervelend voor de ander is, is een veel betere en constructievere ‘nee’ dan een gefrustreerde, schoorvoetende en pissige ‘NEE’.

neutraal behandelt. Iemand die zich als een eikel tegenover potentiële klanten gedraagt gaat nooit van z’n leven een nieuwe klant scoren.

Leveranciers zijn coulanter naar aardigere klanten dan naar zeikerds, bromberen en mierenneukers.

Intern zullen collega’s liever blijven werken wanneer ze een aardige leidinggevende hebben en lieve collega’s. En zeg nou zelf, zou je ooit opzettelijk de baas naaien die het beste met jou voor heeft? Of doe je dat bij die chagrijn die jou om de haverklap uitkaffert voor van alles en nog wat?

Als je collega’s wilt laten veranderen omdat iets je niet zint, doe dat dan met wat liefde. Ze gaan misschien niet sneller vooruit dan als je ze dwingt. Maar ze zullen wel langer de verandering vasthouden. Dat doen ze niet bij dwang.

Je begrijpt het punt.

Aardig en lief zijn op het werk is kiezen voor de lange termijn, het meest wijs en simpelweg het positiefst. En daar mag je het best eens met je collega’s over hebben. Of het van je baas eisen dat hij of zij aardiger moet doen. Eis het dan alleen wel op een lieve manier. • Lennard Toma is organisatiepsycholoog, spreker, podcaster en co-auteur van het boek Bedrijf Bamischijf – Van onzinnig ‘bedrijfje spelen’ naar zinnig organiseren. Eerder schreef hij ook het boek 99 Problems but the boss ain’t one. Meer informatie: www.lennardtoma.nl.

Dit is een bewerking van het online-artikel (mrt. 2022) op www.managementimpact.nl.

Aardig zijn is goed voor business

Moet ik dit nog uitleggen? Dat je aardig bent brengt een gunfactor met zich mee. Aardige, lieve collega’s hebben, zorgt ervoor dat je die aardigheid vertaalt naar je klant. En klanten zijn net mensen. Mensen hebben relaties. En je gaat liever een relatie aan met een aardig iemand dan iemand die je onaardig of

The Optimist • mei/juni 2022 • 61

ALS JE COLLEGA’S WILT LATEN VERANDEREN OMDAT IETS JE NIET ZINT, DOE DAT DAN MET WAT LIEFDE.

Zuiver zakelijk Bewuster zakendoen

Overgang van lente naar zomer

De maand april kenmerkt het einde van de lente, volgens Marcel Tjepkema. Hij geeft een inkijkje in wat ons de komende tijd te wachten staat.

Door MARCEL TJEPKEMA Als je ons al even volgt, dan weet je dat we iedere uitgave een stuk schrijven over het ritme van de seizoenen. Dat doen we natuurlijk niet zonder reden. We weten namelijk dat het veel mensen helpt om meer ‘mee te leren doen’ met het ritme van de natuur. Je leert beter hoe je kunt leven en werken vanuit verbinding, hoe je heel kunt blijven in de turbulente tijd van nu en je zult zien dat je meer rust, inspiratie en ruimte ervaart in je leven én werk! Deze keer lees je over april en mei en over de opkomende zomer.

De laatste maand van de lente

Als wij kijken naar het natuurlijk ritme van de seizoenen, dan houden we een andere indeling aan dan de culturele indeling die je kent. Wij kijken meer naar het energieverloop van de seizoenen. Als je een energetische indeling maakt, dan start en eindigt elk seizoen zo’n zes weken eerder dan in onze culturele indeling. De lente start niet op 21 maart, maar zo rond 4 februari. En het einde is rond 4 mei. April is dus de laatste maand van de ‘energetische lente’. Nog heel even en we gaan de start van de zomer in.

Van potentie naar vorm

De maand april zou het opschrift ‘Wat dien ik in de wereld te zetten?’ moeten krijgen. De afgelopen maanden hebben in het teken gestaan van het proces van vorm krijgen. Dat proces gaat over hoe vernieuwing en inspiratie vorm krijgen in je leven en het werkt als volgt: in januari en februari heeft zich een potentie opgebouwd, iets dat geboren wil worden. In maart kwamen daarvan de eerste voorzichtige vormen boven de grond. In april zijn de vormen ‘volledig’ zichtbaar. Kijk maar naar buiten.

Explosie aan groen

Als we hier dieper op ingaan, dan is het in april vaak ongelofelijk hoeveel kleuren groen er zichtbaar zijn geworden, hoeveel vormen en kleurschakeringen.

The Optimist • mei/juni 2022 • 62

Zuiver zakelijk Bewuster zakendoen Als je dat naar je leven en werk vertaalt, dan betekent dit dat de potentie van de afgelopen maanden in een grote diversiteit naar voren komt ín de vorm. Je hoeft hier weinig voor te doen. Als je mee leert doen, dan volgt dit automatisch. Dan geldt het wonderlijke proces van vorm krijgen ook voor de vernieuwing in jou, jouw nieuwe ideeën, inspiratie, samenwerkingen, enzovoort.

Kijk uit voor toe-eigenen

Nu zijn er wel twee zaken waar je voor moet uitkijken.

De eerste is dat, als de vormen zichtbaar worden, het gevaar van toe-eigenen ontstaat. Dat je ‘ik’ gaat zeggen tegen de vormen die opkomen. ‘Kijk dat ben ik.’

Tegen potentie valt geen ‘ik’ te zeggen. Tegen vormen kan dat wel en daar moet je voor waken. We hebben het hier namelijk over het leren meedoen aan een organisch proces van vernieuwing en inspiratie in je leven en werk. Vormen, groei, expansie en nog veel meer komen voort uit inspiratie en verkregen talenten en mogelijkheden. Die zijn je door het leven gegund. Het is dus beter om daar dankbaar voor te leren zijn.

Het is niet altijd even makkelijk om met je eigen volheid en bloei om te gaan. ‘Kan ik dat echt over mezelf denken of zeggen?’ In de zomer leer je om vol in het licht te gaan staan. Je kunt in deze periode voluit gaan en je kunt er gerust op zijn dat je werkelijk zo groot mag zijn als je bent. Weet dat dit ook heel belangrijk is bij de vorming van je karakter. Vorming gaat niet alleen over het leren omgaan met tegenslagen.

Het gaat ook over grootsheid. En die is in de zomer aan de orde.

Blijf geduldig

Het tweede aandachtspunt gaat over tempo. Voor onze persoonlijkheid gaat organische groei altijd te traag. Dat is ook in deze tijd aan de orde. Je moet hiermee leren omgaan, want de persoonlijkheid heeft ongelijk. Helaas leven we in een cultuur van haast en ongeduld; een cultuur waarin we vormen zo snel mogelijk uit de aarde willen hebben. Zorg dat je geduldig blijft en heb vertrouwen. Echte groei heeft tijd en ruimte nodig. En als dit je lukt, dan komen de nieuwe vormen, inclusief ondersteunende structuren, als vanzelf.

Feedback van buiten

Tot slot moet je weten dat er in de zomer een toetsing met de buitenwereld komt. Eigenlijk begint dat al in april. De buitenwereld gaat op de nieuwe vormen, op de volheid, reageren. Soms is die feedback goed. Soms niet. Die feedback moet je behandelen. Dat kan ook betekenen dat je bewust besluit om er niet op in te gaan. Het belangrijkste is dat je er iets mee moet doen, want als je het niet wilt opmerken dan zal het rijpingsproces in de herfst minder goed verlopen.

De start van de zomer

Als april eenmaal voorbij is, dan start volgens ‘onze’ indeling de zomer rond 4 mei. Dat is een nieuwe fase in het cyclische jaarproces. Het is goed om de sfeer van de zomer goed te begrijpen. Dat helpt je om mee te doen. De zomer is de middag van het jaar. Het gaat over volheid, bloei en volgroeiing. In de zomer is er een enorme diversiteit aan kleur. Het licht wordt groter en sterker en in de diversiteit aan kleur zie je veel unieke vormen. Je zou ook kunnen zeggen dat de worteling van de afgelopen maanden ontaardt in een ‘zomerse pracht’!

Omgaan met volheid

In de zomer gaat het dus nog niet over rijping. Dat is in de herfst. In de zomer ben je bezig met voller worden. Dat is overigens heel fijn, maar ook spannend.

De lessen van de seizoenen

‘DE ZOMER IS DE MIDDAG VAN HET JAAR. HET GAAT OVER VOLHEID, BLOEI EN VOLGROEIING.’

Het spreekt voor zich dat dit maar een klein deel is van wat er allemaal in de maanden mei en april te leren valt. Zo gaat mei heel specifiek over thema’s als volwassen leiderschap, het nemen van risico’s en bijvoorbeeld het verstevigen van je netwerk. Als je daar meer over wilt weten, stuur dan een mail naar info@clubgroeneveld.nl. Elke maand kun je een longread lezen over die maand. Of je kunt meedoen aan de studie over ‘Het natuurlijk ritme’. • Alle artikelen die we maken over de seizoenen zijn geïnspireerd op het boek Leven en werken in het ritme van de seizoenen van Jaap Voigt. Met hem hebben we door de jaren heen een warme en voor ons belangrijke band opgebouwd. Hij leerde ons dat we als mens niet alleen de seizoenen aanschouwen, maar dat we ook de seizoenen zijn. Als je meer wilt weten, ga dan naar www.clubgroeneveld.nl.

The Optimist • mei/juni 2022 • 63

Zuiver zakelijk Bewuster zakendoen

Duurzame mobiliteit Zero op de meter

Tegen het einde van 2023 zullen alle dieselvoertuigen verboden zijn in Parijs, en andere steden zullen ongetwijfeld volgen. Terwijl de kleinere elektrische bestelbusjes al door de straten zoemen, is er nog geen oplossing voor de iets grotere vrachtwagens die nodig zijn voor de bevoorrading van winkels en supermarkten. Het bedrijf Volta Trucks springt in dat gat van de markt voor trucks met een laadvermogen van 7,5 tot 18 ton. Ze spreken zelf over een revolutie in ‘laatste-kilometer-logistiek’ door het leveren van veiligere, volledig elektrische vrachtwagens die kwetsbare weggebruikers beschermen en die voor iedereen het stadscentrum leefbaarder maken. Met de komst van hun paradepaardje, de Volta Zero, zorgt het bedrijf niet alleen voor een emissievrij alternatief; hun ‘truck as a service’dienstverlening stelt wagenparkbeheerders in staat om de stap te zetten van diesel naar duurzaam rendabel en overzichtelijk. Die betalen namelijk een aantrekkelijk vast maandbedrag voor het voertuig, de laadinfrastructuur en alle bijbehorende kosten van elektrificatie.

Het hoofdkantoor van Volta Trucks is gevestigd in Stockholm, de productie wordt geleid vanuit het Verenigd Koninkrijk en de toekomstige productiefaciliteit ligt in Steyr, Oostenrijk. Men verwacht in 2023, het eerste serieproductiejaar, vijfduizend elektrische trucks te produceren. Dat aantal zal jaarlijks groeien. •

Wallbox mikt op Nederland

Het aantal elektrische voertuigen (kortweg: EV’s) in Nederland is vorig jaar flink gegroeid. Met maar liefst 38 procent meer auto’s die op stroom rijden zijn we hard op weg naar versnelde elektrificatie van het wagenpark. Eind 2023 is ruim een derde van de auto’s hier elektrisch, zo luidt de verwachting. Daarmee komt Nederland na Noorwegen, Zweden en Denemarken op de vierde plaats binnen Europa op het gebied van elektrisch rijden. Dat maakt het voor Wallbox, een van de internationale marktleiders in laad- en energiemanagement systemen voor EV’s, interessant om zich op Nederland te richten.

Het bedrijf biedt voor alle automerken een compleet assortiment aan geavanceerde EV-laders voor thuisgebruik. Zoals de eerste bi-directionele thuislader ter wereld, genaamd Quasar. Met behulp van de myWallbox app, die standaard is inbegrepen bij de aanschaf van een Wallbox lader, hebben gebruikers meer controle over hun energieverbruik. Via de app kunnen ze onder andere oplaadsessies inplannen op gunstige daltijden.

Met aanvullende software, genaamd Power Boost, kunnen consumenten het energieverbruik van hun huis realtime meten en de laadsessies automatisch aanpassen aan de capaciteit van het lokale elektriciteitsnet.

Tenslotte biedt Wallbox ook nog Eco-smart software.

Hiermee kun je de energie die je thuis opwekt, door bijvoorbeeld zonnepanelen, slim gebruiken voor het laden van je auto; voor honderd procent in de full-green modus, of door enkel overschotten in zonne-energie in te zetten in de eco-modus. •

The Optimist • mei/juni 2022 • 64

Zuiver zakelijk Bewuster zakendoen

Tweede leven voor Jaguar I-Pace accu’s

Autofabrikant Jaguar Land Rover werkt samen met de firma Pramac aan een bijzonder staaltje technologie. Zij bouwen namelijk een mobiel, emissievrij energieopslagsysteem dat bestaat uit gebruikte accu’s uit prototypes en testmodellen van de Jaguar I-Pace.

Voor het systeem van Pramac – dat door het leven gaat als Off Grid Battery Energy Storage System (ESS) – worden de lithium-ion cellen uit anderhalve Jaguar I-Pace accu gebruikt. Dit slimme hergebruik van accu’s maakt het mogelijk emissievrije energie te leveren wanneer de toegang tot het elektriciteitsnet beperkt of afwezig is.

De samenwerking met Pramac, een wereldwijd toonaangevende speler in de energiesector, gaat Jaguar Land Rover helpen om tegen 2039 een CO2-neutrale status te bereiken. •

Comfortabel op een cactus

Sommige automerken gaan behoorlijk ver als het gaat om duurzaamheid. Bij Mercedes-Benz besparen ze op kostbare grondstoffen en worden er steeds vaker duurzame materialen gebruikt voor wat ze omschrijven als ‘de luxe van de toekomst’. Die ontwikkelen ze zelf of samen met partners. Het bedrijf laat zien dat het intensief werkt aan het sluiten van materiaalkringlopen, het aanzienlijk vergroten van het aandeel gerecyclede materialen en het onderzoeken van nieuwe materialen die in harmonie zijn met de natuur. Het duurzame materiaal van UBQTM is bijvoorbeeld gemaakt van upcycled, ongesorteerd huishoudelijk afval. In de automodellen EQS en EQE komen kabelgoten, gemaakt van UBQTM in plaats van standaard kunststof. Grondstoffen voor dit materiaal zijn onder meer voedselresten, gemengde kunststoffen, karton en babyluiers. Andere toepassingen zoals bodempanelen, wielkastbekledingen en motorcompartimentafdekkingen worden momenteel getest.

Het automerk wil de technologische leider zijn op het gebied van milieutechniek door meer te bereiken

met minder, en liefst zo snel mogelijk. Door hun innovatiesnelheid te verhogen en nieuwe, duurzame technologieën in hoog tempo in serieproductie op te nemen. Het gebruik van volledig CO2-vrij staal vanaf 2025 in diverse voertuigmodellen is daar een mooie illustratie van.

De autobouwer spreekt van ‘een holistische benadering’ op weg naar een volledig elektrische, emissievrije toekomst. Tegen 2039 – zo’n elf jaar eerder dan de EU-wetgeving vereist, wil Mercedes-Benz beschikken over een CO2-neutrale vloot van nieuwe personenauto’s en bestelwagens.

Bij luxe auto’s wordt al snel gedacht aan leer in het interieur. Vanaf volgend jaar biedt het Duitse merk alleen nog maar duurzaam geproduceerd en verwerkt leer in alle modelseries aan. Van leveranciers wordt geëist dat zij voldoen aan de zogeheten ‘Five Freedoms Of Animal Welfare’ van de Commissie Dierenwelzijn in de veeteelt. Daarnaast is een belangrijke gunningseis voor leveranciers dat de leerketen vrij moet zijn van enige vorm van illegale ontbossing en dat graasgebieden niet bijdragen aan het in gevaar brengen of verlies van natuurlijke bossen.

Tegelijkertijd doet Mercedes-Benz intensief onderzoek naar diervrije alternatieven voor echt leer. Ze moeten niet alleen hulpbronnenvriendelijk zijn, maar ook de hoogste kwaliteit bieden. Veelbelovende alternatieven voor echt leer zijn al gepresenteerd in de MercedesBenz VISION EQXX, bijvoorbeeld gemaakt van hernieuwbare grondstoffen zoals poedervormige cactusvezels.

Met dank aan biotechnologie groeien schimmelmycelia uit tot innovatieve leeralternatieven in het laboratorium en die vind je later terug in je autostoel. Zo kan een cactus uiteindelijk heerlijk zitten. •

The Optimist • mei/juni 2022 • 65

That lives Inspi ratie

rne o voor mode

To become

Long ago

NG • € 10 16E JAARGA • GETSALT.COM LENTE 2021 @SALTM AGAZINE

#79

10 DWAALRO

UTES DOOR

AGAIN ON THE ROAST HET KLEURRIJ

living

NODIG OM

In

lorer odern exp for the m spiration

Inspiratio

Kerouac,

VAN DE NATUUR

PLANK ENKOO VAN DIK HOUT

RTS

ZAAGT MEN

BOEMELEN

KEL NAAR DE POOLCIR

KANOB OUWE

IK HOUT VAN JOU

ROUTES

OVER HOUT,

VOND VERGEVI

VUUR, ROOK

LER R TRENT PRESZ

EN GIETIJZE

REZEN AS HER UIT DE

R

GENIET EN

CHAPSKIST NG IN DE GEREEDS

NS ARE KALVØ NZIN VOLGE

VEEL GELD BESTEDEN HEEL ZIJN” ZE ARM “OUTDOORMENSEN DOEN ALSOF OM TE KUNNEN

VAN EEN

#77

NATION AAL

TWEED E LEVEN

EEN MENING GENOEG MERKE N MET N IS NIET MEER

DE TOREN HOOG VAN NEDERLAND

LAND PARK NIEUW

12 UITKIJKP

TTE DROOM EEN KLETSNA

GEWOON SPULLEN

UNTEN IN

JE GAAT HET

VERKOPE

PROTH ESEMA

WORLD BRAVE NEW DOORHEBT ALS JE HET

SILO ART TRAIL R GALERIE TER WERELD

- 2020

N BLOTE BASTE CHIPPENDALES

VUUR KOKEN MET

08:52

G • € 10 15E JAARGAN • GETSALT.COM HERFST 2020

NR. 77 - HERFST

OUTDO ORWAA

#81 RAILTR IPPING

xplorer modern e n for the 18 maart 2021

2021.indd 1

@SALTM AGAZINE

13:19

- 2021 NR. 79 - LENTE

That liv

Omslag lente

NG • € 10 16E JAARGA • GETSALT.COM HERFST 2021

NG 16E JAARGA

t momeen s on

10 juni 2020

Muir en Jack

N VERGT

INE SALT MAGAZ

t This presen

KLEUR BEKENNE

N-ROUTES

Whitman, John

onder meer Walt

NG E NE 15 JAARGA

DIT HEB JE

VOLG DE STONEMA

(1930)

de natuur. dichter van respect voor Amerikaanse en van een diep en is doordrong

LAURENS

RFUL THE COLOU THE BOLD & MOED

DER BERG RUFT

ZWEMM EN OPEN WATER KUNNEN PLONZEN OVERAL TE

• Susta inable

by Natur e • Inspir ed ive Cultu re le • Creat Outdo or lifesty

KOFFIE!

EN DAN IS ER

K

INTERVIEW

SALT MAGAZI

E COULE UR LOCAL

Gary Snyder de Beat Generation. Zijn werk werd beïnvloed door

RIDE FAST LIVE SLOW TEN DAM

SLEUTEL TOT

JOL KER FRANK

SUCCES

PAS ZIEN

OUTDOO

GROOTSTE

VAN ZIJN VADER

To become (1930)

onder meer Walt

Whitman, John

Muir en Jack

Inspiratio

Kerouac,

xplorer modern e n for the 18 maart 2021

08:52

NG E NE 15 JAARGA

Gary Snyder de Beat Generation. Zijn werk werd beïnvloed door

SALT MAGAZI

Long ago de natuur. dichter van respect voor Amerikaanse en van een diep en is doordrong

Omslag lente

@SALTM AGAZINE

2021.indd 1

#80

N

NAAR DE GRENS

WE MÓGEN

10 TIPS VOOR

WEER!

RS GRILLE SERIAL

LA TE BEREIKEN

OOSTE N HET WILDE UG

DE POLDERC

Inspi ratie

#76 MANTE LZORG

DE JAREN VLOGEN

TSERLAND

rne ontde kkers voor mode

& WORKSHOPS

1

ERAF

& WORKSHOPS

NG E NE 15 JAARGA NR. 78- WINTER

STRUINEN DOOR

NU ÉCHT

- 2020

MEEST ERWER MOEDER AARDE

EEN UNIEKE

EVERG REENS

K

VANUIT DE

NIET ALLE BOMEN

HOOGTE

EEN RIJZENDE

WATERWILDERNIS

KLEDEN ZICH

UIT

DEZE HOREN

JON ROSE

MAAK JEZELF

OP JE LIJST

EVERG REENS

K

VANUIT DE

NIET ALLE BOMEN

HOOGTE

EEN RIJZENDE

WATERWILDERNIS

(POOL)ST

JON ROSE

N 2020 BESTE BOEKE

KLEDEN ZICH

UIT

OP JE DEZE HOREN

MAAK JEZELF

LIJST

NUTTIG

VOND VERGEVI

LER R TRENT PRESZ

CHAPSKIST NG IN DE GEREEDS

REZEN AS HER UIT DE

R

GENIET EN

VAN ZIJN VADER

E LEVEN VAN EEN TWEED

RS GRILLE SERIAL

NATION AAL

12 UITKIJKP

SILO ART TRAIL R GALERIE TER WERELD GROOTSTE

GEWOON SPULLEN

UNTEN IN

JE GAAT HET

• Susta inable

by Natur e • Inspir ed ive Cultu re le • Creat Outdo or lifesty

VERKOPE

PROTH ESEMA SLEUTEL TOT

WORLD BRAVE NEW DOORHEBT ALS JE HET

OP DE PLANTPATSERS

BUITEN LUCHT KOKEN IN DE

EEN MENING GENOEG MERKE N MET N IS NIET MEER

DE TOREN HOOG VAN NEDERLAND

LAND PARK NIEUW

TTE DROOM EEN KLETSNA

RS CROWD PLEASE BBQ

JOL KER FRANK

living

HEILIG E GRAAL THINGS TO

- 2020

KANOB OUWE

13:19

NR. 76 - ZOMER

KEL NAAR DE POOLCIR

IK HOUT VAN JOU

ROUTES

NS ARE KALVØ NZIN VOLGE

VEEL GELD BESTEDEN HEEL ZIJN” ZE ARM “OUTDOORMENSEN DOEN ALSOF OM TE KUNNEN

EN GIETIJZE

NG E NE 15 JAARGA

• Susta inable

by Natur e • Inspir ed ive Cultu re le • Creat Outdo or lifesty

JOL KER FRANK

RTS

ZAAGT MEN

VUUR, ROOK

10 juni 2020

#77

- 2020

VAN DIK HOUT

BOEMELEN

VAN DE NATUUR

PLANK ENKOO

OVER HOUT,

living

G • € 10 15E JAARGAN • GETSALT.COM HERFST 2020

NR. 77 - HERFST

OUTDO ORWAA

#81 VUUR KOKEN MET

RAILTR IPPING

SALT MAGAZI

NG E NE 15 JAARGA

SLEUTEL TOT

20.indd 1

@SALTM AGAZINE

VERKOPE

PROTH ESEMA

omslag salt zomer

13:19

EEN MENING GENOEG MERKE N MET N IS NIET MEER GEWOON SPULLEN

MOEDER AARDE

EEN UNIEKE

SALT MAGAZI

lorer odern exp for the m spiration

NG • € 10 16E JAARGA • GETSALT.COM HERFST 2021

CHIPPENDALES

ND

MEEST ERWER

A PARK NLDELT

STRUINEN DOOR

NU ÉCHT

NUTTIG

N BLOTE BASTE

T JE HET DOORHEB

HOE IS HET

(POOL)ST

N 2020 BESTE BOEKE

living

#77

AS ZIEN ALS

#78 NATION AAL

LIVING TINY HOUSE

- 2020

SALT MAGAZI HOE IS HET

G • € 10 15E JAARGAN • GETSALT.COM HERFST 2020

EN IN NEDERLA

G • € 10 15E JAARGAN • GETSALT.COM WINTER 2020

CIRCLE TRAIL THE ARCTIC ER

#78

LIVING TINY HOUSE

10 juni 2020

DE TOREN

2020 10:49

G • € 10 15E JAARGAN • GETSALT.COM WINTER 2020

In

W WORLD

16 september

CIRCLE TRAIL THE ARCTIC ER

A PARK NLDELT NATION AAL

• Susta inable

by Natur e • Inspir ed ive Cultu re le • Creat Outdo or lifesty

inable Natur e • Susta Inspir ed by

living

NAAR

SURFERS, E-FOILER

Salt 3 2020 omslag.indd

• Susta inable

by Natur e • Inspir ed ive Cultu re le • Creat Outdo or lifesty

ERAF

NIEUWE CLINICS

OP VOLLE ZEE

NIEUWE CLINICS

REIZENDE CAMPING

DO BEFORE

1750 KM

RENNEN NA

YOU DIE

VAARD ERS NIEUW E RUIMTE S EN SURF SKATERS WING SURFERS

, E-FOILER

SUCCES

PAS ZIEN

OUTDOO

living

SUCCES

or de Inspiratie vo tdekker en moderne on ziel. avontuurlijke

Salt 3 2020 omslag.indd

16 september

16E

2020 10:49

16 september

omslag salt zomer 2020 10:49

20.indd 1

NG • € 10 16E JAARGA • GETSALT.COM ZOMER 2021

OUTDO ORWAA

#80

PIONIEREN

TOON VISUEE L EERBE IN DE SURFGESCHIEDENIS CRUCIALE VROUWE

N

ALTIJD OP ZOEK

NAAR DE GRENS

WE MÓGEN

DÉ MANIER

IN DE 21E

LASSO ’S LOS!

PS SALT MEETU

ANDRE A MASON

10 TIPS VOOR

WEER!

DE POLDERC

LA OM HET WALHAL

REZEN AS HER UIT DE

TE BEREIKEN

E LEVEN VAN EEN TWEED GENIET EN

OOSTE N HET WILDE UG

OWBOY

NS ARE KALVØ NZIN VOLGE

VEEL GELD BESTEDEN HEEL ZIJN” ZE ARM “OUTDOORMENSEN DOEN ALSOF OM TE KUNNEN

@SALTM AGAZINE

ROUTE 66

WESTE N HET WILDE EEUW

NATION AAL

PARK NIEU

TTE DROOM EEN KLETSNA

- 2020

MAGAZINE MEETUPS SHOP

1

living

NR. 77 - HERFST

ke zielen

• Susta inable

by Natur e • Inspir ed ive Cultu re le • Creat Outdo or lifesty

NG E NE 15 JAARGA

en avont uurlij

le • C Outdo or lifesty

SALT MAGAZI

rne ontde kkers voor mode

Inspi ratie

inable living Natur e • Susta Inspir ed by Cultu re •

SILO ART TRAIL R GALERI GROOTSTE

OUTDOO

HEUVELR SALLANDSE

• € 10 JAARGA NG

• GETSALT.COM ZOMER 2021 @SALTM AGAZINE

#80 ROUTE 66

WESTE N HET WILDE EEUW PIONIEREN

ENIS

DÉ

IN DE 21E

LASSO ’S LOS!

T MEETU PS

10 TIPS VOOR

ÓGEN WEER!

HET WALHAL MANIER OM

DE POLDERC

ar onze Benieuwd na activiteiten?

LA TE BEREIKEN

OOSTE N HET WILDE UG HEUVELR SALLANDSE

OWBOY

code en Scan de QRor onze vo in schrijf je nieuwsbrief

Outdo or lif

Inspiratio

Salt 3 2020 omslag.indd

xplorer modern e n for the

1

VISUEE L E

CRUCIALE VR

ANDRE A M

ALTIJD OP ZO

lorer odern exp for the m spiration

NG • € 10 16E JAARGA • GETSALT.COM LENTE 2021 @SALTM AGAZINE

#79 @SALTM AGAZINE

E COULE UR LOCAL

#81

VOND VERGEVI

DIT HEB JE

#77

NATION AAL

LAND PARK NIEUW

TTE DROOM EEN KLETSNA

DE TOREN HOOG VAN NEDERLAND 12 UITKIJKP

EEN MENING GENOEG MERKE N MET N IS NIET MEER

UNTEN IN

GEWOON SPULLEN

VERKOPE

PROTH ESEMA

N-ROUTES

LAURENS

KLEUR BEKENNE

N VERGT

NODIG OM

NG • € 10 16E JAARGA • GETSALT.COM HERFST 2021

OUTDO ORWAA

#81 RAILTR IPPING

N BLOTE BASTE CHIPPENDALES

VAN DE NATUUR

PLANK ENKOO VAN DIK HOUT

RTS

ZAAGT MEN

VUUR KOKEN MET

BOEMELEN

ROUTES

OVER

KEL NAAR DE POOLCIR

IK HOUT VAN JOU

KANOB OUWE VOND VERGEVI

ROOK HOUT, VUUR,

LER R TRENT PRESZ

EN GIETIJZE

CHAPSKIST NG IN DE GEREEDS

REZEN AS HER UIT DE

R

GENIET EN

WORLD BRAVE NEW DOORHEBT ALS JE HET JE GAAT HET

- 2020

(1930)

SLEUTEL TOT

onder meer Walt

Whitman, John

Muir en Jack

Inspiratio

Kerouac,

DIT HEB JE

EEN UNIEKE

EVERG REENS NIET ALLE BOMEN

KLEDEN ZICH

N 2020 BESTE BOEKE UIT

DEZE HOREN

OP JE LIJST

JON ROSE

MAAK JEZELF

NUTTIG

living

16 september

SALT MAGAZI NE

GANG • € 10

2020 10:49

t momeen s on rne ontde kkers voor mode

That liv

en avont uurlij

ke zielen

Salt 3 2020 omslag.indd

- 2021 NR. 79 - LENTE

STRUINEN DOOR

DE HOOGTE

Inspi ratie

• Susta inable

by Natur e • Inspir ed ive Cultu re le • Creat Outdo or lifesty

NG 16E JAARGA

t This presen

(POOL)ST

UTES DOOR

AGAIN ON THE ROAST HET KLEURRIJ

K

EN DAN IS ER

ZWEMM EN OPEN WATER KUNNEN PLONZEN OVERAL TE

2021.indd 1

INE SALT MAGAZ

R AARDE VANUIT

JE GAAT HET

VERKOPE

PROTH ESEMA SLEUTEL TOT

JOL KER FRANK

SUCCES

PAS ZIEN

OUTDOO

#79

08:52

10 DWAALRO

#78 EEN RIJZENDE

GEWOON SPULLEN

NG • € 10 16E JAARGA • GETSALT.COM LENTE 2021 @SALTM AGAZINE

xplorer modern e n for the 18 maart 2021

15E JAARGAN • GETSALT.COM WINTER 2020

WATERWILDERNIS

UNTEN IN

WORLD BRAVE NEW DOORHEBT ALS JE HET

JOL KER FRANK

E COULE UR LOCAL

CIRCLE TRAIL THE ARCTIC ER

A PARK NLDELT

GROOTSTE

12 UITKIJKP

SUCCES

G • € 10

NATION AAL

SILO ART TRAIL R GALERIE TER WERELD

DE TOREN HOOG VAN NEDERLAND

PAS ZIEN

ke zielen

Omslag lente

OUSE LIVING

ET NU ÉCHT

TERWE RK

voor

LAND PARK NIEUW

TTE DROOM EEN KLETSNA

VAN ZIJN VADER

de natuur. dichter van respect voor Amerikaanse en van een diep en is doordrong

Inspi ratie

#77

NATION AAL

OUTDOO GROOTSTE

Gary Snyder de Beat Generation. Zijn werk werd beïnvloed door

en avont uurlij

E LEVEN VAN EEN TWEED

G • € 10 15E JAARGAN • GETSALT.COM HERFST 2020

EEN MENING GENOEG MERKE N MET N IS NIET MEER

To become SILO ART TRAIL R GALERIE TER WERELD

Long ago

kkers mode rne ontde

NS ARE KALVØ NZIN VOLGE

VEEL GELD BESTEDEN HEEL ZIJN” ZE ARM “OUTDOORMENSEN DOEN ALSOF OM TE KUNNEN

@SALTM AGAZINE

- 2020

NR. 77 - HERFST

VAN EEN

TWEED E LEVEN

G • € 10 15E JAARGAN • GETSALT.COM HERFST 2020

That liv

VOLG DE STONEMA

INTERVIEW

RFUL THE COLOU THE BOLD & MOED

- 2021 NR. 79 - LENTE

NG E NE 15 JAARGA

NS ARE KALVØ NZIN VOLGE

REZEN AS HER UIT DE

t momeen s on

KOFFIE!

DER BERG RUFT

NG 16E JAARGA

t This presen

NG IN DE GEREEDS

VEEL GELD BESTEDEN HEEL ZIJN” ZE ARM “OUTDOORMENSEN DOEN ALSOF OM TE KUNNEN

GENIET EN

EN DAN IS ER

ZWEMM EN OPEN WATER KUNNEN PLONZEN OVERAL TE

R

SALT MAGAZI

OUTDO ORWAA

K

NR. 77 - HERFST

MEN ROUTES

EN GIETIJZE

LER R TRENT PRESZ VAN ZIJN VADER KANOB OUWE CHAPSKIST

IK HOUT VAN JOU

S

VUUR, ROOK

AGAIN ON THE ROAST HET KLEURRIJ

INE SALT MAGAZ

BOEMELEN

OVER HOUT,

KEL NAAR DE POOLCIR

UTES DOOR

NG E NE 15 JAARGA

VUUR KOKEN MET

RAILTR IPPING

10 DWAALRO

RIDE FAST LIVE SLOW TEN DAM

SALT MAGAZI

NG • € 10 16E JAARGA • GETSALT.COM HERFST 2021

NATUUR

1

ke zielen

WING

KOM DEZE ZOMER

OP VOLLE ZEE

PS SALT MEETU

PS SALT MEETU

EN

In

en avont uurlij

VAARD ERS NIEUW E RUIMTE S EN SURF SKATERS

DE JAREN VLOGEN

LAND

IN ZWITSER

MEKKA

ANEN SALT X DE CAMPH DE REIZENDE CAMPING

NR. 78- WINTER

AFARI

RS CROWD PLEASE BBQ OP DE PLANTPATSERS

BUITEN LUCHT KOKEN IN DE

HEUVELR SALLANDSE

OWBOY

RENNEN NAAR

YOU DIE

NG E NE 15 JAARGA

ALTIJD OP ZOEK

LASSO ’S LOS!

PS SALT MEETU

ANDRE A MASON

G • € 10 15E JAARGAN • GETSALT.COM ZOMER 2020

DÉ

HET WALHAL MANIER OM

DO BEFORE

SALT MAGAZI

CRUCIALE VROUWE

IN DE 21E

PIONIEREN

TOON VISUEE L EERBE IN DE SURFGESCHIEDENIS

ROUTE 66

#76

THINGS TO

MANTE LZORG

OV-SA FARI

DOOR 1750 KM RECHT

HEILIG E GRAAL

- 2020

WESTE N HET WILDE EEUW

G • € 10 15E JAARGAN • GETSALT.COM ZOMER 2020

NR. 76 - ZOMER

NG • € 10 16E JAARGA • GETSALT.COM ZOMER 2021

1

NODIG OM

KOFFIE!

DER BERG RUFT VOLG DE

S STONEMAN-ROUTE

RIDE FAST LIVE SLOW TEN DAM INTERVIEW

LAURENS

RFUL THE COLOU THE BOLD & MOED KLEUR BEKENNE

N VERGT

• Susta inable

by Natur e • Inspir ed ive Cultu re le • Creat Outdo or lifesty

living

16 september

2020 10:49

Uitgesproken

Standvastig

Een volk dat voor tirannen zwicht

Door ROLAND PLUUT Het lijkt wel alsof crisis op crisis volgt, waardoor we de positieve ontwikkelingen in het stapsgewijs verbeteren van klimaat, terugdringen van plasticvervuiling, doorbraken in de zorg, minder kindersterfte in arme landen weleens lijken te vergeten.

En ook dat deze verbeteringen vooral het gevolg zijn van vrijheden, bereikbaar binnen een democratisch geordende maatschappij. Vrijheden die het mogelijk maken ons creatief te ontplooien, onze kinderen goede oplossingen te bieden, het leven zoveel beter te maken.

Vrijheden die kennelijk niet zo heel vanzelfsprekend zijn. Bedreigd door leiders in de vrije wereld die de instituties van binnenuit uithollen, tot autocraten die andere naties binnenvallen, of elitaire ministers die enerzijds het volk in een keurslijf dwingen en tegelijk hun vrienden bevoorrechten bij zakelijke transacties. En gelukkig een volk dat zich hierdoor niet laat knechten. Een volk dat blijft staan voor de waarden van vrijheid, het debat met elkaar aan blijft gaan, en zonodig opstaat om de vrijheden te beschermen.

Op veilige afstand zien we hoe het Oekraïense volk, en een enkele dappere Rus, met gevaar voor lijf en leden opstaat ter bescherming van vrijheid.

Ik ervaar een groot gevoel van respect voor al degenen die opstaan voor hun en onze vrijheden, hetzij hier, hetzij in Oekraïne. Het doet mij denken aan het onvolprezen gedicht van Hendrik Mattheus van Randwijk – dichter, journalist, verzetsheld. •

Allen, die hier tesamen zijn, de levenden, de doden, de handbreed, die ons scheidt, is klein, wij zijn tesamen ontboden voor het gericht...

Gedenk de liefste, die hier ligt, de broeder, vrind of vader, maar gun Uw ogen wijder zicht, aanzie het land en alle mens tegader, hoor dit bericht:

G • € 10 15E JAARGAN • GETSALT.COM ZOMER 2020

#76 MANTE LZORG

OV-SA FARI

M RECHT DOOR

LAND

IN ZWITSER

AAR MEKKA

DE JAREN VLOGEN

KOM DEZE ZOMER

Wij staan tesaam voor het gericht voor goed of kwaad te kiezen, een volk dat voor tirannen zwicht, zal meer dan lijf en goed verliezen, dan dooft het licht.

OP VOLLE ZEE ERAF

PS SALT MEETU

ANEN SALT X DE CAMPH DE REIZENDE CAMPING

NIEUWE CLINICS

& WORKSHOPS

NAAR

e • Susta inable ed by Natur re • Inspir Creat ive Cultu

Hendrik Mattheus van Randwijk

living

10 juni 2020

13:19

G • € 10 15E JAARGAN • GETSALT.COM HERFST 2020

#77

EEN MENING GENOEG MERKE N MET N IS NIET MEER

DE TOREN HOOG VAN NEDERLAND

UW LAND

12 UITKIJKP

GEWOON SPULLEN

UNTEN IN

JE GAAT HET

IE TER WERELD

VERKOPE

PROTH ESEMA SLEUTEL TOT

WORLD BRAVE NEW DOORHEBT ALS JE HET PAS ZIEN

JOL KER FRANK

SUCCES

• Susta inable

by Natur e • Inspir ed ive Cultu re festyl e • Creat

living

16 september

2020 10:49

Foto: Steven Lek, Wikimedia - CC BY-SA 4.0

NG • € 10 16E JAARGA • GETSALT.COM ZOMER 2021 @SALTM AGAZINE

#80 WESTE N HET WILDE EEUW IN DE 21E PIONIEREN

EERBE TOON

ROUWEN IN

MASON

CHIEDENIS DE SURFGES

OEK NAAR DE

LASSO ’S LOS!

PS SALT MEETU GRENS

WE MÓGEN

10 TIPS VOOR

WEER!

Inspiratio

ROUTE 66 DÉ MANIER

DE POLDERC

OM HET WALHAL

OWBOY

LA TE BEREIKEN

OOSTE N HET WILDE UG HEUVELR SALLANDSE

xplorer modern e n for the

NG • € 10 16E JAARGA • GETSALT.COM HERFST 2021 @SALTM AGAZINE

#81 RAILTR IPPING

N BLOTE BASTE CHIPPENDALES

VAN DE NATUUR

PLANK ENKOO

RTS

ZAAGT VAN DIK HOUT

VUUR KOKEN MET

MEN ROUTES

BOEMELEN

KEL NAAR DE POOLCIR

IK HOUT VAN JOU

KANOB OUWE VOND

OVER HOUT,

VUUR, ROOK

LER R TRENT PRESZ

EN GIETIJZE

CHAPSKIST IN DE GEREEDS VERGEVING

R

VAN ZIJN VADER

9

The Optimist • mei/juni 2022 • 67

Beeldverhaal

WAT ONS MENS MAAKT

Wie de grootschalige sculpturen van Daniel Popper ooit in het echt heeft gezien, zal deze niet snel vergeten. De beeldend kunstenaar werd in 1983 geboren in ZuidAfrika, en zijn indrukwekkende, multidisciplinaire werk reikt inmiddels tot aan Europa en de VS. Voor zijn werk gebruikt Popper verschillende materialen, zoals hout, glasvezel en met glasvezelversterkt beton. De sculpturen verbeelden wat ons mens maakt en geven onze grotere verbinding weer met de natuurlijke wereld om ons heen.

Hij werkte de afgelopen jaren samen met enkele van ’s werelds grootste kunst-, design- en muziekfestivals. Zo maakte zijn werk onder andere deel uit van het festivaldecor van Afrikaburn in Zuid-Afrika, Boom Festival in Portugal, Electric Daisy Carnival en Electric Forest in de VS en Mo:Dem Festival in Kroatië.

1 Daniel Popper 2 ‘UMI’, uit de expositie Human+Nature in het Morton Arboretum.

3 ‘Hallow’, uit de expositie Human+Nature in het Morton Arboretum.

Popper maakt zijn werk, samen met wisselende productieteams, in zowel openbare als privéruimtes. Permanente sculpturen van hem zijn te zien in Florida, Kroatië en Joshua Tree in Californië. Momenteel heeft hij tot 2023 de doorlopende tentoonstelling Human+Nature van vijf van zijn werken in het Morton Arboretum in de Amerikaanse stad Chicago, Illinois.

Meer informatie: www.danielpopper.com

The Optimist • mei/juni 2022 • 68

Beeldverhaal

1

2

3

Beeldverhaal

4

5

4 ‘Boom Shaman’, voor het Boom Festival (2016) in Portugal.

Foto: © Yumiya Saiki 5 en 8 ‘UMI’, uit de expositie Human+Nature in het Morton Arboretum.

6 ‘Heartwood’, uit de expositie Human+Nature in het Morton Arboretum.

7 ‘Hallow’, uit de expositie Human+Nature in het Morton Arboretum.

6

7

The Optimist • mei/juni 2022 • 71

8

Beeldverhaal

9

9 ‘Anima’, voor Electric Daisy Carnival (2019), Las Vegas.

10 ‘Basilica’, uit de expositie Human+Nature in het Morton Arboretum.

11 ‘Thrive’, een permanent werk in opdracht van het bedrijf PMG in Fort Lauderdale, Florida.

10

11

DONEREN

Laat het optimisme voortleven

NA JOU DE ZONDVLOED OF

EEN GOLF VAN OPTIMISME? Ons bestaan op deze planeet is aan tijd gebonden.

Da’s misschien jammer, maar het geeft ook de kans om onze aardse reis netjes af te ronden. Een leerproces te doorlopen, met een start en een finish. Om vervolgens iets na te laten, wat hopelijk herinnerd wordt. En waar de wereld, die ondanks alles doordraait, uiteindelijk een beetje mooier van wordt.

Wil jij iets positiefs nalaten? Zodat de boodschap van het optimisme nog lang en luid verkondigd kan worden?

Dat kan door een legaat te schenken aan The Optimist.

Je notaris weet er alles van.

Als je dat wilt, noemen en roemen wij jou daarvoor in ons blad. Op een positieve en integere manier. Zo blijf je via ons podium voortleven als optimist.

Blijf je liever een anonieme schenker, dan mag dat natuurlijk ook. Want optimisme en bescheidenheid gaan prima samen.

Vooralsnog hopen we dat je een abonnee of trouwe koper van dit blad bent én blijft. En dat je – met wat optimisme – minstens 110 wordt.

WWW.THEOPTIMIST.NL/DONEREN Uitgeverij The Optimist B.V., Den Haag • IBAN: NL35INGB0006927906

Doorgeefcolumn

Jennifer Elders

Register counselor, psychosociaal therapeut en oprichtster van Voorkom Onnodig Verzuim (www.voorkomonnodigverzuim.nl).

‘Hoe gaat het met je?’

‘DE NOODZAAK VAN HERSTELTIJD GELDT VOOR IEDEREEN.’

Enkele maanden geleden had ik een gesprekje met de toenmalig demissionair staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Dennis Wiersma.

Hij wilde graag weten welke misvatting er mogelijk bestaat omtrent werkstress. Even daarvoor wees zijn toenmalige collega Paul Blokhuis hem op het belang van vaker met elkaar praten over onze mentale gezondheid. Niet met ‘Hé hoi, alles goed?’, maar meer met een open vraag als ‘Hoe gaat het met je?’

‘Open vragen stellen én de tijd nemen om naar het antwoord te luisteren, is op zich een goed begin om symptomen van werkstress te signaleren,’ zei ik, ‘ware het niet dat je vaak niet het echte antwoord te horen krijgt, want veelal weten we gewoonweg niet hoe het écht met ons gaat.’

Doordat we altijd aan staan, op het werk en thuis, zijn we gericht op onze omgeving. Ons hoofd is continu bezig met het verwerken van informatie, geluiden, fysieke druk en beelden. Dit beïnvloedt ons lichaam, dat daardoor continu een pantser van alertheid draagt. Doordat we te weinig herstellen van inspanning, kunnen we dus niet voelen hoe het in ons lichaam is en daardoor gaan we over grenzen. We krijgen klachten, maar kunnen ze niet duiden. Het wordt normaal. Op een vraag van een ander hoe het met ons gaat, geven we dan heel snel het antwoord: ‘Goed hoor, ik slaap wel wat slecht en heb last van mijn rug, maar maak je over mij maar geen zorgen!’

Tenslotte vroeg Wiersma me hoe ik eigenlijk aankijk tegen mensen die zeggen: ‘Druk hoort erbij en als je zegt dat het niet gaat, dan is dat een teken van zwakte.’

‘Het klinkt misschien een beetje hard,’ zei ik, ‘maar precies dit is een teken van een uitschakeling in het lichaam.’

Ons brein en onze biologische systemen moeten echt herstellen van mentale inspanningen. De mate waarin is voor iedereen verschillend, maar de noodzaak van hersteltijd geldt voor iedereen.

Cliënten die anders willen of moeten, vragen mij met hen op zoek te gaan naar de échte, persoonlijke oorzaken van de roofbouw. Gelukkig bieden steeds meer werkgevers de ruimte aan werknemers om deze zoektocht en heling aan te gaan met een coach of therapeut.

Steeds weer ben ik positief verrast door wat dit mensen oplevert aan gezondheid en levensvreugde.

Dit gun ik iedereen. En daarvoor geldt ook: hoe eerder hoe beter!

Wat is het dus mooi dat Wiersma onlangs aan de slag is gegaan als minister van Primair en Voortgezet Onderwijs. Het ministerie dat gaat over de vorming van mensen, onze toekomstig werkenden.

Juist hier kunnen we kinderen al leren wat de relatie is tussen gebeurtenissen, emotionele en fysieke reacties van het lichaam, stress en ontspanning. Zodat als iemand aan ze vraagt hoe het met ze gaat, ze kunnen zeggen hoe het van binnen echt voelt. Met deze emotionele geletterdheid kunnen we werkend Nederland samen gezonder maken. • Jennifer Elders draagt het ‘ doorgeefcolumnstokje’ over aan Miriam Bryson.

The Optimist • mei/juni 2022 • 75

Boekfragment

Verbrand dat vet!

Half Nederland tobt nog steeds met coronakilo’s en een chronisch gebrek aan energie. Alle goede voornemens ten spijt slagen veel mensen er niet in om structureel overtollig vet kwijt te raken of fitter te worden. Dr. Maaike de Vries schreef voor deze mensen het boek Burn baby burn. Hierin legt ze uit hoe de ‘Metabole Methode’ je helpt om de verleiding van ongezond eten te weerstaan.

Door SALLY TAN

Voor gezondheidswetenschapper Maaike de Vries is diëten synoniem aan lijden. ‘We weten dat het niet werkt,’ verklaart ze tegenover The Optimist, ‘terwijl er wel manieren zijn om je fitter te voelen en wat kilo’s te verliezen.

Dat verhaal wilde ik vertellen.’

In haar omgeving kwam ze steeds vaker mensen tegen die worstelden met hun gewicht en met een gebrek aan energie, slecht slapen en vermoeidheid. De oplossing zochten ze soms tevergeefs in een dieet. ‘Ik besloot mijn kennis en ervaring in te zetten om deze mensen te helpen om hun metabolisme beter te begrijpen.’

Praktisch boek

In 2018 schreef ze al het boek Hoe word ik een supervetver-

bran der. S om m i g e n v i e l e n daarmee tien of twintig kilo af, iemand zelfs zestig kilo, weet ze.

Met haar nieuwste boek Burn baby burn geeft ze gehoor aan het verzoek van velen om niet alleen een theoretisch betoog, maar vooral een praktisch boek te schrijven. De behoefte aan vetverbranding is immers in de afgelopen periode alleen maar groter geworden. De Vries: ‘In plaats van een dieet te volgen dat niet structureel helpt, zorgt de Metabole Methode ervoor dat je je blijvend fitter voelt, je stofwisseling wordt verhoogd en dat je het jojo-effect voorkomt. Het is een combinatie van wetenschappelijke inzichten, eigen ervaring en praktische kennis. Beroepsmatig ben ik er al

The Optimist • mei/juni 2022 • 77

lange tijd mee bezig.’ Het boek bevat handige weekschema’s, heerlijke gerechten en beweegtips om de nieuwe leefstijl te omarmen binnen 28 dagen. Die tijd heeft je lichaam nodig om te wennen aan een nieuw leefpatroon.

Ze is optimistisch dat mensen haar tips ter harte gaan nemen.

Het boek is in begrijpelijke taal geschreven, zodat de drempel om het te lezen heel laag is. Er staan praktische weekschema’s, heerlijke menu’s en beweegtips voor in en rond het huis in. Voor wie een beetje moeite wil doen is de Metabole Methode de ideale manier om aan je gezondheid te werken. Ze verzekert ons: ‘Het is een manier om te starten, dit houd je vol.’

Boekfragment

Boekfragment Hoofdstuk 1: Klaar met zwaar, hongerig en moe

Zwaar, hongerig en moe is de korte samenvatting van een probleem van velen. Veel mensen zijn er de hele dag mee bezig, veel meer dan ze zouden willen.

Een van mijn lezers zei: ‘Ik denk er de hele dag aan, ben er altijd druk mee, vaak droom ik zelfs van eten. Ik heb continu gedachten aan eten en afvallen in mijn hoofd. Altijd in de orde van: zal ik iets eten of toch maar niet, en morgen ga ik echt lijnen. Ik word er gek van en dan heb ik het nog niet gehad over bijhouden hoeveel ik heb gegeten en de confrontatie met kleren die niet meer passen.’

Aangeboren, aangedaan, aangeleerd

Hoeveel we wegen, hoeveel trek we hebben en hoe energiek we zijn is de uitkomst van een optelsom: de genen waarmee we geboren worden én de manier waarop we leven. Ons DNA is een gegeven. We zullen het moeten doen met het genetisch materiaal dat we van generatie op generatie doorgegeven hebben gekregen. En dus ook met de bouw van vader of het figuur van tante Annemarie.

Onze leefstijl daarentegen heeft het imago volledig maakbaar te zijn. Het lijkt iets te zijn waarover we volledig zelf gaan. Dit klopt maar tot op zekere hoogte. Je beslist natuurlijk zelf of je vandaag met de fiets gaat en broccoli eet of dat je een liter cola drinkt en

tot diep in de nacht Netflix kijkt.

Maar het is complexer dan dat.

Als we inderdaad volledig vrij zijn om te kiezen, waarom heeft de helft van alle Nederlanders dan overgewicht en overlijden jaarlijks twintigduizend Nederlanders aan de gevolgen van roken? Er zijn niet veel mensen die bewust kiezen voor een structureel ongezond leven.

Veel leefstijlgewoonten zijn aangeleerd en zijn allesbehalve actieve vrije keuzes. Mensen zijn namelijk gewoontedieren. We maken graag en gretig gebruik van de automatische piloot. Dat is ook slim, want als we over alles zouden moeten nadenken, zouden we krankzinnig worden.

Maar daarom reageren we ook vaak intuïtief en ontwikkelen we vaste patronen. En die zijn tamelijk lastig te doorbreken. Of het nou gaat om koekjes bij de koffie of een paar toastjes Franse kaas vlak voordat je naar bed gaat: als je het elke dag neemt, wordt het een gewoonte en kun je bijna niet meer zonder.

En vlak onze omgeving niet uit. De mensen om ons heen, de reclames die we continu zien, de ingrediënten die de industrie gebruikt bij het samenstellen van producten en het aanbod in winkels: ze beïnvloeden allemaal ons gedrag en onze voorkeuren. Niets menselijks is ons vreemd, dus we willen hebben wat anderen hebben, consumeren wat binnen handbereik ligt, willen meer als we iets heel lekker vinden en bewegen mee met de massa.

‘Mensen zijn gewoontedieren.

We maken graag en gretig gebruik van de automatische piloot.’

The Optimist • mei/juni 2022 • 78

1

Ook van thuis krijgen we veel mee. Smaakvoorkeuren worden grotendeels bepaald in de eerste duizend dagen van ons leven, tussen het moment van de conceptie en de tweede verjaardag. Als je je hele jeugd met het bord op schoot voor de tv hebt gegeten, weet je niet beter. Wat je eet en hoe je leeft, hangt samen met opvoeding en cultuur, met wat we normaal vinden, met wat anderen doen en met wat beschikbaar is. En daarom houden we het tijdens een buurtbarbecue niet bij een enkele hamburger of een stuk vis, maar eten we door. De plaatselijke slager rekent hiervoor met gemak een hamburger, een worst, twee sateetjes en een speklap per persoon. En als alle collega’s wandelen in de pauze is de kans groot dat jij ook een ommetje maakt.

Jouw biologie bepaalt

Dan is er nog de werking van het fysieke lichaam. De menselijke biologie heeft meer invloed op ons doen en laten dan we vaak denken. Kijk maar eens naar eetgedrag. Natuurlijk, daar hebben we zelf ook wat over te zeggen, maar als het erop aankomt, wint de natuur het uiteindelijk van de vrije wil. Bij de meeste mensen althans.

Misschien heb je ooit een dieet gevolgd met weinig kilocalorieën? De eerste dag was het even wennen, maar was je vol goede moed. Dit keer ging het je echt

Boekfragment

‘Het lichaam van veel mensen komt nauwelijks meer toe aan het verbranden van de lichaamseigen vetten.’ lukken om af te vallen, en flink ook, want je baalde van de weegschaal en de zomer kwam eraan.

De tweede dag maakte je jezelf wijs dat je vol zat na een cracker met kipfilet, of dat eiwitshakes niet alleen makkelijk maar ook hartstikke lekker zijn. Op dag vier werd je wat chagrijnig en na zestien dagen ging je voor de bijl. Het was druk op je werk, je baas liep te zeuren en onderweg naar huis had je een kleine aanrijding. Je kwam moe en hongerig thuis en wilde nog maar een ding: een kapsalon met extra friet en knoflooksaus.

Had je beter je best moeten doen, strenger voor jezelf kunnen zijn of was het karakterzwakte?

Je kunt er van alles van vinden, maar feit is dat jouw lijf aardig voor zichzelf weet te zorgen. Het trekt zich niet zoveel aan van wat jij wilt en vindt. Als jij jezelf uithongert en vervolgens kilo’s verliest, gaat het lichaam op de spaarstand en zal het alles in het werk stellen om jou aan het eten te krijgen. Je wordt vanzelf een hongerig roofdier.

Metabole methode

Dit boek baseert zich op biologische principes van hoe het lichaam werkt en wat het verbrandt. Dit bepaalt namelijk voor een belangrijk deel hoe en wat je eet, wat je op de weegschaal ziet en hoe fit je je voelt. En zoals de biologie zich tegen je kan keren,

kun je die ook in je voordeel laten werken. Dit doe je door te sleutelen aan wat je eet en hoe je beweegt, slaapt en ontspant.

Welbeschouwd haal je eenvoudige metabole trucs uit die de vetverbranding stimuleren, het energieverbruik verhogen en dikmakende hormonen temmen.

Ben je klaar met zwaar, hongerig en moe zijn? Ik laat je zien hoe het werkt en vooral hoe jij die metabole trucs zelf kunt inzetten.

Ondervoed in een overvoed lichaam

Het menselijk lichaam haalt energie uit suikers en vetten. Voor beide brandstoffen hebben we allemaal onze eigen depots. Het lichaam slaat suiker, in de vorm van glycogeen, op in de lever en in de spieren. De vetvoorraad zit in het vetweefsel verspreid over het hele lichaam. Bij vrouwen wat meer op de billen en de dijen, bij mannen wat meer op de buik. De suikervoorraad is snel beschikbaar en van beperkte omvang. De vetvoorraad bevat erg veel energie en neemt de energievoorziening over als de suikervoorraad tekortschiet.

Als het goed is, is het lichaam in staat zowel suikers als vetten te verbranden en flexibel van het een naar het ander te schakelen. Hier zit gelijk de crux: door de manier waarop we leven en vooral door wat we eten, komt het lichaam van veel mensen nau-

welijks meer toe aan het inzetten van de lichaamseigen vetvoorraad als brandstof. Onze suikerverbranding draait overuren, terwijl de vetverbranding nagenoeg stilligt en ‘vastroest’. Ook al herbergt het lijf ongekend veel energie, in de vorm van vet – met gemak genoeg voor vijftig dagen – het blijft vragen om voedsel.

Om de eenvoudige reden dat de vetvoorraad nauwelijks toegankelijk is als bron van energie. Dat leidt tot een continue behoefte aan eten. Boterhammen en ontbijtkoek, jus d’orange en borrelnoten, de cellen schreeuwen om brandstof. Omdat de toegang tot de vetverbranding verminderd is, verleidt het lichaam je tot eten.

Het maakt je hongerig en zet aan tot vaker en meer eten dan feitelijk nodig is. Het lichaam reageert alsof het ondervoed is, terwijl het welbeschouwd óvervoed is. Het logische gevolg van dit alles is dat je zwaarder wordt.

De eerste metabole truc

De eerste truc van de Metabole Methode is het wagenwijd openzetten van de deur naar de vetverbranding. Dit kan op meerdere manieren, maar het snelst en het best gaat dit via de voeding. Met wat je eet, kun je namelijk invloed uitoefenen op wat je verbrandt. Het lichaam reageert anders op koolhydraten dan op eiwitten en vetten.

A ls we koolhydraten eten, waaronder suikers, stijgt de bloedglucoseconcentratie, oftewel de bloedsuiker (in dit boek gebruik ik beide termen door elkaar). In reactie hierop maakt het lichaam het hormoon insuline aan. Insuline brengt energie naar de cellen en zorgt ervoor dat de bloedsuiker binnen de bandbreedte van normale waardes blijft. Zonder insuline zou

The Optimist • mei/juni 2022 • 79

1 Maaike de Vries Foto: Hester Doove

Boekfragment

Winactie!

Samen met uitgeverij Lucht verloten wij vijf exemplaren van Burn baby burn onder de lezers die ons vóór 31 mei 2022 op originele wijze vertellen wat ze als eerste gaan doen zodra ze een paar kilo vet hebben verbrand.

Laat het ons weten via: redactie@theoptimist.nl.

Burn baby burn Maaike de Vries Uitgeverij Lucht ISBN: 9789492495990 256 pagina’s € 21,99 Verkrijgbaar in de webshop van The Optimist.

de bloedsuiker torenhoog worden. En hierin zit ’m het venijn: insuline blokkeert namelijk ook de vetverbranding. Dat is eigenlijk heel logisch: bij een suikerpiek zit het lichaam niet te wachten op nog meer energie die via een omweg wordt vrijgemaakt uit het vetweefsel. Zolang er genoeg suiker in het bloed zit, blijft de deur van de vetvoorraad goed dicht.

Het geheim va n de eerste metabole truc is daarom dat je je bloedsuiker goed straktrekt. Door grote suikerpieken te voorkomen, houd je de hoeveelheid insuline in het bloed binnen de perken en kan het lichaam haar vetten weer inzetten als brandstof.

De tweede metabole truc

De tweede truc van de Metabole Methode is dat je je energieverbruik goed opvoert. Hiermee bedoel ik de hoeveelheid kilocalorieën die je gebruikt in rust, oftewel door alleen ‘te zijn’. Simpeler gezegd, als je meer energie verstookt, kun je meer eten zonder aan te komen.

Van strenge caloriebeperkte diëten is bekend dat het lijf zich aanpast aan wat het binnenkrijgt en zuiniger omgaat met de be-

schikbare energie. Het lichaam zet de tering naar de nering. Als je na verloop van tijd weer gaat eten zoals je gewend was, kom je aan. Dit komt natuurlijk doordat je meer eet en meer energie binnenkrijgt dan toen je lijnde, maar ook doordat je lichaam in die tijd spaarzamer en efficiënter is geworden. Dit laatste klinkt best positief maar in de praktijk is het minder lollig. Dit heet ook wel het jojo-effect. Veel mensen hebben er ervaring mee: ze vallen drie kilo af en komen vijf kilo aan. En bij iedere lijnpoging wordt het moeilijker om gewicht te verliezen.

Als we ouder worden, vertraagt onze basale stofwisseling ook nog eens een keer. Daarom hebben oudere mensen minder energie nodig dan jonge. Dit heeft deels te maken met het feit dat ze vaak minder actief zijn, maar ook met hoe hoog de kachel staat. Overigens hoef je niet stokoud te zijn om hier iets van te merken. De snelste en beste weg om meer te verbranden is via beweging. Veel en vaak, de hele dag door en met krachttraining in het bijzonder.

In hoofdstuk vijf kom ik daar uitgebreid op terug. Spiermassa is namelijk een energieslurper.

De derde metabole truc

De derde truc van de Metabole Methode is het temmen van hormonen die vrijkomen als je stress hebt en die de eetlust reguleren. Ze kunnen dik maken.

Als je weinig slaapt en gespannen bent, gedragen deze hormonen zich namelijk anders dan wanneer je in goed uitgeruste en re-

laxte toestand verkeert. Keer op keer blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat je goed beroerd kunt worden van stress en slecht slapen. Een keer een nacht slecht slapen gaat nog wel, zeker als je goed bijslaapt, maar chronische stress en langdurig slaapgebrek putten je uit en kunnen je regelrecht zwaar, ziek en gek maken.

Jouw reden om te beginnen

De Metabole Methode helpt je minder kilo’s en meer energie te krijgen. Dit klinkt misschien als de valse belofte van het zoveelste dieet, zeker als je al van alles en nog wat hebt geprobeerd en je er uiteindelijk weinig baat bij hebt gehad. Heel frustrerend. Tegelijkertijd maakt het deze methode wel interessant. Het is namelijk geen dieet, maar een manier van leven die je zonder al te veel moeite vol kunt houden. In ieder geval zonder honger. Sterker nog, de praktijk leert dat veel mensen het heel prettig vinden en nooit anders meer willen.

In de afgelopen jaren kreeg ik aardig wat reacties van mensen die mijn werk lazen en die ik erover sprak. Velen lieten weten hoe blij ze waren met wat ze hadden geleerd over de biologie van het lichaam en wat het tastbare effect hiervan was. Bijvoorbeeld zes kilo of meer eraf, twintig centimeter taille minder, een einde aan het ge-jojo, een niet te stuiten hoeveelheid energie of de bloeddruk van een twintigjarige. Zo had iedereen een eigen verhaal en redenen om aan de slag te gaan.

Waarnaar ben jij op zoek? •

‘Geen dieet maar een manier van leven die je zonder al te veel moeite vol kunt houden.’

The Optimist • mei/juni 2022 • 80

Medisch Centrum Balans Acupunctuurbehandelingen ● Traditionele Chinese geneeskunde ● Huisartsen

Traditionele Chinese geneeskunde in combinatie met westerse medische deskundigheid

Behandeling van: Vermoeidheid ● Zwakke spijsvertering ● Hooikoorts ● Overgewicht ● Pijnklachten ● Onvervulde kinderwens ● Depressie ● Schildklierproblemen ● Acné ● Menopauzeklachten ● Slapeloosheid ● Chronische (pijn)klachten

W. Lin arts, acupuncturist

S. Ho praktijkondersteuner

W. Wang tcm-specialist

Bel voor een afspraak: 070 3888 111 Stationsweg 23, 2515 BG Den Haag ● www.mcbalans.nl ● info@mcbalans.nl

LEERGANG TOT VERBINDENDE LEIDER & INSPIRERENDE MENTOR

PLAYFUL LEADERS

Wil jij je graag professioneel en persoonlijk verder ontwikkelen, en tegelijkertijd een kind met minder kansen helpen?

Professionele groei combineren met maatschappelijk bijdragen! | Hoogstaande trainingsdagen in combinatie met mentorschap | Coaching, intervisie en event

HET PROGRAMMA

TRAININGSDAGEN

Basistraining tot mentor

Basistraining tot mentor

5 thematische trainingsdagen over communicatie,

Transactionele analyse en

verbinding en motivatie

kernkwaliteiten

12 maanden begeleiding door Moll Academy

Groei mindset en life skills

2-4 keer per maand een kind coachen als mentor

Verbindende communicatie

gedurende 12 maanden

Inclusief Leiderschap

Intervisie met mededeelnemers

Story telling

2 sessies professionele coaching Eind event met de andere deelnemers en kinderen

Kijk voor meer informatie op www.playfulleaders.nl of contacteer s.moll@playfulleaders.nl | d.bongaerts@playfulleaders.nl

Oproep

OPTIMISTISCHE OPLOSSINGEN Deel jouw idee via redactie@theoptimist.nl

Op aangeven van Jelle van der Meer, een van onze trouwe lezers, starten we een experiment vanaf deze uitgave van The Optimist. Een rubriek genaamd Optimistische Oplossingen. Het lijkt een beetje op het oude – misschien wel oubollige – fenomeen van de ideeënbus: een plek om suggesties te verzamelen.

We steken die ideeënbus graag in een nieuw jasje.

Wat is de bedoeling?

In het kort: we willen onze lezers ertoe brengen om spontaan te reageren op de kort gebrachte thema’s in deze rubriek, die we ook online een plekje geven, op onze website. Alle reacties gaan we verwerken en plaatsen we verkort in de volgende editie, in deze rubriek, en in zijn geheel online.

Thema

Het thema waar je deze keer op mag reageren: ‘waar vind je nog geluk?’ Ofwel: ‘Waardoor kunnen wij nog echt gelukkiger worden?’

Toelichting

Een paar duizend jaar geleden beantwoordde de Griekse wijsgeer Aristoteles al de vraag, wat hij het belangrijkst vond in het leven. Hij sprak niet over bezit of macht, maar benoemde ‘geluk’ als zijn belangrijkste levensdoel. En dat geldt vandaag de dag nog steeds voor veel mensen. Tegelijkertijd is de rea-

liteit voor minstens net zoveel mensen anders: geluk is soms ver te zoeken. In onze westerse wereld komt dat door onze gejaagdheid die dagelijks stress en burn-outs oplevert. Of door alle onzekerheid over inkomen en inflatie, door vluchtelingenproblematiek binnen en buiten Europa, met beschamende toestanden op zee en aan onze grenzen. Of door een wereldleider die vanuit een nostalgisch sentiment naar vroeger tijden besluit een land binnen te vallen. Sommige dingen kunnen we niet veranderen, maar misschien moeten we het geluk juist zoeken in de kleine parels van het leven. We zijn benieuwd naar die van jou!

De concrete vraag

Welke oplossing(en) zie jij als het belangrijkst om tot een gelukkigere wereld te komen? In het volgende nummer van The Optimist komen we zoals gezegd hierop terug en stellen we de volgende vraag om een stap richting verdere verdieping te zetten. Onze voorkeur gaat uit naar kort-enbondige reacties die mogen worden gestuurd naar redactie@theoptimist.nl.

In je reactie mag zowel humor, empathie als vindingrijkheid zitten. Graag zelfs! Dus geen klaagzang, tirades of kanonnades. Wel: een glimlach, begrip en positieve reacties die leiden tot nieuwe inzichten, oplossingen en… optimisme. •

The Optimist • mei/juni 2022 • 83

Reportage

HOE IETS WEGGEVEN ONS RIJK MAAKT Armoede en rijkdom, het zijn thema’s van alle tijden.

Arme mensen willen geholpen worden, maar bieden de rijken die hulp? Als vrijwilligers van Stichting Constru Casa vinden Renje en Frans van Rij het antwoord op deze vraag in Guatemala.

Door RENJE EN FRANS VAN RIJ

‘Gracias por tu ayuda, muchas gracias mis amigos.’

Met deze woorden neemt María Rodriguez afscheid van ons. We zijn zojuist bij haar te gast geweest.

Nee, niet in een mooi huis, wel in een krot van oude planken, plastic en karton. Met trots vertelde María dat haar man Miguel het krot in één dag in elkaar zette. De planken, het plastic en de kartonnen dozen waren met een oude pick-up gebracht. En ook de spijkers en het touw natuurlijk, anders kon Miguel het niet maken. Zijn broer Carlos had meegeholpen, de palen vastgehouden en ervoor gezorgd dat het dak schuin afloopt. Een stapel verroeste golfplaten diende als dakbedekking. Tevreden had Miguel na een paar uur geroepen: ‘Klaar María, we hebben nu een écht huis!’

En met haar drie kinderen had María er vol trots naar gekeken en hem met een dikke zoen bedankt. Wat had ze toch een geweldige man, hij was niet alleen lief, hij was ook zo handig.

‘MET TROTS VERTELDE ZE DAT HAAR MAN HET KROT IN ÉÉN DAG IN ELKAAR ZETTE.’

Rozengeur en tegenslag

María, een jonge vrouw van halverwege de twintig en moeder van drie kinderen, groeide op in een arm gezin. Miguel was haar eerste grote liefde en ook hij komt uit een arm gezin. De wederzijdse armoede gaf verbinding. Verliefdheid groeide uit tot echte liefde. Zo hecht, dat ze besloten te trouwen. Miguel werkte bij een boer. María bakte tortilla’s en verkocht ze aan de buren. Dat bracht geld in het laatje. De kleine moestuin bracht genoeg op om van te eten. Zelf verbouwden ze tomaten, bloemkool en aardappels. Het geluk lachte hen toe.

Maar niet alles bleek rozengeur en maneschijn.

De kinderen waren ziekelijk, geen wonder: in het krot was het vochtig en de wind en het ongedierte hadden vrij spel. De jongste brandde zich aan de kookplaat, María had even niet opgelet. Het kind huilde van de pijn en een forse brandplek was het gevolg geweest. De plaat om de tortilla’s te bakken

The Optimist • mei/juni 2022 • 85

Reportage

werd gestolen; er zat geen slot op de gammele deur van het krot. En de boer zei op vrijdagmiddag tegen Miguel: ‘Je hoeft maandag niet meer terug te komen, ik kan het wel alleen af…’ Hoe moest nu de huur van de grond waar het krot op stond betaald worden? Voor doktersbezoek was ook al geen geld geweest. En hoe moest het als de kinderen naar school zouden kunnen? Dan maar geen school voor hen?

María stortte in een huilbui haar hart uit bij Miguel, ze wist het niet meer. Hoe moesten ze als gezin nu verder? Miguel troostte María met lieve woordjes, een beetje onhandig, dat wel. Het gezin ging die avond vroeg naar bed. In twee bedden sliepen de ouders en hun kinderen knus samen. Het was een dag om snel te vergeten.

1

Wat een klim!

De dag erna gaan wij samen met sociaal werker Anabela Ojeda de heuvel op, op weg naar het krot van het gezin Rodriguez. Anabela is nog jong, maar wij zijn een ouder echtpaar uit Nederland. We hebben moeite om op het steile pad ons evenwicht te bewaren. Eindelijk zijn we boven, nog een beetje nahijgend. Wat een klim! We zijn dit niet gewend, dat merken we wel.

María ziet het drietal aankomen en herkent Anabela onmiddellijk. Maar wat moeten die twee andere mensen bij haar? Ze schaamt zich, ze heeft vuile handen en in haar ‘woning’ is het een rommel.

Maar de traditie schrijft voor dat je je gasten hartelijk ontvangt. ‘Bienvenido a nuestra casa’, zegt ze een beetje bedeesd. Wat moeten die mensen wel niet denken?

Anabela gaat in gesprek en wij doen mee.

María biedt iets te drinken en te eten aan, ook dat is traditie. Maar wij bedanken, het eten en drinken kan het gezin beter voor zichzelf houden. En door de ervaring weten we ook dat de hygiëne in een krot gevolgen heeft voor Nederlandse buiken.

Aangemoedigd door Anabela begint María te vertellen over alles wat zo moeilijk is in het le-

‘DE HUILBUI VAN MARÍA BRENGT IN MEERDERE OPZICHTEN IETS GOEDS.’

1 Guatemalaanse tortilla’s.

2 Het vroegere krot van de familie Rodriguez.

3 De nieuwe woning van de familie Rodriguez.

2

The Optimist • mei/juni 2022 • 86

Reportage

ven. De zieke kinderen, dat Miguel geen werk meer heeft, dat ze het ’s nachts onder drie dekens nog koud hebben, dat de kleren versleten zijn, dat er geen geld voor medicijnen is en dat door alle ellende Miguel iets van het weinige geld wegneemt om er zelfgestookte alcohol van te kopen om dronken te worden. En dan het gebrek aan privacy. Miguel die gisteravond in bed toenadering zocht, maar – zo zegt María – ‘dat kan toch niet met de drie kinderen ernaast?’.

De wanhopige María praat en praat, en ze huilt onbedaarlijk. Er lijkt geen eind aan te komen. Eindelijk zijn er mensen aan wie ze kan vertellen wat haar al zo lang dwars zit. Eindelijk! En wij? Ach, wat voel je je dan ongemakkelijk. Anabela trekt María naar zich toe en knuffelt haar. En wij als nuchtere Nederlanders? We leven mee en geven enkele tissues voor de tranen. María droogt haar tranen in haar schort en de tissues worden bewaard, ze zullen later bij het toiletgebruik wel van pas komen.

Omgerekend weinig euro’s

Na een half uur lopen we voorzichtig het pad naar beneden weer af. We worden uitgezwaaid door

3

‘WE LAZEN ONLANGS OP EEN BORDJE: “WIE RIJKDOM WIL VERMENIGVULDIGEN, MOET HAAR DELEN”.’

María met de woorden waarmee dit verhaal begon.

Er is veel om over na te denken. Wat hebben we nu eigenlijk gedaan? Moeten we ons niet schamen, als we op weg gaan naar ons solide huis met een goed gevulde koelkast?

Wat er gebeurd is, is dat we geluisterd hebben.

En ook geprobeerd hebben dit gezin een hart onder de riem te steken. Alleen maar luisteren, goed luisteren, hoe moeilijk is dat voor ‘praatzieke’ Nederlanders? Een ander laten vertellen wat er scheelt.

Niet jouw verhaal dat ertoe doet, maar het verhaal van die ander waar het om gaat. En als dit vaker gebeurt, ontstaat er verbinding en een grotere saamhorigheid. Dit is volgens ons nodig, en niet alleen in een arm land als Guatemala. De huilbui van María brengt in meerdere opzichten iets goeds. Om van te leren en in de praktijk te brengen.

Bij ons vertrek hebben we een zak met levensmiddelen achtergelaten. Gekocht in een kleine supermarkt voor – omgerekend – weinig euro’s.

Maismeel voor de tortilla’s, een stukje zeep, een pakje thee en snoepjes en chocolade voor de kinderen. Een pak melkpoeder, macaroni, suiker en ketchup – artikelen die in Guatemala favoriet zijn – maken de papieren zak vol. De drie kinderen gingen uit hun dak: snoep en chocolade, wat een luxe!

María en Miguel keken elkaar liefdevol aan: is deze dag niet veel beter dan die van gisteren?

En wij? Wij beseften het weer eens: iets weggeven maakt rijk. Het maakt niet uit wat het is; aandacht, een luisterend oor, een presentje of een zak met levensmiddelen, het geven of aanbieden maakt je nooit armer. Integendeel, het maakt rijk.

We kunnen veel meer weggeven dan we denken. Onze ‘rijkdom’ is dus het kunnen weggeven, juist aan een ander die het nodig heeft. Zo zijn we allemaal ‘rijk’. We lazen onlangs op een bordje: ‘Wie rijkdom wil vermenigvuldigen, moet haar delen’.

De familie Rodriguez heeft inmiddels een echt huis, van beton, met deuren en ramen, een mooie gladde cementen vloer, met drie kamers, een douche en een toilet. Het krot van planken, karton en plastic is verruild. Het gezin floreert.

María en Miguel zorgen voor hun inmiddels vier kinderen. Wat een geluk. En later zullen ze misschien hun kinderen vertellen: ‘Weten jullie nog, dat echtpaar uit dat verre land dat bang was om van het pad te vallen?’ Wie weet, ooit. • Renje en Frans van Rij zijn promotors en fondsenwervers van Stichting Constru Casa. De stichting bouwt eenvoudige huizen en andere voorzieningen voor de armste families in Guatemala (Midden-Amerika). Ruim 1.600 families zijn op deze manier al geholpen. Heb je belangstelling of wil je donateur worden?

Zie www.contrucasa.nl

The Optimist • mei/juni 2022 • 87

Antropia, ruimte voor vooruitgang Bij Antropia geloven we dat alles met elkaar in verbinding staat.

En dat vooruitgang mogelijk is wanneer mensen zich onderling verbonden voelen. Het gevoel van verbondenheid wordt sterker wanneer mensen bijeenkomen om samen te denken, samen te leren en samen te creëren.

Alles wat we bij Antropia doen, komt voort uit onze zienswijze dat balans tussen People, Planet en Profit leidt tot Prosperity.’

Biologische keuken

De keuken van Antropia staat bekend om zijn biologische en culinaire concept. De koks werken met verse seizoensingrediënten; zonder kunstmatige kleur en smaakstoffen, vers en zuiver. Ook hebben wij het gouden EKO-Keurmerk. Met veel plezier zijn wij tevens een koploper als het gaat om duurzaamheid. Daarbij koken we volgens de 80/20-methode. Dat wil zeggen dat we groenten in de hoofdrol plaatsen en dat aanvullen met zuivel, vis of vlees.

Zakelijk

Particulier

Teambuilding

Culturele agenda

Zoek je een bijzondere locatie in de Utrechtse Heuvelrug (vlak naast het station Driebergen-Zeist en vlakbij de afslag A12 – Driebergen) voor een congres, training of vergadering?

We hebben een diversiteit aan zalen, voor groepen van 8 tot 300 personen, met verschillende arrangementen. Er zijn congresarrangementen en vergaderarrangementen met lunch, borrel en/of diner beschikbaar.

In samenwerking met verschillende partners hebben we voor binnen en buiten een gevarieerd aanbod aan activiteiten. Zowel kleine als grote groepen kunnen hier gebruik van maken.

Denk bijvoorbeeld aan een Haka Workshop, schapendrijven, een clinic songwriting, een toer op een E-step of een workshop ijzersmeden.

Ook particuliere arrangementen zijn mogelijk. Of het nu gaat om een aangeklede borrel, een luxe High Tea, een bijzonder jubileum, zoals een bruiloft, verjaardag, babyshower of condoleance, een heerlijke (evt. vegetarische) biologische BBQ of een feestelijke danceparty compleet met lichtshow. Wij verzorgen ieder feest tot in de puntjes en denken graag mee over de invulling.

Antropia is ook dé locatie voor culturele events. Het concept van de culturele zondagen is simpel, samen de voorstelling kijken en daarna gezellig aan lange tafels eten met een speciaal culinair thema.

Zo vindt er op 1 mei een cabaretvoorstelling van TRYO plaats en treedt op 5 en 6 juni het Operagezelschap Polyhymnia op met Dido and Aeneas.

Voor meer informatie over bovenstaande kun je een kijkje nemen op onze site www.antropia.nl/nieuws-agenda of contact opnemen via reserveringen@antropia.nl of 0343-531818.

Antropia bevindt zich op het prachtige Landgoed de Reehorst.

Binnen 250 meter ligt het NS station Driebergen-Zeist, de A12, en Q-Park parkeergarage. Een meer dan ideale bereikbaarheid!

Wij geven een korting van 10 procent op de totaalfactuur van onze zakelijke arrangementen voor de lezers van The Optimist. Deze korting is geldig tot en met 1 september 2022.

Graag tot ziens bij Antropia!

Column

Harry Starren

Spreker, dagvoorzitter en publicist rond thema’s als strategie, leiderschap en ondernemerschap. www.harrystarren.com

Ons wet is wil ‘WIJ MAKEN ELKAAR TOT WAT WE ZIJN, TOT WAT WE DENKEN EN DOEN.’

Foto: Muriel Janssen

Er is een lang dispuut in de filosofie gaande over de vrije wil. Het dilemma lijkt op wat de psychologie bezighoudt in het ‘nature versus nurture’-debat.

Eeuwig onbeslist. Al verschuift het zwaartepunt met het verstrijken van de tijd. Heen en weer.

Schopenhauer schetste de menselijke conditie met twee begrippen die onze omgang met de wereld moest samenvatten. ‘Die welt als Wille und Vorstellung.’ Het was zijn vuistdikke proefschrift dat hem beroemd moest maken. Dat lukte aanvankelijk niet. Daarvoor moest hij zijn bijwerk schrijven. Kortere stukken met toegankelijke variaties op hetzelfde thema. Aan het einde van zijn leven gloorde de roem. Echter, om de verkeerde reden.

Zijn donkere blik op het menselijke bestaan was in zijn ogen niet de essentie van zijn filosofie, maar zijn lezers vermaakte het. En het gaf troost.

Schopenhauer noemde ‘de wil’ de oerkracht van de mens. De wil gaat aan al het andere vooraf.

Wij zijn een willend dier dat zich voorstellingen, beelden maakt van de wereld. De wereld is de resultante van onze wil én voorstelling. Wij maken beeld van ‘de realiteit’. Schopenhauer liep op het postmodernisme vooruit met Nietzsche in zijn voetspoor. Ook al geen lachebekje.

Met onze wil is het sinds de moderne hersenwetenschap niet best gesteld. De vrije wil is een voorstelling die met de empirische realiteit weinig van doen heeft. De vrije wil is een constructie.

We zijn de resultante van een voortdurende reeks chemische processen, houdt Dick Swaab staande in Wij zijn ons brein.

Nu betekent dat gelukkig niet dat we eruit zijn.

Want filosofen en psychologen komen met tegenwerpingen. De mens is meer dan chemische processen. Gedrag ontstaat in interactie met anderen.

‘Wij zijn ons brein’ krijgt dan een andere inhoud.

Wij maken elkaar tot wat we zijn, tot wat we denken en doen. In de context vinden wij betekenis.

Dat geeft de burger moed en biedt de lezer van The Optimist hoop. We weten niet hoe het zit, maar kunnen vermoeden dat er meer tussen hemel en aarde is dan waar wij weet van hebben.

Dit maakt dat de vrije wil niet heeft afgedaan en evenmin is bewezen. The jury is still out. Het betekent ook dat we nog alle kanten op kunnen, zolang het wetenschappelijke eindoordeel nog niet geveld is.

In dat niemandsland stel ik voor te vluchten in de gedachte dat wij ertoe doen. Minder dan we hopen, maar meer dan we vrezen. De vraag is nu: welke route gaan we, en met welk doel?

Nu ik ouder ben neig ik te kiezen voor de kans op overleven. Overleven op een vitale aarde. Niet voor mijzelf. Maar voor wie na mij komen. Met de excuses namens ons allen.

We wisten niet beter, konden niet anders. En wat we wilden, daarvan weten we niet zeker, of dat ertoe deed. We hebben het raadsel niet opgelost en laten het vol vertrouwen achter. Met onze vriendelijke groeten. •

The Optimist • mei/juni 2022 • 89

MEDISCH DOSSIER Uw hulp bij het maken van betere gezondheidskeuzes

Blijf op de hoogte

Het laatste gezondheidsnieuws GRATIS in je mailbox Wekelijks nieuws Kritisch Wetenschappelijk Prikkelende opinie Aanbiedingen

PROEFABONNEMENT Ontvang Medisch Dossier thuis

3X VOOR

€ 15 www.medischdossier.org/shop

www.medischdossier.org/nieuwsbrief

Galileo’s galerij

MILEVA MARIĆ * 19 DECEMBER 1875 † 4 AUGUSTUS 1948

pensatie voor de scheiding en als dank voor haar wetenschappelijke bijdragen aan zijn theorieën.

Verhuizing

NATIONALITEIT: SERVISCHE

Sinds haar huwelijk in 1903 moest zij haar wetenschappelijke ambities opzijschuiven en droeg zij de zorg voor het gezin – zoals gebruikelijk was. Ook na haar terugkeer in Zwitserland lukte het niet meer een wetenschappelijke carrière op te bouwen en werkte ze als piano- en wiskundelerares aan huis. In 1948 overleed zij in Zürich op 73-jarige leeftijd en raakte haar naam in de vergetelheid.

De oudste zoon van Marić en Einstein verhuisde op advies van zijn vader in 1938 vanuit Zwitserland net als hij naar de VS. Hij ontving zijn vaders persoonlijke bezittingen na diens dood.

E=mc2 is misschien wel ’s werelds meest bekende formule. Albert Einstein staat te boek als de bedenker hiervan, al dan niet samen met Henri Poncaré. Maar slechts weinigen zijn bekend met het werk van Mileva Marić. Zij was Einsteins eerste vrouw en een begenadigd wis- en natuurkundige.

Na het gymnasium mocht zij bij hoge uitzondering studeren aan de Polytechnische universiteit van Zürich. Hier zat zij in dezelfde studiebanken als Einstein. Als enige vrouw van het hele leerjaar werd ze in 1896 zijn studiepartner.

Bewijs

Baby

Tijdens hun studie bloeide hun liefde op wat uitmondde in een ongehuwde zwangerschap. Dit was begin twintigste eeuw een schande, maar trouwen was door gebrek aan inkomen nog niet mogelijk voor het jonge stel.

Einstein besloot door te studeren en Marić ging terug naar haar ouders in Servië. Na de geboorte van hun dochter werd deze ter adoptie afgestaan, maar de baby stierf kort daarna. Hierop keerde Marić terug naar Zwitserland waar zij trouwde met Einstein.

Hij had inmiddels werk gevonden op het patentbureau.

Universiteit

Tijdens hun huwelijk bespraken zij wetenschappelijke problemen

1

en werd er gewerkt aan publicaties en het staven van theorieën.

Het werk op het patentbureau was een noodzakelijk kwaad voor Einstein. Als jonge natuurkundige wenste hij niets liever dan een aanstelling op een universiteit.

Die kreeg hij in 1914 in Berlijn.

Daarop verhuisde de familie Einstein naar Duitsland.

Door een buitenechtelijke affaire van haar man koos Marić ervoor terug te keren naar Zwitserland met haar kinderen.

De grote roem kwam voor Einstein in 1921, na het winnen van de Nobelprijs. Het prijzengeld schonk hij aan Marić als com-

Door: ROY VAN DER STEEN

1 Mileva Marić

Hierin vond hij het bewijs voor de enorme bijdrage die Marić had geleverd aan de theorieën van Einstein. Pas in 1986 werd de correspondentie ontdekt tussen de twee waaruit bleek dat Einstein haar zeer erkentelijk was voor haar hulp en waarin hij zelfs spijt betuigde van hun scheiding.

De inmiddels achterkleinkinderen van Einstein hebben sinds de eerste publicaties over Einsteins vroegere leven steeds meer bewijzen getoond waaruit blijkt dat Marić van onschatbare waarde was voor de wetenschap. •

Galileo Galilei had door dat de aarde om de zon draait en niet andersom. De boeken die hij hierover schreef werden hem niet in dank afgenomen door zijn tijdgenoten.

Hij hield echter vast aan zijn gelijk en heeft dat uiteindelijk gekregen. In deze rubriek brengen wij een ode aan de Galileo’s van de moderne geschiedenis.

The Optimist • mei/juni 2022 • 91

Evenement voor water en vrede

Water voor de wereld Wat hebben water en vrede met elkaar te maken? Alles, als je het aan Brigitte van Baren vraagt. Deze zenmeester organiseert een bijeenkomst met spirituele leiders van over de hele wereld om het belang van onze waterbronnen te benadrukken. Met als doel: het leven en de vrede voor toekomstige generaties te waarborgen.

Door BRIAN DE MELLO Plaats van handeling is het Vredespaleis in Den Haag. Daar vindt op 1 juni 2022 een interactieve dialoog plaats over water.

Het gesprek ontspint zich tussen zowel spirituele leiders als jonge, toekomstige leiders. Daarnaast is een beperkt aantal gasten uitgenodigd om getuige te zijn van deze unieke gebeurtenis. Tijdens de bijeenkomst staat het belang van bewustmaking van gezond water door middel van educatie centraal. De aanwezigen worden uitgenodigd – misschien zelfs uitgedaagd – een persoonlijke belofte uit te spreken om hun missie voor gezond water te bekrachtigen. Voor zichzelf, maar ook naar elkaar toe.

Waterceremonie

Initiatiefneemster Van Baren: ‘We zijn ervan overtuigd dat in de nabije toekomst een gebrek aan schoon, gezond drinkwater de

grootste bedreiging zal zijn voor het voortbestaan ​​van plattelandsgemeenschappen, en daarmee uiteindelijk voor de vrede. Ons doel is om niet alleen te focussen op het belang van vers, schoon water, maar hier ook daadwerkelijk iets aan te doen.’ Via de door haar in 2018 opgerichte stichting ‘Living Peace Projects’ organiseert zij het project Water for All. ‘Met een speciale waterceremonie willen we het belang van onze watervoorraden onder de aandacht brengen en tevens Living Cycles introduceren. Dit is een zelfvoorzienende plek, voorzien van een regenwatersysteem, eco-sanitaire voorzieningen en zonne-energie, alles in de vorm van een modulair ontworpen “Waterhuis”. Het concept is ontwikkeld in nauwe samenwerking met ingenieurs van IHE Delft Institute. Met ons gezamenlijke project Water for All willen we een praktische bij-

drage leveren om een ​​vredig leven voor toekomstige generaties te garanderen’, aldus Van Baren.

Meekijken kan

‘Met ons project Water for All willen we een praktische bijdrage leveren.’

The Optimist • mei/juni 2022 • 92

Een van de hoogtepunten van de dag vormt het samenvoegen van water uit achttien heilige waterbronnen: ‘The Water for All Ceremony’. Naast dit waterritueel zal een educatief jeugdboek over waterbronnen, geschreven door al deze spirituele leiders, worden gepresenteerd.

Via een gratis livestream kun je op afstand bij dit evenement aanwezig zijn. Het programma start om 14:00 uur en eindigt om 17:00 uur met de presentatie van een manifest. Op de pagina hiernaast lees je meer informatie over de livestream om er digitaal bij aanwezig te zijn. • Meer informatie: https://eventro.co/living-peace/ water-for-all

Evenement voor water en vrede

WATER FOR ALL Volg gratis de livestream op 1 juni 2022!

Aanwezige spirituele leiders • • • • • • • • • • • • • •

H.H. 12th Tai Situ Rinpoche, Supreme Head and Founder, Palpung Sherabling Monastic Seat, India Bhai Sahib Mohinder Singh, Chairman GNNSJ, VK Pujya Swami Chidanand Saraswati, President Parmath Niketan, Co-Founder GIWA, India Revd. Dr Thabo C. Makgoba, Anglican Archbishop of Cape Town, Zuid-Afrika Syed Salman Chishty, Chishty Foundation Ajmer, India Rabbi Awraham Soetendorp, President Jacob Soetendorp Institute for Human Values, NL Angaangaq Angakkorsuaq, Shaman, Healer, EskimoKalaallit Elder, Groenland Pujya Sadhvi Bhagawati Saraswati, SecretaryGeneral of GIWA, India Sister Jayanti, Administrative Head Brahma Kumaris, VK Erik de Baedts, General Director Carnegy Stichting International Peace Palace the Hague, NL H.E. Mr Pradeep Kumar Rawat, Ambassador for India Netherlands, India Pir Zia Inayat Khan, Leader of the Inayati Sufi Order, VS. Pir Shabda Kahn, director – Sufi Ruhanaiat International, VS Jonathan Granoff, President, Global Security Institute, VS

• • • • • • • •

Ezekiel Ole Katato, Maasai, Kenia Chief Arvol Looking Horse, 19th generation keeper of the White Buffalo Calf Pipe, VS Maureen Goodman, Program Director, Brahma Kumaris, VK Audrey Kitagawa, President, Light of Awareness International Spiritual Family, VS Hercus Van Der Bosch, Spiritual Elder, Suriname Jef Boeckmans, Zen master Empty Cloud, Sanbo Zen, NL Devi Mohan, Global Ambassador for Mohanji Foundation, Senior Instructor, Slovenië Reinier Artist, Anthropologist and author, Suriname

Aanwezige jonge leiders • • • • •

Mohamad Al Jounde, Kidsrights Peace Prize Winner 2017, Syrië Prubleen, Bhogal, Co-author educational youth book ‘Water Springs’, VK Jorn Beltman, Architect, NL Viviana, Franco Hernandez, Engineer water purification, Colombia Abidemi Tolulope Kuye, Engineer water purification, Nigeria

The Optimist is mediapartner van Water for All.

Kosteloos aanmelden voor de livestream kan via: https://eventro.co/living-peace/water-for-all

FOTO: H. ERNEST

LIBERAL ARTS

TUSSEN JAAR

TIME OUT OF BURNOUT? Slaag voor het leven:

LIBERAL ARTS

TUSSENJAAR Info avond – dinsdag 26 april Liberal Arts Tussenjaar.

Info avond – woensdag 1 juni Liberal Arts Tussenjaar Meeloopdag – donderdag 2 juni Liberal Arts Tussenjaar Of kom iedere vrijdagmiddag proefstuderen.

vrijehogeschool.nl/ agenda

Column

Manon van Leeuwen

Eigenaar van ZustainaBox, klimaatcoach en trainer van ‘De Verborgen Impact’. Haar missie is iedereen te laten zien dat anders en minder een stuk beter is. Liever ook. Voor jezelf, elkaar en de aarde. www.zustainabox.nl

April doet wat hij wil ‘MET M’N FIGUURZAAG MAAK IK STIEKEM BOOGJES VOOR DE EGELS IN DE SCHUTTING.’

Eigenwijs als ze is laat april de zon schijnen en het ’s nachts vriezen. Hij besluit ook dat 12 april Earth Overshoot Day is. We hebben in Nederland die dag al weer meer gebruikt van de aarde dan ze ons dit jaar kan geven.

Zaadbommen over de schutting

Ik zwaai de tuindeur open, haal diep adem en geniet van de eerste zonnestralen. Tijd voor de voorjaarsschoonmaak. Ik zet een schop in mijn moestuin en twijfel tussen courgette en wortels.

Na uren zweten kom ik slechts één dikke worm tegen. Ik kijk naar links en naar rechts en zie grote schuttingen en strakke terrassen met tegels. M’n buurman zwaait en sproeit een stinkend goedje op z’n tegels, want de groene aanslag moet weg. M’n buurvrouw zwaait terwijl ze aan de brandnetels staat te trekken, want het onkruid moet weg. Biodiversiteit. Waar is ze gebleven? Met m’n figuurzaag maak ik stiekem boogjes voor de egels in de schutting. Als ze niet kijken gooi ik zaadbommen bij de buren in de tuin. Stiekem besluit ik de straat in te schrijven voor het NK tegelwippen. Earth Overshoot Day. We moeten de aarde meer terug gaan geven dan we haar af nemen.

Dronken voeren met klimaatbiertjes

‘Hoeveel aardes gebruik jij eigenlijk?’ Ik stel de vraag aan mijn buren terwijl ik ze een ijskoud biertje geef. Ik vertel enthousiast dat er voor elk biertje zeegras wordt geplant in de Waddenzee en dat die plantjes meer CO2 opnemen dan de bomen in het regenwoud. Ze kijken me lachend aan. Heb je haar weer. Direct ontstaat de discussie dat het niet gaat om ons maar om de bevolkingsgroei. ‘Het is heel simpel Manon, we wonen gewoon met te veel mensen op deze aardkloot. En het ergste is dat

al die mensen uit Afrika met miljoenen tegelijk straks ook onze levensstandaard willen. Airco, nieuwe auto’s, kleding, een normaal huis en elke dag biefstuk.’ Ik kijk om me heen en besluit nog meer zaadbommetjes over de schutting te gooien en ze dronken te voeren met de klimaatbiertjes.

Hoeveel aardes gebruik jij eigenlijk?

Ik hoor ze praten over de bekende druppels op de gloeiende plaat. Over de onzin van elektrische auto’s en het wachten op waterstof. Over veganisten die net zoveel soja gebruiken als we nu importeren voor veevoer. Over eiwitten uit vlees die je echt niet kan missen als je naar de sportschool gaat. Over de trein naar Spanje die te duur en te langzaam is.

Over meer gebruiken dan teruggeven aan de aarde.

Over Earth Overshoot Day. Ik pak m’n iPad en doe lachend de Verborgen Impact-test met buurman één. Dat is altijd leuk. In een paar minuten krijg je je eigen impact-top-10 te zien. Je weet ook direct hoeveel aardes je per jaar gebruikt. En dus ook waar je terug kunt geven.

Heel simpel, door een paar vragen te beantwoorden. Over de vierkante meters waarop je woont, de kilometers die je rijdt, wat je eet en drinkt en hoe vaak je in het vliegtuig stapt. De resultaten zijn verbluffend. Althans voor mijn buren. Ze zijn in shock en ontkennen. Het is voer voor discussie. Iedereen wil zijn verbruik weten en langzaam maken ‘de druppels op de gloeiende plaat’ plaats voor ‘wie zijn gat brandt moet op de blaren zitten’.

Earth Overshoot Day. Ze willen meer teruggeven dan ze nemen. • Ook de Verborgen Impact-test doen?

Kijk op www.mijnverborgenimpact.nl

The Optimist • mei/juni 2022 • 95

Artikel van een partner van The Optimist

Stressvrij slapen dankzij CBD Goed voor jezelf zorgen is allesbehalve egoïstisch. Bij zelfzorg gaat het erom dat je de vrijheid hebt om volledig de regie in handen te nemen voor je eigen gezondheid.

‘Vaak is je dag een voorbode van de komende nacht.’

Slaap is een belangrijk onderdeel van zelfzorg. Slaapgebrek wordt in verband gebracht met allerlei gezondheidsproblemen, zoals hoge bloeddruk, gewichtstoename, concentratieverlies, prikkelba a rheid en me er. Vo or sommigen is een goede nachtrust vanzelfsprekend en voor anderen kan het iets problematisch zijn.

Heb je een vast ritme van wak ker worden en naar bed gaan? Hoe ziet je voedingspatroon eruit? Eet je laat? Hoe is je stressniveau gedurende de dag?

Ga je elke dag naar buiten en adem je frisse lucht in? Beweeg je dagelijks voldoende? Hoe ziet

jouw bedtijd-ritueel eruit? De antwoorden op deze vragen zijn bepalend voor een goede nachtrust. Je slaapkwaliteit wordt beïnvloed door een mix van factoren en vaak is je dag een voorbode van de komende nacht.

Als je slaappatroon uit balans is en je van plan bent dagelijkse leefgewoonten te verbeteren, kan CBD je de nodige ondersteuning bieden. CBD is een van de meer dan 140 chemische moleculen die worden aangetroffen in de industriële hennepplant. Het is een natuurlijke stof die lijkt op de endocannabinoïden die ons lichaam produceert en wordt gezien als een uitstekend plantaardig voedingssupplement voor een gezondere leefstijl. Wees gerust: CBD is geen drug en werkt niet verslavend; je wordt er niet ‘high’ van!

Hoe werkt CBD voor de slaap? Studies hebben aangetoond dat CBD je kan helpen met ontspannen en in slaap vallen. Ook kan het de kwaliteit en duur van de slaap verbeteren door het stresshormoon cortisol te reguleren. ‘s Nachts daalt je cortisolniveau van nature en neemt ‘s ochtends weer toe. Als dit uit balans is, kan het moeilijk zijn om op natuurlijke wijze in slaap te vallen.

The Optimist • mei/juni 2022 • 96

CBD komt gedurende de dag van pas om meer in balans te blijven tijdens stress, wat weer kan leiden tot een betere nachtrust.

Een analyse over cannabinoïden, slaap en angst bekeek zes klinische onderzoeken in een vroege fase. De voorlopige conclusies duiden erop dat CBD symptomen van stress als spierspanning, onbehagen en angstgevoelens helpt verminderen door bepaalde chemische stoffen in het zenuwstelsel te blokkeren.

CBD biedt een breed scala aan voordelen. Het bevordert slaap, maar wordt ook geassocieerd met het verminderen van stress en ongemak, en het verbeteren van het concentratievermogen. Bovendien werkt het kalmerend en balancerend voor de huid.

De Nederlandse start-up ebb + f low maakt CBD-gebaseerde producten die gestoeld zijn op wetenschap en welzijn. Magdalena Scheijgrond (CEO) en Kim Smith (COO) bundelden hun expertise in ondernemerschap en marketing van de gezondheidszorg met hun kennis van de regelgeving voor de voedings- en cosmetische industrie, om een​​ wetenschappelijk verantwoord CBD-wellnessbedrijf op te zetten – met succes! • @ebbandflowon www.ebbandflowonline.com Kesner, A. J., & Lovinger, D. M. (2020).

Cannabinoids, Endocannabinoids and Sleep. Frontiers in molecular neuroscience, 13, 125. https://doi.org/10.3389/fnmol.2020.00125

Optimist in beeld

‘Van liefde geven word ik een blijer mens’ Door BRIAN DE MELLO

The Optimist kocht ze vaak los in de boekwinkel, maar onlangs besloot ze abonnee te worden. Ditri Zandstra (48) is naar eigen zeggen een optimist omdat ze weet wat haar in balans houdt; dat vindt ze ook terug in dit tijdschrift.

Ze groeide op in Noordoost-Groningen, wat ervoor zorgde dat ze wilde reizen, eropuit trekken.

‘Om die reden ging ik naar de Hogere Hotelschool, omdat ik verwachtte dat ik daarmee op andere plekken in de wereld zou terechtkomen. Dat gebeurde ook.’

Na haar studie ging ze meteen stevig aan de slag, ambitieus om nieuwe dingen te leren. ‘Niet om carrière te maken,’ licht ze toe, ‘maar altijd vanuit de intentie om waarde toe te voegen en impact te maken, waar ik ook kwam.’ Ze kan zowel feesten als heel eenvoudig leven. ‘Ik heb bij Moeder Teresa gewerkt in Calcutta. Daar sliep ik niet in een hotel maar bij het Leger des Heils. Dat vond ik wel zo gepast.’

Ze werkte onder andere in de financiële wereld en in de zorg voordat ze in haar huidige functie als Chief People Officer bij een groot familiebedrijf terechtkwam. ‘Zodra je leiding gaat geven ben je bezig met hoe je iemand vooruithelpt en wat jouw effect op die persoon is. Dat heb ik in het begin onderschat. Als leidinggevende ben je er vooral om anderen te helpen om beter te worden en om plezier te hebben in het werk dat ze doen.’

Cultuur en spiritualiteit spelen een belangrijke rol in haar leven. ‘Ik voel dat alle mensen verbonden zijn en heb veel bijzondere dingen meegemaakt, waardoor ik niet “geloof”, maar “weet”. Iemand

vertelde mij ooit dat je niet een ziel hebt maar een ziel bent. Dat was voor mij een moment dat alles op z’n plek viel.’

Het is niet altijd even makkelijk om optimistisch te blijven in woelige tijden. ‘Sommige dingen raken mij diep. Maar ik zie wel constant de relativiteit; van dit leven, van mijn ervaring, van een tijdsgeest.

Ik geloof dat alles energie is en dat dingen gebeuren omdat ze moeten gebeuren, met alles wat daarbij hoort. Dat maakt dat ik altijd vertrouwen kan hebben in “het grotere” van het leven. Dat zou je optimisme of veerkracht kunnen noemen.’

En wat als het tegenzit? ‘Als ik wat negatiever word en begin te oordelen, heb ik blijkbaar stress.

Dan ga ik extra mediteren, doe yoga, wandel ik in de natuur of omring mezelf met liefde. Van liefde geven word ik een blijer mens.’ Ook op het werk?

‘Soms geef ik een paar uur lang bewust complimenten aan collega’s die het verdienen. Daar word ik zelf ook gelukkig van.’ •

The Optimist • mei/juni 2022 • 97

De nieuwe The Optimist ligt op 25 juni in de winkel

THEMA: GEZOND VERSTAND

Wil jij – ter inspiratie – een sterk staaltje van gezond verstand met ons delen?

Stuur dan jouw verhaal of anekdote voor 20 mei 2022 naar redactie@theoptimist.nl.

• • • • •

Ons brein omvat meer dan ons denkvermogen. Het bevat wijsheid, maar ook eigenwijsheid. Wat doen we ermee en waarom gedragen we ons niet altijd even verstandig?

Wat doet optimisme met onze hersenen? En bestaat dat gezonde boerenverstand echt?

Erik Scherder predikt optimisme en beweging Wat voeding doet met je brein Martijn Lampert over hermetische wijsheid Zit depressie tussen je oren?

En nog veel meer

GO-KART FEELING

IN HET KWADRAAT.

VOEL DE KICK VAN MINI ELECTRIC. Iconisch design en de ultieme wegligging – dat is de nieuwe, volledig elektrische MINI Electric.

En om te weten hoe die kick voelt, telkens als je optrekt bij een stoplicht, strak de hoek omdraait en niets anders hoort dan het gesuis van de wind, moet je gewoon even een proefrit maken.

Op MINI.nl/proefrit regel je eenvoudig een afspraak.

Gemiddeld Energieverbruik van 15,2 kWh/100 km. CO2-emissie van 0 g/km (WLTP). Vanaf €34.990,- incl. btw, bpm, recyclingsbijdrage, leges en kosten rijklaar maken.