Jacoba The Musical “Er zou een film van gemaakt moeten worden, of een Netflixserie”, verzucht Kees Voorbij als hij een inleiding verzorgt op deel 44 van ‘Verhalen van Dordrecht’, de reeks sympathieke boekjes over ons verleden met titels als: Dieren in de Dordtse binnenstad, de Sint Elisabethsvloed, Het Zakkendragersgilde, De Dordtse Synode (nr 1) en het Slavernijverleden (nr 43). En nu is er dus nummer 44: Jacoba van Beieren en het beleg van Dordrecht van 1418. (Overigens kwam Jacoba helemaal niet uit Beieren: haar grootmoeder Margaretha huwde in 1324 met de Duitse keizer Lodewijk van Beieren en zo kwam de familie aan haar naam). De film of de serie zouden bol staan van wapengekletter en kruitdamp. De hoofdrol is weggelegd voor Jacoba van Beieren, een sterke vrouw, die het slagveld niet schuwt, maar ook het huwelijksbed niet. Ze is maar liefst vier keer getrouwd geweest. De eerste maal in 1406 met Jan van Touraine, kroonprins van Frankrijk. Dat was een strategisch huwelijk: Jacoba was toen pas vijf jaar, maar in 1415, toen zij veertien was, werd dat huwelijk voltrokken in Den Haag. Haar man sterft twee jaar later in 1417.
Nummer twee was Jan van Brabant, ook uit berekening, want die heeft een sterk leger nodig om haar oom Jan van Beieren te verslaan. Deze Jan vindt dat Jacoba ten onrechte gravin van Holland is geworden en dat hij recht heeft om graaf te worden. Jacoba’s derde gemaal is de graaf van Gloucester, die de strijd aangaat met ex-echtgenoot Jan van Brabant (dat huwelijk was ongeldig verklaard). Haar vierde man, in 1434, was Frank van Borselen. In dit geval was ook echte liefde in het spel. Beleg van Dordrecht
En hoe zou Dordrecht in Jacoba the Musical optreden? Het was de tijd van de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Dordrecht had uiteindelijk voor de Kabeljauwen gekozen tegen de Hoekse partij van Jacoba.
Tijdens het Beleg van Dordrecht stond het Huis TeMerwede er nog...
Dordtse strooptochten (platbranden van ’s-Gravenzande) geven onrust. Jan van Beieren heeft steun van Dordrecht als hij zich tot graaf van Holland verklaart. Jacoba neemt Jan van Brabant in de arm (en in het huwelijksbed) om Dordrecht af te straffen. Jan komt met 8000 man en legert zich bij de Mijl. Jacoba heeft haar manschappen in Papendrecht tegenover het drierivieren punt. Zo wordt Dordrecht ingesloten. Maar de Dordtenaren doen gevaarlijke uitvallen, de blokkade wordt omzeild en bij een goed geplande uitval sneuvelen vele huursoldaten. Jan van BeiDe gedenksteen werd in 1974 van de Spuipoort (die werd afgebroken) gehaald en eren heft het beleg op en Dordrecht ingemetseld in de Groothoofdspoort Foto: Per Bos juicht. Een gedenksteen die nu aan
Reconstructie Per Bos
de Groothoofdspoort is bevestigd, aan haar aartsvijand oom Jan van memoreert de gebeurtenissen. Beieren). Die krijgt wel een ander probleem op zijn bord: de verhoging Maar waar is Jacoba? Men neemt van de dijken tegen de regelmatig teaan in Kasteel Huis te Merwede, de rugkerende watervloeden. Men kan burcht even buiten de ommuurde het daarover niet eens worden en in stad, toentertijd een imposante ves- 1421 komt de rekening in de vorm ting. Soldaten en burgers rennen van de beruchte Sint Elisabethsvloed doldriest schreeuwend de stad uit met desastreuze gevolgen. om Jacoba gevangen te nemen. Maar Jacoba is al naar den Haag gevlucht Jacoba zit intussen in Engeland en en de Dordtenaren vieren hun woe- huwde in 1423 haar derde echtde bot op het gebouw dat sindsdien genoot Humphrey, de graaf van een ruïne is gebleven. Jacoba verloor Gloucester. Deze rukt met Jacoba op dus de strijd. Jan van Beieren pikt het naar het vasteland van Europa, maar graafschap Holland en Jan van Bra- deinst met bebloede kop af. Jacoba bant moet fors betalen (waarvoor hij wordt gevangen genomen, maar het grondgebied van Jacoba verpacht ontsnapt samen met haar moeder Margaretha, als mannen verkleed uit het Gravensteen van Gent. Ze voerde daarna strijd op verschillende fronten, maar moet bij de Zoen van Delft in 1428 afstand doen van haar grafelijke titel. Ze mag ook niet weer huwen zonder toestemming van Philips van Bourgondiën en de Staten van Holland. Maar ze schendt het verdrag en trouwt in 1434 uit lende bedrijf stilleggen is een ade- liefde met Frank van Borselen, heer quate straf. Dat gaan bedrijven wel van Sint Maartensdijk, burggraaf van degelijk echt voelen. Heusden en graaf van Oostervant (Noord-Frankrijk). Maar helaas is Voer actie haar geluk van korte duur, want in Greta Thunberg is in haar eentje be- 1436 sterft Jacoba op 35-jarige leefgonnen. Meer mensen gingen een tijd aan de tering ofwel tuberculose. actie starten, en kijk nu eens waar we staan. Dat bewoners steeds meer Een kort maar bewogen leven. Het actief worden is heel belangrijk. Bas wachten is op de musical, want de Eickhout zei: “Ik werk vanuit het sys- dramatische gegevens, liefde, strijd, teem, dat gaat langzaam, en je moet gevangenneming, ontsnapping, rocompromissen sluiten. Maar je hebt kende musketten, kletterende sabels, ook mensen nodig die tegen de deur voortstuivende paarden, blinkende aan blijven trappen, tegen het sys- harnassen, wapperende vanen: alle teem trappen. We zullen het samen attributen zijn voorhanden. doen. Nu is het PFAS, maar we gaan verder, met chemicaliën en gif.” Ton Delemarre
“Je moet niet teveel vrijen met die bedrijven…” In de oude school aan de Merwedestraat was op 11 november een Town Hall Meeting over PFAS en vervuilende bedrijven zoals Chemours. Hoe kun je ze effectief aanpakken? En is PFAS uit te bannen?
Europa en Gemeenten weten elkaar steeds beter te vinden. Het is namelijk geen lokaal probleem, het speelt overal. Het Voorzorgbeginsel moet leidend worden. Want het is toch te gek voor woorden dat je geen groenten uit eigen tuin kunt eten en niet De belangstellende aanwezigen gin- kunt zwemmen in je eigen natuurgen in gesprek met Bas Eickhout: zwemplas?” lid Europees Parlement, Suzanne Kröger: lid Tweede Kamer, Marie- “Je moet ook stoppen met steeds een ke Spekreijse: Provincie Zuid-Hol- stof te verbieden, maar hele groepen land, en Tanja de Jonge: wethouder tegelijk. Dat voorkomt dat steeds weer een nieuwe stof op de markt Dordrecht. komt die praktisch gelijk is aan de Kun je überhaupt iets doen aan het verboden stof,” stelde Bas. stoppen van de vervuiling? “Ja, dat kan. Maar niet morgen. Er Stappen durven zetten zijn teveel overheden mee bezig op Stap voor stap moeten de regels dit terrein. Die moeten gaan optre- worden verscherpt. De REACH den alsof ze één overheid zijn. Je regelgeving moet veranderen (REmoet er bovenop zitten. Want be- ACH is een Europese verordening drijven als Chemours zijn meesters over de productie van en handel in in het verzinnen van allerlei slim- chemische stoffen). En dreigen met migheidjes, zoals vertragen, steeds juridische procedures. Dordrecht weer opnieuw om extra informatie heeft - samen met andere regiogevragen, enzovoort. Rijk, Provincie, meenten - daarin lef getoond en een
4
rechtszaak aangespannen en gewonnen. Dordrecht is daarmee het voorbeeld geworden dat het wel degelijk kan. “Daar mogen we best trots op zijn”, zei Tanja de Jonge.
“Je moet niet teveel vrijen met bedrijven”, zei Wim van Krimpen. Hij is van mening dat er een Social Development Board Drechtsteden moet komen. Nu is er alleen een Economic Development Board Drechtsteden. Bewoners zijn inmiddels ook rechtszaken gestart. Belangrijk voor overheden is om iedere overtreding te melden. Bij de DCMR (Milieudienst Rijnmond) zijn op dit moment 15 mensen continu bezig met Chemours. En dat worden er meer. Het controlesysteem moet worden opgevoerd, vindt Joop Keesmaat van de actie ‘Stort vervuilde grond bij Chemours’. Alleen boetes opleggen bij overtredingen is niet voldoende. Voor bedrijven is dat vaak makkelijk te betalen. Maar tijdelijk het vervui-
Suzanne Kröger vulde aan: “Voer ac- Jacoba van Beieren en het beleg van tie, voer actie, dat is de enige manier Dordrecht, Deel 44 in de reeks Verhaom tot 0 uit de pijp te komen.” len van Dordrecht is voor 4,95 euro te Jacqueline van den Bergh koop bij de boekhandel en Villa Augustus, Hallo Dordrecht en Hof van Meer info: Nederland. Bekijk filmpjes van Bas Eickhout en Joop Keesmaat op YouTube. Meer info: www.deverhalenvandordrecht.nl
