Vastgoed Experts - November 2019 by Tijd - Echo Connect

VASTGOED EXPERTS BIJLAGE VAN 7 NOVEMBER 2019

De tuin van morgen is meer dan gazon Â©SASKIA VANDERSTICHELE

Mix van biodiversiteit en hoge belevingswaarde

A N A LY S E

SMART

TREND

'Compacte woningen op goedgelegen plaatsen: dat is de toekomst'

Wie slim bouwt, krijgt een huis dat meer energie opwekt dan verbruikt

Zeeuws-Vlaanderen: goedkoper, groener en voordeliger wonen

Een initiatief van Tijd Connect. Buiten de verantwoordelijkheid van de redactie van De Tijd.

VASTGOED EXPERTS /07 NOVEMBER 2019

'Hadden we de stationsomgeving van Gent-Sint-Pieters ontwikkeld zoals de Vauban-wijk in Freiburg, dan was die nu volzet. Gegarandeerd.’

A N A LY S E

‘Wonen moet de spil van het beleid worden’

PASCAL DE DECKER, Stedenbouwkundige en socioloog

We moeten massaal bouwen. En dan vooral compacte wijken op goedgelegen plaatsen: dicht bij stations, met de nodige voorzieningen en met voldoende sociale woningen. ‘Voordelen zijn er niet alleen voor de bouwsector, maar ook voor de maatschappij. Elke euro subsidie voor sociale woningen kunnen we verdriedubbelen.’

e afschaffing van de woonbonus vindt socioloog-stadplanner Pascal De Decker een goede zaak. ‘Ik pleit er al jaren voor. Maar dan moet je dat geld wel hergebruiken voor sociale woningen. De woonbonus kostte de overheid 1,5 miljard euro per jaar. Met dat bedrag kunnen we met de huidige rentevoeten zo’n 35.000 sociale huurwoningen per jaar bouwen. Dat is niet alleen goed voor de maatschappelijk zwakkeren, maar ook voor de bouwsector. Daarmee geven we aannemers jaren werk. En het zou van de sociale huisvesting de voortrekker in stads- en dorpsvernieuwing maken. Helaas zoekt onze overheid te weinig naar win-winsituaties.’

verkavelingen of aan lintbebouwing. Tegelijk neemt hun mobiliteit af waardoor ze niet meer aan hun dagelijkse levensvoorzieningen raken.’

MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN Volgens De Decker hangen wonen, welzijn en ruimtelijke ordening nauw samen, terwijl de overheid ze vaak als aparte werelden beschouwt. ‘Dat is een permanente gemiste kans. We moeten een gemeenschappelijke visie ontwikkelen’, vindt hij. De voorbije jaren focuste zijn onderzoeksgroep op de vergrijzing aan de kust en op het platteland. ‘Maatschappelijke ontwikkelingen hangen nauw samen met ruimtelijke ordening. Je merkt dat kinderen na hun studies niet terugkeren naar de woonplaats van hun ouders. Vaak wonen senioren in dorpen zonder voorzieningen, op afgelegen

Daarnaast zijn er de “bakfietsers”. ‘Dat is de nieuwe generatie die voor een centrale locatie kiest. Zij koopt al vrij jong een huis in een stad of in een grote kern op het platteland, denk aan Wetteren of Tielt, waar er ook scholen, ziekenhuizen, winkels, … zijn. De grote vraag is of we deze groep daar kunnen houden. Als derde groep zijn er de ‘sukkelaars’, personen die we in sociale huisvesting moeten onderbrengen. Maar als de bakfietsers een groot deel van het stadsbudget claimen voor pakweg fietsstraten, kan je dat geld niet investeren in sociale huisvesting.’

‘De thuisverpleging rijdt vandaag al vijftien keer per dag rond de aarde. De volgende jaren komen er nog eens tienduizenden 80-plussers bij. Als die mensen niet verhuizen, kunnen we ze op termijn niet meer kwalitatief bedienen. Ik heb het hier uiteraard over de essentie van de zorg. Je kan de buren inschakelen om een babbeltje te slaan of een boodschap te doen. Maar een luier verversen of je buurvrouw onder de douche zetten, gaat voor de meesten te ver.’

In de Vauban-wijk in Freiburg zijn alle gebouwen maximaal vier verdiepingen hoog.

EXPERT

VASTGOED EXPERTS /07 NOVEMBER 2019

‘De grote uitdaging bestaat erin mensen te verleiden om op het juiste moment te verhuizen naar een aangepaste woning. Maar die moet er dan wel zijn.’

‘Lokale economie is een sterke motor voor stadsontwikkeling’ citydev.brussels zet volop in op nieuwe formules om de stad van morgen leefbaar te maken voor iedereen. Een geslaagde mix van wonen en werken vormt de rode draad in dat verhaal.

'Als centrale stadsplanner kunnen en moeten wij ook aan stadsontwikkeling doen’, stelt Benjamin Cadranel, administrateur-generaal van citydev.brussels. ‘Dat gaat zowel over woningbouw als over bedrijfseconomische activiteiten aanmoedigen en stimuleren. We hebben het dan vooral over kmo’s en lokale en duurzame economie. Want multinationals of bedrijven met een grote impact op de leefbaarheid horen niet in het stadscentrum thuis.’

PASCAL DE DECKER, Stedenbouwkundige en socioloog

WONEN, WERKEN, ONTSPANNEN Sociale geografie is een onderzoeksdomein waar academici zich steeds minder mee bezighouden. ‘Dat is ook een gevolg van de internationalisering, we houden ons minder bezig met het lokale’, zegt De Decker. Zelf is hij een expert voor Vlaanderen. ‘Brussel als hoofdstad en internationaal centrum kampt met extra problemen, zoals de betaalbaarheid van woningen. Bovendien zijn de gevolgen

De toekomst ligt volgens De Decker in grootschalige wijken, waarover overheid, privé en bewoners samen nadenken. ‘Ze liggen bij voorkeur dicht bij het openbaar vervoer, zodat bewoners vlot op hun werk raken, maar er is ook plek voor kantoren en zelfs voor maakindustrie. Uiteraard moet je geen transportbedrijf of varkensstal in een woonwijk neerpoten, maar kleine werkplaatsen of herstelbedrijven kunnen daar zeker een plek vinden.’

Een mooi voorbeeld van dat nieuwe concept is Tivoli GreenCity, een duurzaam gemengd project in Laken. Daar werden bijna 400 bijzonder energiezuinige woningen opgetrokken – zowat een

De Decker pleit voor compacte wijken, maar niet voor compacte woningen. ‘Als alle functies dicht bij elkaar liggen, stijgt je levenskwaliteit enorm en heb je bovendien niet voor elke verplaatsing een auto nodig. De maatschappelijke winst vind je in wonen op de juiste plek, niet in kleiner wonen. Bovendien kan je een grote woning beter aanpassen en zelfs kleiner maken. Omgekeerd kan dat niet.’ ‘We moeten die nieuwe wijken dringend beginnen te bouwen. En daarvoor zou ik ook de private sector uitnodigen. Denk eens mee: waar moeten we over 50 jaar staan? Waarom hoor ik uit die hoek vaak een discours dat pleit tegen ruimtelijke ordening? We moeten zoeken naar win-winsituaties met wonen als spil van het welzijnsbeleid. Hadden we de stationsomgeving van Gent-Sint-Pieters ontwikkeld zoals de Vauban-wijk in Freiburg (zie kader p6), dan was die nu volzet. Gegarandeerd.’ Lees verder op blz 6

‘De digitale productie, maar ook herstelateliers of de nieuwe maakindustrie die op lokale noden mikt, hebben voor ons absoluut hun plaats in een stad. Idem dito voor circulaire projecten, of stadslandbouw. Maar grootschalige massaproductie, die milieu- of geluidshinder meebrengt en die ook vlot weer kan verhuizen, hoort daar niet thuis.’

derde daarvan zijn sociale woningen. Tegelijk zijn er ook twee ecocrèches, veel gemeenschappelijke (groen)ruimten, zeven winkels, fietsenstallingen, en flink wat parkeerplaatsen. Het Greenbizz-gebouw, dat integraal deel uitmaakt van de wijk, biedt een aantal productieateliers, een openbaar fablab en een incubator voor nieuwe duurzame economische activiteiten in de kringloopeconomie. ‘Dat economische luik staat ten dienste van de bewoners: het creëert lokale werkgelegenheid en brengt leven in de brouwerij’, legt Cadranel uit. ‘Die visie wil de Brusselse regering de komende jaren ook elders in de stad uitdragen en in praktijk brengen.’

‘Die visie is in onze ogen ook een strijd tegen de sociale dualisering in de stad. We willen de middenklasse in de stad houden. En tegelijk mogen we geen “Brooklyn in Brussel” creëren, waarbij mensen met een lager inkomen stelselmatig verdreven worden door gefortuneerde nieuwkomers. De stad van morgen is een buurtstad waarin we wonen en werken zoveel mogelijk kunnen mengen, en waarin korte afstanden voor alles en iedereen de norm zijn.’ •

BUURTSTAD Brussel beschikt volgens Cadranel nog over heel wat locaties – niet zelden oude industriesites – die genoeg potentieel bieden voor dit soort innovatieve gemengde projecten. ‘We beseffen dat we niet zomaar de hele stad meteen kunnen ombouwen. Maar je moet ergens beginnen en er is ook ruimte hiervoor in Brussel. Wil je op termijn een geslaagde sociale mix in je stad, dan moet je projecten en wijken ontwikkelen waar iedereen zich thuis voelt.’

De Decker stelt voor dat de beleidsmakers, ook in kleinere steden, veel meer gaan nadenken over de totale omgeving en daarbij vertrekken vanuit de ruimtelijke ordening. ‘Volgens het Ouderenbehoeftenonderzoek leeft 80 procent van de vergrijzende bevolking in een huis dat niet aan haar levensomstandigheden is aangepast en bovendien op de verkeerde plek staat. Hierdoor moeten jonge gezinnen per definitie nieuwe huizen bouwen op plekken die daarvoor niet geschikt zijn. Daardoor maak je de bestaande structuur nog slechter dan die al is.’

De vergrijzende bevolking moet je uit haar kot lokken, vindt De Decker. ‘Dat is de grote uitdaging: mensen verleiden om op het juiste moment te verhuizen naar een aangepaste woning. Maar die moet er dan wel zijn. Ik heb in elk geval al één eenvoudige maatregel: een bouwverordening die stelt dat alle nieuwe en vernieuwde appartementen aangepast moeten zijn. Zo’n aanpassing kost nauwelijks meer. Om met een rolstoel in huis te kunnen bewegen, heb je brede deuropeningen nodig en stopcontacten op de juiste hoogte. Stel dat alle nieuwbouw al aangepast was, dan hadden al die bejaarden die naar een flat verhuizen daar rustig kunnen blijven wonen.’

citydev.brussels zet al enkele jaren stevig in op die mix van residentiële functies en lokale economie, en dat is geen toeval. ‘Daarmee scheppen we nieuwe jobs, die dankzij het lokale karakter van die bedrijfjes en activiteiten niet zo snel zullen verdwijnen naar het buitenland. Tegelijk is die lokale economie ook een sterke motor voor onze verdere stadsontwikkeling en spelen die economische activiteiten een niet te onderschatten rol in de ontwikkeling én het sociale weefsel van een wijk.’

BOUWEN ZONDER VISIE ‘In de kernen komen er massaal veel appartementen bij’, stelt De Decker vast. ‘Maar eigenlijk weten we daar heel weinig over. Wie zijn de bouwheren? Waarom bouwen ze daar? Wie zijn de kopers en waarom kopen ze? En wie woont er? Op zulke vragen hebben we geen antwoord. We kunnen alleen speculeren. We poten appartementsgebouwen neer voor abstracte klanten en doen dat zonder veel visie. Dat heeft veel te maken met de enorme versnippering.’

van migratie er nog veel prangender. Er komt veel volk bij, maar ook daar ontbreekt het aan de structurele opvolging van bevolkingsbewegingen. In Wallonië valt de versnippering dan weer wat beter mee, aangezien de bouwwoede er minder hard was dan in Vlaanderen.’

Quartier Vauban, aan de voet van het Duitse Zwarte Woud, wordt internationaal bestempeld als een ecologisch paradijs.

Onder de verantwoordelijkheid van

In Tivoli GreenCity, een duurzaam gemengd project in Laken werden bijna 400 bijzonder energiezuinige woningen opgetrokken.

EXPERT

VASTGOED EXPERTS /07 NOVEMBER 2019

Onder de verantwoordelijkheid van

Vervolg van blz 4

Er zit toekomst in compacte woningen buiten het centrum Het aantal jonge gezinnen dat de grootsteden verlaat, is vorig jaar opnieuw lichtjes toegenomen, zo blijkt uit Antwerpse en Gentse cijfers. De reden voor die verhuizing? Niet de drukte, maar wel de huizenprijs. ‘Compacte woningen aan de stadsrand zijn in opmars.’

‘We hebben veel meer Eilandjes in heel België nodig’

PASCAL DE DECKER, Stedenbouwkundige en socioloog

Hoogleraar Pascal De Decker is socioloog en stedenbouwkundige. Hij maakte twee masterproeven: een over wonen in de binnenstad en een over woonsegregatie. Zijn doctoraat ging over stedelijk beleid, ‘dat toen nog zeer licht was’. De Decker vervulde verschillende onderzoeksfuncties, zowel in de academische wereld als voor onderzoeksbureaus. Hij werkte ook als kabinetsmedewerker voor de Vlaamse overheid en als ambtenaar voor de stad Gent. ‘Ruimtelijke ordening en woonbeleid vormen de rode draad in mijn carrière.’

‘Wij geloven in nieuwe woonvormen, waarbij het rustiger, groener en veiliger wonen is dan in stadscentra. De markt volgt ons daarin. 66 procent van de mensen woont het liefst in een landelijke omgeving, zo blijkt uit een rondvraag bij 1.000 Vlamingen door onderzoeksbureau InSites Consulting. Amper 10 procent verkiest de stad.’

‘Toen ik in 1977 begon te studeren, waren onze steden nog vieze, vuile, grijze plekken. Gelukkig zijn ze sindsdien veel leefbaarder geworden. Maar het kan beter. Veel beter. Een geslaagd voorbeeld is de wijk het Eilandje in Antwerpen. Dat is een fijne plek om te vertoeven, maar we vergaten een aantal functies mee te nemen, bijvoorbeeld zorg en onderwijs. We hebben veel meer Eilandjes nodig in het hele land. En daar moeten we inzetten op toekomstgerichte woningen, het liefst in overleg met overheid, bewoners én privésector.’

SOCIALE COHESIE EN VEILIGHEID Om aan die vraag te voldoen bouwt Bostoen vandaag onder meer aan de stadsrand van Oostende, De Pinte en Scheldewindeke sites met compacte gezinswoningen die respectvol omgaan met de groene omgeving. Deze “natuurbuurten” bevatten perfect georiënteerde, energievriendelijke gezinswoningen met privétuin, aangevuld met

De voorbeeldwijk: Vauban in Freiburg

een gemeenschappelijk groene ruimte. Ze zijn bovendien verkeersluw. Dat verhoogt de sociale cohesie én de veiligheid zegt Joery Michiels, marketing & sales bij Bostoen. ‘Geen auto’s op straat, dat wil zeggen: meer ruimte voor spelende kinderen en meer ontmoetingsgelegenheden voor bewoners. De huizen hebben elk een privétuin, maar er is ook heel wat gemeenschappelijk groen op de site. Want uit marktonderzoek blijkt dat bewoners er steeds minder problemen mee hebben om bepaalde externe voorzieningen te delen.’ IEDEREEN INVESTEERDER Met de compacte gezinswoningen buiten de stadsrand mikt Bostoen zowel op bewoners als op investeerders. Vandaag is eigenlijk iedere vastgoedkoper een investeerder, stelt Johan De Vlieger. ‘De rentes zijn historisch laag. Spaar rekeningen en zelfs veel aandelenfondsen brengen nog nauwelijks iets op. Vastgoed blijft andermaal een van de betrouwbaarste en mogelijk best renderende investeringen.’

Nieuwbouw maakt de woningmarkt ook duurzamer. Nieuwe woningen moeten voldoen aan strenge energienormeringen. Die zijn via renovaties moeilijk tot niet haalbaar, meent Joery Michiels. ‘De meerwaarde op een nieuwe woning is ook groter, omdat de energievariabelen almaar belangrijker worden voor kandidaat-kopers of –huurders. Tel daar nog mooie locaties aan de stadsrand bij, en je krijgt vastgoed met heel wat toekomstperspectief.’ TOEKOMSTBESTENDIG VASTGOED De beste locatie voor zulke woonprojecten? Nabij huidige en toekomstige mobiliteits- en activiteitsknooppunten, meent Bostoen: in de buurt van werkgelegenheid en goede verbindingen met snelwegen en openbaar vervoer. Wie buiten de stadsrand een compacte woning koopt, ziet die op de lange termijn wellicht in waarde stijgen, besluit Johan De Vlieger. ‘De vraag zal alleen maar toenemen, onder meer ook door het stijgende aantal eenoudergezinnen.’ •

Freiburg is een Duitse stad van ruim 200.000 inwoners, niet ver van grens met Zwitserland en Frankrijk. Vauban ligt op 4 kilometer van het stadscentrum, op een terrein waar vroeger een Franse militaire basis lag. Het is een internationaal voorbeeld voor duurzame stadsontwikkeling en ontstond uit burgerprotest tegen een kerncentrale. Energie en warmte worden voor een groot gedeelte van de wijk centraal opgewekt met houtpellets. De wijk bestaat uit appartementsblokken, studentenhuizen en grote parkeergarages. Alle gebouwen zijn maximaal vier verdiepingen hoog en geen twee gebouwen zijn gelijk. Straten zijn autoluw. Parkeren op privédomein mag niet, de boodschappen afzetten wel. De parkeerplaatsen bevinden zich aan de rand van de wijk. En uiteraard zijn er alternatieven. De bewoners kunnen gebruikmaken van een goed uitgebouwd tram- en busnetwerk, autodeelsystemen en er liggen brede wandelen fietspaden. Bovendien beschikt de wijk over kruidenierszaken, een grote supermarkt en horeca.

©BOSTOEN

‘Toen ik begon te studeren in 1977, waren onze steden vieze, vuile, grijze plekken. Gelukkig zijn ze sindsdien veel leefbaarder geworden. Maar het kan beter.’

Te dure woningen, een tekort aan scholen en te weinig groen: dat zijn de voornaamste redenen waarom jonge gezinnen wegtrekken uit onze steden. Voor die mensen vormen gezellige, kleine gezinswoningen buiten de stad een waardevol alternatief. Dat meent ook Johan De Vlieger, CEO bij bouwbedrijf Bostoen, pionier in passiefhuizen.

Johan De Vlieger (links) en Joery Michiels (rechts), Bostoen: ‘Wij geloven in nieuwe woonvormen, waarbij het rustiger, groener en veiliger wonen is.’

EXPERT

VASTGOED EXPERTS /07 NOVEMBER 2019

Iconische legerkazerne wordt duurzame stadsbuurt

SMART

Huis van de toekomst genereert meer energie dan het verbruikt

De Leopoldskazerne is een begrip in Gent en ver daarbuiten. Meer dan 100 jaar was ze de thuisbasis van Belgische militairen en dienstplichtigen. De historische landmark transformeert de volgende jaren in een nieuwe, hippe stadskern.

De wedstrijd voor de herbestemming van de Gentse Leopoldskazerne is vorig jaar gewonnen door de projectontwikkelaars Matexi en Ciril, sinds juni 2019 de nieuwe naam van DMI Vastgoed. De site verandert weldra in een multifunctionele, duurzame stadsbuurt met ruimte voor wonen, werken en ontmoeten. Centraal komt stedelijk groen, collectieve tuinen bij de woonunits en een nieuw plein dat de site met de rest van de stad verbindt. Naast een nieuw Provinciehuis is er ook ruimte voor onder meer een hotel, kinderopvang, het Hoger Instituut voor Schone Kunsten (HISK), het informatiecentrum voor Defensie en een ondergrondse parking.

Jos Lichtenberg bouwde zijn woning via een zelf ontwikkeld constructieproces. Dankzij enkele slimme ingrepen is het huis van de Nederlander ook energiepositief. Het produceert meer groene stroom dan het consumeert. D

‘Daarbij wordt tijdens het bouwen een moment gepland waarbij alle installaties in één procesgang worden aangebracht, zonder dat betonspecialisten, metselaars, loodgieters en andere partijen elkaar moeten afwisselen of in de weg lopen.’ Dat constructieproces maakt bouwen ongeveer 50 procent sneller én tot meer dan 12 procent goedkoper. Geld dat Lichtenberg meteen geïnvesteerd heeft in slimme energieoplossingen. Het ruime dak met PV-panelen levert op jaarbasis meer dan voldoende stroom voor alle huishoudtoestellen, een elektrische wagen en een warmtepomp die de woning verwarmt. ‘De woning is ruim boven de norm geïsoleerd, maar ook niet extreem’, verduidelijkt Lichtenberg. ‘Onze

installatie produceert meer dan 15.000 kWh groene stroom per jaar. Dat is zowat het dubbele dat een gezin met een groot elektriciteitsverbruik op jaarbasis nodig heeft.’ OOK IN ONS LAND? Dat is zeker ook in België mogelijk. Maar niet elke woning heeft een voldoende groot en correct ge oriënteerd dak voor 50 of meer zonnepanelen. ‘Het is een en-enverhaal’, vindt Griet Verbeeck, hoog leraar architectuur Universiteit Hasselt. ‘Overstappen op hernieuwbare energie heeft alleen zin als we minder energie voor onze woningen nodig hebben. Dan doen we onder meer door goed te isoleren.’ Het huis van morgen regelt zijn energieproductie en –consumptie wellicht ook op wijkniveau. Zo kun je de zonnepanelen vooral leggen op de woningen en gebouwen met een goede oriëntatie. Griet Verbeeck: ‘Vandaag kunnen particulieren dit al gedeeltelijk realiseren, door te investeren in zonnepanelen van hun gemeente, school of sportvereniging. Collectieve hernieuwbare energie én slimme netwerken die de stroomprijs sturen afhankelijk van productie, vraag en verbruik: dat wordt de toekomst.’

VOOR ELKE GEZINSSAMENSTELLING ‘We voorzien 82 appartementen en 10 gezins woningen’, verduidelijkt Trui Tydgat, business manager bij Matexi. ‘Mensen kunnen hier eigenzinnig wonen tussen de torens, muren en gewelven van een historische site. En dat op een iconische locatie in het hart van Gent.’ Het ontwerp, de vorm en de architecturale inkleding zijn het resultaat van een intensieve samenwerking tussen de architectenbureaus 360 Architecten, B2Ai en Sergison Bates Architects uit Londen.

‘Mijn constructieproces maakt bouwen ongeveer 50 procent sneller én tot meer dan 12 procent goedkoper.’

ONTMOETING TUSSEN OUD EN NIEUW Ook erfgoedarchitect Maarten Dobbelaere werkte mee aan de plannen. Hij waakte erover dat het historische karakter van de site – midden in de nieuwe, moderne architectuur – optimaal bewaard bleef. ‘We wilden de authentieke charme en de historische waarde van de Leopoldskazerne in stand houden, ook al is het officieel geen beschermd monument’, vertelt Werner Wouters, Development Director bij Ciril. ‘Alle restauraties, aanpassingen en vernieuwingen werden nauw afgestemd met de Gentse Bouwmeester en de diensten Stedenbouw en Erfgoed van de Stad Gent. Het resultaat van deze publiek-private samenwerking is een ontmoeting tussen oud en nieuw.’ UNIEK WONEN De gerestaureerde historische muren van de kazerne vormen de façades van de tien gezinswoningen. Voorts bestaan die grotendeels uit nieuwbouw. De 82 appartementen krijgen een plek binnen de bestaande kazernegebouwen. ‘De appartementen hebben een unieke architecturale charme, met hoge plafonds, gerenoveerde gewelven en de originele trappenhal. Ze krijgen nieuwe daken en grote glaspartijen. En ze verschillen onderling

JOS LICHTENBERG, hoogleraar productontwikkeling TU Eindhoven ©DICK HOLTHUIS

PARTICULIERE ENERGIEFABRIEKJES Vandaag zijn veel BijnaEnergieNeutraal-woningen (BEN) als het ware kleine energiefabriekjes. Ze zijn vaak gebouwd met de hoofdfocus op isolatie, warmte behouden en hernieuwbare stroom opwekken. De woning van de toekomst zal dit principe behouden, maar concentreert zich ook opnieuw meer op woonkwaliteit en gezelligheid, meent Jos Lichtenberg. ‘Het huis van morgen zal veel beter het evenwicht bewaren tussen efficiëntie en gezondheid. Met veel daglicht via grote ramen, comfortabele ventilatie én een overaanbod aan zelfopgewekte en opslagbare energie.’ •

van indeling, grootte en vorm. We hebben niet één type appartement, elke flat is uitgewerkt op maat van het gebouw’, zegt Trui Tydgat.

DUURZAME ONTWIKKELING ‘De woningen, appartementen en de volledige site worden bovendien duurzaam opgetrokken, met diverse slimme technieken en voorzieningen. Waar mogelijk plaatsen we zonnepanelen’, zegt Werner Wouters. ‘Het provinciehuis gebruikt geothermie. De private gebouwen en de volledige site krijgen het BREEAM Very Good-label: een duurzaamheidskeurmerk voor de realisatie van duurzame gebouwen met een minimale milieu-impact.’ TIMING De verkoop van de woningen en appartementen start begin volgend jaar. ‘Geïnteresseerden kunnen zich nu al aanmelden op de wachtlijst’, meldt Trui Tydgat. ‘In het najaar 2020 staat de de start van de werken aan het residentiële gedeelte gepland, om tegen eind 2022 het Provinciehuis, het hotel en de woongelegenheden aan de Kattenberg op te leveren. De afwerking van de wooneenheden aan de kant van Eeckhout is voorzien tegen eind 2023, samen met de finale voltooiing van de site.’ • WWW.KAZERNE.BE

©MATEXI

e woning van Jos Lichtenberg in het Nederlandse Sterksel valt op in het straatbeeld. Een naar het zuiden gericht hellend dak van 95 vierkante meter ligt boordevol zonne panelen. ‘Die leveren op jaarbasis meer elektriciteit dan we nodig hebben’, verduidelijkt Lichtenberg, hoogleraar productontwikkeling TU Eindhoven. Hij realiseerde de woning via het zelfbedachte concept “Slimbouwen”.

Onder de verantwoordelijkheid van

‘Hier kan je eigenzinnig wonen tussen de torens en gewelven van een historische site’, vertelt Trui Tydgat van Matexi.

EXPERT

VASTGOED EXPERTS /07 NOVEMBER 2019

Living as a Service maakt van wonen een beleving

TECHNOLOGIE

Futuristische (ver)bouwsnufjes

11 procent van alle Brusselse huurders woont als medehuurder, zo blijkt uit de recente huurdersenquête van het Observatiecentrum van de Huurprijzen. Dat aantal was nog nooit zo groot. ‘Er ontstaat vandaag een shift van zuiver functioneel wonen naar wonen met een beleving.’

Wie bouwt of verbouwt kan kiezen uit een riant aanbod technische snufjes en slimme innovaties. Maak kennis met enkele mogelijkheden die tot de verbeelding spreken.

Cohousing is duidelijk in opmars in Brussel. Dat bewijzen de cijfers van de Brusselse huisvestingsmaatschappij BGHM. Een baanbrekend vastgoedproject dat hier sinds 2016 als een van de eerste in ons land op inspeelt, is The Horizon. Het woonproject in Sint-Lambrechts-Woluwe bestaat uit een gebouw met 165 appartementen en studio’s, gemeenschappelijke ruimtes en geïntegreerde diensten, waarvan er verschillende in de huurprijs vervat zitten. De bewoners kunnen er gebruik maken van een bioscoopzaal, fitnessruimte, keuken, leefkamer met biljarttafel en een dakterras met een panoramisch uitzicht over Brussel. NOOD AAN NIEUWE WOONVORMEN ‘Privéruimtes die gecombineerd worden met gedeelde faciliteiten kennen we vooral uit de markt van serviceflats en flexibele kantoorgebouwen. Wij passen dit principe met The Horizon vandaag toe op wonen’, vertelt Sven Janssens, CEO bij Home Invest Belgium, een beursgenoteerd fonds gespecialiseerd in aankoop en verhuur van residentieel vastgoed.

BLAAS HET VAN DE DAKEN Woont of bouwt u in een open gebied? Dan is een kleine windturbine voor particulieren misschien iets voor u. Er bestaan verschillende oplossingen die u in de tuin of op een plat dak plaatst. Wel zijn ze alleen zinvol als in uw omgeving weinig tot geen gebouwen of heuvels de windkracht afblokken. U heeft er ook een omgevingsvergunning voor nodig. De gemeente bekijkt daarbij de visuele impact en geluidsnormen.

‘Nieuw samengestelde gezinnen, singles, expats, ouderen: de huurdersmarkt is meer divers dan

ooit. Bewoners verwachten ook een speciale ervaring van hun woonomgeving. Dat vereist nieuwe woonvormen. Wij geloven dat Living as a Service (LaaS) de komende jaren aan belang zal winnen.’ GROTE HUURDERSINTERESSE In die filosofie komen huurders in contact met medebewoners van het gebouw, via doordacht ingerichte gemeenschappelijke ruimtes die mogelijkheden bieden voor gezamenlijke activiteiten. Zowel de bezettingsgraad van dit unieke flatgebouw als de interesse van huurders, ligt zeer hoog. Sven Janssens: ‘Deze formule is voor 42 procent van de huidige huurders dé beslissende factor om in The Horizon te wonen, zo blijkt uit het onderzoek dat we afgelopen zomer hielden bij de meer dan 230 bewoners. Het succes van ons proefproject bewijst de grote vraag naar nieuwe woonvormen.’

overweegt, is een deel van de gemeenschappelijke ruimtes en diensten toegankelijk maken voor buurtbewoners. Zo ontstaat er interactie tussen de bewoners van het gebouw en mensen uit de directe omgeving. Ook een commerciële ruimte is misschien mogelijk bij een volgende generatie van dit woonconcept. Ondertussen zien we dat andere aanbieders geïnspireerd zijn geraakt door onze aanpak, besluit Sven Janssens. ‘Deze woonvorm krijgt in ons land al hier en daar navolging. We zullen onze marktvoorsprong en opgedane r&d-ervaring met The Horizon de komende jaren optimaal inzetten voor nieuwe LaaS-projecten. Telkens met de focus op flexibiliteit: zowel qua huurtermijn als qua geïntegreerde diensten die een unieke woonbeleving creëren.’ •

LAAS 2.0 De komende jaren wil Home Invest Belgium nog meer gebouwen via deze belevingsaanpak realiseren. Een volgende stap die het vastgoedbedrijf

SLIMME RAMEN De dagen van jaloezieën, gordijnen en luiken zijn geteld. Slimme ramen zijn weldra via één knopdruk aanpasbaar aan de noden van de bewoners. Afhankelijk van het glas kunnen de ramen in enkele seconden of minuten veranderen. Gebruik ze in de zomer als zonnewering of schakel ’s avonds de verduisterende functie in. U kunt het schakelbare glas handmatig bedienen of de ramen aan een sensor koppelen die de hoeveelheid licht automatisch regelt.

PIENTERE ZONNEBLOEM De Solar Flower is geïnspireerd op een zonnebloem. Installeer deze constructie in uw tuin (vereiste oppervlakte 25m²) en de zonnepanelen openen in bloemmotief zodra het licht wordt. Het systeem volgt en roteert mee met de zonnestand. Daardoor wekt u tot 40 procent meer energie op dan met een klassieke dakinstallatie. De bloembladeren reinigen zichzelf bij het openen. En de gemiddelde jaaropbrengst? 5.000kW.

©YVAN GLAVIE

©RV

MODULAIR BOUWEN De Slimme Aanpasbare Modules (SAM) van het Belgische Bao Living bundelen verwarming, water, elektriciteit, ventilatie, domotica, badkamer en keuken in vooraf geconfigureerde en gemonteerde meubelelementen. Bouwen gaat hiermee razendsnel. Omdat binnenmuren vervangen worden door kasten, ontstaat er ook meer woonruimte. De oplossing is bovendien tot 30 procent goedkoper dan klassieke constructiemethodes.

Onder de verantwoordelijkheid van

De bewoners van The Horizon kunnen gebruik maken van een leefkamer met biljarttafel en een dakterras met panoramisch uitzicht over Brussel.

VASTGOED EXPERTS /07 NOVEMBER 2019

ZOOM IN

Het groene gras aan de overkant De meeste tuinen in ons land liggen als eilandjes verscholen achter muren en afsluitingen. Maar al die eilandjes hebben samen een groot potentieel. En stilaan kiezen we voor meer natuurlijkheid.

‘Vreemd genoeg bleven tuinen tot voor enkele jaren onopgemerkt voor onderzoek. Ook nu staan ze nog niet hoog op de researchagenda, ook al maken ze 9 procent uit van de totale Vlaamse oppervlakte. En zelfs een vijfde als je ook de groenzones rond bedrijven, scholen, enzovoort meerekent. De optelsom van al deze tuinen kan het verschil maken voor de natuur en voor onszelf. Een naturalistische beplanting met veel biodiversiteit verhoogt de beleving, reduceert stress, stimuleert positieve emoties en verbetert levenskwaliteit en gezondheid.’

BLOEMENWEIDE ‘Om een gazon netjes te onderhouden, moet je het gras gemiddeld 35 keer per jaar maaien. Dat kan voor particulieren een wekelijks corvee zijn, voor openbare besturen en bedrijven is dat een fundamentele kostprijs’, rekent tuinjournalist Marc Verachtert voor. ‘Als je een gazon omtovert in een bloemenweide, moet je maar twee keer per jaar het gras maaien. Je hebt er wel grotere machines voor nodig en het is intensiever, maar de onderhoudskosten dalen gevoelig.’ In het publieke groen zien we steeds vaker bloemenweides verschijnen. Die zijn niet alleen rijker aan kleuren en geuren, maar ook beter voor de biodiversiteit. Aan een kortgeknipt gazon hebben bijen, vogels en vlinders niet zoveel. ‘Toch blijft een gazon in de meeste tuinen een centrale plek innemen. De kinderen kunnen er ravotten en het is een visueel rustpunt waardoor de borders beter tot hun recht komen. Dankzij het verbod

e zijn geneigd om een tuin te zien als een individueel perceel waarmee je niet zo heel veel kunt betekenen voor de natuur en het klimaat. Maar als je uitzoomt, zie je hoe groot de totale impact van kleine veranderingen in elke tuin kan zijn’, vertelt Paul Verschueren, landschaps- en tuinarchitect bij het Kenniscentrum tuin+ van de Erasmushogeschool Brussel.

Een gazon moet je 35 keer per jaar maaien, een bloemenweide 2 keer.

©RV

VASTGOED EXPERTS /07 NOVEMBER 2019

Een toekomsttuin… •n eemt de omgeving als uitgangspunt • i s klimaatgericht •h oudt rekening met netwerken en kringlopen •w ordt met en voor biodiversiteit gerealiseerd •v ertrekt vanuit betrokkenheid en engagement • l aat biodiversiteit en hoge belevingswaarde hand in hand gaan.

op bestrijdingsmiddelen worden gazons wel steeds gevarieerder en krijgen ze meer kleur. Er groeit bijvoorbeeld meer klaver en kruipende boterbloem door.’ Met haar groeiende aandacht voor ecologie zet de overheid de toon. ‘Zeer geleidelijk inspireert ze ook de particulieren. Toch moet er nog veel gebeuren’, zegt Verachtert. ‘Planten en bomen geven afkoeling, verharding niet. Een groot tegelterras aan je huis vervang je beter door kleinere terrasjes in hout of waterdoorlatende materialen, verderop in de tuin. Ook bomen schenken koelte. Daarbij moeten we niet overdrijven met te veel natuurlijkheid. In een kleine stadstuin moet je geen inheemse eik of linde planten, maar kies voor een bescheiden fruitboom. Die geeft schaduw, en je geniet van prachtige bloesems in de lente en eigen oogst in het najaar.’ TOEKOMSTTUINEN Volgens Paul Verschueren hoeft een natuurlijke tuin geen rommeltuin te zijn. ‘Hij kan ook strak en net ogen. In veel moderne, naturalistische beplantingen zit veel structuur. Maar de doorgedreven kennis om met naturalistische plantenassociaties en -gemeenschappen te werken ontbreekt vaak. Daarom zijn we met tuin+ het project Toekomsttuinen gestart. Samen met ontwerpbureaus, tuinprofessionals en projectontwikkelaars gaan we naar innovatieve, duurzame manieren om tuinen beter te ontwerpen en te beheren.’

‘Ook al maken ze 9 procent uit van de totale Vlaamse oppervlakte, toch staan tuinen niet hoog op de researchagenda.’ PAUL VERSCHUEREN, landschaps- en tuinarchitect

‘Het laatste wat we willen, is verkondigen wat niet mag. We willen vooral inspireren met voorbeelden die laten zien dat biodiversiteit en een hoge emotionele beleving hand in hand gaan. Met een waterpartij - hoe klein ook – geeft een tuinliefhebber bijvoorbeeld al een boost aan de biodiversiteit in zijn tuin.’ ‘In tegenstelling tot architecten werken wij met levend materiaal. Dat vraagt een eigen ontwerpmethodiek, met focus op groei en dynamiek. Gelukkig beginnen ook stadsbesturen en vastgoedprofessionals dat te beseffen en wordt groen stilaan meer dan de statische versiering van de bebouwde omgeving. Bovendien stijgt de waarde van je vastgoed als er groen in de buurt is.’ •

VASTGOED EXPERTS /07 NOVEMBER 2019

TREND

Een stekje in het zoute land Tussen de Westerschelde en ons land ligt een stukje Nederland waar steeds meer Belgen zich vestigen. 'Ze kiezen voor Zeeuws-Vlaanderen vanwege de lage huizenprijzen, het landschap en de fiscale voordelen.'

‘Daarnaast blijft de natuur een belangrijke aantrekkingspool. De kust is altijd vlakbij en in het hinterland zie je overal uitgestrekte akkerlanden volop bezaaid met natuurgebieden, een compensatie voor de uitdieping van de Westerschelde. Zo’n natuurlijk uitzicht, zonder lintbebouwing, is voor vele Belgen haast exotisch’, zegt Sven Langenberg

van het makelaarskantoor Zwin Regio in Knokke en Sluis. Hij is een echte Zeeuws-Vlaming die geboren en getogen is in het Nederlandse Sluis, maar makelaardij studeerde in België en een kantoor opende met vestigingen in ons land en net over de grens. ‘Ondanks de rust en het groen sta je vanuit Zeeuws-Vlaanderen op een half uur in Brugge, Gent of Antwerpen.’ BOURGONDISCHE LEVENSSTIJL De Nederlandse vastgoedmarkt is sterk regionaal gekleurd. Tussen de steden en het platteland bestaat een flinke kloof. Zeeland, en zeker Zeeuws-Vlaanderen, ligt ver van de Randstad en is minder goed ontsloten met het spoor. ‘De prijzen liggen laag en dat werkt aanlokkelijk voor starters uit Noord-West-Vlaanderen die zich geen huis kunnen permitteren in de dure regio Knokke-Brugge’, legt Langenberg uit.

e jongste jaren is het aantal Belgen dat uitwijkt naar Zeeuws-Vlaanderen fel toegenomen. Volgens cijfers van de Stichting Zeeuws & Vlaanderen gaat het voor 2017 om 801 Belgen, een stijging met 8 procent in vergelijking met 2016. Sinds 2011 kwamen er 4.659 Belgische inwijkelingen bij. Volgens voorzitter Peter Zuurveld blijft het financiële aspect doorslaggevend. ‘Hier zijn de huizen gemiddeld 50.000 euro goedkoper dan in België. En ook de registratierechten en de notariskosten liggen een pak lager in Nederland.’

In Zeeuws-Vlaanderen zijn de huizen gemiddeld 50.000 euro goedkoper dan in België.

Ondanks de verschillen tussen Belgen en Nederlanders verloopt de integratie vlot. ‘In deze Nederlandse enclave trekken de inwoners al van oudsher naar bijvoorbeeld Belgische ziekenhuizen en scholen. Toch zijn er ook verschillen. Nederlanders zijn extraverter en maken bijvoorbeeld altijd wel een praatje met de buren.’ Voor Vlamingen vormt de taal geen obstakel, maar ook Brusselaars en Walen steken voorzichtig de grens over. ‘Het gaat dan vooral over vermogende Belgen die een tweede verblijf zoeken in de gulden driehoek Knokke-Cadzand-Sluis. Velen vallen voor de landelijke charme die in het stedelijke Knokke stilaan verdwijnt.’ ‘Dat Cadzand in trek is bij Belgen heeft veel te maken met het Zwin dat ze kennen van in Knokke, het dorp Retranchement dat haast een Knokse

VASTGOED EXPERTS /07 NOVEMBER 2019

FISCAAL GUNSTIG Ook in Nederland is de prijs voor tweede verblijven sterk afhankelijk van de toeristische regio. In Zeeland sluit de vraag aan op het aanbod. Er komen veel nieuwe vakantiewoningen en appartementen op de markt, vaak in een veel natuurlijkere setting dan in België. ‘Niet alleen in Cadzand, ook bijvoorbeeld verderop in Breskens en op Walcheren, aan de andere oever van de Westerschelde.’ ‘Belgen kopen zowel een tweede verblijf voor eigen gebruik als voor de huurinkomsten. En dat is niet geheel onterecht. Wie in Nederland een nieuwbouw koopt, betaalt 21 procent btw. Maar met een fiscale spitsvondigheid kan je ook als particulier een btw-nummer aanvragen. Je wordt dan een “vakantiebestedingsbedrijf” waarmee je de btw op de aankoop van nieuwbouw kan aftrekken én ook

‘Vermogende Belgen vallen voor de landelijke charme van Zeeuws-Vlaanderen, die in het stedelijke Knokke stilaan verdwijnt.’ SVEN LANGENBERG, ZwinRegio

deelgemeente lijkt, de jachthaven die Knokke niet heeft en coryfeeën als Sergio Herman die er prestigieuze horeca openden. De Bourgondische levensstijl moet je in Zeeland niet missen. Cadzand ligt in het verlengde van Knokke, niet het minst dankzij de investeringen van de Compagnie du Zoute, en dat is een bekende naam voor veel Vlamingen.’

de btw op alle toekomstige kosten, als je de woning tien jaar ter beschikking stelt voor de verhuur. Hierdoor kunnen kopers rekenen op mooie rendementen.’ ‘Bovendien is een geafficheerde prijs in Nederland de prijs, btw-inclusief, sleutel op de deur, zonder extra kosten zoals in België. Wie een bestaande woning koopt, betaalt trouwens maar 2 procent overdrachtsbelasting, een peulschil in vergelijking met de registratierechten bij de aankoop van een woning in Vlaanderen.’ •

COLOFON Een initiatief van Tijd Connect. Realisatie: Content Republic - Tel. +32(0)2 423 47 14 Advertenties: Trustmedia, Kathleen Hoquet, Tel. +32 (0)2 422 05 67 E-mail: kathleen.hoquet@trustmedia.be Verantwoordelijke uitgever: Frederik Delaplace, Havenlaan 86c, bus 309, 1000 Brussel Tijd Connect biedt bedrijven, organisaties en overheden toegang tot het netwerk van CONNECT De Tijd. Om hun visie, ideeën en oplossingen te delen met de De Tijd-community. Buiten de verantwoordelijkheid van de redactie van De Tijd.

In Zeeland komen veel nieuwe vakantiewoningen op de markt, en vaak in een veel natuurlijkere setting dan in België.

ADVERTENTIE

©BELGAIMAGE

VASTGOED EXPERTS /07 NOVEMBER 2019

EXPERT

Vastgoed morgen: flexibel, snel en duurzaam DE UNIEKE DYNAMIEK VAN DE VASTGOEDSECTOR maakt disruptieve ideeën bijzonder uitdagend. De planning, oplevering en het beheer van projecten vereisen een langetermijnvisie, die soms moeilijk in te schatten is in een snel veranderende wereld. Drie uitdagingen voor onze vier experts.

1. DE BABYBOOMGENERATIE VEROORZAAKT WELDRA EEN VERGRIJZINGSVLOEDGOLF. WELKE OPLOSSINGEN ZORGEN ERVOOR DAT DEZE SENIOREN ALLEMAAL COMFORTABEL GEHUISVEST BLIJVEN? Johan De Vlieger, CEO bij Bostoen: ‘Wij geloven in woonentiteiten met flexibel aanpasbare ruimtes, die mee evolueren met de levensloop van de bewoners. Een voorbeeld? Een bureau op de benedenverdieping wordt later omgebouwd tot slaapkamer, een berging tot badkamer, enzovoort. Met doordachte voorzieningen voor later comfort: bredere deuropeningen en trappen voor rolstoelgebruik of lift.’ Benjamin Cadranel, administrateur-generaal van citydev.brussels: ‘Ik geloof heel sterk in het potentieel en de meerwaarde van nieuwe technologie. Als we senioren langer zelfstandig willen laten wonen, moeten we ervoor zorgen dat ze niet bij de minste tegenslag naar een bejaardentehuis of ziekenhuis moeten verhuizen. En dus moet onze sector nog veel meer inzetten op technologie en op de facilitering daarvan.’ Trui Tydgat, business manager bij Matexi: ‘Een comfortabele woning verhoogt de levenskwaliteit

van ouderen. Niet alleen de voorzieningen in de woning bepalen het comfort, ook de voorzieningen buiten. Ik zie een oplossing in gemengde woonwijken, waar ouderen, jonge gezinnen en zelfs studenten in dezelfde buurt wonen zodat er een gezonde leeftijdsmix en dynamiek ontstaat.’ Sven Janssens, CEO bij Home Invest Belgium: ‘Die ouderengeneratie is op zoek naar beleving en ervaring: ook wat wonen betreft. Een flat in een Living as a Serviceconcept (LaaS) met allerlei geïntegreerde diensten, mogelijkheden en faciliteiten om anderen te ontmoeten, beantwoordt aan hun verwachtingspatroon. Zeker wanneer in dat gebouw ook nog andere generaties wonen.’ 2. DE PROCEDURES VAN DE AAN- EN VERKOOP VAN EEN WONING NEMEN VEEL TIJD EN GELD IN BESLAG. ZIET DE TOEKOMST VAN DEZE TRANSACTIES ER DANKZIJ NIEUWE TECHNOLOGIE ANDERS UIT? Johan De Vlieger: ‘Blockchain kan vastgoedtransacties zeker efficiënter maken. Het notariaat is vandaag onvoldoende duurzaam, snel en betaalbaar. Dat kan dus beter. Bovendien zijn er nog te veel andere partijen betrokken bij vastgoedtransacties: juridische departementen,

VASTGOED EXPERTS /07 NOVEMBER 2019

boekhouders, … Allemaal mensen die beter ingezet kunnen worden op plaatsen en voor taken die écht waarde toevoegen voor particuliere en zakelijke klanten.’ Benjamin Cadranel: ‘Ik denk niet dat de vastgoed sector vastgoedtransacties nog sneller moet laten verlopen en alles nog vluchtiger moet maken. We hebben al gezien dat vastgoed een belangrijke rol kan spelen bij economische bubbels, met alle gevolgen vandien. Wij willen mensen in eerste instantie toch een stabiele thuis bieden.’ Trui Tydgat: ‘Er zijn inderdaad oplossingen nodig om de volledige documentenstroom bij de aan- en verkoop van een woning digitaal te stroomlijnen. Zo’n oplossing moet bovenal transparant en door alle partijen makkelijk bruikbaar zijn. Blockchain kan daarin een rol spelen, maar we mogen ons niet blindstaren op één technologie. Gebruiksvriendelijkheid en efficiëntie moeten voorop staan. Een beetje zoals gebeurt bij het indienen van bouwaanvragen. Dat kan nu allemaal zonder papieren documenten.’ Sven Janssens: ‘Ik geloof absoluut dat nieuwe technologie vastgoedtransacties compleet zal

veranderen: het wordt sneller en goedkoper. Maar vandaag zijn veel van die oplossingen lang nog niet afgewerkt. Iedereen kijkt een beetje afwachtend naar elkaar, tot iemand zo’n nieuwe toepassing naar de praktijk vertaalt. Blockchain is wat besmet geraakt door cryptomuntschandalen, waardoor onze sector zich tegen zulke zaken tracht te beschermen. Er zit potentieel in, maar volgens mij is het nog te vroeg.’

3. KOPERS PLAATSEN GEZONDHEID STEEDS HOGER OP DE PRIORITEITENLIJST. “GROEN BOUWEN” IS MEER DAN EEN TREND. WAAR ZIET U NOG RUIMTE VOOR VERBETERING IN HET VASTGOED VAN MORGEN? Johan De Vlieger: ‘Dankzij slimme sensoren en andere proptech-oplossingen kunnen woningen en appartementen nog energie-efficiënter worden. Ze detecteren wie er wanneer aanwezig is, en stemmen daar dan de werking van toestellen, verlichting en verwarming op af. Zo wordt het piekverbruik afgevlakt en wordt hernieuwbare energie optimaal aangewend. Ook woonprojecten die zelf hun waterhuishouding regelen – met infiltratie, opvang en verwerking – kunnen een oplossing zijn.’ Benjamin Cadranel: ‘Als openbare instelling moeten wij gewoonweg een voorbeeldrol spelen: we bouwen niet alleen voor onze klanten, we bouwen ook voor de stad en voor de toekomst. Duurzaamheid moet in onze genen zitten, en we moeten beseffen dat de hele stad meegeniet van onze duurzame investeringen. Wij moeten de privésector aantonen dat het perfect mogelijk is dat je de lat op ecologisch vlak hoog legt en tegelijk ook rendabel bent.’ Trui Tydgat: ‘Een groene omgeving is in de context van wonen en leven noodzakelijk. Mensen willen in hun buurt rustig kunnen kuieren, joggen of met de hond wandelen. We hebben woongelegenheden nodig waarin groen, stressvrije ontmoetingsplekken, en wonen en werken naadloos samenvloeien.’ Sven Janssens: ‘Het is belangrijk dat bouwprojecten ook een duurzame relatie aangaan met hun omgeving. Door bijvoorbeeld tussen woningen, op binnenpleinen en in de omtrek veel groen te voorzien stijgt de woonkwaliteit. Cruciaal om te beseffen is ook dat groen moet kunnen groeien. Bij de inhuldiging van een nieuw bouwproject snel wat bomen planten, is onvoldoende. Dat gemeenschappelijk groen moet onderhouden en beheerd worden. Ook daar biedt LaaS een antwoord op.’ •

'Bouwaanvragen kunnen nu al allemaal zonder papieren documenten.'

'Er zit potentieel in blockchain, maar het is nog te vroeg.'

TRUI TYDGAT, business manager bij Matexi

SVEN JANSSENS, CEO bij Home Invest Belgium