30
Peuters naar het basisonderwijs Peuters in het basisonderwijs: komende zomer start de overheid met een landelijke proef op dertig basisscholen. Doel is om de prestaties van jonge leerlingen met een taalachterstand spelenderwijs te verbeteren, zodat ze – als ze vier zijn – goed van start kunnen gaan in het basisonderwijs. Eén van de scholen die hieraan mee gaat doen is de Kameleon uit Den Bosch. Tekst: Ingrid Dekker
pilot zal de begeleiding in de peutergroepen gaan bestaan uit zowel mbo’ers als hbo’ers. Van Erp: ‘Bij ons zal een pabo-leerkracht de peuterspeelzaal gaan versterken. Omgekeerd zal er een medewerkster van de peuterspeelzaal als onderwijsassistent gaan werken bij onze kleutergroepen. Zo zal de kennis van beide geledingen met elkaar versmelten.’
Achterliggend plan
p
Peuterspeelzaal en basisonderwijs zijn al nauw met elkaar verweven bij De Kameleon in Den Bosch. Dat wil zeggen: één gebouw, dezelfde thema’s en een goede overdracht. ‘We onderhouden een vergaande vorm van samenwerking’, zegt directeur Rini van Erp. Volgend schooljaar gaat de landelijke pilot ‘peuters in het basisonderwijs’ van start en de Kameleon gaat meedoen. Van Erp verwacht dat het experiment een flinke boost zal geven aan het taalonderwijs aan peuters. Natuurlijk gebeurt er nu ook al veel aan taalonderwijs bij jonge kinderen. Voor peuters met een taalachterstand is voorschoolse educatie beschikbaar op peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Kinderen worden daar begeleid door pedagogisch medewerkers op mbo-niveau. Met de landelijke
De intensieve samenwerking tussen peuterspeelzaal Joepie en basisschool De Kameleon ontstond zo’n tien jaar geleden toen beide organisaties zich vestigden in de brede school. ‘We gingen als vanzelf met elkaar samenwerken’, zegt Van Erp. ‘Kijken hoe we kinderen zo goed mogelijk startbekwaam konden maken voor groep 3. Natuurlijk merken kinderen niets van zo’n doelstelling. Die zijn spelend. Die moeten ook niet merken dat een leerkracht een achterliggend plan heeft bij de dingen die worden aangeboden.’
Taalonderwijs als speerpunt Tegenwoordig hebben beide organisaties dezelfde naam, De Kameleon. Taalonderwijs is een speerpunt. De Kameleon is gehuisvest in een wijk waar veel anderstalige mensen wonen. Veel kinderen spreken thuis een andere taal dan Nederlands. Van Erp: ‘Wat wij doen bij zowel peuters als kleuters is een zeer talige situatie aanbieden. Kijken en benoemen, buitenspelen, voorlezen, samen praten over dingen. Het leren van woorden vereist training. En nogmaals: het kind heeft dat niet in de gaten. Alles gebeurt heel spelenderwijs. En hoe jonger je begint met oefenen, hoe taalvaardiger het kind aan het basisonderwijs
project 31
Beeld: Human Touch Photography
Optimaal afstemmen Peuters en kleuters werken op De Kameleon steeds aan hetzelfde thema. Op heel veel verschillende manieren zijn ze met dezelfde onderwerpen bezig. Ze komen elkaar ook letterlijk tegen. De lokalen liggen naast elkaar. Ook bij bijzondere gelegenheden trekken ze samen op. ‘Tijdens de Nationale Voorleesdag bijvoorbeeld startten we met een gezamenlijke activiteit.’ Voordeel van de intensieve samenwerking is ook de goede overdracht. Als een kind vier wordt en naar school gaat, is hij al bij de leerkracht bekend. Ook is er al veelvuldig contact geweest met ouders. ‘We weten dus wie er binnen komt. En dat maakt dat we optimaal kunnen afstemmen.’ Voor een dergelijke manier van werken is geld nodig, zegt Van Erp. ‘Je hebt dus medewerking van de gemeente nodig. Je moet onderwijstijd creëren, er zijn trainers nodig. Met alleen goede wil kom je er niet.’
Opbrengstgericht
Wat wij doen bij zowel peuters als kleuters is een zeer talige situatie aanbieden begint. Ik hoorde laatst dat een kind een woord minimaal 33 keer gehoord moet hebben, wil het zich het woord eigen maken.’ Ook ouders worden nadrukkelijk bij het taalonderwijs betrokken, zegt Van Erp. ‘We werken aan de hand van thema’s. We bieden het zo gedifferentieerd mogelijk aan. Ouders krijgen materiaal mee naar huis om ook thuis met hun kind binnen het thema te werken. Daarin ligt soms een hele uitdaging. We zien dat het voor sommige ouders moeilijk is om de opdrachten te begrijpen, andere ouders hebben niet de behoefte om naar bijeenkomsten te komen waar de opdrachten uitgelegd worden. Er is nog een lange weg te gaan. ‘
Hoewel er nu al veel gebeurt op De Kameleon zal er toch een groot verschil zijn als straks de pilot van start gaat. Namelijk dat er dan meer opbrengstgericht gewerkt gaat worden. ‘Hoe komen de peuters binnen en hoe stromen ze uit? En wat is er voor nodig om een bepaald doel te bereiken?’ Van Erp: ‘We zullen nog planmatiger moeten gaan werken. Dat is in een peuterspeelzaal niet vanzelfsprekend. Daar is men doorgaans meer volgend bezig. Straks moet de leerkracht op de peuterspeelzaal initiatief gaan nemen. Dat wordt de taak van de pabo-leerkracht.’ Bedoeling is dat peuters straks 12,5 uur per week naar ‘school’ gaan. Overigens is de pilot voor alle peuters toegankelijk, benadrukt Van Erp. ‘Het is dus niet uitsluitend bedoeld voor zorgleerlingen.’ Hij is blij dat de school mee gaat doen aan het landelijke experiment. ‘Er wordt veel onderzoek gedaan. Waar ik naar uitkijk, is dat wordt aangetoond dat onze manier van werken goed is. Dat weten we natuurlijk al, maar het is belangrijk dat dat objectief wordt vastgesteld.’