PrimaOnderwijs #3 Januari 2025

Nummer 3 / Januari 2025

Femke Cools

‘Met blijvende professionalisering houd ik de passie voor onderwijs vast’

Dit bindt ons allemaal:

hart voor onderwijs

betreed oude kluis

Economie tastbaar maken met spellen, verzamelingen en een kluisexperience

www.primaonderwijs.nl /

gebruik minifiguren

Daniël maakt geschiedenis leuk door inzet van minifiguren die hij zelf samenstelt

Boekrecensie

Gouden Setje: Verliefd, gestuurd, geshamed, gelezen en beoordeeld door Natasja

Dit bindt ons allemaal: voorwoord

Hart voor onderwijs

‘Hart voor onderwijs en kinderopvang’, dat is het thema van de Nationale Onderwijs Tentoonstelling (NOT). PrimaOnderwijs omarmt dit thema als mediapartner van dit tweejaarlijkse vakevent dat in de Jaarbeurs plaatsvindt.

Deze editie is daarom een omdraainummer waarbij een deel door de jaarbeurs is ingevuld met informatie en leuke weetjes over de beurs, aangevuld met interviews met interessante sprekers. Het PrimaOnderwijsgedeelte sluit bij het NOT-thema aan door te kiezen voor ‘Hart voor onderwijs’.

Hart voor onderwijs is immers datgene dat wij allemaal met elkaar gemeen hebben. En dat geldt niet alleen voor de onderwijsprofessional die zich op school inzet, maar voor ook organisaties en bedrijven die het onderwijs vooruit willen helpen.

Voor deze editie van PrimaOnderwijs gingen we onder meer in gesprek met Femke Cools. Zij werd tien jaar geleden uitgeroepen tot Leraar van het Jaar. Nog altijd heeft zij een groot hart voor onderwijs en deelt graag wat ze heeft bijgeleerd en hoe ze enthousiast blijft. “Dankzij die prijs raakte ik bij allerlei onderwijsvernieuwingen

betrokken en het was heel prettig om daarin mijn ei kwijt te kunnen.” Dit interview vind je op pagina 8.

Verder laten we geschiedenisleraar Daniël uitgebreid aan het woord. Zijn hart voor onderwijs blijkt uit de manieren waarop hij zijn lessen aantrekkelijk wil maken voor zijn leerlingen. Hij gebruikt namelijk minifiguren die hij laat lijken op de historische karakters over wie hij vertelt. Van Willem de Veroveraar, tot James Bond en Marco van Basten. “Alle figuren en de bijbehorende verhalen staan online, zodat ook andere scholen er iets aan hebben”, vertelt hij Benieuwd? Lees meer op pagina 20

Het onderwijshart van Yvonne hielp haar om van een basisschool een kindcentrum te maken, zodat er met één team wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een kind van 0 tot 12 jaar. Hoe je dit het beste kunt aanpakken lees je op pagina 43

Neem vooral ook even de tijd voor de recensie en de twee columns.

Heb je het PrimaOnderwijsgedeelte uit? Draai het magazine dan om en ga verder met het NOT-special. Lees hier de interviews met Marjolein Moorman, Karim Amghar en Jeanine Lemmens.

Veel leesplezier!

Wiesette Haverkamp Hoofdredacteur PrimaOnderwijs

Ideeën, vragen, verzoeken voor PrimaOnderwijs? Mail naar redactie@primaonderwijs.nl

Volg @PrimaOnderwijs ook op Instagram, LinkedIn, X en Facebook.

Wil jij ook alle kinderen écht zien? Dat kan! Met de slimme kubus van Qubo kunnen je leerlingen op speelse en laagdrempelige wijze hun emoties delen, zodat ze zichzelf en anderen leren begrijpen.

Alle stemmingen worden overzichtelijk weergegeven in je dashboard zodat je gericht in gesprek kunt.

Slim Sociaal-Emotioneel leren in alle groepen!

Kijk op .nl voor eenpilot!gratis gratis

Inhoud

@ primaonderwijs

Colofon

Hoofdredactie

Wiesette Haverkamp

Vormgeving

Martin Hollander

Medewerkers

Marco van den Berg, Erik Ouwerkerk, Natasja de Vrind, Malini Witlox

Foto’s

Shutterstock, Freepik

Redactie

20

Lessen leuker maken met minifiguren

16 Inspiratie om onderwijs anders te organiseren 24 Regisseer de dialoog in de klas 28 Werken met de Theory of Action 31 Boekrecensie ‘Gouden Setje’ 40 Lees en schrijf met Anne Frank 45 Dit beleef je in Museum Rotterdam

030 - 241 70 44, redactie@primaonderwijs.nl, postbus 40266, 3504 AB Utrecht

Sales 030 - 241 70 21, account@edg.nl

Klantenservice

030 - 241 70 20 klantenservice@edg.nl

Verschijning en verspreiding PrimaOnderwijs verschijnt 5 keer per jaar. Verspreiding via gecontroleerde distributie door EDG Media bij alle basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs in Nederland. Naast het magazine biedt PrimaOnderwijs een wekelijkse nieuwsbrief en de website www.primaonderwijs.nl

Met 100.000 lezers het grootste blad voor alle onderwijsprofessionals.

PrimaOnderwijs is een uitgave van

©Copyright 2025 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever is niet aansprakelijk voor enig handelen op grond van de in dit blad gegeven adviezen of gedane mededelinge n.

Tips van de redactie

Heb jij een tip voor de redactie?

Stuur een e-mail naar redactie@primaonderwijs.nl

Docu Favoriten over een Weense school vanaf 20 februari in de bioscopen

Cinema Delicatessen brengt Favoriten op 20 februari uit in de bioscopen. De film van Ruth Beckermann over de leerlingen en lerares op een Weense school werd bekroond op de Berlinale en in Hongkong en beleeft zijn Nederlandse première op IDFA.

Favoriten is een van de meest cultureel diverse buurten in Wenen en het startpunt van Ruth Beckermanns nieuwste documentaire, waarin ze een klas leerlingen van zeven tot tien jaar volgt. Hun ambitieuze lerares Ilkay is vastbesloten een inclusieve, ondersteunende en veilige omgeving voor de kinderen te creëren. De meeste kinderen spreken thuis geen Duits, sommige families zijn getraumatiseerd door oorlogservaringen en velen worden geconfronteerd met discriminatie.

Ondanks de weinige middelen van het onderwijssysteem, navigeert Ilkay haar klas door dagelijkse beslommeringen, nederlagen en overwinningen. Het resultaat is een vrolijk portret van een kleine gemeenschap die de complexiteiten van de hedendaagse Europese samenleving weerspiegelt. De film is een ode aan de kindertijd, waarbij het werk van opvoeders en het levenslange leren binnen en buiten het klaslokaal wordt gevierd.

Eerste signalen vooruitgang basisvaardigheden

Basisscholen vinden de weg omhoog als het gaat om de leerprestaties van leerlingen op de basisvaardigheden. Het beeld in het voortgezet onderwijs ziet er minder goed uit.

Dat beeld komt naar voren uit de voortgangsrapportages van het Masterplan basisvaardigheden en het Nationaal Programma Onderwijs. Zowel scholen in het basis- als voortgezet onderwijs hebben subsidie gekregen om de vaardigheden te verbeteren. Het merendeel ervaart een merkbare vooruitgang in de prestaties van hun leerlingen. Dat geldt vooral voor scholen in het primair onderwijs.

Staatssecretaris Mariëlle Paul (Funderend Onderwijs en Emancipatie): “Ik ga door met het Masterplan en ik geef het een extra impuls met het Herstelplan kwaliteit funderend onderwijs. Daar werk ik nu aan met het onderwijsveld.”

Bijna 2 jaar geleden ging een eerste groep van bijna 650 scholen aan de slag met het verbeteren van de basisvaardigheden taal, rekenen-wiskunde, burgerschap en digitale geletterdheid. Dat deden ze met een subsidie vanuit het Masterplan basisvaardigheden. Uit onderzoek blijkt nu dat met name in het primair onderwijs scholen vooruitgang bij leerlingen zien op het gebied van taal en rekenen-wiskunde: ruim 80% geeft aan dat er duidelijk stappen zijn gezet. In het voortgezet onderwijs geeft 60% aan goede vooruitgang te zien op die leergebieden. De vorderin-

gen van leerlingen zijn bijgehouden in onder andere het leerlingvolgsysteem en met de resultaten op toetsen en proefwerken. Een kwantitatief onderzoek naar de onderwijsprestaties op deze scholen volgt komend jaar.

Daling in vo

Het beeld in het voortgezet onderwijs is minder rooskleurig. In de onderbouw van het gehele vo (van vwo tot en met vmbo) zien we dat de prestaties van leerlingen sinds corona van jaar op jaar zijn blijven dalen. Onderzoek laat zien dat vo-leerlingen in de onderbouw in het schooljaar 2023-2024 nog altijd een lager vaardigheidsniveau hebben dan leerlingen in het pre-corona schooljaar 2018-2019. Die daling is bij Nederlandse taal duidelijk groter dan bij rekenenwiskunde. In leerjaar 3 is de daling vergeleken met de prestaties vóór corona over het algemeen het grootst. Het gaat hier om de leerlingen die in groep 7 zaten bij de start van de pandemie.

Het is daarom zaak ook in het laatste schooljaar van het NP Onderwijs interventies uit te voeren voor leerlingen die dat nodig hebben én tegelijk te werken aan een structurele aanpak met het Masterplan basisvaardigheden en het Herstelplan.

Win een dagje Porlantis

Schrijf met de leerlingen haiku’s en maak kans op een dagje Portlantis inclusief rondleiding door het ervaringscentrum, een lunch in het panoramarestaurant en een rondvaart langs onder meer containerschepen en windmolens.

Portlantis is een plek waar je ontdekt wat de haven is, doet, betekent voor ons dagelijks leven en hoe de haven van de toekomst eruitziet. Er wordt gebruik gemaakt van verschillende vertelvormen, denk daarbij aan virtual en augmented reality, laboratorium waar je chemische proefjes kunt doen, een must-do-attractie waarmee je met een birds eye view een tour door de haven maakt, modellen van schepen, treinen en vrachtwagens,

Ouder- en jeugdsteunpunt: nieuwe wettelijke taak

Samenwerkingsverbanden passend onderwijs (primair en voortgezet) hebben met ingang van dit kalenderjaar een wettelijke taak erbij. Ze moeten zorgen voor een ouder- en jeugdsteunpunt. De inspectie gaat er vanaf nu ook toezicht op houden.

Een ouder- en jeugdsteunpunt (ojsp) is een steunpunt dat ouders en leerlingen informeert over en ondersteunt bij passend onderwijs, uitsluitend in het belang van de leerling. Het ojsp bundelt ook de signalen van ouders en leerlingen en informeert het bestuur van het samenwerkingsverband. Op zijn beurt gebruikt het samenwerkingsverband deze informatie voor beleidsontwikkeling.

Het inrichten van een ojsp is onderdeel van de Wet versterking positie ouders en leerlingen in het passend onderwijs. De wet is onderdeel van de verbeteraanpak passend onderwijs. Het doel: de positie van leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte én de positie van ouders versterken.

Het is de bedoeling dat alle ouders en leerlingen terecht kunnen bij het ojsp van het samenwerkingsverband in hun eigen regio. Namelijk voor informatie over en ondersteuning bij passend onderwijs.

Een haiku is een vorm van Japanse dichtkunst, geschreven in drie regels waarvan de eerste regel 5, de tweede regel 7 en de derde regel weer 5 lettergrepen telt. Naast het gedichtje mogen leerlingen ook een tekening maken. Daarbij is het de bedoeling dat de tekening en tekst elkaar versterken. De vorm mag de leerling zelf bepalen, als het maar op één A4 past. Voor inspiratie, zie kids.haiku.nl. Het is ook mogelijk om alleen een gedichtje te maken.De inzendingen worden beoordeeld door een vakjury bestaande uit dichter Derek Otte, schrijfster Rian Visser en Lisette Roselaar van EIC Mainport.

Haiku’s kunnen digitaal worden ingestuurd naar planning@eic-mainport.nl

Meer informatie: eic-mainport.nl/schrijfwedstrijd-portlantis/

De inspectie voert het toezicht laagdrempelig en proportioneel uit, omdat het een nieuwe wettelijke taak is voor samenwerkingsverbanden. Binnen de bestaande opzet en onderzoeksactiviteiten besteedt de inspectie aandacht aan de inrichting en het functioneren van het steunpunt.

Bijvoorbeeld door bij ouders en leerlingen na te gaan of zij geholpen zijn met de informatie die het steunpunt verstrekt. En of de informatie vanuit het steunpunt bij (het bestuur van) het samenwerkingsverband terecht komt (signaalfunctie).

De wettelijke eisen zijn niet verbonden aan een van de standaarden uit het waarderingskader. Daarom houdt de inspectie het toezicht onder de noemer ‘overige wettelijke eisen’. Het toezicht op deze eisen kan niet leiden tot een onvoldoende op een van de standaarden. Wel kan het samenwerkingsverband een herstelopdracht krijgen bij het niet naleven van de wettelijke voorschriften.

PrimaOnderwijs

Leraar van het jaar 2014

‘Blijf altijd in gesprek

met je leidinggevende over wat jou drijft’

Femke Cools (45) werd in 2014 uitgeroepen tot Leraar van het Jaar binnen het primair onderwijs. Nog altijd heeft zij een groot hart voor onderwijs. Wat heeft ze in de afgelopen jaren bijgeleerd? En hoe blijf je zo enthousiast?

Nog even terug naar 2014; wat was de reden dat je die prijs kreeg?

“Het was echt een verrassing. Ik draaide een groep 6/7 op een Montessorischool in Nijmegen en de nominatie kwam vanuit ouders en leerlingen. Ik houd van een sterk pedagogisch groepsklimaat. Een klas moet een veilige omgeving zijn waar niemand buiten de groep valt en daar doe ik veel voor. Daarnaast viel het maatwerk op. Ik probeer per leerling goed uit te zoeken wat er nodig is. Of het nu gaat om extra uitdaging of juist gerichte ondersteuning. En ja, dat werd dus gewaardeerd.”

Nu ben je tien jaar verder. Hoe houd je die passie voor onderwijs vast?

“Voor mij is blijvende professionalisering de kern. Dat is iets dat je zelf opzoekt en waar je dagelijks in investeert. Ik heb altijd hoge verwachtingen van mezelf en mijn leerlingen. Dat betekent ook dat je moet blijven leren als leraar. Ik duik graag de literatuur in als ik merk dat iets niet werkt. En soms volg ik trainingen of doe ik zelfstudie, afhankelijk van wat nodig is. In 2014 zag je de opkomst van digitale middelen en daar wilde ik alles over leren. Ik liet de leerlingen al vroeg werken met sociale media, Google-documenten en websites. Nu zeg je: ‘O ja, de gewoonste zaak van de wereld’. Maar in die periode was het nieuw en spannend. Als je dat soort uitdagingen opzoekt, houd je het vak levendig.”

Tekst: Marco van den Berg

Foto: Fred Ernst

In 2014 zag je de opkomst van digitale middelen en daar wilde ik alles over leren

Hoe deel je jouw kennis over het onderwijs?

“Dankzij die prijs raakte ik bij allerlei onderwijsvernieuwingen betrokken en het was heel prettig om daarin mijn ei kwijt te kunnen. Soms kostte het de nodige moeite. Het Montessorionderwijs ligt mij na aan het hart, maar ik merkte dat de vereniging destijds wat achterbleef in digitalisering. ‘Maria Montessori zou ICT echt wel hebben omarmd’, dacht ik. Dus begon ik een eigen blog om over mijn visie te schrijven. Al vrij snel daarna kwamen daar columns voor onderwijsbladen bij. Uiteindelijk ben ik trainer en adviseur geworden binnen het Montessorionderwijs en kon ik anderen inspireren en mijn kennis delen. Die drive om goede ideeën verder te verspreiden heb ik nooit losgelaten.”

Hoe kijk je aan tegen teamwerk binnen scholen? “Ik heb veel vertrouwen en vrijheid gekregen van mijn directeuren. Die steun is cruciaal voor een leraar die zich wil ontwikkelen. Toch merkte ik dat mijn kennisniveau soms vooruitliep op dat van collega’s. Uiteindelijk ben ik overgestapt naar een andere school. Het was een zware beslissing, want het voelde als mijn tweede thuis. Maar ik wilde verder groeien en je hebt een team nodig dat aansluit op je ideeën en ambities. In het begin van mijn loopbaan lag de focus vooral op mijn eigen klas. Nu vind ik het belangrijker om met elkaar stappen te zetten. Ik ben overigens ook nog een tijdje schoolleider geweest, maar dat bleek een enorme energielek. Ik kon te weinig tijd besteden aan onderwijsontwikkeling en daar ligt wel mijn hart.”

Je hebt inmiddels een bovenschoolse functie als taalcoördinator en begeleidt acht scholen in de gemeente Tiel. Wat zou je anders doen als je nu weer een klas zou draaien?

“Er is de afgelopen jaren zoveel veranderd in onderwijsinzichten en methodes. Neem de nieuwe kerndoelen, die taal aan zaakvakken koppelen. Grappig genoeg heb ik altijd al gewerkt aan een geïntegreerde aanpak van lezen en andere vakken; precies wat het SLO nu voorschrijft. Maar in vergelijking met tien jaar geleden weet ik inmiddels zoveel meer over bijvoorbeeld schrijfdidactiek en tekstbesprekingen; ik zou nu met nóg meer diepgang lesgeven.”

Wat heb je nog meer bijgeleerd?

“Ik merk dat het onderwijs gebaat is bij meer experts. Dus collega’s die zich ergens in specialiseren. Op die manier kan je het team gericht adviseren en ondersteunen. In mijn eerste periode als leerkracht was ik zó enthousiast, dat ik overal een mening over had. Dan word je dus al snel een betweter gevonden. Nu richt ik mij specifiek op taal en word ik gewaardeerd om de kennis en inzichten. Ik begeleid leraren bij het versterken van hun taalonderwijs, met speciale aandacht voor NT2-leerlingen en kinderen die een taalachterstand hebben. Ik sta nog regelmatig in de klas, maar dan voor observaties, coaching en om voorbeeldlessen te geven. Ook train ik leraren en werk ik met managementteams aan doorgaande leerlijnen.”

Wat zou je willen meegeven aan jonge leraren die in het vak starten?

“Blijf altijd in gesprek met je leidinggevende over wat jou drijft en waarin je jezelf wilt ontwikkelen. Het onderwijs biedt veel kansen, maar je moet zelf aangeven waar je passie ligt. Het is een vak dat energie vraagt, dus houd je nieuwsgierigheid en blijf leren. Dat maakt het werk betekenisvol en zorgt ervoor dat je niet vastloopt. En als je merkt dat je talenten en kennis je ergens anders heen leiden, wees dan niet bang om een volgende onderwijsstap te zetten.”

Foto: Sarah Steck

Maak een feest van financiële educatie!

Leraren van het Jaar halen het beste uit hun leerlingen!

GRATIS LESMATERIAAL KidsRights,

Maak economie tastbaar met spel en een kluisexperience:

De Nederlandsche Bank

De Nederlandsche Bank (DNB) opent maandag 3 maart De Nieuwe Schatkamer, een interactief en educatief kenniscentrum in hartje Amsterdam. Een bezoek biedt dankzij interactieve spellen, een kunst- en geldverzameling en een zogenoemde kluisexperience een unieke kans om economie en financiële onderwerpen tastbaar te maken. Alles vindt plaats in en rondom de oude kluis van DNB.

Tekst: Wiesette Haverkamp

Leerlingen van het voortgezet onderwijs krijgen tijdens het bezoek meer inzicht in het financiële systeem en leren over de geschiedenis en de rol van DNB. Ze leren wat geld is, waarom het bestaat en hoe rente en inflatie werken. Ook horen ze meer over crypto, beleggen en lange termijn denken. “Op die manier krijgen ze meer grip op hoe de economie werkt”, legt hoofd van het kennisplatform en ontmoetingscentrum Carlijn Zandbergen uit. Je krijgt met de leerlingen een rondleiding door De Nieuwe Schatkamer, bestaande uit drie verdiepingen. “Alles is gesitueerd in of rondom de oude kluis waar vroeger het geld en goud lag en de geldsorteermachines stonden. Die kluis is gigantisch, en nu open en transparant. De kluisdeuren staan open, zodat de leerlingen kunnen zien dat de muren meters dik waren. Ook de stalen bedrading in het beton is zichtbaar.”

Licht- en geluidshow

De kluis echt in voor een kluiservaring, dat kan helemaal beneden. Carlijn: “Daar is de ruimte leeg en vertonen we een 180-graden licht- en geluidshow. Leerlingen maken mee wat er gebeurde in zo’n kluis: hoe werd het bijvoorbeeld onder water gezet in geval van nood? Ze leren ook dat goud een sterrenstof is en hoe weinig goud er eigenlijk beschikbaar is.

Ze zien mensen uit diverse culturen die zich met goud versieren: waarom is goud zo belangrijk?

Daarmee zwengelen we ook de dialoog aan: wat is voor jou van waarde in het leven?”

De rondleiders, de zogenoemde kennismakers, begeleiden de leerlingen en de docent door De Nieuwe Schatkamer. Dat duurt ongeveer 2 uur. Leerlingen horen meer over de geschiedenis van DNB, komen in aanraking met de geld- en kunstcollectie en gaan aan de slag met de aanwezige interactieve spellen.

En wat gebeurt er in de nanoscecondes als je een pizza bestelt en afrekent?

Carlijn Zandbergen

Zo mogen jongeren zelf kiezen om de rente te verhogen of verlagen tijdens een inflatie: wat zijn dan de gevolgen van hun beslissing? “Het spel ziet eruit als een grote knikkerbaan. Ze leren dat de gevolgen van het verhogen of verlagen mogelijk pas na een half jaar zichtbaar zijn. En tegen die tijd is er misschien een oorlog of crisis uitgebroken waardoor ze hun beslissing weer moeten herzien.”

Ook spelen ze een land binnen de ECB. “Ze ondervinden via een soort interactieve puzzel die je alleen samen kunt leggen met blokken die in elkaar moeten passen, dat ze een best mogelijke beslissing moeten maken voor álle landen en niet alleen voor eigen land. Wat een goede beslissing kan zijn voor jouw land, kan desastreuze gevolgen hebben voor een ander land. En daarmee voor Europa.”

En wat gebeurt er in de nanoscecondes als je een pizza bestelt en afrekent? De leerlingen kiezen of ze digitaal via een overschrijving of via cryptocurrency betalen. Carlijn licht toe: “Ze ontdekken de stelsels achter deze betalingsmogelijkheden en mogen proberen het betalingsproces te saboteren. Ze komen er dan achter dat het proces via banken eigenlijk niet te saboteren is, maar via cryptocurrencies wel. Daarmee willen we hen bewust maken van de risico’s van verschillende betaalmogelijkheden en de rol van DNB in het stelsel.”

Vals geld

“Vals geld detecteren vinden de leerlingen ook altijd interessant. We geven een aantal elementen waaraan je vals geld kunt herkennen. Wie ontdekt middels verlichting of kanteling wat het valse briefje is?” DNB wil het onderwijs graag verder helpen om economie meer te duiden. Carlijn: “Financiële stabiliteit draait om vertrouwen, dus goede kennis is van groot belang. Doordat de leerlingen zelf aan de slag gaan met rente en de president van een bank mogen spelen, beklijft de informatie beter. Daartoe hebben we de spellen door professionals – zowel docenten als leerlingen – laten testen. Zo weten we dat ze het begrijpen en dat het aanslaat. Ze zitten niet een uur lang te luisteren in de les, maar ervaren het. Bovendien is er maar één centrale bank in Nederland, De Nederlandsche Bank, dus het is ook een unieke ervaring om daar rond te lopen.”

Via de website van De Nieuwe Schatkamer kunnen docenten gebruikmaken van digitale lespakketten. Deze pakketten helpen hen de lesstof voor te bereiden of juist na te bespreken. “We beseffen ook dat niet alle scholen in staat zijn om naar Amsterdam te reizen. Ook daarom bieden we deze digitale pakketten aan, zodat zoveel mogelijk leerlingen kunnen profiteren van onze kennis”, zegt Zandbergen.

Meer informatie

DNB kan tachtig leerlingen tegelijk rondleiden. Er zijn meerdere tijdstippen per dag beschikbaar. Sommige spellen hebben verschillende kennisniveaus zodat het past bij de doelgroep. Ook stemt de kennismaker het verhaal af op de groep. Deelname aan een rondleiding is kosteloos. Inschrijven is nu al mogelijk.

Meer info: www.denieuweschatkamer.nl

ONTDEK & LEER

Kom chillen bij de koala’s en je klein voelen bij de reuzenpanda’s. Alleen te bewonderen in Ouwehands Dierenpark! Hang de beest uit in de speeljungle RavotAapia, bespied de bruine beren in Het Berenbos en leer meer over de natuur.

VMBO een goede start

Over een paar weken krijgen alle po-leerlingen weer het advies voor het vervolgonderwijs. In plaats van ‘kansrijk adviseren’ pleit de Stichting Platforms vmbo voor ‘passend adviseren’.

Natuurlijk willen we leerlingen een kans geven, maar het afgelopen jaar (en ook de jaren ervoor) blijkt dat kansrijk adviseren met enige regelmaat leidt tot teleurstelling bij leerlingen en hun ouders, tot wisseling van leerweg, de leerling gaat van de havo naar het vmbo, en tot grote organisatorische problemen bij vmbo-scholen. Veel van de leerlingen waren waarschijnlijk direct naar de vmbo-school gegaan als er ‘passend geadviseerd’ was, als het schooladvies dat past bij de leerling was opgevolgd. Veel leerlingen kunnen ‘stapjes omhoog’ op de onderwijsladder maken. Dat maakt hen trots en geeft hen vertrouwen door het gevoel van ‘ik kan het’. Stapjes naar onder maken, leidt bij veel leerlingen tot minder vertrouwen in zichzelf en dat kan lang doorwerken.

Na het vmbo stromen alle leerlingen door naar een vervolgopleiding en in de meeste gevallen is dat een mbo-opleiding, vaak op niveau 4. Leerlingen uit de kaderberoepsgerichte leerweg, de gemengde leerweg en de theoretische leerweg zijn allemaal toelaatbaar op mbo niveau 4 en, zo blijkt uit onderzoek, doen het daar goed. Ze komen daar hun klasgenoten van de basisschool tegen die het geprobeerd hebben op de havo en, met of zonder diploma, de overstap maken naar het mbo.

De afgelopen tijd hebben we veel leerlingen gevolgd die de overstap van vmbo naar mbo naar werk hebben gemaakt. We noemen ze ‘De pareltjes van het vmbo’. We hebben hen op verschillende momenten, door de jaren heen gevraagd hoe het met ze gaat. Je kunt hun verhaal lezen op www.vmbo25jaar.nl/ vmbo-parels . Maak kennis met Arla die het profiel BWI gedaan heeft en gitaarbouwer is geworden, of Carlijn, die vmbo-TL heeft gedaan en nu hoefsmid is in Egypte, met Stan die nu molens restaureert en met Anna die van vmbo-TL heel bewust naar vmbo-KB is gegaan en nu verpleegkundige is. Allemaal leerlingen die een waardevolle plek in de maatschappij hebben gevonden. Allemaal leerlingen die gestart zijn op het vmbo, want het vmbo biedt een goede, voor veel leerlingen passende, start voor de toekomst. ◗

www.platformsvmbo.nl

Laat hun wereld groeien

Start het nieuwe jaar goed. Burgerschap op jouw school? Dunk!

De juiste vandaagkeuzes , voor het talent van morgen.

www.devogids.nl

Een goed voorbereide leerling is in ieders belang.

Wil je onze publicaties ontvangen?

www.mbokompas.nl

De VO Gids helpt leerlingen en ouders in groep 8 bij het maken van de juiste schoolkeuze, terwijl het MBO Kompas leerlingen en hun ouders in de bovenbouw van het vmbo ondersteunt bij hun studie- en beroepskeuze. Deze gidsen zijn waardevolle hulpmiddelen voor leerkrachten en decanen om deze keuzes effectief te begeleiden.

De Onderwijs Communicatie Groep biedt deze essentiële ondersteuning, zodat je leerlingen van vandaag en die van morgen de beste keuzes kunnen maken.

Mail naar info@ocgroep.nl of bel: 020 570 89 81.

www.ocgroep.nl

Omdat de juiste keuze bepalend is.

Onderwijs anders organiseren

Waarom is het Tienercollege opgericht?

“De overgang van de basisschool naar het voortgezet onderwijs verloopt vaak onnatuurlijk: kinderen die in hun sociaal- emotionele en cognitieve ontwikkeling ver uiteenlopen, stappen op hetzelfde moment over naar een ander schoolsysteem. Bij ons kunnen sommige kinderen vooruit als ze toe

Uitdagingen als het lerarentekort vragen van scholen om anders naar hun onderwijs en organisatie te kijken.

Op zes middelbare scholen in Zuid-West Friesland krijgen leerlingen les op een virtuele campus en op het Tiener-college Noordoostpolder vormen po- en vo-docenten samen een team.

Het Tienercollege is een initiatief voor leerlingen van 10 tot 14 jaar met circa vijftig leerlingen in Emmeloord. Po- en vo-leraren geven les aan zowel de ‘basisschoolkinderen’ als de ‘middelbare scholieren’. Leraar groep 7/8 en pionier Hanri Timmerman : Leraren zijn flexibeler inzetbaar.”

Het ‘po’ wordt didactischer en het ‘vo’ pedagogischer

zijn aan vakinhoudelijke verdieping, een ander krijgt langer de tijd om een goede basis te leggen. Het Tienercollege zorgt daarmee voor een meer geleidelijke overgang zodat iedereen een eerlijke kans krijgt om na de basisschool te kiezen voor een school die bij hen past.”

Hoe ziet een dag op het Tienercollege eruit?

“Er zijn twee stamgroepen: een voor de leerlingen van groep 7 en 8, de ander voor klas 1 en 2. Een deel

van de dag hebben ze gescheiden groepsactiviteiten. Op andere momenten verlaten de leerlingen hun stamgroep en volgen ze hun programma afhankelijk van niveau en interesse, afgestemd met een coach die begeleidt en doelen bespreekt. Van ons als lerarenteam vraagt dat om flexibiliteit. De leraren zetten verschillende kwaliteiten in: het vraagt van een po-leraar om dat hij ook een geschiedenisles kan geven aan leerlingen van klas 1 en 2 en van een vo-leraar wiskunde dat hij leerlingen groep 7 en 8 kan onderwijzen. Hiertoe werken we met teambevoegdheden. Als team hebben we alles in huis.”

Teambevoegdheid, dat klinkt als achter het stuur met het rijbewijs van een passagier “Omdat we als school deelnemen aan het experiment teambevoegdheid voor 10-14-onderwijs van het ministerie van OCW, kan een po-docent bij ons onder leiding van bijvoorbeeld een bevoegde leraar geschie-

Tekst: Erik Ouwerkerk

denis zich ontwikkelen op dat vakgebied. Pedagogisch is hij of zij waarschijnlijk al heel sterk, want dat hebben de leerkrachten in het primair onderwijs voor op de vakspecialisten van het voortgezet onderwijs. Door samen de tijd te nemen voor overleg over de kinderen en het curriculum, kun je een meer veelzijdige en sterkere leraar worden. Het ‘po’ wordt didactischer en het ‘vo’ pedagogischer. Dat komt de leerlingen ten goede.

Bovendien zijn leraren flexibeler inzetbaar binnen én buiten de school. Onze rekenspecialist bijvoorbeeld geeft ook les op het Emelwerda College – de ‘moederschool’ waaraan we zijn verbonden. En als de leraar van de jongste leerlingen ziek is, kan een ‘vo-leraar’ eenvoudig inspringen: de kinderen zijn hem of haar immers al bekend en het is vanwege de constante teamoverleggen duidelijk met welke stof de tieners bezig zijn. Flexibiliteit van het team zorgt ervoor dat de soms uitdagende personeelspuzzel niet, of in ieder geval veel minder, ten koste gaat van de continuïteit van het onderwijs.”

In Zuid-West Friesland kwamen sommige vakken in de knel door krimp van het aantal leerlingen en een tekort aan leraren. Dit schooljaar werken diverse middelbare scholen daarom samen via een virtuele campus. Drijvende kracht Anne Leijenaar van onderwijskoepel CVO Zuid-West Fryslan: “Je kunt gezamenlijk iets moois opbouwen.”

Waarom hebben scholen in Zuid-West Friesland samen een virtuele campus gebouwd?

“Het was geweldig dat we na de coronatijd als vanouds les konden geven maar tegelijkertijd verbaasde het mij dat we veel online mogelijkheden weer achter ons lieten. Ondertussen kwamen keuzevakken in het gedrang door een gebrek aan animo onder de leerlingen en zagen we een groeiend personeelstekort. Met een virtuele campus, waarbij leerlingen op afstand maar met medeleerlingen in een lokaal en onder begeleiding, kunnen we alsnog zorgen voor een ruim aanbod aan onderwijs.

Hoe ziet een les op de virtuele campus eruit?

In een lokaal is de docent aanwezig met zijn leerlingen. Via schermen kunnen ze met de leerlingen op andere locaties praten, vragen stellen, en zien ze elkaar op ware grootte. We creëren dus een levensechte les, waarbij alle leerlingen het gevoel hebben dat ze volwaardig meedoen. Omdat er bovendien een onderwijsassistent in de ‘sattelietlokalen’ aanwezig is, verloopt de virtuele les niet heel anders dan een reguliere les. De jongeren weten wat ze te doen staat en waar ze terecht kunnen voor vragen.”

Toch is het niet de real deal...

De leerlingen die zich in de virtuele campus bevinden, beseffen op hun beurt heel goed dat ze via deze constructie nu een voor hun boeiend en belangrijk vak als Frysk of Frans kunnen volgen en daar zijn ze gelukkig mee. Bovendien praten jongeren al veel met elkaar via schermen, ze ervaren een virtuele les dus helemaal niet als vreemd. En vergeet niet dat ze tijdens de les nog steeds omringd worden door klasgenoten en dat een onderwijsassistent aanwezig is.”

Waar moet je goed op letten als een virtuele campus bouwt?

“De leraren moeten wennen aan de virtuele aanwezigheid van leerlingen via schermen, maar omdat ze ook een groep daadwerkelijk fysiek in de klas hebben, voelt het heel natuurlijk. Om al hun leerlingen regelmatig te zien, rouleren de leraren van locatie.

“Niet iedereen staat te popelen om met een dergelijke uitdaging te starten. Begin het project alleen met een enthousiaste groep leraren die de uitdaging aan willen gaan, dan kun je zelfs met meerdere scholen en stichtingen gezamenlijk iets moois opbouwen. We zijn met drie scholen begonnen en bouwen dat nu uit naar zes.” ◗

Nieuw: doe-tentoonstelling voor klimaathelden

Kom naar het museum en maak kennis met de Nederlandse Raymi en de Groenlandse Ivalu. Zij horen bij de Raad van de Raaf, een wereldwijde groep kinderen die zich samen inzetten voor het klimaat. Raymi en Ivalu stellen je voor aan mensen uit Groenland, Peru, Marokko en Bangladesh, die laten zien hoe zij leven met klimaatverandering. Hoe passen zij zich aan en hoeveel veerkracht heb jij? Test je balans in de kajak van jager Lars, stap op de hondenslee van de Groenlandse Malik, luister naar het geluid van de smeltende ijskappen en verzamel samen ideeën voor een betere wereld.

Over Wereldmuseum Junior

Raad van de Raaf is de nieuwe Junior-tentoonstelling van Wereldmuseum Amsterdam. Met het maken van deze tentoonstelling bouwt het museum voort op bijna 50 jaarervaring. Sinds 1975 staat Wereldmuseum Junior, het toenmalige Tropenmuseum Junior, bekend om het aansprekende museumconcept (zien, aanraken, beleven en meedoen).

Boek je programma: amsterdam.wereldmuseum.nl/onderwijs/raaf

Taal- en rekenmaterialen van Schubi Meer dan 50 spellen!

Mathpuzzels NIEUW!

Volgens de bekende dominoregels leren kinderen spelenderwijs alles over taal, breuken, inhoudsmaten en andere rekenbewerkingen. Er zijn inmiddels meer dan 50 educatieve Schubitrix spellen te bestellen!

Kopieerboeken

Verhalendozen

Roosterfiguren

Reken & Puzzel! De vertrouwde Mathpuzzels steken in een nieuw jasje.

Eindeloos veel werkbladen vol (schrijf)oefeningen voor de fijne motoriek.

Bevorder de taalontwikkeling: kinderen maken zelf verhalen met de kleurrijke kaarten.

Werk aan het ruimtelijk inzicht en de concentratie met leuke tekenopdrachten.

Bestel het uitgebreide SCHUBI assortiment bij deze schoolleveranciers:

Daniël maakt geschiedenis leuk met minifiguren

Geschiedenisles. Je hebt er vaak of hele goede herinneringen aan, of slechte. En dat hangt meestal samen met de leraar die voor de klas stond. Was dat een goede verhalenverteller of niet? Bij Daniël Ponsen hangen de leerlingen aan zijn lippen. Ze krijgen namelijk les aan de hand van minifiguren gemaakt met LEGO-onderdelen. Hij heeft er inmiddels 150 gemaakt.

Tekst: Malini Witlox

“Ik ben hier al tien jaar mee bezig. Mijn eerste poppetje was een Romeinse legionair, die heb ik kant en klaar bij LEGO gekocht. Dat poppetje gebruikte ik om een les te introduceren over het Romeinse legioen en het Romeinse Rijk. Dat sloeg ontzettend goed aan bij de leerlingen.”

‘Hier moet ik meer mee doen’, dacht Daniël, die wil benadrukken dat het niet alleen als ‘leuk’ bedoeld is. Bij iedere minifiguurtje heeft hij een uitgebreid verhaal geschreven. Alle figuren en de bijbehorende verhalen staan online, zodat ook andere scholen er iets aan hebben. De verhalen zijn opgedeeld in de tijdvakken zoals leerlingen ze kennen. Ook zijn er

Foto’s

Julia Agrippina, Rembrandt, Richard Leeuwenhart en Martin Luther King: Dick Sijtsma

uitgebreide thema’s zoals de zwarte dood, slavernij en feminisme.

Zo goed mogelijk nagemaakt

“Op mijn website trek ik 8000 bezoekers per maand. Met één figuurtje ben ik twaalf uur bezig. Bijna iedere dag speur ik het internet af op zoek naar geschikte onderdelen. Het juiste kapsel, het juiste kostuum, een passend attribuut. Ik maak de figuren zo goed mogelijk na aan de hand van oude foto’s of video’s.”

Alle minifiguren staan uitgestald in zijn klas. “Soms is het goed zoeken hoe een bepaalde historische figuur na te maken is. Ik maak niets met de 3D-printer. Wel laat ik soms een tegeltje bedrukken. Zo heeft

Foto: Myrthe Kousemaker

mijn Rembrandt de Nachtwacht vast en Martin Luther King heeft een tegeltje met de tekst ‘I have a dream’.”

Al op de pabo had vond hij dat LEGO educatief ingezet kon worden. Om in gesprek te komen met stille kinderen, waarbij hij een praatje succesvol begon met de vraag wat ze aan het maken waren. Maar LEGO was ook bruikbaar voor rekenen en meetkunde. “Daar ging aan de pabo mijn afstudeeronderzoek over. Ik heb een programmaatje met oefeningen gemaakt waarin leerlingen blokjes spiegelden en constructies maakten. Daar verbeterde hun inzicht snel van.”

Geschiedenis draait om verhalen

Daniel combineert zo zijn liefde voor onderwijs, zijn passie voor geschiedenis en zijn passie voor LEGO. Vol enthousiasme vertelt hij over zijn lessen. Geschiedenis draait om verhalen, vertelt hij. “Met de minifiguren trek ik even de aandacht. Het is niet anders dan wanneer je een gitaar meeneemt voor muziekles. Belangrijk is dat je een geschiedenisles interessant maakt. Geen gortdroge cijfers opsommen, maar echt verhalen vertellen. Dan wordt een vak als geschiedenis veel behapbaarder. Het is je basis van kennis van de wereld.”

De teksten op zijn site zijn dus belangrijker dan de figuurtjes. Hij heeft 350 A4’tjes aan teksten, schat Daniël.

Richard Leeuwenhart en Robin Hood

Op zijn site staan minifiguren over bijvoorbeeld koning Richard Leeuwenhart, die tijdens de kruis-

Foto’s Willem de Veroveraar, Armin, Frida Kahlo en Romeinse legioen: Daniël Ponsen

tochten vocht als een leeuw. Sommigen leefden eeuwen geleden. Ook komen fictieve figuren terug die belangrijk zijn voor de geschiedenis zoals Robin Hood en James Bond. En er zijn minifiguren van nog levende mensen zoals Marco van Basten en Armin van Buuren.

Hij heeft ook figuren gemaakt die normaliter niet of nauwelijks voorbij in het basisonderwijs, zoals godin Nehalennia en Julia Agrippina, de machtigste vrouw van Rome. Hij vindt echter dat ze mooie verhalen hebben, die de kinderen moeten horen. Hij krijgt zowel van zijn leerlingen als van andere docenten regelmatig verzoeken. Kun je deze historische figuur namaken? Maar niet alles kan. “Bij sommige historische figuren lukt het niet om onderdelen te vinden, waarbij de figuurtjes echt op de man of vrouw gaan lijken. En soms zijn ze historisch niet relevant genoeg. Veel wetenschappers en politici hebben bijvoorbeeld een zwart pak aan en hebben grijs haar. Dat is ontzettend lastig om een figuur lijkend te krijgen. En bij een verzoek moet ik ook persoonlijk affiniteit met de historische figuur hebben.”

Daniëls hoofd zit nog vol met plannen. Er komen de komende tijd dertig figuurtjes bij. Kunstschilderes Frida Kahlo. Willem de Veroveraar, keizer Vespasianus, die opdracht gaf om het Colosseum in Rome te bouwen. “Er zijn nog zoveel verhalen te vertellen. Geschiedenis is echt een fantastisch vak!”

Ook het grote publiek kon van 14 oktober tot 4 november kennis maken met de historische figuren. Daniël werd door het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden gevraagd om een expositie te maken. “Met mijn opa ging ik vroeger al naar dit museum. Hier is mijn fascinatie voor geschiedenis geboren. Ik had er nooit verwacht zelf te exposeren. Dat was heel bijzonder.”

Alle figuren en hun verhalen kun je bekijken op www.geschiedenisinminifiguren.nl/

Foto: Marcel Schmeier

Een superleuke game! Ga op onderzoek uit!

Speel de gratis Go VMBO game en kom alles te weten over het voortgezet onderwijs en het vmbo. Ontdek talenten en interesses tijdens een ontdekkingstocht op de eerste schooldag. Stel vragen aan leerlingen en docenten én los puzzels op in lokalen. Ouders en leerkrachten vinden op de website govmbo.nl meer informatie over het vmbo.

Lezen begint bij leesplezier.

Veel leerlingen vinden lezen vooral saai en van leesplezier hebben ze nog nooit gehoord. Niet zo gek, want in het huidige onderwijs wordt de lesstof meestal opgeknipt in ‘technisch lezen’ en ‘begrijpend lezen’. En dat merk je in de klas als de boekjes zuchtend op tafel komen. De leerlingen hebben er geen zin in. De leesvaardigheid holt dan ook achteruit.

Daarom is er Blink Lezen, de lesmethode waar leesplezier en effectief leren lezen voorop staan. De verhalen en thema’s in Blink Lezen sluiten aan op de belevingswereld van jouw leerlingen en gaan over interessante en relevante onderwerpen

uit de echte wereld. Het loslaten van de aparte vakken en van de aanpak ‘teksten met vragen’ vraagt een andere manier van lesgeven. Niet moeilijk, maar wel anders. Daarom verzorgt onze Blink Academie trainingen om je inzicht te geven in deze aanpak. En het werkt. Want maar liefst 82% van de leraren die werken met Blink Lezen geeft aan dat de leesmotivatie van hun leerlingen stijgt.

Je leest alles over Blink Lezen op blink.nl/blink-lezen/

Ontdek de kracht van beter leren.

Nieuwe e-learning ‘Dialoog onder Druk’

De leraar als regisseur van de dialoog in de klas

Maatschappelijke thema’s zoals klimaatverandering, geloof, vluchtelingen en genderdiversiteit kunnen voor verhitte discussies in de klas zorgen. Best een uitdaging voor leraren. Stichting School & Veiligheid springt hierop in met de e-learning Dialoog onder Druk. Dit geeft leraren handvatten om gesprekken op een veilige manier te voeren. Sjoukje Mos, adviseur Inclusief Schoolklimaat bij Stichting School & Veiligheid, vertelt over het belang van het aanpakken van spanningen in de klas, en hoe deze e-learning leraren helpt om hun rol als gespreksleider te versterken.

Voor welke onderwijssectoren is de e-learning bedoeld?

“De e-learning is ontwikkeld voor leraren in de bovenbouw van het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs en het mbo”, begint Sjoukje. “Het richt zich breed op onderwijsprofessionals die te maken hebben met leerlingen die hun mening aan het ontwikkelen zijn en zich dus ook ongenuanceerd of grensoverschrijdend kunnen uitlaten over thema’s die spelen in de maatschappij.”

Waarom een e-learning?

“De e-learning maakt de theorie gemakkelijk toegankelijk.” Het biedt concrete handvatten en technieken in een flexibel format. “Leraren kunnen de modules in hun eigen tempo volgen en dat biedt tevens de kans te reflecteren op waar ze zelf staan binnen bepaalde thema’s”, zegt Sjoukje. “Met concrete voorbeelden, animaties, filmpjes en praktische oefeningen sluit de e-learning goed aan bij de praktijk. Daarbij is de e-learning kosteloos te volgen.”

Waarom is er behoefte aan een e-learning als deze?

Volgens Sjoukje ervaren veel leraren dat maatschappelijke spanningen vaker de klas binnenkomen.

“Thema’s als Paarse Vrijdag, de oorlog tussen Israël en Gaza, het klimaat of de vluchtelingenproblematiek komen de klas in. Een school is een spiegel van wat in de samenleving gebeurt.” Deze spanningen kunnen een uitdaging vormen: “Leerlingen die vol emoties zitten, verdeeld zijn over een kwestie of zich hierdoor onveilig voelen, staan minder open voor leren. Een leraar moet dan iets met die dynamiek doen om de veiligheid en het leerklimaat in stand te houden.”

Wat leren leraren in de e-learning?

De ongeveer anderhalf uur durende e-learning omvat vijf modules en een introductiestuk. “We behandelen onder andere de belevingswereld van jongeren, de invloed van sociale media, en het begrijpen van polarisatiedynamieken”, vertelt Sjoukje. We belichten uitgebreid het gespreksmodel om gestructureerd de

Foto: Hans Slegers

Sjoukje Mos

dialoog aan te gaan. Ook maken we gebruik van de gesprekstechniek ‘begrenzen en uitnodigen’. Deze techniek helpt leraren om grensoverschrijdend gedrag of kwetsende uitspraken aan te pakken, terwijl ze de verbinding met de leerling behouden”, legt Sjoukje uit.

“Er zijn leraren die supergoed zijn in begrenzen en bijvoorbeeld leerlingen na een grensoverschrijdende opmerking de klas uitsturen. Maar daarmee ervaren de leerlingen dat ze hun mening niet mogen geven. Anderen zijn goed in uitnodigen tot dialoog, maar begrenzen niet waardoor het onveilig kan worden. Je moet op zoek naar de combinatie. Het gaat om het begrenzen van wóórden, niet van de leerlingen of de mening. Je moet de begrenzing ook toelichten door bijvoorbeeld te zeggen: ‘Wat je nu zegt, sluit een hele groep mensen uit. Dat kan niet.’ Maar in dezelfde adem nodig je de leerling uit om meer te vertellen over hoe die tot deze mening komt. Deze balans is essentieel om met jouw reactie een veilige sfeer in de klas te behouden en leerlingen kritisch te laten nadenken. En dat is niet gemakkelijk, daar moet je je eigen woorden voor vinden zodat het authentiek overkomt, je moet leren het rustig en helder over te brengen. En laten zien dat je oprecht nieuwsgierig bent naar wat erachter zit. Daarvoor is deze training heel zinvol.”

Wat zijn de voordelen van een goede aanpak van spanning in de klas?

“Als spanningen goed worden begeleid, is dat een enorme kans voor leerlingen”, benadrukt Sjoukje.

Belangstelling voor deze gratis e-learning?

Scan de QR-code

Wat vinden deelnemers

“Erg goed! Het zit mooi en overzichtelijk in elkaar en ook over de duur van de modules is goed nagedacht. Deze kennis en kunde is zeker in deze tijd onmisbaar!!”

Saar Vos, Coördinator vertrouwenspersonen, mbo Vista College

“Duidelijk en praktisch. Het geeft echt praktische handvatten hoe om te gaan met respectloze reacties van leerlingen.”

Mendi van den Broek, mentor en AVO docent, Accent Praktijkonderwijs

“Ze ontwikkelen kritisch denkvermogen, leren democratische waarden, ze raken meer betrokken bij maatschappelijke onderwerpen en bouwen meer zelfvertrouwen op doordat ze leren hun mening te verwoorden. Daarmee krijgen ze ook meer inzicht in hun eigen identiteit en in hoe ze vreedzaam kunnen samenleven met mensen die anders denken.”

Tegelijkertijd is het belangrijk dat leraren deze spanningen op de juiste manier aanpakken. “Een verkeerde aanpak kan voor olie op het vuur zorgen. Je moet weten hoe je moet inspringen op de dynamiek.”

Wat is de rol van de leraar?

“In de e-learning vergelijken we de rol van de leraar met die van een burgemeester”, zegt Sjoukje. “Je staat voor alle groepen en meningen en zorgt ervoor dat vrijheid van meningsuiting geen vrijbrief wordt voor intolerantie. Zelf helemaal neutraal blijven is bijna onmogelijk. Het gaat erom dat je leerlingen ruimte krijgen. En het sterkst is misschien wel dat de leraar zelf ook de andere kant van een eigen standpunt kan belichten, zodat ze zien dat er meerdere meningen naast elkaar kunnen bestaan.”

Heb je een vraag over sociale veiligheid op school?

Neem contact op met ons Adviespunt, dat is op schooldagen bereikbaar van 9.00 tot 16.00 uur.

Telefoon: 030 285 66 16 E-mail: adviespunt@schoolenveiligheid.nl

Wanneer sprake is van een calamiteit, kunnen wij 24/7 een calamiteitenadviseur beschikbaar stellen. Die bereik je via het bovenstaande telefoonnummer.

Wat ga jij leren in 2025?

Bij Medilex Onderwijs vind je de beste congressen en cursussen voor onderwijsprofessionals.

Scan de QR codes voor ons complete aanbod!

Grip op leren en motiveren

3-daagse cursus | Start 5 februari 2025

Aanbod po:

po/vo po

vo po

po/vo vo

Kindermishandeling in het po en vo Congres | 6 februari 2025

Onderpresteren in het basisonderwijs

3-daagse cursus | Start 11 februari 2025

BrainBalance in het po

3-daagse cursus | Start 4 maart 2025

Actiegerichte leerlingbesprekingen Congres | 13 maart 2025

Lesgeven vanuit hoge verwachtingen Congres | 13 maart 2025

Aanbod vo/mbo:

Column De onderwijswereld van Esther van de Knaap onderwijswereld-po.nl

Hard voor onderwijs

Schooltuintjes, meer bewegen, leren fietsen, zwemles, ga zo maar even door en het wordt over de schutting van ons mooie onderwijs gegooid. Is er iets mis in de maatschappij? Het onderwijs lost het wel op. Lukt het ouders niet meer om op te voeden? Dan doet de juf het wel. Ok, wellicht overdrijf ik een beetje, maar de moraal van het verhaal zal je niet ontgaan zijn: er lijkt zo veel te moeten!

En inderdaad, ik zeg lijkt, want ondertussen zijn we in het onderwijs zo gewend om ieder probleem klakkeloos op te lossen, dat we soms vergeten wat er wel of niet bij onze verantwoordelijkheid hoort en dat we niet meer zeker op welke manieren we nu wel of niet hoeven te werken/administreren.

Op de groepen van Onderwijswereld zijn er een aantal vragen die met grote regelmaat de revue passeren. Ik deel er enkele.

Op welke manier registreren jullie hoeveel uren je aan welk vak besteedt? Ehm, dit hoef je dus niet te doen. Het aantal uren dat je iedere week aan ieder vak besteed is aan jou: wat hebben je leerlingen nodig? Kleine uitzondering: voor gym is de afspraak dat er minimaal 2 uren gym per week worden aangeboden. Mooi weetje: in de concept kerndoelen voor taal staat bijvoorbeeld dat taal bij voorkeur in samenhang wordt aangeboden. Hoe zou je ‘in samenhang’ überhaupt willen registreren?

Zou je misschien een inspectieproof weekrooster willen delen? Ehm, de inspectie heeft niets te vinden over de manier waarop je rooster eruit ziet. Het enige dat belangrijk is, is dat je het wettelijk aantal lesuren aanbiedt, te weten minimaal 7250 uur tijdens de schoolloopbaan.

Op welke manier registreren jullie de verplichte groepsplannen? Ehm, groepsplannen maken is geen verplichte administratieve taak. Wel moet je de vorderingen van de leerlingen in beeld brengen, maar dat kan ook aan de hand van observaties, leerlingenwerk of toetsresultaten.

Zullen we er nog eentje doen?

Hoeveel taakuren hebben jullie voor de sportdag/ Paas/Sint/Avondvierdaagse-commissie? Ehm, taakuren kunnen per school anders zijn. Je bepaalt voorafgaande aan het nieuwe schooljaar gezamenlijk hoeveel uren er nodig zijn voor welke werkgroep, ook bepaal je welke werkgroepen jullie noodzakelijk vinden. Het aantal uren dat je aan een commissie of werkgroep besteedt, en of je überhaupt bepaalde commissies wilt hebben: dat is aan jullie!

Soms lijkt het alsof anderen zo hard zijn over ons mooie onderwijs, maar vaak zijn we onbedoeld zelf ook best wel hard. Geef jezelf weer de ruimte binnen de kaders die er zijn, kijk wat je kunt schrappen zodat er meer tijd overblijft voor wat er echt toe doet. Heb opnieuw hart voor jezelf, en voor het onderwijs.

Esther van der Knaap

Onderwijsverbetering

begint bij de leerling “Denk nooit dat je je leerlingen wel kent”

Een krachtige schoolleiding, professionele docenten en een hecht onderwijsteam; ze zijn allemaal nodig voor succesvolle onderwijsinterventies. Maar het startpunt van onderwijsverbetering is: de leerling. Het Masterplan basisvaardigheden van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap organiseert begeleide leernetwerken voor scholen die het onderwijs in de basisvaardigheden duurzaam willen verbeteren. In de leernetwerken staat de Theory of Action centraal, waarin de leerling het uitgangspunt is.

Op het Comenius Lyceum in Amsterdam zag rector Marouane Aabachrim dat relatief veel leerlingen met een taalachterstand instromen. Als de leerling taal zou omarmen – de hypothese – dan zouden zij die achterstand weer weg kunnen werken, meende hij. “Met omarmen bedoel ik dat leerlingen weer plezier in taal zouden krijgen, dat zij het meer dan alleen als een noodzakelijk kwaad zouden zien voor betere schoolprestaties. Maar goed, eerst een stap terug, want het is in de eerste plaats aan de docent om zijn leerlingen taal te laten omarmen. Asma Khattabi, docente Nederlands en tevens hoofd van de vakgroep, heeft samen met haar collega’s allerlei voorstellen gedaan om de liefde voor taal aan te wakkeren op school.”

Omdraaien

Khattabi: “Lezen met de leeslijst, boekverslagen schrijven… Dat is echt zinvol hoor, maar we wilden als docenten echt dat leerlingen zelf hun stem zouden ontdekken door middel van taal. Daarom nodigen we nu schrijvers en poëten uit op school, mensen die leven van en voor woorden. We organiseren bovendien leeskringen en gaan met de leerlingen in gesprek over boeken, hebben de schoolbibliotheek vernieuwd, verwelkomen ook graphic novels – de graphic uitvoering van Max Havelaar heeft voor sommigen echt een leesdrempel weggenomen –en ga zo maar door. Dat krijg je allemaal alleen voor elkaar als je samenwerkt met de schoolleiding.”

“Dat is werken volgens de Theory of Action (van Argyris en Schön (1978)), vult Aabachrim aan. “Je begint met heel bewust kijken naar het

Het enthousiasme is groot, de resultaten gaan omhoog

leerproces van de leerling, beschrijft vervolgens wat je ziet, en stelt daarna een hypothese op over wat er zou moeten gebeuren om het gewenste leergedrag te krijgen. Daaruit volgt een aanname over hoe leerkrachten daaraan kunnen bijdragen en hoe de schoolleiding haar gedrag kan veranderen om hen daartoe in staat te stellen. Het gaat dus om een bottom-up veranderproces,” aldus de rector die met een plaatje van een kenniskringloop op school zijn uitleg illustreert.

Blijf verwonderd

Aabachrim heeft de afgelopen maanden kennisgemaakt met de Theory of Action via een begeleid leernetwerk, georganiseerd vanuit het Masterplan basisvaardigheden, en dat ingezet om het taalonderwijs op zijn school naar een hoger plan te tillen.

Tekst: Erik Ouwerkerk

Marouane Aabachrim rector Comenius Lyceum

Wilco Meijer onderwijscoördinator OCW

we wilden dat leerlingen

zelf hun stem zouden ontdekken door middel van taal

Wilco Meijer is daarbij betrokken als onderwijscoördinator van OCW. Hij vult de rector aan: “Het mooie is dat alle stappen die je zet, toetsbaar zijn. Telkens weer kun je kijken en monitoren: wat gebeurt er, welk leergedrag laten de leerlingen zien? Waar willen we naartoe? Wat hebben we daarvoor nodig? En dan weer testen in de praktijk, en bijstellen waar nodig. Het is een cyclisch leerproces.”

Cyclisch werken betekent dat je nooit klaar bent, want wensen, ideeën, de wijk, de maatschappij en de leerlingen veranderen constant, meent de schoolleider. “Denk nooit dat je je leerlingen (na zoveel jaar) wel kent. Blijf peilen. Deze leerlingen zijn anders dan die van vijf jaar geleden en deze school is dezelfde niet meer als twintig jaar terug, toen ik hier zelf mijn eindexamen deed.”

Andere ogen

De begeleide leernetwerken richten zich op duurzame onderwijsontwikkeling met focus op de basisvaardigheden en lenen zich uitstekend voor het (leren) werken volgens de Theory of Action, menen de onderwijscoördinator en de rector. Via schoolbezoeken ziet men de eigen school als gastheer immers met andere ogen, en op bezoek vallen een buitenstaander zaken op waar een schoolmedewerker zich vaak niet meer bewust van is. “Dat helpt, maar we léren ook kijken, er is goed nagedacht over het verfijnen van de blik,” meent Aabachrim.

Taal – Meer dan Nederlands

De rector is blij met de ontwikkelingen op taalgebied op zijn school. “Het enthousiasme is groot, de resultaten gaan omhoog, een leerling werd onlangs nog genomineerd voor de Amsterdamse poëzieprijs. Ze heeft die niet gewonnen, maar haar gedicht is wel bewerkt tot kunstwerk.

Maar het taalbeleid stopt niet bij de sectie Nederlands, noch bij Duits, Frans of Engels”, verduidelijkt Aabachrim. “Ik zag in de biologieles hoe de docent sprak over ‘emergente eigenschappen.’ Moeilijk woord natuurlijk. Hij relateerde het aan het Engelse ‘emerge’. Twee vliegen in een klap: ze onthouden het beter doordat ze verbindingen leggen tussen verschillende vakgebieden én je geeft aan dat ook moeilijke woorden binnen hun bereik liggen – hoge verwachtingen.”

De proef op de som

Dus: werkt het nieuwe taalbeleid op het Comenius Lyceum? Voor het antwoord op die vraag moet de leerling zelf aan het woord komen. Intissar zit in 6 vwo, zit bij Khattabi in de klas, doet volop mee aan de leeskring en leest poëzie. “Door de leeskring kreeg ik echt het gevoel dat mijn mening over boeken ertoe doet, ik zie hoe belangrijk het is die te kunnen verwoorden, ben benieuwd naar de opvattingen van anderen en wil weten waar die vandaan komen. Zo motiveren we elkaar om steeds meer te lezen en ons verder te ontwikkelen.” ◗

Op zoek naar meer informatie over begeleide leernetwerken?

Scan de QR-code.

NIEUW op Educatheek!

De serie Paletti biedt zelfcorrigerende werkspellen voor rekenen, taal, Engels en hoogbegaafdheid.

Tekst: Natasja de Vrind

Boekrecensie Gouden Setje: Verliefd, gestuurd, geshamed

Titel: Gouden Setje: Verliefd, gestuurd, geshamed

Schrijver: Annemarie Jongbloed

Serie: Reality Reeks 2.0

Uitgeverij: Eenvoudig Communiceren

Bladzijdes: 104

Leeftijd: 12 tot 15 jaar

Thema: Sociale media

Sociale media is niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Vooral jongeren appen, instagrammen, en Tiktokken er op los. Maar er kleven ook gevaren aan sociale media. Met één klik op de knop is een gemene opmerking of privé-foto zo verstuurd. En wat doe je dan?

Dit boek vertelt het verhaal van het Islamitische meisje Naila. Ze woont samen met haar vader, moeder en broer Karim. Karim en Naila zitten op dezelfde middelbare school. Naila wordt verliefd op Rico uit de vierde, maar is bang dat haar ouders hem en de verliefdheid niet goedkeuren. Ze houdt haar liefde zo lang mogelijk verborgen voor haar familie. En dat terwijl ze ziet dat haar broer Karim wel van alles doet ‘wat Allah verboden heeft’.

Naila heeft ook een beste vriendin, Emma. Zij is een extravert meisje, dat alles durft en doet. Ze haalt de verlegen Naila over om de relatie met Rico door te zetten. Ook neemt ze haar mee naar een lingeriewinkel. Rico vond haar gouden blouse zo mooi, dus koopt Naila een gouden lingeriesetje. Als verjaardagscadeau stuurt Naila via Whatsapp aan Rico een foto

Het boek Gouden setje is een aangrijpend verhaal over de gevaren van sexting

van haarzelf in het gouden setje. Rico geeft een feest voor zijn verjaardag, maar Naila mag niet naar feesten van haar ouders. De volgende dag blijkt op school dat de foto van Naila de avond ervoor is doorgestuurd aan heel veel mensen. Naila raakt in de put en vraagt haar vriendin Emma om hulp.

Het boek Gouden setje is een aangrijpend verhaal over de gevaren van sexting, geschreven in toegankelijke taal voor jongeren die moeite hebben met lezen. Het boek is makkelijk leesbaar en is een sluitend verhaal van begin tot eind. Het is een herkenbare situatie voor pubers en raakt gebieden als: groepsdruk en schaamte. Daarnaast eindigt het ook met een oplossing: praten met je vriendin, met een docent en met de politie.

Dit boek is ook geschikt om voorgelezen worden in het voortgezet onderwijs of in groep 8. Bij het boek is ook een lesbrief verkrijgbaar met opdrachten over het boek. Ook zijn er meer boeken verkrijgbaar in de Reality Reeks. Deze serie boeken biedt herkenbare, spannende verhalen over jongeren die te maken krijgen met moeilijke situaties, zoals, pesten, (seksueel) geweld, groepsdruk, eetproblemen, homoseksualiteit en drankmisbruik.

Doe mee met de Week van het geld van 24 t/m 28 maart!

Speelgoed, een spelcomputer of een uitje met vrienden: zomaar wat dromen van leerlingen waar geld voor nodig is. Maar hoe kom je aan geld? Wat is een spaarplan? En hoe weersta je nanciële verleidingen zoals reclames, in uencers en in-game aankopen? Dit en meer staat centraal tijdens de Week van het geld!

Leer jouw leerlingen hun gelddromen waar te maken

Met het thema ‘Hoe maak jij je gelddromen waar?’ zet je jouw leerlingen in hun kracht door ze te leren hoe verstandige geldkeuzes kunnen bijdragen aan het realiseren van hun gelddromen. Je doet eenvoudig mee aan de Week van het geld met onze gratis themapakketten en gastlessen voor het basisonderwijs of het voortgezet onderwijs. Waar kies jij voor?

Hoe kun je met jouw klas meedoen aan de Week van het geld?

Bestel het gratis themapakket

Met het ‘Hoe maak jij je gelddromen waar?’ themapakket stel je eenvoudig je eigen geldles samen.

3

1

Video

Bekijk met de klas onze explainervideo’s

En behandel zo onderwerpen als digitaal geld, in-game aankopen en geldcriminaliteit.

Direct bestellen

2

Vraag een gratis gastles aan

Voor zowel het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs kun je kiezen uit 3 verschillende gastlessen.

4

Bestel de gratis ‘Hoe maak jij je gelddromen waar?’ poster

Hang ‘m op in de klas en laat zo zien dat jullie meedoen aan de Week van het geld!

Kom meer te weten over onze themapakketten en gastlessen op de volgende bladzijde!

Ga naar weekvanhetgeld.nl/po of naar weekvanhetgeld.nl/vo

Vraag een gratis themapakket of gastles aan

Geef tijdens de Week van het geld eenvoudig je eigen nanciële les met ons themapakket, boordevol lesmaterialen. Of ontvang een nancieel expert in de klas door een gastles aan te vragen! Waar kies jij voor?

Themapakketten

Geef je graag zelf je eigen nanciële les? Bestel dan het ‘Hoe maak jij je gelddromen waar?’ themapakket. Per onderwijsniveau en leerjaar zijn er pakketten boordevol (les)materialen beschikbaar met onder andere: een interactieve les, explainervideo’s, een themaposter en voor elk niveau een unieke educatieve activiteit! Met de materialen stel je gemakkelijk een nanciële les samen die past bij de behoeftes van jouw leerlingen.

Creatieve opdracht

Doeboekje

Gastlessen

Activerende opdracht

Leerlingen vinden praten over geld altijd erg interessant. Daarom biedt de Week van het geld dit jaar drie gastlessen aan voor het basisonderwijs en drie speciaal voor het voortgezet onderwijs. Experts van bijvoorbeeld banken, verzekeraars en het ministerie van Financiën komen graag een gastles geven in jouw klas. Gastlessen worden gegeven vanaf de start van de Week van het geld tot en met juni 2025.

Sparen saai? Echt niet. In deze gastles ontdekken kinderen hoe sparen werkt. Sparen doe je zo!

Kinderen leren hoe slimme geldkeuzes helpen hun dromen te realiseren. Hoe maak jij je gelddromen waar?

Deze gastles van Bank voor de klas gaat over de risico’s en over geldcriminelen. Snel geld verdienen?

PO bovenbouw

Video

PO VO

VO PO

VO

Aan de slag in de klas

Hoe maak je jongeren wegwijs in de wereld van geld? Twee leraren delen hun ervaringen met de Week van het geld.

Patty Harmeling | PO-leerkracht

groep 8 | Het Atelier | Zwolle

“Mijn leerlingen zijn jong, maar komen al volop in aanraking met geld. Zo zien ze in uencers producten aanprijzen, maar ze bese en vaak niet dat dit reclame is. Ook zijn ze zich nog niet bewust van de verschillen in nanciële vrijheden. Tijdens een klassengesprek over zakgeld bleek dat de bedragen die ze ontvangen variëren van 5 tot wel 50 euro per maand. Daar schrokken ze wel van.

‘De Week van het geld pakken we schoolbreed aan’

Tom Drukker | VO-docent economie mavo/havo | Coornhert Lyceum | Haarlem

Om bewustwording rondom geld te creëren, doen we al jaren mee aan de Week van het geld. We pakken dit schoolbreed aan. We regelen gastlessen en gebruiken onderdelen uit het themapakket, zoals het Doeboekje en de explainervideo’s. Deze lesmaterialen geven je als leerkracht de vrijheid je eigen geldles te creëren. Zo heb ik delen van het Doeboekje klassikaal behandeld en andere opdrachten leerlingen zelfstandig laten maken. De explainervideo over in-game aankopen gebruikte ik voor een klassengesprek: ‘Weten jullie dat je voor een skin in een game betaalt met echt geld?’ Dit was voor veel leerlingen nieuw.

Na a oop van de Week van het geld hebben we de ervaringen binnen de school uitgewisseld. Zo leer je van elkaar. Iedereen was enthousiast, dus volgend jaar doen we zeker weer mee!”

“Meedoen aan de Week van het geld wordt steeds belangrijker: ik zie dat mijn leerlingen vaker moeite hebben om goede geldkeuzes te maken en risico’s rondom geld in te schatten. Zo zijn ze vatbaar voor online oplichting, vooral in hun zoektocht naar goedkope deals voor bijvoorbeeld fatbikes. Als een aanbieding te mooi is om waar te zijn, is dat vaak ook zo. Bestellen ze toch die fatbike? Dan is de kans groot dat ze hun geld kwijt zijn.

Jaarlijks doen we met meerdere klassen mee, van 2vmbo tot 4havo. Leerlingen vinden het interessant om meer over geld te horen en ze wisselen ervaringen uit. Zo merken ze dat ze niet de enigen zijn die soms zwichten voor een te mooie deal of geld tekortkomen. Dit bespreekbaar maken is belangrijk. Daarom vragen we ook gastlessen aan, zoals die van Bank voor de Klas. In de onderbouw bespreek je zo onderwerpen als lenen, sparen en veilig bankieren, terwijl in de bovenbouw het fenomeen geldezels wordt besproken.

‘De materialen kun je gemakkelijk gebruiken in reguliere vakken’

Hoewel de Week van het geld vorig jaar in onze toetsweek viel, zijn de lesmaterialen het hele jaar door goed inzetbaar. Zo kun je de materialen uit het themapakket gemakkelijk gebruiken in reguliere vakken zoals wiskunde, economie en maatschappijleer!”

Uitwisbare hoesjes en bordjes mogen niet ontbreken in het klaslokaal; ze zijn dé oplossing om papier te besparen en natuurlijk reuze handig bij het maken van (klassikale) opdrachten. Bestel ze vandaag nog met korting op Educatheek.nl

2025-2026

Wees er snel bij, want OP = OP!

✓ Cijferlijsten

✓ Lesroosters

✓ Rekentabellen

✓ Jaar-en maandplanners

Een goede werkagenda is essentieel.

✓ Schoolvakanties per regio

✓ Overzicht bijzondere dagen

✓ Overzicht centrale eindexamens

✓ Energizers

Wil je minder dan 10 stuks bestellen?

De Docentenagenda is een praktische agenda die volledig afgestemd is op de behoefte van docenten!

Ga dan naar de webshop van Educatheek www.educatheek.nl/docentenagenda. De docentenagenda zit vol met...

✓ Adreslijsten a t/m z

✓ Handige adressen voor leerlingen én docenten

✓ Veel ruimte voor aantekeningen

De Docentenagenda is te bestellen in ringband of gebonden versie. De minimale afname is 10 stuks. Bestellen is mogelijk via de website: www.primaonderwijs.nl/docentenagenda

56 activerende tools om

Toolkit Zelfregulerend leren

Zelfsturing

Zelfregulerend leren

Hoe stimuleer je zelfregulerend leren bij je leerlingen?

Zelfregulatie is een belangrijke vaardigheid voor een succesvol leven lang leren. Maar hoe stimuleer je je leerlingen? En hoe geef je ze inzicht in hun eigen leerproces? Deze toolkit bevat 56 handige tools waarmee je het proces van zelfregulerend leren doelgericht kunt activeren, ondersteunen en begeleiden

Met deze tools kun je coachen op zowel zelfsturing en zelfcontrole als zelfregulerend leren.

Nu bestellen, eind januari mee aan de slag!

Prijs: € 39,95

Auteurs: Ariena Verbaan & Miriam Op de Beek

ISBN: 9789065082640

Sector: vo/mbo (veel tools zijn ook inzetbaar in de bovenbouw van het po)

Hart voor ‘de zaak’

COLUMN Meester Stefan

Toen ik op 25-jarige leeftijd de overstap maakte van een bouwbedrijf naar het onderwijs, had ik even last van het zogeheten ‘Calimero-syndroom’. Of anders gezegd: ik was bang niet serieus genomen te worden. Dat zat hem bij mij in het eenvoudige woordje ‘zaak’. Mijn vrienden die niet in het onderwijs zaten maar een eigen bedrijf hadden of bij een bedrijf werkten, gingen immers naar ‘de zaak’ als er gewerkt moest worden. Ik ging ‘naar school’ en dat voelde een stuk minder stoer.

Mijn vrienden konden vertellen over de zaak, of er een beetje winst werd gemaakt. Zij konden aan het thuisfront melden dat ze nog wat langer op de zaak bleven, omdat het werk niet af was. Zij konden aankopen doen, niet privé zoals ik dat deed, maar van de zaak!! Hoe stoer is dat? Ik moest het voor altijd over ‘school’ hebben en het Calimero syndroom was geboren.

Laatst vroeg ik mijzelf af hoe het dan zit met de uitdrukking ‘hart voor de zaak hebben’. Kun je dat alleen maar zeggen wanneer je in het bedrijfsleven zit? Een zaak hebt? Of mag je daar ook van spreken als je op een school werkt? Tijd om de definitie van deze uitdrukking erbij te pakken:

‘Hart voor de zaak hebben’: werken met hart en ziel, bezield en met overgave je werk doen.

Kijk, daar kan ik iets mee! Als dit de definitie is van deze uitdrukking, ben ik meteen overtuigd. In het onderwijs werken ontzettend veel mensen met hart voor de zaak. In ieder geval bij mij op school. Ik moet denken aan mijn collega’s die samen met de leerlingen maaltijden voorbereiden, zodat wij met de hele school kunnen lunchen in de grote pauze. Dat gebeurt met

overgave, neem dat maar van mij aan. Ik moet denken aan collega’s die meteen naar je toekomen als je ze nodig hebt, bijvoorbeeld om je klas even over te nemen. Ik moet denken aan de collega’s die er voor je zijn als je net een pittig gesprek met een ouder achter de rug hebt. Dan werken ze met hart en ziel, anders kunnen ze dat niet doen.

Binnenkort gaan we met het hele team aan de slag met het thema communicatie, transactionele analyse. Een super belangrijk onderwerp. Je kunt nog zo bezield je werk doen, als je niet goed communiceert met elkaar kunnen er misverstanden of (voor)oordelen ontstaan. Voor je het weet ontstaat er wrijving en dat is onwenselijk. Het is de scholing waar we met z’n allen echt naar uitkijken.

Het enige nadeel is dat het op mijn vrije middag plaatsvindt, maar ik heb het er graag voor over. Thuis roep ik al een tijdje dat ik binnenkort op woensdagmiddag extra naar ‘de zaak’ moet. Dan klinkt het nog stoer ook.

Meester - Stefan @meesterstefan_hrlm

80 jaar vrijheid!

Lees en schrijf met Anne Frank

Dit schooljaar staat de Anne Frank Krant in het teken van 80 jaar vrijheid!

Anne heeft zelf de bevrijding niet meegemaakt, maar ze heeft wel over vrijheid geschreven. Natuurlijk in haar beroemde dagboek, maar ook in haar minder bekende, korte verhalen komt dit thema terug. Met een aantal van deze verhaaltjes van Anne gaan de leerlingen aan de slag in dit bijzondere lespakket.

In 2025 is het 80 jaar geleden dat ons land bevrijd werd van de Duitse bezetter. Dat betekende feest, maar helaas niet voor iedereen. In het lespakket

Anne Frank Krant 2025 daarom aandacht voor verschillende perspectieven op vrijheid, toen en nu. Otto Frank, Annes vader, was de enige van de acht onderduikers uit het Achterhuis die de oorlog overleefde. Hoe waren de maanden na de bevrijding voor hem? En voor de rest van Nederland?

En wat betekent vrijheid nu, tachtig jaar later?

Verlangen naar vrijheid

“Het is belangrijk om in de bovenbouw les te geven over Anne Frank en de Tweede Wereldoorlog. Anne is een leeftijdsgenoot waar de leerlingen zich in kunnen herkennen”, zegt leerkracht Sylvia Otten van de Katholieke Montessorischool (KMS) in Bussum. “We leven nu natuurlijk in een andere tijd, maar leerlingen herkennen zich in de thema’s die haar bezighielden. Het belang van vriendschap, verliefd worden en het verlangen naar vrijheid.” En juist op vrijheid ligt de nadruk in het nieuwste lespakket

Anne Frank Krant 2025

Het lespakket bestaat uit een krant voor iedere leerling, digitale verdieping voor het digibord met opdrachten en een extra. In de krant van 16 pagina’s staan verhalende teksten, historische beelden en bijbehorende opdrachten. Leerlingen lezen, kijken, leren en maken opdrachten in de krant. Uiteraard wordt er stilgestaan bij het levensverhaal van Anne Frank, en hoe zij verlangde naar vrijheid. Daarnaast is er ook aandacht voor de belangrijke oorlogsgebeurtenissen en welke lessen er te trekken zijn uit de holocaust.

’Ik ben een paar weken geleden begonnen om eens een verhaal te schrijven, iets dat helemaal verzonnen is en heb daar zo’n plezier aan gekregen dat m’n pennekinderen zich opstapelen’

Anne Frank, 7 augustus 1943

Dat Anne meer schreef dan haar beroemde dagboek, is niet bij iedereen bekend. Ze schreef in de schuilplaats ook veertig verhalen en sprookjes die ze haar ‘pennekinderen’ noemde. Deze zijn eerder dit jaar in boekvorm verschenen. Dit boek met de titel Pennekinderen vormt de basis van de extra. Voor elke leerling is er een eigen werkschriftje met daarin een aantal van deze verhaaltjes. Leerlingen gaan in een betekenisvolle context aan de slag met lees-, schrijf- en tekenopdrachten die aansluiten op de verhaaltjes van Anne en op de belevingswereld van de kinderen nu. De oefeningen bereiden de leerlingen voor op een slotopdracht waarbij ze alle schrijf- en tekentips in de praktijk kunnen brengen. De slotopdracht kan een tentoonstelling voor in de klas worden.

Leren van toen

De Anne Frank Krant bestaat al 46 jaar en verschijnt in maart voor leerlingen in de groepen 7 en 8. Meer dan de helft van de Nederlandse basisscholen werkt met het lespakket in de aanloop naar 4 en 5 mei. De Anne Frank Stichting vindt het belangrijk dat het verhaal – ieder jaar opnieuw – verteld wordt.

Lespakket Anne Frank Krant 2025 De Anne Frank Krant verschijnt jaarlijks en is een initiatief van de Anne Frank Stichting voor leerlingen in de groepen 7 en 8 van het primair onderwijs. Het is een lespakket over het leven van Anne Frank, de Tweede Wereldoorlog en de Jodenvervolging. Naast de krant maakt dit jaar een bijzondere extra onderdeel uit van het lespakket. Het boek Pennekinderen van Anne Frank vormt de basis van de extra. Iedere leerling krijgt een eigen werkschriftje met daarin een aantal verhaaltjes van Anne. Met bijpassende schrijf- en tekenopdrachten gaan leerlingen aan de slag in een betekenisvolle context.

Meer informatie en bestellen via: www.annefrankkrant.nl

SchrijfOceaan

De schrijfmethode voor groep 1 t/m 8

SchrijfOceaan sluit aan bij de taalbehoeften van de leerlingen en is geïntegreerd met TaalOceaan, een aanvankelijk leesmethode voor groep 3. Met SchrijfOceaan krijgen leerlingen in de groepen 1 t/m 8 een gestructureerde manier aangeboden om hun schrijfvaardigheden te ontwikkelen

Belangrijkste kenmerken

Gestructureerd en overzichtelijk lesmateriaal, dat kinderen stap voor stap door de ontwikkeling van hun schrijfvaardigheden begeleidt.

Uitgebreide digibordsoftware, met letterplaatjes, schrijfanimaties, puzzels en liniatuur, waardoor de lesstof op een interactieve en boeiende manier kan worden aangeboden.

TaalOceaan

Aanvankelijk lezen en taal voor groep 3

Dubbelzijdige wandkaart, waarop zowel schrijfletters als hoofdletters overzichtelijk te zien zijn, ideaal voor in de klas!

Vraag een demo aan via de QR-code!

Belangrijkste kenmerken

Nadruk op technisch lezen en spelling, en de ontwikkeling van fonologisch bewustzijn.

Volop differentiatie, er worden drie niveaus onderscheiden.

Aanbod leeskwartiertje, met dagelijks twee woordrijtjes en twee bladzijden verhaaltjes.

TaalOceaan is een methode met een sterke focus op technisch lezen en spelling. Dagelijkse oefeningen en differentiatiemogelijkheden zorgen voor een solide basis in taalvaardigheid. TaalOceaan biedt met de Voorschotbenadering voor groep 1-2 een goede voorbereiding voor groep 3.

Dagelijks dictee, waarmee elke spellingsles begint. Lees meer via de QR-code!

5 tips voor een soepele overgang naar kindcentrum

Yvonne

van

der Heijden: ‘De kracht van een kindcentrum zit in de samenwerking: met elkaar een fijne plek creëren voor kinderen.’

Yvonne van der Heijden was jarenlang schoolleider op basisschool De Gouden Griffel in Berkel en Rodenrijs. Op deze school, onderdeel van stichting Laurentius in Delft, startte zij samen met haar team een nieuwe locatie en bouwde deze uit tot kindcentrum. Met een rugzak vol ervaring werkt Yvonne tegenwoordig op het bestuurskantoor van Laurentius, waar zij andere directeuren ondersteunt bij de overgang van basisschool naar kindcentrum. In dit artikel geeft Yvonne vijf gouden tips om deze transitie soepel te laten verlopen.?

Tekst: Natasja de Vrind

Veel basisscholen in Nederland vormen zich om tot kindcentrum. Deze transitie is niet opgelegd vanuit de overheid, maar meestal een idee vanuit besturen. Een voordeel hiervan is een groter team. Hierdoor zijn er meer mogelijkheden tot vervanging met het oog op het lerarentekort. De belangrijkste reden voor een kindcentrum is voornamelijk, dat met één team aan de ontwikkeling van een kind van 0 tot 12 jaar wordt gewerkt.

Tip 1 Formuleer een gezamenlijke visie

“Bij de samenwerking tussen teams van peuterspeelzaal, BSO en basisschool merk je dat er sprake is van cultuurverschillen. Daarom is het van belang om het kindcentrum met elkaar vorm te geven vanuit een gezamenlijk geformuleerde visie. Elkaar goed leren kennen staat daarbij voorop. Ga eens kijken bij elkaar en leer van elkaar!”

Tip 2 Neem de tijd voor het proces

“De overgang naar kindcentrum is een proces waar je met elkaar ingaat en waar de tijd voor genomen moet worden. De directie stelt doelen en stelt een duidelijk tijdspad op. Medewerkers weten hierdoor waar ze aan toe zijn en worden in iedere stap meegenomen. Denk ook aan het gebouw: overleg samen goed over de inrichting ervan.”

Tip 3 Spreek dezelfde taal

“Het afbakenen van kaders met elkaar en zo een doorgaande lijn opzetten en borgen, geeft duidelijkheid voor de kinderen. Gebruik bijvoorbeeld ook het woord kinderen in plaats van leerlingen, omdat kinderen zich op de VSO en BSO niet in een schoolse situatie bevinden. Tevens moet de manier waarop je elkaar en de kinderen aanspreekt voor iedereen gelijk zijn.”

Tip 4 Zet expertiseteams in

“Belangrijk is de kennis en expertise van de verschillende teams te behouden en te bewaken. In een expertiseteam kun je bijvoorbeeld gezamenlijk activiteiten organiseren. Hoe fijn is het dat je in zo’n expertiseteam kunt laten zien waar jij trots op bent of wat jij goed kunt!”

Tip 5 Betrek ouders

“Als je ouders goed en regelmatig informeert, heeft de transitie meer kans van slagen. Organiseer een informatieavond voor ouders en houd ouders via de nieuwsbrief op de hoogte van de ontwikkelingen. Natuurlijk bespreek je als school dit proces ook binnen je medezeggenschapsraad.”

Belonen en motiveren doe je met

Beloningsstickers

Beloningskaarten

Stickerverzamelkaarten

Miniposters

Scan de QR- code voor meer informatie

Voordeelboekenpakket KENNISMEESTERS DEEL 1 T/M 5 Serie 15660 € 84,75 € 60,-

Klokkijken coachkaarten

Maak lezen leuker met AVI certificaten, Leeslogboeken en Leeswijzers

SERIE 115

SERIE 4626

SERIE 767

SERIE 1096

SERIE 113

SERIE 2349

SERIE 3343

SERIE 3830

SERIE 3940

SERIE 3831

Museum Rotterdam ‘40 - ‘45 NU

In onze locatie aan de Coolhaven in Rotterdam beleef je wat het betekent wanneer jouw stad gebombardeerd wordt. Hoe ziet je leven eruit als je daarna vervolgd en onderdrukt wordt? In een 28 meter lange vitrinegalerij staan bijna alle objecten uit onze verzameling opgesteld.

Achter die soms doodgewone objecten steken vaak bijzondere verhalen. Zoals de trein van blik en hout voor Gerhard, gemaakt door zijn vader toen ze waren ondergedoken. Voorwerpen en verhalen. Samen onderdeel van onze geschiedenis. Een geschiedenis die alleen bewaard blijft als we de verhalen blijven vertellen.

Tot nu toe is de herdenking van de Tweede Wereldoorlog vooral iets van de Nederlanders die het echt hebben meegemaakt. Nu deze generatie langzaam wegvalt, wordt de behoefte aan educatie over de Tweede Wereldoorlog groter. Het bereiken van jongeren is dan ook een van onze voornaamste doelen.

Museum Rotterdam nodigt scholen uit om 80 jaar vrijheid te vieren met een uniek, educatief programma: de Bouwplaats. Hier ontdekken je leerlingen de waarde van vrijheid, democratie en mensenrechten door samen een ‘stad’ te bouwen. In plaats van steen en cement werken ze met ideeën en oplossingen, waarbij ze creatieve hulpmiddelen gebruiken zoals machtssorteerders, tolerantiemeters en respectrollen.

Door samen conflicten op te lossen en na te denken over vrijheid en democratie, ervaren de kinderen spelenderwijs hoe je een fijne stad voor iedereen bouwt. Met een iPad maken ze keuzes bij verschillende dilemma’s en onderzoeken ze de grenzen van vrijheid.

Aan het einde ontvangen ze een certificaat met hun keuzes, dat terug op school kan worden ingezet voor verdere discussie. De Bouwplaats is een leerzame ervaring die naadloos aansluit bij de lessen burgerschap en sociale vaardigheden in het basisonderwijs.

PrimaOnderwijs & Museum Rotterdam

Beleef het klimbos al vanaf € 14.95 per leerling. Bekijk alle mogelijkheden op funforest.nl/schoolreisje

Je vindt ons in Almere - Amsterdam - Rooerdam - Venlo

Rekenmaterialen voor groep 1 t/m 8: op Educatheek kun je rekenen!

Zoek je posters en rekenblokjes voor de onderbouw of getalkaarten en breukensets voor de bovenbouw? Op Educatheek vind je de juiste rekenmaterialen voor alle groepen.

Groep

1

Tellen en getallen leren

Oefenen met ruimtelijk inzicht, cijfers en rekenbegrippen

2

Groep

4

Groep

3

Leren klokkijken met leerlingklokjes en demoklok

Optellen, aftrekken en de tafels oefenen met educatieve rekenposters

Groep

8

5

Geldrekenen met biljetten, munten en kommagetallen

Groep

Aan de slag met breuken en geometrische vormen

6

7

Hoofdrekenen, delen met breuken en voorbereiden op de brugklas.

Leer alles over het metriek stelsel, procenten en getallen tot 1.000.000

Groep Scan & Bestel

Bestel rekenmaterialen en rekenmethodes voor alle groepen op

Groep

Groep

Audrey Wilschut Beursmanager

Onderwijs Jaarbeurs

Samen maken we er een on(der)wijsfeest van

NOT 2025 belooft een inspirerend vijfdaags vakevent te worden dat je niet wilt missen. Het thema in 2025 is ‘Hart voor kinderopvang en onderwijs’. Niemand minder dan Hare Majesteit Koningin Máxima komt de NOT openen. Wij hebben er zin in! Met wie kom jij?

Er is zoveel om naar uit te kijken. Ik ben ontzettend trots op onze nieuwe NOT Mainstage, waar toonaangevende sprekers je elke dag inspireren. Iedere dag staat in het teken van een ander thema. Deze thema’s zijn ‘Samen sterker: diversiteit, gelijkheid en inclusie’, ‘Burgerschap’, ‘Vakmanschap’, ‘Gezond en veilig onderwijs’ en ‘Kwaliteit en Ontwikkeling’. De dagvoorzitter van de NOT Mainstage is de bekende onderwijscolumnist, schrijver, documentairemaker, presentator en mbo-docent Karim Amghar.

Wat je ook zeker niet wilt missen is de nieuwe Mind Space Lounge, een informatieve en inspirerende lounge waar het mentaal welbevinden van leerlingen centraal staat.

Nieuw in 2025 is ook de OnderwijsExpeditie, een samenwerking met diverse organisaties om bij te dragen aan oplossingen voor de personeelstekorten in het onderwijs. Of je nu nieuw bent in de sector, al ervaren of een werkgever, deze guided tours bieden inspiratie en concrete handvatten voor loopbaanmogelijkheden.

Maar is nog zoveel meer interessants. Niemand minder dan Erik Scherder staat op vrijdag op de NOT Mainstage. Hoogleraar Floortje Scheepers vertelt meer over het mentale welzijn bij jongeren dat beïnvloed wordt door prestatiedruk, individualisme en de illusie van maakbaarheid van het leven. Jeanine Lemmens gaat in op de belangrijkste thema’s in de kinderopvangsector en op het vakmanschap van de kinderopvangprofessionals. Leraar en gedragsspecialist Bart Heeling werkt in het cluster 4-onderwijs en vertelt meer over hoe je ervoor

zorgt dat leerlingen zich veilig en gezien voelen. En wethouder Marjolein Moorman betreedt het hoofdpodium om te vertellen over ‘haar’ Amsterdamse aanpak.

De NOT zet dit jaar nog sterker in op EdTech: technologie is immers onmisbaar in het moderne onderwijs. Mede door de recente overname van IPON hebben we de krachten op het gebied van onderwijs en technologie gebundeld. Het EdTech College op de NOT is dé plek waar bezoekers kennis, inspiratie en innovatie vinden over de toekomst van onderwijs en de impact van EdTech.

En dat is nog maar een greep uit het programma!

Laat je verrassen door technologische innovaties in het EdTech College, de creativiteit op het Aula Podium, en praktische inzichten op het Bewegend Leren Plein Vergeet ook niet de ‘School van de Toekomst’ en onze vele exposanten te bezoeken. Samen maken we van de NOT een plek waar kennis delen, leren en vieren hand in hand gaan.

De NOT is jouw kans om te ontdekken, ontmoeten en groeien. Dus wacht niet langer en registreer je gratis. Laten we samen een onvergetelijke editie van de NOT neerzetten.

Tot ziens op de NOT!

Kom je ook?

Registreer voor gratis toegang

In het hart van het onderwijs

Ontmoet SLO op de NOT 2025

Onderwijs vormt de basis voor de samenleving van morgen. Wat leerlingen moeten kennen en kunnen is vastgelegd in het landelijk curriculum. Het is de hoeksteen van ons onderwijs. SLO zorgt voor dit fundament. Zo geven we leerlingen mee wat de wereld van morgen vraagt.

Heb je vragen over de actualisatie van de kerndoelen, de leerlijnen of de examenprogramma’s? Kom dan tijdens de NOT langs bij onze stand in Hal 10 van de Jaarbeurs.

Onze curriculumexperts staan voor je klaar!

Kennissessies

SLO organiseert drie kennissessies tijdens de NOT in Lokaal 1 in Hal 10:

1.

Woensdag 22 januari, 15.00 - 15.30 uur

Basisvaardigheden burgerschap: Lesideeën voor een vliegende start met de conceptkerndoelen.

2.

Donderdag 23 januari, 15.00-16.00 uur

Geef een impuls aan je taalonderwijs: Werken aan basisvaardigheden, gesteund door de conceptkerndoelen.

3.

Zaterdag 25 januari, 15.00-16.00 uur

Hoe voer je een goed gesprek over je curriculum met je team?

Kijk op slo.nl/not voor meer informatie, de aanwezige experts en de inhoud van de kennissessies. Ook vind je hier een registratielink voor een (gratis) toegangsbewijs.

Koningin Máxima’s missie met MIND Us

Bart Heeling Laat leerlingen zich veilig voelen

Marjolein Moorman Over de Amsterdamse aanpak

Louise Elffers: Voorzitter Onderwijsraad over uitdagingen 24 Wie wint de innovatie Award 2025?

Bas Zwiers: Leerlingen verdienen de ruimte

Dagelijks: OnderwijsExpeditie 2025 36 Jeanine Lemmens: Kansen door voorschoolse kinderopvang

39 Johan Hof: Over de School van de Toekomst

Over IPON en Edtech Outlook

Colofon

Karim Amghar Maak kennis met dagvoorzitter van de NOT Mainstage

EdTech Alles over succesvolle inzet van technologie 18 28 40

Floortje Scheepers De druk op mentaal welzijn van jongeren

BEURS NIEUWS

NIEUW

NOT Mainstage

Inspirerende sprekers en bestuurders delen vijf dagen lang hun kennis en visie over uiteenlopende thema’s, die zorgvuldig zijn geselecteerd door de NOT-programmacommissie. Dagvoorzitter Karim Amghar - bekend schrijver, programmamaker én docent - voelt hen aan de tand. Kom ook; laat je bijpraten en verbreed je kennis.

NIEUW

Mind Space Lounge

MIND Us, Gezonde Generatie en Gezonde School nodigen je uit in deze nieuwe informatieve en inspirerende lounge, tussen hal 11 en 12. Dé plek waar het mentale welbevinden van leerlingen centraal staat. Kom naar het Dialoog podium voor gesprekken over maatschappelijke issues in de klas, stel vragen aan experts, volg leerzame workshops en nog veel meer!

NOT Eventplatform

Jouw hulp bij het optimaal voorbereiden van je bezoek. Download het eventplatform met daarin jouw toegangsbewijs , bekijk de aanwezige exposanten , het programma , de sprekers en de interactieve plattegrond . Met andere woorden: alles bij de hand, digitaal én duurzaam. NIEUW

Broodtrommelactie

Opleiding, training en coaching straat

Help ons afval te verminderen en geniet van een lekkere, voordelige maaltijd. Neem je eigen broodtrommel mee en krijg €1 korting op je bestelling bij de horecapunten Moments 1 en 2 op de beursvloer.

Wil je je professionele groei een boost geven, bezoek dan de exposanten in deze straat in hal 10. Zij beantwoorden al je vragen en helpen je graag verder.

NIEUW

OnderwijsExpeditie 2025

Ontdek de veelzijdige wereld van het onderwijs tijdens deze exclusieve guided tours over de beursvloer. Er zijn drie verschillende tours gericht op diverse doelgroepen, van jong en nieuw talent tot oudgedienden in het vak en een tour voor werkgevers. De tours vinden dagelijks plaats op vaste tijden.

Aula Podium

BEURS NIEUWS

EdTech College keert terug

Wat was dit theater een groot succes tijdens de vorige editie! Uiteraard is er op de NOT 2025 veel aandacht voor educatieve technologieën en keert het EdTech College terug. Neem plaats en laat je bijpraten over de digitale transformatie in het onderwijs, AI, digitale vaardigheden en nog veel meer.

Dé plek waar van alles gebeurt! Geniet van een gevarieerd programma, samengesteld door exposanten, met dans, muziek en theater. Laat je inspireren tijdens live optredens en ontdek wat exposanten te bieden hebben voor creatieve lessen in kunst- en cultuureducatie.

Kom je ook?

Registreer voor gratis toegang

Powered by IPON

Bewegend Leren Plein

Ontmoet exposanten die zittend en bewegend leren combineren, zowel buiten als in de klas. Bewegend leren bevordert de concentratie, motivatie en leerprestaties van leerlingen, en draagt bij aan hun motorische ontwikkeling en een gezonde levensstijl.

Nieuw op de NOT: de Mind Space Lounge

Koningin Máxima’s missie met MIND Us: de mentale gezondheid bij jongeren

versterken

In een samenleving waarin mentale druk onder jongeren alarmerend toeneemt, staat Hare Majesteit Koningin Máxima met Stichting MIND Us aan de frontlinie. De organisatie is mede op initiatief van Koningin Máxima opgericht in 2022, met als doel: een gezonde ontwikkeling van jongeren waarin er ruimte is om kwetsbaar te zijn, te groeien, te leren en te ervaren. Zo worden ze weerbaarder en krijgen ze grip op hun mentale gezondheid. Alle activiteiten en producten ontwikkelt MIND Us samen met jongeren, omdat zij als geen ander weten wat werkt –en wat juist niet – in de praktijk.

“Het is volkomen normaal om af en toe angstig of gespannen te zijn”, zegt Frederieke Vriends, directeur van MIND Us. “In de puberteit ervaren jongeren intense emoties, wat hen soms onzeker, alleen of gestrest kan maken. Dit hoort bij het proces van opgroeien en biedt juist kansen om sterker te worden. MIND Us wil jongeren ondersteunen in het ontwikkelen van mentale veerkracht, zodat ze met vertrouwen door deze uitdagingen heen kunnen navigeren, zonder zich ooit ‘stuk’ te voelen.”

Veerkracht

Het hebben van veerkracht betekent volgens MIND Us niet dat je altijd blij of ontspannen moet zijn, maar juist

leert omgaan met momenten van somberheid, angst en stress en dat je op deze momenten ook de juiste steun weet te vinden. In een maatschappij waarin de druk op jongeren toeneemt, stelt MIND Us kritische vragen: Zijn we te veel bezig met perfectie? Hebben we een omgeving gecreëerd waarin jongeren te weinig ruimte hebben om zichzelf te ontdekken? “Misschien voeden we onze kinderen wel te kwetsbaar op”, betoogt Frederieke, “en misschien missen we in de huidige samenleving het groepsgevoel en de ondersteuning die jongeren helpen hun identiteit te vormen en zelfvertrouwen te vinden.”

Vanuit de stem van jongeren en ondersteund door wetenschappelijke inzichten kijkt MIND Us daarom kritisch naar de invloed van de leefomgeving op de mentale gezondheid van jongeren. Daar hoort zeker ook de schoolomgeving bij, naast onder meer het gezin, de buurt en de social media.

Rol van scholen

“Een groot deel van het leven van jongeren speelt zich af op school, wat onderwijsinstellingen een cruciale rol geeft in het bevorderen van het mentale welzijn van hun leerlingen. Een goede mentale gezondheid is essentieel voor het leerproces en de algehele ontwik-

Frederieke Vriends

keling van jongeren. Daarom is het van belang dat we structureel aandacht geven aan preventie, bijvoorbeeld door op scholen een gezonde en ondersteunende omgeving te creëren”, legt Frederieke uit. “MIND Us ondersteunt scholen en onderwijsprofessionals op verschillende manieren om dit te realiseren. We verbinden organisaties, programma’s en initiatieven om elkaar te versterken, en bieden praktische handreikingen voor onderwijsprofessionals, ontwikkeld samen met jongeren zelf. Van individuele interventies tot schoolbrede aanpakken, we verzamelen en delen best practices.”

Geef ze de ruimte

Ook ouderbetrokkenheid speelt een grote rol als het gaat om het mentaal welzijn van jongeren. “Maar”, stelt Frederieke, “er moet een goede balans zijn. Het voortdurend monitoren van het welzijn van een kind kan contraproductief werken als ouders snel naar een zorgtraject grijpen zodra het even niet goed gaat. Elk kind moet de ruimte krijgen om zijn eigen mechanismen te ontwikkelen om bijvoorbeeld met stress om te gaan, zoals een rustig moment voor zichzelf nemen of juist steun zoeken bij vrienden. Als kinderen zichzelf kunnen zijn, hebben ze de ruimte om zichzelf te ontwikkelen.”

Bezoek de Mind Space Lounge op de NOT MIND Us, Gezonde Generatie (het samenwerkingsverband van 22 gezondheidsFondsen) en Gezonde School (het programma dat onderwijsprofessionals helpt om een gezonde leefstijl op school vanzelfsprekend te maken) nodigen je uit in deze nieuwe informatieve en inspirerende lounge. De Mind Space Lounge is dé plek waar het mentaal welbevinden van leerlingen centraal staat. Op het Dialoogpodium komen maatschappelijke issues aan bod die spelen in de klas, zoals omgaan met prestatiedruk. Ook kun je kleinschalige, interactieve workshops bijwonen over thema’s als ‘verbinding in de klas’, ‘hoe maak je jongeren weerbaar’ of over ‘structureel en schoolbreed welbevinden’. In de middag biedt de Mind Space Lounge ontspanning, gecombineerd met interventies die werken met kunst, cultuur en live muziek. De activiteiten worden dagelijks afgesloten met een spreekuur waarin experts en ervaringsdeskundigen klaar staan om vragen van NOT-bezoekers één-opéén te beantwoorden.

Tot ziens in de Mind Space Lounge tussen hal 11 en 12!

Leren gaat een stuk makkelijker als je goed in je vel zit. Met de meeste jongeren gaat het gelukkig goed, maar er zijn ook jongeren die worstelen. Hoe eerder we de signalen opvangen, hoe groter de kans dat zij hun mentale veerkracht terugvinden voordat problemen té zwaar worden. U kunt hierbij helpen! Door leerlingen een veilige en vertrouwde plek te bieden waar ze zich gezien en gehoord voelen, maken we samen een groot verschil. Ik hoop van harte op uw steun. Dank u wel!

Koningin Máxima, erevoorzitter Stichting MIND Us

Waar op de beurs?

Tussen Hal 11 en Hal 12

• Dinsdag 21 t/m zaterdag 25 januari 2025

© RVDJeroen van der Meyde

Junior IOT

vakdocenten W&T op PO & VO

Makerspace en vakinhoud met W&T en moderne technologie op jullie school.

- Solderen & electronica - Ontwerpen & 3D printen

- Maken & programmeren

- Makerspace Certificaat

Volledig verzorgd met vakdocenten, lescontent, machines en materialen bij jullie in de klas.

Jouw leerlingen creëren toffe resultaten vanuit hun intrinsieke motivatie. Ze willen niet meer weg!

Samen ondersteunen en verrijken we de ambitie en leerdoelen van jouw school

JuniorIOT.nl contactgegevens: team@junioriot.nl 06-47052791

Doen jullie ook mee?

We zoeken nieuwe scholen, vakdocenten en makerspaces

Daag uw talentvolle, meer- en hoogbegaafde PO-leerlingen uit!

Acadin is dé digitale leeromgeving voor de talentvolle, meer- en hoogbegaafde PO-leerlingen (groep 1-8).

Een omgeving die is gevuld met >650 interessante en uitdagende leeractiviteiten over allerlei onderwerpen.

Speciaal geselecteerd om het leren op school voor deze kinderen te verrijken. Leerlingen leren niet alleen feitenkennis en vaardigheden, ze leren ook hoe ze moeten leren.

Opbouw Acadin

Inhoud – >650 leeractiviteiten groep 1-8

Planningsmodule – activiteiten toekennen met startdatum en deadline

Begeleidingsmodule – beoordelen, portfolio

Interesse?

Bezoek onze website www.acadin.nl of onze stand: 12.F070

Samen bouwen aan toekomstgericht onderwijs met RobotWise

Spelend leren met robots draagt bij aan het ontwikkelen van sociaal-emotionele vaardigheden en executieve functies. RobotWise biedt ervaringsgerichte les- en trainingsprogramma’s, voor leerlingen en professionals in het primair (groep 3 t/m 8) en voortgezet onderwijs. Onze aanpak vormt een brug tussen onderwijs en bedrijfsleven, waarbij leerlingen met meer zelfvertrouwen de arbeidsmarkt op kunnen.

Ons team staat klaar op stand 11.G054 om jou alles te vertellen over onze lessen, trainingen en werkwijze.

Scan voor meer informatie Laten we kennismaken! www.robotwise.nl

Van 21 t/m 25 januari 2025 Vijf thema’s één podium

Elke dag een ander thema op de NOT Mainstage

Nieuw dit jaar is de NOT Mainstage, een groot podium met plek voor ruim 200 geinteresseerden die hier kunnen luisteren naar toonaangevende topsprekers. Op de Mainstage spelen vijf actuele thema’s de hoofdrol. De thema’s omvatten alles wat er op dit moment toe doet in het onderwijs en de kinderopvang. Dagelijks staat er één thema centraal. Onder dagvoorzitterschap van onderwijscolumnist, schrijver, documentairemaker, presentator én mbo-docent Karim Amghar delen de sprekers op het podium hun kennis en visie over het thema van de dag. Laat je bijpraten, praat vooral ook zelf mee en inspireer elkaar!

Dinsdag 21 januari

Samen sterker: diversiteit, gelijkheid en inclusie

Onderwijs en kinderopvang vormen dé sleutel tot gelijke kansen. Kinderopvanglocaties en basisscholen zijn plekken waar kinderen vanuit allerlei achtergronden samenkomen, spelen en van elkaar leren. Maar door toenemende segregatie, zowel in de samenleving als in het onderwijs, komen verschillende groepen kinderen elkaar steeds minder vaak tegen. Dat is zorgwekkend, vindt de Gelijke Kansen Alliantie, omdat dit niet alleen de ontwikkeling van kinderen belemmert, maar ook scholen voor ingewikkelde uitdagingen stelt en daardoor uit balans kan brengen.

Woensdag 22 januari

Kinderen moeten voelen dat ze op school gezien, gehoord en gewaardeerd worden, zowel door leraren als medeleerlingen. Diversiteit in het onderwijs kan hierbij helpen, zeker als lerarenteams een goede afspiegeling zijn van de samenleving. Leraren die oog hebben voor inclusie en gelijke kansen zijn hierin onmisbaar. Door de arbeidsvoorwaarden aan te passen en kansen te bieden, bijvoorbeeld aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, kunnen de kinderopvang en het onderwijs inspirerende voorbeelden zijn voor andere sectoren.

Burgerschap

Sinds 2021 zijn de regels rond burgerschapsonderwijs aangescherpt: alle leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs moeten bekend raken met diversiteit en de basiswaarden van de Nederlandse rechtsstaat, zoals vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Het doel? Actief burgerschap en sociale samenhang stimuleren. Burgerschapsonderwijs geeft leerlingen de tools om hun stem te laten horen en op een respectvolle manier mee te praten en te discussiëren, zelfs als ze van mening verschillen.

Veel scholen worstelen echter met de vraag hoe ze een visie op burgerschapsonderwijs kunnen ontwikkelen die past bij hun leerlingen. De nieuwe kerndoelen voor burgerschap bieden hierbij een oplossing door duidelijk te maken wat leerlingen minimaal moeten weten, terwijl er genoeg ruimte blijft voor scholen om hun eigen invulling te geven. Dit helpt leraren om burgerschap beter te integreren in het lesprogramma. Met goed onderwijs op dit gebied dragen scholen bij aan het vormen van betrokken, verantwoordelijke en kritische wereldburgers.

Donderdag 23 januari Vakmanschap

Het succes van onderwijs en kinderopvang draait om het vakmanschap van leraren, pedagogisch medewerkers en schoolleiders en andere betrokken professionals. Hun expertise verdient de erkenning die het toekomt. Leraren en pedagogisch medewerkers combineren vakkennis, didactische vaardigheden en pedagogisch inzicht op hoog niveau. Hun passie om een verschil te maken in het leven van kinderen is onmiskenbaar. Om deze professionals optimaal te laten presteren, is het belangrijk dat ze minder last hebben van administratieve taken en meer autonomie krijgen in hun werk. Schoolleiders en bestuurders spelen hierin een cruciale rol door vakmanschap te bevorderen en te behouden. In het recent gepubliceerde Beroepsbeeld Leraar delen duizenden leraren uit verschillende onderwijssectoren hun visie op het leraarschap. Vakmanschap staat voorop, en de waarde van voortdurende professionele ontwikkeling en de rol van leraren als game changers wordt extra benadrukt. Kortom, goed vakmanschap vormt de ruggengraat van ons onderwijs en kinderopvang.

Vrijdag 24 januari Gezond en veilig onderwijs

Voor goed onderwijs en goede kinderopvang is een gezonde en veilige omgeving van essentieel belang. Leraren en pedagogisch medewerkers bieden een veilige plek waar kinderen zich kunnen ontwikkelen. Soms kan één leraar of pedagogisch medewerker het verschil maken in het leven van een kind. De focus op sociale en fysieke veiligheid in en rondom scholen is belangrijker dan ooit. Met de toenemende invloed van straatcultuur binnen de schoolmuren is het belang van

duidelijke regels en opvoedkundige taken groot. Maar waar ligt de grens tussen onderwijs en opvoeding? Dat is een vraag die steeds vaker opduikt. Ook online veiligheid is van belang, evenals aandacht voor gezonde voeding en beweging. Voor onderwijs- en kinderopvangprofessionals speelt een gezonde werkomgeving ook een grote rol. Schoolleiders en bestuurders dragen bij aan een veilige plek vol werkgeluk, zodat iedereen optimaal kan presteren.

Zaterdag 25 januari Kwaliteit en ontwikkeling

In het verlengde van vakmanschap, het thema van donderdag, ligt het thema Kwaliteit en ontwikkeling. Onderwijs en kinderopvang zijn zo sterk als de mensen die er werken. Het waarborgen van de kwaliteit van leraren en pedagogisch medewerkers is daarom essentieel. Niet alleen werkdruk, maar ook een gebrek aan persoonlijke uitdaging, professionele ontwikkeling en erkenning zorgen ervoor dat leraren het onderwijs verlaten, zo blijkt uit recent onderzoek*. Met de huidige personeelsschaarste in meerdere sectoren is samenwerking cruciaal. Leraren, pedagogisch medewerkers, schoolleiders en beleidsmakers moeten samen

*Bron: ‘Vertrekredenen leraren en docenten in het po, vo en mbo’, ResearchNed i.o.v. ministerie OCW, december 2023.

oplossingen vinden om de tekorten aan te pakken. Investeren in de kwaliteit en ontwikkeling van onderwijsprofessionals zorgt ervoor dat het onderwijs blijft bloeien en toekomstige generaties de beste leerervaring krijgen. Kwaliteit en ontwikkeling zijn onlosmakelijk verbonden: door jezelf voortdurend bij te scholen, blijf je je vakmanschap verbeteren.

Waar op de beurs? NOT Mainstage (Hal 12)

• Dinsdag 21 t/m zaterdag 25 januari 2025

• 10.30 – 16.15 uur | woensdag tot 18.30 uur

Maak kennis met dagvoorzitter NOT Mainstage: Karim Amghar

‘Mijn relatie met onderwijs?

Die is intens!’

Onderwijscolumnist, schrijver, documentairemaker, presentator én mbo-docent

Karim Amghar brengt met zijn rijke onderwijservaring en passie voor maatschappelijke thema’s een golf van inspiratie naar NOT 2025. Als dagvoorzitter van de NOT Mainstage zal hij met zijn authentieke, onbevangen stijl dagelijks een brug slaan tussen sprekers en bezoekers.

“Mijn relatie met onderwijs? Die is intens!”, lacht Karim. “Bijna mijn hele professionele leven ben ik ermee bezig.” De reden is terug te vinden in zijn jeugd, denkt hij. “Aan het eind van de basisschool was ik een van die kinderen met een te laag advies, enorm demotiverend! Dat verkeerde schooladvies heeft ertoe bijgedragen dat ik het foute pad op dreigde te gaan. Daarom strijd ik als mens én als onderwijsprofessional tégen onderwaardering en vóór gelijke kansen.”

Het is de grote wens van Karim dat het onderwijs en de maatschappij inclusiever worden. In zijn werk focust hij op diversiteit, inclusie en kansengelijkheid. Inmiddels weet Karim dat kansenongelijkheid niet zozeer samenhangt met het feit dat je familie nietWesterse roots heeft of niet. “Dat zit hem er vooral in of je een kind bent van ouders met een minder dikke portemonnee en - zoals dat in het onderwijs nog steeds genoemd wordt - een laag opleidingsniveau. Kinderen zoals ik er een was. Dat kunnen net zo goed de kinderen van Ahmed en Fatima zijn, als de kinderen van Henk en Ingrid.”

Rolmodel Jan

Karim heeft indertijd kansen gehad, omdat mensen in hem geloofden en hem steunden in zijn keuzes.

Hij vertelt: “Jan, een oudere leraar op de school waar ik als jonge leraar lesgaf, werd mijn rolmodel. Jan voelde haarfijn aan wat zijn leerlingen nodig hadden. Hij kon altijd zien hoe iemand in de wedstrijd zat. Jan zag en

‘We moeten ongelijk investeren om meer gelijkheid te creëren, óók in de kinderopvangsector’

hoorde zijn leerlingen en had enorm veel mensenkennis. Jan vond niemand zielig. Nee, hij had juist van al zijn leerlingen hoge verwachtingen. Hij onderschatte ze nooit, ook niet als een leerling hem toch teleurgesteld had. Hij kon zijn leerlingen vergeven als de beste. Onderwijs, zo zei Jan, is een proeftuin waar leerlingen het telkens opnieuw mogen proberen, voordat ze aan het echte leven mee gaan doen.”

Wat heeft Karim zelf met de thema’s van de NOT Mainstage?

Het thema Diversiteit, gelijkheid en inclusie ligt hem na aan het hart (dit thema staat op de dinsdag centraal).

“Wie je ook bent, waar je ook vandaan komt, diversiteit en inclusie gaan over ons allemaal”, stelt Karim. “Onderwijs is helaas niet de grote gelijkmaker die het zou moeten zijn. Mijn stelling is: We moeten ongelijk investeren om meer gelijkheid te creëren, óók in de kinderopvangsector. Daar kunnen we zoveel meer uithalen om kinderen een goede start te geven.”

Ook Burgerschap (het thema van woensdag), vindt Karim heel belangrijk. “Ik geef zelf een dag in de week burgerschap op het mbo. De samenleving polariseert en daarom is het goed dat burgerschapsonderwijs nu minder vrijblijvend geworden is op de scholen. We moeten leerlingen meenemen in medezeggenschap, democratie, respect voor elkaar.” Als mbo-docent stimuleert hij zijn studenten zich zoveel mogelijk uit te spreken over de problemen in de wereld, in ons eigen land en in de directe omgeving van jongeren. “Ik wil hen meegeven dat ze wel degelijk invloed kunnen uitoefenen op hoe we ervoor staan. Dat ze de regie kunnen pakken op hun eigen leven, maar ook op hun leefwereld.”

De thema’s Vakmanschap (op donderdag) en Kwaliteit en ontwikkeling (op zaterdag) liggen volgens Karim in elkaars verlengde. “Onderzoek waar de krachten zitten in je team en laat iedereen vanuit die kracht functioneren. We zien dat een groot deel van de zij-instromers binnen de eerste vijf jaar stopt. Een derde van de startende leraren houdt ermee op. Dat zijn trieste

Kom je ook?

Registreer voor gratis toegang

cijfers. Vaak hoor je dan: ‘Ik ben in het diepe gegooid’, ‘Ik had het gevoel dat ik niet zoveel impact kon hebben’ en ‘Ik vond taken rondom het lesgeven te veel’. Al die zaken moeten we aanpakken, willen we dat zowel de leerling als de leraar zich optimaal kan ontwikkelen. Tot slot Gezond en veilig onderwijs (het thema van vrijdag). “Natuurlijk moet school een gezonde en veilige omgeving zijn. Zowel het lichamelijk als geestelijk welzijn van leerlingen en leraren is essentieel om goed onderwijs te kunnen leveren. Dat het ook geldt voor iedereen die in het onderwijs of de kinderopvang werkt, is evident. Want hoe zou je goed kunnen presteren, als je eigen mentale of fysieke gezondheid niet optimaal is?”, zegt Karim.

‘Zowel het lichamelijk als geestelijk welzijn van leerlingen en leraren is essentieel om goed onderwijs te kunnen leveren’

Bevlogen, enthousiaste en blije professionals Vijf NOT-dagen met vijf heel belangrijke thema’s. Tegelijkertijd zijn het onderwijs en de kinderopvang ook heel blije sectoren met bevlogen, enthousiaste en positief gestemde professionals, ervaart Karim. “Telkens als ik aan een talkshowtafel mag meepraten over onderwijs, gaat het weer over het personeels-tekort en de hoge werkdruk. Dan denk ik: ‘Loop gewoon eens een dag door een schoolgebouw. Dan zie je het geluk en hoor je het gelach van leerlingen en leraren. Daar gaan we het natuurlijk ook over hebben op de NOT Mainstage!”

Waar op de beurs?

NOT Mainstage (Hal 12)

• Dinsdag 21 t/m zaterdag 25 januari 2025

• 10.30 – 16.15 uur | woensdag tot 18.30 uur

Karim Amghar:

• Onderwijscolumnist, schrijver, documentairemaker, presentator en mbo-docent

Karim Amghar

Kom naar de NOT en win een ANWB driewieler!

Elke dag van de beurs verloten we een ANWB driewieler voor op school!

We zien je graag op onze stand D112 in hal 12!

ANWB STREETWISE

Hét meest complete verkeersprogramma

Met Streetwise oefenen kinderen spelenderwijs verschillende verkeerssituaties en leren ze zich veilig te gedragen in het verkeer. Met de praktijklessen van onze instructeurs op school en met de digitale leerlijn voor groep 1 t/m 8 vergroten de leerlingen hun verkeerskennis.

Wil je meer weten?

Ga dan naar anwb.nl/streetwise

Leraar en gedragsspecialist Bart Heeling

‘Laat leerlingen zich veilig en gezien voelen’

“Het is mijn missie om iedereen die betrokken is bij de ontwikkeling van kinderen inzicht te geven in dat wat ‘achter het gedrag’ zit. Daarmee hoop ik bewustwording te creëren bij onderwijsprofessionals van hoe zij zelf op dat gedrag reageren en hoe je ervoor zorgt dat leerlingen zich veilig en gezien voelen”, aldus Bart Heeling. In zijn boeken ‘Gewoon Speciaal’ en ‘Dubbel Speciaal’ lees je hoe hij dit als leraar in het cluster 4-onderwijs zelf toepast. Op vrijdag 24 januari is Bart een van de keynote sprekers op de NOT Mainstage. Thema van die dag is Gezond en veilig onderwijs.

Bart is ervan overtuigd dat kinderen zich alleen optimaal ontwikkelen als ze zich veilig voelen. “Een veilig gevoel draait om gezien en gehoord worden, om weten dat je er mag zijn en dat je een waardevol persoon bent”, legt hij uit. Dat uitgangspunt hanteert hij dagelijks in het cluster 4-onderwijs, waar hij werkt met kinderen met complexe gedragsproblemen. In zijn SO+ klas, een combinatie van onderwijs en zorg, helpt hij leerlingen in kleine stappen terug naar onderwijs. “Pas als het brein tot rust komt, ontstaat ruimte voor leren.”

Basis voor zelfredzaamheid

Bart werkt veel met getraumatiseerde kinderen. “Het gedrag van deze leerlingen komt vaak voort uit een ongelukkige situatie. Een simpel voorbeeld: een leerling die gisteravond is geslagen thuis, was op dat moment een slachtoffer. Maar vandaag bij mij in de klas is hij geen slachtoffer, maar een gewone, volwaardige leerling. Het is mijn verantwoordelijkheid als onderwijsprofessional om veiligheid te bieden. Als leraar zie ik hem en de leerling weet dat hij bij mij terecht kan, maar ik zie hem niet als ‘anders’. Dat geeft een sterke basis voor zelfredzaamheid.”

Compassievolle interventies

Bart gelooft niet in boos worden op de leerlingen die hij onder zijn hoede heeft. “Zou ik boos worden, dan heeft dat alles te maken met mijn eigen emotie en mijn eigen grenzen. Ik ben van mening dat een leerling veel meer heeft aan het leren kennen van zijn eigen grenzen.” Zijn advies: blijf altijd de professionele, compassievolle leraar. “Geduld is hierbij een belangrijke factor. Vandaag en morgen merk je misschien nog niets van je compassievolle interventies, maar wéét dat je bouwt aan een fundament van vertrouwen en veerkracht waarop een kind in de toekomst bouwen kan.” Tijdens zijn keynote bespreekt Bart voorbeelden van hoe kleine interventies het verschil maken. “Het draait erom dat kinderen, ondanks hun uitdagingen, zich veilig én waardevol voelen. Als je een kind op de juiste manier benadert en behandelt, creëer je kansen voor ontwikkeling.”

Waar op de beurs?

NOT Mainstage (Hal 12)

• Vrijdag 24 januari 2025

• 15.30-16.15 uur

Bart Heeling:

• Gedragsspecialist, leraar, trainer, spreker, auteur

Kom je ook?

Registreer voor gratis toegang

EdTech College: Kom alles te weten over succesvolle inzet van technologie in het onderwijs

In het EdTech College op NOT 2025 geven experts van naam je dagelijks een volledige update over de innovatie van het Nederlandse onderwijs en de kinderopvang middels technologische ontwikkelingen. Sprekers met een eigen(wijze) kijk zetten je aan het denken. Je hoort van experts hoe je technologie succesvol inzet en je krijgt veelbelovende inzichten en praktijkvoorbeelden uit de eerste hand. Kennisnet, Edu-V, NOLAI en Dutch EdTech hebben het dagprogramma samengesteld en ingevuld. Elke dag staat een ander thema centraal dat door een van de partners wordt ingevuld.

Dutch EdTech verbindt organisaties die werken aan innovatieve oplossingen in het onderwijs

De stichting Dutch EdTech verbindt ruim 140 organisaties die allemaal werken aan innovatieve oplossingen voor de toekomst van het leren. Dutch EdTech deelt inzichten en best practices, brengt het EdTech-landschap in kaart en vormt consortia die zich richten op actuele, concrete maatschappelijke uitdagingen in Nederland. Dutch EdTech verwacht veel te kunnen betekenen voor onder meer het primair en voortgezet onderwijs in Nederland.

Directeur Jitske van Os vertelt: “We bouwen een EdTech-ecosysteem met technologiebedrijven, onderwijsinstellingen en onderwijsprofessionals, zodat bedrijven grote en kleinere problemen in de sector kunnen oplossen door nieuwe technologieën te implementeren. Als technologie effectief wordt ingezet – op de juiste wijze en op de juiste plekken –kan dit innovaties in de sector teweegbrengen die het onderwijs voor zowel leerlingen als leraren naar een hoger niveau tillen. Dit kan op allerlei gebieden zijn, zowel didactisch als administratief. Onze missie is om EdTech-ondernemers in staat te stellen impact te maken op het gebied van onderwijs en leren. Door de impact van EdTech-startups en scale-ups (startups die hun eerste successen hebben behaald) te vergroten en het Nederlandse EdTech-ecosysteem te laten floreren, willen we ervoor zorgen

dat Nederland wereldwijd toonaangevend is op het gebied van EdTech-innovatie.”

Tijdens NOT 2025 is Dutch EdTech de gehele donderdag te vinden in het EdTech College. “We behandelen thema’s als ‘Hoe maken we EdTech menselijker’ en ‘Hoe zetten we technologie in bij bewegend leren’”, licht Jitske toe. “We schetsen welke oplossingen tech-ondernemers hebben voor de uitdagingen waar scholen en leraren voor staan. We hopen veel ervaringen uit te wisselen met NOT-bezoekers. Onze tech-ondernemers hebben stuk voor stuk hart voor het onderwijs en willen écht het verschil maken voor de volgende generaties.”

Edu-V Waarborgen

van

veilige en gestandaardiseerde digitale gegevensuitwisseling in het onderwijs

Leveranciers van digitale leermiddelen en administratieve systemen ontvangen het Edu-V keurmerk als ze met hun product of dienst veilige digitale gegevensuitwisseling in het onderwijs stimuleren. Hun systemen moeten voldoen aan strikte eisen voor privacy en informatiebeveiliging. Het keurmerk bevordert het gebruik van uniforme standaarden. Dat vereenvoudigt de integratie en koppeling van systemen en stimuleert innovatie en gebruiksgemak, zo is de verwachting.

Woordvoerder Trudy de Jong : “Edu-V is een gezamenlijk initiatief van onder andere de PO-Raad, VO-raad en MBO Raad en is ontstaan vanuit de behoefte om de snelle groei van de digitale wereld in het onderwijs in goede banen te leiden. Die digitalisering komt met kansen en bedreigingen. Door gezamenlijk kennis te bundelen middels afspraken over gegevensuitwisseling hopen we de risico’s te minimaliseren en de kansen zo volledig mogelijk te benutten.”

Expert digitale leermiddelen Marcel Dol leidt twee werkgroepen binnen Edu-V. “Er liggen veel kansen om scholen en aanbieders meer van elkaar te laten profiteren en om samen te werken aan de uitdagingen

Aan de

slag

waar het onderwijs voor staat”, legt hij uit. “Denk bijvoorbeeld aan de uitwisseling van toetsresultaten die nu nog in verschillende systemen allemaal opnieuw moeten worden ingevoerd en het feit dat voortgangsgegevens in verschillende dashboards niet gedeeld worden tussen systemen. Met het keurmerk en de achterliggende afspraken kunnen we scholen helpen op weg naar minder werkdruk, minder kans op administratieve fouten en beter onderwijs”, benadrukt Marcel. Op zaterdag biedt Edu-V NOT-bezoekers in het EdTech College sessies aan die gaan over informatiebeveiliging en privacy en hoe het keurmerk hieraan bijdraagt. Inmiddels bouwen zo’n tweehonderd organisaties - scholen en leveranciers - aan de afspraken die de basis vormen van het Edu-V keurmerk en zijn er nu al zestig leveranciers bezig om hun dienstverlening en producten te laten voldoen aan het keurmerk. “We stimuleren scholen om bij hun leveranciers om het keurmerk te vragen en ondersteunen we om het maximale uit het keurmerk te halen”, belooft Trudy. “Hiertoe stellen we bijvoorbeeld richtlijnen op en kijken we hoe we betrokken onderwijsprofessionals kunnen ondersteunen. Dat lichten we allemaal toe op de NOT.”

met digitale geletterdheid Kennisnet biedt inzichten en praktijkvoorbeelden

Om hun kansen in de samenleving te vergroten, is het belangrijk dat leerlingen digitaal geletterd zijn. Je communiceert online, je doet je bankzaken online, je blijft online up-to-date van nieuws en actualiteiten en je schoolportfolio vormt zich ook online. Bovendien spelen het sociale leven en de hobby’s van jongeren zich ook steeds meer online af. Kennisnet biedt scholen informatie over onderwijs op het gebied van digitale geletterdheid en maakt NOTbezoekers hierin graag verder wegwijs.

Marvin Reuvers is bij Kennisnet adviseur op dit leergebied: “We verzamelen wetenschappelijke inzichten, geven relaties aan met andere leergebieden en bundelen goede praktijkvoorbeelden van scholen. Met al die informatie, adviezen en tools bieden we scholen een gedegen basis om digitale geletterdheid

vorm te geven. Uitgangspunt is dat je goed kijkt naar dat wat leerlingen nodig hebben, nu en in de nabije toekomst.” Nadia Demaret , domeinmanager professionalisering & digitale geletterdheid bij Kennisnet, adviseert scholen om eerst te inventariseren wat al gedaan wordt op het gebied van digitale geletterdheid op de eigen school. “Vaak is dat al meer dan ze in eerste instantie denken. Vandaaruit bepaal je wat je leerlingen nog meer nodig hebben en wat de eerste stappen zijn om daar naartoe te werken.” De hele vrijdag staat het EdTech College in het teken van digitale geletterdheid, waar verschillende bijeenkomsten worden verzorgd. >>>

Kom je ook?

Registreer voor gratis toegang

>>> Naast inhoudelijke kennis krijg je veel praktische tips en ideeën waar je meteen mee aan de slag kunt. Wie individuele hulpvragen heeft over digitale geletterdheid kan de hele beurs terecht op de stand van het Expertisepunt digitale geletterdheid. “Hier vind je adviseurs van Kennisnet en SLO, die graag met je meedenken”, aldus Marvin. Nadia en Marvin willen de bezoekers van de NOT graag interesseren en inspireren om met collega’s in het eigen team in gesprek te gaan over digitale geletterd-

heid. “Wie goed naar het kind in deze wereld kijkt, snapt waarom digitale geletterdheid nodig is”, aldus Nadia. Daarom adviseert ze: “Ga aan de slag. De conceptkerndoelen digitale geletterdheid zijn beschikbaar: dat is een mooie basis.”

Nationaal Onderwijslab AI (NOLAI) Bewust en doordacht inzetten van AI in de klas

Foto: Rob Gieling Fotografie

Het Nationaal Onderwijslab Artificial Intelligence (NOLAI) is een samenwerking tussen wetenschappers, scholen en bedrijven, in opdracht van het ministerie van OCW. Het richt zich in veel projecten op de ontwikkeling van intelligente technologie. Ook maakt NOLAI de pedagogische, maatschappelijke en sociale gevolgen van intelligente technologie in onderwijs inzichtelijk.

Monique Goris, communicatieadviseur bij NOLAI: “Het gaat niet over de vraag óf het funderend onderwijs iets ‘moet’ met AI. AI is al overal in de samenleving. Het gaat wel over het bewust en doordacht inzetten van AI in de klas. Kun je AI op zo’n manier vormgeven en toepassen dat onderwijs verbetert en het leren van leerlingen en het lesgeven van leraren beter, gemakkelijker en prettiger wordt? Daarbij gaat het ons niet om generatieve AI, zoals bijvoorbeeld ChatGPT”, nuanceert ze. “Tijdens de NOT leggen we op dinsdag AI langs de onderwijsmeetlat”, licht Monique toe. “Centraal staat de vraag hoe leraar en leerling kunnen samen-

werken met AI. We noemen dat hybride intelligentie. Van het gebruiken van een dashboard, waarmee de leraar veel meer inzicht krijgt in de ontwikkeling van elke leerling, tot de hoogste mate van automatisering, waarbij AI fungeert als tutor. AI zal de leraar niet vervangen, maar blijft aanvullend en kan het onderwijs verrijken. De leraar houdt altijd de regie.” De NOTbezoekers maken kennis met prototypes uit twee projecten van NOLAI. “Met deze prototypes doen we onderzoek naar hulpvragen vanuit scholen”, vertelt Monique. Zoals de Babel-beer, een grote, AI-gestuurde speelgoedbeer. Met deze beer kunnen jonge meertalige leerlingen van wie Nederlands niet de moedertaal is, in hun eigen moedertaal communiceren met medeleerlingen en de leraar. De Babel-beer vertaalt live wat leerlingen zeggen. “We onderzoeken samen met de school of leerlingen zich daardoor sneller thuis voelen in de klas en wat het met de kinderen doet dat ze zich naar elkaar en de leraar verstaanbaar kunnen maken”, legt Monique uit.

Het tweede project betreft Woordenschat ontwikkelen met VR, waarbij kleuters met een onderwijsachterstand met behulp van een VR-bril op school actief nieuwe contexten beleven, zoals bijvoorbeeld bergen, strand, zee of een museum. “We onderzoeken of VR hetzelfde effect kan hebben als de echte situatie bij het leren van nieuwe woorden in de context”, besluit Monique.

Waar op de beurs?

EdTech College (Hal 11)

• Dinsdag 21 t/m zaterdag 25 januari 2025

• 10.30 – 16.15 uur | woensdag tot 18.15 uur

Maakt elke leerling zichtbaar

Meer tijd voor onderwijs met het kleutervolgsysteem van Leerling in beeld

Focus op onderwijs, niet op administratie. Wij vinden dat een systeem het leven van een leerkracht makkelijker moet maken, niet moeilijker. Daarom hebben we ons kleutervolgsysteem ontwikkeld mét dezelfde vertrouwde en eenvoudige werkwijze als ons leerlingvolgsysteem van Leerling in beeld.

Meer zien en horen over ons Leerling in beeld - kleutervolgsysteem?

Scan de QR-code en maak tot aan de zomer gratis gebruik van ons kleutervolgsysteem.

Emma tovert zichzelf vaak weg, toch heb jij haar goed in beeld.

Emma is gek op toveren en kan zichzelf heel goed onzichtbaar maken in de klas. Als leerkracht houd jij haar toch goed in de gaten en leg je haar ontwikkeling gemakkelijk vast met ons kleutervolgsysteem van Leerling in beeld. En omdat ons kleutervolgsysteem goed aansluit op ons leerlingvolgsysteem, heb je ook tijd voor de andere tovenaars in je klas. Applaus!

Louise Elffers, voorzitter Onderwijsraad

‘Leraren maken

het

verschil,

juist óók in tijden van toenemende tekorten en werkdruk’

Het onderwijs staat voor flinke uitdagingen. Groeiende personeelstekorten, dalende resultaten, zorgen over het mentale welzijn van jongeren en ongelijke kansen vragen om ieders inzet in en om het onderwijs. De kennis en kunde van leraren en andere onderwijsprofessionals zijn onmisbaar om te werken aan goed onderwijs voor iedereen. Louise Elffers, voorzitter van de Onderwijsraad, neemt de NOTbezoekers tijdens haar presentatie mee hoe leraren het verschil kunnen blijven maken, juist óók in tijden van toenemende tekorten en werkdruk. Wat vraagt dat van de overheid, van schoolbestuurders en schoolleiders, maar ook van leraren zelf? Hoe waarborgen we het vakmanschap van leraren en hoe zorgen we dat dit vakmanschap optimaal wordt benut in het onderwijsbeleid en in de onderwijspraktijk?

De Onderwijsraad geeft onafhankelijk advies over onderwijsbeleid en -wetgeving aan de regering en de Eerste en Tweede Kamer. Gevraagd én uit eigen beweging. De adviezen komen in dialoog met het onderwijsveld tot stand. Afgelopen najaar kwam het advies ‘Een stevige stem’ uit. De Onderwijsraad adviseert hierin dat overheid, schoolleiders, bestuurders én leraren meer werk moeten maken van zeggenschap van leraren. “Goed en uitvoerbaar onderwijsbeleid kan niet tot stand komen zonder actieve betrokkenheid van leraren”, vertelt Louise. “Daarom adviseren we de overheid te werken met een onderwijsbeleidsagenda, waarin voor elk beleidsdossier duidelijk staat waartoe, wanneer en in welke vorm leraren betrokken worden.

Niet alleen is het belangrijk dat de leraar landelijk een stevige stem laat horen, ook binnen de eigen schoolorganisatie kan de zeggenschap beter geregeld worden”, concludeert de voorzitter van de Onderwijsraad. “Op instellingsniveau betekent het dat schoolleiders en bestuurders hun leraren daarvoor moeten faciliteren. Ook de leraar zelf heeft daar wat in te doen.” Louise is van mening dat zeggenschap een vanzelfsprekend onderdeel is van het vakmanschap van de leraar. “Het betekent niet dat elke leraar aan elke vergadertafel

moet zitten”, verduidelijkt ze, “maar wel dat binnen schoolteams de inbreng van leraren goed georganiseerd moet zijn zodat ieders stem daadwerkelijk gehoord wordt.”

Lerarentekort

In de zomer van 2023 kwam de verkenning ‘Schaarste schuurt’ uit. Daarin waarschuwt de Onderwijsraad dat de lerarentekorten aanhouden en bovendien ongelijk over Nederland verdeeld zijn. De raad geeft aan dat de tekorten niet alleen een probleem mogen zijn van de scholen en schoolbesturen die er het hardst door worden geraakt. Ook mogen ze de kansenongelijkheid in het onderwijs niet verder vergroten. “In de verkenning schetsen we verschillende handelingsopties en hun implicaties. Denk hierbij bijvoorbeeld aan aanpassingen in het onderwijsaanbod. Als de tekorten aanhouden of verder groeien, is een vermindering van de onderwijstijd voor leerlingen, al dan niet in combi-

‘Goed en uitvoerbaar onderwijsbeleid kan niet tot stand komen zonder actieve betrokkenheid’

natie met een beperking van de landelijke einddoelen, onvermijdelijk. Daarnaast heeft de raad mogelijkheden verkend om mensen en middelen slimmer in te zetten zodat leraren daar worden ingezet waar zij het meest nodig zijn. Binnen scholen gaat het dan om het inzetten van leraren voor hun kerntaak: het geven en ontwikkelen van onderwijs. Tussen scholen gaat het om het inzetten van leraren op de plekken waar het lerarentekort het nijpendst is. In alle gevallen moet parallel natuurlijk worden ingezet op het terugdringen van het lerarentekort zelf.”

Gelijke kansen

De rode draad in het wetenschappelijke werk van Louise is het tegengaan van kansenongelijkheid in het onderwijs. Dit was voor Louise tevens een belangrijke drijfveer om als voorzitter van de Onderwijsraad aan de slag te gaan. “Kansengelijkheid is ook voor de Onderwijsraad een rode draad bij verschillende adviezen. Onze missie is ‘goed onderwijs voor iedereen’. De ongelijkheid in de samenleving is de afgelopen decennia toegenomen. Dat heeft nadelige effecten op de onderwijsprestaties. Kinderen en jongeren die het meest afhankelijk zijn van het onderwijs voor hun leerontwikkeling, hebben meer te lijden onder de personeelstekorten en de druk die dat op de onderwijskwaliteit zet.”

Een ander advies dat de Onderwijsraad binnenkort uitbrengt gaat over het welzijn van jongeren. “We

redeneren vanuit de kracht van scholen en onderwijsprofessionals, die we als samenleving kunnen benutten bij het omgaan met het mentaal welbevinden van jongeren”, licht Louise een tipje van de sluier.

Focus op vakmanschap

Het immense probleem van maatschappelijke ongelijkheid ligt niet op de schouders van de onderwijsprofessional, wil Louise benadrukken. “Juist omdat wordt gezegd dat onderwijs de grote gelijkmaker zou moeten zijn, lijkt het alsof de boodschap aan de onderwijsprofessional is: ‘Repareer maar even alles wat scheef is in de samenleving.’ Dat kan natuurlijk niet. Onderwijs kan het verschil maken in de ontwikkeling van kinderen en jongeren en daarmee bijdragen aan meer gelijkheid, maar de leraar kan niet de ongelijkheid in de samenleving opheffen. Wél kunnen we de kracht van onderwijs en het vakmanschap van de onderwijsprofessional benutten om de leerkansen van leerlingen te optimaliseren.”

In ‘Tijd voor focus’ uit 2021 adviseerde de Onderwijsraad al om meer focus aan te brengen in de werkzaamheden van leraren én te investeren in meer handen in en om de klas. De raad constateerde dat er te veel verantwoordelijkheden op de schouders van individuele leraren liggen. “Daardoor komen leraren niet meer toe aan de kern van hun vak, het geven en ontwikkelen van onderwijs”, stelt Louise. Dat dat ten koste gaat van de kwaliteit van het onderwijs is evident.”

Waar op de beurs?

NOT Mainstage (Hal 12) • Donderdag 22 januari 2025

• 10.30 – 11.15 uur

Louise Elffers: • Voorzitter Onderwijsraad

Louise Elffers

Foto: Josje Deekens

NOT Innovatie Award 2025

De NOT staat ook deze editie weer bol van de innovaties! Nieuwe producten en slimme oplossingen die meedingen naar een van de felbegeerde NOT Innovatie Awards. Op de eerste beursdag, 21 januari, worden de winnaars bekendgemaakt. Welke producten en/of diensten gaan er dit jaar met een van de Juryprijzen en Publieksprijs vandoor? Scan de QRcode en zie op de NOT-website alle inzendingen en de genomineerden.

Een onafhankelijke vakjury (zie hiernaast), onder voorzitterschap van Andrew Niemeijer, beoordeelt alle inzendingen met een kritische blik. “De jury, bestaande uit vakprofessionals en (voormalige) Leraren van het Jaar, is weer heel benieuwd welke verrassende en onderscheidende producten of diensten gelanceerd zijn die het onderwijs gaan verbeteren”, aldus Andrew. “De keuze voor de winnaar namens de vakjury zal mede gebaseerd zijn op het thema van deze NOT, Hart

voor kinderopvang en onderwijs. We selecteren op toegevoegde waarde voor de onderwijs- en/of kinderopvangprofessional, bruikbaarheid, aantrekkelijkheid en praktische inzetbaarheid, én natuurlijk op innovativiteit.” De tweede award is een publieksprijs, waar onderwijs- en kinderopvangprofessionals uit het hele land op hebben gestemd.

“Gun jezelf een bezoek aan de NOT 2025 en laat je inspireren, onder meer door alle inzendingen voor de Innovatie Award”, adviseert Andrew. “Zorg dat je een topdag hebt en haal het maximale uit jouw bezoek. Stippel van tevoren jouw persoonlijke programma uit naar jouw wensen, als een studiedag op maat.

De NOT 2025 is zoveel meer dan een beursvloer. Al die vakmensen en deskundige sprekers bij elkaar, doe er je voordeel mee! Het kost je slechts één dag en een treinreis. De NOT 2025 is niet alleen interessant voor de startende leraar, maar juist ook van grote waarde als je al twintig jaar lesgeeft. De ontmoetingen tijdens de NOT 2025 kunnen je volop nieuwe inzichten brengen. En natuurlijk zijn er ook weer veel Leraren van het Jaar present.”

Bezoekers van de NOT kunnen zich dagelijks aansluiten bij de Innovatie Route, een tour mét begeleiding langs de beursstands van de genomineerden en winnaars. De NOT Innovatie Award is een initiatief van Jaarbeurs en bedoeld om innovaties te stimuleren en een brede bekendheid te geven binnen de onderwijs- en kinderopvangsector.

Maak kennis met de leden van de vakjury

Jaarbeurs heeft opnieuw een zeer deskundige jury weten samen te stellen om de inzendingen voor de NOT Innovatie Award 2025 te waarderen. Deze vakmensen, ieder met hun eigen expertise en passie voor onderwijs, staan klaar om de meest innovatieve ideeën en producten te beoordelen. Per segment (KO, PO, VO en SO) selecteert de vakjury drie genomineerden. Uit deze genomineerden wordt vervolgens de uiteindelijke winnaar gekozen.

Dagmar Koole is pedagogisch coach bij Stichting Kinderopvang Waterland. Als jurylid vindt zij het belangrijk dat de inzendingen vernieuwend, uitdagend en creatief zijn om kinderopvang/onderwijs nog leuker en uitdagender te maken, waarbij het kind centraal staat en de pedagogisch professional geïnspireerd wordt.

Magda

Pattiiha

is Leraar van het Jaar 2023 speciaal onderwijs. Het is haar overtuiging dat je leerlingen kunt motiveren om dat wat onderwijs te bieden heeft zich eigen te maken, door hen ook vaardigheden te leren hoe ze dat op hun eigen manier kunnen doen. Innovatie in het onderwijs kan daarbij een grote rol spelen. Haar criteria: praktisch, inhoudelijk en uitdagend, op zoek naar de aansluiting in deze complexe wereld waarin leerlingen leven. Hoe kunnen leerlingen die stap maken, hoe kunnen leraren die stap met ze maken?

Andrew

Niemeijer is leraar Engels op OSG WestFriesland. In 2009 werd Andrew benoemd tot Leraar van het Jaar. Als bestuursvoorzitter van de Stichting Leraren van het Jaar bekleedt hij diverse onderwijsadviesfuncties waarin hij de cruciale rol van de leraar in het maatschappelijke, politieke en academische debat benadrukt. Hij vindt het belangrijk dat de inzendingen voor de NOT Innovatie Award écht innovatief zijn. Leraren schreeuwen om hulp bij prangende kwesties rondom veiligheid, burgerschap en het lerarentekort. Hoe mooi zou het zijn als ons Nederlands ondernemerschap in al haar ontwikkelkracht het onderwijs zou helpen met echte innovaties die bijdragen om ons onderwijs een stukje beter te maken?

Cora Posthumus

is Leraar van het Jaar 2023 primair onderwijs en werkt al meer dan 25 jaar in het Nieuwkomersonderwijs. Als jurylid voor de NOT Innovatie Award vindt Cora het belangrijk dat een inzending voor het primair onderwijs bijzonder, vernieuwend, duurzaam en praktisch inzetbaar is in de klas en tevens iets toevoegt aan het bestaande onderwijsaanbod.

Lieke Brugman

is Leraar van het jaar 2023 mbo. Ze heeft de opleiding tot gespecialiseerd pedagogisch werker gevolgd en met enorm veel plezier in de kinderopvang en jeugdzorg gewerkt. Haar passie in het werken met kinderen wil ze graag overbrengen op de toekomstige beroepsprofessionals en daarom geeft zij nu les in het mbo aan de opleidingen onderwijsassistent en (gespecialiseerd) pedagogisch werker. De werkdruk in het onderwijs en de kinderopvang neemt toe. Wat Lieke als jurylid belangrijk vindt aan het product dat wordt ingezonden, is dat dit vooral de werkdruk verlaagt en voordelen biedt aan zowel de professional als het kind. Daarnaast vindt ze het een meerwaarde als het aantrekkelijk is en praktisch inzetbaar.

Meer weten?

Sluit dan aan bij de Innovatie Route, een begeleide tour langs de beursstands van de genomineerden en winnaars.

De tour start dagelijks om 11.00 en 14.00 uur vanaf de Innovatie Tunnel in hal 11

Kom je ook? Registreer voor gratis toegang

www.picoo.nl

Voor scholen en BSO’s

Picoo: dé gameconsole voor buiten - zonder scherm. Hiermee leren kinderen niet alleen rekenen, maar ook rekening houden met elkaar. Met de meegeleverde Smartsleeves verwerk je als docent of begeleider zelf relevante lesstof of thema’s in interactieve Picoo games. Zo spelen en leren de kinderen coöperatief en krijgen ze volop beweging.

Meer weten? Vraag een gratis informatiepakket aan.

Bezoek Picoo tijdens de NOT op stand: 11.B069 Genomineerd voor de NOT Innovatie Award 2025

Zien we jou op de NOT-beurs?

Ontmoet onze auteurs

Bieke Geenen Wat echt werkt bij kinderen die hoogsensitief zijn in de klas

Dinsdag 21 januari 15.00-15.30 uur

Studielokaal  04

Koen Crul Zeppelin: Inspiratie voor je kunstzinnige lessen

Woensdag 22 januari 17.15- 17.45 uur

Studielokaal 03

Isabelle Gielen Aap zoekt een woord

Vrijdag 24 januari 13.30-14.00 uur

Studielokaal 04

Isabelle Gielen Aap leest een kaart spel

Vrijdag 24 januari 15.00 – 16.00 uur stand 12.E031

Kom naar onze stand en ontvang een gratis geschenk bij inschrijving voor onze nieuwsbrief!

Hal 12 Didactiek, stand 12.E031

Ontdek Lumina: Leerzaam én leuk!

De boeken van Lumina bieden op een aansprekende manier veel informatie over specifieke onderwerpen. Perfect afgestemd op onderwijsthema’s en voor ieder wat wils: van makkelijk leesbaar tot rijk geïllustreerd. Ideaal voor in de klas of als inspiratiebron voor praktijkbegeleiding. Maak kennis met de eerste Lumina-boeken!

Meer info & bestellen: luminaboeken.nl

Wethouder

Marjolein Moorman over ‘haar’ Amsterdamse aanpak

‘Ongelijkheid is onacceptabel!’

Leraar is het meest fantastische beroep dat er is, vindt de Amsterdamse onderwijswethouder Marjolein Moorman. “Deze professionals zijn dagelijks bezig met de ontwikkeling van kinderen en jongeren. Ze leiden de toekomst van ons land op.” Haar grote zorg blijft dat niet iedereen gelijke kansen krijgt. “We zijn inmiddels verder weg dan ooit van dat onderwijs de grote gelijkmaker is”, stelt ze. Desondanks heeft de wethouder een positief verhaal. Ze popelt om met NOT-bezoekers in gesprek te gaan en ze deelgenoot te maken van de Amsterdamse aanpak.

Scores waaruit blijkt dat inmiddels een op de drie 15-jarigen onvoldoende kan lezen en schrijven om goed mee te komen in de samenleving zijn zonder meer verontrustend, vindt Marjolein. Een belangrijke, zo niet dé belangrijkste oorzaak is volgens haar het enorme lerarentekort. In de grote steden, met Amsterdam voorop, zijn de problemen extra hevig, mede door de woningschaarste. “Leraren kunnen met hun salarissen niet aan een goede woning komen en trekken naar de plekken waar het goedkoper wonen is. Aan een baan in het onderwijs komen ze immers toch wel.”

Binnen Amsterdam zijn er ook grote verschillen tussen de wijken, schetst ze. “Het lerarentekort is het allergrootst in wijken als Amsterdam Nieuw-West en Amsterdam Zuidoost. Dat zijn juist de plekken waar kinderen de grootste kans lopen om in armoede, en vaak dus kansarm, op te groeien. In Amsterdam Nieuw-West is de kans een op drie dat je als kind geen vaste leraar voor je groep hebt. Dat is niet bevorderlijk voor de kwaliteit van het onderwijs. Als je bovendien thuis weinig back-up krijgt, omdat je ouders zelf maar weinig opleiding hebben genoten, de Nederlandse taal niet machtig zijn, drie baantjes aan elkaar moeten knopen om het gezin te onderhouden, stress hebben, het gezin in een kleine schimmelwoning woont en er geen leesboeken in huis zijn, dan wordt het wel erg moeilijk om je daaruit te verheffen.”

Waarderen en belonen

Reden voor de gemeente om een kansenaanpak op te zetten, waarbij juist de scholen in die wijken de meeste ondersteuning krijgen. Leraren in Amsterdam krijgen een financiële bonus, bovenop hun salaris. “Ook nu de loonkloof tussen basis- en voortgezet onderwijs gedicht is, hebben we deze bonus in stand gehouden. Het beroep van leraar in Amsterdam vergt echt extra van de onderwijsprofessional, dus dat willen we waarderen en belonen.” Voor leraren in de wijken waar de armoede en achterstanden het grootst zijn is de bonus driemaal zo hoog. Leraren krijgen daarnaast een voorrangspositie op de Amsterdamse wachtlijsten voor woningen. “Ook hierbij geven we weer extra voorrang aan leraren van scholen in wijken als Nieuw-West en Zuidoost”, zegt Marjolein.

Aanpak op vele gebieden

‘Ik vind het heel raar dat we in Nederland kinderen al op 11-jarige leeftijd selecteren over zeven verschillende niveaus’

Amsterdam werkt in bepaalde wijken met het concept familieschool. “Daarbij ondersteunen we niet alleen de kinderen, maar ook de ouders, bijvoorbeeld bij de schuldhulpverlening, taal, toeleiding naar werk en op maatschappelijk gebied”, legt Marjolein uit. Een ander onderdeel van de Amsterdamse aanpak is de vroegselectie tegengaan. “Ik vind het heel raar dat we in Nederland kinderen al op 11-jarige leeftijd selecteren over zeven verschillende niveaus. Word je in een gezin geboren waarin je ontwikkelingskansen niet groot zijn en de ondersteuning minimaal is, dan heb je

Marjolein Moorman

‘In

Amsterdam Nieuw-West is de

kans een op drie dat je als kind geen vaste leraar voor je groep hebt’

maar weinig tijd om daar bovenuit te stijgen.”

Maar ook kinderen uit gezinnen die het beter hebben wenst Marjolein toe dat ze langer kind kunnen blijven. “Inmiddels heeft een op de vier kinderen in groep acht een vorm van bijles. Wat een stress! We moeten af van die druk”, betoogt ze. “Laat kinderen zich ontplooien in hun eigen tempo en niet alleen op het cognitieve vlak. Selecteer pas later, bijvoorbeeld rond hun 15e. Daarom moet je de klassen kleiner houden en is er meer ondersteuning nodig. Dat is niet eenvoudig, maar scholen die dat mogelijk maken ontvangen van de gemeente een brede brugklasbonus.” Zo’n tien middelbare scholen maken daar inmiddels gebruik van en houden leerlingen van alle niveaus zo lang mogelijk bij elkaar. Amsterdam investeert ook in ‘high docent tutoring’, een bewezen effectieve methode waarbij kinderen in koppels van één coach op twee kinderen een half jaar lang extra rekenondersteuning krijgen zodat ze snel op een hoger rekenniveau komen. Sinds enkele jaren is er het ‘Onderwijskennis Netwerk Amsterdam’. Scholen, verspreid over Amsterdam, vormen knooppunten in de stad, die kennis uit onderzoek met de eigen professionele kennis verbinden om de lespraktijk op collega-scholen te verbeteren. Met een extra investering van 3,4 miljoen euro gaat Amsterdam het netwerk de komende drie jaar uitbouwen en zo de onderwijskwaliteit in de stad blijvend verbeteren.

‘Niets doen is geen optie’

Marjolein: “Het lerarentekort is gigantisch en dat verandert voorlopig niet. We vechten tegen een enorme kracht die ongelijkheid veroorzaakt. In feite zijn we aan het repareren, maar niets doen is geen optie. Als gemeente zijn we wettelijk helemaal niet verantwoordelijk om te investeren in de extra aanpak en bonussen, maar we doen het omdat we het onacceptabel vinden dat kinderen en jongeren ongelijke kansen hebben. Ik zou heel graag willen dat het Rijk zich hier meer van aantrekt.”

Kom je ook?

Registreer voor gratis toegang

Waar op de beurs?

NOT Mainstage (Hal 12)

• Dinsdag 21 januari 2025

• 14.30 – 15.15 uur

Marjolein Moorman:

• Wethouder Onderwijs, Jeugd(zorg) & Armoedebestrijding in Amsterdam

SCHOOL CONCEPT

INNOVATIEF MEUBILAIR & INSPIREREND LESMATERIAAL

NIEUW FLEX - SEGMENT TAFELS

Meer weten over de mogelijkheden van ons nieuwe concept; FLEX Serie?

Bezoek School Concept dan op de NOT op stand 11.C074

Wij zijn ervan overtuigd dat een tafel moet passen bij de leersituatie en niet andersom. De Flex serie is speciaal ontwikkeld voor de Nederlandse markt en vervuld deze vraag. Elke denkbare instructie- of tafelopstelling is mogelijk. Dankzij de geremde zwenkwielen kunnen de tafels gemakkelijk en zonder lawaai worden verplaatst.

De FLEX SEGMENT TAFELS hebben een 28 mm multiplex tafelblad met een HPL-coating. Dat garandeert extreme duurzaamheid, zelfs als de tafels regelmatig tegen elkaar stoten.

Alliantie Worden Wie Je Bent op de NOT 2025

Meer keuzevrijheid nu is de beste keus voor later

Kiezen waar je hart naar uitgaat. Leerlingen verdienen de ruimte om hun interesses en talenten te ontdekken en zich te ontwikkelen tot wie ze willen zijn. Daarom werkt de alliantie Worden Wie Je Bent aan het verruimen van keuzes, het doorbreken van patronen en het bevorderen van sociale veiligheid in het onderwijs. Meer keuzevrijheid nu is immers de beste keus voor later. Tijdens een inspiratiesessie op de NOT laten Bas Zwiers en zijn collega’s de bezoekers kennismaken met Worden Wie Je Bent.

“Op mijn twaalfde wilde ik archeoloog worden”, begint Bas. “In 3 gymnasium wilde ik dat nog steeds. Mijn ouders zeiden: ‘Jongen, archeoloog, daar is geen droog brood mee te verdienen en al helemaal geen gezin mee te onderhouden’. De vader van een vriendje uit het dorp had twee auto’s en ging met zijn gezin vier keer per jaar op vakantie. Hij was registeraccountant. Vanaf die dag zei ik dat ik ook registeraccountant wilde worden. Ik hoor veel mensen met vergelijkbare ervaringen. Het treurige is dat het nog te vaak zo gaat.” Bas werd geen registeraccountant, maar hij paste wel zijn vakkenpakket erop aan. Hij ging bedrijfskunde studeren, maar koos een ander carrièrepad. Hij werkt nu onder meer voor Emancipator, een non-profitorganisatie die zich expliciet richt op het betrekken van jongens, mannen en mannelijkheid bij gendergelijkheid. Samen met VHTO (expertisecentrum Voor Haar Technische Ontwikkeling), Stichting School & Veiligheid en Movisie (landelijk kennisinstituut voor sociaal domein) vormen ze de alliantie Worden Wie Je Bent. De alliantie wordt gesteund door het ministerie van OCW.

Verwachtingen

“Nog steeds hebben we te maken met verwachtingen en vooroordelen, bijvoorbeeld over welke beroepen voor jongens en welke voor meiden geschikt zijn”, stelt Bas. “Als leerlingen keuzes maken die niet passen bij de verwachtingen, kunnen ze te maken krijgen met sociale onveiligheid. Neem de jongen die kapper wil worden, of de meid die de techniek in wil. Leerlingen

worden op die manier beperkt in hun ontwikkeling en - vaak onbewust en onbedoeld - een bepaalde richting in geduwd. Daardoor krijgen ze niet de kans om hun eigen interesses en talenten te ontwikkelen en te volgen.”

Rol onderwijsprofessionals

Onderwijsprofessionals kunnen hierin een positieve rol vervullen, betoogt Bas. “Als je oog hebt voor de interesses en talenten van je leerlingen en je bent in staat verwachtingspatronen en vooroordelen te doorbreken, zorg je voor sociale veiligheid voor wie tegendraadse keuzes maakt”, licht hij toe. De onderwijsprofessional staat er niet alleen voor. Worden Wie Je Bent biedt gratis gastlessen, workshops en inspiratiesessies op maat aan, voor zowel onderwijsprofessionals als leerlingen. “We laten mensen vertellen over hun beroep. Rolmodellen die laten zien dat zij iets anders doen dan van ze verwacht werd. Daarmee doorbreek je rolpatronen en daag je leerlingen uit om over hun eigen interesses en toekomstverwachtingen te praten”, legt Bas uit. “Door die gesprekken proberen we leerlingen weerbaarder te maken, zodat ze daadwerkelijk durven kiezen waar hun hart naar uitgaat.” Ter ondersteuning zijn er uiteenlopende tools beschikbaar om zelf in de klas mee aan de slag te gaan en best practices om je te inspireren.

Waar op de beurs?

Studielokaal 3

• Woensdag 22 januari 2025

• 12.45 - 13.15 uur

Bas Zwiers:

• Alliantie Worden Wie Je Bent

Begeleide tours voor starters, werknemers en werkgevers in het onderwijs

Dagelijks op de NOT: OnderwijsExpeditie 2025

We staan voor een grote opgave in een tijd van aanzienlijke personeelskrapte in vele sectoren. Leraren en pedagogisch medewerkers zijn hoogopgeleide professionals die vakinhoudelijke, didactische en pedagogische kennis combineren. Ze willen betekenisvol zijn in het leven van jonge mensen en moeten daarom de ruimte krijgen om hun werk effectief, efficiënt én naar volle tevredenheid te doen. ‘Voor het behoud van deze professionals is het van groot belang dat je als school of kinderopvangorganisatie werkt aan het werkgeluk van je team’, stelt Paul Baan. Hij is oprichter van Klassewerkplek en een van de organisatoren van de OnderwijsExpeditie 2025.

In tegenstelling tot wat vaak wordt gesuggereerd, is werkdruk niet de enige belangrijke reden waarom leraren het onderwijs verlaten. Onderzoek toont aan dat het krijgen van ruimte voor persoonlijke uitdaging en professionele ontwikkeling en een zekere mate van autonomie en erkenning ook een grote rol spelen bij het plezier dat leraren aan hun beroep beleven (bron: ‘Vertrekredenen leraren en docenten in het po, vo en mbo’, ResearchNed i.o.v. ministerie OCW, december 2023 ).

OnderwijsExpeditie 2025

Voor de NOT 2025 heeft een aantal organisaties de handen ineen geslagen. Zij bieden drie verschillende guided tours waaraan bezoekers deel kunnen nemen. De tours zijn gericht op diverse doelgroepen: potentiele werknemers in het onderwijs, werknemers in het onderwijs en werkgevers in het onderwijs. Een tour duurt een uur en gaat langs een vijftal standhouders. De tours worden begeleid door een expert, zoals een vakbondsmedewerker .

‘Als

je je onderwijs en je school goed organiseert, straalt dat enorm positief uit op je team’

Welke OnderwijsExpeditie past bij jou?

• Starten in het onderwijs – Ontdek of het onderwijs bij jou past en krijg antwoord op al je vragen.

• Werkgeluk in het onderwijs – Verken carrièremogelijkheden en ontdek manieren om je eigen werkomgeving optimaal in te richten.

• Binden in het onderwijs – Ontdek de weg naar aantrekkelijk werkgeverschap en daarmee duurzame inzetbaarheid.

Onderzoeksprogramma Klassewerkplek

Een van de initiatieven die tijdens de tours toegelicht wordt is Klassewerkplek. Dit is een evidence-informed onderzoeksprogramma dat zich richt op het verbeteren van werkgeluk binnen het onderwijs. Klassewerkplek biedt scholen en onderwijsbesturen inzichten om duurzaam in te zetten op werkgeluk, wat bijdraagt aan het verminderen van verzuim, het behouden van onderwijsprofessionals en het verhogen van de onderwijskwaliteit.

Na een carrière in de IT, waar hij tekorten aan kundig personeel oploste door in te zetten op werkgeluk, besloot Paul Baan tot een overstap naar het onderwijs. “Het vak van leraar is de moeder van alle beroepen”, stelt Paul. “Als je echt iets wil doen aan de toekomst van Nederland, moet je het onderwijs in.”

Hij werd zij-instromer. Op de school waar hij begon,

waren veel vacatures. Met zijn ervaring in de IT ontwikkelde Paul een methode om werknemers te behouden. “Werkgeluk is cruciaal om uitstroom en verzuim tegen te gaan”, legt Paul uit. “Werkgeluk wordt voor een groot deel bepaald door het leiderschap van de directie en de ontwikkelmogelijkheden van de leraren. Beide hebben grote impact op behoud en verzuim van personeel.”

Verbeteren werkgeluk

“Op de scholen die bij ons aangesloten zijn meten wij jaarlijks na de Kerstvakantie het werkgeluk van het team”, vertelt Paul. Het Klassewerkplek-onderzoek beoordeelt in hoeverre scholen en besturen voldoen aan de voorwaarden die werkgeluk voorspellen. “We meten op een school zes thema’s die invloed hebben op werkgeluk”, aldus Paul. “De thema’s zijn universeel. Het blijkt niet uit te maken of een school in een achterstandswijk staat, of in een welvarende buurt. Werkgeluk zit ‘m vooral in de rol van de schoolleider en de ruimte die hij of zij geeft aan de leraren voor eigenaarschap en vakmanschap.” Door scholen inzicht te geven in hun prestaties op deze gebieden, kunnen zij gericht actie ondernemen om werkgeluk te verbeteren. Dit leidt tot minder verzuim en een hoger behoud van leraren, cruciaal in de strijd tegen het lerarentekort.

‘Een tour duurt een uur en gaat langs een vijftal standhouders’

Inmiddels doet tien procent van alle basisscholen in Nederland mee aan Klassewerkplek. “Mét resultaat”, zegt Paul. “We zien op scholen die de voorspellende waarden voor werkgeluk goed op orde hebben dat zo’n twintig procent minder werkdruk ervaren wordt. Als je je onderwijs en je school goed organiseert, straalt dat enorm positief uit op je team. Met Klassewerkplek kunnen scholen niet alleen bijdragen aan een betere werkplek, maar ook een duurzame impact maken op het onderwijs als geheel, waardoor de uitstroom van leraren wordt beperkt en de onderwijskwaliteit behouden blijft”, zegt Paul trots.

Ga

mee op OnderwijsExpeditie

De tours ‘Starten in het onderwijs’, ‘Werkgeluk in het onderwijs’ en ‘Binden in het onderwijs’ vinden dagelijks op vaste tijden plaats.

Startpunt: Hal 10

Doe mee, ontdek de veelzijdige wereld van het onderwijs en bouw mee aan de toekomst!

Kom je ook?

Registreer voor gratis toegang

Leesscan PO

Samen zorgen voor beter leesbeleid? Doe de leesscan po

Vul met je schoolteam de leesscan in op lezeninhetpo.nl en je ziet in één oogopslag wat er goed gaat en wat er nog beter kan.

21 t/m 25 januari 2025 NOT in Jaarbeurs, Utrecht

 Al 25 jaar de schoolreis specialist!

 Wij komen graag persoonlijk langs

 Ons ervaren team ontzorgt u volledig!

 Altijd de scherpste tarieven!

 Creatief en Out-of-the-box

 Aangesloten bij ANVR, SGRZ

en Calamiteitenfonds

 Gemiddelde reiswaardering van 8.8! Waarom boeken bij Diogenes Reizen?

Jeanine Lemmens, bestuurder Partou Kinderopvang

‘Voorschoolse kinderopvang stimuleert gelijke kansen’

Jeanine Lemmens, CEO en voorzitter van de raad van bestuur van Partou Kinderopvang, spreekt donderdag 23 januari op de NOT Mainstage. In dit interview geeft ze alvast een inkijkje in de belangrijkste thema’s in de kinderopvangsector en gaat ze in op het vakmanschap van kinderopvangprofessionals.

“De overheid heeft de ambitie om kinderopvang nagenoeg gratis te maken”, licht Jeanine toe. “Het belang van kinderopvang wordt alom gezien en dat is een goede zaak. Het is niet alleen een instrument voor werkenden, maar ook voor de kinderen zelf. Kinderopvang is in het belang van hun ontwikkeling. Met name de voorschoolse opvang van 0 tot 4 jaar stimuleert gelijke kansen.”

Veranderend ondernemerschap

“Wat veel mensen zich niet realiseren”, vervolgt Jeanine, “is dat de kinderopvangsector nog een jonge sector is. De Wet kinderopvang dateert uit 2005. Als je dan aan de vooravond staat van zo’n enorme stap, waarbij fors meer publieke middelen ingezet worden om nagenoeg gratis kinderopvang te bewerkstelligen, dan heeft dat grote effecten op de sector. Neem het ondernemerschap. Kun je nog een commerciële aanbieder zijn - wat op dit moment bij de helft van de kinderopvangorganisaties het geval is - als de sector straks bijna in zijn geheel uit publieke middelen bekostigd wordt?”

Fikse groei verwacht

In 2023 heeft de sector een kwaliteitscode aan het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aangeboden. “Daarbij hebben we duidelijk gemaakt dat het goed is dat als er meer middelen naartoe gaan, we een professionaliseringsslag moeten maken. Daarbij mag transparantie over de geleverde kwaliteit en aanwending van de publieke middelen niet ontbreken”, legt Jeanine uit. “We verwachten dat met nagenoeg gratis kinderopvang het aantal kinderen dat er gebruik van maakt met nog eens twintig tot dertig procent zal toenemen.”

Jeanine Lemmens

Dat raakt meteen een ander groot thema waar de sector voor staat. Net als het onderwijs kent ook de kinderopvangsector een fikse arbeidskrapte. “Het goede nieuws is dat we een heel ondernemende en inventieve sector zijn”, aldus Jeanine. “De afgelopen jaren hebben we zo’n 40.000 banen gecreëerd én in kunnen vullen. Ik verwacht dus dat we die toekomstige groei bij nagenoeg gratis kinderopvang ook kunnen opvangen. Dat vraagt wel om aanzienlijke investeringen, zowel in medewerkers als in gebouwen en inrichting en daarvoor zijn de ondernemers hard nodig.”

Samenwerking kinderopvang-basisonderwijs Jeanine ziet kinderopvang en basisonderwijs duidelijk als complementair. Ze vindt dat de pedagogiek binnen de kinderopvang en didactiek in het onderwijs niet hetzelfde zijn. “Maar”, zegt ze, “afstemming is wel aan te bevelen. Verdiep je in elkaars visie en aanpak”, adviseert ze. “We zien steeds meer dat we medewerkers en daarmee ook expertise uitwisselen. In sommige samenwerkingsvormen delen kinderopvang en onderwijs niet alleen faciliteiten, maar ook medewerkers. Het wordt ons niet makkelijk gemaakt - neem alleen al de verschillende cao’s -, maar als je het echt wil is er zeker een mouw aan te passen. Bovendien kun je het ook informeel doen. De juf komt een uurtje vertellen op de BSO en de pedagogisch medewerker komt een uurtje inzitten in de klas. Zo kom je al veel te weten van elkaars manier van met kinderen omgaan.”

‘In sommige samenwerkingsvormen delen kinderopvang en onderwijs niet alleen de faciliteiten, maar ook de medewerkers’

“Samenwerking tussen beide kent allerlei verschijningsvormen”, schetst ze. “Scholen werken samen met kinderopvangpartners in de buurt. Vaak zitten deze zelfs aan het schoolgebouw vast.” Bij Integrale Kindcentra (IKC’s) gaat de samenwerking nog een stuk verder. Echter, voor een IKC is het niet noodzakelijk dat school en kinderopvang in één gebouw zitten, nuanceert ze. “Binnen een IKC is er over het algemeen maximale afstemming over een doorgaande leerlijn en intensief overleg over de kinderen.”

Maar ook als het niet om een IKC gaat, is een goede overlegstructuur en goede communicatie tussen beide groepen professionals aan te raden en in het belang

Jeanine Lemmens op de NOT Mainstage

In haar presentatie op de NOT Mainstage vertelt Jeanine Lemmens ook over twee promotieonderzoeken die Partou ondersteunt. Het onderzoek met de titel ‘Meer uitdaging’ richt zich op meer plezier en ruimte voor ontwikkeling van kinderen en medewerkers in de BSO. Het andere promotietraject, getiteld ‘Samen opgroeien’, onderzoekt de effectiviteit van opvoedadviezen voor ouders.

van de kinderen, stelt Jeanine. “Het is van cruciaal belang dat kinderen, als ze naar de basisschool gaan, goed overgedragen worden. Helemaal als het gaat om kinderen met een ontwikkelingsachterstand of speciale indicatie”, legt ze uit. “Maar eigenlijk zorgt een warme overdracht voor alle vierjarigen voor een veilige, vertrouwde overgang van kinderopvang naar basisschool.”

Spelend leren

In Nederland gaan kinderen vanaf 4 jaar naar de basisschool. Als je naar de breinontwikkeling kijkt, dan moeten kinderen als ze nog zo jong zijn niet op stoeltjes zitten en werkjes maken, is de ervaring van Jeanine. “Gelukkig is er steeds meer aandacht voor spelend leren en wat dat met de breinontwikkeling doet”, zegt ze. “Er worden allerlei waardevolle verbindingen in de neuronen gemaakt, waar je je leven lang profijt van hebt. Zelfs in de kinderopvang zijn we soms te veel geneigd om kinderen voortijdig te stoppen in hun spel.”

Tot slot wil Jeanine benadrukken dat zowel kinderopvang als onderwijs heel belangrijke sectoren zijn om in te investeren. “Van elke euro die we erin investeren is het effect voor de samenleving vele malen groter, dan wanneer we iemand op latere leeftijd scholing bieden. Daarom is de voorschoolse kinderopvang ook zo belangrijk, juist voor die kinderen die anders met een achterstand het onderwijs in zouden komen.”

Waar op de beurs?

NOT Mainstage (Hal 12)

• Donderdag 23 januari 2025

• 13.30 – 14.15 uur

Jeanine Lemmens:

• Voorzitter raad van bestuur Partou Kinderopvang en CEO van Smallsteps en KidsFoundation.

Kom je ook?

Registreer voor gratis toegang

We zijn er weer!

Ontdek alles over onze nieuwste lesmethodes

⮕ Geef richting aan jouw leesonderwijs met ons innovatieve leesspel

Bezoek het grote clubhuis van Zoem –een beleving op zich!

Kom langs en laat je verrassen! stand 12.C008

Schoolplein wordt buitenlokaal

Kijk naar het onderwijs van morgen over de schouders van leerlingen van de School voor de Toekomst

Leraar Johan Hof slaagt er elke editie van de NOT in om bezoekers te inspireren met zijn nieuwste vindingen voor ‘zijn’ School voor de Toekomst. Deze editie laat Johan de NOT-bezoekers het buitenlokaal in vol bedrijf ervaren. Het voormalige schoolplein van OBS West te Capelle aan den IJssel is volledig betrokken bij het onderwijs. Een schoolplein staat doorgaans voor 80 procent van de tijd leeg en dat is zonde, vinden Johan en zijn collega’s. De buitenruimte is heel geschikt voor bijvoorbeeld staand, bewegend en interactief leren, maar ook om in groepjes te werken. Kom in de School voor de Toekomst in hal 11 zelf ervaren wat een buitenlokaal oplevert voor het onderwijs en pak meteen al die andere innovatieve ontwikkelingen mee!

“Het is niet normaal dat we in Nederland onze kinderen in klassen van 55 m2 ophokken”, lacht Johan, maar zijn ondertoon is serieus. “Op OBS West maken we van onze leerlingen liever vrije uitloop-kinderen.” Daarom werden twee lokalen voorzien van schuifpuien over de hele breedte van het lokaal en heeft het schoolplein een metamorfose ondergaan. “Op die manier kan de leraar heel gemakkelijk de buitenruimte bij het onderwijs betrekken”, licht Johan toe. “Er staan picknicktafels en de school heeft vijf kleine huisjes laten ontwikkelen waar leerlingen in groepjes kunnen werken, ook als het regent.”

Vergroening

Het voormalige schoolplein wordt binnenkort ook vergroend. Johan vertelt: “Er komen fruitbomen, waar de leerlingen lekker in kunnen klimmen en na de oogst maken ze vast de heerlijkste appel- en perenmoes in de schoolkeuken. De vergroening voeren we ook door in sport, spel en natuureducatie in de buitenruimte. Er is zelfs een openluchttheater met podium en overkapping in de maak. Het theater krijgt bovendien een openbare functie voor de hele wijk.”

Podcast-studio

Met draadloze koptelefoons, bedoeld voor de silent disco, luisteren leerlingen buiten naar educatieve podcast-uitzendingen. Samen met een leverancier

ontwikkelden Johan en zijn collega’s een eigen podcast-studio, waar ze lessen opnemen die de kinderen buiten kunnen afluisteren. De leerlingen kunnen ook zelf podcasts opnemen in de studio, bijvoorbeeld ter vervanging van een powerpoint presentatie. Johan gebruikt de koptelefoons ook voor instructie op afstand als leerlingen in de huisjes in het buitenlokaal zitten. “Natuurlijk nemen we de podcast-studio mee naar de NOT”, belooft Johan.

Wetenschap- en technieklabs

Naast het buitenlokaal zie je in de School voor de Toekomst in hal 11 de nieuwste wetenschap- en technieklabs met VR, AR en robotica, de Lego education studio en de interactieve beweegvloer. “Onze leerlingen zijn enthousiast, maar weten niet anders”, aldus Johan. “Natuurlijk zijn ze er ook weer bij, dagelijks tot 14:00 uur. Behalve zaterdag, want dan hebben ze weekend.” Kijk over de schouders van Johan en zijn leerlingen mee en ervaar hoe het onderwijs van de toekomst verder vorm krijgt.

Waar op de beurs?

School voor de Toekomst (Hal 11)

• Dinsdag 21 t/m zaterdag 25 januari 2025

Hoogleraar Floortje Scheepers

‘Samenwerken aan solide basis voor mentaal welzijn jongeren’

Nederland telt een groeiend aantal jongeren dat hulp zoekt bij de geestelijke gezondheidszorg. Dit baart Floortje Scheepers zorgen. De coronacrisis wordt vaak genoemd als katalysator voor de toenemende mentale klachten onder jongeren. Toch waren de problemen daarvoor al volop zichtbaar, benadrukt de hoogleraar

Innovatie in de GGZ. ‘Toename van prestatiedruk, individualisme en de illusie van maakbaarheid van het leven, mede versterkt door social media, hebben impact op het mentale welzijn.’ Met NOT-bezoekers bespreekt Floortje hoe we onze jongeren zo goed mogelijk kunnen helpen.

Hoewel de coronaperiode niet de hoofdoorzaak is van de mentale problematiek onder jongeren, heeft het zeker bijgedragen aan de huidige situatie. “Jongeren zijn in een cruciale fase van hun sociale en identiteitsontwikkeling belemmerd. Waar voorheen inter-acties op school en in het sociale leven centraal stonden, werden deze van de ene op de andere dag gereduceerd tot online contact. Dat is niet voldoende om emotionele groei te ondersteunen.”

De hoogleraar wijst hierbij op de complexiteit van de menselijke psyche, die altijd in relatie tot anderen functioneert. “Mensen zijn geen autonome individuen.

Ze ontwikkelen zich in wisselwerking met hun omgeving”, betoogt ze. “Een leerling kan in de ene klas floreren, terwijl die in een andere klas, met een andere context volledig vastloopt. Dit heeft onder andere te maken met de mate waarin deze leerling zich erkend, gehoord en verbonden voelt. Deze dynamiek geldt niet alleen voor kinderen, maar ook voor volwassenen. In een werkomgeving waarin iemand zich goed voelt, kunnen bergen worden verzet.”

‘It takes a village….’

Floortje wil benadrukken dat waardevolle begrippen als saamhorigheid en het idee dat ‘it takes a village to raise a child’ verloren zijn gegaan, “terwijl juist deze elementen essentieel zijn voor het opvangen en ondersteunen van onze kinderen. We denken vaak dat we jongeren die op de wachtlijst voor geestelijke zorg staan individueel moeten begeleiden en helpen. Ik denk dat er heel veel problematiek op de wachtlijst

‘De ‘power van de communitiy’ om te werken aan herstel in plaats van individuele trajecten’

staat die daar eigenlijk niet terecht was gekomen als we een stevige samenleving hadden gehad die veel meer het ‘omzien naar elkaar’ in het fundament heeft zitten. Voor jongeren die mentale hulp nodig hebben, zou je de kracht van de groep meer kunnen aanwenden. Denk aan ervaringsdeskundigen die elkaar ondersteunen en verder helpen, de ‘power van de communitiy’ om te werken aan herstel in plaats van individuele trajecten”, suggereert Floortje.

Rol onderwijsprofessionals

School speelt een cruciale rol in het welzijn van jongeren. De hoogleraar vergelijkt scholen met ‘drinkplekken’ waar kinderen en jongeren tot rust komen en veilig zijn. Ze constateert echter dat de huidige samenleving, inclusief het onderwijs, gericht is op versnellen in plaats van vertragen. De nadruk ligt op prestaties en het behalen van goede cijfers, terwijl het volgens Floortje veel belangrijker is hoe leerlingen deze resultaten behalen. “Samenwerken, van elkaar leren, als iets niet gaat zoals het was voorzien of een onvoldoende halen, dan is dat een leermoment en geen fout of falen”, legt ze uit. “Zo boor je creativiteit

aan. Oké, dit werkt niet, hoe dan wel?” Toch kenmerkt het Nederlandse onderwijssysteem zich door vroege selectie en segregatie, vindt Floortje. Dat begint al met de maantjes en zonnetjes, volgsystemen en citoscores. Haar advies: benut de diversiteit van de groep. Leerlingen leren juist in samenwerking veel van elkaar en vullen elkaar aan in kennis en vaardigheden.

Ouderbetrokkenheid in het onderwijs

Ouderbetrokkenheid in het onderwijs is volgens Floortje ook van groot belang. “Ouders moeten niet alleen gericht zijn op hun eigen kind, maar betrokken zijn bij het welzijn van de hele groep leerlingen, waar hun eigen kind deel van uitmaakt. Ze geeft de suggestie om regelmatig de ‘standaard’ 10-minuten gesprekken te vervangen door bijeenkomsten met álle ouders van een groep leerlingen tegelijk om zo gezamenlijk bredere thema’s bij de hoorns te pakken. “Ouders kunnen elkaar uitdagen en gezamenlijk afspraken maken, zodat ze in staat zijn hun kinderen beter te begeleiden. Op die manier kunnen ouders elkaar steunen in de opvoeding en wordt voorkomen dat kinderen ouders tegen elkaar uitspelen.”

Adviezen voor onderwijsprofessionals

Voor onderwijsprofessionals die merken dat een leerling niet goed in zijn of haar vel zit, geeft Floortje

‘De oplossing kan juist liggen in het aanpassen van de omgeving en de interacties binnen die omgeving’

een aantal basale adviezen, die ze tijdens haar presentatie op de NOT verder toelicht. Ten eerste is het belangrijk om een leerling niet te isoleren van de rest van de groep en vooral aandacht te geven aan wat goed gaat. Daarnaast moet er naar de context van de leerling worden gekeken, zowel in de klas als thuis. Het is belangrijk om te achterhalen wat er in de omgeving aan aanpassing mogelijk is, zodat de leerling zich prettiger voelt. “En bovenal”, adviseert ze met klem, “ga niet pathologiseren en verwijs bij mentale problemen niet eenzijdig door. De oplossing kan immers juist liggen in het aanpassen van de omgeving en de interacties binnen die omgeving.” De sleutel ligt volgens haar veel vaker dan gedacht in samenwerking, gemeenschapszin en het benutten van de kracht van de groep. “Alleen door deze waarden opnieuw te omarmen, kunnen we de mentale gezondheid van onze jongeren verbeteren en hen helpen om te floreren in de complexe samenleving van vandaag.”

Waar op de beurs?

NOT Mainstage (Hal 12)

• Woensdag 22 januari 2025

• 10.30 – 11.15 uur

Floortje Scheepers:

• Hoogleraar innovatie in de GGZ

Floortje Scheepers

Koninklijke Jaarbeurs heeft onlangs IPON, de onderwijsvakbeurs met een focus op educatieve technologie (EdTech), overgenomen van Reshift Digital. Deze vakbeurs is al meer dan vijftien jaar het ontmoetingsplatform voor het primair onderwijs, voorgezet onderwijs en MBO op het gebied van onderwijsvernieuwing, innovatie en educatieve technologie. Het doel van IPON is om het gebruik van de nieuwste technologische toepassingen binnen het onderwijs op een innovatieve en creatieve manier aan het onderwijsveld te presenteren.

Jaarbeurs neemt IPON over

Herman Mantel, CCO Koninklijke Jaarbeurs: “Met trots kondigen wij de overname van de vakbeurs IPON en kennisplatform IPON.nl aan. Een strategische uitbreiding die ons onderwijsportfolio versterkt. De overname markeert een belangrijke mijlpaal en sluit goed aan bij onze wensen om naast onderwijsbeurs NOT ook de EdTech-kant van het onderwijs te belichten. Met IPON.nl bieden we ook het online kennisplatform aan, waarmee we meer dan 20.000 onderwijsprofessionals 365 dagen per jaar kunnen ondersteunen en inspireren. Whitepapers, cases, webinars, artikelen, reviews en uitwisseling van ervaringen vormen daarbij de basis. Dit helpt om de digitale transformatie van het onderwijs in Nederland verder te versnellen.”

Op de hoogte blijven van IPON? Scan de QR-code.

Tweede editie Edtech Outlook tijdens NOT 2025

Transformeer onderwijs met de nieuwste innovaties

In het EdTech Lokaal geven exposanten en experts van naam je dagelijks een volledige update over de innovatie van het Nederlandse onderwijs en de kinderopvang door middel van technologische ontwikkelingen. Op donderdagmiddag 23 januari vindt tevens de tweede editie plaats van Edtech Outlook.

Tijdens Edtech Outlook komen de nieuwste ontwikkelingen en trends in EdTech aan bod. Het is dé gelegenheid voor Nederlandse bedrijven om samenwerkingen te verkennen en internationaal te groeien. Zestig geselecteerde EdTech-ondernemers uit heel Nederland nemen deel aan dit exclusieve event.

EdTech speelt een cruciale rol in het transformeren van leren en lesgeven, waardoor onderwijs toegankelijker, persoonlijker en schaalbaarder wordt. Met de snelle vooruitgang in technologie doorbreken EdTechoplossingen geografische en financiële barrières en bieden innovatieve tools zoals online cursussen, virtuele klaslokalen en AI-gestuurde leerplatforms. De regio Utrecht telt veel digital contentmakers, platformbedrijven, onderwijsspecialisten en (educatieve) uitgeverijen. Deze partijen werken samen

om innovatieve ideeën uit te laten groeien tot grootschalige EdTech-toepassingen. Om de samenwerking tussen EdTech-bedrijven uit Utrecht, Nederland en (ver) daarbuiten te vergemakkelijken, werkt ROM Utrecht Region intensief samen met Dutch Edtech en met het buitenlandnetwerk van de rijksoverheid.

Waar op de beurs?

EdTech Lokaal 2 (Hal11)

• Donderdag 23 januari 2025

• 13.00-16.00 uur

Meer informatie:

• romutrechtregion.nl/events/

EXCLUSIEF

Samenwerking in leerteams

Kom alles te weten over de professionele leergemeenschap

Tijdens de NOT 2025 deelt Nanda Bolt de kennis en ervaring over de professionele leergemeenschap (PLG) namens haar directe collega Mirte van den Berg. “Een PLG zet in op een professionele cultuur van samenwerking en continue professionalisering met als doel het leren van alle leerlingen te verbeteren. Dat leidt tot duurzame schoolontwikkeling en beter onderwijs”, aldus Mirte.

Mirte van den Berg is bij Academica University of Applied Sciences werkzaam als opleidingsdirecteur

High Performing Schools. “Binnen een PLG werken leraren samen in leerteams en dragen ze gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het leren van elke leerling”, licht ze toe. “In de leerteams wordt door middel van lesson study, actieonderzoek en het bespreken van casuïstiek continu gewerkt aan het verbeteren van het onderwijs. Samenwerking binnen leerteams zorgt voor het delen van kennis en het creëren van collectieve intelligentie. Hierdoor ontstaat een gezamenlijke taal.”

Mirte heeft als voormalig schoolleider volop ervaren dat het werken in leerteams de professionele groei van leraren bevordert en daarmee hun werkgeluk. “Dit vergroot de kans dat leraren langer aan de school én aan onze prachtige sector verbonden blijven”, stelt ze.

Vijf kernvragen

Bij het werken in een PLG staan vijf kernvragen centraal. Ze zijn gebaseerd op het werk van DuFour en collega’s (2016).

•Wat moeten onze leerlingen leren? (het curriculum)

• Hoe leren we dit aan? (pedagogisch en didactisch handelen)

•Hoe weten we of dit geleerd is? (toetsen, formatief handelen)

•Hoe reageren we als dit niet geleerd is? (verlengde instructie/pre-teaching)

•Hoe reageren we als dit eerder al geleerd is? (verdieping)

Academica University of Applied Sciences in Amsterdam is een geaccrediteerd expertisecentrum voor professioneel beroepsonderwijs en biedt geaccrediteerde blended, modulaire scholing voor onderwijsen kinderopvangprofessionals op het gebied van didactiek, leiderschap en organisatieontwikkeling. Meer informatie: www.academica-group.com/

Mirte legt uit dat een leerteam werkt aan het vaststellen van de kennis en vaardigheden die leerlingen uiteindelijk moeten beheersen. “Met dit einddoel voor ogen kun je plannen wat je onderweg gaat onderwijzen. Leerteams bepalen welke kerninhoud en vaardigheden essentieel zijn. Op basis van cognitieve leerpsychologie maken ze didactische keuzes over hoe ze deze inhoud aanleren. Om te weten of het leerproces effectief is, wordt bewijs van leren verzameld. Dit bewijsmateriaal maakt duidelijk welke didactische strategieën werken en biedt de kans voor formatief handelen. Als blijkt dat iets niet (of juist al) geleerd is, onderneem je actie. Dit houdt in dat je het leerproces aanpast, verdiept of uitbreidt op basis van eerdere keuzes. Deze cyclus - het beantwoorden van de vijf centrale vragen - helpt een leerteam hun onderwijs constant te optimaliseren en zichzelf tegelijkertijd continu te professionaliseren.”

Waar op de beurs?

Studielokaal 1

• Donderdag 23 januari 2025

• 10.30 – 11.00 uur

Mirte van den Berg

•Academica University

Wat moet er geleerd worden?

Hoe weten we of dit geleerd is?

5 vragen aan het leerteam Hoe leren we (dit aan)?

Hoe reageren we als dit niet geleerd is of eerder al geleerd is?