PrimaOnderwijs MeiJuni 2015 by EDG Media

Onderwijsnl

Voor alle professionals in het onderwijs nummer 4 • juni 2015 • www.primaonderwĳs.nl • verschĳnt 6x per jaar •

PROMOTIE BEURS Jouw

kans om lesgeven e n promove ren te combine ren

! e i t n Vaka Tĳd voor ontspanning

EN: De nieuwste Schooltv-lespakketten, nu besteld na de vakantie in de klas

Teacher Training Courses in het buitenland • Maak je schoolkantine gezond Oefenen met ict in je achtertuin • Nieuw seizoen Eneco WindLab gestart Vakliteratuur voor op het strand • Inspirerende tips voor het nieuwe schooljaar Cover PO MeiJuni 1

12-05-15 10:43

Warm u op voor een frisse start van het Wegens nieuwe schooljaar! hesurhcaceasld 18 en 19 augustus 2015 26 en 27 augustus 2015 Professionaliseer uzelf tijdens de zomervakantie op de CPS Summerschool. Een goede opstap voor een succesvol schooljaar. In een ontspannen sfeer werkt u twee aaneengesloten dagen met ervaren trainers aan de ontwikkeling en uitbreiding van uw kennis en vaardigheden door het volgen van één van de onderstaande tweedaagse trainingen:

• 7 Habits of Highly Effective People voor leraren • Effectief in de klas met ‘De vijf rollen van de leraar’ • Beter samenwerken met ouders • Differentiëren is te leren • Leerlingen motiveren • Timemanagement volgens Covey: effectief door de ‘5 choices’ • 7 Habits of Highly Effective People voor leidingegevenden • Reflecteren op leiderschap voor de toekomst

Schrijf u in op www.cps.nl/summerschool

Adv CPS tbv POnderwijs Mei_Juni15.indd 1

14-04-15 16:36

Inhoud De Promotiebeurs 2015 : jouw kans om lesgeven en promoveren te combine ren!

Vakantie! Tijd voor ontspanning en inspiratie

De Gezonde Schoolkantine

20 Nieuw seizoen Eneco WindLab van start in Amsterdam 27 Gratis lesmateriaal de Derde Kamer der Staten-Generaal 30 De weg naar excellentie: leren van elkaar 34 Reken – of taalachterstand? Trek een Sprintje! 36 60 jaar Rĳdende School 38 Uitdagende opdrachten voor het betere denkwerk

Met 170.000 lezers het grootste blad voor alle onderwijsprofessionals. PrimaOnderwijs is een uitgave van

40 Schrĳf je in voor de ConjunctuurBekerWedstrĳd 42 Remco Pĳpers over sociale veiligheid op internet 44 Finale Skills Talents 2015 46 Een nieuw schoolplein voor iedereen 50 Nationale Dyslexie Conferentie 52 Talentnetwerken laten kinderen uitblinken

Naast het magazine biedt PrimaOnderwijs een tweewekelijkse nieuwsbrief en www.primaonderwijs.nl

Vormgeving Tom Venema Martin Hollander Stijn Visser

EDG Media Postbus 40266 3504 AB Utrecht

Medewerkers Brigitte Bloem, Mariska Bloemberg, Suzanne de Boer, Susan de Boer, Tefke van Dijk, Joke Heikens, Mirjam Janssen, René Leverink, Elise Nuhoff, Annette Roetenberg

Uitgever Erik Trimp Assistent-uitgever/coördinator Vanessa Pelle, vpelle@edg.nl

03_EDG_PO_mei15_Inhoud.indd 3

De leukste Schooltv-lespakketen; nu besteld, na de vakantie in de klas!

Foto’s Human Touch Photograpy, iStock, Shutterstock

Verschijning en verspreiding PrimaOnderwijs verschijnt 6 keer per jaar. Verspreiding via gecontroleerde distributie door EDG Media bij alle basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs in Nederland. Redactie 030-241 70 44 redactie@primaonderwijs.nl Sales Mark Hutzezon 030-2417025, mhutzezon@edg.nl

Klantenservice 030-241 70 30 klantenservice@edg.nl Copyright 2015 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever is niet aansprakelijk voor enig handelen op grond van de in dit blad gegeven adviezen of gedane mededelingen.

12-05-15 14:14

NIEUWS

Gratis digileskaart bĳ

Het Klokhuis over Kinderarbeid 19 en 20 mei werden de indrukwekkende afleveringen van ‘Het Klokhuis over Kinderarbeid’ uitgezonden. Wereldwĳd gaan ongeveer 168 miljoen kinderen elke dag naar hun werk in plaats van naar school. Dolores laat in twee afleveringen zien wat kinderarbeid is en hoe kinderen in Nederland dankzij eerlijke handel kinderen in ontwikkelingslanden een handje kunnen helpen. Speciaal bĳ dit project ontwikkelde Het Klokhuis samen met Stichting Max Havelaar een gratis digileskaart, beschikbaar op www.hetklokhuis.nl/kinderarbeid. Ter aanvulling op het lespakket kun je daar ook de poster voor de Het Klokhuis Eerlĳke Handel Quiz bestellen. In deze quiz ontdekken de kinderen het belang van eerlijke handel en hoe ze eenvoudig kunnen bijdragen aan verbeterde leefomstandigheden voor kinderen aan de andere kant van de wereld.

Britt is wereldverbeteraar van het jaar! Na een spannende finale is Britt (16) met haar stichting Britt Helpt verkozen tot Wereldverbeteraar van het Jaar. De juryleden, Marloes Borsboom (wethouder GroenLinks), Saya Abdullah (jongerenvertegenwoordiger bij de Verenigde Naties) en Thierry Dufay (ONE jeugdambassadeur) waren zeer onder de indruk. Niet alleen hadden de finalisten een succesvol initiatief opgezet waarmee ze daadwerkelĳk de wereld verbeteren, ook gaven ze inspirerende presentaties en overtuigden ze met hun enthousiasme. Britt wist uiteindelĳk de andere genomineerden achter zich te houden en mag zich daarom ‘Wereldverbeteraar van het Jaar’ noemen. Zĳ wint een expeditie naar Malawi én een cheque ter waarde van €1.500,- om haar plannen te verwezenlĳken. 4

04-07_EDG_PO_mei15_Nieuws_v03.indd 4

11-05-15 17:06

Inschrijving MediaMasters 2015 Nederlandse basisscholen kunnen zich weer inschrijven voor MediaMasters, het interactieve media wijsheidspel voor groep 7 en 8. MediaMasters is een initiatief van Mediawijzer.net en heeft tot doel de leerlingen een basisniveau mediawijsheid mee te geven. In 2014 deden ruim 80.000 kinderen mee. MediaMasters wordt gespeeld tijdens de Week van de Mediawijsheid (20 t/m 27 november 2015). Tijdens deze campagneweek vraagt Mediawijzer.net aandacht voor het belang van mediawijsheid voor kinderen. Kinderen groeien namelijk op in een wereld vol media. Dit betekent niet dat zij ook wijs met media om kunnen gaan. Elk jaar opnieuw worden daarom scholen, ouders en mediamakers opgeroepen kinderen te ondersteunen. Dit jaar staat tijdens de campagne het thema ‘Media en respect’ centraal. Leerkrachten kunnen hun klas aanmelden tot en met vrijdag 30 oktober 2015 op www.mediamasters.nl.

Big History Big History is in Nederland een nieuw schoolvak voor de bovenbouw. Het vak behandelt 13,8 miljard jaar geschiedenis in één schooljaar: het begint met de oerknal en eindigt in het hier en nu. Leerlingen leren de belangrijkste concepten uit de geologie, biologie en geschiedenis, maar ook psychologie, filosofie, economie en cultuurwetenschappen komen aan bod. Voor dit keuzevak is nu het Nederlandstalige lesboek uitgekomen, inclusief digitaal docentenplatform met oefen materiaal en toetsen. www.boomtestuitgevers.nl

‘Gratis Cultuurkaart voor docenten noodzakelijk’ Een gratis Cultuurkaart voor docenten zou een geweldige oplossing zijn om cultuureducatie in Amsterdam te verbeteren. Dat is één van de bevindingen uit het laatste debat van de Maand van de Cultuur educatie in De Balie. Tijdens het debat werd door docenten, culturele instellingen en kunstenaars een innovatieagenda voor cultuur educatie vastgesteld. De innovatieagenda wordt aangeboden aan de Amsterdamse gemeenteraad. De Maand van de Cultuureducatie is een initiatief van Mocca, het Amsterdams expertisenetwerk voor cultuureducatie. Tijdens de maand zijn ruim 1000 deelnemers in gesprek gegaan over cultuureducatie. Kijk voor de volledige lijst met aanbevelingen op www.demaandvandecultuureducatie.nl.

04-07_EDG_PO_mei15_Nieuws_v03.indd 5

11-05-15 17:07

Voorjaarsvoordeel: Samen één CNV Onderwijs is een vakvereniging met 52.000 leden die

Word 2 ja ar lid van CNV Onde rw en betaal ijs slechts 1 jaar!

ervoor zorgt dat jij op een goede manier je werk kunt doen. Samen hebben we plezier in ons werk en zorgen we voor kwalitatief goed onderwijs.

Word nu lid met heel veel lentevoordeel! • 2 jaar lang 50% korting op je contributie.* • Kans op gevulde picknickmand t.w.v. €55. • Goed verzekerd voor werk en privé. • Cao in begrijpelijke taal. • Tweewekelijks onderwijsmagazine Schooljournaal. • Gratis advies. • Gratis onderwijsevenementen, trainingen en cursussen.

*Deze actie is geldig t/m 30 juni 2015. Studenten zijn uitgezonderd van deze actie.

Word nu lid via www.cnvo.nl/word-lid

04-07_EDG_PO_mei15_Nieuws_v04.indd 6

12-05-15 13:56

Jongeren sturen ideeën in voor wetenschapsagenda

NIEUWS

Box2Grow voor middelbare scholen wil leerlingen op een actieve manier hun zelfvertrouwen en assertiviteit laten vergroten. Het programma biedt een combinatie van assertiviteitstrainingen, weerbaarheidstrainingen en fysieke boksoefeningen. Box2Grow bestaat uit vier tot acht trainingen van één blokuur. Elk blokuur bestaat uit een uitleg van de lesstof, gevolgd door concrete boksoefeningen om zo direct het geleerde te ervaren. Meer weten, kĳk op www.hp-hp.nl/box2grow

‘Kunnen smartphones en drones betaalbaar worden zonder kinderarbeid?’ Het is één van de ingediende vragen door jongeren aan de Nationale Wetenschapagenda. TechniekTalent.nu vroeg jongeren via hun jongerenlabel YouTech waar de wetenschap zich de komende jaren volgens hen op moet richten. De vragen zĳn divers. ‘Hoe kunnen we de aarde schoner maken?’ of ‘Kun je beter een ochtend- of avondmens zĳn?’ Edmée Maas, programmamanager voortgezet- en beroepsonderwĳs van TechniekTalent.nu: ‘Er zĳn veel maatschappelĳk betrokken jongeren, zeker ook onder de YouTech-groep. Door een onderzoek van BètaMentality is bekend dat 28% van de jongeren Mensgerichte Generalisten zĳn: jongeren die vooral voor bèta en techniek zĳn te interesseren door de maatschappelĳke relevantie ervan te laten zien. Voor ons een reden om jonge mensen te betrekken bĳ het indienen van vragen voor de wetenschapsagenda.’ www.techniektalent.nu

advertentie

Kempisch Handelshuis maakt leren, sporten en spelen nog leuker AC-Kunstgras en Educatieve Spelen zĳn twee merken die garant staan voor topkwaliteit producten in en om de school, voor redelĳke prĳzen. Wilt u nieuwe speeltoestellen plaatsen, heeft u valdemping nodig, wilt u een pannaveldje? Wĳ kunnen dit allemaal voor u regelen van idee tot werkelĳkheid. Maar ook het eenvoudig oppimpen van uw speelplein met Pleinspelen (pleinplakkers) behoort tot de mogelĳkheden. Wĳ kunnen ondersteunend lesmateriaal leveren in de vorm van Wrap-Ups en Learning Palettes, maar ook diverse leerspelletjes (bĳvoorbeeld het leren van de klok of Engels voor kinderen). Binnenkort wordt het assortiment uitgebreid met wetenschappelĳke proefjes en spelletjes, houd hiervoor onze website in de gaten. Bent u al lang naar iets op zoek, stuur ons een mailtje en wĳ zoeken mee. Kempisch Handelshuis maakt leren, sporten en spelen nog leuker. Voor meer informatie, kijk op onze website www.kempischhandelshuis.nl of op onze webshops www.ac-kunstgras.nl of www.educatievespelen.nl. Wĳ zĳn u graag van dienst!

PrimaOnderwĳs 7

04-07_EDG_PO_mei15_Nieuws_v04.indd 7

12-05-15 11:35

Student Lerarenopleiding Hogeschool Inholland vertelt Door de crisis was ik genoodzaakt een carrièreswitch te maken. Ik ben nu naast docent Informatiekunde, ook docent Wiskunde! Wim Mual Tweedejaars Lerarenopleiding Wiskunde deeltijd Sinds twee jaar werk ik als leraar Wiskunde en Informatiekunde op het voortgezet onderwijs. Omdat het noodzakelijk is om een lesbevoegdheid te hebben, ben ik op zoek gegaan naar een passende studie. Bij Inholland volg ik een versneld deeltijdprogramma bij de Lerarenopleiding Wiskunde. Hierdoor kan ik binnen twee jaar mijn lesbevoegdheid halen. Bij Inholland volg je vakoverstijgend onderwijs. Dit houdt in dat je vakken volgt van andere opleidingen. Sommige vakken zijn best tijdrovend en van sommigen zie ik af en toe niet direct de

toegevoegde waarde, maar ze zorgen er wel voor dat ik zo nu en dan uit mijn ‘comfortzone’ stap. Ik word gedwongen om op een andere manier te denken. De sfeer in Amstelveen is erg gemoedelijk en persoonlijk. De locatie is kleinschalig en er werken inspirerende docenten. Als ik klaar ben met mijn opleiding, dan denk ik erover om door te gaan voor mijn eerstegraads. Tegen die tijd ben ik eind vijftig en hoop ik tot mijn pensioen voor de klas te blijven staan! Aankomende deeltijdstudenten wil ik aanraden een goede balans te vinden tussen gezin, werk en de opleiding. Zorg er voor dat je de ‘fun’ in studeren vindt!

Wil jij net als Wim je lesbevoegdheid halen en ben je geïnteresseerd in een lerarenopleiding? Kijk voor meer informatie op: www.inholland.nl/leraar-worden

Krijg een gezonde dosis kennis tijdens een congres of cursus van Medilex Onderwijs!

MEDICORPAD_2404_PrimaOnderwijs_mei_HIRES_192x142,5.indd 1 08-09_EDG_PO_Mei15_AdvertorialInfotheek.indd 8

4/9/2015 2:14:40 PM 11-05-15 17:09

advertorial

Begin vandaag met het besparen op uw IT

nieuwe te worden geproduceerd. Dit verkleint de CO2voetafdruk. Dus naast het besparen tot 60% op uw kosten vermindert u tevens CO2-emissie.

Maak kennis met Approved Selection Heeft u ook de uitdaging om met steeds kleiner wordende IT budgetten de steeds groter wordende vraag naar het welbekende 2.0 werken te bekostigen? Wist u echter dat u flink kunt besparen op uw IT kosten? Tot wel 60%! Infotheek presenteert ‘Approved Selection’. Dit is refurbished IT hardware g echeckt op 18 kritieke punten. Kort gezegd, u krijgt de kwaliteit die u zoekt, maar een stuk voordeliger. Op alle Approved Selection producten zit tot 5 jaar garantie. Dit maakt de Approved Selection dus uitermate geschikt voor het basisonderwijs. U heeft hoge kwaliteit hardware van merken als HP, Apple, Dell en Lenovo tegen een scherpe prijs. Alle Approved Selection machines die wij verkopen hebben standaard Windows 7 en zijn gecertificeerd voor de bekende netwerkleveranciers zoals Skool, Qlict en Heutink.

Oftewel, wacht niet met besparen en maak zelf ook kennis met Approved Selection bij Infotheek. Vraag vandaag nog een gratis demo pc of laptop aan en overtuig uzelf. Infotheek heeft al 25 jaar ervaring en levert al aan ruim 6.000 onderwijsinstellingen. Naast IT hardware kunnen wij basisscholen ook ondersteunen bij netwerkoplossingen, tijdelijke huurvraag, servers en diverse ICT diensten. Voor elk probleem kan Infotheek advies op maat leveren.

Meer informatie? Voor meer informatie, neem vrijblijvend contact op met het educatieteam van Infotheek via 071 - 800 1440 of stuur een mail naar info@infotheek.com. Op www.approvedselection.com kunt u nog eens nalezen wat Approved Selection u kan bieden. Meer informatie over Infotheek vindt u op www.infotheek.com

Maatschappelijk verantwoord Daarnaast is Approved Selection ook goed voor het milieu. Door een refurbished machine te kiezen hoeft er geen

08-09_EDG_PO_Mei15_AdvertorialInfotheek.indd 9

11-05-15 17:10

Inspiratie vanuit je luie (strand)stoel

Tips voor een g van het n

‘Het is belangrijk dat kinderen zich meteen gezien voelen. Ik geef ieder kind bij binnenkomst een hand en zeg zijn naam – ik oefen tijdens de vakantie met foto’s.’

10-15_EDG_PO_mei15_Zomer.indd 10

11-05-15 17:11

n goede start t nieuwe schooljaar

Met de zomervakantie in het vooruitzicht is schooljaar 2015/2016 waarschijnlijk het laatste waar je nu aan wilt denken. Wanneer voor jou de schooldeuren dichtgaan voor de zomervakantie, zie jij jezelf alleen nog maar relaxen in een hangmat, met een goed boek en een cocktail. Dik verdiend ook! Maar met deze tips en ideeën voor een fris begin, ben je straks én lekker uitgerust én goed voorbereid op het nieuwe schooljaar. Inspiratie vanuit je luie (strand)stoel! door mirjam janssen

‘De eerste schoolweek is heel belangrĳk’, zegt Maike Douglas, leerkracht in de onderbouw op de Prinses Margrietschool in Utrecht en enthousiast onderwĳsblogger. Zĳ maakt er dan ook veel werk van. ‘Die eerste week bepaal je de sfeer in de groep. Als die goed is, kun je veel bereiken met de kinderen. Ik begin altĳd de laatste week van de vakantie. Dan lees ik een boek over bĳvoorbeeld klassenmanagement en aan de hand

daarvan maak ik een checklist van alles wat ik wil doen. Ik stel het rooster op, maak een verjaardagskalender en een groepsplan. Ik zorg dat ik al meer weet over kinderen die extra aandacht nodig hebben. Met hen maak ik de eerste week in ieder geval een praatje. Ik leg de schriftjes klaar en orden de kasten. Als je goed begint, heb je daar het hele jaar profijt van.’ � PrimaOnderwĳs 11

10-15_EDG_PO_mei15_Zomer.indd 11

11-05-15 17:13

Thematafel Maike besteedt ook veel aandacht aan de inrichting van het lokaal. ‘Ik bedenk welke looproutes het beste zĳn, waar ik de kasten ga neerzetten en hoe ik de groepjes maak. Ieder jaar doe ik het net even anders. De eerste week neem ik altĳd iets van mezelf mee. Soms maak ik een hele tafel met spullen die over mĳ gaan: over mĳn vakantie, over mĳn zoontje, over mĳn plezier in zingen. De kinderen vraag ik ook spullen mee te nemen die over hen of over hun vakantie gaan. Elke dag laat ik een paar van hen wat vertellen – nooit allemaal achter elkaar want dat gaat vervelen. Ik hang iets op om ze welkom te heten. Meestal hebben de kinderen voor de vakantie tĳdens een kennismakingsles al iets mogen knutselen rond een thema en dat verwerk ik er dan in. Vorige keer waren dat raceauto’s. Het thema luidde toen: een goede start in het nieuwe jaar. Het is belangrĳk dat kinderen zich meteen gezien voelen. Ik geef ieder kind bĳ binnenkomst een

‘Denk in je vakantie vast na over de state of mind waarmee je voor de klas gaat staan‘ hand en zeg zĳn naam. Ik oefen tĳdens de vakantie met foto’s. Verder doen we altĳd kennismakingspelletjes, bĳvoorbeeld met een bal. Ik begin dan zelf en zeg: ‘Ik ben juf Maike en ik houd van zingen.’ Vervolgens gooi ik de bal naar een kind dat zich ook voorstelt en zegt waar hĳ/zĳ van houdt. Zo gaan we de kring rond. Of ik laat ze in groepjes van twee over hun vakantie vertellen. Of ik stel vragen en de kinderen mogen daarop reageren door te gaan staan of zitten. Bĳvoorbeeld: ‘Ga staan als je deze vakantie hebt gezwommen.’ Zo kunnen de kinderen laten zien wat ze hebben gedaan en hoeft niet iedereen alles te vertellen.’

groepje leerlingen in vĳf minuten op zoek gaan naar hun overeenkomsten op deze gebieden. Deze werkvorm kun je in het begin dagelĳks doen en heel makkelĳk variëren. Zoek de overeenkomsten op het gebied van film, muziek en sport of laat de kinderen zelf een onderwerp kiezen. Of zet een ontdekkingstocht op door de klas. Geef de leerlingen dan vragen mee als: zit jĳ op voetbal, zoek iemand die in Frankrĳk op vakantie is geweest of wie heeft er een oudere broer? Bĳ ieder van die vragen moeten ze leerlingen zoeken voor wie dat geldt.’ Ook is het belangrĳk, vindt Yorick, om leerlingen te betrekken bĳ de klassenafspraken. ‘Leg vast hoe je komend jaar met elkaar wilt omgaan. Zorg dat eruit komt wat de groep belangrĳk vindt. Ook dat helpt bĳ de groepsvorming.’

Open blik Het allerbeste is volgens Maike om echt een nieuwe start te maken met de groep. ‘Soms heb je al iets over een kind gehoord van een andere leerkracht. Dat kan handig zĳn, bĳvoorbeeld als een kind dyslectisch is. Maar zorg dat de informatie je eigen gedrag niet beïnvloedt. Heb een open blik en leer de kinderen echt kennen.’ Yorick is het daarmee eens. Hĳ raadt aan al in de vakantie goed na te denken over de state of mind waarmee je voor de klas gaat staan: ‘Wil je zien wat er misgaat of wat er goed gaat? Zorg dat je je daar van te voren al van bewust bent en praat er eventueel al over Maike Douglas met collega’s.’ geef t meer leuke le stips op w w w.jufmaike .nl Onder wĳs Maa k Je Samen geef t onderw ĳsadvies op w w w.onder w ĳsmaakjesam en.nl Onafhankelijk vaktijdschrift

voor eigentijds onderwijs en

ict

Experts voorspellen

Food, family, fun

Tips voor een voorbereid klaslokaal

Volgens Yorick Saeĳs, adviseur bĳ Onderwĳs Maak Je Samen, is het goed om te zorgen dat de leerlingen ook een band met elkaar krĳgen. De eerste weken komt de groepsvorming op gang, die na een week of zes vast ligt. Dan is duidelĳk wie de leiders zĳn, wie vrienden en hoe de sfeer is in de groep. Daar kun je als docent in het begin invloed op uitoefenen. Yorick: ‘Je kunt activiteiten opzetten om de onderlinge verbinding tot stand te brengen en te maken dat het een positieve groep wordt. Dat kan met of zonder lesinhoud, in de eerste week is zonder vaak beter. Een goede werkvorm is dan food, family and fun. Daarbij laat je een

• Creëer zoveel mogelĳk bewegingsruimte • Weet je al dat je een onrustige klas krĳgt: zet de tafels in rĳen van twee • Gebruik kasten om rustige hoekjes in je lokaal te creëren • Kĳk op ooghoogte van de kinderen: is voor hen alles duidelĳk? • Plak labels op de kasten, zodat kinderen weten waar ze alles moeten opbergen • Laat een collega even meekĳken naar je inrichting. Misschien heeft hĳ nog advies?

HET ONDE VAN DE

EVALUATIE

Starten met de computer Microsoft Op ict-stoomcursus bij de klas Digital Storytelling in 2 | Oktober 2014 Jaargang 32 | Nummer

10-15_EDG_PO_mei15_Zomer.indd 12

11-05-15 17:14

Oefenen met ict... in je achtertuin

In de drukte van het schooljaar kom je er vaak niet aan toe om je ict-vaardigheden bĳ te werken. In de vakantie is er eindelĳk rust voor. Microsoft heeft twee portals ontwikkeld waar je kunt zien hoe andere docenten ict in hun eigen lessen gebruiken. Via www.educatornetwork.com kun je leren van docenten uit de hele wereld en via www.technologie-onderwĳs.nl kun je kennismaken met de laatste ontwikkelingen in Nederland.

‘Op beide portals tonen ervaren docenten hoe zĳ hun eigen lessen vormgeven met behulp van ict’, vertelt Marsjanne Damen, partner in learning manager bĳ Microsoft. ‘Daar zitten heel inspirerende projecten tussen. Beide portals zĳn geschikt om in de zomer vanuit je achtertuin te bezoeken. Je leert het meest van anderen die ook voor de klas staan. Je ziet creatieve oplossingen en maakt kennis met de laatste trends. Een belangrĳke ontwikkeling is gepersonaliseerd leren via de technologie. Via Office 365, dat op steeds meer scholen wordt gebruikt, kun je leerlingen op alle niveaus ondersteunen. Dit pakket maakt gebruik van de cloud. Daardoor kun je vanaf ieder apparaat dat je gebruikt bĳ je documenten, e-mail, agenda’s en contactpersonen. Ook is het heel makkelĳk samenwerken met collega’s of leerlingen.’

Kĳk wanneer scholen en do centen gratis gebruik kunnen maken van Offi ce 365 op w w w.educato rnetwork.com en w w w.technolo gieonderwĳs.nl

Op de portals kun je uitzoeken wat bĳ jouw school past: wil je de technologie inzetten bĳ gestuurd leren, bĳ zelfsturend leren of juist bĳ zelfstandig leren? Alles is mogelĳk. Daarnaast kan de technologie helpen bĳ het ontwikkelen van vaardigheden als communiceren en samenwerken en bĳ ontwikkelen van de 21ste eeuwse vaardigheden. ‘In dit kader leren steeds meer docenten hun leerlingen bĳvoorbeeld coderen’, vertelt Damen. ‘Op beide portals zĳn voorbeelden te zien hoe je op een speelse manier kinderen kunt leren coderen en hoe je dat in je eigen lessen kunt toepassen. Je kunt leerlingen dat bĳvoorbeeld leren via een populair spel als Minecraft.’ Goede ict-vaardigheden dienen uiteindelĳk het gemak. Docenten die handig zĳn met de nieuwste technologie besparen tĳd en kunnen creatiever werken. Niet verkeerd dus om daar een paar zomerse dagen aan te besteden. �

advertentie

Advies van Platform #Onderwijs2032 voor toekomstproof onderwijs dit najaar bekend Blijf ook op de hoogte van álle ontwikkelingen ThiemeMeulenhoff: ‘Uitgevers zijn een onmisbare schakel tussen technologie en leerprocessen’ Onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict

Onafhankelijk

onderwijs en vaktijdschrift voor eigentijds

ict

Ontdekmedia.nl Mediatools op een presenteerblaadje

Onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict

Reisgids Digitaal Leermateriaal

Onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict

Praktische wegwijzer

Pilotproject adaptief leren Engelse grammatica

Het menselijk n lichaam ontdekke met een app

Onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict

Deel inspirerende lessen met TED-Ed

Onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds onderwijs en ict

Experts voorspellen

HET ONDERWIJS VAN DE TOEKOMST!

Onafhankelijk vaktijdschrift voor eigentijds

onderwijs en ict

Virtueel naar school! van start WebChair laat thuiszittende kinderen weer les volgen (en tegelijk de

Gamen in de (plus)klas!

INTERVIEW

Starten met de computer Microsoft Op ict-stoomcursus bij

SAMSUNG’S SMART EDUCATION HUB

SURFnet’s Erik Huizer: is een geweldig hulpmiddel in het onderwijs’ ‘Ik ben nog nooit een docent‘NAO tegengekomen die niet met ict aan de slag wil’

moet digitale kloof tussen leerling en leraar overbruggen

de klas Digital Storytelling in

‘CRUCIAAL IS DAT DOCENTEN Inzet van ict leidt tot meer ouderbetrokkenheid DE REGIE HOUDEN’

Jaargang 32 | Nummer 4 | December 2014

KIJKJE BIJ

Agora, een nieuw onderwijsconcept

Doorbraakp roject Onderwijs & helpt scholen ICT over de drempel

Maurice de Hond: ‘Ict helpt om het maximale uit het kind te halen. Niet meer, niet minder’

Malmberg rolt nieuwe digitale leeromgevingen uit

Jaargang 32 | Nummer 5 | Januari 2015

ict

dan ooit!’

Angela Horsten, manager Xpect Primair:

Uitgever Noordhoff:

2 | Oktober 2014 Jaargang 32 | Nummer

voor eigentijds onderwijs en

‘Mijn Kind Online is sterker

LEERLINGEN GROEP 7/8 BOUWEN EIGEN 3D-PRINTER

HACKEN VOOR KINDEREN

EEN ROBOT IN DE KLAS

Onafhankelijk vaktijdschrift

Expert jeugd & digitale media Remco Pijpers:

Leren typen aarde redden)

HackLab High School:

EVALUATIE

iSG wil het onderwijs veranderen: ‘Interessanter, leuker, spannender, afwisselender, persoonlijker, adaptiever’

Claire Boonstra: ‘In het FreedomLab worden de stoutste dromen getest!’

‘Ict is voor leerkrachten een pedagogische taak’

‘Als je zelf hebt meegebouwd aan zo’n geweldig apparaat, ben je veel meer betrokken’

AANSCHAF VAN HARDWARE

EN ICT GEEN SINECURE Hoe krijg je voor eigentijds, innovatief en

Bij Zwijsen klikt en klopt alles: ‘We willen scholen de meerwaarde van ict laten ervaren’

Jaargang 32 | Nummer 6 | Februari 2015

Leer stap voor stap werken met Padlet

Jaargang 32 | Nummer 7 | Maart 2015

digitaal onderwijs de juiste spullen in huis?

Platform Onderwijs2032: ‘Geef je inbreng over het onderwijs van de toekomst. Grijp de kans nu die geboden wordt!’

Pilotprojec t Windows 8-tablets laat proev en aan onderwijsv ernieuwing

Jaargang 32 | Nummer 8 | April 2015

DEBAT OVER GEPERSONALISEERD LEREN

Kind centraal stellen

gaat niet over rozen

Jaargang 32 | Nummer 9 | Mei 2015

Jaargang 32 | Nummer 3 | November 2014

Neem nu een SCHOOLJAAR 2015/2016-abonnement op COS en ontvang 10 edities voor slechts € 46,50! COS: hét magazine voor ict in het onderwijs Ga naar www.computersopschool.nl of stuur een mail naar cos@edg.nl PrimaOnderwĳs 15 10-15_EDG_PO_mei15_Zomer.indd 13

11-05-15 17:23

HENACDPRITT_ADV022.indd 1 10-15_EDG_PO_mei15_Zomer.indd 14

21/04/15 17:21 11-05-15 17:15

Edukans steu nt onderwĳspro jecten in ontwikkelings landen en organiseer t on der meer uitwisselings projecten voor docenten . w w w.edukans .nl

Emilie ging helpen in een ontwikkelingsland ‘Ik gaf les aan een klas van tachtig leerlingen samen met een twin-student’ Een bĳzondere invulling van je vakantie is een stage in een ontwikkelingsland. Emilie Rozenga, leerkracht groep 6 op de Krĳtmolen in AmsterdamNoord, ging twee weken naar Kenia om daar les te geven op een primary school. Het programma was georganiseerd door Edukans, een ontwikkelingsorganisatie die zich alleen op onderwĳs richt. Edukans heeft verschillende programma’s voor docenten ontwikkeld. Via het programma Edukans Werelddocent kunnen leerkrachten een paar weken naar een ontwikkelingsland en maken daar kennis met het lokale onderwĳs. Voor toekomstige leerkrachten is er een Edukans onderwĳsexpeditie. Emilie nam deel aan de onderwĳsexpeditie. ‘Ik gaf les aan een klas van tachtig leerlingen samen met een twinstudent, een lokale student. De lessen worden daar nog heel ouderwets klassikaal gegeven. De leraar is de hele tĳd aan het woord. Ze moesten even wennen

aan mĳn manier van lesgeven, ik nam een meer coachende rol aan. Ik moest veel improviseren. Je hebt er minder materialen en kunt niet even wat extra werkbladen kopiëren. Ik probeerde dat op te vangen door de kinderen in groepen aan het werk te zetten. De kinderen reageerden eerst bedeesd en verlegen, maar geleidelĳk kwamen ze los.’

Concentreren op het goede Ik heb veel geleerd in Kenia. Ze slagen er daar in om met beperkte middelen fantastisch les te geven. Ook zĳn ze veel scheutiger met complimenten. Als iemand een goed antwoord geeft, pakken ze gigantisch uit. Die leerling krĳgt dan applaus of ‘bloemen’, dat wil zeggen dat iedereen met zĳn vingers wappert en ‘pssjt’ zegt. Hier richten we ons vaak meer op het negatieve, daar heb ik geleerd me te concentreren op het goede. In mĳn eigen klas in Amsterdam geef ik ook veel complimenten. Ik heb kinderen van veel verschillende nationaliteiten in de klas en door mĳn ervaring in Afrika begrĳp ik ze nu ook echt. Bĳ Edukans heb ik voorbereidingsdagen gevolgd. Het doel was om de school in Kenia te laten kennismaken met coöperatieve werkvormen en dat is gelukt. Het was geweldige om te doen. Ik heb er ontzettend veel van geleerd. Als ik weer de kans krĳg, ga ik zo terug.’

PrimaOnderwĳs 15

10-15_EDG_PO_mei15_Zomer.indd 15

11-05-15 17:16

Vakantie is dé tĳd voor inspiratie, begin to De zomervakantie brengt u rust, ruimte en tijd om op te laden. Er ontstaat weer ruimte voor nieuwe plannen en inzichten. Laat u inspireren door de onderstaande boeken. Misschien is komend schooljaar wel het moment om daadwerkelijk het differentiëren in de klas goed in te voeren? Of om ouders nóg beter bij het onderwijs te betrekken? We wensen u een hele fijne zomer en een nieuw jaar met veel inspiratie en nieuwe kansen! Differentiëren is te leren!

Aan de slag gaan met Auteur van het vo-boek Meike differentiëren, maakt u Berben: ‘Ik hoor van lezers terug creatiever in het betrekken dat het boek lekker weg leest omdat van leerlingen bĳ de les en het praktisch van opzet is en veel het motiveren van leerlingen. kleine tips bevat om direct aan Zo verbeteren de leerresultaten.

de slag te gaan.’

Leraren over differentiëren in de klas:

‘Ik ben minder moe na het

‘Ik heb meer tijd voor de geven van deze lessen.’ leerlingen die het echt ‘Ik heb nu het gevoel dat nodig hebben.’

niet alleen ík hard aan het werk ben, maar de ‘De goede leerlingen leerlingen ook.’ krijgen ook veel aandacht: extra verdieping en instructie.’

Verdiepend lezen Krijg meer inzicht in complexe teksten én waarom het zo belangrijk is dat leerlingen complexe teksten lezen.

‘De leerlingen zijn actief en enthousiast.’

Karin van de Mortel over haar boek: ‘Leerlingen komen niet naar school om van alles te doen. Ze komen naar school om te leren. Op welke manier daag je leerlingen uit tot kritisch denken, reflecteren op de wereld om hen heen en tot samenwerkend leren? Schrĳvend, pratend, lezend? Verdiepend lezen geeft u de praktische handreikingen waarmee het voor u mogelĳk wordt om op alle niveaus - ook het hogere denkniveau leerlingen al vanaf groep 1 van de basisschool te inspireren via teksten; verhalend en informatief, print en online. Kortom: Een boek om door te denken...’

16-17_EDG_PO_mei15_CPS.indd 16

11-05-15 17:24

gin toegerust aan het nieuwe schooljaar! Auteur Henk Galenkamp: ‘Mĳn drive om dit boek te schrĳven, was om leraren en schoolleiders inzicht te geven in het menselĳk gedrag en de effecten daarvan op de cultuurlaag van scholen. Angstgedreven handelen roept de ‘Wet van Behoud van Ellende op’. Autonomiegedreven gedrag geeft prachtig onderwĳs. En dat is toch wat we allemaal willen.’

Krachtige leraren, prachtig onderwijs Dit boek beschrĳft de interactie tussen leraren, leerlingen en leidinggevenden en het daaruit voortkomende gedrag. Hoe zorg je voor (zelf)ontwikkeling en (zelf)ontplooiing?

Inspecteur van het onderwijs over het boek:

‘Toen ik dit boek las, kregen de onderbuikgevoelens die ik vaak heb zodra ik een school binnenstap, taal. Nu snap ik waarom op de ene school ‘alles klopt’ en op een andere school zoveel moeilijkheden zijn.’

Handboek Ouders in de school Dit handboek over ouderbetrokkenheid biedt een schat aan informatie en tools, gebaseerd op (inter)nationaal onderzoek.

Auteur Peter de Vries over zĳn boeken: ‘Scholen die gelĳkwaardige samenwerking tussen school en ouders in de praktĳk hebben vormgegeven, ervaren de positieve effecten. Ouders komen graag in school en denken en doen actief mee, het levert tĳdswinst op, leerlingen zitten lekkerder in hun vel en ze leren beter. Laat je inspireren door mĳn boeken en maak van ouderbetrokkenheid een succes.’

Ouderbetrokkenheid voor elkaar In tien stappen naar een goede samenwerking tussen school en ouders.

Wĳ wensen iedereen een hele fĳne zomer! Voor meer informatie en bestellen: www.cps.nl/uitgeverĳ

16-17_EDG_PO_mei15_CPS.indd 17

11-05-15 17:25

Lees deze zomer e-books op een tablet met de VakantieBieb-app Beschikbaar in:

d de i a o l n Dow naf 1 jun va app        

       

       

     

         

        

      

         

         

          

Kijk voor meer informatie op www.vakantiebieb.nl

Vakantiebieb_advertentie_PO.indd 1 18-19_EDG_PO_mei15_EF.indd 18

22-04-15 11:35 11-05-15 17:26

15 11:35

Combineer het nuttige met het aangename Teacher Training Courses in het buitenland speciaal voor taaldocenten De vakantie staat voor de deur. Wat zijn jouw plannen? Ga je naar het buitenland tijdens jouw zomervakantie of blijf je dicht bij huis? Met EF Education First kun je als taaldocent het nuttige met het aangename combineren met de Teacher Training Courses voor docenten van over de hele wereld. Op verschillende locaties in Europa en Amerika worden de Teacher Training Courses aangeboden. Tĳdens deze cursussen, speciaal ontworpen voor taaldocenten, wordt aandacht besteed aan alle facetten van het docentenberoep. Lesmethoden en -technieken komen aan bod, maar de cursus richt zich ook op je zelfvertrouwen en introduceert de nieuwste manieren van het lesgeven in jouw taal. Deze programma’s zĳn mogelĳk vanaf één week en worden aangeboden in Boston (Verenigde Staten), Cambridge (Engeland), Malaga (Spanje), Parĳs (Frankrĳk) en Berlĳn (Duitsland). Je sluit een Teacher Training Course af met een certificaat. Je volgt de cursus met andere taaldocenten van over de hele wereld.

Eigen taalscholen

Ook je leerlingen hoeven niet stil te zitten deze zomervakantie. Heeft iemand in jouw klas nog net even een duwtje in de rug nodig voor wat extra zelfvertrouwen of taalvaardigheden? Ook dan biedt EF Education First uitkomst. Met eigen taalscholen op 44 spectaculaire bestemmingen in zestien verschillende landen zĳn de mogelĳkheden eindeloos. Van twee weken Engels in Engeland of Amerika tot een zomer naar Spanje of Costa Rica voor een cursus Spaans. Kĳk hoe EF jouw leerlingen kan helpen op: www.ef.com/goabroad.

Benieuwd naar de startdata en kosten? Neem dan contact op met EF via 020 - 5745425 of stuur een mail naar anniek.sluis@ef.com. Kĳk voor alle mogelĳkheden op de site van EF Education First www.ef.com PrimaOnderwĳs 19

18-19_EDG_PO_mei15_EF.indd 19

11-05-15 17:27

‘Experience’ voor basisschoolleerlingen over windenergie

Nieuw seizoen Eneco WindLab g Vorig schooljaar had Etten-Leur de primeur van het Eneco WindLab. Het WindLab, waar leerlingen van groep 7 en 8 kennis kunnen maken met windenergie, was een enorm succes. Dit schooljaar is Amsterdam aan de beurt. Het WindLab in het Amsterdams Havengebied werd daar feestelijk geopend door professioneel kitesurfer Kevin Langeree samen met groep 8 van basisschool de Ark.

Ook Amsterdam en omgeving krijgen de kans om kennis te maken met windenergie en de windturbines van Eneco. ‘We hebben hier negen molens op een rij staan’, vertelt Co Oskam, Site Manager Onshore Wind Nederland van Eneco en tevens één van de windgidsen in het WindLab. ‘We vinden het belangrijk dat kinderen geïnformeerd worden over duurzame energie. We willen onze kennis op inspirerende wijze delen en de leerlingen windenergie echt te laten beleven. Daarom geven we in het WindLab lessen over windenergie. Bij het bezoek aan het WindLab is een lespakket ontwikkeld dat gratis te downloaden is en waarmee de leraren eerst een introductieles doen. Daarna volgt het bezoek aan het WindLab, waar de leerlingen eigen windmolens bouwen, een echte windturbine van binnen gaan bekijken en uiteindelijk een certificaat krijgen waarmee ze zichzelf tot WindExpert hebben geclassificeerd.’ Co stond aan de voet van de bouw van het Eneco WindLab in Etten-Leur en de ontwikkeling van het lespakket. ‘Ik heb sindsdien veel kunnen oefenen, dus ik ben samen met alle WindExperts klaar voor de bezoeken aan het WindLab in de Afrikahaven in Amsterdam’, lacht hij.

Lespakket Het WindLab-lesprogramma dat ook voor 2015/2016 is ontwikkeld in samenwerking met partijen die gespecialiseerd zijn in het ontwikkelen van interactieve lesmaterialen, sluit aan op een aantal belangrijke, door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,

00_Eneco_Spread POnderwijs.indd 2

12-05-15 15:01

b gestart in Amsterdam Aanmelden voor schooljaar 2015/2016 kan via windlab.eneco.nl

geformuleerde leerdoelen. Het programma bestaat uit drie onderdelen. De voorbereidende les bevat lesstof en oefeningen rond het thema duurzame energie. Hier kan een lesuur mee gevuld worden. Het bezoek aan het WindLab duurt ongeveer twee uur. Hier ervaren de leerlingen de windenergie in de praktijk door het bouwen van een eigen windmolen, buitenonderzoekjes en een kijkje in een echte windturbine. Het laatste onderdeel zit in de lerarenhandleiding en bevat een aantal schoolopdrachten om de kennis toe te passen. Het lespakket en het bezoek aan het WindLab zijn helemaal gratis. Alleen het vervoer dient de school nog zelf te regelen.

00_Eneco_Spread POnderwijs.indd 3

12-05-15 15:01

De Gezonde Schoolkantine als veilige haven in een obesogene omgeving Als je geen snoep verkoopt op school, dan halen de leerlingen het wel in de supermarkt’. Het is één van de reacties op De Gezonde Schoolkantine. Toch lijkt het er vooral op dat je meer gaat eten door de verleidingen waar je mee geconfronteerd wordt. Hoe beïnvloedt onze omgeving wat we eten en hoe kun je daar als school op inspringen? ‘Ieder pondje gaat door het mondje.’ Daar is geen woord van gelogen. Wie te veel eet, wordt te zwaar. Als we dan gewoon wat minder eten en wat meer bewegen, is alles opgelost, toch? De realiteit is helaas weerbarstiger. Zelfs als we precies weten wat gezond eten inhoudt, kan het lastig zĳn om een gezonde eetstĳl vol te houden. De omgeving waarin we nu leven, blĳkt daarin een grote rol te spelen. Wetenschappers spreken zelfs van een ‘obesogene omgeving’. Onze leefwereld is in de afgelopen tientallen jaren zo veranderd en ingericht, dat het steeds makkelĳker is geworden om te veel te eten en te weinig te bewegen. Denk aan roltrappen en liften op centrale looproutes. Wie met de trap wil, moet vaak goed zoeken. Of het uitgebreide aanbod aan vette snacks en snoep, zelfs waar je het niet verwacht, zoals in boekhandels,

tuincentra of kluswinkels. Als eten makkelijker te krĳgen is, is het voor mensen lastiger te weerstaan.

Supersizen Ook de porties zijn in de loop van de tijd vergroot. Steeds vaker zie je dat je een portie kunt supersizen of vergroten voor een kleine meerprijs. De normale portie is ook veel groter dan twintig jaar geleden. Kocht je vroeger een flesje frisdrank van 0,2cl, tegenwoordig koop je een blikje van 0,33cl of een flesje van een halve liter. De multiverpakkingen zorgen ervoor dat het niet meer duidelijk is wat een portie is. Is het hele zakje chocolapinda’s één snack of zou je er maar een handje per keer van moeten eten? Bovendien worden multiverpakkingen steeds groter en in verhouding goedkoper. De gevolgen

22-23_EDG_PO_mei15_VC.indd 22

11-05-15 17:28

hiervan op gewicht en gezondheid zijn overal om ons heen te zien.

Wilskracht Mensen zijn zelf verantwoordelijk voor wat ze eten, maar we blijken een heleboel voedselkeuzes onbewust te maken. Onze hersenen zijn niet ingericht om alle dagelijkse beslissingen verstandelijk te nemen. Per dag maken we zo’n 200 voedselkeuzes (!) en veel daarvan lopen via het zogeheten impulsieve systeem. Het impulsieve systeem werkt snel en automatisch en impulsieve processen komen tot stand door bepaalde prikkels uit de omgeving. Gewoonten spelen hierbij vaak een rol. Als je jezelf bijvoorbeeld hebt aangewend om altijd popcorn te eten bij de film, dan krijg je voortaan automatisch zin in popcorn bij de aanblik van de bioscoop. En de popcorngeur in de lobby geeft je het laatste zetje. We kunnen heus wel nee zeggen, maar weerstand bieden aan zulke verleidingen, vergt veel zelfcontrole. Dat vraagt mentale inspanning, en die inspanning kunnen we niet altijd opbrengen, bijvoorbeeld wanneer we haast hebben of vermoeid zijn. Veel mensen die voortdurend worden blootgesteld aan (ongezonde) verleidingen, gaan toch vaak voor de bijl.

Mentaliteitsverandering Het Voedingscentrum wil dat iedereen een gezond eetpatroon kan volhouden. Daarom kĳken ze wat aanbieders kunnen doen om consumenten te steunen in hun gezonde leefstĳl. Tegelĳkertĳd geven ze informatie over gezonde voeding, maar ook over hoe je dit soort verleidingen kunt vermĳden of leert te weerstaan. Scholen spelen hierbĳ een sleutelrol. Scholen zĳn de plek bĳ uitstek om te laten zien wat een gezonde leefstĳl inhoudt. Deze mentaliteitsverandering kost tĳd. Denk maar aan roken. Nog niet eens zo lang geleden was het

normaal om een sigaret op te steken in de schoolkantine of zelfs als docent voor de klas. Het kostte veel tĳd, weerstand en moeite, maar inmiddels vinden we het normaal dat het schoolgebouw rookvrĳ is.

Iedereen blij Wat betreft gezonde voeding is de meerderheid van de scholen al een heel eind op weg. Mede dankzĳ de tips van het Voedingscentrum zĳn die kantines zo onder handen genomen dat er weinig weerstand is ontstaan en zowel de kantinebeheerders als de leerlingen blĳ zĳn met het nieuwe aanbod. De Schoolkantine Brigade van het Voedingscentrum bekĳkt op elke schoollocatie (op verzoek) wat daar het beste plan van aanpak zou zĳn. Soms kan een kleine verandering al een groot effect opleveren, zoals een andere volgorde van de producten in het buffet, appels bĳ de kassa of een broodje gezond in de aanbieding. Het Voedingscentrum vindt dat jongeren een veilige haven verdienen op school, waar een gezond aanbod de norm is en ze gestimuleerd worden te kiezen voor gezond. Dat kan snel gaan. Binnen zes jaar weten de leerlingen op school wellicht niet beter dan dat er alleen ‘normaal’ eten in de schoolkantine wordt aangeboden. De verhalen over vette snacks en snoeprepen die werden verkocht, behoren dan tot ‘vroeger…’

Ook een bezoek van de Schoolkantine Brigade? Klaar voor de verandering? De Schoolkantine Brigade kan ook op jullie school langskomen voor een advies over het aanbod in de kantine en eventueel de automaten. Na het bezoek ontvang je een rapport met praktische suggesties en verbeterstappen. Bel voor een afspraak: 070 - 306 8875 of mail: degezondeschoolkantine@voedingscentrum.nl Praat mee via Twitter: @GezondeBrigade PrimaOnderwĳs 23

22-23_EDG_PO_mei15_VC.indd 23

11-05-15 17:29

De leukste lespakketten bij de populairste Schooltv-programma’s Lessen die leuk en leerzaam zijn, interactief en origineel, makkelijk inzetbaar en die ook nog eens aansluiten op de kerndoelen; dat zijn de nieuwe lespakketten van Schooltv. Alle thema’s behorende bij de populairste Schooltv-programma’s komen aan bod. Een slimme mix van werkboekjes en nieuwe digitale toepassingen op het digibord en op de tablet, maken leren gewoon heel erg leuk. Alle lespakketten bevatten digi-oefeningen, een handleiding en verwerkingsmateriaal voor 25 leerlingen.

Nu bestellen, na de vakantie direct in de klas

voorjaar 2015 – groep

3-4

Deze lespakketten zijn nu te bestellen op schooltvwebshop.nl Werkboek 4 Aflevering 13 t/m 17

Studio Snugger

Kletsp raat! ik geloo f niet in bijgel oof!

Groep 3-4

In Studio Snugger laat Thomas van Luyn in hoog tempo onderwerpen uit de wereldoriëntatie voorbij komen. Telkens staat de vraag centraal of het kletspraat is of niet? Haal Studio Snugger in de klas met elke week

naam: NTR_Schooltv_InDesign_Cover2

10x230-v2.indd 1 4/8/15 4:11 PM

een les bestaande uit: het digitaal materiaal, werkboekjes en natuurlijk een link naar de bijbehorende aflevering. Snelle bestellers ontvangen ook 25

Groep 5-6

kletspraatbordjes, zo kan iedereen actief meedoen in de klas.

NIEUW

Nummer

eningen met digi-oef

De Buitendienst van nieuws uit de natuur Midden- en bovenbouw

7 – Schoolj

aar 201

4-2015

Afleveringen 26 27 28 29 30

Vuur Vissen Donker Parasieten Groene oorlog

naam:

Waarom krijgen we elk jaar weer de griep? Waarom roeien we muggen niet uit? Waarom is pijn eigenlijk heel handig en waarom drinken we de moedermelk van een dier? De Buitendienst zoekt het uit. Het lespakket heeft vanaf nu naast de vertrouwde werkboekjes en handleiding ook oefeningen voor digibord en tablet. Ideaal voor natuur- en milieueducatie maar vooral interessant, verrassend en erg leuk, zowel voor de leerling als de leerkracht.

24-25_EDG_PO_mei15_Schooltv.indd 24

11-05-15 17:30

Welkom bij de Romeinen Groep 7-8

Groep 6-8

Geschiedenis een saai vak? Dat zal je geen leerling meer horen zeggen na het bekijken van de hilarische serie Welkom bij de Romeinen. Vanaf het nieuwe schooljaar is er ook lesmateriaal bij deze serie beschikbaar. Leerlingen kunnen aan de slag Werkboek 1t/m8

met leuke opdrachten en afwisselende werkvormen bij de aﬂeveringen waarin markante ﬁguren uit de Romeinse geschiedenis centraal staan, zoals Julius Caesar,

naam:

Cleopatra en Keizer Nero. Een lespakket bevat 8 lessen die jouw leerlingen niet snel zullen vergeten.

ellen!

Nu al te best

Sinterklaasjournaal

Groep 1-4

Sinterklaas? Nu al? We horen het je zeggen. Maar wees er snel bij want de lespakketten rondom het Sinterklaasjournaal vliegen elk jaar de deur uit. De inhoud sluit aan bij de uitzendingen van het razendpopulaire Sinterklaasjournaal. Het lespakket bevat ook verwerking voor 30 leerlingen waardoor ze actief mee kunnen doen met de belevenissen van Sinterklaas. Het Sinterklaasfeest wordt zo nóg leuker.

Dokter Corrie

Meld je vast

aan

Groep 7-8

Eén van de meest spraakmakende programma’s op Schooltv is Dokter Corrie. Dokter Corrie, hilarisch vertolkt door Martine Sandifort, geeft in haar eigen show seksuele voorlichting aan kinderen en beantwoordt hun vragen over puberteit en seksualiteit. Er wordt hard gewerkt aan het bijhorende lespakket. Wil je op de hoogte blijven, meld je dan aan op schooltvwebshop.nl/lespakketten.

Koekeloere

Meld je vast aan

Groep 1-2

Koekeloere krijgt een nieuw lespakket waarin thema’s als seizoenen, taal en rekenen aan bod komen. Compleet met oefeningen voor het digibord en tablet. Motorische vaardigheden worden geoefend met bijbehorende werkbladen. Elke week een les Koekeloere! Wil je op de hoogte blijven, meld je dan aan op schooltvwebshop.nl/lespakketten.

24-25_EDG_PO_mei15_Schooltv.indd 25

11-05-15 17:31

Acer raadt Windows aan.

TravelMate B115 voor het onderwijs

Een betrouwbare klasgenoot. De TravelMate B115 is uniek in zijn soort. Met het formaat van een lesboek past hij gemakkelijk in elke rugzak. Hij heeft geen ventilator, dus is stil bij gebruik in een bibliotheek, en heeft al het vermogen dat je nodig hebt voor school en vrije tijd. De TravelMate B115 houdt het na één keer opladen urenlang vol. • • • • •

11,6" HD-scherm Stille werking zonder ventilatorgeruis Batterijduur van 7 uur Licht en dun Optioneel HD-scherm met multitouch-technologie

De Acer TravelMate B115 is een echte krijger. Hoe we dat weten? We hebben hem getest.

TÜV SÜD*, wereldleider op het gebied van testen en productcertificering, heeft de Acer TravelMate B115 onderworpen aan een reeks valtesten. De conclusie is dat je het product open of dicht en met draaiend besturingssysteem van max. 1 meter hoogte kunt laten vallen, en het werkt nog steeds. Bovendien horen duurzaamheid en betrouwbaarheid op de lijst met functies die de TravelMate B115 tot de beste klasgenoot maken.

acer.nl

*Testen uitgevoerd door TÜV SÜD (visit http://www.tuv-sud.com/home_com) Motiveer en inspireer leerlingen en leraren met het nieuwe Windows!

26-27_EDG_PO_Mei15_AdvertorialDeDerdeKamer.indd 26

12-05-15 13:59

Derde Kamer

Derde Kame

Derde Kamer

Gratis lesmateriaal de Derde Kamer der Staten-Generaal Wat is Prinsjesdag eigenlijk? Waar komt de gouden koets vandaan? Hoe werken verkiezingen? En wat doet de Staten-Generaal? Met het gratis lesmateriaal van de Derde Kamer haalt u de antwoorden op deze vragen (en nog heel veel andere) de klas in. Politiek wordt leuker dan ooit!

Ontdek met de hele klas hoe de democratie werkt. Bestel het gratis lesmateriaal op www.derdekamer.nl. Bestel voor 3 juli 2015 zodat u het koffertje met lesmateriaal direct na de zomervakantie, maar nog voor Prinsjesdag binnen hebt. OP=OP! Het gratis lesmateriaal van de Derde Kamer bestaat uit twee delen. Het oranje lespakket is voor beginners en behandelt de thema’s Prinsjesdag, Wie is de baas, Verkiezingen en Democratie. Het blauwe lespakket is voor gevorderden en gaat een stapje verder met de thema’s Derde dinsdag, Parlement, Stemmen en Grondwet. Het inspirerende materiaal is voldoende voor vier lessen over de Nederlandse democratie en kan ook voor één lesuur gebruikt worden. Ieder lespakket heeft dezelfde opbouw en bestaat uit een debatspel, handboekjes, filmpjes en een docentenhandleiding. De website www.derdekamer.nl dient ter ondersteuning van het lesmeteriaal. Leerlingen kunnen hier antwoord vinden op de vragen uit het Handboek Politiek. De Derde Kamer der Staten-Generaal is een initiatief van de Eerste en Tweede Kamer. De website met lesmateriaal, informatie en games over de Nederlandse parlementaire democratie is bestemd voor leerlingen van groep 7 en 8 van de basisschool. Leerlingen leren zo hoe de politiek werkt in Nederland. Ook voor het maken van een werkstuk of spreekbeurt over de Eerste en Tweede Kamer, kunnen de leerlingen informatie en plaatjes op de website vinden.

Start van het politieke jaar Prinsjesdag is een belangrijke dag in de politiek en is de start van het politieke jaar. Op deze dag worden alle plannen van de regering voor het komende jaar verteld. Ze gezondgaan over het milieu, het onderwijs, criminaliteit, gezond heidszorg en alle andere dingen die in Nederland geregeld moeten worden. Al deze plannen staan in de troonrede.

De troonrede wordt op Prinsjesdag voorgelezen door de koning. Hij komt er speciaal voor naar het Binnenhof in de gouden koets.

11. Zoek de goede foto’s

Vergeet niet de website te gebruiken als je iets niet weet. www.derdekamer.nl

bij de teksten.

A) De partijen maken reclame: stem op mij! B) De partijen vertellen hun plannen aan de media. C) Alle kiesgerechtigden ontvangen een oproep om te stemmen.

D) De verkiezingen! De mensen gaan naar de stembus en stemmen op de partij die zij in de Tweede Kamer willen. E) De uitslag van de verkiezing en wordt bekendgemaakt op tv. F) De koning gaat met de nieuwe ministers op het bordes op de foto.

1. Wie schrijft de tekst van de troonrede?

2. Waarom heet het de troonrede?

Dag 2

! Wie is de baas?

Koning Willem-Alexander in de Ridderzaal.

9 36

16 17

26-27_EDG_PO_Mei15_AdvertorialDeDerdeKamer.indd 27

Vergeet niet de website te gebruiken als je iets niet weet. www.der dekamer.nl

11-05-15 17:31

Lerares Sharon Calor: ‘Ik ben een betere docent dankzij de Promotiebeurs’ Met de Promotiebeurs kunnen leraren lesgeven en promoveren combineren. De beurs is beschikbaar voor bevoegde leraren uit het primair onderwijs tot en met het hoger beroepsonderwijs. Er wordt via de Promotiebeurs tijd beschikbaar gesteld om te kunnen promoveren naast het werk. Leraren worden vier jaar lang voor maximaal 0,4 fte vrijgesteld, met behoud van salaris. De school ontvangt een vergoeding om de vrijgestelde leraar te vervangen. Wiskundelerares Sharon Calor onderzoekt hoe wiskundedocenten beter les kunnen geven aan leerlingen van verschillende niveaus. De Promotiebeurs stelt haar in staat dit onderzoek goed uit te voeren. ‘Voordat ik de beurs ontving, had ik wekelĳks maar een dag beschikbaar voor mĳn promotie. Dat was niet te doen. Nu kan ik er twee dagen aan besteden.’ Sharon geeft les aan de Open Schoolgemeenschap Bĳlmer. De eerste twee klassen zĳn heterogeen samengesteld. Dat betekent dat Sharon lesgeeft aan leerlingen met basisschooladvies van vmbo-basis tot en met vwo-niveau. Tĳdens haar studie aan de lerarenopleiding van de Universiteit van Amsterdam merkte Sharon al dat ze haar leerlingen niet goed kon bedienen. ‘Als afstudeeropdracht had ik een systeem ontworpen om te differentiëren. Dat werkte beter, maar het gevolg was dat kinderen niet meer samenwerkten. Het huidige onderwĳs is vooral gericht op individuele leerlingen, terwĳl onderzoek uitwĳst dat samenwerken ook tot inzicht in de wiskunde leidt en het niveau ten goede komt. Samenwerken wordt bĳ wiskunde weinig gedaan. Docenten weten niet goed hoe ze dit proces moeten begeleiden. Daar richt mĳn onderzoek zich op.’

Eigen werkplek Sharon voert het praktische deel van het onderzoek

00_Promotiebeurs_Spread POnderwijs.indd 2

uit op haar eigen school, waar ze twee dagen per week lesgeeft. Twee dagen is ze te vinden op de Universiteit van Amsterdam. Het is een hele verbetering vergeleken met de situatie voor de Promotiebeurs. ‘In mĳn vrĳe tĳd was ik al een jaar bezig om te promoveren op dit onderwerp. Maar dat was geen ideale situatie. Ik kon er maar een dag in de week aan besteden en dat is te weinig. Ik besprak dit met mĳn co-promotor en die stelde voor een onderzoeksvoorstel in te dienen voor de Promotiebeurs voor leraren. Nu kan ik er wel voldoende aandacht aan besteden.’ Sharon heeft een eigen werkplek op de UvA. Ook neemt ze deel aan alle vergaderingen van de onderzoeksgroep. Dat heeft zĳn voordelen. ‘Vroeger had ik geen contact met de academische wereld, nu wel. Ik leer veel van mĳn medestudenten en begeleiders. Ik ben een betere docent geworden door de theoretische kennis die ik aan de universiteit op doe. Zo kan ik de kwaliteit van mĳn lessen op school beter beoordelen. Daarnaast hoor ik tĳdens vergaderingen veel over andere onderwerpen waar ik mĳn voordeel mee kan doen. Ik weet bĳvoorbeeld meer over dyslexie. Ook ben ik een betere onderzoeker geworden. Mĳn kennis van de praktĳk van lesgeven komt op de universiteit goed van pas. Ik kan bĳvoorbeeld een zinnige bĳdrage leveren tĳdens discussies over inter-

12-05-15 15:23

Ben jĳ nieuwsgierig en onderzoekend?

Dan is de Promotiebeurs misschien iets voor jou! venties bĳ leerlingen. Als een collega-promovendus mĳ niet had geattendeerd op een deadline voor het indienen van een proposal, had ik geen presentatie gegeven tĳdens een congres op Cyprus!’

Kennisoverdracht De Open Schoolgemeenschap Bĳlmer waar Sharon voor de klas staat, profiteert van het onderzoek. Directrice Saskia Grotenhuis: ‘Wĳ zĳn een academische opleidingsschool dus onderzoek is bĳ ons niet nieuw. De onderzoeksdocenten op onze school kĳken naar wat wĳ als school bĳvoorbeeld nodig hebben om professioneler te worden of om goed te differentiëren. Het promotieonderzoek van Sharon is nog intensiever en omvattender. De door haar ontwikkelde lessen worden door docenten uit haar vakgroep ingezet. De kennis die daarbĳ wordt opgedaan, wordt onderling gedeeld. De lessen worden opgenomen en daarna samen geanalyseerd en vergeleken met de vaste methodiek. Zo ontdekken ze wat werkt en wat niet werkt. Samen leren, samen werken, dat is precies waar wĳ als school voor staan. De analytische vaardigheid van Sharon wordt overgedragen op de leerlingen en op haar collega’s uit de vakgroep. Sharons onderzoek, eigenlĳk élk onderzoek, heeft een positief effect op de school. Je bent als leerkracht met je vak bezig, je gaat naar congressen waar je jouw onderzoek moet presenteren en waar je contact hebt met andere onderzoekers. Je deelt deze kennis met je collega’s en ontwikkelt op deze manier een nog professionelere houding. Dat is prachtig!’

Directrice Saskia Grotenhuis: ‘Het onderzoek is positief voor de hele school’

Van idee tot promotie in vĳf stappen

Hoe wordt uw aanvraag beoordeeld?

1. Bedenk een onderzoeksidee 2. Zoek een promotor 3. Stel een promotievoorstel op 4. Download het aanvraagformulier op www.nwo.nl/leraren 5. De aanvraagronde in 2015 loopt tot 3 september

Een beoordelingscommissie beoordeelt alle aanvragen aan de hand van een aantal criteria. Deze vindt u op www.nwo.nl/leraren. Twee weken na de aanvraagtermĳn hoort u of uw aanvraag in behandeling wordt genomen. Na een eerste selectie wordt een aantal kandidaten uitgenodigd voor een interview. Zĳ presenteren hun voorstel aan de commissie. Uit deze kandidaten wordt een definitieve selectie gemaakt van kandidaten die een Promotiebeurs krĳgen. Het doel van de beurs is de onderzoekscultuur op scholen te versterken en de aansluiting tussen universiteiten en scholen te vergroten.

Samenwerking met promotor Om voor een Promotiebeurs in aanmerking te kunnen komen, ontwikkelt u zelf een onderzoeksidee. Vervolgens gaat u - met dat idee - op zoek naar een promotor: een hoogleraar aan een Nederlandse universiteit die bereid is u te begeleiden bĳ uw promotie. Samen met die hoogleraar werkt u het idee uit tot een onderzoeksvoorstel. Dit voorstel levert u via een aanvraagformulier in bĳ de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelĳk Onderzoek (NWO). U kunt het aanvraagformulier downloaden op www.nwo.nl/leraren.

00_Promotiebeurs_Spread POnderwijs.indd 3

Geïnteresseerd? Kom naar de voorlichtingsmiddag op vrĳdag 19 juni bĳ NWO. Kĳk op www.nwo.nl/leraren

12-05-15 15:25

Excellente school worden, be

Stedelijk Lyceum Kottenpark Enschede be zo Het is zinvol een kijkje te nemen in de keuken van een collegaschool. De directeur en de docenten van het Stedelijk Lyceum Kottenpark in Enschede brachten een werkbezoek aan de ‘excellente’ school het Valuascollege in Venlo en leerden hoe het leren van leerlingen en van docenten versterkt kan worden. tekst susan de boer

‘We willen een excellente school worden. We hebben een plan opgesteld, maar voor de uitvoering daarvan zijn we op zoek naar goede voorbeelden’, zegt Bram Distel, directeur van de locatie Kottenpark van het Stedelijk Lyceum in Enschede. Bram Distel brengt met drie collega’s - docenten aan de locatie Kottenpark en lid van de werkgroep Kottenpark Excellent - een w erkbezoek aan het Valuascollege in Venlo. Het Valuascollege ontving het predicaat ‘excellent’ in januari voor het excellentiebeleid in onder- en bovenbouw en voor de prestaties van de havo-afdeling. Kottenpark is bij het Valuascollege terechtgekomen op aanraden van School aan Zet. De scholen vertonen overeenkomsten: beide zijn bezig met tweetalig onderwijs, geprofileerd gymnasium en DaMu, een vooropleiding voor dans- en muziekonderwijs. Het Valuascollege is een zogenoemde referentieschool van School aan Zet. Deze school is al vergevorderd in de ontwikkeling naar een lerende organisatie en is bereid ervaringen te delen met andere scholen.

Talentontwikkeling en teambuilding Algemeen directeur Hans Oostdam en Marij Dings, o nderwijsdirecteur van havo/vwo, ontvangen de

Bezoek de referentiescholen

Wil jij sparren met scholen die voor dezelfde uit dagingen staan, bijvoorbeeld op het vlak van differentiatie, begeleiding en professionalisering van (nieuwe) collega’s, teamleren, eigenaarschap van beleid en feedback? Neem dan een kijkje in de keuken van één van de twintig referentiescholen van School aan Zet. Referentiescholen zijn al ver gevorderd in hun ontwikkeling naar (onderdelen van) de lerende organisatie en zijn bereid hun ervaringen te delen met andere scholen. Meer informatie: bit.ly/1DMniQL

nschedese delegatie. Hans Oostdam vertelt: ‘Een E paar jaar geleden stonden de havo- en de vwoafdelingen er zwak voor. In 2010-2011 hebben we tijdens een visie-missie-traject drie kernwaarden vastgelegd: ertoe doen, ontmoeten en passie. Dat trekken we door binnen de hele organisatie.’ Zo heeft het Valuascollege Topklassen ingericht waar leerlingen hun passie kunnen beleven en hun bovengemiddeld talent voor dans, muziek, musical, kunst of sport verder kunnen ontwikkelen. De toelating tot deze Topklassen vindt plaats op basis van speciale talent gerelateerde selectiecriteria. Daarnaast is er een aparte leerroute voor de cognitief begaafde leerling, gymnasium-Plus. Dit aanbod omvat een palet aan mogelijkheden voor verbreding, verdieping en ver snelling, zoals een versterkt talenprogramma. Ook is de organisatie op de schop gegaan. ‘De functie van coördinator is opgeheven en de nieuwe functie team leider is gecreëerd’, vertelt Oostdam. ‘Omdat we er echt niet florissant voorstonden, hebben we visie en missie redelijk top-down doorgevoerd. Dat levert natuurlijk weerstand op. Er zijn goede teamleiders nodig om het traject aan te sturen. Ze moeten koersvast durven zijn, het team een spiegel durven voorhouden. Tegelijk investeren we veel in teambuildingsactiviteiten.’

Professionals de ruimte Het Valuascollege is een lerende organisatie. Samen werken en samen leren zijn belangrijke uitgangspunten. Dat is onder meer zichtbaar in de manier waarop de docenten worden gefaciliteerd bij het omgaan met verschillen tussen leerlingen. De school heeft verlengde dakpanbrugklassen en Topklassen waarin alle leerlingen van klas 1 tot en met 3 bij elkaar zitten, van vmbo tot en met gymnasium. Heterogene klassen in de eerste drie leerjaren vraagt veel van leraren. De docenten van het Kottenpark vragen zich af hoe de Venlose collega’s daarmee omgaan. Marij Dings vertelt: ‘De docenten kunnen goed aan elkaar over-

30-33_EDG_PO_mei15_SaZ.indd 30

11-05-15 17:32

n, begint met kijken bij collega’s

be zoekt referentieschool Valuascollege Venlo

brengen wat differentiëren is. We geven de professionals de ruimte en dat doen we door samenwerktijd te faci literen. Alle docenten worden iedere week twee uur gezamenlijk ingeroosterd om samen te werken aan de ontwikkeling van de onderwijspraktijk, waaronder differentiatie in de les. Het doel is vooral van elkaar te leren door ervaringen en good practices met elkaar te delen. Die docentenwerkplaats is echt een hefboom geweest. Leidend is steeds dat degene die leert, cen traal staat. Zo kijken de docenten naar de leerlingen en wij als directie naar docenten.’

scholing?’ Dings: ‘We honoreren met taken. We gaan na waar de ambities en kwaliteiten van de mede werkers liggen. De taakopvatting verandert, we heb ben studieloopbaanbegeleiding ingezet en we ver wachten meer van mentoren en vakdocenten bij de begeleiding van leerlingen. Steeds gaat het om deze vraag: waarom doen we de dingen die we doen en wat voegt het toe aan het leren van onze leerlingen? Als je het niet kunt, kun je scholing krijgen. Als je het niet wilt, dan is het kwestie van attitude en dan krijgen we een ander gesprek.’

Ertoe doen

Trots

Gezien worden is een belangrijke succesfactor in het ontwikkelen van leerlingen en hun talenten. Dat geldt ook voor de medewerkers. Dings: ‘In de functionerings gesprekken gaat het onder meer over het commit ment van docenten met het beleid van de school. De docenten voelen zich gehoord. Als je reflecteren wilt organiseren, is dat belangrijk. Met leraren die niet gecommitteerd zijn aan het beleid van de school, kom je niet verder.’ Peter Brusse, sectievoorzitter Duits van Kottenpark vraagt: ‘Hoe vlieg je dat aan? Met

Na de uitwisseling van ervaringen volgt een door de leerlingen van de horeca-afdeling van het vmbo ver zorgde lunch en een rondleiding door het gebouw. Oostdam vertelt dat een werkbezoek ook voor de ont vangende school meerwaarde heeft. ‘Het helpt ons om op een rijtje te zetten wat we eigenlijk doen en welke stappen we gezet hebben. We reflecteren daar over ook regelmatig met de teamleiders, de directeuren en de docenten.’ Volgens Dings staat het feit dat het Valuascollege een excellente school is, niet los van het PrimaOnderwijs 31

30-33_EDG_PO_mei15_SaZ.indd 31

11-05-15 17:33

concept ‘lerende organisatie’. ‘De vraag ‘hoe word je excellent’ is veranderd in ‘hoe worden we beter’. Leraren zijn zich meer bewust geworden van de kwaliteit van hun lessen, onder meer door de docentenwerkplaats. Excellentie zit ‘m niet in de vorm maar in het consequent terugherleiden naar het waarom: het bewust bezig zijn met de ondersteuning van de leerpotentieelambitie en de talentontwikkeling van leerlingen. Nu we excellent zijn, willen we dat predicaat ook niet meer verliezen, maar juist uitbreiden naar alle af delingen. Het predicaat is voor ons de erkenning dat we de goede dingen doen en deze ook goed doen. We zijn er trots op dat scholen vragen om te mogen kijken en om onze ervaringen en kennis te kunnen delen. Binnen een bestaande context kunnen heel goed veranderingen gerealiseerd worden.’

Geen grote ingrepen Jacqueline van den Oever, docent geschiedenis in de bovenbouw van Kottenpark, is blij dat er geen grote ingrepen nodig zijn om excellent te worden. ‘We komen om te kijken wat ze hier beter doen dan wij. Ik zie dat de basis eigenlijk hetzelfde is. Geen leerpleinen, gewoon klassen met maximaal 32 leerlingen. De determinatie zelf in de hand houden is ook b elangrijk. Hier zit iedere leerling in de bovenbouw op het juiste niveau.’ Oostdam adviseert om niet te lang vooruit een plan te maken. ‘Voor één jaar piketpaaltjes slaan en dan maar gewoon aan de slag gaan. Gedurende het eerste jaar komt dan de

30-33_EDG_PO_mei15_SaZ.indd 32

Kenmerken van een lerende organisatie

School aan Zet versterkt scholen in hun ontwikkeling naar meer professionele lerende organisaties die zichzelf continu ontwikkelen. Maar waardoor kenmerken lerende organisaties zich? Om gefundeerd antwoord te kunnen geven op deze vraag heeft de Universiteit Utrecht in opdracht van School aan Zet hiernaar onderzoek gedaan bij het Valuascollege en nog 11 andere VO-scholen. De resultaten van het onderzoek zijn gebundeld in een publieksversie en bieden handvatten voor scholen die zich (verder) willen ontwikkelen naar een lerende organisatie. Meer informatie: bit.ly/1Gk1FHk

ntwikkeling van het tweede jaar op gang. Wij zijn nu o bezig met de ontwikkeling voor het vierde jaar.’ Distel vertelt dat wat hij vandaag ziet, goed past binnen het Kottenpark. ‘Ik zie dat het belangrijk is om samen de resultaten van de leerlingen in beeld te brengen en te analyseren. Van daaruit kunnen we leraren en leerlingen laten reflecteren op het leerproces. Ook lijkt het, met het oog op wat ik hier hoor, raadzaam te kiezen voor Versterkt Talenonderwijs Duits en dit te doen in een breed concept waarin ook de andere moderne vreemde talen participeren. Ik heb veel geleerd vandaag. Wanneer komen jullie een keer kijken in Enschede?’

11-05-15 17:34

TECHB

IE S N E F E D N A V T N E V HéT techniekE • ROTTERDAM IN E R R • E T M WO 23 & DO 24 sept RD vol • Do 24 sept ! r a a b k i h c s e b ts Wo 23 sept ticke /techbase l n . e i s n e f e d j i b n Kijk op werke

Welke technische functie past bij jou? BOUWTECHNIEK ELEKTROTECHNIEK VLIEGTUIGTECHNIEK SCHEEPSTECHNIEK I N S TA L L A T I E T E C H N I E K MECHATRONICA ICT/CYBER/COMMUNICATIE BEDRIJFSAUTOTECHNIEK WAPENTECHNIEK

TECHNICUS BIJ DEFENSIE TECHBASE adv_Primaonderwijs_192x285mm.indd 1 30-33_EDG_PO_mei15_SaZ.indd 33

11-05-15 13:45 11-05-15 17:34

Reken- of taalachterstand? Trek een sprintje met Schoolsupport! Optellen en aftrekken, vermenigvuldigen en spellen… voor sommige leerlingen in het basisonderwijs vormen dit enorme struikelblokken. Jij wilt natuurlijk ook dat leerlingen deze basisvaardigheden onder de knie krijgen. De Sprint-series van Schoolsupport blijken daarbij een prima hulpmiddel. tekst suzanne de boer

Rekenen en schrijven doe je dagelijks, een leven lang. Dan is het prettig als je daarvoor de juiste vaardig heden beheerst. Er zijn leerlingen in het basisonderwijs die moeite hebben met het automatiseren van reken kundige verwerkingen en het spellen van woorden. Miriam Baars, special teacher bij basisschool De Gazelle in Arnhem: ‘Voor deze leerlingen gaat de uitleg in de klas te snel. Zij passen nog geen handige verwerkingsregels toe en krijgen het automatiseren lastig onder de knie. Terwijl de rest van de klas door gaat met moeilijkere opgaven, blijven deze leerlingen ‘hangen’ en bouwen een achterstand op.’

Inzicht De rekenoefeningen zijn systematisch opgebouwd volgens logische rekenstappen, per dag en per onder deel. Op de achterkant van de kaartjes staat de strategie om tot de juiste oplossing te komen. De intern begeleider van de Jozef Sartoschool: ‘Doordat de leer lingen deze strategie hardop benoemen en dezelfde verwerkingen steeds opnieuw voorbijkomen, slijt die in. Dat is belangrijk, want zolang de oplossingen op bepaalde verwerkingen in het kortetermijngeheugen

Kant-en-klare oefenstof Leerlingen die aantoonbare leerproblemen hebben, krijgen op school vaak hulp van een intern begeleider of een remedial teacher die over meer tijd én methodes beschikt om hen op weg te helpen. De intern begeleider van de Jozef Sartoschool in Arnhem bijvoorbeeld vertelt dat de leerkrachten graag Rekensprint van Schoolsupport gebruiken: ‘Ooit kwam er een reken doosje met oefenkaarten mee met een kind met een rugzakje. Dat werkte zo goed, dat we als school al snel een Rekensprint-pakket hebben gekocht. We hebben het nu enkele jaren voor kinderen met automatiserings problemen in verschillende groepen in gebruik en zien dat zij met sprongen vooruitgaan.’ Wat is het geheim van deze methode die ontwikkeld werd door Marijke Theunissen, die maakt dat leerlingen en leerkrachten er graag mee werken? Miriam Baars: ‘Leerkrachten zijn enthousiast over de korte voor bereidingstijd die je nodig hebt. De methode steekt overzichtelijk in elkaar. Je kunt makkelijk bepalen op welk niveau een kind instapt, ziet meteen met welke oefenstof je aan de slag kunt en dan hoef je eigenlijk alleen maar te gaan zitten en een doosje met oefen kaarten te openen.’ 34

34-35_EDG_PO_mei15_Schoolsupport.indd 34

11-05-15 17:35

zitten, kunnen ze nog makkelijk vergeten worden. Het gaat uiteindelijk ook om inzicht, dat vermenigvuldigen herhaald optellen is bijvoorbeeld en dat je flexibel leert: dat 3x3 9 is en dat de som die bij 9 hoort 3x3 is. Het kan een paar weken duren voor die kennis in het langetermijngeheugen doorsijpelt. Dat is niet erg, want ook dan kun je in een schooljaar bijvoorbeeld alle tafels vaak oefenen en de kans op automatiseren vergroten.’

Zelfvertrouwen Die goede basis is belangrijk, want als die ontbreekt is dat niet alleen zonde van de schoolprestaties, maar doet dit ook het zelfvertrouwen van de leerlingen geen goed. Miriam: ‘Door het vele herhalen gaat het rekenen makkelijker, dat maakt de kinderen zelfverzekerd over hun kunnen. Ook geef ik ze veel feedback en complimentjes. Heb ik een groepje leerlingen, dan maken we er een wedstrijdje van: wie de uitkomst van de som als eerste weet, mag het kaartje hebben. Dat maakt ze enthousiast en geconcentreerd. En ik geef inzicht in hoe een som is opgebouwd. Als ze dan ineens beseffen dat die kleine stapjes goed gaan, durven ze een grote som ook aan. Dat is mooi om te zien.’ Het zijn ook geen lange sessies. Op de Jozef Sartoschool werken ze soms met een kind dat bijvoorbeeld veel ziek is geweest en even bijgespijkerd moet worden, soms met groepjes van vier leerlingen die moeite met een bepaalde vaardigheid hebben, maar altijd vijftien minuten, vier keer per week. ‘Niet te kort, zeker niet te lang. Fijn is ook dat mensen

met weinig didactische achtergrond, zoals ouders en stagiaires, leerlingen op een verantwoorde manier kunnen begeleiden. Het materiaal is daarvoor voldoende uitgewerkt.’ Miriam Baars voegt toe: ‘Een intern begeleider, remedial teacher of leerkracht heeft daarnaast voldoende kennis en ervaring om in te schatten of leerlingen terugvallen in tellend rekenen of gaan gokken omdat ze de stof toch nog niet begrijpen. Dan doe je een stapje terug. Soms kun je juist versnellen en het sprongetje van 10 naar 20 en van 20 naar 100 wagen om de achterstand in te lopen. De methode is echt bedoeld voor het intrainen van bepaalde verwerkingen die sommige leerlingen nog niet beheersen. Zou je Rekensprint klassikaal gebruiken dan doe je de vlotte rekenaars tekort.’

Klanken en spellen Basisschool De Gazelle is dit schooljaar ook gestart met Spellingsprint. Miriam: ‘In groep 4 misten we auditieve oefenstof. Ook vond er te weinig intraining en herhaling van spellingregels plaats. Aan de auditieve oefeningen van Spellingsprint hebben we zelf ondersteunende gebaren en tekens gekoppeld. Daarnaast is niet het schrijven van een woord het doel, maar het kunnen uitleggen van de schrijfwijze van dat woord. Dus uitleggen aan een ander waarom je het woord schrijft zoals jij denkt dat dit moet. Want als je iets goed kunt uitleggen, beheers je het.’ Spellingsprint is speciaal voor groep 4 en 5, Rekensprint-series zijn er voor de hele basisschoolperiode. Van start tot finish dus!

Meer informatie over de Sprint-ser ies vind je op w w w.schoolsupport.n l

34-35_EDG_PO_mei15_Schoolsupport.indd 35

11-05-15 17:35

60 jaar afstandsonderwijs dankzij De Rijdende School In Nederland is er basisonderwijs voor kinderen van reizende ouders die bij het circus of de kermis werken. Deze kinderen volgen onderwijs op afstand, waardoor ze tijdens het seizoen met hun familie mee kunnen. De Rijdende School doet dit al 60 jaar en dat vieren ze. tekst joke heikens foto’s frank veldkamp

‘Nederland is het enige land in Europa waar deze vorm van onderwijs bestaat’, vertelt directeur Jan Roest van De Rijdende School tijdens het jubileumfeest om het 60-jarig bestaan van De Rijdende School te vieren. ‘In Nederland zijn we gegroeid tot twintig rijdende scholen, voor ongeveer 200 kinderen. In andere landen krijgen die kinderen gewoon geen basisonderwijs. Alleen in België zijn ze net gestart met de kleuterschool en ook in de Duitse deelstaat Nordrhein-Westfalen is er een mogelijkheid voor circus- en kermiskinderen om onderwijs te volgen. In Nederland geven we de lessen in mobiele scholen op locatie. De oranje wagens, overigens allemaal voorzien van een 4G netwerk, zijn

een bekend verschijnsel op de Nederlandse kermisterreinen en circussen.’

‘Navileren’ ‘De Rijdende School houdt rekening met wat elk kind kan. We zijn bezig met het ontwikkelen van ‘navileren’, dat wil zeggen je eigen weg kunnen vinden en tijd- en plaatsonafhankelijk leren. Mensen vanuit ons eigen team en mensen van buiten het team, zoals ELO Partners en Kennisnet, brengen we bij elkaar. Met programmeurs en mensen met kennis van het onderwijs maken we een programma dat precies past bij onze leerling. Dat is nog niet af, daar zijn we nog volop mee bezig. Een ander programma dat in ontwikkeling is, is de individuele leerlijn. Deze willen wij graag digitaal kunnen volgen. We willen ook dat de tools die bij het programma horen, voor de kinderen beschikbaar worden. Ook moet de leerkracht de methode en doelen kunnen zien. Daarvoor moeten we de methodes uit elkaar rafelen. Een hele klus! We hebben gelukkig vrienden die ons helpen, zoals Khan Academy en EduApp. Die eerstgenoemde kan instructiefilmpjes koppelen, de tweede apps. De leerkracht hoeft dan niet meer in een berg informatie te duiken en de leerling kan kiezen wat hij wil leren. Daar moet een platform voor ko-

36-37_EDG_PO_mei15_RijdendeSchool.indd 36

11-05-15 17:36

men en dat willen wij in Nederland laten bouwen. Via onze contacten zijn we bij Kennisnet terecht gekomen, die nu al bezig is met de ontwikkeling. De VO-raad en PO-Raad geven aan dat de vraag hiernaar wel vanuit de scholen moet komen. Die vraag ligt er nu en als het wordt toegekend, dan zou de Rijdende School het begin van een nieuwe revolutie in het onderwijs starten.’

Onderwijsmythes Op het 60-jarige jubileumfeest zet de Belgische pedagoog Pedro De Bruyckere de toon. ‘In het onderwijs bestaan veel mythes, zoals de piramides van Maslow. Die piramides blijven hardnekkig bestaan, omdat ze zo positief zijn. Een andere mythe is dat kinderen nu anders leren dan vroeger, dat is niet waar. Het aanbod is nu alleen anders. Doordat kinderen van kleins af aan met technologie in aanraking komen, zijn het digital natives. Mensen die vóór het internettijdperk geboren zijn, leerden er wel mee omgaan en voor hen is het bijna net zo gewoon. De mythe dat kinderen aandoeningen krijgen door technologie is ook doorgeprikt. Van de radio zei men ook dat je er Radiotismus van zou krijgen, een ziekte waarbij je stemmen hoort. Dan denk ik: dat is normaal, dat noemen we radio. Nog een mythe is dat innovaties het onderwijs veranderen, maar het is juist andersom: innovaties passen zich aan het onderwijs aan. Er is een uitzondering wanneer er grote nood ontstaat. En dat dreigt te gebeuren in Nederland. Het platteland loopt

leeg, steeds meer mensen trekken naar de stad. Daardoor verdwijnen de scholen in kleine gemeentes. Hier zou onderwijs op afstand ook de oplossing kunnen zijn.’

Niet erkend Jan Roest is het helemaal met hem eens: ‘Er zitten in Nederland 70.000 kinderen thuis omdat die nergens op een school passen. Deze kinderen moeten ook de mogelijkheid krijgen om een opleiding te volgen. Met digitale middelen kunnen we prima onderwijs bieden. De meester of juf kan de voortgang digitaal volgen en we kunnen hulp bieden. In veel reizende gezinnen zijn het de ouders zelf die hun kinderen lesgeven, maar dat hoeft niet en dat kan ook niet altijd. Het is alleen jammer dat de overheid niet mee wil werken, want afstandsonderwijs wordt niet erkend in Nederland. De kwaliteit zou niet goed zijn, het kan niet gecontroleerd worden en mensen zouden zomaar aanvragen kunnen doen voor subsidies. Het gekke is dat er in Finland juist veel afstandsonderwijs is en dat er in Australië zelfs Flying Teachers zijn, net als de Flying Doctors.’

Meer informatie:

www.rijdendeschool.nl www.khanacademy.nl

www.kennisnet.nl https://eduapp.nl

advertentie

SAMEN OP EXPEDITIE! bruggen bouwen tussen onderwijs en onderzoek w n pieken va

ij s heid

wild

va on ni n n

br ke

nieuwe hori zonten

gedac

te r

ew o

ra in co g

n i ta

N R O - C O N G R E S VO O R H E T O N D E R W I J S

•

woensdag 4 november 2015 amersfoort

in samenwerking met

Heb je hart voor onderwijs en onderzoek? Kom dan naar het NRO-congres op 4 november in Amersfoort, een avontuurlijke en dynamische dag waarop kennisdeling, inspiratie en ontmoeting centraal staan. Doe ideeën en contacten op, spreek met onderzoekers, ontmoet nieuwsgierige leraren en schoolleiders en laat je inspireren. Samen gaan we op ontdekkingstocht naar de beste verbindingen tussen onderzoek en onderwijspraktijk. We voeren goede gesprekken in klein en groot verband, gaan actief met elkaar aan de slag en leren van elkaars kennis en ervaringen. Het programma is gevarieerd en vol keuze: voor ieder wat wils!

Kom ook en ontdek samen hoe onderwijs en onderzoek elkaar versterken!

•

mediapartner

Datum: woensdag 4 november 2015 Locatie: Rijtuigenloods, Amersfoort (achter het station) Info: www.nro.nl/congres

36-37_EDG_PO_mei15_RijdendeSchool.indd 37

PrimaOnderwijs 37

11-05-15 17:37

Uitdagende opdrachten voor het betere denkwerk

Raar, maar waar? Als je wilt dat een sneeuwpop niet smelt, moet je hem dan een jas aantrekken of juist niet? Typisch een vraag die je kunt stellen als je leerlingen eens echt aan het nadenken wilt zetten. Op hogeredenkvaardigheden.slo.nl staan tal van uitdagende vragen en opdrachten waar zelfs de slimste leerlingen niet zo maar het antwoord op weten en het antwoord hen wellicht zal verwonderen. tekst rené leverink

Om meteen een misverstand uit de weg te ruimen: de website is beslist niet alleen bedoeld voor hoogbegaafden en andere bollebozen. Projectleider Han Noordink (SLO): ‘Alle leerlingen, van vmbo tot gymnasium, verdienen het gestimuleerd te worden tot dieper nadenken. Het gaat bĳ hogere denkvaardigheden om analytisch en creatief denken. Dat kan op alle niveaus. Leerlingen worden beter toegerust voor wat in de 21e eeuw van hen wordt verwacht. Oefenen van hogere denkvaardigheden stimuleert samenwerken, kritisch denken en sociaal en cultureel vaardig zĳn. Hogere denkvaardigheid past ook in het streven naar talentmaximalisatie. Veel scholen proberen daar invulling aan te geven. Deze website helpt daarbĳ.’

van ontwerpstappen denken leerlingen na over de inrichting van het nieuwe onderkomen. Ze doen in verband hiermee onderzoek naar de leefomstandigheden van het dier. De leerlingen moeten ook rekening houden met de belangen van bezoekers en verzorgers. De uitkomsten van het onderzoek worden gebruikt bĳ het ontwerpen van het dierenverblĳf. Naast biologie zĳn er ook opdrachten voor aardrĳkskunde, Nederlands, Engels, wiskunde, geschiedenis en natuurkunde.

Ontdekkend leren Wat zĳn eigenlĳk ‘hogere’ denkvaardigheden? Volgens de taxonomie van Bloom, de basis voor het ontwikkelen van deze website, kun je denkvaardigheden ordenen van laag naar hoog, in de volgorde herinneren, begrĳpen, toepassen, analyseren, evalueren en creëren. De laatste drie worden tot de hogere denkvaardigheden gerekend. We spreken van hogere denkvaardigheden als leerlingen in staat zĳn nieuwe informatie samen te brengen en te verbinden met informatie waarover ze al beschikten. Noordink: ‘Bĳ hogere denkvaardigheden gaat het in essentie om het toepassen van denkvermogen in onbekende situaties. Oplossingen creëren, in plaats van reproduceren. Daarbĳ is niet alleen het goede antwoord van belang - vaak zĳn meerdere antwoorden goed - maar vooral om de weg er naartoe. Ontdekkend leren dus.’ De voorbeelden op de website zĳn duidelĳk. Bĳ biologie is een van de opdrachten: ontwerp een dierenverblĳf. Leerlingen mogen kiezen voor welk dier: een soepschildpad, een citroenhaai, een atlasvlinder of een andere exotische soort. Hoe leeft zo’n dier? Wat heeft het nodig? Aan welke eisen moet zĳn verblĳf voldoen? Aan de hand

38-39_EDG_PO_mei15_SLO.indd 38

11-05-15 17:38

‘Alle leerlingen, van vmbo tot gymnasium, verdienen het gestimuleerd te worden tot dieper nadenken’ Onbekend terrein Is het de bedoeling dat de opdrachten in plaats van de reguliere lesstof komen? Noordink: ‘Ik zou eerder zeggen aanvullend. Waar het in de normale lessituatie vaak gaat om reproduceren, komt het hier veel meer aan op zelf nadenken. In de methodes staan veelal reproductievragen. Wellicht kan een docent of sectie eens kĳken of daar wat in gesnoeid kan worden, zodat er tĳd vrĳkomt voor opdrachten die meer creatieve denkkracht vergen van de leerlingen. En van de docent zelf natuurlĳk. Het is best een uitdaging om samen met de leerlingen onbekend terrein te betreden. Moet je die smeltende sneeuwman nou wel of geen jas aantrekken? Ook docenten hebben het antwoord niet altĳd paraat. Het is verfrissend en inspirerend om het boek zo nu en dan terzĳde te leggen en de leerlingen met een kwestie te confronteren waar ze eens echt over na moeten denken en waar ze misschien veel bewuster mee bezig zĳn dan met de gewone lesstof. Natuurlĳk houden docenten scherp de tussendoelen en eindtermen in de gaten en is de methode de veiligste route

daar naartoe, maar werken aan hogere denkvaardigheid levert minimaal net zo veel op en is in elk geval spannender en uitdagender. Ook voor de docent.’

Zelf aan de slag Op de website staan voorbeelden van opdrachten (met uitwerkingen) voor Nederlands, Engels, biologie, aardrĳkskunde, geschiedenis, natuurkunde en wiskunde voor de onderbouw van vmbo, havo en vwo. Voor wie op basis van deze voorbeelden zelf aan de slag wil met het maken van uitdagende opdrachten, is er een handreiking in de vorm van een checklist die helpt bĳ het zoeken, op een hoger niveau brengen en compleet nieuw ontwikkelen van zulke opdrachten. Ook zĳn er concrete en gerichte aanwĳzingen voor het ‘opwaarderen’ van bestaande opdrachten.

Reisbureau Odysseus: Specialist in individuele vakanties, rondreizen & cruises op maat

Waarom kiest een reisbureau, gespecialiseerd in rondreizen en cruises, voor de naam ‘Odysseus’? De meeste leerlingen zullen het antwoord op die vraag wel weten. Veel uitdagender is het om te vragen: waarom ligt het helemaal niet zo voor de hand om een reisbureau ‘Odysseus’ te noemen? Leerlingen zullen het antwoord op deze vraag niet direct paraat hebben. Ze moeten het verhaal van Odysseus analyseren en er die elementen uithalen die hen op het spoor brengen van het goede antwoord. Opdrachten waarin een beroep op hogere denkvaardigheden wordt gedaan, leveren een belangrĳke bĳdrage aan historisch denken en redeneren. Leerlingen leren kritisch te kĳken naar het verleden, vragen te stellen over het handelen en denken van mensen en te reflecteren op hun eigen opvattingen.

Meer informatie: hogeredenkvaardigheden.slo.nl (053) 4840 258 h.noordink@slo.nl PrimaOnderwĳs 39

38-39_EDG_PO_mei15_SLO.indd 39

11-05-15 17:38

Met je klas de economie van Nederland voorspellen

Schrijf je gratis in voor De ConjunctuurBekerStrijd

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) organiseert voor economieklassen de ConjunctuurBekerStrijd. In deze wedstrijd voorspellen bovenbouw havo- en vwo-klassen de ontwikkeling van de Nederlandse economie. Dit doen ze aan de hand van tien indicatoren die het CBS ook gebruikt om de conjunctuur te analyseren. Vier jaar geleden heeft het CBS voor het eerst de ConjunctuurBekerStrijd georganiseerd. Leerlingen leren hierin op een speelse en competitieve manier om zelf na te denken over de economische omstandigheden van ons land. Daarbij leren ze welke factoren van invloed (kunnen) zijn op de economie. Lieke Stroucken, coördinator van de website CBS in de Klas, legt uit: ‘Leerlingen analyseren historische reeksen, vergelijken indicatoren en leggen verbanden om tot een goede voorspelling te komen van bijvoorbeeld het werkloosheidscijfer of de economische groei. Concepten uit het lesboek zullen zo meer gaan leven.’

CBS in de Klas De ConjunctuurBekerStrijd is onderdeel van de website CBS in de Klas (www.cbs.nl/cbsindeklas). Met deze website biedt het CBS materiaal aan docenten

dat aansluit bij de vakken aardrijkskunde, wiskunde, maatschappijleer en economie, sinds begin van dit jaar ook voor het basisonderwijs. Lieke Stroucken legt uit waarom het CBS zich richt op het onderwijs: ‘Cijfers van het CBS worden veel gebruikt door bijvoorbeeld beleidsmakers, journalisten en onderzoekers. Ook het onderwijs kan goed gebruikmaken van CBSmateriaal. Bijvoorbeeld om de actuele stand van zaken van een onderwerp of thema in een les te verwerken. Een papieren lesboek bevat al snel verouderde cijfers.’

Gekoppeld aan werkelijkheid In schooljaar 2014/’15 deden 162 klassen mee aan de ConjunctuurBekerStrijd. Klas H5C van CSG Augustinus uit Groningen behaalde de eerste prijs. Heidi Westerhuis is economiedocent van de winnende klas: ‘De leerlingen hebben in groepjes een indicator onderzocht en daarna

40-41_EDG_PO_mei15_CBS.indd 40

11-05-15 17:39

Masterclass van Senne Janssen

klassikaal gepresenteerd. Ze moeten hiervoor samenwerken, informatie opzoeken en verbanden leggen en krĳgen een beter beeld van de economische situatie in Nederland.’ Docent Kees Gordĳn van het ID College uit Zoetermeer eindigde met zĳn havo 5-klas op de tweede plaats. ‘Het is leuk voor de leerlingen om lesstof te koppelen aan de werkelĳkheid. Ze leren dat de stof uit de boeken ook buiten leeft en echt is.’ De ConjunctuurBekerStrĳd is dus niet alleen een wedstrĳd, maar ook leerzaam.

De winnende klas van CSG Augustinus werd tĳdens de economieles verrast met een masterclass over de economie van 2014 die werd gegeven door Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS. Daarnaast ontvingen ze een beker, taart en goodiebag met onder andere het boek De Kleine Piketty. Heidi Westerhuis: ‘De leerlingen waren enorm verrast! Ze vonden de masterclass zeer interessant en ze wilden graag weten hoever ze van de werkelĳke cĳfers af zaten. Met de taart erbĳ was het een echt feestje.’

Win een masterclass! Doe mee aan de ConjunctuurBekerStrĳd De ConjunctuurBekerStrĳd sluit binnen het vak economie aan bĳ het concept ‘Goede tĳden, slechte tĳden’ en is geschikt voor bovenbouw havo en vwo. Vanaf 1 mei 2015 is het mogelĳk om klassen voor de editie 2015/’16 in te schrĳven. Deelname is gratis. De voorspelling moet vóór 1 oktober 2015 binnen zĳn. De winnaar zal in maart 2016 bekend worden gemaakt. De klas met de beste voorspelling krĳgt een masterclass over de economie in 2015 en wint een bokaal en meer mooie prĳzen.

Kĳk voor meer informatie en inschrĳven op www.cbs.nl/cbsindeklas

@statistiekcbs

PrimaOnderwĳs 41

40-41_EDG_PO_mei15_CBS.indd 41

11-05-15 20:19

Sociale veiligheid op intern et ‘Als je laat zien dat je weet wat er speelt, neem je leerlingen serieus’ Jaarlijks krijgen duizenden kinderen op school te maken met sociale onveiligheid, bijvoorbeeld door (digitaal) pesten en (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. Hierdoor komen leerlingen minder toe aan datgene waarvoor ze naar school gaan: leren en zichzelf ontwikkelen. De school moet zorgen voor een sociaal veilig schoolklimaat, ook digitaal. Dat draagt bij aan betere leerprestaties, persoonlijke groei en een veilige ontwikkeling van kinderen. Maar hoe kun je dat doen? PrimaOnderwijs vroeg het Remco Pijpers, expert jeugd en digitale media van Kennisnet. door tefke van dijk

Leerlingen groeien op in een pluriforme samenleving waarin ze leeftijdgenoten ontmoeten en kennismaken met verschillende omgangsvormen, normen en waarden. Werken aan sociaal veilig gedrag en een respectvolle omgang is niet alleen een taak voor ouders, het doet ook een beroep op de pedagogische professionaliteit van de school. Het vraagt een cultuur waarin kinderen open en respectvol met elkaar omgaan. ‘Kinderen moeten zich veilig voelen op school, bij elkaar en met elkaar’, aldus Remco Pijpers. ‘Dat betekent dat je niet bang hoeft te zijn voor pesterijen en grensoverschrijdend gedrag. Als kind moet je je vrij kunnen bewegen.’ Sociale onveilig heid op internet is zelden zichtbaar voor scholen. Denk aan sexting, het verspreiden van seksueel getinte foto’s via mobiele telefoons. Of een kind dat online zo met de grond gelijk wordt gemaakt tot het voor een trein wil springen. Volgens Pijpers gaat het er in de basis om dat we goed met elkaar omgaan. ‘Bij digitale pesterijen kan het om strafbare feiten gaan maar daar zit een groot grijs gebied onder. Ruzies ontstaan niet alleen op schoolplein, ook in chatgroepen op WhatsApp of Facebook. Je maakt daar als school geen deel van uit maar je kunt er wel naar streven er zicht op te hebben om te voorkomen dat zaken uit de hand lopen en iedereen fijn met elkaar blijft omgaan.’

Digitale hoffelijkheid Empathisch vermogen neemt vaak af zodra kinderen in puber teit komen. Dat komt doordat de hersenen nieuwe verbindingen aanmaken. Kinderen moeten dan keer op keer horen hoe ze zich moeten gedragen tegen over een ander. Pijpers: ‘Een klas kan bijvoorbeeld een WhatsApp-groepje hebben waar in ze chatten over het huiswerk. Soms gaat het ergens anders over en er worden ook grapjes gemaakt. Bij de ene klasgenoot lacht iedereen, maar bij de ander zwijgt de hele groep. Die wordt bewust of onbewust ge negeerd door zijn klasgenoten. Dat kan desastreus zijn voor degene die het aangaat.’ Het gaat erom dat kinderen oog hebben voor een ander en er met elkaar over p raten: waarom vallen jouw grapjes niet goed? ‘Digitale hoffelijkheid betekent niets anders dan aardig zijn tegen elkaar, je best doen om de ander een goed g evoel te geven. Offline houd je de deur voor iemand open of je feliciteert iemand op zijn of haar verjaardag. Online kun je ook aan iemand denken.

42-43_EDG_PO_mei15_Kennisnet.indd 42

11-05-15 17:42

rn et ook een taak van scholen online hulp aanbieden met iets. Vriendelijkheid is de basis voor succesvolle communities op internet, is de ervaring van Pijpers.

Webcare Sociale veiligheid op internet is geen primaire verantwoordelijkheid van de school, die ligt bij de ouders die hun kinderen moeten opvoeden, maar het beïnvloedt wel de verhouding tussen leerlingen én de klassensfeer. Om die reden is het verstandig om de verantwoordelijkheid wel te nemen. Pijpers: ‘Webcare is een bekend begrip op internet en daar kun je als school ook aan doen. Niet om leerlingen te controleren, maar om tijdig te kunnen ingrijpen. Als je laat zien dat je weet wat er speelt, neem je leerlingen serieus. Maak duidelijk dat leerlingen altijd bij je terecht kunnen. Je weet niet wat er precies gebeurt in een WhatsApp-groep maar je kunt het onderwerp wel bespreekbaar maken, bijvoorbeeld tijdens een mentorles.’ Remco ontwikkelde de les WhatsHappy. Daarin ga je in de klas het gesprek aan over wat wel en niet zou moeten. Hoe ga je met elkaar om? ‘Alleen digitaal pesten afkeuren, is een gemiste kans. Het moet niet alleen gaan over wat niet kan, maar ook over wat leerlingen goed en prettig vinden.’ Je hebt het over digitaal burgerschap. De les resulteert in een top-5 wat niet kan en een top-5 wat wenselijk is. ‘Het is een etiquetteles. Door het gesprek te voeren, kom je als klas tot een lijst met afspraken. Het is belangrijk om daarna met elkaar in gesprek te blijven. Zorg ervoor dat je een goed contact hebt met de leerlingen, dan komen ze naar je toe als ze ergens over willen praten.’

Meer weten over sociale veiligheid?

Sociale

Download gratis de les veiligheid op school en internet WhatsHappy van Remco Pijpers of de nieuwe brochure Sociale veiligheid op school en internet. Kijk op www.kennisnet.nl en zoek op ‘WhatsHappy’ of ‘publicatie sociale veiligheid’. acebook geeft een melding als iemand jarig is, dan is F het een kleine moeite om leuk te reageren.’ De vrijheid en schijnbare anonimiteit die mensen online hebben, kan het slechtste in mensen naar boven brengen. Mensen reageren snel op elkaar, haat-tweets zijn zo verstuurd. Vaak hebben mensen niet door dat het keihard aankomt wat ze zeggen. Je kunt ook positief kritisch zijn in plaats van iemand compleet afkraken. Je kunt PrimaOnderwijs 43

42-43_EDG_PO_mei15_Kennisnet.indd 43

11-05-15 17:42

Bettina Kok (16) deed mee aan Skills Talents 2015

‘Ik heb het gevoel dat ik als vmbo’er belangrijk ben’ Bettina Kok (16) deed mee aan Skills Talents 2015 - de teamvakwedstrijden voor laatstejaars vmbo’ers - en is misschien ook wel de grootste fan van dit event. Skills Talents heeft Bettina naar eigen zeggen veel moois opgeleverd. ‘Ik heb het gevoel dat ik belangrijk ben als vmbo’er. Dat ik trots kan zijn op wat ik doe.’ fotografie maarten fleskens

Tweede Kamerlid Tanja Jadnanansing (PvdA) zei tijdens de openingsceremonie van Skills Talents dat vmbo’ers de toekomst zijn. Die woorden raakten Bettina: ‘Ik vind het een vet compliment dat iemand uit de politiek zoiets zegt. Op de basisschool krijg je te horen: “Doe maar gelijk havo, want dan ben je slimmer.” Het geeft me een stukje zelfvertrouwen om eens een ander geluid te horen.’ Bettina zit op het Christelijk vmbo in Harderwijk en deed mee aan de wedstrijd Informatie & Communicatietechnologie (ICT). Waarom deed je mee aan Skills Talents? ‘Elke ervaring die je kunt opdoen, is mooi meegenomen. Dat is een kans! Veel klasgenoten hadden niet veel zin om buiten schooltijd nog te investeren in de wedstrijden. Toen mijn team terugkwam met mooie verhalen en medailles hadden mijn klasgenoten toch wel spijt.’

Waarom steek jij er dan wel extra tijd in? ‘Ik vind het onwijs gezellig! Door de teambuildingsdag leer je elkaar echt goed kennen. Dat is een van de leukste dingen aan Skills Talents: je ontmoet nieuwe mensen en wisselt ervaringen en technieken uit. Ook maak je kennis met andere vakrichtingen. Je leert daardoor waar je goed in bent, maar ook wat je totaal niet ligt. Ik zag bijvoorbeeld die bloembinders aan het werk: al dat gedoe met die bloemen, dat vind ik tien keer niks.’

Blog Bettina bettinakok.blogspot.nl

Wat heb jij over jezelf geleerd tijdens de wedstrijden? ‘Dat ik goed kan samenwerken, dat had ik niet verwacht. Op school gaat dat nooit zo goed namelijk. Bij Skills Talents zijn de mensen anders. Hier staan leerlingen omdat ze er willen staan, niet omdat het moet. Het is heel fijn om te werken met mensen die ook gemotiveerd zijn.’

Het provincieteam de Gelderland Giants won de finale van Skills Talents 2015. Benieuwd naar de uitslagen van de individuele vakrichtingen? Kijk dan op www.skillstalents.nl 44

44-45_EDG_PO_mei15_Skills.indd 44

11-05-15 17:43

Als het onderwijs alleen uit lessen bestond, wat zou je daarvan vinden? ‘Saai! Vakwedstrijden maken je zeker van welk beroep je wilt kiezen. Ik vond het zo vet om deel uit te maken van de groep ICT-ers. Daardoor kwam ik in contact met Media & Vormgeving. Thuis ben ik meteen gaan uitzoeken hoe Photoshop werkt, omdat ik er zo enthousiast van werd.’

Je bent nu 16 jaar. Hoe ziet jouw toekomst eruit? ‘Hopelijk mag ik volgend jaar meedoen met Skills Heroes als ik op het mbo zit. En daarna misschien wel naar EuroSkills of WorldSkills. Dat lijkt me echt supergaaf. Na de opleiding Media & Vormgeving wil ik doorstromen naar het hbo. Hoe langer ik op school kan blijven, hoe beter. Ook schrijf ik een blog. Daar wil ik mee bezig blijven om mensen enthousiast te maken en te inspireren. Ik hoop ook dat ik mag meehelpen aan de organisatie voor Skills Talents. Als mbo-coach bijvoorbeeld. Dat lijkt me zo leuk!’

Doet jouw school nog niet mee aan Skills Talents? Of wil je de volgende keer meedoen in meerdere vakrichtingen? Geef jouw leerlingen ook een mooie uitdaging, een goede voor bereiding op hun examen en een onvergetelijke ervaring. Neem Skills Talents op in het lesprogramma! Aanmelden kan vanaf nu via www.skillstalents.nl

advertentie

De kracht van flexibele LVS De krachtinvan flexibele LVS pagina’s SOMtoday pagina’s in SOMtoday

Veel scholen hebben allerlei schooleigen formulieren en toetsen die digitaalhebben willen vastleggen in het zorgdossier van een Veelzijscholen allerlei schooleigen formulieren en leerling. toetsen De flexibele LVS pagina’s in SOMtoday zijn hier de oplossing voor: die zij digitaal willen vastleggen in het zorgdossier van een leerling. scholen kunnen zelf formats samenstellen om schooleigen zorgDe flexibele LVS pagina’s in SOMtoday zijn hier de oplossing voor: en begeleidingsformulieren in SOMtoday om te registreren op scholen kunnen zelf formats samenstellen schooleigenenzorgte nemen in het dossier van een leerling. Zo blijft het dossier en begeleidingsformulieren in SOMtoday te registreren en op compleet alle van betrokkenen de gegevens die zij nodig te nemen en in hebben het dossier een leerling. Zo blijft het dossier hebben altijd en overal bij de hand. compleet en hebben alle betrokkenen de gegevens die zij nodig hebben altijd en overal bij de hand.

Wat kunt u met de flexibele LVS pagina’s? kunt u met deschooleigen flexibelezorgLVS •Wat Definiër formats om uw en pagina’s? registrerenzorg- en • begeleidingsfomulieren Definiër formats om uw te schooleigen • Maak een rapport van alleteopgenomen begeleidingsfomulieren registreren registraties in heteen zorgdossier vanalle eenopgenomen leerling • Maak rapport van registraties • in Leghet hetzorgdossier ontwikkelingsperspectiefplan (O.P.P) vast van een leerling in uw schooleigen format • Leg het ontwikkelingsperspectiefplan (O.P.P) vast in uw schooleigen format Scan de QR-code in het logo voor meer informatie over de flexibele LVS pagina’s inlogo SOMtoday. Scan de QR-code in het voor meer informatie over de flexibele LVS pagina’s in SOMtoday.

www.som.today www.som.today 44-45_EDG_PO_mei15_Skills.indd 45

Heeft u vragen over de flexibele LVS pagina’s in SOMtoday? Neem vrijblijvend met op via:in0318-64 92 10 Heeft udan vragen over decontact flexibele LVSons pagina’s SOMtoday? Neem dan vrijblijvend contact met ons op via: 0318-64 92 10

11-05-15 17:44

Het nieuwe schoolplein is van iedereen! De 450 kinderen van basisschool De Sluis in Zeist hebben hun wensen zien uitkomen. Zij mochten meedenken over de aanleg van de nieuwe speelpleinen van de school. De kinderen, de ouders, de wijk, de wijkagent, de brandweer… naar iedereen is geluisterd. Van Ee Speeltoestellen heeft het gerealiseerd. ‘Het nieuwe schoolplein is nu van iedereen.’ ‘Het is een enorm omvangrijk project ge weest’, vertelt directeur Jelmer de Wal van basisschool De Sluis. ‘Het hele plein moest op de schop vanwege de aanleg van een busstation. De school werd ook verbouwd vanwege asbest, dus dat leek ons een mooi moment om het speelplein meteen goed aan te pakken. Om dit te realiseren, hebben wij de hulp in geroepen van Van Ee Speeltoestellen. Zij staan goed bekend vanwege het duur zame materiaal dat ze g ebruiken en de veiligheid van de speeltoestellen. Bovendien staan ze je vanaf het vroegste begin bij. Zulke grote trajecten vergen veel overleg met de schoolleiding, met de aannemers, de wijk, de brandweer en de politie… Het proces van planning tot uitvoer en oplevering wordt door Van Ee Speeltoestellen begeleid.’

Voor iedereen Het ontwerp van het nieuwe schoolplein liet de school aan de echte experts over; de leerlingen. Jelmer: ‘Het is ontzettend leuk om te zien hoe creatief kinderen zijn. Niet alles was haalbaar, zoals het enorme reuzen rad dat ze voor de deur wilden, maar Van Ee heeft echt gehoor gegeven aan de wensen van de kinderen. Wij hebben nu drie schoolpleinen, voor elke leeftijds categorie één en waar iedereen zich in herkent. De

46-47_EDG_PO_mei15_Speeltoestellen.indd 46

jongens wilden voetballen, de kleinere kinderen wil den schommelen, de meisjes wilden rekstokken en de prepubers wilden liggen op het gras en vooral niet iets kinderachtigs. Dat waren de ingrediënten en dat is wat je nu terugziet.’

Veilig en zichtbaar De kinderen werden ook betrokken bij de problemen die sommige van hun ideeën met zich meebrachten. Jelmer: ‘Op de plek waar de jongens een voetbalveldje wilden, stonden twee palen, die we niet konden weg halen. De bovenbouw heeft vervolgens een veldje bedacht dat niet symmetrisch is, waarbij de doeltjes niet recht tegenover elkaar staan, maar schuin. De kinderen hebben zo een eigen spel ontwikkeld! Wat de kinderen wilden, hebben wij leidend gemaakt. Uiteraard moest dit wel voldoen aan de veiligheideisen. Niet alleen de speeltoestellen van Van Ee zijn veilig, maar zij adviseren ook over waar ze te plaatsen, hoe de looproutes zijn en tal van andere

11-05-15 20:07

in de klas. Dat is toch veel leuker dan dat een speelveld er opeens van de een op de andere dag staat?’ Door de reorganisatie heeft het schoolplein een wijkfunctie gekregen, vindt Jelmer. ‘Ook kinderen die hier niet op school zitten, komen hier samen spelen. Voor ouders is het prettig om op het schoolplein nog even te praten met elkaar en de docenten. Het enorme schoolplein is sfeerbepalend voor de wijk en heeft de leefbaarheid verhoogd. De wijk heeft echt een nieuwe impuls gekregen.’

zaken. We hebben een totale speelruimte van 2.500 vierkante meter. Dan is zichtbaarheid heel belangrijk. Kinderen moeten prettig kunnen spelen, maar wel in het oog. Dus waar ze nu ook spelen, de school of de wijk ziet hen.’

Is jullie schoolplein toe aan veran dering? Willen jullie je laten inspireren of adviseren? Neem dan contact op met Van Ee Spe eltoestellen, via 0342-751 950 of neem een kijk je op hun website

www.vaneespeeltoestellen.nl/plein idee

Nieuwe impuls Door het betrekken van de leerlingen bij de reorganisatie voelt het schoolplein voor de leerlingen van de school als een beetje van zichzelf. Jelmer: ‘De kinderen maakten de vorderingen dagelijks mee en in plaats van dat ze een bouwput zagen, zagen ze de groei. Ze zagen hoe het werd opgebouwd en wat er allemaal bij komt kijken. De leerkrachten maakten er ook een praatje over

46-47_EDG_PO_mei15_Speeltoestellen.indd 47

11-05-15 20:08

7343

Ik zoek een...

juf/meester! Voor ĂĄlle vacatures in het primair onderwijs! www.Onderwijsvacaturebank.nl

AMN_adv192x142,5_v1014 08-10-14 11:39 Pagina 1

7343 DIE adv OVB4 192x142.indd 1

Wij geloven dat iedereen met talent is geboren. Op zijn of haar niveau. Dat is zoals het is. Wij geloven dat talent gekoesterd moet worden om het te laten groeien. Om talent te koesteren, te kunnen laten groeien moet je talent kennen. Om daarna te erkennen en te herkennen.

Entree

31-07-12 12:22

Talent groeit in goede handen

dĂŠ online methode voor LOB Daarom biedt AMN een complete en coherente online methode voor LOB. Van de brugklas tot en met de examenklas. Voor een onderzochte en bewuste keuze voor een vervolgopleiding. De grote hoeveelheid verschillende testen en opdrachten geven de leerlingen zicht op wat ze belangrijk vinden en waar ze goed in zijn. Entree geeft de mogelijkheid ervaringen op te doen, daarop te reflecteren en er over in dialoog te gaan. Elke leerling werkt vanuit een eigen digitaal portfolio, het paspoort. Voor de begeleiding zijn er zowel individuele als groepsrapportages om de ontwikkeling van elke leerling te monitoren. Terwijl het portfolio groeit, ontwikkelen leerlingen hun loopbaancompetenties. Zo maken ze een onderbouwde keuze voor hun vervolgopleiding of baan. Wij geloven in talent. In talent in goede handen. Niet in magie. Daarom geloven wij in meten en begeleiden van start tot finish.

Meer weten: info@amn.nl of 026 3557333

48-49_EDG_PO_Mei15_Ad Lexima.indd 48

11-05-15 20:10

7343

: a m e h T s j i w r e d n O d n Passe s a l k e d in

16 september 2015 Voor iedereen die beroepshalve bij Special Educational Needs betrokken is: leraren, docenten, intern begeleiders, zorgcoördinatoren, remedial teachers, orthopedagogen, (GZ-)psychologen, logopedisten, MasterSENs, ambulant begeleiders, decanen, leden van zorgadviesteams, zorgcoördinatoren samenwerkingsverbanden, directieleden en bestuurders in PO, VO en MBO. Omgaan met verschillen Passend Onderwijs probeert zoveel mogelijk recht te doen aan de diversiteit aan onderwijsbehoeften. Maatwerk voor leerlingen is een van de belangrijkste uitgangspunten. Hoe ga je in de klas om met verschillen? Hoe ga je om met gedragsproblemen, leerstoornissen en fysieke beperkingen? Wat is het beleidskader concreet vertaald voor mij? Unieke nascholing Het belooft een inspirerende dag te worden. Het veelzijdige programma bestaat uit 33 lezingen waarin een brug wordt geslagen tussen actuele theoretische kennis en praktische toepassingen in de klas. De Nationale SEN Conferentie is de nascholingsbijeenkomst bij uitstek om kennis op te doen en ervaringen uit te wisselen voor een goede invulling van Passend Onderwijs in de klas. Deze inspirerende dag wilt u beslist niet missen! Meedoen? Daarom: Een deelnemer vorig jaar liet ons weten: “Goede sprekers, zeer diverse lezingen en zeer goed georganiseerd, de dag verliep vlekkeloos. Mijn complimenten!!!!” En een andere deelnemer: “Ging er blanco naar toe: kwam enthousiast terug!”

Komt u ook? www.nationaleSENconferentie.nl

conferentie@lexima.nl | 033-4348000 | www.lexima.nl

48-49_EDG_PO_Mei15_Ad Lexima.indd 49

11-05-15 20:10

Nationale Dyslexie Conferentie 2015

‘Stilstaan is geen optie’ Woensdag 8 april. Het congrescentrum CineMec vult zich met deelnemers voor de Nationale Dyslexie Conferentie 2015. Maar liefst 1.500 deelnemers hebben zich ingeschreven voor deze dag waarop 39 sprekers lezingen verzorgen. De door Lexima Academie voor de zevende keer georganiseerde conferentie is hiermee uitgegroeid tot het meest toonaangevende evenement op het gebied van dyslexie in Nederland. door annette roetenberg, kinderen jeugdpsycholoog lexima academie

De conferentie opent met de film De Dyslexie Paradox. Zes prominenten uit de dyslexiewereld geven daarin hun beschouwing op twintig jaar dyslexiebeleid in het onderwijs en de zorg en werpen een blik op de toe komst. Prof. dr. Wied Ruijssenaars, Prof. dr. Aryan van der Leij, Dr. Chris Struiksma, Dr. Ria Kleijnen, Dr. Hanneke Wentink en Koos Henneman weten met soms ferme uitspraken de vinger op de zere plek te leggen én te inspireren. Wat is er tot nu toe bereikt en welke kan sen zijn er om leerlingen met dyslexie nog beter te kunnen signaleren en begeleiden. Er is veel bereikt. Kinderen met dyslexie worden niet meer als ‘dom’ ge zien, dyslexie wordt erkend als leerprobleem. Veel scholen hebben een beleid rondom dyslexie. Een be langrijke ontwikkeling is de vergoedingsregeling voor diagnostiek en behandeling. De maatregel kan ten onder gaan aan zijn succes, zo wordt opgemerkt. De aandacht moet verschuiven naar effectieve preven tieve strategieën. De zorg moet eerder worden be trokken bij het onderwijs in plaats van te wachten tot kinderen zijn vastgelopen. Zowel onderwijs als zorg leert daarvan.

50-51_EDG_PO_mei15_Lexima.indd 50

‘Goed onderwijs werkt preventief op het ontstaan van een leesachterstand en zorgt ervoor dat alleen de werkelijk dyslectische leerling naar voren komt.’ Dr. Chris Struiksma

Vergeet het kind niet ‘In het verleden behaalde resultaten, bieden geen ga rantie voor de toekomst’. Hiermee opent Prof. Dr. Wied Ruijssenaars zijn lezing, die naadloos aansluit op de openingsfilm. Hij waarschuwt voor roeptoeteren, sta tisch beleid en slogans (behalve bovenstaande dan) en moedigt het publiek aan samen te werken, te kiezen voor een individuele afstemming en vooral vooruit te kijken. ‘Als we niet enthousiast vooruit blijven gaan, dan staan we stil. En wie zou dat willen?’ aldus Ruijssenaars. Cockie Gerritsen bespreekt in haar lezing het spannings veld van het belang van het kind, de wensen van de ouders en de mogelijkheden van de school en de dyslexiezorg. Om spanningen en teleurstellingen te voorkomen, is het belangrijk dat alle betrokkenen hun verwachtingen uitspreken. Daarbij geeft ze een belangrijke noot: vergeet het kind niet! Werk samen en geef het kind inspraak bij het proces. Ook Marijke van Grafhorst en dr. Chris Struiksma benadrukken in hun lezing het belang van de samenwerking tussen scholen, ouders en gemeenten en de kansen die deze samen werking biedt: ‘De gemeenten hebben de zorgplicht om dyslexiezorg te garanderen. In de praktijk is dit heel verschillend vormgegeven. Er is landelijk een

11-05-15 20:11

AGENDATIP

iversiteit aan regelingen waar d De Nationale neembaar. Regelingen om te SEN Conferen tie 2015 zorgen dat het beschikbare vindt plaats op woensdag budget niet wordt overschreden, 16 september 2015. om de vergoede dyslexiezorg De Nationale te garanderen, voordeliger in te Dyslexie Conf erentie 2016 kopen, samenwerking met school vindt plaats op woensdag en jeugdzorg te optimaliseren, 9 maart 2016. eigen deskundigheid te verbeteren, etc. Het lijkt wel of iedere gemeente bezig is een eigen dyslexiezorgregeling op te stellen. Uitgangspunt voor de kwaliteitsinstituten is dat vergoede zorg aan ieder kind met ernstig enkelvoudige dyslexie wordt toegewezen in een over zichtelijke, korte procedure. Iedere dyslexiezorgketen haar uitnodiging deelt Chris Weststrate zijn ervarin partner dient zich bewust te zijn van de eigen taak en gen met het publiek. Chris (20) werkt al tien jaar met verantwoordelijkheid. In een goede samen werking hulpmiddelen en zonder deze zou hij er niet in ge tussen onderwijs en zorg is veel winst te behalen. slaagd zijn om de opleidingen vmbo-t en mbo succes Hoe kan leesachterstand voorkomen worden? Wat vol te voltooien en nu te starten met een hbo-pleiding. voor modellen zijn beschikbaar en wat kan er door mixvormen van onderwijs en zorg ontwikkeld worden? ‘Als je ervan uitgaat dat het niet Daarin liggen in de transitie kansen voor de transformatie mogelijk is: ander vak!’ periode. Op termijn kunnen practice based evidence en voortschrijdende wetenschappelijke inzichten vaste Prof. Dr. Wied Ruijssenaars onderdelen van de Protocollen en richtlijnen Dyslexie onderwijs en zorg worden.’

Toekomst

‘Het opgeven van een kind is wel het laatste wat je doet.’ Prof. Dr. Aryan van der Leij

Hoop Professor Dr. Christine Espin pleit ervoor dat onder steuning voor leerlingen wordt bepaald vanuit de onderwijsbehoeftes van de leerling en niet op basis van een medische indicatie. Op de conferentie be spreekt ze de kansen van de Probleem-oplossende benadering (Problem-solving Approach) en Response to Intervention (RTI). Marzenka Rolak en Joost de Beer presenteren op hun beurt onderzoek naar de begelei ding van volwassenen met dyslexie. De psychosociale problemen van dyslectici liggen vaak op de voorgrond. Ze hebben bijvoorbeeld risico op het ontwikkelen van lage zelfwaardering en daardoor risico op het ontwik kelen van een depressie. Drs. Marzenka Rolak is op zoek gegaan naar een kader om te verklaren waar door sommige volwassenen met dyslexie er minder problemen mee hebben en anderen meer. Zij vond hoop als kader. De strategieën voor het bereiken van hoop is het structuren van chaos, het bereiken van in zicht, bereidheid van de omgeving, uitgaan van de sterke punten en het bekijken of voorleessoftware of ondersteunende software nodig is. Over de functionaliteit en de te verwachten effecten van hulpmiddelen, praat Suzan Ramakers verder. Op

‘Hoe gaan we de toekomst in?’ is de vraag die Wied Ruijssenaars aan het einde van zijn lezing stelt. Hij geeft zelf het antwoord: ‘Wat mij betreft met een houding die gericht is op een ideale aanpak waarin alle betrokkenen samen werken, waarbij leerling en ouders van meet af aan serieus worden genomen, waarbij de leerkracht en IB-er (bij voorkeur met kennis op het niveau van Master SEN of academisch niveau) worden gevoed met expertise door mee denkende andere professionals, waarbij de remedial teacher gebruik maakt van wetenschappelijk getoetste remediërende methodes en waarbij de specialist (Orthopedagoog-generalist/GZ-psycholoog) vanaf het vroegste begin betrokken is bij de onderkenning en wetenschappelijk te verantwoorden aanpak binnen de school, met in uitzonderlijke gevallen een (zo kort mo gelijke) specialistische interventie in samenspraak met het onderwijs.’

De openingsfilm en de lezing van Professor Ruijssenaars zijn te bekijken via www.nationaledyslexieconferentie.nl

PrimaOnderwijs 51

50-51_EDG_PO_mei15_Lexima.indd 51

11-05-15 20:12

Talentnetwerken: Eind januari gaf staatssecretaris Sander Dekker de officiële aftrap van de Regionale Talentnetwerken. Scholen gaan in hun eigen regio aan de slag om talentvolle leerlingen op de basisschool en middelbare school uitdagend onderwijs te geven. ‘Het is jammer als de passie en het talent van kinderen doodbloedt.’

‘Het is fijn a

tekst mariska bloemberg – van der hulst foto’s obs de horst en slo

‘Goed is goed genoeg. Dat is het gevoel dat leeft in Nederland en dus ook in het Nederlandse onderwijs. Er heerst een maaiveldcultuur’, zegt Nienke Bouwman, kwartiermaker voor het Talentnetwerk van de regio Groningen-Drenthe. ‘We scoren internationaal héél erg goed in het stimuleren van de zwakkere leerlingen, maar kinderen die het juist goed doen op school worden nauwelijks uitgedaagd. Er is geen drive om deze toptalenten verder te laten groeien. In vergelijking met andere landen presteren we op dit gebied slecht.’ Nederland laat hier dus een flinke steek vallen en dat moet anders, vindt ook staatssecretaris Sander Dekker. ‘De vraag is niet meer óf deze groep extra aandacht verdient, maar hóe we die aandacht vormgeven’, schreef hij in een kamerbrief. Begin dit jaar gaf hij de officiële aftrap voor de Regionale Talentnetwerken. Deze zijn bedoeld om talentontwikkeling in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs te stimuleren. Het programma wordt gefinancierd door het ministerie van OCW.

Interactief platform Er zijn in totaal acht regionale talentnetwerken met elk twee kwartiermakers, één voor het basisonderwijs en één voor het voortgezet onderwijs. ‘Als kwartiermaker verbinden we scholen en bestaande initiatieven op het gebied van talentontwikkeling met elkaar’, legt Bouwman uit. ‘We willen leerkrachten laten zien dat ze ook op een andere manier naar het onderwijs kunnen kijken en dat niet alleen cognitieve, maar ook ondernemende, creatieve, technische, sportieve en sociale talenten belangrijk zijn.’ Leerkrachten kunnen zich aanmelden bij het talentnetwerk in hun regio. Ze worden dan op de hoogte gehouden van activiteiten en inspirerende voorbeelden in hun regio. De website www.talentstimuleren.nl is het interactieve platform waar professionals uit het onderwijs informatie over talentontwikkeling kunnen vinden en delen. Bouwman merkt dat leerkrachten het leuk vinden om kinderen te stimuleren in het ontdekken van hun talenten. ‘Maar scholen zitten vaak in een spagaat. Ze hebben het gevoel al zoveel te moeten. De inspectie kijkt immers vooral naar prestaties op het gebied van taal en rekenen. Toch merk je dat er een beweging gaande is. Dat zie je ook terug in de onderwijscampagne #Onderwijs2032 van de overheid.’ Volgens Bouwman is het belangrijk om talentvolle leerlingen te blijven uitdagen, anders daalt hun motivatie en raken ze verveeld. ‘Het is jammer als de passie en het talent van kinderen doodbloedt’

‘Sprankelen en nieuwsgierig zijn’ Valentine de Ruyter is directeur van OBS De Horst uit De Wijk. De school is aangesloten bij het Talentnetwerk Groningen-Drenthe. ‘Er wordt ontzettend veel

52-55_EDG_PO_mei15_Talentennetwork.indd 52

11-05-15 20:13

n als kinderen kunnen uitblinken’

informatie uitgewisseld. Heeft iemand een plan dat werkt, dan kan dit binnen het netwerk worden gedeeld. Waarom zou je op een schat blijven zitten als een ander er ook mee aan de slag kan?’ De Ruyter is voorstander van talentontwikkeling. ‘Je kijkt naar wat een kind goed kan en dat werkt positief. We willen dat leerlingen op onze school hun verwondering en creativiteit behouden. Ze mogen sprankelen en nieuwsgierig zijn.’ Vanaf de intake tot aan groep 8 worden kinderen gescreend op hun interesses en leervoorkeuren. Dit gebeurt onder andere met behulp van de signaleringslijst

Laat je inspireren door een Regionaal Talentnetwerk

✔

Nodig een kwartiermaker van de Regionale Talentnetwerken uit en laat je als school informeren over de mogelijkheden.

✔ Bezoek www.talentstimuleren.nl

Dit is een interactief platform voor professionals in het onderwijs. Op de website vind je voorbeelden, activiteiten, leermaterialen, publicaties en andere informatie over talentontwikkeling.

✔ Word lid van het platform door een basis

account aan te maken, zo blijf je op de hoogte van activiteiten en kun je bijdragen downen uploaden.

✔ Maak een uitgebreid profiel aan, je bent dan

zichtbaar in het overzicht van professionals.

✔ Bezoek een regiobijeenkomst van het

Talentnetwerk. Hier worden veel praktijkvoorbeelden besproken.

>>> PrimaOnderwijs 53

52-55_EDG_PO_mei15_Talentennetwork.indd 53

11-05-15 20:13

+++++ +++++ +++++ +++++ +++++ +++++ +++++ +++++ +++++ +++++ +++++

Gespot op http://talentstimuleren.nl SiDi3. ‘Wĳ willen ons onderwĳs niet als eenheidsworst aanbieden. We gebruiken de methodes Levelwerk en Levelspel om begaafde kinderen extra uit te dagen. Dit is niet vrĳblĳvend, de leerkracht kĳkt mee en coacht.’

Frustratiemoment Elke woensdag komen de hoogbegaafde leerlingen van de Stichting Wolderwĳs, waar OBS De Horst onder valt, bĳ elkaar in een plusklas. Een speciaal opgeleide docent coacht hen bĳ het leren en stimuleert hen om creatief, analytisch en praktisch te denken. Ze leren ook om te gaan met fouten. ‘Het is goed om soms een frustratiemoment te hebben als je de reguliere lesstof met gemak aankunt’, zegt De Ruyter. De school maakt ook gebruik van drie Techniek Torens. ‘Het onderwĳs feminiseert en dan kan er een hoog punnikgehalte ontstaan. Met dit project besteden we daarom extra aandacht aan techniek en wetenschap. Het is leuk om te zien dat opeens héél andere kinderen opvallen en uitblinken.’

52-55_EDG_PO_mei15_Talentennetwork.indd 54

■ Animatievideo met uitleg over het proces van talentontwikkeling.

■ Video over basisschool de Duinoordschool in Den Haag, hier wordt gewerkt aan talentontwikkeling en krĳgen slimme leerlingen les van een verrĳkingsleraar.

■ Instructiefilm waarin kinderen uitleggen hoe je een onderzoeksvraag definieert.

■ Video over hoe je een persoonlĳk werkplan kunt maken voor (hoog)begaafde leerlingen.

■ Een kleurrĳke placemat waarmee kinderen kunnen ontdekken wat hun talenten zĳn.

■ Video over ‘werken met levelwerk’ op OBS Molenakker in Weert.

11-05-15 20:14

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ liChT, slank en Gemakkelijke examensTanD ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ een n i ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ w e e Doe m CE-T! s u l ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ P 4 8 TI++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

De nieuwe Ti-84 Plus Ce-T

De komende maand maakt u kans op de nieuwe Ti-84 Plus Ce-T. juni is de laatste actiemaand, waarin u kans maakt op één van de 20 maandelijks te winnen rekenmachines. elke maand een andere (prijs) vraag!

nd kans! Elke maa ag op e prijsvra CET Ga naar d ineen84 w l/ n / m .ti.co ducation

 Oplaadbare batterij en lader meegeleverd; lagere kosten* en beter voor milieu  examenstand / geheugenblokkering (verplicht tijdens Ce 2016)  Volledige functionaliteit van de Ti-84 Plus (silver edition)  kleurenscherm met backlight en hoge resolutie (240 x 320 pixels) *

je hoeft geen batterijen meer te kopen. Dat maakt de Ti-84 Plus Ce-T ongeveer even duur als de Ti-84 plus met zwart-wit scherm!

Profiteer nu van de docentenaanbieding. Ga naar www.education.ti.com/nederland en download het aanbiedingsformulier (onder het kopje service).

www.education.ti.com/nederland 52-55_EDG_PO_mei15_Talentennetwork.indd 55

11-05-15 20:14

De Promotiebeurs: een prachtkans om lesgeven en promoveren te combineren! Ben jij nieuwsgierig? Heb je een onderzoekende houding? Misschien is de Promotiebeurs iets voor jou. Naast lesgeven krijg je twee dagen de gelegenheid om te werken aan je promotieonderzoek. Je school ontvangt een vergoeding om de vrijgestelde uren op te vangen. Inmiddels zijn bijna 200 leraren met de Promotiebeurs aan het promoveren. Met de Promotiebeurs wil het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de onderzoekscultuur op scholen versterken en de aansluiting tussen universiteiten en scholen vergroten.

Ge誰nteresseerd? Kijk op www.nwo.nl/leraren of kom naar de voorlichtingsmiddag op vrijdag 19 juni 2015 bij NWO.

56_EDG_PO_mei15_OCWadvertentie_v04.indd 56

11-05-15 20:16