PrimaOnderwijs maart/april 2019 by EDG Media

nummer 2 • maart 2019 • www.primaonderwijs.nl • verschijnt 5x per jaar •

Avontuurlĳk leren met FaQta

TERUG NAAR DE BASIS: CODEREN MET HTML

Online Masters

introduceert vijf S-en voor bewust gamen

tijd voor lentekriebels INTERVIEW

Highlights

#NOT2019

Staatssecretaris Knops over belang van ‘Donald Duck duikt in de digitale wereld’

Bestel het 4 en 5 mei Denkboek 2019 Nu mét poster van 156 centimeter breed

LESMATERIAAL ADOPTEER EEN MONUMENT zet leerlingen aan het denken

www.cps.nl

Opleiding tot coach Ondersteun andere leraren in hun leerproces Diverse startdata vanaf 1 april 2019

Een leven lang leren is belangrijk, ook voor leraren. Of je nu een startende, gevorderde of excellente leraar bent. Interne coaching is erg geschikt om dat leerproces te begeleiden. CPS biedt een opleiding tot coach. De opleiding bestaat uit drie modules. Je kunt je aanmelden voor de hele opleiding of voor losse modules.

In het kort: In drie modules ontwikkel je jezelf tot allround coach. In de eerste module gaat het vooral om de praktische toepassing van de theorie. In module 2 worden je vaardigheden in oefensituaties verder aangescherpt. Module 3 legt de nadruk op confrontatie mét behoud van de relatie. • Module 1: basisvaardigheden voor coaches • Module 2: verdieping • Module 3: allround coach

“Uitstekende training met heel veel ruimte voor eigen inbreng. Ik ben echt gegroeid de afgelopen maanden.” Meer informatie en aanmelden: www.cps.nl/coach

Kijk voor alle trainingen en congressen op: www.cps.nl/academie

@primaonderwijs @prima_online

@primaonderwijs

Donald Duck duikt in de digitale wereld en staatssecretaris Raymond Knops vertelt wat jouw leerlingen daarvan kunnen leren.

Het nieuwste 4 en 5 mei Denkboek mét poster van 156 cm! Plus: Een les over monumenten en rituelen © Disney

5 10 13 17 23 27 28 31 35

De vonk van Young Impact Tĳd voor Lentekriebels! Tip voor Week van het geld: lessen van Eurowĳs VEVA-opleiding: een basis voor de toekomst! De Onderwĳswereld van Esther van der Knaap Vmbo’s en ROC’s slaan handen ineen. Avontuurlĳk leren met Faqta D-Day in het Omniversum Formatief evalueren

14 Betere resultaten met Getal & Ruimte Junior

Codeerschool

52 Regisseur van je eigen leven op Theatermavo 55 De Maakbox van Maakotheek

#NOT2019

24 Bewust Gamen in Online Masters

Maak kennis met het onmisbare werk van zorgverleners

PrimaOnderwĳs is een uitgave van

36 Vraag het de Onderwĳsdesk 46 Terug naar de basis met de

Highlights

32 Met 160.000 lezers het grootste blad voor alle onderwĳsprofessionals.

Inhoud

Programmeurs zĳn de bouwvakkers van de toekomst

COLOFON: Hoofdredactie Vanessa Pelle (vpelle@edg.nl) Vormgeving Martin Hollander Medewerkers Tefke van Dĳk, Marleen Kuĳsters, Mandy Kok, Erik Ouwerkerk, Lore Smit, Anouk Spenkelink & Malini Witlox Foto’s Human Touch Photograpy, iStock, Shutterstock. Redactie 030-241 70 44, redactie@primaonderwĳs.nl, postbus 40266, 3504 AB Utrecht Sales 030-241 70 21, account@edg.nl Klantenservice 030-241 70 20 klantenservice@edg.nl Verschĳ ning en verspreiding PrimaOnderwĳs verschĳnt 5 keer per jaar. Verspreiding via gecontroleerde distributie door EDG Media bĳ alle basisscholen en scholen in het voortgezet onderwĳs in Nederland. Naast het magazine biedt PrimaOnderwĳs een tweewekelĳkse nieuwsbrief en de website primaonderwĳs.nl ©Copyright 2019 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever is niet aansprakelĳk voor enig handelen op grond van de in dit blad gegeven adviezen of gedane mededelingen.

Geef uw leerlingen op school les over omgaan met geld en doe mee met de Week van het geld 2019! Een kind dat op jonge leeftijd leert omgaan met geld heeft een goede basis voor financiële redzaamheid als volwassene.

START

Interac ti met we eve lessen video’s rkbladen, en g opdrac roepshten

Bestel ons GRATIS vernieuwd lesmateriaal Praten over geldzaken is een belangrijk onderdeel van leren omgaan met geld. Bestel nu ons nieuwe GRATIS lesmateriaal en ontvang de speciale ‘geld-editie’ van het Kletsdoosje: voor leuke en interessante gesprekken over geld in de klas!

weekvanhetgeld.nl Week van het geld - 25 tot en met 29 maart 2019

5094-WIG WvhG PO-adv 192x285mm.indd 1

Doe mee met de Week van het geld! In de Week van het geld worden in het hele land activiteiten georganiseerd om kinderen te leren omgaan met geld. Het thema van de Week van het geld  is: ‘Ben jij een held met je geld?’. Financiële professionals verzorgen op aanvraag gratis gastlessen en workshops tijdens de Week van het geld. Doe ook mee met de Week van het geld van  t/m  maart !

initiatief van

13-02-19 11:32

SOMET

TART

19 11:32

Al meer dan 40.000 jongeren in actie!

‘Niet alleen mijn leerlingen worden enthousiast, ook als docent word ik geïnspireerd’

Verfrissend programma voor actief burgerschap op school

SOMETHING

START

SOMETHING

START

SOMETHING

START

SOMETHING

START

SOMETHING

START

SOMETHING

Young Impact gelooft dat jongeren de wereld positief kunnen veranderen. Allemaal! Dat zij de energie en het talent hebben om impact te maken. Impact op anderen, op de wereld én op henzelf. Grote impact start met een kleine beweging. Het enige wat ze nodig hebben, is een vonk. Dat kleine beetje energie dat ambitie en talent in beweging zet. Young Impact is die vonk. Succesvolle methodiek

Inspiratie en activatie

Door het programma van Young Impact ervaren leerlingen hoe leuk het is om iets voor iemand anders te doen. Na het tweede jaar gaf 97 procent van de jongeren aan met Young Impact blijvend in actie te willen komen voor een betere wereld. Young Impact neemt de leerlingen op interactieve wijze stap voor stap mee in het verhaal van Young Impact. Ze gaan aan de slag met: wat vind jij belangrijk, wat zijn jouw sterke punten en wat er gebeurt er in jouw omgeving? Hoe kun je middels een challenge (stappenplan) in actie komen?

Met de energieke, jonge trainers van Young Impact gaan leerlingen aan de slag tijdens de kick-off en de workshop. Vervolgens volgen ze digilessen (in de weken na uitvoer door de eigen docent gegeven), komen ze in actie met challenges en vieren de landelijke impact samen met 10.000 andere jongeren tijdens de Young Impact Celebration, waarbij ze op een spectaculaire wijze ervaren dat ze onderdeel zijn van iets veel groters, dit jaar op 12 juni in Rotterdam Ahoy.

Praktisch

⇒ Geschikt voor PO (groep 7 en 8), VO Praktijkonderwijs en MBO ⇒ Gemakkelijk in te zetten tijdens een projectweek/dag, ter verbetering van het burgerschapsonderwijs of ter vervanging van de maatschappelijke stage ⇒ Flexibele startdata, dus in te zetten wanneer het jou uitkomt

Gratis deelname voor de eerste 100 scholen

De inschrijving voor schooljaar 2019/2020 is geopend. Young Impact biedt de eerste 100 scholen een gratis deelname (t.w.v. €5.950,-) aan. Zorg daarom dat je jouw school op tijd inschrijft via youngimpact.nl/scholen. Heb je vragen? Neem dan contact op met Young Impact via 088-8000604

STAR

Donald Duck duikt - met jouw leerlingen in de digitale wereld! Er is een nieuwe speciale editie van Donald Duck met lesprogramma in de maak, exclusief voor groep 6, 7 en 8. Met de ‘Donald Duck duikt in de digitale wereld’ worden leerlingen meegenomen in de zich snel ontwikkelende wereld van privacy, data en de normen, waarden, (grond)rechten en regels die daarbij horen. Zware kost? ‘Niet in de wereld van Donald Duck’, aldus staatssecretaris Raymond Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties die onder andere verantwoordelijk is voor digitale overheid. door vanessa pelle ‘Het is ontzettend belangrijk dat iedereen zich bewust is van zijn of haar voetsporen in de digitale wereld’, zegt staatssecretaris Raymond Knops. ‘De technologie is er en die biedt ongekende mogelijkheden. Maar door de gigantische snelheid waarmee technologische innovaties plaatsvinden, is © Disney het goed om met elkaar in gesprek te gaan over wat er kan en wat er mág. En dan vooral wat mensen zelf vinden wat er mag, want dat is voor iedereen verschillend. De generatie die nu op de basisschool zit, heeft van de wieg tot het graf te maken met technologie. Om met leerlingen het gesprek aan te gaan, hebben we gekozen voor een vorm die bij hen past. En wie beter dan Donald Duck en zijn neefjes kunnen aan de hand van zijn avonturen de kinderen meenemen in de anders zo complexe wereld van data, privacy, wetten en regels.’

Makkelijk, handig en leuk De staatssecretaris vindt dat veel scholen al goed aandacht besteden aan de vele mogelijkheden van internet en de valkuilen die er helaas aan kleven. Hij wil met deze speciale Donald Duck, die kosteloos voor álle leerlingen beschikbaar is, scholen een extra tool geven om daarmee (verder) aan de slag te gaan. ‘Kinderen zijn intuïtief en heel handig online maar dat wil niet zeggen dat ze altijd kunnen doorgronden wat de gevolgen van hun acties zijn. Wat gebeurt er wanneer jij je ID of andere persoonlijke gegevens op bijvoorbeeld Instagram zet, welke sporen laat je online achter? Kinderen, weet ik ook uit mijn eigen 6

ervaring, pakken een apparaat en zitten binnen een paar seconden daar waar ze online willen zijn. Dat is heel mooi, maar ze moeten zich wel bewust zijn dat niet alles alleen maar makkelijk, handig en leuk is.’

Eigen mobieltjes Het verbod op discriminatie, recht op privacy, het recht op zelfbeschikking, vrijheid van meningsuiting en vrijheid van informatie… het komt aan bod in Donald Duck duikt in de digitale wereld. ‘Dit zijn termen die wij als volwassenen gebruiken, maar in de speciale Donald Duck wordt dit natuurlijk anders verwoord’, aldus de staatssecretaris. ‘Het zijn echter wel zaken die je bespreekbaar moet maken. Op deze leeftijd krijgen veel kinderen een eigen mobiele telefoon, het is dus een logisch moment om daarover met hen in gesprek te gaan.’

Raad van Kinderen Deze speciale editie van Donald Duck is volgens Knops een sterke start, die kan aanzetten tot een bredere dialoog. ‘Je kunt als leraar de Donald Duck aan ouders laten zien op ouderavonden om zo ook met hen het gesprek aan te aan. Ouders bepalen immers hoelang hun kinderen op hun mobieltjes zitten, waar ze naar kijken, wat voor online contact kinderen hebben en met wie. Zij kunnen hun kinderen hierin begeleiden. Hetzelfde geldt overigens ook andersom! Kinderen kunnen een heel belangrijke brugfunctie vervullen naar ouderen die nog niet zo digivaardig zijn. Hierover heb ik interessante gesprekken met de Raad van Kinderen. Eén van de ideeën was om hun opa’s en oma’s, buren, ooms en tantes te leren hoe ook zij zich veilig en bewust kunnen manoeuvreren in de online wereld. Zo spelen we allemaal een rol.’

Staatssecretaris Raymond Knops: ‘Wie beter dan Donald en zijn neefjes kunnen kinderen meenemen in de anders zo complexe wereld van data, privacy, wetten en regels.’ Dat het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrĳksrelaties trekker is van dit project, is volgens Knops vanzelfsprekend. ‘Als Binnenlandse Zaken en Koninkrĳksrelaties zĳn we verantwoordelĳk voor grondrechten én digitale overheid. Dan is het logisch dat wĳ nu ook over de normatieve kant de dialoog aangaan. Je kunt eigenlĳk de hele normen en

waarden-discussie, die leraren hebben met hun leerlingen en ouders thuis met hun kinderen, ook hier toepassen. Wat mag wel en niet, voor jezelf maar ook naar andere mensen. Wat geldt in de echte wereld, geldt in zekere zin ook in de digitale wereld. Als die boodschap positief wordt ontvangen en leidt tot een maatschappelĳke dialoog, dan is dit project geslaagd!’

Bestel voor al jouw leerlingen ‘Donald Duck duikt in de digitale wereld’ De ‘Donald Duck duikt in de digitale wereld’ en het lesprogramma zĳn leerzaam en leuk! Door diverse avonturen leren de leerlingen welke nieuwe technologieën hun opwachting maken en wat dat voor hen betekent. Ze leren dat er online ook normen, waarden, rechten en regels zĳn. Laat het vooral aan de inwoners van Duckstad over om daar op een aansprekende manier uitleg over te geven. Met de hulp van jou als leraar natuurlĳk.

Leerlĳn en kerndoelen

De ‘Donald Duck duikt in de digitale wereld’ en het lesprogramma zĳn in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrĳksrelaties, in samenwerking met Donald Duck Weekblad ontwikkeld en passen binnen de leerlĳn Digitale Geletterdheid (Computational thinking, Informatievaardigheden en Mediawĳsheid). Het lesprogramma sluit daarnaast aan op kerndoelen vallende onder Oriëntatie op jezelf en de wereld - Mens en samenleving. Doe mee met dit project en bestel voor al jouw leerlingen kosteloos de speciale uitgave van Donald Duck, inclusief lesmateriaal. Bestellen kan via primaonderwĳs.nl/donaldduck

PrimaOnderwĳs 7

MASTERCLASSES, VOOR én DOOR PROFESSIONALS! Vergroot je inzicht en begeleid leerlingen (en collega’s) effectiever.

SCHRIJF JE IN!

SLAGVAARDIG MET SNELLE KLEUTERS

GETALBEGRIP

AUTOMATISEREN

Wat leer je? In deze masterclass nemen we je in vogelvlucht mee: van het signaleren van de kleuters met een voorsprong, het herkennen en interpreteren van het gedrag van deze kleuters naar jouw acties om hen te helpen bij het ontwikkelen van de vaardigheden die alle kinderen nodig hebben in hun schoolloopbaan, maar ook in hun verdere leven.

Wat leer je? Getalontwikkeling van kinderen verloopt vaak zonder problemen. Een deel van de kinderen loopt hierin echter achterstand op: de getalontwikkeling belemmert dan het leren rekenen.

Wat leer je? In deze masterclass leer je op welke manier het automatiseringsproces bij het rekenen verloopt bij de meeste leerlingen én bij zwakke rekenaars. Ook wordt aandacht besteed aan het referentieniveau 1F en de verdeling van basisbewerkingen over de leerjaren.

Na de masterclass ben je in staat om goed te signaleren en om gedrag van de leerling binnen het spectrum ontwikkelingsvoorsprong te duiden. Je bent op de hoogte van de vaardigheden die deze kinderen nodig hebben om goed te kunnen functioneren in het onderwijs én je hebt de handvatten om je onderwijs daarop aan te passen.

In deze masterclass wordt extra aandacht besteed aan het vergroten van getalbegrip tot en met 10, 20 en 100. Ook wordt aandacht besteed aan de algemene getalontwikkeling en factoren die daarop van invloed zijn. Je leert hoe je kinderen met een mogelijke achterstand op getalbegrip kunt onderzoeken en hoe je de resultaten van je onderzoek kunt inzetten. Ook maak je kennis met passend materiaal.

Er wordt een koppeling gemaakt tussen automatiseringstoetsen en de Rekensprintserie. Je krijgt tools om de mate waarin de basisvaardigheden beheerst én geautomatiseerd zijn, goed in beeld te brengen. Daarnaast is er aandacht voor de manier waarop zwakke hoofdrekenaars een inhaalslag kunnen maken.

MAART

APRIL

15 MEI

MAART

APRIL

MAART

APRIL

Se7en, Utrecht

Breda

Arnhem / Nijmegen

De Archipel, Amsterdam

Arnhem / Nijmegen

De Archipel, Amsterdam

Arnhem / Nijmegen

DOOR WIE?

VOOR WIE?

Marijke Theunissen GETALBEGRIP en AUTOMATISEREN

Marije van Oostendorp GETALBEGRIP en AUTOMATISEREN

Drs. Lilian C. van der Poel SLAGVAARDIG MET SNELLE KLEUTERS

Marian Habermehl, Msc. SLAGVAARDIG MET SNELLE KLEUTERS

Ontwikkelaar van de reeks Rekensprint. Remedial teacher en ambulant begeleider.

Expert in het jonge kind. Samen met Marian Habermehl schreef ze Slagvaardig met snelle kleuters.

Gespecialiseerd in leerproblemen. Ze is auteur en onderzoekt vanuit haar eigen praktijk kinderen op rekenproblemen en dyscalculie.

De inschrijving staat open voor remedial teachers, intern begeleiders, rekencoördinatoren, orthopedagogen en psychologen (GETALBEGRIP en AUTOMATISEREN). Maar ook voor IB’ers, kleuter- en onderbouwcoördinatoren en leerkrachten uit de onderbouw (SLAGVAARDIG MET SNELLE KLEUTERS). Deze masterclasses geven ruimte aan 10 tot 20 deelnemers, in kleine groepen dus!

Researchmaster onderwijswetenschappen. Vanuit haar ervaring met kinderen in de jeugdzorg heeft ze Slagvaardig met snelle kleuters ontwikkeld.

MELD JE AAN OP WWW.SCHOOLSUPPORT.NL/MASTERCLASS2019 Schrijf je in via het inschrijfformulier. Elke deelnemer ontvangt na afloop een deelnamecertificaat. Wil je deze masterclasses op je eigen school of bovenschools, mail dan datum en groepsgrootte naar service@schoolsupport.nl.

masterclass_a4_PO.indd 1

11-2-2019 17:51:11

R !

Lesprogramma Zorg & Welzĳn mét 2 nieuwe modules!

7:51:11

Laat jouw leerlingen kennismaken met de wereld van zorg en welzijn. Deze sector kent prachtige beroepen die wellicht op het lijf van je leerlingen zijn geschreven. Via het bijzondere lesprogramma Aan JOU hebben we wat krijgen jongeren een beeld van deze dynamische sector, die zoekt naar jongeren met energie, die de boel durven op te schudden, vragen durven te stellen en willen bijdragen aan de zorg en het welzijn van hun medeburgers.

De modules in Aan JOU hebben we wat tonen in Instagram-stĳl dagen uit het leven van een zorgvrager. De schermen bevatten onderschriften bĳ de foto’s, opdrachten, kennisvragen, discussiepunten, dilemma’s en stellingen. Er zĳn polls en tesjes op het digibord uit te voeren of op de smartphone in de klas.

Extra modules Er zĳn twee extra verdiepende modules aan het lesprogramma toegevoegd:

1. Zorg 2.0 - Van sensor tot robot. In de zorg vinden prachtige technologische innovaties plaats. Hierdoor kunnen mensen langer thuis wonen, worden medicĳnen door drones bezorgd en assisteren robots bĳ operaties. Deze module laat scholieren kennismaken met de innovaties en zet aan tot denken: Past de combinatie Zorg & Technologie bĳ mĳ?

Gehandicaptenzorg - Maak jĳ het verschil? Aan de hand van praktĳkverhalen ontdekken scholieren hoe een dag in de gehandicaptenzorg eruit kan zien. Ze maken kennis met verschillende soorten cliënten en zien hoe de zorghulpverleners als mens zĳn, want in dit werk zĳn zĳ vaak ‘het medicĳn’. Leerlingen ervaren dat ze met eigenschappen als humor, lef en nieuwsgierigheid echt het verschil kunnen maken.

Sector- en profielkeuze Aan JOU hebben we wat is toepasbaar bĳ de sectoren profielkeuze en binnen de thema’s loopbaanleren en overige LOB-uren. Het lespakket is een combinatie tussen online (plenaire) lessen en fysiek materiaal. Het lesprogramma is een initiatief van de regionale werkgeversorganisaties in de sector Zorg & Welzĳn, samen verenigd in RegioPlus.

Bestel het lespakket via www.primaonderwĳs.nl/aanjouhebbenwewat

Het mooiste wat je kunt geven, is jezelf Regioplus, samenwerkingsverband van regionale werkgeversorganisaties zorg en welzijn

s l e b e i r k e t n e Tijd voor L

Het is weer tijd voor de Week van de Lentekriebels. Van 18 tot en met 22 maart geven scholen in het basis- en speciaal onderwijs lessen over de thema’s weerbaarheid, relaties en seksualiteit. PrimaOnderwijs vroeg zich af hoe leerkrachten seksualiteit bespreekbaar maken in hun klas... oor marleen kuijsters

Eva van Rooij (groep 8) ‘We openen de Week van de Lentekriebels met de hele school. Dan is het voor de leerlingen duidelijk dat we weer van start gaan met thema’s als weerbaarheid, relaties en seksualiteit.’ Grenzen aangeven: ‘Elke leerkracht geeft dagelijks een les, bijvoorbeeld over voortplanting. Het is lachen, gieren, brullen als we alle woorden op het bord zetten die we kunnen bedenken bij het thema lentekriebels. De kinderen willen van alles weten. Ook praat ik met mijn klas over grenzen aangeven.’ Meter: ‘Alles is toegankelijk via internet. Het is belangrijk dat iemand een kind wegwijs maakt en leert nadenken over de grenzen. Wat voelt goed en wat nog niet? Zoenen bijvoorbeeld: tijdens de Week van de Lentekriebels werken we met een meter. Hierop staat bijvoorbeeld de gemiddelde leeftijd waarop jongeren voor het eerst zoenen. Zo kunnen kinderen zien dat het helemaal niet gek is als ze daar nog niet aan toe zijn.’ Hartverwarmende reacties: ‘Na een mooi gesprek over de veranderingen van je lichaam wanneer je volwassen wordt, kwam een meisje (groep 6) bij me en zei: “Wat hebben we het als vrouwen toch zwaar hè juf.” Prachtig, die hartverwarmende reacties.’

Iris Overwijk (docent maatschappijleer) ‘Ik bespreek het hele jaar de thema’s liefde en seksualiteit als het ter sprake komt. Zo dacht een leerling dat ik lesbisch was. Een andere leerling reageerde: “Dat kan je zo toch niet zeggen.” Ik ga daar juist wél op in en vraag de klas: “Waarom zou hij dat niet mogen vragen?” Dan ontstaan mooie open gesprekken. Ook vragen leerlingen wel eens hoe ik mijn toenmalige vriend mee uitgevraagd heb.’ Grenzen: ‘Soms kap ik een vraag af. Dan vertel ik de klas dat dit echt een stukje van mij is dat ik niet wil delen. Op deze manier leer ik hen dat iedereen zijn eigen grenzen heeft.’ Veilige plek: ‘Voor mij is het belangrijk dat leerlingen kunnen zijn wie ze zijn, dat het klaslokaal hiervoor een veilige plek is. Ik zie dat het leerlingen helpt om open gesprekken over deze onderwerpen te voeren. Dat is vormend en waardevol.’ Homonologen: ‘Het steekt mij als leerlingen zich niet veilig voelen, daarom speel ik mee in Homonologen, een voorstelling van Live Your Story Een bundeling van verhalen van allerlei soorten mensen: hetero, bi, homo, trans, stoer, lief, scholier, student, mentor, moeder, dominee. Theater breekt iets open bij leerlingen. We spelen het binnen het voortgezet onderwijs en willen het naar het primair onderwijs brengen.’

Bonnie van den Akker (groep 6 en voorlichter COC Leiden) ‘In mĳn lessen besteed ik het hele jaar door aandacht aan deze onderwerpen. Ik vind het belangrĳk dat kinderen in een veilige omgeving mogen nadenken en kunnen praten over andere relatievormen. Dat het in hun beleving wat gewoner wordt dat er andere relatievormen bestaan. Hiervoor gebruik ik o.a. een les van de Week van de Lentekriebels. Dan praat ik met de klas over latrelaties of het hebben van een relatie met iemand van het gelĳke geslacht.’ Wie doet bĳ jullie de was: ‘Zelf heb ik een relatie met een vrouw. Als ik mĳn klas vertel dat ik met mĳn vriendin op vakantie ben geweest, krĳg ik soms de vraag: “Wie doet bĳ jullie de was?” Of: “Wat vinden jouw kinderen daarvan?” Genderastronaut: ‘Ik laat kinderen ook kennismaken met de genderastronaut, ontwikkeld door het COC. Via filmpjes ontdekken zĳ dat je identiteit is opgebouwd uit verschillende onderdelen: sekse, genderidentiteit en genderexpressie.’ Gastlessen: ‘Ik geef via het COC gastlessen in het voortgezet onderwĳs. Leerlingen mogen mĳ dan indelen: wat is mĳn geaardheid bĳvoorbeeld? Altĳd is er wel een leerling die aangeeft dat dat niet kan! Dat is precies waar we naartoe willen: een goed gesprek beginnen. Kinderen zĳn open en denken nog niet zo in hokjes. Prachtig om te ervaren.’

Marja van den Bos (groep 7/8) ‘Waarom moet je 18 zĳn om seks te mogen hebben? Kun je zwanger worden van masturberen? Aan het begin van de themaweek laat ik mĳn leerlingen hun vragen anoniem opschrĳven. Ik verweef ze in mĳn verhaal.’ Bespreekbaar maken: ‘Het is belangrĳk om normaal over deze thema’s te doen en ze bespreekbaar te maken, waardoor kinderen meer bewust worden van hun eigen lichaam. Op internet is veel te vinden waardoor een verkeerd beeld van seks kan ontstaan. Ik merk dat kinderen het soms fĳner vinden om een vraag anoniem te stellen dan het met hun ouders te bespreken.’ Puberteit: ‘Ik geef tĳdens deze week ook de lessen rond puberteit en leg bĳvoorbeeld uit hoe menstruatie werkt. Als ik een tampon in een glas water laat zakken, klinkt er flink wat gegiechel.’

Linda Hauer (consulent seksuele gezondheid) ‘Tĳdens de Week van de Lentekriebels geef ik op uitnodiging les op basisscholen via het lespakket Kriebels in je buik, soms voeg ik er eigen lessen aan toe. Ouders denken vaak dat kleuters te jong zĳn voor seksuele voorlichting. Maar je kunt zo leuk met hen praten over verliefdheid, het ontdekken van je eigen lichaam of de verschillen (en overeenkomsten!) tussen jongens en meisjes. Bĳ de oudere groepen is het mooi om te zien dat de kwartjes vallen

als ik een les geef over voortplanting: “Oh dat bedoelde papa met eitjes...” Seksvragendoos: ‘In groep 8 laat ik de seksvragendoos rondgaan: iedere leerling mag anoniem een vraag opschrĳven. Allerlei vragen komen voorbĳ: “Hoe moet je zoenen?” Of: “Wat moet je doen als je homo bent maar er met niemand over durft te praten?” Meer openheid over seksualiteit bevordert de seksuele gezondheid. Zo belangrĳk. Ik merk dat jongeren sommige onderwerpen waar ze meer over willen weten niet met hun ouders bespreken. Ze worstelen er alleen mee. De Week van de Lentekriebels kan bĳdragen aan meer openheid en biedt gelegenheid om antwoord te vinden op hun vragen. Zelfs na de lessen sturen leerlingen me nog allerlei vragen via sociale media.’ Trainingen docenten: ‘Ik geef trainingen aan docenten. Hoe maak je seksualiteit bespreekbaar, hoe kun je omgaan met de reacties die loskomen bĳ kinderen? Ook leg ik meer uit over de seksuele ontwikkeling van kinderen en we bespreken hoe je leerlingen kunt ondersteunen en afwĳkend gedrag kunt signaleren. Het allerbelangrĳkste vind ik dat leerlingen meekrĳgen dat het ontdekken van seksualiteit iets leuks is.’

Christine Eikelenboom (ondersteunt leerkrachten groep 1, 6 en 7) ‘Bĳ mĳn kinderen op school werd eerder al aandacht besteed aan de Week van de Lentekriebels. Ik vond dit een goed idee en heb het bĳ ons op school aangekaart. Iedere leerkracht geeft in zĳn eigen groep de lessen. Ik ben degene die het coördineert en een draaiboek opstelt.’ Digitale lessen: ‘We geven digitale lessen van Kriebels in je buik. Bĳ de bibliotheek vragen we een boekenpakket aan en we houden kringgesprekken. Het is belangrĳk om hier het hele jaar door aandacht aan te besteden en daar ook ouders bĳ te betrekken.’

Ga naar

weekvandelentekriebels.nl voor informatie, inspiratie en materiaal.

Flits maakt lezen boeiend voor iedere leerling! – Goede leesresultaten door te leren lezen met de tekst centraal. – Gemiddelde, zwakke en sterke lezers bereiken hun hoogst haalbare niveau. – Een compleet, maar compact lesprogramma waardoor er veel tijd is voor het maken van leeskilometers. – Prikkelt leerlingen om te wíllen lezen, onder andere door nieuwsgierig makende Flitsvragen en creatieve boektaken.

flits-lezen.nl

Oordeel zelf! Van alle scholen die in 2018 met Vraag je een nieuwe methode beoordelingsvoortgezet technisch lezen startten, materiaal aan op koos bijna de helft voor Flits! steppingstonesjunior.nl

Adv_Flits_192_285_mm_PrimairOnderwijs2018.indd 1

12/02/2019 13:34

19 13:34

✓ ✓ ✓

Minimale voorbereiding Uitgebreide lesbrief Aansprekend lesmateriaal en filmpjes

✓ ✓

Alternatief voor een rekenles

✓

Voor iedere groep passend

Voldoet aan de door het Nibud gestelde leerdoelen lesmateriaal

Bestel gratis lesmateriaal voor de Week van het geld (of de rest van het jaar...) 25 t/m 29 maart is het de Week van het geld. Een leuke week om aan de slag te gaan met de lessen van Eurowijs. Alle lessen voldoen aan de Nibud-leerdoelen. Op eurowijs.nl kun je de werkboekjes inkijken. Handig voordat je iets bestelt. Het Eurowĳs-lesmateriaal voor groepen 1 t/m 8 van het basisonderwĳs bestaat uit werkboekjes, placemats, een lesbrief en digibordondersteuning. Voor de onderbouw van het middelbaar onderwĳs zĳn er werkbladen, een lesbrief en een prezi. Het speciale onderwĳs kan materiaal voor het basisonderwĳs en middelbaar onderwĳs bestellen. De lessen worden ondersteund door educatieve filmpjes. Wĳ zetten een paar voorbeelden op een rĳtje.

Groep 5

Voor groep 3 is er bĳvoorbeeld lesmateriaal waarbĳ de leerlingen de waarde van de euro leren kennen. In de educatieve filmpjes en bĳbehorende opdrachten komen ook sparen, uitgeven en pinnen aan bod. Aan het einde van de les kunnen de leerlingen hun eigen munten en biljetten ontwerpen. Voor groep 5 komt veilig pinnen aan bod. Er is daarnaast aandacht voor in welke landen in Europa met de euro wordt betaald, de invloed van de verleidingen van reclame en leren rekenen met contant en giraal geld. Het laatste jaar op de basisschool is een spannende tĳd voor de leerlingen uit groep 8. Op de middelbare school krĳgen ze straks ongetwĳfeld te maken met verschillende financiële verleidingen. Hieraan wordt aandacht besteed in het lesmateriaal voor groep 8. Naast het rekenen met en het herkennen van vreemde valuta, ook aandacht voor telefoonabonnementen. Doe ook de Geldtype Test, waardoor leerlingen kunnen ontdekken of ze spaarders of uitgevers zĳn?

Groep 8

Voor het voortgezet onderwĳs worden alle genoemde thema’s een niveautje hoger getild met werkbladen per thema. Leerlingen leren onder meer over de verschillende manieren van betalen, wisselgeld berekenen, vals geld herkennen en voorzichtig en veilig omgaan met hun geld en pinpas. Speciaal voor leerlingen, maar stiekem ook heel leuk voor de leraar, is de site

eurowĳskids.nl . Hier vind je veel fun zoals filmpjes en spelletjes maar ook een gratis spreekbeurtpakket met daarin een instructievideo hoe je een spreekbeurt geeft, informatie over de geschiedenis van geld, over munten en bankbiljetten, over geldcriminelen en hoe een bank werkt.

Meer zelfvertrouwen en betere resultaten met Getal & Ruimte Junior Getal & Ruimte Junior is de nieuwste rekenmethode van Noordhoff Uitgevers. Centraal bij de methode staat dat leerlingen effectief en gestructureerd leren rekenen vanuit aandacht, zelfvertrouwen en eigenaarschap. Iedere week komt er één rekenonderwerp aan bod met opdrachten voor elk niveau. Leerlingen leren hiermee hoe ze verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leerproces. Ook krijgen ze steeds meer zelfvertrouwen door het herhalen van stappen. Groep 4leerkracht Mirjam van der Graaf van Kindcentrum Impuls deelt haar ervaringen. door tefke van dĳk

Aansluiten bij onderwijsvisie Mirjam van der Graaf is leerkracht in groep 4 bĳ Kindcentrum Impuls in Zwĳndrecht en werkt voor het tweede schooljaar met de methode. Wat was de belangrĳkste reden om voor de nieuwe methode te kiezen? Van der Graaf: ‘Hiervoor hadden we een verouderde versie van De Wereld in getallen en in 14

‘

Dat de methode een doorlopende leerlijn vormt met de grootste wiskundemethode in het VO is een plus!’

‘

Om goed te leren rekenen, hebben leerlingen herhaling nodig in een duidelĳke structuur. De nieuwe methode Getal & Ruimte Junior gebruikt daarom een heldere en gestructureerde rekendidactiek met iedere week aandacht voor één onderwerp. Kinderen krĳgen iedere dag instructie en gaan in kleine stapjes van oefenen naar toepassen. Getal & Ruimte Junior biedt leerlingen duidelĳke en altĳd werkende rekenstrategieën en tĳd voor automatiseren en memoriseren. Kinderen komen hierdoor sneller verder en dat geeft ze zelfvertrouwen.

onze rekenexpertgroep hebben we besproken wat we nou eigenlĳk wilden. Vervolgens hebben we gekeken welke methode daar het beste bĳ past. Dat bleek Getal & Ruimte Junior.’ De nieuwe rekenmethode moest bĳ Kindcentrum Impuls aansluiten bĳ het Doordacht Passend Lesmodel (DPL) en Directe Expliciete Instructie (EDI), waarbĳ leerkrachten één doel per les goed behandelen. ‘Getal & Ruimte Junior sluit daar

‘

Iedere leerling werkt aan hetzelfde lesdoel, maar dan op hun eigen niveau

mooi bij aan. De methode is duidelijk en je kunt er goed mee differentiëren. We werken aan één doel per les en één doel per week en dat was voor ons een belangrijke reden om ervoor te kiezen. Dat de methode een doorlopende leerlijn vormt met de grootste wiskundemethode in het voortgezet onderwijs is niet doorslaggevend geweest, maar wel een plus!’

Ik, wij en jullie De instructie in de methode past goed bij de manier van lesgeven bij Kindcentrum Impuls en hun visie op onderwijs. ‘We starten altijd met een haak en gebruiken in onze lessen spel, coöperatieve werkvormen, een filmpje of een foto’, vertelt Van der Graaf. ‘Daarbij gaan we uit van ik, wij en jullie: eerst voordoen, dan samen en uiteindelijk alleen. De methode hanteert dezelfde uitgangspunten.’ Het onderdeel Test jezelf is een verplichte les in de klassen van Kindcentrum Impuls. ‘De leerlingen zien na de les welke opgaven zij moeten maken in hun maatwerk/pluswerk les. De methode is heel adaptief, iedere leerling werkt op zijn of haar eigen niveau.’

Alle leerlingen hetzelfde doel Iedereen in de klas werkt aan hetzelfde doel, maar wel ieder op zijn eigen niveau. Na een klassikale (gezamenlijke) instructie gaan de leerlingen zelfstandig aan het werk. Het is van belang dat elk kind de juiste uitdaging krijgt. Ieder kind leert immers rekenen in

zijn eigen tempo; met kleine stapjes of met reuzensprongen. Met de mogelijkheden van Getal & Ruimte Junior kun je binnen elke les en elke opdracht differentiëren. Aan de blauwe en zwarte opgaven zien kinderen zelf welke opdrachten bij hun niveau aansluiten. Voor de sterke rekenaars zijn er tempo- en verdiepingsopdrachten. Voor wie de basisstof te moeilijk is, is er de ‘niveaulijn’. Deze kinderen werken net als de rest van de klas aan hetzelfde lesdoel, maar dan op hun eigen niveau. Van der Graaf merkt dat zwakke leerlingen baat hebben bij de methode. ‘Tot groep 4 hebben zij alleen een werkboek en dat werkt heel goed. Het is ook goed dat alle leerlingen aan hetzelfde doel werken. Daardoor behandel je zwakke leerlingen niet apart, ze horen bij rest van de groep.’ Ook sterke rekenaars komen in de les aan hun trekken. ‘Zij weten dat ze de blauwe sommen moeten maken en ze kunnen aan de slag met verdiepingsvragen. Die zijn lastig maar ook uitdagend. Ik zeg altijd dat ze het in ieder geval kunnen proberen. Dat ze kunnen kiezen maakt leerlingen autonoom, ze maken hun eigen keuzes.’ Voor de excellente rekenaars is er een apart boek Meesterwerk met drie grotere opdrachten per week.

Verhaaltjessommen Kinderen vinden het vaak moeilijk om de juiste som uit de context te halen. Daarom pakt Getal & Ruimte Junior dit systematisch aan met een stappenplan. Kinderen leren contextsommen oplossen volgens dit gestructureerde stappenplan. Het drieslagmodel en het stappenplan uit het VO vormen de basis hiervoor. Van der Graaf ziet zichtbaar betere resultaten en de Cito-scores zijn er duidelijk op vooruitgegaan. ‘De leerlingen maken nu iedere week verhaaltjessommen. Ik hoef er zelf niets bij te zoeken, het zit al in de methode. Inclusief uitdagende verhalen voor leerlingen die meer aankunnen.’

Betere doorstroom Bij Kindcentrum Impuls waren ze positief verrast met de eerste Cito-resultaten na invoering van Getal & Ruimte Junior. ‘Een nieuwe methode heeft normaal gesproken tijd nodig en de scores bij de methodetoetsen waren in eerste instantie vrij laag. Daar schrokken we van, maar gelukkig merkten we daarna dat verhaalsommen beter beklijfden en dat de kennis van de leerlingen beter aansloot bij de opgaven in de Cito-toets. Na drie blokken waren we gewend aan de nieuwe manier van werken en in het tweede jaar zien we nog meer verschil. Leerlingen stromen beter in doordat ze de nieuwe methode al een heel jaar hebben gehad.’

Meer weten? Kijk op getalenruimtejunior.nl

PrimaOnderwijs 15

Ken je kwaliteiten (jeugd)kwaliteitenspel Betrek leerlingen actief bij hun leerproces en zet het Ken je kwaliteiten – (jeugd)kwaliteitenspel in.

Nieuwe editie

Het succesvolle kwaliteitenspel is in een nieuw jasje gestoken. Niet alleen is het ontwerp verbeterd, er zijn ook twee VO-kwaliteiten toegevoegd. Het kwaliteitenspel is door CPS ontwikkeld vanuit een pedagogische visie op onderwijs waarin actieve betrokkenheid van kinderen en jongeren bij hun eigen leerproces en verantwoordelijkheid voor hun eigen leerprestaties centraal staan. Doel van het Ken je kwaliteitenspel is leerlingen bewust(er) maken van hun eigen kwaliteiten en op die manier bijdragen aan een positief zelfbeeld. Laat uw leerling een kwaliteitskaart trekken en ga vervolgens samen in gesprek over het woord op het kaartje. Succes verzekerd! Het spel bestaat uit een handleiding en 92 prachtig geïllustreerde kaartjes, waarvan 60 kaartjes basiskwaliteiten bevatten en 32 kaartjes voortgezette kwaliteiten.

Gebruikers over het spel: “De kinderen waren heel enthousiast. Ze waren erg open over hoe ze over dingen dachten. Vaak verrasten ze mij met hun reacties en opmerkingen.”

“Ik heb bewust twee jongens uitgekozen met wie ik in de groep nog wel eens moeite heb. We hebben een half uurtje gesproken over hun kwaliteiten. Ik merkte daarna echt een verandering in het contact: ze zijn een stuk opener naar mij toe.”

Prijs: € 34,95 Sector: po/vo/mbo | Bestelnummer: 32420 | ISBN: 9789065081452 | Auteur: Els Loman

Nieuwsgierig? Op www.cps.nl/kwaliteitenspel kunt u een voorbeeld van de handleiding downloaden.

Bestel deze en meer CPS-uitgaven op www.cps.nl/uitgeverij

NA HET VMBO IS DE VEVA-OPLEIDING EEN PERFECTE BASIS VOOR EEN MOOIE TOEKOMST! Nog even en jouw leerlingen zijn klaar met het vmbo. Wat gaan ze dan doen? Het is een vraag die vaak bij jou als docent terechtkomt. Misschien is VEVA wel iets voor hen! Tijdens de VEVAopleiding (Veiligheid & Vakmanschap) leren ze een vak zoals logistiek medewerker, automonteur, verzorgende of beveiliger. Maar dan wel een heel bijzondere! Met het speciale VEVA-lespakket laat je de diverse vakrichtingen meer tot de verbeelding spreken.

PERFECTE BASIS

Een volwaardige mbo-opleiding met nét een beetje meer? Met de opleiding Veiligheid en Vakmanschap (VEVA) combineren leerlingen een mbo-opleiding met praktijkweken bij de Marine, Landmacht en Luchtmacht. Er zijn maar liefst 10 verschillende vakrichtingen die leerlingen kunnen volgen op mbo-niveau 2, 3 of 4. Ze zijn praktijkgericht bezig, doen veel aan sport en zijn verzekerd van een stage bij één van de krijgsmachtdelen. Zo worden ze voorbereid op een uitdagende startfunctie bij Defensie. Een perfecte basis voor een mooie toekomst!

STREEPJE VOOR

Er zijn tien verschillende richtingen: Bedrijfsauto-techniek, ICT, zorg, bouw, mechatronica, maritiem, vliegtuigonderhoud, beveiliging, logistiek en grondoptreden. Met hun VEVA-diploma hebben leerlingen een streep voor om bij Defensie te gaan werken, maar ze kunnen uiteraard ook bij andere bedrijven aan de slag.

BREDE OPLEIDING

Naast vakspeciﬁeke lessen volgen leerlingen basisvakken zoals Nederlands, Engels en ‘Loopbaan & Burgerschap’. Daarnaast is er aandacht voor sportieve activiteiten zoals ﬁtness, een hindernisbaan en een bivakweek en voor veiligheid in de vorm van patrouillelessen, militaire EHBO en brandbestrijding. Leerlingen verkrijgen hierdoor belangrijke vaardigheden als discipline, doorzettingsvermogen, teamwork en oplossingsgerichtheid en worden mentaal en fysiek sterker.

LESPAKKET

In het speciaal ontwikkelde interactieve lespakket komen de vakrichtingen van VEVA uitgebreid aan bod. Verschillende vragen, voorbeelden uit de praktijk en verhalen van militairen geven een goed beeld van het toekomstige werkveld. Meld je aan voor het online lesmateriaal van VEVA (Veiligheid & Vakmanschap) voor het vmbo via www.primaonderwijs.nl/veva

Het 4 en 5 mei

Denkboek editie 2019

Leren over herdenken en vieren

De dagen 4 en 5 mei komen er weer aan. Tijd om met de leerlingen stil te staan bij de inhoud en betekenis hiervan. Dat kan met het 4 en 5 mei Denkboek , de inmiddels welbekende educatieve uitgave waarmee het Nationaal Comité 4 en 5 mei leerlingen op verschillende manieren uitdaagt om na te denken over de Tweede Wereldoorlog, herdenken en vieren, vrijheid en democratie. Want wat herdenken we eigenlijk op 4 mei en vooral wie? En wat vieren we op 5 mei? En waarom is het belangrijk dat we minstens één keer per jaar stilstaan bij deze onderwerpen? foto’s chris van houts

In 2019 brengt het Nationaal Comité 4 en 5 mei de vierde editie van het 4 en 5 mei Denkboek uit, een gratis boek voor alle leerlingen in groep 7 (en vaak ook 8) waarin deze vragen worden gesteld en waarin leerlingen worden uitgedaagd hier zelf een antwoord op te bedenken. In het Denkboek staan daarnaast allerlei verhalen over de Tweede Wereldoorlog, die context geven aan het herdenken, herinneren en vieren. In elke editie van het 4 en 5 mei Denkboek wordt een deel van de content aangepast, zodat het elk jaar opnieuw interessant is voor leerkrachten om het te bestellen en te behandelen met hun leerlingen.

Deze poster is 156 cm breed. Leuk

voor aan de muur in de klas .

Tijdlijnposter De afgelopen jaren werd bij elke editie van het Denkboek een speciale extra bijlage ontwikkeld en meegeleverd. Dit jaar is dat een poster met een tijdlijn van de Tweede Wereldoorlog. Op deze tijdlijn zijn enkele van de talloze bepalende momenten van de oorlog, in zowel Nederland als overzee, geĂŻllustreerd. Leerkrachten kunnen deze Tijdlijnposter ophangen in de klas, om zo het gesprek aan te gaan met hun leerlingen: Wat zie je? Welke gebeurtenissen kende je al? Welke zijn nieuw voor je? Mis je ook gebeurtenissen? Zou je andere keuzes hebben gemaakt? Wat heeft deze poster met herdenken en vieren te maken? Wat hebben deze gebeurtenissen te maken met de wereld waarin wij leven?

Handleiding In de docentenhandleiding staan suggesties om met de tijdlijn aan de slag te gaan: leerlingen kunnen bijvoorbeeld worden uitgenodigd om zelf gebeurtenissen uit de oorlog te kiezen die niet op de tijdlijn staan, maar waarvan zij vinden dat die erop horen, en

hun keuze te beargumenteren. Ook zijn er digitale opdrachten bij de tijdlijn beschikbaar. Zo zijn er elementen van de tijdlijn afgebeeld en wordt de kennis van de leerlingen getest: welke gebeurtenis staat er afgebeeld? Leerlingen kunnen ook digitaal enkele authentieke beelden die gebruikt werden om de tijdlijn mee te illustreren, bestuderen en koppelen aan gebeurtenissen op de tijdlijn. Zie 4en5meidigitaal.nl/groep/4-5-mei-denkboek Ga naar les 1: Oorlog.

Nog niet besteld? Bestel het 4 en 5 mei Denkboek 2019 alsnog! Voor iedere leerling van groep 7 is een gratis 4 en 5 mei Denkboek te bestellen. Mis hem niet! primaonderwijs.nl/4en5mei

Herdenken en vieren doen we samen! Doe mee aan het nationaal uitpakmoment tussen 10.00 - 12.00 uur op 3 april 2019. Deel je fotoâ&#x20AC;&#x2122;s en berichten over het Denkboek op Instagram en Twitter #Denkboek2019

PrimaOnderwijs 19

Een les over monumenten en rituelen

Onderzoekend leren én leren door te doen! Met het project Adopteer een monument gaat de lokale oorlogsgeschiedenis voor kinderen leven: ze ontdekken het verhaal achter een oorlogsmonument in hun buurt en maken kennis met de traditie van herdenken. Door onderzoek te doen naar hun geadopteerde oorlogsmonument of oorlogsgraf en zelf een herdenking te organiseren, raken leerlingen betrokken bij de oorlogsgeschiedenis van hun buurt. Er zĳn in Nederland ruim 3.900 oorlogsmonumenten: beelden, plaquettes en oorlogsgraven. Deze staan veelal op plekken die herinneren aan gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog of soms op plekken waar mensen zĳn omgekomen. Ruim 1.400 scholen hebben een oorlogsmonument of oorlogsgraf geadopteerd. Bĳ het monument of graf organiseren leerlingen zelf een herdenking. Ze denken na over welke rituelen ze belangrĳk vinden en welke verhalen ze willen doorgeven.

Zelf op onderzoek Met het lesmateriaal van Adopteer een monument gaan leerlingen zelf aan de slag met hun monument en de lokale oorlogsgeschiedenis. Het lesmateriaal bestaat uit een onderzoeksdossier en een herdenkingsplan voor leerlingen en een handleiding voor

docenten. Ook zĳn er Denkvragen die prikkelen tot nadenken over oorlog, herdenken en het belang van monumenten. Er is lesmateriaal voor zowel primair als voortgezet onderwĳs. Het lesmateriaal is te vinden op 4en5mei.nl/adopteer.

Aanmelden? Ga naar primaonderwĳs.nl/adopteereenmonument om je aan te melden. Op het aanmeldformulier kun je vervolgens een oorlogsmonument in de buurt van jouw school uitkiezen om te adopteren. Adopteer een monument sluit goed aan bĳ het 4 en 5 mei Denkboek.

Bekĳk een opdracht met de Denkvragen op de pagina hiernaast >>>

Opdracht in de klas: Monumenten en rituelen Stap 1

Nodig:

• Denkvragen over monumenten Verdeel het bord in tweeën. Schrijf in het linkervak: Monument. en rituelen te downloaden Schrijf in het rechtervak: Ritueel. bij 4en5mei.nl/adopteer Vertel: Als ik zeg dat we tijdens de herdenking van de slachtoffers (geprint en uitgeknipt) van de Tweede Wereldoorlog bij het monument verschillende • Tekenpapier rituelen uitvoeren… dan vinden jullie dat waarschijnlijk geen vreemde • (Kleur)potloden zin. Maar zou je kunnen omschrijven wat een monument eigenlijk is? Tijd: 30 minuten En wat is eigenlijk een ritueel? Probeer het eens te omschrijven in één korte zin. • Laat de leerlingen met elkaar overleggen in tafelgroepjes en op eigen initiatief naar voren komen om een definitie op te schrijven. • Als er voldoende op het bord staat, bespreek dan de verschillende uitkomsten. Probeer samen de best passende omschrijving eruit te filteren of koppel zinnen aan elkaar.

Stap 2 Hierna volgt een klassikaal gesprek met een binnen- en buitenkring. De leerkracht is de gespreksleider. • Verdeel de groep in tweeën. De ene helft (de binnenkring) voert het gesprek, de andere helft (de buitenkring) legt het gesprek vast. Het vastleggen van het gesprek kan door het maken van een tekening of door mee te schrijven. Tijdens het vastleggen mogen de kinderen in de buitenkring ook hun eigen visie verwerken. De binnenkring dient letterlijk genomen te worden, maar de kinderen in de buitenkring mogen zo gaan zitten dat zij alles goed kunnen horen en tegelijkertijd ruimte hebben om te schrijven en te tekenen. Dit kan dus ook achter een tafeltje. • Hussel de uitgeknipte Denkvragen en kies (zelf of laat een leerling dit doen) ‘blind’ een Denkvraag. • Laat het gesprek niet langer duren dan tien minuten. Daarna kan de buitenkring vertellen (of tonen) wat zij hebben gemaakt. Hun visie kan weer een nieuwe insteek geven. Draai nu de rollen om en kies een nieuw kaartje.

Stap 3 Laat de kinderen ook weer terugkijken naar hun definities; willen ze die misschien nog bijstellen na de opdracht met de Denkvragen?

Andere werkvormen Er zijn uiteraard nog meer werkvormen om met deze Denkvragen aan de slag te gaan. Denk aan: • Kleine groepjes • Een vast tweetal • Wisselende tweetallen Zie voor de uitwerking van de werkvormen de docentenhandleiding bij de Denkvragen: 4en5mei.nl/adopteer PrimaOnderwijs 21

Ben jij klaar voor the next level? Start

…en ontdek de wereld van het VMBO.

Rob Kobes cbs Ouverture in Glanerburg:

Go VMBO! game draagt echt bij aan de bewustwording van de leerlingen “Als leerkracht van groep 8 ben je veel bezig met het voortgezet onderwijs en dit spreekt mij aan!”. Aan het woord is Rob Kobes, hij is al een aantal jaren leerkracht van groep 8 bij cbs Ouverture in Glanerburg, een dorpje tussen Enschede en de Duitse grens. “Ik vind het een leuke uitdaging om samen met de kinderen en hun ouders een geschikte plek te zoeken op ‘de grote school’. We beginnen hier al mee in groep 7”, vervolgt Rob. “Ik schuif dan aan bij de adviesgesprekken, dan leer ik de kinderen alvast een beetje kennen.”

Go VMBO! game Er wordt gedurende het jaar veel gesproken over het keuzeproces in de klas, onderling maar ook klassikaal. “Op een gegeven moment kwam ik ergens, in een advertentie, de GO VMBO! Game tegen”, vertelt Rob. “Ik heb het promotiepakket aangevraagd

en ik ben ‘m met de klas gaan spelen. Dit doen we nu een aantal jaren. Ik merk dat de game echt bijdraagt aan de bewustwording, niet alleen van het vmbo, maar van het hele voortgezet onderwijs.”

instantie had ik ze de link naar de game ter kennisgeving meegegeven, maar nu pas ik ‘m ook echt toe in de les, de kinderen krijgen dan van mij ook opdrachten mee. Ik vind het wel belangrijk dat ze er zoveel mogelijk van leren. Ja, ik zou de game zeker aanraden aan andere leerkrachten, het voegt voor mij zeker iets toe aan het hele keuzeproces.”

Leuk en leerzaam De kinderen vinden het leuk om de game te spelen. Rob: “In eerste

Meester Rob

Ga naar www.govmbo.nl en start je avontuur! Adv Prima Onderwijs.indd 1

29-01-19 10:29

19 10:29

Column Esther van der Knaap

Onderwijswereld-PO

‘Er is een gapend gat tussen onderwijs wat je zou moeten geven en onderwijs wat je kúnt geven’ 15 maart 2019 is een historische datum. Het volledige onderwijs staakt. Van primair tot wetenschappelijk onderwijs; de boel ligt plat. Deze datum is slim gekozen. 1 maart loopt de CAO PO af, 20 maart zijn de verkiezingen voor de provinciale staten. De partijen kunnen dus nog laten zien wat ze voor het onderwijs willen gaan betekenen. Dat er over de gehele breedte geld nodig is, mag duidelijk zijn. Na de hernieuwde functiewaardering in het PO is er nog steeds een aantoonbaar, surrealistisch salarisverschil met het VO. Daarnaast vormt het groeiende lerarentekort voor een gapend gat tussen onderwijs wat je zou moeten geven en onderwijs wat je kúnt geven. En dat dat stress oplevert is natuurlijk een no-brainer. Ook het VO kampt met een groeiend lerarentekort en gebrek aan carrièreperspectief. In het MBO, HBO en WO zijn de werkdruk, de hoeveelheid (lesgebonden) uren en het achterblijven van financiering een bottelnek. Met z’n allen op de bres dus! Zowel binnen het basis als het voortgezet onderwijs hebben leerlingen te maken met lesuitval: er zijn vaak domweg geen leerkrachten beschikbaar. Toch moeten we niet huiverig zijn om één dag het werk

neer te leggen. Juist om er op de lange termijn voor te zorgen dat er voldoende geld komt om deze problematieken op te lossen. In het rapport ‘De staat van het onderwijs’, dat vorig jaar uitkwam, was het volgende te lezen: “Het onderwijs heeft de maatschappelijke opdracht mede te zorgen voor sociale samenhang, algemeen welzijn, economische groei en welvaart. Maar wie moet bijsturen als die maatschappelijke opdracht onder druk komt?” Die laatste vraag wordt met het oplopende lerarentekort steeds prangender. Hoe geef je handen en voeten aan zo’n opdracht wanneer er steeds minder handen beschikbaar zijn, en nog steeds veel leraren de benen nemen? Zal er door de staking op het Malieveld ineens geld bijkomen? Ik verwacht het niet. Wat ik wel verwacht is dat de Nederlandse regering een trotse en krachtige beroepsgroep zal zien die het onderwijs weer het aanzien wil geven dat het verdient. En met dat beeld voor ogen kunnen er een volgende kabinetsperiode wel eens heel mooie dingen gebeuren.

Esther, onderwijswereld-po.nl

PrimaOnderwijs 23

Maak jouw leerlingen Online Masters!

Bewust Gamen met de vĳf S-en van esporter Koen

‘Games kunnen een schoolvak echt innoveren’ We weten dat jongeren vaak liever achter hun spelcomputer zitten dan dat ze huiswerk maken. Maar weet je ook dat deze twee werelden weleens heel goed samen kunnen gaan? Esporter Koen Schobbers leert leerlingen in de module Social Master hoe gamen positief kan bijdragen aan de ontwikkeling, mits je dit bewust doet aan de hand van vijf S-en. Slaap, school, sport, sociaal en spel. Zonder twijfel houd jij jouw leerlingen helemaal bij de les met deze module. door vanessa pelle

Het vĳf S-en model van Koen heeft als doel een goede balans te vinden tussen slaap, school, sport, sociaal en spel. In de les Bewust Gamen, onderdeel van de module Social Master, gaan leerlingen met elkaar, in de klas en thuis aan de slag met deze vĳf S-en. Koen: ‘Jongeren gamen veel. In de module gaan ze kĳken op welke S ze nog moeten letten of welke juist al helemaal zit ingebakken. Als je door spel bĳvoorbeeld minder doet aan je school, minder slaapt of minder sociaal bent en het dus een negatieve invloed heeft, dan is het tĳd de balans te verschuiven. Het klinkt als een open deur maar vaak sluipt die negatieve beïnvloeding erin. Het is goed dat leerlingen inzicht krĳgen 24

in hoe ze zelf omgaan met gamen.’ We kennen de valkuilen van te veel gamen, maar er zĳn volgens Koen ook veel voordelen aan gamen, als je dat dus bewust doet. ‘Het is leuk om met je leerlingen in kaart te brengen wat je kunt leren van games. Welke eigenschappen denken zĳ dat je traint. De meest bekende is de hand-oog-coördinatie. Als student geneeskunde vergelĳk ik het vaak met een operatiekamer. Daar is hand-oog-coördinatie heel belangrĳk. Door het spelen van games is dat bĳ mĳ goed ontwikkeld. Maar denk ook aan vaardigheden als oplossend vermogen, beslisvaardigheid, doorzettingsvermogen, geduld, teamwork, focus en kunnen multitasken.’

Schoolvak innoveren In de module ga je met uiteenlopende opdrachten aan de slag waar leerlingen hun creativiteit en fantasie de vrije loop kunnen laten. ‘Games kunnen een schoolvak echt innoveren. In de schoolopdracht kiezen de leerlingen een deel van een vak waar zij een game van zouden willen maken. Interessant om na te denken over die innovaties en hoe zij de toekomst zien. Ze brengen in kaart wat ze willen leren en aan welke eigenschappen de game dan moet voldoen. Een voorbeeld is het vak aardrijkskunde. Met een Virtual Reality-bril kun je de wereld over reizen. Of andersom, hoe kun je een game vertalen naar een gymles? Hoe zet je daar een parcours voor uit? Dan breng je de game naar de echte wereld. Alles mag! Vervolgens gaan ze het idee dieper uitwerken en komen de vijf S-en terug. Is het een actieve game (Sport) of kijk je naar biologie (wat gebeurt er in je Slaap)?’

Nog leuker wordt het als je samen games gaat spelen. Koen: ‘De ouder speelt de favoriete game van het kind en na een afgesproken tijd gaat het kind het favoriete spel van de ouders spelen. Dat kan Tetris zijn of Pong, maar het kan ook een bordspel zijn. Ze doen het in ieder geval samen.’

Potje Pong, pa?

Inzicht

De module betrekt ook ouders in de lessen. ‘Uiteindelijk spelen de leerlingen games onder toezicht van hun ouders. De thuisopdracht is ter interactie met de ouders/verzorgers. Buiten het feit dat ze thuis misschien vertellen dat ze een les over gamen hebben gehad, gaan ze samen met hun ouders het gesprek over gamen aan. Snappen ouders de huidige wereld van gamen, de enorme markt met influencers en toernooien, en welke afspraken zijn er thuis over gaming – hoelang mogen ze spelen en welke games? Aan de ouders wordt ook gevraagd wat zij valkuilen vinden en hoe je deze samen kunt voorkomen. Iets moeilijker voor veel ouders is het bedenken van de voordelen, dus dat levert vast interessante conversaties op.’

Het is een voorbeeld van de vele challenges uit de module. ‘Zo krijgen ouders meer inzicht in het leven van hun kind. Elke ouder/verzorger wil zijn kind begeleiden, dus het is goed om te zien in welke wereld hij of zij zich begeeft. Door de thuisopdrachten in de module, betrekken de leerlingen zelf hun ouders. Dat is geweldig!’ Koen tipt docenten wel om daar op school een vervolg aan te geven. ‘Als je klassikaal ervaringen uitwisselt, hebben de leerlingen een extra stok achter de deur om de opdrachten ook werkelijk met hun ouders te doen. Als esporter waren mijn ouders enorm betrokken bij mijn gamegedrag en mede daardoor vond ik de juiste balans. Al stond de S van school wel altijd op de eerste plaats!’

Met masters aan de slag!

Bewust Gamen is onderdeel van de module Social Master uit het gratis lesprogramma Online Masters. Het lesprogramma is ontwikkeld door VodafoneZiggo met medewerking van Mediawijzer.net en ECP/veiliginternetten.nl. In Online Masters nemen verschillende masters uit het vak, zoals Koen, de leerlingen aan de hand van video’s mee in hun wereld. De leerlingen gaan met de aangeboden vaardigheden aan de slag om zo hun talent te ontdekken, te ontwikkelen en te versterken. Ook leren ze meer over hoe ze zich veilig en bewust in de digitale wereld kunnen begeven. Naast Social Master vind je in het lesprogramma de modules Digital Master, Creative Master en Safe Master.

online-masters.nl

en Koen: ‘Docenten en leerlingen mog Heb jij vragen aan Koen over de les? .’ s.nl ber (koenznl). Of via de koenschob mij altijd berichten via Instagram

PrimaOnderwijs 25

Actief aan de slag met taal en rekenen voor groep 1, 2 en 3 Werkmap Gecijferd bewustzijn Deze werkmap biedt leerkrachten in groep 1 en 2 naast achtergrondinformatie veel activiteiten om gecijferdheid van kleuters te ontwikkelen en eventuele achterstand tijdig te signaleren. Onderzoek heeft uitgewezen dat vroegtijdig signaleren en interveniëren rekenproblemen kan voorkomen. Uitgangspunt voor deze geheel herziene vierde druk zijn de (allernieuwste) tussendoelen voor beginnende gecijferdheid van SLO. Deze zijn onderdeel van het Referentiekader taal en rekenen. Prijs: € 99,95 Bestelnummer: 32417 | Sector: po

Werkmap Begrijpend luisteren en woordenschat Hoe zorgt u er voor dat jonge kinderen (nog) beter worden in begrijpend luisteren? Het format in deze werkmap helpt u daarbij. Naast een theoretisch deel bevat de map ook aanwijzingen en tips voor de praktijk én 38 uitgewerkte activiteiten. Zo kunt u zonder al te veel voorbereiding direct in de praktijk oefenen. Bestemd voor pedagogisch medewerkers van peutercentra en leerkrachten van groep 1, 2 en 3 van het basisonderwijs. Prijs: € 99,95 Bestelnummer: 32388 | Sector: vve/po

Werkmap Fonemisch bewustzijn Fonemisch bewustzijn staat voor ‘het bewustzijn van klanken in woorden’ en bestaat onder meer uit analyseren (hakken), synthetiseren (plakken) en vaardigheden rondom letters. De Werkmap Fonemisch bewustzijn vormt een vrijwel complete leerlijn voor het taalonderwijs in de groepen 1 en 2 van de basisschool. Het biedt talloze suggesties voor activiteiten met letters en klanken. Prijs: € 99,95 Bestelnummer: 32358 | Sector: po

Toetspakket Beginnende geletterdheid Met dit toetspakket kunnen leerkrachten van groep 1 tot en met 3 kinderen opsporen die uitvallen op het gebied van beginnende geletterdheid en actie ondernemen om hier iets aan te doen. Zij kunnen zodoende leesproblemen voorkomen, want beginnende geletterdheid is een belangrijke voorwaarde voor een goede leesstart. Prijs: € 79,95 Bestelnummer: 32324 | Sector: po

Bestel deze en meer CPS-uitgaven op www.cps.nl/uitgeverij

Vmbo’ers Zorg & Welzĳ n doen ervaring op aan en in het bed.

Niet praten, maar dóen Het tekort aan arbeidskrachten in de ouderenzorg is groot. In het mbo en vmbo is de ouderenzorg als (opleidings)keuze niet populair. Een klein jaar geleden hebben vijf vmbo’s en twee roc’s* in Noord-Holland daarom de

Rosa Molenaar, docent vmbo(links en Petra Laa, docent mbo

koppen bij elkaar gestoken om te bedenken wat ze samen kunnen doen om studenten een juist beeld mee te geven van de ouderenzorg en zo de arbeidsmarkt te versterken. Het leernetwerk vmbo-mbo ouderenzorg, dat vier keer per jaar bij elkaar komt, ontwerpt daarvoor een programma. Rosa Molenaar, docent vmbo Zorg & Welzĳn bĳ het Regius College en Petra Laan, docent mbo Gezondheidszorg bĳ het Horizon College, vertellen over hun leernetwerk vmbo-mbo alsof het de normaalste zaak van de wereld is dat je zo’n onderwerp in samenwerking oppakt. Rosa: ‘Het is belangrĳk om het onderwerp al op het vmbo bespreekbaar te maken. Het beeld van vmbo’ers in de bovenbouw spitst zich vaak toe op de lichamelĳke verzorging van ouderen. Dat vormt een drempel bĳ het kiezen. Het is dus goed als vmbo-leerlingen van mbo-studenten zelf horen hoe zĳ de ouderenzorg ervaren. Door in gesprek te gaan met ouderen in een verzorgingsinstelling en een dagbesteding voor ze te bedenken en uit te voeren, krĳgen leerlingen een reëler beeld van het werk. Contact met de doelgroep is dus essentieel.’

Playlist Tĳdens de vorige bĳeenkomst van het netwerk is het programma voor dit schooljaar opgesteld. Dat gebeurde in twee groepen van steeds een roc met de eigen toeleverende vmbo’s. In de eerste periode bezoeken studenten van het mbo een vmbo-school en geven een presentatie over ouderenzorg. Vervolgens leggen de vmbo-leerlingen een bezoek af aan het mbo en krĳgen zo een beeld van de opleiding. In de derde periode begeleiden mbo-

studenten de vmbo-leerlingen bĳ het maken van een opdracht. Samen maken ze bĳ voorbeeld een playlist van muziek uit een bepaalde periode voor een groep ouderen.

elkaar kunnen betekenen en gaan dan aan de slag.’ ‘Klein beginnen en leren met elkaar, vandaar de term leernetwerk’, vult Rosa aan. ‘

Nagels lakken

Groeidocument

Tĳdens de laatste periode loopt een klein groepje vmbo-leerlingen - waar dat lukt mee op de stageplek van een mbo-student, met een rondleiding en een activiteit. Een leerling die nagels gaat lakken, kan dan ondertussen de playlist laten horen. ‘Via de studenten maken we een ingang bĳ de instellingen’, vertelt Petra Laan. Sommige instellingen waren in het verleden wat huiverig voor vmbo-leerlingen, vanwege de kwetsbaarheid van de ouderen in combinatie met de jonge leeftĳd en gebrek aan levenservaring van vmbo’ers, waardoor ze veel begeleiding nodig hebben. ‘Leerlingen ervaren op deze manier de mooie kanten van het vak.’

‘Onze focus ligt op de samenwerking tussen vmbo-leerlingen en mbo-studenten, op een doorlopende lĳn tussen LOB en studieloopbaanbegeleiding, zodat je een echt doorlopende leerlĳn krĳgt, en op een inhoudelĳk doorlopend traject. Dan kun je in het mbo voortbouwen op wat je in het vmbo al gehad hebt’, vervolgt Petra. Aan het eind van het vierde jaar hebben vmbo’ers een plusdocument met wat ze geleerd hebben. Dat nemen ze mee naar het mbo, zodat het een groeidocument wordt. Het Horizon College heeft op deze manier dit schooljaar contact met een kleine honderd vmbo’ers Zorg & Welzĳn. Acht mbo-studenten zĳn komend jaar vaste buddy’s van een groepje vmbo’ers. ‘We realiseren ons dat onze aanpak bĳzonder is’, lacht Petra. ‘Maar tegelĳ kertĳd is het ook heel normaal om bĳ elkaar te zitten, want we zĳn ook allemaal gek op onze studenten.’

Doorlopende leerling Het doel is klip en klaar: vmbo’ers enthousiast maken zodat er meer studenten komen die kiezen voor ouderenzorg in het mbo en doorstromen naar de arbeidsmarkt. ‘Zodat de zorg in de toekomst ook voor ons gewaarborgd blĳft’, zegt Petra. ‘Het leernetwerk gaat niet bĳ elkaar zitten om te praten. Als coördinatoren en docenten Zorg & Welzĳn kĳken we wat we concreet voor

* Het gaat om het Regius College, Mavo aan Zee, Trinitas College, Petrus Canisius College, Van der Meĳ College, ROC Kop van Noord-Holland en het Horizon College.

Avontuurlĳk leren in de

21e eeuw

Vanuit verwondering de wereld ontdekken met Faqta Kennis is belangrijk, dat spreekt voor zich. Maar wat doe je ermee? Kun je het je eigen maken, er verbanden mee leggen en er zelfs iets nieuws mee creëren? Dat is immers waar het om gaat in de 21e eeuw. Faqta wil met haar online leeromgeving leerlingen de wereld laten ontdekken en vaardigheden ontwikkelen om daar een toekomst mee vorm te geven. door erik ouwerkerk foto’s faqta, shutterstock

Kan het leren leuker en avontuurlĳker voor jonge kinderen die opgroeien in een digitale tĳd? Deze vraag was voor Anouk Binkhuysen en haar medeoprichters leidend bĳ het ontwikkelen van Faqta. Ze laat een foto zien van een leraar die voor een schoolbord staat. De leerlingen zitten in keurige rĳtjes achter hun tafeltje en kĳken hem aan. ‘Onderwĳs anno 1900’ staat er boven de foto. De tweede prent stelt een klas anno nu voor. Het krĳtbord is vervangen door een digibord, maar verder lĳkt er niet veel veranderd. ‘Ons hedendaags onderwĳs is vooral georganiseerd rondom klassikale instructie en verwerking’, aldus Anouk. ‘Kinderen bruisen van de vragen maar vaak gaan veel vragen verloren als kinderen klassikaal en passief instructies krĳgen.’

Samenhang Faqta pleit voor een setting waarbĳ meer ruimte is voor onderzoek. ‘In een stimulerende leeromgeving doen kinderen zelfstandig kennis en vaardigheden op. We volgen de leerlĳnen en kerndoelen maar we gaan nog een stap verder. Kennis krĳgt betekenis bĳ Faqta en is de basis voor het aanleren van 21ste eeuwse vaardigheden. Niet vertellen over een plaatje, maar echte verhalen verteld door echte mensen in filmpjes en interviews. We bieden vakken in een logische samenhang. Neem bĳvoorbeeld een thema als de Gouden Eeuw, waarbĳ wĳ vakken in een logische samenhang aanbieden. In de eerste les leren de leerlingen over het leven in de Gouden Eeuw. In de tweede les wordt aandacht besteed aan de rĳkdom. Van de rĳke kooplieden en notabelen die zich graag lieten schilderen, maken we een bruggetje naar de Hollandse Meesters en de VOC, waar we de scheepsbouw verder uitdiepen. Zo gaan leerlingen verbanden zien.’

In de leeromgeving staan honderden thema’s die via tegels overzichtelijk worden gepresenteerd. ‘Wij willen het venster van kinderen groter maken en ze zelf te laten ontdekken waar hun interesses liggen. Dit doen we door een breed aanbod aan verdiepende onderwerpen aan te bieden waar hun eigen onderzoeksvraag centraal staat. In Faqta Talent vind je bijvoorbeeld onderwerpen als ‘Hoe word ik DJ?’ Of ‘Hoe werken mijn hersenen?’ We geven leerlingen een context, bronnen en een onderzoeksaanpak waarmee ze zelf aan de slag kunnen gaan. De leerkracht is hierbij de coach.’

Begeleider Het leerproces begint met een duidelijke basis. Door middel van filmpjes (van o.a. Schooltv), opdrachten, proeven en herhalingsvragen raakt de leerling vertrouwd met namen, begrippen, tijdsvakken etc. ‘Vaak gaat dat in duo’s of in groepjes. Kunnen samenwerken en communiceren horen natuurlijk bij de ontwikkeling van het kind.’ De leraar ziet op het dashboard wie waar mee bezig is en hoe ze dat doen, en wordt zo een begeleider die precies kan zien waar hij eventueel kan bijspringen. Er is ook nog ruimte voor klassikale momenten om vraagstukken te bespreken. ‘In het thema ‘De eeuw van uitvindingen’ laten we ze kennismaken met een aantal beroemde Nederlanders uit die tijd. Eerst laten we de kinderen opzoeken wie ze zijn en vervolgens stellen we ze de vraag: ‘Wie zou jij willen uitnodigen op school en wat zou je hem of haar willen

vragen?’ Dit soort opdrachten is heel leuk om klassikaal te bespreken. Op welke manier en op welke momenten dat gebeurt, heeft de leraar zelf in de hand. Zo houd je de regie in tempo, structuur en verdieping.’

Taxonomie van Bloom ‘Bij Faqta werken we op alle zes niveaus van de Taxonomie van Bloom. Het begint met onthouden, begrijpen en toepassen, en we werken actief toe naar analyseren, evalueren en creëren. Voor de eerste drie stappen is de digitale component van het programma uitstekend geschikt, daarna komt er meer creativiteit en individualiteit bij kijken.’

Overstijgend Er valt een wereld te ontdekken. Wat zou het dan mooi zijn als er meer dan slechts drie uur per week voor wereldoriëntatie op het programma staat, om ontdekkend en onderzoekend leren ook echt meer aandacht te geven in het hedendaags curriculum. ‘Scholen kunnen als ze dat willen de middagen reserveren voor Faqta. Ons programma dekt talrijke leerdoelen, meer dan alleen de vakgebieden voor wereldoriëntatie. Het kan vakoverstijgend worden ingezet. Denk ook aan materiaal voor themaweken of talentontwikkeling, waardoor je eigenlijk gewoon elke dag met Faqta aande slag kunt.’ Faqta is niet gratis, maar je kunt eerst kijken of het iets voor jullie school is door een gratis proefles te doen. faqta.nl/doe-een-proefles.

PrimaOnderwijs 29

“Ik kies voor de Cloud!” Het onderdeel “Cloud Engineering” binnen de opleiding Netwerken Mediabeheer is mede vormgegeven door een subsidie van het Regionaal Investeringsfonds MBO (RIF) en de intensieve samenwerking met de overheid en het bedrijfsleven.

Doe mee om van Cloud Engineering een succes te maken! Bedrijven en onderwijsinstellingen die zich willen aansluiten bij het project Cloud Engineering zijn van harte welkom. U kunt contact opnemen via p.kroon@tcrmbo.nl of bel: 06 - 11 31 08 21

GoForTheCloud.nl Over het Techniek College Rotterdam

Waarom kiezen voor een opleiding als Cloud Engineer?

Techniek College Rotterdam is een samenwerkingsschool van Albeda en Zadkine voor aansprekend techniek beroepsonderwijs in de regio Rijnmond. Techniek College Rotterdam is er voor iedereen in Rotterdam en omgeving voor wie een mbo-opleiding in de techniek of technologie een nuttige stap kan zijn op weg naar werk of een hogere opleiding. Bij Techniek College Rotterdam kunnen leerlingen kiezen uit meer dan 150 mbo-opleidingen en kwalificatie-mogelijkheden, verdeeld over 10 locaties in Rotterdam en omgeving. Onderwijstrajecten worden samen met het bedrijven, instellingen en gemeenten ontwikkeld. Techniek College Rotterdam telt circa 7.500 studenten en is hiermee één van de grootste aanbieders van techniekopleidingen op mbo-niveau van Nederland. Daarbij faciliteert Techniek College Rotterdam ook het duurzaam leren en verder ontwikkelen van technische medewerkers binnen de bedrijven of voor toetreders tot de technische arbeidsmarkt via haar contractonderwijs activiteiten www.techniekcollegerotterdam.nl

Techniek College Rotterdam speelt, samen met het bedrijfsleven, in op het tekort aan “Cloud Engineers”. Binnen de mbo-opleiding Netwerk- en Mediabeheer is er nu speciale aandacht voor “Cloud Engineering”. Bij deze opleiding worden studenten op mbo-niveau opgeleid om werkzaam te zijn als “Cloud Engineer” in een breed scala van branches; van het Haven en Industrie Cluster, de Medische sector, het MKB tot alle andere sectoren waar IT een belangrijk onderdeel is geworden van de bedrijfsvoering.

Cloud Engineering is een initiatief van:

Jongeren die bij Techniek College Rotterdam zijn opgeleid tot “Cloud Engineer” kunnen rekenen op een 100% baangarantie. Belangrijk bijkomend voordeel van deze opleiding is de mogelijkheid om door te stromen naar vervolgopleidingen op hbo en Universitair niveau en naar deeltijdopleidingen specifiek gericht op IT-ers.

In nauwe samenwerking met onze partners:

PERFORMANCE HOSTING

PART OF SENTIA

Een samenwerkingsschool van Albeda en Zadkine

roncalli mavo

D-Day, 75

jaar vrĳheid!

Dat leven in vrijheid niet vanzelfsprekend is, daar is niet iedereen zich altijd van bewust. In 2019 is de 75ste herdenking van D-Day. Slechts weinig mensen weten precies alle details van D-Day, wat geleid heeft tot onze vrijheid. Wat is er allemaal gebeurd en welke inzet heeft het gekost? Op het grote scherm van Omniversum komt de invasie tot leven. Het gebeurde op 6 juni 1944: de grootste geallieerde operatie tĳdens de Tweede Wereldoorlog begon in Normandië, Frankrĳk. Deze regio werd in de periode van eind 1943 tot augustus 1944 de belangrĳkste plek in de wereld. Operatie Overlord werd uitgevoerd. Op het grote scherm van Omniversum komt de invasie door diverse filmtechnieken als animatie, CGI en live-actie tot leven. In vĳf hoofdstukken worden het waarom, hoe, waar en wanneer, tegen welke prĳs en met welke erfenis, D-Day en de ‘Battle of Normandy’ uiteengezet. Dat gebeurt via een sterke storytelling waarmee schrĳver, regisseur en producer Pascal Vuong diverse prĳzen won (Best Film for Lifelong Learning, Best Visual Effects, Best Sound Design en Best Original Score).

Speciaal voor scholieren Omniversum heeft de prachtige film D-Day, Normandy 1944 speciaal voor scholieren dit jaar op aanvraag in de programmering. Omniversum is bezig met het ontwikkelen van een D-Day, 75 jaar vrĳheid-programma. Dit programma is onder voorbehoud vanaf juni 2019 te reserveren. Het programma bestaat uit een gastles met een veteraan en de mogelĳkheid tot een bezoek aan een commando- of manschappenbunker. Gastlessen van veteranen zĳn een goed voorbeeld van levend en bevraagbaar onderwĳs. De kracht zit in de persoonlĳke verhalen over militaire ervaringen en de gevolgen daarvan. De film D-Day, Normandy 1944 sluit naadloos aan bĳ de geschiedenisles over de WOII.

Ga voor meer informatie naar omniversum.nl/onderwĳs PrimaOnderwĳs 31

Zorg & Welzĳn staat dichterbĳ dan je denkt

Laat je klas kennismaken met het onmisbare werk van zorgverleners Het werk van zorgverleners is onmisbaar! Meestal zien we dat pas als we er persoonlijk mee te maken krijgen. Met het lespakket van Zorg & Welzijn gun je jouw leerlingen een kijkje achter de schermen van de zorgverlening waar meer dan een miljoen (!) mensen werkzaam in zijn. Wat is Zorg & Welzĳn? En wanneer krĳg je ermee te maken? Zorg & Welzĳn staat misschien wel dichterbĳ dan ze denken. Als ze bĳ oma op bezoek gaan in een verzorgingstehuis bĳvoorbeeld. Of als ze een blessure oplopen bĳ voetbal. Onder Zorg & Welzĳn valt ook kinderopvang, voedingsconsulenten, psychische begeleiding, fysiotherapie, maatschappelĳk werk, thuiszorg en nog zoveel meer. Aan de hand van acht korte, actieve lessen maak je samen met je klas kennis met de sector en de mensen die er werken. Zo ontdekken ze hoe onmisbaar, betekenisvol en gevarieerd het werk van zorgverleners is.

Elke les een verrassing Samen maak je een ontdekkingsreis door Zorg & Welzĳn. Het lespakket staat vol doe-opdrachten om de sector beter te begrĳpen. Denk aan een woordweb van wat de klas al over de zorgverlening weet of een rollenspel aan de hand van kaartjes. Leerlingen worden uitgedaagd leuke activiteiten te bedenken voor ouderen in het verpleeghuis of voor de kleuters op de BSO. Een erg leuke toevoeging is de zorgautomaat op het digibord.

Deze automaat bepaalt welke van de acht lessen de klas gaat volgen. Met één druk op de knop kunnen leerlingen de zorgautomaat in werking zetten. Als de automaat tot stilstand komt, zien de leerlingen met welke les ze aan de slag gaan. Door op ‘opnieuw’ te klikken rechtsboven kan er nogmaals een les gekozen worden. De digitale lessen bestaan uit acht verschillende verhalen die geïntroduceerd worden in de animatievideo. In elk verhaal staat een beroep centraal. Na het bekĳken van de animatie gaan de leerlingen aan de slag met de vragen en opdrachten.

Direct aan de slag! Start heel eenvoudig via de website lesmateriaal.aanjouhebbenwewat.nl Je kunt daar meteen beginnen! Het lesprogramma is gratis en sluit aan bĳ kerndoelen uit Oriëntatie op jezelf en de wereld zoals kerndoel 34: ‘Leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelĳke en psychische gezondheid van henzelf en anderen.’ Kerndoel 35: ‘Leerlingen leren zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht.’ En wie weet zorgen de lessen er ook nog eens voor dat leerlingen hun roeping vinden in Zorg & Welzĳn.

Je klas kennis laten maken met Zorg & Welzĳn is onderdeel van het VO-project Aan JOU hebben we wat. Dit lesprogramma is toepasbaar bĳ de sectoren profielkeuze en binnen de thema’s loopbaanleren en LOB. Het laat scholieren zien hoe prachtig de beroepen in Zorg & Welzĳn zĳn. Via lessen in Instagram-stĳl krĳgen jongeren een beeld van deze dynamische sector, die zoekt naar jongeren met energie, die de boel durven op te schudden, vragen durven te stellen en vooral willen bĳdragen aan de zorg en het welzĳn van hun medeburgers. Het lespakket is een combinatie tussen online (plenaire) lessen en fysiek materiaal. Het lesprogramma is een initiatief van de regionale werkgeversorganisaties in de sector Zorg & Welzĳn, samen verenigd in RegioPlus. Meer informatie hierover vind je ook op lesmateriaal.aanjouhebbenwewat.nl. PrimaOnderwĳs 33

DĂŠ webshop voor het onderwijs! Educatieve posters van Deltas, Edutrix en Lesmaatje bestel je bij Educatheek.nl Taal

Rekenen

Topografie

Menselijk lichaam

Ook leuk voo r thuis!

Bestel deze en nog veel meer educatieve posters op:

/posters

Formatief evalueren: kleine veranderingen met een groots effect

Goede formatieve evaluatie is gericht op successen en ontwikkeling van iedere lerende, in vergelijking met eerder

behaalde

prestaties.

Summatieve

ook van klasgenoten. Bovendien leren ze om zelf te reflecteren op hun leerresultaten.

toetsen

vatten samen wat de leerling op enig moment weet of begrijpt, met of zonder enige vorm van vergelijking met anderen. Formatief evalueren is altijd relevant, ongeacht de leeftijd van een leerling, de eisen van het curriculum, het vak, de onderwijssituatie of de wijze van toetsen, omdat het zich concentreert op het enige wat er echt toe doet: de ontwikkeling en groei van de leerling; de leerling in zijn kracht zetten.

Wanneer leraren en leerlingen zich vooral hier op richten en formatief evalueren de drijvende en sturende kracht is, zijn uitstekende prestaties niet alleen mogelijk maar ook zeer waarschijnlijk. Hiervoor bestaat veel en sterk wetenschappelijk bewijs. Formatief evalueren, zo doe je dat â&#x20AC;&#x2DC;Formatiefâ&#x20AC;&#x2122; betekent dat je de prestaties van een leerling niet vergelijkt met die van andere leerlingen, maar met zijn eigen eerdere resultaten. Daarmee breng je persoonlijke ontwikkeling in kaart. Met evalueren wordt bedoeld de manier waarop je leerlingen vooruithelpt in hun leerproces: door feedback te geven, vragen te stellen, het leerdoel helder te maken, aan te geven hoe een goed resultaat eruitziet. Leerlingen krijgen terugkoppeling van de leraar, maar

Leercultuur Verschillende aspecten van formatief evalueren zijn redelijk bekend (leerdoel, succescriteria, feedback), maar de ware essentie is minder bekend. Het creĂŤren van een leercultuur is essentieel en legt de basis die nodig is om alle elementen van formatief evalueren effectief te laten zijn. In een leercultuur werken leerlingen niet voor een beloning, maar omdat ze zelf iets willen bereiken. Ze willen zich proberen te verbeteren ten opzichte van zichzelf en hun eerdere prestaties.

Congres Formatief evalueren Op 4 & 5 april organiseren Bazalt, HCO en RPCZ het congres Formatief Evalueren (locatie NBC Nieuwegein), met gastspreker Shirley Clarke. Zij is internationaal topexpert, onderzoeker, ontwikkelaar, trainer en spreker met praktijkvoorbeelden die je zult herkennen! Meer weten over formatief evalueren of er vaardig in worden? Bekijk het programma van dit congres op aanmelder.nl/shirleyclarke

voor hulp bij leer- en gedragsproblemen in de klas! Speciaal voor PrimaOnderwijs beantwoordt de Onderwijsdesk vragen van leerkrachten uit het hele land. Goede adviezen en cursussen waarbij je echt in je vak gehoord en begrepen wordt, zorgen dat je floreert voor de klas. Heb jij een vraag voor de Onderwijsdesk, mail die dan naar info@onderwijsdesk.nl.

Begrijp ADHD Ik heb 4 leerlingen met ADHD in de brugklas. Hoe kan ik het beste met hen omgaan? Lara uit Tiel (VO onderbouw) Onderwijsdesk: Uit onderzoek blijkt dat zo’n 27 procent van de 12- tot 16-jarigen ADHD-achtige symptomen ervaart. De diagnose ADHD wordt wel drie keer vaker toegekend aan jongens dan aan meisjes. Gedurende de volwassenheid verdwijnt dit verschil. De hyperactiviteit en impulsiviteit nemen af maar de concentratieproblemen blijven hetzelfde. Uit Amerikaans onderzoek weten we dat jongeren met de diagnose ADHD meer problemen ervaren op hun school. Ze komen op een lager schoolniveau uit, halen lagere cijfers en verlaten vaker vóór het diploma school. Het is dus van belang om leerlingen met de diagnose ADHD of kenmerken goed te begeleiden.

TIPS De overgang van de basisschool naar het voorgezet onderwijs vraagt veel van jongeren. Ze krijgen per vak huiswerk, moeten de weg in school vinden, tijd en afstand inschatten om op tijd te komen en ervaren sociale druk. Er wordt verwacht dat leren leren hun eigen verantwoordelijkheid is en dat kan moeilijk zijn. Zeker voor leerlingen met ADHD-symptomen die over het algemeen al meer moeite hebben met plannen, organiseren en vooral om hun gedrag te reguleren en zich te concentreren. TIP 1 Besteed in de les zorgvuldig aandacht aan het rooster en de planning van het huiswerk. Het helpt leerlingen als de vakken in het rooster verschillende kleuren hebben, waar de lestijden duidelijk in staan. TIP 2 Geef leerlingen de tip om per vak een doorzichtige A4-archiefdoos te kopen, zodat boeken en schriften per vak thuis goed terug te vinden zijn en ook geordend blijven staan. 36

TIP 3 Bespreek met ouders niet alleen de resultaten en de concentratieproblemen, maar vooral ook wat de leerling nodig heeft m.b.t. het leren leren. TIP 4 Volg de cursus Begrijp ADHD voor het VO, donderdag 28 maart 2019 door dr. Sebastiaan Dovis.

Begrijp gedragsproblemen in de klas Heb je een advies voor leerlingen die wat je ook inzet, de les blijven verstoren? Judith uit Diemen (VO) Onderwijsdesk: Ook al heb je voor je gevoel alles geprobeerd, het kijken naar de oorzaken van het gedrag kan wellicht voor een oplossing zorgen. Uit verschillende onderzoeken blijken er twee soorten oorzaken te zijn voor ongewenst sociaal gedrag. Een oorzaak kan zijn dat leerlingen zich wel goed willen gedragen maar niet weten hoe? Deze leerlingen zijn gebaat bij het leren van sociale vaardigheden. Wat veel vaker voorkomt is dat een leerling wel weet hoe hij/zij zich behoort te gedragen, maar dit niet doet. In dit geval is het goed om te kijken onder welke omstandigheden het ongewenste gedrag zich voordoet. De vraag is dan gericht op wat de instandhoudende factoren van het

gedrag zijn. Het gedrag heeft vaak een functie en het levert iets op. Om te achterhalen wat zich aan het probleemgedrag voordoet, observeer je wat er gebeurt. Pas wanneer je deze factoren in beeld hebt gebracht, kan je een plan maken om het probleemgedrag aan te pakken. Wellicht zijn de factoren die voorafgaan aan (of juiste het gevolg zijn van) het probleemgedrag veranderbaar.

TIPS

TIP 1 Wil je meer kennis over de ontwikkeling van SEL? Volg de cursus Sociaal Emotioneel Leren (SEL) dinsdag 16 april 2019 van dr. Kees van Overveld. TIP 2 Behoefte aan meer inzicht hoe om te gaan met gedragsproblemen? Volg de cursus Begrijp Gedragsproblemen op zaterdag 16 maart 2019 van dr. Annematt Collot D’Escury-Koenings.

Rekenonderwijs Hoe kan ik het hoofdrekenen extra stimuleren? Jeroen, groep 6 uit Hengelo Onderwijsdesk: Hoofdrekenen vergt vaardigheden zoals uit je hoofd kúnnen rekenen en handig rekenen. Hoe je handig kunt rekenen, hangt af van de getallen in de uit te rekenen som. Leer leerlingen naar getallen te kijken en daarna te beslissen hoe ze eenvoudig de opgave kunnen uitrekenen. Door met elkaar de manier van oplossen te bespreken, worden leerlingen vaardiger in het oplossen van sommen uit hun hoofd. Ze leren flexibel diverse oplosstrategieën in te zetten.

TIPS

TIP 1 Geef leerlingen een kassabon en haal het totaalbedrag weg zodat de leerlingen uitgedaagd worden om het antwoord op een handige manier uit te rekenen. Laat ze hun berekening in het groepje bespreken en onderling vergelijken.

CURSUSAGENDA Begrijp ADHD (VO) Donderdag 28 maart 2019 Door dr. Sebastiaan Dovis, ontwikkelingspsycholoog en docent aan de UvA Begrijp Gedragsproblemen (PO & VO) Zaterdag 16 maart 2019 Door dr.Annematt Collot D’Escury-Koenigs Hoogsensitieve kinderen (PO & VO) Dinsdag 26 maart 2019 Door drs. Esther Bergsma, registercounsellor, expert hoogsensitiviteit (licensed by Elaine Aron) TOS (PO & VO) Woensdag 27 maart 2019 Leerlingen met een Taal Ontwikkelings Stoornis herkennen en begeleiden. Door Kentalis Onderpresteren (PO & VO) Zaterdag 6 april 2019 Voor alle onderpresterende (en dus niet alleen de hoogbegaafde) leerlingen. Door René Lous, (mede-)eigenaar van Het TalentenLab, expert op onderpresteren Expliciete Directe Instructie I (Kleutereditie) Donderdag 11 april 2019 Lesdoelen & instructie. Door Eveline Bogers, gecertificeerd EDI-trainster Expliciete Directe Instructie II (Kleutereditie) Donderdag 16 mei 2019 Klassenmanagement & spelbegeleiding. Door Eveline Bogers, gecertificeerd EDI-trainster Kijk voor meer cursussen op onderwijsdesk.nl

TIP 2 Leer leerlingen maten/afstand inschatten en vergelijken met de berekening. Laat ze voorwerpen in de klas opmeten. Geef vervolgens bijvoorbeeld de opdracht: Reken uit hoeveel tafels er in dit klaslokaal passen? TIP 3 Doe mee aan de Week van het geld (25 t/m 29 maart). Voor het PO, VO en het MBO en thuis vind je veel informatie via deze link: weekvanhetgeld.nl TIP 4 Kijk op onderwijsdesk.nl, daar vind je twee topcursussen van gerenommeerde experts. Zo is er de cursus Effectief Rekenonderwijs woensdag 20 maart van Marcel Schmeier en de zesdaagse cursus Rekenspecialist startend op vrijdag 6 september gegeven door Marije van Oostendorp.

PrimaOnderwijs 37

DĂŠ webshop voor het onderwijs! Rekentijger is een serie aantrekkelijke werkboekjes voor de betere en snellere rekenaars in groep 3 t/m 8 van het basisonderwijs. Rekentijger daagt leerlingen uit zich verder te ontwikkelen. Bestel alles voor de methode Rekentijger op Educatheek.nl!

De beste rekenmethodes bestel je eenvoudig en snel op:

/rekentijger

POST-HBO-OPLEIDING

D E TO E KO M STB E WUSTE SC H O O L L E I D ER VAKB E KWAAM Opleiding Vakbekwaam schoolleider PO in 2 jaar.

Onze visie op toekomstbewust leiderschap

Deze opleiding is bedoeld voor

In de komende tien jaar verlaat meer dan 40% van de

ambitieuze onderwijsprofessionals die:

huidige schoolleiders het onderwijs. Dit vraagt om een

• zich in twee jaar willen voorbereiden op een functie als

nieuwe generatie schoolleiders, die vanuit een sterk

schoolleider;

bewustzijn hét verschil willen maken voor de toekomst

• zich willen ontwikkelen tot leiders in verandering;

van het Nederlandse onderwijs.

• die leiding willen geven aan een organisatie waarin zij leraren helpen zich lerend op te stellen, ouders

Daarvoor hebben we toekomstbewust leiderschap

stimuleren zich betrokken te voelen en leerlingen met

nodig. Leiderschap dat verder gaat dan het op orde

plezier naar school doen laten gaan;

hebben en houden van de schoolorganisatie. Het gaat

• een hoge mate van eigenaarschap heel normaal vinden.

om het sturen op kwaliteit en het stimuleren van de verdere professionalisering van leraren en team. Het

Opbrengsten

gaat bovendien om het inspelen op maatschappelijke

Na deze opleiding:

veranderingen en deze met visie te vertalen naar de

• Heb je een sterk ontwikkelde visiegerichte attitude;

onderwijs- en schoolontwikkeling.

• sta je stevig in relatie tot je omgeving; • ben je je bewust van je maatschappelijke impact;

Het visionair, meeslepend, vooruitstrevend en toekomst-

• toon je ondernemerschap;

bewust denken van de schoolleider vormt de basis voor

• kun je de organisatie vormgeven vanuit een

het concrete handelen om de schoolontwikkeling, in het juiste tempo met de juiste mensen, in de snel veranderende

• ben je in staat om strategieën te hanteren voor samenwerken, leren en onderzoeken;

omgeving vorm te geven.

“

onderwijskundige gerichtheid;

Word een coach waar het kan, een manager waar het moet, maar bovenal een leider om succesvolle en

• kun je de werkelijkheid vanuit verschillende denkmodellen benaderen en daar naar handelen.

impactrijke onderwijsinnovaties in te richten en te borgen in de school!

Utrecht Start 30 oktober 2019

Helmond Start 4 november 2019

s.omjs.nl/toekomstbewusteschoolleider

Onze opleidingen toegespitst op jouw specifieke leerbehoeften? Vraag naar de mogelijkheden voor een incompany traject.

p: GRATIS INFO R M AT I EB I J EENKO M ST Meer informatie ontvangen, vragen stellen en de docenten ontmoeten? Kom dan naar de gratis informatieavond in Helmond of Utrecht.

Helmond 01/04/2019 19:00 - 21:00 uur

Utrecht 10/04/2019 19:00 - 21:00 uur

Bekijk alle post-hbo-opleidingen, trainingen, studiedagen en studiereizen op omjs.nl/professionalisering.

#NOT2019 HIGHLIGHTS Vijf dagen lang heeft de redactie van PrimaOnderwijs vanaf de Bloggerstraat verslag gedaan van de NOT2019. Alle blogs staan nog op primaonderwijs.nl, maar ook hier blikken we terug op de fun, de inspiratie en de geweldige edubloggers die we hebben gesproken. tekst en beeld vanessa pelle, lore smit, mandy kok & anouk spenkelink

Mancave

In de Mancave, of beter de mengcave, draaide het om diversiteit in het onderwĳs. Het doel was vooral om te laten zien hoe mooi en uitdagend het beroep is en dat mannen op hun eigen manier een bĳdrage leveren aan de ontwikkeling van kinderen. Op megagrote vellen konden leraren de verdeling op hun school opschrĳven. Daarnaast konden ze ook poolen, tafelvoetballen en hamertje tik spelen. In de Mancave hebben we geleerd dat: • 2008 - In Nederland starten 1521 mannen aan de pabo; • 2011 - Er zĳn 1066 mannen gestopt met de pabo; • 2013 - 369 leraren starten in het onderwĳs; • 2018 - Er zĳn nog maar 257 mannen over, waarvan 64 directeuren. 193 mannen staan voor de klas.

Gespot: MeesterVlogger Dylan van Brummen opende de NOT met een zelfgeschreven rap. En hĳ liet niet alleen zĳn leerlingen rappen maar ook André Kuĳpers, Minister Arie Slob en Meester Sander. Het begon voor de MeesterVlogger allemaal met een afsluitrap voor zĳn leerlingen. Dat beviel blĳkbaar goed. Nu probeert hĳ met zĳn raps leerlingen te enthousiasmeren. Zo heeft hĳ ezelsbruggetjes bedacht om moeilĳke economische formules te onthouden en dat werkt! De Amsterdamse economieleraar rapte vroeger al op straat en geeft toe zelf niet de gemakkelĳkste op school te zĳn geweest. Maar juist daarom begrĳpt hĳ heel goed hoe hĳ het lesgeven moet aanpakken. MeesterVlogger staat natuurlĳk vooral voor de klas maar is ook te vinden op YouTube en Instagram.

#NOT2019 HIGHLIGHTS

Deze toekomstige juffen zijn ook een beetje meester De derdejaars Fontys-studenten Lieke, Marieke en Evy hebben een eigen visie op het onderwijs. ‘Wij zijn naar een studiedag geweest over jongens in het primair onderwijs. Van de informatie die we daar hebben gekregen, hebben we een workshop gemaakt en gegeven aan medestudenten. In die workshop hebben we het over het verschil tussen jongens en meisjes. Meer eigenlijk het verschil tussen jongensachtig gedrag en meisjesachtig gedrag, want daar ligt wel een nuanceverschil.’ Ze lachen: ‘Het was alleen lastig om onze opgedane kennis in de praktijk te toetsen op medestudenten, want op de opleiding zitten veel meer meiden dan jongens. Eigenlijk is dat al het eerste probleem: er is weinig diversiteit op de opleiding.’

Wat zijn die verschillen in gedrag dan volgens jullie: ‘Bij jongens draait het meer om trial and error, om competitie, uitdaging en directe feedback. Bij meisjes is dat stap-voor-stap leren, samenwerken, veiligheid en zelfreflectie - ‘Wat vind je er zelf van?’ Dat zien we ook echt terug tijdens onze stages. Wij zijn ons daar nu veel bewuster van en passen het toe in de praktijk. We voegen meer competitieelementen toe, dat vinden ze prachtig, de jongens en de meiden.’ Omarm dat er verschillen zijn, is dat de oplossing? ‘Eigenlijk wel’, vinden de studenten. ‘Er wordt gezegd dat er meer aandacht voor jongens moet zijn in het onderwijs. Wij vinden dat de aandacht gelijk moet zijn, maar dat je wel moet omgaan met verschillen in gedrag. Het onderwijs is over het algemeen meisjesachtig, als je kijkt naar het genoemde rijtje. Dat moet anders.’

Gespot: Juf Desiree Edublogger Juf Desiree (24) staat officieel nog maar een jaar voor de klas, maar blogt al langere tijd. ‘Voordat ik begon met bloggen merkte ik dat vriendinnen die niet in het onderwijs zitten, mijn onderwijsverhalen niet helemaal snapten. Met mijn onderwijsblog kan ik nu mijn ei kwijt bij de juiste doelgroep, namelijk collega’s uit het onderwijs.’ In haar blog vertelt ze vooral over de leuke en grappige dingen die ze meemaakt in het onderwijs. ‘Van oudergesprekken tot in hun broek poepende kinderen, het hoort er allemaal bij!’ Op dit moment doet Desiree een master Onderwijskunde en combineert dat met invalwerk op scholen. ‘Binnenkort ga ik stagelopen bij de PO-Raad om het onderwijs van een andere kant te leren kennen.’ Over de toekomst van het onderwijs zegt ze: ‘Vroeger was de leraar slaaf van de methode, maar gelukkig is er steeds meer de mogelijkheid om lessen zelf in te richten. Ik hoop dat het kind nog meer centraal komt te staan en zijn/haar eigen lessen kan ontwerpen. Als het kind meer inbreng heeft, wordt hij vanzelf een groter onderdeel van het onderwijs.’ jufdesiree.wordpress.com

Bij gebrek aan meesters in de klas, moeten de juffen dus eigenlijk een beetje meer meester zijn… ‘Meesters zeggen vaak duidelijk wat ze van de kinderen verwachten, directe feedback. Meesters begrijpen jongens ook wel wat beter, maar als je als juf weet dat voor kinderen met jongensachtig gedrag een vraag als ‘Wat vind je er zelf van’ averechts werkt, dan moet je daar anders mee omgaan. De maatschappij generaliseert. Roze producten voor meisjes, blauwe voor jongens. Op de pabo draait het ook te veel om het reflecteren. Jongens willen dat niet, wij meiden eigenlijk ook niet. Er starten best veel jongens aan de pabo, maar veel haken af. Onze tip: kijk naar verschillen tussen jongensachtig en meisjesachtig gedrag en doe daar iets mee. Niet alleen op school met leerlingen, maar dus ook al op de opleiding.’

#NOT2019 HIGHLIGHTS

Edublogger Miranda Wedekind

Miranda Wedekind heeft ruim 20 jaar voor de klas gestaan en besloot daarna een andere kant op te gaan in het onderwijs. Ze wilde zich verdiepen in 21ste eeuwse vaardigheden en daar ook leraren bij begeleiden. Daar kwam haar eigen bedrijf uit voort met een bijbehorende blog. Ze blogt nu al 2,5 jaar over toekomstgericht leren en geeft daarnaast verschillende workshops. Haar doel is vooral om leraren bewust te maken van het gebruik van ICT in de klas. Onbewust wordt er namelijk al veel mee gedaan, maar bewust zou dit nog beter ingezet kunnen worden. Ze is geen voorstander van volledig digitaal onderwijs, maar ziet ICT meer als een extra toevoeging op het traditionele onderwijs. Je leest de blogs van Miranda op mirandawedekind.nl

Creaties van Juf Inger

Tips & trucs van Kinderboekenjuf Kinderboekenjuf, oftewel Ingrid Rijnbout, geeft tips en trucs om de leesbeleving van kinderen te vergroten. Haar website is ontstaan omdat ze het LIST-onderwijs miste op haar oude school. De sleutel voor beter onderwijs ligt volgens de Kinderboekenjuf bij de professionals in het onderwijs. Zij moeten het materiaal goed overbrengen bij de leerlingen. De digitalisering is een belangrijke innovatie van de afgelopen jaren. Zelf werkt ze op school met Snappet. kinderboekenjuf.nl

Ze is bekend van haar blog Genieten in het onderwijs. Juf Inger begon met bloggen toen ze les gaf aan groep 3. De materialen waarmee ze werkte, vond ze niet inspirerend. Ze besloot zelf materialen te maken zoals letter- en cijferlijnen. Ze plaatste het op social media en op haar website. Er bleek heel wat animo voor haar creaties te zijn. Na letterlijnen volgden er lesideeën en letterspeurtochten. Inmiddels geeft Juf Inger vier dagen in de week les aan groep 7/8. Ze blogt in de avonden, want op haar vrije dag is het toch echt mama-dag. Daarnaast onderhoudt ze contact met meerdere edubloggers en zit zelfs in een WhatsAppgroep met een aantal ‘twitterjuffen’ die ze al jaren kent. De meeste inspiratie haalt ze uit de blog van Kinderboekenjuf, vanwege haar minileeslessen. jufinger.nl

#NOT2019 HIGHLIGHTS

Esther’s onderwijswereld

Esther van der Knaap, het gezicht achter Onderwĳswereld, beheert precies drie jaar twee Facebookgroepen: middenbouwwereld én bovenbouwwereld met maar liefst 47.000 leden! Van deze online community’s kreeg ze zoveel inspiratie dat ze de blog Onderwĳswereld begon. ‘Ken je het gevoel dat je op ontploffen staat? Dat je daar iets mee moet? Dat gevoel had ik dus.’ Esther staat 2,5 dag

voor de klas. ‘Als het een drukke periode is op school én er ook een online professionalisering wordt gelanceerd op onderwĳswereldpo.nl, ben ik in de hele avond aan het werk’. Volgend jaar wil ze meer tĳd besteden aan online professionalisering. De sleutel voor beter onderwĳs is voor haar dan ook echt de talenten van de leraren gebruiken. ‘Het onderwĳs moet de ruimte krĳgen om te kunnen leren van en met elkaar. Als leraren zich kunnen professionaliseren in waar ze goed in zĳn, worden leraar én leerling een stuk gelukkiger.’

M odetips

van EduEnVogue

Je mag natuurlĳk helemaal zelf weten hoe je voor de klas staat. Toch had Edu EnVogue wat tips voor de leraren.

• Een pak is de modetrend. Voor zowel man als vrouw wordt het gedragen in verschillende kleuren of in een print. Handig: je kunt het jasje en de pantalon ook los van elkaar dragen.

• Kies voor een losse outfit. Lekker comfor tabel en handig voor alle ‘bor d-schrĳfbewegingen’.

• Pastelkleuren zĳn in de mode. Misschien niet erg praktisch voor in de kleu

De beste innovatie in het onderwĳs vindt Esther: ‘Spelenderwĳs leren! Het maakt daarbĳ niet uit of het met blokken is of met een robot. Zolang de leerling maar wordt geprikkeld.’ Esther blikt positief terug op de NOT. ‘Iedereen op de NOT is positief en wil het beste voor het onderwĳs. Ook dat is de sleutel voor beter onderwĳs. Er zĳn, voelen, kĳken, ervaringen opdoen, sparren met auteurs, feedback geven... daar gaat het bĳ de NOT om.’ Esther heeft vanaf deze editie ook een column in PrimaOnderwĳs. Meer Esther vind je op onderwĳswereld-po.nl

Gespot: Juf Sanne

In 2002 was Juf Sanne een van de eerste kleuterjuffen op internet. Als student had ze behoefte aan dat ene zetje. Ze besloot zelf te gaan bloggen. Met 11 jaar ervaring in het onderwĳs moest dat wel lukken. Ze maakt lesideeën, knutselideeën en werkbladen en deelt deze op haar blog jufsanne.nl. Zelf had ze nooit verwacht dat het zo’n succes zou worden. In 2014 startte haar eigen bedrĳf: Kleuteruniversiteit en inmiddels heeft ze een boek geschreven: Zinglish. Het boek is begin dit jaar uitgekomen en staat vol tweetalige liedjes voor kleuters. De sleutel voor beter onderwĳs is volgens haar het hebben van een brede visie. ‘In het onderwĳs heb je altĳd je eigen eilandje, je eigen klasje. Stap die klas eens uit en ga kĳken bĳ anderen’, aldus Sanne. ‘Ontdek wat voor jou werkt en verbreed daarmee je horizon.’ jufsanne.nl

terklas.

• Print

op print klinkt heel chaotis ch, maardat hoeft niet zo te zĳn. Ga ervoor!

Meer tips:

Je leest er alles over op eduenv

ogue.nl PrimaOnderwĳs 43

#NOT2019 HIGHLIGHTS

Gespot: Meester Sander Hij is meester, YouTuber, geeft workshops, heeft een eigen website en opende de eerste dag van de NOT naast Minister Arie Slob, astronaut André Kuipers en collega MeesterVlogger. Heb je nog wel tijd voor lesgeven, Sander? ‘Op donderdag en vrijdag sta ik altijd voor de klas, alleen nu tijdens de NOT niet. Ik ben heel nieuwsgierig naar vernieuwingen die er gaande zijn voor het onderwijs. Daar probeer ik dan weer een vertaalslag van te maken voor mijn eigen klas en voor andere leerkrachten. De NOT is vooral om elkaar te ontmoeten. Zo sprak ik met Warp Studios, die voor de brandweer een app heeft gemaakt, die ook voor scholen is in te zetten. Je doet als leraar een brandoefening in VR. Fantastisch! Over 5 jaar is er denk ik geen school meer zonder een VR-lab of iets gelijks. Die content gaat enorm groeien!’ Onderdompelen in een andere wereld ‘Op mijn school gebruiken we nu voor de jongsten nog geen VR maar wel veel Augmented Reality, waardoor je iets kunt toevoegen aan de bestaande wereld. Denk aan Rupsje Nooitgenoeg geprojecteerd in je klas, een boek tot leven laten komen of een kleurplaat; dat is je les pas verrijken. Of ingewanden projecteren op je lichaam waardoor je ziet waar het hart zit en de longen... Hoe geweldig is dat? Bij groep 7 en 8 doe je meer met VR. Dan kun je je onderdompelen in een volledig andere wereld. Denk aan de Oculus Go met de app van het Anne Frank Huis. Er is prachtige content beschikbaar. Dat wil ik graag laten zien. Het is heel tof om leerkrachten te inspireren.’ LOF En geïnspireerd willen raken door deze meester, willen steeds meer scholen. ‘Vaak hebben directies van leerkrachten over mij gehoord. Ik zit niet echt bij een directie in het hoofd, maar wel bij de kleuterleerkracht. Daar post ik veel over en voor. Ik ben nu mijn eigen academie aan het oprichten omdat ik merk dat ik na een workshop van twee uur nog steeds veel energie en inspiratie over heb en dat wil delen. Ik kan blijven doorgaan! Ik leg nu alles op video vast en maak uitgewerkte lessen voor leerkrachten. Daarnaast ben ik ook nog juryvoorzitter van het Leraren Ontwikkelingsfonds, het LOF. Ik mag al die prachtige initiatieven van andere leraren beoordelen. Dat is pas een erebaan!’ meestersander.nl

‘Waarom is de stand van HP Instant Ink zo kleurr ijk? ’ kregen wij de vraag van Labmeester Mieke. En met die vraag gingen wij naar HP. ‘De stand met freakshakes, taarten, snoep en muziek is he lemaal in CMYK-kleuren van ee n printer’, hebben we als antwoord gekregen. Slim!

Veteraan in de klas

Op de NOT vertelden deze bijzondere mannen hoe het is om een Veteraan in de Klas te hebben. De persoonlijke verhalen bieden een unieke kijk op oorlog en de gevolgen daarvan. Neem een kijkje op de website veteraneninstituut.nl

Mine Sweepers

Onze Lore begeeft zich op een mijnenveld. Hoofdredacteur Vanessa moest haar achter de schermen met een walkie talkie over het explosieve terrein leiden. Gelukkig was het niet real life, want Lore heeft de trip niet overleefd. De boodschap die Cross Your Borders over de gevolgen van mijnen wil overdragen aan scholieren, is wel overgekomen.

#NOT2019 HIGHLIGHTS

Basisschool De Veldkamp in (maar niet uit) de Escape Van Kun jij binnen 10 minuten ontsnappen uit de Escape Van? De meeste deelnemende scholen lukt het op de NOT niet. Daan, Ryon, Kim en Susan van basisschool De Veldkamp ook niet. Gezellig is het wel! Na een snelle instructie start het viertal even zo vlug hun zoektocht naar de oplossing. Best fanatiek moeten we zeggen. Geen seconde blijft onbenut. Alle aanwijzingen worden gelezen, uitgetest, opnieuw gelezen. Slechts een seconde nadat de buzzer is gegaan, heeft Ryon het tweede slot geopend. Ze hebben het helemaal niet slecht gedaan, maar ja ‘dat slot was ook veel te stroef’. Misschien nog een keer proberen? Kun jij het beter denk je? De Escape Van is te huren en de opdrachten, die draaien om school, zijn gemaakt door Pabo-studenten. En wie zijn ‘opgesloten’ collega’s een beetje wil helpen, kan backstage aanwijzingen geven (of juist op het verkeerde been zetten...) escapevan.nl

Populaire Juf Maike

Ze staat al tien jaar voor de klas en heeft een zeer succesvolle blog over de ontwikkeling van het kind. Hoe is deze populaire Juf Maike in het onderwijs geraakt? ‘Ik ben ooit begonnen in de gehandicaptenzorg. Toen merkte ik al dat ik meer wilde met de ontwikkelingen van kinderen. Niet alleen beperkingen, maar ook wat moeten kinderen kunnen en leren? Ik ben de pabo verkort gaan doen en vond dat zo leuk dat ik sindsdien voor de klas sta.’ Talenten Het thema van de NOT2019 was de ‘Sleutel naar beter onderwijs’ en daar heeft deze spontane juf ook een idee over. ‘Leraren moeten meer een stem krijgen. Binnen het onderwijs weten de leerkrachten echt wel hoe je het onderwijs kunt verbeteren. Luister naar hen! Het onderwijs is aardig in beweging, daar zet ook PO in Actie zich enorm voor in. Maar ook directeuren en besturen moeten kijken naar de talenten die ze op hun eigen scholen hebben rondlopen.’ Positief De ontwikkeling op het gebied van het curriculum volgt Maike op de voet. ‘Ik voel de wrijving in het onderwijs terwijl er bij curriculum.nu veel docenten zijn betrokken. Dat is ontzettend goed. Op Twitter overheerst een negatieve mening, dat is jammer want daar worden leraren in meegezogen. Dat zou niet zo moeten zijn. Een beetje meer positiviteit graag! Dat probeer ik op mijn site ook te laten zien. Ik wil het juist over inspiratie hebben en niet over kritiek.’ Laat je dus vooral positief inspireren op jufmaike.nl

PrimaOnderwijs 45

Terug naar de basis:

coderen met HTML en CSS Veel kinderen leren programmeren met blokjesprogramma’s als Scratch, Snap en Blockly. Roy Bakker, oprichter van de Codeerschool wil echter terug naar de basis: leren coderen met HTML en CSS. Groepen 7 en 8 van acht basisscholen doen mee aan de pilot. ‘We willen het idee wegnemen dat coderen stoffig is of heel moeilijk. Iedereen kan namelijk zelf een website bouwen!’ door malini witlox (uit computersopschool.nl)

‘Scratch is een manier van nadenken. Het is geen codetaal’, aldus Roy. ‘En het is echt niet zo dat programmeren met code te moeilijk is voor leerlingen. Die pakken heel makkelijk dingen op. Er zijn drie levels. We beginnen makkelijk met HTML en CSS, dan breiden we uit naar Bootstrap en dan naar Javascript en JQuery.’ Hij bestrijdt dat het code kloppen te saai zou zijn voor leerlingen in de leeftijd van 10 tot 13 jaar. ‘Als ze in de editor iets in de code veranderen, kunnen ze direct aan de voorkant zien wat het effect is. We leggen de stof in kleine behapbare blokken uit. Versimpeld, zodat het voor leerlingen van die leeftijd begrijpelijk is. We pretenderen niet dat we hen opleiden tot programmeurs, maar het is belangrijk dat ze op jonge leeftijd al een introductie in programmeertaal krijgen en kunnen zien of ze affiniteit hebben met technologie. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen 46

hun natuurlijke interesse voor technologie verliezen als ze hier niet op jonge leeftijd mee in aanraking komen.’

Meteen doen In zes weken tijd leren de leerlingen een simpele website bouwen. Er is een gezamenlijke kick-off, daarna gaan de leerlingen individueel op hun eigen computer aan de slag. ‘Het is theorie en dan meteen doen. We leggen bijvoorbeeld uit wat een imagetag is, daarna laten we ze met een HTML-template meteen een afbeelding plakken. We sluiten zoveel mogelijk aan bij de denkwijze van leerlingen op dat niveau.’ Uiteindelijk moeten de pilots uitmonden in een lesprogramma dat de leerlingen thuis kunnen volgen. Via een chatfunctie kunnen ze dan vragen stellen als ze er niet uitkomen met de lesstof. Aan het einde van iedere week moeten

De klas van Laura Een van de scholen die meedoet is De Barnewiel uit het Noord-Hollandse Oudkarspel. Laura van Breugel geeft les in de combinatieklas van groep 7 en 8. ‘Drie jaar geleden hebben we met groep 6 ook aan een project van Bomberbot meegedaan. Drie maanden lang leerden de leerlingen programmeren, wat uitmondde in een eigen spel waarbĳ poppetjes van A naar B moesten lopen terwĳl ze obstakels ontweken. We leven in een wereld waarin computers centraal staan. Ik vind het belangrĳk dat ze daar goed mee leren omgaan. Bovendien leren ze ook creatief denken en samenwerken, en het vergroot het hun ruimtelĳk inzicht. Ik vind het net zo belangrĳk als rekenen of taal.’ Reden genoeg dus om mee te doen aan de pilot van de Codeerschool. ‘Alle leerlingen hebben hier een

‘

Laura

Iedereen, jongens én meisjes, vond het leuk!

‘

Programmeren met code is niet moeilijk voor leerlingen. Die pakken heel makkelijk dingen op

‘

de leerlingen een lesopdracht insturen. Na een paar weken is er weer een centrale bĳeenkomst. ‘Maar de pilots organiseren we bewust in de klas. Als meerdere leerlingen dezelfde vraag hebben, is de lesstof waarschĳnlĳk onduidelĳk. We kunnen daar dan direct op inspringen. We willen ook kĳken hoe ze dingen oplossen. Vooral als je wat verder met de lesstof bent, zĳn er voor een probleem meerdere oplossingen.’

eigen laptop, waar ze het werk op kunnen maken. We werken wekelĳks twee uur op school en een uur thuis. Roy komt één keer per week langs. Ik heb wat tĳd van de reken-en taallessen afgesnoept en ik had wat plustĳd over, dus het past binnen de huidige schooluren voor de leerlingen.’

Vast vak Als het aan Laura ligt wordt programmeren een vast vak op de basisschool. ‘Alle leraren zĳn bezig met 21ste eeuwse vaardigheden. Iedereen is zoekende hoe je dat in kunt vullen, maar ik zie het nog nergens als vast vak. We doen wel veel aan mediawĳsheid en geven bĳvoorbeeld informatie over virussen in computers en hoe je die eruit kunt halen. In de plusklas hebben ze vorig jaar een website moeten maken, waar ze artikelen konden verkopen. Dat was ontzettend leerzaam en leuk. Dat verwacht ik nu ook!’ In haar combinatieklas zal het niveau wisselen, verwacht ze. ‘Dat zag je ook bĳ de lessen van Bomberbot. Sommige leerlingen waren met computers zelfs verder dan hun leraar en gingen uit enthousiasme ook in de pauze door. Anderen waren er minder vaak mee bezig. Maar iedereen, jongens en meisjes, vond het leuk. Je zag ook dat er leerlingen waren die interesse kregen in technologie en bĳvoorbeeld later gamebouwer willen worden.’ Ga naar codeerschool.nl voor meer informatie. PrimaOnderwĳs 47

‘

NT2

Praat mee!

de sleutel tot een goede start NT2, praat mee! is de nieuwste taaloplossing voor zij-instromers: Nederlands leren mét auditieve ondersteuning. De Voorlezer, een

‘sprekende pen’, leest de woorden en zinnen hardop voor. Zo werken nieuwkomers ook zelfstandig aan hun basiswoordenschat binnen thema’s uit hun directe omgeving. NT2, praat mee! biedt betekenisvolle taalverwerving voor kleuters, 6- tot 9-jarigen, 10- tot 14-jarigen én ook rondom ‘rekentaal’.

Daarom dus:

Nieuw!

• Auditieve ondersteuning én zelfstandig te gebruiken: leerboeken, werkbladen en woordenboekje; • Een dekkende leerlijn: in te zetten voor kleuters, midden- én bovenbouw; • Passende en betekenisvolle taalverwerving; • Maakt ook rekentaal inzichtelijk in een speciale Rekentaal-uitgave; • Direct in te zetten voor een goede start.

NT2, praat mee! verschijnt in de zomer van 2019. Op de hoogte blijven van NT2, praat mee!? Vul je contactgegevens in op http://bit.do/nt2contact Of lees meer op www.schoolsupport.nl/nt2praatmee

2019-02 NT2 - adv PO Magazine.indd 1

11/02/19 17:03

daagt uw meer- en hoogbegaafde leerlingen uit! Acadin is dé digitale leeromgeving voor de meer- en hoogbegaafde leerlingen in het primair onderwijs. Een omgeving die is gevuld met >500 interessante en uitdagende leeractiviteiten over allerlei onderwerpen voor groep 1-8. Speciaal geselecteerd om het leren op school voor deze kinderen te verrijken. Acadin helpt leerkrachten leerlingen te prikkelen met uitdagende leerstof waar ze hun tanden in kunnen zetten, maar ook met korte opdrachten voor de laatste 10 minuten van de les. Kenmerkend voor deze leeractiviteiten is dat ze een open karakter hebben. Leerlingen leren niet alleen feitenkennis en vaardigheden, ze leren ook hoe ze moeten leren.

“Acadin heeft veel voordelen, je ziet kinderen echt opbloeien!” “Acadin beviel zo goed dat het al snel schoolbreed is ingevoerd.” “Acadin kan worden ingezet voor alle leerlingen, maar is vooral interessant voor leerlingen die wel wat extra uitdaging kunnen gebruiken.”

Opbouw Acadin Inhoud – >500 leeractiviteiten groep 1-8 Planningsmodule – activiteiten toekennen met startdatum en deadline Begeleidingsmodule – beoordelen, portfolio

Interesse? Meer informatie over Acadin, de abonnementsprijzen en de wijze van aanmelden, vindt u op www.acadin.nl. U kunt zich aanmelden voor een e-presentatie en/of via een proefabonnement Acadin gratis 6 weken verkennen.

www.acadin.nl | info@acadin.nl | (070) 448 29 48

Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Sluit je aan bĳ 50.000 abonnees!

19 17:03

Wil je nieuws, inspiratie en achtergronden uit en over jouw vakgebied, dan is PrimaOnderwijs het platform voor jou! Naast het magazine vind je op onze website gratis digitaal lesmateriaal voor basisscholen en het voortgezet onderwijs, blogs van leraren, reportages én winacties. Bij de longreads gaan we dieper in op thematische onderwerpen zoals mediawijsheid of het curriculum. Wil je al dit moois elke twee weken in je inbox ontvangen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief op

primaonderwijs.nl/nieuwsbrief @primaonderwijs

@prima_online

@primaonderwijs

Programmeurs zijn de bouwvakkers van de toekomst

‘Gezocht: creatieve whizzkid met een kritische blik. Je dient te beschikken over sociale vaardigheden, probleemoplossend vermogen én uiteraard uitstekende ICT skills…’ De vacatures van het jaar 2030 zullen er volgens deskundigen pakweg zo uitzien. Hoe bereiden leerkrachten hun leerlingen voor op toekomstige beroepen als robotprogrammeur, droneverkeersleider of computerpersoonlijkhedenontwerper? Welke leermiddelen zetten zij hierbij in? door marleen kuĳsters

Sjoerd Dirk Meijer:

‘Scratch gebruik ik ook om leerkrachten te laten ervaren wat programmeren inhoudt’ Sjoerd Dirk Meĳer geeft programmeerlessen aan leerkrachten en draait een dag per week de plusklas van een basisschool. Zet in: de minicomputer micro:bit, Scratch, Lego WeDo en de programmeerbare robot Bee-Bot. ‘Nederland heeft een tekort aan programmeurs. Dat is niet de reden waarom ik graag zie dat alle kinderen enige programmeerervaring opdoen. Met programmeren trainen ze alle vaardigheden die we ze willen leren: plannen, doorzetten, creatief en logisch denken, op-

delen in stukken, anderen om hulp vragen en fouten durven maken. De meeste kinderen vinden programmeren zo leuk dat ze op zoek gaan naar oplossingsstrategieën.’ In mĳn klas: ‘De middenbouwleerlingen raken vertrouwd met robots door Lego WeDo en de Bee-Bot. De oudere kinderen combineren de micro:bit met elektronica, ze laten LED-lampjes branden en knipperen en de micro:bits onderling communiceren en berichtjes naar elkaar sturen. In Scratch hebben we spelletjes gemaakt. Scratch gebruik ik ook om leerkrachten te laten ervaren wat programmeren inhoudt. Ze klikken blokken met programmeercommando’s aan elkaar, waardoor een computerscript wordt gevormd.’ Nieuw vak? ‘Mĳn advies: zie programmeren als een werkvorm om op een andere manier lesstof te verwerken. Ga ermee aan de slag en ontdek met je leerlingen wat de mogelĳkheden zĳn.’

Tamara Koopmans:

‘We helpen de TU Delft en het platform ‘Robots in de klas’ met het ontwikkelen van lesmateriaal’ Tamara Koopmans is ICT-coördinator op basisschool Sint Wulfram. Zet in: de robot Tobor. ‘De kleuters geven robot Tobor opdrachten met symbolen voor bĳvoorbeeld ‘naar links’ en ‘naar rechts’. In de hogere groepen speelt hĳ voor quizmaster. Hĳ stelt de vragen en de leerlingen geven antwoord met ‘ja’ of ‘nee’ in de microfoon. De robot is een verrĳking! Een enorme motivator voor leerlingen. Hĳ kan eindeloos herhalen en oefeningen op verschillende niveaus aanbieden.’ Experts: ‘Twee leerlingen per leerjaar programmeren de robot en maken rekenopdrachten die hĳ straks één op één met alle leerlingen gaat doen. De robot geeft dan een opdracht en een kind geeft antwoord met een kaartje of door een aanraking. Ook leren de experts de andere kinderen én de leerkrachten wat de robot kan.’ Skills: ‘De kinderen leren hoe de robot werkt, welke lessen ze kunnen maken, wat programmeren inhoudt. Ze leren opdelen in stapjes. Ze moeten kritisch nadenken, samenwerken en analyseren: als er iets fout gaat, hoe lossen we dat op? Dat zĳn belangrĳke skills.’ Platform: ‘Wĳ willen als school bĳdragen aan de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van innovatief onderwĳs. We testen Tobor in de klas en helpen hiermee de TU Delft en het platform ‘Robots in de klas’ met het ontwikkelen van lesmateriaal. Uiteindelĳk is het de bedoeling dat je lessen kanten-klaar uit de cloud kunt plukken.’ Drempel: ‘Sommige leerkrachten durven de robot nauwelĳks uit zĳn doos te halen. “Wat als hĳ valt, wat als hĳ niet doet wat ik wil?” Ik hoop dat de leerlingen hen laten zien hoe leuk het is!’

Natascha Verhagen:

‘De ontwikkelingen staan nooit stil’ Natascha Verhagen is leerkracht Techniek RSG Slingerbos. Zet in: Arduino, een opensource elektronicaplatform. De basis van elk project is een board waar een aantal standaard componenten op is vast gesoldeerd om elektronica mee aan te sturen, zoals een microcontroller. De boards communiceren met een computer. ‘Programmeren is steeds belangrĳker. Je komt verschillende ICT-

vaardigheden in veel (toekomstige) banen tegen. Het is een manier van denken waarop wĳ de leerlingen willen voorbereiden.’ Arduino: ‘In mĳn lessen werk ik met Arduino. Leerlingen programmeren een klein stoplicht en sturen LED’s aan met knoppen en sensoren. Daarnaast leren ze over 3D-printers die ook op deze manier worden aangestuurd. Ze zien direct resultaat door bĳvoorbeeld een 1 te vervangen met een 5. Deze manier van werken is voor leerlingen en leerkrachten goed te begrĳpen. Bĳ het vak Informatiekunde leren ze meer theorie en werken ze met de programmeertaal Python.’ Skills: ‘Leerlingen leren wat een code betekent en hoe het werkt. Ze leren oplossingsgericht werken en doorzetten. Ze leren de basis om voor Informatica te kiezen of voor het Technasium waar leerlingen zoeken naar oplossingen voor échte problemen van échte opdrachtgevers. Zo hebben Technasium-leerlingen een voedselapp ontworpen voor een bank en een machine waarmee onbemand gewassen geteeld kunnen worden in de toekomst. De ontwikkelingen staan nooit stil.’

Diana Molenschot:

‘Onderzoekend en ontwerpend leren zou veel meer verweven moeten zijn in het huidige onderwijssysteem’ Diana Molenschot beheert het SkillsLab van basisschool De Rozenhorst. Zet in: ‘De Bee-Bot, robot Dash, de programmeerbare robot Ozobot, micro:bit, een 3D-printer, Lego WeDo 2.0, Mindstorms: het is allemaal te vinden in ons SkillsLab. Met behulp van deze moderne media leren we alle leerlingen 21st century skills. Ze leren computer basisvaardigheden, kritisch nadenken, samenwerken, zelfregulering, communiceren en probleemoplossend denken. En ze kunnen hun creativiteit hier kwĳt.’ Ontdekken: ‘We starten de les met een PowerPoint-presentatie waarin alleen de plaatjes van de onderdelen staan. De kinderen mogen zelf kiezen waarmee ze aan de slag gaan. Ze leren door zelf te ontdekken, testen en vooral door te doen. Ze kunnen laten zien waar ze goed in zĳn.’ Virtual Reality-bril: ‘Onderzoekend en ontwerpend leren zou veel meer verweven moeten zĳn in het huidige onderwĳssysteem. Nu leren we kinderen vanaf groep 3 om hun boek te pakken en vooral te luisteren naar de leerkracht. Maar als je bĳvoorbeeld een Virtual Realitybril gebruikt in je les of kinderen zelf de vragen laat stellen over een les, bereik je meer. Ik pleit hiervoor: elke school een eigen SkillsLab.’

PrimaOnderwĳs 51

Leren in het kwadraat

Regisseur van je eigen leven op ‘Op de Mavo voor Theater leer je in het kwadraat’, staat op de website van de school uit Rotterdam. Locatieleider Priscilla Mahadew vertelt vanuit haar kamer in het schoolgebouw ten noorden van het Centraal Station wat dat betekent. door erik ouwerkerk foto’s mavo voor theater

‘Natuurlijk leren onze leerlingen zingen, dansen en toneelspelen, en wie weet maken ze daar later wel hun beroep van. Maar je leert hier veel meer dan de juiste noot aanslaan of je inleven in je personage. Het gaat om doorzettingsvermogen en improvisatie. Het gaat om feedback verwerken en omzetten naar actie. Dát zul je later nodig hebben, welk beroep je ook kiest’, vertelt Mahadew bevlogen. ‘Bij audities - heel anders dan op tv hoor: geen oneliners en draaiende stoelen kijken we daarom voorbij de podiumpresentatie: heb je lef, durf je jezelf te zijn, ben je bereid naar jezelf te kijken? Met die kwaliteiten word je de regisseur van je eigen leven. Zelfs als je eigenlijk alleen nog maar zingt onder de douche maar je voelt wel de passie om dat verder te ontwikkelen, ben je hier op je plek.’

Herkenning Binnen twee jaar na de oprichting is de school (ook wel MT010 genoemd) gegroeid van 35 naar meer dan 100 leerlingen, verdeeld over de eerste twee schooljaren. Ondanks de groei is de school nog steeds klein en persoonlijk, en dat verklaart voor een groot deel het succes. ‘Op de basisschool voelen veel kinderen met artistieke ambities zich nog een eenling, maar 52

hier vinden ze erkenning en herkenning bij elkaar. Ze kijken elke dag naar elkaar uit, ze zoeken elkaar op. Ze zijn ook gesteld op de docenten: op vrijdagmiddag half vijf moeten we ze losweken van de leraren bij wie ze de laatste schooluren van de week terecht kunnen met al hun grote en kleine vragen.’ Die betrokkenheid blijkt ook wel uit het feit dat maar liefst tweederde van de leerlingen wilde helpen op de open dag van de school, een dag voor het gesprek met PrimaOnderwijs. ‘Dat kan niet dus verspreiden we de leerlingen dit jaar over de open dagen en informatieavonden’, aldus de oud-docente Nederlands en Religiewetenschappen. ‘Is dat niet bijzonder?’

Veilig Alles duidt op een veilig schoolklimaat, wat een van de focuspunten is van de eigenzinnige Mavo. Mahadew. ‘Het gaat ons in beginsel om verbinden. De docenten móeten wel betrokken zijn en een persoonlijke band met de leerlingen hebben. Dan pas voelen de leerlingen zich vrij om vragen te stellen, zijn ze gemotiveerd hun huiswerk te maken en durven ze zich kwetsbaar op te stellen.’ De tieners op MT010 moeten zich niet alleen laten zien op het podium maar stellen ook een per-

n op theatermavo soonlijk ontwikkelingsplan op. Waar ben je mee bezig, wat wil je doen, wat gaat er goed, waar wil je beter in worden? En hoe doe je dat? Mahadew: ‘Een jongen die in het dagelijks leven wel wat meer voor zichzelf op kon komen, nam daarom de taak van grensrechter op zich bij een voetbalwedstrijd van de pupillen. ‘Nee, achteruit, ook ouders moeten achter de lijn staan’,’ beeldt de locatieleider de jongen uit. Pauze. In de verte klinkt geluid. Muziek: een groepje scholieren loopt al zingend door de gang. ‘Ze voelen zich thuis, helemaal op hun gemak’, meent Mahadew. ‘Mooi hè? Vasthouden en koesteren!’

Natuurwetten Van de docenten op de kleine school wordt net iets meer verwacht. Ze zíjn de vaksectie, want ze moeten hun vak zonder directe vakcollega’s opbouwen. Dat doe je niet op routine, dat is pionieren. Mahadew: ‘Met een fijne groep gemotiveerde en creatieve docenten

bouwen we nu aan een school met een eigen signatuur.’ Al voelen creatieve leraren zich al snel thuis op deze school, docenten hoeven geen kunstenaars te zijn: geschiedenis beperkt zich tot de geschiedenis en NASK houdt het bij natuurwetten en moleculen. De kunstvakken worden gegeven in het nabijgelegen Hofpleintheater. Daar krijgen de leerlingen acht uur extra per week les in dans, zang en (toneel)spel. Vanaf het derde jaar specialiseren ze zich in een van de drie disciplines en zullen daar ook examen in doen. Daarna kunnen ze via alle profielen soepel doorstromen naar het mbo, de theaterhavo in de stad of een ander traject. Voordat het zover is, vraagt het dus wel een flinke tijdsinvestering van de jongeren. Dat hebben ze er graag voor over. Mahadew: ‘Elke dag weer stappen leerlingen uit omliggende plaatsen zoals Delft, Dordrecht en zelfs Etten-Leur ‘s morgens vroeg de bus in omdat ze zich hier op hun plek voelen.’

Bijzondere verbinding Het gaat goed, de belangstelling is groot voor de Mavo voor Theater: tijd om na twee jaar bouwen op de lauweren te rusten? ‘Welnee. De school is prachtig maar we nemen het geen moment voor lief. We analyseren gezamenlijk en structureel waaróm iets goed werkt. We zijn op MT010 nog lang niet volgroeid en bouwen graag verder, met een diepgevoeld verlangen de bijzondere verbinding tussen school, ouders en leerlingen te behouden.’

PrimaOnderwijs 53

Doe mee(r) met Schooltv! Exclusief verkrijgbaar bij Educatheek

Door de krachtige combinatie van leren met beeld en door beleving daag je jouw leerlingen uit, motiveer je ze en gaan ze actief aan de slag met de de lespakketten van Schooltv! De pakketten hebben een looptijd van 15 maanden en zijn op elk moment van het schooljaar in te zetten. Je bepaalt dus zelf het moment waarop je de verschillende thema’s en lessen behandelt. Alle Schooltv-lespakketten zijn exclusief verkrijgbaar via Educatheek.nl!

Lente! Groep 3-4

Groep 1-2 Koekeloere is het bekende tv-programma van Schooltv voor kleuters van groep 1 en 2, waarin Moffel en Piertje de hoofdrol spelen. De lespakketten bevatten 40 lessen, een inoefening op het digibord én uitdagende denk door en doe-bladen. Thema’s die worden behandeld zijn o.a. winter, media en internet, vriendjes en afscheid.

Groep 8 In De Dokter Corrie Show geeft Dokter Corrie op een grappige manier uitleg over allerlei onderwerpen op het gebied van seksualiteit. Het lespakket bevat 6 lessen met bijbehorende digilessen en denk door en doe-bladen. De lessen gaan over de onderwerpen zoenen, liefde, puberteit, seks, verschillende relaties en online.

Studio Snugger is een educatief Schooltvprogramma voor kinderen tussen 5 en 8 jaar. Het behandelt allerlei onderwerpen uit de wereldoriëntatie. Het lespakket bevat 34 lessen, inoefeningen op het digibord én activerende denk door en doe-bladen. Het lesaanbod hoort bij het leergebied Oriëntatie op jezelf en de wereld.

Denk doo-rNatuur en doe

n met video’s va

Schooltv en Ni

tuur euws uit de Na

Groep 5-6

Denk door en doe – Natuur is hét lesmateriaal voor groep 5 en 6 over natuur en milieu. De lespakketten bevatten 30 lessen met elke les toegang tot bestaande video’s van Nieuws uit de Natuur, verdiepende instructie, een inoefening op het digibord, toetsen en uitdagende denk door en doe-bladen.

Bestel deze Schooltv-lespakketten én alle andere Schooltv-lesmaterialen exclusief op:

/schooltv

Deze scholen wonnen de Maakbox van Stichting Maakotheek! Eind vorig jaar deden honderden scholen mee aan de grote PrimaOnderwijs Winactie. Eén van de prijzen die gewonnen kon worden, was een Maakbox van Stichting Maakotheek. Er kwamen zoveel reacties op de prijs dat de stichting uiteindelijk meerdere boxen ter beschikking stelde, waaronder aan deze twee scholen. Juf Jeske Erven van kindcentrum de Kiezel in Best was één van de gelukkige winnaars. ‘We zijn in groep 3-4 bezig met het thema techniek. Deze Maakbox was daar natuurlijk supergeschikt voor. Door de Maakbox betreden wij de wereld van techniek op een speelse,

duidelijke manier. Alles zit erin, niet alleen de basis maar juist ook de verwerkingen.’ Meester Paul Hulshoff van de Wethouder van Eupenschool in Eindhoven, eveneens winnaar, vertelt: ‘De Maakbox heeft voldoende materiaal om er met de hele school mee te kunnen werken. Collega’s kunnen elkaar zo ondersteunen met de lessen en zo wordt techniek door de hele school gedragen en blijft het niet dat ‘ding’ van die ene collega.’ Ook heeft Paul nog een tip: ‘Maak van tevoren een schema of rooster wie er wanneer met de Maakbox werkt. Dan grijp je niet mis op het moment dat je ermee aan de slag wilt.’

Alles-in-één-box voor W&T De Maakboxen van Maakotheek zijn leskisten Techniek en bevatten alle ingrediënten voor zorgeloos en inspirerend techniekonderwijs. Het bevat lesbrieven (4 lessen), apparatuur die nodig is voor de lessen, verbruiksmaterialen en toegang tot online instructievideo’s. Zo wordt het voor elke leraar gemakkelijk en haalbaar om leerlingen van uitdagend W&T-onderwijs te voorzien. Hierbij is veel ruimte voor het onderzoekend en ontwerpend leren en de 21ste eeuwse vaardigheden. Je huurt een Maakbox van schoolvakantie tot schoolvakantie. Ga voor meer informatie naar maakotheek.nl PrimaOnderwijs 55

Een online cursusaanbod waar iedereen wijzer van wordt Dat wĂl je.

Met ons online cursusaanbod van ruim 80 cursussen heb je altijd iets te kiezen wat aansluit bij je eigen interesses en leerbehoeftes. In samenwerking met de beste docenten worden actuele theorieĂŤn besproken die de praktijk niet uit het oog verliezen.

Probeer nu een gratis proefcursus www.e-wise.nl/proberen

Online nascholing voor Leraren