Water

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

tOpsectOr

WATER

hans

BOegB e huis i eld n ‘t v eld:

“Tot 2 020 ko men e maar r liefst 4 0 .0 vacatu res in 00 de water sector ”

minister schultz van haegen: “WE MAKEN DEEL UIT VAN DE WERELDTOP”P4

GEZOCHT: STOERE

MEISJES VOOR DE VAART

P11

BRING IN

“AFVALWATER IS EEN WARE GOUDMIJN” P9

LUCHTFOTO VAN RWS

THE DUTCH! P6

2

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

de tOpsectOr water:

nederland aan de top hans huis in ’t veld is BOegBeeld van tOpsectOr water, dat de vOlledige nederlandse watersectOr naar een nÓg hOger niveau wil tillen. huis in ’t veld legt uit hOe ze dat aanpakken.

“Het kabinet-Rutte I heeft ooit in kaart gebracht wat de speerpunten zijn van de Nederlandse economie voor de toekomst. Daar zijn in totaal negen zogeheten topsectoren uit voortgekomen, waarvan water er een is. Doelstelling van Topsector Water is om de toegevoegde waarde van de watersector in 2020 te verdubbelen ten opzichte van die van 2011, toen de Topsector werd opgericht.

Iets concreter houdt deze doelstelling in dat we de Nederlandse exportpositie nóg sterker willen maken door duurzame innovaties op het gebied van water sneller op de markt te krijgen.

CENTRE OF EXPERTISE

Bij Topsector Water is een onderverdeling gemaakt in de subsectoren Maritieme technologie, Deltatechnologie en Watertechnologie. Met deze drieslag wordt het meeste afgedekt wat er in Nederland op het gebied van water gebeurt. Bij Maritiem moet je denken aan alles wat op zee vaart of drijft voor vervoer van lading of werkzaamheden op zee.

In de Nederlandse maritiemtechnologische maakindustrie worden veel kleinere schepen en uitrusting gebouwd. Offshorebedrijven voeren hun werkzaamheden uit op zee en maken eigen ontwerpen voor hun schepen.

Deltatechnologie heeft alles te maken met kust- en landverdediging, waarvoor bijvoorbeeld baggerbedrijven werkzaam zijn, of organisaties die zich met slimme dijken bezighouden. Water ten slotte zijn vooral de drinkwaterbedrijven en waterzuiveringen van bijvoorbeeld de waterschappen, die ervoor zorgen dat Nederland schoon, goedkoop en veilig drinkwater heeft. Maar energie uit water is ook een sterk groeiende markt. Op Delta- en Maritiem gebied behoort Nederland echt tot

de wereldtop, en ons doel is om die toppositie niet alleen vast te houden, maar ook verder te verstevigen. Nederland is en blijft het internationale ‘Centre of Expertise’ op het gebied van water.

GOUDEN DRIEHOEK

Cruciaal bij Topsector Water is dat de Kernteams van de drie onderdelen bestaan uit wat we wel de ‘gouden driehoek’ noemen: kennisinstellingen, bedrijven en de overheid. Door samenwerking tussen die drie kan die versnelde

“WE WILLEN DE NEDERLANDSE EXPORTPOSITIE VAN DE WATERSECTOR NÓG STERKER MAKEN” innovatie plaatsvinden. De overheid faciliteert en werkt als verbindende factor in binnen- en buitenland. Kennisinstellingen werken aan toegepast onderzoek voor de middellange en lange termijn. En het broeinest voor innovatie zit bij het bedrijfsleven waarbij het MKB en de grote bedrijven elkaar hard nodig hebben.

Een MKB’er kan immers sneller en veelal specifieker opereren terwijl de grote organisaties de koopkracht hebben en het risico kunnen dragen. Binnen het Topteam wordt gehandeld om alle wensen van de markt, de onderzoeks- en financieringsregelingen goed te stroomlijnen.

In de Kernteams kom je allerlei mensen tegen, van de rector

magnificus van de TU Delft, de DG van Rijkswaterstaat tot aan de CEO van Damen Shipyards en MKB’er Hatenboer-Water. Iedereen is erg betrokken en steekt er tijd en energie in om Topsector Water een krachtige impuls te laten geven aan de Nederlandse economie.

Er zijn verschillende projecten te noemen die weliswaar niet direct onder de vlag van Topsector Water zijn bedacht en ontwikkeld, maar die wel goede voorbeelden zijn van wat we willen. Om te beginnen met een voorbeeld uit de watertechnologie. Nereda is een duurzame en innovatieve waterzuiveringstechnologie, die is ontwikkeld door onder meer Royal Haskoning DHV, de TU Delft en enkele waterschappen. Inmiddels zijn er vier van zulke installaties in Nederland gebouwd. Stuk voor stuk geven ze betere zuiveringsresultaten dan de bestaande installaties, verbruiken ze minder energie en nemen ze minder oppervlakte in beslag. Inmiddels groeit Nereda uit tot een waardevol exportproduct, gezien de bestellingen uit bijvoorbeeld Brazilië, Portugal en Zuid-Afrika.

INNOVATIE

De Zandmotor voor de kust van Zuid-Holland en de Tweede Maasvlakte bij Rotterdam zijn goede voorbeelden waarbij verschillende partijen samenwerken met de natuur om Nederland veiliger te maken. Het laatste project is tevens een belangrijke economische factor voor Nederland. Een prachtig voorbeeld uit de maritieme hoek is het grootste schip ter wereld dat het Nederlandse offshorebedrijf Allseas aan het bouwen is. Dit schip zal in staat zijn om olieplatforms in zee in één keer weg te halen. Op zee staan veel grote, verouderde platforms, bij de verwijdering waarvan mili-

hans huis in ‘t veld

euvervuiling kan optreden.

Met dit gigantische schip zal dat tot het verleden behoren. Dankzij een ingenieuze hydraulische constructie kan een olieplatform in één keer aan boord van het schip worden gehesen en vervolgens naar wal worden gebracht. Daar kan het dan uit elkaar worden gehaald. Innovatie én duurzaamheid dankzij samenwerking tussen bedrijven, overheden en kennisinstellingen, daar draait het bij al deze voorbeelden en bij Topsector Water om.

HUMAN CAPITAL

Essentieel bij dit alles zijn de mensen die het werk moeten doen.

Vandaar dat Topsector Water twee andere belangrijke kernteams heeft: Export&Promotie,

INHOUDSOPGAVE

04

05

06

04 05 06 09 10

COLOFON ‘topsector water’ is een publicatie van

minister opent deuren voor nederlandse watersector Op stap met een dijkinspecteur

dat de Nederlandse expertise internationale bekendheid moet geven, en Human Capital.

Export&Promotie wordt gesteund door een vertegenwoordiging uit NGO’s en Human Capital wordt uiteraard gesteund door leerinstellingen. Dat laatste kernteam is continu op zoek naar gekwalificeerde mensen die in de watersector willen werken. Daartoe geven we onder meer gastlessen op scholen. Tot 2020 komen er maar liefst 40.000 vacatures in de watersector, op alle niveaus – van mbo tot universiteit – en in alle subsectoren. Dit is deels door natuurlijk verloop, en deels door de enorme groei van de sector.

Wij zoeken dus jonge mensen die graag in deze internationale Topsector werkzaam willen zijn.”

metro custom publishing.

09

Business Developer: reinoud jager Editorial Manager: jessica van leeuwen Redactie: ilja post, paul poley Vormgeving: lydia hotting

Bring in the dutch! internationale successen 10

afvalwater is een ware goudmijn

voor meer informatie over de themakranten van metro custom publishing of als u zelf een idee heeft voor een uitgave kunt u contact opnemen met sales manager dennis lanson, 088 824 2898

Betrouwbaar drinkwater, gezuiverd door uv-licht

11

3

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

duur ENERG zame IEBRO N

Duurzame energie uit water

inno getijd vatieve entu het m rbine in ard bij tex iep el

WAT: EEN DRIJVEND PLATFORM MET EEN GETIJDENTURBINE WAAR: HET MARSDIEP BIJ TEXEL

Peter Scheijgrond: “Dit is een mooie samenwerking tussen een aantal bedrijven. Tocardo International heeft een getijdenturbine ontwikkeld. Dat is in feite een windmolen die ondersteboven in het water hangt. De bladen worden daarbij aangedreven door de horizontale verplaatsing van de getijdenstromen. Dit is een goedkope en zeker ook voorspelbare duurzame energiebron. De getijdenstand – eb en vloed – is namelijk zo voorspelbaar als de stand van de maan. Het andere bedrijf, Bluewater Energy Services, heeft grote ervaring met drijvende reuzentankers voor de productie en opslag van olie en gas op locaties in de Noordzee, maar ook in tyfoongebieden in Zuidoost-Azië.

Deze kennis van drijvende olieplatformtechnologie wordt door Bluewater ingezet om drijvende platformen te ontwikkelen voor toekomstige getijdenenergieparken op zee. Later dit jaar begint een proefproject in het Marsdiep onder Texel. Een drijvend lichaam wordt in een stroomgeul op vier punten verankerd en daaronder wordt een getijdenturbine van Tocardo gehangen. Dit project moet een showcase van Nederlandse offshoretechnologie worden, die over de hele wereld kan worden toegepast.”

eenduidige normen voor innovatieve producten meten is weten. prOducenten en klanten zijn geBaat Bij duidelijkheid Over BijvOOrBeeld de prestaties van een prOduct. prOducenten kunnen zich zO (inter)natiOnaal Onderscheiden, klanten kunnen de risicO’s van hun mOgelijke aanschaF gOed in kaart Brengen. nen-nOrmen geven die duidelijkheid. Op het geBied van energiewinning uit water is daarBij de nOrmcOmmissie energie uit water actieF.

WAT: SLIMME ENERGIEDIJKEN WAAR: O.A. BROUWERSDAM

Scheijgrond: “Nederland heeft veel kennis op het gebied van deltawerken. Dijken en dammen kunnen echter niet alleen worden gebruikt om overstromingen tegen te gaan, maar ook om energie op te wekken.” Antea Group vervult een belangrijke voortrekkersrol bij de realisatie van een testcentrum (‘Tidal Testing Centre’) voor laagvervalgetijdenturbines in de Grevelingendam. Zusterbedrijf Strukton werkt daarnaast binnen een consortium om de mogelijkheden te onderzoeken voor een getijdencentrale bij de Brouwersdam.

George Bitter: “Het is de bedoeling dat deze centrale in de toekomst de energie gaat verzorgen voor maar liefst 50.000 huishoudens. Het mes snijdt bij dit project aan twee kanten: niet alleen kan duurzaam energie worden opgewekt, maar ook worden de natuurwaarde en de ecologische omstandigheden in het Grevelingenmeer verbeterd.” Voor zo’n megaproject zijn normen van het grootste belang. Scheijgrond: “Als je over ongeveer vijf jaar van de Brouwersdam een slimme energiedijk wilt maken, met innovatieve technologie, dan moet je kunnen voldoen aan normen. Anders zullen banken, verzekeraars en overheden nooit in zo’n project stappen. Wij zijn die normen momenteel aan het ontwikkelen. Dit project geeft het belang van normen goed aan!”

geOrge Bitter

De Zeeuwse Brouwersdam is onderdeel van het robuuste verdedigingsstelsel van Nederland: de Deltawerken. Stel nu dat we dit verfijnde staaltje innovatie voor een deel willen openbreken voor iets nóg innovatievers: duurzame energieopwekking uit water (zie kader). Dat betekent onder meer grote gaten boren in de dam, reusachtige propellers (turbines) plaatsen en vervolgens ervoor zorgen dat de hoofdfunctie van de dam – bescherming tegen hoogwater – in tact blijft. De belangrijkste vragen: kan dit wel veilig? Levert het voldoende energie op? Hoe lang gaat zo’n installatie mee? Kortom, van groot belang is duidelijkheid over kwaliteit, betrouwbaarheid, veiligheid, duurzaamheid en prestaties van de te plaatsen turbines. Om dergelijke essentiële onderdelen van allerlei producten, processen en diensten te kunnen meten en vergelijken, zijn kraakheldere afspraken nodig. In Nederland is NEN de organisatie die bedrijven en overheden ondersteunt en begeleidt bij het maken en vastleggen van zulke normen op mondiaal niveau. Peter Scheijgrond is met zijn bedrijf MET-support gespecialiseerd in duurzame energieopwekking in een maritieme omgeving. Ook is hij voorzitter van de normcommissie Energie uit Water. Hij legt kort en krachtig het werk en belang van deze normcommissie uit: “Wij ontwikkelen nieuwe, eenduidige normen voor producten die energie uit water halen met bijvoorbeeld getijdenenergie en golfenergie.

Toekomstige klanten en financiers van deze vormen van energieopwekking zijn onder andere energiebedrijven, banken en verzekeraars die deelnemen in projectontwikkeling.

Zij hebben doorgaans weinig zicht op de precieze werking van de techniek, dus moeten ze kunnen terugvallen op wereldwijd erkende normen die iets zeggen over bijvoorbeeld de veiligheid, de prestaties en de betrouwbaarheid.”

peter scheijgrOnd

SCHONE ENERGIEBRON

In de normcommissie zitten momenteel vier industriële partijen. Zij kunnen dus zélf invloed uitoefenen op de normen in deze watersector. NEN begeleidt de normcommissie hierbij van begin tot eind.

Scheijgrond: “In dit eerste stadium van normontwikkeling zitten vooral industriële organisaties aan tafel, de normen zijn immers voor hun eigen producten bestemd. Wat later denken ook andere partijen mee, zoals overheden, netbeheerders en banken.” Het adviseurs- en ingenieursbureau Antea Group is een van de deelnemers aan de normcommissie Energie uit Water. George Bitter werkt bij Antea Group en vertelt over hun motivatie om mee te doen: “De technieken en producten om energie uit water te winnen zijn wereldwijd sterk in opkomst. Het is dan ook van groot belang dat mondiaal normen worden ontwikkeld. Antea Group heeft door mee te doen aan de normcommissie invloed hierop. Wij vinden dat belangrijk omdat wij getijdenenergie zien als schone energiebron die een belangrijke bijdrage kan leveren aan de energiemix van de toekomst.”

Kijk voor meer informatie op nen.nl/energieuitwater.

4

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

minister opent deuren voor nederlandse watersector met de tOpsectOr water kunnen we ervOOr zOrgen dat de nederlandse watersectOr aan de internatiOnale tOp BlijFt. hOe? minister schultz van haegen legt uit.

WAT IS DE BIJDRAGE VAN DE OVERHEID BIJ DE TOPSECTOR WATER?

“De overheid maakt deel uit van de Topsector Water. We bekijken samen met het bedrijfsleven en kennisinstellingen waarin we de komende jaren investeren met de zogeheten innovatiecontracten. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu is een grote opdrachtgever voor de watersector. Daarbij kijken we naar innovatieve oplossingen en werken we nauw samen om de beste oplossingen te vinden. Ook vind ik het belangrijk om als minister in het buitenland deuren te openen voor de Nederlandse watersector en onze expertise. Ik zie steeds weer dat daarvoor heel veel interesse bestaat bij andere landen.”

HOE ZIET U DE NEDERLANDSE WATERSECTOR IN 2020?

“Ik denk dat we dan nog steeds tot deel uit maken van de wereldtop. Ik vind het mooi om te zien dat we een relatief klein land zijn, maar op sommige gebieden tot de absolute top behoren.

Denk bijvoorbeeld aan de baggerindustrie of de jachtbouw. Om daar te blijven moeten we steeds investeren en uitbouwen in kansrijke markten.

Kijk naar het project Rembrandt-water. Daarin helpen we drinkwaterbedrijven om een grotere internationale rol te spelen. Investeren in de watersector betekent ook investeren in nieuw talent, jonge mensen en opleidingen. De komende jaren hebben we 40.000 mensen extra nodig in de watersector, dus ook dat is heel belangrijk.”

WAT GAAT DE GEMIDDELDE NEDERLANDER MERKEN VAN DE TOPSECTOR WATER?

“Onze waterexpertise kan, zeker met een stijgende zeespiegel en groeiende steden in laaggelegen gebieden, uitgroeien tot een exportproduct minister schultz van haegen

“OM OP DE TOP TE BLIJVEN MOETEN WE STEEDS INVESTEREN EN UITBOUWEN IN KANSRIJKE MARKTEN”

dat Nederland zowel financieel als qua werkgelegenheid een enorme opsteker geeft. Het is een groeisector, ongevoelig voor conjunctuur. Op dit moment zit 8,6 procent van de Nederlandse bevolking werkloos thuis, terwijl in de watersector tot 2020 ruim 40.000 arbeidsplaatsen moeten worden gevuld.

Om meer mensen te interesseren maakt de Topsector Water jongeren op jonge leeftijd bekend met de veelzijdigheid van water en techniek, onder meer door gastlessen op school. Ook werken werkgevers in de watersector nauw samen met wateropleidingen (mbo, hbo, wo).

Daarnaast wil ik mensen meer bewust maken van de unieke situatie waarin we in Nederland leven: een bijzondere technische constructie die het leven onder zeeniveau mogelijk maakt. Ons water is onvoorspelbaar en grillig. We zijn in Nederland nooit klaar. Het is nodig dat we allemaal nadenken over wat we moeten doen als het een keer

misgaat. Ook daar gaat de gemiddelde Nederlander op korte termijn iets van merken.”

KUNT U VOORBEELDEN NOEMEN VAN PROJECTEN DIE IN HET KADER VAN DE TOPSECTOR WATER PLAATSVINDEN?

“Er zijn zoveel goede voorbeelden te noemen. Een hele goede ontwikkeling vind ik het beschikbaar stellen van studiebeurzen voor jong talent door de watersector, ongeacht bij welke werkgever ze straks terecht komen. Ik heb zelf in november de eerste 26 studiebeurzen aan geselecteerde jongeren mogen uitreiken en je hebt deze enthousiaste mensen echt nodig. Daarnaast zijn technologische ontwikkelingen als de O-foil vissenstaartaandrijving voor binnenvaartschepen en de Neredatechniek om water te zuiveren goede voorbeelden van het succes van de Topsector Water.”

5

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

Op pad met de dijkinspecteur Bescherming tegen overstromingen en het zorgen voor veilige dijken is één van de oudste taken van een waterschap. Wijnand Evers, dijkinspecteur van Waterschap Groot Salland, zorgt dat onze verdedigingslinies tegen het water hoog en droog genoeg zijn én blijven.

Buitenlanders zijn altijd razend nieuwsgierig naar onze dijken. Vooral de legende van Hansje Brinker spreekt tot de verbeelding. De jongen die zijn vinger in de dijk stak, om het land van de verdrinkingsdood te redden. Dat Nederland voor een kwart onder de zeespiegel ligt; ze zouden er zelf hypernerveus van worden. Nederlanders maken zich daar op hun beurt vaak geen enkele zorgen over. Die hebben een rotsvast vertrouwen in onze waterwerken. Als ze er überhaupt al over nadenken.

Maar dat is volgens Wijnand Evers, als dijkinspecteur van Waterschap Groot Salland samen met een team van experts verantwoordelijk voor het beheer van 536 kilometer aan dijken en kaden, een goed teken. “Dat betekent dat ze zich veilig voelen. Maar 100 procent veiligheid kunnen we niet garanderen. Storm en water kunnen veel schade aanrichten, waardoor er altijd kansen op overstromingen blijven bestaan.” Het opbouwen en op peil houden van die verdedigingslinie gaat echter niet vanzelf. Daar zijn real life Hansje Brinkers als Wijnand 24/7 mee bezig. Zijn taak, net als die van de andere dijkinspecteurs van de 23 waterschappen die Nederland telt: controleren of de dijken goed het stormseizoen zijn doorgekomen en waar herstelwerkzaamheden nodig zijn.

“Jaarlijks vinden bij ons twee van dergelijke ‘dijkschouwen’ plaats, één in april en één in oktober. Dan kijken we onder andere of delen van dijken goed zijn onderhouden door eigenaren en andere onderhoudsplichtigen. Maar ook of de grasmat en oeverbegroeiing goed stand houden. En of mollen, muskusratten en ander gedierte dat dijken kan schaden geen vrij spel hebben.”

“Daarnaast gaan we ook tijdens hoogwater op pad om de dijken te inspecteren”, gaat hij verder. “Daarbij eventueel bijgestaan door een ‘dijkleger’ van in

Wijnand evers/ Foto: Richard van der Klaauw totaal zo’n zevenhonderd vrijwilligers.

Dan kijken we vooral of er scheuren en vervormingen in de dijk zitten, of er kwelwater door de dijk komt, of dat de dijk wordt beschadigd door drijfhout.”

Voor Wijnand is het niets minder dan zijn droombaan. Zeventien jaar werkte hij bij Ballast Nedam, waarvan de laatste jaren als hoofduitvoerder grond- en wegenbouw. “Ook leuk, maar toen ik op een dag een vacature voor dijkinspecteur in de krant zag, was ik meteen verkocht. Het is de vrijheid die me aanspreekt; het bezig zijn in de buitenlucht. Ik voel me soms net Winnetou”, lacht hij, doelend op de gele markeerstokken in een koker op zijn rug. “Nadat ik de schade aan waterkeringen met mijn veldlaptop digitaal heb vastgelegd, markeer ik daarmee nog eens extra de zwakke plekken in de dijk, zodat de herstelploeg precies weet waar ze moeten zijn.” Maandag 31 maart start het Waterschap Groot Salland weer met de jaarlijkse voorjaarsschouw. Vanaf die datum lopen Wijnand en drie collegainspecteurs in twee tot drie weken elke

dijk, kade en boezem in het gebied af.

Inderdaad, te voet. Want al heeft de moderne dijkinspecteur een heel pallet aan technische hulpmiddelen tot zijn beschikking; er blind op vertrouwen doet hij niet. “Drones en sensoren zijn een mooie ondersteuning. Maar een visuele inspectie blijft onmisbaar. We werken sinds vorig jaar veel samen met Defensie. Tijdens de oefening Conecto 2013 hebben we onder andere gebruik gemaakt van beelden vanuit de F16 en de Raven.” Tijdens zijn ronden houdt Wijnand zijn ogen en oren scherp open.

Want hij weet wat er kan gebeuren als het mis gaat. Januari 2012 was hij erbij toen het water van het Eemskanaal bij Woltersum zo hoog stond, dat de kans bestond dat de dijk zou doorbreken.

Voor de veiligheid werden de inwoners op 6 januari voor een tijdje geëvacueerd.

“Ineens liep ik door een leeg dorp met overal kruizen op de huizen van evacuees”, haalt hij de beelden uit die dag terug. “Gewonden waren er niet, maar op zo’n moment maakt zich toch een unheimisch gevoel van je meester.”

Maar het grootste bewijs dat je het wassende water nooit de rug moet toekeren, zag hij onlangs in het Engelse Sommerset, dat ten tijde van zijn bezoek al maanden werd geteisterd door stormen, hevige regenval en overstromingen. Hij was er om kennis en gegevens uit te wisselen. En om de Engelse collega’s, die na weken van regen en stress uitgeput waren, de helpende hand te reiken. Wijnand kwam er van alles tegen. “Overstroomde dijken, omgevallen bomen en erosie. Op een aantal plaatsen konden we door het overstromende water lopen. Hoewel we ervoor zijn opgeleid, kennen we dit soort extreme situaties in Nederland gelukkig niet. Leerzaam is dat je nu in werkelijkheid ziet hoe er schade ontstaat. Kennis die wij weer gebruiken om onze, maar ook buitenlandse dijken nóg steviger en veiliger te maken.”

Dutch Water Authorities Nederland is een waterland.

Waterschappen zijn de experts op het gebied van regionaal waterbeheer. Hoe houden we droge voeten en zorgen we voor voldoende, schoon water? Waterbeheer kent geen grenzen. Vanuit de hele wereld is er vraag naar Nederlandse waterexpertise. De waterschappen trekken als ‘Dutch Water Authorities’ de wereld over om samen met Rijkswaterstaat, kennisinstellingen en het bedrijfsleven de Nederlandse waterkennis in te zetten. Niet voor niets wordt er bij watercrisis in het buitenland al snel geroepen: ‘Bring in the Dutch!’.

6

DIT IS EEN UITGAVE VAN ME

CLIMATEGAME De Climategame is een virtuele wereld waarin studenten worden uitgedaagd een universiteitswijk klimaatadaptief in te richten. Deze zogenaamde ‘serious game’ is bedoeld voor studenten van studierichtingen als civiele techniek, bouwkunde, ruimtelijke ordening, watermanagement, bestuurskunde en communicatie. In de game vervullen de studenten de rol van de partijen die ook in de echte wereld moeten samenwerken. Door de beperking aan middelen en kennis worden de studenten in hun rol uitgedaagd om samen te werken naar een optimaal resultaat. Zo komen studenten er actief achter hoe bepaalde scores worden behaald en hoe het samenspel van water, klimaat, ruimtelijke ordening maar ook kosten en bouw in de praktijk werkt.

NEREDA Al zo’n 100 jaar zuiveren we afvalwater op dezelfde manier.

En toen was daar Nereda: een nieuwe zuiveringstechnologie voor rioolwaterzuivering. Wat er zo vernieuwend is aan deze technologie? Er wordt gebruik gemaakt van bacteriën die zich omzetten in korrels die snel bezinken. Met deze technologie wordt het water vier keer sneller gezuiverd en biedt het bovendien grote voordelen voor chemicaliën- en energieverbruik, er is minder ruimte nodig voor de installatie en kost ook nog minder. Niet zo gek dus dat er grote interesse is in deze Nederlandse uitvinding. De technologie is al aan meerdere landen verkocht, binnen en buiten Europa.

Bring in the dutch!

HET ENE NA HET ANDERE INNOVATIEVE WATERIDEE WORDT BEDACHT EN UITGEVOERD DOOR NEDERLANDSE DESKUNDIGEN. EN NIET ALLEEN IN NEDERLAND HEBBEN WE HIER PROFIJT VAN, ONZE INNOVATIES GAAN DE HELE WERELD OVER. EEN PAAR MOOIE VOORBEELDEN VAN WAAR EEN KLEIN LAND GROOT IN KAN ZIJN…

delta maritiem water

AEGIR

ECOSHAPE Building with Nature is een concept waarbij de natuur wordt ingezet om de risico’s van golfslag en zeespiegelstijging het hoofd te bieden. Wilgen, oesters, vooroevers en moerassen en hun natuurlijke processen worden ingezet om het land te beschermen tegen hoogwater. Ecoshape staat aan het hoofd van deze projecten en proeven, een consortium waarin een twintigtal wetenschappelijke instituten en universiteiten samenwerkt met bedrijven als baggeraars en adviesbureaus. Er zijn al flink wat projecten in uitvoering gebracht. Zo zijn er in de polder Noordwaard in Werkendam wilgen geplant die de golfslag breken. En in Bangladesh is er een oesterrif aangelegd als kustverdediging en voedselproductie.

Bij Heerema Marine Contractors (HMC) wordt de imposante Aegir niet voor niets het Zwitsers zakmes genoemd. Het 50.000 ton wegende constructieschip legt op twee manieren pijpen in ultradiep water en combineert dit met zwaar hijs- en constructiewerk.

De Aegir is uitgerust met een kraan die tot 4.000 ton kan tillen en lasten tot 3.500 meter onder de waterlijn kan laten zakken. Het is met veel Nederlandse kennis en toeleveringen tot stand gekomen.

Heerema Marine Contractors, met het hoofdkantoor in Nederland, geeft een grote impuls aan de werkgelegenheid en kennis in ons land.

7

ETRO CUSTOM PUBLISHING

OBELICS JIP Ervaring leert dat voor complexe operaties op zee de menselijke factor een belangrijke bijdrage kan leveren aan het succes van een installatie. Dus was er meer nodig dan alleen de technische risicofactoren in kaart brengen. Daarom ontwikkelde Marin, the Maritime Research Institute Netherlands, het simulatorsysteem Obelics JIP, een simulatorsysteem voor offshore installatie werkzaamheden waarbij ingenieurs en operationele mensen een operatie op zee vooraf met elkaar trainen. Daarmee worden operaties veiliger uitgevoerd en kunnen mogelijke problemen vooraf beter inzichtelijk gemaakt worden.

IRIS In Spanje zocht de lokale overheid naar een oplossing voor hun droogteprobleem in de tuinbouw. Dus ging het team van Hellebrekers Technieken en partners aan de slag. Ze ontwikkelden IRIS, een systeem waarbij ‘gedeeltelijk’ gezuiverd afvalwater gebruikt kan worden voor irrigatie. Niet volledig gezuiverd dus: een deel van de ontlasting en urine blijft als meststof gewoon in het water zitten.

Het IRIS-water is namelijk beter geschikt voor irrigatie dan het ‘té schone’ water uit de rioolwaterzuiveringsinstallatie. Onderzoek heeft bijvoorbeeld uitgewezen dat planten beter groeien door fosfaat en dat tomaten roder kleuren door vele andere nutriënten. Het systeem is in gebruik door verscheidene Spaanse tuinbouwers.

XBLOC Al sinds 2001 wordt er gewerkt aan Xbloc, een innovatief, betonnen element dat is ontworpen als versterkingselement van golfbrekers. Golfhoogtes van meer dan drie tot vier meter vragen namelijk om een extra bescherming met betonblokken. Dus zochten DMC en Bam Infraconcult naar een perfectionering van de daarvoor traditioneel gebruikte blokvormen en vond deze. Het Xbloc is een eenvoudig, robuust en betrouwbaar golfbrekerelement dat door de vormgeving van de blokken een goede haakweerstand hebben. Het eerste Xbloc project werd in 2004 gerealiseerd in Indonesië, daarna volgden vele andere landen als Polen, Australië, Panama en de Verenigde Staten. Het product wordt nog steeds doorontwikkeld.

GREENSTREAM BLUERISE Thermische energie uit de zee, of ook wel Ocean Thermal Energy Conversion (OTEC) is de omschrijving van Bluerise haar product. Bluerise is een bedrijf wat gesteund wordt YesDelft!, een initiatief waarbij studenten, professionals en wetenschappers geïnspireerd worden om de eerste stappen richting ondernemen te zetten. Het jonge bedrijf ging aan de slag in Curaçao, waar de watertemperatuur op 800 meter diepte wel 20 tot 23 graden koeler kan zijn dan aan de oppervlakte. Met dit temperatuursverschil wordt door ‘OTEC’ elektriciteit opgewekt tegen een concurrende kostprijs. Daarnaast wordt het koude zeewater gebruikt om tot 90 procent van de energiekosten voor koeling te besparen. De ontwikkeling wordt op de voet gevolgd aangezien veel eilanden op dit moment energie moeten importeren.

De binnenvaarttanker Greenstream van Peters Shipyards in Kampen vaart uitsluitend op LNG (vloeibaar aardgas), waarmee emissies aanzienlijk gereduceerd worden. Dit maakt de Greenstream, die sinds begin vorig jaar voor Shell Nederland vaart, een zeer schoon, innovatief en duurzaam schip. De verblijven voor de bemanning en het stuurhuis staan bovendien op het voorschip, ver weg van de machine-installaties. Dat is niet alleen veiliger, maar ook een stuk comfortabeler.

8

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

NEDERLAND: DE MARITIEME WERELDTOP

Nederland is het maritieme centrum van Europa en bezit ĂŠĂŠn van de sterkste en meest complete maritieme clusters ter wereld. Die sterke positie is mogelijk door een veelzijdige maritieme industrie, een zeer diverse vloot van zeeschepen, de grootste binnenvaartvloot van Europa en grootste havencapaciteit van de wereld. Daarnaast is Nederland wereldwijd toonaangevend op het gebied van offshore dienstverlening en ontwikkeling van complexe maritieme systemen.

CREDITS: DAMEN

9

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

een dijk van een idee in de watersectOr wOrden veel innOvatieve OplOssingen Bedacht vOOr hardnekkige prOBlemen. zO lijkt een speciaal Ontwikkeld dOek dat in een dijk wOrdt aangeBracht, het zOgeheten zanddicht geOtextiel, een uitstekende OplOssing vOOr een grOOt prOBleem Bij dijken: piping. dit vOnd OOk de jury van de waterinnOvatieprijs 2013, die aan dit idee de prijs tOekende in de categOrie drOge vOeten.

wat dOe je als je duinen OnvOldOende veilig zijn en de parkeerdruk hOOg? met dat vraagstuk gingen gemeente katwijk, hOOgheemraadschap van rijnland, prOvincie zuid-hOlland en rijkswaterstaat aan de slag. het resultaat? een dijk-in-duin met OndergrOndse parkeergarage.

Dijken bij rivieren worden niet alleen bedreigd door overstromingen, maar zeker ook door het fenomeen piping. Ulrich Förster, dijkspecialist bij Deltares, legt dit verschijnsel uit: “Een dijk heeft een rivierkant en een polderkant. Piping ontstaat bij hoogwater. Langzamerhand kan daarbij een kanaaltje onder de dijk ontstaan, de pipe. Het water stroomt naar de polderkant van de dijk. Hierbij kan zand van onder de dijk worden meegevoerd en aan het oppervlak worden uitgespoeld, waardoor de dijk verzwakt en uiteindelijk kan doorbreken.”

Om piping te voorkomen zijn verschillende maatregelen mogelijk, zoals het plaatsen van een stalen damwand en het aankopen van poldergrond waar bijvoorbeeld mensen wonen, dit om de dijk te kunnen verbreden. Peperdure maatregelen.

De huidige duinen in Katwijk zijn onvoldoende veilig. Bij een superstorm in combinatie met een zeer hoge waterstand, kan het centrum overstromen. Tegelijkertijd is de parkeerdruk in Katwijk aan Zee hoog. Dus wordt er gebouwd aan een dijk in de huidige duinen, die de golfslag op de dijk verminderen. Bij een storm is de dijkin-duin dus stevig genoeg om de golfslag op te vangen.

Tussen de dijk en de boulevard wordt een ondergrondse parkeergarage aangelegd die straks

KOSTENBESPARING Veel goedkoper is het ingenieuze idee van verticaal zanddicht geotextiel. Stefan van den Berg, specialist waterkeringen bij Waterschap Rivierenland, vertelt over deze preventiemaatregel: “Geotextiel is in feite een extreem fijnmazig doek dat wel water kan doorlaten, maar geen zand. Een soort zeef dus.

Hiermee wordt piping voorkomen, omdat het zand van de dijk niet verder kan komen dan het doek.

Dit geotextiel moet verticaal worden geplaatst, aan de voet van de polderkant van de dijk. Deze vorm van dijkversterking is veel goedkoper dan reeds bestaande vormen.” De jury prees deze kostenbesparing, maar wat daarnaast opvalt is de samenwerking tussen verschillende partijen. Van den Berg: “Overheid en bedrijfsleven hebben eendrachtig

IMPRESSIE EN OVERZICHT

Kustwerk Katwijk:

waterkeren en parkeren

ruimte biedt aan 663 auto’s. Auto’s die nergens anders zó dichtbij het strand kunnen parkeren. De oplossing biedt zo veiligheid en parkeerruimte, met behoud van de ruimtelijke kwaliteit. De werkzaamheden zijn begin 2015 afgerond, maar op 1 april a.s. is het strand weer open voor bezoekers.

Kijk voor meer informatie op kustwerkkatwijk.nl.

Meer innovatieve projecten van waterschappen zijn te vinden op innovatie.uvw.nl.

“afvalwater is een ware goudmijn” aFvalwater dat we dagelijks wegspOelen dOOr dOuche en tOilet, Biedt mOgelijkheden Om grOndstOFFen en energie uit terug te winnen. hOe je dit aFvalwater kunt hergeBruiken, wOrdt OnderzOcht in het prOject rinew. prOjectleider sigrid scherrenBerg van evides waterBedrijF vertelt.

SIGRID SCHERRENBERG BIJ DE EXTRA FIJNE ZEEFINSTALLATIE

GRONDSTOFFEN EN ENERGIE HALEN UIT RIOOLWATER. DAT KLINKT BIJZONDER. “Dat kan ik me voorstellen. Maar dankzij nieuwe technologieën kunnen we afvalwater steeds beter hergebruiken. In theorie is ons riool een ware goudmijn.

Cellulose uit wc-papier kan bijvoorbeeld worden hergebruikt in papier of isolatiemateriaal.

Ook kun je uit afvalwater fosfaat terugwinnen. Nuttig, omdat je daarvan weer kunstmest kunt maken. Zelfs poep bevat energie die je kunt winnen en omzetten naar elektriciteit.”

“Voor waterbedrijven als Evides is dit goed nieuws. Want ook zij gaan al jaren mee met de verduurzamingstrend. Dat is nodig omdat de druk op zoetwaterbronnen wereldwijd toeneemt.

en op een uitstekende manier samengewerkt, dat was leuk om te doen. In eerste instantie hebben Waterschap Rivierenland en Deltares het concept ontwikkeld. Het bedrijf TenCate Geosynthetics Netherlands BV leverde vervolgens het geotextiel, waarbij Rijkswaterstaat Ruimte voor de Rivier meefinancierde. Daarna is het geotextiel getest.

Stichting IJkdijk speelde daarbij een grote rol door het bouwen van een echte dijk voor de succesvol verlopen proef. Later dit voorjaar gaan uitgebreidere tests plaatsvinden, onder meer in de Lek. Belangrijke vraag: krijgen de machines het geotextiel goed de grond in? Maar zeker ook: hoe houdt het geotextiel zich over meerdere jaren?” Volgens Förster is ook de rol van de markt belangrijk: “Wij willen graag de markt uitdagen: er zijn veel verschillende manieren waarop we deze techniek kunnen uitvoeren, maar hoe kan het in de ogen van de marktpartijen het beste?”

Nu hebben we daar in Nederland gelukkig geen gebrek aan, maar ook hier zijn zomers plekken waar schaarste is. Eigenlijk lijkt het jammer dat je je toilet doorspoelt met drinkwater. Maar aanleg van twee watersystemen in huis – eentje met drinkwater en eentje met ‘grijs’ ofwel minder gezuiverd water – is erg duur en neemt ongewenste gezondheidsrisico’s met zich mee.”

EN WAT GAAT ER MET RINEW NU VERANDEREN? “Hoofddoel van RINEW – Rotterdam Innovative Nutrients Energy and Water – is het op innovatieve en duurzame wijze sluiten van de (afval)waterkringloop door middel van hergebruik. Dat kan Evides niet alleen. Ook de gemeente, verantwoordelijk voor het beheer van het rioolstelsel, en het Hoogheemraadschap van Delfland en waterschap Hollandse Delta, op hun beurt belast met de verwerking van afvalwater, hebben daarin een belangrijke rol. Samen gaan we de komende drie jaar onderzoeken hoe we afvalwater in Stadshavens Rotterdam duurzaam kunnen hergebruiken.”

JUIST, OM AL DIE GRONDSTOFFEN EN ENERGIE UIT ONS AFVALWATER TE HALEN. MAAR HOE DAN? “Uiteindelijk wordt hiervoor

in het oude Stadshavengebied van Rotterdam, dat door de gemeente herontwikkeld wordt, een proefinstallatie gebouwd om deze technologieën in de praktijk te brengen. Als voorbereiding daarop experimenteren we nu al volop bij de afvalwaterzuiveringsinstallatie de Harnaschpolder in Den Hoorn bij Den Haag. Bijvoorbeeld door de inzet van een extra fijne zeef met openingen van 0,25 millimeter, waarmee we papiervezels uit het water filteren en die we gaan gebruiken als voorbehandeling voor een binnenkort te installeren keramisch membraanfilter, dat zelfs bacteriën afvangt. Dit is een nieuwe techniek zeker voor het zuiveren van afvalwater. Hoeveel schoon water, energie en grondstoffen we kunnen terugwinnen, en wat we daarmee kunnen; dat zoeken we momenteel uit.”

OKÉ, EN WAT HEEFT ‘DE BURGER’ DAAR ALLEMAAL AAN? “Veel, uiteindelijk! Wat we in Rotterdam met RINEW gaan doen, is bijzonder innovatief.

Rioolwater is geen afval, maar een bron. Door afvalwater vanuit de riolering af te vangen, en daaruit water, grondstoffen en energie te oogsten, dragen we bij aan een duurzamere Rotterdamse samenleving.”

10

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

peter vermaat, de man Áchter de kraan:

“Blijven innoveren is van levensbelang” peter vermaat, algemeen directeur van evides waterBedrijF en vOOrzitter van het tOpcOnsOrtium kennis en innOvatie (tki) watertechnOlOgie, is de man Áchter de kraan. eindverantwOOrdelijk vOOr de miljOenen liters drink- en industriewater die dagelijks dOOr de leidingen strOmen in grOte delen van nederland. zijn taak: ervOOr zOrgen dat er altijd vOldOende van is vOOr cOnsument en BedrijF. Onder andere dOOr het Ontwikkelen van innOvatieve methOden en technOlOgieËn vOOr drink-, industrie- en aFvalwaterzuivering.

PETER VERMAAT

“HOE SLECHTER DE KWALITEIT VAN DE BRON, HOE GROTER DE INSPANNING OM HET WATER DRINKBAAR TE MAKEN”

“Evides Waterbedrijf levert 24 uur per dag, 365 dagen per jaar schoon én betrouwbaar drinkwater aan circa 2,5 miljoen klanten in Zuidwest Nederland. Jaarlijks produceren we ruim 155 miljoen m3 drinkwater tegen zo laag mogelijke kosten. We benutten water uit verschillende bronnen: oppervlaktewater, grondwater en geïnfiltreerd duinwater. In een land als Nederland, omringd door zee en doorkruist door grote rivieren, zou je denken dat aan zoetwater geen gebrek is. En dat is ook zo. Maar juist doordat ons land grotendeels onder de zeespiegel ligt, is de kwaliteit van grondwater door verzilting niet altijd even goed. En omdat de Rijn en Maas als laatste door ons land richting zee stromen, is de vervuilingsdruk in ónze rivierdelta het grootst. Daardoor is Nederland van oudsher gedwongen om goed na te denken over hoe we water het beste kunnen zuiveren. Want hoe slechter de kwaliteit van de bron, hoe groter de inspanning die nodig is om dat water drinkbaar te krijgen volgens de hoge eisen die we in Nederland stellen.

Altijd kunnen vertrouwen op schoon en hoogwaardig drinkwater uit de kraan én de continue beschikbaarheid van

industriewater dat aan strenge normen voldoet. Dat is waar Evides Waterbedrijf – in eigendom van gemeenten en provincies – zich altijd voor inzet. En dat tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten en met goede service. Blijven innoveren is daarvoor van levensbelang.

Bijvoorbeeld door in samenwerking met andere waterbedrijven en binnen de waterketen mogelijkheden te onderzoeken om afvalwater te hergebruiken.

SAMENWERKING

Evides geeft al enige jaren actief invulling aan samenwerking in de waterketen.

Met als een van de speerpunten hergebruik van water, uit oogpunt van duurzaamheid. Dit gebeurt onder meer met de gemeente Terneuzen, het Waterschap Scheldestromen en Dow Benelux, waar driekwart van het huishoudelijk afvalwater wordt gezuiverd tot industriewater geschikt voor de productieprocessen van Dow Benelux. Een ander voorbeeld is Delft Blue Water waar Hoogheemraadschap van Delfland, Evides Industriewater en Delfluent Services het stedelijk afvalwater in de Harnaschpolder zuiveren tot gietwater dat gebruikt kan worden in de glastuinbouw. Een derde voorbeeld is

het project RINEW in Rotterdam, waar partijen gezamenlijk mogelijkheden onderzoeken om zoveel mogelijk grondstoffen en energie uit afvalwater te recyclen.

KENNIS EN KUNDE

De kennis en kunde die al die verschillende partijen opdoen wordt verzameld binnen het TKI Watertechnologie.

Daarbinnen werken overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen samen om Nederland aan de top van de internationale watersector te brengen én te houden.

Gezamenlijk investeren zij momenteel jaarlijks zo’n 20 miljoen in aansprekende, toepasbare en duurzame oplossingen voor de internationale waterproblematiek. Eenmaal uitontwikkeld kunnen deze oplossingen een krachtige impuls vormen voor de Nederlandse economie.

Bijvoorbeeld door nieuwe technologieën te exporteren naar het buitenland. ‘Van kennis naar kunde, en van kunde naar kassa’ noemen we dat. Wat de Nederlander zelf aan al deze kennis en kunde heeft, moge duidelijk zijn: toegang tot één van de beste kraanwaters ter wereld.

Lekker, goedkoop en gezond. En veel duurzamer dan flessenwater.”

Betrouwbaar drinkwater, gezuiverd met uv-licht nederlands kraanwater is van uitstekende kwaliteit, dit wOrdt geBOrgd dOOr de drinkwaterwet. aanvullend stelt evides waterBedrijF aan de drinkwaterprOductie strenge eisen. het drinkwater in nederland wOrdt zelFs Op meer punten gecOntrOleerd dan Flessenwater. vOOrdat het thuis uit de kraan strOOmt, heeFt het drinkwater een grOndig zuiveringsprOces dOOrlOpen. hierBij wOrden innOvatieve technieken ingezet, zOals zuivering met ultraviOlet licht.

Bij bereiding van drinkwater uit oppervlaktewater verwijdert Evides eerst alle verontreinigingen met conventionele filtertechnieken.

Vervolgens worden alle bacteriën en virussen onschadelijk gemaakt, ook wel ‘hoofddesinfectie’ genoemd. In de daarop volgende stap in het zuiveringsproces leidt Evides het water door actiefkoolfilters. Hier worden alle smaak-, geur- en kleurstoffen verwijderd. Tot slot slaat Evides het gezuiverde drinkwater op in grote reinwaterreservoirs, van waaruit ze het levert aan consumenten en

bedrijven in Zuidwest Nederland.

TOEKOMSTGERICHT

Evides Waterbedrijf paste in het verleden de Ozontechniek toe als hoofddesinfectie. Binnenkort is deze techniek op alle oppervlaktewaterzuiveringslocaties vervangen voor ultraviolet licht. Als laatste gaat de zuiveringslocatie op Rotterdam Kralingen over: op dit moment vindt de bouw van een UV-installatie plaats die later dit jaar in gebruik zal gaan.

“VOORDAT HET THUIS UIT DE KRAAN STROOMT, HEEFT HET DRINKWATER EEN GRONDIG ZUIVERINGSPROCES DOORLOPEN”

11

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

doorlopend studieplezier op de watercampus in leeuwarden niels de hart (22)

wie leeuwarden zegt, zegt uitdagende waterOpleidingen Op elk niveau, gecOmBineerd met een Bruisend studentenleven. student niels de hart uit leeuwarden kan Over Beide meepraten.

Zelf volgt Niels de Hart (22) de Master Watertechnologie aan de Wetsus Academy, een samenwerkingsverband tussen de Nederlandse universiteiten van Wageningen, Twente en Groningen. Niels: “Ik word opgeleid tot iemand die onderzoek kan doen in de watertechnologie-sector. Ik leer onder meer over de biologische en fysische kant van waterzuivering. Niemand op deze wereld kan zonder water, terwijl schoon drinkwater in veel landen een probleem is. Graag wil ik na mijn opleiding een nieuwe technologie helpen ontwikkelen die dit probleem zou kunnen oplossen.” Niels volgt de opleiding dankzij een studiebeurs die is geïnitieerd door Topsector Water.

“Het is erg belangrijk dat Nederlandse studenten kiezen voor de watersector.

Er is veel interessant en belangrijk werk te doen, maar er zijn slechts weinig studenten. Zelf zit ik in een klas met maar vier Nederlanders en tien buitenlandse studenten. Wetterskip Fryslân heeft de studiebeurs beschikbaar gesteld, waardoor mijn studie 2 jaar lang wordt

betaald.” Naast zijn studie werkt Niels parttime als projectmedewerker bij het Centre of Expertise Water Technology (CEW) aan concrete vraagstukken uit het werkveld die een bijdrage leveren aan de toekomst van morgen. Al tijdens de studie doet hij dus ervaring op in de watersector.

STUDENTENSTAD Niels’ opleiding is maar een van de talloze mogelijke opleidingen op het gebied van water die je in Leeuwarden kunt volgen. Niels: “Leeuwarden kenmerkt zich door de doorlopende leerlijn water. Dit wil zeggen dat je in Leeuwarden opleidingen op water-

gebied hebt van mbo-niveau tot aan universitair niveau. Na een universitaire opleiding is het mogelijk om te solliciteren voor een PhD-positie.

Met al de verschillende opleidingen op deze verschillende niveaus onderscheidt Leeuwarden zich als waterstad.

Je ziet het al op de bordjes staan als je Leeuwarden binnenrijdt: Capital of Water Technology. Niet alleen de opleidingen zijn aantrekkelijk, maar ook worden beginnende bedrijfjes – de start-ups – gestimuleerd en gefaciliteerd. Op de WaterCampus Leeuwarden wordt intensief samengewerkt om innovatie in de watertechnologiesector te versnellen.” Een belangrijke vraag

die nog overblijft: hoe is Leeuwarden verder, heeft het aan studenten ook verder iets te bieden? Niels antwoordt even bevestigend als enthousiast: “Absoluut! Sowieso is het een mooie stad met veel gezellige grachtjes. Maar voor en door studenten wordt ook veel georganiseerd. ’s Zomers zijn er bijvoorbeeld veel festivals en de introductieweek. En uiteraard zijn er enorm veel leuke kroegjes. Maar ook onderling doen studenten veel. Zo ga ik met medestudenten geregeld schaatsen of we organiseren gezamenlijke etentjes.

Kortom, Leeuwarden heeft meer dan interessante wateropleidingen en kent een prima studentenleven!”

GEZOCHT:

stoere meisjes voor de grote vaart

MICHELLE VAN DER WEES

“ER GING EEN HELE NIEUWE WERELD VOOR ME OPEN: VAREN VOOR JE BEROEP, DAT LEEK ME WEL WAT!”

Voor Michelle van der Wees (20) kwam de liefde voor de scheepvaart voor het eerst opzetten tijdens een vakantie naar Texel. Of om preciezer te zijn, tijdens het boottochtje dat het gezin van daaruit naar Den Helder boekte. Twaalf jaar moet ze geweest zijn toen ze, starend naar een voor anker liggend marineschip, ineens de stem van de gids over de intercom hoorde kraken: ‘…en wist u dat op dat schip de eerste vrouwelijke kapitein van de Nederlandse marine vaart!’

Dat moment is haar altijd bijgebleven. Want daarvoor was het idee om kapitein te worden nooit bij haar opgekomen. “Net als veel meisjes dacht ik onterecht dat het een mannenberoep is. Ineens ging een hele nieuwe wereld voor me open. Want varen voor je

beroep, ja, dat leek me wel wat. Achteraf dus best stom dat ik, toen ik als derdejaars vwo’er mijn profiel moest kiezen, nou net een profiel koos zonder wis- en natuurkunde. Precies de vakken die je nodig hebt als je de hbo opleiding Maritiem Officier wilt volgen.”

“SUPER GAAF” Gelukkig kon ze die vakken na haar middelbareschooldiploma alsnog inhalen. “Het kostte me een tussenjaar.

Maar dat is het dubbel en dwars waard geweest”, aldus Michelle die momenteel in het tweede jaar zit bij het Rotterdam Mainport University, onderdeel van de STC-Group. “Al tijdens het eerste jaar gingen we in een zeilboot de zee op om te leren manoeuvreren. Super gaaf! Net als wat ik sindsdien allemaal heb bijge-

leerd; van het efficiënt laden en lossen van een containerschip tot hoe je dat schip door een tropische cycloon moet loodsen. Nog maar een paar jaar en dan kan ook ík vanaf de brug de zon in de zee zien zakken.”

En dat zouden meer meisjes moeten doen, vindt Michelle. Vandaar dat ze als Young Maritime Representative een jaar lang allerlei scholen afgaat om avontuurlijke meisjes te enthousiasmeren voor een carrière in de maritieme sector. “Denk niet bij voorbaat: ‘techniek, pfff, laat maar!’ Dat dacht ik zelf namelijk ook. Maar nu ik eenmaal van de scheepvaart heb geproefd, wil ik niets anders meer. En die mannen zijn ook heus zo eng niet. Die zeggen straks net zo hard ‘yes, sir!’.”

DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING

Dit is de toekomst van watertechnologie

WaterCampus Leeuwarden Schoon water binnen handbereik. Het lijkt zo vanzelfsprekend, maar het is dĂŠ uitdaging voor de toekomst. De beschikbaarheid van zoet water staat wereldwijd onder druk terwijl de waterbehoefte explosief groeit. Dit vraagt in de hele waterketen om innovatieve oplossingen en nieuwe technieken.

Leeuwarden neemt hierin het voortouw. Wetenschappers uit alle delen van de wereld doen op de WaterCampus onderzoek naar oplossingen op het gebied van onder andere drinkwaterproductie en afvalwaterzuivering.

De WaterCampus biedt bedrijven, kennisinstituten en onderwijsinstellingen alle voorwaarden om kennis te bundelen en innovatie mogelijk te maken. Hiermee is Leeuwarden hard op weg om de Europese hoofdstad van watertechnologie te worden.

WaterCampus Leeuwarden breidt uit. In het najaar 2014 verrijst in het groene hart van Leeuwarden een toonaangevend gebouw om de groei in deze sector op te vangen en alle voorzieningen te bieden om innovatie op het gebied van watertechnologie nog beter mogelijk te maken.

Meer informatie? www.watercampus.nl

zeehond

Adopteer een voor jezelf of als cadeau Ecomare vangt zieke en verdwaalde jonge zeehonden op.

Na herstel worden zij uitgezet in de Waddenzee. Help je mee voor de zeehonden te zorgen? Adopteer een zeehond of geef een adoptie cadeau, vanaf â‚Ź 48,- per jaar.

Ruijslaan 92 1796 AZ De Koog, Texel tel: 0222 317741 www.ecomare.nl

kijk voor meer informatie op www.adopteereenzeehond.nl