Business Traveller - Juni 2017

BUSINESS TRAVELLER

Interview Pieter Elbers

JUNI 2017 V8.95

De CEO van KLM spreekt...

Het eiland na Fidel PASSPORT

Cuba blijft onoverwinnelijk

Voor u getest:

De mooiste nieuwe reiskoffers

Beroep: oorlogscorrespondent

Je leven in de weegschaal voor het nieuws

JUNI2017 ■ PROVENCE ■ DENVER ■ RITZ

PARIS ■ EDINBURGH ■ HOT NEW CARS ■

Modern Mexico 5

BP

Het nieuwe gezicht van de grootste stad op aarde

Korean Air Amsterdam Schiphol Airport Tel. 020-655-6333

www.koreanair.com

#5 Waarde voor je reistijd

Vijf redenen waarom je klant met ICE International naar Duitsland reist Zaken doen in Duitsland? Denk dan aan ICE.

Dit zijn de vijf belangrijkste voordelen: Reizen zonder files

Terwijl je doorwerkt, raast het Duitse landschap

1

voorbij, soms wel met 300 km per uur. Je geniet van

2 Comfortabele stoelen met veel beenruimte

verse cappuccino, de gratis Nederlandse krant en

3 Lekker doorwerken

komt uitgerust aan op de plaats van bestemming.

4 WiFi aan boord

Én goed voorbereid dankzij de WiFi in alle

5 Waarde voor je reistijd

treinstellen. Dat noem je waarde voor je reistijd.

“Kijk naar de kwaliteit van je reistijd. Met ICE International zit je goed, vooral nu alle treinen het komende anderhalf jaar compleet worden gemoderniseerd en voorzien zijn van WiFi.” - Eveline Wartenberg, Accountmanager Business Travel

Inhoud I 5

JUNI 2017

8 I VOORIN Wereldwijd airline- en hotelnieuws 14 I VOOR U GETEST De Business Class van Aeromexico en het InterContinental Marseille 18 I MEXICO-STAD Een megastad vol met heerlijke Latijnse verleidingen 24 I INTERVIEW PIETER ELBERS De CEO van KLM over het belang van de zakenreiziger, Schiphol, cybersecurity en veel meer…

18

30

30 I DENVER De Amerikaanse stad in Colorado heeft volop te bieden, het hele jaar door

46

56

36 I KOFFERTEST Ik ga op reis en neem mee. Maar nog belangrijker, waarin nemen we het mee?

41 I INTERVIEW FERRY BIEDERMANN Financial Times correspondent met twintig jaar ervaring in het MiddenOosten. Wat gebeurt er, en wat doet dat met je?

46 I KLASSIEK OF HIP Een kijkje in Parijs. Gaan we superklassiek of megahip? businesstraveller.nl

61 54 I LIFESTYLE NIEUWS

61 I CUBA, AUTHENTIEK EN KLEURRIJK

56 I DE LAATSTE ZEER FRAAIE E-BOLIDES

66 I ZAKELIJKE REISBEURS

JUNI 2017

Rechtstreeks naar Thailand Aan boord van de rechtstreekse vluchten tussen Amsterdam en Bangkok ervaart u de vijfsterrenservice van EVA Air. Wilt u behalve van onze gastvrijheid ook genieten van een extra brede stoel met volop beenruimte, ontdek dan onze Elite Class.

En voor het comfort van een eigen bed en verfijnde maaltijden nodigen we u uit in onze befaamde Royal Laurel Class. EVA Air. Voel het comfort.

Boek uw ticket op www.evaair.com

MEI 2017

businesstraveller.nl

Voorwoord & colofon I 7

N

iet alles is wat het lijkt. Voor dit nummer trok ik naar het Mexicaanse. De prima vakantievreugd kende ik al, maar dat zijn de bekende heerlijke niemandslanden ingericht op vreedzaam, maar weinig authentiek, vermaak voor de bezoekers. De enorme hoofdstad is natuurlijk een ander verhaal. Van tevoren kreeg ik al wat waarschuwingen op mijn tellen te passen, overigens van mensen die er niet waren geweest. Het was duidelijk dat ik minimaal door El Chapo zou worden ontvoerd. Ik overdrijf, maar dat van die orde waren de goedbedoelde adviezen ook. Ter plekke sprak ik Nederlandse expats en die bevestigden mijn eigen beeld. Prima stad, net zo veilig of onveilig als elke andere wereldstad. Ikzelf liep er rond, deed mijn werk, genoot van de avonden met spectaculair vermaak en culinaire tovenarij en nam nachtelijke taxi’s of wandeltochten terug naar het hotel. Vanaf het moment dat de Dreamliner van Aeromexico de grond verliet tot de terugkeer aan de gate bleek de stad een verkeerd imago te hebben bij velen. Het is ons heerlijk voorrecht u te kunnen vertellen wat u echt kunt verwachten.

Welkom bij een mooi nieuw nummer, met de CEO van KLM, een verslag uit Cuba, de beste koffers en mooiste bolides, een spannend interview met een oorlogscorrespondent en nog veel meer.

Uitgever Tom van Apeldoorn Hoofdredacteur Tijn Kramer Redactie Theo de Reus, Belinda Meijers, Sofie Smets, Dylan Cinjee, Sharon Evers, Arjen Lutgendorff, Alexandra Meijer en redactie UK Business Traveller Commercieel directeur TJ van Apeldoorn Sales Dennis Ebbers, Jan Gorter en Dennis de Groot Art Director Julian Kersten CONTACT Redactie 035-6728848 Email redactie@travmedia.nl Sales tel 035-6728855 of 035-6728852 Email sales@travmedia.nl

businesstraveller.nl

NOVEMBER 2016 V8.95

Een klasse apart

Steeds meer keuze in premium economy

Vancouver

Zakelijk ook wereldtop

Blauw bloed

KLM-topman over de toekomst

Roberto Payer

De GM van het Waldorf Astoria en Hilton

Reizen in stijl

Tijn Kramer Hoofdredacteur

ABONNEMENT tel 035-6728830 email redactie@travmedia.nl Jaarlijks abonnement: Bespaar 5procent op een abonnement van 2 jaar en 10procent op een abonnement van 3 jaar.

Nederland: 1 jaar, f42.95; 2 jaar, f79,-; 3 jaar, f115,-.

In samenwerking met: Panacea 41-43 Maddox Street, London W1S 2PD tel +44 (0)20 7821 2700 businesstraveller.com

MEI 2017

8 I Voorin

Nieuwe Amsterdamse hotspot: De Bajes Bij De Bajes op de Utrechtsestraat is vastzitten geen straf. Na Hong Kong en New York opende dit voorjaar op het Amsterdamse Rembrandtplein het eerste echte Street Art restaurant de ‘gevangenisdeuren’. De imposante muren van dit ‘Bar en Bikkesement’ zijn beschilderd met het artwork van ‘s werelds meest fameuze street art artiesten. Grote namen als The London Police, D*Face, Ben Eine en Laser 3.14 hebben speciaal voor De Bajes hun kunsten vastgelegd. Het all-day eten en drinken doet niet onder voor het visuele geweld.

De nachtelijke uurtjes zijn gevuld met cocktails, speciaalbieren, bar bites en een wisselende dj-programmering. Sven Toering is directeur en aanjager van De Bajes. Samen met Matthijs Kanis en anderen van Flinders Cafe is Sven naast drie succesvolle cafés en restaurants nu ook eigenaar van het Amsterdamse bikkesement. ’Met De Bajes komt alles waar we van houden samen. Hoge kwaliteit eten en drinken gecombineerd met de beste street art. Toen het pand op de Utrechtestraat 11 vrijkwam en we die metershoge lege muren zagen, was het meteen duidelijk: dit is dé plek om een street art restaurant in Amsterdam neer te zetten.’

Tegenwoordig staat het woord ‘Bajes’ bekend als het Bargoense woord voor ‘gevangenis’, maar de oorspronkelijke Jiddische betekenis is ‘huis’. Het wordt moeilijk om in de maatschappij terug te keren als je in De Bajes de keus hebt uit minimaal 15 verschillende gins, 40 speciaalbieren en een topselectie aan spirits en cocktails. De selectie aan bar bites, bruschetta, charcuterie en zelfs Zeeuwse oesters maakt het plaatje compleet. Als je van donderdag t/m vrijdag ook nog eens kunt doorgaan op de geluiden van Amsterdams’ beste dj’s smeek je bijna om levenslang. De Bajes is doordeweeks tot 1.00 uur geopend en in het weekend tot 3.00 uur ‘s nachts. De keuken van De Bajes staat onder leiding van chef Niels van Halen, voorheen chef-kok van het Michelin-bekroonde restaurant De Hoefslag. Begin de dag met een uitgebreid Bajes Ontbijt of een English Breakfast.Voor de langslapers onder ons – het ontbijt is er tot ver in de middag, wel zo lekker voor een katerige zondag. Ook de lunch geeft reden tot een levenslange zit.Van sandwiches met candied bacon en grove worst van Brandt & Levie tot de ‘Greenest Sandwich Ever’, mét bijkomend smoothie-shot. De galgenmaal-waardige avondkaart bestaat uit een selectie van brasserie klassiekers met een brutale twist: van Lomo Iberico, zeewolf en gestoofde vongole met pompoenpuree en kombu tot een superfood salade. In deze Bajes hoef je dus abolsuut niet op water en brood te teren.

JUNI 2017

WE GAAN MEER BETALEN (MAAR NIET VOOR ALLES) De laatste trendindicaties geven aan dat de zakenreizger meer voor zijn ticket gaat betalen. Adviesbureau Advito heeft onderzoek gedaan naar trends in aanbod, vraag en prijzen voor vluchten, hotels, meetings, vervoer en ridesharing voor alle grote wereldregio’s. In de analyse van recente prijstrends toont de juni-update van Advito dat over het algemeen vliegtarieven en hotelprijzen wereldwijd stabiel blijven voor de rest van 2017, hoewel de prijzen op regionale markten soms fluctueren. De juniupdate van Advito’s forecast vermeldt ook dat het wereldwijde luchtvaartverkeer in het eerste kwartaal van 2017 met 7 procent is gegroeid ten opzichte van vorig jaar en dat de tarieven langzaam kunnen stijgen in de tweede helft van het jaar.

In een poging om de trouw van frequente reizigers te verbeteren, introduceren luchtvaartmaatschappijen zakelijke loyaliteitsprogramma’s die gelden voor alle reizende medewerkers van een bedrijf.

De voordelen variëren van prioriteit bij het boarden, tot bescherming tegen instapweigering bij overboekte vluchten en voorrang bij het omboeken in geval van incidenten zoals annulering of vertraging. De verwachtingen voor de wereldwijde hotelsector blijven onveranderd ten opzichte van de oorspronkelijke voorspellingen van afgelopen september. Deze trends vinden plaats in een stabiele wereldeconomie met 2,6 procent groei, ondanks regionale variaties.

businesstraveller.nl

500+

ZORGVULDIG SAMENGESTELDE ROUTES

400+

UNIEKE BESTEMMINGEN

1

PERFECTE REIS: JOUW REIS Maak een compleet verzorgde cruise en ervaar de bestemmingen, bezienswaardigheden, culturen en mensen die onze wereld zo bijzonder maken.

FLY&CRUISE CARIBBEAN: NU TIJDELIJK INCLUSIEF RETOUR VLUCHT, ÉÉN HOTELOVERNACHTING & TRANSFERS!

FLY&CRUISE

CARIBBEAN AANBIEDING INCLUSIEF:

FT. LAUDERDALE Half Moon Cay Grand Turk Amber Cove

• • •

CRUISE: RUIME & LUXE ACCOMMODATIE RETOUR VLUCHT ÉÉN HOTELOVERNACHTING

• • •

Rondreis Ft. Lauderdale 10 december 2017*

TRANSFERS VOLPENSION AAN BOORD BRUISEND ENTERTAINMENT

10-NACHTEN ZUIDELIJKE CARIBBEAN ms Koningsdam

Bonaire

Vanaf

€1699,-*p.p

Aruba Curaçao

BEKIJK HET VOLLEDIGE FLY&CRUISE CARIBBEAN AANBOD OP HOLLANDAMERICA.COM. NEEM VOOR MEER INFORMATIE EN/OF RESERVERINGEN CONTACT OP MET JE REISSPECIALIST EN ONTDEK MÉÉR OP ONTDEKCRUISEN.NL *Voorwaarden: Tarieven zijn gebaseerd op dubbele bezetting, inclusief belastingen, havengelden en toeslagen en exclusief optionele fooien en privé uitgaven. Vermelde tarieven zijn afhankelijk van beschikbaarheid en o.v.v. prijswijzigingen, druk- en zetfouten. Fly&Cruise aanbieding is beschikbaar op geselecteerde afvaarten naar de Caribbean in najaar 2017. Volledige voorwaarden zijn te vinden op hollandamerica.com.

Fly&Cruise Caribbean aanbieding eindigt 31 juli 2017. Registratie schepen: Nederland.

Air Europa & Uw comfort.

Geniet in de Business Class van Air Europa.

Volledig flat bed stoelen, gezonde & ecologische menu’s.

Uitgebreid entertainment op een individueel scherm, en wifi verbinding.

Every detail counts.

Voorin I 11

ETIHAD: CHAUFFEUR WEG, LOUNGES OPEN Etihad Airways lanceert een aantal nieuwe diensten voor- en tijdens vluchten. Dat gebeurt volgens de airline op basis van feedback van reizigers. De airline schroeft haar chauffeur-service terug, na evaluatie bij haar First- en Business Class reizigers.

De gratis service blijft behouden in Abu Dhabi/Verenigde Arabische Emiraten, de hub van Etihad Airways. In alle andere steden wordt deze service vervangen door een betaalde optie, met speciale tarieven. Deze wijziging gaat in per 3 juli 2017.

De chauffeur-service wordt nu als betaalde luchthaventransfer aangeboden aan alle reizigers in alle reisklassen. Etihad Guest members verdienen miles met deze chauffeur-service boekingen.

Passagiers in ‘The Residence’ aan boord van de Airbus A380 blijven recht houden op een gratis chauffeur-service op alle A380bestemmingen: Abu Dhabi, Londen, Parijs, Sydney en New York.Voor First en Business Class tickets die voor 3 juli 2017 zijn verkocht, blijft de huidige chauffeur-service gelden op bestemmingen waar deze momenteel wordt aangeboden. Een andere wijziging is dat Economy-passagiers nu ook betaalde toegang krijgen tot de eigen Premium Lounges van Etihad in Abu Dhabi, Londen, Manchester, Dublin, Parijs, Washington DC, New York JFK, Sydney Melbourne en Los Angeles. Aan boord introduceert Etihad het ‘Neighbour-Free Seat’ concept. Hiermee kunnen reizigers in Economy Class een bod plaatsen op maximum drie extra lege plaatsen naast hun originele stoel, afhankelijk van beschikbaarheid en het type toestel. Hierdoor beschikken passagiers over meer ruimte, comfort en privacy tegen een volgens Etihad betaalbare prijs.

Een succesvolle bieding wordt 30 uur voor vertrek bevestigd.

ZAKENREISTRENDS: NYC EN SHANGHAI AAN TOP New York en Shangai zijn de verre toppers voor Europese zakenreizigers. Londen en Wenen zijn de populairste Europese bestemmingen voor zakenreizigers. BCD Travel analyseerde zijn Europese vluchtdata en verzamelde de opmerkelijkste resultaten in het recent uitgebrachte jaarlijkse ‘Cities & Trends Report’. Zakenreizen kunnen een indicatie zijn van economische groei: als het aantal zakenreizen naar een bepaald gebied toe- of juist afneemt, zegt dat iets over plaatselijke economische ontwikkelingen. Met het meest recente Europese ‘Cities & Trends Report’ geeft BCD Travel, een internationaal toonaangevende zakenreisorganisatie, inzicht in de Europese zakenreiziger. Het rapport is gebaseerd op boekingsdata van vluchten voor acht grote zakenreismarkten in Europa: België, Frankrijk, Duitsland, Ierland, Luxemburg, Zwitserland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk. In vergelijking met 2015 is er weinig verandering in de ranglijst met Europa’s populairste zakenreisbestemmingen. De Europese steden die het vaakst worden bezocht, zijn nog steeds Londen, Wenen en Amsterdam. Door een 7,1 procent toename in geboekte tickets in 2016, stijgt Barcelona drie plaatsen, van 9 naar 6. Madrid, de tweede Spaanse stad op de ranglijst en nummer 8 in de top-10 van Europese steden, is met een 14,9 procent toename in geboekte tickets in 2016 de hoogstgeplaatste nieuwkomer. De hoge ranking van Madrid en Barcelona is te verklaren door de economische opleving in Spanje: de Spaanse economie zag vorig jaar een gemiddelde groei van 3,2 procent.

Dubai komt in de top 3 van intercontinentale zakenreizen New York en Sjanghai blijven de populairste intercontinentale bestemmingen voor Europese zakenreizigers, gevolgd door Dubai dat Peking en Singapore passeerde dankzij een 7,5 procent toename in geboekte tickets in vergelijking met vorig jaar.

September het drukst Volgens de statistieken van 2015 en 2016 is er weinig seizoensfluctuatie in vliegreizen.

De meeste zakenreizen vinden plaats na de zomervakantie in september (9,5 procent).

Door de vele feestdagen in december reizen zakenreizigers die maand het minst (5,6 procent).

businesstraveller.nl

JUNI 2017

12 I Voorin

Met hoeveel vliegen we? Vier miljard passagiers!

Het goede nieuws eerst: het gaat onverminderd goed met de mondiale luchtvaart. IATA, de overkoepelende associatie met meer dan 250 airline leden, heet de verwachting voor 2017 naar boven bijgesteld. Er wordt gerekend op 31,4 miljard dollar winst op een omzet van 743 miljard dollar. Dit jaar wordt voor het eerst de grens van vier miljard passagiers doorbroken. Dat betekent 11 miljoen reizigers per dag. De winstgevendheid per passagier staat op 7,69 dollar per persoon, minder dan vorig jaar (9,13 procent). Toch blijft verdere groei voorzien, ondanks tegenwind in de vorm van veiligheidsissues (en bijkomende kosten), stijgende arbeids- en benzinekosten. Een van de grootste zorgen werd uitgesproken over de toenemende trend die tegen globalisatie ingaat. Met andere woorden, het sluiten en beperken van open grenzen. Denk dan bijvoorbeeld aan Brexit, Qatar en de protectionistische activiteiten van Trump in de VS.‘We kunnen trots zeggen dat de luchtvaart de business van vrijheid is, die afhankelijk is van open grenzen voor handel en mensen. Als dat niet zo is, is dat een gevaar voor onze industrie’, aldus IATA topman Alexandre de Juniac.

Business Traveller nu ook in apps en meer lounges Business Traveller briedt zich uit. We zijn vanaf heden ook te lezen in de Privium Lounge, de lounges van BA en Cathay Pacific en spoedig volgen meer. We zijn wereldwijd bij KLM digitaal aan boord te lezen via de KLM Media App. In oktober vorig jaar introduceerde de airline de KLM Media App die passagiers via hun smartphone of tablet toegang biedt tot een reeks van (inter)nationale kranten. Aan de bijna twee dozijn titels is nu ook de Nederlandstalige Business Traveller toegevoegd. Gaat u heerlijk op vakantie met bijvoorbeeld TUI fly, ook dan kunt u ons aan boord lezen in de app.

Al duizenden abonnees gingen u voor! Ook uw eigen Business Traveller ontvangen, thuis of op kantoor?

www.businesstraveller.nl/abonneer JUNI 2017

businesstraveller.nl

Tried & Tested Hotels I 13

Hotel InterContinental Marseille

ACHTERGROND Marseille heeft het snel gemaakt als leuke stad. Hip zelfs, daar waar het niet heel lang geleden een slechte reputatie had. Goed aan te vliegen, er is volop te doen, veel mooie vernieuwing en culinair genieten. Business is booming. En binnen dat aanbod hoort een onvervalst tophotel. En dat is er: het historische InterContinental Marseille - Hotel Dieu.

HOE IS HET? Het prachtige hotel is gehuisvest in een indrukwekkend gebouw uit de 18e eeuw in de Panier, de historische en nu hippe volkswijk van Marseille. En dat alles op loopafstand van de Vieux-Port (oude haven). Als het lukt vraag dan ook zeker een kamer met uitzicht.

KAMERFACILITEITEN Het hotel telt 194 kamers en suites, in verschillende categorieën. Erg mooi zijn de kamers met eigen terras. Maar sowieso zijn de kamers ruim en voldoen aan alle wensen van de moderne zakenreiziger. Zoals je van InterContinental mag verwachten uiteraard. We hebben een junior suite met balkon en uitzicht op de haven. De fraaie en ruime suite heeft een heerlijk groot (!) terras van 20 vierkante meter.

Uiteraard een flatscreen-televisie, een minibar en koffiebenodigdheden. Het bed is fantastisch! Maar we genieten vooral van het grote terras, ideaal voor een glas Provençaalse rosé en een paar olijven.

WAAR IS HET? Het hotel ligt inmiddels aan de leukste kant van de oude haven en behoort tot een oog in het land der blinden. De andere bekende hotelnamen zijn immers aan de andere kant van de haven. Het prachtige gebouw ligt naast de volkswijk Le Panier waar je volop heerlijke restaurantjes vindt! En veel businesstraveller.nl

Een heerlijk groot terras met uitzicht

meer ruimte voor extra hotels is er niet. Ook vlakbij is het prachtige MUCEM, het mooiste museum van de stad.

RESTAURANT EN BARS InterContinental Marseille - Hotel Dieu heeft twee eigen goede restaurants: het meer gezellige Brasserie Les Fenêtres en de kooktempel (Michelinster) Le Restaurant Gastronomique Alcyone. Uiteraard is er ook een leuke bar The Capian en kun je ook op het terras terecht als de zon schijnt. En dat is vaak zo in Marseille.

BUSINESS De meetingfaciliteiten zijn uitmuntend: 1000 vierkante meter! Tien meetingzalen met stoere lokale namen: de grote Salle des Honneurs of de meer intieme Salon des Pistoles.Veel zalen hebben natuurlijk daglicht en er is volop technische ondersteuning.

LEISURE Het is even zoeken maar dan heb je ook wat. Een wel wat dure maar prachtige spa van Clarins met sauna’s, hamams en ligstoelen. De fitnessruimte en een binnenzwembad zijn kosteloos en ook zeer de moeite waard. Tijn Kramer

OORDEEL Het mooiste Grand Hotel van Marseille, punt uit. De service is uitmuntend, de kamers met balkon een genot en de ligging is uitstekend. Met fraai uitzicht op de leuke haven die in vijf minuten aan te lopen is. In de rug ligt een leuke volkswijk, dat mooi contrasteert met de luxe van het hotel. Marseille is een stad die meer en meer aantrekt en met de komst van dit soort kwaliteitshotels snappen we dat goed. Een echte aanrader!

JUNI 2017

14 I Tried & Tested Airlines

Aeromexico B787-900 Clase Premier Amsterdam naar Mexico-Stad

ACHTERGROND Aeromexico, de nationale airline van het land, vliegt sinds iets meer dan een jaar tussen Amsterdam en Mexico-Stad. KLM deed het al langer, maar heeft nu geduchte concurrentie van haar codeshare-partner. Want Aeromexico heeft een heel bijzonder toestel dat inmiddels dagelijks vliegt. Een nieuwe dreamliner, en als u geluk heeft het laatste model, een 787-9 genaamd ‘Quetzalcoatl’, met een bijzondere livery met artistiek Mexicaanse tekeningen.

CHECK-IN Ik check de dag van tevoren al online in. Dat kan ook in Nederland gewoon via de website.

Op Schiphol is er een aparte check in en loop ik zonder wachten naar de Sky Priority Check In. De nederlandstalige dame in Aeromexico outfit is vriendelijk. Ik vraag nog om een papieren boarding card en zie mijn stoel bevestigd. Ik zit 6 J, een solostoel bij het raam in de Clase Premier zoals de Business Class heet.

JUNI 2017

SCHIPHOL Het is vrijdagavond, het vliegtuig zal om 22u25 vertrekken. Met alle waarschuwingen ben ik op tijd maar de drukte valt mee. Met Privium ben ik nog sneller en ik heb voldoende tijd om naar de lounge te gaan. Als KLM-partner is dat de Crown Lounge. Deze is simpelweg een van de betere op Schiphol. Genoeg ruime stoelen, wifi, voldoende poweroutlets, een redelijke keuze aan drank en wat te eten. Ik houd het bij tonic en een paar nootjes. Er wacht ongetwijfeld nog een laat diner aan boord dus het heeft niet veel zin veel naar de stoel te brengen.

BOARDING Hoera. Het is inderdaad de gloednieuwe 787-900 van Aeromexico die klaar staat. Dat is te zien aan de tekeningen op het toestel. Daar merk je binnen niets van, maar is en blijft leuk in een mooi toestel te vliegen. Ik sorteer voor bij de Sky Priority toegang en ga als een van de eersten aan boord. Een crewlid rijkt businesstraveller.nl

Tried & Tested Airlines I 15

modehuis Boggi en kent de usual suspects zoals sokken en slaapmasker et cetera. Als snel komt de crew met een glas bubbles (Jacquart Brut Champagne), of water.

me alvast een flesje water aan. Eenmaal in het toestel word ik vriendelijk in het Engels aangesproken en naar mijn stoel gebracht. Ook hier staat water klaar.

DE STOEL De Boeing 787-9 telt 274 stoelen, waarvan 36 in de Business Class. De configuratie van deze stoelen, die 180 graden full flat kunnen, is 1-2-1 in visgraatmotief. Ik zit rechts, alleen. Er ligt een kussentje klaar, een redelijk dikke echte deken en een tussenschot geeft meer dan voldoende privacy. Het is even zoeken naar de USB-aansluiting om de gsm aan vast te leggen maar dit zit rechts in een apart compartiment met wat ruimte, de inflight bedieningscontroller en een poweroutlet. Er zijn nog twee andere compartimenten om wat spullen weg te leggen en in eentje ligt nog een volle body crème van de vorige passagier. Maar voor de rest ziet het er allemaal keurig uit. Het toilettasje is van het Milanese businesstraveller.nl

DE VLUCHT We vertrekken keurig op tijd, maar taxiën nog wel naar de Polderbaan. Het geeft de tijd alvast even te kijken naar het grote TVscherm en het aanbod. Dat is prima, een ruime (maar niet enorme) keuze uit nieuwe films, en de nodige klassiekers. Uiteraard ook wat TV-series en muziek. Wel had ik graag wat goede bestemmingsvideo’s gezien, maar al met al is het een prima systeem en voldoen de grote headphones (over ear) uitstekend. On demand en zowel met de controller als de vinger te bedienen. Er is ook wifi, maar betaald en ik maak er geen gebruik van.

We stijgen zoals verwacht in stilte op. De grote ramen van de Dreamliner zijn inderdaad een genot om doorheen te kijken en over de Amsterdamse lichtjes te vliegen. Eenmaal in de lucht krijgen we al snel het menu, samengesteld door een bekende Mexicaanse chef. We beginnen met een aperitief en een klaasplankje, daarna gevolgd door het voorgerecht en hoofdgerecht dat tegelijktijdig wordt uitgediend. Gerookte zalm is voor, gevolgd door een keuze uit ‘vis, kerstomaatjes en tomatensaus’ of ‘kipfilet en groeten’, of tot slot rigatoni pasta met basicilcum tomatensaus en Parmezaanse kaas. Er zijn meerdere desserts zoals bavarois en HäagenDasz. De omschrijvingen zijn wat karig voor een topchef maar de gekozen pasta blijkt prima te smaken. Gegeven het uur en de naderende slaap een prima lichte keuze. De wijnkeuze is klein maar degelijk. Uit eigen land is er de Santa Tomas Tinto, een mix van Barbera en Merlot en dat bleek een goede lichtere keuze. Zwaarder zijn Chateau Bellegrave, Medoc en de Lleiroso Reserva Ribera del Duero. Na een klein bakje Häagen-Dasz wordt er snel afgeruimd, de immigratieformulieren alvast uitgedeeld en kijk ik een film op het uitstekende scherm. Vervolgens gooi ik met de begrijpelijke bediening de stoel volledig plat en slaap zeer goed en comfortabel. Met mijn 1m95 pas ik er nog in, en ik slaap uitstekend.

Eenmaal wakker fris ik mij op in de ruime wc en volgt nog een simpel ontbijt. Omdat we zeker een uur te vroeg aankomen (aankomst is 4am) houd ik het bij koffie en een croissantje. De crew is vriendelijk, de hele vlucht wordt met regelmaat, maar zonder overdaad, gevraagd of alles naar wens is. We landen ruim op tijd en taxiën naar de gate. Los van het vroege tijdstip kom ik goed uitgerust aan. We mogen als eerste van boord wat tijd scheelt bij de douane. Eenmaal er doorheen staat de koffer, getagd met priority al klaar.

WELKE STOEL KIEZEN? Reis je alleen? Kies dan de buitenste stoelen – meer privacy en een raam – op rijen 1 tot en met 7. Rij 8 ligt al dichter bij de wc’s en de galley waar snacks en drankjes staan dus geluid is.

Daarachter zijn ook nog zes aparte Business Class stoelen, dicht tegen het rumoer uit Economy. Helemaal voorin is beter. Samenreizenden hebben meer aan de middelste dubbelstoelen.

OORDEEL Een goed flat bed, hele vriendelijke crew, een modern en geruisloos toestel. Aeromexico is een aangename verrassing. De stoel is niet van het allerhoogste niveau, maar zit zeker een stuk boven het gemiddelde. Eten en drank moet die stap nog een beetje maken, en iets meer Mexicaanse invloeden in het menu zou leuk zijn. Maar met een 1-2-1 configuratie, leuke service en een prima inflight systeem heb ik niets te klagen. Aeromexico heeft een Business Class waar het trots op mag zijn en een goede keuze is voor iedereen die naar Mexico-Stad gaat of verder.

JUNI 2017

16 I Club Med

Club Med Opio in nieuw fraai jasje

La Vie en Rose Club Med Opio in de Provence in Frankrijk vierde onlangs feestelijk de renovatie van het geheel vernieuwde resort.

Business Traveller nam een kijkje.

M

et een investering van tien miljoen is dit Club Med resort volledig vernieuwd. Naast het upgraden van de kamers en de restaurants is het resort ook gaan samenwerken met Cirque du Soleil.

Onder leiding van gecertificeerde G.O´s, zoals de medewerkers van het resort standaard heten, kunnen de kinderen deelnemen aan een gevarieerd aanbod van activiteiten op het nieuwe Club Med Creative by Cirque du Soleil platform.

CLUB MÉDITERRANÉE Club Med, ook wel bekend als Club Méditerranée, profileert zich als dé specialist op het gebied van luxe all-inclusive vakanties. Bestemmingen met verscheidene faciliteiten voor het hele gezin, gastronomie en verschillende sportmogelijkheden.

Ook biedt Club Med faciliteiten zoals wellness, excursies en kinderopvang. Club Med biedt actieve wintersportvakanties, zonvakanties en luxueuze cruises. Club Med bestaat al ruim 67 jaar en is in 1950 opgericht door Gérard Blitz. Club Med is de uitvinder van het all inclusive concept en is operationeel met bijna 70 resorts waarvan vier op de vijf ook met vier en vijf sterren zijn uitgerust.

De franse grootmacht is in 26 landen aanwezig en telt ongeveer 23.000 medewerkers met 110 nationaliteiten.

JUNI 2017

ONTSPANNEN OP VAKANTIE Voorafgaand aan de reis kregen wij allemaal onze vliegtickets en werden wij door Club Med geïnformeerd over de juiste vluchttijden, incheckuren en overige informatie. Een koffer inpakken, ticket uitprinten, deur op slot en de trip was begonnen.

Behalve het uitkiezen van een bestemming en je gegevens doorgeven, regelt Club Med alles rondom het verblijf. Op 22 juni stapten we na iets meer dan anderhalf uur alweer uit het vliegtuig op Franse bodem. Vanwege de korte afstand is deze locatie in trek bij gezinnen met kleine kinderen, die toch liever in het zwembad spelen, dan urenlang in het vliegtuig zitten. Eenmaal buiten stond er een transfer busje klaar die de groep naar het resort bracht.

businesstraveller.nl

Club Med I 43

EEN VERFRISSENDE RENOVATIE Na een welkom door de medewerkers, werden de koffers naar onze kamers gebracht. Vanuit de groep leek de belangstelling voor de gerenoveerde kamers groot te zijn. Alle 433 kamers hebben een upgrade gekregen. De kamers zijn getransformeerd tot sfeervolle kamers met een Franse uitstraling. Door de toevoeging van grotere ramen en glazen balkons zijn de kamers aanzienlijk lichter geworden. Mijn kamer was ruim opgezet met een panoramisch uitzicht over het resort en de omgeving. De kamer had een moderne, sfeervolle uitstraling en er was een groot balkon aanwezig.

SMAKEN Om twaalf uur verzamelden alle genodigden van deze reis voor een uitgebreide lunch. Er werden hapjes geserveerd en er was voor ieder wat wils.

Gelukkig waren er ook genoeg zitplekken in de schaduw, want het was al behoorlijk warm in juni.

Na de lunch was er in de Club Med Spa by CARITA voor een aantal een behandeling ingepland, die naar verluidt goed was bevallen. Rond een uurtje of 20.00 uur was het na de welkomstcocktail op de olijvenplantage, alweer tijd voor het diner. Het restaurant is klaar voor de frisse avonden aan het begin en aan het einde van de zomer. Daarnaast is de capaciteit van het restaurant een stuk hoger dan voorheen. De gasten kunnen ontspannen en in rust genieten van het vernieuwde menu met verrassende internationale en lokale gerechten. In de avond heeft de groep zich verzameld in het theater waar de G.O’s een show weggaven en waarbij een groot deel van het publiek geamuseerd meedeed.

NIEUWS OVER CLUB MED De tweede dag begon op tijd met perspresentaties en een presentatie over de samenwerking met Cirque du Soleil. Het Creative platform – voor jong en oud – is eerder al geopend in Punta Cana en uit de reacties van de gasten blijkt dat het écht een unieke toevoeging aan de vakantie is.

KARAKTERISTIEKE STREEK

doet er goed aan om minimaal één excursie mee te maken. De excursies zijn normaal gesproken niet bij de vakantie inbegrepen, maar liefhebbers van de natuur willen deze typisch Provençaalse omgeving met indrukwekkende olijfgaarden waarschijnlijk niet missen. Club Med Opio in de Provence ligt gelegen in de hoogvlakte van Valbonne boven Cannes. Er werd positief gereageerd op de rit. De karakteristieke, historische plaatsen en tijm- en lavendelvelden staan bij veel deelnemers opnieuw op de planning voor een volgend bezoek in de toekomst.

GENOEG TE DOEN! Alle drie de dagen was er genoeg te doen. Naast de excursies was er tijd om zelf op ontdekkingstocht te gaan in het resort. Of je nou alleen komt of met het hele gezin. Club Med Opio in de Provence blijkt een vakantieoord voor iedereen. Koppels hebben tijd voor elkaar, terwijl hun kinderen van 4 maanden t/m 17 jaar tijd doorbrachten bij een van de kidsclubs.

In het resort worden diverse (sport)activiteiten aangeboden zowel op het water als op het land.

Er was een groot scala aan sportactiviteiten, zoals: tennis, golf, mini voetbal, pilates, fitness, volleyballen, boogschieten et cetera. Zon, zee en strand. In deze drie dagen zijn we ook nog op een excursie naar een privéstrand geweest. We zaten ongeveer 45 minuten in een minibus richting Mandelieu. De excursie is inclusief transfer, ligbedjes met matras, een parasol, handdoek, een flesje water en een veelzijdige lunch.

VERMAAK Er liepen veel gasten rond in het resort in dezelfde kledingstijl. Club Med maakt ruim van tevoren de eenvoudige dress codes bekend. Verspreid over de twee avonden konden we na het diner een vrolijke show en een dansfeest bijwonen in het theater. De show zorgde voor onmiskenbaar veel vermaak bij de gasten. Daarbij was er live music in Bar du Loup en de laatste avond zijn we zelfs nog met een aantal ‘s nachts doorgegaan naar de Night Club in het Resort.

Goed toeven, daar in la douce France…

Wie naar Club Med Opio in de Provence gaat, businesstraveller.nl

JUNI 2017

18 I Mexico-Stad

48 UUR IN DÉ MEXICAANSE MEGAPOOL

Op grote hoogte en met een hart van goud Mexico-Stad is een understatement. MexicoMegapolis zou een betere benaming zijn.

Maar zo klopt er meer niet. De reputatie om te beginnen. Tijn Kramer trok naar de stad op grote hoogte en vond een bruisende, vriendelijke, heerlijke en charmante stad. En eentje met een snel groeiende economie die de mondiale top nadert. Onder Chilangos!

Let’s talk business first. Nee, de fratsen van President Trump – weinig geliefd ter plekke, en ook dat is een understatement – helpen niet, maar de Mexicaanse economie doet het goed, net voldoende potentie in ieder geval. Het is na Brazilië de grootste Latijns-Amerikaanse economie, hoewel sommige al claimen dat deze voorbij is.

Maar we delen graag even de meest recente cijfers in de Nederlands-Mexicaanse samenwerking van de Rijksdienst van Ondernemend Nederland: ‘Mexico behoort tot de 35 belangrijkste exportmarkten van Nederland. De bilaterale goederenhandel met Mexico had in 2015 een omvang van 3,9 miljard euro. Daarbij was de Nederlandse goederenexport goed voor ruim 2,4 miljard euro. Daarnaast exporteerde Nederland in 2015 voor 961 miljoen euro aan diensten naar Mexico. Nederlandse ondernemingen hadden eind 2014 volgens DNB-cijfers belangen ter grootte van 11 miljard (FDI, directe buitenlandse JUNI 2017

businesstraveller.nl

Mexico-Stad I 19

businesstraveller.nl

JUNI 2017

20 I Mexico-Stad

investeringen) in Mexico’. Het bbp van Mexico was in 2015 volgens EIU 1.144 miljard US dollar. Dit was 151,5 procent van het Nederlandse bbp (755 miljard US dollar (680 miljard euro)). Na Brazilië is Mexico de grootste economie van Latijns Amerika.

Volgens EIU groeit het Mexicaanse bbp dit en volgend jaar met respectievelijk 2,4 procent en 2,8 procent (volumegroei t.o.v. voorgaand jaar). De VS zijn verreweg de belangrijkste handelspartner van Mexico, logisch vanwege de geografische ligging en de NAFTA-vrijhandelszone met Canada en de VS. De VS zijn goed voor ruim 80 procent van de Mexicaanse export en bijna de helft van de import. Nederland staat daarbij in de top-15 van exportmarkten; ‘we’ staan op de 14e positie als belangrijkste Mexicaanse exportmarkt (zie tabel 2A). In 2015 ging bijna 0,5 procent van de goederenexport naar Nederland. Handel vanuit Nederlands perspectief behoort Mexico tot de 35 belangrijkste Nederlandse exportmarkten.

Onze goederenexport naar Mexico bedroeg in 2015 volgens het CBS 2,4 miljard euro, tegenover 2,3 miljard euro in 2008. De export was in 2015 0,6 procent van onze totale goederenexport ter hoogte van 426 miljard euro. Mexico was in 2015 de 31e exportmarkt voor goederen van Nederland.

Daarnaast exporteerde Nederland in 2015 voor 961 miljoen euro aan diensten naar Mexico. Daarmee was Mexico de 29e exportmarkt voor diensten.

DE BASICS Mexico-Stad – of gewoon ‘Meggiko’ zoals het fonetisch klinkt uit de monden van de Chilangos, de inwoners van de stad – is adembenemend.

Letterlijk! Gelegen op meer dan 2.200 meter boven de zeespiegel moet ook je ademhaling even wennen de eerste dag. Maar dan ga je al snel mee in het plezier. Want er is genoeg te doen in deze stad van dik tien miljoen inwoners en nog eens twaalf miljoen in de voorsteden. Mexico-Stad ligt in een dal en wordt omgeven door vulkanen zoals Popocatépetl. De stad kent uiteraard armoede maar de kwalijke reputatie blijkt in de praktijk niet terecht. Wie geen gekke dingen doet, hoeft zich niet anders te voelen dan in Amsterdam, Parijs of Bangkok. Mexico-Stad wordt in de praktijk ook vaak met de letter D.F. aangeduid, distrito federal.

De megastad is uiteraard druk, het verkeer is het voornaamste knelpunt en reken ruim voor transfer of taxi. Er is een goede metro, dat zeker slimmer kan zijn. De Internationale Luchthaven Benito Juárez ligt op een goede vijf kilometer van het centrum maar reken in de spits zeker op een uur reistijd per taxi of transferbus. De niet echt moderne airport vliegt over dichtbevolkt gebied en wordt vervangen op een iets verdere locatie door JUNI 2017

een state of art luchthaven. Maar dat kan nog drie tot vijf jaar duren. De airport is wel een prima hub voor overstap naar andere Midden-Amerikaanse, enkele westelijk gelegen Noord-Amerikaanse of binnenlandse doorverbindingen.

TRENDY Mexico-Stad mag groot zijn, het kent vele leuke compacte wijken! Hier een vleug Spanje, daar een vleugje Frankrijk, een beetje Madrid en een dosis gewoon Mexico. La Condesa is zo’n heerlijke wijk. Trendy, leuke eethuisjes, prima terrasjes, winkeltjes met betere souvenirs dan sombrero’s. Idem dito eigen: Roma. Ook al zo’n groene wijk met mooie oude huizen, oertraditionele eetstandjes, hippe mezcalbarren, toprestaurants en mooie mensen. Het zijn de hippe wijken waar ook de Mexicanen zelf graag komen. Dat geldt minder voor het toeristische Zocalo, maar dat is dan ook het logische toeristenhart. Dit enorme plein van de stad is het epicentyrum van het oude centrum, het centro historico. Een must see. Om te beginnen bij de Templo Mayor, de Azteekse tempel. Dit zijn de indrukwekkende Azteekse overblijfselen uit de tijd dat de stad nog Tenochtitlan heette. Andere must see’s: de Basilica de Guadalupe, ofwel de basiliek van Guadalupe, een van de beste bezochte kerken ter wereld, niet heel gek in het stevig katholieke Mexico. En vergeet ook zeker niet het Museum van Antropologie.

OP NAAR TEOTIHUACAN Op ongveer een anderhalf uur rijden gaat u terug in de tijd. Must see is Teotihuacan, waar u de piramides vindt van de stad die van 500 voor tot 750 na Christus zijn bloeitijd kende. De meest beroemde overblijfselen zijn de zonnepiramide, de maanpiramide en enkele tempels. De weg die door de voormalige stad loopt wordt de Laan van de Doden genoemd. Het is al met een al een indrukwekkende trip naar buiten naar een oord dat de vergelijking met Chitzen Itza gerust aankan.

Indrukwekkend, en eigenlijk zeker de moeite van een dagje verlengen waard. De rit is snel gemaakt en er zitten voldoende leuke restaurants in de buurt voor een lekkere lunch. Wij aten uitstekend Mexicaans bij Villas Arqueológicas.

GUGGENHEIM MEETS TAJ MAHAL Om maar met de deur in huis te vallen. Mexico-Stad heeft enkele van de beste musea ter wereld en is alleen daarom al een bezoek waard. Laten we beginnen met de eye-catcher: het Museo Soumaya, ontworpen door architect Fernando Romero, de schoonzoon van de eigenaar: Carlos Slim.Voor wie het niet weet, businesstraveller.nl

Mexico-Stad I 21

deze Mexicaanse miljardair werd groot in de telecom. Heel groot, hij is een van de vijf rijkste mensen op aarde. Maar hij geeft ruimhartig terug aan de samenleving door grote delen van het oude centrum te restaureren en preserveren maar ook met het museum met zijn privĂŠ-collectie, vernoemd naar zijn vrouw. Deze Guggenheim Bilbao meets Taj mahal is bijzonder indrukwekkend, zowel van buiten als binnen. Het telt kunstwerken van meer dan 30 eeuwen, met veel Rodin, maar ook Azteekse artefacten tot een Rembrandt, Picasso, Dali en Venetiaanse meesterwerken. De Mexicaanse geschiedenis komt volop aan bod in het Museum van Antropologie. Maar ook zeer bijzonder is het museum van wellicht wel de bekendste Mexicaanse aller tijden: Frieda Kahlo. Het levensverhaal van de kunstenares is een avontuur op zich. Haar huis bezoeken is een prachtige vertelling van haar getormenteerde verhaal. Absoluut de moeite waard!

GO GREEN Adempauze. Mexico-Stad heeft zeer grote stadsparken. Zo is het Bosque de Chapultepec het grootste stadspark van LatijnsAmerika. Je kunt hier heerlijk slenteren of een bootje huren om te gaan varen op het meer.

SLAPEN MET ANGELA MERKEL Genoeg hotelkeuze! Le Meridien, Hilton, Doubletree, JW Marriott, Sheraton, noem maar op, ze zijn er, net als een keur aan Mexicaans Spaanse ketens. Tip: kijk goed waar je moet zijn voor business om onnodige transfers te voorkomen.Veel ketens liggen aan de Paseo de la Reforma en dat is vrij handig. Wie een beetje oude Mexicaanse stijl wil, kan kiezen voor Gran Hotel Ciudad de Mexico, wie hip wil in een van de hippe wijk raden we Downtown of Maria Condese Boutique aan. Business Traveller sliep in waarschijnlijk de twee best aangeschreven hotel van de stad: het Four Seasons en het St Regis. Beiden zijn uitstekende keuzes, zeer professioneel en een zeer goede keuze voor wie de portemonnee heeft. Angela Merkel in ieder geval wel, die kwamen we er tegen!

businesstraveller.nl

JUNI 2017

JUNI 2017

businesstraveller.nl

Mexico-Stad I 23

CULINAIRE HOTSPOT Mexico is meer dan taco’s, veel meer. Hoewel we deze ook niet gaan onderschatten, maar daarover later meer. Mexico-Stad is zonder enige twijfel een culinaire bestemming pur sang met keukens op zeer hoog niveau. Mexicaanse tradities worden gecombineerd met nieuwe technieken, en andere wereldlijke smaken. De must-eat is Pujol, door iedereen aangeraden. Chef Enrique Olivera heeft het al geschopt tot de wereldtop en is ook de in house chef voor de Business Vlass van Aeromexico.

Andere namen voor op de lijst: Publico Comedor, Carlota, Maximo Bistrot, Pehua, Senerii, Merotoro.

Reserveren! En let op: de maaltijd van Mexico is de lunch, niet het diner. Kijk van tevoren of het restaurant open is. Daarnaast is er nog de ouderwetse traditionele Mexicaanse keuken, met mais, mais, en nog meer mais. Maar ook met vele pepers en kruiden, chillies en limoen, avocado en andere heerlijkheden. Je vindt ze in simplele tentjes of oude haciendas. Wij aten in Antigua Hacienda met loslopende pauwen, ouderwetse bediening strak in het pak en uiteraard de Mexicaanse klassiekers. Uiteraard aten we het gerecht van het land: mole poblano, kip in een soort gekruide cacaosaus. Bijzonder vreemd, maar terecht een klassieker! En tot slot, uiteraard: de taco! Op iedere straathoek, in elke wijk. De tips van locals voor ons gringos: eet maar beter niet bij straatstalletjes of wees bereid het risico te nemen. Mexicaanse magen zijn van hard staal, naar het schijnt. Maar er zijn ook volop eettentjes waar je een ruime keuze hebt aan allerlei soorten tacos. Er zijn verschillende vullingen van het vertrouwde steak tot enge insecten. De deal is: je bestelt de taco, doet er groene milde of rode pittige saus op, en tot slot wat limoen en genieten maar. De meest geliefde variant is de taco al pastor; gekruid varkensvlees.

Mis het niet. Koud biertje erbij, klaar!

met een rokerige smaak.Veel artisanale stokerijen maken naam en het is een mooie complexe drank. Hakt er wel in, dus met mate. Wordt gedronken met een schijfje sinaasappel bedekt met Gusano zout. Zout vermalen met worm. Proost!

LET’S GO CRAZY Als je er dan toch bent, raden we twee avond bezigheden van harte aan. Als eerste: lucho libre. Mexicaans worstelen. Een soort WWF maar dan meer latijns.

Show, ergens wat onzinnig, maar leuk, authentiek Mexicaans en een uitje om niet snel te vergeten. Zie de gemaskerde superhelden zoals Electronico tegen mister Awesome in de ring, met heerlijk overdrijving en een spotgoedkoop biertje op je stoel. Beste plaatsen rond een tientje al, te koop op ticketmaster Mexico. Idem dito, mocht je het geluk hebben, een wedstrijd in het legendarische voetbalstation Azteca. Dit is het stadion met 100.000 gekken op de tribune die de Hand van God van Maradona hier ooit zagen. Wij hadden geluk en zagen Mexico-Honduras. Een groot feest vooraf, met volop souvenirs en eetstandjes voor het stadion. Eenmaal binnen komen ze om de minuut langs met halve liters Corona, snacks, zelfs sloffen sigaretten en is het een groot feest. Onvergetelijk voor elke voetbalfan. Kijk op ticketmaster voor programma’s van Mexicaanse elftallen of de lokale clubs. Wat een fiesta!

BIERTJE? SI, MAAR WELKE? We kennen ze hier ook natuurlijk wel, maar ter plekke zijn ze nog lekkerder! Sol en Corono zijn ook hier bekend, en zeker Corona is overal in de stad. Andere goede namen zijn Bohemia, Indigo, Pacifico en Tecate. Tip: vraag om een Michelada.

Dan voegen ze ijs, limoensap en een zoutrandje toe aan je bierglas. Heerlijk fris. Iets pittigers; een Cubana, hetzelfde recept maar dan ook nog een soort tomatensap erbij.Vreemd maar lekker!

Uiteraard is er ook Mexicaanse wijn, en die is prima. Geen Bordeaux of California maar de beste flessen komen in de buurt. Casa madero is een aanrader. Uiteraard is er tequila, overal, om aan te nippen zo zeggen ze, maar bij een feestje kan het los. In opkomst is mezcal, ook een agave drank, businesstraveller.nl

CONCLUDEREND: MEGASTAD MET HART VAN GOUD Mexico-Stad heeft lange tijd in zijn eigen schaduw geleefd. Nu de economie aantrekt, ontdekt de rest van de wereld wat voor heerlijke stad dit is. Lonely Planet zette het al bovenaan zijn bucketlijst en die mening onderschrijven wij.

Mexico-Stad is een verrassing, adembenemend mooi, met vriendelijke mensen en meer dan voldoende te zien. Er zijn uitstekende musea, leuke gekke uitjes zoals het worstelen of chaotische maar kleurrijke markten. Het eten alleen is de reis waard. Laten we het zo zeggen: mocht u voor zaken naar Mexico gaan, dan bent u waarschijnlijk net zo snel overstag als wij. Olé!

JUNI 2017

24 I Interview KLM

‘Het vliegen geeft nog altijd

een kick’ Brandweerman, piloot? De jeugdige Pieter Elbers had de bekende dromen. Het werd iets anders, maar niet minder aansprekend. Nu is hij de rots in de branding van KLM. Tijn Kramer van Business Traveller sprak met CEO Pieter Elbers. Over alle plannen met de Business Class, Schiphol, social media, cyber attacks en Qatar.

JUNI 2017

businesstraveller.nl

Interview KLM I 25

Schiedammer, en dus bijna spreekwoordelijk een no-nonsense harde werker, een veelgeprezen en ongetwijfeld veelgevraagde CEO.Vanuit de rook van Rotterdam naar de rook bij Amsterdam.‘Het Rotterdamse nononsense? Misschien, dat weet ik niet. Ik denk wel dat ik no-nonsense ben, want ik voel mij comfortabel door te zeggen wat we gaan doen, wat het doel is en waar we op afgaan.

Ik weet niet of dat per se Rotterdams is, en of Amsterdammers daar anders in zijn. Er zijn in Rotterdam genoeg mensen die no-nonsense zijn, maar in Amsterdam ook’, laat Elbers weten in reisvakblad TravelPro. En daar over zijn jongensdromen: ‘Dat is waarschijnlijk niet veel anders geweest dan bij veel andere jonge jongens: brandweerman, F16 piloot, je kent het wel... Maar ik heb nooit van tevoren bedacht dat ik hier terecht zou komen als CEO. Dat je binnen het bedrijf zo kunt doorgroeien is toch heel mooi. De luchtvaart was wel een logische richting gezien mijn studie logistiek management.’ Anno 2017 is het een andere wereld, een digitale. Met internet, social media en alles wat er bij komt kijken. KLM, mede met dank aan de CEO, is er erkend voorloper in.

businesstraveller.nl

KLM gaat nu ook WeChat en Twitter gebruiken, naast eerdere social media kanalen. Het is nu nog vooral een service- en communicatietool. Wanneer wordt het een boekingstool?

‘Ik denk dat het landschap zo snel gaat veranderen in de komende vijf jaar dat we het in die periode ook als bookingstool kunnen inzetten.’

Het Chinese WeChat heeft die functie al…

‘WeChat heeft een tijdje de beperking gehad wat betreft het bedrag dat je kon afrekenen.

Naar mate die drempel omhoog gaat, komt ook onze business meer in de picture. Dan kun je het niet alleen gebruiken om je kopje koffie af te rekenen, maar ook internationale airline tickets verkopen.’

En straks ook in Nederland dus.

‘Ja, dat sluit aan bij onze digitale strategie.

We willen zijn waar onze klanten zijn. In het verleden stopten we heel veel energie om ze primair op onze websites te krijgen. Dat doen we nog steeds, maar eigenlijk gaan we nu meer naar onze klanten toe. Een deel van onze klanten besteedt heel veel tijd op WeChat, Facebook of op Twitter. Dan moet je niet alleen proberen ze naar jou te krijgen, maar moet je naar de klanten toegaan. Dat is onze strategie.’

Dat geldt bovenal voor een generatie van millennials. De zakenreiziger nog niet en masse.

Voorzie je daar een tool voor om die te bereiken?

‘Ik denk dat we de frequente zakenreiziger goed weten te bereiken via onze eigen app, die heeft daar alles in staan. Maar ook daarvoor gaan nieuwe methodes komen waarin alles digitaal in, en gaan grote partijen, zoals Google, daarin ook services bieden.’

De service is alleen voor klanten die boeken op klm.com. Hoe zit het met klanten die via het (zaken) reisbureau hebben geboekt?

‘Het gaat erom dat je het moet kunnen aanklikken op je boeking. Dus op het moment dat dat via een (zaken)reisbureau gaat, kun je dat niet aanklikken.’

JUNI 2017

26 I Interview KLM

De Business Class heeft zijn service vernieuwd met maaltijden op maat, naar Johannesburg en straks op een tweede vlucht. Is dat een losstaande noviteit of heb je grotere ambities?

Heineken aan boord

‘Je moet het zien als onderdeel van een veel groter plan. Een veel grotere richting. Eind 2014 zijn we begonnen met dit directieteam en toen hebben we ons afgevraagd: wat is onze strategie, wat is onze richting, welke plaats willen we innemen als KLM in een veranderd landschap? We hebben gekozen: we zetten onze tools maximaal in op de frequente reizigers. Daar moet je in gaan investeren. Als je weet wat je visie en richting is, is het daarna een kwestie van uitvoeren. Dat zijn we nu aan het doen. We hebben volle kracht ingezet: eerst alle stoelen vervangen, dat hebben we gedaan.

Vervolgens hebben we forse investeringen gedaan in onze inflight entertainment en nu zijn we bezig met de maaltijden. Dit zijn nog testen die we nu aan het doen zijn aangaande eten wanneer je wilt. En er zitten wat voordelen aan, sommige passagiers vinden het ook wel prettig als het een tijdje rustig is. Maar het is heel nadrukkelijk onderdeel van een groter plan.’

‘Ha, ha voor een deel wel. Je kunt er op twee manieren naar kijken. Eerste: goh, wat een leuk grapje heeft KLM gedaan. Maar voor mij kwamen er eigenlijk heel veel lijnen mooi samen. Aangaande visie, onze strategie. We willen veel nadrukkelijker onze Nederlandse identiteit benadrukken. En ons daarmee onderscheiden van onze concurrenten. Iedere airline heeft zo zijn eigen karakteristieken.

KLM? Nederlands, innovatief, pionieren. En ook een beetje met een knipoog, dan kom je daar op uit, op zo’n idee. In het verleden had je bij Malaysian altijd die sateehtjes. Bij KLM leek me een koud tapbiertje perfect. Daarna zijn we nog een hele tijd bezig geweest om het uit te dokteren. Allemaal mensen van KLM zijn met die van Heineken aan de slag gegaan, het valt nog niet mee om de juiste druk op grote hoogte te krijgen. Maar voor mij is het exemplarisch van Nederlands, innovatief en pionieren.’

Als het aanslaat, ga je het vlootwijd uitrollen?

‘Ja. We gebruiken het heel nadrukkelijk om te kijken wat de ervaringen zijn. We hebben natuurlijk bij andere airlines gezien wat goed werkt en wat minder goed werkt. De eerste reacties zijn erg positief, maar voordat we het verder gaan uitrollen, willen we het goed getest hebben.’

JUNI 2017

Een andere leuke noviteit was de Heineken tap. Binnen KLM gaat het verhaal dat het jouw idee was...

Die werkwijze hoort bij KLM meent Elbers, net zoals iedereen lijkt te weten dat een gedegen voortraject bij KLM de beste leerschool is voor de hoogste functie. Hoe is hij bij de airline gekomen. ’Ik ben logistiek management in Venlo gaan studeren en was geïnteresseerd in logistiek, in optimalisatie, dingen goed organiseren en plannen. Op het moment dat ik klaar was en ging solliciteren kon ik verschillende kanten op, van de scheepvaart, spoorwegen en luchtvaart tot logistieke

distributiecentra. Uiteindelijk begon ik in 1992 bij KLM. Hoe ik daar terechtkwam? Gewoon solliciteren bij de afdeling personeelszaken.

Ik begon als operationeel trainee en kreeg als operationeel manager een leidinggevende functie bij vliegtuigbelading. Dat sprak mij zeer aan. Ik werkte onder de pieren. Dat was prachtig! Uiteindelijk ga je door het bedrijf heen. Ik heb ook zes jaar in het buitenland mogen wonen en werken voor KLM.’ De wondere wereld van de luchtvaart ging al snel voor hem open, inclusief het dragen van een mooi vestje op de landingsbaan. ‘Ja inderdaad, als ik buiten op het platform was. Als je op Schiphol staat dan ruik je de kerosine, je ziet de vliegtuigen, je hoort de herrie en je ziet de passagiers. Ik moet zeggen dat het wel een moment was, toen ik daar binnenkwam, dat ik dacht; dit is wel een geweldig fascinerende wereld’ , aldus Elbers in het vakblad. Toch is het hem niet komen aanwaaien. Elbers was dienstplichtig officier en heeft bij de mariniers en marine gezeten en bleek ook een student met militaire discipline. Hij bleef doorstuderen in zijn beginjaren bij KLM. ‘Ik was supervisor vliegtuigbelading en liep wisseldiensten. Dan werkte ik ‘s nachts, dan overdag, enzovoorts.

Dat was een hele andere setting. De eerste jaren studeerde ik aan de Universiteit van Amsterdam. Jaren daarna doorliep ik diverse business schools, maar dat zijn natuurlijk relatief korte programma’s. Als je hard werkt, kun je veel doen, zeg ik altijd maar.’ Nu is hij CEO. En populair.Volgens onderzoeksbureau Owler is hij de meest geliefde CEO in de luchtvaartindustrie. Maar toch vraagt het bestaan harde beslissingen, de erefunctie als ‘vaandeldrager’ is het allang niet meer.

‘Ik denk dat er geen CEO banen als louter ‘vaandeldrager’ zijn.’ businesstraveller.nl

Interview KLM I 27

Want er worden andere zaken gevraagd, nieuwe ontwikkelingen waar je vijf jaar geleden geen benul van had. Op social media zijn jullie zeer sterk. Maar het medium kan ook terugslaan. Elk foutje aan boord kan door elke passagier gepost worden, viraal gaan en je veel geld kosten. Hoe ga je daarmee om?

‘Ik denk dat dat het grote thema van deze tijd is, in combinatie met de veranderende samenleving. Airlines liggen nu eenmaal veel meer dan treinen of bussen of andere modaliteiten onder het vergrootglas. Ik kijk daar vooral positief naar. Het vliegen geeft nog altijd een kick, een bepaald gevoel…veel meer dan bus of trein of auto. Maar daarin moet je zorgen dat je er vol bovenop zit. Wij hebben een 24/7 een social media desk. Waarin we de hele dag alles monitoren. Ook wij maken weleens een foutje, zoals met het WK toen Nederland Mexico uitschakelde. Die tweet met Adios met die man met een sombrero. Kan gebeuren, als je dat naderhand weer oplost.

Maar social media behoort tot de strategie, en dat doen we 24 uur per dagen zeven dagen in de week in dertien verschillende talen.’

Maar instrueer je de crew? Die moeten nu meer dan ooit voorzichtig zijn. Overal zijn camera’s.

Personalia Voornaam: Pieter Naam: Elbers Functie: President-directeur KLM Geboren: 1970 te Schiedam Broers/zussen: Twee jongere broers Huwelijkse staat: Getrouwd Studies: Bedrijfskunde (Drs.) aan Universiteit van Amsterdam en Logistiek Management (Ing.) aan de Vervoersacademie van Venlo. Daarnaast heeft hij diverse Executive Programma’s gevolgd bij Internationale Business Schools (in China,VS, Zwitserland)

Vorige posities • Chief Operating Officer • SVP Network & Alliances • VP Network Planning • Sales / General Manager KLM in Milaan, Athene en Tokyo • Manager aircraft loading businesstraveller.nl

‘Dat is inderdaad voor onze bemanning een enorme uitdaging. Het is een maatschappelijk fenomeen, voor politie en hulpverleners is dat ook een uitdaging. Iedereen die moet daar tegenwoordig rekening mee houden. Ook wij moeten onze bemanning er alert op maken dat dit allemaal kan gebeuren.’

Filmstudio’s worden gehackt, de rumoer rond de Amerikaanse verkiezingen. Airlines lijken redelijk buiten schot voorlopig, maar ben je daar druk mee?

‘Ja, cybersecurity is een ontzettend grote prioriteit. Maar nu tegenwoordig alles digitaal verbonden is, hebben we daar een hele organisatie voor die zich daarmee bezighoudt.’

Ooit last gehad?

‘Ja natuurlijk, we hebben een grote DDOS attack gehad in 2014. En zoals ieder groot bedrijf hebben we ieder dag zaken die je liever niet hebt. Daar is een hele organisatie voor ingericht om dat buiten de deur te houden.’

JUNI 2017

28 I Interview KLM

Schouders eronder Op naar Schiphol. De eerste maatregelen zijn genomen, jij hebt het een eerste stap genoemd. Ben je tevreden of moet er nog veel gebeuren?

‘Natuurlijk ben ik nog bezorgd over de zomer.

Die zorg is gebaseerd als we al kijken naar deze meivakantie en wat ook met Pinksteren gebeurd is. Wij zijn met de directie van Schiphol al een hele tijd in gesprek, en hebben aangegeven wat wij zien gebeuren. Acteer!

Dat is niet gebeurd en daar komt onze frustratie vandaan. Want uiteindelijk gaat het om onze klanten. Wij zijn de klant van de Schiphol, maar onze klanten staan bij hun in de rij. Wij verkopen dan een product dat we niet waar kunnen maken. Dat kan gewoon niet. In het gesprek met de staatssecretaris heeft Schiphol nu toegezegd een aantal maatregelen te nemen. Ik noem dat inderdaad een eerste stap. Want de fysieke capaciteit, zelfs als alle poortjes bezet zijn, is nog steeds te beperkt. Ik vind twee dingen heel vervelend: het schaadt onze klanten en daarmee ons

JUNI 2017

imago. Mensen met gezinnen die twee uur in de rij staan. En twee, als je nu ziet welke strategie we aan het uitvoeren zijn: we zijn aan het besparen, bezuinigen, we vragen mensen de broekriem aan te halen. Met als doel om te investeren in de toekomst van ons bedrijf. En dat doen we! We groeien, we hebben nieuwe bestemmingen. Onze strategie werkt maar als je op zo’n manier daar negatieve effecten van ondervindt, dan is dat niet goed. Maar daar is inmiddels genoeg over gezegd. Nu moeten we met elkaar gezamenlijk de schouders eronder zetten voor een goede zomer.’

Wat zijn concrete oplossingen?

‘Aan de fysieke capaciteitskant zal er snel bijgeschakeld moeten worden. Als we het over opstelplaatsen en taxibanen hebben. Ik denk dat er via een hele optimalisatie ook nog wel wat ruimte te winnen is. Maar dit gaat een aantal jaren duren.’

Zie je het pas echt opklaren als Lelystad open is?

‘Nee, want Lelystad gaat open in 2019 en dat krijgt in het begin zes vluchtjes per dag

of zo. Nee, ik zie het opklaren als die nieuwe A-pier klaar is. Maar ook daarvoor geldt: dan zal Schiphol gedoseerd de kraam moeten openzetten. Daar moeten ze een balans in vinden, ik moet dat als airline ook.’

Hoeveel ruimte voor groei is er voor KLM? ‘Net zoveel als voor de rest, maar we hebben dadelijk het plafond bereikt. Dan kunnen we binnen onze slotportfolio nog wat optimalieren met Transavia met KLM. Maar uiteindelijk zal er een akkoord moeten komen voor de periode erna. Mijn beeld is dat we drie discussies hebben voor Schiphol: als eerste de korte termijn. Wat gaan we deze zomer doen? Dat is zorgen dat je zoveel mogelijk maatregelen neemt. Twee: de periode tot 2020.

Daar kan je nog wel iets aan infrastructuur en capaciteit toevoegen. En je moet vooral zorgen dat je niet nieuwe slots blijft uitgeven daar waar de fysieke capaciteit te weinig is. En drie: de periode na 2020, waarvoor er een soort nieuw Alders akkoord moet komen.’

Interview KLM I 29

‘’

‘Schiphol gaat een aantal jaren duren’

Nu zijn er ook airports die de hele funshopping functie eruit halen en een airline sec voor reizigers laten zijn? Is dat iets voor Schiphol?

‘Ja, dat is een van de discussies die we met Schiphol voeren. Je kan de hoeveelheid securitypoortjes zo oplossen. Dan moet je een winkel weghalen. Haal je een winkel weg, heb je tien extra security poortjes. Dat is wat mij betreft iets voor de discussie tot 2020.Voor deze zomer lukt dat niet meer. Er lopen ook allerlei contracten, maar het begint met de wil en de visie van Schiphol. En wij hebben daarop een toch wat andere visie dan Schiphol. Wij kijken naar de luchthaven als stuk infrastructuur waar onze passagiers zo goed en comfortabel doorheen moeten gaan. Natuurlijk moet er ook ruimte zijn voor ondernemerschap. Maar de basis moet wel het vliegen blijven. En niet een winkelcentrum met toevallig een paar landingsbanen.’

Jullie hebben vorig jaar een nieuwe tariefstructuur ingevoerd op Europese vluchten, de zogeheten branded fares. Doet dat wat het met doen?

‘Dat doet ontzettend goed wat het doen moet.

We hebben net de eerste evaluaties gehad, en we zien dat er ontzettend veel vraag naar is en dat mensen het heel plezierig vinden.

Het klinkt tegenstrijdig: eerst gaan we alles uit de bundel halen, en naderhand maken we er weer pakketjes van. Maar het sluit in feite goed aan bij wat passagiers willen. Het is de volgende fase in de transparantie van je tarieven.’

Jullie hebben de laatste jaren enorm veel nieuwe bestemmingen gelanceerd. Lopen die allemaal en zit er nog rek in?

‘Ook dit past bij de nieuwe KLM strategie van drie jaar geleden. En ons netwerk is daar ook businesstraveller.nl

een heel belangrijk onderdeel van, net zoals digitaal en ons product. Binnen die strategie willen we een veel dynamischer netwerk hebben. Als ik zie dat bijvoorbeeld Ibiza het goed doet. Eerst denk je: ‘Ibiza, dat is voor Transavia’. Maar in de weken dat we naast Transavia vlogen is dat heel erg goed gegaan.

Soms gaan bestemmingen minder goed. In Colombia vlogen we Bogota in combinatie met Cali. De laatste stad deed het niet goed en hebben we vervangen door Cartagena. Maar dat is ondernemerschap, soms probeer je wat.

Maar wat ik dan leuk vind: de sfeer in het bedrijf begint te veranderen. Niemand geeft de schuld aan een mogelijk foute berekening van de jongens van netwerk. Of zegt dat Harm (Kreulen, directeur KLM Nederland, red) te weinig heeft verkocht. Nee, dit is de nieuwe sfeer: ok, jammer, geprobeerd, snel ander product, huppakee, door.’

De huidige onrust rond Qatar. Jullie vlogen op Doha. Liggen er kansen als dit voor de lange termijn is?

‘Het is wel duidelijk dat er heel veel gebeurt in het Midden-Oosten op dit moment. Iemand zei gisteren: twee jaar geleden waren de drie

Midden-Oosten carriers de talk of the town hier op het IATA Congres.Vandaag zijn alle drie de CEO’s van Emirates, Qatar en Etihad er niet. Dat geeft wel aan dat er veel aan de hand is. Wat dat precies gaat betekenen, is nog erg prematuur. Wij hebben de vlucht natuurlijk tijdelijk onderbroken vanwege de enorme capaciteit van Qatar Airways en omdat we het toestel ergens anders beter konden inzetten. Laat ik het zo zeggen: we volgen het nauwgezet.’

Tot slot, rest er een enkele vraag.

Heeft Elbers de leukste baan ter wereld?

‘Ik heb een ontzettend leuke baan. Of het de leukste ter wereld is, dat weet ik niet. Ik voel mij als een vis in het water en voel mij hier ontzettend thuis. Daarnaast vind ik het een eer, en tevens een grote verantwoordelijkheid tegelijk, om aan deze onderneming leiding te mogen geven. Ik ervaar intern, ondanks alle uitdagingen, ontzettend veel steun. KLM is heel belangrijk voor de Nederlandse economie en samenleving. Dat moeten we voor toekomstige generaties behouden.’

JUNI 2017

30 I Weekend in... Denver

JUNI 2017

businesstraveller.nl

Weekend in... Denver I 31

De levendige bezienswaardigheden en de makkelijke toegang tot Rocky Mountains maken de hoofdstad van Colorado meer dan de moeite waard, aldus Philip Watson

V VISIT DENVER/STEVE MOHLENKAMP businesstraveller.nl

Links: 16th Street Mall Boven: Richting de Rocky Mountains

rijdagochtend 7.30 uur, Crawford hotel, in het centrum van Denver. Ik ben in het epicentrum van de stad; het elegante hotel maakt deel uit van de recente herontwikkeling van de historische terminal van Union Station, ooit de centrale spoorweghub voor de hoofdstad van Colorado. Ik wacht op de lift om te gaan ontbijten in een van de vele bruisende cafés en restaurants van het 1914 BeauxArts-gebouw.

Vanwege de ongeëvenaarde locatie van het hotel en het tijdstip verwacht ik een andere

GROEIENDE STAD In veel opzichten is mijn ‘ski lift’-ervaring het voorbeeld van een stad die actief en verrassend is. Het Amerikaanse Bureau voor Statistiek verklaarde Denver tot de snelstgroeiende grote stad in de VS in 2015, en overal waar je kijkt, krijgt je het gevoel van een groeiende stad. Het stadsbeeld wordt gedomineerd door hijskranen en flatgebouwen.

JUNI 2017

▼

Denver dendert door

zakenreiziger te zien of misschien een toerist met een jetlag. Ik verwacht geen jong koppel in volledig matchende ski-uitrusting, compleet met ski’s, stokken, laarzen, handschoenen, brillen, helmen en Go Pro-camera’s.

Ze lijken wel in een skilift in het luxe Zwitserse Gstaad te staan, niet in een stedelijke Amerikaanse lift. Ze vertellen mij dat een minibus hen opwacht om ze met een paar vrienden af te zetten bij het Loveland Ski Area, 90 kilometer en ongeveer anderhalf uur ten westen van de ‘Mile High City’, in de glorieuze Rocky Mountains.

Als het een weekend was, zouden ze tijdens het skiseizoen de privé pendeldienst niet eens nodig hebben. Ze zouden de pas vernieuwde ski-trein direct vanaf Union Station kunnen nemen naar een ander populair skigebied in Denver, Winter Park, op een paar uur rijden.

VISIT DENVER/STEVE CRECELIUS/RICH GRANT

32 I Weekend in... Denver

Van links naar rechts: Denver Art Museum; Rockmount Ranch Wear; fietspaden aan de rivier; Denver International

JUNI 2017

businesstraveller.nl

Weekend in... Denver I 33

Het metropolitaanse gebied is nu de thuisbasis van meer dan drie miljoen mensen; zo wordt beweerd door Rich Grant en Irene Rawlings in hun boek 100 Things To Do In Denver Before You Die, dat ‘de Mile High City gemiddeld met duizend nieuwe inwoners per week groeit’.

Het is waar dat elke millennia die je ontmoet wel van een andere plaats lijkt te komen, aangetrokken tot Denver door de drie ‘M’s’: money (eerder werkgelegenheid, de werkloosheid ligt met ongeveer op 3 procent en is een van de laagste in het land); mountains (evenals eersteklas skiën, de Rockies bieden uitstekende wandelingen, fietsen, klimmen, kajakken en raften); en marihuana (in 2005 was het de eerste grote stad in de Verenigde Staten waar cannabis werd gelegaliseerd, wat leidde tot een toename in wietteelt, medisch gebruik en toerisme).

In het begin van de 20e eeuw is de ‘Wall Street of the West’ gekopieerd door de opkomst van een klein financieel district bij 17th Street. Denver heeft altijd een sterke zakelijke cultuur gehad. Belangrijke bedrijven in de omgeving zijn onder andere

Denver International Airport is nu de zesde drukste in de VS, met meer dan 58 miljoen passagiers in 2016. Sinds april vorig jaar heeft het ook een directe spoorverbinding naar Union Station, de reis duurt 37 minuten en kost 9 US dollar enkele reis.

STEDELIJKE KUNST De toegankelijkheid en het feit dat Denver een relatief compacte en makkelijk te bewandelen stad is, die een opmerkelijke 300 dagen zonneschijn per jaar telt, maakt het perfect om uw zakenreis te verlengen naar het weekend. Het weer kan wisselvallig zijn en op precies een kilometer boven zeeniveau moet u zich beschermen tegen de intensiteit van de zon, maar Denver is een uiterst makkelijke plek om van te genieten. Er is zelfs een gratis elektrische pendelbus langs de 16th Street Mall, een voetgangerspromenade van 1,6 kilometer ontworpen door architect IM Pei, en de tegenwoordig goedkope en toeristische winkels.

Dichtbij het zuidelijke einde van het winkelcentrum ligt het

US dollar, Clyffordstillmuseum. org), een van de meest invloedrijke, als relatief onbekende artiesten van de Abstract Expressionistische Beweging.

Het stadsdeel heeft zelfs een eigen kunsthotel (thearthotel. com), dat in 2015 geopend werd. In de theatrale publieke ruimtes en 165 kamers wordt een privécollectie van hedendaagse werken getoond zoals die van Sol LeWitt en Tracey Emin.

Als u liever bewegende cultuur heeft, heeft Denver ook wat te bieden. Het heeft een van de grootste complexen voor podiumkunsten in de VS, met tien locaties waar alles van theater tot Broadwayshows en symfonieorkesten (denvercenter. org) te vinden is. De 76.000-zits Sport Authority Field in Mile High is de thuisbasis van de Broncos, Super Bowl-kampioenen van 2016.

Al is het moeilijk nog kaartjes voor hun wedstrijden te krijgen, elke zondagse thuiswedstrijd is sinds 1970 uitverkocht (seizoensritten september-februari).

De stad beschikt ook over twee legendarische muzieklocaties langs East Colfax Avenue (onderdeel van de langste winkelstraat in de VS) – de Bluebird en Ogden theaters, beide concertzalen zijn symbolisch voor de eclectische muziekscène van Denver.

LODO OF LOHI?

businesstraveller.nl

Golden Triangle Museum District.

Bezienswaardigheden hier variëren van het Denver Art Museum (13 US dollar, denverartmuseum.org), met zijn opvallende uitbreiding van Daniel Libeskind naar een museum dat zich toelegt op de grote doeken van Clyfford Still (10

▼

Molson Coors, Lockheed Martin en United. De geografische ligging heeft het ook aantrekkelijk gemaakt voor de telecomindustrie. Communiceren met zowel de Amerikaanse kust, Zuid-Amerika, Europa en Azië is mogelijk op dezelfde werkdag.

Ga naar LoDo (Lower Downtown Denver) om vernieuwende en hippe historische wijken te ontdekken met een scala aan waardevolle opties - de uitstekende Tattered Cover boekhandel (tatteredcover.com), de prachtige Art Deco Cruise Room bar in het oudste hotel van Denver, het Oxford (theoxfordhotel .com) en de coole bars en restaurants JUNI 2017

34 I Weekend in... Denver

DENVER’S GREAT OUTDOORS

langs Larimer Square. Mis niet de ‘brewpub’ waar Denvers beroemdste ambachtelijke bieren microbrewingscène, Wynkoop (wynkoop.com) ontstond.

Er is ook LoHi (Lower Highlands), aan de overkant van de South Platte River (williamsandgraham.com). De met houten panelen beklede achterkamerbar is verborgen achter een kleine boekwinkel.

Een andere manier om Denver te ontdekken is door te joggen of te fietsen, er zijn een opmerkelijke 137 kilometer aan verharde paden in de stad.

En dan zijn er nog altijd de winkels. Naast 160 winkels op het winkelcentrum Cherry Creek, 5 kilometer ten zuidoosten van het stadscentrum, is er een flagship store die u niet mag missen: Rockmount Ranch Wear (rockmount.com). De western merken die het snapbutton cowboyshirt aan de wereld introduceerde – en aan Elvis, Bob Dylan, Robert Plant en Eric Clapton – werd in 1946 opgericht door ‘Papa’ Jack Weil, een zakenman die tot 107-jarige leeftijd werkte.

Van Weil wordt gezegd dat hij de volgende zin heeft bedacht: ‘Het Westen is geen plaats, het is een gemoedstoestand.’ Denver kan tegenwoordig een hippe, vooruitstrevende stad zijn, maar deze blijft verbonden met zijn geschiedenis en geloof. Het is een gemoedstoestand die, zelfs voor een weekend, de moeite waard is om te ervaren.

Voor meer informatie over Denver, inclusief de MileHigh Cultuurpas voor diverse bezienswaardigheden (30 US dollar voor drie dagen), zie visitdenver.org, colorado.com JUNI 2017

Het is alleen wanneer je de stad verlaat dat je realiseert dat het gigantische metropolitaanse gebied maar een vlek in het monumentale Midwest-landschap is: in het westen ligt het schitterende landschap van de prachtige Rocky Mountains, terwijl in het oosten de uitgestrekte lucht en de langzame, platte, eindeloze glijbaan van de Great Plains ligt. Dit zijn drie manieren voor een heel nieuw perspectief op de MileHigh City: n Huur een auto en ga ongeveer een half uur naar Red Rocks Amphitheater (open 7.00-19.00 uur april-oktober, 8.00-16.00 uur november-

From boven: Buffalo Bill Museum; Red Rocks Amphitheater; Emerald Lake, Rocky Mountain National Park

maart, gratis, redrocksonline.com), de opvallende locatie met 9000 zitplaatsen uit U2’s Blood Red Sky concertvideo. Tienduizenden komen hier elk jaar om betekenisvolle muzikale momenten te herleven. Het uitzicht richting de stad en de luchthaven verderop is buitengewoon. n Onderweg rijdt u de draaiende Lariat Loopweg naar het Buffalo Bill Museum (open 9.0017.00 uur elke dag mei-oktober, dinsdag t/m zondag november-april; 5 US dollar; buffalobill. org). Goed gepresenteerde galerijen vertellen zijn verhaal. Zijn graf ligt in de buurt van Lookout Mountain. De Colorado Sightseer biedt halve dag tours (50 US dollar; coloradosightseer.com). n Voor het ultieme outdoor avontuur, ga naar het spectaculaire Rocky Mountain National Park, 115 kilometer ten noordwesten van Denver. Het 1.075 vierkante kilometer grote park heeft talloze pieken, alpenachtige meren, diepe ijzerdalen, dennenbossen, 565 kilometer paden en wild zoals arenden, wapiti en zelfs elanden; Het is als Zwitserland, op een zeer goede dag. Aspire biedt mooie dagtochten (115 US dollar; aspire-tours.com). businesstraveller.nl

INFORMATIE, INSPIRATIE EN NETWERKEN EEN ONE STOP SHOP VOOR IEDERE ZAKELIJKE REISPROFESSIONAL

- Onmisbaar voor de zakelijke reiziger - Laat u bijpraten over de laatste trends uit de mice-, hotel- en airline wereld - Gedegen en goedgevulde beursvloer - Netwerkborrel

Vrijdag 29 september - Hotel van Oranje te Noordwijk aan Zee - toegang is gratis

Meld u nu aan via www.businesstraveller.nl

36 I Koffertest

De 8 mooiste koffers Verre reis?

Marisa Cannon zet de laatste lichting grote koffers op een rijtje om te helpen met uw voorbereiding.

Tumi V3 Short Trip Packing Case Deze nieuwe polycarbobaatkoffer van Tumi’s lichtste hardside collectie weegt slechts 3.8 kg.

Gezien de grootte, suggereert de ‘short trip’ beschrijving iets heel anders. Het kost met deze koffer weinig moeite om te manoevreren dankzij de vier wieltjes. Er zijn twee hoofdcompartimenenten met een grote ritszak, met een plastic haakje voor het opbergen van een pak bijvoorbeeld. Het andere gedeelte is open en bedekt met een donkergrijze voering, met X-vormige banden. Het derde compartiment aan de buitenkant is handig om documenten op te bergen. Ook heeft de koffer een geïntegreerd TSA-slot.

OORDEEL Een solide ruime

AFMETINGEN 66cm x 44.5cm x 25.5cm VOLUME 59 liter GEWICHT 3.8kg KLEUR Hunter, Pacific blauw, magenta, blur print, banana leaf print, zwart WIELEN Vier PRIJS €500 nl.tumi.com

koffer die makkelijk in gebruik is. Het beste voor reizen die meerdere dagen duren.

JUNI 2017

businesstraveller.nl

Koffertest I 37

Victorinox Etherius Medium Gemaakt van Bayer polycarbonaat.

Deze hard shell koffer is stevig en gestroomlijnd, heef vier wielen en een inklapbaar handvat die ingesteld kan worden op drie verschillende posities. De afzonderlijke grepen aan de zijkant en bovenkant maken het gemakkelijk om op te tillen. De koffer heeft ook twee ritswanden gemaakt van nylonstof, plus twee elastische Y-vormige compressiebanden die zorgen dat de kleren op de plek blijven.

OORDEEL Stijlvol

VOLUME 65 liter GEWICHT 4kg KLEUR Rose goudzilver, goud, Evergreen, Deep Lake WIELEN Vier PRIJS €315 victorinox.com

Antler Oxygen Medium De zachte, polyester Antler Oxygen is een nieuwe ultralight koffer met een sterk frame, evenals hoekbeschermers die beschermen bieden tegen eventuele ruwe behandeling. De uitbreidbare rits zorgt samen met het materiaal voor flexibiliteit.

Deze koffer heeft ook vier wielen, handgrepen aan boven en zijkant en een buitenste ritssluiting en X-vormige riemen voor het opslaan van spullen. Hoewel, wanneer de koffer erg vol is, kan het een beetje onstabiel zijn. De koffer wordt geleverd met een transparante toilettas.

OORDEEL Een extreem

AFMETINGEN 70cm x 43cm x 27cm VOLUME 74 liter GEWICHT 2.2kg KLEUR Blauw, rood, zwart WIELEN Vier PRIJS €175 antler.co.uk

lichtgewicht koffer gemaakt van duurzame stof, dat helaas wel makkelijk vuil aantrekt. ▼

en een goede prijskwaliteitverhouding, met utilitaire interieurs die goed helpen om items op hun plaats te houden.

AFMETINGEN 67cm x 45cm x 30cm

businesstraveller.nl

JUNI 2017

38 I Koffertest

w

Briggs and Riley Torq Large Spinner Deze hard shell koffer is extreem veerkrachtig, gemaakt van drie zachte lagen van ultra sterk Makrolon polycarbonaat. De binnenkant, de voorste zak, bevat een verstelbare lus voor hangende pakken. Het belangrijkste compartiment heeft twee slanke zipup zakken aan weerszijden. Goed voor de kleinere spullen. De wielen zorgen voor een fatsoenlijk controleniveau. De tas blijft ongedeerd wanneer die op z’n zij geplaatst wordt door de zijvoeten.

Het is een wat zwaardere koffer maar wel met een levenslange garantie.

OORDEEL Hoewel gewichtig, is de koffer sterk met verschillende compartimenten en panelen om de kleren kreukvrij te houden.

AFMETINGEN 76.2cm x 50.8cm x 30.5cm VOLUME 106.1 liter GEWICHT 5.9kg KLEUR Kobalt, ruby, graphiet WIELEN Vier PRIJS €550 briggs-riley.com

Samsonite Fuze Spinner De naam van deze collectie is gebaseerd op de combinatie van hard en soft shell functies, met de roobuuste behuizing naast de zacht geweven nylonpanelen.

Dit zorgt voor flinke flexibiliteit.

De koffer heeft dubbele buishandgrepen, vier soepele wieltjes, en voor- en achterzakken voor de documenten. Er zijn binnenbandjes om kleding in op te bergen plus een zip up compartiment met een extra zak voor de losse items. Met de rits aan de buitenkant kan de koffer met nog eens vier centimeter uitbreid worden. Het handvat kan op twee niveaus en er zit een TSA-slot in de koffer.

AFMETINGEN 82cm x 53cm x 34cm VOLUME 122 liter GEWICHT 4.1kg KLEUR Blue Nights, zwart WIELEN Vier PRIJS €240 samsonite.nl

OORDEEL Een goede maat met veel vakken. Zwart is de beste kleur om de vlekken verborgen te houden.

JUNI 2017

businesstraveller.nl

Koffertest I 39

Een inventief geval dat is opgesplitst in tweeën met een zip on buitentas. De clip-on band maakt het mogelijk om de buitenste sectie om te zetten naar een aparte over-the-shoulder tas. Hoewel verwarring in eerste instantie, is het ontwerp indrukwekkend met segmenten die bevestigd en losgemaakt kunnen worden met een serie van ritsen en andere behulpzaamheden. Wanneer alle losse onderdelen zijn bevestigd aan de trolley, helpen de plastic clips bij het samenpersen van de inhoud. De koffer heeft twee wielen, en interne riemen om de kleren op de plaats te houden, en een binnentas.

OORDEEL De koffer biedt ruimte voor een drie á vierdagentrip, maar het ontwerp is geweldig voor degene die behoefte heeft aan meerdere tasopties. businesstraveller.nl

AFMETINGEN 55cm x 37cm x 36cm VOLUME 56 liter GEWICHT 3.5kg KLEUR Mineraal, Dark Shadow WIELEN Twee PRIJS €300 thule.com/nl

Delsey Montsouris Deze uitbreidbare trolley koffer heeft een hard shell onderkant met een zachte top, met twee compartimenten aan de binnenkant. Alleen verkrijgbaar in zwart. Het is niet de meest aantrekkelijke van de partij, hoewel deze wel ruim en duurzaam is.

De rits is veerkrachtig (blijkbaar 41 keer meer dan de ouderwetse ritssluiting), twee horizontale riemen in de binnenkant van de koffer en zware externe clips voor extra compressie. Hoewel de looks wat ontbreken, maken de praktische zaken een hoop goed.

OORDEEL Een robuuste koffer met een aantal nuttige opslagfuncties en veel uitbreidbare ruimte.

AFMETINGEN 68cm x 43cm x 29cm VOLUME 76 liter GEWICHT 3.9kg KLEUR Zwart WIELEN Twee PRIJS €215 delsey.com

▼

Thule Subterra 3-in-1

JUNI 2017

40 I Koffertest

REISACCESSOIRES Ted Baker Ricase textured laptop hoes Deze polyester hoes heeft een gevuld compartiment plus drie externe zakken die geschikt zijn voor reisdocumenten.

Verkrijgbaar in rood met een structuur afwerking. Geschikt voor 13-inch laptop. €55; tedbaker.com Smythson Mara portemonnee Gemaakt van krokodil en kalfsleer. De Mara heeft vier ritsen, met een satijnen voering.

Beschikbaar in Ocean Blue en Papaver. €220; smythson.com

Bric’s Life Rolling Duffel Deze lichte duffelbags zijn al milieuvriendelijk gemaakt van synthetisch suède plantaardig Toscaanse lederafwerking.

Het trolley handvat, de twee wieltjes en de anti-kantelvoet zijn handig als u de tas niet alleen als een sporttas wil gebruiken bijvoorbeeld. Aan de binnenzijde heeft de duffel twee zip up compartimenten en compressiebanden gemaakt van duurzaam lint. De top van de tas heeft nog een extra opbergruimte.

OORDEEL Elegant en functioneel. Geweldig voor een weekendtrip.

AFMETINGEN 72cm x 37cm x 32cm VOLUME 73 liter GEWICHT 3.9kg KLEUR Camel, olijf, blauw, bruin WIELEN Twee PRIJS €640 brics.it

JUNI 2017

Samsonite Cityscape Tech laptop rugzak De Cityscape’s RFID-beveiligde zakken zijn bestemd tegen identiteitsfraude dankzij blokkeermateriaal geplaatst tussen de buitenste laag en binnenvoering. De tas is beschikbaar in drie maten. De grootste is gemaakt voor een 17-inch laptop. €145; samsonite.com Tumi Patrol packable travel puffer jacket Gemaakt van waterbestendig nylon. Deze puffer jacket is ook een reiskussen dankzij een verborgen zakje in de kraag.

Beschikbaar in marine, groen en zwart, gevuld met dunne isolatie en een aantal verborgen zakken. €220; uk.tumi.com Trace Me luggage tracker Zodra uw bagage verloren of gestolen wordt, kan het geïdentificeerd worden met zijn serienummer. Als het nummer is ingevoerd in het SITA systeem wordt u op de hoogte gesteld over de tas, per e-mail of sms. €13,50; tmlt.co.uk

businesstraveller.nl

Interview I 41

‘Ja, seks en drugs en rock-’n-roll natuurlijk.

Oh ja, en drank…’

Ferry Biedermann (Amsterdam,1963, foto op volgende pagina), verslaat al meer dan twee decennia het lief en leed in het Midden-Oosten. Voor The Financial Times en een keur aan andere kwaliteitsmedia. Een handson kenner van de regio, een gehard ‘conflict-verslaggever’. Business Traveller gaat in gesprek over het leven in constante turbulentie.

‘Maar vliegen in helikopters is wel ontzettend cool.’

businesstraveller.nl

JUNI 2017 Shutterstock Scenefoto

42 I Interview

Praat een leek eens bij. Qatar wordt op slot gegooid, ook voor de zakenreiziger heeft dat consequenties. Wat gebeurt hier precies?

‘Het is allemaal heel erg Game of Thrones, inclusief het geweld en vast ook de seks, maar daar kan ik verder weinig over zeggen.

Dit zijn allemaal absolute monarchieën, tenminste aan die kant van de Golf. Aan de andere kant ligt Iran en dat is een theocratie waar ondanks verkiezingen de imams het voor het zeggen hebben. Afijn, er zit al heel lang nogal wat haat en nijd tussen de verschillende Arabische koningshuizen. Ze beconcurreren elkaar ook allemaal om invloed in de Arabische en Islamitische wereld. Qatar is piepklein maar heeft wel ontzettend veel gas, in een veld dat het trouwens deelt met Iran, waar het dus wel enigszins de relaties mee moet onderhouden. Saoedi-Arabië ziet Iran als aartsvijand nummer één. Of twee, want de Saoedi’s hebben ook een enorme hekel aan de religieuze Moslim Broederschap, waar Qatar juist hele goede vriendjes mee is, tenminste waarvan Qatar gebruik probeert te maken om meer invloed te krijgen in de regio. Het is trouwens niet de religie van de Moslim Broeders waar de Saoedi’s zo’n hekel aan hebben, die is vrijwel hetzelfde als die van hun; zij vinden gewoon dat zij als enigen de boventoon moeten voren op JUNI 2017

religieus gebied. Dit gaat allemaal natuurlijk wel heel ver en de ins en outs laat ik verder achterwege. Het is wel zo dat vliegen naar en van Qatar nu alleen kan zonder te stoppen in de omringende landen en andere GCC (Gulf Cooperation Council) staten. Dat is voor zakenmensen supervervelend omdat je vaak toch wel een of twee van die rijke oliestaatjes wil meepikken op je reis.Verder is er weinig aan de hand.’

Er lijkt sprake van meer dan gemiddelde onrust in de regio.

Hoe komt dat?

‘Grappig. In de tijd dat ik echt in de regio woonde, van 1999 tot eind 2010, was het ook allesbehalve rustig. In Irak had je toen nog Saddam Hoessein die onder sancties zuchtte en regelmatig Westerse luchtaanvallen te verwerken kreeg. In 2000 brak de tweede Palestijnse intifada uit, volksopstand, zelfmoordaanslagen in Israël en Israëlische luchtaanvallen op Palestijnen en dat soort dingen. Meteen daarop kwam 9/11 waardoor de hele regio op zijn kop kwam te staan want veruit de meeste aanslagplegers kwamen uit Saoedi-Arabië. Nou ja, toen dus de invasie van Irak, de oorlog in Libanon, moet ik doorgaan? Nu zitten we met een aantal enorm grote brandhaarden, dat is waar. Syrië is een van de bloedigste conflicten van de afgelopen decennia. Libië gaat ook nog niet

lekker en Irak dus al niet sinds 2003. Je zou alles kunnen terugvoeren op die invasie van Irak, of juist op 9/11. Maar dat is een klein deel van het verhaal. De regio was al jaren, en blijft nog steeds, een kruitvat. Hoe dat komt, daar verschillen de meningen over, van het, weliswaar relatief korte, koloniale tijdperk tot Israël, het geloof, cynische Westerse, of juist Russische, machtspolitiek, noem maar op. Het klinkt als een enorme open deur maar het zal alleen stoppen als de mensen in de regio het heft in eigen hand nemen en sterke, representatieve nationale en regionale instanties en instellingen opzetten en die een kans geven om hun werk te doen. Haast niemand in de regio wil naar een ander luisteren, als die ander niet een absolute machtspositie bekleedt.’

Zeker de golfstaten doen het zakelijk gezien, althans voor het blote oog, uitstekend. De airlines uit de VAE zijn daar voor een bekend voorbeeld van. Hoe verklaar je dit?

‘Geld en absolute alleenheerschappij.

Waardoor je onder meer veel buitenlanders kan inhuren die verder niets te zeggen hebben. Behalve de olie, die Abu Dhabi nog steeds heeft maar Dubai niet, zijn ze verder ook gezegend met een centrale geografische locatie en grote stukken woestijn, ideaal businesstraveller.nl

Interview I 43

voor asfalt en vliegvelden. Een behoorlijk schep city-branding, Oosterse mystiek in Westers comfort, enzovoort, en dan kom je al een heel eind. Ze hebben ook lekker kleine bevolkingen die lekker veel geld krijgen om zich lekker rustig te houden.’

Hoe lang ben jij werkzaam in het veld, waar heb je gewoond, wat heb je verslagen?

‘Ik ken het Midden-Oosten goed sinds mijn achttiende, toen ik er ging studeren, in Jeruzalem. Ik ben mijn journalistieke loopbaan begonnen in 1988 bij een vakblad voor de chemische industrie in London waar ik een MA-journalistiek had gedaan. Toen via Nederland, de NOS en de Wereldomroep, naar het Midden-Oosten als freelancer in 1999, eerst voor Trouw, de Wereldomroep en Elsevier in Amman, Jordanië. In 2000 vroeg de Volkskrant me om correspondent te worden in Jeruzalem,‘om het vredesproces te verslaan’. Een week nadat ik aankwam brak dus die tweede Palestijnse intifada uit.

Ik heb vanuit Amman en Jeruzalem de hele regio bestreken, Egypte, Iran, Syrië en, uiteraard Irak. Daar heb ik ook de invasie van 2003 verslagen, weken aaneen in Bagdad gezeten en door het land gereisd. In de jaren daarop ging ik vaak van Jeruzalem in één ruk naar Bagdad, meestal met de auto, zolang dat kon. businesstraveller.nl

In 2005 ben ik vanwege het avontuur en een vrouw naar Beiroet verhuisd waar ik behalve voor de Volkskrant ook correspondent voor The Financial Times werd. Ik deed ook dingen voor een heleboel andere media, vooral Britse en Amerikaanse, online, radio, kranten, bladen, noem maar op.

Libanon was nooit echt rustig, oorlog met Israël, een mini-burgeroorlogje. Plus dingen als Irak liepen door. Maar ik heb ook veel mooie reizen gemaakt in die tijd, onder meer naar Iran, Jemen, Saoedi-Arabië. Vaak met Jeroen Kramer, de fotograaf waarmee ik in opdracht van de Volkskrant in Bagdad in 2003 begon te werken.’

Wat waren de hoogte- en dieptepunten?

‘Hoogtepunten als zodanig kan ik niet aanwijzen, wel de banden die je krijgt met mensen, collega’s, mensen in het gebied die je leert kennen. En de enorme opluchting als je weg bent uit oorlogsgebied. Je hebt het weer gehaald, het werk is gedaan en je hebt het overleefd, dat was ieder keer wel een hoogtepunt.

Dieptepunten waren er genoeg, helaas.

Geweld meemaken is altijd een dieptepunt, voor mij tenminste. Aan de ander kant is dat ook weer niet echt mijn dieptepunt, het is veel meer het dieptepunt van de mensen die er bij betrokken zijn.

Waar ik wel van schrok is, na alles wat ik voor de Volkskrant had meegemaakt, alle ellende en ook het keiharde werk, jarenlang de voorpagina vullen en nog een paar verhalen binnenin vaak, ik zomaar eruit werd geschopt: ‘Je krijgt nog een jaar en dan is het afgelopen’.

Maar ja, ik kon dan ook totaal niet opschieten met de toenmalige hoofdredacteur.’

Welke landen heb je gezien?

‘De meeste uit die tijd heb ik al genoemd, plus onder meer Turkije en alle Golfstaten zo’n beetje. Daar vind ik trouwens weinig aan, die steriele nepsteden. Bahrein is trouwens net iets anders, wel wat meer gemengd. Maar ook een vreemde plek.’

Correspondent in het MiddenOosten is bijna de reputatie van minimaal een spannend jongensboek. Veel spannends beleefd?

‘Niet echt nee. Niets bijzonders.’

Je moet ook veel indrukwekkends of angstaanjagends hebben meegemaakt, gaat dat soms geen grenzen over van je gemoedsrust?

‘Het is wel even slikken, ja, de eerste keer dat je de kogels voor je op het wegdek ziet JUNI 2017

44 I Interview

inslaan, of in een houdgreep wordt genomen omdat je aantekeningen maakt. Of het eerste lichaamsdeel of een al dan niet verminkt lichaam, dat je ziet in conflictgebied. Ik kan de keren niet meer tellen dat ik, en Jeroen trouwens ook, voor levensbedreigende situaties hebben gestaan. Ik had het idee dat niemand me ooit geloofde, ook al schreef ik midden vanuit oorlogsgebied. Nooit een reactie van de redactie in Amsterdam. Alleen een keer in Bagdad, de dag nadat Saddam eindelijk was opgepakt. Ik was er meteen naar toe gesjeesd vanuit Jeruzalem, met Jeroen. Hij nam een foto van een woedende menigte die met getrokken messen om hem heen stond.‘Goh, was jij daar ook?’, vroeg de redactie toen.

En dan was er de keer voor het zaterdagsbijvoegsel dat hij prachtige foto’s nam van een aanslag op het konvooi in Mosul waar hij inzat.Van een auto een eindje voor hem, die veranderd was in een enorme vuurbal. Gelukkig net een paar auto’s achter mij maar dat wist hij toen niet zeker. Wel koelbloedig foto’s blijven klikken.

Geweld, lijken, verminkingen, gevaar, tsja, dat doet wel wat met je gemoedsrust. Maar ik was er voor werk en dan kan je toch een zekere afstand inbouwen. Bovendien kan je ook weer weg, anders dan de mensen die daar vastzitten. Wat ik heel vervelend vond, waren perioden van constante dreiging.

In Irak was je op een gegeven moment vrijwel nergens meer veilig als westerling en helemaal niet als journalist, behalve in de Green Zone of op bewaakte compounds.

Maar veel minder dramatische dingen kunnen ook behoorlijk je gemoedsrust aantasten. Ik denk dat ik te lang, te intensief ben bezig geweest met de regio. Ik kon niet meer tegen de alledaagse nare dingen die mensen elkaar daar aandeden, elkaar het leven moeilijk maken omdat je een ander geloof hebt, of omdat je vrouw bent of van heavy metal houdt. Ik kreeg op een gegeven moment zoveel moeite met die bullshit, dat ik de leuke dingen die er blijkbaar ook zijn, uit het oog verloor.’

Hoe ga je daarmee om?

‘Ja, seks en drugs en rock-’n-roll natuurlijk. Oh ja, en drank.

Ach dat viel allemaal wel mee, of tegen? Er wordt wel wat afgefeest door correspondenten. Het beste was eigenlijk iets wat Jeroen soms organiseerde, dat was scubaduiken.

Onderwater kon je je overal voor afsluiten, behalve dat ze voor de kust van Beiroet de hele zeebodem verpest hebben, een grote bruingrijze smurrie, ik geloof vanwege het vissen met dynamiet.’

Is dit vak passie, geld, een roeping, een plicht?

‘Het is een gekte, geen normaal persoon zou het doen. Zelfs de meest saaie, hoegenaamd normale, correspondenten bleken uiteindelijk toch flink maf te zijn. Of geldt dat voor iedereen?’

JUNI 2017

Wat moet je hier in huis voor hebben, anders dan de logische journalistieke talenten?

‘Om conflicten te coveren? Toch iets van verstandsverbijstering. Je moet namelijk denken dat het inderdaad een soort plicht is. Ik denk dat ik dat jarenlang wel zo heb gezien. Wat een larie, eigenlijk. Je moet dus naïef zijn en je kunnen laten uitbuiten door een mediabedrijf dat verder helemaal niets om je geeft en je moet ook denken dat je een belangrijke rol vervult door een publiek te informeren dat uiteindelijk niets maalt om de informatie die je brengt maar veel liever kattenvideootjes kijkt. Of grootheidswaanzin, denken dat je een verschil kan maken.

In ieder geval moet er iets flink mis zijn met je.Verder geen bijzondere talenten: je staat erbij en je tekent het op.’

Wat zijn je journalistieke successen?

‘Het is gewoon wel heel mooi om voor een krant als de Financial Times te schrijven. Doe ik nog steeds zo nu en dan, met veel plezier. Ik was zelf heel blij met een verhaal voor een van hun katernen dat ik een paar jaar geleden heb gedaan hier vanuit Nederland, over nakomelingen van de grote koopmansgeslachten uit de Gouden Eeuw. Een verhaal zonder veel drama, conflict of geweld, tegenwoordig dan want in voorgaande eeuwen konden de Hollanders er ook wel wat van. Die koloniën lieten zich niet vanzelf uitbuiten.’ businesstraveller.nl

Interview I 45

BIOGRAFIE

■ Ferry Biedermann (Amsterdam, 1963), is een journalist die bijna twee decennia in het MiddenOosten woonde, en er nog steeds met regelmaat heen reist. Zijn werk is, onder andere, verschenen in The Financial Times, Foreign Policy, Salon.com, de Volkskrant en Elsevier. Na ervaring te hebben opgedaan in conflict-verslaggeving in Afrika en het Midden-Oosten in de vroege jaren ’90, verhuist hij naar Jordanië in 1999. Met success houdt hij opeenvolgend Amma, Jeruzalem en Beirout als standplaats. Hij doet verslag van de tweede Palestijnse intifada, de invasie van Irak in 2003 en de nasleep, de 2006 Israel-Hezbollah oorlog en het interne conflict in Libanon van 2008. Hij deed ook verslag uit Syrië, Egypte, Jemen, Iran en vele andere plaatsen.

Momenteel schrijft hij voor The Financial Times, draagt bij met Midden-Oosten analyes voor IHS Jane’s.

Ben je ooit embedded geweest bij (militaire) acties, bases? Hoe is dat?

Is het verslavend werk?

‘Het eten is wat ik me nog herinner. Je krijgt als je meereist dan van die Meals Ready to Eat, MREs. Kartonnen dozen met een plastic zak erin die opwarmt als je water over een element gooit dat erin zit. Daar komt dan Cajun chicken uit, of spareribs of Mexicaans, hilarisch.

Ook het eten in van die grote mess halls is een ervaring, die Amerikanen eten veel en zijn luid, net als in de films. Soms is het oncomfortabel als je met hoge officieren moet eten die ontzettende lulkoek verkopen en zichzelf ontzettend serieus nemen.

Een keer ging dat trouwens helemaal mis, toen mocht ik me juist niet in de mess hall vertonen omdat het opperhoofd van de eenheid woedend op me was. Ik had een verhaal geschreven voor de FT waarin ik nogal een vraagteken zette bij zijn vermeende successen in het neerslaan van een opstand in Noord-Irak. Daarna was ik naar de IraaksSyrische grens gegaan om verslag te doen. Daar kreeg ik te horen dat ik persona non grata was op de basis, waar ik toch doorheen moest om terug te komen naar Bagdad. Dat werd dus bivakkeren op het vliegveld aan de rand van het kamp. Dat soort dingen. Maar vliegen in helikopters is wel ontzettend cool.’

‘Nee. Maar ondanks al mijn geweeklaag is het wel het mooiste beroep dat er is. Op de niet levensbedreigende beroepen na dan.’

Waar ben je nu mee bezig en wat zijn je plannen voor de toekomst?

‘’

‘Ondanks al mijn geweeklaag, is dit het mooiste beroep dat er is...’

‘Ik kom nog regelmatig in het Midden-Oosten, en doe er nog stukken. Af en toe voor de FT, wat regelmatiger voor Jane’s, een Britse publicatie.Verder maak ik een gemeenschapsblad in Nederland, vooral met vrijwilligers, en doe ik soms wat grotere projecten, zoals momenteel over Israël voor het Amerikaanse CNBC. Broodschrijver, zeg maar.

Mijn toekomstdroom is een tehuis te openen voor geknakte journalistieke zielen, zoals ikzelf. Waar alleen maar de BBC en NPR mogen opstaan en de New York Times en de Guardian gelezen mogen worden, misschien Libé (het Franse Liberation, red). Met af en toe lezingen door Joris Luyendijk, als we toch weer even lekker boos willen worden.’

Ben je ooit in levensgevaar geweest?

‘Ik ben er nog steeds.’ businesstraveller.nl

JUNI 2017

46 I Hot hotels

Putting on the

Ritz?

We gaan buurten bij twee bijzondere hotels in de lichtstad. De een hĂŠt voorbeeld van Parijse flair, ongeĂŤvenaarde luxe en een vleug onbereikbaarheid. Een klassieker in het genre voor de happy few. De ander is de andere kant van Parijs.

Hip, trendy, meer betaalbaar en werelds. Innovatief en beetje fou.

Oftewel het Ritz en Jules. En Jim.

KLASSIEKE KLASSE Misschien wel het beroemdste hotel van Parijs heeft vorig jaar de deuren weer geopend. Het Ritz Hotel.

Legendarische pleisterplaats van goed, fout, slecht, stout en mooi. Naar de prijs vragen betekent een faux pas. Een kijkje op de nieuwe oude dame aan het Place Vendome.

JUNI 2017

businesstraveller.nl

Hot hotels I 47

De meest beroemde gast? De beroemde Coco Chanel woonde er 35 jaar tot haar dood in 1971 op 87-jarige leeftijd. Naar Ernest Hemingway werd zelfs de beroemde bar genoemd, hoewel dat geen unicum is in deze wereld.Van Marcel Proust tot Oscar Wilde en Zelda and F. Scott Fitzgerald , van de Beckhams tot presidenten, koningen en sjeiks. En van donkere bladzijden: de nazi’s die er zaten, en Prinses Diana die er haar laatste maaltijd at. En u natuurlijk, ooit.

Toch?

Het Ritz is na een grondige renovatie weer helemaal on top. Tweehonderd miljoen euro werd businesstraveller.nl

gespendeerd om van 160 naar 142 kamers te gaan. Een heel bijzondere eyechather is degene die je niet ziet: een tunnel om gasten discreet binnen te laten of te laten gaan zonder de vervelende voordeur te gebruiken. Ook dat is het Ritz.

Sssshhh!

Uiteraard, bezoek je ook de beroemde bars met dure cocktails, en Michelin-restaurant L’Espadon. En de enige Chanel spa- en wellnesscentrum met een zwembad, een sauna en massages. Het hotel heeft ook een tuin en een businesscentrum. Kamers doen doorgaans een vanafprijs van 1000 euro en voor een suite al gauw het viervoudige. www.ritzparis.com JUNI 2017

48 I Hot hotels

OF HIPPERDEPIP O la la. Het is een kleinood in Parijs. Ideaal voor de zakenreiziger die wars is van uniforme saaie hotels en geniet van stijlvolle intimiteit.

Hôtel Jules & Jim is een van de leukste exemplaren, met genoeg luxe, maar zonder meteen astronomische bedragen te rekenen. Jules & Jim ligt in het hart van de Marais, het derde, dus net buiten het gebied waar de toeristen komen, en dus ideaal om het aangename met het nuttige te combineren. Een van de highlights is de binnenplaats waar onder de blauwe lucht – ook in de winter maar dan overdekt – een haardvuur JUNI 2017

knappert. Je drinkt hier een uitstekend gemaakte cocktail!

De kamers zijn prachtig. Uiteraard airconditioning, gratis wifi, een iPod-dock, een flatscreen-tv en een eigen badkamer. Het uitzicht over de daken van Parijs krijg je er gratis bij. Er zijn vijf kamersoorten: Jules, Jim, Hi-mac, Sous les toits en Duplex. Hoewel het hotel klein en intiem is, biedt het wel plek voor events, en businesstraveller.nl

Hot hotels I 49

PARIJS? dit artistieke hotel is een geliefde plek voor hippe evenementen. Jules & Jim is artistiek, op en top Parijs en een van de leukste verborgen adressen van de stad. www.julesetjim.com

businesstraveller.nl

JUNI 2017

50 I 4 uur in...

Edinburgh Marisa Cannon struint door de straten van de Schotse hoofdstad

1

GREYFRIARS KIRKYARD Begin bij Greyfriars Kirkyard, een griezelige, vaak met mist bedekte begraafplaats waar een aantal beroemde Schotten begraven ligt, waaronder James Craig, architect van de New Town van Edinburgh en Robert Adam, die het huis van de eerste minister, Bute House en het Londen Home House ontwierp.

waarschuwen nog steeds niet te dichtbij te komen…

2

G&V ROYAL MILE HOTEL Verlaat de Kirkyard via Candlemaker Row, ga linksaf naar Cowgatehead en neem de Victoria Street tot u de George IV Bridge bereikt. Sla linksaf en u ziet de G&V Royal Mile. Vroeger

ISTOCK/NATIONAL GALLERIES OF SCOTLAND

2

JUNI 2017

Aan het einde van de 18e en het begin van de 19e eeuw werd het kerkhof regelmatig geplunderd door de beruchte ‘opstandelingen’ van Edinburgh, die in het holst van de nacht kisten zouden openbreken om de inhoud te stelen en te verkopen aan chirurgen en medische studenten voor ontledingen. Nog schrikbarender is het verhaal van George Mackenzie, een meedogenloze 17e-eeuwse rechter die honderden protestanten vervolgd heeft, hen op het grondgebied van Kirkyard heeft vervolgd en hen vervolgens in het nabijgelegen Grassmarket Square liet ophangen.

Toen hij uiteindelijk stierf, werd ‘Bloody Mackenzie’, zoals hij beter bekend stond, op hetzelfde kerkhof in zijn eigen mausoleum begraven. Sinds zijn graf is opengebroken, gaat rond dat de geest van Mackenzie ‘ontwaakt’ zou zijn en voor gewelddadige, paranormale aanvallen op de bezoekers van de begraafplaats zou zorgen. De plek is sindsdien door de gemeente afgesloten, maar de gidsen

was het een Missoni hotel, nu is het 136-kamer tellend gebouw de thuisbasis van de Epicurean bar, een van de meest trendy bars in Edinburgh.

De bar is afgelopen november geopend en heeft de prestigieuze regionale titel van beste bar bij de Scottish Hotel Awards gewonnen.

De Epicurean biedt een verassend drankmenu, geïnspireerd op de Scottisch Colourists, een groep post-impressionistische schilders.

Het is een strakke, sfeervolle ruimte met fuchsia leren zithoeken, monochrome vloertegels en Scandi meubels. Probeer Le Manteau Chinois (€10,20), geïnspireerd door de werken van JD Fergusson en

1

3 businesstraveller.nl

4 uur in... I 51

3

PRINCES STREET De belangrijkste winkelstraat van de stad reikt verder dan het Waverleytreinstation, dat zich een kilometer van het Haymarket district en het kasteel van Edinburgh bevindt.

De straat zelf is geflankeerd met beelden van historische Schotse figuren, van de 19e-eeuwse ontdekkingsreiziger David Livingstone tot Adam Black, een vroege uitgever van de Encyclopaedia Britannica. Het grootste monument van een schrijver (61 meter) staat langs de boulevard – het imposante, roestige Scott Monument, ter herdenking van Sir Walter Scott.

Er staan een reeks bekende

gemaakt met twaalf jaar oude Dewar Scotch, Amer Picon (een likeur met sinaasappelsmaak), biet, rabarber, sinaasappelbloem, oolong en sinaasappel- en gembermarmelade.

Boven op mezzanine-niveau is het Italiaanse restaurant Cucina te vinden. Het werd gerenoveerd in juli vorig jaar en beschikt het over prachtige muurschilderingen, kleurrijke kussens en een flamboyant aardewerk. Op het menu is een scala aan authentieke pasta’s en risotto’s te vinden naast zwaardere vlees- en visgerechten die Schotten als de beste bereiden.

G&V Royal Mile, 1 George IV Bridge; Tel +44 (0) 131 220 6666; quorvuscollection.com

Volg de rivier stroomopwaarts langs de begroeide weg, die onder de Dean Bridge door stroomt, richting de statige Rhema Church op de heuvel. Weg van de stedelijke drukte, kunt u dwalen door het weelderige bos, waar ganzen de rivieroever doorzoeken naar hapjes, en konijnen onder de wilde struiken dartelen.

5

SCOTTISH NATIONAL GALLERY OF MODERN ART Loop verder langs de rivier tot aan Belford Road, en ga rechtdoor naar Belford Terrace. Verderop vindt u de Schotse National Gallery of Modern Art, waarvan de belangrijkste

5 CARLTON HILL SCOTTISH NATIONAL GALLERY OF MODERN ART

5

WATER OF LEITH

4

Edinburgh PRINCES STREET

WAVERLEY STATION

3

2

EDINBURGH CASTLE

1

G&V ROYAL MILE HOTEL

GREYFRIARS KIRKYARD

winkels langs de weg, maar de karakteristieke cafés en boetiekjes in de buurt zijn ook een bezoek waard. Bekijk 21st Century Kilts aan de Thistle Street voor de huidige trends op het gebied van tweed en de Schotse ruit. Of bezoek Social Bite in Rose Street, een gezellige broodjeszaak waarvan alle winst naar goede doelen gaat.

4

WATER VAN LEITH Vanaf het einde van Princes Street, is het tien minuten lopen in westelijke richting naar Dean Gardens: de korte weg vanuit het stadscentrum naar Water of Leith. Dit is de belangrijkste rivier van Edinburgh, die door de buitenwijken van de stad kronkelt tot aan de kuststad Leith, waarna deze uitmondt in de Noordzee. businesstraveller.nl

collectie is gehuisvest in een groot neoklassiek gebouw met de woorden ‘alles komt goed’ in blauwe neonletters over de fries van de gevel.

Voor liefhebbers van hedendaagse kunst heeft het museum een indrukwekkend programma van tijdelijke tentoonstellingen, evenals een groot aantal permanente tentoonstellingen, variërend van naoorlogse Europese schilderkunst tot pop art en abstracte stukken. Een wandeling op het museumterrein zal u de werken van Tony Cragg, Damien Hurst, Henry Moore en Rachel Whiteread doen ontdekken.

Open dagelijks 10.00-17.00 uur.

Gratis toegang (er is een toeslag voor sommige tentoonstellingen). nationalgalleries.org n

■ Virgin Trains East Coast heeft 24 wekelijkse diensten tussen Londen en Edinburgh. virgintrains eastcoast.com

JUNI 2017

advertentie

TECH

JUNI 2017

businesstraveller.nl

CREDITS: GOOGLE MAPS

56

61 58 54 I LIFESTYLE NIEUWS Een stoere vikingdrank, een pracht van een nieuwe Jaguar en een heel mooi hotel voor uw volgende reis naar Milaan…

56 I SNEL IN 2017 De mooiste nieuwe exemplaren voor op de weg om in gezien te worden.

66

61 I CUBA Verandert het land nu wel, of niet, en dan snel of langzaam? Ga snel kijken!

66 I REISPROFESSIONAL? Kom dan naar Noordwijk aan Zee… Lees snel waarom. businesstraveller.nl

JUNI 2017

54 I Lifestyle nieuws

HOTELS

Stijlvol overnachten Een bijzonder hotel en dat is het. Met Hotel Costes-actige trekjes – het legendarische boetiekhotel uit Parijs – ligt het Fifty House Hotel in de modewijk van Milaan. Let op: de echte modewijk, niet tussen de dure winkels, maar juist de gebouwen waar de ontwerpers van de grote modehuizen iedere dag de laatste trends bedenken.

Het maakt het Fifty House een ideale uitvalsbasis om de heerlijke stad in alle rust te verkennen. De ruime kamers zijn hip, comfortabel en ruim. Uiteraard een flatscreentv en een eigen badkamer met goede douche.

Maar het mooiste is de fraaie lobby, de prachtige bar en de tuin. Het is de perfecte setting voor een modieus Milanees hotel. En let op: het hotel is nog aan het uitbreiden en zal straks nog groter zijn met nog meer luxe en flair. (www.fiftyhouse.nl)

AUTO’S

Krachtpatser van Jaguar Jaguar Land Rover Special Vehicle Operations (SVO) onthult de extreemste, krachtigste en sportiefste Jaguar tot op heden. De 322 km/uur snelle en 441 kW (600 pk) sterke Jaguar XE SV Project 8 is een volledig met de hand gemaakte sportsedan met de prestaties van een superauto.

Met zijn combinatie van explosief vermogen, dynamiek en vierwielaandrijving en een tot 300 exemplaren beperkte handmatige productie is dit de ultieme sportsedan.

De exacte prijs van de Jaguar XE SV Project 8 is op dit moment nog niet bekend, maar de netto catalogusprijs zal ongeveer d151.000 bedragen. De Jaguar XE SV Project 8 wordt aangedreven door de krachtigste versie van Jaguar Land Rovers 5.0 liter Supercharged V8 benzinemotor: 441 kW (600 pk) en 700 Nm trekkracht dankzij aangepaste motorsoftware en verbeteringen aan het inlaat- en uitlaattraject van de motor. Ook het koelsysteem is ingrijpend verbeterd voor optimaal uithoudingsvermogen op het circuit en bij warme weersomstandigheden. Jaguar combineert de krachtbron met vierwielaandrijving en voorziet de carrosserie van aerodynamische aanpassingen.

Daardoor is een topsnelheid van 322 km/uur mogelijk en accelereert de auto in slechts 3,7 seconden vanuit stilstand naar 100 km/uur. Project 8 is daarmee de snelst accelererende Jaguar ooit.

JUNI 2017

businesstraveller.nl

Lifestyle nieuws I 55

CAMERA

Nieuwe toppers van Canon Canon Europe heeft twee nieuwe camera’s op de markt gebracht.

Als eerste de EOS 200D, de nieuwste DSLR-camera. De EOS 200D is ontworpen om de creativiteit en beeldkwaliteit van je foto’s naar een volgend niveau te tillen en is de perfecte camera voor enthousiaste smartphone-fotografen die op zoek zijn naar hun eerste DSLR-camera. De Canon EOS 200D wordt geïntroduceerd voor iedereen die op zoek is naar een stijlvolle, lichtgewicht en gebruiksvriendelijke upgrade. Of je nu foto’s of video’s maakt, dit is de ideale keuze voor iedereen die de verhalen van zijn of haar leven wil vastleggen en delen. Of je nu de zonsondergang achter de Taj Mahal fotografeert of je vrienden en familie thuis, dankzij de compacte afmetingen van de EOS 200D beschik je in elke situatie over de juiste camera.De EOS 200D is ’s werelds lichtste CanonDSLR met variangle scherm en is uitgerust met de nieuwste technologie voor 2017.

Een tweede toevoeging is de langverwachte EOS 6D Mark II, geïntroduceerd voor zowel gepassioneerde fotografen als de professionals. Deze full-frame DSLR-camera is voorzien van de meest recente generatie Canon-technologieën en daarmee ontworpen voor die fotografen die hun grenzen willen verleggen en hun fotografie naar het volgende niveau willen tillen. Als opvolger van de Canon EOS 6D is de EOS 6D Mark II een veelzijdige fullframe DSLR-camera voor een breed scala aan toepassingen en allround inzetbaar van reis- tot portretfotografie. De camera biedt naast een groot aantal innovaties ook extra controle en flexibiliteit en geeft gebruikers meer mogelijkheden om hun fotografische visie tot leven te brengen.

Single malt Vikingdrank!

DRINKEN

Highland Park Valkyrie Single Malt Scotch Whisky is de naam, maar noem het gerust een Vikingdrank. Orkney, ooit onderdeel van Denemarken en Noorwegen, was in de 8e en 9e eeuw het hoofdkwartier van de Noorse Vikingen, wat een unieke weerslag op het eiland had. Magnus Eunson, die Highland Park in 1798 begon, was een directe afstammeling van deze Viking pioniers. Tot op de dag van vandaag draagt één op de drie bewoners van Orkney Scandinavisch DNA in zich. Een diepe trots voor de gezamenlijke noordelijke achtergrond is verweven in de tradities en cultuur van het eiland.

Deze onverwoestbare nalatenschap is de inspiratie voor VALKYRIE, vanaf mei 2017 verkrijgbaar. De whisky, ontwikkeld door Master Whisky Maker Gordon Motion, versterkt de rokerige tonen door meer heideturf malt te gebruiken. Dit creëert een rijkere, vollere feno toon die wordt gebalanceerd door het zoetere, heide-achtige karakter van Orkney turf, maar is een kleine afwijking van hun kern 12 Year Old whisky.

businesstraveller.nl

JUNI 2017

56 I Elektrische auto’s

Opgeladen Zou een elektrische auto iets voor u zijn?

Nat Barnes kijkt naar vooruitgang in de industrie en de beste nieuwe opties op de markt.

JUNI 2017

businesstraveller.nl

E

lektriciteit. We gebruiken het om onze huizen te verlichten, ons eten te koken en om een kop thee te maken, dus waarom gebruiken we het niet voor onze auto’s? Vorige jaar steeg de verkoop van alternatieve brandstofauto’s, hybriden, elektrische en brandstofcelauto’s, met meer dan een vijfde, bovenop de stijging van 40 procent in 2015.

Na een ietwat trage start zijn bestuurders eindelijk begonnen om de elektrisch aangedreven auto’s te omarmen. Elektrische auto’s zijn er al langer dan je zou denken. De Britse uitvinder Thomas Parker bouwde in 1884 de eerste elektrische auto, en die genoot toentertijd van een grote populariteit. Het was pas sinds de komst van het goedkopere benzine, de grotere afstand en hogere snelheid in de vroege jaren 1900 die het lot van de elektrisch gedreven motor zou bezegelen.

Tot nu toe dan, omdat

KEN JE ELEKTRISCHE AUTO’S Elektrische voertuigen komen in veel verschillende vormen en maten – hierin onderscheiden ze zich.

businesstraveller.nl

Elektrische Voertuigen (EVs) – bijv. Nissan Leaf, Renault Zoe, Tesla Model S. Zoals de naam aangeeft, zijn deze auto’s uitsluitend aangedreven met elektrische motoren.

Elektrische Voertuigen met extra bereik – bijv. BMW i3 REX. Hetzelfde als volledig eleketrische auto’s, maar met kleine extra benzinemotoren om meer bereik te bieden indien nodig.

Hybriden – bijv.

Lexus RX450h, Toyota Prius. Heeft een benzinedieselmotor voor langere en snellere reizen, plus een batterij voor extra vermogen of langzamere, stedelijke ritten.

elektrische aandrijving in alle vormen terugkomt. Deze laatste woorden zijn cruciaal als je overweegt om een elektrische auto aan te schaffen. Elektrische auto’s komen in verschillende vormen en maten, van degene die alleen op elektriciteit rijden, hulp krijgen van een benzine- of dieselmotor of zelfs lopen op waterstof (zie het schema hieronder).

Geen van allen komt zonder nadelen. Voor elektrische auto’s is het bereik een kritisch punt. Op dit moment kunnen de meeste auto’s ongeveer 180-240 kilometer behalen als deze volledig zijn opgeladen (wat normaal rond de 2,80 euro kost), maar het volledig opladen kost ongeveer acht uur.

Dat maakt ze ideaal voor stedelijk gebruik, wanneer u gemakkelijk toegang heeft tot laadpunten, maar niet als u geen parkeerplaats ter beschikking heeft of als u haast heeft om verder te rijden.

Buitenshuis worden laadpunten beheerd door externe bedrijven, die verschillende prijzen hanteren.

Daardoor heeft u meerdere accounts nodig, wat onlogisch is.

Je kan niet zo makkelijk betalen met je credit als je zou denken.

De kosten van het aansluiten van een oplaadpunt in huis varieert van ongeveer 800 euro tot niks, afhankelijk van de fabrikant en hun aanbiedingen.

Thackery Davis, een leraar uit Groot-Brittannië, kocht zijn Renault Zoe in 2015. ‘We hadden

Plug-In Hybriden – bijv. Audi A3 e-tron, Mitsubishi Outlander PHEV. Net als standaard hybride auto’s, maar met grotere accu’s voor een langer elektrisch bereik.

▼

Elektrische auto’s I 57

Brandstofcel Voertuigen – bijv. Toyota Mirai (afbeelding linksboven).

Hetzelfde als EV’s, maar met een waterstof brandstofcel aan boord om elektriciteit te genereren.

JUNI 2017

58 I Elektrische auto’s

‘Terwijl de elektrische automarkt flinke ontwikkelingen heeft ondergaan, zijn er nog steeds hindernissen...’ oorspronkelijk bedacht om de Zoe als tweede auto te gebruiken, maar we gebruiken de auto nu meer dan we hadden gedacht’, zegt hij.

‘We zouden het zeker aanraden, alhoewel je wel goed moet plannen wanneer je de auto oplaadt voor een lange reis. Voor ons is de afstand geen probleem omdat we nog een andere auto hebben, maar het kan wel een beperking zijn als het je enige vervoersmiddel is.’

Toch zijn er verschillende oplossingen voor het afstandsprobleem. Sommige elektrische auto’s kunnen snelle oplaadpunten gebruiken, terwijl Tesla een netwerk van superchargers heeft die in 30 minuten een bereik van 270 kilometer kan leveren. Als alternatief zijn er modellen zoals de i3 van BMW, die in een zuiver elektrische vorm (met een bereik van 200 kilometer) of met een extra benzinemotor worden verkocht voor een extra 3.500 euro en de afstand verhoogt tot 330 kilometer.

Dan zijn er de even populaire hybriden. In standaardvorm gebruiken hybriden hun batterijen voor stedelijke ritten en herlaadt de batterij als u remt of vertraagt.

Steeds populairder worden de plug-in hybriden. Deze hebben grotere batterijen en dus een groter elektrisch bereik. Ze beschikken over JUNI 2017

aanzienlijk lagere emissies, wat betekent lagere belasting voor uw bedrijfsauto.

Op dit moment zijn er drie niveaus van overheidssteun voor elektrische auto’s, variërend van 2.800 tot 4.500 euro, afhankelijk van de prijs, het bereik en de uitstoot. Zuiver elektrische auto’s krijgen het meest, maar plug-ins

Boven: Toyota Mirai Onder: Hyundai Ioniq

boven de 60.000 euro, zoals de Volvo XC90 krijgt niets.

Daar ligt het probleem, de overheid wil dat we schonere auto’s gaan rijden en dat er meer elektrische auto’s de weg op gaan, maar zodra deze populairder worden gaan de subsidies naar beneden en gaat de motorbelasting weer omhoog.

Toen de Nederlandse overheid de belasting voor elektrische auto’s in 2015 verlaagde, werd Nederland de grootste plug-in hybride markt van Europa. Maar toen vorig jaar de prijzen weer omhooggingen, daalde de verkoop van plug-ins met 47 procent.

‘Terwijl de elektrische automarkt flinke ontwikkelingen heeft ondergaan, zijn er nog steeds hindernissen om te overwinnen en de ervaring in Nederland laat zien dat de verkoop nog steeds afhankelijk is van prikkels’, zegt Nick Gibbs, correspondent in het Verenigd Koninkrijk voor Automotive News Europe.

‘De batterijtechnologie is in ontwikkeling, maar maakt op dit

businesstraveller.nl

Elektrische auto’s I 59

moment nog geen grote stappen.

Veel fabrikanten praten over 2019 als het aankomt op goede kwaliteit elektrische auto’s, gelijkwaardig aan benzine- en dieselmotoren.’

Maar net zoals Betamax videospelers, compact discs of de popcarrière van Martha and the Muffins na Echo Beach (excuses voor mensen onder de 40), zouden de dagen van de plug-in elektrische auto’s genummerd zijn, al zijn ze pas net begonnen.

Toyota heeft al de Mirai brandstofcelauto geïntroduceerd, die waterstof gebruikt om elektriciteit te produceren, waardoor opladen niet nodig is.

Hyundai en Mercedes mengen zich ook op de markt omdat ze al enige tijd brandstofcelmodellen in ontwikkeling hebben.

In tegenstelling tot het opladen via een stekker kan waterstof worden geleverd via een pomp, hetzelfde proces als een benzineof dieselpomp. De echte voordelen van een brandstofcelauto zijn dat de enige emissies water zijn – zo schoon dat je het daadwerkelijk kan drinken. Het grote nadeel is het gebrek aan tankpunten – het Verenigd Koninkrijk heeft er aan het eind van het jaar welgeteld 14.

Met al het gebruiksgemak en de gelijkenissen van waterstof met de huidige pompen, lijkt het de logische volgende stap te zijn, hoewel de Toyota Prius al 20 jaar te koop is en automobilisten nu pas comfortabel zijn met hybride technlogie.

Elektriciteit kan wellicht uw auto in de toekomst aandrijven, maar misschien niet helemaal op de manier zoals u wilt.

VIJF VAN DE BESTE RENAULT ZOE Vanaf d20.000 Renault’s superieure Zoe supermini Heeft een nieuwe, grotere batterij en biedt een rijbereik van 300 kilometer. U kunt de batterij direct bij de auto kopen of afzonderlijk huren voor een maandelijkse heffing.

BMW i8 d118.800 Met het uiterlijk die zo uit een science fiction film kan komen, heeft de i8 prestaties van een superauto, maar met een boomvriendelijke emissie. Naar verwachting komt er volgend jaar een converteerbare versie op de markt.

VOLVO XC90 T8 PLUG-IN HYBRID Vanaf d 69.000 Volvo’s XC90 is ongetwijfeld een van de mooiste zeven-zits SUV’s op de markt. Deze T8 versie is nog aantrekkelijker. Een benzinemotor van 2,0 liter combineert een elektrische motor, voor een elektrisch rijbereik van 48 kilometer.

HYUNDAI IONIQ Vanaf d22.000 In een keer heeft Hyundai de Toyota Prius weggevaagd. Een slimme vijfdeurs wordt gepresenteerd in zowel een volledig elektrische vorm als een elektrisch hybride vorm, en een plug-in hybride die later dit jaar verschijnt.

TOYOTA MIRAI Vanaf d75.000 De eerste beschikbare brandstofcelauto die op waterstof loopt. Het enige nadeel is dat de auto een uiterlijk heeft die alleen je moeder kan waarderen, en het is makkelijker om een eenhoorn te spotten dan een pomp om de auto bij te vullen. businesstraveller.nl

JUNI 2017

Koptelefoons I 61

JUNI 2017

Ontdek waar je heen wilt

businesstraveller.nl

61 I Cuba

Cuba blijft

onoverwinnelijk

SCHUTTERSTOCK

Een eiland van extremen, met een mix van culturen en conflicten, blijft misschien altijd wel authentiek, geen zorgen. Denkt Sofie Smets.

businesstraveller.nl

JUNI 2017

62 I Cuba

T

oen dictator Batista in de jaren vijftig nog met de scepter zwaaide, was er een flinke toeristenstroom naar het grootste eiland van de Caraïben. Mede dankzij de Amerikaanse maffia en Amerikaanse rijkdom. Niet heel gek. Er waren casino’s, er was drank, en exotische stranden. Dansen in Club Tropicana… gokken in de Riviera.

Allemaal mogelijk met de steun van Batista.

En ook nog eens op steenworpafstand van Florida. Een perfecte vakantiebestemming dus. Maar op Cuba werden de rijken rijker, en de armen armer. Toen revolutionair Fidel Castro daarna aan de macht kwam, in 1959, kwam er een herverdeling van het land, en raakte Cuba geïsoleerd. Na het aftreden van Castro nam zijn broer Raul het stokje over en haalde de banden met de Verenigde Staten aan. In de tijd van Barack Obama wel te verstaan.

Ondertussen telde het land vorig jaar alweer 4 miljoen toeristen, mede doordat veel mensen de noodzaak voelen om het land nu nog te bezoeken voordat het ‘verwestert’. En nu graaft Trump de jarenlange strijdbijl weer op.

Mijn reis begint in Havana… natuurlijk. Het is moeilijk om de cliché-woorden sigaren, rum en oldtimers niet op te schrijven. Het

JUNI 2017

businesstraveller.nl

63 I Cuba

TIPS

CASH Op weinig plaatsen kan er een creditcard, laat staan pinpas gebruikt worden. Er zijn wel banken sporadisch te vinden waar geld gepind kan worden. Anders moet u naar de centrale bank waar geld opgenomen kan worden. Houd rekening met een (lange) wachttijd en neem een paspoort mee. Pin dus genoeg geld op de luchthaven voor vertrek.

VISUM Voor een reis door Cuba is een toeristenkaart nodig. Deze is 30 dagen geldig en te verlengen tot een verblijf van maximaal 60 dagen.

VALUTA In Cuba bestaan twee officiële valuta: de Cubaanse peso (CUP), voor de lokale bevolking, en de Cubaanse Peso Convertible (CUC). U kunt het beste meegebrachte euro’s omwisselen voor de CUC ter plaatse. Deze CUC is direct gelinkt aan de Amerikaanse Dollar.

Omwisselen kan bij de meeste hotels, bij wisselkantoren en op het vliegveld. is geen hoogseizoen, maar er is nog weinig te zien van de zogenaamde toeristische invasie. Ernesto ‘Che’ Guevera prijkt charmant op de betonnen vervallen muren, zuurstokroze glanzende Chevrolets taxiën heen en weer, en de gekleurde vervallen huizen zijn hier nu eenmaal het straatbeeld.

‘Gedwongen intimiteit’ wordt het leven in Havana ook wel genoemd. Mensen leven hier met de deur open, de inwoners moeten wel collectief leven. Dit is tijdens een ochtendwandeling door Havana al duidelijk. Nog geen dampende salsa en muziek op elke hoek van de straat. Maar wel een wat oudere local met een wandelstok, die mij vriendelijk wijst op een gevaarlijke put zonder deksel.

Na een paar uur leeft de hoofdstad op, en lopen de kleurrijke pleinen vol in het koloniale stadshart.

Hier passeert het lokale leven aan je voorbij. Net als hoe de Cubanen doen, op een bankje in de stad of aan de beroemde Malecon, de 7-kilometer lange boulevard, en dé ontmoetingsplaats voor de inwoners van Cuba. Een onverlaten plek.

STOP AND STARE

businesstraveller.nl

Wifi, is er bijna niet. In hotels kunt zogenaamde wifi-kaartjes kopen met een code erop, en inloggen bij wifihtspots. Deze bevinden zich doorgaans bij de hotels. Het valt vanzelf op, want hier scholen de mensen samen. Dus ziet u meer dan tien mensen bij elkaar staan, starend naar een telefoon? Dan weet u voldoende! Maar verwacht niet teveel van het bereik. Geen beste plek voor de digital nomad dus.

HUURAUTO Reserveer een huurauto ruim op tijd vanuit Nederland. ▲

Van de drukke stad naar de vallei. De vallei van Viñales, oftewel de bakermat van Cuba’s trots. Deze streek bestaat grotendeels uit tabaksplantages. Met wel eerst een tussenstop in las Terrazas, gelegen in het natuurgebied Sierra del Rosaria, tot Unesco uitgeroepen tot biosfeerreservaat. De bijnaam van dit gebied is de Regenboog van Cuba. De hoeveelheid regen die hier valt, zorgt er voor dat de

INTERNET

JUNI 2017

64 I Cuba

planten en bloemen volop kunnen groeien.

Dit gebied is een mooi voorproefje op de indrukwekkende vallei, die onder andere ontstaat uit kalksteen, dat vrij oplost in water met als gevolg dat er ondergrondse rivieren en grotten zijn ontstaan. Een perfecte plek om gewoon te stoppen en te staren naar de steile bergen die recht uit landschap opstijgen. Natuurlijk is het ook een bezoek waard bij de el patrons op de tabaksplantage.Voor een cursusje sigaren rollen… of roken. En als je geluk hebt, net als ik, word je ook nog voorgesteld aan de familie (inclusief zonen voor een eventueel huwelijk).

Sinds enige tijd staat de Cubaanse regering het toe dat de lokalen hun privéwoning mogen onderverhuren aan toeristen.

En dat is goed te zien het dorpje Viñales. Bijna ieder huis is hier, zoals dat wordt genoemd, een casa particular. Misschien wel de beste manier om te overnachten in Cuba, om letterlijk een kijkje te nemen in de keuken van de Cubanen. Hier heb ik ook het lekkerste gegeten. Kip, rijst en bonen… net als in de rest van Cuba.

Maar dan wel op z’n best. Sinds het werken in de particuliere sector steeds meer mogelijk is, vind je nu ook vaker pizza en taco’s in restaurants in de grote steden.

CUBA LIBRE Via Peninsula de Zapata, met ook een verblijf in een casa particulara (aan het strand), is het wel een verplicht nummer om in Santa Clara te stoppen. Deze stad werd in één klap beroemd toen in december 1958 de revolutionairen onder leiding van Che deze strategische plaats veroverden op het regeringsleger. Met een enorm monument wordt de revolutiestrijder hier herdacht.

Het bestaat onder andere uit een mausoleum, museum en een indrukweekend beeldhouwwerk. Hier wordt maar weer duidelijk wat voor imago de revolutionair heeft; de eeuwige martelaar.

Zijn portret, met baret en starende blik naar de horizon, levert de souvenirindustrie nog steeds bakken met geld op.

De verafgoding van Ché en Fidel Castro is groot in Cuba. De kreten ‘Viva la Revolution’,‘Hasta la Victoria Siempre’, en ‘Cuba Libre’ zijn overal te vinden onderweg, vaak met een portret van één van de revolutionairen. Ook al is het maar klein boven de ingang van een koffietentje. Rondrijden door Cuba is eigenlijk al een historisch genot. Tabaksheuvels, suikerrietvelden, koloniale architectuur, de Vallei van Viñales, de Varkensbaai… Ieder vergezicht vertelt wel een bijzonder stukje geschiedenis.

Het koloniale dorp Trinidad vinden sommigen de mooiste stad van het land. De autovrije straten, gekleurde huizen, plaza mayor… een prachtig nalatenschap van het Spaanse koloniale Spaanse verleden en niet voor niets op de Werelderfgoedlijst van Unesco. En de tradities worden hier ook echt bewaard.

Salsadansen tussen de trappen op het centrale plein, de ramen van de huizen staan altijd open en anno nu kom je nog steeds een jonge cowboy op paard tegen midden in het centrum, voor de lokale salsaclub.

Niet te vergeten wordt Cuba ook wel de parel van de Caraïben genoemd. Maar vermijd een toeristische trekpleister als Varadero, waar de Canadezen hun genot komen zoeken in de all inclusive JUNI 2017

businesstraveller.nl

65 I Cuba

resorts. Het land heeft een hoop andere schiereilanden, zoals Zapata en Cayo Santa Maria die wel een strandbezoekje waard zijn. Maar toch, een ervaring hier is niet te vergelijken met die in bovengenoemde plaatsen.

ONZICHTBAAR? Het is wel duidelijk dat Cuba haar cultuur karakter behoudt en zal behouden. Zonder Obama, met Trump, zonder of met één van de Castro’s, of met binnenkort misschien een nieuwe leider… Daar doen deze mannen niet zoveel aan. Natuurlijk heeft het kapitalisme ook wat deuren geopend. De reclame voor de casa particulares, Coca-Cola (uit Mexico dan wel) en een gratis concert van de Rolling Stones. Maar het communisme hier zorgt nog steeds voor de authenticiteit waar wij toeristen wel goed op gaan. businesstraveller.nl

Toen de strijdbijl langzaam werd begraven tussen de VS en Cuba, bekommerde de Westerse wereld zich vooral om deze authenticiteit. Misschien mogen we ons juist wat meer bekommeren om de armoede die schuilgaat achter de gekleurde huizen en de dansende vrolijkheid. Want het socialisme ziet er hier een stuk mooier uit dan in het voormalig Sovjetgebied, of in Noord-Korea. Het regime biedt de inwoners medische zorg, onderwijs en eten maar tegelijkertijd heeft een Cubaan ook weinig te zeggen.

Hoewel het misschien wrang blijft voor de local om de welvarende toeristen te zien, is het toerisme goed voor 10 procent van Cuba’s BBP. Een bezoek brengen aan Cuba is sowieso de moeite waard. Ook als er straks een Starbucks of McDonalds op de hoek van de straat te vinden is. Want hoe authentiek we het ook willen hebben, Cuba is misschien wel het land met één van de interessantste geschiedenissen die we kennen. Dat is een feit, een land dat altijd voor vrijheid strijdt.

JUNI 2017

66 I Fair

Kom naar de Business Traveller & MICE Fair 2017!

Iets voor u? Voor de zakelijke reisprofessional, of een ieder met een professionele interesse in zakenreizen…

Een one stop shop voor iedere zakelijke reisprofessional.

Informatie, inspiratie en netwerken.Voor de laatste Business Class stoel, de mooiste bestemmingen, incentivekansen, hotelupdates en wat al niet meer. Het hele zakelijke reisaanbod op een mooie plek aan zee. Afgesloten met de inmiddels bekende netwerkborrel. De vernieuwde Business Traveller en MICE Fair (BTMF) in Hotel van Oranje in Noordwijk aan Zee.Vrijdag 29 september van 14.00 tot 20.00 uur. Deze beurs is in meer dan tien jaar uitgegroeid tot hét evenement voor de zakelijke reismarkt.

Nu we naast marktleider MICE Travel magazine ook het internationaal gekende Business Traveller aan het portfolio hebben toegevoegd was het een mooi moment om ook de individuele zakelijke reismarkt erbij te betrekken. Om de bezoeker nog meer te kunnen bieden. Iedereen die werkzaam is in de zakelijke reisbranche mag het niet missen!

WAT KUNT U VERWACHTEN?

DÉ DAG VOOR:

Een gedegen en goedgevulde beursvloer met allerlei partijen die u als zakelijke reisprofessional bijpraten over hun laatste productnieuws. Bestemmingen, hotels, airlines, DMC’s en meer. Uiteraard is er ook tijd voor informatie: bite size keynotes van professionals over de laatste trends uit de mice-, hotel-, en airlinewereld. En volop netwerkmomenten uiteraard!

Zakelijke reisagenten, mice-professionals, corporate planners, Meeting planners, Travel Managers, Groups & Incentive afdelingen van touroperators, overige vertegenwoordigers van professionele organisaties en adviesbureaus op het gebied van incentives, congressen en evenementen, zakelijk reizen en leden van diverse brancheorganisaties!

KORTOM: Schrijf u nu snel en kosteloos in voor de vernieuwde BTMF op www.businesstraveller.nl of www.micetravel.nl. Een middag van uw tijd in ruil voor uitgelezen zakelijke kansen, een kennismaking met vele mooie partijen waar u straks business mee kan doen. Inspiratie, nieuwe ideeën, educatie en volop kansen. Mis het niet! We zien u graag op de 29e september 2017 in Hotel van Oranje in Noordwijk…

JUNI 2017

businesstraveller.nl

Thousands of Hands to Perfect Every Single Journey

Duizenden handen ineengeslagen werken dag en nacht om u een onvergetelijke reis met excellente service en authentieke gastvrijheid te bezorgen.

Deze vastberadenheid heeft er voor gezorgd dat Garuda Indonesia voor het 3e jaar op rij tot World’s Best Cabin Crew is verkozen en sinds 2014 is gecertificeerd als 5-Star Airline.

Neem contact op met uw reisagent, telefonisch via 020-5502600 of ga naar garuda-indonesia.com

Analytics

Direct inzicht met real-time data

van Eric van Denderen “Maakt u zich ook terecht zorgen over de veiligheid van uw gegevens? Analytics is in eigen beheer ontwikkeld door VCK Travel, draait op Nederlandse servers en voldoet aan de strikte regelgeving met betrekking tot databeveiliging en privacy.“

Beheer uw zakelijke reiskosten en benut nieuwe mogelijkheden Met Analytics van VCK Travel zet u grote hoeveelheden data om in eenvoudige tabellen en diagrammen, die direct vertaald kunnen worden naar uw reisbeleid.

De rapportagetool toont, naast inzage in uw reisuitgaven per gewenste parameter, ook uw gerealiseerde ĂŠn gemiste besparingen. Profiteer van data die real-time wordt bijgewerkt. Zo kunt u tijdig beslissingen maken, en brengt u uw MIS rapportage naar een hoger niveau.

vcktravel.nl/analytics | +31 20 6800 802 | analytics@vcktravel.nl