Biżuteria – ozdoba i inwestycja

BIŻUTerIA

ozdoba oraz inwestycja

teKst RENATA NAWROCKA

Biżuteria towarzyszy ludziom „od zawsze”, a konkretnie od mniej więcej 20 tys. lat – tyle ich bowiem liczą sobie najstarsze odnalezione ozdoby. początkowo wykonywano je z drewna, muszli, kamyków, ale także skór czy kości zwierzęcych. około roku 3500 p.n.e. zaczęto wykonywać biżuterię z brązu, miedzi, srebra oraz złota. rewolucyjnym można nazwać okres ok. roku 2000 – tego przed naszą erą, rzecz jasna – gdy egipcjanie zaczęli wytwarzać skomplikowane i bogate w zdobienia bransolety, grzebienie, broszki, naszyjniki czy kolczyki, wyraźnie przyczyniając się do popularyzacji biżuterii. Zdobienie ciała złotem lub srebrem służyło podkreśleniu urody oraz zamanifestowaniu bogactwa i w tej kwestii przez stulecia niewiele się zmieniło. dzisiejsza biżuteria zachwyca różnorodnością, stanowiąc ozdobę, wyznacznik stylu oraz dopełnienie stroju, ale także – jak przed wiekami – pozostaje oznaką statusu materialnego.

NAJPOPULARNIEJSZE RODZAJE BIŻUTERII Cały czas największą popularnością cieszy się złoto, i to w różnych odmianach: żółte, białe, różowe. Gorzej wiedzie się biżuterii srebrnej, której dynamika sprzedaży nieco spadła (srebro, podobnie jak bursztyn, jest coraz intensywniej wykorzystywane w produkcji artystycznej). Zaczynamy też gustować w platynie oraz w brylantach, których sprzedaż wzrasta. Przedstawiciele głównych firm handlujących w Polsce biżuterią twierdzą, że w ich salonach coraz częściej pojawiają się klienci, którzy wydają na nią kilkadziesiąt, a nawet ponad 100 tys. zł. Chętnie kupowane są obrączki, pierścionki, bransoletki, kolczyki, naszyjniki i zawieszki na szyję – zarówno w wersjach wykonanych tylko z metali szlachetnych, jak i z kamieniami szlachetnymi oraz ozdobnymi. Zdecydowanie mniej popularne niż kiedyś są broszki oraz ozdoby do włosów. Ciekawie przedstawia się sprzedaż swoistego rodzaju biżuterii, tzn. zegarków. Nie dziwi rosnąca powoli, lecz od lat systematycznie, sprzedaż damskich zegarków biżuteryjnych (często przypominających bardziej bransoletki niż czasomierze). Lecz gwałtowny wzrost sprzedaży na przestrzeni ostatnich lat kosztownych zegarków męskich (w cenach 20-50 tys. zł i więcej) jest wręcz szokujący. Handlowcy z branży biżuteryjnej tłumaczą to rosnącą zamożnością Polaków oraz tym, że zegarek (i ewentualnie spinki do mankietów) to – nie licząc obrączki – właściwie jedyna męska biżuteria. Sygnety i spinki do krawatów zdecydowanie straciły na popularności. Dobry markowy zegarek, najlepiej mechaniczny i w kopercie wykonanej ze złota lub platyny – oprócz tego, że jest przedmiotem użytkowym i ozdobą – stanowi także doskonałą lokatę kapitału.

BIŻuterIa artYstYCZna Biżuterię wykonuje się dziś niemal ze wszystkiego. Obok złota, platyny i srebra pełnoprawnymi materiałami stały się aluminium, miedź, kamienie półszlachetne, bursztyn czy tytan. Ten metal, bardzo wytrzymały, lekki i odporny na korozję, stosowany był do niedawna głównie w protetyce medycznej, lotnictwie, budowie okrętów i promów kosmicznych. Znalazł zastosowanie w zegarmistrzostwie (koperty i bransolety zegarków), a teraz także w jubilerstwie. Metal ten bywa określany jako szlachetny, przy czym nie jest to szlachetność w tradycyjnym rozumieniu. Mianowicie tytan nie wywołuje żadnych alergii, co w dzisiejszych czasach uczuleń prawie na wszystko może być wartością samą w sobie. Awangardowi projektanci wykorzystują w biżuterii także plastik, korek, gumę, tkaniny. Nie zaskakuje złota brosza, w której tkwi zwykły rzeczny kamień otoczak, albo bransoleta wykonana z kauczuku i diamentów. Biżuterię artystyczną najczęściej wybierają osoby, dla których znaczenie ma estetyka przedmiotu, niekoniecznie zaś wartość użytych w nim materiałów. Ocenia się, że biżuteria artystyczna stanowi ok. 10% całego jubilerskiego rynku. Prawdziwym centrum, zarówno jeśli chodzi o produkcję, jak i sprzedaż, są Niemcy. Spore jest zainteresowanie artystyczną biżuterią w krajach anglosaskich i we Francji, natomiast minimalne we Włoszech i Hiszpanii (z wyjątkiem Katalonii, gdzie ceni się nowoczesną biżuterię srebrną) – południowcy preferują tradycyjne wzornictwo. Polska uważana jest za dużego producenta biżuterii artystycznej, czego dowodem są liczne reprezentacje naszych pracowni jubilerskich na najważniejszych światowych imprezach branżowych.

daWneJ BIŻuterII CZar... Dawna biżuteria rzadko pełni dzisiaj funkcję użytkową. Zajmuje natomiast szczególne miejsce w zbiorach kolekcjonerskich i jest chętnie kupowana przez inwestorów. O jej wartości decydują unikalność, jakość użytych kamieni i poziom mistrzostwa warsztatu jubilerskiego. Wymienionymi cechami charakteryzują się dzieła XIX-wiecznych jubilerów włoskich, nawiązujących do sztuki etruskiej czy renesansu. Cenione są również przedmioty nawiązujące do sztuki bizantyjskiej, greckiej czy rzymskiej, zwłaszcza te pochodzące z renomowanych firm jubilerskich z długą tradycją, jak np. Boucheron, Cartier, Tiffany, Chopard, Van Cleef & Arpels. Dużym zainteresowaniem cieszy się biżuteria secesyjna (przełom XIX i XX w.) –szczególnie od takich jubilerów jak René Lalique czy Carl Fabergé – oraz dzieła w stylu art déco pochodzące z lat 20. i 30. XX w. Dawna biżuteria przyciąga także swoją historią, związaną często z określonymi wydarzeniami, miejscami, ludźmi. Wydawałoby się, iż takiego waloru nie da się przeliczyć na pieniądze, a jednak o pomyślnej realizacji wielu transakcji decyduje czasami informacja, że dany – powiedzmy naszyjnik – należał do królowej lub legendarnej śpiewaczki operowej. W takich sytuacjach cena rzadko odzwierciedla rzeczywistą wartość materialną biżuterii. Dotyczy to również biżuterii srebrnej z okresu przed II wojną światową, kiedy ona praktycznie... nie istniała. Srebro kojarzyło się wówczas z cukiernicami, sztućcami, papierośnicami. Biżuterię wytwarzano niemal wyłącznie w krajach bogatych w złoża tego kruszcu, np. Meksyku i Gruzji, zaś wzornictwo ograniczone było w zasadzie do motywów etnicznych. Dziś taka biżuteria osiąga ceny niewspółmierne do prezentowanej wartości, ponieważ jest rzadko spotykana. Warto dodać, że istotny wpływ na cenę ma także to, czy biżuteria – w przypadku zestawów – stanowi komplet (np. pierścionek razem z kolczykami). Ideałem jest sytuacja, gdy precjoza znajdują się w oryginalnym etui (nawet nadgryzionym zębem czasu) z nazwą wytwórcy.

Jeżeli chodzi o ekskluzywne dobra konsumpcyjne – do jakich niewątpliwie zalicza się biżuteria, to polski rynek zdaje się potwierdzać tendencje światowe pokazujące, że bez względu na kryzysy luksus zawsze się sprzeda. ⚫

ZDJĘCIA: BARTŁOMIEJ ZBOROWSKI