Im08 2

•

•

•

••

• Belediyeler ve yaklapn belediye

~imleri

--

• Ortadogu: i§gal ve direni§

• 0\: ba§ll sald1r1: Kamu yonetimi reformu • IV. Enternasyonal: Diinden yar1na1------~~

EylUI - Eklm

2003

i<;i 1' DE Ki LER Bu say1da11 notlar...... .... ... ................. . i :;.~ilc.:r'in

·''

\'C CLilcnlerin bir mlicadclc cephcsine ihtiyac;lan ,·ar!

Belediye ~e~imlerine doQru i~·~·i flf iicadelesi'n in 2004 ycrcl sc~imlcrinc ili$kin tavn Eg.cmcn bclcdiyccilik anlayr:;-1 \C altcrnatif:\orunu -A. f:'kher l>of:a11

Ortadoiju'da ve Turkiye'de

sava~

ve

I0

1-l

ban~

Tiirkiye-ABD i li~ k iler i : '' Ko l k1nl 1r, yen ic;;indc ka l1r" - Ce111i.,kender I rak 'ta i~gal \arsa, dircni~ de v;1 r! - Selim Karb

. 21

1\11111. lrak J.:0111i11w1 /'ar1i.1i

30

Uir iran d1.:gcrkndinncsi - 1'vfe/1111et (elik K11111. ira11 t!e1 r11111

i$galc kar~1

\C

Kiirt sonmunda dcmokratik c;oziim i<,:in gli<,:kri birlc~tirclim!

IV. Enlcrnasyonal: DOndcn yar111a - S 1111g11r Sa 11ra11 .

-15

J1;tlk:111 Sosy;ilist Mcrkczi 4. Ko11lcrnns 1Sllll ll<,: bildirgcsi

Burjuvazinin

emek~ilere

sald1nlar1 devam ediyor

l\c111111 Yii11e1i111i Re/or11111: l".snckliktc vc scndikas1zla$t1rmada :.1ra kamu cmck<,:ikrindc - ,Yiur Ri.~· w111u,~l11 i$<,:i sm11'1 na son yillann en kapsamli sald1ns1 - i llu1111i T. Do.~a11 Eski ~i$ctk ycni ~amp: ·· F.snck g.l'11.cldir!'. - Ku rtar Ta11yi/111a:

I lasa n Bal1k<,:1'n111111 Ucadc lcsi devam cdiyor 1 - Siar Ri~· 1•c11w,~l11

.

Cicn<; Parti' nin hikaycsi - 0,~11-;, Ozger.

69 71

l\.(.kr bu diizende kurtulur mu?

i~~i mucadelesi diinyay1dola~1yor Filistin, L3rczilva.

Glincv , . Kore ··Kurcsc ll c~mc"

60

mi'l [II ] - Me/1111e1 T 111"1111 . /.~ri

/Wiic11r/dn i

il--i 1\) 111-- Poli1il-- lk1!!i I >!iii - t.l--i111 200:; \a> 1· X \ah tl:ii ' ' \ orumlu Ya/11;.kri \llidlirii: ';>iar Ri)\:lllo~h1. \d rl"~ : Rc.:~atbc\. \l ahallc.:~i . . \dl i\<" . . \ rl·.<hl '· \ol...1J... \. 11: '! 2 \dana.

.

''ch: h11p:1. i~cimuc.:adclc~i.nct. c- po~la: po~1ara j,cimuc.:ado:k~i.11..:1 l3a ~k1: J.;a> han \1:11b,1a<.:1'1k. T1,pkap1-ls1;111bul, Tl·I · 0-212-612' I l-i:'i Da!1,1t1111: l:tkin .\ led . Ciha1.lar llih.!i:--e1\ar Yav111cll1"S..:n is \an. \C I ic. I td. \i rl..l·ti "'" ._ ' -'

i~<,:i 1Wiicadefesi

Eyliil · Ekim # 8

Bu say1dan notlar. • • .

lrn k'w is~<1l bcsinci m"' 1n1 doldururk..:11 Tlirk1\c ,..__ . h;1ki111 s111ilbnn111 i~g.:ilc 011:1k olmak ivin fX:J'\ as1/ c;1 :ap11kl:in 111:111t.: \r;1lar. i:;;((i s1111lina viinduikkri son ; 11lann cn kapsaml1saldins1. Kl'lnlcrc km;;;1 lckrar :;;iddctlcndirdil-..kri s:1ld111 \·c ya kl11~a11 bd..:Jiy..: sc\imlcri. i ~Lc bu 1.orlay1<:1 <li11a111ikkrlc bdirkncn T(irkiye' nin hug.iinkii kan~1I-. polilik orla1111111. i~·{'i ll1iicadelesi'nin dini/(lcki say1s111d<1 farkli yii11kri11i de dikkalc alarak mlimkiin uldugu11ca irddc11cyc \\.:bu saldin l:1ra kar~1 i/kllh.:llli/ ge1\:ken )·nlu 111il111ki'1 11 oldug1111ca su111ul hir hiyi111dc (11wya kn' 111:1) :1 y:1l1:)t1I-.. ;111:1hatI kr!!inin has\ -'... ;v1s1bu ~:1ld 1 nn111 avaklarr111 . l;m; 1<1 ii/ct Iiyor 'c ka r:;.1 hir harckct pb111111 hayaw gl\:ird)il111el-. it;in ilk d dc (>lu:;aunnak 1.onmda oldugu11111:r rnl1cadek cephcsi11i11 ha11gi lcmd kr lilcri1K' 01ur1m1~1 gcn.:k1igini nrta) a koyuyor. ilk dci.s\ :1 1-.<llllllll\I/ yak l:1~:lll hdedi) c sc;;imk'ri.

Yukanda (i/clkdigi111i/ -;1k1:;;1k pohik 11rta111 d:1 dikkatc :1l111d1g111da l'i'1rki\c ~o lu \ c Klin h<1rckc11 m;1s111dan bu ~..:t; i1 11k r ii/cl hir ii11<:111 l;l~ l '.'< 'I'. ilk y;1/1d:t i~'(·i .Hiin ule/esi' nin 2004 sn:i111 in hcni111~cd i0.1 . krin<: iIisk ' lulullH1 gii1\;c1,;ksi11i/.. Scc,:i111lcn.: i:;-yi s111rli11111 ileric.:1 iirgii1lcri11i \C Kiirl harckct ini de k:ipsnyacak bir ~ol 1lldi1kla girikh1lrncs1 ~·ok ii11c111 l1 :111cak. bu 111 11ilk111 ,;1gla111 hir politik /l'lllinc b:N11<1s1\ c S(lll gcnd sc<,:imk:rdcki h;nal;m11 tckrarfonrn:1111as1 gcrc.:ki) < ir.

Dt>~~« 111111 1ki1h.: i ):u 1s111du .\ . Lkbcr Dl>gan :ul;1d;1:;-11111/. h~J..:d i~ L·lcrin k:1pi1ali/lll it;imkk i ycrini11 \ c bu!.!iin hal-,im tilan nc.:o-libcrnl ';1k 1 :1~1111111 clc~I ire! bir dcgcrlc11din11c.:sini ) ;1p1ynr. f..c11Jif(l/1s1 /,e11tl<'r kon11s1111du !Jirikil//ill I la111all11n f..'ri::..\'r.:olih<'roli::111 n· f..'c111 ba~l 1 klr bir ki1ah1 da y:iy 1 11la11rn1~ nla11 1\ .

J lhcr I )oga11·1n y:11.1s1 bu ko11ud:1 ii11,;rine has111am1/ gcrd,c11 '"gl;1111 tcmcl k:ri nrta\·a kon1yor. n11 dns.\·:111111 ">\ll1Ulld;1 ( ·1111i/111ri1·t'f ga/L'(l'sindc.: karikati1rlcri y;1y1nlrn1rn;1k1;1 obn l(c11ial l'rg.cn<,:' in hi /c >11ll;1d1Q.1hir karil.-atii1f 11 1l'I) :i:, 1nlr> \>nv.

Ilir s\lnr;iki dlh\. :1 k1111usu ..,;1\ ;b. 'L' h;ms' ... Ili1.i111 de alanl:mla "'\cri11111i ;danrl-. ._~c•:ircccl!i11 1i/ "llans' giinii" Iral-. ·1a i~ga l in \ c dircni:;;in mulncmc.:kn daha d:i dcrinksc1.·ei!,i \\.'. l l'1rkiH: h:1kim s1111tlann111 d;1 is!!ak ..... urt:1!.. olup olnHll lU knrn1~undaki son kimrl;mrn <I/ C,:tJk 'L'l't'CL·Qi I·\. !iii a\. 111111 ilk !!l' 111ii a\·111 1a111:1111h Sm as' .._ . . c 1'~;1 ul;1r;1k 111uhtL'llll'k11 hu :l\' ic1 ... 1 k : 1 r~11lan ' . ndc I iirk1><ni11 haki11 1 gii~· kri\ k k111l;1111111/1 p:iyl:i:;al';l~'.I / . < h. k\sl· hem I I 'll'il h1.'111 de.: hiitii11 hir I:,·lill ,__ . .,.

- a\. 1 (i/cl hir iil1L'l11 1:1:::1~ or f),i~ya 11111 ill.- ) <1/1s1 ( ..:111 i:--kc.:ndcr'c .1it \ c J'li1 k1\, c.:-.\H I) il isk1krini k\11111 ali\'(>I. ,\BJ) ' . ">ii/k(lllll"ll olu11ca "Kol k1nl1r. \'Cl1 i1,"i11dc kal11 " d1y..:11 h;1ki111 :-;1111ibn11 h11 tulu1nu \·;v1da iinc111li a) nnt il;rn)-

la dcgcrkndi riIi) or. ik111ci v~u.1da Sel im Knrl1 lrak 'ta s(iren is!.!al ·~ k:ir:;;1s111da gcli:;;cn di r..:11i:;;i dcgt.:rlcndiriyor ,.c bu kunud:1 :1lrnrnas1gcrckcn llllt1111u anlauyor. ivlchmel <;dik isc art1k ABIY11i11 mcnzilin..: iyic..: !!irdigi anl~ il an iran '111 ic; sarsmttlar1111 vc bu s~irsmtilan11 s1111 fsal <limunikle1ini i1Kcliyor.

200:1 IV l·: mcmasyonal'in kunrlt1$lll1 Ul1 65. y1l 1. ,\ma d<1ha da 011crnlisi 1\ ll[)'nin slirckli sava$rnrn da a1aga g<.:((ligi yil . i~<.;i s1rnlirnn dlinya par1isinc ola11 g.crcksinirn lxlki de daha i.i111,;c hi<; bu kadar yak1c1 olmam1s11 . Sun~ur S;l\Tan .y:11.1s1nda IV EntcmasvlllWI lwrc.:kctinin dlindcn de\ rald10,1 ba)1 raQ1 , yamnlan1, dOnya de' rim inc.: ta~ 1yacak csas lx:lirlcyici giit; oldugnu ortaya koyuyor. lJc,:lindi dos;'<llll l/ son y illann en kapsarnl1 s:1ld1ns1 ,ilan K:1111u Yii1 1ctirni Rd imnunu vc nc<1-lihcr:1I c,;ncklik lcorisini rncrcck al1111a ald1g1 ic;in L'.11 <V ilk 1kisi k:1dar i)11crnli. Bu dosva av111 i'11manda , . bckdi)c dns)a~111111 hir ark:iplarn gibi ok1111111al1: t;Lillk ii, h:v 1rl:1n:111 rcf() rm pakcti burju,·a/.i ni11 Tl'lrkiyc'11i11 ycrd yiinctirn yap1s1rn 11co-libcral lcrndlcrdc :;>d;ilk ndinncnin yasal daya11ag1 da olacak a) 111 /~m1 a 11da.

I)osy:1da ycr al:m ilk iki yaz1 s1ras1yla ~ i ar Ri~1; 11 h)Ql u'11:1 \ C ilharni T Do!}.an·a ail. Jiu ..va1.ilar ' ._ l--::111111 Yiinetirni l~d( mnu ' nu k1smen or1ak, k1smcnsc <1> n haglarnl;m: b clc.: aliyor. i\ iim:i'I ya:r1 isc. kapita1isl sis1cn1Llc csnck Iik uygulamalari konusunda Ti1rki) c'tk i\ndc.: gclc11 uz111rn1iard:rn biri olan Ku11<H · 1~111yrlma1. 1arnfrnda11 kalcmc ailnd r. Nco-lil)l:ral csnd: lik an lay1~1 11 1 n c.s<:1sl:1n hu ya:r.rda \lr1aya koy u· h1yor.

Ogu1. 01.gcr :> Kas1111 scc,:i111 lcri 11i11 hcmcn i\11ccsi11dc11 huglim.: hem solda. hem de ki tlclcrdc ciddi k~lii1 karr ~ 1klik l an 11a yol :H;an ( ic11<,: l':ini rncsclcsini clc ali\·or. llir sonraki ya/ 1 N.('. olay111111 patlak \Clll1L'si11i11 ;ml111da11 bw:i U\ ;1 h<1s111111da ya:;;anan ta rt 1~rnalan 11 IL'lllcisi/.l igini gi)slcriyor 'c crkek cg..:1111.:11 kapi talist sistcllll' ic,:kin c,:cli~k ilcrin sck~ tiearctini \'(,; <;ocugun cinscl islis111arr111 kapitalist pa/;1r tcmcl indc nasil da uluslar:1ra,;rla~tr rd 1 g1 m \ 'C Tiirkiyc 'nin de nasrl bunclan n:1sihi11i ald1Q1111!.!iistcrivor. ' Son obrak. ..L!C<,:cll sav1da ilk hiillimiinli .vm_, 111_, l:1d1~11111/ .\ 1ch111t.:1 ·1ur;111'111 " Kiircsc.:llc;;;mc" mi., h:1~, l 1l-.. lr di/isi11i11 ik i11ci \ c ~on biilii111l'1110 oku,·a. bilirsini/.

Kas1111 m·1mla lckrar hul usmak umudu.vla ... . ' ~

.

•

'

'

.

~

"-

I

-

·~

,,;

-

~

-

-

~

"--

-

~

-

i~<r·i .Miicadelesi 2

EyliH · Ekim # 8

i !j<;i Miicadelesi

i$ fi Miicadelesi'nin g iindemi

Burjuvazinin •

l§~ilerin

ii~lii

sava§1na kar§•

ve ezilenlerin

bir miicadele cephesine ihtiya~lar1

var!

/\130-Hri tanya koalisyonu i<; in lrnk gcr<,:ck ge lir. nu konscy "hi.'1ki.imet konseyi" o lsayd1 , bir batak I1ga cl o nU~ nH:y c ha~ l a d1. Irak 'ta "\!.overnmcnt.. sozc Ul!lin Cm ku l la111 Imas1 "'klasi k tlirden bir gcril la s a va~ 1 " ba$lam1$ gcrcki rdi . F3uradaki c;cv iri hatas1 . konscy in oldugu sapta111as1 . biz/.at lrak.taki i$gn l gli<,:- Tiirkc;c'dc hiiklimct ol 111ad1g1 ha lde hliklimct lcrinin ycni komutan1 general /\bizaicl" in sap- gibi gori.inmcsinc yol ac;acag1 i<;in sadccc tamas1. i$galciler, kendi ulkclcrindc VC di.inya tcknik dcgil politik sonuc;lar da <loguracak kamuoyu kar$1Smda da daha iyi durumda ti.irdcndir.) Uluslararas1 alanda ise bi rc,:ok dci!il. l ~ai!dat '111 dli<:y Uslinden bu vana ncrc- Olkenin askcri gi.icUni.i Birle~mi ~ Millctlcr .... ._ ' clcysc be$ ay gcc;ti vc kitlcscl imha si lahlan n- (lHvl ) onay1y la i$gal giiciinc dahil cdcrck clan cscr ,\'Ok. A BD. Britan ,va . /\vustraly·a kcndi ya ln1zl1g 1111 ortadan kal d1rmay1 hcdcyt)nctici lcr ini n hepsin in ya lan s(iyle111 i$ tl iyor. oldugu tckcr tcker onaya c;1kt1. tvl anzara Sa va~ ka r~ 1tl a nn 1 n bu iki onlcmi de 1srarl1 yal111: i$ga lc iler hem askcri . ht:m de po litik hi c,:i mde IC!$h ir ctmcsi ge rekiyor. Gc<;ici olarak s1k1$1111$ durumdalar.

Yonetim Konscyi, i~galcinin paravan111da11 /\ 13 f) ) onctimi hu s1k 1$1k ltk kar$1Smda ba~ka bir $C) dcgildir. 15 i.iycdcn biri atnnd1kkc11di1K' ) ~:ni bir ;. <ineli~ an) or. Bu y6ncli$in tan iki harta son ra konscydcn ist ifo cderkcn. i"i a\afr1 "' ... \ar. Ira " ic. inde. ht:r bir ii\cs . i ,\HD konsc..:y i.i) ckri ni n tck 1!$111111 h·.:r ·giin i.11.ii"111d<11 1 ii/ .c11k: ~c<y ik11 :." l'1\1.·li hir Gt:c' ici v.:ashing ton' dan gL' k n c-p<>sta ll1t'sa1 l.i r1 n1 , Yiincti 111 Konsc\'i, .._!2.iiva lrak hal k1lll .\'(i11cti111c okuyu p clu rrnak" o ldugunu bl'l i rt m i ~ t ir. katarak, kurulma kta (>Ian stimi'1rgc yiinctimi nc !\BD'n in bugi'111 1erdc saglam aya c;al 1 ~ l 1 g 1 f3M m c~r u iyc t kazand1r111 ay 1 a111a<; l1yor. (1 1 u kon- clcstc<•i isc . dt:stc" in kosullan ni n nas. il bclirscyc basmda zaman zaman yapild1g1 gibi Gc- lencccgi nc bagl1 olarak ik i anlamdan biri ni c;i<.:i I IOkiimct Konscyi clcmck )anli~ vc yanil- ta~1yacaktir. Eger /\ IHf nin istegi gcrc;ckk!;>ir t1<.:1d1r. Konst.::··in ingili/c<.:.dcki rcsmi ad1 \·c 13:vl /\BIYnin lrak ·taki otoritt.:sinc halcl .. lntt.:11111 (it)\<.:rning Cou11cil ..d1r. lh1radaki getirmcksi/in iitc"i l'tlkclcrin asker;. olla111as1.. go\·i.:rning.. SO/.c (jg ii ··yiirn: tcn.. an la 111 111a na dcstck \ cr irsc. karar sadct:t: hir int:ir ~

~

..I

~

~

~

3

~

',:

i!i~i M iicadelesi

Eyliil · Ekim # 8

yarrag1 olacakt1r. Yok cger A.Bl) bu s 1 k1~ 1k a11111d<1 1·ransa-A lmanya - Rusya ekscnine 1avi1.lcr \'l'l'll1ek 1.:orunda kalirsa, yan i lrak'1n yorn:t i mi sadccc gi)rl'tnlirdc degi I gen;: ck ten ulusl araras1 bir koalisyona ge<;:erse, o zaman (i lkc yabanc 1 boyundurugundan kurtul m u$ olmayncnkt 1r: sadccc /\13D somi.i rges i slnt (1si.inclcn ( 8osna ve hi~bir Koso' a t(11·i.inden) "u lusla rnras 1 s()m (irgc ,, konu-

sec,; 1111 done1ni gibi gec;er. Amerikan ekonornisinin 2001 -2002 resesyonundan (dara lmasmdan) bir ti.irlO dogru di.ir(ist toparlanamad1g1 da hat1rla111rsa, Bush'un ycnidcn sec;ilmek bak11n111dan i$inin zor o lacag1 tahmin ed ilebi lir. lrak'ta Saddam'111 oldliri.i lmesi ya da yaka lan1p bir uluslararas1 mahkemc oni.ine r.;1kanlmas1 gib i 9arp1c1 bir ba$an elde cd ildigi takdirde, direni$in bir darbe yemesi ihtimali 111 urw ge<;:rni$ olacaktrr.

I-fer hali.ikarda, o labil ir. Durumda boyle .l\ 13D'n in hi ,.,'r hir enocl radikal bir dcgi$im .

0 o lm ad 1k<,:a, bugi.in 1an11navan bir bu ldozer ongori.i len <,:1k1;; yo ll ann111 g ibi gi.·rc l'I; le her ~ey i czip 0 cc111cvc muktcdir o ldu<>u bir i$e yarayacag1111 c y<1l u11da. so lda dah i yaydi.i$linrnek zordur. grn olan gii rC1 ~i.in (,:urC1k lOBu takclirde Bush Qi.'t daha .',-' imdidcn ortava yonet iminin "' i leri yc , (,:1km 1~11 r. Ayncn " ki.ircsc llc$mc''n in ka<;: rnrldogru ka<,:1$" nitel iginde unu1tsuz bi r 91k 1$ ma1.l1g1 va rsay11n1 g ibi. so lun di.inyay1 yapmas1 ihtima l dahiline g irmektedir: lrak ' ta dcg i ~tinnc kapasit~sinc inan<;:s1zl 1g111 tcmcl 9ozc111cdig i so runu , sava$1 bolgc 9ap1na w~h1 n ndrn1 hiri olan bu giirC1 ~Un y a11I1~l 1g 1 yayarak t,:lizmeyc (,:ali$mas1. Agustos'un son daha ,\B i )'11i11 sl'1rekl i savns 1n1n i lk iki gL1n lcrindc 8irlc~mi ~ Mi lletler'in Bagdat'taki ' ad1111 111da dah i ortayn (,:tkmaya ba$la1111~t1r. merkczi ne sald 1n dan sonra, ABD'n in (ve 1\lgani s1an·da Karzai ycinet irni ba~in1 K<i- israil istihbar:at111 111) ortaya, ey lcm leri bil'dcn d 1~ar1 c,:1karmaktan ac izdir. Oikcnin dtizenleyenlerin Suriye, iran ve Suudi Arabisgcr 1 ka la111 bi.itlini.iy lc sava~ aga lann 1n tan'dan lrak'a s1zd1klan yolunda iddialar hakimiyetindeclir. lrak 'ta 1se ABD ve atm 1 ~ o lm as1. bu olastl1g 1 gi.ii; lendiriyor. nritanya askcrleri burun laf'llll d1~an c,;1kar- Suud i i\ rabistan bu listeye il k kcz soku lmak111aktan korkar hale gc lm i~tir. B ush' un tad1r. Bundan dolay1 da ABD'yc scrt bir savas 1n bi tt i!lini i lan dl i l:!.i I Mav1s'tan cl i plomati k tekzi p yoncltm i$l i r. Ortadogu '<la i\gustos son una kadar gc9cn dort ay i<,:inde, lrak d1~mda cli~e dokunur i.ilkcler bunlardan iilclli rL·ilcn asker say 1s1 70'i a$1l1 l$ltr. Son ibarcttir. Bolgenin kuzeyindc Li.ibnan ya da karnuoyu yoklamalanna gore ABD'de ha lk1 n Ordi.in ve Kor fez'cle cmirlikler ve $eyhlikler, .,,o 70 ' i, 1:3ritanya'da isc o/o 69'u, ti lkclerinin askeri ve pol i tik bak1m dan bun lann yaninda lrak'ta batag;1 sapl anmakta oldugu kan1s111- bircr cliccdir. (Elbette burada Tiirkiyc, israil dad1rla r. ;\ IH)'dc asker ailelcri , birliklcri gcri ve Afrika ' daki M 1s1r ·1 , bu i.ilkc lcrin he r ge1 irmc konusuncla ($imdi li k kLit,:Lik olsa da birinin ozgi.il niteliklcri dolay1s1yla gelccck i<;in biiyi.ik potansiycller ta$1yan) bir kar~ila;;t1nna11111 d1~1nda b1rak1yoruz.) Yani krnnpanyt'1 ba~la11111;; l ard1r. .!\ BD'nin hedef tahtas1na almaya yonelcligi 13u s 1k 1~1k l1 k, 13ush yiinetimini bi.iyi.ik zora ii lk elerle gerilim ya da sava$, bliliin bi.5lgede sokacakll r. 2004 ytl1 sc(,: im yrl 1d1r vc J\BD'de <,:at1~ma clemcktir. iincc panilcri n aday lann1n bc li rknrncsi. sonra Sava$1n bi.iy le yayilmas1n111 bir tarihse l da Kas1111 ay111da ~1 aptlacak sc<,:i m oncesindc- i.inci.d i.'1 de mevcut. 1969 yrl 111da ln1$a gel en k i l«1 111 pan ~'a dolay 1s1y l::i. ba$kan l1k se9im- Richard Nixon, kcndindcn onccki Dernokrat lcrini11 y aptlacag1 y 1I1 n ncrecleyse tam am 1 ba~kanlardan (John Kenned y ve Lyndon ~

>

ABD'nin engel tan1mayan bir buldozer gibi giiciiyle her ,eyi ezip ge9meye muktedir oldugu yolunda, solda dahi yayg1n olan giirii,iin 9iiriikliijjii daha §imdiden ortaya 91km1§t1r.

.;

~

~

~

~

J

4

i~·f i Miicadelesi

Eylul - Ekim # s Johnson) de\Tald1g1 Vidnam Sa\· a~1yla na~a c;1kmay111ca. :.a\'a~1 Kamboc;ya·)a yaym1~ ve daha da biiylik bir bataga <;apl;inm1~11 0<;11'lil-.. Ortadogu'da bir de (bcnzcri I lindic,:ini 'dc olmavan) bir i~1 ail "t:rc·e••i de vardir . Biv1 b y b sald 1ns111a para lc l olarak israil'de bir intihar eykmindc y inni ki~inin oldi.ir ii l mU~ olmas1. israil'in b()lgc satrn nc 111daki ozgi.il ycrini hat1rlatmak bak1mmdnn r;ok anlaml1 olmustur. B ili ndi gi gib i, bu oli1ydan sonra Hamas·111 il 1m l1 liderlcri nd1.: n birini n i srai l ordusunca katl i ilc birl iktc, 1 lamas. islam i Cihad ve El /\ksa $ch itlcr i ckgC1t lcri , ar(li ardma a te~ kes in bittigi ni ilan cckrck .. yo l hari tas1"na bliylik bir darbc 'ur111u ~ l ard1 r. /\BL) bu politikas1n1 si.irdlirdi.igii. hcle helc b(ilge <;apina yayd1g1 lakdirdc. israil' in de i~in ir,:inc slirliklenmesi kac;1n1lmaz hak gclcbi lir. Yani bi.itiin Ortadogu bir yang1nin c~igindcdir.

mi.imki.in. 1:3u part1n111 bndcrligi, 3 Kas11n se~imlerindcn bu yana, butlin geleccgini I'm per) a!ic:t Rau· ntn her is!edigini harfiycn yerine getircrck onun <lcstcgi ilc ayakta kalmaya baglam1~ bulunuyor. I Mart tczkcresinin rc.:d<li ilc ya$anan illas. AKP'yi bu yolda daha da al~almaya itmi~tir. (,:i.ink li ba~ta \Vollowit1 olm ak i.i1.cn.: /\131) · yctki lilcrinin scrt 91k1$lan , AKP ' ni n, ABD'nin cm i rlt~r in e riayet etmedigi takclirdc k 1sa bir sOrc sonra iktidarda n clli ~ l'l r li lcccg i kon usunda ag1r bir kayg1ya kaptl rnas 1n<1 yo l ar,: m1~ bu lun uyor.

A K P iinderl ig inin bugUnkU ruh durumu tek bir kelirneylc a91klanabilir : pani k !

1-: lbettc. /\KP i'\nderligini n hu kolccc tavn benimsemesindc> T Urkiyc bu1:jtl\"<l1.isin in ana sozciileri ni n bi.iti.ini.iyk sava$ k1~k1rt1 c 1 s 1 bir tav1r ic;indc olm ast da ctki li olmaktad1r.

T CS i/\D '1n ac;1klamalan. Ti.irkiyc'nin tckclci burjuvazisinin Bat1c1 kanadin1n biitlin umudunu /\13lYnin askcrliginc baglam1~ Yang1na korukle gitmek! lht durumda. TC1rki;-c ' nin hak im giic;- oldugunu tekrar vc tekrar glistcrmi~tir. lcrinin "/\mcrika ilc ili~l-.ikri onarma" 'c d1~ A,gustos ay1 i<;indc. ABO muhipliginde g01.li borcu c;e' inned\.! dcstck alma ad1na lrak karard1g1 i~in hic;bir 1aman Osmanl1 ce hcnnem i nc o n b in Ierk asker yo llama hak imiyctinc g irm cm i ~ o lan Gali1,:ya·y1 konu-;undaki hc vesi, sogukkanlil1k la "vatan toprag 1" ilan L'tmc cchakt ini gostt:bakild 1g111da aklin kolay almayacag1 bir inti - rerek cle gline rc?.il olan Ertugru l Ozkok ise, bu r juva mcd yas1nda kendi Tiirkiye'nin hakim.gii~lerinin "Amerika ile 1Uri.inLi 11 sa<lccc en be liroin ::ili~kil~ri onarma" ve d1~ borcu ~evirmede cirnegidir.

Ne var ki, on binlcrce askeri destek alma ad1na lrak cehennemine on Jrak 'a (\ lmeyc VC o ldiirmcye yollabinlerle asker yollama konusundaki Jl)<l hcvcs indc. Kcmalistkr ne hevesi, sogu~kanhhkla bak1ld1g1nda akhn kadar tcrs1n1 kan1t lamaya <,:a l 1~ sa l ar da, TSK da hi.iklimct vc kolay almayacag1 bir intihar operasyonu burjuvaziden gcridc.: ka lm a111 akgibi goriiniiyor.

1ad1r. De\'ir teslim tort:nlcri (inc;csi Im r np~·ra,yon u gi l'i gorLin Oyo:·. B :--.1 vP '•rn!'inda, ba$t:1 l. (1rdu komut::r~!i~:ndan mc.:rkczinc yapdan '>ald1nn1n anlamt ac;1kt1r: emekliye a; nlan ( "etin Dogan olmak iizere. lrak dircni~ harckcti. BiVI dcstcgi ilc dahi olsa. list kadcmc subavlann bir bc>liimiini.in ABD-Britanva ittifak1na "ard1mc1 olmak hiiki.imctc yiind ik olarak \Crdigi mcsaj lar. . iizcrc iilkcyc asker yollama) 1planlayan biiti.in ayni La1nanda gene lkunnay Ill ) Onctici kadroiilkckrc '"sizi de hcdcf alinz.. dcmi$lir. (Daha suna da bir mcsaj<l1r. ('iinkC1/\KP hiiklimclini ()ncc Urd lin el<;iliginc yapila n sald1 r1 , y1pratma bak1m111dan TSK ir,: ind\: bir bi rl ik muha1ab111 Mi.islii man, h<Hla Arap olmas111in vardir, ama A l3D tarartarl 1t?. 1 vc lrak"a asker yo ll ama konusunda hakim c.:gilim hic; bi r bile i\nemi ol111ad 1g1n1 ortaya koyuyor.) /\KP hiikiimct inin 1c l a~ 1 111 anla 1nak bic; imde ('etin l)ogan'rn giirii ~kriyle parakl J

~

-

-

-

~

5

.

Eyli.il - Ekim # 8 dcgildir. Gcrn:lkurm:iy baskani 01~i~leri bakanhg1nda yap1lan Hilmi Ozkok'Un (ctin Dogan'1 ~ah~malarda Tiirkiye'nin lrak elestiren ac;1klamas1 (Radikol. 26 /\gustos 2003), bunu anlamak istc- politikas1n1n degi~tirilmesi baglam1nda meyenler ic;in ycni bir dcrs o lmus- Tiirkmenlerin bir "be~inci kol" gibi tur. O:tkok, bun<lan hcmen bir gUn goriinmesine yol a~an yakla§1m1n terk sonra isc, "kl'trcscllc:?lllC"ye rc fcran'ila TSK ·111 11 bir .. cntclckt Uel edilecegi kararla§t1r1tm1~ olsa da, devlet yeni ksmc .. gcc,:i rm cs i gerektigini i~inde baz1 gii~lerin bu he!.esten bl:lirtmis ve sunu ckkmistir: .. /\ksi vazge~medigi anla~1hyor. Dyle giiriiniiyor tak<lirdc gec;misin kopyac 1s1 olanlardan vc dcgisimin fark 1na bi le ki, yak1n gelecek yeni olaylara gebedir. va ramadan ycrindc saya nlardan Klirdistan Yurtsevcr 13irligi, tUrbcyi KUrtlerin kendimizi kurtar111am 1z mlimkl'tn ol mayacak- yakmad1g1111 ilcri sUrUyor. Bu durumda, 6-7 11r." (C11111/111riye1. 27 /\gustos 2003) Bu EylUI 1955 olaylannt ha11rlamamak mlimklin if'adcni n (clin Dogan gibilcrini hcdef ald 1g1111 d~gil. Bilindi gi gibi, istanbu l'dak i Rumlan n tahmin etmek gli<; dcgildir. isin daha da ilgin<; vc oteki gayri mlislimlerin dlikkanlannm vc yarn. Mill i (ii.h·l:nlik Sekrctcrl igi'nden emek- evlcrinin yagmalanmastna yo l ac,:an bu olayli olan Tunccr Kilin<;'1n /\B'ye kars1 lan tetik leycn, Sclanik 'te A tatlirk' Un dogdugu olmad1g1n1 ac;1k<;a ifadc ctmi$ olmas1d1r. eve bir bomba konulmas1yd1. Daha sonra bu Kap1kulu solun askcri anti -cmperyalist bo1nbantn Tlirkiyc'den bi r ajan provokator g6stcr1111: <;abas1 tckrar ,·c tckrar hlisrana 1araf1ndan konulmus oldugu ortaya c,:1km1st1. ugrayacak bir kurgudur!

En az on Tlirkmcn' in hayat1111 yitirdigi bu K1 sacas1, i~<,:i .''vfiicadelesi'nin lrak savas1 olaylar kars1stnda hiikUmetin vc genelkurdaha giindcmc girdigi andan it ibaren vurgu- mav111 bu derccc tcmkinli davranmas1, i~in bir lad 1g1 gibi. /\KP ilc TSK 'ntn onderl ik leri bu provokasyon olmas1 ihtirnalini gUc,:lcndiriyor. konuda ayn1 kamptnd1rlar. Dahas1, burju- 1990'11 yillarda /\zcrbaycan vc OF.bekistan'\ a1.inin i'Jrglitlcri ilc idcologlan da onlann daki basans1z darbc g iri ~ imlcri hat1rlanacak yan1ndad1r. il gin<; o lan. hem /\KP' nin, hem de olursa, bu ihtimal hie;: de yabana a11l1r gibi TSK ' 111n ic;indc l'a rkl 1 neclenlerlc vc farkli degildir. Her nc kadar, bas111a s1zm1~ o lan dcrccclcrde bu ortak yaklas1ma kars1 olanlar habcrlere gore. Dt$i$lcri bakan l1g111cla yap1lan vard1r. Ve bu, aralanndaki bi"tt lh1 gcrilime rag- c;ali$malarda Tlirkiyc' nin lrak politikas111m mcn. iki taral'1 birbirinc yaklasmaya itmekte- dcgistirilmesi bagla1111nda Tlirkmcn lcrin bir dir. "bc$ inci kol" gib i gorli11111 csinc yo l ac,:an yakB11 gi.'1<,;kr ittifak1n1n Tlirkiye ' yi lrak lasm11 11 tcrk cdi lcccgi kararla$ltnlmt$ olsa da, \'<ll1!.!1n1na dofrru slirliklemck te old ug unu dev let ic,: indc baz 1 glic,: leri n bu hevesten , so,·ledik.

Yant?.1na kc)rliklc gitmcnin ikinci ,·azgec;1nedigi anlastl1yor. Oylc gorlinUyor ki. , bic;imi. Ti'1rkiyc dcvlcti ic;indcki baz1 gi.h;lcrin yaktn gelecck ycni olaylara gebcdir. Savas Ku7ey lrak konusunda izledigi politikad1r. kars1t1 nli.icadele, Klirt sorununu glindcmine SUlcymani)c olay1, Ozcl Kuvvctlcr alarak kitlclcrdc bir uyan1sa on ayak olmad1g1 Komutanl1 fr1 ' n1n (\ani dcrin devlctin bu sUrecc, bu tchlike dcvam cdcccktir. , mcrkc7i gliclinlin) Kll/CY Irak 'ta bir tak 1m iirtiilli opcn\S) onlar h:11.1rl1g1 ic,:indc olduguna Hiikiimet ile KESK aras1nda <l:iir ciddi ku$kular dogurmustur. Aradan pek s1n1f kavgas1 a1. bi r slirc t!.C(,:t iktcn sonra. bu kcz bir $ii /\KP hliklimeti, sadccc (basta /\BD ol mak tlirbcs inin yak tlm as1yla KUrt lcr ilc lizerc) Batt e111pcrya liz1ninin taleplerini Tlirkmcn lcr bir i,:alt $ma ic,: ine girmislerdir. harfiyen yl:rine getinnekle kalm1 yor. Ayn1

-

~

-

-

6

i}<.; i /VI iicadelesi

EyliH · Ekim # 8

1amanda. 1·c1rk iyc hu1j u,·a1.is in i11 "yap1sal dcmokr:itik )':1Sala r111 OICS illC ta:;;an miircl(inn" ad 1alt1nda yillard1r gl'ln<.km indc olan cadclc lcrk: cldc cdilmi;; oldugunu :111l a:;;1 la11 yl..' ni yasal diizenk111ckri de bin.:r bircr hi<,: du \'111<1 1111 ~. 1:rdogan' 1n \· C bu1ju\'a1 in in mccli stcn gcr;i riyor. nun lann bdki d<: kilit biitlin si11.elikrinin kaf'a lanna iy icc ka11 iinem 1;1._1,;in ('l rnc!!.i. csnck lik ad1 altmda malan11da ) ar:ir olan bi r ;;c) \"Cir: cgcr si1 ) ii; ._, k<ilece <;ali~111a ko~Lillan111 I lirki~c i~<;i -;1111f1- binkrec -;endikali 1.'. mckc;i;. c gn:\ \ e toplu 11a da)alan )Cni i:;; Yasas1'11111 bir siire (ince soi lc-;.mc ha"- k rn r tan 11na..-:sanu. on lar da hak : asala~masi) d1. ~imcli giindcmde, I OB Ir un lan 111 ..\ C1riirliiktc olan .,,Yasalara s1Qm<l\.. an sc<;imdcn i)nc.:e b(itlin partikrdt:n talebi olan bir;imck mutlaka sa\'unacaklardir. l)cmokrasi , Ta) yir l.rdogan·111 hak''Ka 111 u Yone11m1 lann1n \erilmi..:si) le k1..·Rt:l'ormu" var. 11iik ii met. ea,bakan ve bakanlara, i~<,: i stn!Oslindc <;ali)makta KESK ba,kan1 Sami Evren'in 111alc u l a~111am 1 ~t 1r ~ Ne de 'f'Lirkiyc /\B'yc katilaoIan pro Ictcrl crdcn sonr;1 oe,itli yan1tlar verdifii ~i111di dc kamu <;a l1 ~a111 bi lsin di'T - va~a l ard<I ,\apilan 1nak yaj la~ ( :\ n dos("memur" ) slatiislindc biliniyor. Bu sadece bir siiz 1lann111 dcmokra-.i vanl1s1 <;ali~makta olan prokter- kavgas1 degildir. Herkes ' olanlann111 da kendikrine kre sald1rma' a ha11riyice giirmeli: bu s1n1f la11 1) or. sormalannda 'arar 'ar: kavgas1d1r.

Ve bu kavga acaba Lin Iii uyum ) a-;al:in Daha bu sa ld1r1 111n lu11.1rl1k la n de\ am ctmi..:k- yar1n meydanlarda, biitiin ncclcn ka111 11 <,:al 1::;<111lanna tc ikt:n, hUkUmi..:t licret kamu emekqilerinin omuz grcv \'C top I u sii1. lc:~111 c art 1 ~ l ari konusunda da, hiikl.i111icr in i de kapomuza verdigi miicadele ile "lopl u gurli~me "_y e kam u sam1yor'.') <,:al1~a11lar1111 czmek kazanllacak veya Erdogan·111 bir baka111 ame1c1yla r;1kt1. KESK ' in ka bedilecektir. da Kt-:SK baska111n1 "ka • huna CC\abi. gorii~mckrpattln11$ partikrin kondcn r;ckilmck ,.c hir haftaltk bir C) kmlcr grelcrinde konu:;.ma yapmak''la su<,:lam1:;.. dizisini 23 Agustos'ta 'l'l'1rkiyc'nin her i11sa11111 dalw cla Lv la .....uiilcc..:cil.i ucliYl)r. .... .... ,,, ycrindcn gclcn kam u r;ali~anlnn11111 kalil1m1y- Nercs indcn 1utmaJ 1·) Kurulan climlcnin la /\nkara'da kitlcscl bir y lirli y l'1~1c ta<,:l and1r- yap1 s1111n ba1.1 par1ilcri11 kapalild 1klan so11 ra mak oldu . .!\11kara c.:11111 iyc ti11in hiitliniiy lc kongrc yap11k lan111 ima ct111csindc 11 111i'? n ir anli-dcmokratik bir t:I\ 1rla ylirli: Li ~O yasakla- parti i..~1pa til mad:1n ()nee KLSK ha~ka11111 1 11 o maya n: en ge llcnH:;. c c;ali:-;.111as1na ragmcn. on partin in gcleccktc kapa11 lacag1 111 bir k:ihi11 binkrcc kamu c1nckc;isi biiylik bir din:n<,: gc:is- gibi i>ngiir111cs 1111 n hckknmc ... indcn 111i? terisi_\ le Ankara·) 1 sokak '>l>kak i:;.gal etmc.:~· i -1iirki:c ·) i IH:~c..:ean ic,:indc :\lr;.c..: ii;.c :ap'c sonunda K1zilay·a i,:1kma~ 1 ba~ard1. mak istc~cn bir hiikiimctin bakan111111 parti I liikiimctin 'c ba:;.111111 kamu cmek<,:ilcrinc kapatma gibi a111i-de1nokrutik bir ()11Je111i yakla!i1m 1 burjuva \'c gcrici karaktcrini hir rc..:krans al11rnslllda11 1111· 1 Yoksa kendi p:1 r1 i kc1. daha gii1ler ii11ii11c scrdi. l;iyy ip l ~rdogan, ba~ka11111111. kapa til1111~ ba:;;ka partikrin ko11bir siirc iincc k:1 11H1 Clllc.:ki,: ikri11L' mcydan grclc ri11ck. ht: m de bu parti k rin hir yii11e1i eisi oku;.·arak .. ncre-' e diikUIUrsc ni1 diikii lOn" s1J'a11 _\· la . ckl':l1;1rca konU$111ll) o l111ao.; 111 dan tlc m i~ti.

KESK ' Ii emck<;ikr An kara 111 1·)1 Nilia;.·ct. i c,:i~lcri baka11111111 kcndi Sl>kakbnna diikiiliincc de. cmn iyctin yasakla- cmrindeki c11111 i,·c1 , -\i)ncticilcrinc KESK ' j mas111a ragmen C) km in yapilmas1111 "anti- sui,:la:-.111. hatta "tcri"irist" yaf'tas1111 bik kullanckmokratii.. .. ilan cit i. Ba~bakan' m dcmoi..rasi ma ciin.:tini gi)stcrcn bas111 toplantilan dii1cnan la) 1~1 insa111 giildiirii:' or. Tarih bn) unca her kme yctkisini 'crmesinin her :;.e) in ii1eri11c iilkcdc demokratik haklann \ arolan anti- tii\ d ik 1iili ni de ck lcmck ucrck i' or.

.

.;

~

-

7

-

.....

.J

l~('i

Eyliil - Ekim # 8

,lfiicadelesi

Hiikiimetin diizen bek~iligine kar~1 kitleleri miicadeleye sevk eden KESK yonetimi dogru bir i~ yapmaktad1r. Arna KESK ba§kan1n1n meydanlarda ve bas1na a~1klamalar1nda soyledigi baz1 sozler, bu miicadelenin ~1karlanna hizmet etmiyor. Her ~eyden once, ba~bakana cevab1nda tarikatlara sald1rmas1 son derece anlams1zd1r.

Ba~baknn

,·c h;ikan lnra, KESK ba~ka111 S.rnii 1:,.rcn'i11 '"r·cs, itli .va111tlar vcrdi 0•• i bili ni~or. Bu sadccc hir sii1 k~l\· gas1 degildir.

I k1les iyici..: !,!tir111l'ii: bu s1111r kavgns1d1r. Vi..: bu k:l\ !!a ,·arm llll'' danlarda. blitlin kamu i..:111ck1,:i k1 i11 i11 l l lllll/ omu1.a vcrdigi mikadele 1k !~ :t7anilacak ,·cya kayhcdi !ecektir. l~t..: bu yi."11.di..:11d ir ki, hiikiimi..:tin dl'l z.cn bck<,:ili ginc kar~ 1 k itlclcri miiq1clclc.:yc SC \ k 1.·tkn Kl-.SK ~()n.L·timi dogru hir i ~ yapmakt:1d 1r. :\ma Kl:S K ba-;.kanmm me~ dan larda 'c l':1'111a a<; 1k lamalan11da sii) kdigi ba1.1 stizkr. bu miicadc kn i11 <,: 1karlanna hizmct etm iyor.

I kr ~cydi..:n ii11cc. ba~baka n a ccvabinda tarih.a1 lam sald1nnns1 son derecc anlan1s1zd 1r. if.- i hak1md:in . llirinl'i -;i. ba~bakan 1 n vc bakanl:in 11111 Kl 'SK 'c sald1ns1 tarikatc,:1 olmasmdan di. : gil bu1:iu,·a dii1cninin c;1karlann1 \ 'C it\~ F po lit ikaian111 sa\ unma tcla51ncbn ka)n:dd an1yor. Tarikat lara saldtri, rncsekn in ..,11111',,;a l ()/Lll1(i g i1:li :'or. iki ncisi. he lki yi.'il bin11.:rcc. bclki milvo11d;rn fo1.la kamu cmekcisi . . .\l\.P·:,,' O) \crmi~tir.

Bun larin bir biill'1m ii11lin bilinc inin hdirknmesinck hakim lllhllr j.,Jami i 11a 11~· lard1 r. i"i hu bi<;imck dins...:! kurum l ~1 ra bir "" ld rn ha line <;c\ irrnck. bu 111 srntlarl~1 llliicatkk ala11111da bir arn,·a c.c lme ' ;11nac1n1n i>nundc cidd i bir cngcli harckl.'l in kcndi L'lkri) le ya ratmas1 ckmcktir. Onda11 -;nnra ncdi..:n yii; hinlcrl'e kamu i..:mck<,:isinin 1:1~i -. 1h::ri n )i>nct i111i ndi..: olan 'I urk Kamu'

J

,

Sc11'c kapl 1nld1g1111 · istedigimiz kadar kcndim izc sorup dural11n. KESK ba$ka11111111 bu c;1k1~1 diizcnin (sozdc laik) hakim giic;lcri nc gii\'c..'ll vcrcbi Iir. A ma cliizen in bu gii<; !cri KESK cmck<,:isi ne istcdigi rnaa~ arlt$1111 vcrcmez, daha dogrusu vcrmc1.! K ESK ba$kan1 diizc11 gi.i<,:lcrine degil. nc kadar gcri idcoloji lere bagl1 olsa lar da bi.itiin kamu emckc;ilerinin c,:1karlanna hitap etmelidir.

KESK ba$kan1n1n miting meydan1nda kamu cmckc;ileri ne scslcnirken yapt1g1 <,:agn daha da kayg1 veric idir: "Dostlar, buraclan c;agn yap1yoruz. AKP'dcn rahats1z o lan biiti.in kesim Jeri dayan1$maya vc miicadeleye davct ediyoruz." ( Cumliuriyet, 24 /\gustos 2003) Burada soylcncn ac;1ktll': '·AKP.den rahats1z olan blitiin kesim !er" TS K iist kademcsini , i.in iversitcnin bir dizi anti -demokratik tavra sahip yoncticis in i, i<;inclc fo~istlcr i n de yer ald1!.!,1 "K11.il Elma" koal isvonunu vc .

Tiirkiyc'nin ~elece0.ini askcrin sivasal havaia miidaha lcsi nc baglam1~ bir clizi ba~ka giicli de i9erdig inc gijrc , KESK ba~kan1 ya bu ifadcyk amac1111 as m1~ vc yan l1s bir mesaj vcrmi~tir, ya da KES K'i, ayncn Ti.irk-i$ ' in gcri ci biirokras isi ve kap1kulu sol gibi. askeri mi.idahaknin ycdcgine kosma yolunda bir egilim i9indi..:dir. Tiirkiyc prolctaryas111111 son yillarcla en c,:ok miicadele etmi$. en gen<,: ve her ~eye ragmen i..:n dinarnik i>rgiilO KESK ' in bu yonclc sii rli klcnmcsi son dcrcce tchl ike li bir gc li=>mcd ir. i~·c;i ittiicadelesi, ge~en say1s111111 b<l~ya1.1s1nda isc,:i sendikalanrnn merkczi biirokrasisinin bir dizi mitingde duzenin ycdc:k giicii roli.inii nasil i.istlcnmcye ba~lacl 1 g 1 n 1 scrgi lcmi:>ti. Bu mitingl erdc · g idcrck ana $iar ha lini alan " I lcpimiz birer askeriz!" ifodes inin nas il gc rici bir i9crik ta$H.hg1na i ~a rct etmi$l i. Kl ~SK ba$kan111111 Tiirk-i~ bi.irokrasisindcn ~ok farkli bir gclcncktt:n vc idcolojik lonnasyondan gddigi biliniyor. Bu yiincli$ill bir an once dcgi$liri lmcsi c l1.cmdir.

-

'""

~

8

--

J

.-

EyliH - Ekim # 8

i $r;i Miicadelesi

Cepheler bellidir; gerekli olan ezilenlerin cephesinde yerimizi almaktir!

boli.inmc) i onarabilirsc bu ccphenin bir destek gUcii olarak ycnidcn sererber olabilir.

Nihayet, i~c;i orgi.itleri. istanbul Sendikalar / l3irligi gibi yen:I O'rgUtlcnmelcr arac1lig1yla Tiirkiyc·de bw:juva di.izcninin empcryalist scndikal bi.irokrasinin 7incirlerinden kursistcrnin gcncl gcli:?mcs1 ~en,:1.:vesindc son tarilarak. miimkiin oldugu takdirde Ernck dcrccc sald1rgan bir c,:i1:gi izlcrnck tc olduou . ~ Pl atformu'nun ycrel ayaklan ha lindc birli k<; i ortada. l~c,: i s1n1J'1 vc iHcki cziknk r ac,: 1smdan orgi.itlenmelcr yaratabi Iir. l"1<; nok ta bcrrak bi\·imdc giiri.ilchi lccek Devri mc i Marksistlcr. bir yandan Ti.,irkiyc duru111dad1r. Oirincisi, hakiin s1n1f1<1r <; 1kari ~c;i s1111 f1 ic;i n hayali bir gcn,;ksini m olan lann1 Tlirkiyc·yi cmperyalist sCirekli savasrn devrimci bi r i$c;i part isinin i n~as1 ivin a lc,:ak ycdcginc ko~rnaya bagl a1111~ lard 1r. ikinci.si, giini.ill Oc,:ali$111 alaT111 1 si.irdi.irUrkcn. bi r vandan iii.cl vc ka111 udaki i ~c,: i s i ylc, ka mu c,: al 1 ~aniy l a, da bu ti.ir bir mi'1cadclc ccphcsi nc olan~a gi.ic;yoksu I kiiy liisl'ly k Ti.irkiye' 11 in bi.itlin cmck<;ileriy le destek olacak lard 1r. leri nc kars 1 y il lard1r slinnektc olan bir topycki'111 savas ac,:111 1s lard 1r. Oc,: L.i ncUsl'l , Kiirt *** sorununa dcmokra tik bir siyasal <,:iizi.imii topl u haldc rcddctmcktc ,.e savas ac,:mak i~i(l i~·ri 1l1iicadelesi art1k clektron.ik ortan1da ha71rlanmaktad1dar. lrak halkina sava~. s101f da yay ind a! 11·11 ·11·. i.,cim ucadelesi. net va da sava~1. Ki.irtkrc S(I\ as~ isci11111caclele.\ i. net adrcslcri ndcn u laiabi lcBu lie,: yalin gerc,:cgi gorcnlcrin gorcvi. ceginiz \\ cb sit cm izdc i~-ri tl1 iicadelesi' nin is~ileri. emckc,:ilcri. Ki.irtlcri. kad111lan . bi.itiin ·gec,:m i~ sayilann1, "Ki.irscllc~me"dcn gc1wl igi vc bi.itlin czi lcn lcri bu savas pol ikad111 harekctine, genc;ligc kadar pek c,:ok tikas111a kars1 bir <.:cphcdc bir araya gctinnckkonuda c;e~itli te.roik/politik yaiilan bu lrnarnz tir. /\ma bu ccphc hu i.ic,:li.i savasa k<irs1 bir mi.imklin. Aynca· Gii11de11uieki/.c r bolC1mi.iylc miicadcle <.:ephcsi oldugu oh,:i.idc anlam l1 d1r. po litik giindem i o l u~turan konularda hafta l1k Bu ccphc, /\BD'nin polit ikas 111a ikirc iks iz yazilar, h·~·i hareketi h/ilii111ii11cle i~c,:i harcketi bic,:imdc kar~1 c,:1kt1g1, iMF ve burjuvazi ni n ni ve sendika l harckct i ilgilcnd in:n konularckonom i po Iit ikas111dan bl'ltliniiy le k(~ptugu ve dak i 9a l1 ~ m a l a n bu labil irsiniz. S'1111/ miicadeKiirtk rin siyas i vc kii lti.ircl hak lanni savun/esinde11 haherler bo liimlindc ise ~e~it i grev clugu ()lc,:i.idc l'lirk iye' 11 in s iyasa I hayatinda anla111l1 bir ycr lula bili r, i.i lkcyi sliri.iklenmek- ve d ire ni ~ lerdc n vc scnd ikal harckctlcn habcrler yer aliyor. Siteni n ni r de For11111 boli.imi.i tc oldugu ~'a 11 g 1 n d a 11 ku rt ~1ra b il i r. var. Eibell\:: y i.iz yiizc yapilan t a rt1~ 111 a l a r l3oy k· hir n.•ph..:yi kurabilmek ic,:in onemli gibisi yoktur. Fon1111 bti lUmi.i bunun ) cri ni lutaniak nokta lanm 11 var. Yakla~an bclcdi vc tutamasa da ba~ka ti.irli.i bir araya oclme b scc,: imlcr i bti) le bir ccphcnin olu~umu~ u .

1mkan1 bu lamayan lar ic,:in g,crckli bir tart1sma saglayabi lmck i<;in bir ad11n olarak kull anilaplatformu. i:f~·i il1iicadelesi web sitesi sizbilir. 2002 Kas1m sc<;iminde olu~turulan lerin de katkilannizla daha da geli~ecek ve Emck. B:ir1 ~ . Dcmokr:1si B!oku. !x\~!:i {)teki mi.icadelemizdc mi.itcvazi bir arac,: alma sosyalist partilcr \C ilcrici bir yonctime sahip gorc\'ini lay1k1) la ycrinc gctircccktir. I lcr olan kit le 6rgiit leri ol mak lizere. biitiin ti'irlli gi.>ri.i~ vc iincrini1.i pos1o(a,isci11111cadeh·rniicac.klc<:i gii<;lcri kapsayacak tar7da si.11c·1 adresinc ilctcbilirsiniz! gcni$1Ctilcbilir. /\ma bu sadccc bir ad11n olur. (iinkii mi.icadelc sc<;irnlcrlc s1111rl1 olamaz. /~·r;i Miicadelesi asil miicadclc fobrikalarda. i,svcrlcrindc , , ok u1larda .,. c soka!.. larda vcri le eek ti r. I rv1art tczkcrcsinin rcddcdil mcs indc o nurl u bir rol oyni1111 1 ~ ol;i11 -;;JVH!;i kar!;i1l 1 h;rn.:kct. ya~a<l 1 g 1

9

i~·c;i i'1iicadelesi

Eyliil - Ekim # 8

•

1,~; Miicadelesi' nin

2004 yerel se~imlerine ili~kin tavr1 2004 Nis<1n1 'nda Ti.irk iyc, bu kcz ycrcl se<,:i m lcr i\ in bir kc1 da ha sand1ga gidiyor.

Sosyal ist lcr vc . K ii rt harcket i bu se<,:im lerdc nasil harckcl ctmc li'? i $(:i i11iicadelesi, b u konuda son dcrccc bcrrak : 1995 vc 2002 sc<,: imlcrind1.' tohum lan attlm 1 ~ olan b irlik, bu scc,: imlcrck bir iist diil.C) c s1c,:rati1 111a l1. KU rt harckct i vc :>o:->yalist sol. k itlc iirgiitlcrini de sc l'c rhcr edcbi lcc1.:k b i r yak 1 ;1~1111 la ycrcl sccimlerc hiitiin di.i1cn • parti lcr i nc b i r altcrnat i f o l u~ t u racak bir g tic,: lc gi rmeli . .1\ma altcrnat ir. sadccc yan yana gc lmck lc ol11~ t u rul 11111 7. . /\ ltcrnat i ( g[iciin yan1 s1ra poli tikay la oh1$tt1ru lur. Dolay 1s1y la. olt1$l urulacak birl igin scc;mcni n k ar~ 1 s1na nas tl bir p rograrn la <; 1kacag1 bc lirl cy ici obcak t1r. Bu progra111111 ana hatlar111 1 tart1$111aya ba~­ l;iyabi lmck i<,:1 11 i}ncc be led i ye Icri 11 i<; i ndc y;1$Hd1g1111 1z topl umcln nasil h ir ycr tuttugunu nrndcleci \· C gen;:ckc,: i bir wr;,da kavrayabi lmcm iz g.erck ir.

Fark l1 Ulkc lcrdc bclcdi ye lerin tar ihsc l ge l i!?mcsindck i o;-:giil I iig Un yaratt1g1 gorel i frtrk l11! k lar nc ol ursa olsun, be lediyc lcr i9inde ya!?ad1g 11111 z kapita l ist toplumda devlet ayg!l 1n111 ycrcl organlari d1r. ( Rurjuva demokras isinin bc~igi l~r itany<1 adalarinda ycrcl oo,·crnmcnt'' , )'alli .. .;vcrcl )'i)nctimlcrc .. loca l .::hUkiimct" ad 1 vcri I mes i bo~una d1.:gi Idi r.) Bu nitcl iklcriylc bclcdiye lcr, li beral sol un pck scvdi gi siv il top l umun yatay i li ~k ilc rin i dcgil , burju va t opl umunun s111 1llan arasmdak i iktida r ili~kilerini tcms i l edcr. Ser111ayc11 in iirctim i nde vc cl aha da fozla ycn iclen Ureti m inclc. art 1dcgerin pay l a~ 1m111da vc kcntscl toprak ra nt111 1n bi}! ii~C1111 iindc be led i yelcr, s1n1flar aras1 vc mii lk sah ib i s1 n1flar i<,: i ili~ki­ kri n d (i;-:en lcnmcs i ndc biiyiik ro l iistlcn irlcr. l~ u yiizdcndir ki . kentsel toprak ran1 1 ile en yak1 ndan ilgi li kapi talist scktikl crdc ( i n;;aat, konut, turi1.m, 1a;;1111actl1k vb.) faa Ii yet gostcrcn scrBelediyeler ve s1n1f miicadelesi mayc grupla n ve buralarcla va rl1 k lan 111 surdliSon yi rm i ytlcla solda bclcdiy clcr konusun- re11 kiic,:iik burj uva gruplar (111i n ibi'1s<;iilcr, takda bir d i;-:i hayali dli;;lincc yay tld1. l~ un lardan sicilcr, butikc,:ilcr, ikram sckteirii vb.) bclccl iye b iri, hc lcd iyclcri n "si vi l topl um " un bir unsuru se<; im lcri ic,:in biiyiik mlicadek lcre g i ri~ irlc r. o ldugu yani lsamas 1 I .ibc ral sol, bb) le J3elcdiyclcr. tcmc l olarak, bu gruplar111 prokalc\·h inc vc bi rb irlcri,·lc rckabcr ir'I" indc yaparak, bc lccliyc lcri . biitiin kiitliliik lcri n anas 1 tarv~1 .J olara k gi'irdiigii merkc7.i de\' let in knr~ 1 s111a c,:1karlan111 savunma ara<;: lan d1r. 13u yiizdcn de, ko .,.,v u\'or vc b ir bak1ma "\lic.:cl ti vor. l3urada11 mcrkczi dcvlctten nc daha az k irlidir. nc de "' _, harckctk solun bclccliycler alan1ncbk i poli- daha dcrnokratik. nu son nokta. sol libcralizm in son yi rrni 1ikas1 konusunda h ir dizi ha val i vc hav;-ilci , ytlcl1 r yaymakta o ldug 11 ikinci yan tlsamanrn ta f1\l Ii I i k ii11criyc \ '<I rrn a k kolay la~1 yor.

1995 ve 2002 seqimlerinde tohumlar1 atllm11 olan birlik, bu seqimlerde bir iist diizeye s1qrat1lmal1. Kiirt hareketi ve sosyalist sol, kitle tirgiitlerini de seferber edebilecek bir yakla11mla yerel seqimlere biitiin diizen partilerine bir · alternatif olu§luracak bir gii9le girmeli. Ama alternatif, sadece yan yana gelmekle olu§turulmaz. Alternatif, giiciin yan1 s1ra politikayla olu§lurulur.

.J

10

}

EyliH · Ekim # 8

f $r;i Jl.1 iicadelesi

kcndisidi r. Sol libera lii'mc giirc, ye re l dcmokratikti r. merkezi olan 1sc anti<-t:'>,in karclcrnok rat ik. nu "'vaklas'\ 1m gcr1·ckli y 111 a~ 1kli g 111 a biiti.'lni.'lylc i11dirgcmcci bir larzda )' akla~an kol;iyc1 bir ~cmay 1 temsiI eder. l·:lbc\\c insanlan n sadccc ) ere I halk1 ilgilcndircn kararlan ,'crcl dli1c', ck almas1 demok ratil-. bir damar 1a~11" /\ma 61.cllil-.lc kapitalist loplumun (iretici giic,:leri sadc1.:c ttlu:-.al cilc;cktc dcgil . uluslnraras1 filc;cktc bik t0plum-;alla)t1r1 111~ oldugu. blil (i11 cogra(va lan n i<; ic,:e gci,: rni ~ oldugu bir cliinyadi1, ..sadct:c ycn:I " olan ~ey­ kri n s1 n1rl an ncredc \:i.1.ilc1.:ck1ir' 1 imar planlan111n )'Crcl '-)lmas1 ~•>crcl-.ti•ii so,·lcncbi lir. ,:-. r Arna C,:C\'rc. larih vc doga mira..;111 1 mal1\ eden bir imar pla111 yerel olarak karara bagland1 di) e dcmokratik midir? 0 c;cvrc. larih \C doga. ayn1 zamanda ii Iken in ()tck i bi)lgdcrinck ya~a) ;m in~anlara . hana bliliin i11sanl1ua ail deuil midir') ikint:i si . dogal ya da 1op lu111sal olaral-. ~l\ a111ajl1 kcnl vc yi)relerin .1.cngin li ginin sackce o hi5 1gclcrde bcncilcc ku llanilab il mcs i, bolge ler aras1 ,ven idcn bi:i lli slim rn ckanizrnal arin1 11 ''ye re II ik- demok ras i.. 1·onn Li I0 le me Iinde blitiinli'<le ortadan kald1nlnrns 1 nnlaml1 m1d1 r? , Daha birc,:ok ~e) st)) lcncbilir. /\ma hu iki son1 bile. dcmokrasi ile : en.:llik aras1nda kurul nw: a <;ali~ilan kola: c1 ()1dc~ligi11 hie; ck su gcc,: inni:z ol111ad1g1111 giistcrmcktcdir. I Ide hele )Crcl in r,: 1ka rlann111. bi r iinccki paragrafta gi.irdiiglimiiz gib i. kcrllsc l loprak ran 11111 payla~mak ic;:in kirli sava~ l ar vcrcn brnj uva vc kli<;lik burju,·a kmman lnrca la111mland1g1 bir diinyada !

C1,:i'11H.:li yanrbama ilk il-.isindcn daha esl-.idir. ama ilk ikisi 1araf111dan bcslcncrck daha da giic;lii bir hayal halinc gclmi~iir: bdcdiyc sosyaiiz111i . i~<;i ·rn111'1111n \ e bLiiiin Ci'ilcnlcrin. ni: kadar hli) Lik \ 'C gl'lc;lii olursa olsun , tck b1r kcnli n bclcdiv<.:s indc ik1idar~1 , ~

1

-

-

.

gel<.:rck ko~tillan111 kalic1 bi<;imdc dii.1.cltcbilecck lcrinc inannia ha ya Ii nc veri le11 add 1r bu.

Sosya l istk rin bcledi ye scc;imk rinc ya kla$1m1n1 di:ri 11de11 bdir k:: c11 :)it' ha ya I. !3unn i11a11an :-.ns:a li st. bclediyeyi . ki:nti cmckc;:ilcrin c,:1kan11a u: ~nm olarak yiinetilccck bir iktidar odaQ1 olaral-. !!t1riir. Bekdi,·cnin mcrk<.:.1.i de' , ~ctin ckono111ik olarak eline bak111Hk /Orunda oldu£!unu, politik olarak bask1s111a tabi oldugunu unulan , gerc;ck iktidann ancak mcrkcLi dc' let arac1l1g1) la l\.:thed ilebilcccg i yal 111 g.cr<,:cgini bula11d1ra11 bir ycrelc ilikti r siit. konusu olan. 13clcdiyclc rin, burjuva dcvlc1ini n ikinc il vc !<'\hi oroan lan olduc>u oer1·et>j bir kei' kavy .=_., rand1g111cla. sos: alistlerin bclcdiyclcrc csas olarak kitklcrin iir!!iitlenmcsine, sosva , li zmi bcnimscmcsinc \ e Sll11 f mi.'lcaclclcsi11dc daha ilcri a11li111lar ic,:in birer hai'1rl1k rne,·1ii olarak kulla11!1111;h111a yiini:l il-. bir yakla~1m bcni111sc111cs1111n tck gi:rc;ckc;i ;, o l oldugu () l'la\ a c,: 1kar.

-

-

~

~

~

-

Belediyeler ve Kiirt sorunu

Burnya kada r gene! olarak kapitalist loplumlarda. 61.cl ola rak da Tiirkiyc ' ck bclcdi' clcrin temcl ij1:ellikkrinc dc!!indik. !\ncak Kiirt :-.oru11u i-;;in iyinc sol-.uldugunda. bcl•.xii) clcri11 fork Ii bir 1:?1kta gorlilmcsi !!erck1iginc ku~ku yok . Egitimin her boyutunun )Crel ik tidarlara lcsli m edil mcsi, /\I3D'11in giinC\'., C) '1lctlcri ndc oldu<>u 0 b<>ihi )'Crcl nericili<'•in Darwin 'i n ok utulmas 1111 yasaklrnnas111a kap 1 ac;abilir. /\111a di li ve klihiirii onlarca y ild1r inkt1r cdilcn hir lla lk111 sorun lan go1 t1nlinc al111d1f!1nda . hir dir.i i~lc,· in 'c ycikinin )Crl'llC~lirilmesi clhcuc i)zcl bir acili)cl 1a~11-.

1991) ~c<;imlcrindc -l0«1 yak111 hclcdiyenin 1-11\Dl"P wrar111da11 kazandm1~ ol111as 111 111 Kiirllcr ac,:1~ 1 nda n bir kaza11 1111 olduguna ku~l-.u yoi-.111r. :\L' \ar ki. ycrclk:;.1111.:11i11 kc11d i ha~111a KOrt lcri n so run la r111 1 yii1.ch ilcFarkll iilkelerde beledlyelerin tarihsel ccgi 11 i haya l ctmck de biilii niiylc ya n l 1~ olur. geli§mesindeki tizgiilliigiin yaratt1g1 Her ~eyden iince, di!. cgitim ve gtireli farkllllklar ne olursa olsun, kiihiir dii1i:yindc bir 1ak1111 )Clkilcrin belediyeler i9inde ya§ad1g1m1z )Crcl :iinetimlcrc aktanlmas111111 ilcrici bir hamlc olabilmcsi ic;in mcrkc1i kapitalist toplumda devlet ayg1t1n1n dc' lcl dii1cyinde bir 1ak11n a1 il1m lan11 yerel organlar1d1r. daha ii11t:c gcn,:cklc~m i$ o I111as1 gcrck ir.

11

.

-

1

~

~

Eyliil • Ekim # 8

i$~·i Miicadelesi 1111~t1r.

Bclediyelerde izlenen poli tikalann ve ortaya konan prat iklcrin onemini anla1nak i9 in 3 Kas1m ' da yapilan genel sec;:irnlerde altnan sonuca r bakmak yeterli olacakt1r. 3 Kas1111 se' " 9imlerine DEHAP 9at1s1 alttnda giren Emek, Ban~. De1nokrasi Bloku 'nun ... , \ umdugu oy oranma ula~amamasmda rol oynayan onemli laktorlerden biri . .... llADEP' li bclcdiyelerin bazilannin ·'•'t!a(I._, _..., '- ._.,. yaratt1g1 dU$ k1nklig1 olmu~lu . 13ele" ,,, . •"' '• l: ll'..'v_..,_·~'~ ~ .. ..,.._ , diyeci lig"•i bir 91kar kap1s1 olarak goren .. - >jJ~ r:« "-"' ., .. ~ · ' ~ .: : "' ,:_ :..--;... "'- ~ citizen part ilerinclen c.;ok da fork I1 bir I:g.cr Kii rt di 1inc vc kli ltlirline yoncl ik bask 1c1 prat ik sergilemcycn bu belediyeler, soz konusu yasa vc uygu la11ialar be lccliyelcrin ;.ctkilcrini bolgclerdc oy oran111111 bcklenendcn az olmas1ku~at1yorsa. bu durulllcla cgi1i1ni istccliginiz na nedcn o l mu~tur. 0 halde belediyelerde kadar bclcdi)clcrc ak1ar111. hi<,:bir ~C) eldc ede- emekc;:i halkin vc ezilen ki1Jelerin bcklen1ilclllC/:-.ini;-. Yani ..helcdi)c sos~ali1mi" bir hayal -rine. 1aleplcrinc ka r~1lik vermck. hem geni~ olclugu kadar Kiinlerin ) crel kurtu lu ~u da bir kcsimlcrin gUvcnini kazanmak, hem ck solun hayal olarak kalmaya mahklimdur. Mcrkczi en biiyiik zaa fl an nclan biri olan zay1f kitle dcv lcttc rn cvzikr yara11l a1llad1k1,:a. ycrcldc baglan111 gii<,: lcndirmek 1c;111 atilmas1 gerekcn dd1.: cd ilcb ilccd; ka1.an1mlar her 1.aman s1111rl1 onem li bir ad1mcl1r. kalacak11r. ikincisi. ycr..:llc$11lC. gcne l bir cgi lim 2004 yerel se~iminin olarak. bir lilkcnin yoksul biilgclcrinin aleyezilenler a~1s1ndan anlam1 hinc r,:a l 1~11-. 11olgcsel ~;cnidcn biilli~lim mcNisan 2004'tek i yerel sec;:im, Ortadogu'nun kani1.malar111m ortadan kalkmas111a yol a91lg1 ve T~irkiye 'nin bir firtmarnn i9inden gcc;:tigi' bir Ol<,:(ide. ycrcllc~rnc yoksul kcnt \'C ) ijrelerin doneme denk gcliyor. lrak/ Klirt sorunufflirkcndi yag1yla kavrulmak zorunda ka lmas1 .kiyc-/\BD ili$k ilcri bir yumak haline gclmi$ d1.:m1.:ktir. Zeng.in bolgc kendi cografi alaninda durumcla. /\11 vc K1bns i~in bir ba~ka boyutu. iirc.:t ilcn (kgcri benc ilcc tlikcti rk1.:11. yoksul bolEkonom i her an ycni bi1; sars1nl1ya dl.i~ mc olagl'll in b1.: kdi ycs i ha lka hiY1111.:t giHiirmck i<;in sil1g1yla kar~1 kar:;.i ya. Bl.it011 bun lan n li:c.crinc, 11c kadar c;1 rp 1111rsa <; 1rp111s111 kaynak bulamaz. cami ilc k1 ~ l;n1111 kamp l a~ 111 as1 gel iyor.

Ni hay1.:1 ve en \jnemlisi, Klirt toplum u da Tlirkiye. dlizcn in ii,:inde yerle~ ik bir tak1m s1111 ll1 bir toplumdur. l~clcdiyclcrin, serniayc<;1karlan11 s61.ci.illigiinli yapn1akta olan iki farknin ycnidcn iiretimindc \ ' C kcntscl toprak ran11 kutup arasmda derin bir gerilirn ya~1yor. i$te, 1111111 biihi~limlinde i'istl~ndigi rol. Ki.in kcntleri 2004 sei;irninc ili$kin e1nck~iler ve Ki.irtler i~in de a~ ncn ge~erlidir. Dolay1 s1yla. sorunu a~1s1ndan ccvaplan111as1 gereken ilk soru.

-;adccc Kl'lrl halk111111 gene! haklan dlizcyi ndc TOrk i: e ' yi bu iki kutbun ~ckim alaninclan ck alan. s1111fsal bir bak1:;i ac;1~1 gcli~1ir1.:mc)en koparacak bir a 1 tcrnal ifi n ya rat ii 1p yarntilamayak l a~1mlar. cn indc sonunda ba~ans1z olnwya yacag1. /\KP' nin ycnilgiyc ugratil111as1 elb1.:lle 111ahkt1111dur. 13elcdiyclcri mlitcahhitlcrin, ta$1halk1n i,: 1kanna olacakc1r, ama bu yenilginin 111ac1l1k scktiiriini'ln. ikr:im vc turizm sckbedeli 29 Subat91 gliylcrin bir zafcri olmati1rlinlin yagmasma tcrk eden· bir yakla$1 lll, maltd1r. k1sa slire i<;indc rii~\'Ct<,: ili gin . yobuzl ugun. iikinci mcscle, Tlirkiye'nin yak1c1 sorunu halc pislikkrinin bdedi)t:yi hir kanscr gibi Klirt sorununun ban$9il ve siyasi ~ozlimii yi>sard1g1n1 dch$dlc giircccktir. nlindc (in cm Ii bi r basamak olu~ turacak biyi mBu sii~ lcdiklerimiz teorik ~cylcr dcgildir. de DEHAl''111 Kl'lrtlcrin ya~ad 1 g1 kcnt ,·c Son1191<ln bu toprak larda somut olarak ya$an' •

t

•

' '

\I

-

12

i~ri ill/iicadelesi

Eyliil - Ekim # 8 beldelerde 1999 sec;imlerindeki ba$artn111 da cilcsinc sl(,:ray1p s1c;rayamayacag1. Bu anlam 1yla, Nisan 2004 sec;imleri, Ki.irtlcrin bu c,:ok has-

i $<;:i ve cmek<,:i leri g iderek daha da yoksulla$l1ran iM F rec,:etelerine, neol iber al politi kalara gcne l i tibariylc kar$1 durarak, bclcdiyc lcr ozclinde bu politikalann uygulai 1-

recegi b ir mesajm la$1y1c1s1 olma potansiyel in i ta$1yor. Elbette, O rtadogu'dak i pallamali geli$1ne ler ve devletin izledigi politika an lam li bir sec,:imc uygun bir ortama izin verirse.

2004 sec,:im leri ay111 zamanda, Ti.irk i$<,:i vc emckc,:ilcrin politik hir s1c,:rama yapmas1111n plat formu olarak ku l landahi lir. 200 I krizinden bu ya na arwn i~sizlik ve yoksul luk , csncklik vc i.)zclk~tinn c kar$1s1 nda bi.1yi.ik <.il<,:Udc sr.:ss iz kalan i$c,:i s1 111f1 ve cmckc,:iler, en az111dan bUyi.ik metropo l lerdc bir alternati r yo luncla seferber edilebi l irse, s1111r m i.icade lc lcri ni n di.izcyincle b ir yiikseli$in ilk ad1mlan at ilm1$ o lur.

Sosyalist sol ilc DEHAP aras1nda yapdacak bir sc<,:im ittifak 1bu iht iyac;l ara kar$ll 1k verebi Iced.; tck <;:ci1..Umdi.ir. Ne var ki. 2002 sec,:im leri nde ya$anan deneyim, sosyali st lcrlc DEHAP ' in yan yana gelmesin in her durumda bek knen sonucu vcrmeyccegini gosterm i$tir.

Kas1m 2002 sec,:im lerin e kat1l<111 Emek 13an$ Demokrasi Bloku (EBDB) Ti.irk tarafmdaki i ~c,: i vc cmck<,:i kitlckrc u l a~~11na1111~t1 1'. Bunun nedeni csas olarak politiktir. Blok, (izelli k le DEi l/\P'111 iMF vc bu1juv;1zin in ckonom i poli tika lan n1 ve /\BD'nin sava$ haz1rlig1111 yeterince kar$1s1na almamas1 dolay1s1yl a, i$c,:i ve cmek<,: ileri n somut c,:1karlanna seslenemem i$tir.

13eled iye se<;im lerinde ay111 hatan111 tekrarlanrnas1, sonucun y inc hi.isran ol111as111a yol ac;acakt1r. Ostc li k. yerel y.onetim ler progra111 1 a<; 1s11H.fan tch Ii kc u i'uk ta berrak bi<;imde gori.inmektcd i r. i:f('i Miicadelesi'nin bu say1s 111da /\.

Ekber Dogan ve $ iar Ri$vanoglu'nun yaz1 lannda ayn ntil1 olarak ele al111arak ortaya

111as1 noktasmda atil an somut ad1mlara kar$1 i$<;i s1 111 f111111 taleplerinin savunucusu ol ma k, geni$ emekc,:i kt:si m Icri n gi.i vcn in i, destegi n i kazanabil mek ic,:i n hayati bir onernc sahiptir.

B una paralel olarak beledi yclcre ''y<Snet i$im"

konuldugu

gibi,

T i.i rki ye

bwjuvazis i , y en·ll c~mc rr0grarn1n1 oze!!e$t irme, "y(ineli$im'' ve i$<; i hak lan nm gasp1 ik ic,: i<,:c sokarnk glindeme getinnektedir. Emek<;i halk i<; in uzun vadedc bi.iyi.ik zararlar · doguracak o lan bu yeni yap1, DEHAP tara!'mdan ·'yen.:! vonet imlere aQ 1rl1k verdi ~ <> i" .:;> oerekres ivle " Y.; desteklendi<ri takdirde kurulacak Blok'un ;::::. i$<;i leri n, em eke,: i kri n vc k cnt yoksu I Ian n 111 <;:1karlanna scs lencrek gi.ic,:lenmes i miimki.in olamaz.

kavram1 <;ev rc sindc olt1$lUrulan yak la$JJna iki rciksiz bir ka r$1 k oyu$ serg i len rn el i di r .. Yoneti$irn" an lay 1$1 c;:erc;:cvesindc lrnz1rlanan Ycrcl Yonetim Yasa Tasans1 ' y la bc rabc r bcled iye kadrosunda c;a'1$makta ola11 i~c,: i lerin kaclrosuzla$llrl Imas ma vb. kar$1 c;:1kilmal1cl1r.

Blok, ayn1 zamanda, ABD' n in cmperyalist sava$ 11ia ve Ti.irkiye' nin bu sav<1;;a o r ta k ol rn as ma kar$1 net ve tutarl1 b ir politika belirlemel i ve bu baglamda bcled iyclerin sahip oldugu bi.itiin yctki lcrin sava;; kar$1ll m licadckn in hizmeti11e su11u lm asm1 savun111alid1r. brnegin, i ncirl ik Ossi.i dolay1s1yla kilit bi r o nem l<l$l)'(lll vc £31ok'un oldukc,:a g iic,:li.i o ldugu Adana kenti "ban$ kcnli" olarak i lan cdilmcli vc bekdivenin incirlik'tc iscralc lb destck yi)ni.inde yapilacak her tiirli.i c;:al1$111aya kar~1 wv 1r alacag1 h<tl ka cluyuru lmalicl1r.

Bu programatik yakla;;1111, ayn1 zamanda, 81ok'un kapsam1n 1 eta bel irlcyecek b ir ni tcl ik t;1$1yor. B lo k ·un ''sosyal demokrat" o larak a111 Ian merkez sol i le birl ikte kurulabi lecegi, hatta kurulmas1 gerektigi fikri sol un baz1 kesimlcrinclc ve DEHAP i<,:i nde kabul gbrm ckteJ

dir. Oysa, CHP. YTP. SUP ve DSP gibi parti ler, burjuvazinin bckd iy clcr konusundaki progrnm 1na farkli derccc ve bi<;:imlerde angajcdir.

Onlar111 ufku da iizc lle$tinnc, "y(.ineti;;im" ve i;;<;:i hak lan 111n budanmas1 ilc ku$atdm 1$t1r.

Oy lcyse, bu parti lerle olU$lUru lacak bir ittifak J1a!k~n gO;~tln· cic tJir ti ltcril<tti f y·<1ratr(1 <l o lasil 1g 1111 o rtadan ka ld1racakt1r. i}<;i M iicadelesi. i;;~ i lcrin, emckc;i lcri n vc K L'1rtl c ri11. oteki bi.i ti.i n ezi lc nl er le bir l i kte <;:1karlarm1 savunacak bir sc9im ittifokinda canla ba~ l a i:,;a l1$acakt1 r.

~

i.~<;i 1l1iicadelesi

13

i~'(i Miicat!elesi

Eyliil - Ekim # 8

Egemen belediyecilik anlay1'1

ve alternatif sorunu ·

gcrili mlcri n ylik sckl ig i vc mekansa l ayrirn l a~­ mala r (gc11 ola~ma lar ) o rta ycrdc duruyor. ()n(im[izdcki sc<; im yan$ 1ncla ozclclc AKP'li , ocnel olarak da 0 cric i vc m ill ivct<' .,, 'r' i

A. Ekber Dogan

2004 Ycrd ) iinc ti 111 scc,:imkrinin y;1kla~­ mas1 hem ...._g(indc lik ..vasa11111111za hem de sivasal ' ... giindernc her gc<;cn giin daha fozla etk i cdiyor.

Pck <;:ok kcnt , .c kasaba yl.°inct imi hon,:lan

~

~

adaylar111 pck c,:ok kcnttc bliylik l.il<;:Li<lc rnk ipsi1. olacak lan an l a~1liyor. Bunlann kar~1s111a

ncdeniyk <;a l1 ~~rnlar111111 rnaa~la l'Jn1 \)clcyern c1.kcn . kimi bliylik kcnllc (mctropo l J be led i ye yiinc\ im leri sonsuz bi r kaynak savurgan I 1g1yla, .;;ok f<v.la clli~iinl'1p pl<rnlarnacla11 yollar. kiipriik'r. gl'<;:il lc r yap 1yor, ycni kald1nn1 la~ la n dii~ li yor. rck rcasyon Iara g i di yor. 11 u yonct im lcr ka~· nak Ian kcnl 111cka n1na plans17. b i<; i mdc giimcrken. bu kcnt lcri n en onern Ii

cmckc;;i lcrclcn. czi lc n lc rdcn yana i lcrici hcrhangi bir al tc rm11il'i11 c,: 1karilmas 1 chi$iik bir o lasil1k olsa da en az111dan bclli bir iddiay 1 ta~ 1 yan la r a<;:1s 1ndan. cm ck orgiit Ieri n in vc sosyalist so lun scc,:imlerdc iz lcycccgi <;:izginin vc hcclcllcrini n hc l irlcnmcs i bliyiik dncmc sahip bir konudur. nu noktada tarl1$1l13)'1 dogru bi r 1.cm i nde ger<;:ck le~l i rmek 1<,: 1n belcdiyckrin kap italist sistem ve clcvlct ayg1t1

soru n la ri olan: gccckondu a Ian lari nd:-ik i korn.1llan 11 kacle rin c tcrk cdil111i ,:;fi<1i "; ::=-i· bckd i yece

i<,: inclc nercye oturclugu, hugi.in diinyada ve Ti.irkiyc'dc hak im olan bdcdiyccili k paraclig111as1111n

r

Tiirkiye'de hakim olan belediyecilik paradigmas1n1n ne oldugu, onun belirledigi 9er9evede yap1lanlar1n ne anlama geldigi, bu 9er9evede sosyalistlerin savunmas1 gereken emek9i ve ezilenlerden yana demokratik bir belediyecilik program1n1n hangi perspektif ve ilkeler iizerinden tan1mlanmas1 gerektigi konular1nda bir a91kllga ula1mak gerekmektedir.

nc oldugu, onun bclirlcd igi c,:cr<;cvcdc yapilanlarin nc an lanm gclcligi, bu <,:cr<;cvcdc sosya l istlcr in savun111as1 gcrekcn emck<;:i vc c1.ilcnlcrdc11 yana dcmokratik bir belcdiycci I ik prog ram1n111 lrnngi pcrspcktif vc ilkeler lizcr indcn lan1111lan111as1 gcrck t i gi konu lannda hir rn,:1kliga ula$mak gcrck rncktcd ir. f\ila kalcmi7. buna ufak

su nu Ian h i z1nc1lcri11 pek c,:ok cm eke,: i ai kn in al1111 glic linii <t ~a n ~ck ildc pahal1 fiyatland1nlinas1: i1ltyap1 yctcrsi1Jikleri: licrcliylc gc<;i ncn

da o lsa b ir katk1 :;unabili rsc amac111<1 u l a~ 1111 ~ olacakt 1r.

c mek\:ilcrin clli~iik i>icrcl. i ~sizlik, diizcnsiz

Kapitalizmde kent ve belediye

i~lcr sar111ali11d~1 ser;ikl ko5ullari nda ya5a111aya

1930 yi1111da

c,:1kartiln11~ vc gene! anlamda

1.o rla11 1nas1) la k;1rnk1crizc o la11 kcntscl yoksulluk: g clir dagd11111 uc,:uru111Llnn1 11 dt:ri n-

ken\ vc k(iy g ib i y crcllik lcrdc ya~ayan lari n

lc~mcsinclcn. ctnik. dini ayr11 11uli k ta n kciynakli

ortnk ycrc I gcreksi n i m lcri n i kar5 il amak 1c,: 111

i Ii ...0.i n i k\)rt1van I 580 sa ~v ii 1 vasada i I gcr·crl "r

....

14

.I

"'

'

EyliH · Ekim # 8

/ !f{'i 1l!Jiicadelesi ck111okrnt1f..l1 f.. \aat11ndcn oiduk<,:a ll/<lk bir :--is\c111d ir. ·1lirkiyc.: ckrnokras isi ni n olu 111!-.u1l uklan 11a ck olarak, (i1e ll ik lc rnc tropn l kcnl lcrdc.: bii\lik mali\'ctl i projclcrc paralcl hii;imdc a rl~lll tcknokralik ha k1 $ \'c biirokrntik i$kyi$ bekdi\ c.:kri ) e1·cllik1c11, onun gcn;:ck sorunlanndan u1ak yaprlar halinc gctirmcktcdir. nu -;iirc.:<;tc clh-:11c )' crd : iinc.:1imkri11 bir pan; a"' oldugu hurju' a de' kt : tinc.:tim modeller inrn s1111rla) 1crl 1k lar 1 bii) iik pa) sah ibidir. 13u s111 1rlan pan,:nlay<1<.::1k ) a da gc11i:;.klccck altc rnati r kcnt <;c l pol itik;ilan n \ 'I.! o nun la haglant il r ycrcl de1n \lk r:1si, l-.;Hil1111 talcplcri nin yctc ri nce !-tih,:ll'i olmay1s1 da b11 ko1111da ivi . . rnscr nlnw,·1 . 1nrlcbl1 . r111<l ktad1r. ··Ycrcl -!!.iindclll ~ I " liirii11ck:11 so11 yrl larda rc\a<,:ta olan )'crcl )iincti~im {)n1c.:kkri11i11 'aad clligi dcniokratiklc~mc ise (bu konunun a) n1111s111a bir sonraki billiimdc girikccktirJ) cn:I !-ii) asclle i~vi s1111f1111 daha da 111a1jinallc:;-1ircn hir kam usa l alan ii;crisindc ulusa l 'c uluslarara:-.1 bu1:ju,·a1.iy i ,.c dcvlc.:1d1:;;1 k u r u l u~ U>DK)' l'orrn u i<; inclc o nun ()rgiHk ri ni gl'l <;lcndiren ycn i bir a nti -d..:rn okrat ik c!!.ilimi n 1e111clkri11i diisc.:mckted ir. l~u 11edc11k . ycrcl yiincti111kri daha iyi a nlamak ii:;in par~·as1 olduQu de\ kl <l\'!!lllna, onun .\'erindcn 'iinc.... ,., ... " time ili:;;kin hc11i111:-....-digi modclc bakma11111 gcrckir.

De' kti her tiirlii s1n11l1 to plum yap1s111cln cgemc.:n o lrn1 lircti111 tart.t vc ili~kikri) k orta \C)a u1.t111 ,·adcdc u:um lu pol itika la r it.lcycn. bu sa)c<k dc :-. 111 1r ege111 c11l igi ni \·c sii111(iriis[i 11 li sii rcllirc11 vc sa \'ll llilll as li orµ.Utk11111..: Cllar;.i k ta111 111 layab il iriz . .1\ ncak hu i'ir!.!L'1tk11111c\ c.:oc... . i L'kP110111i k indirocmc.:cilikk ,:::-. .::-111 en "1111tlan11 basil bir hizmctkanndan 1iyadc kc.:ndinc.: ii1gii <;rkarlarr 'c am a<,: I arr olan. loplumo.;al s1111flardan (gi.irccc) ozcrk bir kurum hi<; i111 i11dc.: giir111ck gcrckir. Bu ii1clligi sa-,c.:sindc de\ kt. kapi1alis1 toplumda ··bCitlin bur juva1 i11 in ortak i ~kr i ni) iirlitmc·· kapasi tcsinc sali ip ol111:1ktad1 r. l(;tpicali st de' let..: :-111 11'111 1 ili sksal l-. ar:1ktcri 11i 'crc11. iirc1i111 \T biiliisi' • • ilc.:ri nin bcll-.1.:111 i ~i 11 i o l u~ turan ii1cl 1niilkiy·c1 'L' an1 dc!.!cr1.· l'I konul111a bic1111i11i .. . ...!.!li\C.:11..:c' _, c alm1~ olma"idrr. Bu bafdamcla Siil! r c,.·a11~111<1'>1111 dii1.cnklllt..') ,. ' ... ll1plr11nsal dii1.c11in is1ikran111 saglam;iy:1 ~·al1~a11 kap11alis1 dc.:,ktin rcjimi dcmokratik. otoritcr ) a da tota litcr bi<;imkr

.

"Yerel giindem 21" tiiriinden son y1llarda reva~ta olan yerel yiineti§im iirneklerinin vaad ettigi demokratikle§me, yerel siyasette i§~i s1n1f1n1 daha da marjinalle§tiren bir kamusal alan i~erisinde ulusal ve uluslararas1 burjuvaziyi ve devlet·dl§I kurulu§ (DOK) formu i~inde onun iirgiitlerini gii~lendiren yeni bir anti-demokratik egilimin temellerini dii§emektedir.

-

kurLJ hll11$ yiinctim hiri mlcri obrak 1an 1111 la1w 11 'ere I 'ii11..:1 im kr. \'..:rinc.lcn vii11..:1i111 iIke:-.in in )'<l) g.111 kabulii 11c.:dc11i\'le kapila Iisl clc,·k1 a)gllr i<,:indc i"inc.:niini son 30--Hl yrlda gi11ik<,:c an11r1111s11r. . Kcntscl alanlarda .\Ctki \'C -..orumluluk -.ahibi iki farklr kuru111 olarak, hckdi'• cl<'r V(' ii ii1cl id;irckri g[idi hirbi 1·i 11i11 tcrsi bir.viinde nrtnn .,,,·a da a1;llan .\ Crindc.:n 'ii11eti111 " i111kr id ir. 1:ra11s 11. 111odcl i di\..: hi line n \ ' C • Tlirki) 1.'°<k l 00 ) 111 il:;;k111 hir sl'ln.:d ir gc<,:LTl i olan hu: \)11('ti111 :-.i~tcrn i g_L'11dli kk: iin itc.:r ulusd..:' kl Iere i\/giidiir.

YcrindL:ll ) iinctim si:-.tcmi . kamu yiinctimi litc.:ratiiriindcki ··yc.:rd halkrn kcndi cli) k s1.'<,:tigi 1irganlan:a )iinctilm..::-.ini anlatan bir di1i;,,·· · 1a1111n1111111i.i111iddial111nh111<1 kar:;- 111 bu •

;

-'

r

15

Eyliil · Ekim # 8

i~r;i Miicadelesi alabilir.

Kapita I ist top I umda egemen i.i rel i m ve yeniden i.iretim si.irec inin ko!;>u llan nt saglayan dcvlct in bir pan;:as 1olan yerel yonetim ler onun yapt1g111 1 fork I I bir oh;ekte Ve dlizeyde gen,:ckJ e~ti rir. 11unu Tlirkiyc 'de yere l yonetim leri ekonomi-poli tik a<;: 1dan degerlend iren bi rkac;: isirnden biri o lan Bi rgi.il /\yman Giiler $6yle (izct liyor: " Ycrcl yonetim kurum unun devlet bl1tii11li ic,: indc ald1g1 kon umu tan1 mlamam1za yard1 mc 1 olaca k ()zclligi, kapita list i.irel im si.ircciylc degiL yen idcn i.ireti rn si.'lrcc iy le ili$kilend irilmi$ o l u~ ud u r. '' 1 Devainmda merkezi yoneti111in dogruclan Lirclim siirecini n i$1erli gi ic,: in c,:ali!;>ma i I i!;>k i lerini n diizcn lenmc::;inden c; al 1 ~ma gi.'l venligine, yat1 n m onceliklcri nin bcl irl c11mes i11dc11, \c~v i k on lemleri ne geni~ bir yelpazeye yayilan mi.icla hal elerde bulunma yctkis inc sahi p old ugunu yazan GUier. ycrel yi)nct im kurum unun s1111rlann111. ··yenid en i.ire1i111 in si.irck lilig ini gi.i ve nce all111a alacak altyapl, t1l a~ I ll1, mckan111 Org Cltlcnmesi VC gene! sagli k gi bi d1~ ko~ u lla n yeri ne geti rmek vc dcgi ~im si.ircc i ilc ti.iket irn in siirdliru lmes i ic,:in gerck li c;cvresc l i:in lcm leri almak olarak bel irlend igini"' belirtmcktcdir-1 . Kimi ii lkelerdc cii\:"' i tim VC )'CrCI (Xl li sli k islcrini de ..\ 'Cl'e i ..V011C\ 0 ti 1nleri n -'vcrine 0~eti rdif•i :=- ni eklemek b erek ir. £3u ycni den Orct im in en (inemli boyutlanndan bi ri de i$giicl111i.in yeniden Orelim idir.

Ycrel yc\netimlerin k imini i.'iret ip/sat111 al 1p sundugu kimin i isc dlizcnkd ig i ma l vc hi1.111cllcr. kcntl i emekc,:i lerin ya~am1111 idarne ~lli rme­ sine, di'1 zen li bii;:imde i$i nc gideb ilmcsine, i$ ve yc rl e~im ycrlcri ndc asgari sagli k ko$ttl lan na sahi p o lmas1na, ertcsi gi.'in i$e ya da i$ aramaya gitmesine ve yeni emck<,: i aday lari diinyaya geti rip bcs lcmcsine clogruclan ya da clolay li yol lardan ka tk 1 yapar. Moclcrn -kapita li st 1opl111n u11 gcl i$im iyk kcntler i$giic i.i niin yeniden i.ire ti lmesin in mckan 1 nlrnt1$lard1 r. Kent yoneti mlcri olarak belcd ivelcr d<.: bu ,venidcn (ireti mde merkezi , hi r 11ok1aclad1r. Ycrcl yiincti in ler (i'izc ll ik lc kcnt 111cka111 dol ay1111 1ndan) scrmaye bi rik i rn siircci ac.1s111dan da <.inernli kurum lard1r. Ycrel ,voneLin1kr imar karal'i an vc 11lanlarna ctk inlii!,ivle, ,

fi ziksel altyap1 ya11rimlanyla mekan ureterek, yap11g1 harcamalarla kaynaklan n hizmetler 1 aras1nda da<'iil n 1m1 n1 ··sac o !avarak ., , ' kamu sektori.indcn ozele mal, hi zmet ve kredi alim1 yoluy la kaynak aktarim1 yaparak, aklanlan kaynaklann C,:C$itli topl um kesimleri arasinda yeni den bolii$l.imi.ine miidahale ederek sermaye birikim inc dogrudan ya da do layli katkilarda bul unur. imar-planlama kararlan ve ken tsel yat1n mlar ayrn zamanda kent lopragm da ran( geliri i.ireten ve varolan ranllan artllnpclii$iiren kararlar o larak degerlendirilmelidir.

Be led iye lerin birik imi nin bo 1U$Ul mesinc miidahaleleri de asil olarak kentsel toprak ranunm bu $ekil de (bir yeri n imara ac; ilmas1, kcntin gel i$me eksenleri ni n c;e~ itl i kararlarla deg i ~ ti r il mes i , rckreasyon vc altyap1 ycnilcme va l1 $ma lari, vb) dag111 lmas1 yoluy la gerc,:eklesrnekted ir.

Bi ri kim sUrcci ni n bir parc;as1 olarak sermayeni n a~ 1r1 bi ri kim sorunl ann1 c,:ozrnek, biriki min farkli sm1flar aras1ndak i b61ii$Umi.inde ve kamudan ozel se~to re kaynak aktanmmda bir clolay11n olmak gibi sosyockonomik i ~lev l er i n i n yaninda, kentler bu1:juva lop lum undaki sm1f1 araras1 <;e li $kilcri kentsclckolojik sorun lar olarak c;arpllarak yans1lt1g1, bu yUzdcn de vcril i sistem in il i$ki l erin i

Modern·kapitalist toplumun gelifimiyle kentler ifgiiciiniin yeniden iiretilmesinin mekan1 olmuflard1r. Kent ytinetimleri olarak belediyeler de bu yeniden iiretimde merkezi bir noktadad1r.

~

yen iden tan11nlayan bir oge oldugu ii;:in ideoloji k bi r boyuta ve kent yc)netirnlei:i ile toplumsa l talep ler ar asmdak i sii rekl i ger i li m ncdcniylc de siyasa l bir boyuta sahi ptir5.

Bekdiyekr in bell i bir andak i ozerk lik dereccsini. yetki gcni $1ig ini, (verecegi) hizmel kapsamm 1 -bu an lamda 'giic;IO ' veya 'guc;suz' olu$Ullu- rnerkezlc i l i~k i si be lirlemektedir.

Gi.:der'i n tk bclirlligi gibi ycrcl y6net im lerin merkezle ili $k isi nin be lli ba$11 lie;: bel irleyeni bulun rnak1acl 1r.

B unlann ba~incla bir

16

Eyliil · Ekim # 8

l !i{'i /vi iicadelesi idarc lcrinin ba!;>1d 1r. Bcledi'. t•nin ,'an1nd.1 ii iii.cl idarcleri11 i11 varl1Q1hl:rn kcntlcrdc i ki hasli ' yiinc lim sOrc.:ci yarat rnakta. hc111 de b.::kdiy1..k1 i1 1 ~1h.1 bi1 vi.;:,uyd dc11di111i .t!t11 1lht bulunnrns1na yol <u;111ak1ad1r. Bu idari 'c~a\ etc ek olarak. bck:d iyi..:lcrin mal i kaynalda1:111111 iincmli bir k1sm1111n gene! biit\cdcn ~·cli:nr olu~u da mcrke1i yone111ni : crcl kar:;;hmd.i gi.ic;lli kdmak1ad1r.

Merkezi yonetimle yerel yonetim aras1ndaki ili~kiyi belirleyen temel etken olan ikincil bolii~iim esas olarak sanayi sermayesi, finans, ticaret sermayesi , toprak sahipleri ve kii~iik burjuvazi gibi toplumsal s1n1f ve gruplar aras1nda ger~ekle~en art1 deger bolii~iim siirecidir.

-

Neo·liberalizmin kentsel makyaj1: Yerel yoneti§im Bclccl iyc ler I 980' 1i y 1llardan ba!;>layarak \ 'C I C)C)O'lnrda l11 1lanan biyirnd..: i ~gliclinl'1 11 ycni dcn (irctiminc yiinc li k hizm..:tlcrdcn \'nk. :-.l:rma: cnin bii;.·(iti.il111csine hizmct ct mi~' c kamu kun11nu nlmaktan 111akla~1p hirer hi1111ct ':'irkcti ki111ligi11c bi.iri.inmii~lcrdir. Bclcdi) t' :6nt'timlcri soi' konusu donerntk i~lcllnc.:ci, hatta giri~irnci g ibi lwrckct ctmi:;;. pcrsoncl sa) 1-;1111 aza ltma. ii1c llc!;>tir111c, ta~cro 11 la~11n11:1. gc<;ici. siizle~mc li pcrsoncl ora111 111 ant1r111a. kl..'.1Hli si11c yak 1n scndikalan n i'\n l'tnli ;v·11u1 "ibi ...vo l larl·1 be led iyc bl'it~·i..:sindc pcrsoncl g i<krlcrin i11 ornn1111 :11alt1p. d1:;.a n dan mal '..: hi111wt ~.tt 111 almaya dayall ya11rimlara \ ·c al11nlara :1~ n l:m paylan ar111rm1~11r. Buna parakl 11larak bclcdiyccc sunulan kolck1if tiikctim mal \C hi1.mc1lcrin ora111111 di.i~iirlip. bircr piya:-.a 111al1 gibi fiyatland1ran bu nco-libcral bckd iyclcrin onc i'iliik cltigi kcntscl gc li$11lc politik<1s 1. kcntscl toprnk rn11t1111 <l!;itl'I k~r hi<;i 1n i al1111da ml'l l k cd i11111c arny 1 ~ 1 i~· i ndc olnn ortn vt· bi'ly[il-scrmaycn i n aray1~ 1 na y an1t vcrrncvc c11dck slcn111i!;;, ken ti u lusal vc kiircsl·I scrma~ c 1<;i11 bir c;11:ibc mcrkt:zi yapn1aya di'ini.ik ya11n111 vl· hii'lndlcrc iincdik vcren 'yan~mac1 ) crcllik · a11lay1~1 ol11 111:;;1ur. Hu bclcdi> ccilik anl<i) 1~1 son dtincmck yal1111. Ti.irki)c.dc <kgil hiitii11 diin vada ~1.'<,:l..'.rl i o l lllll~:aur'' . Ancak bu 11ciktad:1 bi r ~cy i \ ' LI rgu lamal\ gcrck i yor. Cit:rck i kri k:t 11ita li st l'dkclc rdc rc.: foh dcvlct i :1 1.~c l is111 . i -.;krdc u lusa l kalk 1n rn ac il1 k dl'incini ol;1rak adla11d1rab ilcccgimi1. \C i!;>gl'lciinUn ycnidcn iirctiminin iinclll la!;>1d1Q1 diincmi n bclcdi,·ccilik a11l;l\. 1-;1 ... .. gcrcksc clc gl'tni.imiil.iin nco-libcral bclcdi' ccilik anlay1~1 en gcnclcic ay111 hakim slll11'111 .liirk11 ko~tillardaki forkl1 !.!.Crcksinimkrinc karsd1k gclcn pol i1ikalard1r. Scrmaycnin forkll frah.~i\-

dcvlet/ l'tlkcdcki ik i nci l btili.i:;.i.iin i l i~kik r i gclmckkdir. ikinci iincmli fokttir 11ygulana11 toplumsal politika ikcn ii<;i.indi foktiir (ulus)tk\ lctin toplumsal c;cli:;;ki vc <;all~malan c)nleyip belli bir isrikran koruyor olmas1 a11la111111dtl vcril i bir di)ncm<k ic; giivcn ligin nc durumda old11gudt111 •.

Mcrkl:1.i yiinctimlc ycrc l yiinc tirn nras111clak i i I i:;;k iy i bcl irlcycn tc111cl c.:tkcn olclui!unu bclirttigimi1. ikinc il hC1li.i$iil11 csas o~Hak ~ana) i sl!rmaycsi . flnans. t ic:m.:t sl:rrnaycsi . toprnk sahipleri \ 'C ki.i<;iik burju,·a1i (csnaf 1anaatkar, scrbcsr mcslck sahiplcri. bi.irokratlnr) gibi toplumsal s1111 f vc gruplar aras1nda gcn;ckle:;;en art1 dcger boli.i~lim ~ iireciclir. Yerel yonct imlcr clevlctin ikincil b6 1i'is0m i lisk ' ' il»r... inc 1.·tk ili mi.idahalc arac;lanndan bi ridir7. 13u noklada si'\1.ii cdilcn i li ~kikrdc yu$n 11an girift n itc li ktcki ge li ~mclcri n 111crk c1.lc ycrcl yiinctim aras 111 claki i~bfi liimi.in d c ortaya c; 1k an dcgi:;;im dinarnikkri11i11 de kay11ag1 oldugunu da bclinmck gcrck ir. Ciiiler' in de i~arct c!liQi gibi. ycrcl yonctimkrin "harcama kap;sitl..'.sinin ar111nlmas1 ya da a1.altil111as1: ycrcl

)'

lrnrcamalann bu kurum cli: k yapdmas1 '" da bi r mcrkc1i kurum cliyk . :.:cn.:cklcstirilmrsi· ... ' .... , dcv Ict b('1tc;csi ic; i ndck i ycri hak 1111 1ndan t'> ncm1i k nrars1zli k lar giistcri p g.iislcrmc111csi.. scrma yc i'r~1ksiyon l al'I \IC toplumsa J grupl ar arasinda i,:nk yl'\nlC! aktanm s(ircc;!crinin iskmcsi an la111111a g.clirK. i'vlcrkc;tlc ycrcl ) onctim aras111daki ili~kidc baglan11 noktas1111 isc valiliklcr olu:;;tunnaktad1r. Vali kcntlcrdc sii; sahibi nh111 bir digcr ycr indcn yiinc1im birimi ol<ln il ozd '\

~

-

\

.

-

-

17

.

Eyliil - Ekim # 8

i~<·i :l1iicadelesi 1111l:i r1 111 11 hu do.:!'.!i~i - . 1 11d..::n daha fa/la .'ararla11111as1 '..: ("olo.:"tii'1ii"o.:1i111 hi/1111:11..:ri hafda111111dal i:;.t;i s1111f1ll1n gii11do.:lik )<1"a1111111 "Ob)l<1!;-l1ra 11 "•va111111l.1nll llitcl n .· nico.:I olara" gerik:1no.:s i is..: bu iki an la: 1~ arn~ 1 ndaki 0.:11 gii1.c <,:a rp;rn 1;1rk lar lllll1u ~ tur. l\o.:o-l ibcra l bc kd iyo.:c ilik a lll ay 1 ~ 1 11m hi'1tiin k\'Cl1 i olarak giiniimii/ "\.:lllk:;.1110.: litcratiirii ,·e poli11kalar111da. 1110.:rh.o.:/i : iilldimill ) o.:n:lin ii11i'lllii a<,:arak "i-:iircscl r..:kabct on.11 11 111d;1" ha~anl 1 nl111as1111 kurullh.i l olarak t o.:~.' ik cck co.:k lil r/da. ii lh.c .'ii11eti 1n ~ i ~ tcmi ndo.: Y'Tindo.:n \ iin..: ti111i11 ag 1rl1g1111 ;1rt11r;111 hir y1..·11ide11 :;. a pil nllma11 1n ~o.:r..: h. li 11ld11~unu sa' Linan : akla~1111lar q ,:1..·111..:11 11l111u~111r. Sii; "011usu '1..·rcllc..;me rcfoh . 111cr"1..'/i do.:' let "'. !.:ll1111n d..:' kti h.;1'"111111aL·1 tk' k•t ;111hr~. 1:;.lan /;11n.1111nd;1) iih. k:11di£!_i o.:i..P1H1111 ik-top lu111sal ..:tk inli kkrdc11 an11d1nl ;1rnk ' h.ii ,·l'd t i'il11H:~ i'11 i1 1 hir pan,«1s1 ol;1rah. dcgcr lendi ri l1ndidir. i\ h.:rkc/ i d..:' k1i11 dti/.el1k) ici ro liin iin onadall kald1n lma~1111 ama~·hl: an 'c : ere! ) iin..:timkri11 ii11c111ini anti rail llCn-lihcral o.:f!ilimkrm. )<.:n.:I do.:111oh.r;1~i' i ck \Clli katil1m ,·c i ~ k: i~ bit; irnleri : k g..: li :;.tir1..·c1..· gi heli nilinc h.tcdir. Yc tk ill ill hir ~ i ) a-,i s ist..:mdc ki ell pr;1t ik d010.:: c t;m111 111a-,1 <!1..' r1..·h.1igi 11 i sa \ un;111 ·suh-

) ildan 1111 111 hi r siiredir giindcmdc olan vc clo.:111oh.ratih.lc~11h.: 1-.i~' e~i alt1nda sullulall. allcah. 1110.:rk<!L"i de' letin gelenekscl haz1 r..:llck~lcri ncdcniyk h ir tlirlii : asala~~11naya n .

I CIS l;\I) a)d 1n lar111111 kak111e a ld1g1 ra porlar tc111 0.: I ;1l1na rak ha:;.1r la11a11 bu yc relk~lll..: . rc form Ian ' n 11 l i1;crigi de ..:g..::mcn yak l a~ 1ma uygun olarak. he r sc!Crilldc i.Vellc$tinne ve ) aba111..1 :.en11ayc) c faa I iyel alan r a<,:ma a11la111111da rn.:o-liberal politil-.alann bir arac1 nlarak kur_!.! ub n111a ktad1r. Ycre l :;. 011eti111 k ri11 gi'l <,: k ndiril m..:s i vc ,· iinc t i ~ i m k de111okra1ik lc ~ 1i r i l 1 11 e~ i 1sc hu ra pc,rlann vc yasa t;1-,;1n lan 11111 ideo lojik ct:ph;111eligi11 i olw,aurmaktadir Yiilleti~im modclinde basltca aktiirlcrill ::-..:rd )iindimler. de' le1-d1:;;1 k u ruu~la r(Dl)KJ ' t' ii/o.: I ~c nn a ) c b i~·i 111 indc t(>rmiik cd il lll i~ n l ma~ 1 da ' kat il 1111c1 de1110 krasiyi ge listiri ynn1/ di) o.: be lediyc lcri dah;1 scrmayc ya11'1s1. sc<,:kinri 'e 1ek11okrati k bir hatla 01ur1ac:agm1 giistcrmo.:kto.:dir. ('iinkii. modelin gctirdigi "'\tilleti111 -.iirecinck. ,·en.:I ...\'iinctimleri n .,,,·,1111nda sermayc sm1!'1n111 ~irkc t k r ;1racil1g 1yla dogruclan ,.c DD !( ' lar aracl11g 1yla da dolay l1 bir et k i n l i ~i ~(\ / ko11u:;u olacakt1r. Yc ni sagc1 po litika l;1r111 haki m iyetiy k I 9XO ' lcrden beri cllin) a gcne lindc ve T Lirki)..::'ck Yiinetifim siiylemleri ve yar11an kentler i.irglitliilligUnli i~<,:i s1rn f1nn k1yasla edebiyat1 bugiin o kadar bask1nd1r ki, sol gcl i ~tir111i~ bulunan sennaycnin DDK ' lar bazmd;1 da ha ..::tki li o ladiye bilinen partileri bile kat1hma cag 1 a<,: 1kL1 r111 • Son y1 ll a rda sabitlenmi§, emekqilerin ekonomik·sosyal yii11 e t i ~ i111 ilkcs i <,:e 1\:c,·c~ i nde 50 ci, an nda bckdi)Cll in ka1il11111yla haklar1n1 savunma geli§tirme aq1s1ndan ~urdliriilcn (!!encl de Kent sosyal demokrat bir·belediyeciligin bile Kunse} i di)e isimlcndirilell) gerisinde kalan programlarla halk1n Yen.:! Ci iinclcm 2 1 <,:a lt ~ mal a n da ki , bu OIU'-'lll11 1ar o(isterivor ka111s1na q1karmaktad1r. :::;, "' dogruda n ya cla do layl1 olarak .;id i ari t~ · (hi/ 111etlc : o.:rclli k). ,·oguku luk 'c neo-lih..:rn l po li tika larla h. a t1 ncrk~c n sorun la ra '"~da111l1k <!ihi ilko.:lcrk dc-,tel-.kllen ~o.:ni kar~t 111.: alt..:n1atif bir hat ~"·li~ti rehilmi~kr. ne ~ ..:rinden ) iinclllll a11b) l";ollla : crcl : i'llel!:;.im de hunlara kar!:-1 halk 1cpki~i11i iirgU1k~e­ 111utlcl i dcnmo.:h.tl·dir. I labitat 2 Kn11kr;1 11s1 bill1li:;-l1.:rdir. '\ilL·l-.im )d1ir l'lancilan Od as1 so11 ras1nda popi'lk r k~o.: 11 b11 model. ten1s iIi cski h;1 ~k;111 1 0. ccati l.\ ar hir ~<1/.\.:le v c \·1..'rdi l!.i dc111Pkras in i11 tll erko.:/i \ c ycrc l dli1eyk rd..: derncc indc. kc nd isi11 i11 de hirk<t<,: 1orla11t 1s 11w · popl'll ist ' pnl i1ik:il;1ra 1.emin l1<1/1r l;1d1g m1. katild 1Q1 111 h..:lirlliQi ke111 ko11scvkrin in a11cak ' . hi i ~ lcc1..· k:11J111 ka: 11;ih.lan11111 ·mii~1,·ricilik' t..:ph.ikrin ma111p[dc cdi lip ho~;.;tl11lma~1 i<,: in hir 1ncl-.;111i/m<1:-1 ii;i11de i~raf cdildigini -,;i\ u11:111 supap nlahikc:c~ini sii:;. kmi~tir. Dt:\illllla 'l'lll -,aQ- anla'. 1~ ! .1 d.1 II\ umludur. :-._ ill..'l-.i111. oil Ycrd (jli11dc111 ::! 1'lcrin .. l3irtak1m kar:;.1 ~

~

~

'(

'

.

18

"

..

J

-

i!i<:i Miicadelesi

Eyliil - Ekim # 8 c,: 1 k1~ Ian n () 11 l'1111.: gcc,:mck 1c,:in daha gcrck siz, daha yersi 1 talcplerdc bulunan bir yap1 '" oldugunu s<>yk) en U) ar. bunlann astl takp

.."" d•1·1.-. ."' u1..·; ••1• "'"'

~..... 1

,,,~ ·e• .,,,1 ;

"'""' • ·"lsl·'l ... ., ....

t"ll 1->1'\

~'' ""'t-"'

''[r'"'''' ..... '''""J

cmekc;i 111ahallclcri nd...:k i allyapt .sorun lar111111 <,:01.l1111li konulannda s<iyknenlcr kalll1ma dair \'urgunun ve projclcrin ) ans1 kadar ycr bulamamt~ttr. Kcza. kendisirn: S<'~yal demokrnt bir parti cliyen I l /\DEP de ''ke111i111i zi vc kend i 111 izi biz yon ct i yoru%" belgi sin in d1~mda. kcnt cnic k<; i leri nc vc yok su 1lan na y<inc l i k bUliinsc l bir altcrnati f ycrcl )tinet imlcr programt ortaya k oyaman11~11r. Bu ozyonctimci vurgu 11 /\ lJ EP "Ii lcr a<;:1s111dan olduk<;a an lam It gi.iri.inliyorsa da bunun da bi r maddc olarak vurguland1g1 daha gcni$ vc (i~ba~ 111da bu lunduk Ian kcntlcrcleki yoksul l ugu n boyutu <lli~ii niilclli g lm dc) sosya l ada let<;:i bi r ycrcl yonctirnler progra111111a sahip olmaman111

.~, . . ,... 1.1eri1 1 i ... i.. .... ?\..

... . .

icldia ettncktcdirl 1.

Blitlin bu cksti rilcr ) Tiirkivc :> oibi _!.!brcce 'I bclcd i sosvaliz111 dcncvimirn.: vc ko lcktil' liikc, ' tirn odak li "~n t sc l toplurnsal han:kctkre uzak olan 'e sol muhalcfctin dcmokrasi t<1lcplcrinc s1k1~mt$ oldugu bir yerdc foLla du) arliltk yara tmayabili r. /\tH.:ak bunlar, ·nasil bir yerd y t)1H:ti111 istiyoru/>' diycn. nco- libcrali1.m ve scrmaycnin ycn i u l u s la rarasila~ma bic,:itniyle giindcmc gclcn ycrc l y(inctirn rcrormlanna elc;;t ircl yakh1$an en gcni~ sol kcsim ac,: 1s111dan oldukc,:a cincmlidir.

Y(incti~im sii: lcmlcri vc ) an~an kcntler cdcbiyatt bug.iin o kadar bask1nd1r ki. sol diyc bil i nen partikri bi le ka ttlmia sab itl cnm i5, cm ekr,:i lcri n ckonom i k -sosya I lrnk Ian Ill sa vunma geli$lirmc ac,:1s1nclan sosyal dcmokrat b ir bckdiycciligin bile g.crisindc kalan programlarla halk1n kar~1~1na i,:1kannaktadir. OlJP"nin 1999 scc,: i mlcri ndeki )«.:rel ) cinctimlcr program 1 bunun c,:;1rp1c 1 bir iir111:gidir. Part in in s(iz konusu program1 11cla, sol b ir bclcdiyecilig in ol mazsa olma%1say1labilecek: kolck ti r liiketim hizmetlerinin gl'l i::;tirilmesi \ "C c,:c~itlcndirihne­ si, kentsel ramlann kamu~·a ka;;and1nlmas111da : eni ) (in tcmlcr. ha lk 111 bar 111111a ~orunu ve J

sonuc,:lanyla bu parti <,:izgisinden gelcnkr "'~­ men Kasun 2002 sc<;:imler indc kar~1la~t1.

11 /\ D I ·:P ' Ii bekdiyc ba~kan l an nda n ba1.tl art ha l k 1n h t)~ nu tsuz lu gu gcrck<;e gosterilc rck sc<; in1dcn Cince parti m Udahalcsiy lc g.iircvdt.:n al111d1. part in in belediyc yonctiminde oldugu kemlcrin i,:ogunda al man oy sa: 1s111da oncm Ii bir dii~ii~. o} kullanmmiia d<l\ ra111~111d11 oncmli bi r art t ~) a~a nd 1.

Notlar: K..:k:;;-. )(•ri11dc'11 )'ii11C'li111 1·c Sil"C1St' f, ("cm Yay1 11lan. is1a11hu l. I IJ9-I. 16 (Gc 11i ~lt: 1 i lmi ~ 2. has1111).

2. Bu tcri111 popiikr olarak STK (\i\ ii toplum kurulu~lan) di),. :1111la11 k111 ulu~lann id..:olo1ik olmayan ad1d1r. C ,"t"111kt"1i 11gili1<.:c'i ··:-.:on-gm crn111..:111al orga11 i1atio11'" ( '-:CO) <'1<111 hi1 tcri111in Tiirk <;c ~<11m:1 STK ular;1J.. ti) arlan 1111 ~ o lu~u pch. de dt>~ni ~i\1(1k 111 c 11 1d · ll'uir. Yun--..:u1«·r11111,•11fC1f°i11 de\ ll't·d1)1 ul:m1J.. i;c' rilmc'i i,l. J..;1\ ram111 i ll.. kulh1111ld1g1~er (>Ian \Bl)·,,. ii1gii hir dil,cJ kullan1111 forl..111da11 k;i) 11al.. la11maktad ir. .>. Birg(il .\, 111,1n ( 1(ikr. h.r«/ ) ii11cti111/"r l.ih<'rc1! . l\ ·1kla111a/ora Fin tire! )(1k/o.~1111. TO[),\ 11 Y:i) 1111, .\ 11h.ara. 1998: 1:''>. ( iii1dc11 gct; i rilmi ~ il..i 11<.: i b;1s1111. ·I I~ irgiil -"' 111:111 <iiikr. :1~) . I :rn. :" C:1stc:J I, kc·111i11 b1 1tW1lc111k:ri11i hir b1"11(111 olar:1!-. <.ki:..:rk:ndinnck !°" "t"J"l·l..t11!1ni 11r7'd<.: ln ..:-.ili1n··,c ..

• \"<."Hik11 I rh,111 (J11, ,firm (hh,ard .\ mold. I nmlra) ;1dli t;.1li~m;l'1ll<b I c l·d,, 1c·1 k ~apt1g1 pnkmi!..tc

ona: a ko) 111u~1 ur.

6. Hi ri!Cil ( iiilcr. tH!\. .. 1\Y111a11 . ._,,, 130.

7. Birg.iil t\) man Ciii lcr. ag). I) 1- 1)'.?.

8. Birgiil i\yman (iiikr. ag.y. I >2.

9. N<.:o-liher;ili1min l..e111sd politil..alar diLdcmindcki ya1i-1111alar1111 diin)a. l"iirki)..: , ...: :\·k rsin iili;.:kkrindc an1ntd1hit;i111ck ..:k ;1la11 hir1,"ali~111a olarak. /\ .

IJ, hl·r Do)la11. Uiriki111i11 1/1111111//,11·1 l\ri::. Y<'!J l.ihl'ra/1;111 n· f·:e111. Don l\.i~<\I Ya' mlan. i,1;111h11I. ~oo~·:,· bal..ilabilir.

I 0. Diin~ a Bankasi. 01-C D g1bi ulu~ ·:11 ar;h1 ~crm a: i.: : .inli,1 oldugu arllk apa~·1i- hak gl"lmi~ hulunan iirgiit lcri 11 rnporl;mnda kalk 111ma~ a ) apil:rn '11rgun1111 ycrini k<11il 1111t" !l 1g1gcli!>lirdigi,) olsu~luklan onk')"l'bi kt:c!}i -;ii: lc11t.:11 h11 modclin ;1l111as1da bu (i11giiri"ikri 111 i1 1<logru la111aktacl 1r.

11. /·.\ 1·c11,l'f ( i :11ctc~i . "'Y«ni Yiinc tim. K..:111 f..:1111'<.:~ i'". i'-c<.:.1ti l ·~ ar"la ~ap1l:in ~ii' l«~i .

Ru~..:11

I.

~

~5.01.200~

19

Eyliil - Ekim # 8

is~·i /'1iicadelesi ff e -

. --

-·~-?ii

<) PlMj_cR1£YY {

Bu kitap<;1g1n nn1ac1, <;:izg:iyi ba$ka bir k1stas ii1.crinclcn c;izn1ck: s1111f 91karlan. Tiirkiyc bu1:juvazisinin blili.i n c;cli$kilcre rag1ncn AB l.iycli g inc olu n1lu bakt1g1 a\)ag1da g<irl'ilccck. 8una kar$1 ltk, i$<;ilcr, cn1ck<;:ilcr vc gc nc;lcr ic;indc n1aalcscl· hiiylik b ir kafri kan$1kltg1 hlikiin1 siiriiyor. Ya AB hir kurtulu~ olarak g<irii liiyor, ya da yanl1s al!.! il a111n1s b ir dizi ·'ulusal r'1kar" lik ri le1nclindc, l

......

~

)"

1\B'yc kar$1 111illiyc19i bir gurur ilc lav1r alin1yor. Bu kitapi;1k bu tav1rlardnn farkl1 olarak AR cn1pcrya li z1n inc kar$t 91kn1an111 ten1eline s1111 r c;1knrlar1111 ycr le$t iriyor vc i$<;:ilcrin, cn1ck<;:ilcrin vc genc;lerin kurtulu$unun ancak ba$ka uluslann i$<,:i, cn1ck<;:i vc gcnc;lcriyle ortak hir gclccck kurn1a yoluyla 111Chnkl'111 oldugunu ortaya koy1naya c;a lt $1y<)l'. K1sacas1, nc Bati'clan konu$Uyor, nc de l)ogu'dan. Bu kitap A B kar$1s1nda, a$ag1dak i lcrin dilini konu $uyor, onlann gclcccg i ic;in bir progr a1n cincriyor. Ru kitap AB'ni11 :->ahte enternasyonali1111inin ycrinc, i$<,:i s11111'1111n cntcrnasyonalizrnini (incriyor.

i~·t;i Miicatlelesi Tart1~ma Defterleri 2 • Utopya Kitapevi Vay. 20

i !j<;; lWii cadelesi

Eyli.il · Ekim # 8

Tiirkiye-ABD ili~kileri: "Kol k1r1hr yen

i~inde

kallr"

~iirc\

kr ic;i 11 bul unnwya n. K.('1rtkrc i-. ;1r~1 kon11 m l a11111 1~. ·1(irk1ncnlcri milliyctc; i VL: yayilSiileymaniye bask1n1 mac1 hi.? de Iler dogruIt usund<1 sadeel'. pol it ik SCilc:ymaniyc ·de 11 Tiirk a-;kcrinin ,\ IJD dcQil askeri an lamcla da or12Litlemevc c;ali~a n , giic,:lcri nc:c go1.alt111a ali11111as1. I t\1art tc1.ke- bir ,1-;kcri \·arlik soz konusuydu. Olay J\UD n.:sinden sonra Al3D- I iirkiyc ili !;>kikrinck tarn f111dan ) ap1 Ian ac;1klamalara gtirc 'I iirk (i/ el ) a~anan ikinci biiyiik sars11111 oldu. 50 ydlik hirliklcrinin Kc.:rki.ik.iin Ki.irt vC1lisinc suikast it1ifak c:iddi bic,:i 111ck sorgul:1111 r hak 1-!Cldi. 4 dOl'.cnlcmc:> i planlad1klan habcrinin g.ehncsi 'Il'.111111111. Siikymani) c olay1111 11 ) aratt1g1 ii/crinc ~c n;c!..lc~ti. Olayclan sonra iki ii lkc sars 1nt1, l.!c lcccktc .vcni sa r~111t1lan11 olacaQ1 - \·c :ir;1s1ndaki gti rii~ 1n clc ri11 ve askcrlcrin scrbcst Tiirkivc'n in oickn.:k /\HD ckseni nden c1kaca!!1 b1rakil rn as 1nlll ard 1ndan, iki Ulkcnin kattl11n1y~ ~ ' ~ v1in11nlanna neden oldu. Sol kcmal istlcr la bir soru~Ltll'lll<l komisyonu olu~ tur uldu. 13u y;1~a na n l a n orduyu anti -cmpcryalisl giircn vc kom isyonu11 c,:a I1~ma Jan ta bi i ki gi;d i yliriiTiirk iyc 'nin J\BD'ylc sa\'a~m a ya dogru gil- tOld ii. 0) -;a tiim biilge hal klann111 o laym pcrdc tigini iingikcn politikalan11111 dogrula11111as1 ad,as1111 bilmcyc.: hakk1 varchr. Fakat o /a111an nlarak gi.irdi.i. Bu1juv;11inin ckdetkrin bu olay1n arkako) u ABIYci ve liberal Siileymaniye'de 11 Tiirk s1ndan halklann "-••dcri kin1i tcmsilcikrinden de askerinin ABO giiolerince i..izcrinc )t:ni gi,Ji p<varl1k(Enugrul Ozkok, Cengiz lara giri:;;mcsi ol:111aks11'.!a-· giizalt1na ahnmas1, 1 Mart ( 'andar vb.) ABD'nin lrak ~acakt1r. Soru~turm a kosa ld1ns1na aktif kattlrna- tezkeresi.-den sonra· m isyonunun 9al 1:;;111n lannian1n Siikymaniyc o lay1 - ABO· Tiirkiye ili§kilerinde 11m a91k olmas 1 vc de11t:t1ia ncdcn nldugunu. bu11 - ya§anan ikinci biiyiik lcnmcsi s:l\·a~ k ar~ll 1 h:irc· da11 sonra i ~bi rli ginin gckcti11 takhi olma l1d1r. sars1nt1 oldu. yllllk · li~tirilmcsi gcrektigi ni saSiile~mani)L: ola~ 111111 \ unan ) orumlar gclcli . ii/ii halkta ant i-e111peryai~tifak ciddi bioimde Siik) maniyc obi: 1 sorgulan1r hale geldi. iis1 bilinci gl'ii:;airm..:ktcn l-.ar~1s11Hla kamuO) un un ~·ok rni lliyc19iligi korLik lt:[.!.ifr(i:,;(inlin s..:killcn111c.:sindc t1IH\lll bic; imi de nH.:yc 11ygu11du. Ovk de o ldu. 1lalkm i)111.? mli etk ili nldu. Tiirk a:;keri 11i11 t\ l~l)'n in "t·cr(irist- hir k1sm 1111n /\BD'yc tcpkisi i~ ga lci o l11ias111kr"e uygu l;1d1g1 y\.)ntcmlc ba~1 1 rn C,:U\ ;ii gc\: iri- da11 <,:ok milliyct9i propaganda111n da t:lk isiylc lcrek gci/a luna a!inmas 1 biiyUk bir tcpki uyan- Kii rtlcri " kc1l lanrns 1'' Lizerin dcn ~ ckilkndi. d1rd1. Bu tcpk iy i iIk degcrlcnd ircn lcr ya pt 1k Ian So lu11 \ ' C ~ava~, kars,- 111 harckdi11 :tl111a:>1 14cr:.:eylcmkrk MllP vc i ~\i J>an isi oldu. Sosyalist ken 1utu11i. "ii/.<.:! birlikkr''in orada nc aina9la soldan da haiku) tcpkisini anti-amcrikan. ami - h11lund11klann1 sorgulayan. '\)nur" ~ ..:rinc c.:1nper~ a list hir kanala akllma clii-;;tinccsi~ k halklann kardL:~li~ini i)n..: <,:tkaran \ c nih:t) ~.-1 ulu~al onura sahip c; 1kan kimi <.,cslcr ylikscldi. tiim ) abmh: 1 a:;kcrlerin Irak ·wn c;cktlmcsini Ku/c) lrak'ta hic;bir bi<,:imde anti-cmpcryalist takp eden uir politika olmalid1r. ~oldan bile

Cem iskender

-

~

~

50

-

21

Eyliil - Ekim # 8

i~<;i /Vfiicadelesi L?.dsc ··u Iusa I onur" pol it ikast cntcrnasyonalil'.111 in scsini k1san hir rol oynam1~tir. Nitck im Jrak 'ta Sava~a Hay1r Koordinasyonu'nun ( ISi IK ) ti.im yabanc1 askcrlerin lrak'tan yekilntcsini talep eden ve lrak 'a asker gondermeye kar~1 <,:1kan bir cylemindc bir grubun ba~ina <,:uval gc<,:irmesi. bas1nda (elbctteki burjuva bas1nda) e) kmin Slileymaniye bask1111111 prot..:sto ~cklinde yans1111as111a yctti de artll hilc.

ABD-Tiirkiye ili~kilerinin zay1f halkas1: Kuzey lrak ve Kiirt sorunu

Tiim diinyada teriirizme sava, a~t1g1n1 soyleyen ve KADEK'i teriirist ilan eden ABD'nin Kiirt sorununun demokratik ~iiziimiinden yana oldugu sonucunu ~1karmak , "statiiko"nun bu yiinde k1r1lacag1n1 ummak tam bir siyasi aymazl1kt1r. nunun dcmokratik cy()z.iim (i y(inlinde ad11nlar atmay1 rcddctm..:ktc, Kore h<Jreketinden gclcn Him giri~imlcr yan11s1z kalmaktad1r. ABD ise KADEK 'in silahs1zland1nlmas1 vc tasfiycsindc Ku7.C)' lrak'ta ya~a)'an Klirt halk1 nczdinde prcs11.11n1 zcdelcmcyccck kimi ban~c;il ara <,:ozlimleri tcrcih eder bir kon11mdad1r. 11uradan tlim di.inyada terorizmc sava$ a<,:t1g1 111 s6ylcycn vc KADEK 'i tcrorist ilan eden ABD'nin Klirt sorunun1111 demokratik <;C..'izLimlindcn yana oldugu sonucunu c; 1kar111ak, "statliko .. nun bu yc)ndc k1n lacag1111 un11nak tam bir siyasi ayma1:ltkt1r. Hele ki Al3D"nin.

Turkiyc'nin direni~in yogunla~t1g1 bolgelcrdc kendi yard11nina k0$1Tias1 kar~il1g1nda K/\DEK'i silahs1zland1rma i$ini i.i7crinc almas1n1n ciddi bir olasiltk olarak one <,:lkmaya ba$lacl1g1 bir <.Hincmdc.

Ku1cy lrak ve Kiirt sorunu 1 Mart'1 oncekycn s(ire<,:tC de 011 plandaydt. I Mart oncc~indc AHO 'e Tiirkiye anla~ma yolunda bu,·iik hir ilcrlemc kaydetmi~ti. TcLkere gc<,:seydi. /\110 kuzc) cephesini a<,:acak bununla birliktc Kuzey lrak'ta ciddi miktarda Ti.irk askeri konu~lanacakt1. Tczkerenin gc<,:lllcmcsin in ard1ndan kuzey cephcsini a<,:ntadan lrak'1 i~ga l L:d l'll /\131) bundan sonra cla inisiyatifi eli nde tullu vc biS lgcdc esas olarak KDr vc KYl1 ile i~birligi i<,:inc girdi. Tiirkiy1.:'nin Kuzey lrak politikas111da dayanmak istcdigi Tlirkmenler siyasal s(irccin r;epcrindc b1rakild1. 13u g.cli~lllclcr elbcttc ki Ti.irkiyc'dcki cgcmen g.li<;lcrin keyfini ka<,:1rd1. halcn de ka<,:irn1aya dcql!n cdiyor. Ne var ki Tlirkiyc·nin bolgcde esas soru11 Tiirkmcnlcrin durumu .vn0.unla~t1!!.1 ' n.: l~:ir1.ani ik Talabani'11i11 konu 111l ar111 111 otcsi ndc K/\OEK ' in bC-ilgcdc slircgelcn askeri ABO Tiirkiye'yi yan1nda gormek, vc siyasi \·arllg1d1r. Nitckim TUrkiye l3arzani AKP'den TSK'ya egemenler de ABD'nin vc T<tlabani'nin Ki.irtlerin tcmsilcilcri olarak yan1nda olmak istiyor 6nc <,:1kmasma (kimi zaman Tlirkiye'nin bolBir a) ltk bir 1..aman zarfmda J\BD-Ti.irkiyc gcyc miidahalcsine kar$t a<,:1klamalarda bulunili~kilcrindc ya$anan bu dalgala111nan111 alt111da salar da) <;ok fazla sesini c;1kannamakta diger yatan dinamiklcrin ac,:1klanrnas1 gerckiyor. vandan !\1:ihmut Osman L?.ibi K/\ DEK 'c yak111.

ABD nv1s1ndan durum karma$1k olmaktan l1<11vla hili nen isimlerin lrak Cic<,:ici Yi'inetim "" . uzakt 1r. A8D 11 Eylul'dcn sonra ba~la1t1g1 Konscyinde ycr almas 1na scrt bir tonda kar;;1 slirek li sava$ 1n ic,:inde Turki yc'y i yan1nda y1 kinak tacl 1r. gonnck istcmcktedir. 13u Ttirkiyc ' nin stratc_iik /\ 13D .vctk ili a!!1zlardan K/\DEK ' in teror konumu vc s(irckl i sava$ t11 hcdcf alcl1g1 cirol'1tli o ldu···unu tekrar lamakta. gcrillalan ~ ~ cografyay la siyasal. ki.illlirel vc ckonomik silah b1rak111aya c;ag1r111aktadir. Uigcr tarathm ili~kilcri di.i$linCddi.igl'inde gayct dogald1r. KDP Tiirkiyc K/\O[K'in silahs1zland1nlmas1 ,.c \'CK YH gibi gli<,:lerin i$birligi /\fganistan'daki ta-..fi~ l.'sinin do: otesindc KA DEK. i siyaseten Kt1i'C\' ittif"ak1 gibi bolgcscl olman111 otcsinc de tlimliyk atomize cdip dag1tmak istemekteta~amaz. Oysa Ti.irkiye surekli sava~1n ilk cl<lc dir. l~u ycn;cvc<le TCirkiy1.: d..;vlcti Ki.irt soruSuri ye, iran gibi i.ilkelcri hedef a Ian vc gidcrck ~

~

~

-

22

Eylul - Ekim # a

l !fri .Wiicadelesi

·1ii rk i Cu111huriyc1 k ri de k;1 ps;1111a .:gi Ii 111indck i ge li ~i 111 i i<;i ndc /\131) i.,:i n hayat i hir konun1da durn1;1ktad 1r. nu dur11rn Tiirki) 1..") i /\ HD'ni11 kolay kola) Ya1.g_1:<;1n<:) eccf!1 b1r 111 [ilte11k1 } apmaktad 1r. /\ ) 111 durum I '.\·Ian t[ir[inden ..ka1a .. lan da ·\liD 1araf111d;1 11 kahul l·dik111c1 kilmaktad1r. 13u ..;.:n::c\ ctk -1 I .:111m111 I :Viar!° a ,\ 13)) larafmdan 'erilmi;- bir cc' ap olarak )on1111lanabilir. .'\BIYnin -I le111mu1 hamksi ) a iI i~k ikri tam ired i krne / iilyiidc 1ctk k) eeek :a da l'Urkiyc '> i dalia sad 1k bi<; imde /\BD <; i1.g is illl' sokacakt1. lic l i~ 111 ck r iki11ci sini11 gcr<;ck k~ m ek tc old ugu11 u giisteri: or. ·1li rki) C ta ra1'1nda11 ,\F~I) ilc i li ~ ki lcrc bakild1g111da ISC du r11111 daha

ISK :\ l ~ I ) ik ili~kik ri n csk i h;1li 11c d(i11111csi >iiniindc <;aha s;1rkt111i~. Irak 'a ask.:r giin<k' rn1c ktc11 ya11:1 bir tav1 r wk111 1111 ~ t1 r. I ~ /\ g11 stos d;1 \ a11k;1:a·da yap1i;1n 1irvedc 11 ( Se1..:r haska11li!!mdak i 1in cdc Basbaka n ' .

1·rdngan. ( i1..•n1..'lkurma: l~a~ka111 I lilmi C>1kiik .

D1-;.i-:-kri l~.1kan1 (iii!. Dt ~i~kri mii-,1c~an l 'l!u1 /.i) al. \I i I miistc~an ';>cnl-.al ,\tasagu11 n: Bagdat IHi;. lil-.l'l<;i:-i Osman J>aks(it ycr aldt) lrak 'a a... kc1 gi'nderilmesinc yc~il 1:;;1k) akan vi: topu 1n:vlM'yc aian karar <; 1k111ca )i:ni bir sure<; ba:;. l a111 1~t1 r. /\ l~l)'yc gonclerilc11 "su;1ltH11nc: ·· ile I Litl askcri ni11 I rak 'taki kon u111u.

Kuz.i:) lrnk 'c tabii ki K i\ DEK ye11 idc11 p;llarl Ik nwsa~11 rn : at 1n Ii: or. ·1lirk i) i:. <l skcr, . _ kri11i ba:;.lanna <;u,al d,: I geyin:rck gii1alt111a alan :\ JH)' n in hcrg.iin bi rcr iki~cr kay1plar \Crcrck 1 ~1k1~111akta o ldll!}l• ' ' I rak ' ta ':1rd1111111n ko\>111 i l )'ii Ii ii I I r Ja 111 )' Cl I'.

Y;\ ) (Yiiksc k /\skcri ~u ra)' da yapila11 atama lar 'c tcrfi kr de gcli~cn siircc1..· u: µunluk a111.'t mck ted ir. .\ I 11..·r11a1 it' -;1ra1~·jik ara;. l\>lany la iinc c;1kan I unccr "iltn<; cmck li;. e a:n l1 rkcn komu ta hc.: ,ve ti 11i 11 licrncn h1:111cn 1<1111111111 N:'\TO gi.ircvk ri ndc (isl tkiz.ey riitbderlc ycr :-i lrnt$ gcnera ll erd..:11 n l u~­ ruruldu. /\ KP'li 111illc1vckilkri 11clen asker µ.ii nckrmc k 011 u:;uncla fork I1 sc<>kri 11 ~ 1k111ak ta Pldu~u - dii-,ii11iilii1...;1..'. rsK ·n111 ·\ HD .\;ltllt•;i puli1ik,1d,1 daha anb~1111\> bir : ap1da oldugu sii;. k111..'bil1r Bu d111umda "i~hirlik<;i .\KP .. :-loµalll doµru olmakl;1 hirlik1c ~c1cr~i1 l-.altnal-.tacl1r. fnma tll\.'ll 1\111crika11 111uhibi oibi d;1vr;111an 1\ I< I) k11r111a,·lan) la krnnutan lnn ay111 i,:a11 alt 111da hi rlc~t irc 11 v1Cil< , :\ ! ~)) ile i~bi rli g i po litikas111111 mcrke1i rollinii o\ 11n111;1kwd1r \l' oy11ayat·akt1r d;1. S<1sy:di<>tler vc s<f\':t:;> k;11~1t1 harckct :1y1s1ndan .. i~birlik\·i \l(iK" 11..·:;-ltiri iilll' <;1k;1n Ima I1d 1r.

-

l

gikiinebiliyor. Ordu \ ' l' I liikii111i:1 aras1ndak i <; ..:l i~k i bu k arm a~ 1 k l1 g 1n tcmclin i ol u ~ turuyo r.

U\, um '\-;1sa lanndan. Y()K .\ a~a~1na kadar hir <,:ok abnda bu <;cli~ki kimi 1a111.111 si:n hit;im krdc a larak siiriiyor. t)tc : andan Ordu 'c .\KI' I\ I~))·: k i Ii~I-. i!er :--ii; 1-.onu ... u uldu~u 11da u;. 11 Ill i<;indc ohna\a . daha .'<llk111 bir ~iirii11ii111 \L'ri yorla r. :\Kl'': i i~birlik<;i olaral-. ta111111la: tp I ~I\. ya onunl a ka r~1tl 1 g. 1 1<;111ck a11 11c111 perya Iisl rol hi<;.:n kr her k ri ti k dii11cmeytc ha) al k1n kl1g 111 ~1 ugruyorlar. i'vl(iK sckrderi l'u11<.:L'r K il1 11(1111;1k1~l;1n. ha-:-111 1 l-\.e111 ali;.;tlerin <;ektigi gc11 i::; bir ct'11ah1a lil..'yc:c111 yaratirken. llilmi 01kiil-. ' ii11 I \la11 so11ras1 ··sa\a~anlara : ard111K1 olup siirecc katil111a: ,·· sa\ llllmas1: la hCYl..'can \Crini ha,al k1nl-.li€!111a b1rak1111st1r. -l l ~m11n11. sonras1 : a~anan '>ii re.,: isc sol milliyct<;i hayalkrc )l..'ni bir darbc 'ur11wktad 1r.

.

~

"'

•

,.

.._

~

I

23

Eyliil · Ekim # 8

l.~«·i i'l ifiica defesi

ABD-Tiirkiye ili~k ilerini belirleyen dinamikler

rcstorasyonist ('in I lalk Cumhuriyeti biirokrasis i /\fHYnin tehdidinc kars1 net bir strateji .\KP \c l'SK 'n111 .'\ l~ l)'vk i~h idigi gcli~ tirmi ~ dcgil lcrdir. Kendi ''teriirist"lcrini 11.·1111.·lindc ) al..1nla:;;111a-.1111n en i)nemli maddi alt dme~ c odakla11m1~ vc bu dogrulluda ··u<; /L'llli ll i bti_\ ('ii-_ burj U\ ;11init1 c; 1k;11land1 r. lr;ik ~c y lan kuvvct: tcriirizm. aynlik<;il1k vc kokten 111 l'1d;1 ha k-..i 11 i iincc k: l ' ll diinemde ltcrkcsten dincilik" saptamas1 ya ran (ii<,: ~ey ta 111n ikis inin iinc1: ~<l\a-.a b1.'\;111 eden TCiSi/\D .. t\13 l)'ninkikrk ortii~mcsine dikkat!) ba~llll . de.;te!lini .... hii)iik hurj11\;11.inin :ilin.:k li s:l\ <t:?lll i\·inde yer Rus)a \C ('in'in i,;ek1i gi (K1rg11istan. :tl:11"1k 1ni'11nkl't n oldugunca parsa loplarnay1 Kazakistan, Ti.irkmcnistan. 0%.bekistan diger i"birliii,i de slirekli ..... .., .... orgi.itii .... arna ondan ()rice ek11nomiyi ayakla tutan kredi Uvderi) ~angav 11H1sl11klarr n1 <t~1k 1111111:1 istegini temsil etmek- sa\'a:? 1n kar~1s 1n da bir tehdit olarak yi.iktl'clir. 1\f( i> \C TSK ' 11111 yiinel i ~i biiy iik burju- sc l11H.:ktc11 117.akltr. Varl1g1, Af3D ' nin kiircscl kurma a11rnc1vla 1·eli.,en .... "' ., Y v ..~a ~ n<>a)' e ' :11.inin ,·1k:1rlan: la i1nii:;.rnektedir. 13iiyiik bur- hel!cmonva konularda i~birligi Orgiitii ' ni.in bu yondi~i ay111 zamanda .ju' ,11i11i11 \ B II\.. t1111 .'a-:alan !!.ihi ...

I SK ·: 1 ck~tirdigi dl1gr11dur <l llcak c;ok si)zii bindigi dal1 kesmck anla1111na !!,elmektedir. edikn kl'1n;,i.;lk:?mc ek~t i rilcrinin iine c;1k11g1 I lat p .\kademikri konkrSo nu~ Tlirki ye'de cgcmen a1h 111tL! Orw.:ncra l IHi\. ii, Tiirkiye'de egemen s1111tlann on (inde /\J31)'y le k.mil '111 "l 'S I\. 1\l3 .) 1.· k;1r~1 i ~h irli!!ini si.irdUrmck ve ol.11 na/· di) c ha_\ l..1nna-.1 s1n1flar1n oniinde ABD'yle "siirckli sava{' i<,:indc ded;1 ho"una tk0ildir. I Or- i§birligini siirdiirmek ve ri n k :?linnck ten ba ~ka a ltcrki_\c ' d1.· TS I'- '11111 k1m11111u "surekli sava§" i~inde nat if yoktur. Stratcj ik miitord1111u11 ~lark:-.i:-.t laltlilinc derinle§tirmekten ba§ka tcliklcr arasmda "kol k1nlir llllllli_\ ft! LI_\ ~'lllldllr. yc11 i<,:indc kal 1r" . Do laIT11l i: 1.") i t l'tm sars 1n- alternatif yoktur. Tiirkiye y1s1y la Tiirkiyc dcvlcti ve 1ilar:1 ra~nH.:11 .\ B () ck ~cdevleti ve egemen s1n1flar c!..!emcn s m1 tlar Siilcv1na111 ntk tutan il..inci ctkcn , .

11i .,ve 12ibi olavlan sinevc res11;ll c_i ik hi r alten1at ili11 nr- Siileymaniye gibi olaylar1 ..... ,,, ,; "t kecek, bir dah;-i ya~anma la_\ a ~·1kma) t:?1d1r. ~l't r1.· kli sineye ~ekecek, bir daha 111as1 i<;in stratejik/sad1k s:l\ .is. 'lratq. i--ini ll\ ....!..!lll.t'. aya§anmamas1 i~in rni.ittctik rolUne baglt ka la1ak inis i:-<ttifi ek a Ian \Ill )'nin kar,1:- 111da slrate- stratejik/sad1k miittefik caktir. (L3u gc li ~mc clbelle sekteye ugrayabilir; fakat ji-.i be!li l'1r odakla~ma roliine bagh kalacakt1r. : l>ktur. ;\ \Tllpa Birl igi yek bu ancak kitlelerin i~bir­ \'iin il 1)1111;1 ktan u1ak 11r. /\ lman,·a-, 1-'ransa cks- li k<;ilige k a r~1 tepkisi11i11 belirlcy ici bir basm<,: ..:n111in kar~1:-111da ingiltt.·1-c, ital) a. ispanya. o I11~tunnas1 y la miim kUnd Lir.) £gemen lcr Portek i1 'e .\ eni kaltlan bir <!iii dogu /\vrupa /\111)'ylc i~birlig ini slirdiirmck ad111a. halk111 biiyiik c,:og,un lugunun kar~ t oldugu ve d ircn i ~ i'tlk~'s i AB lr: i (kstckkmcktcdir. /\lmanya vc 1'ran-.a da ke11di poi'i.;;. onlanna 1:vla giivcne- kar~1~1nda kay1plar verildiginde bliyiik vercbi leeek 111crnektc 'e ke,,ki 11 \:tk1~lar )apmak )Crine lopIumsal c;a lkanu Iara sebebi\'ct , hir maccr;iya <1ttlrnay1 goze al maktad 1rl ar. I lcr I~~ 1 i'11cri11dc11 hii Iµeye miidah iI o1rna pol i~cyi.: rag.men egemc11lcrin ak1llanna bile 1ik.1:-1 i/lcmd.tcdir. Rus) a \ c (,'in de si.irekli ".i' :i:-a a,·1kt.in k,1r~1 c;1k111a111ak1a: kcndilcrince gl'lirmck istemediklcri ba$ka bir alternatif .. /\ rgcn ti 11a1.o ! ·· da. inti fr1da · da . :-.C11·1.·t;t1.·11 : :1 rarla11mak istc mck tcd irlcr. Irak ·ta ki 111c vc ut. : iincti mi 111cn1nu11iyctlc k ar~ tl aya11 Rusya ve lnik 'taki dircn i ~ te yiiks..:k11 alter11atif: \ •n ' in \Ctn hakk1yh daimi ii)c-.i olduklan Brvl Ezilcnle rin altcrnalifi! ( 1ihenl ik Knnsi.:: i'n in son karan buna iir11ck1i1. '\c milli:ctc; i kapiw li :-.t l"111 in iktidan 11c de •'

,;

.;

24

.,

~

i~r;i l'vl iicadelesi

EyliH - Ekim # 8

•

' a I a varsa, • • 1ren1 e var! kc1· talch1 !' n11dc111e gel di. Irnk ic; i11 ayircl 1g1 biitc;cyi :w.n l1111ay1 11la11 layan Al11) bundan va7./\130 \'e 13ritanya giic;kri lrak'a sald1rd1k- gec;111ck zorunda kald1. Ve nihayet. Koalisyon lari ilk andan itibaren ciddi bir direni~k gii<,:lcrinc her gcr;cn ~iin say1s1 vc ~iddcti artan kar~ila~m1~lar, kolayca gc<,:ccekkrini sand1k- ,.e !.!.idcrck daha iir~iitlii bir hal ald1Q1 anla$ilan ~ lan giincy bolgcsinin kendilcrini bu kadar i'Or- sald1nlar diizcnlenmcyc ba~lad1. lrak halk1 halamas 1 kar~1s111da ~a~k 111 Ii ga dii ~mii~k·rdi. Ne l;i sa,·a~ :;.<ll"ll<1n111 ya;;1yor. lrak'111 /\81) ic;in bir var ki Sii lcrin ka1J lad1!11 bu bol!.!.cvi biivlik ik inci Vicuiam ol<lcagin1 dii~i.incn lcrin say1s1 (i 1<,:ii<lc kenan ndan dola~nrak n~an /\ 13 D \c g.iderck arl1 yor. nugi.in i<,: in abartil1 bir tcspi t bagl1 kuvvetler ba~kcnt onlcrindc raliatlad il nr say ilabiIir bu. ama boy le bir kan1111 11 yayg111vc 9 ~isa n'tla, cicld i bir kar~1 kll) u~ nlmak- l a~mas1 bile yc1cri11cc onem li bir giistcrgc. s11.111 !3a!1dat'1 aldilar. i~tc bu kolay ba~annin 13iitiin bun!ar giisteriyor ki 9 Nisan'da yara1t1g1 yanilsama Ti.irI rak 'ta, bi ten sava~ ki) c ·de de. burju' nzinin dcgil. yaln1zca sava$1ll 9 Nisan'da lrak'ta, biten sava§ I Man·, heniiz harbir bt>liimiiydii. /\r11k degil, yaln1zca sava11n bir lllC(kmcm i~ olan sO;:ci.i.. dU~i.ik yogunluklu leri ni 11 lrnk 'taki direni~i biiliimiiydii. Art1k "dii§iik sava~", daha yak 1ndan kiic;iimsemc ola11ag1n1 carnd1g11n1z ad 1y la gcrilyogunluklu sava§", daha ar111rd1. Kimileri Irak 'ta la sava~1 var. Oylcyse yak1ndan tan1d1g1m1z ad1yla hic;bi r dircn i ~in olmad1ABO vc Koa!isyon giiyg111 1 idclia cdccek kadar gerilla sava11 var. Oyleyse lcri ac;1s111da11 tam bir ilcri gi tli. Solun liberaza ferden de so;: cd ilcABO ve Koalisyon gii~leri li1111c yak 111 unsurlan y la mcz. Gclccekte nc olaKiirt harekctinin tcrnsil- a~1s1ndan tam bir zaferden cai!,1111 raman !!Ostcrccilcri dc bu konuda ya- siiz edilemez. eek. Fakat ~unu ba~tan 11ilsa111aya di"1~tiiler. Oyhdirtmcktc rayda var: '"' l 1<1· !···11<'•·• c1~ i"·a"; ~ 11·"' i PL'";°i" "l(!i'·• ""tJ \'"•1·cl "'' O~\. ~· ha! i1ak ·la h..:n 1 i:;.gal gii.,:kri, hem 1.k kar;;;s;nda isc art 1k burjuvazi nin slircii lcrinin g.ormezdcn gel i~c n di rc11i~ IH.:n 07. son clerecc kaygan bi r gdcmcyccck lcri kaclar etkili. zcmindL: lwn:kcl cd iyor. Toplumun ka nna~ 1 k $u s1ralar, ABD'n in Jr:ik'ta gcn;d< bir zafcr b i k~ irni. ctnik vc di ni yap1 !ar aras1ndak i ka/.alllp kazanmad1g1 uluslararas1 planda en c;eii;;kilcr. Saddam doneminin ekonomik, c,:ok sorgulanan mcsclclerden biri halini alm1~ toplumsal vc siyasi yap1 i.izcrindc yapt1g1 iahridun11nda. ())le ya. aradan ay!ar gc.:<,:mi;; olma- bat. i;;ga Ii 11 yarau 1g 1 daha yogun tahribat.

Sllla ragmen /\130 lrak"ta h<ilii kontrolii sagla- saglam bir iktidar perspcktifinc sahip lrak ic;i 1111~ dcgil. Evkrinc dCinnic~ i bck kycn askerlcbir oda!l111 hcniiz bulunmay 1~1 vs. bCJtiin bunrin gi'\rcv siirdcri uzad1. Farkli Olkclcrdcn as- lar. bir siirc ii.,:in lrak'ta, hL'.r en tcrsinc cHin-

Seli111 Kar/1

-

'

C'

......

.,

-

.I

~

,'I\

I

14.

lt.•

l .... 11 1'/ j

I,

1)

•1

t,_(

, , ..

25

-

Eyliil · Ekim # 8

i~(·i 1\tliicadelesi

\

czici c;ogunlugu, yani czilcn s1111fl ar /\IJ ])' y i vc ona t a~c rnn Iuk edccck bir yiinet i111 i kcsinlikk istcrni yor.

Ha lktak i bu h o~nutsuzluk sadccc c lek trik vc su yok, 1ugu . h1zla artan i~sii'lik. .. .... digcr ekonomik probk1nlcr. gii' cnsiz sokak lar. yayg.111 tutuklama vc sald1nlar gibi '].;, son dercce som ul vc ac; 1k .. ..... ..: .,., kaynak lanm1~·• •. •• ncd..::n krdcn 14 yor. Dini scmbollcrin W<.: ii'. cdi lmcsi ndcn arnrna ya da ~tutuklama uyg.ulamalnn s1ras111da re' a giiriikn nHia111clc) c kadar dini 'c ,.c,. a ulus.11 du'. ....!!Ulan 1ctlclc'"' en her liirlii da' ralll!;> da halk1n i~~alcilerc di~ hilcmc!>inc ncdcn olu;-<ll'. I Hillin bu sorunlann ) ahanc1 bir ku' \'\:tt..::n ka.' 11aklanmas1. olilbikcck ho~nu1:-:u1 l11gu ik i ka11na c,;1kan yor. i~g.a Ii n b;1~ lamas1111n ard 111da11 yayg111 lct ~a 11 ka111l;1rclan hi r iancs i clc /\l3D' 11 i11 lrak'ta nc \'apacag111a dair ni.:t hir pla11 111111 bulu111nad1g1 yiin(indc: di. l~u ka111 artik kcsin bir olgu)a diinii!;-111 li~ duru mda. Tari hi nde p..::k t'a1 la -;{iml'lruccilik dc11cvi111i bulun111a,·an 1\Bl)'11in bu durumu mcv<.:ut yorn:tici c,;ckirdcginin c,;c!?itli gcri nitcliklcriyle ve csas olarak c1npcryal i!-.t yagmac1l1 gm dogas111a ait bir dizi kac,: 1111 l111ai' ii1l'llikk birlc~tigindc onaya c; 1kan lahlo. /\13 1)'nin lrak politikas111111 asl111d<l nasil d;1 b;1 ~a r1 ~ 11 l 1 k il11 ima li ni kcndinc dogru c;ckl igi11 i gii1.lcr ii11 ii11c ~ ...·riy1.n I rak petroll'i nU Ill' ~ck il ck /\nl) ~irk..::tkri ad111a .' ag111alayacaklan111 iinccdcn planlam1~lard1. L"ll-cni11 l~ agda t .

Hasra K6rli:1 b{il!!csi, eccl~ Kcrbi.:la \ ' S. gibi stratcj ik biil iim kri nin hang i a<>kcri 'st ratc.iik tcmclkrdc muhaf;li'a cdikccgi i.ii'crinc pl:J11lan da c,;ok muhtcrnclcli r ki bulunuynrdu. idari pbnlanw) 1 isi.:. lrak '111 kanna~1k dc111ograf1k : ;1p1s1111 dikk;tlc alrnadan . Cilkcyi lc1balaslak L'ic,;c a; 1rarnk yaptilar: g(incydc ~i il c r. onada Siin11i 1\ raplar, kuzcydc isc Ki.inlcr. i'.a111a11 ic,;indc µcl i!;oc<.:ck lrak ic;i vc d1~1 ko~tilla n da dikkatc alarak bu aynm tcmelindc bir idari planl a111:i : apmay1 iingiirdiikkri at i;ok allla!;>ill.'<ll'. O)sa ki bu dnr c,;erc;c\c lrak'1n l-o-,ulh1rin1 anlanwk \ 'C 1.ma !.!iiri.: tl<t\ ranmak

..

~

111c\" c 111i'is:iit ---!!Clis1nl'lcri11 bi.:klcnl:hikccQin i. ' ._ bi.:kkni.:111..::,·ccck olan tck ~c\ . . 111 istikrar olduQu11u !!fr,tcri'. or. Fakat bu!!ii11 ic,:in har..::kct ._ nokt.im111 olu~turan olgu ~u : lrak'ta i:;;g:al 'arsa. buna kar!;'1 bii: iiycn hir ho:;;mnsuzluk \ 'C gcli$Cll bir dircni~ de \'ar. ~

~

l~gal

politikas1 ve lrak halk1n1n genel durumu l~ u!..(('in

lrak ko11usu i'itcrinc cQile1iler. lrak lwlk1 ic,:indc ycni "yti11cti111" ko11u~1111da iki ayn gikO~(in

ag1rl 1k ka1.and 1g1111 '>ii: ll'tyorlar.

Hirinci gruptakiler i~gal ko:;;ullan11111 Saddam diincmindcki kadar kotii oldugu1n1 dii~iiniiyor. ikincikr isc ··Gelen gidcni arat1r" di: or.

1\..,IJ11cb ortada iki ;1\., n ._!!iirib. .'ok. lrak halk111111

J

¥

-

-

'

26

-

Eyliil - Ekim # 8 i<;i 11 11 iv de yct<:rl i dcgi 1. Ornegin hu pcrspckt i r Bagdat'1n y(l k111111dak i (l.'l lkcnin ortas111dak i) 13ak11ba kcnti ne bir )ii cirgi.itlinC1n nasil hakirn o la hiId iQi 11 i y '' da Ki.'1 rt \)() : 'li.\:: S i say 1l<in f\!lusul\ia Koalisyon nskcrlcrini11 nasil ,·uruldugunu a<; 1klainaya yctmcz. l langi bolgedc nas1I bir ye rel yiinet irn olu$tUru lmas1 gcrektigi ko11usunda ycterli tcrneli saglarnaz vs. Ni tek im yay1nlan n1ABD'nin gori.i~ ai;1s1na dayand1ran medya k11rul u~lar1 da bu g. ibi ge li ~mc l er kar~ 1 s 1 11dn a l'<il l1yor vc lrnk lrnkk111da yalan "'va111is. bil~ilcr ak tan\. orl<1r.

K1sacas1 /\ l31) ' 11in lrak'm gclcccg i11c ili ~ki11 bl'1tl'111sd. oturmu\) bir plnn1 bulunmuyor: ancak dcg i ~cn ko~ t tl lam g.iirc kcndi tulumunu avarlamas1 vc do la\'1s1y la tam be lirli -· "' . olrnaya11 hir polit ika izlcrncsi s(iz konusu olacak g ibi giiri'l nLiyor Yi11e de i\B D'11i n muhtcmd. politikc1s111111 ana c;izgikri ~oy l c iizct Iencbi Ii r: l~i ri n c i s i , etn ik vc dini lcmclde pan,:alanm1~ toplumun bu pan;Hla n11 H~ l 1g 1111 daha da dcrinl e~tirecc k ad11nl(lrtn at1 lmas1. Ornegin )ii c;og11n lugun ctk isin i k1rmak ic;in Slinn i islamc1 drgl'1t leri n clcstck lcnrncs i soi. konusu o la bi Ii r.

Ya da Siiler aras1ndak i mc,·cut boliin mclcri ' kbruk lcycc<.:k ad 1rn lar atarak J\ I~ L), bu kcsi 111 ic;i nclc kencli 1araftarlan 111 yarntmaya <;abalayabiIir. ikincis i isbirli ..._f?:i nc ""vatk111 ....~iirdlii!li odak.....

Ian ya da ilcri g.e lcn ki!?ileri i) ice kendinc ba!!.lamnk , kal'a tuwnlan isc loptan czmeyc ,. <;al1~111akt1r. /\l3 i) ii1.cll iklc iilkcdc kontro li.i sa!!.lnnwclaki vctcrs izliklcri ncclcn iyk, cski l3.!\ 1\S rcji 111i bii rokratlan111 11 ya cla subaylnnn111 desteg inc muhtay dururnclad 1r. l1u11lardan bir k1sm 1111 para vc incvki ka·r~t11g1nda sati n almaya. gcri kala111111 isc ctkisi1. hak get irmeye ycin<.:lrncktcdir. l3en1cr bir !?C) i l·d 1 :-<ti l>vlgckrdc :i:;;irl.'t rc iskri i;,:ii• ck: so\' lev<.:bi Iiri z. (j <;Linciisii ise, o Iu ~turdugu kuk la y(inct iIll i me~nila:;;l 1 rmak i<; in !11 ml1 sol y;1 da il1 ml1 islami grup!ann dcslcgini <;ekmeye c,:al1~1nak olacnkt1 r. b rncgin, kiiklli ama Stalinizm indcn clolay1 birc,;ok hata ve ihanct i ck barind1ran bir gc lcnegc sah ip <1lan lrak Komunist Parlisi, gcc; ici yiinetim konse) indc bir t<.:msi lc iyle yer alarak ;\l \D'n in bu amacrna hizrnet ctmi ~ ~

....._

~

-

J

-

~

~

lrak Komiinist Partisi !KP 1935 yil111da, c,:e$itli anli-cmperyalist v<.: sol grupla1111 bi1 araya gelmcsi ylc kuru lmu:;;tu . Britanya vesaycti al!1ndak i Jrak'ta sanay inin bir i:\lc,:iidc geli ~t i gi yillarda parti de i~<;i taban1n1 gen i ~letiyordu . Sta linist biirokrasinin etkisi altmda bulunan lKP ilk buylik smav1111 2. Dlinva Sava~t'nda verdi ve ilk btiyi.ik gcrici hamlesini de sava$ta Britanya ordula11 n1 destckleycrck yaptn1$ oldu . Sava~ sonras1 yil larda Britanya'y 1 Cle$t irmeye ba$lasa da, c,:oktan yurnu~a t l1g1 progra1111 partinin dokusuna i$lem i$ti bir kere. 1948'de kraliyete kar~1 gen;ek l e~en ayaklan mada yer alarak satlar1111 gi.i<;lcndirdi, ancak ayn 1 yil Sta lin' in ven i kurulan Siyonist isrni l d<.:vlctini tan1111ava karar vermes iyle birl ikte bu karara katilarak i.iyelerinin onc1nl i hir bolli111linu tckrar yitird i. Partiye ltaki m ola n bu ui'.la$rnac1 c;izgi. i 958 ' de rnonar$inin y1kilnrns1n1n ard 1nda11 Arap mill iye tc;isi Kas1m'1t1 yonet imi doncrninde de korundu. 1959 yil mda bi r mi Iyon cmekc;: iyi sokaklara dokecek kadar gC1c;:lenrni~ bu lunan IKP bu gi..icli iktidan almak ic,:in kulla nacag1na Kas1111 yonetirnin in payandas1 hal ine gctinney i terc ih etti . Bu iyiligi ne k ar~ il1 k Kas11n tarar1ndan ylizlerce Oycsi tutukland1 ya da cildC1ri.i ldli, parti yaymlan yasakland 1. Ay111 yi1.gi Kas1111 so11ras1nda da ve Saddam dcincrninde de sOrOp g itti. 1978 y1lincl<l Saclclam, i ~c;i s1111f1na ycine len bir sa ld1n dnlgas111111 ard1ncla11 IKP'y i hcdef ald1 vc partiyi ()ncml i oranda zay 11latt1.

IKP'nin BAAS kuyrukc,:u lugu Kurt sorununda da gcri tav1rlar almas1 son ucunu dogurdu. 1958 lrak clevrirni sonrasmdn Ki.irtlcr aras111da da glicl'l arum parti, 196 1 yi1111da Klirt ayak la11rnas1na kar$1 r<.:jimi destck lcyin<.:e Ki.irtierde11 ald 1g1 dt:slegi y iti rcli . lrak rejimi ile Kiirtkr arasmdak i sava$ I 970'!c bir ozerklik anla~ma s 1 11 a yo l ac;t1. Arna BAAS 1975 yil111da anla$111ay 1 tan1may1 reddelli. Bu a$amacla !K P, 13AAS rejiminin vurucu gi.ici..i olarak reji min ya111nda on sa flarc!H c;arp1~acak kaclar al<;a lcl 1. Tarihin ironisi, f3AAS rejiminin IKP'y<.: sa ld1ns1 bu "h iz.rnet"tcn sadcce Liy yd sonra gelccckt i! ,

J

•

J

~

27

f$~i

Eyliil 路 Ekim # 8

Miicadelesi

Bugi.inkii durumuna bakild1g111da IKP'nin goriinmektedir. Kitlelcrin tepkisini c,:ekecek cski giiciindcn cscr kal1nad1g1 gori.ili.iyor. her uygulamasinda /\mcrikan y6net1m1, Orgi.itliiliigli buyiik oranda dagllm1~ ve geriye sorumlulugu bu hiikiimct konseyine devrekalan i.iyckrinin ag1rltklt bir bolUmu. nispeten derck kendi konumunun daha fazla y1pranrahat kosullara sahip Kiirt bolgesinc s1gmm1s mas111a cngcl olmaya c;alisacakt1r. Boyle v:1ziyctte. Parti cski gi.ici.inl"t toplamak istese durumlarda !KP'nin i~c,:ilcrin ve koylUlerin bile bu cp<.:ycc zaman altr. /\ncak IKP'nin goztinck ycnidcn bir altcrnatif olma ihtimali daha da azal1r. /\BO i~galine ili~kin slirdlirdiigli politika hie,: Biiliin bunlarin gctirip dayat11g1 sonw;路 <le umul vaad <.:Lmiyor. i:,;gal ko~ullannda bir gcc,:ic i hiikiimctin varl1g1111 olum lu gori.iyor, sudur: /\BO, lrak 'ta kaltc1 olabilmek ic,:in son ''/\BD'nin Ctlkt.:dcn gitmt:si"nin soziinii bile derece sert ve bask 1c1 bir ytinetimi slircliirrnek etmiyor. 1latta bdirli bolgc lcrde gi.ivenl igi zorunda oldugunun fork 111dad1r. /\ynca /\l3D. saglamaya haz1r oldugunu i~gal yonetimine lrak'ta ne petrolU ne de yonet imi pay l a~mak bildiriyor. i v._ <=~ak kars1 deg" il ama isnal kuvvet- niyetindcclir. Tek payh1sabilecegi i ~galc i uygu"0 lcri ad tna silah ku ll a111nilk istiyor. Partinin lanrnlannm sorum lulugu, asker kay1plan ve rcsmi org;mlnnnda 13irlc~m i~ Milletler gozeti- maddi masralland1r. ( 1 liylik politik<1 yapmak mindc scc;imlcr yapil111as1 ve bag1ms1z bir adina 路路1rak' 111 ycniden insast siireci''ncle pay hC1k ii met in olu~1na:;1 gi bi, as! mda en1perya- - sahibi olmak ic,:in can atan Tl.irkiye dcvlctinin lizm lc u:da!?maya yi>nc lik olsa bile, i$galciye de bu llir istckkri hayal olarak kalmaya ac,:1k dcstcgc g6rc bir nebze daha olumlu mahkum gi>riinmcktcdir.) Burum ya11111da talcplcr dillcndiriliyor: ancak anlasllan bu halkrn ekonomik rcfahm1 ylikscltme) c c,:ali:;;kadan bile partinin pratiginc yans11111yor. mak da /\131Ynin cmpcryal ist mant1g111a tamaStalinil'min \'Urltk sartlan art1k pek c,:ok yerde mcn tcrstir. Mevcut durumu olabildioincc "" neredeyse tlimiiyle ortadan kalkt1 ama yarat- korumaya <,:alt~acakt1r.

K1sacas1 . /\BD'nin lrak'ta yukanda c,:izt1g1 tahribatm olumsuz sonuc,:lan farklt anlarda. forklt yerlcrde kar$1m1za ylkmaya dcvam mcyc c;alt$t1g1m1z tablonun d1s111a <,:1k111a $ans1 ediyor. BugUn lrak Komiinist Partisi yonetimi nesncl ncdenlcrdcn ollirii son dcrece dii$Ukllir.

Politikasm1 bu dogrultuda slirdlirclligli miidcleumutsuz bir durumda bulunuyor olsa da bu, partinin blitlin tabanrndan yiiz c,:cvirmek iyin tc;c de i11tihar sa ld1nlannclan silahlt/s ilahs1z yeterli bir ncdcn di.:gi l dbctte. IKP'nin lrak kitle gosterilerine kadar <,:C!;iitli bi<,:imler alatarihindc b1rnkt1g1 olum lu izlcr de var. En bilen clirenislcrle kar$t kar$1ya ka lmaya devam onemlisi, zaman1nda bu purtinin onbinlerce etmesi kac,:intlmazd 1r. Elbette, ileridc belli duremekc,:iyi urgiit lcmcy i ba$armt$ olmas1. gunluk dt>ncm leri de s(\z konusu olabi Iir. Bugiin c,:ok s1111rli du olsa I KP tabant emekc,:i Ancak biiylc anlar gc<,:ici olrnaya rnahkumdur. smdlann emperyalizmc kar$1 1ni.icadelesinin lrak'ta direni~ odaklan mayalanacag1 alanlardan bir tanesi olabilir. lrak 'ta bir dL: lrak isc,:i-Kon1Unist Partisi ya da gerilla gii~leri var. IKP 'yc nazaran c,:ok daha olumlu bir Savas ilk baslad1g111da /\13D lrak'ta tek bir c,:izgisi oldugunu anlad1g1 1111z bu parti ABO orduyla kars1 kar~1yayd1. Irak ordusu savastan once mcrkczi yap1s1n1 dag1tm1~ ve ademi i~galine kars1 c;1k1yor vc isyi s1111fm111 kendi bag11ns1z c,:i1.gisi11i in$a etmesini savunuyor. merkczi bir sava$ ta kl igi benimsemi$ de olsa.

Ru yolda lrak i~si zler Scndikas1 admda bir biitiinliigiinii k1smc11 de olsa koruyordu. Simdi Sllll f 6rglit(i Olt1$lllrmaya VC i$C,:i taba111111 isc i$gal giiykri irili ufaklt birc,:ok orduyla kars1 gelistirmeyc c,:al1~1yor. 11u parti hakk1nda kar~1ya. 0 zaman Koalisyon gi..ic,:!eri cliis111anm1 yetcrincc bi lgi sah ibi oldugumuzda daha aL <,:ok ta111yor. kullana<.:ag1 askeri yontemleri ayn nt1I1 bir degerkndi rmc yap1na1111z az <,:ok tahmin edebiliyordu. $imdi isc "di.i$mLimkUn olacakur. man"1 gorcmiyor bile. i$gal gi.ic;l<.:rine her giin sald1nlar dlizenleyenlerin kim ya da kimlcr 1

I

28

i ~-r,:i M iicadelesi

Eyliil - Ekim # 8 oldu!lu h<il8 kesin olarak hil, inmiyor. Kl'lrl pe~n1ergckrin d 1 ~ 1nda lrak 'ta bin,:ok silah l1 g1 up v<:1r. $ii kn:: bagl 1 ay11 ayn kuvvetler. Sunni k(iktcndinci gruplar, digcr islam i'dkckrindcn gelen ··sava~­ c;tlar... Irak ordusunun dagtlmasmdan sonra c;e~itli 111.:dcnlerk si lahlt gruplar olu~turan esk i askcrlcr, belki kl'11;:iik so l grt4)lar vc bt.!lki para kar~ tl1 g 1 yali~ctll gruplar. /\ ynca cl ig1:1· li lkdcrin isti hbarat (irgiitkrinc dogrudan ya da dolayli olarak bagli birimlcrin de olahilecegi ihtirnali blisbiitiin d1~lanrnamal1. Bu sayd1g11n17. gruplardan hic;hiri silahlarin1 b1rakrnaya yana~m1 ) or. Irnk 'ta ha fi f si lahlar sokak Iara kurulan p111.<irlarda sat tl1yor. Dolay1s1yla ad1 duyu lm ad1k orgOtkrin ortaya c;1kmas1 da sliz konusu olabilir.

Sa ld1nlann sayilan grup lann hangi leri 1:1ra f'i ndan gerc;ek le$t iri Id igi ya da bu atak Ian n her biri nin gcrc;cktcn dircni~ amnc 1yla yapd1p yaptlmad1g1 konusunda da kesin bilgikr bulunrnuyor. J\ncak sald1nn111 hangi and11 kimin b61!.!.csind<:! !!err·eklc"li!linc ba<>IJ olarak -" '{ .__ ::> c;e~it li tahminler yapmak mi.imki.in olabilir.

Bi.itiin olarak baktld1g111da ise ~u olgu onem ka1.an1vor: lrak 'taki ort:iitlli. si lahli dircni,s , i ~ga l gOc;lerini zay 1flat1yor. onlann mora ll erini bo1.uyor. Bu yiizdcn. si ' ii hcde !lere yiSnelcn sa ld1 nlar d1~111da lrak giic,;lcrinin direni$ ini d1.:stckk111ck gcrckiynr. .1\l~l)'nin ba1'1$C,:I yo11te111 krlc Irak ·1a11 c; 1kan la bi lcceg i dii~iincesi hayaldcn iilcyc gidcmcz.

Irak 'ta dircni$in ba$anya ula$mas1 ic,;i1i kit lc dcstcgini saglamas1 vc bu dcstegi koru-

-

111<1:. 1 g.1.:1ek i1. t\ l-.:-ii lakJi1de di11.:11i:;. g iupl,111 111 11

lw rckl.!t al:i111 hir lia,·l . i zav1 , fl ar. S11 ' anki dun11na b11k11Q1 111 11da btivk bir ki!k <ks!cQi ... nin mevc u! oldugunu ~firiiynruz. /\HIYnin hcnOz hic;b ir sald1n11m !'ailini bulama1111~ olmas1 bunun iincmli bir kan1t1. Dircni$<; ilcr, yal111zca i~galci askerlcrin goremedigi hirer hayalet gibi lrak'ta dola~1yor. J\ncak be Iii ki. i~galci glic,;lcre ncfrct du) an lrakltlar. hu hayaktlcri giirchiliyor.

Im!.. e1iknkri i~in b1c,;ak kcmige dayanm1~

-

.•

·-

d11 ru mda . is!!<il ,v(inctimini istcm iyorlar ama ycnick n 131\J\S tip i /\rap rn ill iyctc,;isi bir diktatorilik \'cya bir islam dev leti de on lar ii;:i n gerc;ck bir alternatif' olamat.. 1:3urju\ azinin ilerici kanatlanndan soz etmck de miirnk (in dcgil. BUilin o ulusal vc mczhepscl boli.inmclcr de dikka1e a Iind 1r, mda Irak vc OnacloQu ic;in sOrck li devri m d 1~ 1nda ' ' bir c; 1 k1~ yolu bulunmuyor. .l\ rzu ed ilen elbcttc ki.

Irak ic,;indeki bi.it tin uluslardan ve mczhcplcrden i$c;i lerin. i~sizkrin vc ko~· liilerin dcstcgi ni alahi lee ck cnternasyona1ist. marksi st bir iinderligin gdi~erek m(ica<klevi !.!.Oi!.(islcmcsidi r. A ncak enternasvona Ii1.m i .... .__ hir yana b1rakal11n. bi r hiitiin olarak lrak solu krall 1g111 ckvri lmesindcn bu yana tari hinin en ciddi bu11a l1n11 111 ya~ 1 yor. ~

~

~

.;

Sonu~ J\RD'nin lrak'a giri~indc tcknolojisinin vc ordusunun c1ici iistiinlogo clbcttc ctkili olmu~tu . /\ma lrak 'tan ko\ uhnas1 so/. konusu oldugunda tcknolojik iistiinlOk ABD'yi kurlaramayacakt1r. Clcc;tigimiz gi'mlcrdc Siilcrin ya~ad1g1 Sadr kentinde bir dini sancag1 helikopterlc taciz ctmesi sonucunda binlcrcc () fkcli Sii sokak lara diiki.i lcrek. AB lJ 'n in kcntt...:n <,:ck il m...:si ni ist...:di. Gostcri lcri n di11111emcsi Oz...:rine J\ fll) i.i lkcli $ iilt.:rin istcgi11i Sl.!SSiZ scclas1z ,vcrinc !.!Cl irm ck zorunda ka Id 1. Benzer olaylar ilcride de ya$anacakttr ve zaman; geldiginclc en kiic;Ok bir k1v1lc11n bile c,;ok daha biiyiik k i1ksel cl ircni~lerin p:it la111as1 na sebcp olabilir. Dolay1s1yla J\BD'nin lrak"ta kal1p kala111ayacagrn1 csas oiarak irak'ii kit lclcr hl'lirky!.!c...:kti r. Dcvam eden tekil sa ld1nla r da kitlckri 11 111Ctc<H.klcs inin i1nl.'1nii a<,: t1g1. i ~ga li diin)'an 111 t:i)ziinclc te~ hir etti!li v..: i ~g<l lci n i n moralini bozdug.u miiddet<,:e son den:ce i)11t:mli ve faydalt olmaktadir. ~

~

~

20 Afrustos 2003 ~

29

i~(·i

Eyliil - Ekim # 8

.Miicadelesi

•

Bir Iran de§erlendirmesi ran ..si\ ii haklar" mi.icadelesi. islam rejiminin kurulmasmdan bu yana ba~ta kad1n haklan olmak ii/ere pck c;ok alanda toplumu ccndcrl~u .\ii 10 llaziran \ta ba:;;la\. an 'c rcpm kar~ 1 11 ayakla11111aya diinO~cn iigrcnci g(iskriC) e a Ian is la111 i kurallar devrcye sok uldu. Bu krin in ard1nda11, iran hem islaini rcj imin liir basktlan 11 ba~la ogrcnc i genc; lik olmak kri1 inin ulas11Q1 bo\·t1l . hem tic /\80"nin yen i Uzerc 1oplu111u11 gc ni ~ kesi1nkri nclc lcpki o lu ~hcdc Ii nl111as1 nedcn iv. le \'Cll idcn iIl!i oda\11 ..... . 1unnas 1 so11 ckrccc normal. Ya n lt~ olan isc lrnlinc ..!.!cldi. lht .'cni ill!i I (irk 111cdvas1nda da iran·da :,iit«.:n miicaclclcnin csas cks..:ninin .__ . kcndini gi1st..:rdi. I li.irri)Cl. Sahah ,·c Milliyet .. Si\ ii haklar.. mcsclcsinden iban:t oldugu .w11ctclcri !.!l'mii1nii1 iran · 1 iilcrinc) a11 cliLikri inai11~1d1r. lcspit cdilmesi gcrckcn birinci gcn;ci... iran"daki ti.im islamc.:1 bask1 uygu~a) 1nladilar: tclc\ i1' onlar cla iran bclgclamalar111a kar~111 iran'm Onadogu'daki ~clkrinc ~er ,·crdilcr. pek c;oJ.. iilkeye na1,aran bu ti.ir konular13u yaz1. bur:i uva

·

Mel11net f;elik

.-

~

-

~

..

Ira11 l 1 <' I ""' '"ucr•·c<• i'"ndc11 fark I 1 .:"' "' o hi r iran oldug11n11 gtistcrn1c bir gin~ L::;:.:;:~~'oluncla nitcl i!!.i Ya1.1 dahi I ind.: - tasnnaktad1r. . daha c,:ok ira11·111 ic,: si~asctin..: ili:;;kin 1cspitlcr..: ) er 'cnnc~ c c,:alt~;11.:a~11. iran·111 ,\Blfn in silrckli !'>a\a~ slralcj isi ic,:indcki ,·cri . ·1iirkiyc"nin bu slratcji ic,:indcki ko11u111u ,.c irnn d 1 ~ politikas111111 gc 11..:l ()1,c ll ikkri gibi • konu Ian n her bi ri a~ n bi rcr yaz1 konusu olnwy1 hak edt:cck c,:apta 'c lin.cmdeclir.

Dcn!imi1in sonraki s;I\. ilar11ab bu konulan . "'.. nnt1<;1\. la ck ahlla'.. 1 u11111\. on11.

I lcr ~c~ den one~: iran· da ~ a~anan kri1krin \ a In I /Ca n111ha f~11a karlt k. re rnr111cLII11k ( \ .cya . libcra llik) ck~cni11clc ck al 111;1111a)at:ag111 1. Iran ik ilgili c,: i1,ilccck rcs111 i11s 1n1f111ilcadclcsi faktoriinii ic,:ennedcn hic,:hi 1· a1tlam i1;1dc ct111cyec.:cgi11i giSstt:rmi..:k gcrckiyor. 1~11 yal11 11ca Iran ilc il gili i..:n clogru dq1,crlcndirmc) i )apabilmck ic,:in dc~il. iran ·a: iinckci..:k lllllhl1.'ll11.'I salcl1n:la il!.!ili dll~ru ta\'1r alabilmi..:k ic,:in di..: iincmli .

C-11.·rindc durullll,ht gcri..:kc11 ill-.. k\lllll iran·da rcjimi..: kar::;1 :.iircn 'I.' i)Q_rcrn.:ikrin iindcrlik i.:tti<• i kit k 111i'icadclckrini11 bir a\. a!!,1111 olu~tu-

'

; r~ i ~yt:"

~~';./·•~ ' ' ( / 1''

1

.

-

~

-

-

..

':P(

~

/

. ... :

,<,"~{_; a

,

./

da gtircli olarak daha gcv~ck vc libera l bir

pratigc sah ip olmas1d1r. Elbcllc rccm cczas1ndan. ha:;.iiniisii zorunluluguna kadar hayatm her alan1nda ll\. ~ulanan totalitcr u,·.......~ulamalan halite alm,1111ak gerckmcktcdir: ancak fark cdilmc:.i !.!Crckcn nokta islamc1 rcjimin ba~ 111. clan ilih<1rcn gikccc daha esnck uygulamalara kap1 ac,:an hir dizi pratigc sahip olmas1d1r. nu csnck ;1c; il 1mlar sam ld1g 1111n a ks inc /\yctu llah I lumcvn . i'n in iiliimii son ras1ncla dcl!,il. onun saglt~111da ba-;;lan11$l tr. Ornegin, I lumcyni 11 l· .vliil 1988 tariltindc hir fetva 'aymlavarak. .. ., ml'11il-.. aktlcri al1m sa111111 ,.c sat ram; O) nama~ 1 -.1.· rh~·-.l h11:1k11. Fi..:l\ a islarni (,:C\ rcl.:rdc gcni:;hir tarl1')11t;1 ha~la1t1 ,·c modern f1k1h yorumu kon11su11da hir ba~lang1c,: k;1bul cd ildi. 1

-

-

~

.;

30

Eyliil - Ekim # 8

I ~«;i .i\1 iicadelesi •

Iran Devrimi

..

Scr1)i l Clsl' • 11"ii n hakt1 olarak bc lirtt itri oibi b ··ir;111'da $<1 h rc,iirninin y1kilmas11w yol a<;an '>i'11"i t_'ii-,ll:1·i 'L' ayak lanmalar sadccc isla1llc1 iirgiitk1 in cscri dc!!ildir. iran Dcvrimi her '-l'\ ~ v - ckn ii11cc ~·~h·a har~1. onun kanli de' ri111i11i : 1k111a: 1 ania\ht) an bi.iii.in siy asal gruplann kauld1g1 bir si) asal ola: d1r. Bu siirccc irili ufokli, libc1al \l')<l :-.u:-.yalist. dinci vc laik (,:Ok say1da iirgiit ka1k1cla b u h inm u~lur." ' Tam dn bu 1 11.~dc nd t: n do l<1y1 i ran Dcvri 111 i iki a~all1a I1 olarak gcli~111i~. il h a~a111ada ~ah dik1<116rl[igi'i y1kilm1~. '><Ill <l!;'amada isc iktidan almak i<;ill .:11 ha11rl 1k Ii 'c i\rg[itli.i hulunan kesim olan mol lala1 1a fer ka1anm 1:;.lard1 r.

Iran Dc' ri1ni. ti.iccarlar. din adamlan \ ' C kcntli : ok:-.ul sm1fm aktif olarak kauld1i11 bir C) lcmdir. ' 01cllildc 197:> sonras111da 1;etrol gclirlerinin h11 ln arl111as 1 vc bunun -,·1iratl1<"•1 ::h 11.I1 \L' dc11gcsi1 ckonomik gt: l i~mc iran l)c,Timi'n in i~·i 1 ll' dogdugu ckonrn11ik \'C sos: al ko::-1illan an lalllak ic;:in (i ncm lidir. ) ah · 111 11yf.'1tla111a; a koydugu toprak rcfonnu da bu tablo:a cklcnmclidir. Toprak rcl'on11u so1u1.,:1a : ok:-.td 1oprahs1z kb) Iii kc.>simlcrinin daha da ) oh ... ulla;.111;1s1 pahas111a 1,c1H.?,in kt)) Iii Jere. tan Ill cndi.istri::.inc 'c daha fo~la kapital isl lc:;-lll i~ schtorlcrdeki IOf)ntk a::-t•alan 11;1 ya rad 1. J'oprak rcl{)n11u 'c k1rdaki i ~~i1. l iili11 itici I igi ilc iVcll iklc i n~aat vc hi1.mc1 scktlirlcrindc gcn i~kycn kc1tl ckonomi sin in c;:ck ici ligi. Tallran vc· digcr hlivOk kcntlcrclck i gccckondu \l' kac;:ak yc.>rlc~imlcrdcki kcntli yoksultarin \ltlla r1n1 geni:?lcterck. kirdan kL'llh: gii<; 1>ra11111da art1~a . : ol ac;:11. 1 i~<;i s1111f111111 petrol i:;;i,·ilcri gibi kcsimlcri bii\ iillll'llill 1in c diincm indc-makul bir iicrct., c giircli hir is1ihda111 gi.i\ cnccsinc sahip oli nak · la hirl iktc S<lll<l) i i~i,·i lcrinin c;:ogu (lli~iik iicn.:tk. kiil(i ko~ul l;i rd;1 vc i ~ gi.1vc11cesi o lmadan <;al1~1; ordu. Cicrctli vc maa~ l 1 l :i r111 111<1dd i k.11ani,·lar1 :1rlan cn!lasyon neckniy lc h11,lt1 l'ri: ordu. · De\ ri111c aktif olarak katil;in prolctcr \C kcnt )Ok~ulu kitlclcr bu ~artlar al11nda radikallc';>ll. De' rimdcki digcr iincmli 1111sur isc "c,: ar~1" olarak bilinen kiic;:iik burju\a1idir.

Sami /ub:1ida '11111 da bcliruigi gibi ")ah ,.c ~

l ~al"sanc;111 i' 11i11

""" ~

cu111hurb:1!;'kanl1g1 dli11c111i bu tlir csnckk::;;ti n11c <Hli111lnr1n 1n l111la11d1g1 hir dli11c111 olcl11. R;d:-;anc;111i. 21 f\ la rt I 99fr da isl;1111i rcii111 korku~u 11\.·dc11i\. le .'und1..;111dn ' ,·a-:-a: ;111 ira11lilar1 .'ar!.!ila1111w korkusu . olmadan iii kc: c di1niip. Irak ile ) apilan s<l\ a:;. so11ras1 de' rcyc sokulan ··u lu:-al 011an111'" program1 i\in <;al1"111a: a <;ag1rd1. .: 21' /\ralik l<)<) J 'dc )chla I lahihi Rar~anca11i'ni11 "kad111 i ~lcri"' da11 1 ~ 111 <111 1 olarak atn11d1. 13ii\ lcliklc. isl:lll1 l"t11111luriyc1 inin kurul u!;'ll l)(bn l)cri il k dch1 bir k:1d111 Usl dlil.c\ hir n.:sllli 1.?.iirc' c "Cli rilmi-:- old11. ' Bu ll) gul:;lll<l) 1 iliiki'1~1cti11 k~cl1n­ lann ) .1rµ1 kuru111 lannda Ci-;1 cli'11l') 111akallllara gc1irilcbiln1clcrini s:igla) an bir k:111u11 1a:-ans1111 kabul ctmcsi i1lcdi ( \ gu-;10~ 1<)9~ ).

1\) 111 ) 11111 Kas1111 a: 1nda isc kad111la1111 iini\ cr::.it.:lcrdc bii!iin dallarda c~itim giir1111:si sl·rbcsl h1rnkild1. 1 25 /\ralik I998\k i:-.c cliirl kad111 llukuk\u. Rc: 1\ilc .\'la li k\.·111c:-.i'11c \tll'\!IC ol:trak at;111d 1. i~ l arn C'11111huri:c1 i' ndc i'ik l~c~ kad 111 lar: ;1rg1<; uldu.' )'(1111 bu ll\'!!.Ula111abr111 ir;111'd;1ki isbmc1 rcji min ii; i nd~ - hulu11du0.u lllC!;'rui) cl bu11al11111n1 a~ma dogrultusun~la toplunHm gc11i~ kcsimlcrinc 'crmck i'orunda oldu[!11 l:!\ i1lcr olauk ok1111111a-,1 l.!Crckmcktcdir. I lhL'llc bugiin dahi ka11 j..,J;imi iurallar, arlig1111 dL'\ a111 cllinnckk'dir. l(<1d111lan11 : arg1<; ~

1'l:tl,i l111 c!ct·i 1.1ygtthd!kLlrt y:1 ... :llar1n J..:1d1n

ilaklanna s;1ygil 1 o ld u~u a11 l:1111 111:1 !.!C lll1L"/.

1\11cak µ(i rii lml'si gcrckcn cs;1s gl' r~·L·k. i ra11 · tbk1 i:-. l;11nc1 rcj i111i11 lali b;1 11 ,·cya 'i1111d tipi rl'j i111krdc11 ha: Ii fork l1 bir t[1r i:--lami rcjim o Id ug ud u r.

I k :illllmas1 gL·rc!..cn ikinci -.orun ir;u1·daki s1111t' miicadclcsi olgusudur. t\dalct , .iadi ik ikt idara :eden i:..1:11 nc ii aria ira11I1 c111l'k<;i lcr , c ar<1:-.111daki miil"atkk islam \.'1ik11kr

31

Eyliil - Ekim # 8

i~·r;i Mii.cadelesi

Sah ailesinin ctrafmda olu$an banker, sanayici vc rliccarlarla, bu kliktcn kaynaklanan himaye aglanrn olw,;turanlar orans11. olc;iide yliksek c;1karlar sagladilar. YLiksck hliklimct vc ordu gorevlikri, bu kazanc;lardan ortaklik ya da ' komisyonlarla' (askeri sat111almalardaki karl1 yli:;,:delcr de dahil) pay lann1 aldilar. Bu 9cvre ve katmanlar d1$mdaki i$ i,:cvrcleri, ozcllikle i,:ar$1 lliccarlan da oncmli kazanc;lar elde etti ler ama, onccki grubun saglad1g1 ucuz kredi , kolayca yabanc1 li sans vc yabanc1 sermayey le i$ baglant 1s1elde cdcbilme gibi avantaj lardan d1$la11d1 Jar. ('ar~1 tliccarlan aynca dcvlet kurum lannca. yliksck fi yat arl1$lanna neden olmakla su9lanip cezaland1nlma gibi bask1 vc k1s11lamalarla da kar$1 kar~1ya idi ."5 Devrime damgas1111 vuran din adamlan ise gli9lerini Cizdliklc "1960 sonrasmda, inf'ormel bi r il i$ki ag1 i9 indc, i.i lke cliizcyinclc yay dm1 ~, devlettcn bag11ns1i' parasal kay11ak lara sahip. bi.itiin $Chir vc ki.i<;f1k kasabalara kadar dlizcnli olarak din adam1 gonderebilecck"" gi.ice ula$1111$ olan dinsel kunnnlardan ahyorlard1.

Genellikle 9ar~1 tliccarlanndan clcstck alan bu kurum la~nu111111 Sahm denctimi d1s111da o1U$ll son c.lerccc ()ncm lidi r.

Devrim si.irccini ba~ l atan olaylar dizisi Sah yanhs1 bir ga1.etede islamc1 muhalefetin si.irgi.inclc )'Cl$Cl)'illl ondcri olan 11 umcyni ile ilgil i ki.ic;i.ik dii$iiri.icii bir makalenin yay1 mlanmas1 il e ba~lacl1. Bu yazmm yay1m lanmas111 1 protesto eden mcdrese ogrencilerinc Kum kentinck ate~ a9llmas 1 sonucu 70 ki~ i oldi.i vc bu olay bundan sonra kirk glindc bir tckrarlanacak amna ve vas g6stcrilcrine vcsilc oldu. ~ubat aymda Tcbriz ·de ) apilan an ma mitingindc ilk kcz ··sah'a oliim .. sloga111 attld1, banka. diikkan vc sincma lara sald1nld1.1978 ortasinda sol hir gerilla hareketi olan I !alk111 Fedaikri ik islamc1 gerilla orgi.iti.i I lalkm Mi.icahitleri. de gostcrilere kattlmaya ,·c sc<;i lmi~ hedcllcrc kar~1 suikastlc r cli.izc nkmcyc ha~lad1. 8 1:yll"tl I 978 'dc po lisin elev bir kitlcscl giistcriyc ate~ ai,:mas1 sonucu 500 ila 900 k i ~i iildii. Ek im ay1 i ~erisinde isc $ah yt)netimi !rak·1 I lumeyni'yi s1111rd1$1 c!mcye ikna clti vc Humcyn i Paris ·c ycrle$li. 13u olay beklencnin aksi ne J

cumhuriyctinin ckonomik vc sosyal alanlardaki iflasmm gozlc gCiri.inilr hale gelmcsiylc birliktc artt1. lrak'la yaptlan sava~m bitmcsi son ucu nda rcj imin rn e~ ru i yct zemin in i gc11 i$lc!ccck iclcoloj ik motivasyon ogc lerinin ra) 1llamas1 (Sava~ d611e111 incle islami idcolojinin bi)ylc bir roli.i oldugu soylencbilir) da rcjimc kar$1 kitlclcrin c.laha s1k vc siin.:kli olarak ml"1cadclc ctmc. i sonucunu dogurdu.

Rci•· iml c czilcn kitlc lcrin kar"v J kar<:1 y _va 0"eldi<"•i 0 pek ~ok i1rnek bulrnak miimklin. 29 May1s 1992'tk M c~hcd'dc cvlcrindcn atilmak istcncn gccckondu sakinlcrinin kitlcscl protestolan'', cvalct olma istc!!_i rcddcdilcn Gaz\'in'dc -I ki:;.inin iiliimii. 50 1-.i~inin yaralanmas1 ilc sonu1,:lanan <;all~nrnlar (-1-6 /\gustos I994)7, Tahran' 111 yoksul varo$1an ndan Robatkcrim vc i sl am ~chr ' dc petrol i.irUmlcrinc yapilan L<lmlar \'C su s1k1nt1s111a kar~ 1 en az 10 ki$inin pol is tara f111dan oldiiri.il mesi ile sonu~lanan gcbtcrilcr (4 ·isan 1995)~. yine Tahran' m yoksul varo$ Ian nclan $ct arc· de i.i9hi ndcn fo;da kmh11111 su s1k111t1s1 111 protcsto ctmck ic;:in yo llan traligc kapatmas 1 (27 I laziran 2000)'1, i\bada11 kcntinde yinc 3 ki$inin polislcrcc iildiiri.ilmesi ile sonui,:lanan susuzlugu protcsto g6s1crilcri1t1 \ 'C son olarak 2000 y1h I May1s'

.

-

32

-

i~<;i ,it i i cadefc\·i

Eyli.il - Ekim # 8 mda Tahran· da 2L) bin i~<;i11 i 11 Meclis

\·C

" i\~ ccli s'

in hiinaye ctt igi karita li stk r·· .:ilc)hine u.i)stcril cri 11 iran' dak i f2.l' l"<,:Ck <;c l i~k i n i n rn.:rcd~ .,·aunak ta old uQu11 u giistcrcn iirnch.k rdir. irnn ·da siiregidc11 s11111· 111Ctcadeksinin L·sas olarak ,·crildigi alan Rafsancani ' nin cumhurba:;.karn oldugu diincmdc ba~l<~tilan ..neoliberal" dive nitclcndirchikccgimi/ .. rcfnr111··1ara k:1r~1 ~·crilcn rni·1c<1dekdir. l~ilindigi ~ihi Ral'sa11ca 11i , lr.ik'la sava~ so11 ras111 da. l!ko110111ik alandak i .. ,.L·ni dcn imar" i<; in !->erhcst piyasa ekonorni sinc ge<;i ~i be ni111 sc 111 i~t i . 1 " Hu dngrultuda h<l rekct <.: l1 11csi11i iinlc:L·hikcck bir gii<; olarak gi)rdiigii "sol I lumc) nici" 1-.cs imin <;ogun lukta oldugu Mcclis\~ kar~1 "muhafozakar"· olarak nitclcndirilcn t\na: asa: 1 Kon1'. w.:ular Knnscvi . ilc i::-birliginc gidcrcl-.

I<)<>~ : il mdal-.i \,kdi~ sc<;imlcrindc bu k:111ad1 lHSli) C cll i. n u opera:-.) ondall -;nnra i-;c fork II alanl:1rda .. ncoli bcral" uygu la111alarn gL·<;ildi.

On1eQi11 1993 1\ Qustos' u11 da ta ~ 1 mac il 1g111 c' )1c l l~~ti ril111csi c;nay la11d1. 1\ 01cl lc~1i nn l' 'ia ld1n s1 I !atcmi di)11c1lli ndc tk: ~lin nck t cd ir. (i1:~·ti g i111i1 llaziran :i: 1nda ha:;.kc11l ·1ahra11'da ha:;-la' an \C ii Ike 1;ap1nda >aytlan protc:-.tolann ba~langH; 11oktas111da i.)grcncilcrin Oni' cr:.itc lcrin ozcl lc~t j ri lmclcri plan Illa kar~I (,:I k,, ~

...., ,: .

l.

··-·..;

33

Hun1cv11 i'n in ul uslara ras1 kamun: u11a dalw etk in l1 i<;i111 de 1niit.lahak dmcs ini saglad 1. -l K<1s1111'dn '1';1hr:111· da lisc \ 'C Un ivcrsitc i)gr..:ncilcri nin gii<;lcri k ri 11 i11 kanla hasun l11ws1 da kit lc sckrbcrlikkrinin durdurulmc1sma yctmcdi. 5 K.1sun 'Ja General Ezhc1 i·nin 1-.urdugu askcri hiikiimct 9 Ocak I <J79'tla dii:;.tii. $ah. r 1hcri ·11in ycrinc l ' lusal Ct:phc i)11dcrlcrindcn )ahpur B<1htiyar'1 ha!?bakan atad1.

Bahti' ar'1J11-.cndi iirgiiti_i de dahil olmJk Ozeri.: dc,Ti;ni.: ka t ii an tiim (irgiilkr kcnd isl11 i .. de\ rilll i s;1l111 nkl a" ilha111 cttilcr. 16 Ucak'ta :)ah irnn' dan kavll vc I ::l uba1·1a I lurncyn i irnn·:1 di)ndli vc Mehdi l~ al'crgan'1 13ahtiyar hiil-.iimcl inc rak ip Ii iikiimcti n ha-:;haka111 iIan elli. nu ohi~ dan sonraki on giin bo~ unc.1 iran'cla iki hOkOmct \anh . .'\ncak Tahran garnizonlannda patlayan I lumc) ni ~ an!1s1 ayaklanrna vc ard111da11 10-l I $uba1· 1<1 sibhlt si' ii gruplan n hlikiimct bina lan ' L' askeri k.llllplan n konl rol l'l nii cle gel( irmcs i sonucunda son clliglilll de <;1:i1.lil111li$ oldu . 7 l Nisa11'tla ik i st:\:e11i.:ktc11 u lu~an '' $ahli k m1 islam cumhuri::. l'ti 111 i.. (sorunun kcndisi de son dcrccc ironik ~ J rckranduinu yaptld1 'c rc-.mi rakarnlara l-!ikc yiizd<:: 99 . .:' ilc i~la•n curnhuriyct1 tcn:ih cdiidi! ·1iim bu diincm bo) unca ~SCB ) anll-.1 TLJDl : l I partisi~ dc\'rirn in islam cumhuriycti 11 i11 kurulmas1 ilc 11oklala11111 as111a ka r~ 1 akt il' bir miic;1dcle ~e rgilc 111 1.:d i. Sain i /.ubaida'11111 da vu rg11l ad1g.1 gihi ..( ... ) I kvri111i 11 burj ll\'<t a)>amas1 proletl.'r hir sonuca ) ol n<;mak zorundayd1. Tudeh pani..,i. bu giirii:;.c inandt) sa bi le. huna u:- gun tlcl\ ran l~tl..matli. 1;,. lcrnlcri. ikincil \ 'C .,·eni rcji111i11 . iii olabilcccgi umulan) ycni rniincfik1 lllm.1 rollini'l iistlcnmL' politika:;1111 siirdlirdli~iinii 1-!i.istcrdi. Rcj irni, 'oksul ' c 1..:1.ilcnkri (0/-11111\'10::.e/in) koru11ias1 ,.c progra111 m111 bir p;1r<,.:1~1 olarak millil i.:~t i nnc ve toprak r..:fonnu µibi radikal cko 110111il po liti ka l;1 r1 u ygula111:1~1 bal-.1111111dan, ilcrici olnral-. nitclcnd irtli. I kr ~eyden iill' rcjim anti-cmp<.:'r;al istti. Rej i111 i11 Sill! f karal-.tcri. •tiJus<tl° \ C ikrici '>1111 ilann sahiplc11ilrncsi d1:;;111da . fine \tk.inlmad1. .. (icrillac1 bir han.:kct olan l lalk111 l·cdaikri de ..din ada111l;irin111 siynsal harckctini tk:;-;tckk-

l~<;i

Eyliil · Ekim # 8

ll1iictulelesi

mcmcklc bcrahcr. onlann anti-emperyalist s<>ykm indcn ct!.. i lcncn.:k 011 larla akt if bi r miicadclc) c de giri!;>rncm i ~;a ir." IO iktidan clc gcryiren mollalar Halkm Fedailcri orgUllinU "vatan haini'' ve "islarn clli~ma111'" ilan ctti ve cle o.,c,.i y rdi vui rnilitanIanni hapsc att1 vcya kur;;una dizdi. 12 $ubat 1983 ·tc Tudch Partisi kapatild1 \ ' C list dlizev yo net ici k rini11 tuma111 1 tutuk land 1. 2 Mayis 1983 · tc isc Tudch yasad1$ 1 i Ian ed ildi.

8t>ylcliklc irnn l)cvrimi ''bi r lidcrligc sah ip vc ac,: 1k bir stratcjis i olan , iyi orglit l c nmi ~ tek toplumsal giic,: olan, 1lumeyni ' nin arkada~ lan vc miirit lerindcn olu~a n ulema, ogrcncilcri ve taral!arlanrnn tc~kil cttig i ~ebckl:.,11nin islam cu111huri yctini kunnas1y la 11oktaland1.

Notlar: I. Scrpil C~iir. "'Dl·Himc gidcn yolda muhalif tirgiitkr'". So:.~ :ti i/111 'c 1oplum~al ~ 1i1cadelelcr ,\ n:;iJ.. lopcdi,i"'. llc11:;.im: I 9li9. :.. I .>:'O. 2. rr..:d llallida~ ... l~lam \ c (all~lll<I ~ liti''. c;cv. tJnrnt 01J..1r1mli <1iilhcrJ.. Ko<;. Sa1111al. 1997. s. 65. ~. Sarni /ubaida, .. blarn. I lalJ.. \ 'C De' le;"". c;c11. Sami Ogu7, I kti~irn: 199·1. s. 11 I. 115.

4. A.g.c, '· 11 (i. 117.

5. :\ .g.c. '" 115. 116.

6. Serpil i'i~r1 r, ·• 1)c\ ri me g1dcn yolda muhalif ii rgiitlc.:r ... SOS) :lli;m 1·~· roplu m,al Miicadcklcr 1'\11siJ..lnpedi,i"'. I l..:1i~i111 .. I ')X9. ~. I 351 7. I lallid,1,. ' · 61.

8. Ortaclogu' 11u11 ilk ko111i'l11is1 part isi ol:in bu onriit I 9~ I ~ il 111da kurnld1 1. 19111 y il 111da Tl 'I >1 ~1 1 /'ki tk l.:r') <1d1111 a ld1 . ira n'da 194 1-1 949 arns111dak i dii1h:l!ldc 25 hi n Ci~ i.;~ l' i..~·ndine bagl1 scndikalarda iirgi·11 1i.:11111 i) 400 hi11 i ~~·i11i11 dcs1cg i11c sahipti. 1953 darbesi ~onras11Hh1 ~ a h rc jimi partinin rnili1a11 kadrobri111 ~ol-. ct111c~c ~i\11clik hir ka mpan~a uygulac.1 1 v c ,on11c;1a p:1nini11lidcr1-.adrosu 'c lllil i1a11 lann111 bliviik hiiliilllii ta,ti~ c cdildi.19-l6"da iran Kii rl Dc.:111okra1 l'ani ..i'nin l-.urulrna~1 ik 'onuc;lanan ilk biiliinmcvi ~ a~acl1. J 96:'' tc <;o, ~ c1-~·in <;al 1~mas1 ~onucun~la p.trti io,:in<k biiliinml·lcr me~ dana gddi ( C~iir. s.

malan yatiyor. 14 Bu orncklcr iran'da homojen bir 1opltm1 vann1~ gibi yal nuca dcmokratik haklar ckscnli bir llHthafol..ar-reformcu paradigmasma s1k1~1p kalmanm yanli~lig1111 ortaya koyuyor.

1983 yil111da Sta linist Tudeh Partisi "n in kapattlmasmdan sonra iran' da lega I alanda i"irglit lcnmi~ sol partilcrin varligma izin verilmcdi. I Ialen illegal i>rglit lcn111c faali)eti i<,:indc olan ( vc ara Ian nda dcvrimc i marksist cirglitlcrin de bulunclugu) bir di 7.i harckctin varlig1 bilinmcklc birlikte glic,: ve ctkilcri hakk1nda ay nntil1 bilg iyc sa ltip dcgil iz. Rejim d 1 ~ 1 muha lcfetin ortalarda gozlikmedigi iran'da "dinin siyasetten nyn olmasm1 savunan hii,:bir gorti~ (e n iv .inclan !?imdilik) hayat ~a n s1 bulam1yor. Sadccc dinci saQ.111 sah nede oldugu iran 'da. sagc 1, solcu, tl11nli tcrimleri anc.:ak bu politik baglam i<,:indcki an la111 lan yla ah111nca bir ~cy ifade cdi) or; yani dinci sag1n kanatlan olarak:·is Bu tablo i~inde clc almabilecek olan ..sol" (dinci sag111 bir kanad1 olan. iran 1ipi bir sosyal dcmokrasiyi savunanlar olarak okunabilir). 6zcllc..:1irmc\ v • c mcsafeli durusu ' yoksul kesimlcrc yonclik siibvansiyonlan dcstcklcmesi \ C ithal ikamcci po litikalan dcstckkmcs i ilc cligcr grupl ardan ayn I1yor. Hem 1997, hem de 200 I 'dck i cu111hurba~kan li g1 scc;irnkrindc mu hafivakarlara kar$1 I latem i 'yi dcsteklcyen bu grup, iran'da i $~i s1111f"t ve e1ilc11 lcrin tcpki sini dl.izen ic,:i kanal lara ak1tmay1 hcctcili yor. "So l" kanad111 am1 rcfl:ran!:>lan 111 /\ Ii $cri at i, /\yetullah Ta lcgani vc Mehdi f1a1.crgan gibi bir tlir " islam sosyali zmi" giirii~ C1 nli sa vunan dii~l.ini.irler o 1u$l uruyor. 16 Bu .. so!" kanat, l11llhafi1zakarlara ka r~ I Hatcm i·yi destck krkcn, " pragmatist ler" di ye adlanclinlan vc .. ncolibc ral" po litikalann dcvam111da11 yana olan kcsim krlc birl iktc davran1 yor. l'v1uha fazakarlara k<ir$l ··sivi I "'-= dc111okra1ik haklar" ckscnindc biraraya gelen bu ..sol'"cu \ c "pragmatist .. koa lis:ronunun 1cmini tam da siircgidcn $1111r miicadclcsi nl:deniyk olduk<,:a ka) gan. Bunun bir nedeni dl' "ncnl ibcral" pol iti ka Ian uv ~tilama nok tas1nda muha fozakar kanattaki piyasacil arla re l()nn ist piyasac il an 11 bcrabcr harckct cckbi lmcsi. l3u noktada. dev lct<,:i politikalan savunan sozde "'sol"cu rcrormi stlcrlc U<;Orn.:(i

-

~

I \)OJ.

9. /ubaid:1. '· I'.:!~

I0. ( )tir. , I \:'I. 11. / uhaid,1. ' 116.

--

34

i $r;i Miicadelesi

Eyli.H · Ekim # 8 Dl'lnyac1 bir radikalizmc da ha ya tk1n ol an ve ekonom ik a Janda neol ibcra I pol i1i kal ar a s1cak hakmayan muhafaza karlann yak111la$111as1 cla son dcrcce dogal. Dolii) ISi) la diizenin her iki ka11ad1 da tiirn da ekonomik vc sosya ! sorunlann iig 1rla$mas1 nedeniyk hi r tl'lr "siirck l i kri z" hali ni yii$ 1yor. Dolay1s1y la iran hakk1nda dii$(ini.irkcn esas dikkat ctmem i1. gcrcken nokta111n i ran' daki ··s1111 f miicadelesi" nin scyri oldugu ay1kt1r.

SSCR'dcki kitlc mOcadelel erin i rnan i plilc cderken uyg11 l;id1g 1 taktiklcri iran Lizcrindc dcneveceiiidir , 0 . 13u taktiklerin ba$ans1zltg1 durumunda iran'daki rcjime kar$1 ··demokrasi" vc "ozoUrl Lik" get i rece•i i 0 ::masa I 1y Ia hir askcri mtidahaJeye glrl$l11CS I kuvvetlc rnuhtemcldir.

Bu yo ntem le birli ktc Ozelli k JC iran' Ill ku7.eyindc ya~ayan J\zcrikrin lizerinc oynayarak iran'1 bolme plan1 da s(ii' konusudur. '7 Yapilmas1 gereken tum bu planIara kar~1 bu iilkenin en1pcryalizmc kar$1 savunulmas111dan taviz vermeden ancak scrmaye cgcmenliginin tcmsilcisi molla rcjiminc ck en ufak bir politik destek verrncksizin mOcaclclc ctmck ti r. i ran' da veri l mek tc olan dcmok ra t ik hak lar mLicadclesi ni n s1n11' mOcadclcsi ilc olan kopmaz bag1111 vurgulamak ve her iki mi.icadclc ba~ligmm cla a<;:1ga <;:1kard1g1 slirekli devrim dinarnik lerini dikkatc alarak miicaclclc c tmck dcvrimci marksi7.min giircvidir.

Yapllmas1 gereken tiim bu planlara kar,1 iran'1n emperyalizme kar,1 savunulmas1ndan taviz vermeden ancak sermaye egemenliginin temsilcisi molla rejimine de en ufak bir politik destek vermeksizin miicadele etmektir.

Sonu~ /\.11.D cmpcryalizminin ycni hcdcfinin i ran oldugunun bcl irgi n le$! ig i bu donemdc gozi.imiiz her zamankindcn fa zla bu Olkenin Uzcrinclc ol 111al1. i ra n 'daki iy miicade len i n bag lam1nclan kopartilarak, sanki kitleler J\. 8. D' n in kend i lcri n i "ozgiir IC$li rmesi"n i bckliyormu$ izleniminin yaratlirnasrna izin \ crmcmck hcr$cydcn iinee i ran· da gcrycktcn nc oldugunu anlamaya y()nclik samimi bir <,:ahay1 gcrckl i kil1yor. Fark111da olmam1z gcrcken $C)', A.8.0'nin ayncn Dogu J\vrupa ve

N tlar: I. Sami Oguz, Ru!)cn (,'ak 1r, "I latcmi'nin ira11' 1". ls1;mhul, ikti ~im, 2000. s. 29-1.

2. :\ .g.c. s. 295. >. :\ .g.c. s. 296.

-l \ .g.c. '· 297. :-. . 1\ .g.~. ~. '<)2.

6. A.g.c. ~- 296. i. J\.g.c. '· 298.

8. '\ .. !;.l:. :;, 2')8.

9. 1\ .)!..C, S. 1 1J. I 0. ,1\ .g.c. ~ . .\I'.:;

gtfrc "linivcrs itclcrin Oi'c l lc~ 1 iri l crck h<l rylar111 foh i ~ ornn larda arll 1nI111as1 iht imali, "kork11 cl11' arlan "111 ~ 1ku." ( F11/0 \lucci, " 130ylik 5cytan ilc kim ban~a­ ca!..'?", \I -~ S1ra1cji vc I fab.:r-l'olitika, Tc111n111/· :\gu ~l<1' ~00.'l. say1: 12 I.'" 69.)

I:\. Ogu/. ~·ak1r. ~. 6:>.

16. \l . l'urgut Dcmirtcpc. ·'Tahran' da Dcgi~ im Slirccinch; lktidar l'vfi.icaddes.i". ,\\ raS)a Dl1sya.;1, So!1l>ah:1r I OO<l, s. I 0.

17. "J\.LU)' nin lran ' la 11p!..1 lrai..·1a old ugu gib1 a,·1h. bir s1cak sava:1 yC1ri'1tmcyi $imcl ilik p..:k ar~u c 11111.•d i[~i ama k.:11dint' giirc problcmi "soguk sava{' m..:tollan;.- la, i(,: (,:Cki~111d.:ri, avn~malan, cknnomik so ru nlan vc rcji111in b:1~k1..:1 poli1ikalann1 "parlatarak", 11!usfararas1 111cd) a di) lc lran'1n dmumunu s1k1~llJ'arak yiirlit111c~ i planlad1g1 \ar~ayili)or. Bu sC(,:Cilt:!.. !..ullan1lir,a. lran·daki A/crilcr de J\BD ir;in potan~i~ cf bir argiiman lc~kil cdcccklcr." r ·iran'm "dcrin" projcsi' ', \f-5 Stratcj i \'C I labcr· l'ol itika, s. 59 J.

11 ,1\.µ.t.: . ~.I I 0.

12 \ gt·.~:i..ix

11. /\ g.c, ~. 297.

1-1 . Rctdikctl. :::;x Ha/iran 2rnn. Ital~ an g;vcteci 1:11zo :'\tll'ci' ~c gi)rc 10 I l<viran· da ba~layan gihtcrilcr.

It)•)<) I·\, liil'iindcki rcfonncu Sclam cai'ch:sinin kapaul111as1 ve rcjim muh:tfl/larintn Tahran Cr11i\Tr'11c'sindcki yurtlar:i bask111 yap111as111:t kar~1 gcli~cn gii~tcr i k:rdcn yok daha kalaba l1k \ 'C orgiitlii. Nucci' } c

-

35

i,..{·i 1¥/ iicadelesi

Eyliil - Ekim # 8

Emperyalist i~gallere kar~1 ve Kiirt sorununda demokratik ~iiziim

gii~leri

i~in

birle§tirelim!

I F: liil Diinya f3 an~ gi.inli istanbul'da, 1niicadc leye bcn;,er bir siirccin bu 31 Ag.ust<h Pa/ar giin l'1 ('aglayan 'da donc mdc de in $H cd iln1esi gc rckiyor. dti/.t:nknecek mitin~k kut la nacak. l'vtitin g S;l\ a~ kar~ 1 l 1 1n uhalcl'cl bu doncmde tiirn I :mek. H ;11 · 1 ~. Dcmokras i l ~l(lkll. lrak 'ta giic,:lcri11 i b irle ~ linnck zoruncla. TSK vc S;H· a~a I la: 1r K()orclinasyonu, Kl- SK vc AKP g ihi has11nlar bile cn1peryali7.rn yanIstanbul Sendikalar 13irligi'nin de it;indc l1s1 politikalar ckscninde gii<;lc rini birbt1 lundugu geni) bir kat1l1mla Lirgiitleniy- le$tiri yo rlarsa. t_l'1n1 poli 1i k farklt l1 klanyla , )1-. l<.;1t1l1 111111 gcni ~;d c ml:s i it; in Kiiresc l b irl ik tc sava~ 1n vc i$ga lin kar~1 s 111da saf ll ari~ \ c .\dalc t Kn:tli -;yo nu vc Di S K g ib i 1u1an lan11 g(i<;:lcrini b irle$t inncl cri mutlak bir soru1nlulukt ur. l3u soru1nluluk1an "uru1nl.1rla da tenla ~l.11 -..iirii\·or.

I \ I ii I · i'1 ii n c e I l' \ en ha rt a Ir ak · 1a hic,:bir sun:lle ka<;:ilamaz.

Ne ya11 k k i ba~ta IS HK· 11111 vc daha Sn\ :1:;.a I la: 1r Koo1·d i11<t~yonu taral'1nda11 " Empcr:·;tli1.111 c kar:;;1 mUcadclc , b a n ~ vc sonra Blok ' un liim birlest iri ci <;:aba lan na demuh.ra si hal'tas1 ola rak" ilan cdildi. ragme n I Eyliil mitinginin Him g ii<,:lerin I larta c;.:n;c\ esindc <;c~itli ctkinliklc:r birlc~tigi bir cylcm o la1nayacag1 gori.ili.iydCl/.cnknl'l'C ". ISi IK I Ev. ltil'e ,\ oneli k or. L3unda K iirc..: sc l Baris vc Ada let c tkin l iklcri <;e ryC\TS indc " lrak·a asker Koal isyonu 'nun uzln$maz tutum u belirgii11deril111.:s i11 .: kar:;;1" hir imza karnpa- lcyi c i b ir rol oynacl1. HAK kcndi d1s1ndanyas1 ba:;;la111. I F.ylii l' c kadar i1n'la kam- ki sava~ kars1t1 , .1.: n1uhalif siyas i giic,:lerlc pan: a~1 yl'r<;e\ c~indc Taksim \ ' t: ili ,., ski\'c ~cr·" 1n e k si1.i11 I E\'li.il'i.i kcndi ba"t,.,, 13akirki)) \k im1a sland lart a<;il1yor. im1.a na kutl ayacag1111 ac,:1kla cl1. I Eyllil g ibi b ir ka1npa11yas 111111 ilk g l'l nlcri o lduk<;a can l1 ey km dii $0niil dlig iin dc a kla il k gclccek gl' (,: 111 i ~ I i. g (i<; lcrden biri o lan ISHK ilc en az 1nda11 I F::- !iii 111iti11gi11c S('ll dcn:cc kri11k bir bir 1c111as dahi kurul111ad1. ISllK bu clurudiinen1de gi riliy1nu hem kcndi o r. T lirki\e .nin ic,: indc he m de lrak ·a I (J.000 BAK 'da ycr alan a:-.ker gLi 11derrncs i DEH AP ve giitt dc1nde . Ordu SEH'dcn haber vc hii k i.ime1 a Id 1.

Basta 1\ I ~ I ) 11 I I) D Ell /\P o lmak \·a rd1111111 a ko~i.izerc iki iu ifakta rnakta kararl1 bir da ycr alan grutulum ~ergili~· or. plar boylesine l /\~art 'ta te;,k sckter b ir karann a li n1s 111a en a7. 1ncrc111n llll: s 1n1 dan ilk C1$amas 111~

~

-

36

"{

i:j~i 1W.iicadelesi

EyliH - Ekim # 8 da ~iii'. v urn arak vc kat il arak ii ncrn li bir ~ i )· as i luHa van1n1<: fo ldu lar. Bu tu tum Ian (kgi$ik platforn1larda clc~tirilcli DEHAP ortak cylc1n yonundc bas11racag1111 ac;1klaJl)<JSIJ)<J ra !linen (S El 1·in \ c k irni birc y lc rin de ortak cykm yonlinclcki cgilimlcri de si)z konusu oldu) ortak eyk1n gcn,:ekle~tir­ ilcn1cdi . [)Ell 1\P lara f'111dan Si)) kn i len .-kadar ctkili bir bas1nc,: uygula11111ad1 DEllA P'1n (vc Ui'giir Parti 'nin) sava$ kar$1t1 rnuhalct~t ic,:inclck i politikalar1111n net o ln1ay1$1n1n vc csascn l3/\K ic,:i ndc ycr a Ian sol liberal v(. 'sosyal dcmokrat" (bizce adlari haricindc bu unsurlann sos:;.a! ckn1okrasi y k ilgilcri olinad1klan gibi ac;1kc,:a burju\ a p<1rtilcri olarak degcrlendirilinclidirlcr) unsurlara ac,:ilma pcrspcktifinin rol O) 11ad1g1 lcspil edi lmclidir.

DEH/\P'1n vc ()zgiir Part i 'nin iki it1 ifakta11 bir ini se~:mck istcmcye n tuturn u ve orlak cykrn in bclir!eyi c i () th: rn i do I a y 1s 1y Ia l'. rn ck 13 a ri $ l)c111okrasi l31oku dc,rcyc gi rdi 'c 1niting ic,:in ba~vurarak ti.im :>i)as1 )<1p1 vc ittifakliLcrc ea!!n lara 1ni1ingi onak ilr'!!iitlcn1ck ...... . .._,, yap11 . nl ok'un bu giri~itni (en a1.1ndan hu kadar) 13,\, K d1~1nda .vaL1 ,\'a/I l1ncava . ya11k 1 buldu vc yukaritla bclirtilcn giic,: lcrcc 1n iting in o rgi."ttl cnrncs i t'rlak bir komi syonun k uruln1 as 1yla ba~lad1.

Torn bunlar ya~an 1 rkcn 13/\K ylirlitmc ko1ni1csi imzal1 bir ba:>111 nc,:1klamas1 ;arilcl1 . 8u a<,:1klarnada DEi IJ\P mcsclcyi sol i\·i rckabctin pan,'a~1 halinc gct inncklc su<,:landt. 1\) 111 1nc1indc 13J\ K. ISi I K ik cylcm anla~· 1~lannclaki rarklll1klar dnlav1s1vla avnsll!!.tnl da i radc clli. ()crck "' .. ... bu bu~1n ay1klan1a::,111dc1 get cksc ba~ka

. . ..-

·1 ~·

~

)

..I

I

n.

-·- -

n

J~ ,.

w

. ,.~.

t' ,.

Ji

-

...~ '

~

I

.·

•

. .. • p•

(:

~

-

\

/

p Ial ro rm I:H d a h c J1 i.i i' 13 I\ K ' 111 (Koalisvon'un i<,:inJc ODP, SODE\/. ')llP. DSiP l'.ibi sivas - i harckc tlcrlc kin1i avcl1n. lar vb . bircy kntil 11111 esas1 ncla yc r a l1 yur) ald 1Q1 sc ktcr tutun1un nedenkri a<,:1kbn1111 s. de Qi 1. I rnl-- ·a asker -gtinckrrnc11 in bu kac\ar : a1'1c: bi<,:in1dc glindcmc gdd igt dolav1s1' - "' la .,'c11i I !\Ian · 1ar .\arat 1na11 1n csa~ al1nnias1 gcrck1ig1 hir diincmdc ··cy km an I a: 1:;-dar1 nda k i fark I an n" i)ll l ' <;:tkanlmas! sa va5 kar51t1 harckctc ra:·dac 1 ve opnrtOn ist bak1~ a<,:1s1yla yalda~an lar di~1nda kirnscy i ikna et 1nc;cccktir.

Koali-;yon 'u vc Koordinasyon · u ol u:;:turan giic,:!cr bcrabcr say1s 1/ 'c \Ogunlu g u sorun sui' ortak cylen1 gcn;:ck!e~tirdilcr. a"n'? . eden I !·.yllil , . . ISi IK ,.1.: ISi IK '11 111 bir parc,:as1 olaral-. i~· ri ,'\tfiicadele.' i I Aral1k' la nn. 26 Ocak'lann. I :Vlan'lan11 ruhuna ll) gu n olarak ha~tndctn bcri cmpl:ryali~1lcrc Vl' ycrli i$bir li k<;i egcme nkrc kar~1 ortak cylern ve ct kin likkri n gl::yckk~tir il rncs i ic;:i n 9aba harcn1n 1::;t1r. lh111da11 ~011ra da a; n1 tutum dcvam t' llirilccektir.

I larckci in btillinlligli i\·indc politik 1ar11~n1a ) apn1ak istc:cnlcri "b1jliicli" ilan cdcnlcr scktcr tutumlarin1n he:.ab11n 'cnnl.'lidirlcr.

-

37

~

~

~

Eylill - Ekim # 8

i$r;i Miicadelesi

!: ,;

'-.~

d IV. Enternasyonal: DUnden yar1na

Kurulu1unun 65. ylldiiniimiinde

S1111g11r Savra11 "Bir var1111~. bir ) okmu~" diycmeyecc!!imiz kadar ,Yak1n bir donemde, daha on be~ yil {i nccs inc kadar. dunyada ve Ti.irkiyc'dc sosyalisl harckcti n yOk ge ni~ r,:evreleri, bir "u luslararas1 komi.inist harckct"'tcn soz eder dururlard1. Sozuni.i cttiklcri. diinyanm hemcn hcmen her Olkesindc var olan, "komunist'' ad1111 ta~1yan partilcrdi.

Bunlarin bir boli.im ii bugiin ortadan ka lkt1 , bir bolOmO isc adlar1111 da dcgi~tircrck sosyal dcmokrat oldu. Bazilan 1sc hala ·'komiinis1·· ad111 1ta~1yorlar. Peki onlar nc yap1yorlar? Son y1 llarda bu partilerin i.it,:i.i son derccc manidar politik ad11n lar att1. K1 saca ha11rlaya l11n.

Blitlin diinyanm dikkat merkezi haline gel mi~ olan lrak 'ta. Komi.inist Parti. gcc;:en ay sc)mlirgcci yCinctimin kendini me$rula$t1rmak ir,:in b ir ccphe olarak ku rdugu, liyclc rini ABD'n in bcl irl edigi CJcr,: ic i Yonet im Konscyi'nc bir iiyc vcrdi. lrak Komi.inist Panisi, bu ad11111yla sadccc somurgcci i~bir­ likc;:iligi gibi utanc;: ,-crici bir politik konum u benimscm i$ o lm ak la so lunun vc kalmad1 ; dlinya demokratik gi.iylerinin bir bollimiiniin gozundc ABD i~galini mc~rula~uran bir rol oynuyor.

Kara/\ frika'111n her bak 1mdan en onemli iilkcsi olan Gi.incy Afrika'da.

1994 'tc apartheid rcjimini sona crdircn scc;:irnlerle birliktc, Giine) Afrika Komiinist Parti si, mtittcfiki /\frika LJl usal Kon gres i (ANC) ilc birlik tc iktidara gcldi. On yila yak.in bir siircdir, ic;:indc "komiinist" bakanlann da bulundugu ilerici bir ~

hiikumct. a~ 1n yoksulluk ve scfalet ir,: inde k1vranan siyahi i~c;:i ve emekr,:ileri, New Economic Program for African Development (NF.PAD - Afrika ' 111n Kalkinmas1 ir,:in Yeni Ekonomik Program) adh neo-libcral bir program teme Ii ndc em pcrya I istlcri n yoncrgc leri dogrultusunda izlcdigi kapitalist politikaya ikna ctme gorcvini i.istlenmi~ durumda. ' ihayet, dlinya111n en biiyuk "korniinist" part1s1 (: in Komi.inist Parti si (\: KP ). ger,:t igimiz yil111 Kasun ay1 nda di.izen lenen 16. Kongresinde yap !lan bir tuzlik clegi~ikligi ilc kapitalistlerin de partiye uyc olmas1111 olanakli hale gctirdi. 13u ad11n. (KP'nin, ar11k r,:eyrck yiizy il a yayilan bir si.lrer,: iyinde, (~ in 'dc demir bir y umruk alt1 nda kapitalist ycrle~t i rme yoni.indc rcstorasyonu slirdiirdiigii 1srarh politikalann ~i1ndilik son merhalcsi olmaktan ba~ka bir anlam ta~1m1yor.

Bunlar sadccc en yen1 ()rncklerden birka91. Aslmda "uluslararas1 korniinist

P''t1''M'~i'A!Mi

-

Uc•lf'11 .Rv-.ntfUf~• ~ttti.

-

"'l"''''t1.>i0 • •• • ..-• .i•• , . . ..........,

-----

38

i~'f;i 1l1iicadelesi

Eyliil · Ekim # 8 harckct" ola rak anilan rcs rn1 pan ilcr loplam111111 tarihse l gUzcrgah lan nda · yer a Ian bUIO n yli7. k1zart 1c1 politikalar, daha da otesi ihanetler cle al1naca k o lsa. c ilt lcr dolar.

HOlOn bu partilerin anas1 olan Sovyetler 13 irligi Komtinist Partisi'nin (SIJKI') kcndi tarihsel e\ rimi isl.'. hl.'.r ~cyi c;1plak bic;imck onaya ko) uyor. Genc;ler aruk o cdcbiyat1 bilmez. Ta 80'Ji y1llara dck S8KP, Tlirkiyc'de sozde "kon1 Uni st'' gc lcncgi 11 so;,ci.i l eri nee "dUnya dcvrimin in iincli part isi'' ola rak anil 1rd1. l3u part i. 1985 y1 l111 da ba$11H1 Ciorhac;ov ad lt bir genc l sekrctcri oy birligi ik scc; ti . Ondan sonr;1ki al11 y1I. bu devrimci 0 cnel sekrcteri birl i<ri ilc scrt Partinin ov ...

0 "( if!i ._ ilc ayn1 partinin iVloskova orgUli.intin yoneticisi Yeltsin arasmda kapitalizmin restorasyonunu kimin daha ak1ll1 ve daha h1zli bic;imde gcrc;c kle~tircbilcccgi konusunda rekabct ic;inde gec;t i. Sonunda kazanan Yeltsin oldu vc ... Sovyet ler Bir ligi Komiinist Partisi ' ni kapatl1 !

Ayncn SB KP 'nin Len in.i n 1924'tcki olCimUnden I 953 · 1c kcndisi ()Jene kadar gene! sekreteri olan Stalin gibi. Stalin. SBKP'yi kapatmam1~t1 elbelte. S8KP'yc yapt1g1 sadece 1930'1u y1llarda paniyi blitlin devrimci onderlerindcn \ ' C kadrolanndan annd1rmakt1. Yontem leri isc Gorbac,:ov vc Ycltsin' ink inden olduk<;a farkliydt: dliLmece Moskova davalan sonu nda idamlann yan 1 s1ra yarg1s1z in faz lar. Yani dcvkl terorli. JO ' lu y tllarda Sovyetler Birli g i 'ni 19 17 Ekim dcvrimini zafcre kavu $lu rmu ~ olan Bo1$e;vik Partisi'nin devam1 olan Sl1KP dcgil. Stalin'in gizli scn·islcrc ve dcvlctin giivcnlik ayg1tlanna yaslanan diktatorlligli ) {)nctmi$tir. Ancak SUKP blitlin devrirnci unsurlanndan ay1kland 1ktan ve boylece Sovyct toplumunda siyas i iktidan cl inc gcc,:ircn biirokratik kalma11111 pan isi hal inc. gc ldiktcn sonrad 1r ki, y1.•n id c11 ve ba$ka bir pan i o larak yinc dcvkt in \·iinctici oi.ic ii halinc "C illl i<:\ir. hte resto1«1S) oni!>t Gorbn~o,•'lan ve Ycltsin'leri hic;bir sars111l1 ya$amadan o~· birligi ilc ba~a gctircn parti biirokrasinin bu partisi iJi. ..U Iuslarara~1 komiinist harekct'' dcncn harekct i de 30' Iu ) ii larda kl.'.nd inc ta bi ktlan biirokrasinin bu partisi idi. !Ju parti, ~

~

~

~

~

39

L.cnin'in I 9 I9'da kurdugu Oc;lincU Entcrtlasyonal' in ( Knmintcrn'in) (i ncc progrn1111n1 dcgi ~ ti rd i. DOnya dcvrimi progrnm 1111n ycrini "tek iii kt:dc Sl)syal1zm" ad 1 vcrilcn gcri ci vc litopik bir program ald1. ()tcki iilkc lcrin komtinist partikri bu programa /orla bagla11d1.

Din:-ncn iinderlikkr tasfiye cdild i. 19~8'dcn itibarcn Komintern ad1m ad11n So''• ct blirokrasisinin O) uncag1 halinc gctirildi. /\ma So\'yt:l hi.irokrasisinin e111pcryaliztnlc uzla~arak kcndi ayncal1k lari111 koruma po liti kas 1 ac;1s111da 11 nc knclar ki5kcc "cnclisinc 1abi olursa olsun hcrlrnngi bi r i~<;i pa rtilcri entcrrn1S\, onali . "komOnist" ad1111 tasi)·an ' bir cntcrnasyonal tahammiil edikmc'. ccck bir , ylik anlam111a gel iyordu. 192-rtc Lenin· in m~/an ba$111da ··kurdugun Entcrnasyonal · i ebediycn ya~atacag1z" diyc ant ic;cn Stalin.

19-tl'tc Komintcrn'i bir kongre toplamaya clahi 1al11ilcl etmcdcn kapatt1. 1-:kim ckvrimine d koym u ~ o lan blirokrasi . ht)) lccc dl'tnya <;ap 111da Ma rks izme en cy1p lak darbcsini vurmu~ ol uyordu.

Ne var ki, Ekim devriminin lindcrlcrinin (yntag111da olcn Lenin d1~rnda) hcpsini }(flu ) 1llarda katlctmeyi ba$aran Stalin yonctimi. bir bii\·Uk dC\Timci\'i oldtirmektc "C"y kal.; m1~11. Lcnin'k birliktc de,-rimin ba~ta gclcn ~

~

Marx ile Engels, daha otuz ya§lar1n1n e§iginde kaleme ald1klar1 llotniinist Manifesto'dan itibaren "Biitiin iilkelerin i§Qileri, birle§in!" §iar1 ile sosyalist devrimin kapitalizm iizerindeki nihai zaferinin ancak diinya Qap1nda ba1ar1ya ula§abilecegi geroefiini ifade ediyorlard1. Bunun temelinde ise bir dayan1§ma duygusu ya da romantik bir insanhk sevgisi degil, kapitalizmin diinya oap1nda yaratt1g1 maddi ko§ullar yat1yordu.

l.~·ri

Eyliil · E~im # 8

/l.Jiicadele.\ i """""

.-

~

,,,.

"-

" ,.,y,;~ ~""' ...

_,

·-

iki ;>ndcrindcn l)iri ' olan rrohki\'. I920'l i '1llardan 11ir'·"·· ,....,.. .....ttil ,.,_ harcn \ tik:>den "'/"

. ,;•

·~. ~.~~ ~i~;:~;~;'"i-'~~a~:~~~'. "'~

Yp

19-,1·1..: Sl3Kl"11in \C Ko111intcrn"i11 I .... \ ./ • ~••, · ·•:.

-4 dtinya dcvrimin1,.. ~.'tf.~\ ·,: '·· . ·-:··.~ ~· ,' ?:-:~ .._ den kop1 ugu sap~~j \..-: · :~:· . ·... la 111as1 tc 111d i nde ItJ>X'tk IV. l·11tenwsyo11a l' i11 kuru l u~ u ile tac;1"11d1 riyordu. So') el hlirokr:1sisini11 dlinya de' rimini ehcd i) l'll ye11il gi) c uf! ratma i;abas1 ho~a gi1 111 io.; ti . ·1rolski\. . 20 /\\.!us\o~ 19-lO'ta. art 1k a<,:1'1111::- ohn S<'''-' cl ar~i' lcrinin urtaya l-.1lvdu f~ u g ib1. ~1 .lii11"i11 ki ~ iscl cmriylc \kk ,.i t.. (1 .da katk drldi .i::i1Hk. cntcrnas\Onalist . ~!l.'.1\·ck k11mii11i 1111i11 -,ii1ck lili 0i ni 1<.:111si l cdcc~k I\ '. I 11tcr11a"-' P11.il kuruli 11u)lll.

'

••J\

.

~

Enternasyonal orgi.itlenme neden onemlidir?

Iaril•1d, i bii_\ lik .vl arks i"! iindcrlt:rin politik t"aa li'. t'l k ri ndck i iincdik k ri hat1r!and1<•111da. t'rta: a d ik k:11 <;~ki c i bi r ti~·11 1crlil-. t;1k1:or. \I .tr\ l S-1:-i .\lll1;111 de\ ri111i11i n bu1jt1\a \C h.iil_: tik hll!'jll\(I uii<,:kl'ill iktidarla Uf: l <l~lll;lS I d0Ja,·1s1v . "' la .'Cllil ..!.! ive . uf!..... ra111ns1nda11 k1sa bir si'm:: Sl'ilnt. pral ik pil lii ik \'al 1 ~ 1nay 1 bir kenara b1raka rak k;1pi1ali1111in 1arihsc l harekct .\'asal;1 n n1 ortn\'a . kt)\., ma,·a "' "'\'onelik tcorik ~ ;d1:-;;111:1 s111; 1 diilllll (i~ l ii. nu clc\' 011c111dcki 1;.tl1<;-!11<1:-.1nm yc1 111 -.1r;1 pratik p\1li1ik<1ya ancak I 1)1,.J' dc Hiri11ei l:nll'l"llil'>\.. 1.)1wl'i11 kurulttsuna '• l::t1il111 .1k i\·i n dii11dl'1 . Bu karar. tcorik c.;ali~­ n~ :1 ,11hlan hii_\ lik hir ktla k:'1rl1k ,rn lamrna -~i.:l i'. ordu. l 11u111!111a:-.111 ki. hu dd1a11111 .,·ak la'11k -' irmi-' 111111 ' crd i!-! i f.:111 •i1C1ti n daha biri11..:i ~·ildi bik iama m la11111 am1 ~ t1. (Birinci cilt :111..:a!... l~ C> '' dc. ii1d , ikr ise ~l :ll'\ 111 iiiiimlindcn so11ra I li!.!cb ·in edit<irllii:!linck ' :I\ 111la•1ah1 k cek1i r.1 l·n!.!c .. ls l'> e h,l\"' at1111n -;on ."'. b r11 11 iki11ci Lntcnias\. Pila I' in l-.urulmas1 >C . ..,a g lamla~mas1na ,·akfcckct.:ktir. (ikinci l· 11tcn 1;1syona I I 8X9 ·eta k uru Id ui:!unda l.:.11 !.!Cb aruk ;1.·u11i~i n c nH:rdi\ell daya1111 ~ l1.J I .i.:11i 11 "i11 h ; 1rck ~·t ha1t1 dali:i da (,:<1rp 1c1 d1r. ~

0

...._

#

-

"'

-

40

...__

,;

~

.

-

Ekim de,Timindcn alt1 ay sonra baslayan i<; s;l\ a;> Sovyet Rusya';. 1 kana bula1111!;)kc11 vc ai;l1k ba~11ll alir gitmi$kcn. Lenin ve :-oldaslan iktida1111 bu kadar ate~ ha111nda nldugu . .. bir anda \inc de uluslararas1 uore\ krini ikinci plana atllll) or, 1914 'te (birka<; istisna ile) her iilkcck kcncli burjuvaLisinin ~ava$ <;abas1111 desteklcycrck cmpcryalizmi n kuyruguna takd1111~ olan ikinci EnternasYl)na l "in ycrinc 1919'cla 01(i.incu Entcrnasyona l· i ku ruyorl ardt.

Trotsk iy, u1u11 y1llar boyunca lJ<;Lincii 1-:n tcrnasyona l ·in ycnickn diinya clcvri111 i program 1na ka;.-:a11d 1rrl111as1 amac1yla bu han;kelin Sol Mu halcfcti olarak politika ylirlittti. /\ncak 19>l'tc /\Iman Komiinisl Partisi'n in Na;.-:izmc iktidan tek kur~ un atmadan tc.:slim etmcsi ve Ko111intcrn'i11 bunu onaylamas1 k<tr$1Smda harekct in de\, rim sa tla nndan koptugu sapwmas1n1 ) aparnk ycni bir cnternas; onal ii,'. in kollan :>I\ ad1. I 93 5 ) ilinda glinccsinc IV. Entcrnas:·onal'in kurulu!;)u i<;in yapmakta oldug.u .;al l$man111 hayat111111 en oncm· Ii !$i olacagm1 ya:tl111$llr. 20. yi.izy1hn en biiylik dcvri111i11in iki 011derindcn biri ve i<; sa' a!;)I kazanarak ckvrimi kurtaran K1zil Ordu·nun komu1an111111, sonu<; olar:1k <;ok s11 11 rl t gli<; lcrlc k uru ian bi r i.irglit hak k111da biiylt' du ~ Unmc s i <;arp1c1d1r.

Bu bliytik Marksist onderlcri11 emernasyonal orgiitlcn111cyc vcrdiklc ri bu onem, asl111 da Marks izm in dog u$unda n iti baren ayn lmaz hoyut lanndan biri o lan cnh.:rnasyona li zmin prati gc uygu lanrnasindan ba!jka bir ~e)' de!li lclir. iv1arx ilc l ':n~cls, daha 0111z ) '1$1annrn e~ i gindt.: knk111e ald1klarr 1\11111/ini.,-1 .'vfa11i/(·s1o'dan itibarcn "13i'illin ~il,kckrin i;>\:ikri. birlc~in! .. ~i ;1n ilc sos)a !ist de\ rimi!l kap itali/.m i.i1cri11c.kki nihai zakr!nin ancak dlinya <;ap111da ba~ an ya u la~ a bi leccgi gerycg ini i fade cd iyorlard1. !3unun temclinde isc bir da) a111!jnrn duygusu ya da romantik hir insanlik scvgisi degil. kapitali/.min dtinya \:ap1nda yaratt1g1 maddi ko~ullar yat 1yord u. Kapitali:r.m Urctici gti<;kri . ula~11111. ikti~irni vb . dcv nd 1111l arla ~c! i ~ti rc rek bi r diinya ckonornisi ya rat111 1 ~L1.

Kapitali1111c lisliin bir top lurn ya ratmas1 1 gcrcken sosya lizm.in ycnickn ulu5al s1111rlar ~

i~~i Miicadelesi

Eyli.il · Ekim # 8

i<;inc dfincn.:k ayakta kalahilmcsi miimki.in daha da kola} olsa deg iId i. DL'\Ti 111. .I /011 i/(•,111 · nun tcri m kri y k gerek.

Marksist konu:;,acak olur:.ak. tck bi r iilkcnin s1111rlan politik:i ay1!>111da11 1<;in<Jc ba:;.layacak11. anrn :,osya'l1zmin niha1 devnrnc1 b1r entcri)r:.!iit ih1akri ic;in blitiin ikri iilkelerin kazanilmas1 nasvonal , gcrckiyorclu. 13uraclan i~<;i s1111f1n1n ulus- tiyac1 aL.almak hir lararas1 hir i"indcrliginin in$:-tS111111 gcrcklil- yana, yak1c1 boiginc gcc,:111ck saclcce ma11t1ksal bir nd 11nd1. yutlara uIH!;>l1l 1~t 1r! ,\tlarksi1.111i11 polit ik a-;1 ac;1s 111da11 parti 1-:orisiyk b(i} iik bir :-11,:ra111a) aratan Le11i11'le birli ktc. d(inya partis i Jikri. tam bir zorunluluk ha line gc li yordu . Eger l.cni n'in 1srarla IV. Enternasyonal'in onemi vurg ulad1 g1 gibi. i~c;i s m1 fm 111 {)nc iisiinii Solda, ha tta dcv rimc i i\~arksis l lrnrckct sallannda orgi.i tlcyc n' bir p.1rti sosya list ic;i 11dc d;.iili . Trntskiy · in lrnndan tam (15 yd dcvri111 in 1,a kri i<; i11 bi r iinko~td isc. tc k tck i.incc IV. Enten iasyonal'i n kurul mas111a i:>n biiliin iil kclcrdc biiylc part ilcr gc rck irdi. 0 a) ak olmas1nm u lu~ l araras 1 prolcta ryaya nc takdir<k her hir Cil kc nin tkvrimcikri nin °iirekadar b(iyiik hir t;1rihscl hi1mct o ldugunu . "" 'i ' di<>cr hiitiin ii lkl!ierin de\'rimcilcri\'lc hir~ kavrayamayanlar c,:ogun lukia. Onlara gl)re. lc$iyordu. i~tc iv1arx'111, l: nge ls'in. Lcnin"in IV. Entcrnasyona I' i11 et k isi hi<; bi r zaman dar \e Trotski) ' in en zor kO$tdlarda clahi i~<;i dcvrimci <;C\Tclcri 6rglitlcmc11i11 i.Hcsinc ta~a ­ s1111f111111 de' rimci cnll:nw:..yonalini iirgiitlcme mad1g11w gore. bu iirgiit ba~an:,11 bir µiri~im i~ini birinci :.Jr<J) a almalann1n ~ al111 tcmcli 1 olmu~tur. A') nca. bug iin I\'. Entcrnas~ onal I lcrhalde. sahah ak~am "kiiresellc~mc " harckcti ~a~ 1s1i' pa1sa) a bi)limmii:.; olduguna ka\'ra111111111 bombarcl1ma11111a 1iibi tutuldugugore, diin) a de'vriminin gclcn:gindc oynaya mu;: 21 . ~ iit) ii ba~111cla bu1ii11 uluslann pro lebilcccgi hir rol )<>ktur. taryas111111 ' e c1ilcnlcri11in kurtu l u~u ic;in bu Oysa tarihscl gel i$11H.' Trot~kiy'in scc;t igi tLlr ulu~lararas1 bir ()rglitknnH.:nin gcrck 19._ yolun ne kaclar dogru olclugunu bugiin bcrrak g.crckse 20. yii;,) ildan da clzcm oldugunu bic;imdc ortaya koymak tad1r. Once en ya lrn yads 1m ak kimscnin akl 1nda11 get,:mcz. gcrc;ck le b<1;;l ayalim. Trotsk iy vc yo ld a~la ri Miicadclclcr de tarihtc ilk kcL. diinya <;ap1nda Enternasyona I' i 1938' de k unJu kIan nda hcbu kadar scn kronizc o lrnu ~ lur. Seattle vc sonni.iz Kom intcrn ayak tayd 1. Ama Trotskiy' in ra s1nda. 15- 16 $ uhat 'ta diin) an 1n her Sovyet bii rok ras is i11 in vc y and<1 ~l'1 nn111 cntcrk i.i~csi nde I 0 111 iIyo11cb 11 l'a1.la insan ayn 1 s Ionas yona Ii 1.111 i bi'it(ini.iy lc lcrk cdeceklcri nc gan Iar la cykrn yapt1k1an so nra bunu gckmck i li~k in ii11goriisli biitii11ily lc c!ogrul'1rnn1 :.;t1r.

Dalla IV 'iin k 11rult 1~u nun iizerinden be~ y 1I gc<;mcJc.: 11 , Lenin'le birlikte devrimin ba~ta gelen iki 1943 ' te Stal in Komintcr11 ' in kaiinderinden biri olan Trotskiy, 1920'1i r1s1na kil!t 'unnu~. bunu ii· y1llardan itibaren yiikselen biirokrasiye l1·\·c11 on\'ilhr h11vu11r a d ;in' . . ) an111 biili!n r~·:.mi ··ko111C111ist"" kar~1 verdigi sava~1 , 1933'te SB~P'nin ve partilcri kcndi iilkclerinin sisteKomintern'in diinya devriminden koptugu 1niyle 6;:clc$1c~crck milliyclc;i saptamas1 temelinde 1938'de bo1.ulmaya ugram1~. SovyetC,"in dii~11H1nl1g1111, Victnam IV. Enternasyonal'in kurulu~u ile Kambo\:)'<l vc (in-Viet nam ar:ita~land1nyordu. Sovyet biirokrasisinin s1nda "sosya lisl lcr aras 1 ~a-va~ dii,.ya devrimini ebediyen yenilgiye lar'· i z lc111i ~tir. Sc,syal dl.!111okrat lann sa hip ~·1k1 1 S'!1 ikinc i ugratma ~abas1 bo~a gitmi~ti. ~

41

Eyliil - Ekim # 8

i$fi Miicadelesi Entcrnasyonal (bugiink(i ad1yla Sosya li st Fntcrnasyonal) 191 4 ·1 e ernperya li s tlcrin S<l\'a~ l anna dcskk n::rdigi ic,:in dag1 l1yordu.

Sta lin ist "uluslararas1 komiinisl hareket" ise ernpcryal isl lcrin sava$ 1anna clestek vermek le kalmad1, sosya li stlcr aras 1 sava$1an da ical clt i! i ~te Lenin'in cntcrnasyo nalizmin clcn mill iyetc,:i bozu lmaya kat edil en yol 1 IV. L'.nternasyonai bUti.in bir larihscl do nem boyunca, arkasina i$t,:i ckv lctleri nin bi.iyi.ik gC1clini.i ala n Stal inist harcketkri n (~ i d­ deli de ic,:eren) bi.ill.in sa ld1 n lan na kar$1, en ternasyonal izmin tek cisimle$11li$ orncg iyd i. !Soyullari g_i.icl i.ik ka ld1ysa. bun un neden i bliyU k o li;:iiclc nesnel ko$ til la rd1r. Buna kar~1lik. hic,:bi r i~c ya ramayacag1 san1 lan bu en1ernasyo11a l harekcl. bCtliin i.)tck i cnternas. yon a IJerden i,:ok daha uzun )'<l~a 1111 ~1 1 r. 11 iri nc i Enternasvonal'in om rii 12 vii oldu . iki n, cisini nki i;:eyrek ylizyil slirdCi. Oi,:i.incU cntcrnasyona l 24 yil y<1$ad 1. Arna IV. Entcrnasvonal harckcti kurul duQunclan 65 y·!I , son ra, parc,:a lara bi>llinrn(i~ de olsa, hftl{1 ayakta 1 8ayraklan diinyan111 bUtiin Lilkclcri ndc 111i.ic;1dc le mt:ydanlannda dalga larnyor 1 13 ir i ~lcv i ol 111 ayan bir orgiiti.in 65 y1 I ayak1a kal abi lrnes in in , onlarca iilkcde var olabi lmes in in nedenl erini a<;:1klamak, IV'iin onemin i yads1ya nlara dii$Li yor.

Sadecc ayakta ka lmak degil , IV.Enlcrnasyonal hareketi bugiin, Sovyet ler 13ir-

-

~

42

Iigi ' nin i,:ok(i~l.inden sonra bi.iyUyor. Poli tik hayatta onemi bir ~l i zi i.ilkede art1yor. Bunun ncdcn ini kavramak i;:ok da giii;: olmasa gerek.

Dogu /\vrupa vc Sovyeller Birligi'nin i;:okl.i$iinden sonra burjuvazinin sozciilerinin yarall 1g1 sis bul utuna ragmen, kapitalizm in clogurclugu s1n1f c,:cl i ~k i lcri bi.itUn giici.iy le devarn ecliyor. Sta lin ist " uluslararas1 korni.inisl harcket" in arl1klan, kirni iilkclcrdc istisnai olarak l'vlarksist 1emellercle mi.icadele eden baz.1 g i.i9 ler cl1$1nda, bu s1111f rniicadelesi nin ihtiyac;lanna hic;bir bic;imde cevap verem 1yor. Mi.icadele kendine kanallar arad1g1ncla kar$1S1nda kendi ihtiyac;larina uvo un olarak c·o·-·u verde ancak IV 0neleneub in...

Yb.; den ge len devrimc i Marks isl hareketleri buluyor. r:lbelle ge li ~rne yava$ ve sanc ll 1. Bir yandan, 60 yil boyunca aforoz ed ilmi$ clcvrirnci Marksist hareketlerin glici.i, eskinin yi.iz bin leri , hi i Iyon Ian harekete ge9irebilen resm i part il er iylc kar$ila$t1rild1g1nda 9ok zay1f. Do lay1s1y la. s1111f111 ki tlesel giii;: lerinin onderligini h1zla cle gcc,:irmcsi c,:ok zor. Bir yandan da, Sovyct icr Bi rl igi' ni n c;okii$Lini.in ya rat t1g1 dcmora Ii1.asyon un da etk isiyle, clC1nya i;:ap1nda s1n 1f bili ncinde tarihin en uzun geri lcmcs inin ya$ancl1g1 bir doncrnden yeni c,:1k1yoruz. Devrimci Marksizm in radikal prograrn 1 ancak bliylik kitl eler seferberlige giri$tiginde gerc;ek kar$il1 g1 n1 bulabilir. Bu nesncl fr1 k1(klcri11 ya111 s1ra clbcue bir dizi ozne l hata da ya p1l1yor. Arna egi lim in yon i.I bell i.

Stal in izrnin c,:ag1 kapa nmak i.izere, devrimci Marksizrn in yiikse li$ c;ag1 isc yen i ba$1iyor.

1$te bu durum IV. Enternasyonal ' in ku rulu5unun ne kadar dogru bir po lit ik ad1111 o ldugun u bcrrak hi9 imdc kan 11liyor.

13ugiin diinya c;ap111da sosyalisl hareke1 in tcori k ve pratik sorunlan n1 izleyenleri n kolayca 1esli m edccekleri gibi, sol libcra lizmin ve <post-modcrn izmin ayd1n lar ve kitlc ~

i :j<;i Miicadelesi

Eyliil - Ekim # 8

hareket i ic,; inde muazzam bir hegemonya vc Sovyetl er Birligi' ni n c;('iki.i$i.i ile ortaya kazand 1g1 ko$ullar da, M ark sizmin teoride vc c,; 1kan gi.iv bo$ 1ugu dolay 1s1y l a dli nya11 1n prati kte sesi ni en <;:ok bu ldugu yer devrimci ycnidcn payla~11111 ic,:i n ba$ta ./\ BD o lrnak Marksis t ge lenekt1r. 1:5unun ard111da eibeue uzcrc em perya Ii st i.i i keier in yen i den hareke te douru fikirler vc nrooram yauvor. Elbette gec,;mes i. Bu cgili mler, her gec,:en gi.in yoksul tJ T rotskiy ' in ve dcv ri mci f\.1a rk si zmi n, Sovyet la:;;111ay1 art u n yor, ABD' nin sii rek li sava:;; de v let inin bi.i ro kratik yoz la$n1<1s1ndan po litikasin m ka nl 1 sonuvlan her gec;en giin it ibaren vag1rn 1z1n karakter ini dogru yogun la:;;1yor. ka vram 1$ olm as1 yat 1yor. Elbetle devrirnc i M ark si st!crin buglin so l Marksist hareket i~inde, milliyet~ilige hareket ic,;indcki gi.icl.:1 ay n1 zarnanda Marksist tcori ve program 1n glici.idli r. kar~1 tutarh bi~imde enternasyonalist, A rna fikirler maddi cH.i nyada ancak biirokratik despotizme kar~1 proleter orgi.i tler arac il1g 1y la ayakla durur ve sosyalizmini savunan, Marksizmin ge l i $irl er. Eger I V. Ente rnasyo nal program1n1n dogrulanm1~ yanlar1n1 ku ru l rnam 1 ~ o lsayd 1, T rotsk i y bugi.in Rosa L uxemburg gi bi , Gram sci gibi ~ag1m1z1n sorunlan ile dogmatik ad1 onurla anilan, ayd 1nlar tara f 111dan olmayan bi~imde biitiinle~tiren bir degerl i bu Iunan, fi k irlcr i nden y ararl a11 1Ian bir ta r ih sel $ahsiyet olarak ak1m gelecek i~in umudun aktarma kal1rd 1. Oysa likirleri bugi.in di.inyan1n kay1~1 olarak gi:irev yap1yor. dort bir kb$es inde bin ler i, on bi nleri Ne var k i, k itl eler Seattle' dan ve l rak harekete gec,;iri yor, yUz binlcrc, m i Iyon Iara sava$11la ka1'$1 orglitlenen u luslar aras 1 gostcu l a ~ 1 y or.

Bunun sayes indedi r k i, M arks ist harekel rilerden bu yana k1p 1r k1 p1 r. L ati n Amer ika'da i vinde, mill i yetc,;i l ige kar$1 tutarli bi<;:i mdc giin gec,;miyor k i, kapitalizm in yarall1g1 yokenternasyonal ist. bi.irokrat ik despotizmc kar$1 sull uk ve i$S izl i ge i ~c; i ve emek<;: il er pr oleter sosyal izm ini savunan, M arksizrni n ba~k a l d 1rm as 111 . Ancak, lll Li cadeleler in b a ~a足 pr ogram111 111 dogrulan111 1$ yan lan n1 c,;ag11n1z1n n Ii so nuc,;l ara u l a~ m as 1. nco-l ibcrali zm in , sorun I an i le dogma t i k o ! mayan bi v i mde " ki.irese lle$me" po lit ikal annrn ve si.irekli sabi.itlin le$liren bi r ak1 111 ge lecek ic,; in um udun va$ taarruzunun yen i lgiye ugra til mas1 iv in, k itlelerin dogru bi r kav ra y1~la donanrn 1$ po li aktarrn a kay1$1 olarak gorcv yap1yor. l ik orgi.itl ere ihtiyav var. i $te bu nok tada her ik isi de k itlc hareketini yen ilgiyc la$1yacak IV. Enternasyonal hareketinin ik i ideol oj ik-polit ik ak 11n , sadece Tiirk iye'de gelecegi, diinyan1n gelecegi Buglin ycr yiizli ik i di.inya tari hscl o lay 1n deg il , diinyada da mi.icadc le ic,; in bi.i y i.ik etk i si alt mda n(ibet l erl e sar sli 1yo r. Ek im teh I ike olu~ t u ruyo r.

Sovyetler 8 irl igi ' nin vb kii~i.i il e birlikte dc vri rn inin uzun bir bii rokra tik yozl a$ma sonucunda once ii,: inin bo$a lmas1, ard rndan tarih in, crn pcrya lizrn in. srn 1f mi.icadeles ini n, izm in sonunu n e:eid i !l in c inan mak , da <;:oki.i$i.i bir yanclan, di.inya kapi ta lizmin in sosvat I 970 ' 1i y 1llar1n orlalannda lx1$1ayan uzun isleyenkr, bugi.i n k itle ha reketinin oni.i nc dcpres if dalgas 1 cHc yandan, ozel liklc 1989- "alternat i r kiireselle$me" ( f renkc,;c 's i i le 9 1 aral1g1ndan sonra yepyeni bir donemin "al ter- global isation'') ad1 alt1 nda, sol l iberal ac;ilm as ma neden olm u$lur. 8 u donerne bir yak l a~ 1 m1 <; 1kan yorlar. B unlan n "a lterdarn gasrn 1 vurn n i ki temel egili m var: ulus- nati f k i.iresel le$me"sin in biitUn ulusl an n i$<;: ilarara s1 burj uvazin in n~ o -l i be ra l (" kii re- l erin in , emek vile ri nin, ezi len ulu s!an n tn , oe nc, liiTinin k<l rdcs< 'C birl e.;c~ ) Y V sel le$me") po li tik<i l any la dlinya prolctaryas1- kad111J ann 1n ' ~ na ve bi.i ti.in emekc,:i Iere ka r:;;1 ba:;;latt1g1 sa ldr n cegi, enternasyonalist te1nellcrdt.: k urulm u$ bir dlinya ol dugu sa111 linas 1n. B un l ar, iMF, ~

~

~

~

43

~

Eyliil - Ekim # 8

Ancak, Marksist cevher ile Stalinist ciirufu birbirinden ay1rmay1ba~aranlar s1n1f miicadelesi ve enternasyonalizm temelinde ~ag1n biiyiik sorunlar1na, kapitalizmin insanhg1 mahva dogru siiriikleyen politikalanna bir alternatif sunabileceklerdir.

Gelecekte diinyan1n neresinde olursa olsun , bu yiinde geli~me giisteren biitiin hareketleri bir enternasyonalin ~at1s1 altanda birle~tirmek bir giirevdir. Ama buraya giden yolda , tam 65 y1ld1r enternasyonalizmin ve devrimci Marksizmin bayrag1n1 yiiksek tutan IV. Enternasyonal hareketi belirleyici bir rol oynayacakt1r.

f cdcrasyonu Komlinist Partisi ' nin , Turkiyc'dc fo~izrn l c zatcn i$b irl igi yap111akta olan kap1ku lu so lun en be lirgi n brnek leri ni olu$l urdugu bu ak 1rn, kapitalisl "k iircsellc$mc" stratcjisinin kar$1s1na 20. yiizyilin btHiin dcncyimince illas1 kan1tlanm1:;- milliyetc,:iligi c,:1kanyor. Boylece. yeryii70ndc sin1rlann her gec,:cn daha fazla sorgulanchg1 bir doncmdc ulu:-.al bogazla$rnalann yol unu d6$l'lyor. .

Uluslararas1 solun biryok kesimi bu ak1mla rm d1~1nd n kaliyor. ama ya birindcn, ya OlCki ndcn VC Cl1 traj ik Olan1 her iki sinden birden ng1r biyirnde etkileniyor. Sta li11i :.c111in cidd i bir Clc$tirisi ni hiybir /.aman yapmam1$ olduQ.undan. ivlarksizmin ideolojik bak11ndan bag11nsu:. lcorik bak1mdan us10n prooraemat ik bak1mdan c,:agm ko~ullarma uyan zemininin iiLerinc sag.lam a yak !aria basa1111yor.

Bu gorcvi ancak, i\1arksist CC \'hcr ilc Stalinist clirufu birbirinden ay 1rmay1 ba~aran­ lar yapacakt 1r. /\ncak onlar, s1n1f rn iicadclcs i vc enternas)·ona Iizm ternel inde ra i'i 111 hi.iviik " b ,.. sorunlar111a. ka1Jitalizmin insanl1 0<i 1 mahva dogru suri.iklcycn politikalanna bir altcrnati r sunabilcccklcrdir.

Gclecekte dlinyan111 ncrcsinck olursa olsun, bu yondc gcli$mC giistcrcn biiti.in harekctleri bir enternasyonalin c,:a11 s1 altmda birle$tirrnek bir gorevdir. :\ma buraya gidcn yolda. tarn 65 y1 ld1r cnternasyonalizm in vc dcv ri111ci Mark sizmin bayrag1111 yiiksc k tu tan IV. Entcrnasyonal harckct i bc lirlcy ici hir ro l oynayacak11r.

Elbc11c hiyb ir sckterlik gbstcrmcden baskalanyla birlikte. ama ba~kala n bu gorcvi kucak layamaLsa ken di ba~1na, IV. Entcrnas) onal gclencgi . insanltgm kurtulu~unun kilit sorunu olmaya devmn eden i)ndcrlik sorununu mutlaka yozrnek ic;in mticadclc cdecckt ir. Gcryc k bir "ulus lararas1 komCtni st harekct"· ancak boy k dogacaktir. .....

Donya Bankasi vc Dun ya Ti caret Orglitii' niin ··~crt~1fla~t1nld1g1 .. ve .. STK"'lann dcnclimine ac,:ild1g 1 y umu~a 11 l1111 ~ bir ··kon:se lle ~ mc"' istiyorlar. Bun lar, uluslarnr:1s1 scnnaye ak1rnlan 111 fo yda l1 bu luyorlar. arna h1zla li lkcdcn (il kcyc akan '"s1cak parn ..y1 dc11cti111 alt1na almak ic; i11 Tobin vcr!.!isi istivorlar.

13unlar. , lrak'm cmpcryalist kamp 1arnf1ndan yola gclirilmcsine kar~1 degil!er. Sadccc Birlc~rni~ i\~illctlcr onay1 istiyorlar. Ulu<;lararas1 hukuka uysun. istersc (o rncgin lrak"ta 1991-2003 aras 1 amhargo dolay1s1yla oldugu g ibi) hir mil) Oil insa 11 1 i.)ldl'lrsl'lll! J1un lar, hem <kmokrat ik vc sosya l hak lar ic,: in. hem de Al3D'nin sava~kan l 1 g 1na kar ~ 1 ba n ~ ic;in urnutlann AB emperyalizminc baglanmas1n1 istiyorlar. .. Sol" libcralizmin kar~1s111da "sol .. milliyctc,:ilik yiikscl iyor. rran!;a"da ··ul usal cgclllClllikc,:ilcr'' vc /\TTi\C.111. Rus)a·cta fn,,_is1lcrk bile i~ y:iprna)«l ) <Hkin Rusya ~

44

l

i$r;i Miicadelesi

Eyliil · Ekim # 8

Christian Rakovsky Balkan Sosyalistleri Merkezi 4. Uluslararas1 Konferans1 sonu~ bildirgesi Christian Rakovsky Balkan Sosyalistleri Merkezi'nin internet arac1flg1yla elirnize ula9an 4.

Uluslararas1 Konferans111111 sonur; bildirgesini yayml1yoruz.

t .:111pe1:i•ali-:,111e ve on1111 "teriire kar~r .\a1•a~"' teriiri-:.111i11e kar!/t birle:jik 11/11s/araras1 eyle111 iri11 ! lrok 1·e Fi/istin 'de i:;gule son!

13ush ·un y1k11na giden "yol haritas1 " na hay1r: Kahrulsun Siyonizm !

Ya~as111 Pilistin hal k111111 KKTI I' Ya~as111 biitlin bir tarihse l Fil istin hiilgcsindc kurulacak dcmokrnt ik . sosyalist Pili stin Cumhuriyeti!

Ya~m; 111 oz.giir Ortadogu' nun hal klan n111 sosyalist fi:dcrasyonu' Emperyalizme. ycni-si.im iirgccilige ve kapitalist krin cgemenligine kars1 sosyal ist bir Balkan fcdcrasyonu ic;in !

Empcryalizmin siirekli sava~tna kar~1 slirckli dcvrim!

I. Bagdat · m dU~mesinden iki a) sonra, hic;bir scy ycrinc oturmus dcgil; lrak'in ingi li1.-/\mcrikan hirliklcri taral'mdan i~gali, istikrnr saglamak bir yana, biitlin bi) Jgeyc ve uluslararas1 clii7.eyc yay1 lan bir istik ra rs1zl 1k kaynag1 haline geldi.

Y 1kil 1111~. i~gal ecl i lm i ~ lilkcnin tkirt bir yan1nda, i$gale kar$1 her gOn kitlcscl giistcrilcr vc protcstolar gcrc;cklc;;iyor. Siirckli bir clii$lik )Ogunluklu gerilla sa\rt$1 vcrili)or; ABD birliklcri. Bagdat'1n ku1.cyinclcki b(ilgc<lc. ilk ayaklanma kar~1t1 opcrasyon1• '"'' 1• /lll'll l' (I ' l k 'l] ' 1'J 1"" 1., "l" l b'"'"'"' ..... "r ..._."\'I ( ;J 1"1'" J' t t.

Empcryal ist i$ga l ordusu, genc l bir clli5111 anl 1kla vc dcmoralizasyo n ko~ullar 1 nda bulunuyor. Bi7.zat Washin g ton · un, ycrcl valiyi bir ay i<;inde iki kc1. dcgi5tirmck zorunda kalmas1, onun clcnctim kurmaclaki ) ctcrsizl igini gosteri~ or. ()nckrlik bo$1uguna. l3aas '1n c;okmcsinc.

Sii din ada111lann1n nn1!!,lak ikircikli roliinc. cmpcryal iLm yanl1s 1 Klirt tin<lcrli klc..:rini n 1 \4 I

.

11

j

I...(\. I

I

11,,,.

I

\

l

\.I

sue; ortakltgtna ragmen, patla) 1c1 bir ulusal vc toplumsal kri1 lraklt kitlcleri kcndi intif'aclalar1n111 yoluna sokuyor. Biiti.i n ezilenlc rin clinsc l aidivctlcrdcn ve ctnik k<>kendc n bag 1ms1z b ir ligi: Sii nnil cr lc $ii lerin . Kiirtlcrlc /\raplann cmpcrya l is t zalimlerc kar~1 hirlig i oli.im- ka li m mcsclcsidir. Oncclik -Ii '~iire1 '- in!!ili7-Amcrikan i~gal birliklcrini i.ilkcdcn ko,·mak i<;in ortak m iicadc led i r. lrak'1n i~gali. yaln1zca lrakltlann son11n1 dcgildir: o, bi.Hgcsel \ ' C uluslararasi bir s0rundur. /\13[) cmpcryal izmi, bu IH1J.. :;11. sava5 1 O rtadogu haritas1n1 kendi c;1karbn clogrultus unda yc niden <;izmek ic;in; dahas1 , Soguk sava~ so11ras 1 kaotik ortamcla. kr iz ic;indcki kapitalist sistem in acil taleplerine uygun ycni bir cmpcryalist cllinya egemcnligini (')cni diinya dlizcni") da) atmak a111ac1) la ba~latt1 vc lrak'1 i~gal ctti.

Hasta Fas'tan M1s11"a. Suri\'c'dl'n , Yemen'e \C Kiirf'c1.1: kadar /\rap kitlclcri

-

~

.,1

.

-

45

l~«;i

Eyliil - Ekim # 8

Miicadelesi

olmak li7.er e. Onadogu·nun At l antikten irai1a biitiin ha lklari, bu ye ni hac;: l1 se ferine kar$ 1 birl ikte sava!?111 al 1. O nlar. lrak'111 i!?gal inc son vcr ilmcsi ic;: in seferbe r ol mal 1 ve bu sc f'c rher l ig i Ortadogu krizinin merkezinde yer alan Fil ist in ' in 6zgl'lrle$tnesi miicadelcsiyle;· emperya lizm, Si yon izm vc mi.illi s. yere l rejim ler taraf1n dan ezi len bOtOn halk larin kurtu lu$ mLicade leleriyle b irl e~t irmeli.

Bolgeni n ist ikra rs 17.lasmas1, son savas 111 ard 1nda 11 derinles iyor.

Riyad il e Casablanca'dak i sa ld1nlar; Suucli rcj im inin - bu monars inin iizerinde y iikse ldi g i- San1y i le Vahabi mezhebi arasindaki gelenekse l baglan kopa rt<lcak b ic;imde . bin ler cc din adam1111 i~lc n c,;1kar111as 1; Mor itanya'da, l3at1 yan l1 s1 yiincl im c kars 1 bas l at il an askcr i ava k la n111 an 111 ard 1nda n, i slami harekete -· kars1 s1k1 linlemler .al1n 111as 1; Akaba'n 1n ard1ndan, Filist in i nt i fa das 1 gi.ic;:le rinin Siyonist sava$ mak inesi y le gi derek daha fazla kar$1 kars 1ya kalmas1 ve bizzat Rush taraf1ndan '' Yo l Haritas1" olar ak sunulan yc ni kompion un iik ad1rniari. bu siirec in il k gorij nt i.i Jer i di r.

Dog u Akcleni%in vc l~ ;1 lkan l a rin halklan. ozc ll ik lc de Tiirk i y c, ... , Yunani sta11 vc K1bns, bu ern peryal isl sald1n n111 ard1ndan ortaya <;:1kan koklC1 degi$i m lerden dogrudan ctk i lcnmektcdir.

Dahas1 , /\ vru pa ve Amer ika'da hugl"lnc deg in gii ri.ilmed ik bir sava5 kar~1l1 hareket ic,:inck sel(·rbcr olmu$ on m ilyonl ar. /\BD empc rya lizminin k1sa si·1 rc i)ncc /\ fgan istan il e l rak'a kar~;i ha~latt1g1, yar 11) iran'1 , Suriyc ' y i, K u;1.ey K ore'y i ya da - sozC1mona..$eytan ekseni '' ad l1 uzun li stedek i bir baska Lilkeyi hede fl eye n tan1m1 bel irsiz "terore kar$ 1 savas"1n1 b ir em rivaki olarak kabullenern cz lcr. J<.Liresel sava$ kar$ 1t1 harckc t, lrak'1n i$gal ine ve ye nidcn somUrgel esrnesinc son ve rmek : crnperya lizrn in bdlgede vc ul usla rar as1 dl"vcydc yapt1 g 1 barbarca planIan yc ni lgiyc ugrm mak ic,: in clevam etme li VC gc li$1llCl_ idi r B iit Lin bun lar1 n ()k s i nd e, ac i lcn gcn:ksin im duyula n scy, i59i s1111f111in vc ba lk harckcllc rinin si"1rrn cktc o lan kri 7.lcrc

46

ve em perya list sa ld1r1 111n yo l ac;:t1g1 kan $1kl1 k lara. o nlari devrimci durum lara donli$lLi rme: sava$ 1 ve y 1k11111 i.ireten cmperya l ist kapitalist sistem i y1kacak miicade lelere dbni.i$ti.i rme ydniindeki bilinc; li mi.idahal esidir.

2.

Ch ristian Rakovs k y Balkan Sosyal istleri M erke7.i, 2000 Y1 l 1 Ocag1nda, NATO'nun Yugoslavya'ya ac,:t1gr sava!?lll enternasyonalist ard1ndan, . bolgcdeki sava$<;ilan, bir Balkan Sosyalist Federasyonu perspektifiyle, empe r yal ist miidahalelere o ldugu kadar egemen yerel $6veni st kli k lere kar$ 1 da miicadelede birle$ti nnek amac1yla k uruld u. Filistin ' de yen i i ntifada'n 1n pat lamas1 ve ABD cmperyal 1zm 1n1 n "I I Ey l OI " bahancs i y le once Afga nis tan 'a ard 1ndan da lrak 'a kar $1 ba:;; latt 1g1 "tc ror le miicadelc'' teroru , Chri stian Rakovsky Merkezi'nin, faa liyet alan 1n1 Balkanlarin yan1 s1ra Ortadogu 'ya ge ni$1etmes ini gerektirdi. 90'Jann Balkan sava$lann 1n bir ba$ lang1<;; 2 I. yy.111 ilk yillarina damgas1 n 1 v uran emperya li st sava$ 1ara ve devrim ci ayaklanmalara g ir i$ old ugu ortad<tycl 1.

Mcrkezimizin g(irevlerinin , bu tarihsel ge li$meler l$1g1nda yeniden tan1mlanmas1 ge rek i yor.

Balkan Jar, O r taclogu' nun, Kafkasya'n1n ve Orta Asya'n1n vo lkanlanyJa J\v rupa i le Rusya'daki kri zlerle top lumsal miicadek leri b irbir ine bagl aya n bUllin uluslar<lras1 c;:c l i~ki l e r in kav~ag111da yer almaktacl1r. Bu yi"1zden . gorev im i/,, bb lgedek i biitiin empcryal izm ve kapital izm kar~1t1 clev rimc i miicadelc leri, emperyalizme ve yerel egemc n s1 nt flara kar~1 bir enternas yona lde; entcrnasyona list devrirnci perspektif, stratcji ve orgi.itlenmede b i rle~tirmektir.

Emperyalizm, Balkanlardan /\lgan istan·a ve lrak'a kadar siirekli bir savn~ si·1 rdiiriiy or. Ezi len uluslarin zafer i ve empe r yalist sa ld1rga nlarin he r durumda askt..: ri -po li tik yeni lgis i i<; in miicadele etmek ge rekiyor. Ancak, bi.Hi.in bun l arm iitesincle, bu sOrckli sava~ 1 n tar ihse l zem inin i; c;:ok mck tc olan kapita list si stem i, k ri z ic;:incleki cmrc r ya li /.m i y 1k mak lyl ll uluslararas 1

i~«;i ihiicade/esi

Eyliil · Ekim # 8 rimci

UC\

Slo~an111111. , ~

bir

mi.icadck

"siirckli

sa1·a.)"(1

b irl c~mcsi

kors1 • siirekli

de1•ri111 "d i r.

Sava~ 111

~

lcd iklcri onak cylcmde; Fi i istin kurtulu~ harckctinin /\kaba toplant1s111a ilk yan1t111cla ifodesini buldu. Si) onist de\· let tcriiriinlin Filistinli kadrolara kar$1 :enidcn ba~latt1g1 cinayct kampa11yas1111n ve 1-'ilistinli sivil halka kar~1 si.irdi.iri.ilcn fi.ize sald1nlann1n hcdcfi bu birlikti1.

Fi l i ~ tin ha lk1 ) l a ulus lara ras1 daya 111 ~111a kampa nyas 1. onun Kendi Kader ini Tay in l-l akk 1' 11 111 savunus u ve kahra man i n til'ada's1 ~i.i··lcnd irilmcii; .. ,vo l haritas1" ... tUmUv rcddcdilmcli. /.aferc kadar , lc nii.icadclc pcrspcktil'i. i<;inde bulunulnn a<;ma;;a, Siyonist i~galin f-'ilistinli J\raplara dayatt1g1 1rk<;1 \ c barharca kO$t11lara \ ' C bi11.a t Fi I is t i n u I us a I bu rj u \ a () 11 d c rl i gi n i n i$h irl ik <;i ihanctlcrinc ragmcn korunmali.

Siyoni1111 )Clli l111 c1 clcgild i r; dcrin bir

v c irak" 111 i~gal i 11 i11 ard1ndan

o n nya <;tkan durumla baglantil1 olarak .

01c ll ikle Filistin sorununa: Ti.irkiyc vc Yunanistan"daki krizine: K1bns"111 bununla baglant ii 1 durum una \·e Ki.irt sorununun gckccginc ili$kin gorcvlcrimiz acil oncm ka1a111111~t1r.

3. Fransa il c t\13 crnpcrya l i stlcr i n i n ka lcrn c alcl 1g1 \ ' C i3ush yi)nctim in dc ki J\BD cmpcryal i1.m i tara r1ndan lk:-.kk lcncn "yo l haritas1") la, inti fada "ya vt: 1:i l istin ha l k1111n haklanna knr$1 ycni hir uluslararas1 kar$1dc\'ri111ci komplo gcli$tiriliyor. Filistin \onctimin<lcki ··rc.1i111 dc•ii..:iklic•i.. ilc . ::"(

~a~ 1rl1c1

dci!i l. 13u bi rlik.

Fata l1111 . I l a111as'1n vc i sl ami Cihad'i n (iazze'clcki kon l rol 11ok 1as1 11 a ka r~ 1 d i.'1 1.cn-

gc rcki yor.

~

~

ivtahmud /\bbas. Sharon \ c 13ush aras1nda Akaba'da )<1p 1l an top lan1 111111 ard 1ndan, Fi l i stinli k i t lelcr lc Si yo nis t 1rk<,:1 dcv lc t aras1nda - si v il halkta11 o nlarca masum si vi l in kurba n cdi lincs inc yol a<;an- yc ni bir

<;:iizi.ilrnc i<;indcdir. 0 , i k i cleg in11 c11 ta~ 1 aras 111a s 1 k 1 ~111 1 s durumda: Bir yanda. z in -

<;at1$ma lar dc>nemi ba$ lad1.

1:111pcryali/.111 in kimi scktiirlcr i nin ··bart~<;1 rol .. i.ine ili$kin i'>liinH.:i"d yanil:-.amalar ) a) anlann gcli~tin:nlcrin: onlann J\13. BNI \ b. kuru111lar1111 miidahak: c <;ag1ran lann ger<;ck >i.izi.j a<; 1g:1 <;1k1111$l1r.

Siddctin ca11 lan m as 1111n vc c inayc tlcrin artmas 111111 dogru dan sorum lusu, cmpc ryali stlcrin lc$v ik c ttigi "" ba n~a gidcn yo l hari tas1"'d1r. l3at1 $er ia i lc Cia11c'nin l /3' ii ndc

cirlcrindc n ba~ka y itirccck bir scy 1 olma) an, her $C)'i gozc alm1s Filistinli kitklcrin dircni~i: iHc yanda isc Siyoni1111i11 \,1usc\ i i~<;ilcr i<,:indcki so~: al taba111) la gclcnckscl hag lan111 koparan di.in} a kapitalizm inin kri1.i. Nctanyahu 'nun crnek t.His· 111an1 cinl em lcr inc kar5 1 gencl grcv vc i srailli l im an i~c,: i lc r i n in cmekliligc il i~kin yc ni "rcfo rm"lara kars1 gr ev i , Frnnsa il c /\ vus turya ' da m i lyonla rca i$<;: iy i emck l ilik

) a da ;, aris 111da, s1111rlan. ha\'a sa has1,

hakk1n111 gasp 111a kars1 harckcte gc<; ircn ayn1 kapitalist kri1i11 )i.>nlendirici gii<,:lcrini11 israil'de de i:;.lcdigini a<;1k<;a g()stcriyor. Bu dinamiklcr. Si)oni1.mi11 . hi11at Musc\·i kitlclcr 01.crindcki dcnctimini ortadan ka Id 1rm ak tad 1r.

D cv ri111 ci ii 11c i.'t11Un , cz i lcn Fil isl i n lrnlk111 111 vc rvt uscv i is<;: i lcri n rni..ic;1clc lcsi 11i birlcstin n cdc: bi>) lccc, u lusa l n larak (i1glirlc~111is /\rap halk111111 Muscvi kar<lc~lcriyle ban~ i<,:indc ya_.a) acag1. blitlin bir larihscl l'ili:-.tin bolgcsini kapsayacak dcmokratik. laik. so..,)ali'>t bir l· ilistin Cumhuri:-ctinc giclcn :olu a<,:111ada kullanabikcegi. lutarli vc karorli bi(;imdc ha11rlan1111s bilin<;:li poli-

ilc1i_.i111 \'C su ka:naklan ti.i111i'tylc i srail'in (k11cti111indc ol111as1 iing.i1ri.ilcn: birbirindcn

-

iki h(il!!c\·c .. boliinmiis. Si\.. onist .\ 'Crlc5i111 birimkriylc t,:C\Tili. i\rail Ordusunun konlrol nnk1alart\'!t1 kl·~ilrn!<: l".I t':!!l ! Us! :in' Ian, l3arak' 111 Oslo sUrccinc son vcrcn (incri sindc n <;ok chiha kbli.'I bulan '!11ml 1' lar bile ona) l:t) am 1y orlar. 28 f'vtay 1s 200 .\ tarilil i \Vashington Post. " Ba) l3ush"un an 1k varo l111ayan : ola ili~kin csk i haritas1n111, <;tkmaz yola girmc tchlikcsi olU$lUrdugunu·· itiraf ctmck 1.orunda kald1. intifoda"nin. islamc1s1ndan laikinc bi.'1ti.'111 kitlcscl gi.i<;lerinin 2. Oslo'yu rcddctmedc

".' ri

~

-

47

i~('i Miicadelesi

Eyliil - Ekim # 8

tik m(idahaksinin ko~ullan vard1r.

4. lra k' 1 i ~gal 1..'lkn vc Fili sti11dcki Siyoni st i ~gali kal1c1 l a~1 1nnay1 p lanl ayan .l \m c r ika n cmpcryali1.mi. bLitiin bt)lgcyi )Cnidcn bi<,:imlendinnc: i amac;liyor. Suriyc \'e i ran· 1 hedc flcycn askcri mLidaha lc vc ··rc.1' i111 de•iisikli<• i" tchditkri ile Ki'1rt lcri11 .::- ' 0 u l usal (irkm lcrinin 13arzani- T alabani ondcr l iklcri aracil1g1yla manipiilc cdilmesi, bu planin par<;aland1r.

Christian Ra ko\ sk: Merkc1.i, Suri ye, iran. Ku zcy Kore \ 'C Kliba'n111 Bush yonclimi nin hir rni.idahalcyi hcdcflcycn :1skcripolitik haz1rl1khtri) la tchditlerint: kar~1 sa,·unulmas1 ~agns1 yapar. Biz, cmpcrya li1.mc: onu n tam dc11cti111i11dcn <; 1k111 1~ o lan hcrhangi hi r e1. i k11 halk1 -(izc l l ik k iran'1ko11trol alt1na :1l111a) 1 ve Koba d cvr iminin varolan ka1an11nlann1 ortadan kald1rmay1 hedcflc:cn planlarina tiimiiyle kar~1 <; 1k1 y oru1..

K(irt ha lk1n1n mc~ru .. . (i1le111kr i , hir k ez daha, Kiirt hurjuva o ndcrliklt:r inin l:lllpcryali11nlc ticari i~hirliginin sunak tas1 na kurhan cdilmi~ durumda. Bu i~bir li gi . bi1:zat Klirt ha lk1 111 11 ... iinlindc bir tuzak 11r: Ortad ogu'nun cmpcrya li st cgcm cn li kten kurtulmas1n1 hcdcllevcn o rt ak , rnlicadclcdc... ikri bir ad1111111 ifadcsi olarak, ... :;;iddctk mahkum cdilmclidir. .l\Hl) 'nin . bci lg1.· har itas1111 kc.:ndi hcgcmnnyac1 <,: 1karl anna uyg.un olar ak ycniden c;izmc planlanna kar~1. Onadogu·nun (izglir halklann111 Sosyalist fcdcrasyonu perspek t i Ii n i <; 1kariyoruz.

5. lrak'a yc> nc li k ingili7.-/\m erik an mlidahalcsi, ekonomisi <;i>kmLi~ vc s a va~1n e~igindc politik ~a$k111 l1 klar i<;indc olan Tiirkiy<."dcki kri1.i ~iddet l cndirdi. Bu toplum sal ko5tillar, askc r i cgcmen se<;kinlcrlc Tlirk parlam cn tosu nclaki oy lamada. .l\111crika11 birl iklcrinin Tl.irkiyc toprak l ann1

B ak an

Yard1mc1s1

<;at1~nu1

ol as1lig1111 an11n ynr.

KOrfc1.· dcJ... i son sa\ a~ s1ras1nda. San Francisco ' claki S<l\ a~ kar~1tlan11111 slogan 1, bu dururna da uy uyo r: Sizi11 hun.)·111c1 du savus111c1 du i .1·1e111iroruz!

13i z. hem cski . hem de ycni vcrs iyonuyla /\da ' y 1 cmpery alist lcrin denctimindc iki gi.i<;si.iz kii<;iik dcv lctc bolen .l\nnan Pl an1 'na hay1r diyoruz.

Biz. hem K1br 1s'ta hem de her ik i (ilkedc, Yunan ve Tlirk halklarrn 111 kardesligindcn: onlar1n Al3D ilc AB empcryalis1lcriylc kendi burjuvazilerine vc askeri kliklcrc k a r~1 ortak mi.icadelcsindcn ya nay1 7..

BiSl g em i zc ban ~ gelirecek ve onu bir Balkan Sos ya li st Fcderasyo nu'nda birlc~tirccck tek ~cy uluslararas1 sosyal i zmdir.

6. Al3, A BO cmpcr) ali 1.minin tehditkar 111ili1ari z111 in in altcrnalili clc gild ir: o, nc K 1br 1s vc l° lirkiyc ne de so n s ava~tu giirli ldlig li g ihi - egc mcnl cri sayesind c \ Vashinµ1011'un politik uydusu. Brl.ikscl'in gi>ni'il li'1 kolesi gibi davranan cski ·'sos:·;alist " Balkan Lilkclcri i<;in ban ~ vc refo h kaynaQ1d1r. l rak sava~111111 ard1nda11 . .!\Is ani bir darbe ald1. Frans1r- /\lman ckscni ilc Al3D aras1n-

.

kullanarak bir Kui'c.' c.:crhcsi acmas1n1 onleyen kararda ba~1 <;cken i slamc1 yi>nelimin ayn~111a:-;1111 vc manc\' ra Ian 111 dc.:rindcn (·tki ledi.

Ankara i lc \\'ashing.ton aras111daki <;at lak Sa\'unma

\Volfo,, itz' n. 6 May1s glini.i, (' N -Tiirk ' tc, Tlirk ordu sunu sc rt c;e cicstirip ABD ya11l1s1 gcncra l lc ri ycni bir darbc yapmaya c;ag1 rmas1yla ac,: 1ga c,: 1kt1. Tl.i rk iyc'ttc bir .. rcjim dcgi~ikligi .. tehdidi. bu kcr. a$1n borr;lu iilkc ckonomisinin ci>kmcsinc ili~kin pis bir ~an t aj ilc T(irki ye' nin Sur i ye, iran vc Kui'.cy lrak'tak i Klirt!crlc- ilg il i olarak i $bitligi taleb indcn olu$uyordu.

Tlirkiye ' dcki sosya l- ckonomik \·c politik k ri; ik cgcmcn sc<,:kin ler aras111daki bi>l(inrn c, onun la Yunanistan ' daki ka pitalist s111 1f' vc hliki.imet aras111da Ege v e K1br1 s' tak i gcrilimin artmas1na yol a<,:11. l:mperyalistlcrin dcstckledigi Annan Plan1·n1n, ba$ans1z o l111 as111a kars111, yenidcn gi.i ndeme gelmcsi s()z konusu. .l\dadak i Yunan ve Tl.irk lop lu111la r111 1n ger<;ck , ycn iden yak 1nlasmaya ili$kin gcrc;ck ve samimi duygulann111 k<Hi.iyc kullan1m1. gcrilimkrin patlam as1 \ ' C ·'s1cak tcmas" 1chditleri ylc blitlin l e~iyor; Ti'rrkiyc i le Yunani stan aras111da daha b(iy (ik

~

Paul

48

i~·ri /Wiicadelesi

Eyliil · Ekim # 8 d ak i ayri~ma. i\vrupa'daki k apital ist cnteg rasyo nun k 1nl g anl1 g 1n1 vc <,: 1kmaz1111 ac;:1ga i;;1 kard 1 ve de r in l e~ t ird i . A 13 ' n in sava~ 1 n ard1 nd an 25 i.iyeye ge n i~ l emesi, gtic,; lenm cn in de<'>il · u u csOzl i.i<r i.in oosternes i vd i: 0'0 · :;:,. ,::.

Yen i k at ilan i.i l ke l er i n /\ t lant ik i5tes i e fendiye en iy i hizmettc ya n $an yiinet ici k l ikle ri n in sava~ slirec i nde serg i k:di klc r i v etk i n A nD-yanlis1 lutu m, AB'nin Frans1zAl m an '' m cr kezi / c,;c ki rdegi"n i ''fa rkl1 /d eg i ~ik h1 zd a Avrupa" perspektifine d onmek zoru nda b1rak t 1.

A B 'n in son sava$taki r olli ndc n c,;1kan ~

J

i 1.111i 11 1n 1<,:inL' cll'i~1 l'i gi'1 dc r in kr i1 i i f'a dc etmck tcdir.

M i lvon larca iss i1.c vc 101)1umsa l olarak ,

.

d1~ l anm 1 ~ insana sah i p o lan kapital i sl. 1rkc;1

ve ern peryalisl "Avrupa Kalesi''11i11 al ternat i f'i, ne ckonom i k ulusai<.: 1I1 ga gc ri di>n ii~ nc de " i y i lc$ tir i l m i ~". ··sosyal ve d:: rn ok rati k /\vrupa" gcric i Litopyas1cl 1r. /\ l-3' nin altcr11:1 1if'i, k1ta11111 /\v r u1)a 13 irlcsik Sos,ali st ' , D cvk1 leri' 11 de sag lanacak dcvri rn ci birl ig icl ir.

S1111f sava51m 1, sava51n digcr arac; larlc1 devam 1d 1r. 1 -:~c m en s1111llar bunu 1·ok ivi v y , bi l iyorla r. nu y l'1 1.den, ·' tcri.:ire kar~ I S<1Vll~", C7.il cn u l usla ra kars1 rniid ahalclc r scr i si • /\vrupa ilc /\ 111 Yde po l i s de\· kt i nin in~as1yla, tcrn c l si v i l hak lan ortadan kald1ra n "ant i -tcrc)r" yasala r1yla vc crnpc ryal ist barharllga kar~ 1 c,;1kan hcrkes ic;in haz 1r l a 11 m 1 ~ (iuan tanamo t i pi topla 1n <1 karnplar 1y l a ta m am Ian 1,yor.

dersler o ld ukc;:a o nem l id ir. AB D planla n na, sava~ 1 n b a ~ la d1 g1 andan ba$ 1ayarak 1sra r la k ar$1 c,; 1ka n (i l k eler d e dahi l o l mak i'il.ere.

A l3. sava$111 resmen so na er mes ini n arcl 1ndan i ngi l i z- A BD sald1r 1s1na deskk verdigini ac,;1k lad1 : ona asker i (islcr ini vc hava sahala nn 1 ac,;t1. "'Muzaffer" ingi lterc-.t\ BD. A B' nin y agm adan pay alma isteg ini k1:·nd i n i begenmi$ b i i;;imde rcddclli .

13 u yol la, /\v ru pa'daki i~c,;i s1n1f111111 ve l ~u ge l i$mc lcr. ATTAC l ick r i Ber nard ABD' n in hcdcl'indcki cziie n Ulkelcrdcki C assc n ' i n A l~D mili ta r i zrn i nc ka rs1 cmc k c;i k itleler in gelccegi aynl111az hic,;imdc • y 1kard1g1 sozdc " /\vrupal 1 degcrlcr" i n po l i- birbir inc ba!! lanmak tad1r. 11izlcr, bu ha0,Jari v tik dc stcklcyie il crin i n gcrc,;e k yi.izUn i.i ac;1ga S() lllll l pol it ik, progra nrntik \C pratik olar<ik. t,: 1karm ak tad 1r. Ayn1 Casscn i k D Uny11 ve hem u l us lnraras 1 claya111~ma hem clc cle\r i 111 Av rup a sosyal fo rum lar1ndak i kap i talist vc dlinya sosyal izrn i ic;in (izcrin de hep b i rk(i rese l le$me ka r$1 l 1 ha rckcti n sag l iktc ti ti z l iklc c,;al 1 ~il111 1 ~ en ternasyona l isl bir k anad 111111 , harek etin F lorencc ' <lc vc son- pc rspckt ii' lcrne l inde hi li nc;li bic,; im dc ku rras 111d a sava$ kar $1l1 yiinel i$ine ac;1k<;n ka r~ 1 du k. <,: 1k1111s o lm alari ras tlant 1 deg il d ir. /\y n1 sag l ~ (i ti.'111 bun lar1 11 o tcsindc. scrmaycni n kan al "klirese 1le$ 1lH! kar$ 1l lar1 " y a da salcl1ns1na ka r$1, diinya c,;ap 111da b ir k ;11~ 1 " d egi$ i k/ fark l 1 k D rcse l lc ~meci" l cr, so l un . snld1ny1 i)rgl'1tle m c111i 1. gcrckiyor. D i gcr bir k i m i sek lorler in i n dcs l eg iy le, Fransa'da. dcy i ~ l c. sosyal ist dcv rim i n di.inya part isinc: l rak ' a i l i$k i n "ba n $ y anl 1s1" konumu ndan i ~c;ilcrin dcvr i 111c i en ternasyonal i 11e du:-.. u la11 dolav1 gc rck si11 i 111. her 1.amanki11dc11 clnha , C h i rac' i dcstck led i lcr.

Sage 1 Raffr1r i n- C h irac rcjiminc ve onun yak1c1cl1r. i:;;<,:ileri 11 e111 ek[ il i k liakk1rn or lad an ka id 1r111 aya yi)nel i k pl an lanna k ar51 Fransa'da Al i na . 14-1 5 I l aziran 2001 .

1995 ' ten bu yana gerc;e k lcscn en bliyOk k i tlesel g rcv d algas1; /\v uslu rya vc Al m anva'da emekl i lik ve cal1sm a kosullanna i l i sk i n gr cv l er ; Evian ' dak i CJ - 8 :l irv es i 'ne ka r~1 y(iz(i n C17-e r i ndc gi)slcr icinin ~

.,

'

I

I

c;at 1 ~ m as1 :

19-22 I Iazi r an tar i hlc r indc Sc lanik 'le top l<J n acak o lan /\B / irvesi ' ne kar $1 seferber l ik, Avrupa vc dUnya kap ita l-

49

Eyliil • Ekim # 8

i $<;i Mii cadelesi

Kamu Yonetimi Reformu: Esneklikte ve sendikas1zla~t1rmada s1ra kamu emek~ilerinde .. Prole1w:1'lt. kendi soru11/on11111 hiikii11w1 tarafinda11 e/e a/111mas1111. ('Of1.)·ma11111 ha.~/0111os1111 1·e hu c.:ut1.~nw .11ras111du < ·<'li~kilerin ke.1kin 1·e helirgin hiri111ide ortayo ('t k111os1111 hekl ellll!_l'e ha.)'/a rs a ... dolw ('Ok hekl eyecekt i1: ..

F. Engels (K.il1arx 'a I J. / 2.1852 f{ii11/ii 111ekt11p U111)

$iar Ri$vanog/11 Tiirkiyc burju' ;visi. ) a~ad1g1 uluslararas1 ve ulusal kri1.lcrin bcdclini i~c;:i ,s1111f111a vc emcki;ilerc Cicktmcyc dcvam cdiyor. Yap1sal vc doncmscl ncdcnkrlc vc buna bagli olarak hem u lu slararast tckc Ikrc. hem de onlarm biirokratik a pa rat Ian olan /\U. IMF, Diinya l1a11kas1. DTO. !\ vrupa Vat 1r1111 Ban kas1 gihi ku rul11 ~lara \cril111i~ olan s(i1.lcrin bir sonucu olarak bu1:juv;11.i. kcndisi <H,:1s111da11 arllk her alanda zorunlu hale gclcn "ycnidcn yapda11111 a" opcrasyonunu alahildigi ne h1z vererck sl'I rd iiri'1vor.

1:rdoga11 hl'lkiin1cti cli ylc I laziran ay 111da yi'irl'lrliigc s,1kulan \C ilk hedcli i~c;: i s11111'1111 111u1 lak bi<;imdc i~si/lik. a<;lik \ ' C yoksu lluga mah k um eden ,·en i i ~ Yasas1'11clan sonra. ~imd i sirada sayilan yiiz. binlcri bulan kamu emek<;isini bc1vcr ko~ullara mahkum cdccck. bununla s1111rl1 kalllHl) 1p ozclliklc ycrel yonetimlcrdcn ba!;ila~ arak ()/cllc!;itinneyi alabildiginc gcni ~ lctip h1z.land1racak hukuksal diii'c11kmt.:lcr 'ar. Hu diii't.:nkmdcr ii<; ana basil kw h;v1rlanl\ or:

Esasen scrmaye ac;:1s111dan yil lard1r hazirliklan yap1lan vc her an 111cclis giindeminc gclmcsi soz konusu olan bu diizcnlcmclcr. biraz en yeni hiikiimeti ohnas111111 hcyccarn. biraz da gcc;:mi~ten ta~1d1g1 komplcksler ncdcniyle onun en pcrvas11. siizciisii olan J\KP'nin iktidann111 ilk !2.i'lnlcrindc "J\cil F.ylcm Pla111"11da dcklarc cttigi, sonrasmda 2003 Nisan · 1nda hem de bir gi.in aray la. lincc 4. Gozdcn Cic<;irmc Raponi ile IMF')c, so11ras 111da isc Erdoi!,an vc (iiil ik ilis inin giiri.istiigi.i TUSiAD, Tonn, Ko<; I lo lding vc Dogan I lo lding yi)ncticilcri nc vcrdigi taahhi.itlerin hukuksa l forma dokUlmiis bic,:imi. ~

~

Opersyoi'lun__uluslararas1 referanslan: GATS ve OTO Bu diizen lcmclcri n u Ius lararas1 rcfcrans1 olan GJ\TS-Hizmet Ticarcti Gcnc l J\nlas111as1, ilk olarak 1947 y1lincla imzalan1111~ olan GATT'111 (Tari!Clcr vc Ticarct Gcncl anla~­ mas1). yani bu tarihi izlcycn 50 yil ic;indc biinycsinde bir di/i anla~ma in1/alan1111s olan ,.c son hali ilc I 994 vil111da DT() I Diin"a Tirarct ()r!!iitU\'nc diinlisti.iriilcn birlil!in .

- ilk <;Ok tara fl 1 a11 lasmas1d1 r.

Ti.irkiyc'dc I Oc;ik 1995 tarihinckn itibarcn viiriirlii<ic , "' ~!2.irmis,· olan G/\TS'111 i111z.alanmas111da ve bugUn dcvam eden gc ni~lcti l mcsi •

J

~

l -Ka111u Ytilh!timi ·1cmcl Kanun 2-Ycrcl Yiini.:timlcr Rcl'or11111 3-Pi.:rsoncl Rcjimi Yasas1

50

•

i~r.;i M iicadelesi

Eyliil · Ekim # 8

ko$td Ian i<,:i nde Orel i Jen

"oriismclerincle en rok ' .,. etk isi olan ik i sermaye

i~ Yasast'ndan sonra, ~imdi

kuru IU$ U A 8 D H izmct Tacirlcri K oalisyonu vc k1sa ad1 cs 1 : o l an Avrupa Hi zm etl er

Strada saytlan yiiz binleri bulan kamu emek~isini benzer ko~ullara mahkum edecek, bununla s1n1rh kalmay1p ozellikle yerel yiinetimlerden ba~layarak iizelle~tirmeyi alabildigine geni~letip h1zland1racak hukuksal diizenlemeler var.

0

Forum udu r.

G.ATS gcnel olarak, son gel i nen slir ec,:t e t1pk1 lirctimin esnr;;:k ! e~­ ti rilm es i. oze l lc~tiri l 111 e­ lcrc h 1z vcri 1mcsi, "sosya I devlet " uygulamalannm (iizelliklc A l3 ii-

rnal ve h i1.metlcri Orelern ez ve p iyasada haks11. rckabct olu$tUramaz" ifade ler i il e neredeye ay nen al 111m1$t1r.

GATS' 111 nitel ig ini ve i$ 1ev ini :;;u an scrrnaye orglit ler inin en

ti st yap1s1 o!an DTO' niin eski Ba$ka111 Renato Rugge iro $ll sozciiklerl e dey im yeri ndeyse

"i Li raf etm i ~t i r": "GATS ile, daha once ticaret poli tikas1 i<,:inde tan11n la-

ycsi ii lkelcrdc) h 11.la terk ecl ilm csi, ticarct vc h izrn et sektori.inclek i ul usa l korumac1 enge lleri n blitliniiyle kald1n lmas1 gi bi u luslararas1 serma ycni n yap 1sal, Ernest Mande l' in cleyi$iy lc "uzun <,:evri rnsel" vc dc)nemse l buna-

mad1g1111z alan lan b i le p iyasa ckonomisine a<,:abi liyorsunuz ve yabanc 1 h izmet taci rlerine yerlilere tan 1d1g 1111z hakl ann ayn1s 1n1 ya da faz las1n 1 tan1 y 1p: objekti f (serrnayenin kendi i<;:indek i obj ekti v iteden soz edili yor) kri ter ler

l 11nlann1 a$mak i<,:i n girdigi yeni yonc lim lcrin bir sonucudur. Ozel o larak ise meta iiretiminde <;a Ii $<111 emek<;i Iere gc)re e Ibette gcirecel i olarak

uygu lanacag111 1garanti ediyorsunu1.. K ork an m $LI anda ne hliklim etl er ney in altma imza att1klann 1n, ne de $irketler ne ler kazancl1klan n1n

i$ giivencesi g ib i haz1 kazarnml ara sah ip o lan hizmct cmck<,:i leri11 in kaza111m lan n1 bu ala11da da ycdck i ~g:i.icO o l u5turarak di.i$lirm eyi

forkmcla clegil lcr. " (A ktaran Sel im YilmazM/\ I ve Kiiresellc$me Kar$ 1l1 C,:a l1$ma G rubu)

ama<;laya n ylinc li $i n so mutl a~t 1 g 1 b ir an la$mad1r.

A$ag1cla ayrm tilan veri lecek o lan bu operasyonun dayanag1 ol u$una ili$k in en a<,:1k

GATS'dan kaynak lanan hakl ar ve y liki.imIOILiklcr 1:;; 1g1nda irdcl en ir '' bi<;i minde dlizen-

f\r1adde 1~ -l I hiikm lindc yer

Jenerek DTO'nlin ul uslararas1 tahkim sistcm i

almaktad1r. Bu hliklimcle; "(~/\TS, bu ko$ullan n; rekabet vc liizmet

be li rlenm i ~t i r Gorece bag1rns1z sayilabilecek

i fodc GATS

li ;\ TS an la$m as1 n111 ·'huk uk mekan i1.mas1" isc, Uyu$mazl1k lann I l al li Pane li nde, konu,

sunumu kab iliycti g ib i objektif vc :;;cl'fofkritcr-

yarg1 o rgan lan111 by- pass ederc k yerine tekcllcri n " hukuk" unu koyan ul uslararas1 tahkirn

lc r (izcrine kurul mu$ ol nrns1, hi zmetin kalitesini tcmin etmede gcrcktig inden daha klil fetli

k onusuncla Ti.irk iye' ni n kcncl i i.izerine di.i$eni c,:ok tan yaparak, bu sistemi uzun Si.ire once

o l 111a 111 as 1 ve l isa ns p rosedli r lerin in kencli i<;:i nde h izmet ar7.1na k 1s1tlnma get innemesi i<;in ilkc ler gcl i$tinncyc <;ali$rnaktad1r" ifadesi \'Cr alrnakta \ · C dc\·ammda a!'1 lasmav1 i1111.<1' ,

kabu l etm is, o ldu!!unu hat1rlatmakla 'vetin iyoruz.

Yukancla an il an "kamusal di.izen lemeleri n

-

lavan Ul kc lere kendi mev1.uat vc uvgu , , lamalan ~

hcdcf giistcrilerek "karnusa l c!Uzenlemclerin h i1met ti caret i iinl'mde gercksiz cngc Iler o IL1$turmarnas1" gerek liiigi vurgulanmaktad1r.

Bu hiiklim K amu Y o netimi Temcl Kanunu ~

~

-

-

l1 i1.111d tica1di \i11[i11J.:: gc1ck::-i1. c 11gl'ller ol11:;;tunna111as1" gerek li l igi kritcrinc gon; GAfS i\11h.1$mas 1 uyar 1nc a ortadan ka ld1r1l acak karnu sa l dlizcn lemckrc il i$k i n birka<,: o rnck vermek gerekirse:

maddesinclc: "rekabetc;:i

* Dogal ve ki.iltl'1re l varl1klann korunmas1n1

piyasa ko~u 11 ann1 11 ol U$lUru lmas1" ve "kam u

hedetleyen kamusal ybne tmc l ikkr ve yasalar,

Tasl ag1'11 1n ama<; k u ru111

vc

ku r11lu ~ l a ri

piyasacla

~

*

rckabet

51

K amu tara f1ndan y1 llardan beri uygulan-

Eyliil · Ekim # 8

i~·(·i M iicadelesi

makta olan vc bclli sektorkr<k (k imya. tekstil.. vs.) i~c.; i satrl1t• 1 vc: is"~~(i vcn li !".!i ic;in ·~::c:iddi iinkmkr a lmas 1111 6ngi.in.:n diizen lemeler, * i~c,:i saglig 1 - i~ gi.ivcnliginin saglanmas1 ic,:in )()'den fazla i~c,:i cyali~11ran i ~ycrkrindc hir hekim vc bir hc111~ire bu lundurulmas1 ~a r11 iin<> iiren diizcn kmc.

-

""

K 1sac a. <Srnegi n top Ium

sailhi!.1 i<;in Urctime miidahak eden. c;:cvrc vc dogal \arhklan koruma amac1yla foaliyct alanlan111 diizcnk,·cn. i" ka7alan111 i.>nlcmck 1c;:1n i~) erinde di.i1.cnkmc yapan. zaman zanrnn ba1.1 sektorlerde c,:a l1 ~anl an n i~ gi.ivenccsin i korumay1 amac,:lnyan ya da cyali~anla ri n c.;ali~ma ko~ullarin1 i11 san ile5tirmcyi veya c;:a l1 ~a n l ari sosyal vc kiilliirel acy1dan gcli~tirmcyi hcdcflevcn tiim diizcnlcmeler ··gcrcksiz cngcl" vc .. ,~1ali: cti ant1n c1 urbur.. "abul edikrek ortaclan kaldrnlabilcccktir.

Huna ili~kin c;:arp1c1 bir f1rnck olmas1 bak1m111clan i~yerlerindc bulunan vc ozcllikle crkck cgc111e11 loplumun onyargrlanna bagh olarak "c.;al 1:;;an annclc rin c;:ok oncmli bir son11111" gibi gi.)r(ilcn kre~ l c r ve <,:ocuk bak 1mcvkri "h ii'mcl ticarel i"n i engcllccl igi i<,:i n k;1paldabileccktir. Bu da tahrnin cdilcbi lcccgi !.! ihi. c,:o!lunlukla kacl111 emekc;:ilerin c,:ocuk bakabi lmck ic,:i11 i~i birakarak eve donmesi sonucunu doguracakur. ~

~

~

~

"Devlet kii~iilsiin, sermayeye daha ~ok yer

a~1ls1n!"

Ka 111u Yi.inct im i Tcrncl Ka nunu, Yerel Yi.inctimlcr Rclormu vc P cr~o n c l Rcjimi Yasas 1 birliktc dcgerlcndirildigindc mcrkczi

•

sellc$mc" program1yla uyumludur. i darcni n mcrkezi yonctimi ki.icyii ltmesi ana hatlanyla don oncmli uygulama ilc saglanacakt 1r:

I- /\da lct, savunma, glivenlik , istihbaral, dt$ ili$k ilcr. d1~ politika, maliye, hazinc, ch ~ ticaret. gi.iml'lik hi zmctleri, ulusal di.izeydc habcrlc~mc vc uta~1m hizmctlcri, din hizmetlcri . sosyal gi.ivcnlik. tapu kadastro. nlifus vc vatanda$hk. acil durum yonetimi gibi bir alana s1k1st1nlarak; sadcce Adalet, Milli Savunma, ic;i$1eri. Maliyc vc (~ah~ma Bakanhklan ' n111 ta$ra te$k il al 1 b1rakilarak, diger bakanliklann tc~kilatlann 1 11 tamammm yere l yonctim lcrc devrcd ilmcsi.

2- Kann1 kurulu$1an aras111dan, piyasada iiretilebilen (vc clbette "piyasa degeri" olan) mal vc hizmctlcri i.irctcnlerin tastiyesi.

3- Si.izk$mclil ik. csnck istihdam ve perform<1nsa clayah yeni bir personcl rejimi sistcminc gcyi lmcs i.

4- Mcrkczi yonct im i<; in ·'yerel yonct imlcrin gon.:v alanlannda te~kilal kurma vc dogrudan harcama ya pm a.. yasag1 gct iri lnH.:si. liununl a b1rl1kle yerei yonetimicrin uUclendirihncsi amac1yla. yine "kiirescllc~me. ci .. lerin giizcklcrindcn "ycrinden yonctim, yo neti ~im" ilkelcrinin hayata gcc;:irilmcsi vc mcrkczin "iclari vcsayeti" yerine, ''pcrfonnans

dcnctlcmc vc daraltma" kavram lan yla ac,:1klanabilccck bir anlay1~la yi.irUtiilmcktedir. Bu anla) 1~ isi: clbettc cmpcryalizm in ki.irescllc~111c a~amas1nin "ycrc llc$mc-bi.ilgc-

-

52

Eyliil - Ekim # 8

i$r;i Miicadelesi mayeyi kentkrine <;ekcbilmek ir,:in kar$il1ks1z arsa, ucuL ve glivencesiz ernek gibi degerleri pazara <;1kann1$. sermayenin hizmctinc sunrnt1$lard1r. Olkcmizde "su.. hi/.metinin uluslararas1 tckcllcrc veri lmcsi ilc (ilk ornek Anta lya 13c lediycsi'n in su hizmctinin hir Frans1z flrmasma dcvri ) "()ncm i" ve ..degeri" kC$ f"cdilcn belcd iye lcr art1k hem uluslararas1 hem de ulusa l burjuvazi a<; 1s1 ndan rlisvet i11, volsuz1uk larm ve her llirll'I suist irnalin en srk ~cr<;ek­ lc~t i gi. son dercce <;ekici bir ycinctim modcli hal ine gelm i$lir. Yerel l c~menin tek ba~111a ··demokratikle~me" rnodcli olarak sunulmasinin, "blirokrasi azalacak", "devlet ~effaf hale gelccck .., "yore halk1 yonctimc kat1lacak .. gibi iddialann blll:juva 111cdyas111da bu kad<lr s1k kullanilmas1111n, ycrelin her dlizcydc abartilmasmm esprisi scrrnayenin i$lahm1 bu derecc kabartmas111dand1r.

Yapilmak istcncn a<;1k11r: cmpcrya lisl sermayenin c,: 1karlar1 dogrultusunda, idari. hukuksal ve siyasa l yapil:1nman1n yen iden ele al111mas1. kamu r,:ali$anl an n1n hak lan 11111 eeri letilmesi, yoksu ll a~t1 rrna ve !Lim kamusc;I hizmcllcrin scrmayenin birik im i vc mi.i lkivctinc , devredi lmcs i.

Yerel Yonetimler Yasa Tas lag1 ilc kamusal hizmetler olarak bilincn cgitim. saglik gibi temel hizmetlcr kadcmc kadcme piyasaya dcvrcdilccck, belcdiyclcrc bagli <;ali~an vc b~ l li glivence lcrc sahip kadrolu i~c; i ler ve kamu c;al1~anlan111n <;a l 1~ m a ko~til l an da piyasan 111 k urallan na gore diizenlenecek, bu da i~si71ik vc yoks11ll11e11n :ir1111;ic;111;i yol ;ii,:;icakur.

Bunun yarn sira mcrkc:t.dcn vcrcle kavnak aktanm1 azal1ild1g111dan, beledi~elerin gidcrlerine bclcdiyc nlifusunun yani halk111 ka11l11n1 esas al111acakt1r. Dolay1s1yla. karnu hizrnctleri oze ll e~tirilecck, hi;:mctin 1naliyc1i isc hizmcti kullananlardan a11111da tahsil cdikcck tir.

Fgit im. sagl 1k gib i lt:mc l sosyal alanlann yerele dcvrcdi ldigi gt)z on i.'lnc nl 1nd1ginda,

Kamu tekellerini ozel tekellere devretmek anlam1na gelen diizenleme sadece ekonomik alanda degil, si.yasal alanda da ~ok esash degi~iklikler i~ermekte, bu ise neo-liberalizmin siizciilerinin uzun y1llard1r hayal ettikleri "devletin kii~iiltiilmesi" program1n1n hem de kallc1 ve ag1r bir bi~imde hayata ge~irilmesi anlam1na gelmektedir. dt:nc1i111 i" heck ll cnmcktcdir. Ycrcl ,v()nclimlcrin giic;lcndirilmesi hem hu kurulu~lar cliyle ylirlitlilccck kamu hil'mctlcrinin say1s1111 art1rmakta hem de bu kuru l u~lara bcldc hi1:mctlcri11i ycrint: gctirmt:k amac1y la ck olanaklar ta111maktad1r. Yt:rcl yi>ncti111lcr lizcrinde yap1la11 diizcnlcmc 1ama1111yla kamu hizmetlerinin t>zc 1le~l iri 1mcsi n i ko lay la~t 1rmaya, hi zmct i t icarilc~tinnc) c vc hizmclin denctimini ticari perlonnans kritcrlcrinc kavu~tunnaya; kamunun ticari le~mesi 'e licari kriterler etrafmda is ' yapmas1n1, persond almasin1 vcya i~tcn c,:1kartrnas1111 i>rgiit lcn1cye yiinc Iikt ir.

Ka11111 1ckcllcrini 6;;cl lekdlcn: devrdmek a11 la111111a gc lcn bu dii7.enleme sadece ckonomik ala ncl a dcgil, siyasa l alancla d a <;ok csash d eg i~;d klikkr i<;cnncktc, bu ise nco-liberalizmi n sozciilcri11i11 uzun v1llardir hayal cll iklcri "clcv lct in klic,:liltlilmc~i" program 1111n hem de kahc1 vc agar bir bic,:imde hayata g..:c;i ril mcsi a11 la111 1na ge lmektedi r.

"Yerelle~me": Demokratikle~me

ozelle~tirme ve yoksulla~ma

degil '

Uluslararas1 sermaycnin gbzi.inli dikligi yen:.:i yiinctim sistcmi ivindc 1950' ii viilardan bu yana hem say1s1 hem de oncmi -vc buna hagli olarak dcgcri arlan llir: ycrcl eclirlcrin ( i lan-rek lam \'Crgisi, cglcncc vcrg~i . imar hizmct Jeri, v. b.) gostcrdigi iizcrc kentsel yerlc~ i111 modcli olarak planlanm1~ olan bt: lcdiyclcrdir. Ozcllikk mcrkezi iktidann lcl1dil vc · ·~anta,i ·· po litika lan dli~i.inlildiig lin dc tlim bc lcdiyclcr kc111lcr h i yc rar~is ind c ycr alabilmck vc d1~anda b1rnk il mamak i<,:in, ser~

53

i~·(·i M iicadelesi

Eyliil - Ekim # 8

dli~Lik

gel irl iler ya bu h izmet Jerden yoksun ka lac.:ak lar ya da bu hizmct lerin ucuz. do lay 1s1y la ka litesiz olanlanna yiinc lmek zorunda b1rakliacak lard1r. J\ynca Doga lgaz ve Likit Petrol Gaz1 Tiiketim Vcrgisi, Deprem Sigonas1 Vcrgisi, Konaklama Vcrgisi. Yolcu ·1a"11na Veroisi Deoer Art1'-''{ Vcroisi oibi "( ~ ' :::0 .:::0 belcdiyderce giderlcri karsilama11111 yolu olarnk kullanllan ve en oncmlisi gclir farklil 1klann1 dikkate almayan. gc li rc gore oranlanmayan vergiler, yoksul lan daha da yoksu ll a~t 1 racak t1r.

yalizm" kavram1 ile bi rlikte sosyalist demokrasi , dc111okratik mcrkeziyetc,:ilik ve iktidar tarl1$ma lann 1 deri11le$lirmek gerek iyor.

Yere ll e$mc11 i11, yerinden yonetimi11 gerc,:ekten "dcmokratik" olmas1 ancak yukanda ifade edilcn ozellcstirme, yonetisim, c,:ali$anlann i$ giivcncesinin ortadan kald1n hnas1 gibi sermayenin talcplerinin ve yonlemlcrinin bir kenara b1rakild1g1, piyasa kurallannrn dcgil, i$<;i s1111l111111 ve biiti.in c,:ali$anlar111 bc li rlcyici oldugu bir an lay1$ la miimki.in olahilir.

Sorun ya da c,:ozlim tek ba$ma "ycrcl iktidann"' kcndisindc degil bu iktidann kim in clindc ve nasil kullan1 ld1g111da, bir bi.itlin olarak mcrkczi iktidarla vc iilkenin digcr "yercl"lcri ik olan ili~ki s inin nitcligindcdir.

Ycrcl Ytinetimlcr Yasa Taslag1 11daki yinc oncmli bir degi~iklik isc, <;al1~anlara (inerilen tck tip istihdam bic,:imi olan S07. l c~me li personcl uygulamas1d1r. Taslag111 22. maddcsinde ··Mahalli idarclerde sozlesmcli pcrsonel 1;ail!$llnl111as1 csast1r" dcnilmckte, halcn Personel Rejimi Reformu: Bir biitiin olarak kamu emek~ilerinin c,:al1~an lann taman1111111 (isc,:i, memur v.b.) siizlc~ meli olarak c,:al1~11n l acag 1 yer almakyoksulla~t1nlmas1 ve tasfiyesi 1ad1r. Emck<;iler a1; 1s111dan Tlirkiyc' de yerNco-libcralizmi n en biiy iik yalanlanndan biri olan vc L'dkcmizde oze llikle Ozal di)nek~t i r il mcsi plan lanan esnek, giivcnccsiz, pcrlorm~rnsa dayali <;:al1 sma ya~am111111 ilk vc mindc ncn;dcysc alay konusu halinc gctiril oncm Ii iirnci'!i vcrel yonctimlcrdc ,::iucr•·cklcstimeyc c,:al1$ilan KiT'lere yonelik idcolojik saly rilcccktir. d1nlann tcmclindc KiT' lcr basta olmak iizere Hu halivle, OZ!!.iil ol<1rak bu konuda ) ere I biitiin kamu kurumlar111111 devletin s1rt111da yiik , oldugu iddias1 ycr almakscc;i mlcri n yakla~t1 g1 diisiitad1r. Bunu beslcycn vc nlillirsc k1sa vadcde iizclYerelle~menin , yerinden liklc bclli bolgelcrdc ycrcl g.iindel ik hayalla biirokyonct imkri hcm de biiylik yonetimin ger~ekten rasini n afr1r islcmcsi vc her ' <;ogu nl uk la clinde bulun - "demokratik" olmas1 iktidann kadro po litikas111 111 arac1 hal ine gc lmi$ ol111as1 durnn DE i IJ\P'111 vi:: g.cncl ancak ozelle~tirme , olarak Kon harekctinin Jlcdcniyle s1rada11 vata11t111umu bclirlcyici olacak, yoneti~im, ~ah~anlar1n i~ cla$111 ''ikna" cdilmcsinde k1smen rol oynayan diger sol \C muhalif ccphc ic;indc giivencesinin ortadan c idd i tart I Silla lar er<·ck- kald1r1lmas1 gibi yalan ise kan1u kcsimindc ' "' y lc~cccktir. Emperyalizmin istihdamm a$1n $i$kin sermayenin taleplerinin vc hur:juvazinin bu tuzag1oldugu iddias1d1r.

11 a dii~mcmclcri 1<;111. ve yontemlerinin bir Oysa a$ag1daki iki tablo111crkc1.i ola11 her $Cyi anti- kenara b1raklld1g1, piyasa cla yOk a<,: 1k bir bi<,: imclc g6rii leccgi gibi du rum hi<,: de dcmokrat ik sa)'<ln sol libckurallar1n1n degil, i~~i rali1111i11 etk isindcn kurtulidcl ia cd il digi gibi dcgilclir.

111aian ic;in Kiin karc.ic!?icri- s1n1f1n1n Vl! bijtijn mi7le daha s1k1 bir tarlJ$11Hl ~ah~anlann belirleyici Ririnci tabloda goriilsiircci yaratmak. muhaliflcr oldugu bir anlay1~la diigii gibi $iskin oldugu vc de\ rimciler aras111da da iddia edilen kamu pcrsomiimkiin olabilir. tckrnr gtincclk~en "empernclinin hem 0 cncl niifusa ._

,.1

l

~

~

0

~

54

Eylill · Ekim # 8

f $fi Miicadelesi

Di..inyada Kamu personeli oranlan Kam u gorevlileri

istihdama yi.izde

N i.ifusa yi.izde

Finlandiya

24,3

10,4

Fransa

21,3

8,2

Macaristan

21,4

7,8

Kan ad a

17.5

8, 1

ispanya

15,2

3,9

italya

15,2

3,9

<;ek Cumhuriyeti

15.4

6,9

Irland a

14,6

6,2

ABO

14,6

7,5

Almanya

12,3

5,3

Ti.irkiye

9,1

3,2

•4·-

Ti..irkiye'de Kamu istihdam1n1n genel yap1s1 , 2002 Kaps am

Mem ur

Soz le~meli

i ~<;i

Ge<;ici

Merkezi IYonetim

1.632.482

16.853

133.566

246.284

2.029.185

Belediye

88 .220

1.683

64.270

106.797

260.970

Ozel idare

4 .333

49

2.485

7.071

KiT

17.240

179.698

118.695

54.440

17.364

66.222

453.659

TOP LAM

1.742.221

198.483

316.735

410.006

17.364

66.222

2.750.885

204

Kapsam i<;i Toplam

dl~I

• Tablolar Enerji Yap1- Yol Sen. Yay1ni'ndan

* * *

hclll de gene ! isti hdanrn gore oran 1 dil!cr L'ilkckrc g(in; en di'1 ~iik sev iyedcdir. ikinc i tabloda vcr alan rakam l ar tek tek incekndiginde ise, ozg[i l olarak rnerkezi yone-

~,

( ·!•'"'"-'\..'-' •'t\f"' '-"'"'"'S'l"l· ) l·1; •. 1I.I.... 1·..I tll f(.4\' <~ li l

<-c'l'l

...ov 1 1

d(i1,eyde old ug u ortadad 1r.

Tasan i le 2 rn i Iyonun lizeri ndek i 1 "l' l(ltll '''"' "' '"'''"lll y<.tl l e lf

~

l::sncklik uygu lnmns1 Topla111 Ka l ite Y<inct i mi

Cl

KY) uyg.ula-

11rns 1

tim,bcled iy..: ve i)zcl !dare blinycsinde yal1$anl0,.,,, S" .-.\' ' Sl "'l'-, J., •~•• •• • . •<.,, •· '' 11 ,..,,.,.,

Performansa bagli [icrct sistcmi

-

Norm ka<lro uvgulamas1. ,

Ehmlar ilc yap il mak istcn i lcn i lk ve en tcmcl ~cy send i kas1zla$\1nnad1r. Scizlc~m e l i vc

kalll u

">"0 binc diisl'1rli im..:si •

pcrf'l)l'Jl1a n:-. sislcn1i11c gJirc <;al 1 ~acak bi r emekvinin bilinc; lenmes i ve org\il lenmes i i~

Opcrasyonun ii<;Ctncll ayag1 olan Pcrsoncl Rcjimi Yasas 1 ilc ama~ lanan csas olarak ~un­ lard1r: * Karnu yal 1 ~a 11l a n111n sozle5me l i ha le uctirilmcsi

glivcncesi ne sahip otan b ir emck9iye gi.irc 9ok daha zordur. /ira uygu lamaclaki bOtOn ornck-

\.:"' ' I.) ' '' l''''l 111 1

,_,(I )

-

V

plan lanlllaktad 1r.

lcr soz t c~meli <;al1~antar111 atomize ecl il mcsini n, ki$ isel sorun lara bogu l111as1111r1, rck abet orta111 111 1 gli<;: lcndinncsin in, birbirlcri ilc

"'

55

Eyliil ~ Ekim # 8

i.~<;i M iicadelesi

sosyal gi.ivence giderek kar:;;1 k.1r~1ya gctii,Qi s1n1f1n1n ve dostlar1n1n ortadan kalkacak ve kitleri lirn:si11i1i. thl\ a111;;11rn duyscl i~ten c; 1karma lar yasalgusu nun \lrtadan kald 1- iiniindeki acil giirev i§ nlnrak s11111' i1;i <;all~rna lara Yasas1'n1n haz1rlan1' ve la~acakt1r.

Bunlann yanrnda; 657 meydan 'cnncc;inin daha yasala§ma siirecinde DiSK, say1 1i Devlct Memu[larr olanak I1 oldugunu giis1crKanunundaki ccza ile ilgili 111cktL·dir. lh 1U)gu lamalara TURK·i§ ve HAK·i§'in TK Y uy gularnas1 ckkn- dii§tiigii ve i§Qi s1n1f1n1 maddeler ( Disi pl in, soru$digindc bin:yselk5mc vc dii§iirdiigii aymazl1ktan turma ve yapt1nmlar), yeni i1rgiitsi·11k:;.mc anacak. s1yasada daha da ag1rla$t1111 f111 ortak rdlck~ giistcr- gereken dersi q1kararak, n larak yer almasr, 0111egin 111csi, hirliktc clavrnnmasi. bu kez uyan1k olmak, bu mcm uru i~te n c;; 1karma yetk isi nin illcrde val iye, iirgiilk111ncsi 'c daya11 1 ~- iiqlii sald1r1y1 miimkiin 11ias111111 saglanmasr gii<;ilc;elerdc kaymakama veoldugunca geni, kesimlere k5ccck1ir. \.onn kadro rilmcsi gibi bu yaz1n111 LI) gulamas1 ik -;iyasi kad- duyurmak grevler, eylemler s1 111rlarr ncdeniyle girmero l;1r 1i l u~ 1urulacak. k;1\ 1rn- ve her tiirlii yiintemle yeccgirniz bir dizi olum )i1111 .-\n l ) kamu \("inctiminsu1.luk daha ycr almakburjuvaziye bu konuda geri dcki si) <hi atamalar si.;11·tadir. rnindcn alan bu sistcm ik ad1m att1rmakt1r.

1asann111 6~. rnaddcsi · ndc ) cr ald1f11 gibi LISI dlii'cy hLirokrat atama lan Acil gorev: Bilgilendirme ve eylem ··hiikii11h.:ti11 !.!i\rc\ slircsi·· ik s1111rlancl1ri lacak- .. Vigilo prC'li11111 liherlos:

·-

ll r.

O:giirliiff.fi11 ilk ko!fll/11 uya111k olmuk/11: ..

C1crct -;istc111 i k1dc11w, k;1drova -

!.!On: ckfril.

- h1.:I irlcnccck. do lny1s 1yla

"'pcrf()rlllans"a g("irc '>011 dcrccc ii1nc l olan hir kritcrlc C!crct konusunda :-<incticikrc ··srnrrsr.(' inisiya1ir ta11111acak1 rr.

Cin:tim csnck lc;;tiri kcck . y11l 1k s(1.1.le~111c 1kgil ay l1 k sii1ic'.-illlCicr uygulanacak vc hir yil i~·l·ri-;intk hirka<; kc; i~c µi rip <,:rkmalar yogun ol.irak : a~anacak . :- inc csnck iirctimin bir ~crcgi olarak 1oru11!u iicrctsi1. iznc ay1nnalar !~1.T<.« ir. ..__ . ..'kksct.:cl-.1 ' /\111ac1 llrU 11 kalitcsini vc i11san111 ya:;;arn sl<mdard 11 ll : i'1kse Itmck dcgi I. kar cWng.iislini'r :-.iirdiinnck ola11. k1sa siircli kull;1111111 \e pi)~1;;an111 canlrl1g1. mii~tcrinin siirckli takbi YC siirckli k;lr gi'1di'1siinii csas alan Top lam Kali tc Yi)1l\.:li111i kur.illan kil111u c111ek<,:ilcri11i11 de ya~a111111a cgcmcn olacaktir. ,.

1·1

t

.")t.: IH. llt\ct\lclll . :;,1\,'.'\

-

\\...

· r· I l\1jj1\.i

I .

I~

0:: . . 1 ... ,. ...... . .. .. : J\.J/ l\..~11 .\.. .'l:

hakk111da11. i>un lara baill1 olan hir dizi sos\ al \C cko111Hnik lrnktan mahn 1111 kalrnnn111 pr<1tik "onu..:u obr;1 k kam u Cll1L'k<;ilc6ni n ree l C1·~rct­ !, ri dii,l't·d,, !:11la llll"<1i kural ha1inc !:ckcck. . .

-

~

-

Sadcce kamu c111ck~ ilerini dcgi l kamuya ar t hiiliin degerlcri, kazan1mlan hedef alan, sonuc;; lari a<;1s111dan bu1:juvazi d1~111daki blitiin s1111 f vc katmanlan yeni i ~ Yasas1' na benzer bii,:imdc dcrinden sarsacak olan bu saldrnya ba~ta KES K ' le birliktc kamu cmekc;;i lerin scndika l tcrnsilcilcri olmak lizerc, biitiin i~c;;i s1n1f'1111 11. muhal iflcrin. ;devrimcil erin, sosyali-;tkri~1 kar~1 c;1kmas1 gcrekmcktcdir. i~<;i Sllllfllllll VC dOSllarllllll Oniindeki acif giircv i~ Yasas1'n1n haz1rlan1~ vc yasala~ma siircci ndc DiSK. T0RK-i$ ve I IAK- i$'in di.i~l0gi"1 ve i$c;i sm1fm1 di.i$i.irdi.igii <1ymazliktan gcrckcn clersi c;;rkararak. bu kez uyanrk o!mak, hu i.ii,:!li sald1rry1 miimkiin oldugunca geni$ !<cs i111krc duyurmak grevlcr. cyicmler ve her Iiirl ii yontc;n :c bw:i uvazi ye bu konucfo gen acl111~ a111nnakt1r.

Eyliil - Ekim # 8

i${:i Mucadelesi

â&#x20AC;˘

1,~ i

s1n1f1na son y1llar1n en kapsaml1 sald1r1s1:

''Kamu Yiinetimi Reformu'' reni$in etkiIi olmasm1 engelleyecektir. Bu ko~u l lar ic,:inde tasanlann bu y1l ic,: inde yasala$tlSennayenin i$c,:i s1111f1na kar$ 1 s1111f n lmas1 beklcnme lidir. sald1ns111111 oncmli unsurlanndan biri olan kamu yonctiminin yeniden yapiland1nlmas 1 "Reform"un i~erigi c,:aba Inn Tiirk iye' de de artarak s(irliyor. 13u "Niyet Mektubu"nda tasanlann yasac,:abalarm en kapsaml1s1 AKP htikiimeti tarafin- la$l1nlmas1 ile kamu yonctiminde "$effatl1k dan gerc,:ekle$liri lmek istenen ''Kamu dtizenlemcleri"nin hayata gec,: iri lecegi vurguYiinet imi Reformu"dur. AKP hlikumeti ' nin lanmaktadir ama tasanlann kendileri $effaf IMF'ye verdigi 25 Temmuz 2003 tarihli olmayan bir $ekilde gizli kap1lar arkasmda "N iyet Mektubu''nda bu reformlann yil haz1rlanm1$tir. Ostelik kamuoyuna sunulduksonuna kadar yasala$t1nlacag1 sozi.i veri lmek- lan sonra on lara yonelik yaptlan ele~tiri ler de tedir. Aynca AB'ye gonderilecek ''Katil11n ()n - ncredeysc hi<; dikkate al 1nma111aktad1r. ccsi Ekonomik Program"da da ayn1 sozler Sozgel imi "Kamu Yonetimi Temel Kanutekrarlanmaktadir. (NTVi'v!SNBC I 12.08.2003) nu"nun Haziran 2003'de kamuoyuna sunu lan $ubat 2003 Krizi'nin ard111dan olu$an dcgi~ti ril m i s yeni halide, tasann1n temel hedcf siyasi ko$u llar hliki.imetin elin i yeterince ve yakla~1m l an111 ayncn korumaktadir. Tasagi.ic,: lendird i. Bu yil ic,:inde nlann hedeflerine dair c,:1kanlan i$ Yasas1 kar- Uluslararas1 sermayenin IMF ve Avrupa Birligi'ne $IS111da tic; i$c;i konfcdcyapilan ac,: 1klama lar da ideologlar1n1n her yerde rasyo nunun hiiklirnetlc burjuvazi i<;in gerekc,:egizli i$birligi hat1rlan1rsa, propagandas1n1 yapt1klar1, lerini yeterince gc)zler obu konfederasyonlann, AKP hiikiimeti ve Tiirkiye n(ine sermektedir. K1sakamuoyuna "'Ka mu Yocas1 tasan lar esas olarak burjuvazinin temsilcilerinin netim i Reformu" ,olarak uluslararas1 sermayen in su nulan tasan larin ya- her f1rsatta dillendirdigi tasan lan d1r. sala$t1nlmas111a kar$1 c,: 1- efsane ~udur: §imdi gerekli ..

Ulus lararas1 sennakan kamu emek<;: il erinin yenin ideologlan nm her mlicadelesine destek ol - olan, bilgi teknolojilerini yerde propagandas1n1 yayg1n kullanan, tum mayacaklan kes indir. Li yapt1klan, AKP hLikiimcti beral sol ve milliyeti;:i so- katmanlar1 ve mekaritzmalar1 ve TUrkiye burjuvazinin lun tasan lara yonclik tems ilei lerinin her f1rsatta birbirine ileti~im agla. r iy(a . yak la$1mlan1J1 11 ortaya c,:1dillendird ig i efsane $Ukard1g1 kafa kan$ 1klig1 .ve baglanm1~, kii~iiltiilmii~ ve ¡dur: $imdi gerekli olan, muhalekti biillicii tutum- .esnekle~tiritini~ bir devlettir. bilgi teknolojilerini lan tasarilara kar51 di-

illla111i T. Doga11

57

J~·{·i

Eyliil - Ekim # 8

illfiicadel esi I. 2.

Sermaye, krizi a§mak ve karlar1n1 art1rmak i~in i§~i s1n1f11i1n uzun ve zorlu miicadelelerle elde ettigi kazan1mlar1 ortadan kald1rma, mal, hizmet ve i§giicii iiretimini diinya iil~eginde birbirine eklemlenmi§ piyasalar i~inde toplama ve bu piyasalarda hakimiyetini art1rma miicadelesi vermektedir. yayg111 kullan:rn, liim ka1111anlar1 n: mckanizmalan hirhirim: ilcti:;;im aglart) la baglanm1~. kl'lc,:iiltiilmii;; \C csncklc:;airilmi~ bir clc\lcttir.

13 u elev Iel bir ~irk ct gibi i ~lemc l idir. Yur11a;; lan vc ~irkt:tlcri 111ii"1crisi olarak glinnc lidir. /\ lli~lcri lcrinc y cd i giin ) inn i dikt saat cl kiIi \T h111J hi1mc1 sunmalidir. 11 ii'mctlcrindc en az nrnli)ctlc c.: 11 yliksck kali tcyi cidc cdcbil mcli dir. Bu devlct bilgi tcknolojilerini ku ll anarak mcrkci'i)Cl<;i olmayan, ycrcl )t)nctirnlcrin yctkilcrinin ar11nld1g1. yurlta" lann ka11li1111111 olanakli kilan vc cik ili bir mO;;lcri ili ~kilcri sistcminc dayanan i;;lcyi;;c sahir olmalicl1r. nu c!Sanl'nin arkas111da uluslararas1 scr111nyc11 i11 1970' Icrdc yen idc11 kri ;:c gi rrrn:si ile i ~c,: i s1111f111a kar~ 1 ba$lilll1 g1 sa ld 1n gizlid ir.

K1saca o;,etkmck gcrcksc. scrmayc, krizi a;;mak ve kilrlan111 anirmak ic,:in i~<;i s1111f111111 uzun \ 'C zorlu 111licadcklcrlc eldc ctti•i i k;li'a11 1111lan onadan kald1r111a, mal , hi zmct ~c i~giidi Lirctimini diinya ()l<;cgindc birbirine cklcrnlcnmi:;; pi; asalar i~' indc toplama ,.c bu piyasalarda haki 111iye1 ini nn1rma miic.:adclcsi vcrm ck led ir. .. Ka111u Yonctimi Rdormu" ancak bu gozlc incclcnirsc ha1.1rla11111a ncdcni anla"11:lc.::;k \C uygu lamalnn 11 111 ortaya c,:1ka racag1 sonuc,: lar ,.1,, ,·: .... o .... l ... . .... ; ..

U\J ::"' l \.a l1.llll 11 111

.. , I; 1,,... l, ; I ,, ,..,,, 1. •; ,.

\..\.jl l ""''' ''"-'~ '--1'~'• ·

.. Kamu Yi>nctimi Rcliirmu.. olarnk kanHHl'.' una s1111ul;111 pakcl ii<; \ a'.'>a 1a-;a1111dan Ol l 1 ~ 11 ink tad Ii'.

58

Ka11111 Yonetimi Tcme l Kanunu Yere I Yiinct im Rc i'orm u Pcrsoncl Rcjimi Yasas1

Ui; yasa tasa ns1 ilc bir biitun olarak ckvlctin as li ve surckli gorevlcri yen idcn t ~1n1111la111 yor. Kimi hii'mctlcrden 01:cllc~1ir­ t.:rck ya da tasfi yc yoluyla dc.:v lct tOmiiy le <;cki liyor. Kimi hi zmctler 1nerkczi idareden al1111p yercl yonetimlere dcvrcdiliyor. Mcrkczi idarc adalet. savunma. giivcnlik. istihbarat, d1:;; ili~kilc r, d1$ po litika, maliye, hazinc, d1;; ti careL gii11 1rClk hizmcilcri, ulusa l dUzcydc haberlC$1llC 'c ula~1111 hi1mcl lcri, din hizmellcri. sosyal g.ihenl ik. tapu kadasiru, n[ifus n: vaianda~ I1k, a<.: iI ti urum ylinctim i g ibi bir a Iana s1 k 1~ t1nl1yor; saclc.:cc /\dalc1, i'Vl ill i Savunma, i\:i~lcri, \!lali)c ve ('ali~ma l3aka11l1klan ·n111 la~ra 1c:;;kila11 b1rakd1yor. digcr bakanliklann 1c~k i la11 ycn.: I y(i11c1i111krc dcvrcd iliyor. l3aka11l1 k lar. yl.!rc le dcvrcd i lcn hizm<.:l lcr i<;in a; nca 1e~kila1 kuram1yor. dogrudan harcama ) apa1111 yor!

Mc\·cul : i)netim si!)tcmindc olmaya11 ycn i hir ka clcmc yaralll<trak "Bol ~c kalk111111a aja11s1" ad1yla 26 bo lgescl bir~n 1-.urulu;. or. Tiim hu de{!,i.~iklikler esus olarak k1111111111111 ger«ek le~·t irdi{!.i II i=met leri11 piyasa ili.~kileri11e

derrC'dilnwsi ve olu.~an JJz1·osolar1n 11 I us I or arcts 1 JJ iyoso lora ek I e111Ie11111esine l11=111et edin>r Il k iki yasa tasan s1 il c k an1u iktidannm

kim taraf111cla n vr na s il kulla11 ilacag1 yrnidcn tan1111lan 1yor. Kamu yi)nctimin i11 i~lc) i~ine Oi'cl scktor ilc .. Si vii Toplum Orgiitlcri.. ni n ka1il11111111 saglamak ir,:in gcrckli 111cka11iz111alan 11 kuru lacag1 bcl irtiliyor. Boykcc uluslnraras1 scrmavcnin 1990.11 ,vil lardan bcri propagandas1111 yap11g1 ..yoncti~im 1110clcli" kam u yiincl imi ne gir111i~ olu,·or.

"Kam u Yiinctirn i Tc111c l Kanunu Tasans1"11da hem mcrkez hem )'crel ,vonetimlerin , kcndi gore,· vc yctkilcrini Oniversiteh:rc (rcs111 i-i.)Lc l ay 1nn11 yoktur), noterlcrc, meslek kuru lu ~ l nnna , ala111nda u z nH111la ~n11~ sivi l !opium 6rg.iilleri llC dcvrcdcbi Jecegi. dcvi r it,: ill ~elk iIi organ Ian 11 karar alinas1 ) eterl i olac.:a!!.1 hl'l in iliyor.

11iz111c1 ~1a 11d a r1 Ian s istem i bcnimscnc.:rck, kamuda ..yasallik'" ilkcsinc ycni bir ortak geti-

-

i~~·i Mii cadelesi

Eyliil · Ekim # 8

Kanunundaki ccza ik ilriliyor vc ··kiircsel stanKamuoyuna ayn ayn gili maddclcr (disiplin, sodartlar"' ulusal yasall1k sisl"ll$lllrma ve yapunmlar), tem111111 y6nkndiricisi sunulan tasanlar bir biitiin ycni yasada daha da ag1rkd1111yor. Ka111u hiLmct- olarak ele ahn1p la~t1nliyor. Taslakta melerindc slirc vc J..alite standegerlendirilmeli.

Yaln1zca muru i~tcn c,:1kanna yctkisi dartlan sistcmiylc. kamu illcrdc valiye, ilc;:elcrdc ala111 k("1n:scl -ticari sta n- kamu emek~ilerini ya da vcriliyor. kaymakama dartlar sisteminin yt>nc- yerel yiinetimleri degil i~~i 13ih·IC'e<' ·-fs' >'<1sas1 ·· i/e timine vc clc111.:1i111inc ac,:1k . ve emek~ilerin hepsini bo,1·!ww11 f!,iJrev bir od1111 ve bagl1 lrn li.: g_l'I iril1ncklc.:daha iiteye giHiirii/iiyo1: dir. "Standa rl lar", kam u dogrudan etkiledigi asla Ulkedeki i.~giicii JJ~vasas1 ycinctim i ic;: in "mcv:z.uat. giizden ka~1r1lmamahd1r. ye11ide11 dii:enleniyor ve 11kalk 111111a rlan 1, yil l1k programlar" ilc birlik tl.! uyu lmas1 gcreken bir /11slc1r 111·os1 ser111oye11i11 ilrlil'a{'lan do[!.r11/kura llar sistcmi 01<1rak ta1111nla11maktad1r. 111s1111da dii111·11 ;n)·(l.wi/"n ii<' ekle111/e11111esi11i11 He/irri/c11 de{!,i.~· ik/ikler ile. 11/11s/ur w·ast scr- hir,-i111/eri 1·c ko.~ 11/ Ion yorul tlty()/: nu111e11i11 i!tr~n.1rlan110 11yg,1111. 0111111 dolu1 etki/i olabilece{!.i bir ka11111 yihwtimi 111odeli 0!11.y111- Ne yapmah? r11/111os1 hedcjle11~ro1: Kamuoyuna ayn ayn sunulan tasan lar il k iki yasa tasans1 ilc dcvlctin hangi bir htiti.in olarak clc al1111p clcgcrlcndirilmeli. hiz1netlcri, nasil gcn;ck lc!>tircccgi ycn iden Yal111Lca kamu emck<;ilcrini ya da ycrcl yonctanun h1n1yor. Ycrcl ytinctimlcr $irket1C$li- timleri degil i~c,:i ve c1nekc,:ilcrin hcpsini dogruriliyor. birc,:ok hi1mcl rarc,:alanarak ) a da lOp- dan ctkiledigi asla gozdcn kct~1nlmamalid1r. tan oLellc~tirilcrck sennaycnin hakimiyetine .. Ayn scndikalarda orgiillcnmc b1rakll1yor. Kamu hizmctlcrinin alicllan yurt- gerekliligi", "kamu cmckc,:isi ilc digcr i~i;ilcrin la$ ycrine mi.i~teri olarak degcrlendiriliyor, farkli oldugu" vb. gibi iddialann nc kadar yanhizmetler serma) cnin kiir alanlanna ac;:1liyor li~ ve zararl1 oldugu bu tasnnlarla birlikte bir yada piyasa ko~u l lanna gore liyat la11d1nliyor. kcz daha kan 1tla11m1 ~ oldu. Devrimci Mark>'<1sa lasarilun gijs/eriror ki. ral111z kam1m1m sistlcr kamu cmekc,:ilcri ilc digcr i~c,:ilerin ortak elindeki hi:111etleri11 JJ~vusa i/i.~kilerine dev- orglitli.illigii ic,:in miicaclc lclcrini si.irdlirmelidir. ret!il111esi ye1erli gijrfi/111i(1·m: 811 pirasa!artn ay111 ::umw1du ser111oy<' i("in clalw k(ir/1 ve dalw clv<'ri.)·li hale getiri/111esi de lredefleniyo1: Bu ya1.1 i ~ i n yararla111la11 kaynak lar: Refo nnu n li c,:iin cii ayag1 olan " Pcrsonel - \.\'WW.send i ka .org Rcji mi Yasas1" ilc ka1n u cn1ckc,: ilcri nin isti hcla n1 vc c,:a h ~ m a ko~ ull an ycn iclcn tan1111- - www.birlcs ikmcta l.org la 111yo r. ··rv1 nhall i id arc lcrdc sozle~111cl i pcr- - \V\VW.ll(VlllSll(;.COlll.lf sond c,:al1~t1rll111as1 1.:sast1r"' diycrck kamu - ww\v.kcsk.org.tr emckc,:ikri :-.01k"mcli (bt:l irli siireli - Prof. Dr. 8irg.UI A) nuin Giilcr"in cc~itli yer:-.ode-.111di) haie !!cli1 iii\lH. Esnek is1ihdan1 lcrdcki gori.i!$lcri ko~tdlannda tck ) anl1 \'c dcgi$kcn kurallarla c,:ali~llnlmak istcni) or. i1i11kri. <;ali~ma samleri. yapacai..lan i"in tan11111. iic.:1dlt:1 i gibi bi.itiin c;:ali~ma ko~ullann1n hi~hir engel olmaclan kola) l1kla dcgi$lirilcbilmcsi ongoriiliiyor. Bircyscl pcrf()rmansa da) all Ocret sistcmi kurulu) or. l"oplarn kalitc yi.inetimi gL:t iri Iiyor. Norm kaclro uygu larnas1 yayg111la~t1nI1 yor. (,5 7 sayil1 Dcvkl l'vlcmurlar·1 y

~

•

59

Eyliil - Ekim # 8

i $fi /Wiicadele!ii

Eski ,i,ede yeni ,arap: ''Esnek giizeldir!''

Kul'tal' Ta11y1/111az

Kapital izm in gcvirdig i doni.i$limii "sanayi sonras1 toplum", "bil g i toplumu". "postFordist toplum" nitelcmelcriylc ac,:1k lamaya vali$an yakla$tm lar ac;1s 1nda11 "csneklik" vazgcc;ilmcz iincmc sahip bir kavram. Aynen kLircsellc$ll1C, kalitc, $effa 01k vb. moda kavraml ar l!ih i. "Esncklik" kavra1111n 1n zih inscl ya~a11111n 1 zdaki c;agn$1ml an Murat Belge"nin a~ag1daki ifadclcri iyi ozctliyor: "Simcli sermaye de harekerli. esnek ve rahuk. !311 sermaye pozara <.:ok daha s1k1 hoi!,lt. l'a:artll c/11r111111111a }?.are rabuk tesbit ' ed~1·or ih1 ~1·orlort. roh11k davrt1111y01'. iki 1e/e./(111da i~·i ha{!,ltyor. /,os Angelesie11 iki ii(' 1110/Jif 1ef<'.fi111 ko1111.y11u1.\1.1•fo l!i11dis1on.

Si11gap11r ve t-'Jfipi11fer 'den hiriferi. gere,<J,i11de her hiri /iirkft iiretim ifi.~-kileri ir,:indeyken. h1raraya geliyor ve iiretiyor.

E111ek 11c11:. 1a~·1111t1 koluy ve 11c11z. stok dr.:rdi vok vh.{... JDiinya .)·imdi hi>yle; hizden belirli iilciide ha.{!,tlll.1·1: 1·e hizi a.yon yeni ··1re11dler" hu ko11jo11ktfil'(/e ha.1·011 h11 .yekifde helirliyor. /Je{:.e11 ya t/(I he.i!.<'llllle. gerr.;eklik h11.1 Epey "sa11(tl ·· ofsa da' "t .

Bu satirlann oncmi gcnel payla$dan iddiava u(in: kapital izmin "kurcsel" Cl$amasmda • b ·•esneklik" kavram1111n nasd algdand1g111m c;arp1c1 bir i fadcsi ohnas1ndan kaynaklan1yor.

Bu paragraf1n sa11r aralannda a$ag1da ele almaya c;ah~acag1m csneklik tarl1$mas1na ili$kin hcmcn hlitiin kilit iddialann dayand1g1 gtizlcmlerin bir 67.ctini bulmak mi.imki.in: Pazann ihtiya9 l(lnna, ycni gcli$ell cep telefonu. diz ii stli hi lg isnya r, internet vb. teknolojilerin yard1m1yla ·•tam zama11111da" ~

ccvap vcrchi lcn bir ilret im sistem i herhaldc "esnek" s1fa11 111 hak edcr. Madem si stem in $irndiye kadarki tcmc l sorunu Orctimi talebe uvdurarak "mli$teri tatmini" saglamakll , aim , size esnck Oretim ! ''Esnek lik" kavram1n1n yarall1g1 cazibcnin olgular l$1gmd(I s111anmasina gcc;meden yukardaki gozlcmlerdcn ti.iretilen iddialan k1saca ozctlcyclim: IGLinlirnlizdc klic;lik firmalar (KOBi ' ler) bi.iyiik firmalar kar$1S111da yeni vc "esnck" teknolojil er saycsinde ("mobil relefonlar ·) cski avantajh konumlanna {Ori.in c;e$ itliligi) yenidcn sahip olab ilmektcdirler, buylik firmalarla klic;Ok firmalar arasmda daha uyum 111 ve k09i.ik $irkctlcrin de ( ':fi1rkf1 iiretim ili~·ki/eri "; soz sahibi oldugu katil11nc1 il i$kilcr kurulmaktad1r. Sermayc kazand1g1 bu "esnekl ik" sa ycsi nde i.irct im fak torlerinin en ucuz maliyet li oldugu yerlere gore iiretimini org(itlcyebi lmekte ve talebe uygun hale ("hu sennaye pozara r,-ok doha s1k1 ba{!,/t.") geti rebi lmcktedir.

2- i$verenlcrlc i$c;ilcr arasmdaki ili$kilerde de esneklik, ·'sosya l diyalogun" onemli bir bile$eni olmaktad1r. Emek piyasas111da ucrctlerin esnek olmas1 ( "emek ucuz "), i$yerlerinde c;ah$anlann gcrck i$1crin dagil11n1 gerekse de 9al1 $ma silreleri a91 smdan esnek olmalan gi.ini.imiiz ko$ullann1n ka9111ilmaz bir geregidir. Ycni tcknolojilcrin "csnck'' nitelikleri i$b61limlini.i degi$1irmektc, r,;ali~anlann i$yerinde yarat1c!l1k lann1 ve katil11nlar1111 art1r111aktad1r. Bi>y lccc kafa ernegi ile kol emegi yeniclen biitunlc~mc ktedi r.

60

Eyliil • Ekim # 8

i:Jr;i Miicadelesi

3- Serm aycn in hareketli lig inin ve yeni teknolojil eri n ''kac;1nilmaz" ( .. he.~en ya Ja he/fe11111<:. ger<.·eklik b11' ") bir sonucu olarak eski kat 1. merkc ziyetc;i (siz bunu ''devletc; i" olarak da oku yab il irsini z) ili $k iler ve kurum. larin ycrini adcmi merkezi , yere l. sivi l toplum a dayal1 ag tipi ()rgl.itl cnrncl cr in ald1g 1d1 r ("Los Angeles ie11 iki ii{' mohil telelon kon11.)·-

mas1vla H inJisran. Singopur ve Filipin/er 'den hirileri ( . .} hirurova ve ii. "ae/ivor . retivor "). de<b i l ' b ir Sadece serm ave revrelerinde y 1

J

c;ok sol pol i tik c;evrel erde de po lit ik c;c)z.Um oneri l erin in onkabulleri bu gcizlem ve iddia-

kulu"na kadar pek <;ok y akla~1m vard 1r) yapilniakla ka lmay1p, c;ali~rna hayat111da 80'1i ylllardan gUnUmUze g ittikc,:e yayg111 la$an bir uygulama alan1 bulan "esnek iiretime" i li~k in bu gozlem ve saptarn alar olgu larl a o rtii ~Uyor

J

APEC) kapsa m 1nda gerc,:ck l c~ tiril mek te d ir2.

Bunun yan 1 s1ra senn aye her $Cyden once AB, ABD ve Japony a aras1nda akmaktad 1r.

Serrna ye ak1 m l annin yakla~ 1 k y i.izde 80 ' i bu Oc;lli b Iok aras mda gerc;:ek lc$mck ted i r-'. Yabanc1 Do<b1 rudan Yat1nml ann bi.ivi.ik ro< y 0>unlugu y ine sanayile$mi $ i.ilkder aras1 nda yogu nla~m1 $t 1r. U luslar aras1 $i rketlerin yi.izde

80 ' i ndcn fazlas1n1 n gene! merkezi bu i.ic;:l i.i grup ic;eris inde ycr alm ak1ad1 r.

Sermaye nin "u lus-otesi" nite lig i: Di.inyadak i en bi.'iy i.ik c;eki rdek I 00 $irkette n hie;: biri gerc,:ek anl amda "kUrese l " . "ozgUr" ve "s1111rs1z" degi l. Yonet imin fonks iyonel b()liiml erinin uluslararasila$m as mda bir hiyera r~ i

mu?

s()z kon usu. sat 1$lann 1n en az yan s1111 yu rtd1$111da gcrc;:ckk$1iren 40 firma ar as1nda, birk ac; c,:ok s1111 rl 1 istisna d 1$1ncla, yonetim

i~~i s1n1f iizerinde Demokles'in k1hc1: Esneklik uygulamalan

kuruJlan ve yi5netirn bic;: irnlcri bak1$ ac,:1s 1 olarak kat1 bir b ic,: imde ul usal kalmaya de vam cd iyor lar 4 . Otc ya ndan yapila n ara$t 1rmalar AB D men$e l i uluslararas1 ~i rketl erin AR-G E foa liyetlerinin yiizde 88'ini

Yukarda_ k i tespi tleri olgu lar ka r~1 s111 da s111arkcn $\J noktay1 ha$tan ayd 111latmakta fa yda var. Bu idclialann hepsinde ku$kusuz hi r gerc;eklik pay1 var. Gel gelelim asil mesele, haz1 egi l imler mutlakla~t1nlirke n , baz1 kar$1-cgil imlt;ri n goz ard1 edi lmesi . Dolay 1s1yla ortada "kac,: 1nilmazl 1k"

"ana" i.ilkede yapt1klan ve yaln1zca yl.izde I 2'i ni c,:ogun luk hisscs inc sahi p o ld uklan

di ye bir $C)' yok. Egi l iml erl e (sermayenin arta n ul us lar a{b!okb~ m a)

maycnin artan harcketlil igi: K l.i rese ll e$me tart1$mal ari nd a da s1kc;a vurgu lanan scr maveni n "s in1r-btes i " ha reketl il i<rin in artt10 1 b ~ gori.i$Li o JguJ arla Orti.i$1lH:mekted ir.

Sinai Lire timin °/o85 ' lcrc varan k1 sm 1 i.i<; bi.iy i.'ik ticari blok (Avrupa Birl igi . NAFTA,

~

lardan y o la c;1krnaktad1r. Peki acaba oldukc;a uzun bir slired ir sadece teori si (bu konuda " Esnek Uzmanla~ m a"da n ''DUzenl erne 0 -

ras1 l a~ m as 1 )

I- "Esnck·· tek no lojiler sayesinde ser-

k a r~1

cgi l im lerin

n1i'J l''l <j1•l <>s·1·

• •

..

..... ~..

... • ....

~{·.)· ..,_,,

<oJ

konusu. Hangis ini n ga lcbe c,:alacag 1 heniiz bell i degi l, ancak sanki bell iym i$ gibi yapi1 1yor.

Do lay1s1y la esneklik, kii rescll c$mC gibi kavrarnlar c;:1karlardan bag1ms 1z, s1ndlar-i.isti.i bir idcolojik kavrarn

halinc

ge li yor. ~i rn di ylizlirn lizli o lgulara doneIi m:

61

Eyliil · Ekim # 8

i~r;i lvt ucadelesi

kul lanilacag1 ongorUlmekyurtd 1$111daki bagl1 $1rFarkh bir model ashnda tcd ir. Runa olsa olsa esnekkctlcr e liyle gcn;:c klik degi l, " lac;kalik'' demek lc$lircl ik lerini ortaya c,:1kar- pazarda daha fazla pay daha dogru ol ur. alabilmek i~in m1$l1r' .

Ocret le rin Es nekli g i: Oriin ye$itl iligi: Otomo- uygulanan bir pazarlama Birim licretlere bakil d1g1ntiv sekti.i rl'1 ba$1a olma k stratejisinden oteye da ()rneg in Alma nya 'da ii7c re b ir <;:ok se kti.'irdc 1982 - 1997 y il lan arasmda "'platform" st ratej isi izlcn- gitmemektedir. Burada briit Licret arll$1an yakl a$1 k mekted ir. Buna gore arac1 as1I ama~ bu teknigi yU7de 13 'diir. Buna kar$il 1k olu$1Uran pan;;a lann o/060'1 uygulayan firma ayn1 ana govde (p latfor m) yoneticiterinin de ifade cmek iiretkenligi arl1$ lan ya kla$1k yilzdc 30 olarak ii?.crinc oturmakta, geri kaettikleri gibi biiyiik ~aph gerc;ek Ie$m i$l ir. Ree I i.icret lan p<in,:a lar ve/ veya 1110ma liyetler inde yak la$ 1k di.ilkr "fo rkl1 h ir Lirii n" i- maliyet tasarruflan maj1 yaratma k Lizcre 1asar- saglamakt1r. ,vUzde 13' lii k bir geri lerne soz konu sudur. Tiirkiye'lan maktad1r. Do lay 1s1yla fa rkl1 b ir mode l aslinda pazarda daha fazla den ornek vcnnck gcrekirse : T iirkiye ima lat pay a labil mck ic; in uygulanan bir pazarla ma sanayi indc en clii$ lik iicrct s1ralamas111da di stratej is indcn i.ikyc g itmemckted ir. Burada ger Ulkeler aras mda I 5' inci s1rada yer alm1$as1 I amac,: bu te knig i uygulayan firrna yoneti - t1 r<>. 8 una ragmen ihracat111 lokomoti f seklCirci lcrini n de if'adc etti kkri gib i bUyiik ya pl1 lcri11dcn tcksti ldc TCIS D yetkil isi bakm ne diyor: "Son bir y 1l d1r T Urkiyc d1$111da i.i rctim rn aliyct tasa rrufl<1n saglamak11r.

Kiii,:iik i$1et rn elcrin artan giic Li: "Kiic;ii k olanak lan anyoruz. rv1aliyetlcr b izi once gii1.cl olsa bile " bir c;ok sc ktordc bUyiik J\nadol u' ya gotiirdC1. Bu art1 k yeterli degil. olr,:ekl i Urel imi gcrc;cklc5tiren az say 1da teke l i$r; ilik bizde 500, <;:in'de 50- I 00 dola r. 13u konurn unda $irkct in pazar lan c lindc tut- tiyatlarla rckabet miimkiin degil. Boy lece tu!lun u gormekteviz. Bunlar aras md<:k i k1ran iireti mi n kayd 1n lmas1 $antaj 1 ile "aba alt 1nk1 ra na rekabct b1rak 1n ta lcbe uygu n Urcti mi dan sopa gostcrilcrek" o ii lkedeki licretlcr oldu kc;a biiyiik c;apli a~ 1 n iiretime (kapas ite bask1 alt 111da tutu lmaktad 1r.

Send ikas1zla$ma vc cnforrnel istihdarn da foz las1) yol ac;1yor. Saclcce otomob iI gib i geleneksc l sanay i lcrdc degiI, "yen i' ' ekono- art1s: ABD'de 1979 il e 1995 aras1nda 43 m ini n esnek li k timsa li ccp telcfonla1..111da bile milyon i$c;i isten c; 1kan lm1 $t1r 7• Bu is<;ilerin kapasite fa zlas1 mevcut. c;ogu baska isler bu ldu lar. Fakat bunlann iic;tc ikisi dii$iik (icrct leri ve yard 1m1 an kabul 2- .. Fs nck" crnek piyasa lannda arta n isti - ctmck 1.oruncla kald1. isgiicU verimliligi 15 hdam : Sc rm aycn in "i$glicii piyasas1111n ytlda yiizck 15 artrnas1 na ragmcn orta lama esnek le$tiri lmes i. i ~lctmclc r in daha fa1. la k i ~ i saat iicretleri cl listii . Alma nya'da 1987 yil111 istihdarn ctmcsi nc vc da ha ctk in ve vcriml i da iicrcll ilc rin i9inde normal ist ihdam <;<tlt$mas1na imkan yara tacakt1 r" idd ialanna ko$til lannda <;ali$anlan n oran1 yUzde 27 iken ragmen kitlcsc l i~si1. l ik gi ttikc;c artmaktad 1r. 1995 yil mda yUzde I 7' ye diisrn iistiir. Ba$ka OFC D L'tlkclcrinclc i$s izl ik 1978 yil 111da 17.9 tiirl ii il'adc ctmck gcrckirse "esnek" ral 1sy • milyonda n 1994 y1 l111 cla 33.9 milyona c;1k- maya tabi olan (ya n -za man l1, fa zla mcsa i. ll11$tll'. /\\'rupa 13 irl ig i'nclc 1978 yil 111cla 7..) gecc vard iyas1 vb .) c,:a l1 ~an say1s1 yUzde mi lyonclan 1996 y1 l111 da l <) mi lyona <; 1k- 73 'den yiizdc 83 'c 91kllll$ll r. ()te yandan llll$ltr. Ciclcccktc dLinyn i,:a p111da isti hdarn scndika l a~rna oranlan OEC D veri lerinc gore .. Ic ?I ~' cI en .. cl e 9 . 8' c, cdi lcbi li r nii fusu n yak la$1k yii;,de 2o ·si11i n 1-·ra nsa 'cl a yu1.c - - ·.> yuz ~

~

~

J

~

62

Eyliil - Ekim # 8

i $fi M iicadelesi

Ulus·devletlerin giiQlerinin i§lev defii§tirerek artmaya devam ettigini ve iiretim ili§kilerinde biitiin ademi merkezile§me egilimlerine ragmen, merkezi denetimin gittikQe artt1g1n1 gormekteyiz.

.

J\H[)'d c yiizde 23 .2 'dcn yli:tdc 15.6 ' ya. ing illerc 'de ylizde 44.8 ' clcn yiizdc 39.1 ' c: d(i:;;11 1 ii~ 1 iir. Yapilan Hra$t1r111 alar AH liycs i iilkc lc rck kiic,:l'lk i~k1111ckrin bliylik <,:ogunlugunu olu~lurdu gu kay11d 1 ~1 ckonominin hacmini) ii:tde 15 ci,·annda 1ahmin cdiyor ve kay1td1$1 ckonominin en bii) iik kurhanlan isc yahanc1 goc,:111e11 i$<;ikrdiri-. i~glicli 11 ii n vas 1fl iia~mas1: 01 om asyonun yayg1n la:;;mas1yla - tasanm. mii hcndi slik vb. foal iyct lcr i yliriiten - az sa) 1da hc ll i hir i ~<;: i kcs imi ("merkc1.deki ler") va~1Jlila~ 1 rkc n , c,:ok daha fazla say1da c,:al1$all ya i$siz ka lmak1a ya da daha vas1fs1z i$krdc c,:al1$l1nlmaktad1r.

J\ncak biiliin bu olgulann (1tcsindc hcrhaldc hirbir so,·ut rakam .. cs111:klif!.in" cmck y , diinyas111da nasil ya~an<l1g1n1 "i<;cr<lcn .. anlatan ()rncklcrin ,,·crini 1utama1. 15 ,'1 ll 1k hir tckstil i ~c,: i s i nin sozleri: .. i ~sizii'. (a l 1~an kcs imin pa tronl an da kri zi ba hani.: <.!d ip i~ saatlcrini uzattilar. Her f'1rsat1<1 <l 1 ~arda 15 milyon i ~s i1. var... scs inizi c;1kanrsa n1i' kova rim" d iyorla r'"1. Hu llir u;gulamalann sadccc Tiirkiyc a1"clis111i~ lilkckrdc dc ="'.-•il ' .. dc111ok oihi :=:::: ratik .. ,\, rupa iilkckri1Hk de oldukc,:a ya) gin oldugunu akildan <;1karmamak gcn.:k. I lol landa' 111 11 diinyaca iinlli clcktronik firma s1 J>hli 1ps' tc diiL panl'I gi\stcrgi.: birimindc kimyac1 o larak <,:ali~;rn \'C !;>irkct in i!;>~ i l cr i kadro lu ) apmak ycri11<:' belirli ll'k bir projl' i ~: i n i!;><,: i alma po li1ikas1 sonucu i ~s i1. ka lan -17 )<1!;>llldaki bir i~<;i bak1n nc diyor: 13un dan 011 y1I kaclar once i'in1iir boyu istihdama sahiptik.

J\ncak o doncm ge<,:mi$1C kald1. J\rkada~lar aras1ncla' ken ha:i'cn a\·c1'1k-toplay1cil1k diillClllillC geri dondiigii111(iz[j SOyliiyoruz'' IU. ~

'i

Son bir iirnc.:k de !\lmanya ·da n. ls1 tma tc<;: h iz:11 1 i'l rc tcn Vicssma1111 J'ir111a s 1 (,'i.:k Cumhuri,-eti ' nc vat 1rim karan a ld 1Q1nda /\ lma11ya 'daki f'ahrikada i~<,: i lcr saat b a~ 1 na 41.8 marka vc hai'la<la 35 saat r;a l 1~1)or l ar<l 1. (cklcr i~c s<tal ha~llla 5. '3 mark alarak haf'iada -12 saat <,: .1li:;.1;orlard1. :'\lc,cut 'c gckccktcki i~tihdam kapasitcsinin /\Iman) a · cla muhafo1a cdilchilmcsi ir; in !;>irkctin 1700 i!;><,: isini 11 ncrcdt.:) sc he ps i ek iicri.:t almada n hatiada lh; snat daha l'a1la c;al 1:;> niaya ra11 ol<l ular 11 .

•

63

-

~

-

:>- /\dcmi111crkc1.i ail tipi ifrl!i.i1kn111clcr: ~

-

Sermaycn in "csnck ·· tcknolojikr sa\ csindc .

OJanakl I hale gckn bu yen j Orgiil lcnmc tar71ll<1 bag l1 olarak icldia edilcn ''hi<; kim~l!11in ar11k kontrolii clinde 1utmad 1f! 1... l Jlusdcvlct lcrin di.: bu durum kar~1s111cla gi.i<,:lcrini yitirmclc: ri ) le art 1k mc.:rkc/.iyctc,: i ya pilar1n iincmin i kaybctliklcri iddialarina kar!;> 111 ulusdcv lc:tl crin gii\·lcrini11 i~ l cv clcgi~tircrck artmaya <kvam cttigini ve liretim ili$kikrindc hiitiin adcmi mcrkci'ilc~mc cgi limlcrinc ragmcn . 111l.'rkc1i dcnctimin gittik<,:c artt1g1n1 gi'irmcktc) i1. Huna \~arp1c1 hir iin1ck olnrak Tlirkiyi.:'<lcki 1·0) ota fahrikas1 giistcrilchilir.

Bir ~ok sektorde biiyiik ol~ekli iiretimi ger~ekle~tiren az say1da tekel konumunda ~irketin pazarlan elinde tuttugunu gormekteyiz. Bunlar aras1ndaki k1ran .k1rana rekabet b1rak1n talebe uygun iiretimi olduk~a biiyiik ~aph a§•n iiretime yol a~1yor. Sadece otomobil gibi geleneksel sanayilerde degil, "yeni" ekonominin esneklik timsali cep telefonlar1nda bile kapasite fazlas1mevcut.

Eyliil · Ekim # 8

.{ µ.!}"":'

~ ~~~ ,'f?_j~ ;1 ~~, :-:E~-

f"'

·,~

·~

~

Giiniimiizde "esnek firma" i~in yapllan orkestra benzetmesini iidiin~ alacak olursak, bugiin y~,ananlar orkes~radan daha ~ok b1r bandoya benz1yor. Toplumsal ili,kilerin "esnekle,mesinden" ~ok, ba,ta i'~i s1n1f1 olmak iizere toplumun geni' kesimlerinin yeniden "disipline" edildigini soylemek miimkiin. "i,giicii ordusu"na firma mar~lar1 okutuluyor.

Jerini kar$tlad1klan. uriinlerin dag1t1m111dan Sabanci Grubu ·nun ortakliktan ayn lmadan e~it dlizcylerdc faydalanabildikleri, c;ali$ma once. fabrikanin ilk kurulu$ evres inde fab- saatlerinin koklii bir $ekilde k1salttld1g1, rikay1 gczcn bir gazetcci bilgi toplumunun toplumsa l i~boliimi.iniin ozyonetime ve i~c,:i­ ''klircsel" boyutuna ornck olarak gostcrdigi lerin denctimine clayal1 olarak ~ekil l e ndigi, Toyota fabrikas1 hakk1nda bak1n hang i kafa ve kol cmcginin artan bir $Ckildc kaygozlcmini aktanyor: ''Dlinyadaki 26 fab- na~t1g1, ncyin. nasil Urctilecegine ve Uretilenrikadan her gi.in Urctim ve kal itc konusunda- leri n nasd dagll tlacagma Urctcn leri n kendiki bilgisayar kay1tlan Tokyo·ya gidiyor. lerin in karar verebildigi demokratik bir planihai kontrol orada yaptl1yor. Toyota-SA bu lama soz konusu olsayd1, i$te o zaman kay11larda Japon, Amerikan ve ingiliz toplumsal ihtiyac,:lann kar$tlanabildigi Toyota' Ian y la C$ dlizcy<lccl ir" 1 ~ . Ou ()rnck toplurnsal dcnetim anlam1nda csnckliktcn ademi merke7.ile$menin nas1 I merkezi bir soz edcbilirdik. Yeni teknolojilerin "kar dcnctime tabi oldugun un, kf1rli Orcti m ic;i n mant 1g1" d1~ 111 cla ku llan1m1 miimkUn olafarkli fabrikalann nasd merkczclcn birbir- bilseydi insan lann zorunlu c;alt$ma saatleri leriyle k1yasland1g111m iyi bir i:irnegi olsa azalttlabilir vc daha fazla bO$ zaman gerck. Bu uygulama diger pek c;ok uluslar kazand1rarak ki$isel ugra$lanm1z ic,:in olanak aras1 $irkct ic,:in de aynen boyleclir. saglanabilirdi. Bunun onundeki te1nel engel sermayenin kendisi. Jeremy Rifl<in 'in ifadeOrkestra m1, bando mu? siyle: "Bugiin bu istenen gerc;ekle$miyor.

Yukardaki olgulann cla i$aret el!igi gibi i~vercnl er i~giic,:lerini azalt1rken haftal1k "csnckJik" icldiaJan yla Orlli$111Cycn bir c,:al 1 ~ma saatlcrinc dokunmuyorlar. Boylcce gcrc,:ck likle kar$1 kar$1yay1z. Pcki ama, hangi baz1 i ~c,:ilcr a~1n rncsa ili c,:al 1 ~ 1 rkcn, digerlcri ko$ullar gcc,:crl i o lsayd1 csncklik bizlcr ic,:in c;a l 1~acak i~ bulam1yor"''· gen;ekc,:i bir iitopya olabilirdi? Toplumdaki Giiniimiizdc "esnek finna" ir,:in yaptlan mcvcul i$lerin ba$ta i$sizlcr olmak iizcre orkestra benzetmesini i:idlinc; alacak olursak, c,:e$itli kesimlere payla$t1nlabildigi. boylece bugun ya~ananlar orkestradan daha c,:ok bir i$sizlik sorunun bUyiik olc,:udc ortadan hantloya bcnziyor. Toplumsal ili$kilcrin kald1nlabildigi. kitlelerin ba$la temel ihtiyac,: "csncklc$mcsinden" c,:ok, ba$ta i~c;i s1n1f1 madcklcri olmak iizerc <,:l:~itli gcreksini m- olmak ii7.crc toplurnun geni~ kcsimlcrinin 64

EyliH - Ekim # 8

f J~i ll1iicadelesi yapmak ic;:in ka~: ki !;>i gc rekt ig ine kendi lcri nin

karar

vc rdi ._,!}: i

siivkn i\'u rclu . ~

~

) i rk et bu fabrika y1 i:;;c;il erc sorum luluk v cr il i 11 cc

sag la nnn

ii re ti m

art I $11HI

-

iir11ek olarak Ql.isterivorci u ;.i . Sonunda , gcl i nc n 11 ok1ay1 fabrikndan b ir I S(.;I ' . ~ (iy le

ifod e etmc k h.~di r

.. ivluli1·c1/eri dii.~·iirml'k i('l/1 1:/i11c1imle i.~bi1/i/!,i11c girrik. l 1·i111/ilik i~·in lok111Jlar liul inde (irgiillc11dik. ,·u/.: co/1.yuk. .!f.crekri{!.i11de /idii11 1·erdik. Hi::e h1111lon11 licp.1 i ~1in gc/c( (',?!.imi:: t('!I! n1f11'1111 old11.~11 s<).1·/e11di. Clked<'ki c11 i1.·i .fob1iko!urdt1n hiri11de ('u /1.~11,?!_11111::1 dii.)·iiniiyorduk: e 1·e1 (I/JIU. h11111111 hi::e ne .fi1ydos1 old1t:J ..

1 1 (

yen i den "d isip l i 11 e" ed ildi g ini

sovlc rn ck

miimkiin. ··i!;>giieii o rdu su"na !Irma rnar~l<1n oku tu luyor. 1'\tilan sloganlara bak111 : "$irkl:I biziz", ctk i li c;ali!;>a l1rn , ctkili olal 1111'", "cbha fazla degi$elin1''. i~c;:ikrin sadecc crncklcrini

Sermayenin yeni stratejisi: C1kmaz sokakta umut tiiccarllg1 I () 70' 1crden bc r i dlin ya eko nomis i nin dcrinlc~c n

b ir kriz ya!;>ad1g1 bil ini yor. 1ler 11e

dcgi l , yl'lrek lerini de denetlemeyc soyunan

kaclar hcll i ;1ral1k larla bu kri1i n bitt ig i. en

bir sermayc il e kar~1 kar$1yay11.. s1 111 f 111a

a1.111dan art1k kri zdcn c,:1k1 l11rnkla o l dugu siiy le n s~~ de henii7. k r i1c.k11 ,· 1kil d1<' y -=- 11in ~ vc111· ...

nclere maloldugu yukarrdaki i.irneklerden clc

hir cvrc ye g. ir i ldig in dc d;1ir en u f"ak bir s011111 t

ycteri nce anla$il1yor sa 111nm. Ancak h{1 la bu

i ~nrct y ok . .!\ rn<1 kri 1.dc11 c,:1kmak i1,; in u1..unca

uygulaman1n isc;: i s1 n1f1 ic;: in de iyi oldugunu

bir siircclir scnnayc yenidc n y apdanm aya

savunan. b ir 1ak 1m scndikalann cla dah i l

c;abal1yor. Ya chi ba ~ k ;1 ILirlii i fa de cdccek

oldugu ge11i5c;c bir k esin1 vnr. i $verenle

o lursak scr111ayc 11i11 s1n1f miicadc ksin dc ~it­

es nek Urct im

tikc;:e

··e s n eklc~menin"

A rt an

bunu n

konusunda

gerek lcrin i

i~c,:i

u1.1<1snrn 11 111

y erine

vc

a rtan

Neo li bcra l

gct irm cnin

sonuc;:lann 1di'inyacn iinl i.i Ccncral Motors tlr-

b ir

sald1r1s 1 si.\1.

politikalarda

kon u su . ( ti ca rc ti

scrbcst lc:;;t i rme, csnek iirct i 111 , (il'.e I k~l i r rnc.

mas111cla ya~ananlar ac;: 1kc;:a ortnya koymak-

clcregiilasyon vb.) som u tla~an bu sald1n11111

tacl1r. GM I 992 ' d eki baz1 fobrika lan kapal -

i'incm l i b ir bilc$Clli olarak "csnekl ik " b11riu va1.i 11 i n ( vc b u arada k iic;iik burju v;11.i11 i n ck)

111a pla11111 1n bir par<;as 1 o lara k tarn 1.mna11111da Li ret im uygularnas1n cla i $<; i (send i ka )-i ~vercn (y(inct im ) orneg i

i ~b irli gin i 11

o larak

kabu l

cdi lcn b ir fabrikas 1111 da kapalrna

karan

a l d1.

Burada isc,: i le rin kcncl i Oreti m

progrnml an 111

be li rlcdi kl cri,

c;:al1$ 111 a

saat lerinc ve lrnngi i5kri

11. DUnya Sav-a11 sonras• sermaye tiirikiminin -- -istisnai ve k1sa siireli canlanma evresini yeni ·_ .· -teknolojilerde ya da devletin ekonomiyi --· -- ---diizenleme kapasitesinde dejil, o diinemin sermaye birikim ko1ullar1nda, yani s1n1f miicadelesinin iizgiil dinamiklerinde aramak daha dogru olacakt1r.

65

/~·ri

Eyliil · Ekim # 8

M iicadelesi

kri;:dcn c;1kma sen<tn osun un can al1c 1 ka vrarnl:1nnda11 birid ir.

Lsne klik k<l\rarn1, II . Dii 11 y:1 Sa\'a~ 1 sonras1 gcc;crli oldugu icldia cdikn iirct imk !Okclimin d..:ngedc oldugu. bunun i\;:clliklc :-OS\ al de ' k 1in dii1.cnlc111 ekri .vlc saQland1i!1 \ ..... " istikra rl1" b ir ka pitali sl diinemc lt: kra r ka\ u-;.m a ar7usu nu i fa de t:imcktedi r. ··Esncklik .. hi)~ ksi bir .. alt111 c;:ag" umudunun tck n ik-orgiitsd -k urumsa I a It yap1s1111 n itc le,Ycn bir ka \Tam olarak '~ ii11clc111c sokulmak 1ad1r. l\;k i kap ita list ckonomi lcri n i ~ lc y i $ man11 g1 iirctilll k 1iikc1imi dcngekmek i.izcrinc.: 1111 kurulmu~tur'! Kapitalizmck iirctimin 11 ih:1i a111 ac1 insanl:inn ihtiyac;lan111 gidcrmck midi r. yoks;1 scnnaycn in yiiksck knrlil1k la dcgcrknmc~ini saglamak 111 1'? Kapital i1mdc ycni lc.:knolojikr \ 'C.: bununla ili~kili bir dizi iirµiil'>~·I. kurumsal 'c11ilikler iirctimi 111 ii 111k ii 11 o ld 11 ~<•11 11<.:a k<irl 1 ~" crr·c kkstirc y '• hi lmck ;1 111<1c1) la gc li ~ tiri l irlcr. J\ncak bli tiin bu .. tck 11 ik" 'en iIik lcrc rai!,mcn sisrcm kcnd i i<; c;cli~kilcri nc<lcniylc krizc kac;111ilmaz olarnk gi rccc ktir. (iinkii kapi tali;;mck pa;;an hii,·litc 11 tl'rkctici lcrin ta lehi dc Qil. artan n;ka, bc tc b;1gl1 olarak scnnaycdarl an n ii retim ara~·lan takhidir. Dola) 1S1) la takp canlansa bile :-.cn11a:clcr aras1 rckabct siircci da ima foz la kapas ilc y;1 r:11111a cg ili 111i11dc ola1.:akt 1r.

Kapit<1lis1 cko110111i lcri11 lcmcl <,:c li:;;ki si iiretimin "tck11ik .. ili~kilcrini11 (biiyiik \ ' C kiic;iik

-

,.;

-

~

~

II. Diinya Sava~• sonras1 sermaye birikiminin istisnai ve k1sa siireli canlanma evresini yeni teknolojilerde ya da devletin ekonomiyi diizenleme kapasitesinde degil, o diinemin - .. ----

·- ~ - ~· -~---

firma lar aras1ndak i i$b6liim i.i . iiretim in (irgii llcnrncs i. makinalarin nitcligi vh. ) pa; ardaki dc g i ~ im lc rc ayak uyduramamas1 dcgil, iire1imi 11 " 1oplu1nsa l" ili $ki lcrinde scrnrn,·c birikiminin sm1 rlan chr. Marx ·in bu konuya ili$kin bizc kazand 1rd1g1 en onemli ic;:giirli "scrmaycnin onli ndek i cngc lin kendisi" olduguclur. Yoksa Urctkcn ligi yctcri kadar art 1ramayan cski tekno loj ilcr ya da yctcrsiz satin alma giicline yo l ac;:an dU$iik iicrctlcr degill Dolay 1s1y la kri z uc rctleri n (talebin) yiiksclti l111csiyle dcgil, ancak ca11 l1 (iicrct mal iyctlcri) vc cans1z scrmayeni n (sabit scnnayc maliyctlcri) dcgcrs i zlc~mc­ siy le vc b(i yl ecc scr111 ayeni11 tckrar karli bir :;;cki ldc dcgcrl enmcsini saglayacak ko~ul l ann on aya c; 1kmas1yla a:;;Jiabilir.

13ir kcrc ycni tcknolojilcrin krizdcn c;1k1~ ic;in gcrckli bir k o~ul oldugu anrn yeterl i ola111 ay<1cag1 a n la~ild1 g 1 11cla, "cs nck lik " vurgus unun blitlin s iltri kaybolmak1acl1r. iki ncclc11 lc: 1- ('iinkii b(iy lccc esnekli gin giiniimUzdcki g.c rc;ek anlam111111 sc rmayc bir iki minin ;u; rn azla nn1 ortadan kald1nnak ii;,erc "dalta a;;la daha c,:ogu" hcdeflcyen bir Sll11 f sal cl trtSI oldugu ortaya c; 1kmaktad1r. .. Esnc klik"lc ama(,: lanan. Circtimi b a~ ka iilkcyc . ba:;;ka fir maya/ta:;;erona kayd1nrarak bir yanclan artan sabit scrmaye maliyctlcrin i k1 smak bir ya ndan da cmcgin sabit scnnaycn in ctkin kullan 1m1 dogru ll usuncla ve dii~iik iicrct m:tli yetleriylc kulla11 1m1n1 garii nli a llrna alm:1kt1r.

2- <:iinkii hi'>y lccc gl'>1limiizii ycni tck noloj ilerin "pastay 1 biiyiitrnc" vcya devlet vcya sivil top lum tarnf1 ndan gerc;cklc$1iri lccek ku rumsal diizenlcmclcrin "pastay1 ad il bir ~ck i lclc clag1trna" potansiycllcrine clegil,

··----••- ---..l-

~errne1yt: u1nl\1111 l\U\»u1101111uo,

gcrck mckt...:dir. Bu duru111da 11. Dli nya S ava~ 1 sonra s1 ser111ayc biriki minin isti snai vc k1sa siircli canlanma cv rcs ini ycni tcknolojilcrdc ya da de,·ktin ckonomiy i diizcnl eme kapasitcsindc degi!, o doncmin scnnayc birikim

yani s1n1f miicadelesinin iizgiil dinamiklerinde aramak daha dogru olacakt1r.

66

i~<;i Miicadelesi

EyliH - Ekim # 8 ko~u l l annda

(J\v rupa 'da i ~c;i s1111f1n in ycnilgisi. Sov)Ctlcr Birligi'nin bir rakip guc; olarak varl1g1 ve hepsinden onemlisi II. Dlinya '.'> ava~1), yani s1n1r' mucadcicsinin ()zgli l dinamikkrindc aran1 ak claha dogru o lacaktn.

Pastadan pay m1 , f1nn m1?

h11/av1111 .. ,,.

Orctkcnlik ar11;>1arin1 n c ·pas1ay1 biiyiit1nenin"J en ba~ta kendilerine yarayacag1n111 biiir11.: i11de ulan ki.ic,:i.ik l>u1juva/.inin, scrm ayc ilc cmek aras1nda bir uz l a~ 1 aray1~111111 son d ura g1 o larak ·'es nck l ik" kavram 111a s 1k 1 s1k1ya sa rilm1~ olmas1nda da bu ruh hal inin izlcri var. Elbettc bunun arkas1nda yatan maddi gerc;ekligi goz ard1 etrnc1nek gcrck.

Bu som ut c;1karlari 20 . yLizyil111 l>a:;.111da glinlimliz "'yal 111 Urctim" mcrakl1 lann1n adin1 s1kc;a ancl 1g1 Tay lor r,:ok glizc l ifa dc ctmi$ti: .. (. . .) ilk hak1:;1u sodece hirhirirle ili.yki iri11de 0/011 2 grup giirii11111ek1edi1: i,~riler n· i.~1·ere11/e1: Up'il1cii hiiyiik gr11h11 ise gii::de11 kopr111uk1uyc: tii111 i11so11/01: rani tiiketicile1: ( .. ) 1311 ii('ii11cii gr11e ( 1) kazull('/011 ke11di11e ".l ',l!, 1111 11oy1 u/1110/ulir. (. . .) Yu::o1: gerr ek hilgil<'re 11/o.~11k('a da!to do 111emnu11 olacok k1!si111i11 iiriincii grup ..\'(11/i tiilll i11sa11/1k r>1 olaco,f:111a i11a11111ak1a 1·e her ii(' gr11ha da tulalet-

Biitiin bu saptamalar bi/.C esneklik savunucularin1n asil dcrdini onaya koyma f1rsa1 1 vcriyor: On lara g(irc. iirctkenlik art 1;;lari n1 sag lay:in tckno lojik vc ku rum sa l ycni likler scn11Hycdarlar ' e i ~c;i lcrin ortak c;1kannad1r. 01cllikle yeni tcknolojilerin "csnekligi .. Sa) csindc " pasiay1 bliyU11nenin . dolay1 s ryla cla pasta dan daha faz la pa) aln1an1n miirnkiin olacag1n1 .. varsayan bu ya k l a~ 1rn l a ra g(\n.: s 1n1flar aras1 u1la~ma da miimkiindlir. istikra rl1 bir kapital izrn tasa\ vurunun avukatlig1na so)· unrnu~ olan klic;i.ik bu1juva1.in in kapitalizmin dinamik lcrini kavray 1 ~1n1 11 arkas1nda adcta " kah ra man bakkal SLipermarkctc istikrarh bir kapitalizm tasavvurunun kar~ 1 " ruh h11 li va rd 1r. Yinc Murnl avukathg1na soyunmu§ olan kii~iik Bel~e'nin "csnck lik" ba!!,la1111 ndak i burjuvazinin kapitalizmin dinamiklerini c;arp1c1 i faddcrinc ba~ \ uracak olurkavray1§1n1n arkas1nda adeta sak: .. ( .. J 0 hold<' hu .. re~·itlilik ...1'<!11i "kahraman bakkal siipermarkete iiretim ili.ykil<'ri or1s111don ::oror/1 kar§•" ruh hali vard1r. fi/011 dl!!!,il. . 1crsi11<' .1·oror/1 hir d11r11111.

Crl!ti111i .1·eri1w getircn hiri111/eri11 1op/11111sal le yok/(l.~/11011111 gere/U11<' i11a11111aktad11-. ili.~kileri tori/ii ar1du11 ne kaclar g<'ril-.~e o Orii11cii gr11p. he111 i.~'('i hem de i.~1·ere11/erde11 kodar ii·i. l.011clr11 ·c1a .rasa1·1111 Pokis/011/1 en fo:lo 1·eri111/il(!!,i isteyecek1il: (. .. ) iire. .. hukkullar 11racla 11111111ahi!mek iri11 deli gihi 1i111cleki hu arli}IOll tii111 dii11yo is1i(odc: ro/1.)'tyorlar. .. <·irak .. iicreli 0/1110.1111 cli.1•e oile ederke11. daha dor (ll//0111da i»«·i. i.~ vcre11 ve ru/ 1.~1.nn: diikko11 suhufiu kudar 11r1k kaln·or h1111fan11 yo/..:111 ~'(' \'!'('Si (.1) moddi o/arak ('Ok 1·h. JJ1111a i11gi/i:: hakkollar si11irll!11ehili1: ··1311 dC1/111 /(1::/ o .1·ararla11ocokI11· ;r.. /Jer!flerle rekaflC't c·cli/111e:: ·· clin·hilirle1: a111C1 B11 anlamda csncklik bir bu1ju\;11i \ ' C hen liikelici olarak 111e11111111111111. (;ec<' 011 daha c;ok ona s1111f "toplum 111iihendisligi"11i11 ikicle li111011 fo-1111vu olou/!•1111 .. !Hr n•r n11: hu ri'1yas1 o lmaktan olcyc bir anlam la$Jlllanwkyerde ili~kiler rok 11/11 (l{(/(!l'kil, k1::/oro pere lad1r. l3u1juvazin in daha "esnek" tek noloj imi toktl!vor. ::orlu 1111 el'!e11dirilirorlor. ha11u kr lc sorun lar111 i'istcsi ndc n ge lincb ilcccgi 11e:J Zutf!n ki111se11i11 ki///se1·I! .. o kiiltiir iri . . bu umutlann1n dli$SCl li gi hcrhalde Toyota Cirkiil!iir kiitii ·· c/in· mas1111n y<ineti1n kurulu ba~kan1 Tatsuru . kii.\ luh kiis1ah ders 1·er111e1·e . hokk1 yok. l/('rke., kiiltiiriinii ro.~u.\111. hen de: To) oda kadar iyi ifadc cdilmc 1n i~1ir. Toyoda. .,uhu/1111 ii~ u11cl<· ku/11·c uluco/.. (l{'fk diikkan "yal1n (in.:limin" diirl) aya or nck rnodcli ~

~

67

Eyliil · Ekim # 8

-Giiniimiizde '.'esnek. ·birlkime" · . dayall istikrarl1, .yeni bir "kiire5el" kapitalizm evresine ge9_ ildigine .inanan ''reformcu" ·yakla11mlar1n "saf" · iyimserligi ka1'§1s1nda, ~apitalizmin krizi d•rinlqtikoe daha da sald1rgai1la1acag1 ve i§Qi s1n1f1na daha fazla bedel iid~ineye oahpcagt ak~ldan 01karllmamal1d1r. .

i.idctmc\'c c;:a l1 $acag1 akilda n c;1kar1lma malid1r. Fs nckl ik uygul a1nalanyla pastay1 daha da bliyli terek. pastndan daha fa1.la pa) almak ic,: in scrmaycni_n c;1karlanyla bundan nasibini alan aL say 1da ayncal1kl1 i$c; i kcsiminin <;1ka rl ann1 u yuml ula ~t 1r111a c;abalan k a r~ 1s111da , sah iplenmcm i1. gcreken 15 y1 lltk 1ckstil i~i; i s inin bilinci: "Sendikaya dcgi l, ama ~l' ndik a biirokratl ann a gi.i' enim i1 kal111ad 1. l~ n ~ wn a~a g 1 s1ralarsak. dcvlctc. patrona vc scndika blirokratlan na giivcnimi1 i/' oiinl crdc )' lirlir!(i<rc )1ok"l l- • Cicr-tiiiim y :;:, 0 ::> • .:> ircn vc i~in dcgil. "esncklc~menin" hukuki giivcnccsi ola n i ~ Yasas1 k a r~ 1 s 1nd a izk nmcsi gcrckcn 1utu111u11 ipui;lann1 bu sat1rlarda gi>r111ck miimki.in. Boy lcsi bir tutumun sloga111 ~ u o lma l1: "Biz pa stada n claha fazln pay dcg il. blitiin !'tr llll is tiyoru ;:I".

1

.

olar:ti-_ ,!.'.ii"lcrik11 h11 lir111<1n111 .' ;ts<td 1Q1 .... sorun1:11 1 11.:knu loj ik L!1.· li :;;1111.'> k <;ii1.chikccf:: i11 c i li~kin ina11c 111 1 hclki de .lapo11ya'11111 yogun lratigi ni cHi~ iin c rck - ~iiyk di k µct i rm i ~ ti: .. Y,1!u11 ibtiindc dct!.il, .'ukans1 nda '!!ickn bi r ta::-11 ~ apmak istcrtlirn ·· : '. i ~ 1 c !-l i1:c scr111a' c11i11 cs111.:kl 1k a 11 !;1y1~111111 lilopi k yli;:li ! (i ii11 iirnii1tk ··csnck b ir iki rn c" daya l1 istikrarl 1. yc11i hir "k iirc:;;c l" kapi1a li11n C\TC ... inc gc\i!di[! i111.· inanan "rcforni<.:u " yak la::-1mlann ··:-af" i~ imscrlig i kar~h111da . kapi lal i1111in kri 1i dc r ink~tik<;c daha da sal d1rg ;111la ~ aca g1 \ C i~<; i Sllll ftllil daha !'a1Ja bcdcl

-

Nollar: I \I lldg,-. ··t ,11.:I. \ <: \ ahu i..··. Nwfik,i/. 17.-1.1')')9. ~. 1~11 1,.,,nud.1 hk/ I> \k'-.tlh . "Kapitali/111 C- / .:rin.: I hi~im-: -: kr" ·. < .'""1"/'"11111•. '.'ay1: I. I ki111 :'.00 I. S.

10. Th, ll (tf/ Strc:c:t .!011r1111/. " .-\ Hupa' da a111k .:m.:1.. ..out .. ,,·rma ~ .: ..... ' 8 . I <J<'7 111 • "_ )_, , • 11. The ll (tf/ Street Jnurnul, "i\lman i~c;i si ucu7 .:m.:k knrk11 suna tcs li111", I 9.8.1 996.

12. I'. 1\k) ol. "Bi lgi-SA" . .\lilliyet. 2541995.

13. J. Rilkin'le .\"ewsweek dcrgisindc yap1 la11 stiylc~i. ai.;1ara11 fJo, 1 t-:xpre.u . S.5. 1995.

1-1. \ l..taran R . BarnetLJ. Ca, ;ina gh. K iirc:sel Dii~·h·r i111fle1re1/0r SirkC'tler 1·e li: ni /)ii1~1 ·e1 Dii::eni. S.ihah <)(). s ._), . .__, ~ :l~ .. I ), ..

I ~. \1. 111.'l g.:. "KCtl tiird (qi tl ilik", Nmlikof.

2 ! . !. I <)<)<).

I OS .

\. R. \\ "..-111. A:1i1·n;/f.-,111<'. . Y;i /ln .'"" .' ·· 200 1. S. (i 7.

-1. l~<' . . '-> . -n. '· \ l..1.tr.m J. l\·11 .1' .. , ,·0111crt..:1111 ili'1 l111paralorlul..lar ( .1;-111tb ( \·t.11.:u llil1111' d ld.m1l1~j il.. (),;\ ri m \ liti".

•\ 11t<k. f..'1ir1''"/,', ~Ill< 1·c /)ir<11i~ . l \"mopolitik !-- t1:11 >: 1g 1. ~< HI~ .\ . ·l :. <•. \fu'iii l"i . ··Cl'!"<.' l l i :~indc· :;0 1Hla11 I '\ ' i1H:i ~ i/ '. \ .., ...

l "'I I

I• 1l H'I

.._ • I

;

;

•

W. l'a~ lor. liilimsd 1'{i11C'ti111i11 ilkeleri. ~a~ .. I <)<J7. S. 113-8.

I ., \l..1ara11 \1. K cl!cr. Owmohif /)e1·feri11i11 I (1 . I

J{ .,Jti ... ir;;,,11 f) ,-r" "· '"~ 1. 1<1'J. 1<.'11111 Ht/ I 'N'.'. S . 15. ' <j_ ·:fir <;f;.i./,·11• ·· \ \ 1\1pa 'da l..a' 11 d 1~1 ;!<: 1'111'.' ...

<i1i11t·d ~a~ .. I99(,.

I l-:. Uud1k11I. I I .8.200 I

'S ill :'1102 .

'I.

N11J :.1:!, ··( 1

<'ll~ I /

k l..,til ma[!duru". 11 ;-.. 200 I .

68

<: i/g i llirt) I .

i~ri .lliicadelesi

Eyliil - Ekim # 8

Hasan Bal1k~1'n1n miicadelesi devam ediyor!

Siar Ri$vanoglu Elc k tri k 1nlihen di si , K ES K li yes i, T ED/\$ c;a l1 ~an1, EMC) yonct ic isi , a1na hcp:-.i11dcn once sosya list vc dcvr im ci Hasan Bahki;1' n1n Susurluk'un klic;Uk bir or ncgi saytlahilccck scnnayc-111afyabiirokrasi c;etelcr i taraf1ndan 18 Eki1n 2002 t arihin dc ol d li r li lin cs i nc i li ~ kin dava n111 4. cluru$1nas1 13 /\gustos 2003 Lari llindc yapilcl1. /\da n:.i 'd a ozc l liklc 1999-2 002 d()nc1nindc ka<,:ak elcktrik kul lana11 sa nayi kurulu$lann1 tcspit eden \ ' C islisnas17 hcpsinin iizcrine gidcrck TED/\$'1, dolay1s1yla, kan1uyu yani i:;;<;ilcri. c1nck<;ilcri, <,:al1~anlan ve yoksu l lan her ytl trilyonl arca lira za rara sokan scrn1aycdarlann oy ununu bozan I l asan, bu cesur

dev rimci kararhhg1n1 ca n1 yla odemi$ti. Cinayeti n arkas1nda her y il yiiz-

H asan i3al1kc,:1'n1n c) ldlirlil111csi: cnc1ji kaynaklar1 ilc ilgili uluslararast O) unlann halla sa\ a:-.lann , 路an1nda. ulusal 'c ' ' ycrcl al;111da tla bu konunun 111.: kadar yak1c1 oldugu nun 'l.' ~crn1<1) L'11i11 tla111.1 r1 11 a bas1ld1!l111da nc kad<tr :-.;tld1rg<1 11 la:-il 10.1 11111 :-,un tkt\:cc act <1111~ 1 ili1路 o kada r ' ~ d<1 so11 1u1 hi r iirncgi.

lercc trilyondan olan 50'yc yak1n fabrika sahibi oldugu biliniyor. Patronlann ken disinc tcklir cdilcn rli:;;vctlcri kabul ctn1cn1csi vc 1srarla ka<;ak clcktrik kul-

~

lana n '-'Hnay i kuru l u~ l urt ilc ilgili i~kn1 yn p1nas1 Ctzc rinc. n1 al'yn-sc n 11 ayc it l i rakt bli rokrasidcki bagla nt tla n n 1 ku lla narak

I !asan '1 $anl 1urfa 'ya 6 nyl1g1na si.i rg linc

Ballk ~1 kimdir?

1961 )tlinda :\dana l.\c,ha11 ih,:c:-.i

Hasan

gondcrdi. Kararli ta\Ttndan U rfa ' da da \'a1gc<;nlc)cn Ha!->an burada da tchdi!lcr

a!tnaya ha:;-lad1. Adana

Ka) t~;dt kil) l'lndc dogdu. ilkol-.ulu dt'gdugu kii)dC hi1irdiktc11 :-.onra ort ~t 'c li:-.c ch}_rcn i 111 in i ;\ dana. da la 111<1111 lad I. Dar

cllinli~linc bir ay

kal<l isc /\da na 'clan $anlturl~1 'ya g()n<lc-

<...

rilcn tctikc; il cr taraf1ncla11 katlcd il di .

gclirli , c; <,:ocuklu hir ai lcni11 <,:ocu)luydu.

69

Eyliil 路 Ekim # 8

i~ri M ii.cadelesi

ilkokuldan lisc bit i111inc kadar kc)ydc 1rgat olarak i;a l1$l 1. Toprag1, c1negi, s() n1i.'lrli yO daha o ya$1arda c,:ok iyi tan 1yordu . Devrin1ci n1Ucadc le ile lise yillannda tan1~an Hasan 12 Cy li.ill.in antidc1nokrat ik uygulan1a lanna, bask1 ve ceza lara ragrnen ogrcnci der11cklerini n kurulu$unda onderlik etti. iTU'yU 1987 yil1nda bitirdikten sonra Li<; yil ozcl sektorde gorev yapt1, ard 111dan 1989 yil1nda TEK 'da c,:ali$1naya ba$lad1. ilk g<>rev yeri Agn'da 4 ytl 9al1 $t1. 1993-1996 yil lan aras111da ka1nu sendikalann1n 9al1$n1alanna akt if olarak katdd1. Adana Enerji Yap1 Yol Sen $ubesinin kuruculugunu, ba$kan l1g1n1 yapt1. I 998-2002 ytllan aras1nda EMO Adana $ubcsi Yi.incti1n Kuru lu Uycligi ve yazn1anlig1 gorcvlerinde bulundu.

1998-2000 y1llan aras1nda 'rMMOH i K K Sekreterl ig i g<hevini ba~anyla yl.iriiltl.i. Gorev yapt1g1 yillarda, ka1nu cn1ckc,:ilcrinin vc i$C,: i s1n1f'1n1n bulundugu her ycrde, e$itl ik ve ()zglir lOk mi.icadc lesinin her safl1as1nda fedakarca, bi r 111 iI itan gibi c;a I1$l 1. OzclI ik le 2000 yil1nda F Tipi'nc kar$ 1 veri lcn n1i.icadelcdc TMMOB Done1n S<>zcUsO olarak hc1ncn her eyle1n vc etkinlikte on saflarda yer ald1. I 988 yil1nda n1Ucadclc ve okul arkada$1 $cnglil ile evlenen Hasan '1n 9 ya$1nda A9clya 2 ya$1nda Ayc,:a id il ad 1nda iki k1z c,:ocugu var.

Dava ne

a~amada?

Patronlann e1nriyle tctik<,:in in nan1us cinayet i11e donLi$liirn1ck istedigi da vada bu oyu11 tut1nad1.Zira ''kan1na tacizdc bu lundu 0 yl.izdcn oldl.irdlin1 " diyen tctik9ini11 kcndi e$ini dcfalarca kad1n tacirlerine pazarlan11$ oldugu son duru$111ada belgc lcrle ispatland1. Cinayeti11 azmettiricilerindc11 olan fabr ika sahiplcri11den biri halen tutuk lu durun1da bulunuyor.

Mtidahillcrin talcbi Uzerine fabrika sahiplerinin btitlin elektrik, vergi ... vs. kay1tlan 1nahkcmece incclen1cye alind1.

Davan111 bir sonraki duru$n1as1 ise n1anidar bir $ekilde 12 Eyllil 2003 tar ih inde.

Bu davan1n one1n i, azn1cttirenlerin ccza almas1 hali nde scnnaye-rnafya ve bllrokrasi i.ic;geni11in clcktr ik sektorlindeki kirli oyunlann1n a91ga 91kartilrnas1111n onUni.i a<,:rna potansiyeli la$11nas1nda. Bu da a11cak ti.in1 111uhali flcrin, devrin1cilerin, ka1nu e n1 ek<,:i lcrinin, i$<;i lcri11, send ikalan n vc sosyalistlerin bu davada ve asil oncn1 li si Hasan l3al1k<,:1'111n 0111rlini.i adad1g1 1ni.icadclede gostercccklcr i tutarlil1ga vc dirence bag l1. inatla vc Naz11n Hi KM ET' in bir $ii rinde anlatt1g1 vc I lasan '111 her za1nan yapt1g1 gibi "ne.yevi kuvgun1n 1nusikisi yaparak" vc her ko$ulda gU!Jn ey i unut1nadan.

22 Agustos 2003

70

i~«;i A1iicade/esi

Eyliil · Ekim # 8

dei!ild ir. J lcsaba kaulmas 1 gcrc kcn :-.1:-as1, sosyoloj ik vc kUl10rcl laktiirlcr de \ard 1r.

Tiirk iyc' nin bu1:juq1 siyascti bir sUrcdir Ancak alt1r1111 ka l111ca ~iL il mcsi gcrckcn nokta, ycni tip bir i~ rn i.icadc lc vc bu mCicadelenin fark li scrmayc grup lann tn kcndi tckil fa rklil 1ksonLH,: lann 1 ya~a m akta. Elbcttc fa rkl1 sermayc la n111 a$a rak ort akla$ma yolu) la siyasc tc kcsi ml cri 11i11 tOmlinlin lizcrinde orta kl a$t1g1 mlidahale ct111c gcrcg i duy11yor olmalarid1r. nokwlar d1$11lcla (ki bun lan n ba$111da kapita- 195()"1i y1llardan k<1baca 1980'1crin sonuna lizmin ve burju\'a tk\'letinin haki mi yeti nin kadar Tii rki) c -;iyasl.!t i s(i1iinLi ctti)!imi1 siirdiirLilml.!si gclmcktl.!dir). sistcrnin iyinde llll- yap 1sa l farklil1klari gorccc istikrarlI bir tuklan fork II po1i.~) onlardan, sahip olduklan biyi mdc tcmsi I cdeh ilmc kabi Ii yeti Ill.! sah ip farkl1 ~1karlarda11 dolay1 farklI politik orga11i- olabildi (lJbctte burada bu1:juva siyasctlcrinin L<1syo11lar halindl.! 6rgiitlcnmclcri bu1juva ··boliinmli$1lik"' dliic) lcrinden s(iz etml.!ktcrejimlerinin (fa$iLm vcya digcr tck pani dik- yiz.) Sistcmin kcndisinin hl.!r di.incmdc (ille) ip tati.irliiklcri d1s1nda) ~encl ozclliklerinden arad1g1 istikran bula111ain1$ olmas1 ~~·n,:cgi ' ~ biridir. ordu1n111 dikl kl.!1 Jarhc Tiirk iyc Cumhuriycti Farkh sermaye kesimlerinin ) apmak (27 \Ila) 1s I <)(10, de bu gcncl gcycr ii1clligc 12 J'vlarl 1971, 12 !')liil tiimiiniin iizerinde sahip bir bu1:juva de\ lc1980, 28 ~uhat I ')lJ~ l tidir. 1923-1946 aras111da- ortakla~t1g1 noktalar 1oru11da kal111as1ndan da ki tck pan i rcj imi son- d1~1nda, sistemin i~inde a~tk<,:a a11 l a~1 l maktad1r. 11 rastncla gc.;i;: ilc11 yOk part ili tuttuklar1 farkh · Eylii l so11ras111da ··111crkc1 doncrn b0Yu fr1 rk I1 , 11 ca sag"'111 (/\NJ\ Jl-DYP) Vt..' pozisyonlardan, sahip i;: 1karlar1 temsiI eden pek mcrkci' "so l"un (SI IPi;:ok bu1:juva part isi kurul- olduklar1 farkh ~1karlardan 1)SJ>) biSILinmcsi durumu. du. L3u panilcrin btillin- dolay1 farkh politik 1990' 11 ,Yilla rda dc,~un ll1 Li~ l iik ncdenlcri vc farkli cdcrken. bu na ilk iince organizasyonlar halinde i;:ntilar al1 1nda tkgiit lcnif:i~isl harckctin biillinmcsi orgiitlenmeleri burjuva (i lk iillCI.! MllP-1313P ola-vor olmalan ~encllik l c Tiirki)c kapitali11ni11in rejimlerinin genel rak. daha sonra 1'v11 IP" den ii;:inck ta~1d1g1 ":--ap1sal" 1-.opan bir grup 1\ 11>") i ozelliklerinden biridir. .

I I yC l l:;tl\ llCI t \.'.II l\il~ 11,tl\ let II· 1-urdu) l.!klcnd1: daha 1111$11r. On11.!f!in 1970'li sonra isc "mcrkc/· partilcrin giii;: ka:- hclnh:si ,villarda islamc1 -.i\, asctin 1\dalc1 Partisi"n<lcn \C Rcfoh Part i:-.i nc1di11dc i-;lami "i) asctin) iik koparak kcndi ii; panisini (f\tlilli Nizam scli!;>i ··istikrar"1n so1H1 oldu. 1999 -;ei;:imParlisi. daha so11ra Milli Selamel Partisi adin1 lcrindc bu kc1 Rcfoh · 111 ycri11i ra~ic;t harckct i11 ald1) kurmas1 ilc J\nadolu scrmaycsinin i s1an- yarp1c1 yiikscl i ~i ald1; "merkl.!/' partikri isc hul b111:ju\;111si ilc olan i;:c l i~kisi arasindaki DSP hnricindc .\ cnil~i\ lnr. 200 I "'\"III .. "' c uQradt ... bag1 gtin nck 1or dcgildir. Elbcllc po litik isl.! bu kci' isl:nni harckctin iki;.c btillinnicsinc bii l iinm ii~IOk ekonomik i;: 1kar farklil 1klari 111n (Saadet Panisi ik 1\KP) :-ml111c oldu. Tiirn h1 1 vc yap1sal ~cli~kilcrin birc bir yans1mas 1

Oguz Ozger

~

~

-

I

• ,

I

I

71

Eyliil - Ekim # 8 hiili'111111..:krin hir di1i ··;.ap1sar· \'c ··idcoloj ik.. Olkenin en bliylik holding lcrindcn birinin 11cdcni hu lu11111ak la bir li ktc . sii rc<,: i<; indc forkli rat rOllll parti ha~ k a 111 SI fat1 y Ja mcydan]ara siyas i "'kli k"k r arn;.111dak i <,:a t 1 ~111alan11 ag1r- c,:1k 1p iMF cliiz.t:nindcn dem vuruyor, bunun i:;;c,:i. \i i"l<,: i \'C csna f" (izcrindcki y1k1c1 Ctki Jcrine li~m1 art11rd1g1 -;ii: knchilir (Sii1gc limi Cl IP<lc~ini: or (Tahii "'ulus:i l sennayc"yi, de ihmal ~11 P 'c I)SP- YTP hliliinrndcrindc 'ukanda tkgi11diµi11111 1:1k1(\rii11pa;.1 bii;. iH;tiirl. et mctkn 1)1 Bu durum clbelle kendi ic,: c,: d i$ki<i.:1w f>an i· 11 i11 orla\'a ,.1k1s1 ve si\'as i ma- krinc de sah ip. Or111.::gin "Esna r vc Sana1't "' '" ' "' cl'ras111da i;.c b11 ILir bir si: asi "kl ik"' rnk 16rli11- karda11 iM1··) c J\c,:1k Mektup" ba$11klt GP ck11 i;ok . bir 1ck k.apiwlist ailenin (ULan J\ilcsi) ilanmda "( .. )Ha lk Bankas1' nt ozelle$tirerek. kcndi11i 'ar elm..: sa,·a:,.111111 ctkisi gtiriilmcktc- s1radan bir ticarct bankas1na donii$tiirn1c gayrctinc girdiniz" diycdir. Pani nin ( i11 sa n111 ··pani o lma: ;111 p~1 ni" d..::- Gen~ Partinin son derece rck sanki ozc ll c~ tirm cye ka r~ 1 y 1111 $ gib i tavir aliri111i11i l-.u ll:111as1 ge li: or') h1zh geli~en seriiveni, kcn~ . "( .. ) Son 60 giindtir -;on tkr1.:cc h17'1 gcli~..:n Tiirkiye'de burjuva diizenine s..:rii\c.:11i. I iirki'c .dc huryaptlan bu o laylar zinciri ni n sonunda, gen;ektc ju\·a dii1.:ni11c i<,: ki11 c,-..: l i~­ i~kin ~eli~ki ve kriz (ize ll e~ tirm e 'J\ irki ye 'de ki \ C kri 1. iigc krinin lt: k ogelerinin tek bir bir burju\ a aik,i11i11 nokta lanm1 $l1r'' diyerek burjuva ailesinin ~1karlar1 i;1karlari ik nastl da "olumsuzluk"tan bu kn.:0.i11i o(islcr- ile nas1I da kesi~ebilecegini /\ KP'yi sorumlu tutuyor! J kcsischi ' ._ :=111 cs i hak 1mmda11 ilg irn;ti r. gostermesi bak1m1ndan /\y111 c,: c li ~k il c r AB <icn~· J>;1ni'ni 11 > l<a.;1111 ilgin~tir. konus11nda da kendin i gostcriyor. Tiirki ye'ni n :!Oil~ !.!1..·nd '1..'1,"i1nkrind..:11 le\'en GP~ ' K1bn s ' [ 0 ue vb : clmi~ gii11 iincc ba";>la;. 1p giinii111ii1c kaclar /\ B livcliiiini J Cckstck °.; . gl.'kn : n lunda k i ka,· ~ak 11 ok1a Janna goz son111larda da en ~a h i n milliyctc,: i roli.ini.i oyna:11rnak. sis1c111 in csas <,:c li5ki vc kriz maya c,:al1 51yor. lra k Sava$1 onccsindc "'ABD u1hurlar1111 11 nastl da manipii k ccli kbi Iir as l111cla kimi v11rm.:ak'?'' diycrck sozde antiolduf!unu giisll..'rllll..'si hak1m111dan oncmli /\131) tav1r alan UnH1, sava$lan sonra "'Tiirkiyc t>ldugu kada1. bu maniplilas;. onun hurjuva cll i ytl lik mi.i11clik i) le tcrs dU$tli" diycrck si'. as1.::1i 11 in k1nl!.!a11 on a1111 111 kls<1 bir si'lrcde /\13D ' ye de goz klrrmaya c,:a l1 $t1.

11as1I daha d;1 k1n lga11 ha le gc1ircbilcccgi11c 3 Kasun scc,:i 111 lcri ndc11 y ii:cdc 7 oy altp i~arl'l l'lllh..'\i hak11n111d:111 da cincm lidir. clorcl iincii part i o larak <,: 1kan GP, burjuva ( il..'11\ Pani y Kasun -..1.·i;imkri cill<.:l..'Sinck \'c;'. siyasctinin giinclcmini belirlcy1:11 en onemli sonra-..111d;1 en c,:ok i :VI I kar$1 ll1g1 vurgusu pani lcrdcn biri haline ge ldi. CHP'nin ('111.:ri ndl'n µLi<,: ka1.a11ma) a c,:al 1:~t1. l~ u hcrn "mulwktet partisi" rollinti bile gcrektigi gibi l lzan gruhunun ul uslar;1ras1 scnnayc ile olan oynamaktan ac i:1 olu$u GP' ni n diizen ic,: i muha lc feli n esas gi.icii haline gcli $ini kolay~orunlanndan ka;. nakland1 (I3 ilindigi g ibi l 1a11 gruhunn ail r..:J:..i111 $irkcti ilc Al31Y nin la$lll'd1. Si.irccin tiimi.in ii ctk ikycn gcli$mC isc \ •lo1orola's1 ar:1s1nda l l1.a11·1 ann bon,: lann1 c,:ok g.c<,:1111..:clen kcndi ni gosterdi . 12 1lazi ran' da i)tk111 1.·\. i;..i11dc11ka'. 11akla11a11 bir sorun incvc ul. lJ:1a11 grubunun 2058 y1ltna kaclar clektrik iirciki la rat' .\ l ~]) ' dcn is' ic,:r1.·'yc kadar pck c,:ok t imi. iktimi , daV.1 11 1111 ve ticarcli imtivaz11rn , iilk1.:11i11 mahkcmckrinin bak11g1 c,:ok sa) 1cla sahip olan <;.:ukurova vc Kcrez Ekktrik $irketd:l\ ada kar-;.1 kar~1;. a ~cldilcr) . hem de Tiirk iyc lcrin in imti ya/. si)zlc$n1eleri iptal edildi. Bu e 111 1.:k~·ikri 11 in. kliy liik rin in neo-l iberal polinokladan sonra Uza n grubu ilc AK P arasmdatika lara 11l a11 lt:pk isini Cii>' ni n ha111:sinc ya1.111a ki gcrilirn doruga 11nn and 1. Uzan, elindek i ka;.~1-,11Hla11 .. \1teak '-Cbt:p nc olursa olsun tckvi1yon. radyo vc yaztl1 basin arac,: lar1111n I iirki~ 1.· · tkki bu1ju\ a -..i;. <bl..'linin hi<; de ali~1k tiimunu kullanarak kar$1 sal d1 nya ge<;ti. oirn:1d1 g1 hir duru111u11 rn·1a;.a \lkl 1!11 k1.· si 11: Orncgin 13 1la7ira n wrih li Star, Tayy ip ~

~

72

i $r;i M iicatlelesi

Eyliil - Ekim # 8

$eki ldc sOrdi.irLildi.i.x Uzan grubuna ait in1ar Bankas1'11a BDDK taraf'mdan cl koy ulrnas 1y la devarn eden sava$, oni.1m uzdcki doncmdc de surcccgc bcnziyor.

18 /\gustos'lCI Uzan ailesinin liyelerine yc>ne lik olarak ~1kan yakalarna emri ile birliktc yeni bir doncmc gi rilmi$ dunnnda. Bu si.irec;te gozden kay1nlrnarnas1 gereken nokta, Uzan'in part1s111111 clindcki tum in1kanlan bir dizi siyasi ba~lik i.izcrinc yogu11la$arak (i ~1F pakctlcri, la iklik. K1bri s. lrak ·a asker g6ndcrilmcsi9 vb) vc sllrck li bi r siyasi seferberl ik hali ndc {pop konserleri dcstck li rn itinglcr) mOcadele edeccgi ger9cgidir. Uzan'1n bu sUrec;te 'rnagdur ' roliinu de oynayarak gi.ic;lencb i line ihtirnali sadece spcki.ilasyon degil, so1nut bir geryeklik-

Erdogan '111 totograf111111 yanma iri pun to Iaria yaz1l m1~ .. Kalle$" man$eti y lc <;1kt1. J\ KP 'nin DoQan Gru bu vc Sabarn.: 1'11111 da arkas111da bu lund ugu bir kumployu uygulamaya soktugu tlim yay 1nlarda vurgulandi.5 Bunun ardindan isc t:lindeki en onemli kozun i.izcrinc daha gi.ic;IU bir bic;imde oynamaya ba~lad1. 10 Tcmmuz tarihli Star gazetesindc "Koltuktaki Taliban, Diz c;okcn Ba~bakan'' man~etiyle Tayyip Erdogan'la t\lgan Hi1:b-i islami grubunun li clcri Gulbccld in Hikmctyar 'in y1 Jl ar once h·1ti h-~: ar$am ba scmt indc c;ektirdi kleri fotogra fi yay 1nlacl 1. Sc<; imlcrden once yay 1111 land1g1 takdirde bi.iyuk glirG llG koparacak bu fotograf (bu glirlilti.inlin bi.iyi.ik bol umu muhtcmelen Dogan Grubu'nun sahibi oldugu mcdya taraf1ndan kopartilacakt1). bas1nin bii) iik boli.imi.i taraf1ndan cs gcc;ildi. GP ve ULan grubu ise 28 Subat<,:1 histcriyi canlandirma gayreti il e bu konunun i.izcri nc gitmeyc dcvam etti/ediy or. "Sa y in I I ikmctyar dun 5 /\ fgan polisi daha oldlirdli" 1', " Sen o koltuktan ind igi nde dizi nin di bine c;okti.igiin teroristin sakland1g1 magaraya kac;acaks1n" 7 man$Ctkriylc si.iren "laikc;i .. kampanya Yi.iksek ~

llr.

Dogan grubu, Sabanci ailesi. AKP, TSK, 28 Subat, U1anl<tr ve Geny Parti .. . 2003 yil 1 Ti.irkiyc 'sine da ir bir fotograf. /\ 11 lat1 Ian ti.im ~arp1 k l 1 g 1 vc kom ikligi i le "onlar" 111 hikaycsi olctugu kadar, ··onlar" m bu oy unu oynamasma sey1rc 1 kalan bi zlerin de "trajikomi k" hikaycsi ..

Askcri Sura toplant1 kararlanna Erdogan ve Vecdi Goni.il 'i.in koyduklan $erhi de ic;erecek

N I r: I . Uz.anlar '1n yay1n orga111 o lan Siar gazelcsi yaza ri vc (i i' l l'mir mil letvcki li ada) 1Ccvhcr Ka111arc1 ' ya g.iirc "Tiirk iyc · ye daya11 Ian I \ 1F dii1.cn i. foki r i daha fokir halt: gc1irirken. 200 bin ki;;iyi l'enginlc~tirdikc;c tc:nginlqtiri.-or:· Kant;irc1 clbcllc lJl'~111lar'1 da bu tablonun magdurlan aras111da say1yor: ·· riirk iyc· de Uzcrinc gclincn ve line; edilmck is1cncn Uzan Grubu'nun ~ahsmda. milli serma)c biiyiik )ara aliy or!" (Siar, 1(, Agusios 2003 ).

2. Swr. I 0 Tcmnwz 2003.

3. Cem Uzan' 111 Haberti'lrk roportaj 1. Star. 8 Agus1os

kcsip. a<; I1ga tcrk ct mcyc haz1r h1n1yor( .. )A Imanya· da, emck lilerin sagl1 k harcamala rin1 11 k 1sil 111as1. halta bir k1sm1111 ccplcrindcn odcmeleri. yani ihtiyar lann kadcrlcrine tcrk cdihnesi ciddi ciddi gUndemdc( .. )Nas1I. hcgendiniz mi AHupa Birligi'nin ba~ iilkcsi Alman) a· n1n durumunu'r diycrck Avrupa'da ..SOS) al dcvlct''in tasfiycsinin uh1111 <;iziyor(Star, 9 Agus1os 2003 ).

5. "('irk in i~ga ldc Sabanc1'n111 par111ag1 var", Star Para111ctrc. 15 I la7irnn 2001 6. Siar, 16 Tcmmuz 2003.

7. Siar, I CJ Temmuz 2003.

8. "/\skcr. sarik li astsubay fotogrnf1 gost..:rincc Tan ip Erdogan ·Ben burnt inan1111yoru111' dcdi". Swr. 6 Agustos 2003.

9. Ccm U1.<111' 111 Ka~1amonu mitigindcn: .., eden gtindcrcccgit bit Md11nc1c,:igimizi lrak';f' 11ili}OI' nrn~u1111t necknini?( .. ) <icnc; l'nrti gclecek. I\ 1F zulmii bitccck. (ii)rcccksiniz bitccek. Omidini ti yi1ir111cyi11. l)ayan111 ... Bizier bu yola ha~ koyduk.

Ol111ck \·ar. dtin111ek yok .. " (S1c11·. 16 Agus1os 2003 ).

2003.

4. U tan. "i\vrupn Birligi'nc g ir111cmizc t.:ngcl olan ~cy, kanunlar. yiinetmeliklc r veya 1.:saslar dcgildir.

Turkiyc' nin ckonomisinin ic,:indc bulundugu hazin durumdur( .. )Kim ahr TUrkiyc ' yi bu hali) le/\\ rupa Biil1f!,i'nc'? .. K i111i kar1tlin,orsunut?'' di,crck A B·, i ... . " rcfoh wplulugu gihi gos1crirken ( l ' t <m · 111 Fski~ehir konu~ma,1. Swr. 26 remmuz 2003 ). Kan1arc1.

Alman' :i i:irncl!.ini v.:rcrck. ·'I liikUmcl, bundan bii\' le g(istcrih:n i ~i bcgcnmeycnleri. i~sizl ik ya rd1111 1n1 ..;

,

-

73

Eyliil - Ekim # 8

i :;iri Miicadelesi

N. .'ler bu dUzende kurtulur mu? ;\lardin'dc ;.a$ayan \ 'C )Oksul bir ailcnin 1araf111dan cvdcn alind1k1an sonra bir ylidll' k1z1 olan 1-l )H:;.111daki ;-..!.('. "daha i)i bir fuhu~ yarniaya zorlanan G. K. da 12 ya$111da. ya~am ·· \aadi;. le ka11d1r1 l1p billgc11in yogu G.K '11i11 32 ya$1ndaki nikahs1z e$i Duran ka111u g<>rc\'li:,,i ol:in nl'rl'uzlu k i ~ikri n c pazar- Koca, day1s1 vc bir yil boyu nca G.K.'nm paland1. Olay '.\'. ' 11i n 2002 y i1111 111 Tc111n1 uz 1.arla nd1g1 11 ki$i 1u1uklu o lara k yargila11 1yor.

Ci.K. olci) 1111n orrnya c,: 1k 1~111dan iki haf'ta ay 111da 1:11111i: 1..'t \: ha:,-' ur111a:;1yla nrt<l) a c,:1k1J: ,mcak ) ..:di a: -..nnra, : ani ~ubat ~ocn '1c olay1n sonra gazctderde ycni bir olaya daha ras1liyga1c11.: 111an\'clkri11dc: er almas1: la halk habcr- on11.. J\rd1 ard1na su) ii/tine c,:1ka11 benzcr olaylara aruk ali~ilmaya ba:;;lan1111!;> olacak ki bu dar olabi ldi. i'vlahkcm..:lcrdc :'-! .('.. kc11disi11i ka11d1rd1g1 habt.:r, N.(. olay1 g ibi man$<.:llcre ta$J11l11am1 ~. icld ia edikn iki kad1 111 11 glizctimindc, aralarr n- Mc rs in' de ya$ayan l Ci ya:;;111daki $.$., 9ogu d;1 Ka\. makrnnlik Ya11islcri Ml'lc.lliri.inl'rn. Sanayi Sit..:s i'ndc ka lfo vc c,: 1rak olarak 9a l 1~an . l'l: D/\$ <,,:ali"a11lan11111. bir ilkokulu11 miidi.ir -Hl ki:;;i ilc cinscl ili~kiyc girmcyc zorlanm1$. : ard1111c1s111111 \ c hir _ianSa111k ~akinlan ise $.S.'nin akli dcngesinin bozuk danna yi.i1ba~111111 da buN.~. , G.K. ve '·''nin oldugunu, yolda gordiigii lundugu 26 ki~inin ho~a! ­ hcrkcsi "Bana 1ecavli7. c1tila 11 kiiylcrdt:, cski hi.i- maruz kald1g1 olaylara ti" d i\'c stirlad1 t11111 ikri kiimct ko11ag1 11d;1. \ c 'Ka\ - gazetelerde yazlld1g1 gibi "' " 0 siiriiyorlar.

111aka111 li k Ya11 i\'kri :'vi li- sadece "tecaviiz" demek diirii ' niin oda-..111da kcn\l.(. olay1 ra1lak yeterli degil. ~ocuk yapaki vcrd ik ten son ra ga1.c1t.:disinc ICUl\ iii cttigi11i sciylcyen.:k sa111k lan tc~his bu insanlar1n kimisi lcrck bu konuya dcg in clli. San1k larsa duru ~ 111a­ ba1kalar1nca kand1rllarak, mcycn ko~e yazan ka l111ad1, ya7.I clizi lcri yay111 ht rcla kc11dikri11i11 krnnpkimisi ise akrabalar1 h1ya kurban gill ij!ini iddia land1. konu 07.crinc 1arl1$taraf1ndan aylarca ve hatta 111a ald1 yiiriidii. ·'Bizim cdiyorlardr. l'oplan1 iki : iii ki:,-i: c y1llarca para kar11hg1 111cmlckc11c olmaz bfiylc ~t.:) lcr'' dcdirtcn liirdcn 20 111ilyo11 11 . kar:;;1 l1g1 pazarlanm11lard1r. pa1.arla11a11 N.(. 'ye c.kstck olay lar birclen hire nasil o l111 ak ic,:in duru~rna l ara kat1 lrn ak istcycn ortaya <,: 1k111 1$t1 ve ncrcclcn kaynak lan111ak1ayI )iyarbak1r \'C na1111a11 Kad111 pla1ronnlan111n di') Bir st.ire boyunca yazilan 111akalclcrdc bu (i\'ckri 'c in-.;an I laklan Dernt.:!!i ii,·clcri sorulara yallll arand1. Olay1 sap1khk olarak . t.:n~dkndi \ c adli\, c koriclorlan111 clolduran nitdcndircnkr vc son1111111 kodali7.min iiriin(i ~a11 1 k ,·ak111 lan taral'111da11 fi1.ikst.:l sald1n:a oldugunu one si.ircnlcr oldu. u)!.radrlar. \:.C,.'.'n in bu ccsur c,: rl·;i$1. bc111.cr o lay lara TUrkiye'de ~ocuk fahi~eligi art1yor!

111an11. kalan Kahrn111a111narasli Ci.K.'va . ilham Once! ikle sorunun ad 1111 koymak gcrck iyor. ka~ 11ag1 olarak onu polist.: ba~\ un1ia:·a i11i. '.;.('. . (l.K. ,·c $.$.nin maruz kald1g1 olaylara Kiil,'.iik ya:;;ta C\ lcndirikn. foka1 rcs111i nikah ~azt.:tt.:lcrdc -vazilcl1~1 ~ibi sadece "tcca\'(i;/' ..... .... k1: 1ln111ad1g1 11,:111 day1s1 ivlchmt:t Kabalc1 dcmck yctcrli dcgil. ('ocuk ya~ta ki bu insan~

-

~

.

'-

74

j $fi Miicadelesi

Eyliil • Ekim # 8

Jann kimisi ba~kalannca kand1nlarak. ki111isi isc akraba lan taraf'111dan aylarca vc hatta yillarca para kar~il1g1 pa1.arlann11~larcl1r. 13u pa1arlaman111 sisternli vc organize bir ~ckilde 0 ocr·cn ii<'Y hika)·cdcki .,. eni<:'< .;\ iiriitiildii•iii bahsi b Y ..mii$tCri .. agindan da anla~il1yor.

K1z c,:ocukla n111 pat.aria) anlann \'C rnii$1Crilcrin is lcdik leri su<;u11 ta111 kar:;.il1g1 yasalarda bulu nmuyor; doiay1s1 yla Sll\:ll ll ag1rl 1g1 cci'nla ra yans 1rn a1111~ o lu yo r. N.('. 'yi pazarlayan iki kad111 hakk1ndi1 " 15 ya~ 1nd an kl'ic,:(ik k1z1 !'uhu~a lC~\ik CllllCktcn" iki yil. mlistcrilcr ii;:in de "fiili li\·ata yoluyla rc~it olmayan k11. yocugunun 1r11na gcc;mck \e alikoymak .. suc,:undan be~) Jidan on yila kadar hapis cc1as1 isteniyor. Si.ii ko11usll iki kadm.

15 ya~111clan bl'iylik bir ..k1/'1 fuhu~a tc~vik o~

c11n1$ o lsalard1 hi<; mi cc1a Tccavl'lzlin alrnavacaklard1? kanuncn cezas1111n 5- 10 y il Impis ,1lrnas1 1111 y0ksa hari stc ~i~knm-:: iht imali 111i daha cayd1nc1d 1r'?

13unlar. yannlanmas1 bu yaz1111n hacmine s1g111ayacak sorular olarak bir kcnarda duru~ or. (.'ocuklann seks i~<;isi olarak c,:al1~t1nlmalann111 vc her gc~'l'n g.iin daha. fo zla c,:ocugun bu sckti>rdc · ki.'\lc gibi kull anil 111 as1 n111 tcrncl ind c birr,:ok yon l'l ylc eko110111 i" ncdcnlcr yat1 yor. J\.rtan yoksu 11 ugun insanlan gittikc,:c ag1rla~an ya~am ko~ul l nnna maruz b1rak1Jfr1 dii~iinuliirsc . "daha iyi bir :a~a111 .. vaadi: le kand1nlnia111n kolay oldugu <11,:1kllr. Sadccc hunu soylcrsck 1111.:sdcyc kahaca yakla~m1~ olun11 . Yoksul ailclcrin k11 c,:ocuk Ian 'c gene,: kadrnlar c,:og.11 1.a111an tck ba~l;1n n a k<1nd1r 1lmay1p, G.K. orn cgindc oldug11 g.ibi akrabalan tarafindan da pai'nrlanabili)orlar. Yani bu insa nlann bcclcnlcri. aiklcri 1c,:1n hirer gc lir kap1s1 olarak giiriilcbili)or. l~a/1 ailckr isc bir meslck cdi111ncsini -;afda) acaklann1 dii~lincrck (,:OCuklan111 baskalan nn tcsl i111 edi ,vor. J\ ilclcri ni n habcri ' olmadan p;11arlana11 <;ocuklar, kendilcrinc yap11nlan i ~i ailelcrinc soyleye111iyorlar; c,:i.inkl'I bir diz.i bask1 yi)ntcminin son a~a 1 nas 1 o larak a i lclcr i /a~irctlc r i taraf1ndan (.)Jiim lc CCi'.aland1n l111 alan siSi' konusu olabiliyor.

I lcni.i1 birkac,:) Ji <>ncesine kadar c,:ocuklan n scks i$<,:iliginc itilrnesi vc di.inyada scks turi1mi hakk111da : azilan makalelerdc ve istatistiklcrdc ·1Urki\'c·q~ \'erilerc tek tiik rast. . iliskin ' la111 yordu. Son donc111dc Tiirk iyc' dcki r,:ocuk fahi~clig i ndc"i gori.inii r art1~, rakarn lara da y:111s1n1<1y:1 ba~ 1ad1. i. istan bul ( ocuk Kurull av, 1' ndn sun uIan. oQrct im iivclcri Esi n , Kun la) vc ( i(i li1 l·:rginsoy 'un raporuna gore. ::-.adccc istanbu l · da 500 k1z <,:ocugu scks i~<;isi olarak c,:al1<;;1yor. 500 \:Ocuktan kendilcrinc yli7 ~ ii1.c ula~ilabilcn :;cru arasmda birinin ilk cinscl dcnc~ ini hcnii1 I 0 ya~1nda) ken yasarn1~ (1hnas1 isc tli> lcr (irpcrtici. istanbul d1$111da, c insc l siimlirliyc ugrayan <,:ocuklann tcspit

75

-

I~r;i

Eyliil - Ekim # 8

Miicadelesi

-.

- -

-

Yllda 2.5 milyona yak1n insan ka~1r1hyor.

Ka~1nlanlar1n yanya yak1n1 ise k1z ~ocuklar1. cocuklar1n pek ~ogu bu ~ekilde ka~1r1larak seks pazar1na sokulurken bir k1sm1 da aileleri taraf1ndan zorlan1yor. Cocuk pornografisinin art1~1yla dogru orant1h bir ~ekilde bu sektorde ~ocuklara yonelik talep de art1yor.

cd iId ik IC'ri ycrlcr aras1nda Ankara, izm ir, /\ nta lya. Bursa. (a nakkalc. Dcn ii'.li. J) iya rhakir. Cd irne.

Erzincan, Kastamonu. Ko11ya. Man isa, U$ak, Fcthiyc. l~odrum vc ~arkoy bul unuyor. Hu ycrler ar:is 111da a~ 1rl1 kl1 olarak turistik mcrkezkrin ol111as1, .. Scks 1uri/111i Tiirkivc'<l0- ck yayg111 l a~1) or mu'>" sorusunu akdlara gcti riyor.

Seks turizmi ve ~ocugun cinsel somiiriisii l·luslararas1 (ali~ma ()r).!iitli"niin (11.0) \·crilcrinc gi)rc dlinyada 5-14 ya~ arasmda c;al1$an 250 milyon r,:ocuk var. Bu c;ocuklann 60 111i1yo nu r;ok 7.0r ko$u 1larda c;a li$1yorlar: kole olarak vcya bor<,: kar~il1g1 <,:ali~\l n I1yorlar. c,.·ocuk ticarcti cllinya gcnclindc 111 ilyarlarca dolarl1k bir ticarct tOrO . Saglad1g1 kazanr,: a1,: 1s111da11 silah vc uvusturuc.:u ka"ak1·1i 1,::,<11vla • \ y y ... yar1 ~1 yor. ( ocuk l ic.:an.:l indc en fi1zla k;'i r isc.

1,:ocuklar111 sl.!ks turi/.minck ku llan ilmas1yla elclc cdilivor. , Ylida 2.5 mil) OIHI yak111 insan ka<,:1n l1yor.

Kac;1nlanlann yanya ~ak1111 isc k1z c;ocuklan . (oc.:uklann pck c;ogu bu ~ekilde kac;1nlarak scks p;vanna sokulurkc..•11 bir k1s1111 da ailcleri iarafmtlan /nrla111~ or. <: oc.:uk pornografisinin art1~1yla dogru orantil1 bir ~ckildc bu scktordc <;ocuklara yiSnclik talcp de art1yor. (,'ocuklann sl.!ks pa/anndaki say1s1n1n art111as111daki en i)ncmli scbcplcrdcn biri de /\IDS korkusu.

Kcndisinc /\IDS bula$111as1ndan korkan pck c;ok insan "bakirc"lcrlc ili~ki~ c gircrck korunaca!l11rn inan 1,vor.

Zaman i<,:indc scks 1uriz111i11in de merkezkri vc ticarct yollan olu~m u ~ . /\frika'da

Senegal. /\sya'da Tay land. Kambo<;ya.

Hi ndistan. Ycn i 7.clanda, Rusya (Ortadogu tamamt hari9, k11adaki Ul kc lcrin ncredcvse , bircr mcrkc7. halinc gcl111 i ~). /\mcrika'da El Salvador l.ima111. !Vfcksika. l~rc/.ilya vc Kosta Rika onl.!inli 111crkc/.lc:r snyilabileccJ.. iilkeler.

Scktiiriin en gcli~mi':' oldugu ) crlcrdc, sadec.:c bu i~k ugra~an organize gruplann vc scyahat acentalann1n onaya 91kt1g1 tcspit cdilmi~.

Biitiin bu iilkc- .Ji krdc. seks i$c;i- V si olarak 9al1~an 9ocuklann ya~1 1o·a kadar iniyor; bu 90- j c.:uklann ortalama ya$1an isc 14.

Scks tur izm i sadccc azgcl is111 i ~ iilkclcrin sorunu ckgil. Talcbin r,:ok biiyi.ik k1s1111 /\ 13D. Knnada, Ja pony a ve /\ vrupa Lilkclcrindcn gcliyor. Yani ckonomik bak11ndan gcli$11li$ iilkclcr, yapbozdaki eksik par<,:ay1 tamam lam1$ oluyorlar. As ya vc A frika 'dan kac;1nlan c;ocuklar en fa1.la Kuzcy Amcrika'da vc Ball /\\'rupa'da pa1.arla111yorlar.

Sadcc.:c /\lmanya'da ~Iida 500 bin ki$i, scks turi:1111i i<;in U/akdogu iilkclcrinc scyahat cdiyor. ~ ·ocuklara yi5nclik cinscl somiiriiniin failkri arasmda scyrck de olsa yakalananlann (yakala11d1ktan sonra clizi bir kefaletle scrbesl b1rakil1p Olkcyi hcmcn \erk cdcnlcrin) c;:izdigi port re incclcndiginclc i Igin<,: bir tablo) la kar~ ila~ 1 yoruz. Bu insan Iar, kcnd i i'i Ikclcri ndc

r

-

76

i~·t;i Miicadelesi

EyliH - Ekim # 8

fahi:;.eligini 611le111cyc yonclik :-.omut (inlcmler almaya gdinc~ bu iilkelcrin bir anda ellcri ~ollan bafrla111\, or vc bir tiirli.i <,:o<.:uklann bcclcnlcrinin saulmas1111 ~ .

I c11gcllcye111iyorlar! Digcr yandan. yapt1n111 g(iCO ol111ayan sozlc~mclcrin alt111a ' ilk s1radan i1111.a kn) arak kendilerini I\ .

• > ,( ... ,,; 1\ ,·: •• ', I .. ' " l akla1111!:' o luyorlar. \ ' Scks turi1.111i vc bu scktiirdc yogunlukla <;ocuklann kulla 11 il 11 rns1, kap'1ta' •• li1.min yan (irlinlid iir vc dcvlc tlc rin gayn mc:;;n1 cko110111i polit ika lar111111 bi r Seks turizml ve bu sektiirde · pan,:as1 hn Iinc gc lmi:;;t ir. Turi1.111 ve scl--s ticayogunlukla Qocuklar1n reli ili!:'kisi. pa1ardaki ar1. vc talche gi.irc vc scks ticarc1 ini11 inerkc1.i lwlinc gcl mi :;; Olkclcr kullanllmas1, kapitalizmin yan aras1ndaki rck.-ibctt.: dayanarak geli:;;111ektedir. iiriiniidiir ve devletlerin \'ocukiann cinsel SOllllir(is(i VC SCkS (Urizmi gayr1me§ru ekonomi art1k ncrcdcysc i<,: i<;c gc<;mi~ kavramlar politikalar1n1n bir par9as1 haline olmu~lard1r. l ~konomik <;1karlar sC.>1. konusu gelmi§tir. Turizm ve seks ticareti oldugu ic;in de dcvlctlcr bununla sava~maya sadccc gi.istcnndik olarak niyctlidirlcr. ili§kisi, pazardaki arz ve talebe Scks ticarcti \C c;ocuk fahi~eligi soLkonusu giire ve seks ticaretinin merkezi oldugunda. birc;ok konuda daha oldugu gibi. haline gelmi§ iilkeler aras1ndaki kapitali1111 vc erkck cgcmcnligi birbirkrini tamamla) a11 vc bcs lcycn bir ili~ki ic;erisinrekabete dayanarak dcd ir. Sri 1.anka'da o l du[~u ~ib i seks 1uri1.111i11geli§mektedir. ~ocuklar1n cinsel de crkek c;ocukla n 111 11 yogun bir :;;ckildc kulla11il cl1g1 birkni; istisna li lkc d1$1ncla diinya ~-a ­ siimiiriisii ve seks turizmi art1k pmdak i sckli\rdc yayg1n o larak k1z i,:ocuk lan neredeyse iQ iQe ge9mi§ ,·e gene; kad1 11lar bulun mak tad1r. C on gcc,:tiki,;e kavramlar olmu§lard1r. claha fozl<1 kad111, crkdderin ci nscl ihtiyac;lan111 sayg1 uya11d1ran bir meskgc. <lo lgun bir m aa~a gidcrmck ic,:in scks pazanna itilmcktcd ir.

C,.:ocuklarm scks tiea rclindt.: ku lla111 lmas 1. vc c;:ogun lukla ·'mutlu" bir a il cyc sah iplcr.

Yak a Iand 1k Ia r111da mem lekd le ri nclc k lic;:iik ckonomik olarak ge l i!:'m i ~ veya a1.gel i$llli$ c;:apta hir skandalc yol a<;111a111ak i<,:in ilgili mcr- diyc aynl111ak~1z111 liim iilkclcrclc ya~ana n , cilcrc bir miktar para ilctt>rck yakas1111 bu i~kn kc11di uluslarnras1 pa/ari111 vc tican.:t yo ll anrn olu$lt1n1H1$. en kiirli i!legal l icarct tiirlcrindcn SJ) 1rabikn ··sayµ111" ki~ilcr... biridir. Tlirki~ c tk bu uluslararas1 sckt(}r(in gcli$n11.·ktc olan bir parc;as1d1r. .('. G.K. \'C Sonu~ yerine ('ocuklann cinscl somlirliyc ugramasm1 vc ~·~· 'nin ya~ad1klan bl.itlin bunlarclan bag11ns1z scks turii'.mini engcllc111c)C yonclik olarak degildir vc bu yiizdcn birkac;: ki$inin sapk111l1ba;;ta UNICEF olmak lizcrc uluslararas1 g1yla. l'codal iIi~ki lcrin a~damam 1~ ohnas1yla orgl'ltlcr vc yard1m kurumlan bir<;ok kampanya VC)a geri kal1111~lik l a ac;1klanamaz. gerc,:ckle~tir111i~; bu lirgiitlerin Olkekrin i111zas111a a<;t 1g1 sti1.le~111elcr de mcvcul. Fakal tahmi n cdileb ilcccgi g ibi sozk~mclcri n a l11 na i111 1;1 al 1 11a~ l a SIJJ'U ll <;O/CllJ11(i)OI'. i~. <,:O<.:uk ~

'.

I

--

-

"

~

-

77

~

Eyliil · Ekim # 8

i~·~·i t'Vfiicadelesi

•

... hir ~·aj't1k l'akti

deifi~· 111i}

olur,

bir :fllft1k vakti karanligrn ke11<11·111da11 onlar af:rr e/lerini topra{.:a basrp dogrulduk/an za11urn ....

"Vatan1n Cocuklar1"na ozgiirliik!

Filistin'in i$gal cdiln1i$ "1s1n11Hla yurullli"lcri 1n(icacklc ilc 1an11rnn t\bnaa d l~alad (Va1an1n (ocukla ri ) harckcti11i11 5 onck gckn Uycs i tutuklandl. Tutuklananlar aras 111~la ··t tarckct"i n gcncl sckn.: tcri Muhammed Kanaanc de bulunu~· or. .\bnaa cl 8alacl her s1.:11c d(i1cnlcdigi yaz "a1np1111 bu scnc 300'dcn fatla c,:ocuk ,.c 11c111.:in ka1il11111\·la (ialilcc.dc clli1c11lc1ni~ti. :;:. , Hu kainpia yapilan poli1ik toplan11larda Yahudi vc Arap sosyalistlcri birlik1c ycr ald ilar. Siyonisl bas1n 111 karnp hakk inda t\bnaa c l 13a lad' in '\o<.:uk lan intihar kornandosu olarak cgit1iklcri'' irtin1s1111 yayma)a ba:;.la1nas111111 ard 111dan Si) on1s1 poli~ ka1npa opcrasyon dlizcnlcdi. Kas11n 2000'dc l'ilis1in'de i~gal alt1nda"i topraklara ta~111an intifadada 13 eylcn1<.:i polis 1araf'1ndan i.ild(irlilinl'l~tl1. 0 d611cn1dcn bu) ana Si yon isl

polis ,.c tv!OSSJ\D Abnaa e l Balad 1larcketi"nc "ar~1 bir kan1panya ba~la11111~ dun1111da. Dcn1okra1ik vc Laik bir Filistin ic,:in rnlicadclc eden harckctin bunun yan1n<la akti f bic;irndc Yahudi c1nckc;:i ve sosyalistlcrlc ortak mlicaclclc ct111cyc 9ali~1yor olu$u c;:ok (inem li . dcv let in tutuklay1p hapisSi\'onisl , hanc lcrc koyclugu tii1n Filistinli dircni~c;ilcr ,·c tabii ki J\bnaa cl l3alad ) oncticilcri . crhcst b1ra"il1nali<l1r. Filistin'lc claya111~1na de\ rime ilcri n, sosya Iist lcrin vc dcrnok rat1an n glin::vi ol1naya devarn cdiyor.

THMtvl ' clc Filistin ve israil'lc iki ayri dostluk grubu o lu~t uruldu g und a A KP ' Ii n1ilkt vck iIkri ha:;;ta olrnak iizere israi I grubuna ba~vun1nlan Filistin grubuna ba~,· urnn l an diirdc katlarnas1 i$b irlikc;iligin dini olinad1i!1n1 !.!.ibtcri,or.

"M(islli1nan" 1nillct\ckil, lcri si~ onistlcrlc dost oladursun, tutarl1 Yahudi 1-.ornlinistlcr Arap direni$c;ikrlc dayan1-

-

78

~

i~fi Mii cadelesi

EyliH - Ekim # 8

1 -

Brezilyah emek~ilerin neo-liberalizme ~~~r· tahammulii yok!

8 Ternmu7.'da, cski 1~<,:1 ondcri. ycni dcvlet ba~kant l.ula'n111 donernindc bir ilk . ya~a11d1: Kamu crnck<,:ikri. )'l:ni c111ckli!ik sistcmi rcfonn pakctinc k a r~ t i.ilk c 9a p1nda !.!l'C\·C g idcrck a Ian Ian doldurdu lar. 13ir hafta boyunca si.ircn l:ylcmkrin ilk giinii nde bir rnilyon kamu cmckc,:isinin %45'i sokaklara diikiildii. Rio

l

)

, .-

'

~

de .Janeiro ,.e Salvador'da grc\ c ka11lrn1 ora111 °o95 'c \'(lrdl. nrc1il\a·11111 bli\'iik . .

11 ~ehirkrin olan Rccifc\k -070, Belen Porto Alcgre' de isc 'Yo(>O'lik bir kattl1rn sailland 1. ikinci g iin grcve clcstc k Li lkl: yap1nda o/u50'yc ula$tl ve hiitlin bir . ha lta hovunca , katil11n bu diizcydc scyn:tt i.

Lula ' 111n partisi !>'I' (l·:meki.;ilcr Partisi).

Hr1.·1il~a Komi.inist Panisi \C i'i .. nin ctkrlr oldugu scndikalar ft.:clcras\, onu CvT (Ml:rkczi i~c,:i 13irligi) grcvi boykot edip yogu n bir ka r~1 propaganda ha~latt1. L3 u kar~r kampa nyaya ragmcn 15 Tcmmu1'da bclccli yc i$9 ilcri de grevc ka tilarak miicadck ye giic,: kallilar. Si.irdiirli lcn miicadclcnin PT ii.;inde de ctkilcri oldu. l.ula'n111 ckonomi politikalanna kar~1. panidcn >iiksclcn ·-yatlak scslcr'' artr1. (icri.;cklc~tirikn grc\ 't.: C) kmlilildcr kar~1s 1 11da hiikiirnet. yasa1<1~11rmak istccligi c111ck iilil,. re l.nrmu kon11su11da !.!c ri ad1111 atmak 1.o ru11 da kal d1. 13rc1.ilya Yiiksck 1\lfahkc111csi'ni11 denctim inclc mu ha lctel partilcri , ·c PT aras1nda gcrc,:ckk~tir i lcn mi.iLaken.:krin sonucu . alt1 saat siircn bir mitin<•dcn sonra ayrklandr. \-le\ cut cmcklilik sistcrni ) iiriirliiktc kalacak buna kar~111 cmeklilik ya~t crkcklcr ii.;in (>()'a, kadrnlar ii.;in isc ss ·c

,.c

~

~

79

t' J enH.:klilik

yiiksl:ltikt:ck. Biiykcc cski yasasrndaki tcmcl ka1a1111n olan yalr~anlarla cmcklikrin iicrct art1~lan aras111daki oran koru11dt1. l·akat hiikii111ct iicrctlcrdcn k1rpar;1k clde ctkrncdigi ckonomik gctiri) i l:mck Ii Iik )«1 ~ 1111 yOkscllcrck sag l a m t~ oldu.

I~ rczi Iyn · cln son bi rk ai;: aytla ~c hi rlcrdck i 1nlicadck11in art 1 ~1yla orant rli olarak, topraks11 kii> lidcrin miicadclcs i de ivmc ka1.and1. \ ' 1Jttl ;it 11i\,rt '''~ ~·A•••-;-. •\\I.JI''" •'•"'•'nl :i ,:') ''(.l • II Cl.•I • .._ '\ .!::" ~ ol-l / arttt. (): k ki. biiyiik toprak "ahiplcri. i ~galci kd) llilcri cngdlcrnck ic,:in i)1e l silahlr birliklt:r o l u~t unnaya ba'.?ladtlar.

IHitii11 bu 1110cadclclcr ii lkl:nin , tarihindeki cn yi'1ksck oy oranryla ikt idara gclcn i ~y i kokcn li l,ula'11 111 ycinctimindc bir kri1.in e)iginc yakla~t1 g111 111 ilk !!.t)stcr!!.clcri o larak kabul cdilrnclidir. Sosyalist hir 1~1(1 Onderinin iktidara gcli~inin crnekyi kitlclcrdc : - aratt1g1 u111ut n1iicadcknin oniinii ai.;11.

Lula, dii/l:ll lc \ ' C nco-1ibcraliz111 lc u1.la~rnay1 ~ii :·cHirdOgli takdi1di..:. ii11ii11 1l'1 Ltkki !!.iinlcrdc fh(;zi ly;1'dn kap i!<l lizm in s 111 1rlarin 1 zorlayan 111iicadclclcr i11 say1s 111111 daha da artaca!l1111 tahmin ;:tr nck 1.or ckiii l. L3rczih, all 1.:111 ck1·iy krin nco- liberal sald1n lara taharnrnlili.i vok.

Sald1riy1 yapan cski bir i~c,:i (inclcri olsa i)ilc!

Bu dun11nda Hrc1ilynlr d~' rirnci rvtarksistlcrc -;ok j~ dii~iiYor. •

•• •• •

• ....

.._., • • '

•l\

\I . . . . IU

: _ , , . \...

- -

~

~

i~~·i Miicadelesi

Eyliil · Ekim # 8

Giiney Kore ard arda grevlerle sars1ld1!

7 Te1nmu1.'da ba$layan Nestle grevi. yedi haftalik Kia Motors grevi ve go<;:n1c11 i$<;:ileri n miicadelckrinin ard1nda11 kamyon $Ofdrlerinin gcncl grc\·i. Giincy Korc 'nin uiindcm inc damLl,as1111 vurdu . !Ju grcvler, kitlcselligi bak1m1ndan o ldugu kadar iilke ekonon1isine maliyetleri bak1m111dan eta etkil i oldular. Ba$ta Nestle ve Hyundai Motor Grubu 'nun bir par<;:as1 o lan Kia Motors olrnak Lizi..:rc. hin;:ok $irketin vc Giincy Kore ckono1nisinin toplainda 1nilyar dolarlara varan :rarara u(tramas1na ncden oldular.

20 Agustos 'ta ba$1ayan vc bu yaz111111 knlemc al111d1g1 s1ralarda yedinci gOniini.i doldurmakta ol:in kamyoncular grcvine, Kargo Ta$11nactl1k i$c;ilcri Scndikas1'na Liyc 30 bin kamyon $Of(irii kattlch. Ta$1mactl 1k scktorOnde oer•·ckle-.:tirilen bu orcv, y•·imcnto y y ve in$aattan clektronigc, 1nadcnci li kten gcmi in$aat1na kadar tarkl1 sektorlerdeki bir<;:ok $irketi fc lcc ugratt1.

Kargo Ta$11nactl1k i$<;:ileri Scndikas1 haz1rlad1klan talcplcr paketi isvcrcnler ' taraf111 dan kabu l edilmcyince grev karan ald1. Grevci i$c;iler, kar!!,O iicrctlcrinin art1nas1n1 ve <;:a lt$tna ko$u llan111 11 iyilc$tirilmcsini istiyorlar.

Send ika , ge<;:tigi1ni7. May1s ay1nda ald1g1 grcv karan n1n ard111dan , li1nan ve otoyo l giri$krini iki haf'ta boyunca kapatma gibi militan cylcmlcr gcryekle!;itiren::k, taleplcrin in bli yiik bo Ii.i1n ii n ii kabu I etti nn i$l i. O doncmde patronlar, devlct ba$kan1 Roh Moo-hyun 'u grcvcilerc <;ok yumu$ak davranrnakla su<;:lan11$lard1. Hiiklirnct gc<;:mi$ dcncyimlcrindcn ders a ln1 1$ olacak ki, bu serer ba~lar ba~lamaz grevi yasaklad1 ve olaga nCtst(i ()nlc1nlcrini hayata geyirmcye koyuldu.

-

-

-

~

~

-

80

ilk a$atnada bin tanc asker kamyon $Of(Srlligi.i konusunda ozel cgitimden gc<;: irilerek grcv k1nhnaya r;al1~tld1. Ru uygulan1ay1, po lisin grevcilere yonclik giderek sert1C$Cll tutu1nu izledi. Ger<;:ekle$tirikn cylcmlerc polis hunharca saldird1. Kargo Ta$1111actl 1k i$<;:ileri Sendikas1 ' 11 111 $Ubeleri bastld1 vc 16 i$<;:i lideri tutukland1. Bu s1rada grcvci i$<;ilerc, i$1erine donn1c lcri i<;:in her tlirlii bask1 yaptld1. Patronlar, i$e donmedikleri takdirde $Oforlcrle yapttklan sozle$mc leri reshedcceklcrin i a<;1kladilar. Grevi bast1rmak ic;in el clc veren patronlar ve hOki.imct yapt 1klann basktlann 1neyvelerini yava$ yava~ toplainaya ba$1adtlar. Grcvci i$yilcrin bir bollimLi i$krinc donmeye ba$lad1.

Hi.iki.in1et, Eyllildc ba$1ayacak olan yeni yasa1na donemindc karnyon $Oforli.igi.i chliyeti alt111nas1 konusunda daha s1k1 uygulan1alar gctirrn ey i planl1yor. Bu planlar uygulanJrsa, grcvde on saflarda yer alan i$<;:ilerin ch liyetlerini n ipte1l i siiz konusu olabi lir.

Aynca onli1niizdcki sene, eyle1nlerinde her ge<;:en gtin daha da rnilitanla$an sendikalann faaliyctlcrine k1s1tlan1alar gctirmek ic;in <;:e$itli onlc1nler alrnn1as1 planlan1yor.

Giiney Kore' deki sendikalar, tlim bu sald1nlara, etkin eylc1nliliklerlc cevap vcrmck i<;:in haz1rl1k yap1yorlar.

Eyliil - Ekim # 8

i$fi Miicadelesi

''Kiireselle搂me'' mi? II Manifcsto"da anlatt1 g1kapitalizmi n bu ii; ma11t1g1d1r. " Klireselle$me'路 yalanma nasil gelindi? Bu Bwjuva ulusal dcvlet bir kcz ortaya y1kt1 sorunun ya111t1. kapitalizmin tarihi ve uygu- m1, uluslararasila$mak zorunda kali r; yoksa lanan ekonorni politikalar inceleyerck bu lu- ge li ~e m c7.. gi.'1c,: lencmez. Tarihc boylc gircn bi r nab i Iir. Ayrica kap ita lizm kars1t1 gLic,:lerin ulus-dev lel isc, kcndin i zorlayan ge li$imin gec;tikleri vc gcldiklcri yer <logru anla$1labilir- sonucu lirctici o(iclcrin oc li si\ mini frenkr ve ' 0 se, ya111t daha ac,:1k hale.: gc li r. Biz $imd ilik kap- ulusa l s111 1rlar tarihscl olarak ger i ci l e~t irir ama italizm kar$ 1l1 hareketi d1$anda b1rakarak, ka- onu ortadan kald1 ramaz, c,:l'lnkLi bu kcnd isinin pita lizm in ge li$illl yol unu h1zl1ca ozetleyelim . yok olu$U demektir. Bunu goze ald1g1andn ise. ancak daha bi.iyi.ik bir ulus dev letin habcrcisi olur (Avrupa Birligi g ibi). *** Kap itali zmin ilk d('inemi serbest rckabet.,: i 1-'codal Liretim tarzmdan kapitali st lirctimc d()ncmdir; bu dtincm in cloruk noktas1 1860gec; i$ slirec inde devlet ba$ rolde oynam1$ vc 1880 y11lari olara k kaydedilebilir. l 900' 1cri n kapitalist birikimi h1zland1rmak ic,:in gorevi ni ba$1annda kapita lizm nitc li ksc l bir dcgi$illl tcke lci doneme .,,van i cm11ervaliz.mc yeri ne getirmi$tir. Devlet, serbcst piyasalann ocrirerek y .,, oldugu her bolgcyc ticarcti sokan bir gU<; ad1111 1111 a1m 1 ~t 1r.

Birinci dlinya sava$1 cmpc ryali zmin olarak davranm1 $t1r. Bu ge li$im sornl'trgeler de kapitalizm in yayilrnas1n111 ate$1ey icis i olmu$- diinyay1 payta;;mas1 ve bolti$mesi i<;:in ilk sava$ 1d1 r. Bu sava$1an sonra 0111$<111 ycni gl't<; tur.

Kapitali zm t1pk 1 alternatitl olan sosya lizm dengeleri attmda ve yeni p;varlar saycs indc gibi kcndini ulusal sml!'lar ic,: indc tamam laya- kapital i7m bunalim1111 alt clmcyc <;:a l1 $t1: tckclmayacak bir liretim tarz1d1r; sermaye kend ini ci sistcm dLinya11111 bir k1s1111nda iyicc t)turdu. uluslararasila$\1n rken, Urctici glic,:leri de ulus- Dlinvanin digcr k1s111111da isc 1917 Ekim clevri, mini n ynratt1g1 ama so11lararas1 olmaya zorlar. Bir yandan kapitalist radan Stal in \,':i lik e liylc ul uslar birb irine esi tsiz (yozla~ m t$ i$c; i blirokrabic,: imdc baglan 1r, bir yan- "Kiireselle~me" yalan1na sis iyle) deje11ere cdilcn dan da ernekc,:i Jeri n ortak nas1I gelindi? Bu sorunun Sovyd lcr Bir!ig i vard 1. kavgas1111n ncsncl tohumyan1t1, kapitalizmin tarihi ikinc i cll'inya sava$11H.la11 lan geli$ir. Oretken gi.ic,:sonra emperyal istkr dli11icri n gcl i$i mi dUnya tarihi ve uygulanan ekonomi yay 1 yen idcn pay la~ t1lnr. dOzlcminde gerc,:ek le$m i$ politikalar inceleyerek ol ur. Bu nedenlc istege bulunabilir. Ayr1ca Sava$ onccsi askeri sanabagl1 olmadan bir dUnya yiye yap tlan yatt nm teknik ilcrlcmenin ba~lang1c111; opa7.an ortaya c,:1kar. kapitalizm kar~1t1 gii~lerin lu$lt1rdu vc dcktronik ba~ta Uluslann ayaklann1n ge~tikleri ve geldikleri yer altmdan toprag111 kaymas1 dogru anla~1labilirse, yan1t o lmak li;,crc sa nav, inin her ka1)italiz111i n ilk ,,vavtl da l111a yay ild1. L3una "LJ, ma daha a~1k hale gelir. c;iincli tckno Ioj ik dcvri 111" doncm lcrinc kadar gider. i\~arks' 1n "Komlinist

Mel1111et Turan

~

~

-

.

I

81

i~~i M iicadelesi

Eyliil · Ekim # 8

dt>diler. Kar oranlann1 bu dli$i.irerek kapitalistleri yeni lkinci diinya sava11ndan :;aycde artt1rdilar. Az gcli $bir yol aramaya zorlad1. i$<;i 1111 ~ iilkekri kendil erinc sonra emperyalistler s1111f1n1n kazan1mlanna dcgi$i k bic;imde baglayarak, diinyay1 yeniden sa ld1rarak, verdiklerini gcri alarak kar oranlann1 ylikscl"rcfah dcvkti" dedikleri payla§tllar.

Sava§ oncesi tebilirlerdi. Oretim tekgd i~rni~ kapitalizmi ileri kapitalist li lke lerde gii<;- askeri sanayiye yapllan nikleri yeniden orglitlenmelcndirclikr. Tiim olumsuz- yat1r1m teknik liydi, i$glicu daha fazla kar luguna ragmcn kolektivizmi ilerlemenin ba§lang1c1n1 getirecek $ekilde kullanmatcmsil eden so:\yalizm y6neliyd1, dcvlet harcarnalan li1111i Olkcleri de olumsuzun- olu§turdu ve elektronik k1srnaliyd1, vcrgilcr artt1rdan ctkilcycn kolcktivizrnin ba§ta olmak iizere maliyd 1. Kcyncsycn politika tarnarnen terk ed ilmeli, ycrk<Hl'1 kopyas1 Kcynesyen sanayinin her daltna po litikalar gcl i$tirdil cr. inc neolibera lizm politikas1 yaylld1.

Buna "U~iincii konmaliyd1. Devlet mlidaOcrctlcri gorcccli yiikscl ttilha lcci olmay1 birakmali, cr. kamu alanmda saglik, teknolojik devrim" cgitim. i~ glivencelcrini arl- dediler. Kar oranlar1n1 bu kendini piyasan111 cmrinc trrch lar. Devi ct bu scfcr de vermeliydi, ''refah dcvsayede artt1rd1lar. letinden" vazge<;:meliydi. l:rn\> rol o: uncusuydu.

1980'dc /\BD'de Rcagan ·m. ingi ltcrc'dc Kcyncsycn politika ··sosyal dcvlctc" daya111yordu. ikri kapitali st ii lkelcrdcki halklar, diger Thatcher"in scc,:i l111esi neoliberal politikay1 ha Ik l:i r111 1.a ra ri na ya$a l11 standartlar1111 uygu lamak i9in uygun firsat yaratt1. Bu politiKcyncsycn politika saycs in de ilcrlctmi$ ka hizla kapitalist Lilkelerin gencl po litikas1 oluyol"lard1 . ha!inc gc lmcyc ba$lad1. Ancak bu pol itika asil "K cyncsc; ilik kapitalist gc ni~lcmenin yiikscli$ini yozla$1111$ i$<;i devletlerini n y1kil ihtiya<; lanna vc kapitalizmin tarihindc ilk kcz mas111dan son ra gerc;ekle$tird i. Yarolan maddi \ ' C idcolojik bak11ndan c;ok gii<;lii bir ·· yozla$1111~ sosyalist yonelimli i.ilkelcrin" rakibin. gcrc;cktc varolan sosyalizmin ortaya y1k1h~1 ncolibcral politikay1 gli<;lcndirdi ve bu i;1k111as1 olgusuna kar~il1k g.elcn idcolojiydi. politika11111 karsr konulmaz tck alternatif gibi Diincmscl olarak kapitalizrni sarsan krizlcr sahneye 91k111as1111 sagladi. yctcrsiz talcptcn kaynakla11d1g111dan, iktisadi Neoli bcral politika, Keynesyen politikan111 pol it ik:i bunlan n cngcll c11111csine ve boylece tersi ne u Ius la rams 1 sermaye harckctlcri nc tam istihdam 111 saglanmas1na yoncltilmcliydi. konan engc ll crin ka ld1nlmas1111 gercktiriyordu. l~i r yandan, iirctkcnlik arll 1kc;a. k5r oran1111 Giimriik duvarlari y1kilmal1 ya da scrmaycn in ctkilc111..:ksizi11. Liikctirnin artmas1111 garanti ve mallann gc<;i$i i9in kolayla$t1nlmaliyd1. . l'clcco:k ~ck iIde gcrc;ek ikrct lcr artmaliyd 1.

"Ncolibcralizmc gore. tiim iilkcler aras~n­ l3una ck olarak . dcvlct talcp yaratarak daki serbest ticarct, en iyi neyi lirctcccklcri t.:konomiyc miidahale ctmcliydi vc bunun Lizerinde uzmanla~ma l anna ve en dli~i.ik rcfoh dcvleti ni yayg 111l a~l1rmaktan daha iyi bir maliyetle ihtiyac; duyulan $eyi cdininclcrine yolu var m1yd1') Bu ay111 zamanda ' rccl' firsat vcrdigi 11dc11 dolay1 , iktisadi zenginli.gin so~yn li :t.min Bntr'da i$<;ilcr lizerindc uygutemclidir. Ti.im Olkeler bundan kazanc.; 11 c;1kar, lad1g1 cazibcnin gi..icUnli alt ctmcyc de yan yor- yeter ki uluslararas1 ticarcttc cngel ler ol111as111. clu ." I yani di.in ya pazan n 111 serbestc;e i~ lemcsini cngcl kycn llim glim ri.ikler ve d1 $ iicarctc konan Him miktar k1s1ilamalan saf d1$1 edilsin. /\yn1 ciirn lcdcn olmak Lizere, iiretim kay1970' lcrdcn itibaren iiretim fozlas1 ortaya naklann111 ctk in bic,:i1ndc ve hic;bir engc llc ~1kmaya ba$lad1 vc bu durum k<ir oranlari111 kar$1 la~mada11 dag1t:1hi lmcsi ic;in, tlim scrmayc 82

i $<;i Miicade/esi

Eyliil - Ekim # 8

Tekelci kapitalizm bu politikay1 ger~ekle§tirdi ve ayn1 zamanda bu politikan1n hakhhg1na insanlar1 ikna etmek i~in "kiireselle§me" yalan1n1 ortaya attt. Bu politika buna uygun bir ideoloji olmadan y1g1nlara kabul ettirilemezdi.

"Kiireselle§me yalan1" neoliberal politikantn uygulanmas1n1 kolayla§tiran bir ideoloji idi. hnrckctlcri Iiberallc$tiriIme lidir.

Dolay1s1yla, neo lihern lizm dli11yay1, i<;indc ma lla n11 vc scrmaycn in hii,:bir k1s 1ta tabi olmadan hareket cdebildigi bir biiyl'tk pazar olarak tasavvur ediyor. Oiinya Ticarct Orgiit[i \C Olkc lcr ile iktisadi bolgeler arastndaki karsil1kli antlasmalar -Avrupa'daki Ortak Pazar vc Maastricht Anlasmas1, Kanada, ABO vc Mcksika arasmdaki Kuzcy Amerika Scrbest Ticaret Anl a$1nas 1- kcnd ilcrini bu likrin gcn;cklc$tiri lmesine ad 1yorlar. " 2 Tckclci kapita lizm bu poli tikay1 ger~ek ­ lc$tircl i vc ay11 1 zamanda bu poli tikantn hak lil1 g111a insanlan ikna ctmck i~in " kiirescllc$mc·· yalantnt ortaya att1. nu politika buna uygun bir ideol~ji oltnadan y1g111 lara kabul e ll iri lcmc7.di . ''Kiirese lle$mC ya lani" neol iberal politikan111 uygulaninas1n1 kolaylastiran bir iclcoloji idi. Bu bu1:iuva idcoloji ~ u gorli$1eri propaganda etmcyc ba$lad1: Tcknik vc ileti$ im nlanmda ba$1ayan cvrirn "k 0rcscllc$tigimizi" g<>stcriyordu. BOilin dl'tnya ha lklan ntn kaderi birb irinc baglanrnt$tt; ekonomik ve kLilti.irel .. d l 0 rat\. tn l 1,: . . • , i : . : . . . . . _ .. ,!, n .. ~ ..... 1. \ ·011 . ct ~\..ll;'\1111 Ull

,

~

y

,,,IUI.

L..J\.t

V 1 \ \ . l l \i.

gcli$irn ulus aynn11 yaprnaks1111z (ki zaten ulus-dcvletler tarih sahnesindcn yekiliyordu) dcmokrasi ve insan haklanna clayal1 bir diinya yaratm1~l1. insanligtn, s1n1tlan n Listunde, sis. , ........

\\..i lt

1·.• •. 1, 1..... ..,..,

1 ... •11\.1<1 11 1 u.1

, 1,,. , ,1') ,.,. , ..."'.\ ' ',,. '' l...•(• )C.411 111"'')"''''

,,L·t,t/\;;L .. "'"''"- "J''"-'.I '''

"Kiireselle~me"nin yanh~

yorumlarin1n bir iizeti Kon uyu a nl a~ tltr kd111ak 1 ~ 111 ayn nt 1ya gi rm eden ilcri s[irli lcn tcz!cr! say al 1m. l) " Ki.ircscll c$meci" id coloji, ulusdevleti n ta rih sah ncsind en silin1n cye ba ~ lad1g1 n1 icldia eder. "Kureselle$rneci" tcorinin a$i l topugu buras1d1r. "Kl.ircscllc$mc" yalan1111 bo~a <,:t karmak i<;:in bu tczin gc r~ck d1$1' 1g1 gostcril mcli vc rcddedi lmc li dir.

8urju vaz.i 11 in Keynesyen ekonomik politikadnn clonlip ncoli beral po liti k::iya sanlmas1 bu tczc giic,: vcnncktcdir. Kcynesyen politika dcvlctin sos) al alana miidahalcsini artt1rmaya dayan1rkc11, ncoliberal politika. "dcvletin kii<,:liltnesi" 'c sosyal alandan ozcl lc$tirmcyc yeri 11 i b1 rakarak ~eki lmesi lizerine kuru Iucl ur. i$lC "ki.ircsclle$mcci'' idcoloj i, hu politikay t kapitali zmin tarihinde yeni bir kalcgori k cvrc olarak sunar; bu po litikay1 kal1c1 bir cgi li m o larak kahul cder. Pol it ikanin dcgi~~bi I ir olusunu <,:ope atar, onLimi.ize kac;1ntl1na7. bir c;;Vlt:

:>llll<.tt.

n ·· I UVJI\...-\..\,..

:1 +,: I ......

11\.\l \,1 (!1

: .,.;.._..

1y111

I -.. 1: \.1'-''""''

~~ ..J .... .

-..In "1'-'

gc~inncnin

oncmini" one1nsizle$tirmi$ olur.

Bu ll!I. kabul edilirse ne olur? Ycni bir insanal dUnyanm ozlemi yekenleri n di kolu bagla111 r. ~Onk li bir bask1 arac1 olan clcvleti, 1 . .... .... : •.-.. 1: ....... I· ...

1. ... ..... ~;,,...; ·"'•.. ,t ...... ,-... 1, t "'rl\r· Ollllt·1f·,1

ct iAi, " i

t:> ' "'"".._... ,

f\.(\IJll< ll l /~ 111

vard1 ve bun lar ancak " kurescllc~nwyi " dcstcklcycrck c,:o7.l.ilcbili rdi; ortak gcl i ~ imin h1 z1 yaranna i.i rctim tekniklerini "i$giicUndcn tasarruf' csas1na gclrc orgl.itlcnmcliydi. Devri1nlerin zamant gc<,:m i$li, aruk dcgi$imin tck yolu ''kliresclle~rnc" idi. sr1n 111';;i n

II

"\,,dl\.11..)1

'-'1 l l l l l '-'1\i.IV\i.111 \

u<•~ ra"l11<1111n ' 01H1 y1knrnn m bi r anlarn t kalrnaz.

Oysn gcrc,:ck durum nedir? Devlct, kapita"(

liz111i11 eko11() Jl1i k sis t ~r:1! :~d er1 <lt~;:?r! \:?~:!11c1-

mak1a, piyasa vc s~nnaye ili~kilcrini ycnidcn diizenlc1ncktedir. Devlet diinden daha fazla "piyasa dcstcklcyicisi" oln1u~tur \C bu piyasanm ac1111as1z kurallann1n uygula nabilirliginc uygun ortam hazirlamaktad1 r. Devlet in kapitalist mOlkiyetc glivence saglamak i~ l ev i

83

I~ri

Eyliil · Ekim # 8

.Wiicadelesi

de' am cdi) or. Cstelik kcndi ulusal dcvletini digcrkri "-ar~1~111da gi'u,;IU k1lmak i<,:in daha 1;111<1 "yii11cti ci ro l" oynamaya <,:al1$1yor. Ulusal de' let 1ay1Ila)1p. yok olrnuyor, aksinc iktidar olara"- gli<,: merkczini cl indc tutuyor. l '. luslararas1 diizlemde rckabct vc i$birli!!i ) apan kapitalist bir ag 'arlig1111 si.irdiirUy~·.

I gc111cn olan uluslararas1 scrmavc kendi , dc·dctlt:ri iizcrindcn birikimini sagl1yor.

Ortaya <,: 1ka11 wplumsal <,:cli$kilcr halen ulusdl.!''lct aygll1yla konlrol cdi liyor. Scrmayen in sii1110r(i mckan1na en iyi o lagnni saglamak ic;:in u gra~an u I us-devlctin kcnd isid ir; ba~ka bi r glic; dcg iI. ( i - 7 toplantilanna ulus-de,·lctlcrin iktidar "-adro-;u k:nil1)1W \C ckonomi ilc il!.!.ili ortak "-ararlan almaya <,:ali~1yorlar. I lcr ulu~al devlet .. ulusal sl.!nnayesinin .. yolunu temizlemeye <,:a I 1~ I)'OJ'. '"Kiin.:sellc~1111.~11in lutucu idcolojisinden hckle11chilccck ola11111 aksi nc G- 7 i ~a.damlan , b~'t) Uk ::-irkctlcr ycineticilcri vcya dcgerli kag1t Pl) ""alan ndaki i~lemcilcrdcn olu:;;ma1naktad1r. ram ak~inc (i-7, kiircnin en sanayilc$111i$ iilkclerinin (/\80, Japon;a, /\lmanya. Bliylik Britanya. Fransa. Kanda vc italya) dcvlet ve hii"-Lilllt'l adamlann111 vc yi.iksek biirokratlann111 ) Ilda iki kez bi!· ~\!"<\v;i =""lmt•<:irl ir -R11 · ····- ..- ·--··· politik toplanttlarda foiz oranlan he lirlenmektc. kamb iyo li plcri gci rii~U l mcktc, finansal spckiilat(irlcrin bahiskri nc kar~rl1k ge len tah111inlcr ;aptlmakta ve dolayl1 yolla scnnayenin harc"-cti. <:ok karrna$1k bir soruvu basit, J

••

"Kiireselle§menin tutucu ideolojisinden beklenebilecek-. olan1n aksine G-7 i,adamlar1, biiyiik §irketler yoneticileri veya - piyasalar1ndaki degerli kag1t i§lemcilerden 01u,mamaktad1r.

Tam aksine G·7, kiirenin en sanayile,mi' iilkelerinin devlet ve hiikiimet adamlar1n1n ve yiiksek biirokratlar1n1n y1lda iki kez bir araya gelmesidir.

Kurtlar sofras1nda kavga her ge~en giin k1z1§maktad1r. Ulusal kavgalar ve milliyet~ilik art1yor.

Uluslar1n e§itligi degil, ABO emperyalizminin hegemonya kavgas1 gii~leniyor. lc$tinnek gcrekirsc. G-7'nin klircscl piyasa larla baglant rl1 devletin, clcvktlcr aras1 bic;:i rn i oldugunu soylcyebi I iriz. " 3 2) " Kureselle$ n1e" id eolojis in e go r e insanhg10 1n ile rlc1nesi ve rcfah1 "kurcscllc$menin " gui;Icnn1csinc baghd1r.

Bu tczle ugra$rnaya gerck var rn1'! Sosval harcamalarda (cgitirn. saglik, r;ocuk bak;rn1 vb.) yapdan k1s1tlamalar, ozelle~tirrne f1rt1nas1, ezilcn leri . eskisinden daha faz la yoksu llastir, ll11$llr. 1$s izlik t(im d(inyada artmt$ltr ve h1zla i$sizlcr ordusu bliyliyor: "Sadccc J\ lmanya' da otomobi I sektorlindc 1991-1995 aras111da bir yrlda iiretilcn arar; say1s1 ayn1 kal1rken, bu slirc ir;inde 300.000'dcn fazla istihdarn yok oldu.

Her yd Volkswagen'de 7000-8000 i$ten r,: 1kan liyor.

ki~i

1995 mal i y rl 111da Li<; elev Hoechst, B<1ver , vc BASF ~ i rkctlcrin in tarihindeki en yiiksck karlan kay11lara ger;ti. Arna bu $irketler ay111 zarnanda A Iman ya' da gec;:en yt llarda 150.000 ki$iyi i$ten r;1kard1ktan sonra, perso••cl insfiycsinin clcvarn cdecegini av1kliyorlard1. ... rransa'daki IBM'de c;:alr$an 14.000 Ucrct liye 1994 'Un yilba$mda ~oy l e bir tcklifte bulunuldu: Ya maa~ kesintisi , ya da 2.000 ki~inin i$1en r;1kanlrnas1. Gon iill U olarak hepsi rnaa$lann111 onda biri nden vazgec;:ti. 19911995 aras111da IBM i$c;i rnaliyetkrini iir;tc bir oranmda dii~iirdii vc 122.000 ki$iye r;1k1$ vcrdi. "~ ··Kiircscllc~mc .. dcdikleri $CY halklann refoh1n1 artt1r1111yor, tersine yoksul ve zcngin aras111daki c~i tsizli g i bliyiitiiyor:

84

'

Eyliil - Ekim # 8

f $fi Miicade/esi

"Bu s[ircc;lcri yayg1nla$t1rmada en c;ok gorcv ahn1$ olan Di.inya Bankasi dahi bunu ai,:1kc;a kabul ctmektc: ·Olkelcr araslllda oldugu kadar farkli bolgeler aras 1nda da olan e$itsizlik, dunya ck on om isin in ha11n say1 I1 r hir karaktersizl igi olmaya dc,am etmcktcdi r' 'Gc lccck y1llarda zcngin lcr ilc yoksull ar arasmdaki C$itsizligi ni n daha da ar1mas1 yoksulJug un :;; iddct Jcnmcsi i;:ok muh tcmt:l dir ( DCmya Bankas i J 995 )"~ 3) "Kiircs cllc~n1c "

Jann d<l % 8(J'den f':l/las1 bu iilkelcrc gi11ncktedir (Vilas J994b: Diinya L3ankas1, 1996). Bir boJgcdcn digcrine ka) da degcr bir degi~im gostercn cgitim. tcknoloji, rcfah vc iirctim dlizevJeri de bu ) 0Q1111 vc ......ttiderck ;wdan fork1 "' ~ y ai;1kJamak1a \ 'C klircscllc~111cnin aul d inami gin in. tiirclc:;;lc$tirmck bir yana, a)·k1n l1klan ar1 1n11 ak 0 Jdut1unu "t)stermi:ktc,::,. dir." 6 UlusaJ dcvlctlcrin bu1juvaJa n hem kcndi ara lannda ki\r k:1vgas1 yap 1yorl ar, hem de onai< du~mani a n oiw 1 c111ci<.y iit..:n.: kar~ 1 biriik yap1yorla r. Ne Cil kc i<ri ndc, 11c de Di ke d1:;;1nda e~ i t ! ik yok: ulus dcvlct lcr aras 111daki c,:c Ji ~ki her gcc,:cn g(in bliyli;. o r. K1sacas1, Sill Ir mlicadclesi lilkc d1~1nda da. i.ilkc i<;:inde de dcvam cdiyor. ~

tcorisi, uluslann birJikteliginin vc ~1kar ortakl1gu11n a rtt1g1n1, uluslar aras111cl aki C$itsizligin aza lch g1n1 iddia cder.

I lalbuki durum tcrsidir. Kurt Jar sofras111da kav••a her 0b c•·cn °lin k1z1smaktad1r.

Ulusal ~ y ~ ' kavgalar vc rnilliycti;:ilik art1yor. Uluslann -l ) " Kiircscllc~ rn c" idcolojis i, dcrnokc~itJigi degil. /\HI) cmpcryalizminin hegcrasinin chinya~· r k:q>sa yacak bi i; imdc monya kavgas1 glii;:lcni) or. Diger cmpCI') a list c v re n s c II c~ t i gi 11 i , a r 11'< t ii 111 so r u n I a n n odakJar <la bu kavgan111 ii;:indedir. Emper- dc n1okrasi c li~· lc \ij/iilchi lcccgini soyll.iyor. yalistler c1.ilen ulkcJcri her yondcn bask1 altma Bu soylcncn de yaJandir. "Pi) asa olrnadan aJmak ic;in yan$ 1yorlnr. UJuslararas1 kurulu$1ar dcmokrasi o Jmaz") anli~ go rii~ii yine sahncdc. eJ iyle (D[i11ya Bankasi, Di.inya Ticarct orglitl.i) ·· Kiircsc Jlc~mcc i tcz" bu dii$[inccy i si.is Ji.iyor. ezi len [i lkclcrin u Jusa J ckonom ilerin i kend iJer- vitrinliyor sadccc. Onlara g6rc "k(ircsellc~mc" ine bagJ1yorla r: ckonomik hunal11111n foturas1n1 dC111yaya yayd1yor. ) ani piyas:1 her yerck tek cmck<;: iJerden c; 1karta11 kararlan daya11yorlar. a Jtcrnati f o Iuyor: pi yasa giic,: lend ik<;:e A l"3 D .. !3ir 13MKP (Birlc!;imi:;; Milktlcr KaJk1nm<l emperya li zmine bit;ilen ro l di.inyaya Program1) rapo runa g6rc, 1960 ile 1989 demokrnsiyi yayma gorev i o Juyor. ABD'n in arasmda zengin iil kc lerl e yoksul iilkderin emperyalist yayil 111 acd1g1na. dcmokrasi yaydaras111daki gclir diizcyi fo rk1 iki kat artm1 ~t 1r. mas1 diyorlnr sahtckarca.

Bu yilJardan ilk indc. diinya niilusunun en zengin %20's ini n ya$ad1g1 Olkckrin orlala111a ge Jiri en yoksul 'Yo20'sinin ya~ad 1 g 1 Lilkelerin ortaJama ge Jiri nin 30 kauyke11. 1989'da fark 60 kata 91km1~11. (8MKP. J992: 85-86). Bu y<>nclcki egilim dcvam ctmcktcdir. Di.inya Ba11kas1 ·111ii ) vk5ul ~dbti: cttigi ; ~ lvp: tiilt(!Ci dlinya 11[ifusu11un yans111dan fazlasm1 temsil i:den -yani ki~i ha~111a onalama gclirin g[i11dc bir doJann alt111<la oJdugu- [ilkclcr, di.inya iirctiminin %7's ini clck cdcrken, dii11ya 11i.ifusunun °/o8'inc sah ip o Jan :1.cngin iilke Jer dli11ya lirctimi11i11 yakla!;i1k 0/o8S' iyle vc diinya ticarctini 11 yakJa~ 1 k o/o80'ini -bunun d<1 3'tc 2's indcn fazlas1 gcli~ mi ~ Ulkeler aras 111da yapilm<lktacldc cl mck 1eel irlcr; doJa ys1/. yabanc1 yat 1n m85

j~qi 1l1iicadelesi

Eyliil · Ekim # 8

ckdikSonu~ "Kiireselle~meden ba~ka bir kri ~~~in. "cndi <;1kar" KUresel le$mC" bir lanna dokun111aya11 yol yok" ~eklindeki yaland1r. i<;inde yanor111lar ol111a!'1 bir "globalizm" propagandas1n1n $ad1g11n1z dUnyada ''kii,"ana, hu kcndikrini rescllc$me" sUreci yaamac1, anti-emperyalist kar~1 koruyan bu1:juva $anrn1yor. Ya$ad1g1m1z demokrnsisi bik g.criyc ~1k1~lar1n tem_ellerini ortadan $ey, kapitalizmin ulusdo!!ru !.!id i.\'Or. !\ 1-3 D vc kald1rmakt1r: l~~i s1n1f1n1 , lararas1la$mas111m h1zla Avrupa dc1nokrasisini11 art1nas1dir -ki bu sure<; emek~ileri alternatifsizlige 11 Eylli l sald1 ns111da11 kapitalizmin ilk geli$im ikna etmeye ~all~makt1r. ch.:<•isi m So nra )'asad101 'J ,::t donemlerinde ba$lam1$, b1rnkal11n dcmokrasin in "Kiireselle~me" ve onun tezleri tekelci d<"inem le birlikte bir s19rama yapmt$1tr-. .vav 1lmas1n1, bu1:juva bir efsanedir, ama s1n1f demo k ras i11 in ala r11n 13uglin de ycni bir s19ramucadelesi' emperyalizm darald1g1111 gosteriypr. ma il c kar$t kar$1yay1z.

Empcry<1 l i~t dcvlctlc r ger~ektir. Boyle bir ger~ek " KUrcsc 1lc$tnC" argiic,:1kard1k lnn "anti-teror olmasa, "kiireselle~me man lanyla birlikte gUkanunlarla.. i~<;i s1111 f111 nUmlizlin burjuva ideyalan1na" ne gerek var? ydlard1r zorla kazanolojisidir. "KUrele$en" d1klan clemokrati" hak$CY dunyam1z degil, lann1 buduyorlar. istcdiklcri ki$ikri . ulusal neolibcral politikad1r. E1nperyalizm ktl1k direni~ lirglitlcrini tcriir listclerinc allp. tedegi$tircrek dcva111 cdiyor. rorizt.: ctmcyc <;alt~1yor!ar. 8u1juva yasalanna " Kurcsclle$mc'' idcolojisi, c1nperyalist bile sigma) an b7.el mahkcmclcr kurup, kapi- lilkelerin ekonomik-politik-sosyal yapdann1 tali1111 kar~1tlar1111 yargllamaya haz1rlan ryorlar. diger Ulkclcrc ka<;tn 1hnaz tck ornek olarak Bir la$1a iki kus vuruyorlar. Hem radikal din- sunmalanntn ad1d1r. Aynca, empcryalist uluse ileri cl i/.gi 11 lcmcvc c;a lt~1vorla r. hem de "yeni fi~, ....,, ."' sanki bLitlirl - - ., 1p11Dr;n;,, . ... .. ~""'"""'""";t,. __ .._.,,. .. .., ....... r.,t,,,, Y''"""".. ,••••••, bi r diinya olanakil" diycnlcri kontrol etmeye ezilen uluslann c,:1kan gibi gostcrilmesidir. vc diizcnc gc lcbi lccek anti-kapitalist tchlikeyi "KUrcse lle$meden ba$ka bir yol yok" $ek lintinlcmcyc ugra$1yorlar. dek i "globalizm '' propagandas111111 amac1, antiOrnck olsun diye soylcyelim. /\BD'nin emperyalist k<H$1 c; 1k1$lann temcllcrini ortadan ycni "yurtscvcrlik yasas rna" glire r:B I, birey- kald1nnakt1r: i$<;i s1t11f1111, cmck<;ilcri alternalerin ()zel ya$a 111l ar111 1, bil g isayarlann1, tifsizlige ikna ctmcye <;al1$makt1r. okuduklan kitaplan izleme hakk111a sahip ''Klireselle$mc" vc onun tczlcri bir efsanedir, oldu. Bu yasan 111 2 15. vc 50 1. maddeleri eski ama srn1f miicade lesi, ernperyalizm gerc,:ektir. bu1:juva demokrasisinin "ki$ilcrin ozcl ya$atn- Boyle bir ger<;ek o ln1asa. "kiirescllesme lan111n dokunulm<vl1g1 an lay1$1111 ·· c;igneyip yalanma" nc gerek var? gcc;iyor. Klitliphandcr, kitap<;dar, kimin hangi kitaplan okudugunu FI31 bildinnek zorundalar.

Internet ~irkctlcri. cv bilgisayarlanna i$1emni$ Notlar: elektronik postalara ula$abilecek olanaklan I. Jesus Albarrncin. Pedro Montes...Ernest Fl31'ya ki~ilcrin habcri olmadan sunmak Mandel'in Marksizmi ... Ya7111 Y<1y111ctl1k. s.79 /Onmdalar. i ~r·· ..klircsdlc$en" diinyam1zda, 2. A.g.c .. s.89 dcmnkrasi yani dcrnokrasisizlik boyle yayll1- 3. "Ozl!iir iinivcrsilc Forumu ... Say1 I. 1997. s.74 4. I lans-Pctcr Marlin, 1larald Schumann. yor.

D~111okra s i

~

~

~

I

,

.

·- ~- --

"(jlobalk:~mc Tu7A1g1". Omit Yay111c1 ilk, s. 126. 131,

132 5. "Ozglir Onivcrsiic Forumu", Say1 I. I 997, s.67 6. A.g.e., s .6 ~

86

···I" •nde YtlJllUkttl olllllfa.• ,.,,,,.,,

[Dlnlllnea E11u171ayolUll'l• t.n1l11111/, son 4erece yetenli ve

JI""" llllllt de ob11,

6e11ce llqiltlm111 e•.l•elllll lfl-

1'l7'4e11, If Sav"f M•emhlden y11 "" llerle11•gl "lllr

~u

dl11e.U•

"""" lnelltlL•. B11gll11 yenl 6lr ~llfi,

lkl•cl ve (/,M11cll E•ur•ayo1111llerl•

1l"'1ltan•r••• llllsyo•a"" 1e1'etle1tlrecek 6"fla "''"'' kl11Ue yol&... B• •lrai dtlllWfd l'ln IW1'dM llq yil dd•

e•

u1llltblz ~q..,. 1ereklyor.

Lev Davldovl, Trotsliy Siirgiin Giinlligli, 25 Mart 1935

FiyatJ: 2.500.000 TL. •