Im10 2

• Yerel

se~imlere

yerel ittifaklarla!

• Alternatif bir belediye program• ve ge~i§ talepleri • Lula'n1n bir y1l1: Post-Leninizmin iflas1 • K1br1s'ta

~oziim

nerede?

•

• Tiirban tart1§malar1 ve siyasal Islam

Deak· ~ubat 2004

•

•

•

ICINDEKILER ?

Hu sa\, 1da11 notJar ;\KP'ye

kar~ 1111 Licadclenin

anahtari : s1111rpolitikas1

Sosyalist bir belediye program1, ittifaklar ve 2004 yerel

se~imleri

Ycrel ~c<; i1nlcrde c1nck<;ilcri11 altcrnatifi iry in b i r l c~c li 111 1 E1nck<;i ha lk111 yiircginc hi tap c1111ck So.,~ a li"t bir be!ediyccilik progra1111111n ilkelcri. U/11/.. De[:ir111e11 K1br1 s 'ta <;t)1.ii1n ncrcdc'7 - Cen1 i<tke1u/er Siyasal ls la111·a ka r~ 1 1niicadclc: Ci had degil s1n1 f sava~1 - Seli111 Karli Kad1na ··~cni"' -;ald1ri: "f iirk C insiyct\·i Kanun Tasans1 - Fato~· Hac11•e/io.~/11

9 12 16

20 27 36

S1n1f miicadelesi Rah<;elic\ lcr J>'J'"J d i rcni~i dcncy in1i 2-l ,\rahk.ta hcki1nler \C saghk c,:ah~anlan 1niicadclcdcydi lh11:j uvazin i11 <; 1k111az sokak lan: Klirt snn111u vc cczacvk:ri - .~iar J?i~·va110[:/11 ~1ara~ katli;111111111125. yildiinli111ii -Ali111et ('an

-13 -l6

47 50

Avrasya'da gelismeler , Saclcl;11n sonra:-- 1 lrak

di rcni~ i

- Rana D11111a11 (.CIH:\ l'C ~~utabakat l. 11 1 11 gcr<;ck dogaSl (; [irci~tan ~cc,:i1nlcr i 11i ;\131) kaLand1 - Reylla11 <;ak11· I laiti .dc ~i,<lh . i kiilclcri n de\ rirni: 1 00 ,vii sonra lhc1ih ;1'd;i I 11lil

hi1~1·1 1 11, 11111 11

h11

1

57 59 62

iii

1'{1st-l .L·nini1111in i lla:-1 - S1111t;11r Sa1•ran

6-l

/.y{'i .11iicat!elesi lk1 . \~Iii, l'o li li~ Di:r)!I ( )1:;1~ • Suhal 200.J Sa11· . I0

.

'-;ah1hi 'l' '-'onunlu Y.1111~kri \ludiiru. )iar Ri~1;11h1f!l 11 . . \d1..:' : R..:~;i1h..:1 \la llal k'i. :\dli~c . \r~ a, 1 ~ Soka~ . l\o: 22/2 1\ da11a. ,.,,·h: htlp · 1sci 11 111<.:a<kk~i 11..:t. c-pu,1<1: posla u isl'in1u..:adcksi.111:1 l\<1 ~~ 1: K a~ llan \ ·la1haa1.:il 1I... l"opkap1· h1.111bul I c I o. 2 12-6 I 23 185 l>aJ;!11111i. l·.1!..111 \li:d. <. 1ha1:lar Bilgisa~ar Ya~111l' 1hl.. :-icr1i~ Sau 'l' I ii: I.id. ~irl..1:11 0

ar••• I ill'ki)c 200-l yil 111a. O<; tcn1el !> iyasi konunun <1fr1rl 1C: 1 alunda !.!.irdi. Bunlardan birincisi ·rurkiiili ha!!ln1111 11n 01ura11 K1bn" 111e.'i.:'n i 11 /\ 13\,, i.: ii\, ,cl ,,_ ,__ -;i.:lc-..i. bir digcri 28 l'vl arl'ta yapllacal,. yert'I se~i111li.:r \·i.: sonuncusu. ba:,;1111 K c111ali:-.tlcri11 <;cktigi.

1\" P'yc kar~1 ~ liriiliilcn 28 )uhat<;1 ka111panya.

Birbiri11dcn bag1111s1z ohna;. an bu ii<; konu. l !jr,;i \fiicade/estnin clini7dc.!ki <;a\. 1~1nda b1.:lirli .\ onlerl' k: l'IC al 1nl\ or. . 'r'crc l sc<; in1 li.:r TO rki~c.! sosyal ist l1.:ri ve KOrt li;ucJ...cl i ac,;1:-.1 ndan. ozel l c~ t irnl\.!C i. }'UllCI i~in1c i bi.: lc..:diycci I ik a11 lay 1 ~1na altcrnat i r olnrak . e111ekte11 ) ana. halk lann kard e~l i g inc dayanan. sosyalist bir hc lcJiyi.: lcr progra1111n 1n k itlc.! lcrc sunni<1 f1r'atlann1 yaralt1g1 i<;in bii~ iik i>llL' lll ta~1yor. Ancak iilll'llli bununla $11111'11 ch.~i'!,il. nuc.lin bii\ iik bur.jtl\ a1i11in <;1karlan dogruhu-.unda i~<;i 51111f111a tlilur-,u1cn !>aldiran J\ KP hiikli1110.:1i kar~1\111da tck i.:tkili 1nuhak·fcl gcrici 28 )ubat ccphcsi. 1$<;i -.11111'1111 11. diizcn i<;ine s1g111a) an. anli-kapital ist 111uh<1lo.: li.:1ini bir an C\'Vl' i in;.a o.:ln1i.:k gl'n:ki) or. l 'iti.: . has'. a111n 11 111 konusu bu : J\ Ki>\. i.: kar~' 1 s1111f politi ka:-. 1. l~ lb..:lti.: bu pnl i1 ik;1 S1lyul 1..:1ni.: llcrde i11~;1 i.:dilt'!l lt'I.. Ynkla~an hcled i:c so.:1; i1nlcri11 i bu 'i1:idc ~0 111ul bir f1rsa1 o l~irak di.:Qerli.:ndinnt'k gi.:rcl,. iyor. 'i'crcl :o.c<;in1lcr dos\as1nda i lk \a71. f sri \/iic1ulc:lesi nin. bir siircdir \ <lr olan \C sa\ lian g1dL"rck ;inan ~crel iu it~1"l:-ira na~ll ~akla~llg 1 n1 orta~il ko~ u~or. ikinci ya1.1 i~i.: ~l'<,;i1n n1a liyctlt'ri11dl' t'llH.'kt;i kitlclcrc hangi talcplcrlc ula~ 1 hnas1 gi.:ri.:ktigi ii1.cri11c Gc<;i~ Talcp lt.:ri dogrultusu11clc1 i'>nl' rilt'!'dt' bu lurH1\·or. l l fuk l) cQi n11e11 ise. , hi.:l..:d ivcn . in sos .,·ali sl tc1nc.! ll i.:rd<.: -\ ii11.:1i111i 11in han~i ilkclt'r liLcrinc otu ruln1as1. na::.1 1bir bcledi\'c prngr:i 1111111 n sa vu nu hna:, 1 ii;;erinde dunl\ or. l~u -;a,. 1da K1bns·1 clc aldr!'.'!1111111 ,\ ukanda hchnn1i~lik . c·c1n I-;k.:ndcr ya71'>111da. bir siire 1)111.:i.: ..~er!.!. in bir ~c~in1 .' asa\ ._ ' .. ;111 Ku1c\. K 1brrs' 111 ~<.' lvc..:g i 11i11. -,c.,-i 1111 i ~ parlcn1i.:n1cr l..:r tara 1'111da11 dc.C!. il . 1\ nkara 1araf111dan bl·I i rl..:n iyor ohnasr11111 ~arc 1 111g 1 lcza11 ortaya koyuyor. Annan 1'!<111111111 da 111 ~· " c11 1 ~oru 11 Ian <;/)7111eveci.:Qi. . " K 1bns'111 k urlulu~urnrn ancak. b i r li.:~ik vc snsyalisl lt'n1cllcrdc olabili.:ci.:fri bu sa' falarclan bir kc; daha \·urgu. la111,or ~cli111 K,1rh. i~<;i s1111f1111n b;1g1111,11 1;1karlan lc111cli11dl· :o.i\ asal lslan1 ·a nasd kars1 kn\ uh11as1

-

-

-

-

-

-

-

~

-

-

-

-

-

-

-

'

-2-

ucrek1i<1 ini irdt:livor.

Gene Ii itibari,·Jc i)1iindc •~e,., J ric i bir ak 1111 olan siyasa l lslan1·a. c1npcryal i11nc. ·rorki)·<.: siizkonu ~u olunca K cn1aliL111 ·c- ildlin ver111cden ka r~r l-.:oy111ak. ancak nc.!l bir prognun tl.!1nclinclc vc tloQru laklik ad1111larla n1U111klin.

Fato~ I l ac1vc lioglu. Tlirk Ceza Kanu11u·nu11 erkckcc.cn10.:11 k;irakterin i gozlcr on line scrivor.

K anunun bu ic;eriginden s1ynlrnas1 yolunda alternat i fl er 011<l\, a kO\'ll\'01'. .

S1n1f 111Ucadc lesi sayfalannda bu Sa} 1da.

13ahc,:elie' ler 11·1· r·11 in ta~eron i~i;: il c ri11i11 di rcn i ~i dcgerlcnd i ri Ii yor. Ayn ca sag I 1k c 111ckc,: i Jeri 11 in i~b 1 rak r nn ey li.:n1lcrinc katilr111 ~ b ir c111ck<; i arkada~11n !Lill i7lcn i 111 lcri bu rad Cl ycr al 1yor. $iar Ri~vanoglu yaz1s 1nd<1. son diinc111de Klinlcrc yiinclcn ~a lt11rrl an . D 'f'iplcrin c nakillcri \ c \Vernie kc Korsakotr hastalann1n tckrar cc1acval111111as1n1 dl'gerlendiriyor. !Vl arn~ lcrint' ka1lia1111n111 25. .\ il1nda. katlian11 bu olava . 1an1khk etn1 i~ J\ h 1nel Can ark ad a~ 11111z111 ka lc1n i11clc11 ol...uy abi I irsin i1.. /\\'rasya'dan <;c~itl i ge li ~1nclcr i 11 clc a1 1nd1g1 dOS\'an 111 ilk •\'a1 1-;111dn Rana f) u111an. Sadda1n ' 111 • ' akala11n1<1s1n111 ard 1nda11 lrak diri.:ni ~i nin olas1 scvri li1.c.!rindc duruyor. Re) h<1n ~·ak1r isc Giirc islan · da son donc111dc ya~ana n olay Ian. J\ 130 vc Rusva · n 111 Kafkaslar iizerinclcki hc!:,1.:n1onya 1niicadclesini de g()z oniinc alrak clcgcrlcnd iri\ or.

13u "a) 111111 so11 ya7.1s1. Rrt'zil) a' da 25! 1ll1k bir tarihi olan kit li.:scl i~<;i partisi i>T"nin. ikt idara gc ldigi son bir y tl ic,:indi.: neo-l ibcrnl pol itikalann uygul<l ) 1c1s1 llal inc ge l1ncsi iizt'ri nc. Sungur Savran 1araf111dan kalern e al111d1. 13u siircc:in Marksist tcn1cllerde anal iz edilrncsi. ay111 1-anH111da. p·r dc11c.!yi111ini tcori lerin e dayanak gostcren post-1.o.:n in i .on tara ftarlany la da hesapla~111ak anlan11na .._!.!Cli\., or. 13u 011en1li konu. ., ·azann dcQcrlendinnc~ini de u;;un 1u1111as1111n hakh hir gl.!rck<;l'<>i olarnk !.!Orl'rln1l·li.

13i'iylccl' i~'('i .\'fiicade/esi'n in bu sa: 1s1n 111 da :;ayf'alan du l 111u~ oluyor. (je<;cn say1da i lk bolii111lcrini ) ay 1nlatl 1g1111 11, iki ynz1 dizisi. "Lln ivcrsite iizcr inclc 111ih.:ade le" vc "l·:n1 pcryaliz1n b itti 1n i')"nin son bo lOn1leri11i !.!Clccl.!k snv rda oku\'a, bi lirsi niz.

200 I ~ !1111111. i}t;i n1licadclelerinin diin~ a <;ap1nda a1!111111na ~ahnc ohnas1 clilc!!i\ .. le. b

~

-

-

-

-

.

-

~

-

-

~

-

l!f{'i :'v/ii ca<le/esi

.

I.y ~· i J\ 1! ii catIeI e.,·i

Ocak - .5·11hat # IO •

I~ '1:i

M iict1 tiel es i '11i11 g ii11tie111i

••

' I

•

I I

I

Yiiksck :'\skcri Sura ·11 111 kararlanna scrh ko\• Yaklas1k , hir "'. iincc. 1\Kl"nin hlikii111ctll!• • da .\.1i li Ci ii ,·cn li k l<urulu'nun ayr1ki bir •' !11 doldu . \ ,1;1r1 "'• 111111 so11u11da isc bu 111as1 parti \C hi'lki'uncti. ) l' l'cl ;;c(; i1nler \ Cs ilesiy le callklann1 k1s1l la1na iirncklcrin(k' '!.!iirl'ild iit'.li ..;c<;111cn iiniindc hir :cni -.111a\dan gc\ecek. Se- gibi. (icnclkun11a: ile a<;1k(;a kar'.;-1 kar:;;1) a 1;i111lcn.: :akla:;.1k iii.; kala. 1\KP' nin poli1ika- gclnic: i sc<;tigi anlar da ollnu~tur. l~iilent lal'l11a c-,as n111haletc1. clc' let ka1111da11 \e 28 Ar1111;' 1n ba~ta : ara111g1 \Orban kri1i11dc ya da $ubat · 1 1ek r;1rl;11naya \'<li 1 ~a 11 "s i lahs11 kuv\'Cl- son olara k ,\ !atiirk ·On n 1a rc~a I k 1ya let i ndck i ler''clcn ka'• nak In111 •\'Or. l3u 111 uha le let. son 1nu rcs1ninc tcpk i glis tercn n1i l ic1vckili l<u tlu hi<;bir bii;i111dc i~<;i vi· 1:111ck<;! ::?ni!1:::·:n p.::r"- ,ii:iy1nda oldugu gihi parti ) ii11e1i1ninin frcnc pek1ifi11dc11 elc ahn1:or. l 'sas olarak . "de\ lctin basnHI\., 1 II'. !.!llll !.!iirdii0,ii anlar da. :'\ill<\\ cl. ._. ..._ .... ;iii \'lkarlal'I" ii1crincle duru: tll'. ():l e: sc. ,\ l(P ..i\l<.P \ asla11d10.1 i '>la1nc1 \)r!.!iil ' L' i ahana !.!On" .... .... hlikii111ct ini11hir ) 1ll1k icn1a1111 111 hir bila1H;os11- dc111c ge tirdigi <;c ~ itli tcdbi rl cr ;1racil 1Q.1) 1<1 11u \ 1kar11u1 11111 \ 'l' c1i lc1ilcr a<;1s 111da11 nasil bir ) aran1naya <;al1~ 1 nak 1ad1r. '{()K 1art1;; 1nas 1. politika i1lc111ck gcrcktiµi -.orununa hir kc1 da- i1na1n I latip <;1k1...,lilann ko11u111u. I ('1 1~1 -rA K ha diinnicnin ta1n z:11na111d1r. 13u gcncl politik vc Ku1"a11 kur-.lan. bu tlir kiilliircl politika dogrull u c1111:k<;i s1111fl ari 11 bak1~ a<;1s 1nda11 tirnck leri ndcncl i r. clogru bi <;i 111dc he: i rll!1111H:den. yak la~a n hclcllun;1 kar$ il1k i:;;<,: i s111 1f"1. kcnt vc k 1r cnH:kd i yc sc<; i1 11lerindc solu11 nastl bir politika izk:- \.' i lcri. yoksu II ar vc I< ii n lcr kar:;;1s1 nda. bO1ncsi gcrcktiginc ili:;;kin dogru bir hat bclirk'- tiinii) le burjuva7inin politikas1111 ~ii\1ncktcdir.

1111.:k de olanak ..,1zd1r. l:;;<;i s1111f1 ''-' 6tcki l,"al1:;;anlan11 111i·1cadcle) i i\K l"ni n politik str<ll1.'ii..,i . 1l.:111clde Rcl~ih giinde1n inc ala11 (irgiit It:ri nc. be I k i de s.:'; i I 111 i:;. l'artisi 'nin 28 ~ubat 1997 ,.c crtcsinclc y:1<;:a- hiikiitnel lerdc bugiine kadar gi\ri'lline 1ni$ bi r d1 0,1 1;.;1,1kellell koru11111;1111n .\ ii111cn1l cri n1crinc sa ld1r!.!a11 l1k la .\'an11 \'cnne ktcdir. l'rolc1ar\'an1n ' . in:;.a cdil111i:;-1ir. I liiklinl1.'llc oldugu bi1 : tllik 'e kent .\ oksullar111111 iir!.!iilsii1. is..,i1. scf~llet ' c ' '\tire ho\ unca. kendi-..inc kars1 olduQunu bildiQi yoksulluk il,"indc )<1-;-:1:an kat111a11lari11a sis1c.__ gih,:lcrc kar~ 1 '.->cl\'lllln1a tcdhiri olarak hiitO n pn- n1a1 ik hcrhang i hi r (1l u111lu pol i1ikay 1 d1:;;lalitikas1 111 c111pcryali/1l1 l! biat vc (kcndi dngal yarak sadccc ' ·i slc11ni ilay 1r" jestlc ri y lc k1rintahan1o lan ~1(: si i:\I )'1 11 •\'a111 '> Ira) ·rorki\L"n in lilar u1<t1111ak1ad1r. I .1nck<;i kii) lii li'1gc kar~1 • Ba11c1 bi'1\. iik burju' a1i-,j (esas olarak IC SI - k end i" i 11dc11 i)nce k i h ii k ii 111c t Il! ri n taarruzu nu . ·\I) ) ilc s1k1 ili:;;kih.:r tcn1clindc -;.ekille11- dcri11lc:;.tirerck sOrdi'lr111ek1cdir. J(i'l rt soru nunu dinni~1ir. l'S I( ilc ili ~ki l cri 11 i 11 takti k nlarak \ C harekctini i ... e hOt ii nii\. le !.!iir111e1 liklc11 scrtlik V<; :-"C l'i r·cki ., l111c C\'rck'ri 1cn1i 11 indt: !.!.c linck tcdi r.

I:1n pc rya Ii 1.1nc bi at poli1ikas1. hic;:bir .' iirl'ltiildO!'.!ii ..,ii\. lcnchilir. I 'rdn•'an ve (iiil'i'111

:a

~

a:

-'

-

-

.

.

;

~

~

.

~

""

-3-

.

l~ ri

Ocak - .5uhat # I 0

.vliicarlelesi

"u-:-"u: a : er b1rak1nayacak "aclar <;1plak11r. K 1bns sc<;i1nlcri so11ras1 gcl i ~n1clcr. hlikii111e1in 1\KI'. "cndi nclcn iinceki hlik01ncl gibi. d1~ roli - bu alanda da (dih.katl i bic;i1ndc de nlsa) /\B'nin tika: 1 1\Hl)'yc. i<; pnlilika) 1 /\ lr )e. ckn- cltin1c11 su,·unda .viiri'in1eve istckli o ldugunu 110111i) i isc 1rv11:·:e hava lc ct 111i~ bir gorUnlirn gi5stcriyor. Sc<,:irn lcrdcn sonra yazcl1g1 yaz1da <;i1 iyor. /\L~I) ile il i ~k i lcr. clbcllc I Mart"ta Sc Ii 111 Karl 1 ark ada$1 1111z1 11 /~\·; M iicadele.\·; il li"li111c1i 11 l\irk iye.yi lrak sava~ 111 a bo) lu sayfa larrnda bc lirttigi gibi . " dc1nokrasi .. soho;. unca sok1nay1 a1n;11;laya11 011crgesi11i11 1'\H1U ;\KP i<;in ncn:deyse di$ politika11111 bir alt 1ncclistc h.abul !!Orn1en1csi'. le bth. lil- bir clarbc ba~l1 g 1d1r ( bi-1. "Libcrallerin en i sla1nc1-;1. aln11-;.11r. Aina hi<; hat1rclan <;1kanl111a1nas1 isla1ncrlarrn cn libcrali: /\K Parti hiikii111..:1i". gcrekir ki hliklin1e1in polilikas1 I i\1a11·1an sayr 5. Ka 11n-/\ralik 200?). Tlirl-i)c olc;Oiin1.·c ch.:. o,·la1na s1ras1nda da /\ 111) lezlerinin lcri) le ccsur sayilabilccck uyu1n pakctlcrinin • u11ul111as1 dogrultusu11davd . 1. Sadcce arcl 1nclan. uygu la1nada hliklirnct tarn anlain 1y la 1\ I< p·nin. kii klcri l sla 1nc 1 harckcttc olan U\k uva vatrn1st1r. 1\na cl ili ci!.iti 1ni. ana dilindc c111 pcrya I iz1n yan lr s1 hi r yay rn. i$kcncc. gtisteri vc parti nitcl ig iylc snnuna kaci ['1 vc bi r ) 'lirU,·O . ; •s OZ" iirl ['i ::> dar .!.!ll'- cni lc1ne\'ccck hi r dizi ba~ka alanda u: u111 ya. !.!01.· kan1rl1\,, ordu salan111n dcn1okrat ik hakla.... . nldui!unu .... bu ~c li:;.1nc. \:itcl-ini. ba"la ra en ufiik bir katl-1 s1 oldu. .._.. _ ... . . . \\'ol itz oln1ak lizcrc gunu soy lernek gii liinc; oya~1n \HI) •\Clk ili lcrinin 'f(irkilur. Yani ·1'l'1rkiyc bu1ju,·a,c.,i \()nercnlcri azarlazisinin Al3'yc uygar ve dc. . .

• 111a-.111dan r<.uzc,· rnokratik bir yiiz. kitlclcrc , lrak ·1a biiy~k !'Ork birliKl ..:rinin ba~ 11H1 cop vc bask 1 pol it i kasr de1,·u, al ~t'.<,' ir il 11 1 es i 11e kadar van1 ctrne Ktcdir. Ycni olan. serma'"enili bir di1i iin le111 ;.;on ucunda. vasa iarla uv!lu -~ iik'~ • ,, · ' -1 ~- . . . lan1a aras 111ll O"Ci1 11ct 'cnidcn bas11radah:i n1esal'cni11 \'C buna voru"1.1ar(~;~;,~·::;,'.

• :.:X:-.. ··~ -··· ral- - rki1n·dc 1\l3l).11in i:;.ba!!.IJ olarak iki' iizlOliil:iin ~ but~~uyl, ~·~·-­ daha eta biiyiirnli~ oln1as1!.!:1' i 111.' ,·ardakc1 . Ii k tczkcrcgiiStermi§tir~"'::; },\:.~.~· d1r.

-.. ini 111<.:t:lislen !!C<;innc\ i iili§me'" ... _.,..,· .... -~··~ ..... .. .'. _.. .. ' -·~ :.,,• .";," ba-;.ann 1-;.1 1r. /\111a I Man·111 GOI vc ErdoQan hlikii;\l~I) de' lct i11 i11 bcllcg ind..: rnct lcrini n ckonorn i politika lan da. ·rurkiyc knlay sili nn1c: cccktir. ()zcl liklc ira11 "c1 sava~ bur:i uvazis in i 11 i stCKlcri c;cn;:evcsi nclc. biilli nliya~· i1111as 1 siiz konusu olcluQunda. l ~ rdo Qa n ek iblc iM l·"n in tali111atlarr dogruh usunda bi<,: i111 in..: d..:g il a111a ,\l(P'yc 1-olay kol ay giivcni lc- l c11111i~tir. 1:rdoga11 ~cc; ir n cinccsindc l ~1i1 d1 :;;1 111c' ccc•>i orta' a c 1kn11s11r. Ne var ki. lra11 ·111 biilc;cnin °o 6.5 fa1.la vcnncsi h:ural1n1 paz.arlr k l~ c 11 1 dt'.prerni: le ya~acl1g1 fc lakclin. ira11'<1 her- 1nasas1na !.!Cl i rec ck lcrin i sciv lc1ncsi ne raUn1en. , ha111.:i hliklin1clte\• ken bu konuda bliHinli\• le suskun , bir taarruzun en azrndan 200-1 sonunda"i .\131) ba~kanl1k sci;i111lerinin crtcs1nc kalnll$t1r. "Yaprsal uyu111 tcdbirleri"ndcn i~c;i b1rakil1na:::.1n1 t:crck tirdi!!.ini ~()\, lc1nek 1110111- s-1kan11aya. saglrk ,.e egit in1 harca1nalan111n " iindlir. (), Jc,-;e. .

-,·akin dfi11e1ndc ABL) ile k1s11la111nas1na "adar biitlin c111ck<;i dii~ 1nan 1 ·\Kl' hlikiirncti aras111cla uluslararas1 polirika politikalar ayncn siirdliriil1nektcd ir. d1)l.I) '" '>la cidcli bir sl'rrtli~n1c 1,·1k111as 1111 heklc/\KP hlik On1cti 11i11. ·1·() Si.l\D tckclci burju1n1.·n1ck l.!Crckir. vazisi de dah il. bliyOk bur:ju vazi il c siirdi'ir.\I< I' hiil- li1nc1i. claha kuru ldui!u !liindcn dOgii yak111 ili ~ kilcr. se;;c; i1n enc.si ndc yap ilan. ~ i tihar..:11. /\131)'nin .'an1 s1 ra /\H '\'c . de .\aran- bi'i) Ok bu1juvaz.i11i11 iktidan yitircligi. ba~a 011a 111 al- i1;in clindcn gclcni >apn11 ~ . huna r<1g1nen vc kiic;lik scnnaycnin ge ldigi tiiriinclcn yorurn:oo: .\ ralil- a) 111da Kopcnhag'daki rirvcden lan bliHinii) le yanlr~layan bir geli~1nc giister111ii1a"t'.1 c larihi 1;1kn1a1n1 ~t1r. ~i1nd i . ,\U ile 1ni~1ir. 'lckclci burju\azi /\BD rolitikalan ilc i!r':'"ilcrin diif!ii1n nokla:-.1 Krbrrs ol111u~tur. uyurn. i\B':..: H:elik konusunda gtislerilcn ;

~

,/

~

:-<''

~

~

;

I

AKP hiikiimetinin, TiiSiAD tekelci·-burjuvazisi ·d·e · :·.. dahil, - biijiik burjuvazi ·ile · siirdii_rd.iigii ili§kiler, se9im ertesinde ·yap1lan, burjuvazinin iktidar1 v:~.•i!~~·ili;· ~a.§a_ o.rt11 ve.·~; '.' ::.;;. , k""' l . . . .geldi"i . g .. . tUru•de'1 . v•nl•§layan

ro,,

.

.

~

..

•

··••·•• l

(.

7

• . ••

•

-...

.. ...

.

-

-

.

_

-

'I

-

~

~

-

-

.:--

......

:_

-

.... . . • • • •. •. . -

"'

./

-

~

-

-4-

-

Ocak - !;iu/Jat # I 0

gayrctlcr. llvlF talirnatlan doQrultusunda siirdl'lriilcn neo-l iberal politikalar vc yaprsal uyurn ) asa lar1 dola;- IS i ) la clbcttc ,1\J(P h ii k ii 111ct i n cl c n 1ne11111u11 o I nca kl 1r. l I 11 u tu I 111anJ<1I 1 ki. sc<;:i111 sona crc r cr111c1. hc1n ·1LJSIAD. hern Anado lu senna\' cs ini de 1c111~il . cdi.:n ·rc>Hn. on ) ildan fi11la :-Oren knalis,011 ' hl"rkl"11nctlcrinden sonra tck bir partinin hliklirnct kuracak olrna-;111111 a' antaj lar1111 "tiz . "' iinlinc alarak kollan s1va1111~lard1. 13u tck parti lll'lkli111cti11i11 vcrdigi giivcn. 1\BI> ;-anl1s1 politikalar dolay1s1) la ulus lara ra~1 krcdi 111uslukla r111111 ac; il111as1 \ 'C hir di1i ha:;.ka li1ktii1T111 ctkisiy lc cko11on1in i11 gL\· ici ol;1rak hir ca11 lil1 k yoluna ginncsi . borsa11111 ) Uksc li~ ).!O<;ll'r111csi. ihracall<1 ya~anan art1~. 'l' Urk liras1n 111 istikran 'c rcs111 i en tl as) on raka111Ian111 n dl"r;.1ncsi de burjuvazinin 1nc111nuni;- ctini pc"-i~tirn1ektedir.

Sonu\.· olarak . ilk r\KP hiikii1111.:tini11 baskanr ' (iiil"iin de;- i~i) le ""business friend I:·· (-;cnna: c do:--tul bir hliklirnct kar~1s1ncla. hiitUn i~tcklcri ) cri 1H.: gct iri l irkcn . burju' a1.i 11in hUk iirnc tc u1.ak clur 1 na~1n 1 bekle1111:k /atcn tuhar olurdu. l'l stcli k. unutul111a1nas 1gcrckir ki. burjuva1ini11 otcki has partilcri (li:1e ll ikk· 1\\: .1\P \ 'C J)Y i>) dcrin bir kri1 i<;indc11 gc\111cktcdir. Hu yiizdcndir ki. bcledi) c ->ci;irnlcri ) akla;;rrken. ·rorki)c.11i11 di>rt hir yanrnda. burju,a:1i11in hlilgc-,cl gii\lcri .\KP"nin :-.aflanna iltica cdi ~

' or. na11c1 tekclci hurju,·a1.i. 1\KP kar~1:-.111da tek hir noktada rr..:nc ba~111aktad1r: dini ko11ulan giindc111c ge1 ircrck n.:ji111 i11 dcngclerini zorlad 1Q.1. -> iyasi orta111 1 gc rd igi ;1 11 lanl<1. ()rncQin. /\KP hiikii 111etini gene I olarak dcsteklc' en ·r('j Sl /\I) :<>ncti1n i. 'i'()K , .c i111a111 11:i1ip \1k1~l1lar iii'crindcki tart1~111a11111 t1rrna11cl10.1 dii11c111dc hiikiirneti ··ona1111 gcnncklc·· a<;rk~a '>ll<;la1111~llr. 'i'a da I )oQan !.'.ruhu 111cth "'"· !.!encl .. olara"- hiikiin1e1i dcstck lcycn bir <;i1gi i1lc111cklc hirliktc. -;011 J(utlu ola' 1111 11 ard111da11 ,·enidcn i ... 1i11 nc 1 k11ru111 1<1n1 said1nna:a ha~la11; 1 ;;;1 1r.

Ba1 1c1 bi'l) iik h111juvil1ini11 !\l...:P hUkU1ncti kar;;;1s111daki bir y il li k politikas 1111. "burju\a ) a11lan111 sivrilt111ek. isla111c1 t1rnaklari111 .ki)rlc~tinuck .. <1larak ii1ctlc)cbiliri1. l( 1:-.aca~1. hur:itl\ai'i 1\KJ»)i C\cill'-·:;.tir111l')l'. :1an1a11 /;1111an kullanilan hir ka\ ra1nla ··,\ Jii..diirnan dc111ok rat·· 1a~t 1nnaya <;a I 1~111 a"- tad 1r.

•

-

- -

-

-5-

Emperyalizme ve hakim s1n1flara sunulan kolece hizmetin ters yiiziinde, AKP hiikiimetinin emek~i s1n1flara kar~t siirdiirdiigii dii~manca politika vard1r.

E111pcryali11nc ,.c hakirn srnrtlara :-.unulan b11 kiilccc hi11nctin tcrs yiiziinde. 1\ KP hiiki'1111l·ti11i11 cnH.:k<; i s1111flara kar~1 -.(irdiirdlil!ii ... cln~ 1 na 11 ca 1)ol itik;1 vard 1r. irv1r poli tikalar 111111 i ~c;i \ 'C c1nckc; il eri yoks u ll a~t1 n 11aya diiniik hoyut lan11 111 Al<P hiikii1nct incc sadr k hi~· i111clc uygul:111d 1g 1na ) uka nda dcgindik. Egi t i111. sagl 1k \·h. alanlarda ,.c vcrgilc11dirn1edc cn1ek<;i kar~111 pol i1ikalar oldugu gibi -;iircliiriilincktcdir. l)aha da c;arp1c1s1 . 2003 ) il111da f"Orki) C" nin ihracatrnrn arll~llllll \ 'C b(i~ Jcce cko1101nik bii: li111e~ini11 csas ka: 11ag1 gcn,:ck l'lcrctlcrdc de,·ain ccle11 dCl~li~liir. I l)tJ7 ,·111 ' lc111c l alrnar;1k 100 kabul ed ilirsc. 2001 "dc l(J7 ola 11 gcrc;ck i'rcrct endcksi . 2003 · tc 82 · vc k<1clar ' Llli')rni'r~tUr Otc y"c1ndan k it lcscl i ~i:; i <; 1kar111alar ~01H1cu i5<;i ba;.111a kat1na dcQcr artt 1Q1nda11 . kapitali-..tlcr ic;in iircti111 daha cl;i "-i1rl1 hale gcln1i;;tir. ( i\1 ustal11 Si)nn1ez. 1:·1Te11.\l'I. 4 (leak 200-1.) 't'ani nc ihracat111 art1~1. nc dc canlr bii\.. lirne i~-,i;lik 'e 'oksulluk baJ..1111111da11 i ...ci . \ 'C crnckc;ih:rin dcrdinc th.:nnan oln1u~ dcQildir.

• 1\ 111a bu hiikiirnct i 11 prolctaryaya yiincl ik icra<n111da c~as bc li rlcy ic i nokta. s1n11"1~crrna:c k a r~1s 1 nd;1 uzun \'acledc savu11111as1z b1rakacak tcdbi r Jeri 11dc ortaya i:; 1k ryor. 13u uzun \'ll de Ii yiincli:;-. ··c=-11cklc:;.lin11c .. hii:; irnindc ii1c1lencbilir. /\l(P. bir onccki hiiki'rlnc11c11 dcvraldrgr bir tak1111 tasanlan 1ncclis1cki e1ici ~-ogunluguna ) a::.lanarak yasala~11n11 aktad1r. {)nee. i~\.·ilcrin )akla~rk krrk;. rldrr ad1111 ad1111 ka1a11d1g1 ba/ 1 gii\ cnccleri ortadan ka ld1ra11. ncrcdc;- ~e hlit Un i:;.(,: i lcri ta:;;eron i:;.<; i ko11111n u11<1 siiriik lc;. en 1-:; Yasas 1 kabul cdiilni;;;. bu ;1 rada za1c11 c;ok s111 1rl1 kaza 11 1111lar \!.Ctirn1ektc 01;111 i ..s () iivc11cesi 't'~1sas1 · 11 1 11 kapsa1n1 daha da daraltil1111::-11r. ) irndi :..~ "karnu y(incti1ni rcfi1r111u .. pakcti aral·rl 1Q1\ . . la sadccc bclcdi'' c ili/111ctll·ri11i11 ii1cllc-;-tiriln1csinc hii;. iik bir j, llll' ka7a11d1nln1a .... 1 a111a~la111nan1ak1a. a\, 111 1.a1na11-

-

-

..

.

.

f~·ri

()cak - !)u/Jat # I()

.\I iicafl elesi

da ka111t11;ali;-a11lan11111 gelenl·k..,el i~ gihence- rindc en i'a1la dc111agoji y ap11g1. i:;;si1.lik. ) ok ..,j hi'11C111i·1: le : ok cdiln1l·ktl". hll l'll1ek1,·iler ka1sulluh.. -,cfalc1 i\i1hic k 1vra11an iirg('rtsiit. prole111a111 da a: llL'll i';'<,:ilcr gibi c-.111,;kligi11 kiilelcri t;ir;- a ka1111n11lan vc onlarla i\ i<;e gc\ 1n i:;. hal i11l· !.!etirilinektcdir. l~ u iki \'a'>a. I lirkhc bi<;i1ndc )< l ~ayan k..:nt y oksu llan (siya'i liter' p1olctar: a:-.1111. scncl i ka s 11l a~t 1r1n;1, "alip ik '' al l'l rdc ··varo:;;la r'' nlarak a nrlan toplu111sa l kcdcnt:n (\ c giui k<;c daha ti pi I-. halt: gc ln1cl-.tc si1nlcr) ko11u-;u 11da da hUkU1nct ciddi hi<,:hir ola11) e:-.nck <,:al1:;;1na rcji111lcri 'c her tUr ad1111 at11i<1111 1:;;t1r. 6 r11egin. s..:<;i 1n crtcsindc. !!0\Clll'l'llin .\OK cdilinl·si sonucunda alo1nizc yok~ul ail..:lcrin t..:kcr tcker 1cspi1 cdilcccgi. ' edl-rcl-. s1111f1ar aras1 giit; dengc-,ini daha da a<;l1k '>lllln alt111da ya~a:an ail..:lcrin <;Ot.:ukfi11la ser111a\"' c !chine dl·!!i,tin.:ceJ... !!clcrekteki lan11111 e!liti111 'c sa!}lik sorunlanna (i1cl ilgi .... . .....

1niicadclcleri11in i)nline hi'I;- iii-. !li"it;IOJ..lcr dikc- .....!!(istcri 11.!CL'...l!,i s(i\.. lcndii!i .... ha Ide. bu .\ onde Cll cektir.

11f~1h. hir ad1111 ati1111a1111s11r. AKP "n in scnna\'c I li'1kii111cti11 l'lll\:k1,·i iirgUtli.:rint: ;-<1kla~1111- biriki111i11i canla11d1rarak ) cni i:;; ola11;1 klan daki ii'>l uhu dahi .. cn1ck\:i dU~111<1 11 1·· 11 ite le111c- y a ratn1a politikas1 d;11ul111a111 1:;;. 2003 1oparla11-.i11 i -.0111ut olarak doQrular 11itt:li ktl·dir. Lr- 1 na~1. 1\l)i)'d..: de !.!iirii ldi.igii !.!ibi. ··i stihda1n , .... .... "' doi'.!an. ·1r1rk-is·i11 l~ a' ra111 :--. leral 'onrn\1 \()nc- yara1111aya11 bii) Oni e" bi<; in1i11i aln1 1:;;t1r. ti1ni: le kar~il1kli bir ;111la~111a :-.a{'lad1g1 halde. Bii) Iere. '.:001 kri1iylc dcv ho: utlara ula~an I iirl..-1:;; h.ongrc:-indc sen bir k1HH1-:-n1a : ap- i:;;si1lik 'on11n1 h<il<i 1oplu1nu11 en bliylih. ) aras1 111akla kal1na1111-;;. safondan kl·ndi..,inc 111uhak:- ohn;I\• a de' an1 c1111t:k1L'dir. Biitlin bu i'si1lik \ 'C • lc1 l'th:nlcrc. -;anh.i cocuh. ,11,1rl;1' an bir tonla YoJ..s11ll11Qa \KP .\(in..:tirileri ,.c (ir!!lilii .. 1,1 an1i ... . le,c1p \i.;rn1i-;.tir. ·riirk-1';>.L' b(i:lc :akhi)ail bir ha'... 1r'· ;111la'... 1-,1 doi!rultusunda sc 111bnlik ' ..... lia~h;1 h.a11111 daha 111 (h.:a1k· k·c i iirgiil lt.:1\' kar~! jest le ii..: ( i!'tar : c1nek 1..:ri vb.) ct:vap vcrn1cyc la\ r111111 11\: olacaQ1111 J..c..,t innch. 1or dcQildir. (;al1~111ak1ad1r. ' l(;1111t1 1,·ali~a 11la r1 n 111 111iil·adi.:l..: . . i11c "ni.;n:yc Niha,et. i11 giindc111 i11dck i en - IT1rki,·c'n , i.:'• lc1n" iinc1nli po litik :-.orunlardan biri olan l<lirl sorudiikii lnr-..t:11 i1. dok(iliin·· ' c ..•, a-;a,l!s1 • ifad..:lcri: le tcpki ' erc11 hiikli1nc1 ha:;-kan111a. nu11a gclince. /\ l(l»nin bu konudaki sicili en \aQl1h. l~akan1 ·rorh. 'laaz kcnclindcn ()nceh.iler , biplcr l~irligi · 11i11 5 Kakaclar kotii ol111ustur .

• -.1111 \L' '.:~ ,\ralik i:_-. b1rakla;-:ip Erdogan .. Kiirt 1na giinlcri11c --111arjinal" sorunu 'ol--111r.. d(i-.,Onrc'c b..:111L·ri pol1.:n1ih. IL'sini "~· 1 h. a1;1k di lc !,!Ctirri 111 k'ri1: •\a 11k1 ,·er111 istir. n1i:;- bir ba;;baka11d1r. lli r • I a r1111 ;lla 111nda i/ Icb11\uk y1 I i1ncc <,: 1ka n Ian nc 11 polit ikalar da. ll'vl I· 11vun1 , ,,·asala r111a rai!,111c11. ,.1.: I )ii n\ a 13a11k as 1·11 111 a na dili cQil i1ni vc ana diL'll1L'k1,·i kii;- liil l'1 gl'111 \iih.(fli ndc yay1n 111csc lelcrin~l'lne : ol <1\<h:ah. \i.1gisi11e d..: hicbir . ciddi 11::--..:lis1nc hlitC111ih. le ll\. !!ll11<lur. Huol111a1111;;ur. Klirtler li/.L'nda11 dol;I\ 1 cn1ck1;i '-ii) rindcki bask1 th.:,·a111 ..:1liilc1 tt:pki gii'>Icrdigindl.'

111ck1c. iistcl iJ.. son diiisl·. tan111 h;ih.a11111da11 .. ,j_ n1.:1ndc t1r111a11d1rrl1nakta11 11 gi'>1(i11ii1l'I h.ara topr;1h. tl 1r. 200.1 'il 111da 1\ l( P dP) 111'111'.. ti"!riilldCll. !'('irikt idan alt111da biilg..:dc k i;- l' ..,j, a:-.i I itc rat lir(i11tl1: : apllan operas: on lar sc1''.iirCil111c111 i ~ dcrcccdt: ka11 uc1111d;1 118 ki .•. i11i 11 haba hi1 .'a111t al1111sl;1rd1r. ya11111 y itirdigi a~· 1h.la11' '\! i hay L'!. I. rdl'~a 11·111 n11:;-11r. \KP kcndinc di.:\L' .. ,. 1L·I ul;.rak ··\Jilli 111oh.r;llt1r. Kiirt ..,11n1111111a < "'111~... '!.!L'IL'n<.:!linin ll/L',·ah.la~11111nda l<..:111.t!;..,,

-

-

.

...

I

"'

-

-

-

_.

-

~

-

-

.

-

~

.

-

-6-

.

Ocak - Suhat # /()

Jyr;i 1lfiic1ule lesi

i~~i ve emek~ilerin • ~1karlar1na boylesine ayk1r1

bi-:iylcsine ayk 1r1 poli tikalar gl1ttligll onada olduguna gi)rc. 28 i'v1an yerel sec.;i1nlc ri1hh.: bliyUk cn1ck<;:i kitlclcr nezd inclc en az1 11dan bir politikalar giittiigii ortada n1 iktar oy kaybe1111esini bekle1nck nonnal olabil ircli. ()vsa. . biitli n tah 1ni11ler .AKP.n in o,·. olduguna gore, 28 Mart yerel oran 1n1n gcrilcn1ck bir yana art1na egil in1111dc se~imlerinde biiyiik emek~i oldugunu gostcriyor. Runun a<;:1kl<i111as1 ncdir'1 kitleler nezdinde en az1ndan bir 1Jolan1ba<;:s1z s(1yleyc li1n : T i'l rk iyc·ni n biiylik c1nckc;i ve y oksul kit leleri. 1.\KP. ni11 miktar oy kaybetmesini alternatiflcrini kendisindc11 de ki'\t U !.'.0nnck tcbeklemek normal olabilirdi. dirlcr. l latta bu alternat i Iler. kit!cleri11 yc11 i k;llOysa, biitiin tahminler AKP'nin n1anlann1n i\l(P'yc claha da fnzla sarrl111as 111a neden olinaktad 1r lar. I( i tlelcr A I< P· y i dcstck lcoy oran1n1n gerilemek bir yana rncye bu yiizclc11 cleva111 etn1ektedirler. artma egiliminde oldugunu Al(P .nin altcrnat i !lcri clenincc ik i a\'ri gosteriyor. Bunun a~1klamas1 kli1ncyi dii~li11111ek gcrck ir. Elbcttc il k akl<i gelccek olan 1\Kl"11in d1~1ndaki siyas i p:ini nedir? lcr in hirini n vc: a birkac,-111111 scc;in1lcrdc ccphedt.:11 he 1nc11 he 1nc11 h i<;h i r lark Ii I 1k A I( I") e llstllnl Ctk sagl<1111as 1 ) o lu) la ortil) a <;: tkacak bir altcrnat i fti r. ,'\ 111a i~<;i vc c.:nH.:k<;i gcirli Irncrn i~t i r.

11u k1sa taran1adan. /\KP hOk C11nctin in k itlc lcr. i\ l(P cl1~ 1 nclak i blitlin part il erin nutunu s1n 1tlar kar!;' 1s1ndaki tavnn111 bcrrak bic; in1clc vcnn i $1Cr vc cl aha bi r y 11! bi raz a~k 111 bi r slirc sc rn1ayc yanlis 1 vc c1nck<;i vc I< Oi·l dU ~111an 1 once bu part i leri sand 1ga go1n n1 li~lc rd i r. 1 3a~ta oldugu onaya <;1k111aktacl1 r. 3 l<as1111 2002 .i\N/\P. DYP ve MHP g ibi eskide 11 kitlc sc<,: i 111lcri nden so11ra i $<; i M Ocaclc lcsi. Ln1ck . dcstcg inc sahi p olan has bu1j11va part il cri 11ari$. Dc1nokras i Hloku.nclaki n1iilletiklerinc ol 111ak U1eri: blHiin bur:j uva partilcri . f<irkl : 1srarl a o rta,·a c. 1kiln ,\'cni tab loda . 1.\l(P clcrccclcrdc de olsa. hcnliz 3 l<as1 1n '111 •'ara1, kar!;'1s1ndaki tek cidcli 111 uhalcfc tin l3 1ok gli<;- l !QI kri zin Ctkisi al!lndad1r. ()v ( .J 11' ' . lC\'SC. , leri olacag1111. inisiyati fi alarak 1nuhalc fel in d 1 ~ 1 11<1a. k1su vadcclc gc lcnckscl ye lpazcdcn onc OIOgti nti e Ie gee; i rrne11i11 tarn za 111an 1 i\f(P 'yc altcrnat i f olabilccek bir parli goriinolcl ugunu a11 latn1aya (;a11$ll11$ll. Seli1n l(arll 1ncn1cktcclir. ()()rlinsc de (dzel ko~ullar dog arkada!;'1n1 1z hOkU1ncti11 kurulinas1111n hc1nc11 1nacl1k<;a) y(lksul kit lc lcrdcn c idcli bir clcstck crtcs indc ac;1k<;:a :;;ciylc ya11yorclu : ··r-: 1 111.~k . bckleinesi zordur. ('linkli kit lc ler bu par1ilcri11 Bari~. De1nokrasi Bloku ·nun po lit ik progde en az 1\ I< I' kadar e1nck<,:i dii:;;111a111 oklugunu ra1n(s 11.lik) sorunu ll', 111 za111anda bi r i'.a1nan 9()"1 1 v tll nnn clcncvirn ivlc iiQrc11111is bulu11so runu ha li ne gelin i$tir. Ycni hOkU1ncti11 prog- 1nak1ad1r. l311giin 1\ I< P kar!;'1S111cla tcorik olarak ra1n 1n111 hOt011U11c k ar~ 1 1n Ucadc lcyc ba!;'la111ak. atd1 111 yapabi lece k tek parla111e11ter altcrnat i l' . hcn1 de hi<; vak it kaybe11ncdcn ba~la1nak ('1 l l>"clir. /\ 1nn C l-11'. /~·(i Mii cat!elesr ndc dah;1 !.!,erckrncktcdir ·· /\ 111a (izclliklc KC1rt dost- once de li7.crindc cl urn111 ~ o lcl ugun1uz gibi lan1n1z. 1\l(P hOkU 1nc1inclc11 ;anl1:;; bck lcnti ler (bkz. ··3 l( as11n se<,: i1nlcrinin analizi··. say1 ) . dolay 1s1yla ona zarnan ver111c; i ycgledirlcr. Kas1n1-1\ ralik ')002) gitti k<,:c artan i'il<,:iidc bir Sosyalist arkada~ l ann11z1 11 hir bi)l iirnll de her varl!k l1 orta s1n1f' pan isi o l111a yolt111<lad1r. zarnank i g ibi onlan n ~ anl1~l<ir 1 kar$1s111cla scs- l(e1na l l)ervis' li bir ('1 11'.nin kitlclcrin 1!ti1l111c ' 0 lcri ni c1kannadtlar.

Bu =-lin oc '" i1ni1 "'\Crdc /\ f( I'· clen cl aha "cinck<,: i dost u·· gorC111111cs111 1 . ;::., ldi ;:, i\ I( J> hiikti1nct inin gcrici ligi blitli11li) le orta) a bcklc1nc k hiraz 1uhar olurl <,:1 k 1111~t 1 r. a1na n111halcfct inisiyat ifi de 131ok'un Parla 111c n1er bir alternat i lin vokl uQunda tc111sil cll iQi ~ O clerdcn ··sil ahs1z kuvvctlcr"'i11 buglin ()n plana <,: 1kan. i.~r,:i .Miicade/esr nin .

Kc1nalist blokuna kapt 1ri lin1~t 1 r 1 gec.;cn say1s1n1 11 ba~yaz 1 s 111d a ell: ald 1g1n1 11 /\l(P' nin i~c; i vc en1ck<;ilcrin <;: 1karlanna l(c1na lisl itl ifak. ,\'ani silahli kuvvctlcr-sila hs11

AKP'nin

~

...

.t

.t

.....

•

~

-

-

~

~

-7-

-

i~·ri .\liicatlelesi

Oc ak - $ 11/Jat # J(J

Kitleleri AKP hakimiyetinden kurtarman1n yolu, onlar1n ger~ek ~1karlar1na hitap etmektir. Bugiin sosyalist hareket, Tiirkiye'nin tek denenmemi§ siyasi hareketi konumundad1r. Bu konumun dogru bi~imde kullan1lmas1 halinde, kitlelerin sosyalizmin sesini dinlememesi i~in bir neden yoktur. k u' v..:1 lcr koa Iis; onudur. I~ liyiil- c1nck<; i k i1lel...:r. ncn.~do..:\ so..: SO..:L!.!iscl bi1;i111d...: bu koa lis; onun ' ' hir \'arltklilar i11ifak1n1 1c1n~il c11igini. askeri bir 1niidahalc :a da darbcnin 1-cndilcrinc ciddi ka1an11nlar u...:1irn1ek bir '\ ana. (ino..:rnli bcdcller ;:. iidc1cc..:Qi11i hisscdi'' orlar. I'.:! ,\ I art ' c I~ E: ICrl dcnc'. i111lcri11dc11 l<c111alist it1ifr1k 111 s111 1lsal hil c~i 1 ni11c kada r pck <;nk ~cy c 11 1ek~i kit lc lcre.

1\ l<P kars, 1s111dak i hu ill i l:1k 111 c111ck<; i v.. : yokur. .-,uJ " il lc l..:r..: ha'.. 1r .._!.!Ctirn1..:\.. cccQini !2.ti:-1...:ri: ... (" I IP. asl111d;1 sadccc Dcr,· i~i ii..: d..:gil. sec;iln1i~ hir ltiil-C11nc1...: i-ar~1 a~kcri 1niidahalc <;ag1ran politil-alan: la da kitlclcrc itici gchncktcdir. la;;ip l:rdof:an·1 ha~J.-1 :apa :apa 1-itlclcr l.!ii1iu1dc.· bir i-ahra111a11 halinc gc1ircnlcr a: 111 ' :l\nta1.l1kla \Ollanna de\'a111 cdi)orlar! . ' l ~u lablodan c;1ka11 sonu1; <H,: 1k11r. l< itlclcri 1\l<.P hak i111 i) <.:t inclc11 ku n arrn a11 1n yolu.

011lar111 gc r<;l'k <; rkar lanna hi 1ap ct111ck! ir.

Bug iin sosyalis t harckct , l "iirkiyc ' nin tc k dl·nc111nc1nis' s i,·as . i harckcti k o1111111undad1r.

Hu J.-onu1nu11 dogru bic;in1dc l-ulland1nas1 halindc. l-i1h:lcri11 sos; ali11ni11 '>C:\ini dinlc1111.·111...:~i u;111 bir ncd...:11 : oi-tur. 1:1b...:11c 1lla11aklar s1n1rl1d1r. Elbctlc "itlcl...:rdi.: t1111u1suz vc 1nt1hafa1ak<lr bir rult duru111u hakin1d ir. /\ lllil ;ap1 lacak kCrc;- lik bir ;t1rl1 nt. bi r sonraki \l~<tlll<lda giivi.: nin art1nas111a yo l ;11,:acak v..: kar lnpu ..:tk i.;i ha rckc1e gec.;ccck lir. l~un un icin i<..1-i. c1n..:l-1·i \'C \Oksullan11 • " "'t 'r "' -,oru11lan11111 gti70pck \C ikircik..,i1 bi<,:i1ndc ele al111111a:-.1 \ 'C radii-al 1llaraJ.- rarJ.-11 polilii-alarla killch:r...: i:-.sizli!!c vc -\ ol-.stdlu~a kar~1 nasll ' ... ~

-

-

-8·

1niicadcle vcrilcbilcccgi konusunda an!a:nh bir altcrnat i r giistcri lincsi gcrck i r. I~ LI da di.:111ck l i r 1-; i. so lda ltcrhangi bir gii<; birli gi (bu istcr scc; irn lcrc ) on..: lik olsu n. i~tcr gii 11 bcl-! l'r11 111 iicadclc lcrc) 111 ul Iaka ka pi la Iisl laarru1a kar~1 1111arl1 bir ...:111ck<;i rol it ikas 1n1 orta;a i-0)111al1cl1r. l~ lbc11i.: l(iirt sorunu n1iicach.:lcnin 111crkczi bir hcdcfi olacak11r. Elbc11c de1nokra1ik hai-lar i<;in 111(icadelc cdilcccl-tir.

Elbcttc A lcvilcrin de' lct<;c dcsteklcn1nis Siinni tahakkiin10nc kars1 korun1na~1 da a1nac;lanacakt 1r. l ~ lhct1...: ·rorkiye'cle gcn;ck hir laildii1.cni11 lcs isi ic;in 1;aba gdstcrilcc..:ktir. 1\111;1 hunla r i ~<; i s1111f1111n vc crncki,:ilc rin yak 1c1 ckonornik sorunlnrrna radikal a111 i-kap itali s1 <;(izl11nlcri ckscn alan bir poli1ika11111 i.:1raf111a di1iln1cdil-1;c. Kon b(ilgeleri cl1~111daki i~<;i vc e1nci-c;ilcri 1-itli.:si:I olarak i-azan1nak 111iin1kiin de Qi Id ir. ()\'lcvsc. !.!t1rc\ in1iz. AKP.nin cn1pcr: ali1111 . ' yan lis1 bu1j uva hOI- li1nc1 inc kar~1. ant i-..:111 pcryal i~t hir Sll11 f odag1111 in$a etn1ektir. 1311 odaQ_tll ..\ i)n\<.:111 k:ri de S lll l f Ill Cicadc lcsi ll ill ) OlllC ill lcri ol 111al1d 1r. 'i'a ni k itlelcri n ic;i nc g innck. ~ah rrla Al< P"ni n poli1ikalar1111n c1nperyaliz111i.: vc burjuvaziyc hiz1nct c11 igini a11latn1ak \C buna kar:,;1 bir allcrnati fin 1niin1kii11 olduf!.t11H1 orta) a ko) 111ak. ·rorki) c·) i J\KP "nin ten1sil cu igi eericiliktcn ... laiklik cldcn gidiyor.. ti:rancsi ilc s1n1rl1 bir politika dcgil. bi)) le bir pol it ii-a kurtanr. ~

~

~

()cak -

.~·11/Jat

•

/~'(,:i

II IO

J'v!iica<lelesi

Kamu reformuna, iizelle~tirme lere, neo-liberalizme kar~1, •

•

1er1n i ,,·ri ,\/i i cadefevi . : er~·!

.,..·1,.i111lcrc ili-;-1-.in 1ui-;. -,icili bir :ana. ,·ere! )i>ncti111lcrc yakt111u11n111t1. L'. !iil-l .l-.i1n ~001 ""'. 1-.,1nda. hc11[i1 la~11111111n hurju' a1.inin progn11n111 111 dcg i ~i k solcla hi<,:hir giil,: ta\ nn1 .11,·1kla1n;1d:1n iincc. bi~· i 1nlcri 11 e dayan1nas 1 do lay1s1yln . i11 ifak1 n orta) a ko) 1n u~ t u. (bk 1 Sa: 1 8. "i~{i ,l/ii c111fe- i;; indl.' ycr nl11 1<1s1111n progra1natik bcrraklik fexi' 11i11 200-1 .\\.'rel sl.'ci1nk·ri11c ili-,1-.in ta\n· ·i ola11a~1n1 idi. . . ortadan kald1ra<.:aQ1 ' 13u l.J\ll'. 200..J '>L'\·i1nlcrin,k· \KP ii.: 1-.iil-.tcn 't',:1cl -..c\i1nlcr ;-al-.la";-tlk<;a solda it1i lak Kc111;ili -,1 ka111 p d 1 ~1nd:1. i:;.1,·i-l.'111 ..·k.,..i :-.1n11lann !;1rt1:;.1naln11 h11land1. l~u t<1 rt 1~ 111a l a r i ~· i n d c 3 harc kc tlc11111cs i11c d:I\ a11a11'1.'lli hir odaQ111 in,.,a J,a-,1111 s,c<;i 1nl<.:ri iinc<.: sindc o l u ~a n vc scc; i1nler . ' cclihnl'si a<,:1s1nda11 -;c,·in1lcrdL' -.o-,: ali-,1 pani- -.onra-,1nda da dagll1na) an E1nck- B a n ~ ­ lc:r ilc Kiirt han.:kcti aras1nd.1 -..1~·la1n hit i11i- l)c1nokrasi Biol-. ·unun ( l·. 131)13 ) bir 1.cn1in fak 111 k11 ru l1na,1n1 (inl'r i: \irdu . ,\ 111a l~c;i o l u~tu nn as 1. bu 1.cn1i nde11 ha rc kctle part ili ve lvll'lcad..: lc-;i olar;ik a: 111 1.a1n;111da ik i t<.: 1nl'i p;1r1i-;i1 iitcki "llS)alist glic;lcrc a<,: !1 1111 :apilbulunu', orduk. l~irinL·i-,i. ' "a-,1111 111a,1 hcklcnirdi. '.\!e ,·ar ki bu 1c1ninin t1\a11da .

2002 -.cc;i1nk'rindc : apilan ha1an1n 1..:l-.r:11 l:1n- u1 ..·ri11d'-·n atl.inarak siit.dc ··sosyal dc1nol-. rat'' 111a-. 1. ) ani halk 111 k :1 r~ 1 :-;111;1 Ii\ 11· prngra1111111. ha11 si~asa l kl.'s i1n lc rlc ittili1k 1a rt 1 ~ 1n al ;1 r1 ic;i ne nco-libcralii'111i. iitcll<.::;.t inn..:: i hl'I: l'lk <.:1111.:l-.c;i girildi!!ini gi1rd l'l k. Ba1.1 b(ilgclcrclc isc ycrc l kitl..:lcrin <,:1l-.arla11 dogr11J1u-.u11da bc1 r;1k pl,lli'onnlar olu~turuhnas1na 1an1k olduk. bic;in1d..: kar:;. 1s111;1 a Ian bir 11n1gra1n 11: gul.111\1lldaki biillinnil'l~lii gii n y[I1.ii 11ii sola don111ac1;111 i1a t1'daki i:;-<,:i \ C C ll l<.:k~· j ki!ICICI'\.' ilitap 111 0~ kcsi1nl<.:rcl<.: bir tl'l rl ii kapa11n1aya11 bir yara et1nck 1n iin1kiin dcQ i!d i. !!.ihi hisscd ild iQini hili, ' 't'crcl 'iin ..·ti1nlc1 -,(it ko: oru1. ! \ ) n1 ';>Cl-. i Ide gc• 1ll1su olduQund<1 l'unun n i:;. hir 1-. itlc i1,: in solda <l nla1111. ,1\ '' P Ii Uk C1 1n..:1hirlik. itti li1 k. blok vb. i11cl'. ilai' 1rl;1 11 1111;. lll,111 \C o I u:;. u111Iar. be n i 1nsc ne n burju' a1i11i11 u1un bir progran1dan bag11n~1i' osi'1rcdir 1alcp c1111cklL' la r;1 k bi r ~ok sorunu anlduQ11 l(<1 111u Yiin<el i111 i ~<11.:ak s ihirli ronn li l ola' RL'lonnu p;1k..:t ini11 iirak ,l.!tirlil1nektcdir. El/(' Ill'-..• 111'111('\.' i \ '-' "\. iill('beth.~ ki bu tip bir dii~iin ­ ti,in1" 1nan11Q111<1 d;I\, ;1ct: ta ri'.t polit il-.an1n bcnan progran11 111 11 ikircikli rlcvic i o lduQu ~..:1., ·e 1•i s i1 hi1,·i111dc !-.:ar::-1:;1 al111nin iii'crindcn at lan111a1nasl\ d1. lkinci-,i. "-,n-,s1na 1c1nin olt1';>lUn11a k: al d1.:1nokr;11 ·· olarak atacl 1r. l~ u 1.cn1in de nii an 111 c rkt~ Z solu11. g..:i;"sol " un (burada "sor ·u

.

~

~

-

~

-

.

-

r

-9·

....

.._.

"(

.::"

J~·<.:i

Ocak - Suhal # 10

M iicatlelesi

t1rnak ic;inde yaz1na1n1z1n nede ni. sozde .. sosya I de1nokfat •· parti leri de dah i I et1ne1n izd ir) ilkesiz aray1$lara yonelinesine. burjuva siyasal s1n1rlar ic;:ine hapsolmas1na ve oy veren e1nekc;:ileri hayal k1nklig1na ugraunas1na sebep oln1aktad1r. 2004 yerel sec;in1 lcri yak la$1rken gec;1ni$le sergilc11e11 olu1nsuz yakla$1 1nlann tekerrlir ediyor ol u ~ u bizi endi~c l e ndir111ektc ­

d i r.

K i.irt Iere c;:ekt i ri len onea ac 1n1n alt 1nda Murat Karaya lc;:111 ·1n in1zas1 vard1r. YTP vc f)SP'nin ise. AKP'den onccki son koalisYon ho, kii1ne1inde MHP ile i$birligi yapt1g1. isc;:i s111 1f1n1 ve e1nekc;:ileri iMF progran1lan tcmcli nde krizden kri zc si.lri.ikledigi. Ki.irtlere ac1da11 ba~ka bir '.'iCY gctirn1edigi he1ncn nasil unutu labi lir') 28 $uba1· 1n ba~ destekc;ilc ri. (' I IP ile birlikte. bunlar deQil 1nidir? I lalka onderli!.. e11ne iddias1ndakilerin haf1zas1 bu kadar zay1fsa. halk1n yanll~ yollara siiri.iklcn1nesi kac;:1111hnaz hale gclir. Bi.iii.in bunlar 3 K as11n 'da Bat1 · da ugranllan ba$ans 1zllg1n yaln1zca orglitse l nedcn lcre bagla11n1as1 i le tutarl1d1r. tuna ger<,:eklerlc dcgil. Bu politik hatalar. k1sa vadcde birilcrine n1oral kazandJrabilir: an1a uzun vadede sos\, ali!>tlcri vc Ki.irt harc!..etini bir hezi1ne1c gotlinne tehlikesi ta$11naktad1r.

Ne yapil1na1nas1gcrektig i c;: izd igi 111 i z tablodan 10111 ac;:1klig1y la bclinnektedir. Bu part ilcrin pe$ine takilan bir c;: izgi tii1ni.'lylc rcddedihnclidir. Zaten Cl IP i11ifak tekliOerini rcdde11ni$tir. YTP soguk davranrnakta. ) al1111.ca baz1 yere! ittifak!ar ic; inde yer aln1aktad1r. SI IP isn1i ise itt i fak tarl 1$1l1alannda one c; 1k1naktad1r. E13Dl3'nin kurulu ~ a~a1nas111cla bu pa rti ylc giri$iln1i$ olan pazar l1klar ogn.:i ici oln1alid1r. SHP c;a11s1. burjuvaziyi e1nckc;ilcrc altcrnati f gostern1ck dc1nek olacag1nda11 kabul cdile1nez. Genel ya da ~crel sec;:i1nlcr lark ct1nez. SHP yercl yoncti1n ler konusunda Avrupa 11irligi"nin c;cr<,:cvcs ini c;: izdigi ka111u yoneti111i refo nnunu des1eklcn1ck1cclir.

Y oneti$i1n ad1 alt1nda senna yen in yercl yonctin1lcrdeki etkinliginin an11nlinas1 politika~1 n1 savun1naktad1r. SI-IP he1n gec;1ni$ pratigi hc111 de $i1ndi savundugu gorli~ler itibariylc kapitali sttir. i$<;i clO~n1an 1 d 1 r. Bu gerc;ek tli111 net I igiy le kavran1nak zorunclacl1 r. Hal k 111. bir araya gelecek glic;:lcrin s1n1f karakterindcn vc scc;:in1lerde savunu lacak rrogra1ndan bag1n1 s1z bi<;in1dc 1ni.i1nklin olan en gcni$ ittifaka ~i)ne­ lik beklenti ic;:indc oldugu soyleniyorsa; bit.C<.' sosyal ist leri n ve tutarl 1 clen1ok rat Ian n gorevi bu beklentinin ne kada r yan l1$ oldugunu anlat111akt1r. SI-IP veya ba$ka bir parti) le itt i fak gorli$1nesi yapiln1as1 ancak kitlclerc on lann gerc;:ck ) iizlinli gostenncye yara) acaksa ~

EBDB ·nin parti olan bilesenleri ba~ta DEHAP ve bzglir Parti olarak daha once bir arada olduklan. ortak 1nlicadele ettiklcri gruplara dan 1 ~ 1n a ve tarl1$n1a orta1n 1yarntn1ak yerine Cl-IP. SI IP vc gibi part il erle ittifak g6rli~n1clcr i yapn1aya ba$1acl 1. f3 u gi ri$i 111ler EMEP vc SOP tarafindan desteklcndi hatta olu1nsuz yan11 vcrcn sozgeli1ni ('I IP bu parti lerin en list dlizey yetkililerincc sert bic;:i1ndc ele$t i ri Id i.

Sosyalist partilerin daha progra1n tart1$n1as1 dahi yapiln1adan Cl-JP ile birlikte sec;:in1e ginneyi di.i$Linebi hnesi. gec;:1n i$ deney i1n lerden hie;: dcrs <,:1kanna1nak anla1n1na gclir. bncelikle CHP kokenli partilerin ··sosyal dc1nokrat .. ve ..sol .. olduklan hayaliyle hesapla;;1nak kitlelcrdeki yanilsa1nalan bes lc1nek ycrine bunlan y 1krnaya c;:al1 $n1ak gerekliclir. Cl IP ve ardil1 part i ler hie;: bi r za1nan. koken i Avrupa olan klasik sosyal dc1nokrat partiler gibi -refonnist de olsa- bir isc;:i partisi ozelligi ta~11na1111~lard1r ve ~u anda da ta;;1n1a1naktad 1rlar. Baz1 done1nlerde e1nek1·j s1n11lardan ""YO•'u nluklu ov aln11<: y b ohna lan bu gcrc;:egi deg i ~t irn1cz. (Oyle olsa buglin AKP"yi de farkli dcgerlencl irn1ek gerekirdi. ) Bu parti lerin i$9i s1n1fiyla organik ve kuru1n sal hic;:bir si.irekli bag1 olinam1$!1 r ve su anda da yoktur. ·rersine bu baglar burjuvazi ve 'l\irkiye kapitalist sistc1niylc kuruln1u~tur.

C' HP'nin i$ Bankas 1· n1n en bi.'lyiik hissedarlanndan biri oldugu hat1rlann1al1cl1r. Bu partilerin ad1n1n 1ni.iteahhi1 partilerinc c;:1kn1as1 da bo~una degildir. Uye bile$i1ninde11 politikalanna bu partilcrin hepsi bu1juva partileridir.

Mesclc sadccc (' I IP ile de s1n1rl1 deQildir.

Bliyiik bir yandg1 ic;:inde sosyal dc1nokratlann sol unda g()ri.'lk:n SI IP 'nin sicili de hie;: parlak degi ldir. i$c;:i d li~1nan1 po litika lan n. insan haklan ihlalleri ile yliklii 93-94 konseptinin. 5 Nisan kararlann1n. i~<;i lere. e1nck<;i lere ve

y·rr

J

'{

~

-10-

.

/~·~·i

Ocuk - .S'u/Jut # I 0 anla 1nlrcl 1r. Bunun i\·in de e111ck(,:ilcri kcndi ne ck-;cn alan. dcn1okratik talcplcri. Klirtlcrin haklan111 ikin:i\..:siz bi<;i1nde ~"' unan. 'crel • '()nct i111lcr sorununda n harckct lc tC1111 sistc1ni • sorgu la) arak sistc111c kar~ 1 111licadc.:lc) i kiiriik IC) en. ant i-c111 per) aI ist gtircvleri scc; i 1n c;<tl1~1na::. 1 i<;i ndc) cn:I ) tinetinilcr bagla1111 nda i:;;lcyc.:n (J\da11a'11111 int:irlik OssOnc kar~1 anti c1npcryalis1 bir 111crkc1 halinc gctiril111csi) bir politi\..: progra1nla SI ll' ' nin k ar~1s 1 na <;-1kiln1al1.

111n-;a ba~ 1 11da dcg il (1111(1 k itlelcr onlindc politik bir tar11~111a ) iiriitiil111clidir. 'J"ii1n bunlann :a111nda SI IP <;all partisi olarak beni111scn111 c 1 11 i ~ olsa bile iindc ge lcn ada) lann ag1 rl1kl1 olarak SI IP" dcn olnHl'>I kabul ccl ilc111c111clidir.

1-\ da: lann scc;in1i ii1t.:rindc (izcnlt.: durul111al 1 halk1 11 gUvcn ini ka1.a 11111 1 ~ iizcllik le de i ~c; i­ c1nck<;i ki5kcn li ada) lar tcrcih cdi ln1elidir. l~ahscttii!.i111iz ,·i1i.:i11in i1.lcn1ncsinin SI IP \ 'C\ a dii!.cr s(i1.de ..sos\ al cle111okrat"· iizdc burju "a pa rti lcrlc it tili1k1 pratik 1e in1kans1zla":-llrd1g1 a,·1kt1r. l3i1cc ii) le de ohnalrd1r. Ycrcl scc;i 111. gene I scc;in1 a) n 1n1 ) ap111adan hayat111 her ;llan111da ··bl'lyiik polit ika"11111 yerine s1n1f politikas1n111 gc<; iril1ncsini oneriyoruz. Ba~ta F.nH.:k-8arJ~-l)c 1n ok ra:-.i gii<,:lcri vc partili partisi1 1ii1n sos) ali st solu. i"c; i s1111 1' cksenli. ba~ ta Kiirtlcrin haklal'l ol111ak iizerc.: lli111 dcn1okra1ik talcplcri bag1111~1z ' c tutarlr bir bi\i 111dc :-.avun1n:1k iizerc bir ara) a gc hn eye <;:1g1n) oruz. (,'at 1 panisi tart1:;.111as1na bir an oncc son 'cri !incl id i r. /.an1an i lcrlc1111..:ktl.!d i r. ba~ta progra111 o hnak iiL.cn.: daha yaprlacak c;ok i~ n1evcutlur. Y'crcll crdc kuru lacak birliktcl ik lcrc pragn1atizn1dcn uzak. politika 1c1nelli bir b;1k1;'la ya k la~!l 111a !J vc tii111 olanak lar dcgcrlcnd i r i I 111 c.: Ii di r. .VI crkc / i go rii ~ 111c Ic r sli rcrk en )Crcllcrdc ki111i plati"onnlar kurulrnaktad1r.

SI IP") i de kapsayan platfonnlarcla so~) 1il ist ::iol un bir di1.i bi lc:;.cni de ) er al1yor. (30 ,\ralr k tarihl i ( '11111/i11ri.1 ·e1 gazctcsindc c;1kan :Vl ani-,a "da -.olun hen1c11 t0111 bilc:;.cnlerini kapsayan vc (' 111' ilc j p·) i de i<;-ercn bir platl'o nn kuru lduQu habcri doQru\. sa bunun vah i1n bir gcli:;;111c olcluf!u a~·1k11r. Cl-IP"nin ya111 s1ra s O:-) :lli:-;tlcn: :;>O\'Cll bir 1nilli) L't<;ilik 1.c111i 11i11dc po li tik \I! li1ik:-.c l ..;;1kh ny1 kc11di11t.: ;1111<11; cdin111i) kar:;.1 d..:,rin1ci bir parti olan iP ilc hcrhan!_.!i hir i tt ir:1ka kc.,inl iklc gidil 1nc111clidir.) L~u ~·

.

~

-

~

.

1l1iicarlelesi

platfonn la rclan bazil arJ ozellc~l irn1 eye, kan1u yoneti1ni rcfonnuna vc neo-liberaliz1nc kar~1 bir duru~ serg iliyor. Bu duru~ clbctte ki 011e1n li bi r potansiye le i$a ret et1ncktccl ir. Dige r tarartan 1ncrkczi di'lzcyde o lclugu kaclar yerelde de SHP "nin pe~i ne takilmak. onlann siy asal <,:i zgisi haki111 ol n1asa bile. on lann adaylann111 one c;: 1k111as1na goz y un11nak bOyiik bir hata olacakt1r. f3az1 ycrcl platfonnlarda Sf-IP daha en1ckten yana bi r goriintii c;izeb i Ii r. Bu dururn SI ll"ni11 pol itik ki1nligine iliskin ya nil sa1nalara ncdcn ol111an1alrd1r. E1nckc;:i sc1ntlcrinde glicii s1n1rl1 o lan SI IP" nin . oy alabil1nck ic; in ge li $t ird igi 1nancvra larcl1 r bun lar. ' I IP ada) larJn1n sc<;ilrnesi halinde halk1n11z1n ) aka silktigi. sozlinii tut1nayan. vaatlerini ycrine getinneyen belediyc ba$kanlan na yen il er ini t>k lcn1 enin soru1nlulugu alt1 na sosyal istler g.inne1nelidir. 0 yiizden adaylar konusu nda uynn 1k ol unn1al 1. SI IP aday lan 11111 one c;: 1k111as1na kar~1 olu11 111a l1 d1r.

Sos.) al i:-.t lcrin 'c K ii rt harcket i ni n ) crcl1crde o lu ~tura cag1 birliktc lik lcri cn1ek<; il ere bag11ns1z b ir alternati Ile daha glic;:IO bic;:in1de gidilcbihnesi ac;:1s1ndan onen1si}oruz. 11u birliktcliklerde kan1u yi.inetin1 i refonnuna ve ozcllc$ti nne lcre kars1 i ~c;:i l c ri n birlig ini tc1ne l alan bir <;izgi haki1n olrnal1d1r. Bu c;:izginin ... ula nd 1n l 111a:-.111a dcini.ik gi ri si 111 Iere ncreclen gcl irse gclsi11 k a r~ 1 <; 1k il n1al1d1r. l~ un un ic;: in saclc.:c:e pratik li1al i) ct ac;1.., 1ndan dcgil si) asal ac; 1dan da sosyalistler aralan nda esgOdi.in1IO b ir c;alrs111ay1 bc11in1sc1nclidir.

Neo-libcraliz1ne. Ka1nu Refonnu'na. ozc llc~tinnclerc kars1 e111ckc;:ilere scslenen bcrrak bir progra1n ten1 c linde gi.ic;: lcrin1i zi bi rlc ~ t in11e 1 nil' gcrekiyor.

-

-1 1-

•

f$~i

Miicr1tlelesi

.

l~«,:i

Ocak -Subat # /fl

M ucatleleJi

. . -/ .:_:·., ' .. · ~-' _, '-•· .. ,,--: ti-~~

--~~: :' '-.' ';_~ ~(:. -·•. ~:.~.~-;. ;~ --:_ .:·t·-.;~ .<:·''.

:;

'

:~··:·./<,,. _,.~,~~i,.{;f~-.:-~,ltl~~~.:

Belediy-!:$-~imlerin~e s~~ .blQk~·~j'~I;;(~ pro·pag'andasi~. rias11·.· olm-l 1? ~'':_;; ·:'._}{t\.:ij1;: •

.,,;,.·,,-,

v

'

''·-

••;/'0,-v.,.;•-,,·~·*.-~•-•,

•

I

••

"-'

ur

.

1n

•

I

I

I

)akla~1rken.

28 Mart )Crcl ser;i1nleri

i1111ir·den jl..1ala1ya·ya ·riirki~c·nin dort bir yan1nda so l partilcr aras1nda bir di1.i gii<;birligi kend iliginclcn Olll$111aya ba~lad1. 11u gih;birliklcrinin yapt1klan a<;1klan1alara hak11g1n11zcla. bu topraklann solunun ezeli bir sorunu kendini ..,,·cnidcn ortava ko,·u,·or: halka sndece sol un , "" , anlayacag1 bir dillc hilap eunek . Eve1. ar;1kla1nalann ti,cncl dot:ru!tusu saQlikl1 hir hat iiterinden <;izil iyor. ()encl olarak nco-libcrali z1nin tahriba11. ()i'.el o larak A l(P ill'tk l't1nctinin ge<;tni:,; hi"1ki"11nctlcrin nco-Jiberal <,:i1.gisi11de11 -vUriin1csi. nco-liberaliz1nin be Jed i', clcrc ,·a11s1yt$ bi<;i111i. 1oplu1nsal hiz1nc1lerin iizcllc$tiriln1csi vc nH.:lala:;;t1nln1as1. bunun ernekc; i halka zararlan. Karnu Yi)ncti1ni ··Refor1nu··nun ozc ll c:;;t inneci karaktcri vb iine c;rkanl1 •vor. Bl'ttl'tn bun lar ivi. an1a c111ckri halk1n • y glin be giin ya~ad1g1 sorunl<1rla bl'ttiin bunlar aras111da ili~ki kurabilinesi. hclc hclc bunlar ncrede)SC 1coril-. bir dille )az1hn1~kc11 o kadar glic; ki! L3unlan 1nutlaka i:;;<;i. c.:rnckc;i. l-.ent yoksulu kitlclcrin her gUn. her an ya:;;ad 1g1 ag1r sorunla ra dogrudan c;ozl'tni getircn bir di le tcrci.i1nc etn1..:k gc.:reJ,;,ir. Solun propagandas1111 'c ajitas~ onunu c1nckc;i halk1n an la) acag1 ve bcnin1SC) cbilcccgi bir di lie yapmas1. saclcce bu scc;i1nlcr i<;in degi l gene I olaral-.) al-. 1c1 bir sorundur.

IJ,;,inci si. bu <,:c:;;it ac;1k la1nalan n kcndini burjuva 1nuhnlcfc.:1 pani lerinclcn ny1nnas1 son dcrccc gli<;tlir. Buglin ·rork i) c.: 'de. sozde ~

-

~

-

den1okrasi de dahi I. bi.itlin dlizen partilcrinin nco-liberaliz1nc biitiinii\'le angajc ol' . dugu hi<; ki1nse ic;in sir dcgil. Arna burjuva politikas1 laik partilcr ic;in de taki) ye yfintc1ni11e daya n1r. Yani 1nuha lclet1cyken halka vaadlcr yapacaks 111. sonra ik1idara gc<;tig indc para babalanna hizn1ct cclcccksin. K1sacas1. 111uhalcfct parti leri de bu scc;i1nlerde halka bol bol belcdiyc hiz1neti vaacl cdecckti r. Ki1nsc <;1k 1p ben <;0p toplan1a i ~i ni ozclle~tircccgi1n. bc lcdiycnin biitl'tn kay naklarint kent in tica ri 1ncrkczlcrinclck i olanaklan artt1nnak ic;in kullanacai:!,1111 clc1ne\'eccktir. () za111an. so,·ut ola, rak bcledi: c hiz1neti \ aacl ct1nek ycllncz. i ~c; i. e1nckr;i. kent yoksulu vc biitiin czilcn ka1n1anlara hiz1net i<;in bclcdiyc yC>netirninc talip ola11 gcr<;ck solun kendini bu1:juva partilerini11 hir biitlin olarak hic;bir za1nan vaad ccle111c) eccgi. solu onlardan ay1racal-. bir di;:i ) al111 i>ncri) Jc dii!crlcrinclcn av1rn1as1 1..?.crcl-.ir.

Bu .....gercklidir. ., ... <;linl-.ii sol blok e1nckc;i halk1n goziinc bii) Uk cllizcn panilcrinden daha za~ 1f goriindiigii i<;in. halk1n oy un u alabilinck i<;i n so l blokun gcn;cktcll fark i I bir ~C)' i CI' SOylliyor oJnHIS I gerckir.

U<;iinci.isii. bunlann yal1n oltnas1 yetn1cz.

Ay111 za1nanda. say1ca s1n1 rl1 ve en1ckc;ilcrin kcnllc ) a:;.ad1g1 hayat111 en hassas nok1alan iizcrinde yogu nla~111 1 ~ ol 1nas1 gerckir. Flbcttc. solun blit lin sel bir progra111 1 olacak. bu progra1n c1nckr; i vc ezilcn halk111 ya~ad1 g1 biiti'ln kcntsc I sorunl ara i I i~ki 11 <;iizii1n oncri lcri SOS) al

-

-

-

~

-12-

Ocak -

.~uhat

.

# I()

f $fi 1Wiicat/e/esi

Solun propagandas1n1 ve ajitasyonunu emek~i halk1n anlayacag1 ve benimseyebilecegi bir dille yapmas1 , sadece bu se~imler i~in degil genel olarak yak1c1 bir sorundur.

Di5rdU ncOsO. so l blokun Dzerinclc yogunla$1ig1 bu konu ve slogan lar. 1nutlaka kapitalist di.izcni le$hir cdcbihneli. ki tl elcri bu diizcnin d1$1nda bir $Cyler ara1naya te$vik cdebi ln1cl idir. Ci.inki.i sosyalistlcr ac;1s1ndan sec;i1nlcrc katiln1a11111 a1nac 1sadccc yiiksek hir oy oran 1 cldc ct1nek vc en iy i olas il 1k1a st:c; i111i kaza111nak degildir. Esas. bundan c,:ok claha i<,:crccektir. Bunlann tckcr tekcr fonni.ile i.)ncn1li an1ac;. bi.iii.in 1oplun1u11 politize oldugu cdihnesi 'c bir hro~lir halindc ) ay111lanarak bir 1no1ncnti degerlendircrck. i~c;i . en1ckc,:i.

U) gun biHiin orta111 larda (basin la 11:111a::.larda. kcnt yoksulu kitlelcrin. kapnalist di.izen ve lllahalle dcrncklcri VC Oteki tirgi.illClllllClerle dcvlctin kcnd ilcrini nasil son1i.ircli.iQi.'1n U vc gi) rl"i ~1ne l erdc. 1nuhtarlarla kurulaca k ili~ki l­ czdigini bilince c,: 1kannas1n 1. on lan 111i.icadc1 i11i oc11 islct1nek i«i11 va 1 crdc. oi.ir-birli• )1 lacak leyc scvk ctn1esi11i. bu 1ni.icade ley i devri1nci t'"r t:' ~ ' 'r • bOtl"!n giri5i1nlcrdc vb.) kullanil1nas1 gcreki r. yonlc111 lcrlc vennek gcrcktigin i kavra1n akta 11u tl'1r bir progra1n1n gcni5 olc;ekli hir analizi . bir ilk ad1111 at1nalann1 saglan1akt1r. Bu isc bu dOS)an11z c;crc;cvcsindc l Jfuk Dcgirn1cn'in ancak kapital ist di.'1zenin 111ckaniz1nalann1n )az1s1nda cloyurucu bic;i1ndc clc al1111naktad 1r. yara111g1 sorunlann 1nerke1.c al1n1nas1 vc bun/\ 111a dogruclan dogruya halka yi.)ncli k olarak Iara i li~ kin csasl 1 ve kal 1c1 c;ozi.i 1n lerin bu yap1 Iacak giirsc I vc si)zl ii propagandada (a li~­ dU1.c 11 i11 d1~ 1n da bu lunab ilecegi ni n o rt aya lcrdc. bild iril erdc. kap1 kap1 yapilacak ;riyarct- konul1nas1 ilc saglanabi lir.

13u da bizi son noktaya getiriyor. BiiyOk lcrclc. 111iti11g vc kahvc toplantilarindaki ko11u51nalarda vb.). nc u;run tcorik c;ozli1n lc1nclcr kitlelcrin kapitalizn1e kar$1 harekete gec;n1csii5e yarar. nc de. 11c kadar so1nut C,:67li1nlerden ni saglan1ak ic;in gencl hir kapitaliz1n kar~111 o lu:;;ursa ol u~sun. hi.iliin bi r progra111111 top1a11 propagandadan c;ok ctaha ctkili olan. kitlcn in say 1hnas1 etki lcy ici olur. 11clirli l< ilit so runlara bugi.in so111 ut ola rak. gi.in be gi.in ya~ad 1 g1 acil ili~k i n oncri vc c;i1zU 111ler ve bunlan hcllcklere sorunl arda n harekct eden. an1a oncrdigi nak~edccek ti.irdc fonnlile edil 1nis sloganlar li<;i)zi.'unlcrlc kitlcyi kapitaliz111i11 kar 111an11g1zcrinde yogunla$1nak. i~c;i . e1nekc;i. 1-.cnt ) ok- 111n cendercsinden kurtuhnu~ bir 1oplt11nun Cirsulu halk1n sol gi.ic;birliginin a: 1nc1 :anlann1 gi.illeni~ tarz1na ta$1yan talcp. oneri ve slogankc~fc1111csi11dc vc <;cvrcsindc giini.'llli.'I propalarla a_jitasyon yap111ak1 1r. f"3u isc hugi.iniin soganda vc aj i tasyon LI 11 LI yap1nas1 nda her ~cyden n1ut sorL111lari ve bilinci ilc sosyal ist progra111 daha etkil i olacak 11r. Bu kon ulann sav1 aras1nda bir kopri.i kuran gcc; i~ ta leplcri an1, s1n 1n i.'11; ya da bc~i gc<;1nen1csi . alg1 la111nas1. bellek- cil1g1yla yapil abilir. Ciec;i~ taleplcri. sorunlarin lcrde kallnas1 vc c;cvreye halka halka ya) ila- kapitalist 1oplu1ndan kaynakland1g1. talep vc bil1nesi ac,:1s1nda11 gcrcklidir. Sol gi.ic;birliginin c;ozi.in1 oneri leri nin 1ckcr tcker aIi nd 1g 1nda uc; bir kahve 1opla1111s111da11 veya bir ti1brika ziya- noktada kap italizn1 c;crc;cvesindc uygu lanrcti11dcn son ra. top la11t1ya ka1i1111ayan bir i~c;i ab il cccg i. an1a bir bi.iii.in ola rak sosyal iz1ni ya cla c111ckc; i. topla11 11 da bu l11111 nu ~ olan 1na- gcrektiren. yani kapita li zn1-sosya liz111 gerginhallc ya da i$ycri arkada$ 1na. ··sol blokc;ular ligini kcndi ic;inclc la$1yan ~ iarlard1r. dl'1nki.i toplan11da ne dediler'r· di) c sordugunA$ag1da sol giic;bi rl iginin belediye scc;i 1n da. 1oplant1da hulunan ki~i bu ana noktalan lcrindc ii1.crinde ) ogunla~111as1 gereken. ) alin )alin bi~· i n1dc hat1rla)abil1neli v1: arkada51na \C gcc;i~ 11i1eligi ta~1yan ~iarlara bi r kac,: ornck ak1ararak so l hlokun gon Ulli'I propagan - su nL1yoru:1,. l1u11 lar. bizcc ·r urkiye ko~u ll arin­ distl igini yapah il1nc lidir. Ne 11co-libcral iz1n da L1yg1111 ~iarl ar ol111akla hirl iktc. a11u1c1111 11. hakk111da en bill.!ili sovlcv.

11c de en 1nant1kl1 ozgi.'11 olarak bun lar Uzcrindc dunnak deg.ii. , biitiinscl progra1n bu sonucu clclc cdc1nez. bun Ian yukar1da sayd1g11n 1z i lkelerin c isi 111~

~

~

-13-

l~(:i

Ocak - Subat # JO

1l1iica<lele.\·i

Toplu ta§1mac1l1k, herkesin kendi sorununu ~iizmesine kar§• kolektif bir yiineli§ oldugundan, paras1z kent i~i ula§1m ise her tiirlii yolculugu al1n1r sat1l1r bir meta olmaktan ~1kartt1g1ndan, kapitalizmin yaratt1g1 bu sorunun ~iiziimiinde mant1k olarak sosyalist bir programa i§aret ettigi i~in, sorunun bu ~oziimii bir ge~i§ talebi niteligi ta§1maktad1r.

otoblislcr gene; k1 zlar vc kacl1nlar i<;:in sark1nt1l1 k. c;o:-:uk lar ve ya~ l ilar i<;in i.!Zil rne ve bu11al1na dcrncktir. £3u sorunu k<ikiindcn <;ozcbilccek bir bclcdiyc yone1i111i. cn1ck<;i kitlclerc c;ok $CY vcnni~ olacakt1r. ·rrafik sorununun <;:ozii111li ayn1 zan1anda s1K1$1111$ sokak ve koprli lcrcle on binl crcc arac111 <l$11'1 ya k1t 1i.iketi1n i. yani cl-.onon1 ik israr. vc bunun sonucunda 1nuazza1n bir hava k i rlcn1ncs i. yan i bi r c;cvre sorun u de111ek oldugundan. bu soruna ge1irilecek kolek1if b1r c;ozi.in1 orta s1111 fl an 11 ilcrici kcsirnlerine de c;cki ci gc lcccktir. ·roplu ta51111acil1k. hcrk csin kcncl i sorununu <,:OZl11CSine kar~I kolekti f bir yonc l j~ oldugunclan. paras1z kent i<;i ula~1111 ise her lc$n1 i$ ornck lcri olarak k ul lan1nak. Elbc11e. liirlii) olculugu alin1r sa1rl1r bir 1nc1a olinaktan bunlardan ba$ka ornck ve oneri ler de olabi lir c;:1 kar111g111dan. kapitalizn1i11 yara111g1 bu soruve o oncri ler bun lardan daha yara rl1 olarak nun c;cizOrniinde n1ant1k olarak sosyalist bir g()rUlcbil ir. ()nc111li olan. bu yakl;1~11n 111 1nan- prog ra1na i5a rct et ti g i ic;in. so ru nun bu 11g111111 beni1nscn1ncs idir. Gerisi gclir. /\ynca. <;tii'ii1nii bi r gc<;i$ talcb i nitcl igi la$11naktad1 r.

Niha)CI. din i bayra111larda paras1z ula51111 a$ag 1da verilcn orncklerin. ozelliklc ~chircilcr. iktisatc;ilar. hukuki;ular gibi c;e$itli uzrnanlik isla1nc1 harckctin belediyclcrinin en1ekc;i halda !!arinda c;alr~an i11sanlarct1 derinle$tiril111csi k1n glinllinli <;eln1ck lizcrc kul la11d 1g1 bir) onvc saglan1la$t1nllnas1 clbettc yararlr olacak11r. ten1 oldugunda n. bu oncri cidcli bir kozun on/\ncak bu i ~ i n tckn ik bi r boyutudur. 8i zin1 lann cli ndcn solun eli 11c gec;rnes ini saglayaburada an latrnaya c;a l1 ~ t1 g 1111 1z ise po li tik bir cakt1r.

Bu c;ozii111 oncrisinin tcknik yonleri a) n11n1ant 1kt1r. til1 bir $Ckildc geli$1irilcbilir. /\1na bu konuda yal1n 1c1ncl ilkeleri $i1ndidc11 orla) a ko;. 1nal-.

1• Paras1z kent i~i ula~1m Slogan ornek Icri : .. Sadecc di 11 i ba) ran1lar- 1n li1nkli11dUr: • ·roplu ta51n1acrl 1k kapas itcsinin h11.la da degil. her giin parasrz u l a~1111 ! .. : .. Evdc n i ~e yan rn saatte!": .. Kcntlc clo la$111ak kentli ic; in bliviit . li I1ncs i.

• istanbul ve i zn1 ir gib i ken tlerdc den ii' bir hakt1r!": .. Otobiis bilcti tarihe kan$1yor! .. : ·"roplu la$11nacrl1k: yakrttan tasarruf. 1en1iz la$1111acil1g1nda bi.iyOk bir atil1111.

• Kent 1nerkezlerinin (ornc§.in istanhava! .. : "Otobi.istc. 1ninibiiste itilinc 1-.akilrnabul'da ·raksi111. )i$1i. £3c~ikta$ . .l\ksaray. ) a son.I ., A<; 1kla111 a: Rugiin bUylik kentlcrin en bii- £3ak rrkoy. Leve nI. Kaci 1koy vb.) rncrkczlerdc y iik sorunlanndan biri nin trafik olclugu tart1~- <;ok y i.ikse k park iicreti arac rl1 g1yla cize l 0 10 y11na glitiinn ez. Ania tratik sorunu da s1111fsa l gil 1nas111da11 kurtan hnasr. hir sorund ur. Ost ve ona s1n1Oar sorunu 010• /\ltyap1 ya11r11nlan i<;in uluslararas1 n1ohillcrinin ic;indc bir s1k1$1kl1k olarak )asar- destek ( l.ondra. Paris vc ··k1zrl ku~ag1 ''. 11erlin kcn. bi.iylik en1ckc;i ki1lcler yag1nurda c;a1nur- ve benzcri sol bclcdiycler. sa n ayilcsn1 i ~ da ya da buna lt 1c1 s1cak1a uzun uzun otobiis ve lic;iincii tliinya lilkclerinclcn ucuz al 11n Jar vb. ) • Se 1n1lerclc halk cic11cti 111i 11 i saglarnak 111i11ibUs beklc1ne11i11. sonra da i ti ~c kak 15a bi ndikleri arac;larda s1k15 s 1k1 ~ uzun yo lcu luk- ic;:in ha lk tratik ko111i s)o11lan. ···rrafil-. cana\·arlarr .. ilc ak1if1niicadelc.

• lar yap1na111 11 czi)'eli olarak : a$arlar. S1l-.1s1k ~

-

• 14-

Ocak - Suhat #

~· "~

,...... ,

: .iw•·~,,_

•

i~·~i Miicatlelesi

/(J

-

•

"' I •

2- Ucuz belediye konutlar1 Slogan orncklcri: " Ev kiras1 gclirin °/o 20's i ' ": ·· 1-1erkesc akar suyu. rnerkczi 1s1nnH1s1. tuvaleti olan konut !"': "i nsanca konut \Oksulun da hakkr!": .. M il yon dolarhk konutlann vergisi ahnacak ! ..

A<;rklarna: l Jz1nnn1ndan s1radan insa n1na. ·1·orkiye'nin en biiyiik sorunlannclan biri nin k<inut sorl111u oldugu hcrkcsin bi lcl igi bir ~ey.

13u sorun hcn1 nicc l olarak konut ac,: rgr. hern de n i te l olarak <;ag rn i ht iya<;larin r saglayarnayan bannakla r bic,:in1inde ortaya <;1k111aktad1r. l~cledi,·eve taliJJ olan bir giiclin. en1ek<;i aile" ler i<;in ucuz an1a 1en1el ihtiya<;lan k<ir$ilayacak konutlar sunacagr vaadi. topl u ve piyasa dr$ 1 c,:ozCr rnleri d1 $lan11$ partilere kar$1 bl'rylik bir avantaj saglayacakt rr. Aynca. kcnt lcrclek i csas glicu nli i1nar aflarryla. saghksrz. depre1ne dayan1ks1z gecekondulara tapu vercrck elde eden diizen partilcrine. <:izellikle islarnc1 bclediyclerc kar$ 1 sola bCrylik bir koz ka2and 1racakt 1r.

Konutun sadccc sav1s1 ve kal itcsi degil. , cn1ek<;i ailesi ni n odc rncsi gerekcn bedcli. yani kira da bii\, iik bir sorun olu$1urur. Sadecc rorki)C de degi l. bi.it(in kapitalist 1oplu1nlarcla Ocrct ve 1naa$ i lc ki ra aras1nda. crnck<;i leri hiivlik zorl ukl arla l·dlr$ r kar$1ya b1 rakan bir oran gec,:crlid ir. (icne ll ikle ailcnin gc lirinin yl'lklii bir bolli1ni'r. ba7cn yans1na yak1 111 kira bcdclini oclcn1cyc gidcr. Yeni ev kurrnak istc) enlcr ic;in. hclc hclc tek lie retie bunu k ;~r:;;ila1nak neredcysc olana ksrzd rr. Gen<; insa nlar bu yii1.dcn cvlenc111 cz ya da ai lc lerinin yan111da n ayn la111azlar. Buna kcl1'$ilr k sosyal iz1nc gcc,: i ~ 1oplu1nlar1111n hep'>inde kira bcdcli u.cncllikle iicretin c;ol-. clii:;;Uk ,;

0

bir boli.i rnl.inU ol u$1 unn ak ta idi. So l bir belecliyen in kendisinin in1al ettirecegi toplu konut lann k i ras1 n1 si.ibvansiyon aracil 1g1 y I a dli$i.ik tut1nas1 etnekc;iler ic;in c;ok one1nli bir kazan11n olacakt1r. Burada da emek<;ilerin giincel ve acil bir sorununa kar ve n1eta n1ant1g1n1n dr$11la <;1kan ve sosyali st prograrn n1ant1g111a dayanan bir c;oziin1 oneren bir gc<;i $ talcbi soz konusudur.

Teknik 1e1neller i<;in $Unlar soy lenebilir: • . Belediyelerin sosyal konut in~as1 yoluy la konut stokunu artt1rmas1.

• Gerek konut arz1n 1n a rt1~1. gerekse dU~Ok bcled iye kiralann1 n rckabcti dolay1s1yla gene l olarak konu t kira lan n1n dl.i$li$ii.

Be led iye Jeri n e1n lak vergisi deger• le1nesindc 1natrah1 varllkll scn11ler ve liiks yap liar ic,:i n ger<;ek degerine c;1kannas r sayesinde bUy Uk ek ge lir c ldc et1nesi.

• Cevrc te111iz li gi vergisinin de serntlerin geli r di.izeyine gore ay n $t1nln1as1. boylece bu1juvazinin ve varllk l1orta s1 n1 flann yoksu I halk 1n konut sorununun c;ozu1n i.inlin siibvansiyonuna katil1nas1.

Sonu~ B urada ornc k o Iarak ay rr n11 s1y la sergi Ienen 9ozli1nlcr d 1 ~1ncla $ti $iarlarda cisi1nle$ecek bi rkac; talep daha fonnli le edi le bi Ii r: "8·1e y1kil n1ayacak istanbul (iz1nit. Gebze. Adana.

Erzi ncan. Bingo! vb.)!"; "Belediye kararlan111n yaratt 1g1 gelirlcr belecl iyeye: kent toprak larr ka1nula$t1rils1n !"; "Sagl1kll kent ic;in sagh kli insan !...

Sonuc; olarak. anlatn1ak istedigimiz bir propaganda ve aj itasyon 1nan11g1d 1r. brnek ler. sloganlar ve teknik <;ozll n1 ler degi$ebilir. bnen1 li olan e1nekc; i halkrn yi.iregine hitap etn1eyi bil rnektir!

'

- 15-

.

l~"<; i

Vcuk - .yubat # I(}

!l1iicutlele.\·i

•

1r •

e er1 •·

..-. ·.

~· : . - ,.~·:. ·..~:. uJukDeg1rmen

.

.

..

'

F f /',

·rop lu111 cfa f;1rkl1 C,: lkarlan le111Sil eden Sllllf ve gruplar (irgOtlii ya <la birC) sci bi<;i 1nh.:rdc kcntsc l pol it ikalann kcndi islcdiQi ' .'ii11 dc ~c k i l lc 11 n 1 esi i(; i11 bclcdiyc )i"i11c1i1nlcri scc,: ili rken vc sec,:i ldiktcn sonra ac; 1k 'c lirtl'ik . bilinc;li ya da kendiliginclc11. progra1nl1 ya cla progra111a sahip nlrnadan sl'irckli bir niii<.:adclc ,'Ori'!liirlcr. 13u niiicadclcnin 1c111ini'• sc: ulusal diitC\. de gcc;crli olan scnnayc hirikin1 siircc;lcri. helcdi'. C\, c ili~ki11 gcc;crli )asal c;crc;c\c ve 111crkczi ,'iincti1nle ilis' kisi ,!! ibi faktiirl.:r olt1,1u' rur. 13unlan h.:l.:di'• clcrin ic;inclc harckl!I e\1 iQi -.1111rla) IC I f;tk lCirl cr olara k d;1 dcgcrl cnd i rchi Ii ri1.. l~c lcdivc . \'iin.:tirnlcri . hu c;a1 1 ~ n1al 1 ctki lcr al11 nda. ii' lcd igi pol iti kala rl a kc111 1ncka11111d<1ki ili-;.kilcri :;.ckillcndinncsi ncdcni\. le hir aktiir 11 itcligi de kai'.<1111nak1a v.: )Crcl politika11111 1n1:rk<.·1i11dc : er al1nak1ad1r. nu aktiirUn ki111d.:11 nc kadar ii1crk old11g1111u) sa 1oplun1dal-; i gli<,: dcngclcri ni n ,.c 111 iicadc lclcri 11 duru1nu b1:lirlcr. l'Orkh.. c iir11ei!i11i !!ii;iiniinc ald1rb 1..... .... n11i'da bunu ~ii) le ac;abiliri1: c1nck1;ilcr \ ' C c1i le111oplu111 kesi1nlcrini11 ~j,• asal-ekono1nik 111(icadclcsinin !!iic;lii olduQu diinc1nlcrdc 'c .'er' lcrdc daha i1zgiirliikc;ii. dcn1okra1ik 'c 1oplun1sa l adaletc,:i 'ii11cti111 k•rd.: hclcdi' c bu ac1•>a <;1ka11 dina1niklcri11 yerl.:~iklc~1ncsinc hizn1ct cdcrkcn. rniilk sah iplcri 'e diQ.:r b;1sk1c1 ,.c ' son1iirl'1cn kcsi111 lcr '!!i'l<,:llh. ken bclcdi\. clcr ...er~

.

1

#

..

•

~

1naycnin ycnidc11 Orctilincsi. varolan cgc1nenlik ili~k i lcrinin korunn1as1 ve siird l'lri'lln1 esi nin arac1s1 hal inc !!Cl irll!r. ' ~~cl cdi) clcrin. cn1ckc; i ve e1.il en lcri n c~itl ik \ ' C ii1giirliik ii1lc1 nlcri1H.' 'anrl vcrcn. bu sa,·cde on lann 1nih.:adl' lt:lcrinin ilcri 1a::-1111nas1nda ii11cn1li roller O\. na\. acak 1n cv1. ilcr ha l ine gcln1csi11dc blHi'ln liiklO bir prograrna sahip ol1nas1n1n bi'lyl'ik iincrni bulunnH1ktad 1r. 11u ,'a11. iini'uni'ri'dcki .'ere I sc~·i1nler siircci de !.!iiziiniindc hulundurularak. siiz konusu pro!!ra111111 n.: tiir ilkclcr 'c politikalar c;crc;c,.c.., ind.: :;;ckillcndir il<.!l>ilcccQi ko1111-.unda hi r taslak • 1nc1i11 olarak kalc111c alrn11l!-;-11r. )'i.:rcl :-.l!<,:i1nlcr siircc ind.: c1nek~· i lcr vc czi lenlcrde 11 ,'ana hir 1nOc;1dclc pla1 i'onnu olu~111as 1 duru111u 11da birli kt.: r'alts111a ... ,\Ci ri"lt111c,·.: ni,·ctli olanla rca . tar11s il 111a\'a ve !.!Clisti ril111c) c gcreksi 11 i1n duyacag1 da ac; 1k11r.

.

.

~

.

.

,

o/

'-

I

Yoksula yard11n degil tiim emek~iler i~in ucuz ve ula~1fabilir hizmet Ciii110111ii1 kentle:;.111e politikalan111 ) ii11lcndirc11 yii11c1i:;;i111ci. ii1elle:;;tinncci. kiin_ ,,cllc:;;1ncci ( n<.:o-li bcra l) bclcdi'. cl·ilik anla\. 1s1na ' Kar~1. c111ckc,:i \C c1ilc11lcri11 )ercl dii1.e:dc c;1karlar1111 sa\ unan '-0 ' .' ali-.1 bir bcl<:di'. ccilik progn11n1 11111 en ba::-111,1, sa\ unduQu kcsi1nlcrin : a'.;>atn ko~ l rl l annr i: ilc-;-tinnck) ai'1l111altd1r. ()1clliklc kc111 i11 'ok sullas11nla11 \C halcn ' pck <,:oQu !.!iit,· 111l'll olin;111111 sorunlannr ,·;i-.;a,·a11 c111ckc;i kcsi1nlcri11i11 dah;1 ucu; \C .'a-.anahilir '

-1 6-

-

..

....

•

1

-

.

f~·ri

()cak - S'uhat # I 0 ko) ullara sahip olinas1111 sag la: acak hi\ i1 11c!c /,o/ekti/' tiil. eti111in nitclik vc 111iktan an1ril1nal1d1r. Bu anla: 1-:-. kcnt cnh:k\ilcrinin cn : ol---..ul l--c-..i1nlcrinc lsla1ni ) ard111lla~llHl ad1 al1111da. bclcdi' cnin bir ICitfu olarak '>lllli.111 vc c111ci--<.:ileri dilc n<.:i\, c d()11l'istlirc11.

011urlan111 . ' k 1ran. s 1 11 1f~a l aidi,ct lcrini tiirnli lc\'1'11 ~ !\:!~:::! i..,ia 1n<.: 1 t)c lcdivcc ili '0.i11 l ' i'1rki\'c kcntlcri ndcki , , tck altcrnati!i olacakl1r. l1;111c "ll)ll \1.' l-..a11ali1a'>)Oll ;:.cbci...c..,inin gcni~lctilrnc..,i . ..,u Ii) a1111111 ucu1la11lip a11i-- ..,u bcdclinin l--ald1nl111as1. halk ck111ck 1'abri l--alan11111 kapa-,i1...: lcrini11 ar111ril 111<1.., 1. kcnt i~· i u l a~ 1 111 da hclcd iy1.· 11 i11 ) e11 idc11 hi1.111e1i sunan \ ' C hclirleycn ko1H1111a gc<,-: 111esi. bclcdiyc sagl tk kurulu~lan11111 gcli-:-1iri l1ncsi. bclirlc111.:111nahal lt:lcrc 1a11:.ri111 -.;111~ 111aQa7alan kurulrnas1. kcnt )Pk-.ullan11111 ihti) ai;lann1 kar~ila) acak bii,:i111 dc sos: al konut ) ap11111 11111 ha~l;!li1111a..,1. hc lcdi) cn in akt i f' Org(itlc) ici vc dcncllcyici olacag1 konut koo 1)cn11illcrinc ucuz ars:1 tnhsis i. varo lan di't~lik -..1a11dartl1 konut ala11lar111111 rchabilitas)OIHI ' C gi't1l'llc;-1irilrnc-,i ii;in projclcr gcli:;.1iriln1c-,i bu alanda k1sa 'l' orta 'adeJc: ap1lrnas1 hcdcflcnecek i~le r oltnaltd tr. l':retilcn 'c :--u11 1tla11 1nal 'c hi1111ctlcr.

1nali) cti11c )a da g...: rcktig i ko ~ ullard a hclcdiyc hiH<;csi11clc11 cl c-.tt'klcncn.:k pi) asadan dah;1 ucu1 ti,atlarla liall-..a su11ulrna l1d1r. l~u hi1.1nc1, lcrin tck ti plc~t iri lrnesi 11den 111 linik On old ugunt:a ka<,-:1111lrnal1. kalitcli . )t.:rel halk111 da likirlcri al111arak rcnkli. <;t:~it l i bi~·i1n l crde ii rcti lip ~ 11111 tl1 11as 111 ;1 <,:aha gci steril111c.: lidir. l3 u11 u11 ) a11 111da. toplu onak \a1na~1rha11clcr. yc111ckha11c lcr. ta 11d11 t'\ lcri gihi : crcl luilk111 idarc-. i11dc hclc.:di' c11i11 dcncti111indc ,'cni kolck1if 1i'tkctin1 hi1n1c1leri gcli:;.tirilinclidir.

Bclcdi: cni11 111al 'c hi:.r1nc1 :--u11u111lar1nda c1nl'kc,: ilcri 11 ya:;-<1111 nla11J,1n11a po1 i1ir a\• r11nc1l1 k il kcsi !!Crcgi ii ncclik 1a11111 111a l1 d1r.

•

•

•

J

-

-

'

Otomobil ve rant merkezli degil , halk yarar1 i~in imar ve ula~1m politikalar1 l111:1r k:narlari 'c pl:inlan\. la .'aratilan toprak rantlan ht:lli kc~i 1 nlcn.: dcgil. helcdi ) c: c \ ' C 0111111 l'lllt'k tcn1e lli pnli 1i l--;lla11y l;1 da cni ck<; i kc~i 1 nlcn.: <; 1111uln1a l1d1r. l ~ u ko11uda 'il) da1nl 1k ,.c <1c,·1kl1k 1orunlt1dur. <>topark. l'k1111.·h.. dolrnu:j. ara1i.

-

-

1\fiicatlel e.\'i

sc ktiirl't !!ibi ala1il ardaki kcn t 111al\, ;il ar1111 llrt<1da11 ka ldt racak politik;ilar gcli.-;-tirilercl--. hal k 111 iir!!iit..,ii1 I iii!ii nd...: 11 .\ ararlan:trak 1-..t'lll lt' 'an11 tIan dc!!,l'rleri ... .__ "''a\!1nala' .... . an 1orba-ra111c1 gruplan11 halktan al1p giiliirdiiklcri de halka !!Cri diindiiriilrnel idir. : :last 1nda oto111obil vc dol 1n us lan11 a~:1rl1Q1 onada11 kald1nlarak. bc lcdi'- c otohiislcri .L:.ibi toplu 1a~1n1 ara<;lan) a111nda. hi-;iklct 'C llH>to~iklct kull,11111111 (ii1cl '>Critlcr \h. .\ollarlal \1.' . '"'a hiil!!clcri 'a' !!lnl;1-.1t11!1nalidu-. l1i'\\ k·l'c otoniobil 111erkc1.li. :01 buriu,:1 1--cnt dol--u ... u1H111 d1)1lla c,· 1 k 1 l1111~ ol;icak11r.

Ni ha\C , tindc. ui;1..,1111 ala111nda . tl'tkcti1n aIa11 111da. i 111 ar aIan 1nda rant bask ilan ndan k ur111l 1na11111 gct ircccg i : ar;11 lar kcnt e111ekc;ilcrinc \C c1ilc11 kcsirnlerc. onlann 'asad1Q.1 111ahallc.

11.·rc daha fa;la hi11nc1 t!iiti'triil111c:-ini ~:i01a ~ ,'acakt1r. 13u konuda al111ac:ik kararla r (i1cri11dcki basktlan n k1rtl n1as 11Hla rc lerandu111 t!ihi ' ··dot!,rudan dcn1okras i.. 1ncka niz1na l ar111111 dt:\TC\. e ;,okul111as1 ii11c111 Ii rnl O\, 11a,·acak11r. .

-

.

-

I

r

•

I

.__

•

r

.___

I

"-

.__

;

.

-

-

~

..

Uretici ve kaynak yarat1c1 belediyecilik Bclecli', clcr iirctici \l' ka\- n;ik ,'ara11c1 bir c,·i1.g i i1lc1nclidir. ncledi) e ik tisadi 1c ~cl-.ki'tl l c­ ri11i11 s;1v1s , 1 \'C ctk i1ilik ;ilanlari '~-.:n i ,.. lcii inic li. : crcl lircticilerin 'c c111t·ki;ik:ri11 koru111n;1'1 ' ..:: dcstcklc11111csi it,: in lirc1i111 'e 1iikcti111 i-PPpc ratillcrine iinciili'tk cdip dcstck nlinalidrr.

Koopc.::rati llcrcc bcslenccck bclcdi: c iktisadi tc~ckkii llcri iy i lirgl'tllcndigi takdirdc bclediyc gc li rlcrini arttirac;ik. ycrcl halk 111 iircti1nlcri11c deQcr kaza11d 1racak. ~o..;,·;tl . i s l bcl cd i,·,·lcri11 , birbirlcri\. le da', an1sn1alarin1 111:1ddi tilarak glh; lcndi n.:1.·1.·k . kcnt ckono1n i-.i ni can land tran1al1\ctini dii..,iirc1.:ck cak. kcnllc .\asan1a11111 . . . bir a1«l\' olarak di'l:;.(i11ii l1nclidir. Solun bclcdi) l') i ka1.a111na ~ans 1 11111 bult1ndugu : crlcrdcki iirg(it ll't i11$a 11 po1a 11si) t• li hu gcli~ 1ncni1 1 ark as111daki en ii11c111li giii,: olncak11r. ~

.

Demokratik kat1hmc1/a~ag1dan belediyecilik <l1.clliklc ihti; ai;lar111 ~ap1a11111;1-.111d" 'c

rarklt c;c:;-i tle nl n1as111111 sagl:111n1as111d;1 : crcl halk 111 sc 1111 k on~c' lcri. re l'era 11du1n. l(H·un1 !!ibi .'oll arla katil1111c1 ol1nas 1 saQla111na l1d1r. .

-

· 17-

Ocak - .511/Jat # 10

l.yri .l/iicatlelesi

-

denctl..:111111.::-i \ e ha lk111 kendisini il!!,il..:11dirL·n konul:ira ka11l11n1n1n saglann1as1. bu sa' cde hc lcdive 'onc1i1ni c1raf1nda bir da' an:;-1·:a ·1g1111:1 nrgJ" 1 lcn1n..:si a<,:1s1ndan da olduk<;a 1~ 1 bir polansi)..:I sunacak11r. 8u bagla111<la en etkili ) ollardan biri bi"lt<;..:11in (..:n a1111Cla11 hclli hir k1:-1111111n) s..:111 1 ko11scyleri11<lcn. il<;e kon'-c) lerinc. oradan da kcnl konsc) inc <logru a~ag1da n yukanyn katil1111c1 bi<;i1nde ~ekil ­ lendiril111csidir. 8rc1ilya'daki Porto /\ llcgrc d..:11..:yi 1ni bu kon uda 1~1k tutucu bir ornck olarak linlinl i,izdc clunna k tad 1r.

Y 1kla ..:11 a;; bi r d..:l'a bc l..:d iyc 111ccli sinin ~ C111 dc 111i ndck i kon ulnrclan kcnllc y a ~aya n l a n en J'a1.la i 1!!.i lcndi rcnlcrin rclcrandu1na !.!.C.i tiiriil111..:s i gib i clog ruclan kat il11n 111eka11iz111a lan11 111 kulla11 il n1as 1 da dc111oknnik katil1 111. ki1lel..:ri11 politi i'a~yo n u vc 111obil i1asyo11u <1\ts11Kl<111 iinc111l idir. llun larn ck ola rak . belcdi) 1: ba~J..an1 vc yiin..:1 ici lcrin kattlacag1 diizcn1i .. h<tlk ni<.:clisi·· 1opla11ttlari yap1lrnalr. bcledi ' c bii11' c'indc J..an1uov u aras11nna biri1nlcri J..uruh11al1. halk111 bclcdi\' e '' (i11cti1ni11c '\ ii11elik d 1i;..ii11cclcri. 1alep \C bcJ..l..:111ilcri diizcnli olaraJ.. i1le11n11.:lidir. \L'

~

~

..

.,;

#

~

~

~

..

'"

I

Emek~iler

ve ezilenlerin temsilini saglayan ve onlar1n miicadelelerini destekleyen belediyecilik

~

~

~

~

siirc<;l..:rinin

1an1

de1nokra1ik

bi<,:in1lerdc

i~letil111esidir.

Kiiltiirel zenginlikleri koruyup yeni bir kiiltiiriin tohumlar1n1 atan belediyecilik Kcntlcrin kiiltilrel yap1s1 dikkatc al111arak l'i.'irki'' c 'dcki biiliin kiilti"trlcrin kcndini oclistirccet•i kiilliir 1ncrkc1lcri k uruhna l1. .:=., ii1.gUrliik<;ii. c~itlik<,:i. clcncysc l. ycnilik<;i ki.iltUrcl lirct i1nl cr dcst<.:k lcn1ncli. kitabcvi. sine111a. ti yatro. scrg i sa lo nu g ibi kiiltUr 111 ck an Ian cl estck Je n111 eIi cl i r. ·ropl u111 sa I 111 iicadclc lcr larih iy lc i lgili ()zc l olarak da sava~ v<.: 1.orunlu gi>c,: siirc<,: l<.:riylc il gili ara~ 11r111a yapacak e 11s 1i 1iih.: r/ara~l 1rtna 111crkczlcri kurulrnal 1. hu ar;i~ t1nna 1ncrkczlerince top Ianan 1na1cry aI lcri 11 scrg i lcncccg i sos ya I tarih 1nii1clcri a<;il 1na l1. istcyc nlcrin kcnd i anadillcrini (i<•ren i1>-••c li-.:t v ircccldcri dil kursIan dii1.cnlcn1nclidir. Klilt Or vc ara~t1nna 111c rk Ci' leri ndc gc n;e k lc51 i ri Ic n Uret i 111 leri n kcnt halk1na sokak tiYatrosu. konscr. festival. , scrgi 'b. ctkinliJ..lcrk· sunulnu1s111a on <lyak o I u111na licli r. ~

~

~

Kenti kad1nla~t1ran pozitif ayr1mc1 belediye Kcnttcki ka 1nusal l1Q1n i'lrctiniindc (incn1 li ro llcri olr11as1na ragn1cn kc ntt c i)zglirce harckct ctn1cl<.:ri bil cn cngcllcncn vc ki 1ni yerlcrdc ev lcri nclcn <,: 1k111a lan dahi cngc I lcncn kad 1nlart gcn<.:ldc patriyarkidcn ii:;.clclc de kapi tal i1111in vc d inin cinsiyct<; iligi nden kay11ak l1 <.:1. ilt n i ~liklc ri11c kar$1 clahn gii<;lli vc iirgiitlii k1lacak k<ld 1n kl'1ltl'lr cvleri. cnick<;i k<ldtnlar i<rin da) an 1 ~ 1 na 1nerkczlcrL s1g 1111na cvleri belcdiyec<.: kuruhna l1 . bc lcd iyc leri n yonetsel i~bi.ilii111 ii ic,: indc kacl1 nlar sorunl an n1 ara~1 1ra ­ cak ,.c tal<.:plcrini degcrl cndirccck biri 1nler olu~turuln1al1d1r. l ~ u liir bir pozitif ayn1nc 1 >ak la~11n daha gcrc,:ek<; i vc olgunla~1111~ <;oi'ii1nler gcli~tiriltncsinc de katk1da bulunacakt 1r. ~

13clcdi) e ba;;k<ln l1g1na vc )Crcl 1nccli se ada\ lar bc li rlcnirkcn. li stenin s1111fsal konu111. ci 11siy1.:t ve ya~ dag.111111 1 a<; 1s1 11cla n ycrcl topl uluf:un ltalta ..:111ck<r i vc ..:1.ilc11 k c~ in1 lc rinc ag1rl 1k vcn.:n bir 11i1cl iktc o l u~ 1urultnas 1 n a azan1i clikkal !.!iistcril 1nc lidir. l~u savcdc 111cclislcr ' dalia dc111okratik bi r yap 1ya kav11!,'lu rulacak11r. l~ clcdiycn i n 111al vc hi1.1nc1 sunu111lartncla c1nck\·i vc c1.ilenlcrc. bu11lan11 ya~a 111 ala11 lan11a vc kiiltiirlcrinc poziti f '1)T11nc il 1k il kcsi !!<.:rc!! ... .__ i i.incelik 1an1vacak \i)nc1i111l cr. onlan11 ulusa l 'c c111..:n1as) onal 1niicadcl..:lcrinc de cldcn !!.\.·ldi!!inc..: (olanaklar ' e -'asalar sonuna J..adar J..ullanilarak) clcst..:k olrnaya <;alr;;1nalrd1r.

13clcdi)C 1,"al1-;;anlan111n i~in nitcligindcn J..a; naJ..11 1orunluluklar d1~1nda gcc,:ici ve si\1lc·;.i1H:li isdihda 1n cdiltnclerine son veriltncli. ta5crona i!,' dcvrc1111ck ,.c ta!;>cron i~<;i ,·al 1-;.11r111ak ~ l'111d.:1n clr~ 1 na a1il1nal 1d1r. l~u pcr... tincl '..: is1iltda1n polit ikas 1111n ol111a1.sa nhnn1. ~

kn~ulu grcv. scndik<l -;cc,:1ne vc toplu sozlc~mc

Gen~leri

ve ya~hlar1 orgiitleyen belediyecilik (l..:n<;lcrin clli~i'lnsel vc ri1ikscl gc li ~ i n1lc­ rinc katk1da bu lunacak kii lt l"tn.:vlcri. ato lyclcr

-18-

.

J.~·r.:i

Ocal<- $ uhat # /() ve ~por 1esislcri (be lli pilot bolgelcrden bn~la ­ narak) tl'11n 111ahal lclere yayg1n la:;;t 1nhnali . bunlan koordine edip ortak zerninlerde bulu~­ turacal-. kurun1lar a~ag1dan ~ ukan~ a Jogru c)rgi.itle111ne lid ir. Bu bagla1nda c;e~itli spor etki nli k leri. lurnuvalar. fesl ival ler dOz.<.'nle111nel i. <.crgiler ac;il1nal1d1r. 'ra:;-lllar ii;:in de Jinle11111c. :>por. cglence ycr!cri. s;g;i1ni<1 v~ oak 11ncvieri ac;ilina I 1. yctencklerini ge li $t ireccklc ri. fiziksc l vc 7ihinsel yorgunluk vc y1pranrn1~l1klann1 gi<lcrecek heceri J..urslan. at()lyeler ac;:iln1al1d1r. l3clediycnin yC1yg1n. kapsay 1c1 ve surek lil c~tiri li ni~ bi r hii'.1neti olarak orgO tlen rncsi gcrekc11 bu sosyal ve kiiltOrel etkinlil-.lcri gcn;cl-. le~tirirken k11lla1u1nlann ayn1 za111anda fiil i isletici. )•i'irlitlicti ve denct levici oline1 lan n1 ' , sag la1nak bizi1n bcled iyeci ligi1nizi11 ay 1rt cdic i ()zellikleri olinal1d1r.

••

Program1n ekonomik gii~liikleri ve olas1 ~oziimler Sa vund ugu 111 u1 be Ied iycc i Ii k progra1n 111111 sahip oldugu ilkelcrin bir c;ogunun belcdiye biit"l!sine ck "'vlik :;,"Ct irccek. bir ol1·iidc de "vercl y "r sernl<l) eyi ka<,: 1rtacak belcd iycleri c;ok cidcli bir 1nali 1-.riL ile kar~1 kar~1: a getirecek l:iir i-,:crik ta:;;1d 1g1 soy Ienc bi Ii r.

Kavnak soru nuna sosv0l istlerin ~~cl i nncsi J , gereken iki ana <;(i1.Cln1 var: kentin varlikli s1111 f 'c kat1nanlann111 bu giderleri kar~ilayacak olc;lidc \ crgilendiriln1esi ve J..cnr topraklan111n bc lcdiycleri n 1110lkli haline gclirihnl'si yani k a 1nula~t1 ri l11 1 as1. 1·urk iye'dc bcled i) c lcrin vcrgi J..oy1na \C degi~tinne) ctkisi ohnad1g1n1 ve ~ennaycnin bir 1nckandan digerinc gcc;1ni5e gtire daha h1zl1 b i ~~ i 1ndc harckcl edcbi ldigini g67. onlinc ald1g1111 1zda. birinc i vozOrnlin cn1ek 1nlicaclclesinin kcnt 1nekan111a ili5kin savun1nas1 gcreken u111n vadcli te1ncl talcplcrinden biri oldugunu siiy lcycbili ri 1. roprak ran1 1111n kan1u lara r1 nclan c1nckr;: i lcr Ichine ku I lan1 hnak an1ac1yla 1110lk cdinihncsini :-.aglayacal-. kent topraklann1n belcdiyelerin 1niilkiyetinc veril111esi de ayn1 sek i Ide fazla racli kal bir <;Ozlim (i11ens1 gibi gu;riikse de bclccliyelcrin hali ha1.1rda :-.ahip olJugu iniar plan1 'c 1adila11 yap111a yctk ilcri) le lirctileccl-. kent 1oprak1<1rin111 d<1ha sistc1n li ,.c plan l1 b i ~·irnde

1l1 iica(/elesi

belcdiyc ge lirlcrin i arlt 1r111as1 111ii111klindlir.

Bunun ya11 1nda. yen i yercl yoneti 1n lcr refor1nuyla devletc ait arsalann bclcdiyelcrc dcvredillnesi soz konusudur. ~unun du bclediyelerin rant gc lirlerinin art 1rina ol<1sil1g111dan sii7 edebili ri z. l3unlann ya11 1nda. kirni kaynak sor1111 la1111a daha k1sa vadcde <;07li1n gctin:cek bir yo111cn1 gcire<'<: Leng!n beled iyclerden yoksu l olanlara destck saglan1nas1d1r. Bunun ir;: in her bc lediye sahip oldugu vc !!,ereksini1nlerinin envanterini kavnaklann , <;1karip bir ortak havuza a11nalld1r. ()11c1nsiz1ni~ gibi gorUlsc de s i ya~al isla1nc1 lann ki n1i bc lediyelcrdc ya$a1na gcc,:ird igi clolayl1 gelir siste1nlcrinin i11ccle11n1csiylc be Jedi) clcrin toplu111sal harcan1alann111 ke111tcki scr111aye kcsi 1nleri 11cc sUbvansc cd il1ncsi ic,: in dolayl 1 yollar hu lu11ab il ir. islan1c 1 belediycler i~ba51nda hulunduklan )Crlerde belediycnin sosyal faaliyctlerini orgiilleyecck hizn1cr vak 1flan kurd ur111u$ lar. belccl iyeden i5 aIan ya cla be led i ye y<inct i 111 ini clcstek lcycn senna ye kesin1 lcri nden hu vak 1tlara bag15lar loplatn1aktad1rlar. Ulusal ve uluslarara::-1 etkinl ik vc k.a111pnnya larla sosya list bck:d iyclcrc C1y11 i ve nakdi yard11nlar 1opla11111as1 da bu J..on11da bir <;ozli111 olabi I ir. Bruun bu 1-.aynak saglan1a yollnri belcdiycnin arkas1ndaki toplt11nsal di na1nigi11 ulusal ve uluslarnras1 dli1..cydc yi.irUteccgi 111 iicadcle ler vc ctk in Ii klcrlc n1iin1kun olacak11r. Bu beledivcler. kent, lerin ckono111ik yap1s1 vc cografi nitel ik1eri ndcn kaynak Ii pot a n ~ i ycl Jerden yararl a111nay1 sag layacnk ekono111ik plan l<t1na lar yap1nal1d1r. 'r'ine bu konuda !iO'>yalist bclcdiyeler ii;in seferber olacak ulusa l ve uluslararas1 dUzcyde bircy vc kuru1n larcla n olu$an gc n i~ bir c;evrc 1nevcuttur. Yeter k i. savunclugun1uz bclccli~ccilik 'arolan sii1niirli ve bask1 diizeninc- kar~1 vc siyasal islan11n bclcJiyelerinc kar$ 1 c~i t lik<;i ve oz.glirlOkc;n bir altcr11ati f oldugu un1udunu y~$crtsin.

-1 9-

~

Ocak - .~ubat # I()

IJ('i .M iicarlelesi

•• ••

' ~.

.

....

. ·~· )., ... ,~~

······'

I

.

>

.

~~~:.:-:".r.> .:"l" ...\... '. »r:. Cem '•lskender ~tit' 'l• , •• ·,::";·~.:,:;. ..~· • • ·-'·' : •, . . ._' ,, ... .• .

K u1.cy K 1bns ' ta sc~i 111 lcr. onct!si vc sonr:is1) fa hc111 [ lirki)C hcrn de b<l$1il 1\vrupa oi 1nak li1crc dun', a !!lindc1ni ndc iincn1li ,'er turtu. i\ nnan plan1n111 oria ya at dn1as 111dan bu yana <Hinda plan ii1.crinde11 cidd i hir i lcrlen1c nin saglana1na 111 as1 ve K 1bns c·u111h11ri: cti 'nin ( GiinC) K 1bns) \\ rup(I l~ irli g i 'nc katilacag 1 I 1'vl.i) 1s tarihinin : akla$1nakta olu~u sc\ i1nl..:ri bir rel<.:randu1n havastna blirli ndl'lrdii. Annan pl a111na cvt't cl iyen 111uhalclct ilc kar~ 1 i:;1kan ik ti da r bloklan sc\in1lcrdc kar$1 kar$1) a gcldilcr. Sci:;in1 sonund:1 111ccl isc gircbil<.'n partilcrdcn ;\nn<1n pla111n 1 dcslcklcyen Cl"P \IC J3[)~f. iktidar parlileri lJ l'IP vc DP'y i oy oran1 olarak a7. fnrkla gcride b1rakt1. 13una kar$1iik n1illctvck i l i sa~ !Ian bak.11111ndan :?S'c :?5 e~itlik soi konusu oldu. 13u1:ju' a basin her bir ag11dan topun i\nkara'da olduQu l CSJ)i lin i "vart1. l)\!llklas. , . ....

1\KP hOkiilneti . (.''f'i> lideri M. 1\ li l :1 la1 vb. aras1 nda kar~ !l 1kI1 bi 1·bi ri 11 i tanan ;H; 1k la1nalar gcldi. l)aila u1la~1nac1 1ne..,ajlan daha scrt 'c kcsin ilatlcler izlecli. Bu si'lrc<;tc ilgi ni:; bi<,:itndc suskun J..a lan ordu oldu. Ordu i rti ca 1art 1 ~1n;dari hal! ' la1n 1n<la hiiki.i111e1e .vl.iklcnn1ev , i siirdiirlirJ..c11 K 1bns konu..,unda u1.un sore susnHl\ 1 terc ih etti. l)enkta;- bu denge durun1uncla i ~ nasil olsil bana kal1r ra ha1!1g1yla kcndi gec;:1ni~ i nc gi)rc o!duk.\·a u1la;;1nac1 111csa_i lar 'crdi. l~u n1esaj!ann ard1ndan 1\KP htiki.i111cti git1ikc;:e ;1rtan bic,: i111<1e !\nnan Plan1111 11107.ak..:r..: e1n1L'yc donlik bir <; izg iyc yi)nelincc. [)enkla$ da '>0) lenik•rin i '>C rl le.~1 irn1e;. e ba;.lad1. l)cnkta:;," 111 lislubunu sert1niiclaltil ollc:;;tinncsi orduvu • 111ay a l..: ~ vi k et111ek a1na1: 1111 da

-

giitn10~lii r. Ne var ki ordu K1bns·a ili ~ki n

1.art1$1nayu aktif bi1; i1ndc 1ni.ida hil olma 111a tu1un1unu siirdiirdu. Susk11n lugunu AKP hiiklin1crini I< 1bri~' la i lgil i <;ali~1nalan n tck cldl.!n ) ilri.itlilinc1ncsi \ ' C Dc11k1a:;.'111 yaln 11 b1rak1l1nan1as1 ,\ tini"l ndc uv<lra rak. bozdu. , Gcn<.:l k11r111av , l3aska • n1 l·~il1ni ()zkok ve diner t> Os! dOLcy ko1nut<lnlann ba$bakanl1k ve d1$i$lcri bakanlig1na )Upt1klan Zi)arctlcrde hlikli1nctin Annan plan1111 refcrans alarak olu~t urclu ­ gu gi1rii~lc r i ve <;1)%0111 plan 1 cle~tirildi. Annan plan111a il i~k in 'fl'lrkiye 'n in asker say 1s1 11 1n 10 binin alt1na in1nesinin stratcjik sak1ncalan. 'f iirk. i~ c · ni n ga rantorl liglini.i n su land 1nl 1na~1.

60 bin Run1 ·un gcri) e donli$iine goz yu1nuln1a:-.1 gibi daha lince di llcnd irilen ve Denkta$' 1:i para lel lik ar 7. eden gorii $1Cr ifade ed ildi . ()nJunun uzun siin.: sus1nas1. konu$lugunda isc daha ) u1nu ~ak bir tarz se91ncsi ' c konu) la i!gili l)faganlisili hir MGK 1op lan1 1s1 yapil 1naya1:ag111 1 a~1kla1nns1. ..l\KP'ye kar~ 1 kozlann1 na1nak istcd igini giistcrgeli"111clcrc gfire 1ncJ..lc birlil\ 1c. i)lt'llikle 2004Aral 1k·1nda tarih al1nn1a1nas1 halinJc olacak!ara ili:;.kin tch<litk;i r bir 1u1un1u da i\:cri) or. Ordunun bu tutu1nunda ABO'n in bast1 nnas1n1n rolii bi'lvlik oln1akla , birlik te bu bas11rn1<1lar sonucu T lirkiyc'n in k1r1n11.1 <;izgilerinin Kuz.ey 1rak ·1,1 oldu!!u !.!ibi K1brrs ·ra da rc11g 1n1n a1 1p a1n1a) acag 1n1za111a11 gosterecek tir. Sonu\: itibariy lc oy le ya da boylc K1bn~ ·1a c;oziin1lin ya da <;i)z[11nsii1.liigiin yolunun bOyl.ik ol<;iidc Ankara· dan ge<;tigi dogrucl ur. Fakat bunun se9i 111 son119 lan ndan do lay1 boylc oldugunu dii$l'ln1nek ~ anll~t 1r. aldat 1c1d1r. Sorunun doniip dola~1p bir bic;i1ndc i\nkara ·da dligl'ln1 lcnn1esi , K uzcy 1bns l ' lirk ( ' u1nhuriycti'nin bag1111-

-20-

o:

--

I<

Ocak -

.~11/Jar

.

J,,·ri ll1iicadelesi

# I fJ

s1z bir de.:\ let olina) 1~ 1 11dan ilcri !.!C.:ln1t>ktcdir. 1Jol<1\. 1~1\. la sc<;i1nlerc retcrandun1 benzet1nesi yap1n<1n 1n da yanl 1 ~ oldugu g_(iri"ln1nektcdir. <;'Onki't bir relerandu1nda evet 'a da hav1r sonucunun ~1k11H1s1na gOre rctcrand un1un konusuna i I i~ki n kesin bir karara vaniln1~ olL1r. ()ysa l<t1LC) K1bns se<;i1nlcri 1nevcut haliyle ve sc~i 1 n c)ncesindc J1.: hcl ii oldui.!u Lii'l'n:: topu Ankarc1'va , a11nas1\ la rc.:lerandu111dan <,:ok ctk i Ii bir l-.a1nuoyu ara-;.1 1nnas1n1 <;agri~t1r­ n1ak tad 1r.

Sand1ktan 1\nkara·111n c1kn1a.;;1 bliYiik , o l<,:(ide s1.:~i1nlcrin ni tc ligi )·fe d~ ili~h.ili~di.

Sc~i111l cr i11 oncesindc <;C<; i1nlcrin ne kadar c~it vc dernokratik olac<lg 1 konusundn yayg111 hir ta111~111a ya~and1. Bu 1.1rt1~n1an1n vard1g1 en son nokta ITIUhalcfet in onde gelcn panj<;j c·J'P lideri M. Ali Talat vc l(.K .1'.C:. Cu1 nhu rba~ka 111 Raul' Denkta~ ara<.. rncla sc<; i1n lcr so11n1s1nda Gl'1rcista11 'a benzer olay lann ya~an1p ) a~a n111ayaciig1 !-.on usunda gerc;ck le~cn po le1n ik ti. l3 u ka\ !!.ilann vc tart 1<,111alan 11, 1n uhale fl:! in uydunnnlCJr1n111 ve Avrupa Birligi'nin k1~J..1r1 1nalan111n i.irlinfl old ugunu d ii~(i n cn l cr den1agoj i yaparak gcr<;ck olgulari giLle1ncyc <,:al1$ltlar. 13u i;:aba scc;in1 i:\ncesi \'C so11ras111da siirdii. S1.:<;i 111 sonras1 nda sei;in1!c.:rin c~ i tligi ve de1nokra1ikligi yonlindcn 1n uhalc!'ct ycni bir tart1~11H1 a<;1nad1. Bi)y le bir 1art1~1riaya girn1cnH.:lerini11 nedcni , sci;: in1lerden birinci i;:1k1nak ve hir an c>nce inisi' atifi ahna i:-.te~i ve . c;abas1 bunu yaparkcn de Ankara'yla tc rs dl'l$11lt'lllCk olahi lir. J1una kar~lll sc<;i 1n ~Ol1lH,: lan11da11 dogru <,:1kan 1nlar yapabi linck ii;:in :-.cc;i1nlcri11 nc J..adar adi l vc den1okra1ik oldugu :.OS) alis1icr ai;1~111da11 dcgc.:1 k·11Jirn1c 1nasas1na ,vat1 nlinal1d1 r.

-

-

-

-.

.

.-

.

-

Demokrasinin zaferi n1i?

Se<,:i1nlcrin ard 1ndan ti.i1n bu1:iu' n 1ncdyas1 \ ' C si\a ... ct 1·ilc.:r a!!.11 birlici edcrck !'C<'11nlcrin i)n1ck bi\·i1ndc gcr<,:ck l c~ t ig i ndcn . 11~· kadar de1nokratik vc adil olduQundan bali:-;cttilcr.

Scc;i1n iince~i diinc1ndc tli1n dC!nyan111 gii;!Jcri ,

"

._

.._

"l'

-

(inUndc )a:;;anan bir dizi olgu unutuluverdi. [)e11t-.ta'i se<;i 111leri: '"Sec;:i 111 le gUc, lcncn ha 11-.. dcvlet ine S<lhip c;:1kt1g 1n1. clcn1okrasinin varI 1g1n1. gOze lligin i ve 1nedcniyctini g(istc r1ni51ir. Onun ii;in scc;i1n lcrch:11 C\ \Cl >apil.111 'Scc;i1nlcr ~aibeliclir. binlcrcc insan gctiriln1i ~ tir ' gibi 9irki11 i ftiralann hep yalan oldugu anl a~ ilrn1~11r. " si)::-lcriyle dcgc rlt:ndi rdi . f)c11k 1a•::111 bu degcrlt:nd inneyi yapnrkcn. n1uhal\..'fe1in pnpiilarites inc rag1ncn sand1ktan c;;it n1illct\cki li Sil) 1s111111 c,:1k1na<;1ndan harckct!c hal kin dcvletinc sahip <;1k 11 g 1 sonucuna ul a~11g1 di.i~Onlilcbi l ir. Bu akll ylirlitrncyc ka1 il1p katil1na1nak bireye kahn1 ~t1r. Ne var ki sc<;i1nlcrden ··scc,:i1n ler ~aibclidir, binlcrcc in~an gc 1 iril1ni~tir' gibi c;irkin iftiralann hc.:p ya la11 oldugu an la ~il n11$t1r· · so11 11cuna ha11g.i vcrilcrc dayanar~1k eri~tigi bili11111c1nektcdir.

1-l erhaldc Denk ta~ $Un u den1ek i stc1nektcd i r: Eger binlerce insan getiril1ni ~ ols<lyd 1. iktidar parti Jeri kazan 1rd 1. M uhalefctin oyu yi'lksck <; 1kr1g 1na gore iktidar taraf1nda11 hinlcrcc sec;:1nc11 )'azd1n ln1 as1 di)'C: bi r olav vasan 1na1n 1st1r. l lalhuki ba~ka bir bak 1 ~ a<;1s1yla l)enkta) ·tan lain ters yo11de bir sonuca vanlabilir. 0 'ionur; tla ~udur: Eger it-.1icfar taraf1ndan yc.:ni vacanch1~ilkla r ) aptl rna!'a. yurtd1~111cla11 insnn!ar oy vcn11ck i9in gct iril1ncse 1nuh<llc lct ~'<)k dah;1 fa;:la bir oy fark1yla kazan1rd1. Ni1ckin1 i'vlurat ~·clik!..<111 ·111 10 ·\railk.taki yaz1s1nda K1bn~;"1a : artlan ara~t 1nn nlarda n ) ap11 g1 :iktar11n c,;arp 1c1d1 r: "Luroha ro1nclrc·11in d1.: lc1nsilc isi olnn ;1rn~t 1 rn1a ~ir kc t i K !\IJ E!Vl ' in yonctici~ i

-21 -

o/.t}

•

.

/~·~·i

!viiicat/elesi

Ocak - .5ubat # JU politika sonucu ada111n kuze:vindcki K1bnsl1 ·rurklerin kendi iilki.:lcrinde ·riirki,elilcr kar~1s1nda neredc> '> C az1nl1" konun,una dlisn1cleri ve tabii ki 30.000 asker cklcnince se<;i 1nlerin esit. adi l ve dernokratik oldugunu dli:ilin1nck 1nli111klin dcgild ir.

Sc<;irnlerin e:;; it. adil \C dcmokratik olr11ay1:>1 sand1g111 K1bns halkrnrn rcrcih ve iradcsini ta1n olarak yans1t111an1as1 de1nektir.

Denk1a~'1n rcferandum olsayd1 .Annan Plan1·11a kar~r <;1kanlann ylizdesinin ~~70'1erc c;rkacag,1111 iddia ctrnck i<;in Dogu 1\kdeni1. () nivcrsitesi 'nc ycni hcsaplar yaptrnnasi bo~u­ nadrr. Ya$anan sec;in1 slireci nc ve sonu<;lanna yakrndan bakild1g111da. gen;t:klik tli111 ac;1kllg1yla ortaya c;1"1naktad1r. Annan plan1n1n orta~a atrln1as1n1n ardrndan K uLC) Krbrrs' ta ban$ vc c;ozi.i1n yanlrs1 one1nli n1i1 ing ve gostcrill:rin yapildrgr lra1 1rlan1nal1d1r. 0 gli nlcrdcn sc<; i111lcre kadar kitlc harekcti ini ~ li c;1k 1 ~1! bir gratik i;lcsc de rnuhall:ft:tin halk1n cylcn1liligini orgiHledigi vc bundan oncrnli olc;lide gii<; alrp bl:slcndigi a<;1k11r. 200.000 ki$ilik bir nlifus ic;inde I 0 binlcrin katild1g1 cylcn, lcrin ne kadar onern Ii oldui:\u ortadad 1r. K 1bns 'ta 20

J'vluharre111 Faiz. ·Be:;; yilda yakla:;;1k 20 bin ki:;;ilik bu nllfus fark 1111n 10 bini dogal nUfus art1~1. gcrisi yeni vatanda!?liklar· diyor." i\~ural (,.'clik"an de' a1n cdiyor: "Ycni va1a11da-;;l1k konusunda iktidarin :-.c<;i1nler iinccsindc sadccc bir glindc 1500' lin listlindi.: kisiyi varanda~ yap1 1g1. bunl;1rda11 200 ktisur ki~inin va1a11da::- I1k uyg,u la1nas1 kon u~unda y li rli t 111ey i durdunna karan al1nd1 g1 n1. gerisi i<;:in: ann bir 1nahkc1nc "arari daha bckfi.:ndigini belir1ey i111 .·· Bu gcrc;eklere ·rur"iye·nin l)enktas'la birliktc adava vc K.K . r.c. iktidarlarivla , ' ·rork i ye ·den gl>c;n1cnler yolla1na pol i tika•;i, bu

-

...

"

KSP ,q.e Avrupa ,~kerva;n1na,.ka~.1ld.1 . .

.

. ..

.

. .

.

.

Ortaya koydugun1uz perspektifin biricik yo! emperyalizn1j esas ald1g1nt soyleyen 'KSP'nin oldugunu dU$i.inmekle birlikle bu yola girn1ek genel sekreterj Kaz11t1 Ongen, A11l11n gazetesi ic;in 9ok n1esafeler kaydedihnesi gerektigini de ile yapl1g1 soyJe~ide statukonun degi~n1esi, g!:)rpyoruz. ()z~llikJ~ muhalefe~in,~updugu tnb&oi:'':~te$kcsin p~r}~~ ,d()nli$1ne~f; asker Stl;Yi.$1h.!J1 hi~ ' de ic; av1c1 degildir. Mulialefet · ba~fan~:;;: az.altilm asJ ·v:b'i 'baglamlarqa:uAnnan Plan1 6iziin a~ag1ya Avrupa Birlikyi bir siyas~t.l3enimse1ll~· if+n·oncmli bir kazan1n1d1r.'' diyebilen bir nokAnnan Plan 1n t s;ozii1n olarak sunn1u$tur., raya geln1 i$tir. Slirecin d1$1nda kalamay1z i9inSe9i1n leri adil ve ozgiir oimad1g1 ir,;in boykot den dcgi~tirn1eliyiz s<>ylemlerinin bo~ oldugu ed~n Yurtsevcr Birlik I lareketi de yine AB ye da l)rtadad1r. GU9leri s1n1rh olan KSP ittifak 1-\nnan Plt1n1 taraftandir. 5. Say11n1zda olurnlu. · is:inde erimi~ sei;in1 silreci i9erisindc sosyaliit bir geli$1ne olarak degerlendirerek kurulu$ ve anti-emperyalist bir s;izginin sesi bag1n1s1z bildirgesini yay111lad1g11n1 z Ktbns Sosyalist bi~imde kirlelere du) urulan1a1111$t1r. KSP'nin J>arrisi ise Birle~ik l<1bns Pa11isi vc "loplumcn Annan plant gibi ''onen,li" bir kazan1n1dan j\urtu lt 1 ~ Partisi i le . bir nraya ge.~e.i;ek Bari~ .ve'.·L, Once, b~grn).s]'z, sos ya list ye'. anti-em perya list bjr bemokrasi l-lare)<eti'ni O)U$triidit. KSP'nii{';,'isesin duyuriY1ii1as1 ve ' H~ild iki seS:eneg~ Annan Pl:1n1111n emperyalist karakterini vurgu- 1nahku111 ecle'ntere kar~1 bir us;nncli yolun da lad1g1n1 biliyoruz. Buna kar~ilrk KSP'nin varolabileceginin gosterilmesi gibi "kil~i.ik'' bir BDtl'ya kat1h~1 Sralinis1 a~a1nac1hk illetinin bir kaz.an1n11 onen1se1nesini beklerdik. par~iyi ncrelere silriiklc.>yebilec~ginj gustere!1 . , ·· olL1n1suz bir orn~k de ohnu$tUr,,· c;onkli anti"' ,: ..

-22-

.

«

..,,

~.

-

., ·.

'

Ocak-Subat # /() bin ki~inin kat1ld1g1 ,bir (iizl'ln1 gibi) lire1 i111i; le ugcvle111 I 0 rnilvonluk istanra~anlann 74 'den sonra , , bul'da I 1nilyon k i$inin kayerle$tik leri K uzcy ·di.: csk i tild1g1bir eyle1ne denk dl'lulaekonon1ik dl'lzevlerinc , .. $Cr. Bu eylernlerin kar$1~arr1a 1 nalan n 1n ternel bir et(:lklf s1nda iktidan n di.izenledikken oldugu soy lcn1n ckted i r. leriyse c;ogu kez sonlik 1985 'den i ti barc:n I< u1cv, ge<;rni$tir. Bu tablo sec;i1n K1bris·ra Ruin 111allann111 1n i ti ngleri ne de a) nen ) antapulan 'fiirl-.. lcrc vcri ln1c; e s11111$. or ·nin .., bin. ba~lanm 1$111'. 13 u 1nn I larda11 LJB P'nin 5 hinlik rnitin!.!leen iyi ko$ullarda raydalari ne kar~1hk BDl·I 5 hin. nanlar iktidar parti lcr inin al1n~as1na c;AE3P 2 bin, CTP ise 20 temel oy deposunu o lu ~1ur­ bin ki$ilik kalabal1klnrn du. Diger taraftan Loi1.idu . seslen1ni~tir. Sand1klardan etmey~ dnvasrn1 kaybeclcn '1\ll'k iyc \Ok n1i.icadeleyi esas alan bu rada verdigi tapulann ~8'~~ a~~n1n sos ya I ist ler ac;1s1 ndan bu ge((ersiz oldugunu Iii len raka1nlar Kuzey K1bns kabul euni$ oldu. l1iS) lccc halk1n111 iradesinin ne elinde Ruin n1al1 ohnakla yonde oldugunun anla$ilbirlikte halinden pek de n1as1 ac;1s1ndan son derecc n1em nun olrr1ayan Ian 11 11n1one1nli verilerdir. Diyebi Ii- ge(:erlidir~ haletet lehine oy kull 11nni<1riz k i rnuhalcfct repkiy i s1nda one1nli bir ctkcnin de sok aga indirerek aktitle$lirirkcn. iktidar Loizidu clavas1n1n kaybedil111esi oldugu yoruoylan n1 ba~ka yonte1n lerlc (bu yt>nte1nlcri11 rnu yapiln1aktad1r. kitle inisiyatifine daya11n1ad1g1 ac; 1kt1r) artt1rnHl c;abas1na giri$1n i$rir.

S e~menin mesaj1 . c<;i1n sonuc;lanna bakild1g111da 1nuhaleSonuc;:ia l)cnkla$ ve iktidar hard hanl -.cc;:letin O) oran1 biraz lazla ohnakla hirliktc 1ncn ta~1rkcn n1uhalefet sokaklarda) d1. n1cclisteki dagil 1rn ac;1s111dan e~itlik soz l 'iirk.i )' c ·de l~l$i st ler ve Kem al istlcr kol kola konusu oldu . Daha yak1ndan incelcndiginde Ocnkta$·a dcstck i1n zalan toplarken is1n11bu l'ise yarp1c1 gcryck lere i~aret eden vcriler bul- dan 100 l< 1bns·1i gene; "Bu dtizen i di..:g i ~ tir1nak rnii 1nki.i11. Ann<in Plan1 ilc Run1lara 1ncye gc ldikl'' pa11 kart 1yla 1,cfk o~a'ya gc ldi . b1rakilacak Gi.izelyurr ilc birliktc s1n1rda bulu- 8urjuva 111cdyas1. Den kta$ ya da hcrhangi bir nan bir dizi yerle~i111 yerinclc en tazla oyu siyasct<;i set,:n1enin 111esaj 1111 istedi gi gib i J\ nnan Pl;,~111 ' 11 111 koyu dcstckc;isi c·rp al1111~r1r. vorurnlayabilir.

Tiirkivelilerin vc 10111 , _, ik1idann. D.:-nkla$'111 ve 'J\irkiyc«Jc ona destek dunya111n alinas1 gereken asil 1nesaj ~udur: vcrcn giic,;lerin propaganda-.1na bal-.il1rsa bo) le .. K rbns K 1brrslilarrnd1r!" bir ~onucun al1n1nas1 ola11aks1zd 1r. Fakat bu K1bnsldann verdigi rnesaj elbcue ayn1 ycrlerdc sand1kta11 C"l'f> <; 1!-.n11 ~t1r. L3u yarp1c1 za1nand:i ..c;o:riin1 ve Avrupa Birligi'' yt)n(indc sonucun al1n1nas1ndaki en t1nc1nli ncdcnlcrdcn oln1u~tur. l3uracta· lizerinde one1nle cluruhnas1 hiri i·.c·. 'nin Kuzev, K 1bns·1 kcnd ine baQ11nli ocrckcn hir sorun bel innekted ir. l<. 1bn slilar bir ktl1naya donUk eko1101ni politikas1d1r. "" yandan '!'.('. 'n in adadak i uygulan1al;1n11dnn l<. 1bns· 111 l'lnlli nnrenciye bahc;c lcrinin yildan rahats11. olinakta. Run1 raraf1yla aradaki y ii a k urud ugu bu <ilancla t<l 1n hi r c,:cik li~lin ekonc11ni!-.. uc:uru111u ve 1nilyonlarca dolarl1 k ;a~a11d1g1 bi li11111cktcdir. Narcnci; c bilh<.;clc- 1'.C'. ) ard1111 larina ragmcn bu uyurun1un rinin iine111li bir bolU1nO :-.ozli uc"cn bo lQclcrclc ~ 'r ~ kapa11111ad1g1111. dahas1 ·r.c.·nin Kuzt:y ycr al111al-.tacl1r. (.Jcyn1i ~1c 1\dan111 glineyindc K1brrs·1n iMF'si 111isali uygulad1g1 poliba~ka i~lerle ya da ba~l-.a tar11n Urlinlt:rinin

Devrimci Marksistler uluslar1n kendi kaderlerini tayin hakk1na sahip (:1karlar. Bu sahip K1br1s somutunda, halk1n giisterdigi iradenin her tiirlii d11 gii(: tarafindan engellenmesine, bask1 · . alt1ni kar§1 ·. · · (:lkmay1.ve miicadele · · , gerektirir. Bu · · . giirev en. o· · ·· biilgesini himayesi alt1nda tutan devletin .·····. uygulamalar1 i(:in . · . .·. .· ..

~

-

-23-

l~ i;i

Ocak - Subal # 1()

.vliicurlelesi

d.:vri1nci Marksistler e1npcr; al isl /\vrupa 8irligi'nc ikircih.siz bi~·i 1 ndc kars1cl1rla r. Bu kar~1olu!;i/\ 13 vc /\ 8 1) dl'Stcg indeki e111peryal is1 bir pla n nitcli g indeki An na n Pla11 1 i ~~ indt• ayncn gc9crlidir. (Annan Plan1 ile ilgi Ii g(irti~leri 1n iz i ,·<,:i Miicadelesi" ni n 5. sav• 1!>1 ndaki "K1bns·1a AB-ABO clcstcldi 1\ nnan Plan1 vc ~ovenizn1in l..ar~1 han1lesi" adl1 yaz1da orta) a l..onuln111$l t1. Bu yaz1ya vc konuyla ilgili d igcr 1nctinlcrc iscin1ucadc.: lc..:si.ncl adresinden de u l a~rlab il ir) <,:ogu kc1 bu t11t111nlarda ((el i ~ ik bir ya n g(irCilnH.:ktc. iki tuturnun <1yn1 anda nl111a111nyacag1 dli~lincesi o lu ~ 111 aktad 1r. l~u yanli;; anlay 1~ siyas i <;:izginin /\ B ()a da Annan Pla111) yanlis1 bir -..ap1na)'a ya da 1ersi ) Onde de' let in re~1ni te1lerine adapre olinaya ) ol a<;1nal..tud1r. Hu duru1n solcla )il) gin bir kafa1 kan$1klig1 na i ~a rct et1nckted ir.

•

>

•

'

tikalann ckonorniyi <;:okeruig ini gi)rn1cJ...tc, ba n ~ is1c1ncktc !i1kat bunlnrl<1 bc: raber i;ozlirnli c111p<." ryalist karak tcrli .Avrupa 13irligi'nde aran1ah.1ad1r. r)cvr irnc i l'vlarksi'itlcr ulus lann h.cnd i J...adcrlerini t:i) in hal..k111a ~ahip <;:1karlar.

Hu l-ahip <;1k1-.. K1hns so1nu1u11d:i. hall..111 gi.)stcrdiQi iradcnin her liirlO d1-, ...!.!.lie. 1arar1nda11 cngcllcnnh:sinc. bask1 alt1na alinn1as111a kar;;1 <;1 k1nay 1 vc 1niicadcle ctn1cy i gcrekl irir. Bu µiSrcv en ba!?ta adan111 o bi\lgi.:si ni hin1aycsi 1ilt11Hli1 t11t <-1n devlct in uygula 1na lan i<;:in gc~cr­ ticlir. Yunan ve ' l'i.irk dcvri1nc i Marksistlcri llll'll'iltk: lcn in sivri llCllll ll oncc lik lc kcndi hlil..li111ctlcrinc .\Onel!n1elidirlcr. Dif?,cr .vandan

-

~

-

K1br1s'ta ~iiziim yanl1lar1 ile statiikocular olarak adland1r1lan kesimler aras1ndaki kutupla~ma artm1~t1r. Bu kutupla~man1n esas itibariyle K1br1sl1lar ile Tiirkiye'den go~ edenler ve yerle~tirilenler aras1nda ya~and1g1n1 soyleyebiliriz.

kutupla~ma Sec;-i111 sonu<;lann1n scrgi lcdigi tabloclan bir sonu<; daha 91k1yor: K1bn s' ta 96zC1111 ya nldan i le statUl..ocular olarak ad land 1n Ian l..csi 111 lcr aras1ndaki l..utupla~1na artn11:lt1r. Bu l...utupla5n1an111 csa-; itibari\ le K1bnslilar ilc I iirk iyc ·den go~ eden ler/ycrle~ri ri len lcr aras1nda ya~ancl1g1n1 s(>: leyebi liriz. K u%cy J(1 bns·1a T Orki)·e'dc.:n giindc ril n1 i ~ 9ok say1da rn~ i s tin bulundugu bi liniyor. Ulusal l·lalk l·larckcti ad111cla yeni bir kontr-gerilla orgiitO bi le l..uruldu son y1llan.la. J-latta bu orgOt tart1 ~ 111a yara tnn bic;i1nde Raur l>c:nktas taraf1nda11 desteklencli.

Bun lar c lbirli giylc K1bnslrlar ii zcrindc bask1 vc tehdit ~i.1ntc1nleri ilc ~ rld1nna pol11ikas1 izliyorlar. 8as111a \C.: kan1uoyu11a pcJ... ~a11:.11nayan bir gcr<;cl... gcrck bu <;cteler. gc rek~c.: de Tiirk i ye' ni n o las1gc Ii ~1 n cle re nas d tcpk i vcrccegi ni n bi!lirsi1. o linns1 dolay1s1y la sei; i111in son dcrccc gc rg.in hir ort11 n1d<: ge<;lig idir. 07cllik lc li niversitclcruc. buralarda vuvala111n1 ,s rasist ' yl.!teler y ii7ih1dcn siirek Ii bi r gcrg i n Ii k n1cvcuttur. ·rcrrki: c:'den yapilan ~oven <; 1h.1 :;. lar.

Dcnkta~·a clc<;tcl.. in1;-a ka1npanyalan vc bcnzcri gcli~1nclcr bu gcrginligi bcslcn1cl..tcdir.

K 1bnslt lar hal.. I1 olarak ada\'1 baunayan ' . ucak .

Kuzey K1br1s'ta

.

-24-

Ocak -

.~uhat

.

f,,·~i

# J (}

.

1l'fiicat!elesi

,.' ·.·~ · gc111i:>i olarak gcircnlere. hu adan111 (i;c- F_ "', .,..':t<l~ ... ' ....

• r<i .. ,',' .• ' y' . ' .,... .... ." .. ' ' .' rinde insan lari n ya~ad 1 g 1 n1 ha11rlat1yor..... ' .\ • -· ' lar. Diger yandan Kibn:,·tak i varltg1n1 • • .• 7~ 'ten beri K1bns Tiirk ·oniin gOvenli• !!.inin saglan1na-;1na dayand1ran Tiirl-.ivc. ' .... ...... .. ., .,._ :.nn y 1llarda ac;1k1,·a -;tralcjik ~1karlarda11. '~·~ ... ' l3akCl-Ccvhan boru hattl\·la ba~ l a 11t1 s1 11 ;(; ,,, ,,, ..... . dan vb. bahsct1ncl-.tc hatca bu gerek<;l·l<.:ri ()nc <;1kan1nal-.tad1r. l~u duru111da K 1bnsltlann kcndi g.U\cnlil-.lcrinden <;ok stnllejil-. ~·1karlann ()nc111:.cndigini cli.i~lin1nele­ n. bu dogrultuda ada) ~1 ycrlc~tiri lcnlcrin "'stratcjik ~1karlar;1 .. ayk1n her harckc1l cn1ncyc kar;;1 kullanilacag 1 cndi;;c~ i Kibris'ta bir lngiliz askeri. duy 1na Ian gay cl dogald 1r. 1·u1n bunlar l-.utup la:;,111'1) 1 artt111nak1a. c;cli;;kilerin 1-.cskin- hic;birindc ucginiln1e1nc"tcdir. Bu iislcr lrak lc:;.tigi a~a1nalarda bir ir.,: c;a11~1na ihti1na lini bile sa' a~1nda ct kin bic;i1ndc kullan1lrn1:;,t1r. giindc1nc gctir111cktl·dir. 86) le bir duru1n Bundan ~o nra da slirekli savC1$ haglan11nda gcn;ck lc.$irs\.' clcvri 111t·i Marksist lcrin en ufak gli11dc1ndc o linaya dcva111 cdccekt i r. Hatta bir ku~ kuy a ycr b1rak 111ayacak hi<; i1nde 1\BD'nin /\kro1iri l'1ssi'lnc ortak olaca<'> .,, 1s()\'lcnK 1bnsl ilan n ya11111da ll lacag1 vc tii111 gi'lciiy le cileri dahi vard 1r. Fi list in sorunu deva1n cll ik<;e.

"K1bris K1bnslilan11d1r! .. diyecegi ac;1kt 1r. e1nperyal i zrn in Ortaclogu·ya cgc1ncn olina c;abalari :,iirdiik1;c her scfcrinde bu iisler aractl1g1) la sava$1n 'i~inc c;:ekilecektir. Adadaki K1br1s'ta devrimci siyasetin herhangi bir devri1nci ve/vcya anti-e1nperyaana hatlar1 ne olmalld1r?

K 1bns konusundC1ki clcvrirnc i pol it ika list kalk1~1na111n cgcrnen giic;:lcr taraf1ncla11 en cinccli kle f~irlc~n1i :;, Millctler dahi l adada ki ha~ta ik i ha lk arasr na d0$11lanl1k tohu1n1<1 n ck1nek. btilt•rek zav• 1flatn1ak vc birbirine lii111 yabanc1 as"eri gi.il;lerin adadan avnl • 1na:-.1111. ();cllil-.le de 11ritanya a!'keri O:,lcrinin k1rd1rn1ak gibi yontcnilerlc bast1ri ln1ava dcrhal kapatiln1as1111 talcp e11nclidir. Bu politi- <;alt ~ liacag1 un111uhna111a1Jd1r. Ounu gonne1nck ka son dcrcce son1uttur c;iinki..i ~ovenist "csin1- tari htcn dt:rs alinarnak ta 1srar et1nekted ir.

Kuzey K1bns·1 11 cidcli ckonon1 ik sorunlarla ler di$lllda K1bn~ halkt Ruinu VC rurkOyle b<iri$ istc1ncktcdir. l~ ugii n bari$1n /\ 1111C1n bogu$tugu. halk111 eko110 111 ik dururnundan Pla111 'yla gcleccg ini dii~ iin d li k l eri . claha 1ne1nnu11 olinad1g1 bilin iyor. K1bns halk1na bu dogrusu cn1 pcrya I i:-t Ier bu dii$lini.:e) i c1n pozc sorunlann c;ozii1n 111ercii tilarak yine Avrupa elli gi ic;in bu plan1 desteklc1ncktcclir!cr. Birl igi gli~teriln1ektc. n1uhalcfi.:1 pa11ileri bu llalhuki Plan nc l"iirkiyc. '{u 11ani ~ 1:i11 \C gorO~iin ~an1pi; onlugunu ynpn1akta. iktidar isc Brita nya' 111 n ga rant i)rl ii" Ic ri nc dol-. unn1a" ta. bu gOrii~ii payla~n1akla birl iktt> ..:ko110111i d1~1 nc askc rlcrin <;'Cki !n1csini Ongi)r11 1ck1ed ir. d!ger konulan one i;:1kararak Annan Pla111 ' 11n l3ritanya Osleri isc tab ii ki es gcc; il n1cktcd ir. kar~1 ~·1J..1naktad 1 r Bu noktada uzla$ 1yo1· /atcn bu. 13rit;111)a·111n K1bns·a iti~kin c;ok o ltnalan hc1n 1nuhaleretin hcrn de ikl idar partc111cl bir politil-.,1s1d 1r. l<.1bns sorununun tarihi tiicrinin burjuva, kapitalit111 i<;i karah:.terin<lcn ho)unca 8ritan)a hi.:p )'unani..,1an·1a liirki- ilcri gel111..:k1edir. Bu gorii~ii sa' unanlar hall-.1 ) c ·) i l-.ar$1 kar~1) a gclircrck kcndi Pl)/i :->) 011u- ) a111l11nak1ad1rlar. Bugl'ln T iirkiyc ·uc i:;,r.,:i '"is 1n1 tnrl1!?1na d1:;,1 h1r;1k111ak is1cn1 i:;, ve bunu ba- s1111f1na kiilclik ko~ullan111 davatan , ' yasas1''11 111 /\B"yc uyu1n bagla1n1nda gc~· ir i l ~ann1~t 1 r l~u giin de nlan buclur. l·lcr !!iill on larca 11u1kale vc k0$C yaz1s1yla K1bns tart1~!11nak- digi hat1 rla11111al 1drr. l-liikli1neti11 $i1n<lilerde 1a l3rilanya li~lc1 i konusuna i!->c hc111cn gcc;irnick i~·in ugra~t1g1 .. Ka1nu '{011eti1ni Rcf'onn u.. ,'asas1 cln )·inc t\f3'\c U\t11n , , ~.

J,t?'.·~l'it.•~~·

>I ;.'.!J'~'

'

'

~

'I\.;. '

~·

-1',(

11.

- ..

-

~

..

.

~

~

-25-

i yri Mucat!elesi

Ocak - $uhat # 1(}

K1br1s'ta ~oziim AB, ABO, Yunanistan ve Tiirkiye taraf1ndan dort tarafl1 yarat1lan ablukan1n par~alanmas1n1 gerektirir. Bu par~alanman1 n plan1 da ''devrim planr''ndan ba~ka bir ~ey olamaz. Bugun elbette tarihsel haks1zl1klar1n yeni ve daha biiyiik ac1lara yol a~mayacak bi~imde

giderilmesinden yanay1z. Diger yandan bunu en biiyiik tarihsel haks1zl1klara imza atm1~ emperyalistlerin planlar1yla ve onlarla masaya oturularak ~iiziilecegine inanmayoruz. bag la1n1ndad1r. Bu yasay la ka1nu e1nekc;:ilerinin i$ giivencesiz bic;: in1de c;:ali$t1n linas1. se nd ikas1zla$t 1nln1as 1 ve dU$Uk licretlere 1nahku1n edil 1nesi hedeflen1nektedir. AB 'ye gi nne1n i$ buIunan Tu rk iye ic;:i nde ya$anan lann K1bris路1a da aynen ya$an1nayacag1n1 dU$Un1nek bUylik bir ay111azl1k olacakt1r. K1bn s'ta kan1 u e1nekyi lerin i 11 i$t;: i s1n1f1 ic;:i ndek i ezici c;:ogunI ugu ol L1$tt1 rd uk Ian d U$lini.ildtigti d uru111 un vahan1et i art1naktad 1r.

Nereden bakarsan 1z bak1n Avrupa Birligi 9ozi.i1n degildi r. Bunu kitleler elbette bugUn goren1 iyor. <;onkli eski Sovyet yanlis 1 " sosyali st'路 parti CTP de dahil olrnak ozere onderlikler kitleleri 1-\ B'nin tek c;:ozUn1 olduguna inand1 rd1.

An1a yari n AB Uyel igi ve Bri tanya i.isleri K1bns ' 1ate$e att1g1nda kitleler uyanacakt1r.

Cozti1n ,6-vrupa Bi rligi ile de T Urkiye ile de biitlinle$n1cnin d1$1ndad1r. \:tinkli bu sec:;enekler K 1bns halk 1n1n iki pan;adaki e1nek9ileri kapsayan :>1n1f c:;1karlan te1nel inde $Ckillen1nem i$tir. Gerc;:ek c;:ozun1 Ruin ve 'flirk i$c;:i ve en1ek9i lerin in ortak . orgi.il I Li ve bag11n s1z iradesini gcrektirir. Ortak orgiit lenme son derece hayati bir yerde duruyor. Gcc;:1ni$te Britanya 路 11 111 kendi so1nlirge yoneti 111 ine kar$1

yUkselen direni$i k1nnak ic;:in nasil iki ha lk aras1nda 1nilliyet9ilik ten1elinde di.i$1nanl 1g1 k1~k1rn1 g1 unutulrna1nalid1r. Adadaki 1ni.icadele ne zaman yi.iksclse benzer g i ri~ i mler olacakt1r.

Buna kar$l en etkili silah. en1ekc;:i lerin s1111f c:;1karlan lizerinden orglitlenen devri mci. enternasyonaI ist ve Him K 1bnsl ilan kapsayan ortak K1bri s'ta c;:ozi.im AB. A BD. bir orgUttlir.

Yunanistan ve Ti.irkiye 1araf1ndan dort taratl1 yarat1 lan ab luka11 1n parc:;alan1n as1n1 gerekti rir.

Ru pan;:alanman1n plan1 da " dev ri m plan 1"ndan ba$ka bi r $ey olan1az. Bugi.in elbette tarihsel haks1zliklann ,ven i ve daha btiylik acilara yol ac:;1nayacak bis;i 1nde gideril n1esinden yanay1z. Diger yandan bunu en biiyi.ik tarihsc I haks1zltk Iara i 1nza at1n 1$ e1nperyal istlerin planlanyla ve onlarla 111asaya oturularak c;:ozi.ilecegine inan1n1yoruz. Rurn ve Tlirk ernekc:;ilerinin birli kte olt1$turacag1 (iz orgOtlen1neler Ozerinden bu sorunlann c;:ozu1ni.i ic;i n ad1111 atacak ko1n isyon lar ol U$turu Jina lid tr. i ki ta raf1n devritnci gi.ic;: leri de <;bzl'lrn i<;:in bir araya geltne lidir. Hayata 1nlilklcrin degil e1nek lerinin penceresinden bakanlann inisiyatifi ancak 9ozii 1n getirici al 1c1 olacakt1r. Bu anlan1da kan1u 111Cdkiyetine dayal1 planli bi r ekono1ninin olu$turulrnas1, bu ekono1ninin bolgesel devri1nci si'ire<;:lerle onceden OIU$111U$ ya da sonradan olusacak i$9 i devletleriyle bi.ittinle$mesi l(1bn sli e1nekc:;i leri kurtu lu$a goti.irecek biricik devri1nci rotad1r. Bag11ns1z.

Bi rle$i k ve Sosyal ist bir K 1bns tek c;:ozi'11ndi.ir.

-26-

.

Ocak - .511/Jat # I()

1$~·i

!11iicatlelesi

Siyasal isl~'11·'a ,kar§• miicadele

'

Siyasal islam'a kar~1 miicadele bugiin iincelikli bir giirev midir?

De' 1iinc1 ~1arksi!'.1 len n bu~iin S·, asal (,'ClQ.11n1z1 bclirleycn o lgu gericiligin lsla1n"J;i 11a,iJ n1[icadcll.'. ctn1csi-gereJ..1iginin 1ncrkczi l~a I inc gel en c1n peryal iznid i r. B ugun dogru hir bi<;i n1dc saptanahil 1nesi i<;in. il k hryb1 r geric1 ak1111 uzun vadede e1npc ryaliz1n in l\ncc. gc11c l olarak bu 1niicadclcni11 bu.,011011 ,, desteQ.i ol1nadan ayakta kala1naz. !)aha ilericle oncclikli gi.1rcv i o!up oln1ad1g1 a<;1klik!a l)rla) a gostern1cyc ~al1~acag11111z gibi gcrici burjuva koyulinalit11r. 13ugl"111 Si) asal lslani diin\ a111n ak1n1lann bir tiirU nitcl igindcki siyasal isla111 gc1_nde111 i ndc ba!?I 1ca ycrlcrdcn bi ri 11 i . i $g;i I da hu kural1n isti ::.nas1 dcgi l. U luslararas1 cd1yor. ·rorkiyc ·de de isln1nc1 kokenli AJ<r bl<;ektc en c iddi ntrl 11nlar111cla ll bi rini hl'lkli1nct i11 in varlig1. haki111 ~ 1 n1tla r 1n Ustl'in e1npcryali 1111in clestcgiyle "ko1niiniL 1ne kar~ 1 konu1ndal-.i Ba111:i-laik kan:1cl1111n ~i)a<.al rnUcadele" doncn1indc gc r~ckle~tircn isla1nc1 I sla!n · 1a olan i,:::t 1~1na<.1111 'giincl.'I k;l 1', 01. l3i.i\·lc , ha rckctlcr. <lcg i ~en diinya dengelcri sonucunda bir konjonkllirdc. Siyasal lslan1 ·a kar~1 bugiin c111pe1yaliz1nin hedefi halinc oelmis. ' 0 ) n1iicadelcy i abartarak (i n plana y ikarrnak. lerd1r. 13u duru1n k rsa vadede n1lisllin1an illkebag1111s1z s1n 11' pcrspckti li nin h.aybcdil111e<:.i 11c. lerde siyasal islan1 ' 111 gti<;lcn1nesi nc yarasa da. l.'1npe1') ali/111in ve Kcn1ali1.n1in propaganu1.un ' adcdc 1.a) 1flan1alanna yol a<;acak . yok d;1s1n1 gth;lcndirir hale gcln1c tchlik('sinc ol 1nalan ) a cla diizcn i<;ine yckil1nclcriylc son kap1y1 a ~· <H.:akt 1r. f)i ger yandan bu 1niicadclcvi kiiyli1ns~11 1ck de. i sla 111ct!<1nn etk is i alt111da bu lacaktrr. <;:onkti ell nihayctinde bu rjuva s1n1f karakl<.:1i la~ 1 yan siyasa l is la111, halk lan oor0 bulunan n1 il yonlarca ernck<;iyi bu ctk idt'n kurcliik lcri ezi yettcn ve a:;.ag ii ann1adan ku11ara cak taran1k devrin1ci saflara h.azan1na i1nki1n 1111 altcrnat if bir top I uni projesi ne sahip degi !di r. azalt<1cakrir. 8u da son tahlildc hag1111s11 ::.1n1f Donlip clolas1p varacag1 yer kapital i1.n1dir. perspektitinin pratil\te) i1irilrncsine gotl'l rl'lr.

Bugiin bir dizi li lkcclck i baz1 lsl:in1c1 hareketlerin c1nperyalizn1i11 hedeti haline ge lrnesi. hali) le bu hareketleri e111peryalistlerc kars1 1nl'lcadclcye sevk eunck tccl i r. Buradan <,: 1kan lacak bir sonuy hu hareketlcrin bir do11e1n ii,: in e1nperyaliz1nc kars1 ileri ci bir rot oynan1alann1n ' 1ni.i111kii11 l)lduguclur. Bir diger sonuc,: isc C:izellikle Ortildogu'da zay1 f olan devri1nci l\1arksiz1n in. baz1 ii Ikelerde. kit leleri n dcstegini kaza11abiln1ck 1y1n isla1ncilnnn etkis ini k 1nna zorunluluguy la y uz yii7.C gelecegid ir.

-27-

I~<ri

Oculi - S uhat # 10

1l1iicaclelesi

11u gene! r,:en;cveden bakild1g1nda . emrer) aliz1nin \C i) oniz1nin hcdcfi halinc gelcn ve islan1c1 harcketlerin etkin oldugu be ige cllizevinde oncclikli norcv e111pervalizn1c vc onun i ~birlik9ilcrine kar.$1 1nlicadelcdir.

Dola: 1S1) la bu gencl cllizeyde siyas<tl isla1nla n1i.icadclc (incelikli gore\ dcgildir. 1\ncak bu bak1~ s iyasal isla1n'111 en1ek9iler gozi.inde te~hi ri gorevi nin enclcnd ig i. ih1nal edilecegi anla1n1na l!ehncz. Dcvri1nci Marksistler esas dii~n1a11 e1npcr~ alizn1e kar~ 1 n10cadele i9erisinde isla1nctlann 1utars1zliklann1. burjuva s1111f karakterinclen kaynaklanan <;cli;;kileri n i ad 1111 ad 1111 l!Ozlcr on line scnnek zorundad 1rlar. Kitlclerin giivcnini kaybetmcdcn siyasal isla1n·a kar.$1 n1Ucadele ancak bu ~ekilde ba$anlabilir.

C,: izd igin1iz gene! 9cr9evedcn belli lil kelerin ozcl ko~lillanna dogru ilcrleyecek •

~

,.1

..

~

-

olursak. yukandaki tavnn her ycrde ayn1 dUzeyde kala1na) acag1 goriileccktir. Orncgin. lran'claki .. Fili stin'deki vc Tiirkivc'deki dcvri1nci Marksistlcr. siyasa l isla1n kar~1s1ncla ayn ko~ullarla kar~I kar~1y a d1r. rilistin 'de.

Siyon isl Yahud i de\. leti ile ;\ raplar aras1ndak i c;cli~l..iylc i<,: i~c gcc;111i~ ulusal kurt ulu~ 1nlicaclclesinin s1cak ortarn1nda I LL\t-.~AS vc i. lan1i Cihad gibi lslarnc1 orgLitlcr gli<;: kaza111naktad1 r. Burada devri1ncilerin kendi orgiitsel ve ideolojik bag11ns1iliklannda11 bir $ey feda ctlncden isla1ncllarla yan ) ana 1nncadcle e1n1csi ko~ullann gereg idir. Siyasal isla1n'a kar~1 1nlicadelcnin ccpheden veri le111eyecegi a~ 1kc;a onadad 1r. J\~ Licadc le an ca k za n1 an ir,;crisinde. isla111 ' 1n Fili stin ·in nihai kurtulu.$unu saglayacak bir progran1da11 yoksun oldugu ki1lelcrc ad1111 ad11n gosterilerek; iki uluslu. laik. sosya list bir l7ilis1in devlctinin tck

.

••

.. Turb~.nl1lara .'.a-yr1~c.1l1k, <.·. ·· :· milslUman ;kad1nfara ay'r1mc 111 ktrr • ;

..

,

,

,

.. ' ....

11 Eyli.il'den sonra ba~latt1g1 surcci AB.D, rcdeki Ulkelerdeki rni.islunumlar i9in fUistin ka~~ndi a~1s1odan ''tert.ire ka1:~1 sava~" olarak nitc'."' busu bitm~!:>. bir y~na d.~tr~.;9~ yay1l1y0f, ;: . '· ·• ,, . . " '' ... , lendiriyordu. Fakat, yine 11 E)ili.il'lc birlikte;or~· 13u 's~)(\edikleri1riizd~ii\;' 'crnperyafisderin taya attlan ''01edcniyctler 9at1~masi/sava~1" kav- 1nilslOn1anlara dil~manltk. besledikleri iy,in bu ramr c;ok daha fazla kabul gordii. Zira, snrecin sava~1 yurutniklerini clli~ilndUg!hnUz sonucu 91geli~i1ni de bu tercihin ne kadar isabc.:tli oldukanla1naz elbette. Bizi1n ,"siirekli sava~" ad1111 gun u gosrerd i.,Ba~ta , saclcce is.lamc1 reji1nler ve vcrdigimiz bu silre<;: K.orfe2'., ve Yugosla,vya sa_askeri glice sahjp lsla1nc1 (.)rggtler hedefal 1ri1yor va$1arrndan: ba~hyor ve;_ eger durdurul<iqi.azsa g6runllrken, c;ok ge9n1eden .niusliln1an halklar <;in'e ve Rusya·ya ufa~acak, hatta bir 3/ dUnya eta l3at1'n1n nedefi haline geldiler. Ozellikle sava~1n1 ~inde1ne getirc~k. Dolay1s1yla bu sUOrcadogu kokenli 1nlislun1anlar ABD'de ya da . re~ asla dinjer ~atr~masJyfa vs. a91~Janamaz. . 'r~hat9a dol~$}l- Ancak anlaunak. istedigin.1).z. ~uclur: Sur~kli saA11rupa'n 1n 9~-~itli illkelerinde:. , . >., , . . , "' ·.,., . ' , :• . ,, ... ' 0H1z hale gefdiler. Bir9ok insap yarg11ann1adan \13$ 1tl bu: s:a't11<LSt1lda ernp¢ryalizrn, O~adbgu'su9!u n1uan1e!esi gcirdll. Havaalanlan ve diger nun mi.lslillnan i.i lkelerini teror bahanesiyfe hekalaballk 1nekanlar, bin;ok s1radan 1niislu1nan def allrken, halklann1 da potansiycl terorist ilan . i~. in gozalt1 n1erkezlerine donil~til1illdli. Ostleri etn1ekte. 1nedeniyetsizlikle yafialayarak a~g1.a,ran1rken, kitnlikleri sorgu!an1rkcn a~ag1- larnaktad1r. Bunu yaparken 1nccleni)'Ctsizligin ·.:1andilar. Ancak a~agilan111an1n en bliyllgilnil Ba- kaynag1rff islan1 olarak gostennekten de vekint1 illkclcrinde dol~an 1niisli.i.n1anlar dcgil, kendi 111emektedir. ~unkU etnperyal izni dogas1, geregi ulkelerinde rahat9a clola~amaz hale gelen Jrak.- sava$1ar uretirken, her tiii:den milliyetviligi, etJilar ve Afgan is tan h lar g.ordli. Mi Iyon !area .A.f- nik ve dinr ayr11nc1lig1 korukler. Bugi.in sava~111 gan It v~ lrakJ1, her gun i~galci .A.BD askerlerinin bu safhas1nda, emperya listlerin ideolojik/politik onur krnc1 nruan1clel~rine 1naruz kal1yor. c;:ev- ihtiyavlan '. geregi, n1ils liln1anlara kar§1 ayrnn'

•'

·'

-28-

Ocak -

~·uhat

.

/~·ri

# 1fJ

M iicarlelesi

anla~1na

i1n1ala111n1$. NATO gibi einperyalist odak Iaria i I i~ki ler aynen korun1nu$lL1r. vs.

Dcvri111ci f'v1arksistlerin 28 $ubat kar~1s1nda ikirciksi7. bi r tutuin benirr1sen1e leri . islan1ctlarla herhan gi bir yak1n la$ 1na anlan11na geln1en1cktedir. 28 $ubara kar~1 r;1k1nak, ozli itibariylc kapitalist s1n1f1n kendi i<;inde ya$anan bu ka1npla$n1an1n e1nckc;i lerin saflann1 boln1esine izin venne1nek. laik-isla1nc1 aynn11n1n. :sanki toplu1nun en acil soru11u}!nu~ gibi gllnden1de tutularak i~<;i s1n1f1n 111 bilincinin buland1nl1nas1na kar~ 1 c;1k1nak dc111ekti r. Hat1r lanacag1 lizcre. 28 $ubat done1n inde la iklik 1a 111~ 1 nalan. toplun1un geni$ kcsin1leri11in. Kcn1alist devletin uygula111a lannda n duydugu h o~nutsuz lugun Susurluk kazas1y la birliktc doruk noktasina ula~t1g1 bir doncn1dc glinden1c gcln1i~. kitlelcrin tcpkisi laiklik tar11~1nalanyla 1naniplc cdilerek di.izen ic;inde

olas1 c,:ozu1n oldugu sab1rla anlacllarak kazan1labilir.

1'l'lrkiye'de durun1 daha farklld1r. 13ilindigi gibi ·rurki)c'dc siyasal islan1' 1n ana ak11n1. i~ln111c1 burjuvazinin <;1karlar1111 savunarak a<l 1111 ad 1111 giic; len1n i$ ve 90·1nnn orta Ian nda gi'lclinOn doruguna ula~arak Refahyol hiikiin1e1i' le ikticlar ~ans 1n1 ) akala111 1$t1r.

1\n~ak bu lslan1 ·1n iktidan sonucunu dogur1nan11~. 28 $ubat'1n hcdeti haline gclen Refah Part i'>i k 1sa sOrede <lcvri l1n i$ ve sonunda kapat ii 11ll~t1r. isla1nc1 partinin tcn1sil ettigi ser1nayc J.:anad1n111. Bat1c1-laik kanattan daha ilcrici ol11H1s1 soz konusu dcgilclir. Refahyol di)ne1n indc cn1ck<; ilcri n ya$clln ko~ull annda hl..'rhangi bir iyilc~111c siil'.konusu olinad1g1 gibi. li'v!F politi!-.alan ay11c11 J c,·a1n e1111i:;;.

KOrt lcr iitcri ndek i bask liar sl'ln.HiriH 111 l'I~ . F l ipi cczacvleri giindc1nc 1a~ 1111111~. ls rail ile

"

'

c1lik giderek yayg1nJ~an bir hal alinaktadJJ. ,~.n1anlara kar~1 geli~en af;rip{crltk, 'Fprkiyt:'d~ Ou ayn 1 zainanda, "kilrcselle~n1e" ideoloj i-: .· kokleri dal1a eski oJan kan1pJa~!pada, Bat1c1-laik sin in de bagr111da y~nj blr yank deinek. Oik~af;:::ik~nad111 elit1i gt19Jenair.i.y,0£;;~_~jf~<;~,·"··"' ' ' ,,,<.,.,......... , edilirse son uirliiui(arda Fransa'da gilndenie· g&z:::{~;~:· ' ., ..,, u2at111ad~n ' si>y'leyec'~'k'~oTufsak, ........ . buglll'l 1ni l· len tHrban yasa~1n.1n, kureselfe$11lcci liberallerin ,., yonlarca 111uslUn1an insan, slste·n1li bir bivin1de sanar1n1 darmadag111, zihinlcrini aflak bullak aynn1cJliga, a$a~1lanmaya ma111z kahyor. lslac:ttigi gorillecektir. Ki1nisi yasag1 savunmak zo- 111' 1n dogas1 geregi teror dogurdugu tUrUnden runda kahrken, iyice ~a~1ra11lar Anglosak.Son safsatalarla insanlar1n onoru ktnhyor. En1laikligi deyip .A.BO.ye ve Britanya·ya sanhyor. peryalistler, n1ilyonlarca 1ni.islUman1 i;e$illi biSon derece yobaz h1ristiyan fikirler la~1d1g1 l>iti- yi1nlerde yarg1lan1a hakk1n1 .kendinde bulabilinen Bush'un kendisi giri~cigi sava~a ilk olarak yor. Btltlln bu y~ineli~in her,.turde,11 teuih'Urilne i'·J:la9l1 seferi" de1l1i~1i. 0 ABD ve Britanya ~j :: kirciksiz bir bii;i1nde kar91)~1ktnak z:on1nday1z.

111ilyo11larca rhOslUinan1 her gnn yeniden vc , fr~nsa'daki !Orban ta1:t1~ ni aJa n ttln1Uylc aldnt1c1 yen iden a~agil 1yor. Irak 'ta i~galci askerler • . bir . zen1 inde yaptlrnaktadir. K~rar tasans1 laik. .. evlcce bask111 dllzenleyerek ev ya~atn111111 n1ah- · flkle degil, karnu hizni,eti goreli stradan 1nllsltircn1iyetini hiye say1yor. Kadtnlann Ostleri ara- n1anlanri dc1nokratik haklanyla ilgilidir. De111rkcn bunun dini duygulan rencide edip ec- 111okratik bir ulkenin yurtta~lar;, haklari olan ka111cdigi asla onemse111niyor. vs. n1u bizmetini allrken giyecekleri k1yafeti seyTl1rban tart1~1nas1 Tilrkiye ·de, Fransa' da rnekte ozgllrdUrler. "Kamusal al an" 1an1m 1 yaya~and 1g1 gibi ya~an1n1yor clbclte. Dcvletin n1lt1c1chr. i;Unkll, kamu hizmeti verenle alan arasiyasal islani'la gcr;1ni:;.1en gelen hesapla$1nas1 s1ndaki ayrim1 kald1nr ve her $eyin bzelle~tirildcrinfc)tikc;e bu; . i.slarn'in kendisine y{)nel!l( ,.:qigi kO$Ull<1rda bile "kamusa.1·.alan".111 s1n1n alasald1ril?ri da_gllnp~n?.~getirlyor. B1\·ak11ls1~a9~lt ~; J)iJ~/gine g.eni~ :ut.u l~?Jl~~~;~!/J~f'.~~.e,~ rok a?1~. <;grenc1y1 Ba$baRan .ya da bakanlann e$1en dalii. ~:.Fr-a11sa''da'k1 tasan ta1nainen .s1,v<!s1, t;ill1ku Chi, , ':·' ,.,. , turban ya$agma,1naruz bll'akllar11k a$ag1lan 1yor. >·\-tac ·hUkun1cti 1rk91 partin i.n·'.yukseli$in i11 onunu Art1k tUrbanlr kaduilar sadece okul ve univer-.', kes1nek ii;in hasn11111n n1ant1g1n1 benimse1nistir. sitclcrden degil, s1n1n belirsiz "ka1nusal alaJ1'' Ge~cn Frans1z seyin1lerjnde Le Pen kars1s111da tan1n11 ~eryevesinde ya~an1111 birc;ok alanrndan Chirac'1 desteklenie gafletinde bulunanlar bu d1~lan1r hale geliyQr. Donya oli;cginde n1Uslti- • yan11~1n hesabu11 verebilmeliler.

•

•

• •• • •

,. •

• •

•

""

'"" .,,,,,,_,,,.,,,.

-29·

.

>

'

¥

,., .,.

...

>·

"

i~·9i Miicatlelesi

Ocak -

•

.~uhat

# 10

•

-"""-

Dunyada · ~ · mos1uman1ar

I

\)·z_r-<P

,;:. ...

Ttirb~JJlannikan1u 1~izrne.ti' ahna baklarcnnl' ;,,,. ..

•:' ,,. ·~

.

·;~

kar~i:' uzun ..,_ ~oluklu !Jir idt!olojik· 1nUcadel~ esas

gasp edilmesi giri~imleri, n1iis!Omanlara kar~: ahn1nalld1r. Kad1nlar okullardan d1~!ann1amah, ge1i$en .' ayrnny1hg1n bir par~as1 -0J1naklar tarn tersi, bi1in1sel , esaslar~ gore ,~gitirn :gqrmc • > •• , ' ' •, • ' •• •' ' ' •• ·nfrpbe1<esas 'olfuiik k~fdinlan lietJcf alihaktadir· ... bakfundan &ot1una kadar"Y~li'arlan111a!an .Saglanelbette.· Fransa'da yasag1 savu,nanlar, tslam '1n mll.hdir. ,_ . .~ •. l-;a.d1n.l~f:..µzeti~q!'lki b,\l,_sk1s11ia~~a~1 . ~µ.cadel~ .8,ger biJj*~altJmizda biif~il:\ i$9i1¢rin inru~~s1z ettik leri1ii iddia ediyorlar. Egitim haklarr k1s1t- dogdugu gi'bi UyUk fikirler ta~1m 1yorsak, lanan milSliln1an kad1nlar devlet okullar1nq dilnyan1n do1t bir yan1nda rntis!limanlan hedef gi~e1nezken, miJslilrnan erkekler b6y!e bir alan ayr11nc1ltga kar~1 1nticade!e eimek zorunsorunla kar~1l~1nayacaklar. Kad1nlara kar~1 daytz. Uluslararas1 bir onder!ik in~a ctine iddia91k9a .ayrnnc1 Ilk ve dayatn1a uygulayarak, isl~,. as1ndaki bir harek~tin b.u gorevi. es ge9111esi· , '' .. ' .' . . mi basktlara·kar~1 giivenceye ahnd1klar1:111 iddta dO$linOle1nez. Sadece ortllon1e ZO(iamas1 degil, ehnenin hi9bir in,and1nc1bg1 yok. Kad1nl~a zor kad1nlara . kar~t dini: tcmylli h!!r ,.tilrlQ yJnsel :uy.gulay·ar,ak, ' ~§itJ ik .. .getinn~oin ml!n1ktiQ ayr:{fficthk'12a1nanla vc iiJ~blojik ;)1)UcatleJeni1\ oln1ad1g1 as:1kt1r. Yasag1 savunanlar gorli~- · bir par9as1 olarak kazal'ulabilir. Yasak)ar1n lerinde tutarll olnJak istiyorlarsa ya kadir:, erke.~ 9ozµ1n degil, !iOru~lann s,~\r~,kli kendini ye~iden blitlin 1nUslUn1aiilan egitin1 haklarindari yoksu'i1 uret1nesi sonucunli doguracag1 anlat1lmahd1r. b1raks1nlar, ya da kad1nlann tOrbanlar1n1 polis Siyasa! islamJn kitle desteginin onlinu ' kes.' veya ask$!r .zoruyla v1kartt1rs1nJar. Zir~ savun·~ 1neriin tek y.0111 k'itlelerin gilvet1i1ii· kazanniaktll'. duklan anlay1~m n1antiksal sonu<;lar1· buraya Buq_u, yaparken lslamc1Jarro benci!Jiginin, ancak \~at1yo~; . . ... \. r ;~,.. ,,; ke1~~J)eri11i?.\Jgilea~ir~n liitqitn gjbj, Sullrl\ :~lan-.1 '" , ts'larii.lf1 kachn!an oasl<1 ''alti'n a almas1 bir; larda s1kt$6:i:ild1kla1:1rtda hafekcte ge9tiRlerinin, olgudur. Kapitalizm ko§ullannda zaten etil~n miis!iin1an olmayan insanlar baskJlarla ve hak.r.n.Uslll1n;:in jse!~r;, , Jari~a saldi~1Jarla .·,,.:kar~1h{it1k lar1nda se~lerini ..dur.um.da~ .olan k~d 1nlaf,;.yger .. ,' ' kencliletine y~nelen bask1 ve ayr1111c1hk ~ogu <;1karmad1klar1n1n, batta zaman zaman bask1y1 durun1da daha da artqJaktad1r. Ancak · bunun uygu!ayanlann taraf1nda yer ald1klann1n te~hiri !(.ozUn1u11un kad1nlan ·"laik" basktlarla yola bizin1 i9in en onen1!i n1ilcadele ara~lanndan biri getinneye 9ah~n1ak ohnad1g1 ortadad1r. Bu oln1ahd1r. " , • ~t;>.run kqq1n kurtul11~ 1n~icadeles.inin bir par9<tS1 ; blarak ka~ranrri'ali, isla1n ten1elli ayr11nc1liga t••'·

,.,. .

_,,,~,··

..

.

.•

.

.

.

.

,/>

.

• ,

• "

•,

• <

,

'

'

>

>v •

• .,

< •

•'

'>

'

·30·

-

Oc:ak - ,511/Jat # JO

i $r,:i Miicatfe/esi

Tiirkiye'de .''kahrolsun emperyalizm, kahrolsun feriat'' slogan1n1 yiikseltmek Kemalist devleti gii~lendirecegi i~in bu diinemde kullan1m1 yanl1§t1r. Oysa iran'da feriat, gerici, kapitalist s1n1f sald1r1s1n1n siyasi iiziinii tam1 tam1na yans1tt1g1 ifitin, bu slogan iran'l1 devrimci Marksistler ifitin bugiin kesinlikle kabul edilebilirdir. tutulrnu~lu .

Bu doncn1de solun bir kesin1i de dikkatini ezilen kcsi 1nlcrin en acil sorunlari uzerinde yogunla~t1racag 1 na. tOrba11111 neyi ortHigii gibi sozde ~orunlarla ilgilenerek 28 Su bat' 111 ac;t1g1 a Ian iizerinde yliru1ncye kalk1;;11Hst1.

Refnh Part i si vc ardil1 Fazi let Partisi , devrilisinin ve kapat1lis1n1n ard1ndan zay1nayarak ikiye boliindO. Bu bo liin1neden dogan AKP 3 Kas1111 se<; i1n lerincle 0/o35'e varan oy destcgiyle tek ba~1na hiik01net kurdu. Bunun ncdenlerinin iyi sorgulann1as1 gerekir. 3 Kas11n. ordu icazetine dayanarak politika yurOten bliti.ln burjuva parti leri ni adeta ez1nistir. Se9i1nde ortaya c;1kan tabloda 2000200 I ekono1nik krizi gibi bir dizi one1nli sars1nt 1.,v la birlikte kirlelerin. 28 $ubat'a gizliden gizliye duydugu k1zg 1nl 1k cla onen1 li rol oyna1n1~1 1 r. AKP.nin basans1 bir anlan1da 28 Subat'1n basans1zlig1d1r. Ostelik AKP bugun. dayand1g1 isla111c1 sern1ayenin degiscn ihtiyac;lan dogrultusunda ve hlikiimet olarak kaln1ak i<;in 8at1c1-laik burjuvazinin ve biz7at 8a11·111n glivenini kazan1na perspcktifi dogrultusunda c111ek9ilerc daha da azg1 nca sald1r1nakta. gclip gc~e n hlik01netlcrin 8- 10 y ilda geryckle~tire1nedigi sozde refonnlan bir bir n1cclistc11 ge<;irinektedir.

Buglin AKP hCtk01neti i slan1c1liktan once bur:juva bir tchdittir. Sennaye s1n1f1n1n sald1r1 kararoahlanndan biridir. Bu s1n1rlar i~inde "' Bat1c1 bu~juvazininki) le ve devletin <;1karlan c;elik c;ckirdegiyle de uy un1 ludur. bteki tart1$~

1nalar. Kuran kurslan, l1na1n 1-latipler ve bu yondc bir dizi uygula1na en1ekyileri tehdit eden acil sorun lar degildir. Buradan c;1kan sonu<; ac;1k. Buglin Ti.irkiye'de seriat tehlikesi 1nevcut degildir. Dolay 1s1yla bu yondeki den1agojiye kar$ 1 91kn1ak gerek ir. TCirkiye 'de devri1nc i Marksistler siyasal isla1n ·a kar$1 elbettc kararl1 ve bag11ns1z bir tutu1n aln1al1d1r. .Ancak bunun yolu laiklik tart1$1nalann1n den1agoj ik bic; i 1ndc glinde1ncle tutul 1nas 1na alet ohnak degiL tan1 tersi dinclar olanlan da dahil, emekyilerin dikkatini mi.isl0111an geyinen AKP hUkUn1etinin devletin onay1yla yilri.ittligU e1nekyi dU$111an1 pol itikalari na yo nelt1n ek olmalid1r. Bunun d1;;1nda hOkl.'!n1etteki partiyle iliskisi ohnayan belli isla1nc1 ak1mlarla ant ie1npcryalist 1110cadele c;eryeves inde s1n 1rl<:lnd1 n ln11s ortak eyle1nlere giri$1nek ayn bir konudur ve dolay1s1yla aynca ele alinmahd1r. i ran·da ise duru1n yok daha farklid1r. ~criat devletinin politikalari sonucunda ba$ta kacl1 nlar geln1ek Uzerc topl u1n iizeri ndeki clinci. antidernokratik baskilar h1zla artan yoksulla$ma ve y1k1mla el ele surdUriiln1ektedir. Ki.irtler burada da bask 1 alt1nclad1r. Ge<;tigi1niz gllnlerde Bein kentinde ya$anan depre1n sonucu olen insanlann kati li dogal afct degildir. Ya da bu bir kader veyahut Tann'n1n gazab1 da degi ld ir. Bu o laya, 17 Agustos Marmara dcprem incle geric i zihn i yetler i n i ortaya doken Turkiye'deki islamcilar da dahil. genel olarak isla1nc1 1nant1g1n getirebi lecegi tutarl1 bir a~1k­ lama buluna1naz. Gerc;ek leri ancak dcvrirnci Marksistler ac;1kl1kla ortaya koyabilir. iran'daki on binlerce rnasun1 insan1n katili Seriatc;1 kapitalist devlettir.

Yann obUr glin ABD' nin i ran'a sald 1nnas1 durumunda, Seriat devlet inin politika lan i.ilkeyi bu sald1nlardan koruyacak tutarlil1kta degildir. Bir taraftan halk y1k1111a suriiklcnerek direnn1e gOcU zayrnati1 1rken diger yanclan da en1peryalistler kars1s 1nda tutars1z bi r c;izgi izleycn bu devlettir. Bu tutars1z <;izgi iran·1n uluslararas1 alanda kurtu l u$U Avrupali e1nperya listlere yak 1nla$arak aran1as1 sonucunu dogurmu~ tur. Yine bu tutars1z c;izgi. bolgedcki gerici Arap reji1n lcrininkiyle tan1an1en uyun1ludur.

Tiirkive'dc ''ka hrolsun empe rya liz1n. ,

-31-

.

Oc.:ak - Suhar # JO

f $<r·i Miicatl elesi l\~U cad e l enin.

oncelikli gurev olan c1nperynliz111 e kar~1 1n iicadele bagla1n 1nda cle al1111nas1 vc e1nck\:i kitlelerin vcrili bi lins- dlizcy ini clikkate alarak ad11n adrn1 ilcrlctiltnesi den1cktir.

Biz . ne ·rurkiye'dc 60·11,' Jl larrn ona larrnda rnUcadele bayragrn1 yUkseltcn devrirncilcrin ilk katillerinin i slarn ctl ar oldugunu. nc de Mara~·taki . Sivas'taki ka1!ia1nlan unuttuk .

Ancak devri1nciler. basit intika111 duvnulanyla e> harekct eden. ya da gerici I iklere kar~1 korU kori.inc bir n1licadele) lirliten insanlar degildir.

Ncrcdcn ve ne za1na11 gclirsc gels in. i~\:i ., 1111f1na vc onIan n saf1ndak i dcvri 111ci !ere yi."inelcn sa ld1rilar1 hi\: duraksa1nadan gfiglisle1nck bizi1n gorevimizdir. /\nc<ik bunun d151nda, devrirnci l\~a rk :-.istlcrin gorev i. c1nek\i kitl.::lcrin dikkatini dagnarak gii\lerini z.a) tllatacak belirsiz politikalann pesindc ko~, ·• 111ak degil, clikkatleri gcriciligin rnerkezine. , e1npcryalist kapitalizrne vc onun ulus<1 ! dli7.cy•• • de.ki tcrnsilcilerine yo11cltn1ek. bununla uyu1n'' lu bir stratejik ve taktik yoneli rni hayata gec;innektir. ' kahrolsun seriat.. slogan1n 1 ) Likselt rnek • Kernal ist devll:ti gOylcndireccgi ic; in bu lslam1n tarihsel ve toplumsal kokenleri Siyasal i sla 1n 'a kars1 1niicade lcn i11 d611crnde kul l;1nrrn1 yanlt$1rr. ()y:-.a iran'da !;i<.:'riat geric i. kapitalist s1 n1f sa ld1ns1n111 sivasi ~ bugOnkil son1u1 kO$ullarla bag1 111 kurdugu()zOnii tarnr tanirna yans1tt1g1 i~' in. bu slogan 1nuza gore art1 k bu harckctin tarihsel ve <; 1nrl~ lran ·lt devri1nci lvlarksistlcr i\in bug.Lin kesin- sal koklerini ele alarak net bir ta111n11111 )ilprna ) oluna gidebiliriz. lik le ka bul cdilehilirdir.

13ilinJigi gibi islan1. henOz s1 n1!larrn tarn Bu a; nr bolgeyi payla$an. ancak kend i ic;lcrinde farklr s1 11 1fsal kO$ttllara sah ip Li<; Oikc. olarak belirginle$111cdigi, kabilc toplu1nunun Fil isti n. ·ru rkiye ve i ran. si1asa l islnn1 egc 1ncn oldugu Arabi stan yar11nadas1nda karsrs1ndaki gcne l an lay1s1J1. oze lc inild iginde ortaya c; 1k1n1$l 1r. Bu dinin dogt1$L1. sozu cd i lcn yap1n111 giderek sars1linaya nasil fark Ii Ii k lar gosterebi Jecegi ni ortaya koy- to pl u1nsal 1nas1 bak1n11ndan c)nernlidir. Oigcr Olkcler i<;in ha~lad1g1 ve ozellikle anan ticaret gelirlcriyle de bu yakla$1tn lardan tOretilerck. i1.len1ncsi birlikte biriken senna) en in digcr toplurnlara vc toplu1n ic; inclc, bu zc n g inle~1neden nasi bini gerekc11 politikalar ortaya c,;1kanlabil ir.

Yukaridn \ilrneye c;al 1 ~trg11i11z c;erc;:eve. ala1nnyan yoksul kesin1lcre kar$1 giivenccyc buglinkli ko~u l l a rda. ih.tidara yerle!;icrek rejirn alrn1nas1n1 11 bir iht iyac; olarak beli rdigi sr rncla nitel igi kazand1g1 ya da bu tchlikeni n a\t kc;a gc r\Ck l e~n1i~tir. Ki1n i islan1c1 tarihc;ilerin idcl ia helirdigi )Crier d1~1nda siyas<il lsla1n·a kars1 cn igi gibi. soz konusu olan yoksul ve barbar mlicadelenin oncelikli gorev ol1nadrg.1n1 . hatta Arnp kitlclcrine Allah ·1n 7en~inlik v.:: ;,. i bir bazr yerlerdc bag 11n s1zl1k korunarak bu ha)<ll bah~c!rnes i dcgil. )eni yen i be li rginharckctlcrle s1 111rl 1 ittifaklann dn kurul;:ihile- l e~1neyc ba~ !ayan zengi nle~rncn in hi r at JI 11na ccgi ni gostcnnektedir. Ne var ki oncclikli donli$tiirii1Jncsi ve siirck li ligi nin. engin bir gt\rcv olrna1nas1 dc111ek. gi)revin ih1nal cdiltnc- idcoloj ik ctk i alan1 yaratrna i1nk~n111a sahip bir si ya da crte lcn n1 csi de 1ncl-. degildi r. din de\ letiy!e ga ranti alt 111a al 111n1as1n 1n saglan1nas1d1r. Nitekin1. lsla1niyet belirli bir J

-

-

~

-32-

Ocak - -~uhut # JO yay ilnia donen1inin Clrd 1ndan ..kendin i bir Siyasal islam1n kokenleri dcvlet olarak orta,·a kov1nu$lur. Ornegin daha ve s1n1f dogas1 . , farkli ctina 1niklerdcn beslcnen I l 1ristiyanliktn Bug one bakt1g1n11zda siyasal islan1·111. boy le bir scyir gorl'lln1ez. i slarn · 1n zan1an ici nde siyasalla$1nas 1ndan lsln1n dcvlelinin en te1nel avanta.JI do1'1nad1Q1111 gorlirOz. Ba$1a n itiba rcn bir I:> ~ ckonon1ik ol1nu$IL1r Cihad ad1 nlt1nda kut- dcvlet ve toplurn dtizeni ong{)rdligli i9ill zaten sanan sava$lar. artan yag1na vc gani1netlerlc si vasal olan isla111. buglin hclli clina111ik lcrle birli ktc devleti n hazinesini zcnginle$tinni~. harckete gc9en ak1n1lann. yayg1n olarak henisla1n ctevlcti ) a\'a$ ya' a$ bir i1nparatorlugn i1nseyebilccegi bir idcolojik c,:en,:cve sunaclon0$11H!ye ba~;la111 1 $ llr. Bu scy ir isla111 1n. bildigi i9in .. siyasal i sla1n .. cliye nitebireysel ollnaktan cite bir de' let dini olarak lendirdigi1niz ha1eke1lcri ortaya ~1kannaktad1r. ge li$1ncsi anlan11na gelinektcclir. Nitek i111 Yani siyasa l isla1n . ;;criat clcvleti vc toplunn1 Kuran. bireyin 1nanevi ha) at1na yon venneye iyin rnOcadele eden aknnlHn kapsan1Hktad1r. ya lt$<111 bi r rchber ol 1naktan otc, bizzat toplu1n Bu c;er9cvede her tarikat ya da dergiih siyasal va$a1n1n1 belirli kural lar ,eryevesinde diizenle- isla1nc1 olarak kabul cdilcn1cz. Zatcn tarikat ~neyi a1na<;layan bir beige niteligindedir. gibi olu~t11nlar siyasa lla$t1k lari oranda buna Kuran hUkli1nlerini avnntlland1ran hadislcrlc ll\'i,!.Ull bir Ori,!.Ul 1nodelini benitn se~ crck, ~ birliktc bu kurallar 1opla1n1, $Criat1 1ncyda na za1na11 la i Ik bi r araya gel i$ bi<;i 1n leri nden uzakuct i rniektecl i r. la ~ 1nakt ad 1rlar.

Serial. h1rs1z1n kolunun kcsilinesi. zina Peki siyasa l islarn hangi dina1niklcrden yapan 1n la$lan 1nas1 tiirl'lnden ahlaki alanla beslcn1n i$l ir? s1n1rli yapt1n1n anlay1$1ndan ibarel degildir.

Bilincligi gibi kapital i:-:111 Avrupa'da dog·ricari hukuktan 111eden i hukuk dencbilecck mu~ ve ilk ati11n11n1 burada gerc;:e kle ~tinni $ lir.

111 i ras hukOrn lerine. kutsanarak garant i alt 1na Bundan sonra Dogu ilc Batt aras rndaki f~1rk alr nan ozel 1nlilkiycte van ncaya kadar. gen i ~ as la kapanman1t$. Dogu'nun azge li$11li$ bir yelpaze soz h.onusudur. Ahirete ail ce7a toplu1nlan Ba11·ya bag11nli bir ekono1nik anlay1$1. digcr dinlerde de gorUlcn ve cl inin ge li$i1ne 1necbur kaln11$t1 r. Bu cluru1nun lslan1 h. lasi k i$1evi ni olu$turan. ezi len bi reyleri bu toplu1nu11da yaratt1g1 ccli$kiler daha 0~1na nli n1addi diinyada isyan duygusundan alikoyan za1nan 1ncla kcndini ortaya koy1nu$ ve ve cennet vaadiyle s1k1ntilann1 yat1$t1ran idc- Bat1 'daki geli$i1ni yakalarna hevesi 9c$itli olojik ceryeve. islan1da da 1nevcuttur. Ancak ak 11nlari dog unn u$!U r. Yi.iziinli Ba 11 ·ya :;.eriat. bunun otc!:> indedir. dlinycvidir. S1ndl1 doncrek. oraclaki geli$i1ni taklit ctn1e yoluna toplun1un. l sla1ni csaslnra dayali bir devlctin oiclenler crken bir evrede kcndilerini isla1n'o ege 1ncnl iginde ybneti l1nesi anla 1n1na ge lir. dan ay 1nn1$lard1 r. Cieri ye kalan lar ici nclc. bir ideolojik glicl'lnli Allall°tan alan bu devlct egilirn isla1n1 yeni ko$ullara uyarla1na fikriylc elbetlc. ezilcn s1 n1flar1n isyan1na kar$1 kcndini ~ek i I len1n i$. d igcr bi r cgi I i1n ise cozli1n U i:,.la1n bir olc;iide garantiyc alln1$ oln1aktad1r. devletinc donli$lC ara1n1$nr. /\ncak her Uc; egiisla1n1n li1n1netci gel i$i 1ni clag1n1k Arap l i1nin de ortak noktas1 kapitalizrn ze1ninincle topluluklann1n 1nerke7ile$tirilinesini ve harekc1 ct1ni$ oln1aland1r. Siyasal !slain 1\raplan da a$arak farkl 1 uluslara clayanan bir geleneg inclen gele n ve kapita lizni onces i 1oplu111 olu~tur111as1n1 bir donen1 ic;in olanakli ko$ullara donli$li savunur goriinen hi<;bir ki11n1st1r. Boyle bir toplu1n anlay1~1 buglin halci hareket ulinli1nl'lze kadar varl1g1n1 siirdli rebir cli1.i isla111c1 harckctin c· in kaynag1d1r. 1111:1ni$tir.

J\ncak s1n1f ivi ve s1n1llar aras1 c;:a11s111alar. isla1n. dogu$Ullclan itibarcn ozel 1nO lkiycte I slain 1oplu1nunu cla es gec;1ncn1 i$. t'v1uhan1 1ncd clayalt . s1n1 fl1 ve devletli bir toplun1u savunsa done1ninden bas la\" arak bu!!linc varana kadar. da, il k donen1in i.iret in1 bii,:i1nin i vc lircti1n ...... islan1iyet. bu di nin lark l1 yoru1nuna dayanan ili$ki lerini 1nutlakla$liracak olciidc kat1 kuralbinlercc klic,:Ok ak11n1 onaya c;:1karn11~ttr. lar clizisi ortaya koyn1u$ degildir. Bu ozelli k.

-

-

-

--

-

~

)

-33-

.

Ocak - .'i11ha1 # / {)

/,\·ri .itiictulelesi l::.la1111n bUtUn s1n1t11 toplu1nlara uyu1n goster111c~ini olanak l1 l\iln1aktad1r. i sla1n bir tek. dogal olarak s1 n1 fs1z olan sosyalist toplu1n la U) t11n go::;tennez vc ancak biiy lc bir toplu1nda bD tlin te1nel dinan1 ik lerini yitinnesi soz konusu olabi Ii r.

Dt)lay1s1yla bugi.in siyusal l slan1 kapitali1.111in 1nodcrn ak1111lanndan biri niteligindcclir. Demokratik bir toplu1n 1nodeline da~ ann1an1as 1. laik !ikle ~e l i$1nesi vs. bu gcr\egi onadan kald1nnaz. Zi ra laiklik ya da Jcn1okrasi. esas olarak bu rjuvaiinin birer kaza111 1111 degild ir ve kapitaliz1n ko~tillannda her 1.;11nan var olacak lar diye bir kural yoktur. ll ir kez siyasal i slan1 1n gene! s1n 1fsal dogas1 kavrand 1g1nda. tek tck hareketlerin karaktcrlerini anla1nak ve bunlara yak la$1n11 bclirlen1ek kolayl<1$1r. _.1\. ncak bu her hareketi gO/li kapali bu1juvad1r deyip. bir kcnara b1rak1na" :inla1n1na gelrnez. Verili so1nut anda ve dun11nda. s1n1f giic;leri ni n konun1lan1$lanna g(1rc bu hareketler farkli tari hsc l roller oynayabi Iirli.:r. Yukanda c;:1karilan son u~'. herhangi bir l sla1nc1 hareketin. i sla 1nc1 o larak ka ld1g 1 :-iin.:cc uzun vadedc vc surck li o larak ilcrici bir rol oynaya111ayacag1n1 gostcnncsi bak11111ndan iincn1l idir.

Giiniimiizde siyasal islam kar~1s1ndaki tutum iizerine Si)asal isla1111n burjuva. gcrici bir ak1n1 11 i tel i ~i 11dc (ii u~u . onu d iger Liu 1j uva ak 1111 lard;in <t) 1ran bell i ozelliklerc sah ip oln1ad1g1 an lan1111a gel111ez. E1n peryali z.1ni 11 son derece ~c ri ~ ile~tigi. toplun1sal 9lirli1ncn in. yoz ya$am tar/111111. bireyciligin vs. i.:gc1nen o ldugu µiinli1niiz toplu1n lannda. isla1n gc ni~ ezi len ve : oi..-.ul kitlclcr ic;in bir alternatif gibi insanlar .!.!ti1iil1:bihnektt.::dir. Ahlaki t.>i1iitlcrivlc. , ara . . 111da di ni tcn1eldc dayan1 ~ 1nay 1 v1:: )ard1n1la ~ 1nay1 ongorn1e siyle isla1n. insanlara toplutnda var olan 9LirC11nedi.:n . yn ln1zla~1nadan knrun1nay1 vaad eti igi sOrect.:: ya$a1n Iara ve 7.iliinlcre derinlen1es ine nlifuz edebilrnekted ir. nu du ru111 elbettc. siyasal i sla111 ' 1n neden i-.Lllay cirglitlcndiginin 6nen1 li hir ac;1 kla1nas1n1 \ll ll 111<1 k tad Ir. <..;i) a~;il lslan1 ·a kar~1 1utt11nda. konuya. ~

belli bir s1n1 f aynn11 gozet1neksizin yak la~­ n1ak. siyasa l i sla111 ·a kar~1 1nUcadelc yerinc isla1n'1n kcnclisinc kar$1 rniicadeleyi on plana 91ka rrnaya ka lk1 $1nak yanli$t1r. Dcv ri 111ci Marksistler, ateist propaganda yapn1azlar, ya da insanlann dini dli$lincelerine sald1 nna7lar. insan lann dinin etkisinden ta1nan1c11 kurtul1nalan s1n1f 1nlicadelesinin seyrine gore belirlenccek vc ancak s1n1fs1z bir toplu1nda nihai c;ozilmUne kavu$acak konulardan bir tancsidir.

Bu an larnda. sorunun ancak uzun vadede c;oz01ne kavu$turu labilecegini unut1na1nak gerekir. Dcvri1ncilerin i!gilen1nesi gercken konu e111i.:k9ileri dins i zle~tirn1ek degil. dinin s1n1f n1licadclcsi lizerindek i etk ileri ni onadan kald1nnaya <;:a l1$1nakt1r. S1n1nann varl 1g1n1 ol un1lad 1g 1 o lc;:lide i sla1n i$C,:i s1 111f1n111 ~1kar­ lanyla 9i.:li$n1ektedir. i sla1n1n etki si alt1ndaki i$r;ilcr i $in bu yoniini.in fark1n a ancak n1 Ucade le i ~erisi nde, kend i deney i 111 lcri ne dayanarak varabilirler. "Kader"c boyun eg1ncktcn b1kan i ~9 iler. miicadelcyc atild 1k9a clinin o lu1nsuz etki lcrinden uzakla$acak lard 1r.

Devrin1cilerin go revi bu yolda i~ <;: i ve e1nek9ilcre yard 1n1c1 o linaktrr.

Siyasal i slan1 '1n burjuva karakteri. bu nitelikteki harcket lerin e1nperyaliz1ne vi.:ya kapitaliz1nin olun1suz sonur;lanna kar$1 111Ucadeledc er gee; tutars1zlrga dli$n1elerini zorunlu kiln1aktad1r. Devrimciler bu tutars1zlrklan kitlelere her seferi nde te$hir ctrnck le ylikli1nllidl'lrlcr. Kurtu1U$lll1 anahtann1n ci had degi l. her tlirlli ulusal vc din i ayr11ncil1g 1n zincirlerindcn kurtul11ll1$ uluslararas1 rroletarya11 1n s1n1 f 111Ucadeles i oldugu kit lelere anla11 1in alid1r. Aynca, i slarncilann gerici n1ant1g1 kad1n sorununda. egitin1 sorununda, ba~ka uluslardan vc din ya da mezheplcrden insanlara yakla$1n1 konusunda. bilin1sel gerc;cklerc bak1~1a . ortaya c;1kug1 her alanda 1nutlaka tc~hir edi ln1c liclir.

Tarih, l slan1cilann, 91karlan gerektirdig inde sosya listlere ve i$c,;i s1n1f1na sald1r1naktan c;ekin111ediginin. bu konuda (~1~ ist­ lerinkindcn geri kali r yan1 bulun1nayan ad1n1lar att1 k lan11 1n ornek leriyle do ludur. ira1i'1n son c,;cyrc" yozy 1ll1k tarihine biraL bakn1ak yctcr. ·rorki) c ·c1e de bir done1n boyunca i slan1cilar. so~~alistle re. e1nekc;i!ere. i\lcvi lcre vs.

-34-

.

f,,.~·i

Ocak - $11hat # J{)

ac 11n<i s1zca sald1n11ak ta n ge ri dur111adilar.

BugOnk l'I ko~ull a r daha fark l1 olabilir. 1\ncak bu. i.:clcccktc a\ 111 sald1fllafln bir daha ortava .;1kn1nyacag1 anlan1111a gc l111ez. Boylesi ko~u llardn devri 1nci !er sa llan 111 savu111nil kt an asla gcri dunnan1al1d 1rlar. ¥

-

•

Anti·emperyalist miicadelede • siyasal lslam'a yakla~1m ne olmaltd1r?

CIUnl'ln1i.'tz h.o~ ul1<1r111d a ki1ni ls la1n i hareketler en1perynl iz1ne 'c Siyoniz1ne kar$1 1nOcadeleye g ircbil 111ektc. bu anla111da belli bir ilcrici rol oyna,·n biilncktcdirlcr. Bu cluru111 k1s111i orta h. cy!...:1nlilih.lcn: kat 1lina sorununu gi'lnccl k1hnaktad1r. l3u s(1runa ili;;kin olarak gene] c,:erc,;cvc ;.u l':-.a:-.lara g.i)rl' 9izilebi li r: -Snlun 1n Ucadc lc l!e lc11cQ i11i11 vc ini sivat. i tinin kiiklt'1 okluQu .vcrlcrdc. isla1ncilann bc lli kanatlan 111iiL·adclcni11 1<;111c c;ch.il111..-:ye <;al1~ilahilir. Bu anl<l) 1;; Ko1ninter11·i11 birlc:;;ik . a11ti-crnpcryal is1 ccphc 1na11t1;}1) la uyu1nludur.

J\ncak lslan1i ITIOtifler ta~I) <Ill fa~ist harch.CllCr (Tiirh.iyc ·dc Bl3P} ya da i:;;c,:i. dc\ri1nci ''" dli;;1nan l1 g1) la iin ~al1n 1 ~ han:h.ctlcr bu kural1 n d 1 ~11i<la tutu l11 1al1<i1r.

-Solun hc1n giiciiniin. lic111 de inisi)alifi nin Ya'- 11 nldui!u 'c lsla1ncilann <>iicli·1 olclu••u -· 0 . ~ duru1nlarda orta " cyl c111lcrde n 11111tlaka ~

~

-

1l 1iicatle/esi

kav1niln1al1d1r. Z ira bu tlir ortakl1klar i sla1ncliann sesini vc ctk isi11i 0<>Uc. lcnd inncklen ba~ka bir i;;e) ara1naz.

-1-ler ii Ike vc her i sla1nc1 harckct ic;in tck b1r re<;c tc y 1karila1naz. ril isti n'dc bavrakiar1 • k<tl'l $l1nn adan. onak 111iicadclcy\." ~innc h. ko~ullann gcregidir. Anc·1h. iin1i..·;::i11 I· 111 gibi hir i.ilkcdc. de\ lcttcn <l\•' n halt<1 01,,1 111uhalif bi Ie olsalar i sla1nc1 or\.!:lHk' rlc ortak c'• lcrn Ii Ii bi'ic ~ g irinck sak 1nca l1d1r. son tahll ld c rcjin1i gl'u;lendirir. Ya da Pakistan gibi bir iHkcdc Islain iktidardn olinasa da. bu po1ansiycl i f<1:das1yla ta ~ 1n1nktad 1 r. nurada da i slanlcilarla ortak eylc1nc g irincl-.tcn kac,:111inah. en doQrusud u r.

-K1s1n i or1ah. cylc1nliliklerin ".: hatta Fili stin'deki gi bi o rtak 1nUcadclcnin stiz konusu old ugu cl urun1 Iarda. dcvri tn1.·i lcr hcrhangi bir tchlikcyc kar:;;1 '> an1k oln a . islan1cilan11 kit le~ini ctkilcychilinck. J-.,lan1ctl1!!1n rutars11.l1klan 11 1 lc~hir cdL·hilnlck i~· in clindcn I 1d 1r.

-ec leni .vap1na .

-Oc' rin1ci \1ark -;i-..1ler hi<;l'ir J..o~tiida . l>rgHtscl vc pPli1iJ..: b;1g1111s1/]rkran i)(J[111 vcr111c1nc li. ort;1k c\· lc111!iliklerin ,\\/ konusu oldu~u k<i:;.ullarda ba\. rah.lnnn J...in..,11nl1na.

1na,1na ozcn g(\,tcrnicli. h.cnc.Ji a'. 1ric1 ,10!.!.anL.lnn1 i >n plana 1;1kannaya c,:al1~111nlicl1rlar.

-35-

~

-

-

~

i~·~i l11iicadelesi

Ocak. - $ubat # 10

Kad1na ''yeni'' sald1r1: ••

ur asar1s1

anun ..

FalO$ Hac1ve/iog/11 Bir burjuva Ostyap1 kuru1nu olarak hukuk 1n ve hukuksal duzenlcn1elcr. sc rrnavcn ; anlay1$1n1 -kultlirlinli yans1t1n a ac,:1:;1nda11 he1n diinyan1n diger iilkeleri ic;in. he1n de ·rorkiyc ic; in tarihi n belirli clone1nleri nde <,:Ok daha fazla netle$iyor. bil lurla$1yor. ·rurkiye egcmenleri i9in: savas ve i$gale bi r $ek i Ide ortak ol undugu. dUnya i le ( e Ibette kapilalist dlin)a). 1\B ile uyurnlu oln1a <;ahalanyla birlikte so1nUrlinUn ve e$itsizligin daha da derinlestigi, isc;i lerc ve e1nekc;i lere yonelik her turli.i sald1nn1n artt1g1. Kiirt halk1na vone lik baskilann ' farkl1 bic;i1nlercle devan1 etti gi bu d()nc1n. i~te o donen1 lerden bi ri.

Yeni i s Yasas 1 il e i$c;i ler ··c;agdas.. vc ..esnek .. koleler haline getirilivor. , Yeni Ka1n u Yonctin1i Reforn1u ile bir bi'ttlin olarak "karnu'" tasfi ye ed il1neye c;al t$il1yor. Pis1na11 lik Yasas 1" i le devri 1nciler ve 1nuhalitlcr i5birlikc; il ige 7.orlanryor.

Bu gerici ve sald1rgan donc1ndc. cge1nenlerden kad1n ccphesinc diiSt:n "pa~.. ise ~ i1ndilik yeni TC I< Tasan s1. f7e1nini:,tlerden sosya list kad111larn. fark l1 kad 111 grup lanndan kad 1n 9al 1$n1as 1 yapan bag11ns1I' bircy lcre kadar. kadrnlar ve duyarli ka1nt10) u bir siircdir kad111l;ira ,vonelik hu sald1rr ilc ilu ili ~

00

olarak bir dizi 9al1$tna. cylcn1 yUrUtti.i ve hala da ylirlitn1eye deva1n etmck te. Bu 9al1$n1<H11n a1nac1 isc okuyucuya tasarin tn haz1rland1g1 top I un1sa I k O$ll Ila rd an ve ta::. an y1 dogrudan ya da dolayl1 olarak ctkileyen politik gel i $n1elerden soz ct n1ck degi I. bi zzat tasarr n111 k~ndisini irdeleyerck. deyi1n yerindeyse i<;erdcn bi r okuma i lc tasanya egemen olan ilkel. zan1an za1nan korkunc;: noktalara varan (tecavii;e ugrayan1n tecavlizclisi.i i le evlcnn1e~i halinde cezadan kurtulabil1nesi gibi) bak1$ a91s1t1 1 n1asaya yat 1rmak. Bu yon liy le "tek ni k.. say tlabi lecck bi r 9al1$rna. ,c\ncak tek tck n1adde lere ili$kin oneril cri 1n izi belirterek. elbettc verili ko$ullan dikkatc:: alarak. bu rj uva hukukunun s1n 1rlann1dahilincle alte r11a1 if bir bak1$1 yans1t1n aya 9n l1$llk . Bu konu bagla1n111da daha geni$ bir ..kad1n" dcgerlendinnesini . sosyalist-ferninist bir bakt$ a<,: 1s1 ile yepyeni vc bOtlinsc l bi r altcrnatif Ccza J<a nunu c;:<1l1$n1as111a b1rak1 yoruz.

Bu qa11,man1n amac1 ise -Okuyucuya tasar1n1n .· ·· haz1rland1g1 toplumsal ko§ullardan ve tasar1y1 dogrudan ya da dolayl1 olarak etkileyen politik geli§melerden soz etmek degil, bizzat tasar1n1n kendisini irdeleyerek, deyim yerindeyse iqerden bir okuma ile tasar1ya egemen olan bak11 . a91s1n1 masaya yat1rmak.

Tasarrya egemen olan anlay 1~: Egemen erkek anlay1~1 !

Kain uoyu na vc hukukc;u Iara yeni ve i lcri bir dli Lc nle1ne in1i ~ gibi sunu lan Ceza Yasa 'l 'asart~ I . t1pk1 var olan (~ cza Yasas1 :;. oibi ten1cl i ns<in hak Ian ba$ta ol1n<1k i'tzere hir ~ok

~

-36-

.

i~ri Miicallelesi

Ocak - !>'uhat # I 0

.yi1ndl'.'n 1.atcn cksik ve ~orunlu oldui!u ~ibi . bir hOti.'1n olarak ezi ldigi di.i$iiniildUgUnde bi<Jzclliklc "kad1n"'a bal<1 ~ 1 a~ 1 s 111dnn d;1 rcyc ;-onc lik suc;larda yer aln1ar11as1 konusun cr l<cl\cgcn1cn vc clbet tc so11 tl crccc gc ri ve da ki hassasiycti rni z claha net a n l a ~ ll aca kt1r. ilkcl bir an lay1~ 1 tcn1 sil ediyor.

Bu suc;lan (cinsel su<;l an) orncg in bir Tnsar1 111n bii tiiniine Cl!Cllicn 0 1<1 11 bu erke•> in bir tck kad 1na -zaman zan1an bir anlay1~ sonucu. 1asan11 1n gcrck~'c k1s1n1nctaki c;ocuga vcya bir erkege yone lik o lsa da a<;1kla1nalardan da a<;:1k<;a goriilcccgi L'lzcrc c;ogunlukla bu suc;u n rnagduru kad 1nlard1rasil a1nac;lanan . bi"1yl'1k c;ogunlukla kad1n olan 1ecavliziinl·1n cezaland1 riln1as1 ~ekl inde n1agdurun haklarin1n korun1na-.1 Jcgil. fiilin dli~iinlirsck hayat1n her alan1nda sorgulad 1g1n11z erkek ege1nen siste1n i burada goz)H da tililin 1oplun1da '" onun ta1n olarak nc oltlugu bir liirli.i bclirtil111cycn bir tak11n den kac,:1nn1~ o!uruz. Ayn1 za1nanda kad1nla1 --c1cgcr"I cri lizcri nde yaratt 1g1 ct k i !er di k katc Olarak daya 111 $l11 <l)'I OrJl1eye c;a I 1$ll g 1111 I Z al111arak cc7<1land1nltnas1d1r. K on1i:,von bu 1niicadclc111izlc de c;el i ~n1 i~ oluruz. , l3ir ba~ka olurnsuz luk ise " nan1us" bc l irsiz ··c1egerlcr"' konusunda hlltlin hukuk literati"lrli ve di lbilgisi kurallar1111 Lor layacak kavra1n1n1n bu n1acldelerde cluzenlenen cinsc l <;abalar sarfccle rck. orncgin '"<!<l<'fl lore!eri ··. suc;lar ilc ()zdc$le$1nesiclir. Bu bak1;;la bu .,'a cla .. ohlak rerni:/i<ri .. .._~ibi 1eri1nler iiret- suc,:larJan birin in 1nagd uru olan ki~i (elbette 1ni~tir. C)rnegin tasar111111 alt1nc1 bo!Ci1n c,:ogunlukla kad1n) "namus''unu k aybetrni~ ba~l1g1nda .. ede1> tiircleri · ka\ ra1n1 kulSa) iln1akta ve bir nevi ac 1mayla kan~1k la11lln11$. l:iu anla1ns1z vc l,\l'l"il.'i ka' n1t11 ilc --a;;ag 1la1na" i~crcn 111 ua1nele Iere 111aruz cinsel su<;lar yine bir ~ckildc -- 1iirc..yc bagla- kaln1aktad1r. Oysa hep i1niz biliyoruz ki --nan1u:, .. kavrn1n1 gene! o larak a h l~1k, iy i narak gerici fcodal anlay 1 ~ kut!->a111n1~11r. 'l'asanda "cinscl sur;lar" ... 1op lu1na kar$1 ni)el. dlirlistl l'lk gibi bi r d izi insan i clcgcri islcnl·n suy lar" ba$11g1 al t1nd;1 c lc al111arak. ifade et1ncktcd ir. Dolay1s1y la , ger ek fi zikscl (izc ll ikle kad1n1111n (bu su<;lar 9ogunlukla gc r eksC' psi koloj i k boy utlarry l a ci nsc l kad111a yone lik olclugu i<; in) ·'11ann1s··unun sui;l arrn nan1us kavra n11y la birliktc clcgc rtiin1 1oplu1nun "ortak nan1u-.."u olJugtt kabul l t:nd irihn c~ i kah ul ed ilemez.

K u;;kusu1. 1asarin1n bi.iti.inli. ege1nen sivi l edilrncktc. l<ad1n1 toplu1111111 hir " n1al"1 olarak goren zihniyct ona~ lann1aktad1r. Ru 1orlu1ncu "'i11.;a11 haklan·· anlay1~1ndan larkl1 suc;lann ('cza Kanun u·nda ""toplu1na y()nelik olarak. ~ 1111fsa l ve toplu1nsal btittin liigii il e su<;la r .. k1s1nrnda ele al1n 1n a-;1n11i alt1nda clc ahnan ileri vc dcvrin1ci bir "insan hakya!a11 nedcn, crkek..:gc1nc11anla)1:;. taraf1ndan lar1'' anlay 1$t ile aynntil1 bir i11cclcn1cyi kad1111n fiziksel va rl 1g1n111. ci11:;c l ki 1nl igin in gcrekt iri yor. Ou <;:a l 1 ~n1 ada ise kad 1n bakr$ ··1op lu 1nun na1nus u" o l arak gi"lrti ln1csidir. a~ 1s1y la ve " kad 111 h al< la r1" bagla rn 1nda J(ad1111 sadcce fizikscl varl1g1. cinscl ki1n ligi tasa r1n1n bizcc en "i;a rp1c1" madd e dtizeni It: dcgcrlcncl i ren. ekono1n ik. ~osyal. hukuk- l cmcleri clc ahn1nay a i;al1 $Ilacakt1 r. '>al. kiil!Urcl alanda hi\bir ~ckildc va rl1k olarak kabul c11nc,·cn anl.i'' 1-.111 b11 hukuksal Cinsiyet~i maddeler ve i:ineriler ' dii1cnlcn1cdc oldugu gibi de\ :1111 l.'\111csi onun " ( 'inset hiitiinliifje ve edep tiireleri11e bir "1nal"· gibi gc')rCiln1cc;i dO~i·1nccsini vc kar.y1 .<iu~·far" Zarla 1r;,a ger,:1ne: 3 13. Mad de l)ratiov in i daha da derin lcstircccktir. \ "... 811 1111..1d1/ede ya:;1h jiilleri11 hirinci Yuknnd'1 ac,:1k la1na) a c;al1~t1g11n1z gibi hu jikrucla helirtilen ha/ ve suretlerle kenclisine suc,: lar clbette ""toplu111a ytincl ik" dcg il dir. yap1 /!na.1·1111 sot~la;·an ki1nseye de ayn1 ce:;a 1:ak.nt 'J'C'I( ·ra saris 1na i li ~k in h1 1g.i"lnc kadar Ferili1: <;<..'~i1li platfonnlarda yaril:1n tart1~1nalarda /Ju 1110<1</e,/e )'ll:1/t su<,:lar re~it ki.~·iler h~:lirtilcligi gib i sa il "'l:iircyc ;lin~·lik" olarak hakk11nla i,1·/e11cli{!,hule sorusrurn1a ve kov11~·da dcgcrle11clirilcn1ci'.. c_.·unku h.:k tck kadin- 111r111v sikari·t.• ha!!_lulir: ancok ~ikaretfen lann 1na!lduri\ .._ , ctinin .'an1ncla crkck c~e1nen ._ 1·a:;geri I l·t11e:; si:;1c111in t:l'1nc e1.il1nc ili!?kisi ndl'.' kad1nlann fr:;u ger111e. han.~i nitelikte olursa olsun ~

~

~

~

,~

.

>

-37-

•

..

\

..

.

l~«,:i ,\f iicaclelesi

Ocak - ..,'iuhat # I IJ

..

Ozellikle gozalt1nda emniyet gii~lerince ger~ekle~tirilen

~

copla ve diger nesnelerle yaptlan tecaviiz tasar1ya gore tecaviiz su~u kapsamt d1~1nda kalmaktad1r. Tecaviiz su~unun kapsam1 geni~letilmeli, ba~ka nesnelerin duhulii de tecaviiz

~

su~unu olu~turmal1d1r. ki.~· i1·e c insi\'ef 11:v111111n

ithaliilir ··.

-

l ~u dlizcnlcrnenin en terncl

s;1 katl1!21: 1n-.a11l1kd1~1 h1r an l ay1~1n llrl'lnii ulan: tccavliz ~ibi hir '-ll<;-un ··gcn..>k\l' .." inin ancak ··h:ad111 ..da11 ka: naklanacagr dli~linccsi ilc vc 1n;1nt1kd1~1 bir uygula111a ill' n1agd11 run da c..:1aland1nln1ao:;1c!1 r. ()~<.;a ~·ok :11;1k ki hi<; l-1111:-c J;cnd isinin f-Orht 1rz1na gri;:ilmesi ii;in ~·a ha sa rfctrncz. Buracla yapr I 1nah: istenc:n ll'C<l\'iitlin hakl1 bir gcreh:i;:csinin Ol;ibileccgi, bu11u11 d;1 (hu suc;un rnagd urkrn <,:ogunl ukla h:adr nlar vc (;ocul-:lard1r) iccaviiL ed ilcnclen ka) 11akl;111acag1 d(i~(i nccsidir. l"rkckL·uc111en .111lay 1!;>111 1ipik ornekl-:rindcn biri olan · J...ad1nl<11111 gi) ~i!eri 'L' da' ra111~lann111 tcca ' (i1cii:c da\cti)c ~·1karabilccc0.i"' dli:-ii11til111(i-; \C : asa i lc 1nagcl ur dcg il ll'l"llYii:trii k orurna alt1na al 1111111~t1r. 13u dli1..:11lc111cni11 h.ab ul cdi ln 1L~si rn iirnkOn dcgi ldir. 1in1 hi~hir hukui< sistl' 111in<lc 111agd11r1111 ct:taland1r!ln1as1 l<ahul <'cl ilcn1 cz.

K:inun 111addclcri11d..:: k11llan lian "'iffct vc 1ri'" ka' ra1nl;11·1 kcli1ne anla1n 1 olarak ahlak. i> i 111~ ct. dlirlistllik gibi bir di1i i11-,ani dc!!eri it.i,k' ..:dc1. Bu ka\ r:11nlar cinscl su<;:l;rla h.1;:\la11trl1 ola:·ak kulianiln1a1n:rl1. !..anu11 n1c111i11dcn <;1h.aril111ai1d1r. Uu clti1c 11lc1nclcrin ta111an1111da ··r rza (lc<;1ne·· ~ crinc .. l'ccav01." ~av1«11111 kullanil1nal1d1 r. l )igc r hi r o lurnsuz luk: 1nadcic dU1..e nlc 111c~ i ndck i hali: le tccavl'11. ~ ib i hi r s1u;un tal;i hi nin ~ ikayc tc baglr olrnas1 bu iilkcdc kad111b1r1n ya~ad1g1 hi1sl-!lar111 gi.il'ard 1 cdi l111c.-. i anla 1n111;1 gclrncl< rcdir. ft>plu111un 11a111u-..u ill· ii7dc-;;lc~tirilL'l1 tL't:l\ [i1 g.ibi bir

.

sur;un 1naf!duru olan kad1n1n ~ika) cite bulun1nas1 vcrili tor lurnsa l ko~ullar altrnda c;o!!unlukla n1lin1kli 11 oln1a1nak tad 1r. $ikayL'tc bag lr o ltnas 1n111 gcr-:kc;cs i o larak 1nagclurun kon111111as1 n111 a1nac; land1g1 ve 1rz1na gec; ilc11 ki~ i­ lerin 7-0runlu kovu~tunna ve usiil kurallarr gercgin(e 1nagdur hale gctiri ldigi ve sosya l <,:cvrelcrindc ag1r itibar kavrplanna u•iradrk/ Ian bt:lirtiltni~tir. 8u ~{!erck,..cdc de "Clrl.ilccct•i y ~ ~ Uzere kanun ile cin::.i)ctc;i hak1~ a1,:1s1 011ayla111n1$ ve tecaviizli gerc;e kl e~tiren in dcg il tccaviize ugrayan 111 su<; lu saytld 1g1 erkek ege1ne11 toplu111a gilrc hiikiirn d[izcnlenerck 111agduru11 sess iz kaltnasrna neden o l u111nu ~ tur. 'i'ine i.ine.in li bir olu111suzluk isc tasar 1n1n gerekr;csi nd<.' de be Ii rt i Id i gi lizerc 11'/'(l gc~· 111c suc;unun ..ht111g) nitclikte olursu ols1u1 ki~il'(' ci11si_1·e1 1r:::1·11111111 ithuliclir .. scklindc tan11n• la11n11~ ohnas1d1r. Bu Sll\'. her zarnan cin<i i) et orga 111n ithali ilc degi l, hcpin1izi11 bildig i uzerc iilkc rn ii' de bilhassa e m n iy ct g ii<;lc r i 1araf111clan yaygrn bir ~e kild c kullan1Jd1g1 gib i ba~ka nesnelerle de ger(,'ck l c$t irilcbiln1el<tcdir. cr.isa rrnrn 3 13. rnaclcies in in gcrek9csindc tccavliz:i.in a11<1 I ve oral yo lln yap1 lrn as1 hu Ii nch: suc;un 1naddi unsurunun gcrt;eklc~ini~ ola<.:ng1 ac,:1kr;<i hclirtikl iC.indcn burada a~ 1 rca a~· 1 kla111a gcregi du) n1ad1k.)

Bu dar 1a111111la1nn ilc. (1zclliJ.:lc gtizalt111da c:n11i~ ct giil;lcrincc t:cr<;ekle~tirilcn copla \ c digcr nc:>nclcrlc ) aptlan tcca,·Lii' tasanya giire tccavtiz suc,: u kapsa1n1 cJ1~1nda ka l1nak1ad1 r.

Tecavi.iz Stu;unun kapsanl! gcni~lc til n1c l i. ba:;;ka 111.:snclcri n duhulli de tccavOz su~~ u11u ol u~ tunna l i d 1r. ·rasarrn1n 315. 111addcsinde .. 1.orlu 1r:u tasaJcli" dii1cnlcn 111 i~1 ir. lrza ·1asaddi. f~1i l in t.:ca\ [izc 'ar111a) an cyle111 \ •C harckctlcridir !Su 111addcdc de ) ukandaki 111acldcde ol<lu!!u gib1 fii!in ··ke11cfisi11e kar,1 1 ,1·0111/tna.11111 soff./oya11 ki111se · h;1kk1nda da hc1n de 1;tillc ayn1 cezay 1 ongurrncktedir. J\y111 ~ekildc bu 111adclcdc de .. 1·111·11:;.111r11·1a 1·e kov11.y1111·111u .yika.1·c1e ha.~/1" 1--abul cd iln1 i ~1ir.

.

-

-

-38-

~

~

~

Ocak - f>'u hat # 1(}

"Ortak ag1rla$f1r1c1 11erle11/er": M arlrle 317 J JJ ila JI 6. maddelerde )IC!/' 0/1111 ./iii/er.

IJ 1.::11 a; iki ki,~i 1urafi11da11.

2J Usu/den hiri veya veli veyo vosi veya 11111rehhi vey" iJ{~.rern1enler l'c'.I'" /ii;111erkorlur 1•ei·u 1erhiye ve .e.i>: etitn veya 11111/iafu:a ile 1·1;k11111/11 h11/1111anla1: sa,!!J1k 1·e tedal'i k11ru111lur1 1·e in(a: k11run1/ar1 ve 111111kevleri gore1·/ileri 1·e)·a h1111/ar111 hen;erleri gibi olur> <ia 111uf!.d11r ii;erincle hiikiirn 1·e 111~(11::11 hu/1111011/ar larafindan. i}lenirse, ce::u ) ' Or1s1 ura111ncla arf11r1/u: ]) /Jir !tastalt{!:lfl ger111esini ve)'O 1nagil11r1111 sC1,rJ,l1{!Jl1da ,J;p,er hii.v1ik hir noksan

rnevda11a ge/1nesini ve_va 111a/11//iik 1·c·ya 111a.vuhi.l'elini .1·01111<,:la}'C1cok olursu. c<!::a hir ka11 orc111111£/u ar111r1/u: 1\lugd11r1111 olilllll/ huli11,/e 111i1ebbe1 hapis ce;a.1·1 1•erifir. " Bu 111addenin ikinci f1kras1nda say1lan ki~i vc kuru111l an n ba~1na. lilke111izdc uygulan1ada bu su<;:u en <;:ok i ~ l eye nl erin ba~111da gelen .. kolluk kuvvetleri "(en1ni ycl gCl<;: lcri. jandarn1a ... vs.) ve bcnzerleri ( oze 11i k le her ne kadar yasal olarak kalk1111 $Sa da fiilen slircn Ol·!AL bol~csindeki fail!er olan ··J..orucu!ar'') eklenn1cl i ve bu duru111da veri lecek ccza ise daha ai''lr bir oranda artt1nhnalld1r. "' Yine ikinci f1krada saydan ki~ilcr aras1nda ··e~"in olinan1as 1 one111li bir cksik!iktir. Bu f1kra ya "e~ l e rden biri" ifad csi cldenn1cli, bu ~ckl i y l c biitii n diinyada old ugu g ibi iilk crnizcl(' de so n dcre cc y ayg1 n olan "cv lili k ic;: i teca\' ii Z" suc;:una k ::1r~ 1 kad1 nl ar1 k oru y an hir diizen lem e sng lan1nahd1r.

13tivlesi bir di.izenlerne ile Tlirki)c ' nin ..i1nzas1 bulunan .. Kad1na Kur~1 Ayr1111cil1g1n Onle11111csine Dair Sozle~me..deki ) ilkii1nli.iliikler de bir tih;i.icle ycrine getiril111i~ olacakt1r. ~

.

"fln•yas1zca liareket/er": P.1arlrle 3 1R "A len<!n hovas1;co ,/urun1 1uk111anlur veyo • hurc.:kc.:11e hu/ununLar vei:o ha,vkocu elle1) • cf 111·1;11Iar1111 inc it ec e k tlavro n 1sIu ra ,'..;iri,\'enIer .'

1·c.:1•a her /It' suretle olursu o/s1111 holk111 c.:Je1> l "t' uhlcik te111i::li{!.ine salclirunlar u/11 u_1·llu11 hir .1•1/a katlar hapis ce::as1 ile t·c.:::uland1r1/ir

"Soz atma, sark1nt1/1k, cinsel tacit' SU\:Unun i~yerinde , i~veren ya da yonetici taraf1ndan i~lenmesi halinde ag1rla~t1r1 c1 bir hat olarak diizenlenmelidir.

Bu dtiLcnle111edeki ifadeierin 1a111a1111 ~~)ll derecc 111ug lak. hatta "ahllik te111 i::li{{i .. ornegincle oldugu gibi deyi1n yerindcysc "nc idUgU belirs iz''dir. Bu 1nuglakl!k uygulan1,1da haki111in takdir yetkisinin a~1ri ve usul sii1 k t1l lan1111 1n1 gct irccek . bu kullan 1111 da 01.c ll ik lc kad1nlann harcketleri sozkonusu olclugunda (orncgin giyi111-ku~a1n. s9kaga ~1"111;1. .. vs. l kad1nlann aleyhine kullan1labil ccck1ir.

Dlizenle1ne so111ul ifadelere ve iir11.:kk:rc >..:r ver111eli. ··t!tlc.:p ve uhlak tenii:.;li[!.i ·· git i hclirsiz ve ozncl ol~(itJcr degiJ, insa n haJdar1 \ ' C kad 111 haklar1 i;crc;:eves ind c clc ah nabil<'cck oli;ii tlcr geti ril rn elidir. 'lasa nn111 319 . n1addesindc dti1cnh.:nc.:n ..Si>:: 011110. sork11111/1k. cinsel taci :: .. suc,:u 11d;1 .. cinsel taciz." sadcce 1nagdurun 110" li1n vc nofuzu alt1nda bulundugu ki~ilcr taraf111da11 i~lend igi 11de suy olarak kabul eel i I 111ck1cdir.

Burada gcncl olarak bir cinsel laci7 1.11111111 yapil111alt vc ki1n taraf1ndan yapil1r:;~1 yap1l:-.111 cezaland1nlinal1d 1r. Aynca bu :.ucu n 1~)C ­ rinde. i~vcren ya da yonetici taraf1ndan i~lcn111esi halindc (bu !Cir durunilarda kad1nlar i ~siz kal 1na korkusuyla 9ogunlu" i;1 ~i ka> cu;· i olina1naktad1r) <1g1r l a~t1ric1 bir hal ol ar<11' diizcn len inc Ii di r.

"Miistehce11/ik ": /Wat/fie 320 Bu 111addcdc su<; dl'lzenlcnn1i ~. a111.:a" .. Al1is1ctlicenli k .. k a \Ta 1111 tan 1111Ia111nair11;;t1 r.

Bu dl'lzcnlcn1c de uluslara ras1 a ntlt1 ~ 1nalar­ da tan1111lanan bir c;:er i;evc sunn1 ak yc rin t, " miistchcen " fiilin tan1m lann1as1 l.:0 1111~1111da hakirnc ncr cdcysc s1111rs1z bir lakdir yetkisi vc rcrck , 1n adcl eyi suiistiinal t• ac1k bir hale gc tirrni ~ tir.

"Fult1t$a te,,·vik ": 1'1a<i<le 321 v:1rolan ya~aya gore olutnlu hir d<.!!!;i~iklik o l1nak liz~rc n1;.igd urun c~i tar:1f1n-

. 39.

r~uruda

-

/~·(:i

Oc:ak - .')ubat # 10

M iic:atlelesi

Mevcut diizenleme ile tecaviiz su~unda tecaviizciiniin magdur ile evlenmesi halinde tecaviizcii cezadan kurtulmakta, birden ~ok ki~inin tecaviiziinde ise tecaviizciilerden birinin magdurla evlenmesi halinde diger tecaviizciilerin tamam1 cezadan kurtulmaktad1r. clan fuh u ~a tc:;;v ik edi l111es i hal inde faile ver ilecck ceza bi r kat nrtt1rrl111aktad1r. ' B ununla b irlikte bir o lu rn suz lu k olarak; bu s ue; 15' in i bitirrni~ 18'in i bi tir1n c n1i~ ki$i lere kar~ 1 i ~ l c nirse ccza iist s1n1r 1 y irnii aya incliril n1 i !;i, 1nagdur I 8 ' inden btiytik ise vcril ccek ceza alt1 ay d a n bir y rl a kadar b clirlcnnt i ~. ya 111 ceza l arda i ndirin1

"Etki11 pi$ntanlrk ve l1tifijletici 11er/e11" : Madde 325 Bu diizenlc1ncdc de. kabul edihnez bir bic;:i1nde. "fiilin (32-tM adde'dC' beli rtilen insan kac;1rn1a vc al1koy n1a fiilinin ) evlcnn1e niy eti ile y ap1lmas1"'' halinde 1nagdurun iradesine baktl1naks1z1n bu duru1nun hafiOetici neden sayil111as1 bcnin1senrni $. erkekege1nen anlay1$ bir kcz dahn korunrnu~tur.

"'Dava veyn cezat11n ertelet1mesi11i gerektire11 etkin /Ji$1nanlrk": Madd e 326

Kar;1r1lan veya 0!1kon11/an ile so111k veya hiikii111/iilerden biri evlencli{!.inde, mahke111ece .lail hakk1nJaki ko11111 clavas1 ve hiikiin1 Peril1ni$ ise ce::a11111 (ektiriltnesi ertelenir Evlenn1e tarihinden itiharen he»· .J71/ it,:inde .. fail 1arajinllu11 haksr: olarak 111e.1·da11a .~eti­ ribniy hir 11ede11/e hv,van111o;·e1 lurk1nedilirse. ko1·11:jlur111a .1·e11ilenir: e1•1•elce /11ik111n 1·erily ap1ln1 1 ~ t 1 r. n1i} ise c:e::a rektirilir .

Bu 111aclde l11ikii111/eri 313 ila 316 111adde''/11sa11 ka~1rtna ve alrko)'lna": lercle ya::1/r surlur hakk111du cla 11_vgula111r.

1l1arlrle _124 E1·/e11e11 s£1111k re;·a huki1111/u hukk1nda Bu 1naddcdc \ nrolan yasan1n 429. ( .. zorla kan111 c/avas1111n ve.1·a ce::an111 er1ele11n1esini kadrn kac;rnna ve al1koyma .. ) ve 430 . so111u;la11llira11 haller .j'clilin su~ or1aklar1 ("kii<;iigii kac;1rrna ve al1koy1na··) rnaddeleri hakk1nda kcunu llavas1111n ve cezan1n tek 1naddc ba:;;J 1g1 alt1nda 1oplan1n1:;; ancak tlii.yrnesini gerek1iri1: eski dl'lzcn lc1ncdcn fark Ir olarak. "failin Gorl'lldiigii gib i bu cliizcnle1ne ile tecavliz .fiili11de11 haska hir 11ede11den veya ala/ ve:va suc;unda tecavlizclinOn 111agdur ile evlen 1nesi heden llastallf':111da11 veya kullantlan hileli halinde tccaviizcti cczaclnn kurtul111akta, birvas1talard1111 do/11y1 _l aile direne1nevecek den c,:ok k i$ in i 11 tecavu zi.inde ise tecaviizciiler!tattle bu/11111111 lii,,·zve liar,\·1 i)\'/en e11. su ~"' o lara k tan 11n lan 1n1$! 1r.

Bu i faclc ~o n clerece bclirsiz ve kanna$1kt1r. Zira yukanda sayilan duru1nlar d1$1nda bir "kac;:rnna ve al1koyn1a" halinde suc;:un nasil bel irlcncccgi 111cc;:hul olclugu gibi, say1lan duru1nlarda da ··t1ire111ne .. olup oln1ad1g1n1n .. be! i rlen1ncsi"' gcrekccek ve bu da he1n suc;un unsurlilnn1n sap1an1nas1nda. hen1 de yargrla1nan1n dcva1n111da ciddi s1k111trlar yaratacaklir. Bunun yan1 1ra bu suc;lara verilecek cezalann list s1n1rlan anla1ns1z bir $Ckilde ind i r i l 111i~1 i r.

den birinin 1nagclurla cvlcnn1esi hal inde d iger tecaviizciilcrin ta1narn1 cczadan kurtuln1aktad1r. Bu cllizcn l e1ne her il<i y ontiy l e kelim enin t a rn an l a m1y la bir " hukuk" ve " insan h aldar1" l<atlia r111d1r. Birinc isi , son derece agrr bir sue; olan ··1ccaviL(". "evlen1ne" ile ortadan kald1rrl1naktad1r. Bu suc;un herhangi bir nedenlc ortadan kald1nlrnas1 kabul ed i lernez.

fkinci si isc bu ag1r suc;un birden fazla olan sanrkl~rr . bir sanrgrn ··evlcn111esi ·· ile ceza alrnaktan kurtuln1aktad1r. Bir san1g1n diger san 1kl an hu ··yol"'la kurtannas1. kad1n1n bir m eta , n csnc, h c rha ngi bir cisin1, c;o k , d a ha ag1r hir ccza g erektiren

-40-

Ocak

.~'ubat

i~·~·i !vliicaflelesi

# I fJ

~ocuklara kar~1 i~lenen su~larda

"magdurun r1zas1n1n bulunmas1" durumunda san1ga verilecek cezada indirim iingoriilmektedir.

Biiylesi bir su~ta, hem de ~ocuklar soz konusu iken "r1za"dan bahsetmek i~in mant1k ve adalet duygusunu biitiiniiyle yitirmi~ olmak gerekir. toplu tecaYUz olay 1n1n da bir arit nictik cy lc n1ler t o pla1111 olarak gorii ldii gii nii n ai; rk b ir gostcrgc idir \ C ijziinclc Oll lll' ktl'lCl vc asaodrk bir 11nlav1$1n iiriiniidiir. ' b • Bu duru1nda kad1n lar hen1 tecavl'1:rt- ugra1nakta. he111 tecavlizcii ile evlen111c) c zorlan111akta he rn de bu suc,:un 111agclurlann1n ucnclde klirlik va<:;ta kad1nlar olrnas1ndan e'Y "'' dolay1 kii<;Ok )a~ta evlendirilrnektcdirlcr.

0) sa. teca\'07clinii n. kendi ailesinin ve de 1oplu1nun ba:skrsr altrnda olan 111ngdur~nin cvlenrnc ko1111sundt1 direncbi l111c,i. hayrr d iycbi lrnesi lnli1nklin degildir.

Cocuklara yonelik ayr1mc1hk i ~eren maddeler Tasann1n 3 19. rnaddesinde dll7cnlcnen " ,)(>:; il1tna. Sark11111/1k, ('inset 7cu:i:" suc,:unda rnaodurlar savrl rrkcn '"1·ocuklar" da cklen"' • y rnel id i r.

Vine tasanda "Yeni doga n ev/ilik t/J~·1 rocu[:u iildiir111e" tiilini ..::cLala11d11a11 137. n1adde. .. na1nu~ \ c !;>Crclin kur1;irrl1na:.1" i<;:in ycni dog1nu~ cvlilik. d1:;;1 bir <;ocugun olcl CirUln1csinde cc;,a indiri1nini ongorn1ck.1cdir. Ayr11nctl1k y<1pliarak ~ocuk haklan ihlftl cdi ldigii "'oib i ,vasa clivle cvlilik d 1 ~ 1 <;:ocugu , Old iinnck llle~rll kt 1111 rnak tad IL (Jy~a <,:Oi.:ugun e' lilik i<;i ) a da C\ lilik d1:;.1 olrnac;1n1n bir iincn1i •voktur. i\ladcle ·•11a11111.,._ ,·<·re}' gibi kavra1nh1rda11 ar1ncl 1rtlarak ··ye11i tlogan <:oc·u,...,ifun .1·a...1·a111 /Jalik111111 eli11de11 a/111111a.1·1" '~ cklincle ..y('nidc11 dii:t cnlc nn1 clidir. " iskence .. .\'i dii:renleyen 141 . 111aclclcde. . su\un nesebi sahih ) a <la ga) risahih <;lH.:uga

kar~1

i ~ l en1nesi

~ck lin dc

bir ayn111a g i dilrni~tir. ()ysa burada arna<;lanan <;:ocugun bcden vc ruh bliti.inlOgiinc yonelik liillcrin cezaland1rlln1as1d1r. do la)' 1s1yla c;ocugun nesep duru1nunun hi<;:bir one1ni yoktur. ..Terk" fiilini diizenlcycn 147. maddede "!erk /iili anast turaji11Jun evlilik d1.y1 yeni (Jog111;1} i;:ocu{!,a kar~·1 i}len111i~· ise" i fadcsi kulla111l1n1$l1r. "Ei:lilik <h~·1" kavra1n1 1naddcde11 c1kanlarak "011us1 1ara/111dan J·eni Jo{!.• 11111~- ~·ocu{!.u kur,v1 i~·le111ni} ise" bi<;imindc ,veni den d iizen len1nel id i r. "<'ocuk diiJlirn1e ve llii!jiirt111e suc;lar1 " 111 dlizenlcyen 153. 111addede "5:11<,: sonucu gebelik ., olarak ge9~n rnadde ba~l 1g1 "S'uc;: 111a?,Ll11run1111 J<eheliRi" olarak dcgi~tiril111el idir.

"Kii9iikleri11 ve roc uklar111 r1zas1 ile 1rz111a r:er;i/1nesi " : Nlaf/rle 3 14 (Jn be!f ya.~1n1 hitirn1i.~ ul11[J da. henuz on seki: l'Cl}Lrt1 l/irirrne111i!f ulan hir k11r;ii,~i111 r1:as1 ile -1r:111a gc<,:en kitnse)'r! a/fl a)'llun ii<.: )'i!a kaclar ha/Jis ce:a.1·1 verili1: ()11 he~· 1 ·a~·1n1 hi1ir111e11ti!i olan hir <,:ocuf!.1111 r1:a.~1 ile 1r:111a ge~·e11 ki111se.i e dbrt y1/da11 al// )'J/a kall11r ha/Jis ce:as1 verili1: 1

Bu korkun<; cliize11lcn1c ile <;:ocuklara kar~ r i~len('n suc;larda "1nagduru11 nzas1nrn bu lun 1nas1" duru1nunda san1ga verilecek cezada indirirn ongorOln1ektedi r. lloylesi bir su<;ta, hcn1 de <;ocuklar soz konusu iken "r1z::i"'dan bahsct n1ek i'in mantlk ve adalct du yg us unu biitiinli ylc y itirmi$ olrnak ge rekir. Buracla. kii9Liklcrc y6nel ik cinse l su<; Iar bo I Urn linde yaprl 1nas r gereken dl'izenle1nelerdcn biri de sue,: ta1111n1r11n "k11r11f!,1111 1r:1no gl'( 111<: .. dcgil "k11ri1[:e recavi1: .. olinas1 geregidir. Aynca bu tlir su<;larda kii<;Oklerin gen;ek tcn korunabilrnesi vc cezalarrn cayd1rrc1l1g1n1n saglan 1nas1 a91s1ndan soz konusu suc;lar en agrr n1lieyyidclcre baglanrnal1d1r. "\ 'ocuklai 111 r1::as1 ile 1r:111u tasadlli .. fiilini diizenlc' en 316. rnadde de esascn bu tasanda gci;cn belki de en korkun<; ve uran<;: verici 1-avrarn olan " nza" ~art111dan vazgec,:il111e1ni~ ve hata 1srarla tckrarlan1n1 $l• r.

.

-41 -

-

/~·r.;i

Ocak - .'jubat # J 0

M uca<lelesi

i$1enen cinayetle rde ·oldugu gibi. "ag1 rla$t1nc1 hal'' olarak diizenlenn1 elidir.

-Tasanda ki $ilere " cinsel yone li m" sebcTasandak i gerici ve erkekegen1en dlizen~ le1ne ler in i vedilikle tasandan 91kariln1as1 biy le ay r11n c 1I1 k uygulann1a s1 a9 1k 9a suy gerekn1ektedir. Bu, ay n1 za 111anda ve k1 sn1en. olarak dlizenlen1n elidir.

-Tlirk Ceza Kanunu ' nda "ev li- be kar" . kad 1n1n insan hakl an <;:en;:eves inde diizenlen1n i$ bu lunan ve Tlirk iye Cu 1nhuriyeti'nin de "bakire-bakire ol1nayan" kad1n aynm1 ta1na1nen kald1rtl1nal1d1r. in1zalad1g1bir di zi ul usla- " Ensesf' S llyll ozel raras1 sozle$n1enin de geve avnnt1l1 olarak tan11n, tirdi gi bir yi.lku 1nli.ilUktUr. lanmalid1r.

Yukaricla ornek leri veK ad 1nlara )' i:inel ik oeo ri len dtize nlen1elcri n derek bireyse l. gerek topgi$1nesi ise anca k tasar1lumsal. gerekse devlet o111n haz1rlann1 as 1 asa , clakl1 $iddctin azaln1ak 1nas1 nda; dev lette n, bir yana giderek daha da serma yedcn ve on u n eartt 1g1 bugiinlerde bize gc n1 en icl eo loj isind en dli$en, bu tasan vesi lebag 11ns1z insa n haklar1 siyle yasalann ve hukuksav unu cula r1r11n , d evsa l yap111 1n biitlinliyle rin1ci h u ku ki,:u la r 1n , birl ik te sorunun csas ge r <;ek anlamd a k ad1n kaynag1 olan kapital ist -; a h ~ n1 as 1 ya pan ki ~ i vc siste1n i ve erkek egc 1nen kurulu!) lar1n bu tar ft$· sistern i daha da fazla sorma ya kat1hn11n 1n saggu la1nak, sorgu lat1nakt1r. lann1as1 il e ya pila b ileAy lar once rabi tutu !cek olan tatn1 in cdici bidugu '" recn1 .. cezas 1sonulimse l <;a h$m alarla clcscunda ole n $e 1n se A 1te kl e n1ni ~ mi.icad eleler le lak ' a ve Di yarbak 11.. da n1ii 1nkii n ola bili r. Bu ,voniiv, le tasan tekrar elc al 1n1nal1 ve ozelliklc a$ag1da s1ralanan Kaclriye'ye ve claha bir <;:ok kad111a yapilanlar, B ingol'de. istanbul'da. Di ,varbak 1r 'da noktalar duyarl il1k la degcrlend iril1nelidir.

- l racle d1$1nda yapilan bekaret kontrolli "ban $" isteycn kad1n lara yonel ik go7.al ri ve k i$inin vi.icu1 bliti.inl i.iglinc sa ld1nd1r. Bekaret i$kenceler. Haziran ay 111da DEHAP ista nbul kontro ll erinin TCK "d a ayr 1ca su<;: olarak l(ad 1n Kollan yoneticisi Giilba har GUndUz'e dOzen le111nesi gerek1nektecl ir. Zira uygu larn a- ve ge<;:en ay Oiyarbak 1r'da D EHA P' l1 .A ti fe da Poli s Vazife ve Salahiyet J(anunu 'nda Minta$'a e111niyet gU<;: leri nce yapi!an tecaviiz polis in bu konuda vetk ili oldu<•una da ir ve i ~ kenc e. "na111us" adt altr nda i ~lcncn , "" a<;:1k<;:a bir dlizen le1ne olinad1g1 halde po li sler y uzlerce kacl1 11 c in ayeti, $.E 'nin ordu 1ncn\:Ogu nl uk la " gene ! ahlak" ge rek<;:es iyle suplarin1n toplu tecavCizl"rne 1naruz kalmas1 ve bekaret kontroli.inli bir zorla1na o larak dayat- N.C'n in onlarca erk ege pazarlan 1nas1 he111 bi r insan. hen1 de bir '"kad 1n" olarak haf1zalan1aktad 1r.

-Ceza Yasas1nda " cinse l ~ idd er· aynca vc nn11zdan <;:1krn a111al1, kadrna yonelik her tli rlii a<;: 1k<;:a tan11nlan1nalicl1r. K ad 1nla rin sadecc aynn1c1 l1g1n ortadan kald1ril111as1. kad 111111 cins iyetlerind en dolay1 i ~kenceye n1 aruz cizgUr lligii 1nlicade lesinde hilincin1i1..i ve kald1k lan bir olgu olarak degerle11diril1neli vc kararlil1g11111 z1 daha da diri 1ut1nal1d 1r. bu duru1n yasada dii7..enlen1nclidi r.

---Narnus c inayetleri .. nin onDnc ge<; il ebil1nesi i\:i ll, bu duru1n t1pk 1 kan o(it1ne sa ikiv lc

Sonu~

ve tasar1ya eklenmesi gereken konular

-

""

,

-42-

.

Ocak - S'uhat # 1(}

P'r·r

f$<;i Miicade/esi

8;1~1nlicll'lrlligU"ntin

ihale yoluyla ta~eron Ii nnalara vcrd igi post(! dag 1t11n i:,;i ndc binlcrcc ta\)cron i$<;i c;-al 1~1) or. Bunlardan 8ah<;elic,,lcr Posta Dag1t1111 Merkezinde c;al1~a11 i~<;ile r kendilerine day;1tilan ko~ullar<la insani bir 'a~a111 sUnncnin 1ni.in1ki.in olinad1g1111 ilan cdcrck direni~e gci;:tilcr.

Y 1llard1 r kaclrol u i;;c; i Icrlc ayn1 i, i yap111alari na rag111 i.:11 c;ol-.: claha di.i;;lik licrctlc ve kot U h.o;;ullarda <;al1;;t1rila11 i;;c;ilcr. kadrolu bir i$<;inin a) l1k ortalanHl 700-800 111ilyon 111<Ul$ ald1g1111 oysa kendi ellerine gc~·en paran1n 290 n1i lyon TL oldt1gunu soy lliyorlar. i$vcrcn in bunda bile yoiSULillk ) art1g1n1 bclincn i;;c;iler kcndilerinc 305 111ih, onluk bordrolann i1nzalat1ld1g1n1. her ay 15-20 1nilyonl<tnn111 bu ~ck­ ilch: kayh<)ldugunu. 290 1n ilyo11 luk 1naa$ lan11 1n bi le 7a1nan111da bdcn1ncd if'.ini. gUnlerce borsada i:-,;letildi~ini ekli) orlar. i;;c;ilcrin anla111g1na g(irc i~c gehned ik lcri her gl"111 -kin1i za1nan kevfi olarak. 'scki lde 5 uOnli.ik ..... .vcvrn iye .

111aa~lan ndan kesi Ii yor. ('Onl-..i.i ta;;eron i!;-c;i. lerin ha~talik izni . ) illik izin gihi ·· 1nk~lcri .. yok . Yillard1r izinsi;r ~·al 1 ~an ve i1.i11 ku llann1ah. istcdigin i bild iren bir i:;;<,:i. ald1g1 yan1t 1n .. Ne izni. sen ktilcsin. i;rin filan yuk·· :;;eklindc ol<lugunu daha fa1.la) oru1na) l:!r b1ra"n1a) acak ~ekildc i fi1dc cdi) or.

Bunlarla birli kte i:;. giivcnccleri de oli1tad1g 1 ic;:in kc: ti ~ckildc i;;tcn 1;1kanlabili) orlar. 1:3u duru1nda J...1dc111 ,\ a da ihbar ta1..n1ina11 da <ilan1 1yorla r: c;linkii <;1 kanlan i~<;i) e zorla ihba rnani<.: i111zalatJi1,·or.

Asl111da ,,·asad1s1 olanlar .,atlcce bunlar degil. l(i :,.iyc (izel kapali 1.ar!lann PI r pcrsonc li d1~111daki h.i111sclcrt' e daQ11rl rnas1 kanunc11 >:1sah. oldugu h:1ldc ta~eron i~<,:ile rc ~ap11nl.1n i~ bu. I latta gGnliih. dag111111la11111 erke11 biti1·diklcri ndt..: eve git111ck ,'crinc .vcni bir i:;; bckl i.vor 011!;1n: hukuki tch iil!.atla ri

- -

.

-

~

~

cto ldurinak . Bu konuda herhang i bir yetk inlikleri olmad 1g1 halch:.. . Bunla ra veriltnesi 1 Sisi uereken yazl1k-k1..:lik dab1t11n l!.i) .::> '( .... ..va da posta dag1t11n 1 i<,:in ihtiyac; duyclu klari pasonun veril1ne111esi. 1nesai leri nin uza1nas1 gibi s1k 1n1dar da cklenince 199 ta$eron isc;inin c;al1 ~11 g1 Bahc;elic' !er Dag1t1n1 IVlcrkezi isc;ileri.

Birlesik i$c;i Sendikas1 ·nda orgiitlenerek yasal haklan o lan -rak11n Sozles1nesi ' nin uygula1naya ko111nas1 vc te1nel taleplcrinin kabu l edihncsi istcgiylc i$ b1rakarak clireni~e gec;ti lcr. P'f"T' nin onOnde bir dircnis c;ad 1r1 kuran i ~<; il e r ' rak 1111 Soz.lesn1esincte taleplerin i ..esit i;;c esit taban i.icret"" -aslincla hak ettiklcri esit Ucret oldugu halde-. is gilvencesi. ilcretli izin ve sosyal yard11n hakk1. i ~yc ri cloktoru ve 1na a~la nn zan1an1ncla veril1ncsi olarak ozet liyorlar. Direni$1eri boyunca c;csitli dernek . sendi ka vc dcrgilcrdcn. c;evre atolyel eri n isc;ilc rindcn. Rah<;:<: licv ler halk1nda 11 dcstek g(irdiik lcrini be li rten direnis<; i i~<;: il e r yinc de h.i1ni <,:C\ relerin k1s1ni destel-..lc:rinin beklcd iklcri gibi ollnad 1g1n1 . yasak savn1ak i<;i n verild igi ni d O~i.i n liyorl ar. i$<;iler yeni donen1 ta~e ron fi nna ihalcsi nin yapilacag1 gi.in olan 13 K as11n ·c1a. Sirkeci Postancsi onlindc ya pt1klari coskulu bi r ey lentlc karar lil1kl ar1111 ortaya koydular.

Ey lc111c h. 1sa bir :;Ore once di renislerini zat¢rle sonuc;land 1ra11 Pi rel I i- Ekolas i~<;i lerindcn.

Istanbul (Jniversitcsi 8 cya1.1t Ka1nplislinde bas111 a<; 1kla1na s1 yapt1ktan sonra topl uca eylcn1c kat ilan i.iniversirc ogrcnc iterine c;csirli <;cvrcler dcstck vcrdi. is<;ilerin tepkilcri ve kararl1 l1klan kar~ 1 s 1nclu ihalcy i 1;rteleyen P'rT l3a~1 n lidlir l iiQO. yapt1g1 yolsu1..luk lar ve dayatt1g1 k(\lelik KO.'.:>ul lan tc)h ir edit~n ta$eron finna ()n~ii l)ogan hakl-..111da soru~turn1a ba:;.latt1.

11 cri ad1111 atn1a111n istanbu l. A nkar<l ve ;\ncak ,,.. iz111ir"dc benz.cr kO$til larcla ~· al 1 ~a n ve isya n

.43.

~

1$<,:i 1\1iicatlele!>;i

Ocak - .5ubat # I{)

ct1nelerinc ra1n:-il-. kuli111s ' olan binlercc la'ieron i~<;:isinc yol go!>tc reccginin fi1rk1nda olan da) an1$n1a ic;indcki ta~cron tinna sahipleri r;arcyi direni~i k 1r111akta gori'lyor. IJ ir yanda n kin1i i'l\il..:: r i$C gcri d6nn1eleri ir;in il-..na edi 1rneye. diger yandan za1nan gcr;til-.c;:e $ab 1rlan ve daya111klil1klan srnanan Sendikas1~n1 i~r; ilcr aras1nda yilg1n l1 k ya ratil 1naya r;al1~ i1 1yor.

Bunlar dircni$i k1nnakta ,vctcrsiz kC1Id1 !!1 nda dcvrC) c poli-.. )iddeti giri: or. I latt.1 d i rc ni ~e katil1nas1nJan korku!an I opkap1 Posia DaQ, 111111 ~ l erkc1i rolis ablul-.as111da tutularak i$<; i Iere gozdag 1veri Ii yor. Clcc;:t i gi n1 i ;-, gi'lnlerde 13ahr;clievlcr 11clediycsi de r;ad1n kald1nnak yoniinde bir g i ri~i1nde bulundu ancak c;a<l1 nn i;evresindel-..i k itlcnin kararl11ig1 b11nun o kadar kola~ olina) ac.ig.1111 g():-,tc.:rdigindcn bu giri~in1c.len vazge<;ildi . l~1;ilcr::.c 1i·1111 hu baskilara kar~n1 geri ad11n ;l11na: a yana;.n1ad1 \ 'C bir ka<; giin once Bogat.i\'. i U niversitc~i iigrcncilcrinin i$<;ilere clestek a1nac1y la dC1zenlcd igi da: an 1'i1na konscrindrki co~kuyla 1noral 1a.cclediler.

Si1ndi\. c dck b<t<~\·urulan ,\.l\ntc1nler dircni:?i k1nn:1k1a ;.c1cr-;i1 kalinca i~~·ilcrin iirgiitlli is;. a111ndan tcdirginlik du) an r;cvrclcr ycni bir tak I ige ba~vurdu ve hede f ta htas1na i~c;: i leri n ()rgiH li'I olclugu B i rle~ik i~c;i Senclikas1'111 (BiS) koydu. BiS 200 I J\gustos ay 1nda ··sigortas1z (.'ali$n1aya Son" kan1panyas1 r;crr;cvesi nde ve daha i;:ok att11) clcrdc dli$iik Ocrctk-rlc. hcrhangi bir SOS) al gih cnccdcn ) oksun <;<'lli)an i$<;ilcrin sendil-.ala-;,111as1 1n[h.:adelesi lcrnelindc orglit lenen bir yapt. Kurulu ~ u da Scndikaiar yasas1111n gerck tirdigi ko$u llan ta$1yor. Ancak yeni i ~ Yasas1'11 111. bir sc11dika111n kurul111as1 ic;:in liye i~r;ilcrin i$ ;1kitlerini ibra1 etn1eleri 7.on1nlului!11 bu il-.i 'asa aras11J<la bir lczat olu<;luruyor. '1';1bii i:;.: asa:-:1ndaki bu hl'lki.i1n konu) la ;ak1nda11 ilgilcncnlc ri han::kctc gc<;irdi vc 111S i<,:i n kapat11 1a davas1 a<;1 lcl 1. Nonna! kO$u ll arda davar1111 li<;lin<:ii ya cla dordOncl'1 ce lseclc ka rara baglan1nas1 hcklcniyordu.

Ancak direni:;.in "sak1ncal1 .. bulu111nas1vla

i lg isi var 1111 bi lin1n c;-.. iki nci bilirk i ~i rnporunu bile beklen1eye gcrck gonncyen rnahke111c alii§~ilerin ~ilanrn otesinde bir pcrforrnansla ya I 1$arak ik i nc i duru'i1nnda 8 iS' in kapa~evreler t11inas1 karann1 vercl i. Ustcl i k kapat1na yasadaki 54. 111addeye dayand 1rr ld 1g1 i<;in tc1nyiz yolu da kapal 1. Bu sUrcc;:te slirckl i polis ablukasinda tutulan vc IOO'c yak1n Oyesi goz nl1 1na ali nan l3iS 21 J\ra l1 k'ta yapt1g1 basin a\·1kla1nas1nda vcri lcn karann yarg1 bag11n ... 17l1!!,1111n oln1ad1g1111 kanlllavan - bir hukuksu1.luk orncgi olarak nitc lcdi. I-; yasas1n1n satlece $igo11al1. slirckl i bir i ~i olnn i~c,:ilerc gore kurgulnnd1g11n belirten B iS. liler ·r·orkiye' dc yliz bi nlcrcc isr;ini n bun lnrdan yoksun r;a l1$t1g1n1. siirckli scktor dcgistircn ta~e ro n isr;ilerin bc lli bir i~l-.oluna bagli kal:11nayacag1n111) ahul glindclik i;alJ~an i~c;ilcrin i~ akdi ibraz e11ne<.inin 111ti1nkiin olrnad1g1n1n : asay1 haz1rlayanlann da i1i bildigi bir gen;ck o ldugunu ifadc cuilcr.

J\ynca kapat1na111n usu lsiiz oldugunu bcnzer kosullan tas1yan ·rurkiyc Yazarlar Sendikas1n1 i.irnck gostcrcrck i;:;patla1naya r;alisan BIS iiycleri. bu giri:;;inilcri ·r'l'S ·ye de bir kapa11na davas1 ar;il1nas1yla "ontu;lan1nca ta 1n bir s:-i~I-. 1n Ii k ya~a in 1$1ar. I~ u ko~til lard a Tlirk i,ve 'dc hukuksal bir 1nlicadclc vcnnc olana 1>1 gt\rcrneycn ~cndika k1sn vadcde 1niicadclcsini Enc1:ii Yap1-Yol-Sen <;at 1 ~1 alt111da sllrdlinneyc karar vennckle birliktc Ail-lJ\l'e. sendikal orgli1lcn111c~ i dtLi'.Clllcyc11 sozle~1ncyc ayk1n da' n1r11ld1g1 i<;in ; Urtitn1cyi durdunna karan c;1kanl 1nas1 talebiylc. Uluslararas1 (al1sn1a OrglitO' nc ( ILO) de 'l'lirkiye ·yc k111a1na ce1,as1 veril1nesi vc bir daha tckra rlan 1nan1<)s1 yl\nlinde tavsiye kar:-ir1 ta lebiylc ba~vuruda bulundu. !3u -.Urct:in hukuksal ~ ap11nn1lan nelcr olur bilin1nc1 n1na P'l" l"11i11 ta$cron i~~:ilcri ya~ad1kla11 llin1 bu s1k111tilara rag1nen onlcri11dek i iki sc•·cne~> 1y 0 i n .va ha\·at bovu insa1 lik J1~1 ko~ullarda : a~a 1 na;. 1 kabullc11 1ncl-. ya da daha 1y1 bir ya~a1n it;in 1nlicadelc cllnck

'imdiye dek ba§vurulan · yiintemler direni§i k1rmakta yetersiz kal1nca orgiitlii isyan1ndan tedirginlik duyan yeni bir taktige ba1vurdu ve hedef tahtas1na i§Qilerin tirgiitlii oldugu Birle,ik i19i · (BiS) koydu •..

-

~

-

~

.

-44-

~

.

~

J

,;'

Ocak - .Suhar # I 0 old11gunun hilincind.:-. 69. giinlindl· dircni:;;i slircli.i rii) orlar. i:;;c.:i icr bu 1nlicadclc) i zaferle son tu;: land 1rrnan111 !-.end i leriy le ay 111 clurun1dak i bin lcrcc i<:<' ive "vol ~o(isterece< ini ku'-kll duv"{ y .; :;, '{ .; 1na1nnkla birliktc 1nlicadc k:ni n zafcrlc son1u; lnn1nas111111 yolunun digcr i~\ilcrin de kcndi lcrinc kat1hna:;1nd<ln gc\tigini gorliyor1ar.

1\nca"- 1nlicadclc) i 1alerc ula~11racak olan "katdn1a" bir biilgcdeki tn~cron i~<,:ilL·re ba~kn bir bolgcdc <,:alt~a n ta~cron i'.?<; i lerin kaliln1as1 anla 1n111a gc ln1edigi gibi sorun da bu: (inle1nle <;iLdilcbi lecek olinaktan u?ak. l)ogru yarg1ya uli1$1nak en ba~ta sorunu dog1'l1 11.::;;his cdcbilincyi gcrcktiri yor. l3urada ;;ald1n yalnizca · ta:,;crtin i~~·ilcrc ya da sigorta::.1l. i ~ gOvl.!nccsi ndcn yoksun <;a li '.;'<lll i~~ilcrc kar:;; 1 gen;ckl c~11li) or. i~<,:i s1n1f1n111 biil l.iniinc : apilan bir ~ald1n s0z konusu. ·ra:;;cronla~111a da bu kapsa1nl1 snld1nn1n ara<,:lanndan biri.

T 1pt.. 1 8 saat lik i;; glinLi yahut eun1artcsi pa1..ar tntilini n art1k bir ayncallk oln1as1 gibi. i ~gi'lniini'1n kin1i ycrlcrclc 14- 15 saate uza1na::.1 gibi bir ara<;:. l<adro<>117 <:i"i'l l r· ~ 1n .~l i 1;;il1 -;; 1 na !~!!' yayg111 ia::;;n1as1 . llC LIZ i ~g l'i cO kaynag1 ogrcncilerc ve di.i~i.ik Ocrctlc pan-ti1nc i~c,:i ~·ali$llr1naya tale bin arunas1 gibi. \ l') a "ycdek 'anayi on.lusu" tehdidi) le licretleri a(,'l1k s1n1rr11da tut1nalanna olanak vercn vi: a~li nd a bi11nc-;ini hi<.'

1ni hie,: is1c1ncdik leri kronik i!?si1lik gibi bir ara<,:. ('ali~ 1n a sUresi ic,:indc:k i clra1nat if.. kay1plar ularak gordiik lcri bo::;; vak itlerin kcndi kasalanna ginnck Uzerc art1 clcgcre c,:cvri l111esi i<,:in i:;-<; iye ycni vc insan i ~al1$ 1n a s1111rlan111 zorlay<1n 01<,:iide gi ttikc,:c dnha \Ok i~ yl'lklen1ncc;i \C i;, ta1111n1 kavnlln111111 i;.lcvsi1.lc;;n1csi gibi bir ara<;'.. 'lahut ta~e ron \ eya dii~lik iicretlcrlc i~ glivcnccsinden ) ok,un ~«1l1~l'ln "-itlclcrc gore nispctcn clahn i) i i..~1:-ullarda c,:ali$an kadrolu. <:cf..irdek i:;;c,:ilcri11 "-endilerini ~<l ns l1 vc ayncal 1!-.l1 his:-.edcrck \al1~t1k l an i ~lc1n 1 c) c kar~1 bir bagl il1 k cluyn111 lan 11111. i ~lci ­ n1c11i11 ~· 1 kar lan n 1 kendi c,:1k11rlan gihi algil <Jy1p kor11111alan11111 saglan1nas 1 gihi t a$c ron l a~1na d;1 kapi1aliz111in l-.roniklc:;;e11 kri1.lcri ni 11 doQ.urtluQu ac11nas1z rckabet vc scr111avc . hiriki1ni 1orunl11lugunun. kapi1 ali•alcri11 bu ) olda ellcrindeki tck ka) nak olan i~<;i s1111f1na ) i1nclinc.;;i) le ortn) a 1,:1ka11 ,·cni lircti1n si~te1

1ninin sald1r: arac;·lanndan biri.

Bu kapsan1 l1 :;a ld1rin1n hedcfin in vc 111agdurl<1nn1n i!;'<;: i s1n1f1111n en czilcn. en dU$0k licretle c,:al1$n 11 kesi 1n i oldugunu dli$iinn1ek \OZL'ln1dcn U ltlk l a~n1ak olur. Pratige bak11rsak . orncgi n kadro lu i~r,:iler daha iyi ko$td lnrda 9al1.5111a 1alcbi11i dillentlird ik lerinclc onlarn yonclti !ecek en bl'lyli !-. tehd it --c11~a ndn ..;:ok daha c!li-;>lik licretlc \al1~abileccl.. binlcrcc i$siz"in n1c\ cut olinas1 deg ii n1idir? Zatcn ~ogu 7a1na11 patronun soy!ernesinc gcrck kaln1aks1z1 11 i ~\i bunu kendi kendine ha t1rl ~1t1r ve daha iy i bi r ya~a 111 talebinin 1nc$ruluguna kendi i11anc1n1 y itirir. Ya da ayn1 yerdc <;Cll1$an i~9ilerin birliktc orglit lcnrncsinin iiye say1s1n111 <,:ok dnha f~11. l a oln1 as1 dolay1s1y la scnclikan1n pa<'arlik gliciini.i an11racag1 basil bir gcr~ck degi l 111idir? ~'ahut diger u9tan bak1nca kapitalistlerin H)lll i$ )Crinde \<lli~an i~9ileri farkl1 finna!ann l,'.'111!;-anlan olarak a) 1nnas1, sendikaya Uye o lacak larsa da -ger9 i onlar i<;in en iy i scnd ika hi<,: oln1aya111d1r an1a cger l-.ac,: 1nil 111<i7sJ- hirbirindcn kopuk ve <lolay1s1y1 ~, ::>"'"' oii1·~ii ·1 ;;,.,,;;1lt "1liiltl"1·;111·" '"111as1 111 I Cl"'l. 11 T ... .,.-...

•· ·:;;:,--·• · '"'' ' ' ' " ' ' ' edccegi a<; 1kken. i $~ ilcr i n scrn1<Jyenin ku l vanna girip birbirlcrinden tecri t olinalan. o rgiitll"illil-.lcrin i de ii) 1nnalar1. tarn da kapilali-;tlcrin i$ine gelen bir tut11111 ohnaz m1~> 13u konuda kar~11n1za i,: 1kan tlin1 i>rncl..ler bizi ~u sonuca golli1 i"lyor: Ka pi tali zn1 in csncl-.

C1rcti1n y:1 tla) al1n iiret i1n kavra1nlanyla ifadc cd ilcn bu ycn i l"lrcti111 sistc:111i. i~<;i s1n11'1n1n tarihscl 111licaJcl..: lcrlc kazanlln11$ haklan11 1 h1zla budaya n v<: 1n [icaclclc ortakhg1n1 n tcn1cli11i ol u ~tura n c,:1karlann ort<1klig1 kO$u lunu ortaJan kalcl1nnay1. i!i<,:i s111 1fi n1 bolineyi vc izolc c11ne) i an1:i\layan knpsa1nl1 ve sisten1ati k bir :,;ald1nd1r. Ru sakli n)a kar$1 \·erilecek en iyi cevap Jn 111licadcleyi onlann en istc1ncdigi ekscnclc ()rl!iitlcn1c\. i gcrektirir: S1n1f'a . bu sald1nn111 i ~<,: i s1111 f1n1n ti.ilni.inc ytinclik oldugu bilinci nin ta~ 1 nn 1 C1s 1 11 1 \ 'C birlikte (irl!.ii1k~n1ney 1.

25 tlra!1k 20U3 -~·

-

-45-

1i

~

, ,,,

, ~

'-'

~

-

Ocak - .~uhat # I(}

i !;{:i Miicat!elesi

24 Aral1k'ta hekimler ve saQl1k ~al1§anlar1 milcadeledeydi!

1"iirk 7ahipler Birli,~i. sag/1k hizrnetlerinin ve sa~/1k r,:a/1~·anlc1r1n1n ya.>·am ko»·u!lt1r1n111 iyile.»111esi t1rr1c1c1.vlc1. 5 Kasun ve 2.J 1lra/1k 2{J()J turihlerintle iki ke:: i~· h1rc1k1nt1 e;•lerni d1·1::enlecli. l-!iikii111eti11 sa[!,/1k hakan1 c1[!,::n1cl<1n hiic1nn etti[!,i hu e:yle1nle1: Turki;1e 'c/e r./ Ok ciddi bir sorun alc1111nc1 clikkat r,:ektigi ve iinemli bir ((Ctl1,rianlar ki1lesini harekete ge<.;irdi/fi al<r·iide son derececle ulun1/u hir yoneli.yi orlll_\'o ko;1uyorLl11. 1-:Jhe!le. i<r·inllen Ke<;1nek1e olcl11,{!,ur1111:: ,/c)11e1nde heki111 kitlesinin hu li.ir n7iicudelelere hirlik ha/i11t!e 1•e militttnctt ktlfi/Jna.\·i i<r·in <laha l!JJ<!.\ 'Ce ('ttl1.y1naya gerek var A»·a,{!;idc1 hir sa~/1k <;:ali»an1n1n (h ir hen7.yire arkalla,\·11111::111). 2.J Arc1/1k e;1/erni h(1kk1111ic1ki ktsa izlenitn!erini vku_yacc1ks1111::.

Doktorlar 5 K as 11n · da i~ birakrna karar1 aid rlar. Uzun s(iredir yaprnadrklan bir $eyd i.

5 l<.as 1111 bizi111 bu rad a bas 111 ac;1kla1nas1$eklinde dlizenlend i.

Basin 1nerni okundu. Slo!!an arrln1adan bitti. Polik linikler ya li $1nad1.

A 1neliyath anelcr c,:a l1$111ad1. Bu eyle111c doktor ey lcrn i d e ~ ip diger c,:a lr $alllar kapris yaptr.

"Bu bizi111 eylernirni z degil. biz nrc;:rn katrlal 1111 ?'' cled iler. Ni<; in katrl1nalan gcrektigi, boy le ayr 11n yap111a1nalan gercktigi anlatrld1. Boy le s6y leyen lcr zaten eyle111c sahip y1k1na) anlard1. 13u siirec;:te doktorlar da kendilerinden ba~ ka ki 1nsey le konu $111adrlar. diger c;:al1$an larla ilcti$in1e gec;:rned i lcr.

Anl,,ara ve i stanbul'da SES on sa flardaydr. Bizirn ili1nizde bizler one c;:1karrhnak iste11 111 ed ik. Bazr i$ycrlcrinde farkl1yd1.

11 Aral1k'ta SES i$ b1rakn1a karan ald1.

Bu cy le111 basin ac,: 1kla 111as1 ~e klind c ge<,:i$t irildi .

24 /\ralrk'tn 'f abiplcrin ald1g1 bir i5 b1rak 1na ka r<l r1 oldu. Yukanda SES \·C ~

·rabipler Odas1 nas rl karar ald r bilrniyorum.

Bitde destekle1nc karan alind1. Arkada$1ann so J::.: vied it•inc eaore i"YQ•loll. ;verde berabcr hareket et1nc karan al 1111111$. 13izirn burada polikli nik ler c;:ali$1nad1. 3-4 polik li nik c;:a l1$l1. An1eliyathaneler 9al1$111ad1. Arna soylendig int: gore 9al1$anlar da ol111u$.

Yaprlan ba~111 a91kla1nas1 soniik gcc;ti. Bir 61H.:ckine gore daha az doktor gc l n1i~ti . Znten biz bas in ac,:1k la1nas1 na gidcrkcn kirni doktorlar arabalarrna bin ip rnuayenehanelcrinc gidiyordu.

-46-

5'ES iiyesi bir su[.:!1k e111ekrisi

Atla11t1 'lfa11

Ocak - .'juhat #

iJ~i .Miica£1elesi

J(J

•

• •

ur uvaz1n1n

ar1: •

••

ur sorunu ve cezaev er1

Kollan y6neticisi N urcan Saybak sivil polislerin tac1z1ne ugra1n1st1r. Bu kisilerin Son giinlerde ya~anan gel i~n1eler, K ii rt tam am1n1n kad1n olmas1 siyasi otor i tenin harekerinin tck taratl1 alC$kes. ban$ <;agns1 ay n1za manda kad1nla r a bak 1sn11 gosterrn ek gibi c;<1ba lnri ile bir sliredir goreli bir yu1n u$a- ac;1s111d an n1anid ar cltr. Yine ayn1 gOnlerde 1n a do11e111 i ya~anan K ii rt sorununda at1n os- Oogubcya21t Bclcdiy c Baskan1 Mukaddes feri n tekrar 1s1nacag1na i$aret cdiyor.

Kubi la) hakk1nda ic;isleri Bakanlig1.

Bunun ana nedeni bu1jt1\ azinin bir sOredir ilc;elcrind<:! dlizenlcdikleri Kliltlir Festivali Kuzey I rak 'ta ya~anan. K li11 Jere ait bag11ns1z kapsa1n1nda Un lii Klirt di.isi.i nl.l ri.i Ehn1ede bir fedcrasyonun odag1nda old ugu. za1nan Xai1i'n in soyad 1n1 o ldugu gibi , yan i " X " ile za1nan bag11ns1z bir iilkeden (1'.C . ·nin yazd1g1 i<;in sorustunna bas lat1n1st1r. Kubilay geleneksel paranoyas1: Kurdistan) bi le soz sue,: i$lc1ni$. X ani ' y i ·'X" ile degil "H" ile yani edilen tart1$1nalarda11 duydugu tedirgin lik. "Hani" olarak yaz1nal1y1111$!

Buna bird<.: her ik i cephedc de ycr aIan blitCin Fa~istler tarafincla n Bursa 'da K lirt<;e n1lizik olu1nsuzluga rag1ne11 politik retleksleri hiila d inl eycn genc;lere sivi l polisle r e$ 1iginde diri olan Kiirt halk.111111 durt11nu ve ~ akla$an yapilan sald1n, yine i z1nir'de fa$ist bir grubun yerel se<;in1lcrdc ozcllikle bolgede ya$anabile- hic;bir n1iiclahale ile kar$ila$1naks121n ··Her cek olas1 geli~1neler eklenince ycn i bir 1rkc;1- tlirli.i suc;u Kiirtler i ~liyor·· yazil 1afi~ler asmas1. $0ven da lga ya ratn1ak egcn1 cn ler ac;1s1ndan Van Bcled iye Ba$kan 1$ahabetti n Ozaslaner 'in deyi rn yeri ndcyse far z ol<lu. .A nkara ' da hc1n de sokak ortas 1nda Bu 1rkc;1-~ove11 dalgan1n ayak seslcri /\ raltk kai;:1nlarak, iskenccye tabi tutuln1as1 bu fa$izan ay1n1n ba~1nda Diya rbak1r ·da du) uldu. dalgan1n nasil c;abucak yayild1g111a ve ne l)iyarbak1r DEHAP Kaelin Kollan ) Oncticisi dlizeydc orglitlu olduguna ili$kin iyi ornekA fife M in ta$ sokak ortas1nda si vi I polislcrcc lerdir. kac,: 1nlarak kaybed il 111ck suretiylc. oldlirllhne Bu sa ld 1n dalgas1 sanatc; 1 Fcrhat ·r unc;'a ve ve tecavliz tehdidinc. fiziki olarak cinsel sicldet Kurt oldul!.unu sadecc baz1 anlarda hatlrlavan. , ve hakarete 1naruz b1rakild1. Kendisini kac;1ran polis gccelerinde bile sahne al1p 1·urk bayrag1 ve i$kenc:e yapan kisi lcrin "si: devleile ha:> sal layarak. servetinin ve kli<;ii k iktidan n1n ede111e:.1ini: " ve "e,~er h11nda11 sonra bi:inile koruyucusu aziz dev let ine "sadakati"ni kan1thirlikte harcket et111e::se11 ha,v111a .~elecekleri la1naya c;al 1$1i11$ ola n ' 'kad 111 d L'l$1nan 1" sen c/11.yuu i·c· hir cluliu DL'f-f.·lf · u git111e ·· $ek- ibrahi111 Tatlises·e Klirtc;e $8rk1 (dogru bir deli ndeki tehdi tlcri faillerin ki1nliklerini ac;1kc;a yi$1e ..srran .. ya da ..kila1n". an1a asla .. tllrki.i" 011aya koyuyor. .A.yn1 $Ckildc Sii 11·1e ailesi degil~ Zi ra kel i1nc anla 1n 1 olarak "tiirk lf'nlin DEl-lA r·11 olan 16 yas1nclnk i S.T. isin1li gene; koke ni "Hirk i"den gcl ir, yani i.· r·urk'e ait kad1n "beyaz bir oton1obil" ile kac,:1nhn1$. olan") okuduklan i<;in bu1juva 1neclyas1n1n saatlerce i~ k e nce yapild1k tan sonra 111c7arl1ga karala1na kan1pan) as1 ile daha da yayg1nb1rak1lln1 ~t 1r. Bunlann hcn1en ard1nda11 yine la$t1n ltn1 ~r1r. lrk<;1l1g1n ve ~oveniz1nin bu Diva rbak1r DEl-IAP Kael in Kollan ,vi1nctic isi yayg1n la$t 1nlma <;abalan sonucu T iirkiye ' nin , $adiye Kelckc; ier ve Van D EHi\P Gcnc;lik bin;ok yerinde siv i I ve resn1i fa~ i s tlc r tarafi n.

·

.

.

$iar Ri,vanog/11

~

-47-

.

l~ri

Ocuk - Suhat # 1()

ivfiicrulelesi

r"'

"' ' dan DEl-lAP ·a, i\1KM vc diger Ktirt kiiltiir-sanat kurulu!;> lanna ta~ll- sopall said 1n lardan. ku r$un la1na ya kadar va ran eylern ler gen;ek lest i ri Im i:;;t i r.

Bu f~1sizan dalgaya karsr is\:i s1n1 f1n1n. ~OS)alistlerin. dcvri1ncilcrin vc kad1nlarin. bir bl"rtlin olarak czi lenlerin entcrnasyonaliz1n tcn1elinde dayan1sn1alarin1 .·-.:=-~~~ yUkselt111eleri gerek1ncktedir. '' Mah vetme " politik as1 n1n ka r s1s1nda ancak halklar1 n kard c~ l igi ve i$ ~ i s1n1f1n1n bi rligi politikas1 durabi lir!

. \~·

:1.\ ~· l ~·

;,

.;. • < \

'\••} .~I

!j\,.-WJ1t !~ •. ~

..

•' '

S1ra D Tipinde: Yara derinle ~erek kanamaya devam ediyor!

Daha once bu derg.idc ele al1111111s olan. siddeti vc korkun<;lugu a<;1s111dan 19 .A ral1k 2000 ··1-fa) ata Donii~{· operas) onu ile doruga uhisan F "l"ipi c·czaevi uygulanl(l!)I . art1\..: devlctin i.izelli kle siyasi 1nahku1nlar a<;1s1ndan yUriittligli cezacvi politikas1n111 tcrnel hatt1n1 olu:;;turm us durun1dad1r.

Bir ) andan bugUne kadar I 07 ki~inin yasa1n 1n1 y itird igi. on larcasr111 n saka1 ,va da geri donlil 1ncz bi<;i1ndc hasta oldugu F ·ripi Cezaevlcrine ·rurki yc"n in her yerindcn siyasi 1nahku1nlann sevkine hrz veriltnekte. ote yandan bu konu) 11 ha\..: Ii bir bi1;in1de 1srarla glinde111e get iren kurun1. dernek ve sah 1slara bask1 11111 dozu art11ri l1naktad1r. 'J'A YAO, THAY-lJE R. l 'LJl;AY-DER g ibi clcvri 1nc i tutuklu ve hiikii1nliiler ile dayan1s111a ve ) a rd 1111 la:,;1na dcrnck ll!ri ) ere I ve 111crkl'."zi di.izeyclc s1k s1 k kapa1 1na. bask1n. engelle1nelerle kar~ il a$ 1 nakta. yonetici leri ve liyeleri gozalt1na al111111akta. haks1z yere yargil ann1akta. <;csitli bahanelerlc degi$ik cezalara r,:arp11nln1ak1ad1r.

K onya.

M aras.

Elbistan.

G.Antep.

Diya rba\..:1r. Mu$. Ccyhan. /\dana l<Urkc,;liler cezaevlcri ba$1a oln1ak lizcrc. bir r,:ok cczaevinde Si) asi 1nahkun1lara yonelik i~kcncc . hakaret. 1ehdit, ajanl1k tcklifi . g(irli~ ;.asag1 . hUcrc cczas1. avukat gorii~Un lin cngel le11111esi gibi bas\..:1c1 vc cngc llcyic i ttll11111lar ala-

-

l

." ~ildigine yogunln $ 1111~ duru111dad1r. Abdullah Ocalan ·a uygulanan ··se1nbol ik .. tecrit deva111 e1111ck1c, avukallan ve yak1nlan ile gorli$111esi s istcrnati k o la rak cnge I Jenni ek tccl i r.

Ege111enlcri n cczaevi sorunundaki sa ld1rganl1g1 vc per' as1z!Jt71 ovle bir noktaya "' . gcl1nis1ir ki, Adli Tip Kun11nu tarafindan. siyas i otoritenin ihban ve yi)nlcnclinnesi ile daha once gi rd i k lcri ol Uni orucu ve cezaevi kO$llllanndan kaynaklanan nedcnlerle. t;:ogunlugu olli1nciil bir hastalik olan \\'ernickc Korsakoff ve bcn/.eri sagl 1k orunlanndan dolay1 $artl1 tahliyc edilen siyas i 1nahku1nlar ilc ilgili olarak ··iyilc~ti' . raporu vercrck haklartnda tekrar tu1ukla1na kakart <;1karil1n1$l1r.

Bu konu ilc ilgili ac;:1kla1na yapan VC daha once ~dli ·rip Kuru111u £3askanlrg1 da ) ap1n1~ olan Istanbul Tabip Odas 1 Gene! Sek reteri Prof. Dr. $cbnen1 Korur Fincanc1 boylesi raporlar veriln1esini11 hit;:bir bi li1nsel yan 1 olrnad1g1n1. rnporlann ) anl1 oldugunu. raporlari di.iLcnleyen 111e;:~l~l-.la$lan hakk1ncla Tabip Oclasr tarafrnctan sort1$turn1a basla1 ild1g1 n1 vc hak lannda ··gen;cgc ayk1n rapor di.i7.cnle1nck·· su<;undan Cu1nhuriye1 Savc1 ltg1 · na sut;: duyur11st_111cla bulunduklann1 bclirlrni~tir. l ste se rrna yc \ ' C onun devlctinin cezaevi pol it ikas1: ii llirniin Slllll'lllda ki insanlara bile hayat hakk1 t a 111marn ~1 k ! ··J-Jlicre Tipi .. aclr vcrilcn r Tipi cezaevini 'ah~i hir bit;in1dc acl1111 ad11n u~ gulan1aya ge<;iren devlcl lain da 19 /\ral1k Ollin1 (Jperasyonunun yildon01nlinc dcnk dl't~c n glinlerdc. bu dc rginin 7. say 1s111 da habcrini

-48-

Ocak -

~'\ ubut

.

f~·ri

# /{)

verdigi111iL. F ·ripi'ndt!n farkli olarak yerin alt111da cla hUcrelcr bari nd 1rd1g1 i<;i n ··f\~ ezar ·rip i .. olarak. anilan D ·ripi cczaevlerinc ~cvkleri ha'>lat1n1st1r.

• • Yukanda ilk bo ll'1 1nde cle ald1Q11111z Kiirt sorunu baf!la111111da ~e111bolik olarak ilk kc/' ()j\ , arbuk1r ·da faa Ii yetc ge<;en f) ·ri pi· ne su an 1i,:1n 84 tutuklLI ve hiikli111IU nakledil111istir. l)e1n1)hr<l i vc in-.,an haklan abidcsi olurak ·-~ostcri len A 13 ii 1kc Ieri nde de yayg111 olarak dcvrin1cilerin ve 111uhaliflcrin kapatild1g1 F ·ripinin benzeri bir dlizenlcn1e ve uygula111aya sahip olan bu siste1n i le i lgi Ii ba~ta heki 111 ler ol 1'1 ak lizcrc, ps ikolog. psikiyatr gib i bilin1insanlari. hukukc;:ular ve in:.a n haklan savunucu lari biitlinOyle ol un1suz gc>ri.i~ bildinnislerdir. ()kuvucuva hat1 rlatn1ak \.!Crek irse : ulus, , !.araras1 ara~t 1nnalarl a kan1t lancl1g1 lizere hUcrc e<,a::;1na da)anan bu siste1ndc de t1pk1 F 'fipindcki gibi 111ahkun1lann sinir sis1c 1ni tan1u111c11 tah rip cd i I 1nekte. za1nan ve 1nckan kavra1n1 anla1n1n1 yi linnekte. kontrol d1s1 harcketlcr baslan1ak1a. reflckslcr ka) bohnaktad 1r. A$1fl terle1nc. 1nide agnlan. kilo kayb1. sir! agn lan. kan clo las11n1 11da bozuklukl ar goriihncktc. viicut savu111na sistc1ni dengesini ~ i1ir111c"11.·. goz boi'uklugu gibi cidd i fiziksel rahats17,l1klar ba~lun i;1k tad1r. Dengcsiz bir duyg.usallik. konsant rasyon zay 1n1g 1. ruh sa l boLukluk. ~a$1'111l1k. n1ant 1ksal dUsi't11111edc ve itlg1lan1ada zorluklar. duyu1n sap1nas1 vc hallisinasyon hali i1.olasyo11un ka<; 111il1naz sonu<; Ian cl 1r. ister F 'J'ipi olsun. istcr D ·1·ipi. 1-Hicre T'i pi cezae\ lcri ile. burjuvazi tccrit yoluyla siyasi 111ahk11111lan ruhsal. bedenscl. i<.lcolojik. politik olan1k i\~ i.Hl1p. yok ct111eyi. bu~k11 hir deyislc; arkada~::.1z. 1.i: arcti,:isiz. 111cktupsuz. kitapsiz. <;i<;cksi1b1rakn1a)1.) <H1i on Ian insan ya pan ne varsa ellcrinden alinay 1 a1nai,:la1nakrud1r. Hl'lcre "fipi ilc a1na<;lana11 sadece 1nahku1n lan dcgil. 1nuhalil' olan hcrkcsi bask1 alrina aln1ak . sindinnck. bo) un cgdinnek, ki ~iliksi zlc~ti r1nck. par<;ala1n11k vc yok ct1ncktir. l·liicrelerc

-

-

~

1l1iicurlel esi

konularak sos\, al i,:evrelerindcn yal 1tilan 1nahku1n l11r. tari hlerinden _ ge<;111i$lerinden ko•• partilarak ruhsal vc dlisiin~• sel k1s1rl as1naya 1nahkun1 cdilineye ~:al1:;;1linak1ad1r.

Cczaevlcri clcvri1nci Marksistlcrin. sos\, alist · lcrin ve biitiin devri1ncileri n yOk daha geni~ bir bak1s a<,:1s1yla clc alinas1 gerekcn bir sorundur. Bize dli ~c n; yeni olii1n ler. sakatl1klar ohnadan . yeni opi.:rasyon lar ya pil1nadan. bir yanclan s1n1fl<lnn. so111iiriinU11. savas1n ve i~kenccnin ohnad1g1. cezae" lcrinin biitOniiyle kald1rild1g1 bir diinyay1 kurina n1licadelcs i verirkcn. ote yandan bugiin i<,:in acil olarak. t1pk1 19 i~ral1k 2000 oncesindeki gibi sab1rli ve 1sr<lrli bir 9ali~1na ilc toplu111un degi ~ i k 1'esi 1n lerinc ula~arak bu soruna di k kat 9ek111ck. devrin1ci dayan1$11u1y 1 yiikse l1111cl-: tir.

Acil taleplerimiz Ayn nt tlan na burada gi nncyecegi 111 i L bi r clizi hukuki talebin yaninda; *\Vern icke- K orsako ff hastal 11:!1 na .,·aka Ian1111~ ki~ilcrin ycnidcn cezacvlerinc dondtiriil1ncsi uygula1nalan11a acilen son vcrihnclidir. *I : ·ripi vc D 'fipi f-lUcre 'fipi cezaevi uygula1nas111dan derhal vazgeyil1nelidir. *Cczacvleri 1nahku1n yak1nlann1n. <;alisanlann drgUtlerinin. hukuki;:u lann. doktorlann. insan haklan orgiitlerinin deni.:ti1n ine a\illna l1d IL *Cczaevindekilcrin fizikscl ve ruhsa l varl1klan11a yonelik bask1 ve ~idclct uygula1na lan11a derhal son veri ltneli . basta politik soru1n lulan oln1ak Uzerc 19 Aralik ··1-1ayata Donii$ Opcrasyonu .. ve bugiine kadnr ya)anan ka1l ian1 lan11 soru111lulan cczaland 1ril1nnl1d1r. *B<l~ta ·rcrlirl l' Miicadelc Yasas1 olinak iizcre cczacvlcri ndck i soruna kay nak I1k cclen insan haklanna ayk1n ti.i1n yasal di.izenlc1nelcr kald1n l1nal 1d1r. *Devict GOvcn l i k l\!\ahkc1neleri kald1n l1nali. si) asi 1nahku1nlan kapsayan bir af <;1kanhnalld1r.

-49-

~

l~ri .l4iicrulcle.\ i

Ocak-$uhat # 10

•

I

••

••

.. ' •

•

n11t/(h111 ]5 y1/ ill1Ce. 2./ 1lrul1k I ,,-s 'de . ./<l:jl.\'( hureket _.\,fu!"l/:f iu

f(ll'ihi11in ell huri1k kut!iu11t!ar11nlan hirini ger~'(!kle.>·1ir1ni:;ri. Bu katliu1111 clohu sonra. Sivus ~u ve .4/e1·i!er ile S1i11nilerin hir oroda )'u,vad1.IJ.1 ha,1·ku ,4nadolu ke111!erincle _ru:;anan .yill1le1 olcn·/ar1 i:ll!yecekti . .\ furu:; kur!iu1111 .10Je<:e hunharl1f},1 if,, cle.V.il. ll)'lll :u111a11,/u 12 f:rlul ask<'ri clik roti)r/u.{}.11111in hek/1:1111· <J!lu.11 11itt'lil!,i11i ko:aJJun s1k11·1;11eti111 i/0111 ile dt1 19 7 0 'Ii .vtllur111 s1111/ 11111cu<icleleri11cle hir .

1/01111111 1111kru.11 11itefi,(fi11i 10:;11: .\faru.y olo)'far111111 1fikk1111,:ekici hir hu,vka .1·a111 cla .~1uf11r: a_1·11en ke111/in1fe11 -10 y1/ i>nce ;·a:;anan 1938 f)ersin 1kurlia1111 )'l1cla011 /JC!:/ ; 11/ soJJra ya,vanan 1993 Si1·as ,\ ft1ll11nuk ko1/iu1111 gihi. i l le1·ilerin gericilifein hecle.fi oll/11,(!,11 1•e katlelli/,/i,1!,i hu ola):da do ( '///> (I CJ\JJ ie ('/I!' '11i11 ko!lur111da11 hiri Ollln ,)'/JJ>; ikrirlar porrisi idi..·ll e1i l i:rin ( '/-/J> turaftctrli,~111111 he(/clini ku1Tu11urlor1 hak11111nc/011 hu turihsel o/gu so11 clt!recec/e O)'(i1n/011 c1l!tr .1 .~a{!,uio. I <J78 o/0_1 ·/ar1 1·1ro 1·11](/a /Je11li= .~enr;lik ~ ·uf1,111clu olun. o 11,1!,urs 11::: g i1nlerde .1·u:/uJJanlora kendis i 1a111k oln111.) ,\/oru.~li hir i~·(-·i arkuda~11111:111 kalcn1i11,Je11 o ,1!.1i11/c:ri11 k1.\'u u,vku.1·1111/r okuvacuk.1·1111:::. l rku< la,l'1J111:111 tla helirlligi f?ihi. hu ka1/iu1111n lu:sah1 n1ahken1elerGlc hc:111i::: clo,l!,ru d11ri1s1 soru/11111.y cle{!,iltlir Tarili hu hii)>itk ka1/io111111 sur11ni/11/ar11u n111tluka ;·arg1/oyacakt11: He111 o ka1/ia11nlu L'U/1 verc:nlerin 01us111a sa_l-~'!,I. /1c111 <.le 1/levi 1oph1111111111n gelecektC! GJ-'111 t iir sald1r1/ara 111ar11::: ku/111c1111as1 ii;i11 0 11/e111 u/Jno :::or 1111/11/:1{:,11 h11n11 ,l!,c'i't'klir111ek1etli1:

.

(.,'/llJ1!i11ri)'C!{

'

1

.t\ra~11nna \C

YCtzlerc•: ev v1.: i~yerinin yakil1p) 1h.ild1g1 ve ,·a<• <"11 rcs1ni ka,·11lara .i()n; 11 3 kisinin ., ::::- n1aland 1::>' • 'l. oldUglL hin lcr<:c ki ~i nin yaraland1g1 t\!Jara~ l';nlia1111 .,·1ilarca hcllck lerden silin111c,ccck. , /\lcvi-Si.inni -".Ctrt- 1Ork vatanda~lann birli kte ) a~ad1g1 ola) lann onccsinde f\lara~ · 1a gerek -;i\ ii. gcrek-;c r..:s1ni ti1;;istlerce geli,ti rilen ve halklan birbi rinc k1rd 1n11ak iyin yap ilan bi r :-.l'trl't oyuna tan1k o lduk. l(atlia1n be li rt ilcri ilk Malatya ·da ortaya <; 1kl1 ve denendi bunun i<;in. t\t1alatya belcdiye ba$kan1 o lnn I lan1 i1 1:cndogl11 pos1a ilc gonderilen bo1nhal1 pakctin patlan1as1 sonucu gelini ve iki torunu ilc birlih.tc ya$a111 1111 ) itirdiler. Devan1111da Pazarc1k ('111) il<;e 8 a$ka111 i'vlc1n i$ O zcla l·a bo1nbalt paket goncleril di. A ncak paket i a9 1naya11 (>zdal i>!On1dc11 k ii pay 1k unuldu. 'i'apilan ara$t1r111alar -.,onucu rat la~ IC! n1addclcri11 Nl'tklccr ~

lvlerkezi'nden al1nd1g1 ortaya <,:1k11 h.urulu$ kapa11ld1. )-i)ncticilcri hakk1nda

:-.oru~tunna ba~lattld1.

Mara$ kat l ia1n1nclan once. A lcv i lerin yogun o larak ya$ad1g1. ba$ta Yorlikse li1n oltnak lizerc. J\t1agnral1. Scri ntcre. Dun1lup1ni:lr vc Sakar\'a 111ahallerinde A lcvi vc so lcu vatan, da$1ann evlcri k1nn1z1 ho)ayla i$aretlendi. Bu kat Ii a1n 111 daha oncedcn plan land 1g1111 n en so1nu1 g\'istergcs idir.

19 Aral1k i 978 ' dc Mara$·1a Ci<;ck Sinc1nas 1'111n. o s1rada gosterilen C' Lineyt t\rk111'1n oy nad1g1 "GUnc$ le Zan1an Dogacak" filn1i bahanc edilerck (>kkC$ Kcnger (Scndiller) ve bai't h1:;;istlcrce bon1balann1a::;1yla olaylann start 1 verildi . Kendi yapt1klan bu olay tizerinc sinc1nay 1 ko1nUnist lcrin bo111balad1g1 propaganda lan yap1ld1. Kendi <11t1klan bo1nbava , "1nisill...:1nc .. olarak Endl'tstri Mesic!.. Liscs i.ndc ogrc11ncnlik yapan ·r()J1-

-50-

Ocak - ~·11hu1 # J 0

i~·r;i .lliic:atlelesi solcu \ atanda~;lar CJ IP vc dig...:r sol partilcr. dc111okratik l\it le (irgOt leri 11 i11 tcn1silcilcri ilc birl iktc v;il i. c11111iyct 111iidOrC! vc ja nd:trrna alay ko111utnn1 i le gdr li~e rck tcdbi r al 1111nas 1111 i ~ l c­ cl ilcr. .1\ nea~ yc!l-.i lilcrin " n iz bii) Ok bir dcvlcl iz. hii!i'!n hnlc1nlcr al1nacak. h...:rkcs rahat olsun. gcrckcn her ~cy yap1ln11:;.t1r. I H;r~c-.. bundan cn1in olabilir" s<>zlcrinin so) lcndigi -;1rada silah s...:slcri gclrnc) e devan1 cdi) ordu. Sahaha kadar cla Sll'>lll<ldl. Sivil ra;.istlcr ~aldifl_\a ge<;tiler. 't'L'i1lil-.scli111 Mahallesi 'ne her taraftan sa ld1n •'vorlnrd1.

Hcrkcs sokaktavd 1.

K ar~ 1 1111 zd a ki yoldan lizcri1ni%c 1nc nni yag 1vordu. 13ir 1ara1·1 askeriye olan Dcv lct }.1astancs i yo lu nda yiizlerce ki :;,i cllc rindc sopa lar. dc111irlcr. bal!a lar. k1lH;lar vc si lahlarla saldin)a gc1,:tilcr. Ellerindck i J\ 1111' ba:_ral\lan111 snll1vor... Ko1niinistlcre iilii111 ! .'\ le' dcrc 01ii111! K<;n1011istlcr (\ Joskova·y;i 1 1\1illi)ell;i 1'iirl-.i)c!"" d i)c bag1n)orla rd1. () ::.rrada , an 111111.da11 !!c<;en tan I\ 1 cl urdur<l ul-.. ii1cri ndc , ·1·ork bay ra g1 astl1ycl1. i<,:indcn <; 1ka11 subaya sorduQun1u1.da. ""Si;-.lcr evin izc g id in. bi1 si1i kon1y~cag11" dcd i. A n1a nc bi/ ev ll'ri1n izc gidcbildik . nc de onlar bizi korudu. /\ r11k her taratian si lah ~cs l cr i. dina111it lcr vc <;:c~il li rat la> !Cl \cslcri gcliyordu. J\lahallcnin d1~1ndaki cvlcrin bin,:ogunu atc~c vcrdilcr. val!,n1nlndilar.

C\ lcrini tl'rl-- .:tine> cnlcri ~ ~ . . kil1<;:lnrla. :iilahlarla i)ldi.i rdi.ilcr. ,\nt:al-. C\ 1111 b1rakaraJ.. 111ahall cnin ona biilgc lcrinc dugru gelcn ki ~ il c r haya1 1111 kurrarabild i. Sa ld1nlar blit li n !.!Lin vc ~ecc clevan1 elli. k i1nsc uyu1nu,vor. hcrkt:s dcvletin gorevlileri nin gcl ip kl'11<i ilcrini kunarn1as1n1 bekliyorclu. 'l";:i tiii kin1sc

Artrk her taraftan silah sesleri, dinamitler ve ~e§itli patlay1c1 sesleri geliyordu.

Mahallenin d1§1ndaki evlerin bir~ogunu ate~e verdiler, yagmalad1lar, evlerini terk etmeyenleri k1l1~larla , silahlarla i:ildiirdiiler.

l)CI\ li\'CS i ik i dcn10krat ogrct 111c11i katlettiler. , Vi ne Yorliksc lin1 fVlnhallcsi'nde bir kahvcyc \\net' pa1 lay 1c1 111addc a1 1p dnha sonra 111akinal1 tlilck lerl c tarayip. l-- 1nn11.1 rcnkli bir an1bayla l--a~· 1 1 lar.

Ciccc -;aa! 2 I :00 s1ralannda ) apilan bu sald1nda 77 ya~1ndaki .'\ k•, i Ki.io Dede ~ il$a1111111 ~ itirdi. l)ogan l)ag (30) isi1nli sol ct?.il inili bir i lkoku l i)Q,n.:11ncni de i.: lindcn ya ra~ . la11d1. Bu olay lara 1--adar cla slirck li kon10n1stlt.:r i 11 c;11ni' i bas 11 0_ 1. ca1niy i bo111b;llad 1g 1 ' tlirli ndcn bir slirO asl1 aslnn o l111aya n propagn 11da lar yaptllar.

23 /\ra l1 k·1a Kijo f)cdc i yin hliy(ik bir cc11a1c t(ircni dl'1zcnlendi. 12 bin i11sa n1n l-.atil11n1yl<1 1nezarl1g;i dogru >iirii> ti~c gcc;en J..itlt•\c daha bir kilon1ctrc !!it111cdc11 s<1ta~1nalar , \C t;i:;, atn1alar ba~lad1. Uluca111 i \ C heledi) e ci,ann;i !!el indiQi nde kit lcn i11 li1crinc apart111a11 lardan sa ncla lyc ler. brikc tl er. kal.:!dcn 1n~ l ar silahl;ir. ca1n iden takun) a Iara van ncaya kadar her $Cy at ild1. Bu ~a l d 1 nlarda n dolay 1 daha fa1.la ilcrleyc111cycn kitlc gcri} e d<>111nek i:;1t.:di a1na her 1ara r <,:cvrilini$1 i. 0 done1ncle ;\lara~·ta g()rcv yapa n P<)J -Dl:R li)esi • poJi..,h:r k1:-;11l1 i1nl-.:111lan11a rag111cn c;e1nbcri ) anp kitl...:nin lcl-.rar 't'()riik-;eli111 \lah:tllc-.i·nc cloncbiln1..: ... i ic;in <,:ol-. <,:abal;1d 1. ,\!Jahallcyc dondiiklcn sonra bin,:ok i n ~a n yaralan1111:;;11. <.I idcbi !...:11 lcr cvlcri nc . !.! itt il cr. di~crl...:ri 1nahalh.:dc kaldilnr. /\rt1k ·.~ · .• ... ~.. , ~-.:~. ~ccc sila h scslcri gc li yordu . ('an1 ilcrdcn :·=, ::. 7:.'. ~ ·. ,.i~\. y:1p il:i11 a11011sl<1rda ol<1ylarda k.01nii11istlcr : \L' 1\lc' il<.'!r taraf1nda11 iilcllirlilcnlcr ic;i n •• .,~ . topla11dn1a-;1 vc i111iJ..a1n ali11111as1 i:-.tcni) ordu.

-

-

-

-

"-

.

<lcli~111clcrdc11 tcdirg in olan

:\le\ i

~

..

\ 'C

-51 -

...i.

-

-

-

• •

.. '

•

• ""~···:{,

"'".

•

i~\·i .Miictulelesi

Ocak - Subat # JO

geln1cdi . l)evlet or1al1k1a goriin1nrr~ ordu. l)onc111in lc;isleri Bakan1 ("HP"li irfan ()zayd111'1 gecc tclcvizyonda yapt 1g1 kOllll$1nada her $Cy in dcvlctin kontrohinde oldugunu soyli·1yordu. Ne kontrol an1a! Yinc ayn1 bakan katlia1n1n solculann tahrikleri sonucu c;1k1n1$ oldugunu soylcd i vc M 11 P GeneI E3 a~ kan1 .I\ lpaslan TlirkC$ ilc gorli~e rck al 1nacak on lc1n leri konu$t u.

Mara$ "ta!-. i kat I ian11 )' .:rinde inceleinck i.izcre !l.elcn devlet crka111 ise Cilkucrilcr taraf1ndan Maras·a sokul 1nad1, sehrin girisi nde hak k1nda da va 11<,:ild 1. 8 Agustos 1980 gl"lnli silahl 1 sald1nya ugrad1. Done 1nin Sagl1 k SOIHH,:l<tn<lll davada 29 San1k hakk1 nda ollilll B<1kan1 Mete Tan da karayoluyla Maras·a cczas1 verilirken 7 kisi de 1nliebbet hapsc gidcrkcn 'f"lirkoglu il<;esi yak1n1nda silahl1 ve 1nahkum oldu. 379 san1k beraat ederken, diger 1asli sald1nya 1naruz kald1. sa111klar <;:e$itli cezalara 9arpt1nld1. Ancak Sald1nlar sadece n1ahallelere degil Sagl1k Yargnay karan bozdu ve ard1ndan ycni den MuclC1rlOgO bi11as1. YS f . bi11as1. (:ar$1 Karakolu yarg!la1na ba$lacl1. bu ya rgila111a sonucunda 12 vs. gibi yerlcre de yapild1. 1\ skerlere s1g1nan- Ey!OI askeri cuntas111 1n da arnya ginnesiylc. lar askcrlcrin elindcn al1narak oldiirlildi.i. davan111 seyri dcgi$1i. Olaylann Alevilerin ve Sagllk ocaklanna. hastanelerc gcririlcnler yine solculann ag1r tahriklerindcn kaynakland1g1 iilklicOler taraf1ndan silahlarla taranarak sonucuna vanlcl1. tutuklu san 1klar tah liye edilUld ii rli ldli. /\ 1nbula11s $0 l"lirleri. yara I ilan has- di. en ag1r ceza olan ida1n ccza lan azald1, halif taneyc la~1111aya c;:al1$an ki$ilcr. sald1riya C"l:7;1far!a ve beraat 1-.ararlanyln dava bitirildi . ul!rad1. oldiirUldii. lnsan lar evlerindc diri diri )'inc fasist darbcci ler Mara$· 111 soru111lulann1 yakild1. Kad1nlara tccavUz edildi. ('ocuklann deg ii. ) ak1nlann1 ka;- bedcnlcri. 111agdurlan kafalan koparild1. Uirr;ok A lcvi vc so l cu gii1.al 11na ald1. i$kcnce yapt1. ynrgilad1 vc son oldugu bi linen koyc -;a ld1nlar yapild1. dcrcce ag1r cc1.a lara 1nahkun1 etti. Yani ()la)'lar sonucu sa111k ifadclerinde. ta111k ·rorkiye·deki "'ilahi ada let" bir kez daha bcya11l<1nnda. de,·letin gO,enlik gorevlilerinin giire\'ini yapt1. raporl<1ri nda. bas1111 n olay Iara iI i$ki n haber ve Mara$ Katlia1n1 bu yan1yla s1k1yonetin1e ve fotograna ri nda, olayla ilgi li S1k1yoneti1n ard1ndan da 12 Eyl lil fa$ist darbesine giden Mahkc1ne leri'11de g()rlilcn davan111 gerekr;eli yolu a<;t 1. Katl iam1 MHP'li. OGD' li fa$istler karannda katlia1n1 plan lay 1p uygulayanlar ve resn1i fa$iStlcr birlikte gerc;ekle$tirdi. olarak l'vlHP. Olklicli Gcn<;lik Dcrnegi ve Katlia1111n soru1nlulan olan fa$i t 9e1eler iidiili'vliSK gibi yasal pani ,·c kurufu$ 1ar ilc ETKO. lend i ri Ii rken. 1nagdur ol an A levi ler. solcu lar vc Kontrgerilla gibi illega l Orgiitlcrin ad 1gec.;1nck- clevri inc i ler cezaland 1riId1. [)cvri1nci Iere vc teydi. sosyal istlere y<)ne lik s1k1yi)ncti1n terorli Ayrica karlia1ndan once Mar<l$·a gelen ba$latilcl1. birc;ok tan1d1k isi1n de vard1. Bunlardan 1\'1ara$ ola_> Ian ile ba$1ayan ve s1k1yonetin1bazilan I faluk K1rc1. (Jnal Agaoglu gibi birc;ok lc birlikce l 2 Ey lOI cuntas1na kadar gelisen cinaycttcn SOrun1lu na111 l1 fa$iStlcrdi. !3inlcrce olay larda a1nac1n Maras'ta ki solculari. ki~in i n yarala11d1g1 . 11 3 ki~inin hayat1n1 kay1\ levi leri kat let1nek. gii<;:e zorla1naktan ibarct belligi. 609 ev ve 300 i$yerinin yak1ld1g1. oln1ad1g1. grevlerin. dircni$lerin. i$~i s1n1f1111n. tahrip cJildigi olaylann ard1ndan Adana . en1ek9ileri11, 01.glirhik ,.e esi1lik 1nOcadclesi Mara~. /\ntep. Ad1ya111a11 ve !1atay illerinde vcrcnlcrin 1nlicadclcsini czn1ck oldugu k1sa S1k1yo11ctin1 Ko1nutanl1g1 I N u1narali Askeri siircde gorlildli. ;v·J<1hkc1nesi ·nde l 979 ~lazi ran1nda 804 sa111k ~

-

~

-52-

.

/~·vi

Ocak - $11ba1 # JO

.ll/iicatlelesi

• •

•

yonelik sald 1rrlarrn deva1n ett igi dikkatc al 1nd1g1nda Sadda1n'1n yakalann1as 1n1n lrak '1n devrik lideri Siidcla1n· 1n yakalan1$1 diren i ~e cidd i bir darbe inclirrned igi ac; 1k ilc birl ikte i$galcilerin ya~ad1g1 "zafcr" Ancak diger yandan ozcll iklc bo!gc Lilkc leri kar~1s1nd;i clde ettigi n1ora l iistl'lnll'lgli n, sarho~ lugu k1sa slirecege ben1.iyor. BliyUk bir zafcr cdas1) la Saddan1 ·111 yakalancJ1g1n1 ilan 111eyvclcrini venneye ba$lad1g1, slirck li sava~111 eden i!>galciler her glin ycni ~a ld1nl a rla kar~1 hcdcfi konu1nundaki i.ilkelere belli ad1111lar kar$1) a kahnaya dcvan1 edi) or. 8u sald1nlara a1t1rd1g1 gi.irlilliyor. iran ve Libya ·n1n nliklccr U I uslararas1 A to1n F.nerj isi tesislcri ni ~i111di bir de Sadda111 ·a destck i<;in) npilan kit le Ajans1'11111 dcncti1nine a9mas1nda Al:3D.nin C\ lc1nleri ek lendi . Sadda1n · 111 'akalan1nas1111n, ' /\Bl) ve Britanya ba ~ ta olinak l'r7crc lrak ·taki biilgecle iz ledigi pol itika lar ay1s 1nda11 bir i$galcilcre bir neres alrna i1nka111 vcrdig i 1nevzi kazan111as1111n ciddi bi r etk isi var. 13u clogru. a1na gorlinen o ki hcp!)i bundan ibaret as: 1dan bakilcl 1g1nda Saddan1' 1n yakala111 $1n111 esas olarak sonuGlan ili baolacak. riyle cle al1nmas111 1n ve kiDi renis1·ilerin her "' <>i.in Direni,~ilerin her giin ~ 111in elin i gi.i<;:lendirdiginin isga lcilere verdirdikleri !-ai§galcilere verdirdikleri ) 1plarla. e1nperyaliz1nin 1dogru tespit edil111csi11in orak ·1a bataga sapland1g1 dli- kay1plarla, emperyalizmin ne1ni ortava c1k1vor. i~galcilerin dlizenledik~linccsin in )a)g1nl1k kazan- lrak'ta bataga sapland1g1 leri basin toplant1s1nda ve rnaya ba$lad1g1 bir donen1dii,iincesinin yayg1nl1k sonras1 nda defalarca izlctdc Saddan1 '1 n yakatan1nas 1 sonucu A BD ve i$birlik9 ilc- kazanmaya ba§lad1g1 bir tirdikleri gorlintU ler. sOrekli ri bir gU9 gosterisi yap1na dtinemde Saddam'1n s<lva~ 1n hedeti olan Ulkc lcrf1rsa11 ctdc etti. lrak ·1a izlede ya$ayan lara, e111pcryal izyakalanmas1 sonucu ABO digi po litikay<l kar!;>r ABO 1nc kar$1 1niicadclcdc saf tui<;indc bile ciddi tepkilcrin ve i'birlik9ileri bir gii9 tanlara kar~1 veril!ni$ bir gozdag1d1r. Sava$1n ba$1nda ) likschne: e ba:?lad1g1. ba$- gtisterisi yapma.f1rsat1 kanhk st.:<;i1nlerinin ) akla$A 111erikan askcrleri csir elde dU~tliglinde, I rak, ('cnevre 1nal-.1a oldugu bir a$a1nada f3u sh 'un halktan ald1g1 dc~tcgin gidcrck Kon vans i yonu' na uy1n uyor d iye bl'ryCrk bi r azalcl1g1 !.!.(i% onunc al rnrrsa Sadda1n· 1n yaygara kopara n AB D. kafas1 nda bi1, ag1.1nd;1 yn kala11111as1 8ush ic; in bir can kurlaran i ~ le v i siya.11lir <lrnrkcn Sadda 1n nezdi nde rni lvonlarca • l!iird l'r . lrnl\1111111 onurunu hic;c say111ak1an. ayaklnr al118ununla bi rliktc ,\ aknlan111as1111n ard1ndan na aln1akla11 <,'<..:kin1niyor. [ 1npcryal i,:1n in pro_adda111·111 kendilerine i~birtigi tc"lif' ettigin i paga11das1n1n bir <i;·;:c1 olarak ku llanarak ar11k iddi a eden i~ga lei ler. di rcni ~<;i lcrin 1noral cvlerine do11n1ck isteyen askerlerinin 111oralini gliclinli "'nnaya vc slirckli sa\a~ta bir 1noral di.izelt1ncyc ~ah~1yor. Saddan1 ·111 onlirnlizdek i i.istlinlli" clcle et111CYe i,;al1~tilar. l~gal<.:ilcre done1ndc c1npt:ryaliz1nin kirli 9an1a$1rlann1

Ra11a D11ma11

.

)

J

etti.

~

:

~

~

.53.

•

J

J.~·c,: i

Ocak - ,5'11but # I 0

ivfiicodelesi

• '\

• '

, i

•.

., .

...• '•

•

-

i:;

\

~

":,;

'

"~"

• <'<

·~

Saddan11n yakalan1$1n1 ilk kutlayanlar aras1nda lrak Komunist Partisi taraftarlan da vard1 1

nnaya di'\k 1nck : :i da i ~gale i Ierk: i~bi rl ig i ne !!irinck noktas1nd;1 na:,ll hir lutun1 ic. indl! bulunaca!'.!1111 kcsin tilarak biln1ek 'C\. a Sadd;i111' 111 bu kon11d~1 giivcnilir bir siyasi hana snhip olduQunu soylc111ck clhcl lC 1n(i1nkU11 d..:Qi l. .

•\11cak dirc:n i::;in 01..:rlcrindc yar:i1t1g1 ha..,k1n1n ..:1ki-;i: le 'c prtipaganda ) ap111.1111n d,);unu en a:;;;1g1la: 1c1 nok1alara tlla"11nnalar 111 111 bir a11 lan1d<1 gcri lcp111c'ii11i11 sonu..:u olarak i~gill­ ..:i lcrin . ('I ;\ \'ctkililc ri11i11 a{!11ndan kcncli k...:ndilcrini) alanla) ar,1h.. ~u an i\:in Saclda1n '111 sor!!uda 111c,·dan okuduQunu itiraf et111clcri . dikkal lcrdcn kac;1n<11nas1 gerck..:n hir n okl~l.

LQcr Sadda1n ba1ilann111 idclla eltiQi ~ibi k ork:1 k Ii k tan. ..1 oru nu kadar o la 111a n1<1k "tan dcQil de .''li~ilann1C1 siircc indc ;\13D ve 01ek i c1npcr) alis1lcri11 kirl i <,:a1na$ 1rlar111 1 cl()k111ek i<;in i;:;galciicrc 1e ... li1n oldu;~a. SadJa1n'1 iildl'lnnc he~ ~·ca111 ilc y<1n1p tutu~an cn1per) ali<,i lc r v.: onlann lrakl1 i$bi rl ik<,:i leri i<,:in ~ nrgila111a d(i1H: 111i hi<; clc kolay oln1ayac<tkt1r. \ad,la111'111 I lalcp,·e 'dc l<lirtll..'rc. lran-lrak ~<1\<l!;>111da iranlllara kar~1 ki1ny:i.~a1 silahl<t r kulla111nas1 \'b . .,u,· larda bil.lill en1pcrya li stk~rin i~bir li g i o ldugu c;ok1a11cl1r biliniyor. ~addarn · 111 konu:;.111<1"! halind..: bun Iara bir tk· hcnC11 gOn yii1011e \'1kn1a1111:;. ) cni onakl1k l;1r cklc11111 e ii11i111;1 li gii 11dc 1nc gclcbi lir.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Sadda111' 111 i5k:digi suc;larin alt 111da ke11di par1nag111 111 oldugu 0rtaya <;1kt1k<ra 1\IJl)'nin yargrla1nan1n ::.ona errnc-,1111 beklcrnedt!n Sadda111 'dan kurrul!naya giri$1ncsi hi<; de $<1~1rt 1 c1 olinayacakt1r. i $!C bu ylizden.

Sadda1n '111 sava:;. e... irlcrinc 1a11111an 10n1 haklardan .'ararlan111a ... 1111 . c.1n ~l'I\ ~·11liQini11 ...a!!,la11111as1111 :,avu111nah. di'lll •\<l halklar111111 e1npcr.val i:t 111in i;, Jcdigi :; u<;lar1 iigren111c hakk1n111 gasp cdiltncsini onle111ck anla1n1na geldigi i<;in gerekliJir. Otc yandan, ne c1npcryalis! lcrin nc de onlan 11 yerli i ~bir li k9 i! erini11 Sadda111'1 yargtla1na hakk1 olinad1g111111 a\tk\::l ifr1de cdilincsi gerel-. ir. Sadcla1n·1 yargtla)abilecck tck n1c~ru organ. e1nperya li1.1ndc11 bag1n1s1zlrg1111 ka1an1n1~ bir lrak ' 111 111ahke1nc!cri olabilir. ;\ncak bu 111ahl-.c1nelerdc Sadda111. l rak 'ta : a;,a) an halklara kar~1 i~lcdigi su<;lann hcsab1111 vercbilir. ~

~

~

lrak direni~i gu~leniyor lrak'ta c1npcr\aliz1nin k.ibu-.u ilalinl.! sclcn dirL'l1i~in. Sadda111'111 i~galcih:rin clinc gc\n1csi ilc snna cnncdigi ortada. /.atcn i~gal ~U<;l1: ri de claha Sadda111·1 c lc g~\·irdil-.lcrini a<;1kl:1d1h.lan ba-,111 toj'la11tl'.. 111da hilc ~ aln11.L·:1. direni~in bu gc li~1nc ilc hitcccgini clU~U11n1cdikl..:rini a111a 1.av, tfl a 1 11a~1111 bck lc<liklcrin i sii \ !eve-

.54.

. .

.

f~·ri ivfiica<le/e,·i

Ocak - .'ju bat # I U

bi l dilcr. l) ircni:;-i biiliinii) le Sadda111 ·1n ~ (inc11ncdi:;!i i·,c ba51an beri hilini) ordu. 1-latta ·addan1·111 ,'akalann1as1111n iinccsindc haz1rlanan bir c·11\ rap orunda bile din.::ni:-in sadecc 13AAS 'c;1 c;ekirdeklerdcn ol u-;.n1ad1g1. i<;inde ve t) inlcrcc lrakl1 11 111 ..vcr ald1 t1 1. \ '<l\.. <>111. t"lic!O :;. g idc:rek de gO<;lencn bir c!irc n i~ i n siiz konusu olduQu it'adc edili,·ordu. <')tc ,.,v;1 11dan i ~v.a lci .... ...

1c r in pck ~·ok k<iye ha-;k1nlar diL~enlcycn:k \'ic111a1n·dakinc "'\ l'l/lcrc{.' l rakl l\ .. 1 tu1uklad1!11. .._ bc111.cr bir ~ckildc k6) lerin c1raf1n1 tellc <;cvircn:k baski) 1 iyicl'.' )Ogu11la ~11rc.hg1 son haflalarda bile 1\BD yetkililcri. dag 11 il,111 dircni~ hOcrc lcrinin hr7.la ,vcnidcn kuru l1n ak ta oldugunu ve bu gruptara <;ok say 1da gi)nLil tOnUn al-.t1g1111 ac;1k lad1.

1·u111 bu 1.!,cli:?n1clcrin i)tes indc Saddan1'1n vakalann1ns111111 hir bak1111a dirc n i~ in (i1crinclc' ki Sacldan1 gi\lgcsi nin kalk1nas1 a11la1111 na gL' ldigini vurgula111akta fa~ da var. ~u ana !..adar Saddarnc.:1 !11\ .vafta"' .vcnH:rnck icin . dircni~ satlannch1 y.:-rini ahnarn;~ nlan pck c;ok lraklin111 bu gc li;;111eylc din.:ni)c k;nd 1nas1 111n \i11iinl'111 a<;ild1g 1n1 s(iy lcinck y;111 l1 ~ olniaz. ()tc .,·anclan. Saddn111 ' 1n ,·nka ln11111;id10,1 . ko~ullarda !\ Il l') ka r~1s 1 11da d ircn i;-in bir 1.alcr kaza111nn:, 1n111. l3/\ i\S rcjin1ini11 !.!eri !.!Cl 111csi ihti111a. ' lini ba ri 11d1rrnas1. y1ilarca l l.i\ i\ S rc_ii n1inin bash.1"11 alt 111da );1;;a111 1:; olan lrak lilan n daha yogun bi<;in1de dircni;;c ka11!111alann111 1)11iinc gcc;cn ctkcnlcrdcn birini olu~turu: ordu. ()):,a -.i1ndi Sadda111 ·1n 'akalan111:1s1 ik· hirlikte bu .:::-~

~

'-

ih tin1a l onadan h.alk1111~ur. Dolay1;-;1yla i;-1,!alcilcrin sadcc.:c (inni l'tc;gcni olarak 1a111111lad1klan bolgc ilc s1111rl1 oldugunu iddia cttigi a1na <,:oktand1r bu s1n1 rlar111 d 1$111a ta~ir1 1 ~ o l;u1 dirc11i5in 8/\/\S tehlikesini n ortada n k11 lk1nas1 ilc d.iha bi'I) Ok bir yayg1nl1ga ula$111a:-.1 -,<ii kon usu olabi lir. 13a;;ta $ii! er oln1ak i'11erc lrak't.iki rarkl1 ctnik ve din:.c! l-.e-.i111lcri11 dircni~e katrltn11 daha sis1e1nli hall'.' gl'lcb11Jr. Kaldr 1-.i ag1rl1kli o!ara k $ii!crin :a~adr,:;1 lrak·111 gt'1nc> k\'.'sin1inde i:;;gai ci!cn.; "ar~1 yapilnn kitlc: gOsterileri d1s1nd:1 <;:c5 itli clircni:;; gruplari11 1n kuru l111aya ba~ l ad 1 g1 ha bcrl~· ri Saddan1 l I iiscv , in ·in ,vnkalan 1nas 1nda11 iincc de gc l iyordu. !(1sac.:as1 Saddarn !-!<ilgL·,rnin ortaclnn ka lk111a-; 1 ve 8 1\ 1\S n.:ji111i11i11 .!.!c ri gclrn\'.' t.:hlikcsinin sona cnnesi ilc de h11 yap1lan111a11111 h1/ kazann1n olanaklnr11lln art111.!1 -;\i\. lcncbilir. /\ncak bu ko;;ullarda e1npcr) ali1111i11 !rnk· taki 1(1rkl1 l-;.csi111lerin i ~ga!e k:1r;-1 dir..:11i~te bul u~abi hnc i hti n1a lleri kar$1S1 nda. /\ 131) ve i:?birlil-:\'i leri nin lrak·ta sapl(lnd1kh1ri bat;1kt;111 l\urt trl 111ak i ~in l ra k ·ta yasayan ha lk lar1 birbirinc dii$l'lrn1c. varolan <;:all$1na larr ki\riik h.:rnc ~ib i anl) 1~;dara !.!ircccgin i, $ll <inki pr;1tikleri i ll' bunun i:;.;1r<.'tlcrini \ Crdiklcrini .ikillardan

~

-

.

~

'

-

-55-

~

•.

.

Ocak -

l ,' ir i ,11.f ii cade/esi

.~ubat

# 10

. . ..

.. ''"., ',. ... . . . .,.. .. ' . <'"' ,.,' ,... . . ~

;;

•• : >

..

.

.

.. ·""f.'?~ ~~'~

-~~~·

.

· ~,

-.....

'.• ".. , ;i<;$" .

. i" . ..

. : '.. . : . '

)"'

.

.

,.

c;kar1na1nak laz1m. Son olarak • Sadda1n HUseyin'in yakalanmas1n1n ard1ndan I rak ·iaki en gii<;:lli $ii orglitlerden biri olan I rak islan1 Devri1ni 't'C1ksek Konscyi ' nin (Ii DYK) list dlizcv. ,vctk i lile ri nden 1Vluha 1n 1ncd El llcki1n·in.

Bagdat'1n An1il bolgcsindeki evinin yak1n111da Saddan1 yanlilann111 dlizenlcdigi bir su ikast sonucu oldlirl'ildUgi.i iddias1na bu anla1nda ku~kuyla bak1nak gerektigi a<;:ik . i~ga l in e!

Eli ndc lrak'ta ya~ayan farkli kcsi1n lerin birbirlcrine kar~1 glivensizlikleri . duyduklan dii~nHlnltk gibi kozlar olsa da AB D'nin ve i~birlikyilerin i~ i hi<;: de kolay oln1ayacak . <;:onki.i bnzllari11111 iddia ettigi gibi diren i$in kaynag1 ne lrak d1$1nda11 gelcn glit; lerdir. ne de Sadda1n rej i1ninden kaln1a ko1nutanlann kendi t;1karl an dogrultusunda yonlendirdik leri az sav.. 1da lrak1Jd1r. Direncn lnik halk1d1r. lrak halk1n1n isyan 1 e1npcryalizrnin i$gal ine ve i~galc i ler i n kendilerine dayatttk lan ya$an1 ko$ullannad1r. Direni$in giderek yayg1n l a~111as1n1n. her ge<;:en gi.in daha gliylli ve orglitli.i hale gelinesin in al t1nda yatan te1nel etken de budur. Y1llarca Sadda1n'1n bask1c1 rcj i1ninin hoyundurugu alt1ncla ve BM an1bargolan ile ya$a1n r ~ olan lrnk ilalk1. e1nperya li z1n in kcnd ilcrini n1ahku 1n ettigi ya~a1n ko$ullarin1n kotiiltigO kar~1s1nda eski rejirni arar duru1na gc ldi . l< oy bask 1nlan. 1ulukla1nalar ile giderek yogunla$an saldi rilara 1n<Jruz kalan lrakl ilar bugi.in en ternel iht iya9lanndan bile 1nahru1n biraki1 1yor. Sonra da en1peryalistler ve onlann kuklas1 konu111undaki Gccic i Yonetin1

lrak halk1n1n isyan1 ABD

Konseyi utan1nadan ·'istikran'· saglan1ak 1<;111 lrak halk1n1n kcnd ilcri ilc i$birl igi yapn1as1 gerekt igini soylliyor. Siz ilc1n bi r halk1n el in den ozglirlligU ile bcrabcr sah ip oldugu her $eyi alacaks1nrz. sonra da i~birl i gi bekleycccksiniz~ Sadda1n ·111 yakaland1g 1 i;:iftligin sahibi 1-lalide el Duri .nin s67.leri belki de 1nilyonlarca lrakl1n1n di.i$lincelcrin i d ilc gctiriyor: "O bizin1 ba$kan11n1zd 1. 0 bi1.e Af3D Ba$kan1 Bush'un yapt1g1n1 yapn1ad1. Bush elektrigi. gaz1 ve pctrolii kcsti . Glivenlik yok. Bu duru1nda onu nastl Saddarn 'a tercih ederiz?'' lrak halkr AOD ve i$birlik<;ilerinc kar$t ofkesini sayilan giderek artan . "lrak Ozgtir K alacak 1" sloganlann1n hayk1rrld1g1 kitlc eyle1n leri ile dile geti ri yor. i$gal ordulan na k<:1 r~1 diizenledigi saldtnlarla e1nperyal istleri ulkelerinden kov1nay<J kar<Jrl1 olduk lann1 gos• teri yor. En1peryali z1ni11 Jrak'ta ugrayacag1 ycnilgi. slirckl i sava~ politikas1na cidd i bir darbe ind irecektir. Ba~ ta bolge halklan11111 olinak i.izere ti.i1n di.inyadak i i$<;:ilerin. ernek<;ileri n ve ezilcnlerin 1nOcadelesine 1noral vcrccektir. lrak 'taki d ireni~ c1npcrya liz1nin kar~1s1nda oldugu i<;in. ernperyalizrnin yenilg isi ttin1 diinyadaki i$<;:ilcrin . en1ek<;ileri n t;:ik arina old ugu i<;: in . di rcn i ~i savun1n<Jk gerekir. lrak direni~inin ba$ans1. Sadda1n'1n ba$ans1 den1ck ohnad1g1. e111pcryal iz1nin bu bt'ilgede izledigi pol itik alan bo$a 91ka11nak anlan11na gcldigi i<;in. direni~c dcs1ck ohnak . i~galciler i n yt!n il gisi i<;:in 1ni.icadele etn1ek hayati onc111 ta..;11'.

'

-56·

l~«;i

Ocak - Suhat # / {}

Miicat!ele.\·i

.\/111a/1aka11. ha::1 f-'i/isti11/i l'l' l~roilli a;·,/111/or111 1·e gorevlilerin ('e1u!1•re '<le ,-.;er{'eklc~·1irclikieri hir Ji::i :~a.1 ri res111i garu.)·1111: \1111ucunda or1a_ 1·a t;1k1111:;·111: 1\f11tahaka1111e1ni alterno1if hir har1v· pla111 olorok lunse e<.lilse tie. 111e111i11 i1::11. l1·roil i,''.':!."lini 1·e S'iyonisl politikalur1 a<,:1kr;a 111e:;r11!0.yt1r111okra. ha.)·tu '"6'eri Dilnu:; .. hakk1 oln1uk i1::erc. Filistin halk111111 ba,v!ic:a tarihsel hoklor1111 r;i{!.1u;n1ekte. k1.,·oca, o_i:,/1n/ar111 "furaf.~1:::!tp,1 ·· k1!1/i a/111uJa ABD-lsroil poli1ikolar111111 .1uv1111uc 11/11{!,111111 yu11111uk1culu: .-1 .)·a.~llfu okuyac;a/!,1111: 111i:1i11 ise. ( 'ene1·ri: i\f111uhuko11 ·na kar.)·1 tl1111yon111 r<::filll 11/keleri11clek1 .../rap c11·c/111/ar111111 giri~i111i_1-ll' hu:;lulllun hir i111:a ku1npa11yos1na ailtil: 811g1111 h1rrok 1ilkeclen hi11 kaclor u_1«!tn tarufi1ula11 i1n::alan;n1~· 0/011 hu 111e1in ('enevre ,\/111uhaku11 '11111 l.1ruil _1·a11/Js1 ireri.1:i11i ,,~·tk~·a 1e,1-/1ir e1111esi ve e111perruli::111-.'-;iyoni:r11 ..vun/Js1 pufitikalur1n "vr<l111" k1!1fi alt111da 111 e~r 11/u~f1r1/Jnas1 giri.)·i111/eri11e kar:j1, _e:ilcnlerin sa_finda yer ulan a1:d111/ur1n can/1 hir lef)kisini i/cul<· l'Gli)'OI' oln1us1 11cdc11i_1·/e sun derece <ief!,er!iciir: ( ·ent.-'1·11•

Ccncvrc I utaba"-all I /\ ra I ii, ~003 tarihindc. bi.iyuk 1ned: an111 ve siyaset korosunun hu7.urunda i1nzaland1. 50 savt~1l1k bcl!1e. l~raii ile Filistin ha lk1 arns1na sozdc bir ··ba n ~ anl a~111as1" ongori.iyor. L~i7. a~ag1Ja inll<lSl bu lunan lar. bu g iri ~in1in. ta111 ve uzun 6111lirli.i bir ban!?tll on gerek::.ini1nlcri: le tan1an1cn <,:l'li~k­ ili oldugunu dO~linli~ oruz. Su neclenlcrlc: _,

~>

1- Filistinlilerin gcri dC-inii~ ltakk1111. he.in kolckti f - ulusa l dli1:cvdc. hern dl' hi re,·, ' sc i duzeydc gc<,:crsi1. k 11tnaya ycltcn111ck1cdir. f3oylc yap~1ra k. Fili sti nlilcri yurtlarindan cJip dlin\" an1n farkl1 biil!..!Clcrinc Ja!l1t1na ..... .\ i)niindeki varolan u: gula111alan gi.i\ lcndinncktc, uluslararas1 dokunu l1nazl1g1 olan ··Geri Donii~·· ha kk1n1 yiirOrlOktcn ka ld1rn1a planlanna 1nc~ruiycl klli'<llldrnnayn <;al1~111aktad 1r . let sonu<.:• Fil i-;tin li lerin kendi kaclcrlcrini ta~ in 111i.icadclclcrini olu~ turan /in<.:irin cn ()ncrnli halkalanndan birinin kupan l1na'>1 olacakt1r: Fil is1in halk1n1n bi)!Onn1e1. bli1Un liigii vc <:vlcrinc, 1niilklcrinc vc anay urtl Grina • clii11li~ hakk 1.

2- lsrail ·in !..!C lcnckscl .. Ynhudi !)ev ict .. poli1ikas1n(l bir Filistin li-/\r:ip kilrl'r sagla-

-

~

rnakta. bo\ lece Filistin halk1n111 1948 s1n1rlan ii;indel..i ulusal karakterini par~ala1naktad1r.

Bu ~ckiluc. l srail.in 1.2 1nilyon Filistin li yurtta~1n1n. Araplarla Yahud ilcrin ta1na1ncn e~it say ild1 g1 cle1nokratik bir iilkecle ya~an1a haklar1111 tan11nan1akta vc Yahudilerin dcrnugralik bask1nl1g1n1 gcleccktc de garanti alunda tutn1ak icin nufus translerini ve etnik • te 1n i zl i gi a~a rn a land 1rn1ak tad 1r.

3- Kuchis'iin. isniil 'i n ilhak politikalan dogrultusuncla -veniden d(iL<:n len1ncsini kabul ctn1\c'kte. KuclOs'un /\ rap karakterini yok sayarak. l·il istinl i /\raplann so111i.irgclc~tir­ iltnesi siirecinc 111e~ruiyet kazand1rma~a 9alt:;;n1ak1a. l 948'de i ~g::il cdilen ve etnik 1c111i1.liQe tnhi tutu l<ln "Ball Kudos" h<ikkrnda bir ~cy ~c.iy l e 1 nck bir yana, Fi li stinlile1"in ··()ogu l<ucli.is" Ctzerinclcki kontroltinO bile in1k<l11'i1:t kil1naktad 1r.

-1- ()/clliklc .

K.udi.is' i.in ~i.inc\ inc. ' doQusuna. kuzc:,- ine ve ku7c\. b<it1s1na 1967 sonras1nda y erl~~cnler ba~t::i gehnek Llzcre. lsrail"l i yi..:rlc~in1c il crin ~ok bC1yiik ~ogun 7 lu!1u nun va rl10.1n1 tan1111akla ve Fi li stin topraklari 111 n bu tii r zapt1111 n1c$ru la~t1 rniaktad Ir.

-57 -

~

~

-

~

-

-

i~芦,:i 1l1iica<lelesi

Ocak - ,)11bar # J fl

5-

Filistin-in potansiycl varl1g1n1. gc.:n,:ekt1: ge<;erl iligi bulunn1ayan bir ege1nenI i ~c clayal 1. gi.idi:1k. askeri gl'lc,:tcn yoksun bi r c,:e::r<;evede s1n1rland1ran bir sl.ircci 6ng6rn1eklc, israil' in boyle bir Fil istin lizcrindeki gozeti1n ve denetin1 hakk 1n1 geni $1eten bir yonten1 izlcn1ektedir.

6- Filistin halk1n1 ekono1nik ve politik olarak israil'in bask1n politikalan na bag11nli kilacak ili$kilerin yo lunu d6$e1nekte ve boylcce. Filistinlilerin digcr A raplarla olan baglarin1 stratejik ola rak kopa rn1akta ve butiin A rap lan n ul usa l ilgis ini i srail-/\80 itt il~1k1111n tek il hakin1iyeti nc boyun cg1ncye zorla1nak1ad1r.

7- lsrail"e. ongorC!len Filistin 111evcudi'veti Ozerinde askeri ve eh.ono1ni k nlifuz ile , ilcri karakollar olu$tllnna hakk1 1an11naktad1r.

8- israil"in. bolgenin ~u ka' na kla r 1. doga l zenginlikleri ve hava sahas1Ozerindeki b[ili.in hak iddialan na kap1y 1 ac,:1k b1rak1naktad 1r. Met in. 1nt:isaderelcrc birka<; aufta bulunsa da, bu noktalar1 11 <;6Li.i111li pratikte gclec.:cge hava le ed iln1ektedir ve Cenevre an l a~111as 1n 1n 6ngordligii "son cvre"yc atdabi Ii r.

9- Uyu$mazl1k Ozcrindcki uluslararas1 go r i.i~ birligini suland1nnak1a ve Fil istin kurtulu$ 1nOcadelcsini ozl.inden sap11rarak. kendi kaclerini tayin sava$1m1 yerinc. re<;etc edi len s1n1rlar i<;erisinde tan11n la11 1111$ bir sivi l haklar 111 i.icadclesi ni ge<;i rn1eye lC$cbbl.is et 111ekted i r.

10- En one1nlisi, bugi.inkii i nt i t~1da ' n 1n ycn i lgisini haz1rlayarak 1:ili st in halk1n1n ulusal birlii!.ini ve az1n ini 1av1flatn1aktad1r. .

T1pk1 on :- ii kadar once Oslo ve Madrid anla~111alann1n birinci lnt ifada'ya )ap11g1 !.!ibi.

11 - Avrupa ' nin Filistin'i n egcmcnligi konusundaki sorurnlulu~unu azaltn1akta ve en onen1l isi Fi listin 'in ge <;n1i~ iki on ydl 1k do11e111 boyunca verrned igi tav izlcrin s1n1rlarin1 geni$1etcrek路. ge lcccktcki Fi listinl i 111iizakerecilcrin. Geri Don(i ~ hakk1nda11 feragati de kapsayan bu tavizlcrdcn ka<;1n1nas1n1 zorla~t 1nnaktad1 r.

12- israil ' in Filistinli kurbanlann1 sui;lu

-

-

~

-

sayn1aktn vc ge<;nl i$te ki yarg1 lan1a lard a hiiklin1 vcrcnlcrdcn sozde daha liberal olan ) arg1<;lar ongonnektcdir.

Cenevrc l\ l utabaka11 " )'o l l路larit<ls1" ve benzcri 1nodellerin dogal ve ka<;111il1naz bir uzant1s1d1r. Ba$a ril1 oln1alanna izin verilincs i durun1unda , bunlann hepsi ni n tek sonucu, Fili stinl il erin ozgl.irli.ik ll1liCadelesin i yok et1nck, Ge ri Donl.i$ hakk1n 1 bc lirsi7.lige 111ahk uni cderck gayri n1e$ru k 1linah. 'c biit lin bi r A rap ul usun u. iyevres iy le nonnalle~ti ri 1111 i ~ ili~kilerc sah ip. ag1r bir bic,:i1ndc 1nilite1rize ediln1i~ ileri karakollara ay1 rn1 a" olacakt Ir.

~

路58-

Ku1111>a11.va.yu ka11/Jnak i<,:in go<>fi/JOsef(i',l '<1/iou. corn

.

Ocuk - .5uh at # I fl

/~·~·i

M u cu<lelesi

• •

•

1m r1n1 ..... "

'· #

~·~

Avras,·a·n1n en k1 ril ....l!an bol!!t'h.:ri 11den biri ..... o lan 1<.af"-a"l<tr. 1\zerhaycnn :--c~·i1n l cr i 11in ard 111dan ( ;iin:ista11 SC\i1nteri :--011r;1s 1 ycniclcn -;ar!-> 1l d1. CiCirc istan·daJ...i 2 l<a!--1111 .'>c<.;i rnlcrine hilc ka11 ~t11a ruk a~akta dun11.i_:.,1 <.;al1~an ~C\ arJ11.1d/c : l>ncti1ninc i-.ar~1 -,n!-.aJ...l:ira incn 111uhalillcr. \/crha)ca11·da llha111 \l.:ev"in b<1'.'k:1n ...c;,.·illlh''>i) le pro!C\ln t!i\stcnlcrinc ba~laya11 n1uhal i llcrdcn claha ~a11sl 1ydrlar.

Ci iin:istan ·da 1nuhal i Jlcr. '.;)cva rd nad7c' ni 11 isl iClillCSi ni saQl;t\ VC!_!it11C ll llla'· .,_.; IJ) .,._ "i lann1 "Cr1·cklc~t i r111c<lc bn~aril 1 oldu lar. ~

ra

~

'r

se~im ler i ve bloklar ~ l(a,1111 parla111c1110 'c<,·in1lc1 inc. parla111c111oda!..i ::!3:' sandal:~ i1;in 9 biol-.' l.' 11 parti katrld1. ~c,;11,lnad/c.11i11 'r"l.·ni (101<.:i ...1.111 li.;in Bloku ·nun kar:;.i~1ncla . i'vl ihail ~aal.-,1~' ili'nin l 11u-.:-il I l arekct 11l oku. csl\i parlalllL" lllO b,1-;.kan1 N ino l3t11janad1.c·ni11 l)c111okral l" r l~l ok11 \'(: .lu1nbar Patias\.ili lid<.:rl i0.i11dcki ~i\a s i nirlik Bloku . 1\IH ) dcstckli n1 ~1 hn l i l' !.!li<'~ lcr ol<1rak bas 1 r·eki\·Ordu. ~ ~ ~ I k·nli/ 1ktidard<: o!an Sc\a1d11a\J/c ilc • 1nuh:ili!lc1 .t!'1'>1nda ..,c.,;i1nk'1 i)ncc-,111de t1r1nan1na) a h:1..:da: ,111 ~crili111. ~irn er t!ei;111csine r.i;.:1nl.·11 -..c1;i111 so11uch1nn1n rcs111i tilarak .1~1k ­ la11in<1111;1sl\. la daha d;1 arn1. l~u dii11 ...'1n hn'. unca n1uh:1k·fl.'l gt1c;lcri 5-JO bi11 !-_i~ilik lcinlcr...·11 . :-;c,·nrd nadzc lc I ill is 'o(1kaklann1 ;1s111d1nrk ' . de \1 o'k(l\ a ilc j, i il iskileri ol;111 ,\ c:1ris1<111 ()/er"cu1nhuri> cti11in lidcri ,\ ..,Ia n :\hit'-id/l··nin Y1..'nidc11 I )irili-;- l~lt1k11 , ...... l~~i Pani-..i'11i ..'.1;1111a ...-ck111e' \1ull.iletl.:tin . . i ha-.a1·d1. . pn>1c,tn .J"'-leril-:nnc kar;;il1k ni-;pctl':l d:ih:i az ka1il111il1 \' C\ .1:·dnad1 ..' ·,- c destek C\. ll.·1nlcri dCr/c11lcnd1.

2 Kas1m

~

-

I

c:

-

.

20 Ka~1111'da ay1klana11 res1ni sc9i111 sonul,'.la nnn gore. $cvarcl nadzc yanlis1 iki blok se9in1lerin galibi ol 111u~tu. Muha li tler aras111da en fa;.'.la ov alnn l Jlusal Harekel Bloku i ~c sonuc;lara gon.: nncnk l'190ncii pani olabihn i:;;ti.

A<,:1kla11a11 oy o ranlarin111 birb irine yak 1n 0!111as1 soru i:;.arctleri ni daha da artt1rd1. Se9i1n ::.onuc;lannda ortaya 1;1kan bu tablo Ozerinc. $cvarclnacl:.re · :- i prote::>to cyle1n leri gidc rck ) likscldi ve ;cni parla111entonun ac;:il1~ giinu olan 22 Kns11n "da doruk noktas1na ula~t 1. 2030 bin ki$i li k hir kitle. polis in sar degi~t irrn csi sonucu herhangi bir engc l le kar$da$1nada11 parla1ncntoya dogru yiirliy i.'!$e geyti . Bu kitle i9erisindcki bin k i ~ ilik bir grup. i9eridc ac;:il 1:;; ko nu~1 nalar1 : aprlirkcn par!arncnto binas 1n1 bastllar. ()la\• lar lizerinc Giirci stan\la oiagano.-,10 hal ilan cdildi : Olkedeki 09 Rus askcri lissli i-,e alarn1 cluru1nuna ge\ti. Ertcsi giin Saah.a~vili · nin talebi Uzerine 1nasaya oturan $cvarclnaclzc. Rusya D1$i$leri bakan 1 Igor iva11ov·u11 cla .. arac il 1k ettigi'' pazarliklarin sonucunda. istifas1 n1 av 1ktacl 1. B6ylecc i 992'dc gorcvincle n uzak la$t 111 lan cs k i cun1hurba~ka111 Ga1nsakhurcl ia· 11111 ycnn 1 kitlcl erin SC\ !.!i !,!(istcri lcri,·le clevralan l:clvard )c\ardnad/e'nin iktidan. ~inc kit!t:lerin go~­ tcrilcri\ le 23 Kas1111 "da son bu Idu.

-

~

Giircistan'da

~

;

~evardnadze

donemi

Sovyetler nir!ig i'ni n son [) 1~ i ~ l e ri 1Jakan1 olan vc (i1 1rbn<,:ov 'un Perestroyka 's 111111 111in1arlar111dnn hiri o larak gorii lcn l<o111li11i st Parti si k(ikcnl i Scvarclnadzc. bu clonc1n bovunca Sovyet hlirokra-;i sinin onde ge len isi ni!cri ndcn bi ri si olclu. SSBc· ·nrn dagil1nas1ndan sonrn Se,·arclnadrc. Ga1nsakhurcl ia · n1n ard1ndan lagvcdilcn c11111hu rba~ka n!1g1 n1akan11yer-

-59·

.

;

Oc:ak -

i~«.:i M iicatle/esi

Suhat #

I0

inc Gorcistan·1n Devlet Konseyi Ba$kan1 oldu. ger<;:eklc$tircmen1esi halk1n kendisine olan Etnik sava$1ar. yoksulluk ve yolsuzluk <;:em- destegini gitgide eritse de, 1995 ve 2000 y ilbcri i<;:indeki Giircistan'1 ckonon1 ik refaha ve lan ndak i sc<,:i 1n lercle $evard nadze art ard a huzura kavu$turacag1 vaaJiylc iktidara gelen cu1nhurba$kan1 se<,:ilcl i.

Scvardnadze. Gii rcii halk 1n1n bUyiik destegini 1oplad 1. iktidara geli$inin hcn1cn crtesinde Ab- Muhaliflere ABO destegi hazva sorununa 1110dahale cdi$i. bu clestegi daGlircistan halk1111n $evar<lnadze ilc) a$ad1• ha da artt1rd1. <;:er,:enistan ve Abhaz)a sorunla- g1 hayal k1nklig1. muhalif bloklann )Oksul nnda Rusya ile Glircistan aras1nda <;:eli$kiler Gi.ircistan halklann1n ekonon1ik <;:1karlanna ol1nas1na rag1nen Sevardnadzc. 1993 Ekim ' in- y6nelik hcrhangi bir talebi one <;:1kannadan yi.ide Gurcistan·1n Bag11ns1z Devletler Toplulu- riiltUkleri $cvardnadze kar$1t1 kan1panyan111 gu'na kat1hnas1na onayak oldu vc bir sene son- kitleler Ozcrindc etkili olmas1na ze1nin haz1rlara Rusya i le askeri i$birligi anla$1nas1 in1zala- cl1. Fakat rnuhalefetin protestolanndan da a<,: 1kd1. Cilircistan· 111 Rusya ilc yak 1 nla~1nas1 o za- <;:a gorlilclUgli gibi, $evarclnaclze kar$1tlig1 ile 111a11111 1nuhalitlerinin bOyOk tepkisini <;:ekti. s1 ntrli propaganda en fazla 20-30 bin ki$iyi so1·a1n cla bu kritik geli$1nelcrin ard1nclan ilki kaklara dokcbildi.

I 995'te ikincisi ise I 998'de ol111ak lizere, Muhaliflerden yoksul Gtircii ha lklann1n Scvarclnaclze·ye yonelik iki suikast giri$imi 91karlar1111 savundugunu ve bu dogrultuda talegcr<;:ekle$ti. Bu giri$i1nin arcl111dan cu1nhurba$- plerle kitlc destegi kazand1g1n1 zannctmck kanhg1 1nevkii, yetkilerinin gcni$1etihnesiyle gUIUn<;: olur. Onlar da ayn1 $evardnadzc gibi ycniden olu$1Uruldu. Yolsuzluklan gidenne ve burjuvazinin birer temsilcisidirlcr. 1latta h~llk1 ekono1nik rcfaha kavu~t unna vaatlerini aralanndan bazilan k1sa bir slire oncesine kaclar $cvardnadze ile 9al1$11115 olan politi k kad rolard1r. ()rnegin. mu halefetin parlayan y!ld1z1 Mihail Saaka$v ili , bir doncrn ... ,. .... . . . ,;. hapsol\l~U ' < ":~'~ Glircistan 'da Adalet Bakanligt gorevini yi'lriitn1 ii$tlir. G i.ircistan · da se9in1 lerden sonra Bir doneJil\n en zengin Sovyet cu1nhuriyet- ' ya$ananlar iktidann bir burjuva liderdcn digerleri aras1nda sa.)'ilan Gurcistan'1n ekononiiSi; ine el deg,istinnesinclen baska bir scy degildir. son on yil i9inae git gide bataga saRlanq1, $evardnadze'yi istifaya goturen olaylarda.

Kapitalist rest9rasyono1~ bir sonucu da tanrn~li. ."

1nuhali neri csas cesaretlencliren parlarncntosanayinin IHzla,~~rfle1nesi olc,iu. Son.1.ik~ ·sened:iri 1n i 1u ge1il·de;;1<,sroL ~i.1 a111~ ptsa.Cta.bti~rfi~D~~ nun onlindcki kitleclen ziyade. ABD'nin siyasi ve 1naddi destegi old u. 22-23 K as 11n'da 'n~i.ly at 4~l~~J~filJif~l.~!\~~or~'yilktinU.kq!~t5~~i G Oreistan 'da yasanan o!aylarda A 13 D par111ag1 ce~ dUzey.~~ -~~~$tf. .J~\1 dt~( bot'v)a~V\ ~~ olduli:u iddias1n 1 ne ABD ne de n1uhalif blokbolil1nlln!l I MF'y ,,e, "ol11n bgrr,Jar ol11$l .1J{uyQ,r;t (),0-~ 'f l'• \ ,. ~ ,............,~~; lar yalanlad ilar. Sevarclnadze ise vercl igi clcGUrcistan hei:.~~en.e., toplan1 bllt9esini'n-~1 2,5!j ., . n1e<;:lerclc a<;:1kr,:a "ABD'nin kendisinc ihanet kadar d~ bpr§ 1 0dU)'~r. .

- . ,;f~~E Ekonomisi bQyJesine bir 9okOotil y~an1at<"l¥i . ettigini" clile getircli. Halbuki $evardnadze olan Gilrcistan'1n. 5 mjlyona yakla$an ntii1tJU- · yoneti1ninclcki GUrcistan. ozellikle 11 EyliH nun °/o 20'si i~si4likle bogu~uyor. Nofus@ ~· sonras1ncla ABD politikalanna destek stu1n1u$.

30'a ya1'1.llJ, i~~j~ ,bulabiln1ek i9i11, ba~ta- Rll~#· hatta lrak'a sc1nbolik de olsa asker gonderen ' .(,' ohnak 02;ere !}~f<a i.ilkelere gt)<; ediy9r. .-'.J~i?: iilkcler aras1nda yer ali111 ~t 1. l)lkede asg~(i' Ucr~t,r knt\1\J en)ek<,:·[Wr(fil~i:\; f)i ger tara ftan ikticlan sliresince. basta Ruslaba11'' 1~-\~ii1i,a.'n ,<: ~n1 eklil ik ,'nl aU$1 ;(l{iyJef ya ile gcli$1 inni$ oldugu il i$kiler ve /\linnn cn1>. burslllfl 7<iXh~1.;10 ~erikan dolann~ , ~~ii;j/·R~t peryal izn1 iylc baglan. $evardnaclz.c ' yi uzun van.l\fusun o/o 2'Hk bir b5lu111U bu maa$1a ge~ih!P::. dede ABO i<;:in gliven veren bir 1niittelik ol111akeye 9ah~1yor. .% I Cl'luk bOllim 011alan1a ~2.0 tan y1kan111st1r. Bu sebeple ABO. Sevardnadze dolar ve nHfusun yans1 ise ortala1na 50 dolar kars1s1nda. Al3D ernpcryaliz1nine gobcginden ayhk gel ire sahip. bagh olan n1uhalif bloklan destcklc111istir.

-

Gii rqi~~~lh~~l'fi. yok~u,ll·u~g~f.j, · ~

-

'

~

N

'

~

+

•

.

'

... l' '•

,,.

'

·~

,., ~Nv

~

Ve

>v< • ,

,,,, .......~...

-60-

.

Ocak - -~ uhat # I 0

f ,\·9i M ilcadelesi •

Kafkasya'da ~egemonya miicadeleleri

....

•

Gl'ircistan · da ya$anan olay lar.

1\vrasya ·n1n tu1n gobegindeki l<afka slar 'da vcri lcn ve onii111Uz.deki donemde daha da k1z1~acag1n1n i~arerlerini vercn hege1nonya n1licadelesinin bir pa1sas 1 ola rak degerlcndiriln1elidir.

1\BD en1perya liz1n inin 11 Ey li'll'l e berabcr h17la hayata gcc;:irn1e f1rsat1 yakalad1g1 si.irekli sav a~ stratej isinde.

Avrasya bolgesin in kilit onemde old ugunu. K.1::.1/ Elrna, Kan/1 El!na ba~l1kl1 brosUrUnde oldugu gibi i,~~·i Miicadelesi' nin de ilk say 1s1ndan itibaren vurgulad1k. Katl\aslann gobeQindeki Gi.ircistan oibi 0 stratejik one1niyle one c;: 1kan bir i.ilkede. ABD e111peryaliz111ine ta1na111en bag lt olan bir hUki.in1etin ba~a gec;:n1esi. ABD' ni n Rusya ·ya kars1 ka zann11s oldugu one1nl i bir 1nevzi ni tel igi ndcd i r.

Giircistan·da iktidar /\BD lehine dcgis1nis olsa da bu duru1n ABD"nin GUrcistan·daki varlig1111 ve etk isini tan1 anla111 1y la saglan1las11rd 1g1 anla1n111a gc ln1iyor. Bu noktada Glircistan ·1n kendi ic;: c;:cliskileri ve Rusya·111n bu c;:e liskilcr bagla1n 1ndaki rolii. etkin bir sekilde gl'lndc111e geliyor.

SSBC"'ni11 dagil1nas1 nda11 sonra GUrcista11·111 ic;: c;:eliskileri11in en bliyUk kaynag1 . kapitalist res1orasyonun sanc1lanyla ic;: ic;:e gec;:1n i$ o lan ulusal sorunlar oldu. Sevardnadzc clone111 inde. Aca ristan. Gli ney Osetya vc Abhazya'ntn farkl 1 dcrccelerde ozcrklige kavu$1nas1: la sag Ianan statiiko. $evardnadze' nin istifas1n1n ard1ndan dag1Jm1~ duru1nda.

Rusya. n1uhaliflerin iktidara geli$i son ras1 ABD'ye yoneli k ka r~ 1 - h a n1 l es in i gcrc,:ekle:;;tirirken. bu durun1u koz. olarak kulla111yor.

Sonu~ yerine 4 Ocak"ta ayn 1 anda yapilacak olan gene! sec;: i111ler vc cu 1n hurbaskanl1g1 sec,:i 1nlcrinin sonuc,:lan si1ndiden bcl li . MUmklin olan en yi.iksek oy oran1n1 yakala1na amac1nda ola11 Se\·ardnadLe kars1t1 Ur;lii ittifak1n lidcrleri. zafer CO$kusu nu doya doya ya$aya1naclan iki cidd i sorunla kar$1 kar$1ya kalacaklar.

'

~. /:,~~

Bun lardan ilk i. Glirc istan ckono1n isinin ic;:indc bulundugu clurun1un vahan1ctinden kaynakla111yor. Oyle ki. 4 Ocak sec;:in1lerini gerc;:ekle$tirebiltnek ic;:in bile A BD'den gelecek 5 1ni lyo11 clolara ihtiyac;: duyuluyor. Oc,:lii itt ifak yoncti1n i resin en ba:;;a gcc;:tigi nde.

Gi.ircistan eko1101n isini ABO krcd ilcriy le ayakta tut1naya c;:alt$acak gibi gorUnli) or. Bu ayn1 za1nanda. yeni scc;:i lecek yoneti111in belli olc;:iidc kitle destegi saglan1as1 ic;:in de gerekli . llki11den c;:ok daha ciddi olan bir diger 1nesc le de. GUrcistan'daki aynltkc;:1 hareketlerin yeniden yi.ikseltnesi olacakt1r. Bunlardan Sevardnadze yan lts1 Olan Acaris1an °1 11 ·ri nis · 1e olan ili$ ki lcrini kcs1ni$ o ln1as1 vc Rusya destekli Abhazya'n 111 yeniden silaha san linas1 ihti1nali gerili1ni l1rn1and1rarak art11nnaktad1r.

Oni.i1niizdeki donetnde Giircistan · 1n veniden ' etnik savaslara sahnc ohnas1 ihti1nali yliksek gorUn111ekted ir.

Glircistan'1 btiylc bir felakettcn kurtarabilecck tek yol isc bu esk i sovyc:t toprag1nda. siirekli devri1n bayrag 1111n bolge c;:ap1nda yiikseltil n1esi olacakt1r. Katkas halklan n1 ac;:l1g1n ve scfalet in penc;:es inden kurtarabilecck ve on lann kardesc;:e ya~a111 ala n111n onUnli a<;:abi lecek yegane yol budur. Sorun ancak bUtiin Kafkaslar c;ap111da c;:ozi.ilebi Ii r. Balkan lar · da11 da kan11as1k bir halklar vc diller n1ozaigi olan bu bolgede. ulusal sorunlar ancak ha lk lan11 bir Kal'kas Sosya list Cu1nhuriyetler fcderasyonu c;:evresinde karde~le$1nesiyle 9ozii1ne kavu~a ­ cakt1r.

-61-

-

27 Araftk 2003

i~路~:i M iictulelesi

Oculi - .yu/Jat # I()

Bundan ta1n 200 y il i'ince. gcne ll ikle pcl.. az s67.li cdilen bir dcvri1n basan) a ulas 1111st1. Kri s1of Kol0111 b' un 1492'de ele gc<; irdi gi. daha sonra bir Frans 1z sii111Urgcsi haline gel 1ni$ olan Karaip adas1 I !aiti' dc si) ahi zenci lcrin 1791 'Jc ba:;;lat11g1 is: an za1nanla bir devri1nc doniisnili$. bu dcvrin1in za fe rc ul as1nas1v la I Ocak l 804 'te tarih in ilk siya hi cu1nhuriyeti kur ul1nu~ t u.

Haiti, 1776 ' da Britan) a ln1parat orlugu'ndan bag1n1s1zl1g1n1 kazanarak bi r cu 1nhuriyct ilan ctniis olan A1ncrika ' da11 so nra !3at1 yar1kCiresin i n iki nc i cu1nhuri,路e1ivdi. ~\1n a bundan oncn1.

I isi bir siyahi cun1huriyct ol1nas1yd1.

Ki'i lcler ayakla111,11s ozgli rlOkl erin i kendi 111Licade lel eri yle kazanm1st1. Avrupal1 be) azlarca havvanlar gibi <l$<lgllanan .t\ frikal 1lar kcndilerinc air bir cu1nhuriyet kunnustu.

1-!ait i devrin1inin birc;:ok ) an1 c;ok c;arp1c1 ozcllikler tas1yor. Birincisi . si)1nCi rgeci gC1cC111 burjuv;i devri111c i leriylc so1n i.irge11in burjuva dcv rin1i arns1ndaki iliski burada <,:ok ironik gori.inlin1lere .vol a~1yor. 1-lait i dev rin1inin I 791 'de bi r isyan i lc ba~lan1as1n1n gcri sindc 1789 Frans1z devri1ninin etki sinin bu Frans1z son1i.i rgcsinc kadar halka halka "avtlmas1 \'ar. Daha . son ra 1792-93 'te Frans 1z devri111inin en ilcri burjuv a kadrosu o lan Jakobenler racl ikal esitlik~ilikleri clolay1s1yla I !ait i' de kolcligin ilga edilinesini kabul cdi) orlar.

A ina Bri tanya ve ispanya路n1n da isi n i~ in e k an$l1g1 uzun sava~la rd an sonra Napolyon Hai ti'dt:! koleli gi ycniden ku ruyo r.

Dli ~Lini.in : Avrupa路n111 ncrcdeysc ta 1na111 1na burjuva devri1ninin degerlcr ini l8$ 1ya11 .

.

-

-

~

-

-62-

..,. '

} ~

.

Ocak - Subat # / (}

lyc;i Miicatlelesi

Pol onya'ya k adar se rtli gin ilgas1 na yo l a ~ an Napo lyo n. i ~ 1\ frikal1l ara ge lince kolel igi yen id en k uruyo r. Avrupa ' n1n 1rk91l1 g1n 111 daha berrak bir ornegi kolay bulunur n1u') Daha 9arp1c1 s1da $U : l\lapolyon ordular1 1800'10 y 1llard a Avrupa'y1 kas1p kavu ruyordu . On(1ne ge leni yenilgiye ugratan Napolyon ta f~ usya 路 n1n i<;l erine kada r giri yord u. Ta rihlcrden ne hili rsi ni z?

Napo lyon nihaye t il k ycni lgisini Rusya'da al1r, sonra da \.\'ater loo'da nihai yenil gisine ugrar. deg il 1n i? A n1a l-l<1iti'li siyahi kolc ordusu Napolyon ord usunu I 803 'de yen rn i ~! 路r arihler bund an soz ecler 1ni ?

Bir de bu rjuva devri1nci ler inin ikiyl'17.llilligli. Kendi si sb1nlirgec i bir glice kar~1 uzun bir sava~tan so nra bag 11n s1zl1 g1111 kazan 1n1$ A 1nerik an cu1nhuri yet inin Linli.i kurucu atalar 1, George \Vashingto n, 'f'hon1as Jefferson ve otekil er, 1-laiti' nin

bag11ns1zl 1g1nda 11 ve kolelig in il gas111dan fena halde rahats 1z oluyorlar. .A..1ne rika neredeyse 60 ytl boyunca 1-laiti 'y i diplon1atik olarak tan1rnayacak kadar (arad a Fransa bil e tan 11n 1 ~t1r bu i.ilkey i!) iler i gid iyor. Neden') (:Unki.i kuruc u atalar kendi leri kocan1an kole ordul arina hlik 1nede n kole sah i plerid ir. S1 n1 f po litika s1 soyut ilk elerden ag1r bas 1n aktad 1r ! t; Onku A 1nerikan devletinin kolec i , yoneticileri , bu kol e ayak lann1as1n1n kendi ko leler ine de yay ilacag1 ndan korkn1aktad1rlar. Haiti A1nerika taraf1ndan nihayet I 862'de tan 1nd1ysa bu bi r rast lant1 degild ir. Koleli gi n1uha faza et111ek isteyen G i.i ney Kon federasyo n u ' na kar~ 1 Kuzey' in 1861 ' de ni hayet i~ Sava$'a girinesin in sonuc udu r.

Tabi i, rad ika l bir burjuva devri minin zaferi som i.irgec ili gi ve ko leli gi bitireb i l ir, ama Haiti ' nin dev ko1n$t1Sll ABD'den ve onun besledigi 1-laiti hak i1n s1n1flardan ~ekt i g i eziyet so n i ki vl.iz y ill 1k ac 1l 1 tarihe da 1ngas1n1 vurinu$lu r. ABD Haiti 'y i 20 . y lizy ilda iki defa i~ ga l etn1i~. I 957'de ba~a ge~ irdigi Duvalier ai lesi ise Lilkeyi 30 yil boyu nca den1ir yu 1nrukla yonetm i$t ir.

Bugi.in Ha iti ne yaz1k k i buti.in bun larin sonucunda Bat1 yarik liresi nin en yoksu l ulkes idi r.

Hait i devrin1in i n butl.in tarihv il er taraf111dan klas ik saytlan incelemes i ni Tr inid ad' l1 bi r siyahi devrimci Marks ist o Ia11 C. L. R. James ( I 9 0 I - I 989) ya zn1 15 t 1r: Th e Blac k .Jocob ins. yani Siyah i Jakobenle r ( 1938) . Evet, Jakobenl er ' So l liberal izrnin tarihi kend i optigi nden 9arp1tmas 1na kada r Jakobe nl ik dev ri1nciler ve gene! o larak sol i9in rnakbul bir katcgo riydi de ondan1

-63-

.

f~·ri

Ocuk - $ 11b11t # /(J

JWii cadelesi

Brezilya'da Lula hiikiimetinin bir y1l1

• .

• • Su11g11r Savra11

"Lula bir za1nan lar savunn1u$ oldugurnuz davalara ihancl cdiyor."I Bu sozlcri soy leyen.

Brezilya'da hir yildrr iktidarda olan Partido dos ·rrab<1lhadores'in ( J»r ·- l ~<; i Partisi) herhangi bir Oycsi dcgil. .loao 11atista de 1\raujo (halk aras1ndaki yayg1n ad1yla Baba). aynen Lula gibi scndikac.:tl1ktan geliyor. Aynen Lula gibi. partinin k11ruc.:ulannclan . $u anda federal parla1nento (Rre7.i lya politik tcnninolojisinde Kongre) liyesi. Yani Brczilya i ~<; i s1111f1na y1llarca hiz1nc1 ctrni$. bi.iyiik soru1nluluklar iistlc111ni$. SO) ledigi s(izlin agrrl1g1111 tanabilccek bir <inder. Bu sozleri 1la7iran ay1nda s6ylen1i $. Ge<;:tigi 1niz ;\raid.: ay1n 1n ortasrnda ise. ik i ba$1'a n1il letvck ili ve bir senator ile bi rlikte partiden ihra<;: edild i. Bu diirt ki~ inin ihra<; ediln1esinin gerek<;csi . hiikOrnetin ka1nu <;a li~a nlar11un cn1eklilik hal-.lann1 k1s1tlayan yasa tasarisrna olu111suz oy vcnni~ olinalarr. (.fornol £lo Brasil. I 0 Aral 1k 2003 vc 15 Aral 1k 2003) Bu ihra<; kar(ln. 2003 yil r11111 ba~1nda ba$kanlik gore' ini de\Talan Lula·n1n bir ) 11l1k iktidan11111 nerelere kadar "lc;a Id 1g1n1 goste r1nek bak11111ndan scnibolik olarak bl'lyl'lk nn la1n la$1yor.

Lula ve PT yonctin1i. bu bir ytll1k si'lre i<;indc e111peryaliz1nle ve Brc7ilya burjuvazisi ile anl:i~arak kendinden onccki hi'lki'nnctin izledigi (ve iktidara gc l1neden once P'f'"nin ba~tan a5ag1 ele~tirdigi) nco-l ibera l poli-

•

tikalan uygulad1. Bu politikay1 ele$tiren lerin ondc ge lenlerini partiden ihra<;: et1nesi. beni111senen politikan111 art 1k 1art1~ilarnayacag1n1. parti ir;inde ele~tiriye de taharnmiil edil n1cycccgini ortaya koyuyor. i 980'li ve 90·11 ) ilh1rda Brczilya'da olan bitcnh.:ri biraz izle1nis olanlar. l.ul<t hiikli1nctini11 bu bi r yd ic;inJc izlcdigi politikalann !3rczi lya 'n 111 e1nek9i kitleleri a<;:1s1nda11 nc denli bllyiik bi r y1k11n oldugunu dcrhal kavrayacaklard1r. Bilindigi gibi. Pl" tarn <;:eyrek )·iizv• ti once. 1978-79 )11IIan ndaki biiviik , 0o rev dalgasr sonucunda kurulrnus ve o glindcn bu yana ad1111 ad1111 Brezilya isc;i s1n 1f1n1n. yol-.sul vc topruks rz koyllilcrinin, kent yoksullannrn ve bl'1tiin oteki ezilcnlcrin llllllldll hnlinc gel rni ~ti. Lula iktidann1 n tavn , Brezilya'da on binlcrce P'f 111ilitan1n1n. toplun1sal flarckct i<;:inde \:alisan yliz binlcrcc i11san1n ve r ·r·ye her se<;:irnde a11an ol<;iidc oy ,·eren 1nilyonlann yirrn i bes y d. cvet ta1n bir ~·e) rek yiizyil boyuncn partiyc ver111i~ oldugu cn1cgin bo~a gitrncs i. baglacl1g1 u1nu1lann raranlparc;a olinas1anla1111na gcli) or. 8unun ne kadar bii) iii-. bir fclaket oldu!!unu kavrayabilinck i9in bu on binlcrc.:e, yiiz. binlerce insan 1n bi r <;:cyrck ylizy1 I boyunca ba~­ ka bir ya da bir dizi partiyi in~a ctrnektcn u1.ak dt1nnt1~ oldu[!unu hat1rla1nak ,veterIi . !\ 1na gel isrne leri n (inc1n i Brczilya ilc s1n1rlt dcgil.

Sorun bir bak11na bCitOn ' dl'1nya solu ile ilgili. l,ula

''Yeni'' denen parti, aynen bir dizi sosyal demokrat ve Stalinist parti gibi, iktidara gelince anti·kapitalistligini unutuvermi§tir! Soron gayet a91k olarak ortaya konulmal1: PT deneyimi, Leninist parti anlay111n1n dogrulujjunu, biiyiik bir a91kl1kla ortaya . ·_· · koymu§tur. ·.

-64-

~

-

•

f~·ri

Ocak - Subat # 10

iktidari111n bugl'rn gelcligi yer. uluslararas1 so lun son yinni be~ yd ic;inde partile$me konusunda siirdlinnekte oldugu tarl1$1nalann pratiktc s1nan1nas1 anla1n1na geliyor. Son c;cyrek yiizyil ic; i ndc. Leninist part i an 1ay1$1. sosya list hareketin neredeysc bli!lin sorunlann111 kaynag1gibi gosterildi. Ba$ lang1c;ta, bu tuturn part il e~rne kar$1f1 bir 1necrada geli~t i.

J>ost-rnodcrn ki1n li k politikas1111n da etkilcdigi bir ortamda. ")eni toplurnsal harckctler" fc1ish::$ti rildi. 1989-91 yillan arasrnda Dogu Avrupa ve Sovyctlcr Birl igi'ndeki rcj in1lerin c;ok 111esi sonucunda Stalinizrnin prcstiji dii$U$e gcc;ince. ycni parti <1ray1$larr da yayg 111l a$t1. i~te r·r. kuruldugu 1980yll111da11 bu yana g<:istcrdigi geli$1ne ile bu evrede blitlin diin)a solu ac;1s1ndan gidcrck bir 111odcl ozelligi kazan1naya ba$lad1. Lula"11111 1989 ba~kanlik scc;irnlcrinin ikinci turunda sag111 aday1na kar$r J 1 1nilyo11 oy (% 47) al111 1$ ol1nas1 , elbclle buncla oncrnli bir ek rol oy nad 1. Bir dizi Ulkcdc. bi raz <la Stalinist partilcrin kcnd ilerini daha Jen1okra1ik \e kapsa) 1c1 parrilere donii~tOrn1c <;abalarrn111 da etkisiyle. PT'nin dcncyi1nini fi1rkl1 bic;i1nlerde lckrarlarnaya c;a1 1$311 rartiler kuruldu .

Biz.i1n ic;in sorun bu tlir partilcrin hir ge<; i ~ bi<;i1ni olarak anla111lr olup oln1ad1g1 dcgildir.

Sorun sosyalist harckctin <;ok tarkl1 g(>lgeleri ni ic;inde ta:-;;1) an bu p:irtilerin c1nper) alist-kapitalist sistc111c son vcrinek a<;1s111dan uygun bi rer politik ara<; ol up oln1ad 1g1d1r. l Jluslar<1rns 1solun ()ne111 li bir holOn1ii. Pl''>c ycni tip bir t)arti tc'-hisi kOVll\·or VC devrilllt..' .:;, oiden y _, ) olda bu partiyi stratcjik hir ara<; olarak ilan edi' ordu.~ Bu partinin. i~<;i ~ 1 111f1111n onciislinli devri111ci bir progra1n v1..· dc1nokrati k 1nerkc%iyetc;;i bir orgiltscl a11 h1y1$ <(Cr<;evesinde orgiitlc1n i$ bir [,cninist 1niicacle lc orglitii ol 1nad1g1 a<;1kt1.

Yani ··yenr tip parti .. te$his i, Leninist part i ~

a nl ay 1 ~1111n

jlfiica<felesi

terk edilinesi an la1n1na gcl iyordu .

Boylecc. Stal ini z1n in tarihsel su<;u gcnel olarak Leni11iz1ni11i.izcrinc)1kil1rken. Leninist parti de SOS)ali.st ~oiun gii11dc1n1nden c;1karil1,vordu) Runa benzer bir yaklas1n1a. Oor·nin (bugi.in de partiyi yonet111ckte olan) c;ogunlugunda tan1k oluyoruz. PT diinya <;:ap111cla bliliini.iylc bir rnoda haline ge l1nisken kurulan ( 1996) ()op· nin c;;ogunlugunu olu$turan (\ c sonradan 0Lgiirliikvii Sol) ad1n1 alacak olan hizbin Pl"yi ya da onun i.izcri ne yaziln11$ olanlan ne kadar izlc1ni~ oldugu nu billniyoruz.

Aina bin,;ok konuda oldugu gibi parti orglitlen1nesi konusunda da so) lencnlcr. ya PT'nin gcli$1nesinden ya da onu ..) eni tip bir parti .. olarak algilayan orta111dan c;ok etkilcnrni~ oldugunu soy le1nek hi<; de yanll~ olinaz. "Parti olrnayan parti" tiiriinden soz.de-d iya lekt ik bir karikati.ir hclki 1'i.irkiye patcntliydi ve ic;erigi bliylik oh;Ocle bO$ftL A ina bu hedcf Leninist partinin reddi1esini ilan et1nck bak11111ndan <;:ok yararl1yd1 <;ogunluk i<;:in. 1\n1a<; burada da ..yeni tip bir pa11i ..ye ula~1nakt1. l 'abii. Pl. ile ODP aras111daki k a r~ila$t1nna burada bitiyor.

PT he1n sosyolojik yap1s1. hc1 11 de parti kaclrolann1n bi li n<;li scc;i$ i sonucuncla kitlesel bir i$<,:i partisi ikcn. ODP. onun i$c;:i karakterin i kaza111nak i<;in parrnag1n1 k1p1rdat1na) :in. orta s1111r partisi oln1ak ic;in neredc) sc bilinc;!i hir bi<;i 111de <;aba gosteren . k1sacas 1 P'l.. nin bl'r ti.in kotC1 yan lan111 taklit cdcrkcn iyi yan lar111 1 al111a111 akta direnen bir parti id i.

Bu yak l a~11n ·rrotsk ist gc lenckten gelen devri1nci i\1arksist lercc bcnirnsendigi ()J<;iide. sadecc tek te" iilkelerde kapi1aliz111den sosyaliz111c gec; i ~in dcgil. diinya devri111inin ()J1ci'tliigii de bu ··yeni tip parti .. lcrc havalc ~dil 11 1i:-,; oluyordu . Sak111 boyle clli:;>lincn devri111c i Marksistlerin bir az1nl 1k oldugunu dli~ii11111eyi11. 1\1. Cntcrnasyona l 13irle~ik Sekretarya::i1

-65-

.

/,\路('i !viii ctu/eI esi

Ocak - .S'ubut # 10

(bundan sonra BirSek olarak anilacak) i9incle P'l"ye (ve dolay1s1yla onun izinden yUrUyen partilere) boyle bakan koca1nan bir ak1n1 soz konusuydu. ("Yen i tip pa11i" kavra1n1n1 dlinyaya tan1tan fv'lichael Lowy de bu ak 11n 1111nensubudur.) BirSek 'in Brezi!ya seksiyonu Sosyalist f)e1n okrasi. PT i<;indeki <;ali$n1as1n1 neredeyse blitUnliy le bu perspek1if Ozerinc yerlc~tir. . '1 1111$11. . A 1na PT tlirli pan i Iere devrin1ci !Vlarksist hareket ic;indc boylc bakanlar hii;: de BirSek ile s1111rl1 degildir. TUrki ye'de de bu i;:eyrek yOzyil ic;inde "i$<;i kitle partisi" kavra1n 1n1 feti~le~颅 tinne yonl'lnde bir cg ili1n (bi.Hliniiyle BirSek ak11n1ndan bag11ns1z olarak) iki dalga halinde ortaya i;:1kt1 Birinci dalga. 1986-87 yil lannda /.ernin dergisi i;:evresinde belinni:;;ti . ikinci dall.!.a ise baz1 devri1nci Marksistlerin 200 I2002 y ii lar1nda Bi rle$i k i $<; i E1nek<;i Part isi giri$in1i i<; inde eri1neye yonelik tut u1nuyla hel irdi. Brezi lya' dan farkl1 olarak, 1nUcadeleci bir i$<; i harcketin in var ol1nad1g1 ko~u!larda beni1nsenen bu taktigin her ik i duru1nda da ba$ans1z kalm1$ ol1nas1 i$in 6zlinli gozlerden sakla1namali. " Yeni tip parti" anlay1$1. devrin1ci M arksist hareket i<;inde <;ok fark l1 gorl'1 $1Crden insan lann kafas1n1 9e ln1eyi bu topraklarda da ba$ard1 Brczilya'da yeni tip bir pa11i olarak ilan ed il en PT" nin .. iktidara ge9ince dlizenle bl'ltlinle$rneyc yonelen klasik bir parlan1entarist/rcfonnist parti tlirli bir davran1$ kal1 b1 sergile111esi. bu tart1$may1 yen iden ve ciddi bi<;irnde ele alinay1 gerektiriyor. "Yeni" denen parti. aynen bi r d izi sosya l de1n okrar ve Stalinist parti gibi. iktidara gelince anti-kapital ist lig ini unutuvcrn1i$lir! Sorun gayer ai;:1k o larak ortaya konuln1al1: PT d eneyimi, Len inist pa r ti anla y 1 ~ 1n1n ctog rulugunu, biiyiik b ir ay iklikla o r taya koyn1u~tur .

Len ini st parti anlay1$1. bu1juvazinin hak i1niyetine ka r~ 1 n1licadeley i sonuna kadar gbtlirebil1nek ic,:in. i$<; i s1n1f1 partilerinin sa fl annda sii rekli olarak dogan ve yenidcn iireti len oportlinist vc reforn1ist egi li1n lere kar~1 1n licadclc etn1ek gerek Ii I iginden dogar. larih. sosyal den1okrasi ve Staliniz111 deney i1nlcrinde bu anlayt$1 biitlinliylc dogrula111 1 ~ t1 r. Arna tarih!en ders aln1 as 1n1 bil111 eyenler vaktivle , ~

.

Bir zamanlar " Ba~ka dunyadan bir parti"ydi. . og renrn i ~

olinas1 gercken leri unutanlar. " ycni tip pani .. nin bu tehl ikelerdcn bag1$1k oldugunu nedense varsay1n 1$lard 1r. Lu la' 111n burjuva dlizeni ile ad 11n ad11n bUtiinle$n1esi, bu hayaller i<;in ag 1r bir darbc an!a1n111a ge! iyor.

Burada yan lt $ an la1nay1engcllemek ic;in bir noktay1 a9 1kl 1ga kavu$tural11n . Bu sat1rlan11 yazan ve ic; inde pol itika yapt1g1 ge lenek. PT tt'1rli pani lcre scktcrcc s111 c;cvinncyi hiiybir zarnan savunrnad1. Bu tlir part ilerin, aynen Marx'rn yonctin1inde yer ald1g1. c;ok <;e$itl i sosva , list. scndikalist ve anarsi st ak.1111lan bi r araya geti ren I. Entcrnasyonal g ibi , i~c;i s1n1f 1n1n burjuvaziden polit ik. ideo lojik ve iirgiitsel olarak bag11ns1zla~ 1nas 1 ic;in. tarihin bclirl i an lannda s1nrf n10cadelcsi a91s1nda11 ileri bir ad11n o ldugunu her za1nan savunduk.

Bunlan , s1n1f'in <>nciisi'lnli bir araya gctircn devrimci (Leninist) i.5 \i partilcrinden farkl 1 o larak birer l\itlcscl i~\'. i part isi olarak niteledik vc devrirncilerin, bu tlir partilerin kapitalisr diizcnlc nihai hesapla$1nada yeterli bir arac; olacagr hayal ine hii:; kap1hnaks1z1 n. bunlann i<; inde (;ali ~ 1n as 1 gcrektigini savun-

-66-

.

i~·(:i 1l1iica<le/esi

Oca/.. - .5ubat # /()

Bugiin geldigimiz yerde tablo a~rkt1r: Brezilya solu ~eyrek yiizy1I boyunca verdigi emegin biitiiniiyle heba oldugunu gi:iriirken, uluslararasr solun biiyiik bir k1sm1 da yayd1g1 hayallerin ~i:iktiigiine tanrk olmaktad1r. Oyleyse, Brezilya deneyimiyle diiriist bi~imde yiizle~mek , devrimci Marksistlerden fazla post·Leninizm savunucular1n1n gorevidir. duk. ( Hu partilcr. ·rc1rl-.c:;e·dc "i~c;i kitle partisi" olaral-. da and1\'Qr. Ovsa i\1arksistler ic;in bur, , .iuva ··J.: itle partisi" kavran11 dcgil. partinin s1n1f1 11 oncli ka1n1an lann1 1111 yoksa biiyUk kitlelerini 1ni orglitled ig i bc lirlcy ici oldugu 1\111. daha dogru ter11n "kitlcsel i~c; i pa11isi"dir.)

Anla~1naz l 1"- . bu riir part ilc rdc <;:a l1$il1p <;al1~ il a 1 nayacag 1 na ili$kin deQ.ild ir. Fark. bu partilcrin dcvri111in stratejik arac1 olup ola1nayacag1. ha~ka bir $Ck ilde soylen irsc. bir Len in ist parti i11 ~as 1 gorevini n ge rekliligi ni ortadan kald1np kald1nna) acag1d1r. I eninist pani hcdc::fi . stratcjik bir g()rcv olarak korundugu vc pratikte il1111 ;il edil n1cdigi .slirccc, bu ti.ir part ilere s1n1f 1niicadc lesi11 i11 bi r cvrcsi nclc olu1nlu gi5zle bak1nak 1ni.i111kOn. hatta gereklidir. l.gcr giic:;lcr dcngcsi hcrhangi bir ~ckildc uygun ~a . bu tl'lr partilcri bir clcvrin1 ci part iye donii~ti'lnnek i<; in rniicade le bile verilcbilir. ;\1na ;ap1lina1nas1 g.crckcn :;.cy . devri1nci olina~ an bi r parti) e clcvri1nci i)1.clliklcr a1fc11nck. i ~~· i s1n1f111111 ortn ve u7un vade li <;1karlarin1 bu part iyc kop1nazcas1na bagla111akt1r.

Bi z. 90 ' 11 yillar boyunca i~tc bu son anlay1$1 post-L<'ninizm olnrak nitclcJik. l;;te. Lula'n 1n bir ,v ill1 k iktidar clcnevin1ivle birliktc tuzla buz , ; olan b11 post -1,cnini.st ya kla ~ 11n ol1nu;;tur. l)c\ ri1nci i\ larksi"tlcr hel' "ger\;ck~i oln1a1nak"la . ..a~ ag1 )t're basn1a 1nak"la <>tu;lan1r.

1-:lbettc devrin1c i i\~a rksist hareket i~inde

bov , leJeri olabi I ir. A 1na devr i 1nci J\1arksi 7.111 in yo11tc1n i hakk1y la ku llan il d1g1nda. olgu lardan vc gc r~ek l erclcn kopn1ak as la sb7 konusu degildir. Saclcce dcvrin1ei f\t ark::.izn1in " gcrc,:cklcr'' ufku. bugOn ve buras1 ilc s1 n1rh degildir. 13 litlin bi r devri1nci 1nOcadelc 1nrihi ni kapsa r. Bu y01dcn de an1n gc<;ici. uc;ucu. aldat 1c 1 gorlingiilt-ri ne kap1 hnak yeri nc, tarihse I deneyi1nin bi.it iinUndcn siizlip gctird ig i ic;gori'I i le ger<;;ck i I i$k i Jeri d iya Ick ti k ydnte1n le ara~t1nr ve bu sayede hayallcre ka pil1naktan kurtulur. B uglin g:cldigin1iz) erde tablo a91kt1r: Brezilya sol u c;:cyrek ylizy1J boyunca verd igi e1ncg i11 bliti.inl'ly le heba oldugunu gorlirken. uluslararas1 solun biiyllk bir k1s1n1 cla yayd1g1 hayallerin c;:oktOgline 1an1k olinak1ad 1r.

Oy lcysc, Brezi lya dency i 111 iylc diiri.ist hii,:i n1de y li zlcs111ck. dcvr in1ci Mark sistlerd1.:11 fazla post-Leninizn1 savunucularin111 gorcvidir.

U luslararas1 planda gcni$ bir elc$tiri ve oze lcst iri ka1npanyas1 rn ut laka gerek 1ncktcdir.

Gc rc;:ck leri ancn k boy le saprayab i I ir. ge lecegi1nizi ancak boyle haz1rlayabiliriz.

13u yaz1. he1n Brezilya ·daki dencyin1in bi r det•crlcnd innesin i. hem de bu deneyi 1nden b llnrcketle Leninist parri anlay 1$1n1 terk ctn1eyi sn,'un1nu) olan egilimlerin elc$tirisini yapn1ay1 a1na9liyor. Brczi lya · daki gel isn1enin so1nut veri Icri 1e111el indc, pa11i nin d t:rzen le ncden ve nasil bUtti nle~ n1 c cgi li1nleri goslerdig ini ortaya koy1na)a c;al1$aCak. Oc ... rin1ci politika her zan1an " nc ) ap1nal r'>" sorusuna da cevap arad 1g1na gore, ayn 1 zan1anda, dcvri1nc i Mark sist ler a91s1nclan altcrnati f bir polit ika11 1n 111limkiin olup olinad1g1 sorusuna da ccvap arayacak.

PT'nin onemi Lula '11111 ikt idara ge<;n1esiyle ba$1ayan donc111dc olan bitenleri tarihsel perspcktif i<;inclc clc alabi l1nek i<;in, once 1'1' .nin f3 rc7 i Iya i~\' i s1n1 f1 ve daha gene I o larak u Iuslararas1 sol ac;1s1ndan ta~1d1g1 oncn1c degin1nek gerckir. Pl', yaln1zca diinyan111 hala en bliyiik e~i l s i z l ik lcriyl e iirUln1U ~ toplu1nu s1fat 1n 1 ta~ 1ya11 f3rezi lya ·n1n i~<;:ileri, yoksul ve topraks1z ki)yliileri \C Tiirk<;:c') e tenck~ n1ahallc olarak c;cvrilcbilccek .fuve/ct" larda ya n surunen. yari ya$aya11 kcnt yoksu l lan iy in clegil.

-67-

.

Ocak -

l}f i .l1iicadelesi

.~uh at

# I0

,, '

.

.~

Ba~1n1

MST'nin <;:ektigi Brezilya topraks1z koylu hareketi "kapsa1nl1 bir Toprak reformu" talebiyle s1k s1k loprak i~gallerine giri~iyor. a) 111 zarnanda ko111Unist 'sosyal ist hareketin 1arihinin en uzun krizindcn ge<;:ligi bir di)nc1nde uluslararasr sol i\in de son derecc bliylil-. vaadler ta~1yan bir particlir (ya da ·'partiydi .. 1ni den1ek gereki r?) iktidara gei;:tikten sonra girclig i yol, bu vaadlcrin biiyliklligli (lh;Clslindc daha da sars1c1d1r. Bu konuya bu rada larn olarak hakk 1n1 vennck 1nl'11nklin degil.

Ya:t.1y1 a~1 n derecede uzat1na1nak i<;:in n1esele) c ~adcce sat rr ba~lanyla degineccgiz.

• 1930"1u yrllarda BreLilya Ko1nUnist Parti::.i"nin (PCB ) ya~ad1g1 n1cteorik ) iikseli~ 'c dli,,U$ bir istisna olarak kabul edilirse, PT

ta rihinde ilk gerc;ck prolcter pa rtisid ir. Parti, sr k s1k vurguland1g1 gihi. 1978 ve 1979 y1llarrnda yli ksel i ~e gc<;en elev bir i~t;:i l~rczilya

hnrckctini n est ird ig i rlizgi\nn lirlinUdiir. Once <)a\• Pauln'nun ABCD d iye anilan sanayi bolgcsinde 1ne1al i~<;:i lerinden ba$1ayan bu grev dalgas1, daha sonra <;:e$itli scktorlere ve bol gclcre ya~ Jin11$, 1978 y rl111da yar11n 1nilyon.

I 979 y1linda ise 3 n1ilyon i$c;iyi aktif olarak ::-.1111f n1Ucadelesi saflanna c;ekn1i$tir. p·r. bu i~c; i hnreketinin (ara larrnda Lula "11111 da yer aId 1g1) onderleri nee 1980 y rl 1ncl<l k uru 1111 u~tur. i>'i'"n in kurU1U$ lll1LI 1983 y iJ1ncJa 6rgiitsel olarak c lbet tc bag 11n s1z olrnak la birl ikte siya~a l bak11ndan Pl ' il c el elc yOrliycn 1-01n I$<; ii er Konfedcrasyonu 'nun ( Cu1· -· Centra l l Jnica do~ Traba!hadores) kuru l u~u izlen1i$tir. l'l. sadecc sosyal bile$i1ni bak11111ndan degil. daha ba~lang1\ tan itibarcn ideolojik politik

yoneli$i bak11111ndan da bir i$c;:i panisi k<lrakteri ta~1n11$t1r. Partinin ilk donen1indeki en yayg1n ~loganlar1ndan biri .. patron::.uz parti ..dir. Aynca ··Oreriyorsak yonetebiliriz.. , '' 1$<;:iler. i$c;ilcre oy verin", "Oyun P'J''yc, gerisi burj uvazi .. gibi sloganlar da s1k s1k kulJanrlir.5 • Ne var ki . PT ke li1neni11 en an anla1111nda bir i$t;:i s1111fi parti si olinak la birlikte, korporatist (yani kendini dar s1111f c;1karlanyla s 1111rla1n1~ ) bir parri de oln1a1n1$t1r.

Ba$lang1c;tan iti ba ren i$c;i s1n1f1n111 1niittcfiki olab ilccck <;C$it li toplumsal s1n1f vc katn1anlara da uza nn11$, onlar1n kurtulu$unu da politikas1n1n ayr1lrn az bir parc;as1 haline gctir1ni $tir. Bunlar aras1nda en 6nc1nlisi elbettc Orcz.il ya' n1n dev yoksul ve topraks1z koylli kitlcsidir. Brezilya'da (farkl1 kaynakla r farkl 1 raka1n lar da verse6) on 1nilyonlarca topraksrz 1-..o y lii vard1r. Ostelik, 1964- 1989 aras1nda ba$ta olan askeri yoneti rn. ihracata donlik t<ln1n1 artt1rabilmek ir;:in Amazonian uluslararas1 ~ irketle rin ve Brezi lya tekelci ser111ayesinin yagn1as1na a<;:n11~. bu da berabcrinde (yag1nur ormanlann1n tahribinin yan 1 s1ra) koylUIUf:lin 1ni.ilks li z le~1nen inin h1zla11 1nas1n1 getirn1i$l ir. Bu geli$1ne, ayn1 zan1anda. kapitalist s1ndla yoksul koylUllik aras1nda c.> IU111Une bir 1nUcadclcyi ba~ l atn11$ltr. 1984 'te kurulan !v1ST (Topraks1z Koyli.iler Hareketi), s1k s1k toprak i~gallcrine ba~vuran bir eylcn1 t;:iLgisi ir;:indc toprak dag1un11n1 zorlan11~. gclcnekscl

-68-

f ~9 i ft1iicatlelesi

Ocak - ,';ubat # 1 ()

.. ">

'"" ....

............. ',.

•

" ',. ..

vc rnodcrn toprak sah iplcri isc 1985'te UDR (K1rsal De1nok ratik Birlik) adli orgiitte birle:;erek silah l1 c;ete lerin devletin gUvenlik gii~ ­ leriylc cl c lc giri~tigi sald1r1. i!?kencc. kac.1nna . kaybet1nc ve cinayctlerle bu 1nt.icadc leyc kar$ il tk vern1eye yonel1ni~tir. Sadece Para eyaletinde son 30 yll i<;inde 700 topraks1z ya da yoksul koylli oldOrUlmii$1Ur (U1eeklJ' Ne1vs ll1Jda1e. No. 695, 25 May1s 2003). i$te PT Brezilya ' 11111 bu kanayan yaras1 konu sunda sag sol bliclin bu1juv8 partilerindcn farkl 1 b ir tav1r al n11!? vc rad ikal b ir toprak refonnuyla topraks1z koylU leri toprakland1nnay1 prog ra1n1 na yaz1n1$ltr. Zaten, aynen CUT gibi . MST de btiylik olc;lide PT . nin so Ida yaratt1g1 rlizgar i s;inde oiU!?ITill!? ve daima Pl' i le c l ele y li rU 111 ii!?ti.i r.

• p·r sadece s1111f te1nelli hareketlere degil, Brezilya'n1n e1nperyal iz1nc bag1111l1. zalin1 kapitalist dlizeni i le kar$1 kar~1ya gelen butUn hareketlere el i ni uzatn11~ bir partidir.

Ornegin, 1nilyonlan.:a toµ raks1z kbylOyO ve kent yoksulunu l<. t111ulu~ ·rcolojisi' te1ncl indc ·'l<atolik taban top lulu klari"nda hareketc gec.i ren k ili se unsurlan . topraks1z ki:iyliilcr harck ctinin kcntsel benzeri olan cvsizlcr harcketi (MTS'r), baraj yap11n1ndan za rar gorenlerin hareke!i (MAJ1). topraklan ve kendilerinc ozgli havat tar:dan sa ld1n al11nda ' olan /\1neri ka ycrlil eri (k1zilderili ler). Brezilya nOfusu i<;:indc (inc1nli bir yer !utan siyahiler. kad 1n ve <;cvre hareketleri vb. P"l'' nin siyasi ya k la~11n1 i<;inde ayncal1k l1 ycr bulan g ruplar olrnu!?ttir. Bir bak11na, PT sadece ger<;ek bir i$~ i s1n1 f1 partisi degi ld ir. ,\yn1 za1nanda. i$S:i s1n1f1 ile 1nlittefiklcri aras1nda bir iktidar bloku olu;;;turn1aya dogru y<inelen bir part id ir. l(endi 1nlicadcleciligi ile s(°Jl·ekli k1p1rdayan bir toplu1nun ca11lil 1g 1 aras1nda organik bir ili ~l-;i kunnay 1 ba~ann1~t1r.

• f3un u 1nii1nkiin k tlan ise. Pl''n i n uzun ~·

sure p ro letarya n1n s1n1f bag1n1s1zltg1ndan en ufak bir odiin vcrmerncsi o l 1n t1$l llr. 13u, Brczilya so!u a<;:1s 1ndan iki bak1mdan tan1 b ir y eniliktir. Birincisi. Bre7.ilya solunun tarihi n..:. i$S:i s1n1f1n1 korporatist yonte1n lerle bu1:juva devletine bag1n1l1 hale getiren popli list bu~juva partiler \IC sendikal onclcrlikler da1ngas1n1 vurmt1$lllr. 1930'1u yil larda Vargas diktatorlligC1 alt1nda iktidara gelen popU lizn1, ll. Donya Sava$1 sonras1nda da, 1964 'e kadar sc<;irn lcrlc gcldigi i kti dar arac rl1 g1yla Brezilya ·y1 y<:>ne!1ni$lir. Bunun sendikal ala nd aki ka r~ il 1g1. sendikalan bUtUniiyle devletc bag 1n1l1 k1 la11 bir dizi ,vasal/ kururnsal diizcnle1nedir. K6keni Vargas'a dayanan bu dUzcnlen1cdc, her i~c;idcn devlet taraf1ndan kesilen " sendikal katk1''. daha sonra sendikala r aras1nda vi ne devlet ' 1araf1ndan bo1D$tiir\.illnektc, boylecc sendikalar ekono1nik bak11ndan blitOnUyle devlete bag11nl1 ha le gctiril!ncktedi r. Bu tlir sendikac1 lan n ba$1ndaki yonetici lcre, 8rczilya siyasi tcr1n i nolojisi nde pelegos adr verilirdi: ke li n1eni11 diiz anla111 1 at1n sen1er in i n altrna, sUrtOnn1c sonucunda s1111 yara olinas1n cliye konulan dcri parc.as1 idi . Yani send ika b lirokrat1n1 n gi)rcvi binici i le at aras1nda sUr!ii$tne <;1kn1 as1111 engclle1nekti 1 ilk kez Lula ve onun ku$ag111dak i n1iicadeleci send ik acilar. j)e/egos kategorisinin d1!?1na ta~acak ve u111e111icos (sahici se11dikacilar) sitat1n 1 hak edecektir.

• ikincisi. Brezi lya'n1n IVJarksist so lu a\: 1s1 ndan da PT s1n1f1n politik ve idcoloj ik bag1ms 1zla$1nas 1nda dev bir a dnn1 tcmsi ! cdiyo r d u . Stalin ist ko1nUn i st pa rl isi PC~B .

1935'de l(o111i11tern'i n "U<;i.inc li [ ) ti11en1" polil ikalan na paralcl o larak bi r darbc ile iktidara oeltnevc 1'alis1p veniJ t:i..... o ive t1i!:rad1ktan sonra. !:" .. 'f °'I .,, blltlin tarih i boyunca, Stal iniz1ni11 Mcn~cvik karakterdcki a~an1a l 1 clevrin1 stracej isi dogru ltusunda. Brezi lya burj uvazisi nin Ii b<.:ral/ ilerici ka nad1n 1n destek len1nesin i politikas1n 1n ~a~-

-69-

Ocuk -

j\·(·i ' 1vliictulele'ii .

1na1. "i 1.gi'>i ha Ii nc gcll rn11 ~1 1. Uu : Oi'den.

J 950-6-1 ar<1s1 biitiin popiilis1 hi'lki'1 1netlcri. askcri dil-.tatorliik d(1nc1nindc ( 1964-1989) ise rej in1in sad1k 1nuhalefct ola rak tayin ettigi M l)8 vc onun clevan1 1 olan PiVlDB"yi dcstekle1ni~ti. K1sacas1. bir .. ko1niinisf· partisi, Sovyet bi.irokrasisinin ylin lendi nnesi altrnda. ncredeyse yar1111 yii7.yil boyunca kend i iilkcsinin burjuva partilcrini destekliyordu!

1rr. ilk do11en1indc. Brezi lya sosyalist soluna tarihscl olarak da1ngas1n1 vunnu~ bu lanetli !!Clenektcn bir 1-.opu~u 1c1nsil eder.~ - • U luslararas1 sol a<; 1s1ndan PT'n in one1ni her ~e) den once bi.iti.in bunlann sosyaliz1nin bir )Cnilgi vc kriz done1ni11dc gerc;:ekl e~ i yo r oli11as 1d1r. 13u bak11nda11 p·r ·nin kurulu;; siin:c.:i i le ayn1 ana den!.. gl:'lcn iki olay1 hat1rla1nakta yarar var. 1979-8 l ayn1 1an1anda 11co-liberali 1.111in Uritanya·da ·1-hatcher ve 1\ 11D"Je R,·auan i lc taarruza gcc;tigi do11cn1dir.

Son c;eyrck yli1.yil111 son rnuzaffcr devri1ni de (daha sonra 1990.da c;:c>kecck olan) N ikar:>._._gua·daJ.:i Sandi nista dL·vrin1id ir. i~1e 11eo-libcraliz1ni11 ~ iikseldigi. hi\:bir de\ ri1nin zafere u la~ 1nnd 1g1. lisle Ii k Ck i 111 dcvri 111ini11 i.iriinl'l i~~·i clcvlctlerini n bircr bircr yoktiif;i'I bu d('ine111de Bre1.ilya·da l"l.. nin (1rgi.itlc111nesi (bi rka<; ba ~ ka i:;tis11a ile bi rli ktc) biitl'!niiyle goz ka1na~11nc1d1r. K 1saca so: lenccck olursa. post1nodern ideolojinin s1111f politikas1n1n ·ona erdiQin i. ki1nlik politikasr do11en1 inin nydd 1g1n1 ilf111 ettigi bi r doncrnde l"f en ufak bir 1nahcubi\'et !.!OS\cnnedcn kendine i ~t; i rartisi di) en . bir part i olarak biiyi.ik bir 011c1n t a~ryordu.

• Niha\.ct p·r sl1sva lis1 solda onlnrca ' ' yild rr sOregiden rnonolitik talinist parti gc lencgi nden (dcv ri111ci Ma rks i ~ t parti ve (irgiitler d1~111da) kopan ill-. ornck o linu~tur.

Baz1 ii11e1nli s111 1rlan ol_,a da. r·r i<; tart1~111ay1 bir klil !i'rr haline gcr in ni~ olan. parti ic;i platfonnlann tiizi'lkscl l!Ovencelerc kavu~turuln1 u~ o lclu Qu. de1nokratik hir parti rnodelini .

13olscv ik l'artisi .ni n blirokrat l a ~ 1 nas 1 nda11 bu • 'ana ilk 1-.cz bir kit le parrisi ndc uyg11la1111511r.

• f3u sayedcdir ki . pnrtidc en ba~111dan it ibaren i~<'i ,y harckctinin ()ndcrlerinin •vanr srra. askeri diktatorliik siras111d:1 J.: 1!:>a bi r gerilla dcncyi n1 i ya5ayarak yenilgiyc ugrayan t>ski Castrocular. c,:c)itli cgili111dc aycl1nlar. ba~ta 13 irSck scksi~

-

~

.

~·

-

.~ahat #

I0

'ahucl !Vlorcno ' nun taraftarlan ( l l'r) vc La111bcrt'in taraliarlan olrnak iizcre dcvri111ci Marksist gruplar \ ' C bir dizi ba;;ka sol grup da ,ver a l abil1ni~tir.'J i~te iktidan11111 ilk yil rnda s1111111 esk i prograrn vc vaadlerinc <;e\ ircn parti, boy le bir par-

)'Ollll. .

tid ir.

PT iktidar1n1n ilk y1ll: "Genetik olarak degi~iklige ugram1~ Lula" 13u yaz1n1n argl'ln1anlarrn1n sagtarn olabi lrncsi i i;i n. once l i kle bi r soruyu yan 1t ta111a1n 1z gerckiyor. P' r gcn;ekten iktidarda old ugu bir yil ic;;indc en1peryal izn1lc vc Rrczilya burjuvazisiyle uy un1lu, dlizcnlc blitiinlc~1ne}e Jogru ilt.:rleycn bir politika iLle1ni ~ n1idi r'> l3u sorunun ccvabr ikirc.:iksiz bir ..evet ..tir.

PT iktidan11111 bir ) 1l11k pcrfonnans1111 dcgerlcndircbilrnek i<;:in (incc k1saca partin in uzun 111uhalefet y1ll<1nnda kitle lcrc nasII bir prograrn vaad ctrni~ olduguna dcgi111ncn1iz ya rarl1 olur. Bir iirnek olarak partinin 1987 1nda dlizcn lencn Bc~i nci LJlusal I< onfcrans1'11da kabul editen bclgedeki politikalan 01etleycl i 1n: toprak. vcrgi ve id arc refonn larr: if\~ r ile ba<•larin bi'ltCrnO\'le kesilinesi: cir~ bor<; ::> konusunda 1noratOr) u1n: sennaye kac;1 ~111 1 denet i1n alt1na alabiln1ck i~·in tedbirler: dcvletin sosyal progra1nlara yat1r11n yap111as1; karnu ta$11nac1lig1 ilc birliktc ila~ vc <;iniento sanayilerinin ve 1inans scktoriinUn ka1nula~t1nlin a" 1; 40 saatlik i~ haftns1: askcri cliktati)rliik taraf1ndan ba$1atrlan niiklccr progra1n1n g()1den gc<,:i rilinesi.1° 1989 ba$kan lrk se\i 1ni platfonnu isc $11 vaadleri ic;eriyordu : d1$ borcun faiz odenielerinin dcrhal durdurulrnas1. d1~ horcun bl'iti.iniin(in g(izden gcc; iril1ncsi vc 111c ~r u olinayan bollin1i.inU11 (5den1ne111esi; gcni5 devlet sekH.1rliniin 01cllc$tiriln1t>si11c son vcril111csi. bu sektiir(in "den1okratiklc$tiriln1csi": enllas' nnla radikal bir 111i'1cadclc: iktidan n ilk yrl1 i<,:indc asgari iicrctin iki 1-.auna \1kanlinas1 : toprak:-.11 koy ll'!lerin yaranna gcni~ kapsa1nl1 bir topral-. rcfon11u: sil ahll 1-.uvvetlcrin !l.i.iCiinlin kesin bii,:i111de k1s1tlann1as1: dr~ politikada 1\BD.vle arava n1c:satc konulrnasr. 11 • • $i1ndi bunlan hie; akrlclan i;-1karn1acla n. Lu la

yil

J

-

. 70-

I

I

!

I I

.

O c:ak - .)'uhat # I II

f !j<;i Jltliicrulelesi

•

I I

I

•

ha Ide. yil rn yar1:=;111a kada r realharcanan para I 1nilvar , den ibarettir. Nco- li bcraliz1ne baglilrk, 111akro-cko110n1ik istikrar alan 1 ile s1111rl1 j degildi r. if'v1F'ye l\1art 1 2003 'te verilen niyct n1ck1ubu. federal ka1nu bank.1lann111 6zelle~tiriln1esi vc \ lcrkez Bankasi· n1n bag11ns1/l 1g1 gibi ya p1sa l uyun1 tcdbirleri de ic;:errnekteyd i. 12 Bu politika iMF vc u l u~­ lararas 1n1a l i c,:evrclcrin l!l'lvcnini k.azan1n1:;;t1r. Tl'lrkiyc"nin gayet iyi tan1d1g1 iMI· icra direktor yard11nc1s1 i\nnc Krueger. ba~kcnt Bra~ilia"y:i yar11g1 zi_ varcllc: ekonon1i alan111daki "ba~an1i·· politikalan dolay1S1) la Lula·) 1 kutla1n 1~t1r..A 80 I ln1inc Bakan1 John Sno\v bu ekonon1 i pol ir i kalan n 111 k~ndisini \Ok clk ilt:d ig ini ve cesaretlc11clirdi£,in1 ac;:1kla1n1~t1r. Lu la"n 1n sec;i11ncsinclen 611cc uluslararas1 sennaye ve Brezi lya bur:i uva1.i si gelccckten bliyiik kayg1 duyn1akta oldugundan. Ocak 2002 'den se<,:i1n Iere kadar real degcri11i11 o,o 41 'ini yilinni~, Brczilya'n111 ana bor<ia endeksi 13ovcspa ise dolar cinsindcn iii<;Cddiigiindc 0 o 42 geri lem i$1i. A inn Lu In· n111 i~tidara gcldigi Ocak 2003"ten ayn1 ) il1n 1 e111111uzun~1 kadar real % 22. Bovespa isc 0.10 37 yiikse l1ni$lir. Lula yonetin1 inin ser111aycyc ne den li guvcn vern1i~ oldugunun a¢1k bir gosterges idi r bu.1 » • P'r ik1idan 11 1n i$c;: i s1 111 fina il i~kin rolitikas1n1n nco-libera l karakteri. en \1plak olan1k (13aba vc oteki Lie;: kongrc i.iyesinin rartiden ntil1nalanna yol a((an) kan1u c;:al 1 ~ 1111 . lann1n e1ncklilik haklarin1n k1s1tlann1a~1 ol1nu~tur. 11ilindigi gibi. i~<,:i s1n1 fin1n . ozcllikle de kan1u y'1li$an lann 1n e1ncklilik bak1111111dan elde ettik lcri kazan11n lara taa1TL11.. 'l' Orki, . . ye 11111 ya111 s1ra. Fransa, ltalya gibi bir di1.i Olkede nco-libcral po li tikalar1n en biivlik 1niicadelclerc yol ai;:an boyutlanndan biriuir. p·r. ka111u \al1~a1 1 iari n1n e111eklilik haklar1111n lll'panla111na<,1na 8 yd boyunca kar~1 c;: 1kt1kta11 sonra. <:111eklilik 111aa$lann1 dii$i.iren ve c1ncklilik )a~llll 53'1cn 60"a vikaran bir paketi kon-

·-

iJ..1idann111 ilk )'Iii bO)llllCa ll)!:;Ulanan r0JitiJ..alara gii/ atabiliriz.

• Ekono1ni poli1ikalarr konusund<J. Lula kcndindcn onccki }tincti1ni11 rolitikas1n1 oldugu gibi izlcycrck. ii'VI i: rc9ctclcri dogrultu ~ unda bir yoncli~ belirlc111i~tir. Lula bu alanda niyerini clnha iktidara gelin czclcn once.

1-la7ir<111 2002'de ·_·J3rc1.ilya l-lalk 111a Mektup'' ba$11kl1 belgedc. IMF'yc vcrilcn taahhii!lere uyal:ag1n1 a\1klayarak orta)a koyrnu~tu.

Ard1 ndan. ;>, Jcrkez Bankasi ~uvcrntirlli••li icin "' . rlcctBoston bankas1n1n gcncl 1ni"ldiirli 1lc:nriquc ~leirellcs·i sec:;1ni:;;tir.. Yani Luln Brc/ilya halk1n1n kaderini ulu<:lararas1 111nli scrn1aycnin bir lcn1silcisinc c11i<1nct ct111i~ oluyordu. Lula d<ine1ni11clc i1le11cn cko1101ni poli1ikas1111n tcn1el an1ac; l<1n. biit<,:c <H; 1g1111 k1sn1ak. cko11on1 ini n iy vc ch~ bon;:lan ode1ne kapasircsini ar!t1rn1ak vc ii lkeyc yaba11c1 scrn1ayc \ckebilecck bir orta111 olu~1urrnak ol1nu~1ur. Bu a111ac;la. Lulll ) ii11c1in1i iktidara gelir gel1nc1. ()cak 'c ';>ubat a) larinda ald1Q1 c511len1lcrlc 1:1iz oranlann1 ::.on d(inL·1n Brc7il,~a cknnon1i'>indeki en yl'ii--sck diizc' i olan .o/o 26 '11111 li1erinc yiikscl11ni$tir Y(iksek l~1i1 oranlarr ckono1nide ciddi bir rcscsyo11 (dnraln1a) lclllikcsini bcslcn1ckied ir. f{(itc;:c ac;-1g1n 1 s1111rl a111n a1nac1yla kan111 harcanialari11da gcn;ekil·~tirilcn k1~1ntilarrn ylikllnii 1oplu111sal harea111a lllr list l en n1 i~t i r: hlik i.i111c1 ba~lang 11;ta yol. okul. sagl1k kliniklcri 'b. in.-a1;1 ii;in 2003 ~ 1linda 14 1nihnr rca! han:a11a(·aQ1n1 a1·1f-ladi<•i 't 0 p

....

-71-

.

J~·ri

Oc{lk - ~'ubat # 10

M iicade/esi

greden gcc,:inni;;tir. Ge lcneksel olilrak PT yan11:>1 o!an ka1nu i;:a l1$anla11 . l "e1n1nuz ay1nda bu sozde refonna kar$1 do11 gUnlUk bir grev yap1111;;. /\gustos ay1ndaki ilk oy la1na s1ras1nda ise ba;;ke111 Brasilia'da 25 bin ka1nu i;:al1$an1 yi'lri'ln1(i$tlir. Bu y lirliy li$ s1ras1ncla Lula ·ya ,v{i11clik olarak s1k s1k "hain! " vc "donek'" sloganlan at il1n1$t1 r ( l·Veek!t · 1Ve,vs U11date. No. 702. 13 ·1cn11nu1. 2003 vc No. 706. I 0 .Agustos 2003) . l3ir ba;;ka ironi de $Udu r: P'f"nin c1nekli lik pakcti . 1neclistcn ancak kendinden cinceki 8 yd boyunca yoneti1nde olan PDSB ( f~ re1.i Iya Sos yaI Oe1nokrat Partisi) ve 19641989 aras1ndak i askeri yonetin1in res1n i partisinin ii;:indcn gclcn lcri11 kunnu$ o ldugL<, saf!_1n ana partisi vc PT'n in eski can dl'1$1nan1 PFL (Liberal Cephe f>artisi) oylany la <;oguni ug u bu ltn U$1 ur. (.Jornal clo BrosiI. I 2 .i.\ ra !tk

2003).

• B rczi Iva· n111 en bliy• (ik sorunu olan • 1opraks1z ki)ylCtllik i<,: in de L ula iktidart daha on eek i r·r vaad leri ni 11 neredcysc tcrsi ni yapllll$!1 r. Yukanda an latild1g1 gibi . toprak sorunu Brczilya 'n1n kanayan bir yaras1d1r. 0 kadar ki. askc ri rcj i1ni11 son hiikti1netleri de dahil l~n.'7.ilya'da t:6stennc lik dtii'.eyde toprak dag11111ayan hi'ikli1net yok tur. (.:eyrek yl'lzy ti boyunca rad ik al bir toprak refonnu vaad eden 1rr de ikt idflrtl1 111 ilk •vtl1nda kenclinden oncekilerdcn hii;: fark1 oltnayan gostcnnelik bir toprak refor111 u ile yetinn1i$tir. 1-laltali k ('uros Arnigos dergisinin ( 10 .A. rnl1k 2003) yapt1g1 bir halk oyla1nas1na cevap verenlerin % 65'i Lula ' n1n toprak ret(Jnnunu " hayal k1nkl1g1 yarat1yor' · ('1o 40) vcya .. yava$ ( 0/o 25) o larak ni1elen1 i$ti r. [)cneklerin ii<;tc bi ri " 1nli1nkiin olan h1zda yap1 l1yor" dc111 i ~ke n . sadc:ce o/o 2 " h1 i'.lt" te;;hisini koyabil1n i$tir 1 Ou nun yan1 s1ra Lula iktidannda lv1ST ('1velerin in iizeri ndeki • baskdar dcva111 ct 1n ek te. birc;ok topraks 17.. kciyl ii ci nayctlcrc kurban gi11ncktedir. L ula

k ov, Iii

tepk i veren orgiitlerden biri oltnU$tUr. M ay 1s ay1 sonunda Ms-r onder!eri ·'sabn1n1z1n s1n1 n na ula~t1k'' a<;1kla1nas1yaparak i~gal ey le1nlerini yeniden ylikselt1neye ba$la1n1~t 1 r (Weekly 1\le11·s Update. No. 695. 25 May1s 2003).

• Lula ik tidan <,:evrc konusunda da P1'' nin daha oncek i pol itik progran11111 blihintiy le ayaklar alt111a aln11$t1r. Her ~eyde n once . l unazon havzas1 konusunda onnans1zla~ttrmay1 sUrdlirecek tlirden ' ·buyiik projeler'' pol iti kas1 siirdi.iriiln1ektedir (le A4onde, 16-1 7 Kas11n 2003; 1Ve1I' York Ti1nes. 2 1 l<as11n 2003). Aynca gayri insani ko~u ll ard a alt1 n ara1na faaliyetleri de ayncn deva1n ct1nektedi r.

Bu yoneli~in en bc lirgin ornegi kuzeydck i Rorain1a eyaletinde ya;;an1n1$ttr. Burada yag1nan1n durdurul1nas1na kar~ 1 o lan eyalet valisi Portela. PT' ye ge91n i$1 i r Yayg1n soylcntiye gore. va linin PT'ye ge<;i$ini n nedeni. eya let toprak Ian n 1n yan s1ndan fazla s1n1 yag1naya kapatan kararna1nenin i1nzala11111as1111 engellen1ekti r. Niteki1n . kararna1ne uzun sliredir haz1r ol1nas1na ragn1cn l .u la i1n zas1111 a11na1n1~t1 r. ( J!Veek!y Ne1vs U1>clute, No. 697. 8 l laziran 2003). Ote yandan . sei;:irn kan1panyas1nda Lula ai;;1k9a genet i k olarak degi$ti ri I 111 i ~ organiz1nalan n i.iretin1ine izin vcnneyecegini ilan ettigi halde. Eylii l vc A ral1k aylannda iki a~a1nada. Ri o Grande do Sul eyaletinde genet ik olarak dcg i ~t iril n1i~ soyan111 Orct i111 vc ihrac1na izin vcren iki kar(l rnan1e i 1nzal(ln1n 1 $t1r.1~ • Lula yone1i 1nini11 d1!? poli1ikas1 da partinin progran11ndan tii1niiy le farkl1 d1r. Lula Ocak ay 1nda daha ba~a gei;:e r gei;:1nez.

Davos'ta ki Diinva Ckono1nik Forun1u'na kat1I• 1nay 1 kend inc yed irebilini$tir. Bu. D(lvos'a altcrnatif olarak d li$iinl'tlt nl'i~ o lan f)iinya

-72-

•

1$i;:i Miicatlele.\·i

Ocak - .5uhot # I() Sosyal Forurn u'nun ardrndaki en bliylik poli tik gli<; olan P1' i1,:in acrk l1 bir 111nnzarad1r.

Unutulrnas1n. D F ilk i.i<; yrl, PT'nin iktidarda oldugu Rio (jrnndc do Sul e) alctinin ba~kenti olan ( ve beledi) e ba.;.kan1 ) ine f> I· den olan) Porto A lcgre'de toplann1 1 ~t1. ABO ilc il i~kiler gayet s1cak trr. I~us h . E::yliil ay1nda Lula'y1 8 eyaz Saray'da dostane bir bi~in1clc kabul c11nckle kalinan11~ . Aralik ortas1nda telefon ederek bir ) ill rJ... iJ...tidan s1rasrnda gosterdigi ba:;,an) 11cbrik. ctn1i:;,1ir! Brezilya. her nc kadar lrak sava~rna kar::.1 1,:1kn11~ olsa da. Lula, Saddan1 ' 111 yakalann1as1 ndan sonra . cski bir devlel ba~ kan1 n r n gordogu 1nuarncl..:yi ac,:1k<;a k1nayan Vatikan kadar bir tepk i bile gostererne1n i ~Chirac· 1ar, Schroder" lcr gi bi Sadda1n'1n ,\akalan1nas1n1n lrak'a dcmokrasi ve istikrar gctinncsini dile1ni~tir (Jornal do Brusil, I 5 Arnlrk 2003) . Alcantara fUze i.isslinl'1n .A BD' ni11 cn1rine lahs is cdil 1n1::si ii;:in pazarl1 klar si.irdUrl'il rnekted ir. Lula y611etin1i, dcvri1n in ylikselinek le old ugu Latin ;\ 1neri ka k1tas1ndak i en A rnerik.anc1 ve en gcrici yonctin1lerde11 biri olan K olombiya ile " teroriz1ne ve uyu$turucu ka1,:ak~il1g 1n a .. kar$t askeri i $bi rl igi an la$1nas1 i 1nzalan11$ll r. Yan i. geri Ila harcketlerine kar~1. ABD vc Kolornbiya yoneti111i ilc i ~b irli g i yap1nayr taahhOt ct1n i$t ir.

Blitiin Latin r\rncrika solu i\in anti-c1nperyali~t. an1i-globalis1 1nlicadelenin turnu!>ol l-..ag1d1 haline gehni$ olan ;\1ncrika K11alan Serbest ·rica ret Bolgc:> i (1\l.C1\ ya da F'fAA) konusunda. ABD'yc b\itOni.iy le ac; 1k c;ek verrncse de. !1 111111 bir tav1 r sergi len1ckted ir.

13undan do lay 1d 1r ki. kit le harekcti. A LCA konusunda geni$ bir in1za ka1nranyas1 ba$lat1n1 ~ ve 2 1nilyon i1nLa~ 1 yoneti1ne sun1nu$lllr. llu i1nza 111etni. J\ L(';\ konusunda rclerandu1n clli7.enle11n1esi11 i. d1~ borcun (P·r progran11nda i111gi)rOldi'1gi.'1 gihi) resin i bir i ncelc1neye tiibi tutul1nas1111 vc Alcantara Osso konusundaki pla111n terk cdil111csini 1alcp c1n1cktcdir (lli:ck!J· 1\'e11·\· Li>clate. ·o. 711. 1-l Cyllil ~003 ).

Daha 9ok ayn 1111ya girn1ek gcrcksiz. Lu la vc PT yo net i rn in i 11 ~·cy rek yi.i1.y1 11 rk Pan i progran1111a vc 1niicadelcsinc ihanct i ~inclc oldugu 1ar11~1na gotiinnc1.. MSl' ' nin ulusn l koordinasy<'n kurulu Li) c<;i .loao Pedro Stedilc. toprak

refonn u ve <;:evre konulannda csk i vaacl lerine gore 180 derece <;:ark etrnesi iizcrine. Lula 'y 1 " politik bak11ndan genetik o larak degi~ikligc ugra 11hn1~" ~ek Ii ndc n i te lernekten kay1 n1na1n 1s11 r! "' Bu o kadar c;:1plak bir geri;:ekt ir k i. Lula yo11eti1ni kend i sag111da yer alan 1nUttefiklerinclc11 bile bi.iyi.'1k tcpki gonnekted ir. L ula hi.iki.itncti 9 partil ik bir koalisyona yaslan1naktad1r. Bu partiler hi.iki.irncte bakan da vern1i$lerdir. Bunlar aras1nda PT'den 9ok daha diizen yan l1s1 olan bazilan ~i 1n di Lula'n1n politikalarrna tepki gostenn cktcd irler.

C)rncgin. 2003 l May1s 1 Brezilya i$9i s1n1f1n1n kalbi olan Sao Pau lo 'da Pl"' nin etkisindcki CUT'tan sonra en bliyl'lk konfederasyon olan For<;:a Sindical (Send ikal Gi.i~) taraf1ndan di.izenlenrni$tir. CUT Brezilya·n1n en bOyi.ik konfeclerasyonudur: l 990 ·11 y1 !Ian n ortalan11da. CUT'un liye say 1s1 4,5 rnil yon iken. Fori;:a Sindical ' in liye say1s1 850 bi n o larak veril inekted ir. 17 (CUT kendi si 2003 ) il1nda 7.5 n1ilyon liycsi oldugunu iddia et1nektedir. '8) 850 bin i.iycli for<;:a Sindical. I f\1ay1s 'ta I 111 i!yon 200 bin ki$iyi toplan1ay 1 ba$arn11$t1r! Bu konfcclcrasyonun ba$kan1 Perei ra, 9 partilik koa lisyonda yer alan Halk 91 Sosyalist Parti 'ye ( PPS) n1ensu ptur. I tv1ay1s'ta Pereira. niilyonu a~k1 n i$i;:i oni.indc Lula'n1n ekono1ni politikalann1n. kendindcn once 8 yd boyunca ba~kanltk yapm1~ olan Fernando 1-lenriq ue Cardoso · nunki kadar koti.i olclugunu soyleyebil 1ni$ti r. 13una kar$ rl 1k C lJ'r I May1s'ta <,:ok daha kli ~i.i k ve clag1 n1k yi.iriiy ii$1er ve konscrlcr dlizen le1ni$lir! ( H'eek~r ,Ve11 1s U11date. No. 692. 4 May1s 2003 vc No. 699. 22 Hazira'n 2003). Zaten CU'r·un Lula ikticlann1n ilk y11lndaki politikasr 1alcplerin i gc 1nlen1ek oltnu~tur. I liikU 1nctin cnfl a:.yon la rn i.icadclc progra 1n rna dcstek ol n1ak i<,: i 11 CUl' licrct art1$1 talcplcrinde 11 111111 davra 11rn1$trr. ( II 'eek~1 · :\ le11·s Gj){/cue. No. 687, 30 J\~arl 2003 ). Oysa ) eni ac;1klanan raka1nlara gore. Ocretlerin ulusal gel ir ic;:indeki pay1.

J990'daki % 45'den 2002'de % 36'ya dli~ rnli$1lir (1-'o/ha c/e ,)au l)aulo. 10 i\ralr k 2003). Nco- libcral polit ikalarr 11 bu 1ahribat1 kar~1s1nda CUl" un i.i crct talcplerini ge1nlerncsi. Lula iktidann1n kitle orgl'ltlcrindc yarat11g1

-73-

Ocak-Suhat# JO

Sosyalizmi belirsiz bir gelecege erteleyen bir atmosferin partiye hakim olmas1, partinin iktidara gelmesiyle birlikte her tiir yalpalamaya kap1 a~acak bir tehlike yarat1r. sask1nltg1n ac1 bir ornegidir.

Vine PT"nin sag1nda olan PSB (Brezilya Sosyalist Partisi, ki esas olarak dozen ic;:i bir gelcneksel partid ir). Haziran ay 1nda Rio de Juneiro'da "Uyan L ula" 111 itingi diizen leyerek hl"lkli1neti soldan ele$l ir111istir (~Veekly /llews Uf>Clate, No. 699, 22 Hazi ran 2003). 13u partinin scnatorlerinden biri. gcnetik olarak d..:gist i ri hn is soya konusundak i kararna1neden sonra. 9 parti koalisyonunun Senato grup baskan yard11nc1lig1ndan istifa ctn1istir. Vine ayn1 karar11a1neye tepki ol<1rak. eski gerilla, daha sonra Ve$iller Partisi kurucusu olan, a1na parlan1e11toya PT listesinden gircn bir millctvek ili de PT'den sert bir ac;:1klarnayla isti fa et1ni$t ir.

Ania en ac1kl1s1. De 1nokratik i$c;:i Partisi"nin ( PDT) 9 partili koal isyonu terk e1111esidir. PDT. gene! kabule gore populist bir bu1ju'-"a politikac1s1 olan ve Brezilya politikas1n1n den1irba$lanndan biri haline gel1ni$ olan Leonel Brizola ' 11111 partisiclir. Brizola 'n1n koal isyondan aynl111as1 vc bakan lan111 hOklln1etten c;:ek1nesi. Pl ' ic;:in ag1r bir $an1ard 1r. i$in en ac1klis1 da Brizola'n1n bu ka rari n gcrck9esi olarak ··r·r'nin sec; in1 vaadlerini tu1111a1nas1"111 goste nnesi ol 1nu$tur (Jornal do Brosi!. 12 Araltk 2003).

BUH.in bu gel i$1neler. PT"nin uluslararas1 sol ic;inde c;:ok yUksek olan itibanna da darbe vunnaktad1r. Aral 1k ba$1nda. aralannda Noa1n Cho1n sky ile ingiliz filtn y<inct1neni Ken Loach'un da yer ald1g1. dUnyan111 9e$itli DIkclcri nclen I 000 ayd 1n, clort kongre Uyesi ni 11 part idcn i hrac; ed i I 111csi ni engcllen1ek ic;:in bi r i1nza ka1nranyas1 dOzcnle1ni$tir. Bu aycl1n lar. sadece bu ihrac,; karann1n P"l"'nin de1nokratik. c;ogulcu gelenegine ayk1 n olduguna i$aret et1nekle kahn1yor. ayn1 zan1anda dortlerin PT'nin yerle$ik politikalan111 savun111aktan

ba$ka bir kusuru oltnad1g1 na da dikkat c;:ckiyorlardi.19 Bilindigi gibi. bi.Hi.in bu c;:abalara ragn1en, dort kongrc Uycsi 14 Aral1 k'ta partiden ihrac;: eclilmi$1ir. $irndi bu 1000 ayd111 ic;:incle. c;:cyrck yi.izytld1r P1"ye destek verirken en ufaK bir ele$ti ri yon cl t1neyen Iere kend i ken cl i leriylc hesapla$tnak. i$1erin neden bura) a geltni$ oldugunu dUrUstc;e sorgula1nak gorevi di."1$iiyor!

Bugilnku durumun kokleri (1 ): ideolojik ve politik sorunlar Bu yaz1. uzaktan da olsa. bu sorgu la111a konusunda bizi111 Uzerin1ize dl'l~eni yap1nak Uzere yazild1. Lula 'n1n ve PT yoneti1ninin. iktidara gelince n1uhalefetteyken savunduklan her $eyin nercdeyse tersini yap111alann111 ve burjuva dl'lzcniyle ad11n ad11n bi.itiinles1nelerinin gokten d0$er gibi ortaya c;:1kt1g1111 soylen1ek ya da bunu L ula'n111 ki~iliksizl iginc vb. atfe1111ck biitlinliyle bi Ii n1se II i k d1$1 bir davrani!j olur. Eger, ba~ta PT' nin geli $1Hesini i9eride11 ve yak111da11 izleyen Brezilya vc Latin A rnerika Marksistleri olinak l'lzerc. bu bi.iyUk donU$lill yap1sal nedenlerini incelcrnezsck. gelecekte ayn1 sorunlarla ba$ka baglan1larda yeniden ve ycnidcn kar~tla$n1an11z 1nukadder ha le gel ir.

A$ag1da PT'nin sorunlarina ili$kin bi.itiin soylenenler. partinin gerek Brezi lya'da s1111f mUcadelesi, gcrekse uluslararas1 sol ac;:1s1 11dan 1a~1d1g1 one1n hi<;bir zan1an gozden uzak tutu l1naks1z1n oku11mal1d1r. Yan i a1na<;:. cksik ve sorun lu yanlar1n1 sayarak. r ·r·ye sekter tarzda burun k1v1nnak clegildir. 6rnegin. burada yaztlanlar. Brezilyal1 de<rrin1ci l'vlarksistlerin PT"nin i9indc <;al1$arak onu in~a et1neye giris1nelerinin yanlt$ oldugu anla1n1na geln1ez.

Sadece Leni11iz111de11 uzakla~1nan1n yara111g1 $a$k1nlik ile Pl'"nin h1zli geli$111csinden gozlerinin ka11Hl$1nas1 sonucunda bunlan gorc1ne1neleri11in ,va cla g(irn1ezlikten geln1clcrinin ne kadar bOyOk bir hata olduguna cl ikka1 <;ck1nek an lan11 na gel i r.

Pl' 'n in kurulusundan itibarcn ideolojik vc politik dlizeylercle bir dizi sorunu n1cvcu11ur.

Bunlan. uzaktan belirleyebildigin1iz kadanyla.

-74-

~

~

.

I ~·ri M iicadelesi

Ocak - .)uhut # 1{}

h.1saca ~o~ll.! i\1etleyebiliriL. • Parti en ba~tan itibarcn progra111atik hir bclirsi1:li ge 1nahkC11n cd iln1i srir. Lula'11 1n da i9i11de oldugu scnd ikal ondcrlik. cski C'astrocu gruplar \'C a) u111l<1rda11 olu~an \ C .4r1h·u/111;00 I I 3 (k1saca /\rtikiilasyon) ad1~ la bir slire sonra bir parti i<;i platfonn kuran hakirn cgili111. par11n1n prngra1111n1n vc stratcjis inin ta111111lan1nas1ncl<111 uzun siirc bilinc.;li olarak ka91n1n1~t1r. ~0

,\yn1 seh.1ldc. partinin baglilig1n1 ilan cttigi sosya lii'.n1in de. bir kavra1n vc bir progra1natik heeler olarak ivcrigi bi linc.;l i bir bir;in1cle bula111k b1rakil1n1~r 1r. 2 1 Bunun anla1n1 a1,:1kttr: ne Bre7il) a solunun. ne de ulush1rarast hareketin gcy111i~i ilc ideolojik. progra1nat1k. st ratej ik bir h csap l a~1naya ginnc1n i$t ir. 20. yli1y1l 111 so:;yalist hareket ll91s 1ndan ne kadar agrr yenilgiler getirdigi hcsaba katil1rsa, ge91ni~1en ders r;1kanna1nan1n ag1r bir bcdeli olacag1111 anla1nak kolayla~1r. rlcle 1989 Dogu 1\vrupa vc 1991 Sovyetler f3irligi r;oklinli.ilerinden sonra. bu llir bir ) akla~11n vah i1n sonuclara gcbcdir. ' • Bu ~onuc.;lann ilh.i. r·r <;ogunlugu her nc kadar kcndini PCB ve ben1.cri partilerden ay1nnaya i,;al r~sa bile, ony ill ar iizcrinden uluslararas 1 solun neredeysc ortak "'sagduyusu'· hal ine gel en Stal in iz1n in ideoloj i k. prugra111at i k ve ~tratejik onyargilann1n JYr·yc de s1z1nas1d1r. her nc kadcir burjuvaziden orgiitscl ve poli tik hak11ndan bag11ns1zl 1ga bOylik c)11en1 verse clc. hen1en hcn1cn bi.illin Stalinist p<1rt ileri11 ortak laneti olan a~a111acil1k PT i<yinde de ho:- gostenni~tir. Pani ic.;indc bir bolli111 .. halk dc1nokrasisi'. ad1 alt1nda bir a~a1nay1 savunurk en. 1\rti kOlasyon i9inde kanna Ci._0110111 i ;::-oj[) j katcooriler V(l\' OJI) Olarak ku l=:i -· - ::i

r1·

-

r1-.

lan1lin1~t1r. "

SOS\ali1111i belirsiz bir 0=- clcce<"e ertell.!)Cll ~ bir atn1osfcri11 partiye hakin1 olinas1. paninin ih.tidara gc ln1cs iyle birliktc her tlir ye1lpala1naya kap1 ayncak bir tehlike yarattr.

• !311 egilin1, dOnya \:ap1nda solun ideolojik. tl'Orih. \C politik 1111:\·1ilcrindeki a51111na ile birle$tigindc.: tt:hlike bliyii1nii~tlir. l3re1,ilya ' da (ayncn -1T1rkiyc'clc ve btcki Latin A1nerika Lilkclerinde olduilu !.!ibi) askl'ri diktatorlC1k

-

-

alnnda. Gra1nsci · nin suistimal ine dayali bir sivil toplun1culuk (yani sol liberaliz1n) ayd rnlar ara:i 111da h1zla boy vcnni$tir. Ania, <.> rnegin Tiirkiyc ·den fark I1 olarak. burada bliyUk bir ironi v::ird1r. Sol libcralizn1 genelliklc i$<;i s1n1fi harckctinin durgunlugundan beslcnir. Brezilya · da 70'1i yillarda ge li$en so l li bcraliz1n.

1978-70 s1111f 111licadclcsi ylikse li 5inin lirlinU olan PT.nin ivine ayd 1nlar yoluyla girmi$t ir.

Eger partide ki.i<;Un1senn1eyecei... bir ag1rlig1 olan devri1nci i'vlarksistler bu sagc1 tikirlere kar51 ciddi bir n10cadelc verselerd i. bu tikirlcrin parti i9 inde tutun1nas1n1n daha zor olacagr soy lenebi lir. A in a bu yapd1nan1 1$t1r.

Sonunc.la. (iran1sci·nin. aslinda Leninist bir kategori olan ·· hl'.'gc1nonya .. kavran11. i~c.;i s1n1f111 111 dcvrimci olinaya n gel i$111e a$arnalannda toplu1n ic;:inde ideolojik UstiinlUk i9in rnlicadele et1nesi gerektigini savunurkcn. devri n1den vazge<;rncn in. parla111c nte r b ir gc<;i$in ve orta s1n1 tlarla ittifak1n bir arac1 gibi s unulinu ~ vc partinin genel yak l a~ 11n1n1 etkilerni ~tir. PT ic;:indeki ayd1nl ann so l liber<1I dlizen-i1,:i karakteri konusuncla Bir ck seks iyonunun tcn1silcilcrinin bile ku5ku:;u yoktur.2l Bu duru1nun en r;arp1c1 ornegi, partinin onde gelcn bag11ns1z aycl1nlannda11 olan vc bi r ara gcnel sekreterligc getirilen Fr<1ncisco \Veffort · un. 1994 'te PT-yi tcrk edere k Brc7.ilya bu~juvazisinin he1nen hen1cn ta1nan1111111 dcstegini a ltn1 ~ olan ba$kan Fernando Hcnriquc Cardoso · nun sanan na kat i1 1nas1d1r.

Ayd 1nlann bu durun1u11un yan1 s1ra. Latin A111erika'n1n c;:e$itli Lilkelerinde oldugu gibi. cski gcrillacilann Brczilya'da da sivil toplumculugun pe$i nden saga kayd 1g 1 hall rlan 1rsa, ArtikUlasyon send ikac ilann1n na:;ll icleo loji k. teorik. politik etki lcr alt1 ncla geli$tigi daha iyi an la~Jlabi I ir.

• . ol liberaliLn1 ve post-111odcrniz111in bir ba$ka son ucu parti ic;:indc gerr;ck hir sag kanad 111 b illurl a~111as1 oln1L1$IL1 r. Bu kanad1n ideologlan aras1nda, 90' 11 y1llarda bir ara Po110 A lcgre belediye ba~kanl1g1 yapn11$ Tarso Gcnro one1n Ii bir ycr tutar. Genro ckolii.

(PT'nin ..dt~ bon;lar rizerinde 111oratoryun1 .. $ian na kinayc yoluyla) ·'litopyalar lizeri ndc 1noratoryu111.. taler eder. Sosya I iz1n in kri zdc

-75-

i~·ri M iicatlelesi

Ocak - $ uhat # JO

oldugu bir donc111de a1nac; sosyaliz1ne gec;i$ clegil de1nokrasi ohnalid1r. (Burada Stalinist a~an1ac1ilk ile sol liberaliz1nin de1nokratlig1n1n bulu$tugunu gorliyoruz.) Bu. kapi1aliz1nin nesnel c;eli$kilerindcn bag11ns1z bir ahlaki sosyaliz1n anla:r1~1 olarak parti belgelerine dahi s1zar. ~ 1

Genro·nun paniyi biitunuyle eline gec;ir1nen1i~ oldugu ac;1kt1r. /\n1a etkisi yads1na1naz.

Dolays1z bir 6rnek: Genro'nun ba$l1ca ideoloj ik n1Li1tcfiki Jose Ge noino buglin parti ba$kan1d1r ve dortlerin partiden ihrac;: edi l1nesi11de odlinsl.iz bir tav 1r tak1111n1$l lr!

Sol liberali z1nin bir etk isi de part ini n • ekono1n i ala11111daki kafa kan$1kltg1 nda kendini gosterir. Pl' (ayncn ODP'nin hakirn kanad1nda oldugu gibi) neo-liberal taarruz kar$tStnda hicybir za1nan tan1 tutarl1 bir prograta v1r tak1nan1a1n1$ltr.

Ornegin, 1natik ()zeJJe~tirtnC/dCVICt 1nl'tJkiyeti tarlt$1TiaStllda, partinin tavn surckli bir yalpala1na ic;:inde oilllll$1Ur. Bre7i I) a bu~juvazisinin ozelle$tinne taarruzuna kar$t c;1ka11 p1·. dcvle1 1nlilkiyetini Stalinizrnin denC) i1niyle ozde$1e$tirdigi ic;:in tan1 olarak savuna1naL. Dolay1s1yla. progra1n1ncla $LI ozurcO 1av1r ortaya <;:1kar: .. 111$8 etn1ek istcdigi1niz sosyal iz1n. gerc;ek bir ekono111 ik dc1nokrasi ilc n1Un1kli11 olabilir. Bu ekono1nik dc1nokrasi. lircti1n ara9lann1n sosyal 1nCtlkiycti ctraf111da orglitlcn1nelidir. Bu sosyal n1lilkiyct 1oplu1nca den1okratik olarak seyil1ni$ bi9i1n lcr alacakt1r -bireysel, kooperatir. ulusn l vb. gibi- ve asla cl evlet mli lkiyeti ile l< a r 1~ hr 1 lrn a rn a lrd 1 r . " 25 Ayn 1 clogru ltuda. parti ekonon1 istlerinden Pau l Singe r $Un lan yaz1naktad1 r: "Bullin diinyada ·reel sosya lizn1'in deneyin1i. blitlinsel devlet kontrolU vc n1crkezi planlan1an1n Oreti ci glic; lerin ge li$tnesine ve ya$a1n kalitesin in art1nas 1na yo l ac;1nacl1g1n1 gostern1ektedir...

B(iylece. Stalinist hiirokrasinin glinahlan .

Mark:;ist 1nerke1.i planla1na ve devlc1 1nlilkiyeti progra1n111111 uzerine at1ltnak1ad 1r.

Singer i.inlli ··piyasa sosyaliz1ni" 1arafran Alec No,e'un kl:ndisi iilerindeki ctkisini de 1csli1n edi', or)'• ~

Bugiinkii durumun kiikleri (2): orgiitsel sorunlar PT orgUtsel dii7cydc gev$ek bir parli blitlin sorunlann1 bagnnda orolitlen1nesinin 0 ta$1r. Bu sorunlar. partinin ad11n ad11n parlamentarist bir stratejiyc yonehnesi ve blitlin un1udunu se9i1n !ere ba~la1nas1 sonucu nda. oiclerek vahi1n bir hat al 1nt$1lr. 13u gev$ek "'6rglitlenrne tarLllllll yC$illi boyutJnn ve yaratt1g1 sorunlar ktsaca soylc lizctlcncbilir.

• PT. parti hayat1yl'1 zerrcce ilgisi ol 1nayan yOz bin ll!rce Uye ilc doldurulrnu$1Ur. I 980'1i y tl lann ortas 1nda11 itibaren partinin Crye say1s1 n1 650 bin olarak vcrn1ek son derece yayg1n bir uygularna hal in i alrnt$1tr. Partin in durumunu yak1nda11 i111.:c lemeyenler iyin bu elbette ( 170 1nilyo11luk bir Ulkede bile) goz ka1na~t1nc1 bir gel i$tnedi r. Aina bunlari n sadece 50-60 bininin partide gcn;ek ten faal oldugu bilinince table degi$ir. Marksist anlay1$lan c;ok1an crozyona ugrayan bazilan. .. fazla 1nal goz c;1!-.annnz" he ab1yla ··bunun nt' zaran var?" diye soracaklard1r. Bunun en bliylik zaran, part i i9i de1nok rasi lizerinde tahmin edile111eyecek kadar ag1r bir 1ahribat yap1nas1d1r. Bu anlay1$la. her gorl.i$ kongre doneminde kendi satlann1 kabartn1ak ic;in ··bindirilini$ k1talar" kullanacak. bilinc;siz bir slirli gibi oy kullanan bu insanlar. partinin aktif 111 ilitanlan ol111acl1g1 ic;in bUtlinliyle 1na11ipUle edilecektir. Daha sonra da. bugun ya$a ncl 1g1 gibi bi r "ihanet" ortaya c;1kt1g111da bunlann herhangi bi r tepk i vcnncsi bck lenernez. PT liye lerinin bir k1sm1 i<;ill gcc;erli oldugu gibi, bu Uvelcrin kitlc harekctinde faal ol1nalan , dahi, elbette politik bak11nda11 1U1nliyle pasif liyelere gore 1ercih konusu olsa da. duru1nu kurtarmaz. (:link 0 pan i raal iyet leri ne katilrnak. partinin hayat1na kattln1an1n onko~u­ ludur. 13u 1nilitanlar. l-.i1lc harcketi ic;inde faal olsalar bile parti) i yak1ndan 1an1y1p etkile) e1nezler. Dahas1. sadecc bir 3Janda. tek bir roplu1nsal harekct ic;inde veya tek bir bolgecle k1s1ni 9al1$rna yapan vc partinin hayat1n1n d1$tnda kalan n1ilita11111 bilinci rek yanlt olarak geli$ir ve olaylan bir blitlin olaral-. gonne olanag111dan yoksun kal1r. (jstelik. PT.nin ozglil duru1nunda sorun sadcce bu da degildir.

-76-

.

J~·{:i

Ocnk - .511/Jat # IO

'

-

--

M ucatlele.\·i

_,,,

Parti . il k

orgutlenn1cnin. he1n de pa11i i9i de1nokrasinin 1e111el arac1 kabul ediliyordu. 1982 tarihli bir parti belgcsi. ~oy lc diyordu : "Nuc:leo · lar. i~!j:i­ leri k itle harekelleri ne baglayarak partinin a~ag 1dan yukanya de111okratik bi r tarzcla kuruln1as1n1n guvcncesi olacakt1r."2s Bu an lay1~. PT. nin bas it bir parlan1cnter ayg1t oln1ak1a11 kurtuhnas1, devri 1nci i~r;i partilcrinin ko1nite/hlicre tcn1elli orgUtlen n1cs ine benzer bir yol tutn1as1 bak11n 1ndan oneniliydi.

Ba~lang1r;ta. gerr;ekten de cidd iye alinan 1111c/eo'la r. parti parla1nentarist bir r;izgiye dogru dl"l1ncn k1nnca ih1nal ed ild i ve zan1anla felr; oldu. Bi r slire sonra nuc!eo' lar sc9i1n ko1n iteleri ha li ne geld iler.2'> Boylece. part1y1 6rglitlenme ilkcleri bak11n1ndan bir ser;i1n a) g111ndan ay1rabilecek en onen1 Ii yap1 se9irn organ Ian taraf1ndan y ut u l1nu ~ oluyordu. Nitckin1 felt; halindeki 1111c/eo·Jan11, on ser,: in1 donc1ninde aday SC<;i 1ni ir;in yenidcn canland1g1 kaydedil1ni~tir. 10 1980"1i ytllann sonuna gelindigindc. onde ge len bir part i Oyesinin vcrdigi bilgiyc gore, , 650 bin k i ~il ik particle nucleo'lar sadece 10-12 bin 111 i I itan 1 kapsa 111aktad 1r. ·11 • Orgiit<;el gev$ekligin en one1nli gostergelerinden biri aidat sorunuclur. Parti. i.iyelerin gc lirlcri nin en az o/o 1' inin aidat olarak odenccegi ni ongci n n li~ tUr. Gene! olarak sosya list parti lcrin uygulad1g1 oranlar hat1r-

lan1rsa. bu oran1n gUI Unc; olcl ugu ortadad1 r.

Ain a bundan daha vahin1i, PT l\yelerini n genel olarak aidat ode1nen1esidir.32 Ba$1angH;;ta bu konuda da parti daha s1k1 bir anlay1$a sahipti. Orncgin. nucler;"lann ilk ol u$1uruldugu done1nde. bir ko1n itcn in nucleo kabu l edilebiln1esi ic; in belirli bir aidat oden1esi zorunlu bir kurald1. 11 Aina nucleo 'larrn felcine paralel olarak. aidat konusundaki ciddiyet de ortadan kalkt1.

I 985'de yapilan bi r tahn1ine gl'ire. parrinin gelirleri nin U9te ik isi parlan1entolara ser;iln1i$ i.'iyelerinin 1naa~ lanndan kesintilcrden. geri kalan Oc;te birinin bir b6lu1nu de yasal devlet yard11nlarrndan geliyordu.34 l:iu tlir bi r atn1oslcrin . parti ilc Uyes i aras1ndaki bag lann zay ifl1g1n1n bir gosterges i ollnan1n otesinde. her ti.irlli 1naniplilasyona da kapr ar;abilecegi , bi raz deneyi1ni olanlar taraf111dan an la$ilabilir. Nitekim. yukarrda kongrelere get iri ldiginden soz ett igirni z ''bi ndi ri lln i$ k1talar"' 1n aidatlan n1n. kongrede oy kullanabillneleri ic;in. son anda dcgi~ ik platfonnlar tarafrndan odendigi ar;r kc;a ifade ed i I n1ckted i r..15 • Parti. bir kit le partis ini n bUyu k olanaklanna rag1ncn, c;ok k1sa bir istisnai sure d1~1nda gerc;ek bir politik yay1na sahip olrna1n1$l1r. Bunun <;:e$itli sak1ncalan vard1 r.

Bir yandan . belki de en 6nernlis i. parti uyeleri nin. ozel likle tabanda r;ali$an ve teorikpo li tik bi rik i1ni toplurnsal i~bolU1n li ic;indek i yeri dolay1s1yla zay1f kalm1~ olan 1nilitanlann. partinin progra1n1 ve pol itikas1 konusunda berrak bir gorii$e sahip olmas1n1 vc onderlik de1nokrat ik bir tart1$111a ol1naks1z1n bu gor0$1erden sapt 1g1nda ondan hesap sorn1as1n1 olanaks1z hale getirir. Ger<;ekc;i bir degerlendinne. hele hele kitle partilerinde pek az milita111n kongre kararlann1 ayrrntil1 olarak okuyacag 1n1n kabul edillnesini gerektirir.

Demek ki . pa11i bas1n1yonet in1le taban arasrn-

-77-

Ocak - S uhat # I 0

i $(:i Miica<le/esi

alabildigin e a~ 1 k bir partidir. Ba~ka bir ~c kil­ Biiyiiyen her i§~i partisinde, de SO) lendigindc. boylc orgiitlc111ni~ bir pariistelik bu parti dev sendikalara tinin biinyesinde. taban 111 ondcrliginin donckhakim durumdaysa, belediyelerde ligine kar~1 dc1nokratik savun1na n1ekaniz1nalari geli$tinnc olanag1 1nevcut degildir. ba§a geliyorsa, parlamentoya (>yleysc. ~in1d i ·'uygun kO$ullarin" nasil o lu~ ­ temsilciler yolluyorsa, hele hele tuguna bakaltn1. se~imler yoluyla iktidara . lhanetin kaynaklar1 gelmi~se , diizenle biitiinle~me Bugi.in PT hiikD1ncti kapi1alist dlizcnle egilimleri h1zla artar. bliliinle~n1e

cla gerc;ek bir politik a l1 $veri~in 111eka111 olarak i~le\ g6nneliclir. Ote ~ andan. bir 1nerkeLi politik yay 1n1n var oln1a1nas1. parti yi)netin1inde ve sec; in1 Jc gel inen gorevlerde bul unan iiyeleri diger bOriin iiyclere. 1ncrkczde (Sao Paulo 'da) c;al1~an 1nilitan lan da <liger kentlerc ve ta$raya gore bilgilenn1c bak11n1ndan ayrica!1kl1 hale getirir. 11• Bilgilcnn1e C$its izliginin de111okrasiy i haline 00 etireceuj a•·1kl1r . fonnel bir llYl!Ula1na . ...,._ b " Nihayet. partinin 1ncrkc7i bir politik organ1n111 1nevcu1 ol1na1nas1. yeni liyc ve 1nilitanlari11 da kulaktan doln1a ve bulan1k politik re1ncllerde kazanil1nas1 vc parti liyelerinin orta la111a bi1inc inin daha da geri lcn1csi sonucunu clogurur.

• BUtiin bunlara. bir de egiti1n vc kadro yeti~ti r111e konusunda PT'nin son derece kay1ts1z bir tav1r tak1n1nas1 eklcnince. ,, parti taban1n111 partinin yone1in1ini a11Ja111l1 bir de n1okratik kon trol al11nda 1ut1nas1n111 ve yoneti1nin 1nancvralan kar~1s111da hesap sor1nas111111 gii~liik lcri iyicc onaya <;1kar.

Pl" nin orglHsel durUITIL111ll I 980' Jj yillann sonunda parti liyesi bir devri111ci 1arksist $6yle ozetliyor: "PT'de sClrekli olarak i$lcyen sadece yoneti1ndir. yani yonetici kurullard1r. p·r·ni n taban orgiitlenn1cleri ) ok. Yerel taban top Iant ilan ancak . kongrelcre haz1 rlan 1rken yapiln1akrad1r. Bunlar da o kadar bliyiik degildir. Taban orgUrlerinin her hafta ya da her ay yap1 1klan top lantilar fa lan da yok. l)olay 1::;1yla. n1ilitanlar. cger taban toplantilan yap1) orlarsa, o Lan1a11 bu dogrudan dogruya bir hizip taba111n111 top lant1s1d 1r." .H\ Bu ic;ler ac1s1 tablonun sonucu bizi111 i<;in ac;1kt1r: r·r. uygun k o~ u lla r olu ~ tu g und a, tinderligi11 oportiiniz1nc, refor r11iz 111 c ve cliizenlc kayna:;;111aya yoneln1cs inc kapila r1

-

yolunda sagla1n ad11nlarla ilcrliyorsa. bu sadccc Lula ve <(evresindcki bir avuc; insan1n fikirlerinin degi$1nesindcn olrnuyor.

Onderleri n tarihin gid i$at 1nda bir rol oyna111ad 1g1 n1 soy Iem iyoruz. Onderleri n fik irlerini n belirli bir yonde degis111csindc de. dcgi$en fikirlcrin uygu la1naya konul1na f'irsat1 hulabil1nesindc de nesnel gc li$1neleri11 one1nli bir rol oynad1g1n1 soy li.iyoruz. Bu nesncl geli$1neler aras1nda gUn01nUzOn ozgiil ko$ullann111 belirledigi faktorlcr oldugu gibi. herhangi bir kapitalis1 toplt11nda herhangi bir is9i partisi Dzerinde ortaya <;1k1nas1 k a(,:1n1hnaz olan daha evrensel faktorlcr de vard1r. p·r·nin dii7enc clogru kay1nas111da yil lar boyu i9te11 ic;e gelisn1ek1c olan faktorlcri. c>zglilden cvrcnscle dogru s1ra) la elc alal11n.

• Brezilya bak11111ndan en (izglil karakterdc olan faktor. PT'nin 1nayas111da Kurtulus Teoloji~i gibi tan11111 geregi <;el i~ik bir etkcnin bu lun111as1cl1r. Kurtulu~ -reol~jisi vc Katolik taban topluluklan . aslinda gerck Brezilya s1111 f 1nlicadclclcrindc. gereksc PT'nin orgiitlcni~in ­ de ba~lang19ta son dereccdc olu1nlu hir rol oyna1111~t1r. Yoksul VI.' topraks1z ko) liilcr ve/ave/a'lann yoksull an aras111da. PT Katoli k taban topluluklannda ncredeyse ha21r bir 6rgiil len1ne da1nan )akala1111$t1r. 1980.li ydlann ba~111da bu tUr topluluk lann say1s1iilke -;:ap111da ki1nine gore 80 bine. ki1nine gore 100 bine yiikscli yordu. 1" Bu gruplarda ortala1na 40 insa11111 faal olduQu kabul edilirsc. bu 3 ila 4 1nilvon aras1n, da llliicadelcci vc orglitlli insan dc1ncktir.

K1rsal holgelcrcle <;:ogu za1na11 kl.iylU sendikalan (k\.-1 ·r ,.c C()NTAG). Katolik taban topluluklnn ve P'I 'nin liy1:lcri ay111 insanlardan o Iu~uyord u.-w i l~rici rahiplcr. hatta piskopo-;lar. toprak

-78-

-

.

/~·~i

Ocak - .~'uha t # 1() sorununda ncrcdcyse kusursuz hir politik tav1r aliyorlar. ses; i 1n Jerde de r·r·yi as:1 k a<;:1k destekliyorlard1. Ne var ki. Vat ikan bu gidi$ata kar$1 tutun1 tak 1n1nakta gecikn1en1i$tir.

1986'da Vatikan )inni be~ Brezilyal1 din ada1n1111 kilisenin po litik faa liyetleri ve Katolik taban orglHlcn1neleri konusunda kulak <;ek.1nck iizere H.01na ·)a ~ag1nn1~11r. Aynca bir<;ok i lerici piskoposun hareketlerine de s1111 r getirn1 i$ti r. 4 1 btc yandan. Brczilya kiliscsi bir de kar~1 ccphcdcn ate~ alt1nda kalin1~t1r. Biitlin Latin A1nerik<1 'da oldugu gibi Brezilya'da da " evanjelik" olarak anilan Protestan kiliseleri. gayet gcrici bir idcoloj i re1ne lindc son yillarda onen1li bir at1li1n ) ap1n1$lard1r. Bir ka) nag1n verdigi rakan1a gore Brczilya halk1n1n °/o 16 's1 bu k i I iselere k.aydolin u~ durun1clad 1r. 42 Bu. Katolik ki lisesin i dini degerlere daha fazla san ln1ak. daha ruhani bir rol Ostlcn1nek zorunda b1rak 1n1$!1r. Boylecc. Katolik kilisesi ndc 90·11 y1 Ila rda k 1s1n i bi r 1n uha faza karl a$1n adan soz et1nek 1nli1nkiindiir. Bu. Kurtu lu~ Teolojisi ve Katolik taban topluluklan i le i\ i<;e bUyiin1li~ olan PT uzerindc de elbette dizginleyic i bir etk i yaratn11$t1r. L ula. toprak refonnu konusunda buglin siirdOrdligii politikay1 1980'1i ) 11lann 011as1nda sOrdlirUyor olsayd1. n1uhte1nclcn kilisenin 9ok daha bliyiik bir 1nuhalefeti ile kar$1 kar$1ya kalird1. lJluslararas1 planda done1ne ozgii • one1nli fakror. sosyalizn1in krizi. post-1nodcrniz1nin ve sol liberalizn1in idcolojik bak11ncla11 haki1niyetidir. Bu fr1k1orlcr. yukanda bc l irttigirni7 gib i. neo-liberalizn1e prirn veren.

Lula'n1n se~im sonras1 ihaneti mavi giikte ~akan bir ~im~ek degil, y1llar boyu birikmekte olan bir dizi etkenin toplam iiriiniidiir.

Bu fakti:irleri anlamadan, ne bugiin Lula'n1n siyasi ~izgisiyle miicadele edilebilir, ne de gelecekte ba~ka partilerin diizenle biitiinle~mesinin iinii kesilebilir.

Miicruleles i

piyasa ve ozelle$tirn1e konulannda saglan1 bir parti pozisyonunun bel irlenn1esine engel olan. genel olarak uzla~madan yana bir da1nan partide Ba$1ndan itibaren beslemi$tir. 1989-91 s;okli$li. daha <la dolays1z bii;;i111de, sosyaliz1ne ge<;i$ konusunda hem ondcrliklerin. hcn1 de kitlelcrin demoralize ol111as1na yol a!(nl1$t1r.

"Klireselle~n1edcn ba$ka altcrnatif kaltnad1g1'' soylen1inin haki1n hal e geln1i$ oldugu bir atn1osferde. ta ban 1n onderl i kte go rl.i len uzla$ma vc dllzenc yakla$ma egilin1 lerini kcsk in bir ele$tiriye tabi 1uunas1 daha zordur. Pl' i!(inde boylc ele$tiriler yapacak ak 1n1lann da ikna ed ici olinas 1 ba$ka donen1 lere gore daha gU9tOr. Bu elbettc onderlig in 1nanevra alan1n 1 artt 1nnaktad1r.

• BliyOycn her i$<;i partisinde. l.istelik bu parti dev sencl ikalara haki1n duru1ndaysa. belediyelerde ba$a geliyorsa. parla1nentoya te1n si lei ler yoll uyorsa. he le hele scyi1n ler yo 1uy l;.i iktidara gel n1 i$Se. dozen le bi.:it0n le$me eg i I in1leri h1zla artar. Bu nun nedeni, parti is:inde. cllizenin kaynaklanndan beslenen. hayat tarz1 bundan dolay1 pan i taban1ndan gi ttik<;c fark Ii la$an ve bu ayncal 1k lan n1 kaybet1nen1ek i9in once pratigini. sonra da poli tik fikirlerini yuni u$atan say1s1z unsurun ortaya <;1k1nas1d1r. Ostelik, i$in 1an1n11 gercgi. bu insanlar particle sozii c;ok gc<;en, etkili Liyelerd ir. Sendikacilar, bi.lrokratik ayrical1klann1 koru1naya daha yatk1n hale gelirler.

Unutulinarnal1d1r ki. 1nilyonlarca liycye ve dolay1s1yla bl'lylik 1nali kaynaklara sah ip olan CUT art1k yinni ya$1 na gel1n i$li r. Bclcd iye ba$kanlan ve n1ecl is l'lyeleri. duzenin sahipleriyle i$ yaparken <;e$itli olanaklarla kar$1la$ 1rlar. Ostelik. yerel bir sosyalizm ola1nayacag1ndan. bir <,:Ok uygula1nalannda i$<; i ve e1neks:ilerle kar$1 kar~1ya gelrneye. dlizenin rasyonali1esini savunn1aya. boylelikle dlizen i~i teri1nlerle d0$l.inmeyc baslarlar. Bclcdiye ba$kanlann1n vc 1neclis liyelerinin d1$1nda.

PT'nin binlerce 1nilitan1 belediyelerde teknik gorevlerde i$e ginni$1er ve se~ ilmi$1 erle bcnzer bas1nc;lar alt 1nda y 1l lar ge9 irrn i$ lcrclir.

(Bugl.in ise on binlercesi federal hi.iklin1ette gorcv yapn1aktad1r.) Nihayet, eyalet ve n1erkczi devlet parla1nentolarina sec;ilcnlcr. bir yanclan aynca l1 k lann1n. bir yandan cla iktidar

-79-

.

f$(:i M iica<le/esi

Ocak - $11hat # JO

-.......... --

......

---.

•

olman1n tad1n1 ahr ve 1nuhafazaka rla~1naya ba$1arlar. i~te bugi.in PT yonetin1i eski progra1n 1ndan ve vaadlerindcn bi.itlinliyle c;ark cd iyorsa. parti i<;: inde y1llard1r biriken bu 1nuhafazakar egili1nlcrden beslcndigi ic;indir.

Bi r i$c; i parl isi bi.lylidl'lk<;:e ve yerel ya • da 111erkezi dlizeyde iktidara ynk l a~ 11kc;a. ikt idann kokusunu alarak kapag1 buraya atacak say1s1z kariyerist c;1kar. BUilin hayatlann1 o burjuva partisi senin. bu bu1juva partisi beni1n. ylik!>chne pe~indc gec;inni$ ikbal avcilan . son anda partiye ya1nan1r. PT'nin ic;inde boylc c;ok say 1da unsur oldugunu kan1tla111ak ic;in eli 1nizde veri yok ..Aina iki orncgi <;:ok <;:arp1c1 buldugu1nuz ic;in aktannak isti yoruz. Part inin n1illetvek ill erinden biri . .loao 17ontes. I 979-82 done1n i nde. askeri cl i k tali)rl Ugll n has parti si PDS done1ninde onen1li bir dcvlet gorevine getirilin i ~t ir. Daha sonra. PDS'dcn kopan (ve I 985 'de ba$kan olacak olan) Jose Sarney ·in partisi PFL'de yer alir. Ruradan a) nlarak bir ba~ka sag partiye. Liberal Parti"yc ( PL) gec;cr.

Il er iki parti liyeligi dl.)nen1indc de alt dUzey sci;:i 1n ler kazan1r. ihayct 1999' da PT'ye kat1l1 r! (.!ornal do Brasil. 15 1\ral1k 2003). i~in i lginci . .l oao Fontes. ka1nu <;:11 l1sanlann 1n c1ncklil igi konusunda sol bir tnv 1r ald1g1ndan partiden ihra<; edilen d<'irt ki ~ id t:n b i ridir~ /\ caba sol tav1r alan boylc isc. ka1nu c;a ilsanlann1n emeklil ik haklar1111n budann1as1na olun1lu oy kullananlar aras1ndn hangi ikbal avcilan var! ikinci ornek daha da ~arp1c1d1 r. c;i.inkli bir bakanla ilgilidir. l.ula·n1n kurdugu hlikl'11nette Tarim E3akan1 Roberto Rodrigues.

4000 hektarl1k bir soya plantnsyonu (kapitali st <; i fi ligi) olan bir toprak sah ibidir. Ostelik . tnn1nn dnya l1 sanay i alan1ncla kurulu kapitali stler orgiHlinlin de eski baskan 1d1r. Yani sadece bir kapitalist degildir. kapitalist s1 n1fin ~1karlann1 akt i f olarak savunan bir orgOtlin de faal liyesidir:n l1u kadan . Rodrigues .i n toprak refon11u-

--.:

nun sa lyangoz h1z1ndan neden rahats1z ohnad1g1n1 belki de a<;1klayabi lirdi ! 1\ 1na i~in ironisi sudur: Rodrigues. sadece p-r·nin bakan1 degildi r. ay111 Lan1anda BirSek'in Brezilya sel--siyonu osya list De1nokrasi egili111inin de 1nensubudur' l-lat 1rlayacaks1n 1z, r·r ku ru lduguncla ana sloganlarindan biri "patronsuz partil" idi. PT <;oktan patronlu parti hal ine gelini~ durun1da. Patronlan bakan yap1yor.

Onu devri1nci <,:izgiye oturt1nak ic;:in 1nUcadele ctn1esi gcrcken Sos ya I ist De1nokrasi de patronlann11$!

• ' ihayet. belki de en onen1li vc en evrensel faktore geliyoruz. Bu1juvazi. ik i yliz yliclan uzun bir za1nan dili1ninde uluslararas1 planda 1nuazza1n bir dcncy irn kazann11$ oldugu i<;in son derecede incelikli vc kurnaz politikalara sahiptir. Ba$ka her tlirli.i yo lu denedigi halde yenilgiye ugrata1nad1g1. ylikseli$ini durdura1nad1g1 blitlin i$<;:i partilerini giinii gcldiginde kendi satlanna 9cl--1nei.. ic;in Sa) 1s1z inane' raya giri$ir. Bunlar once nab1z yoklan1alanyla vc dene1ne ac;il11nlariyla ba$1ar.

Soz konusu partiden ge len sinyallcr olu1n lu ise, bir ho$g6rLi ve clostluk at1nosferi yaratil1r.

Burjuvazinin kend i ic;inde bir rol biilU$li1nU te1nelindc, bu pa1tiy lc te1nasa gc<;en, hatta onun savunuculugunu i.istlcnen baz1 hu1j uvalar c;1kar ortaya. Tabii bu il i$ki lerin bedcli, partinin progra1n1n1 ad11n ad11n bir evcillc~tinne i~le1nine tiibi tut1nak11r. Sonunda iki taraf ortala1na bir yol lizerinde anla$t1g1nda. burjuvazinin partinin iktidanna bir itiraz1kalina1n1$ olur; bunun kar$il1g1nda part i de bu1:juva dUzen i ne bir tchdit olmaktan 91km1$t1r. i$te L ula 'n 1n duru1nunda i$1er tan1 da b()y le geli51ni$lir. 1994 'ten itibaren bu1juvazinin baz1 kanatlan r ·r·nin baz1 adaylann1 parasa l olarak dcstcl--le1neyc ba$1ar. Bunun ne ti.ir bir etki yaratacag1 a91kt1r. Bu1juvazi PT gibi hcterojen bir particle kendi diizenine tehdit olt1$lt1nnayan adaylan se<;crek d~stckle) ccegine gore. par-

-80-

i~·~·i .M iic:atfel esi

Ocak - ,'iuhat # JO tin in ada~ Ian l'11crindc (para:;a l dcstck kazan1nak i<;i n) 1I1111 I ila~1na yoniinde bi r bas inc;: kurul111u~ olur. Boylece. devri1nci adaylar ale\ hine. dli1cnlc biiti'lnlc!>1ne~ e yatk1n ada) lar lehine neredcysc bir dogal a~ 1kla111a sl!reci i~h.~1nc) c ha~lar. 13u ad11ndan sonra, Rrczilya burjuva1.isinin ha11 kanatlan . ) en.: I ve n1crkezi dli;,L') lcrdc PT')..: cllcrini t1Lat 1naya ba~Ja1n1~­ lard1r. /\1na 200~ y il1 11clc1ki ~on <,ec;in1lcre k<1dar bu1:juva1i11in csas \ i1g.isi l. u1a·y 1 nc paha::,1 11a olursa olsu n iktidardan uLak tu11nak o l 1nu~tur. .A.ncak . Lula'n111 gali biycti ne neredeyse kesin 11.()ziiyle bak ilan snn sec; i1nlcrdc bu1j uva?..inin ~ . . bir bolli1110 Lulu ')«1 clogrudan dcstck venn1$l1r ,\111 <1 bu durup clururkcn ol 1 na1n1 ~t1r. L ula da bu 1juva 1idc11 dc-..tek istecli gin i se<;i1n lcrden {ince Libera l Parti ba~kan 1 vc kend isi bliyi.'tk bir kapitali~t 11la11 Jose ;\ lcnca 1"1 ba:;;kan yarcl1111c1s1 adnyllg111a gct ircrck ortaya koy1nL1$tur. 1\ rt1k i:;;birliginin yollan a<; i11111 ~u r.

K1sac<1s1. Lu la'n111 -;e<;irn so11ras1 ihaneti n1avi !.!.iikte <;akan bir ~i1n~ck dcgi l. yillar boyu birik1nektc olan hir dizi ctkcnin toplan1 lirlinlidlir. 13 u faJ..t()rlcri anla1nadan. ne bugiin Lula ' n111 <.i)a~i \i1gi:>i) le 1nOc:idclc cdilchilir. nc de gclcc1.:ktc ba;-ka partilcrin dliLenle biitiinlcsn1esi nin {inl'1 kL·-..i lcbilir. ~

'

ihanet ka~1 n1lmaz m1yd1? f\~ark s i st

\()ntcrni ::; ind irc1ne1ni:;, olanlar. bir -faktorlcrdcn soz cd ildigindc. ola n

kcz ncsncl bi ten i 11 ka<,: 111 ii n1ai' o ldugu sonucuna u ln$nbi Ii rler. Eger bir parti bulan 1k bir prograrn ve icleolojiv . lc i ~c ba$lad 1ysa . ()rgl'rtlenn1esinde bu k11clar <;:ok kusur han11d 1n yorsa. diizenle blili'rnl c~ r nck bak1111111cla11 bu kadar biiylik bas1nc; lar alt111da ka l1,• or~a vc i<;: inclc ya$ad 1g1 c;ag1n gcncl ka raktcri kar!;)t dcvri1nci i'>C. bu partinin ikticlara ge ldigindc h11rjuvni'i11i11 i ~ lcr ini !.!.iinncsi ka<,:rnil1na/clrr diycccklcrdir. Sil'. bir di?i kar~ 1 laktcirden :.(.i1 edcbilirsini1:: Hrc1il) a 1oplu111u) irn1i ~ ilclrr clunnay:in bir \Olkan gibi 111 licaclelclcrlc ~a I J..alnnn1aJ..1a: Latin /\ 1ncri ka. en az1ncla11 2000 Ekvator \ c 200 I 1\rjantin devri1nlcrinJcn bu~ ana bir di Li l'1 lkcdc (bu ikisinc ilavctcn \ lcnczl'rclla. Kolo1nbi:a. Peru.

Paragua) . Urugt1<1). I10liv;a) biiyi.ik ve ba$<1nli k itlc 1ni'lcadclclcri. hatta yiikselcn dcvrirnci ka bari $la rh1 dol u bi r cllinc111 ya5i11nak ta; dtinya

.

~

Genel ve iizgiil bir dizi faktor, ister devrimci olsun, ister olmas1n, biitiin i~~i partilerini diizenin bir par~as1 yapma yoniinde etkiler icra eder.

Leninist parti anlay1~1n1n varl1k nedeni, tam da bu faktorlerle miicadele etmek iizere tedbir almakt1r. c;:ap111cla gcricilik cl1ine1ni 1900 Seattle ey lc1ni 11den itibaren yerin i hc111 uluslararas 1ala ndn (klireselle$n1e kar:;;11 1 harekct. s;1 va~ karsrt1 hareket). he111 de l .ati11 /\1n crika d1$111da da bir dizi iilkeclc (italya. lspn nya. Fransa . 'l'u11<1nistan. Bri tanya . Ci lincy Kore vb.) kit lelerin politika sal111c<,ine <; 1k.11gr bir ycn 1 dii11en1e b1 rakn1al-. ta : n i ha yet. tarn da Lu la· n 111 iktidara geldigi ) 11. si stc1ni11 dorugundaki c1npcryalist de\ let ,\110. lraJ.. halk1n1n J..ahrarnanca dircni~i d(1l;1) 1s1) la gii<,: gi.inler ) a~a111akta. halla Latin 1\ 1nerika' da bill;' Cha\cz ·c kar~1 desteklcdigi darbenin k itlcle1ec) enilgi) c ui!_rat1l1s1 (~002). noli\)a'da dcstcklcd ig i ' ha~kn111n dc,Ti rnci bir ) iik~cli:;,lc dcvriln1csi (2003) el ini s 1k1 ~t1 r1111$ d11r11n1da . Oylcyse. nesnel faktorler. (kcnd i partisin in ozel likleri d 1$rncla) Lula'n rn dcvr i1nc i bir poli!ik.n gOl1ncs i ac;: 1s1ndan di yc lirn on y rl oncc:> ine gore <;ok daha avantaj li. Siz. bunlan is1edig i11iz kaclar sav1n . Nesnclci hak1s ay 1s1. "dc1nck ki • i'\teki nesncl fa ktorlcr bu nl<Jra ag1 r bast1 ki sonu<; bi)y le oldu" diycrck isi n i<,: inclen s1ynla cakl 1r. (linkli her duru rnda. d1:vri111ci iradcnin tarih iizerindeki ctkisini 1an11na111aya knrar vcr-

-

r ni ~ tir!

Q,·<;a . hu .' ·a;:1da nesncl faktlirlerin s1ralann1as1n 111 i~le\ i bu tlir bir kadcrciliktcn barnba$ka. Bir dc,Ti1ncinin. czbcrc degil. nc~nel l'ak ti)rlcrin bilincinde olarak bunlara kar:;;1 1nlicadele i~in u~ gun a1ac;lt1n scc;rncsinin <•erckli oldut•u1111 orta\.. a J..o,., 1nak burada ;:;;:::. a111a~la11a n . , csnc lligc tcsl i1n ol 1nak i\~arksiz1ndcn uzak olsun. i~in ozl..'r i ~udur: gene! vc (11.gli l bi r dizi fak tor. istcr dcvri111ci olsu n. istc:r ol 1nas 1n. bi:itiin

-81 -

.

I~ ~·i

Ocak - .5'ubat # I 0

J I iicatle/c\i

i~<;1

partil<.:rini cHi1cnin bir parc;a,1 yaprna ) i)ni.inde ctkilt>r icra eder. Leninist parli anla: 1~111111 varl1k ncdcni. tan1 da bu f'aktorlerk· 1nlicatk'lc c1111ek Cizerc tedbir ahnak11r. r>artinin progr;i1natik bak11ndan b.crrak ve a9 1k hir ~ oncl i ~e sahip o l1nus 1nrn da. c>rgi.itse l nlaral-. di:-iplinli \C l-.urall1 bir c;al1~nH1 yc"inten1inc II'. n1as1n111 da a11la1111 esas olaral-. budur. Bu l..o~ullar clbctlc PT gibi bi r kitlc parti~inde, bir i>11cii particle sag land 1g1 ~e k Ii yle s<lglana1naz. l"l .. nin. bu lan rk bir progra1nl a dog111as 1. vcrili ko-;>uilarda nercdc) '>C ka<;1111linazd1. Dcvrirnci \~ark"isllcrin (l ;i<;a rnada bu nclan rarkll hir •vak• l.1:;-11111 kabul .cnirebilccck giicli) oktu. P'l''nin ha';-lang1~·1a 1:1al \I.' raal oln1ayan iiyeleri 01inas1. kadro poli1ikalnrin 1 ihn1nl c1n1csi vb. nercdcysc kac;111Ji111azcl 1. i(a91nrlrnaz ol111ayan . ticv ri111 c:i fVlark si, tl er in hunlarla n1C1cadclc ct 1111.:1nesi. hu 7ararl1 cg ilirnlcri geri lct1nek i9in 1,aba gos1crn1cl-. >crinc. bii tiin bu U) gula1nalann sahiplc1 ini devri1nci ilan ederck rchavct i<;inde buglinli beklc1neleri)di. ·rari hscl ge l i ~ i1n i i<;inde bir9ok dcgi~ik noktada p·r gc le<.:egini ctkileyccck se~:i ~ lc r yapt1. l ~ge r P'f l(Ogunlugu ve (Sndcrl ik lizerine ha) .tiler ya) il1nnsa: cl1. gii<; lii vc birle'ii l-. bir sol I l'nini11nin de1 ..,lc ri dogrultusunda partiyc lh1gru 1niidahalelcr) apsa:d1. bu nun hil(bir fark y.1ra1Jnayacag1111. partin in bugOne ka\1111linaz olarnk o..:lcc;co0 ini ..,oy·len1ek son derecede y<tn11~ olacakt rr. l>cyi1n yerindcysc. cinayet hcrkc~in !!OZlt>ri iin iinde ad11n ad 1111 haz1rlann11-;11r. .A.n1a cina\ cti C11!.!~lle,, ccek hil!!elik. i1,1dc 'c ccsan?t giS:-; tcrilen1cn1i~tir.

Pl ' iii-. h.uruldui'.!u ,v1llardn. nice rcs111i ko11 1iinist pnrtiyc g\Src pratiktc <;ok daha sol. ~·o k claha ccsur. <;ok daha radikal bir politi ka i,diyordu. 1979 ) il 111da kurul u~ t<lrt1 ~ 111alan b;1:-lad1g111da. "urucu lar biiyi.ik bi r bas in<; alt111~

~

0

"

"-

-

r

....

da)d1. Donc1n askeri diktatorliigi.in ycni ycni a<;1ll~lar yapt1g1 bir donerndi. 1976 y11!nda sad1k 1nuhalefet partisi MOB askerlerin has partisi AR ENA kar~ 1 s 1 nda se<;i1n leri kaz:inm1~t 1. Askeri diktatorlOkten kurtu ln1ak isteyen bi.iii.in burjuva ayd1nlari. bu1juva sol u. hatla sos) alist soldan bir siirii un:.ur (en basta PCl3). gi.i<;lerin MDB .nin devan11 olan PJ\ll DB .de birl c~t iril1 ncs i i<;in bast1nyordu. Ki1nileri de PMDB.nin etrafrnda daha geni$ bir I lalk Parti si kurn1ak gercktig i11 i sav unuyorclu.

Ti.irkiyL: ·dc bu tlir basin<; alt 1nda ne kadar i;ok so l gruhun tes li1n oldugunu hat1rlatn1aya gerck var 1n1? 1-leniiz ortada kuruln1us bi r pa11i bile yokkcn bu tiir bas1ncn diren1nek. i.istel ik de herkesi n glini.in gorevi nin ..dernokrasi.. ir;.i n n1licadclc oldugunu 1srarla soy ledigi bir ancla bir i$\'i parti si kunnak 111iithi~ bir politik cesarcti gercktiriyordu.

PT'y i kuran send ikacilar. elbette arkalannda yiiz binlercc i sr;.inin hcyecan1n1 hisseniklcri i<;in. bu ccsareti gosterccck lerd i.

1984-85 'de askeri diktatorluk. n1ccl istck i partilcrc giivendiginden. ba~ k a n 1 rneclis ic;:inden sc<;linnek isteyince. hcnoz 9ok gen<; bir parti olan p·r <;ok <.:iddi bir yen i sinavla kars1 kars1ya kalacakt1. 13urjuva solunun \ C popiilistlcrin <;ogu gibi bir dizi !\~arksis t harekct de, P/\1108.nin aday1 1·ancredo Neves ·c oy veril111es ini istiyordu. PT i<;i ndc ba~ta likir aynll klan belird i. Lula ve bir dizi onder ha<>1nca boyun egmc cgi lin1inc g irrni ~t i .

Aina parcinin <;ogunlugu y ine 1nuazza1n bir politil-. ccsaret gostererck PT.nin 1neclisteki 0 ) elcrin in oy kullan111a1nas1 yoniinde karar ald1. ·rarih elbcttc iki-Oc;: y il ic;inde Pl.,yi hakl1 <;1karacakt1. 13u ccsur yo n c li ~ te1ne lindedir k i.

1989 ba~kan l1k se9inllcrindc Lula once ikinci s1rava ycr l e~c rck ikinci tura sagc1 aday

-82-

l~c;i ,~1/ictulelesi

Ocak - Suhat #J O kar~1s1ndah.i

1ch. nday o larak kattlncak. sonra da onun ald1g1 35 1nilyon oy:i kar$1lik JI 111il~ on ilc ha~knnl1g1 k d pay1 h.a91racak11. c \'ar ki. 1990'11 .'illarda gerek Lula. oerckse 11arti '"O<'•unlut.unu 1c1nsil eden )'One.... ti111 ad1n1 ad11n snga ka) n1aya ba~lad1. Bunun (,'Ok ac;1k bcl irtilcri ,·ard1. Bir kere, i 993'ten nin ba71 kanatlanvla. itiba rcn burjuvai'i . . \"izelliklc urla vc h.li<,:lik i~letn1clerle ve k1rsal blilgelen.le Orta olc;eh.li !Oprah. Sahipleriyle ittifak yapilabilccegi an l ay 1 ~ 1. daha onceki a$a1nac1 anlay1 ~ 1n te111elinck:. a111a bu kcz s1n1f i ~bi rli gi yoncli~ i y l c part i ir,:indc hakin1 ha le gc ldi. Buna parale l olaral\., siyasi clli1cyde clc Lula cluzenin gi·1c;leriyk: iuifak a ray1 ~1 1u1 g irdi. Vine 1993 .,·il 1nda. hiri l.il .. in ~ck ~ i ,vonu ol1nak lizcrc iki dcvri nH:i Marh.::;i::;t ak1 1n. tiizlik hOkOrnlerine uyn1a111alan bahanc cdi lcrck partiden ihrac; edildi.

1994 se\ i1nl cri (1nc.:c~inde . Lu1a·n111 giri~in1iyle Brc;:ilya So!>yal Den1okrat Partisi'nin ( PDSB) bir kanad1) la i ~birligi gbrii~rneleri ba~la1dd 1. 1-\111a paninin c;:ogunlugu (a)nen Tancredo l:!VCS O\ lan1:is1nda oldul!u !.!ibi) bu , g iri ~i 1ni de durdunna ba~aris1n1 gosterdi. 1994 sec;i111lcrindcn sonra i::.c L u1a·n1n 'lizi.i j, ice . hurjuvaLinin ~atlarina ddni.ivordu.

Orne\!in. . , sc<,:i 111 lcrdcn sonr<l yaptlan bi r gorl"l$1ncdc. ba21 adaylann ba;:1 bi"lyiik ~i rh. ctlc rden (iistelik adlori yolsuzluk Iara kan$1n 1$ $i rketlerclen) para alin as1n1 hakli gurdUgUnli si.iylliyordu. 15 yill1k ba~ari s 1;:l1kt <111 sonra partinin stratejis ini dcg i ~ tir111 esi gcrck ti g ini bc:l irt iyordu. i;;c;:i s1111 f tn1 11 art1k Cill-.t: politikas1nda on yil i.inccki ag1rl1g1111 l<:1$11nathg 1111 iddia cdiyordu. Solun kcndi ba ~ 1na ikti cl;1ra gi:- l111esi11i11 c;ok 7.0r oldu\!unu ilcri 5iircrch.. 1>·r ·nin 1nuanz1 olan part i le rclcn bi le 111 Otte fi k !er hul unabi leccgin i si.iyleyccck kadar ileri g icliyorclu. Ii ()ysa. 199-l. p·1 ·nin uLun ~ iirliyli$iin<le. hi r iktidarn ne kadar .\akla~t10.1n1 kan1tlavan . tablo ort;i).;1 c;:1kann1:;.11. 1989.da sagc1 ada~ ~·h:llo de ("ollor h.ar~1,.inda Lu1a·111n !.!i.i:-.tcrdiQi ba~an. J> T ·nin bi1\·oh. sol parti ilc ) apt1g1 i1ti1;1k1n bir iiri.inii)dii. Hu iui1;1k1n ba~ans1 burju' ai'iyi ft'nn ha ldt' i.irkii t 1nii~ti L i.Jstcl ik. Collor 199:·c1c 13rei' ih a t;irihinin en bi"1viik volsuzluk , skandali ilt: dcvrilincc. I C)C)..J ba~ka11l1k sei,;i1nlcri burjuva1.i i ~· i n 1:1111 bir knrabnsan halini

Oportiinizme, reformizme ve diizenle biitiinle~meye kar~1 tedbir al1nsa da, bunun oniine ge~ilemeyebilir. Arna tedbir al1nmazsa, olumsuz sonu~ daha ba§tan garanti alt1na al1nm1§ olur.

Aradaki fark budur!

-

~

~

~

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

ahn1~t 1. i~tc bu korkulu dtiru1ndur ki . l~rc1ilya

burjuvazi sinin di.i nyaca tnn111n1 1$ hir sol teorisyene. bir esk i ko1nli 11i'>I(.; t<.:::.l i111 ohnas1na yol a<,:t1. 1960'11 vc 7(l" li y ill urd<i cl linya solunda anti-crnperya liz111in <:11 <i11cn1li SC'i lt:ri 11dcn biri o lan Fernando I lcnriq uc: ( "a rdost1. I 994 ba$rnda ckonorni bakanl1 g 111 a gc1irildi .

Haz1rlana11 bir ist ik rar !)l"O!.!ran11v la. linl!:.. 111 ~ belini k1nn1~ o lan hipcr cnflasynn kontrol :tlt1na al111d1. Ve ard1ndan 199•1 <.ununda bUtU11 f3rczilya bu1:juvazis i teh. ylirck tck 1un1ruf..

Cardoso .nun archna s1ralanarak I ula'v1 >cnil. giye ugra1t1. 't'ani dii1c11 I ul:i·)a kar~1 !,!erii._..~ cbilccc-gi s1n1rlara 'ann 1::;. snn baru1u1111 da han:-a1n1~t1. l:ski bir kon1ii11i<.t. o "rada bir sos) al den1okrat olan c·ardo~o . iistclih. cnth1:-.yo11u durduran bir n1uci1c\ i pah.l~ti!l 111ucidi olarak ortay;1slirii I 111ii~ ol n1;isayd 1, l. 1Ila sC\'. i 1nlerde11 gali r c;1kacak11.

Oy lcyse. 1994 'ten I ,ul;i'n1n c1 . kard1,ii ::sonu <,: Ian <;:1kannnk i<;in hi<,:l>ir ncclcn yoklu.

Yan i (uluslaruras 1 ve ulusal orlan1da <,:1g1r ac,:1c1 degi~iklik l er olinad1g1 t<ikd irdc) parti esk i antikapitalist c;izgisini l\. oruyarak ( 'arcloso·n un biiyiisi.i sona erer cr11H.:z i k1 i d~1ra gcc;:cbil ird i.

Ustelik. Cardoso )1iineti1ni blillinli ,vle ii\1F"vc ' ve 11co- liberaliz1nc tcsli111 olduk1an sonra i'.ail:r olasllrg1 art1yordu. N ilck i1n. scyi 111 yil1 olan 2002'yc gclind igindc. ('ardoso·nun pn.::-.tij i yok olinu~ . burjuvazi pnlitik olarah. pan;alan1111$ duru1ndavd1.

I ula bOHin h.an1110'. u .\Okin.

1nalnr111da iitl'h.i adn'. Iara ~(ire bCI\. lik fi:rkla onde\ di. ~< l j luslararas1 ' e ycrli hurjuva1ini11 nc hii~ iih. korku i<,:indc oldugu ya~anan ckono1nik 'c n1ali <;:alkant1 ir11·dan bcl li olu~ ordu. nuna rag111e11 Lula cll"ln1cni saQa (,:<lrl\. ..:dcrck buriu. vai'.inin glivcnini kazan1nayn ~al1st1: hc111 J!\1F progra1n1n1 si"lrdi.ircccgi 11i laahhiil el ti. hc111 de

-83-

-

-

-

-

~

i~·(' i it1iica(fe/esi

Ocak - .~ubat # /()

bir hiiyiik kapitalisti . I ibcLeninist bir <;:1zg1ye gc\:ral ckono1ni 1ara!11s1 bir 1nc11in yaratt1g1 opt ik yapoli1ikac1y1 ha!;>kan yarnilsa 1n an1n sonucunu god1nH: 1s1 SC(,'li . ri'1yoruz. i~tc h;;:rkesin !!,(izler i \)nlindc ya~anan bu gcli~1nelerdir ki Lul a ikt i ·roparlaya'11n . iktidara dan11111 birinci .vil1n1n ,vL11. aday olan her i$<;:i part isi. k1zan1c1 tablosu nu he111 dozen le bi r a~a1nada blihaz1rla1111 ~. hi:.:111 de habcr lun le$rne tehlikcsini asgave rn1i~tir. Arna parti solu. riyc indi rrnek i9 in, be rrak ()7.ell i klc de dcvri1nc i bir progra1na ve onderl igi Marksist Qclencktcn t!.C· bu progra1na bagl1 tu11nay 1 lcn lcr. bu g6zk: g<>rii llir olanakli kilac<lk dis iplinli l\a_v1s,· ka rs1s .s·1·•·1 . 1nd<1 ve dl'lzcnl i bi r orgiitlen1n"('\n.::vl..::rini .;\Crine uet ir\:::> eyc sahip o hnak zorunda111ckten uzak ka ldilar. d1r. Lenin . bundan ta111 l~urada post-Lc11iniz111i n yliz yll once. 1903 y d 1nda. ana tc1ns ilcisi olan HirSck Rusva Sosval Dc1nok rat st'ksi,·onu Sosvalist [)e. , l ~i;:i J>artisi'nin ikinc i (ku111okrasi c~ i lin1in in ()1.c l r ulu~) kongresinde ~llen­ hir sorun1lul uQu var. !~u harekcl 198 7.den ~ev i k lerle <;:ogu i nsan 1 ~a~ 1 rt an bi r 1n licadclcyc it ilx1 rcn . /\rtikfl lasvon c0.il in1in i "1nerkezci" girdi isc. ta111 da bu gen;egi en crkcn kavrayan ~ (yani ref()nnla devri1n aras1nda ya lpalayan) bi r i'vl arksist ol 1n as1 ndand1 r. Clbette. bu tlir korunak 1111 o laral-; nitcle111ektc11 vazgc\:crck " dev- n1a 1nekan iz1nalarr olan panilcrin de ge leceg i 1 Bu ak11n 111 ri n1 ci" olarak n i tck~ 1nevc basl1vor , glivcncc alt1 nda degild ir. f3unla r aras1nda h1z la pa rla1nentariz111 e kayn1akta o ldugunu bazilari her $eye rag1nen kapita list dOzenle g()rinczliktcn gclcrck. devri111ci bile ol1nayan biitl'tnl e~ inc yc gid!.!b ilir. /\yncn l<on1inter11 hi r ak1111la "si.irck li dcvrirn " iizcrindc hc1nfikir iiyesi partilerin bi rer dcvrin1ci i ~<;: i partisi olduQu nu ifr1clc cdivor' En ac1kl 1s1 ~ u: olarak kuruldugu ve S ta li n i st lc~ 1n e ile birliktc harckctin (inderlerindcn Machado. Lula vt.: p·r ad11n ad11n rcfonnis tlc~t igi gibi . Kapital ist iindcrl igi i~· i n 1990'da keli111e kc li1ncsine ~ un ­ d01.cnlc bii1iinle~111cycnlc ri n bazrlan da. kapila n siiv, I livor: talist diizeni clcvi rdikten sonra avncal1 kl1 bir "Son ola rak bcl irtcy i1n ki . boy lcsi bir bli rokratik kat1nHn111 eline gcc;crek onun iktidar hi'!k iin1c1c ba~kan l1k eden Lula ·nrn vc oteki r1· arac1 hal ine gelebili r, bu kcz de uluslararas1 lidcr kadrosunun. bask1 ve tchditler kar~ 1 s 1 nd a planda e1nperyalist burju vazi ile bir u z l a~ 1n a f.?;crilcn1cleri ,\a da lcsli1n olinalan hcrhaldc soz i <;: inc gi rebi lirlcr. Ay nen Stalinist burokrasinin konusu ohnazd 1. Bu kadrolarin son 011-011 be~ i ktidarr e Ii ne QC<; i rcrek dtinya dcvri 111 i nden kolla1na vai'.gc<;:1nesiylc 13ol5cvik f>a11isi' nin kcnd isi nde -v11!1k dencvlcrinde. s1111 1'1n c1kar!ann1 . konusuncla g.e<,:irdiklcri s1nav lar hcrhal dc oldugu gibi. Yan i hi<;: bir durun1dll garanti t?.i\rn1czIi k ren t!.C Ii nen1 cz ... 1<> yoktur. Aina garant i yok diyc tcdbi r ahnaBug iin ge ld ig i1n iz ycrdcn bak 1nca. 1nak ! Garanti yok diye yenilg iy i ba~ta n kabu! :V1nchado ' nun bir degerlcndirn1c11 i11 son sozli et1nek! i ~ tc bunu an la1nak 1nu1n l-;On degi ldir. olarak ili1dc cttig i bu di'!~iince ne kadar ul;1n<;: Oportliniz1ne. refonni7.1ne vc diizcnlc biitlin' crici duru\- o r. f\.1achado icin . L ula ' n111 dlizenle l c~1neye ka r~1 tedbir alinsa da. bunun (ini.'lne biitiin lcsn1cve di'i111ncsi b<>ercckten 1navi :";:)••i.)kte gc<;:ilcn1cyeb ilir. Aina tcdbir al1 n1nazsa, olu1n'\ .. . <,: <1kan bir $ i1n ~c l-;tir 1 l~urada basit bir deger- sui'. sonu<,: daha ba;;tan gararni al1111a al111nll$ lc nd irinc ha1<1s1 yoktur. Burada uzun bir oh1r. Arad;1 1' i fi1rk h11cl1u·I y 1pra11111a sonucu. Leninist bir <,:izgiden post 1.cninist parti anlay 1$1n1 tcrk cderek P'J ' yi ~

Cagr1

-

~

(

~\

~

;

-

~·

~

-

-

-

.

-

-

-

-

~

~

-

-·

-84-

.

I~ri

Ocak - Suhul # JO ) eni 1ip bir parti. kitlesel is<,:i partilerini dcvri 111 in stratej ik bi r arac1 o larak kabu I edenlcr. i~1c bu biiyiik yanl1$1 yap1n1~larcl1r. Bugiin IJn.:zi lya he:ireketi bunun cere111csi11 i yei;iyor.

Bu a~a1nacla ne yapiln1as1 gcrcktigi. pani ve kitlc h<1rckcti iyindeki dengelcr konusunda ay r1ntil1 bilg iye sahip ol1naks1z1n. i$<;i ve c1nc'-.<;i k i 1lcleri n nabz1 tu1ul 1naks1 z1 n soy lene1nc1. Uir ~C) a<,:1kt1r: Lula VC PT onderligi bu ) old a clcva111 ettigi ol<;:iicle. devri1ncilerin bunlarla yollann1 ay1nnalan bir gorcvdir. Ania bunun t<1ktik ad1111lan ve zarnanla1nas1 Ulke i<,:i ndcki gli<;: dengclerinden kitlclcrin ruh durun1una, parti i9i ku1nele$1nclerdcn solun farkl 1 kanal Ian aras1nclak i yak la~11n fark larina kadar yuk son1ut bir dizi fakton.:: gore karar l a~t1nl1nak zoru11dacl1r. Daha ~i1ndiden. particlen ihra<;: edilen 111illetvekillerinin. 600 baska PT 111ilitan1 ilc birlikte. yeni bir pani i<;in bir<;:agn yapt1g1 bildirilivor (Jornol tlo Brasil. 10 Aralik .

2003). /\111a ote yandan. bu 1nilitanlann s1n 1f i ~bir l i g ine kar51 ytkan PT solun un bliHinlinli kapsa1nad1g1 da bili niyor. Maalcset'. en bliyuk olasil1k. parti sol unun. progran1atik ve taktik ayn l 1klar (ve ~a$k1n l1k vc 111oralsizlik) dolay1s1y la. clannaclag111. bollik por<;:lik vc ctki!>i1 bir tcpki vennesiclir. Ki1ni ~in1dide 11 a~ nlarnl.. parti kuracakt1r. Ki1ni taktil.. zan1anlan1a dolay1s1yla bir siire daha a) nlrnayacakt1r.

K i1ni de sonuna kadar parti i9inde kalacaktir.

Bu u111ut suz gbriinen tablonun gerisinde. clogru tepk in in za111a111nda vcri ln1 cn1cs i yat1yor. l ~ir <,:agn ile bitirelirn . Bu yaz1111n ba$1nda, p·r·nin 9ey rek y i'lzy 1!11k fcti~lestinncden sonra il..1iclan11111 daha birinci ytl1111n sonuncla geldigi dun11nun biHUn solcla. saclece 8rezilya·c1a dcgil. I' l"nin Leninist parti anlay1~1na kar51 ) cni bir n1odel olarak yiiccltildigi uluslararas1 !>olua da . bir degerlcnclinnc, clcstiri vc o7elcstiri dalgas1n111 konusu ol1nas1 gerekt igin i soy lc1ni$tik. Biz bu yaz1yla bu konuda kendi a<,: 111111.dan ilk ad 11n1 atn11~ bu lu nuyoruz.

Cic<,: 1ni\'tC ' J'Lirkiye ' dc Pl' tipi parti lcri Len ini st a11l:iy1~1n ycrine ikan1c ctn1e cgili111inc girn1 is olan ak1111 vc hircvlcr but!i'ln ~clinen noktada . bi1c '-.a1tl1yor ya da hal;I cski fikirlcrinin dogru olclu~unda 1srar ccli' or olabilirler. On Ian her , iki duru1nda da fikirlerini ac;1'-.la1naya ve ~

-

-

~

Miicatlelesi

savunn1aya. eger bugi.in ge<;1niste yandd 1klann1 di.i~Onliyorlarsa ozele$tiri yapn1aya ve bun Ian n so nu<,: larrn 1 <;:1 kartn1aya <;ag1 ri yoruz.

B iz tart1~1naya a<;:1g1z. i ,,·i;:i Mu cade/exi' nin sayfalanncla onlann yaztlan111 da yay 1nlarnaktan n1utlu luk cluyariz.

Belirli doncn1lerde. belirli Olke ve par1ilerin duru1nu. bUtiln dOnya solu a<;:1s1ndan o giiniin gorevlcrinde belirleyici bir diiglin1ii <;6zn1ek bak11n1ndan kilit bir one1n kaza111r.

PT'nin duru1n u hepi1nizi ilgilendiriyor. Arna<;, Brezilya dencyi1ninden ders ylkararak di.inya devri1nini ilcri ta~ryabil!nektir.

Notlar: aktaran .

Burada. dahn ba~tan. bu yaz1da kullanilan kaynaklar konusunda bilgi vennek yararl1 olacaktir.

PT konusunda Bat1'da baz1 kitap boyutunda a ra~t1rrnal ar 111cvcuttur. Biz varlig1ndan haberdar oldugurnuz bU tlin kaynaklardan yararland1k.

Bunlara a!)ag1da yeri geld ikc;:e referans yap1lacakt1r. Ancak, yaz1y1ag 1rla~t1 rma1nak ic;:in, blltlin kaynaklarda bulunnbilecck tlirden s1rada11 bilgiler ic;:in (PT'nin kurulu~ y tl1 ya da liye say1s1) her de fas1nda rcfcrans veri I1neyecek ti r. PT konusunda l'iirkc,;e ·de Ergun A) d1noglu' 11u11 haz1rlad1g1 r,:ok degerli bir kaynak bulun1naktad1r: !Jre:ilya /~·~·i Partisi DeneJ1i111i. Beige Yay1nlan , Istanbul, 1991. Kitap Ayd1noglu'nun yazd 1g1 bir giris bolU1110 ile PT ic;:indeki r,:c$ itl i egil i111lerin tc1nsilci leriyle 1990'11 y1llari11 ba~ 1 n­ cla yaptl111 1$ go rll~ 111 e lerden o l u ~n1 ak tad1r. Latin An1erika ve C3rczilya lizerine Ttirkc;:e'de c,;e~it l i kaynaklara ba~v unnak 1nii1nkUndiir. Burada h1zla bir-ikisini sayn1akla yetinelin1: Alain Rouqie.

Latin A111eriku 'da Askeri De,·le1. 1-\ lan Yay1nc11ik.

1987: Galip Yaln1an. ·'Askeri Yonetin1 ve Sendikal Miicadcle: Brezilya Ornegi". Bili111 ve .)an<1t, say1 50. Subat 1985; Haldun Glilalp.

0eli,~1ne 5itrateji/eri ve Ge/i~·111e ideolojileri. Yurt Yay 1nevi, Ankara, 1983. Ayrrca bizin1 ~u iki ~al1~1na1111za bak1 labil ir: "B rezi lya Muci zcs i Uzerine.'' Vap11. say1 3 ve 4. $ubat-Mart 1984 vc Nisan-Mav1s 1984: "Latin r\n1erika'da • Den1okrasi Mlicadclcsi··. >'apa. say1 12. EyliilAraltk 1985. Son bir yrl1da Brezilya'daki geli;;1neler isc in1erne1 aractl1g1yla Brezilya 'n1n

-85-

I 8/00111ber?, internet sitesinden

.

/~·~·i

Ocak - ,~uhat # JO

M iicatlelesi

gunllik gazctclerinden (Jornal do Brasil, Folha de Sao Piiulo) , be lirli site ve haber bii ltenlerinden (Weekli: Ne~vs Bulletin. Bra;ilnet vb.) veya ba$ka Ulkeler in gazetelerinden elde ed i iiT1i$tir. Bun Iara referans met in iyinde veri lecektir.

2 Bu kavran11 ilk kez M ichael L\:h-vy kullann11$t1r.

Bkz. Michael Lo\vy, "A Ne\.v Type of Party. The Brazi lian Latin An1erican Perspec1ives.

Sonbahar 1987.

3 Bkz. Sungur Savran. L en in ' i Yak1nal 1 ni 1?, S1n!f' Bilinci, say1 14, Ocak 1984.

I Bkz. Joao M achado ile go rU ~ rn e, Ergun Ayd 1noglu. !Jre::ilra i,w;i Parrisi Deneyi111i, Beige Yav • 1n lan. Istanbu l. 199 1.

4 Ernir Sader/ Ken Sil verstei n. Wi1hout Fear of· /Jcing floppy. Lula. the 11'orkers Piirly and Brazil. Verso. Londra ve Ne\v 'iork , 199 1, s. I 03 .

5 Sue B ranford/Bern ardo Kucinsk i ' nin (Brazil ( 'arniva/ o/ the ()ppressed, Latin An1erica Bu reau, Londra, 1995. s. 12) vcrdigi rakan1 1990'11 y illarrn ba$r iyin yak la~ 1 k 5 rn ilyon ailed ir. Bu rakan1. bir ailede en rnuhafazakar say 1yla, prtala111a 4 ki5i olsa. 20 nii lyon insan1 kapsar. Sader ve Sil verstein ise 1980' 1i y rllann on as1 iyin 12 ni ilyon topraks1z koylliden soz ederl er (a.g.y., s. 60). an1a bu rakan1111 bil!Un topraksrz ki.i ylU niifusunu rnu, yet i ~ki nleri ni i. aile say1s1n11111 te111sil ettigi be lirsizdir. Gi lles de Staal (" Defis redoutables pour la transition bres ili enne", Le A4onde Oi/Jfornatique; Aral 1k 2003 . s. 22) ise 4 1nilyon ai leden soz ed iyor.

6 Ku rtul u~ Teoloj isi kon usunda Ergun .Ayd1nogl u. a.g.y. ' tan bi lgi ed in i lebi I ir.

7 Bu paragraftaki bi lgi ler iyin bkz. Margaret E Keck. The rVorkers. Par1y and Dernocr al izarion in Brazil, Yale Uni versity Press. Nev; Haven ve Londra. s. 79; Sader/Silverstein. a.g.y.. s. 10-1 2; F3ranfordl l<usincki. s. 46.

8 Bu konularda aynntrlr bi lgi. Ergun Ayd1noglu'nc!a bulu nabil ir.

9 Sader/Si l versrein, a.g.y.. s. 93.

11 Sader/Silverstein, a.g.y.. s. 130 -33.

12 Gilles de Staal. a.g.111 .. s. 22 .

p·r·-,

•

13 IJ!oon1berg' den aktaran Brazilnet.

14 G illes de Staa l. a g.111.. s. 23 .

15 Jean-Jacques Sev illa, ··c tiancelante resistance aux OGM". Le /vlonde Diplo111a1iq11e. Aralik 2003 , s. 22-23 . Ayrr ca bkz. Brazilnet.

16 J.-J . Sev il la. a.g.111.. s. 23 .

17 Branford/ Kucinski, a.g.y.. s. 11.

I 8 l·VW\1'. cut. org. hr 19 Bkz. "IV1il inte lectuales encabezados por Chomsky critican a Lula por la expulsion de cuatro n1ilitantes del P.'r.", w1-vw rebelion.orgl hrasil/03!209/u. h!tn.

20 Sader/Silverstein, a.g.111 ., s. I 03.

2 1 Av111 , ,verd e. s. I 5; Branford/ K ucinsk i. a Q.y., s.

7.

22 Bkz. Ayd 111oglu. a.g.y.. s. 83.

23 Aynr yerde. s. 55.

24Bkz. Branford/ l(ucinski , a.g.y.. s. 53, 55 ve 95; Ayd 1noglu. a.g.y., s. 30.

25 Aktaran Ayd 1noglu, a.g.y, s. 31 . Vurgu bizim.

26 Sader/Silverstein, a.g.y., s. 131 .

27 Ayd111oglu , a.g.y.. s. 78.

28 Keck , a.g.y., s. 106 .

29 Ayn1 yerde, s. I 04.

30 Ayn1yerde, s. 112.

3 1 Ayd1noglu. a.g.y.. s. 49.

32 Branford/ l(ucinsk i. a.g.y.. s. 7 33 Keck, a.g.y., s. I 04 .

34 Ayn1 yerde, s. I 0 I. 35 1-\ yd 1noglu , s. 51-52.

36 K eck, s. 112.

37 Ayn 1yerd e, 121 -22 .

38 Ayd111oglu, s. 80.

39 i lk say 1 Branford/ Kucinski. a.g.y.. s. 8, ik incisi Sader/Sil verstein. a.g.y., s. 58 .

40 Sader/Si lverstein, a.g.y.. s. 59.

41 Ayn1 yerde. s. 75, dipnor 5 ve 7.

42 Branford/Kucinski, a.g.y., s. 72-73 .

43 J.-J.Sevi lla, a.g.111. , s. 22.

44 Bernardo l<ucin ski, " Lu la in Conversation", Branford/J<.ucinski, a.g.y. ic;inde, s. 98- 109.

45 Alfredo Saad Fi lho, " The Political Econo1ny ofNe\v L ibcralisrn in Brazil. 1980-2003". yay1nlanmam1$ 111akale, s. 8.

46 Aycl1noglu. a.g.y., s. 40, 48 ve 62.

-86-

~

•

I~ri

Miicadelesi internet sitesi

""

·- -·-

.......,.

·~~

~

.

>l<b'-li"l'!!l'r .,,.11

-

........ ---,~ ......... - · ·

,,_, '

.J.ff...J"iN::tttt~~f) "

Yeniden kap1kul u sol u z:erine

·~ l"M ~.tt*

~~J141T $!1vr.)n

~~

('It!' ~<JA.i

~ti'.;t~·.;~·

dJ,, ·~..xr.-01 t:-1~1\ ()<; y .)1'l.>., .Wv\ik '~"'~ .....

~(~<U).r t" ~.-.'Sf~~, .,.

l i>f "'l•n· n

~:.e••t1M<:tr~

y,g.,1'.t:tn.

T·~\lyt "0(-

~

f,):):.'.tn~

;.v..t.it,11\ <;.-';'il\.11\ 11.M ,.

"™"' ""'"

•.<rit<ih:f"'I• \\•'lt ~~l(' ~t l;"t «;;,y r ..ud,, t ( " • bJ0...,11'1.2 )l'lLl '1n 1-,?1. lt4~1l'! ('1'..

• Y-t~·.:<1

rt.'lrt~

.t-.·llO'~Sn~(>. Al<'•C"'~ ~ft

r;'l~1 ¢;.

aw·,.....

Ell?~

i?!f'l'i'~~

~'l'l~Ol...,.nij.,~ ):<U.Y('{ ··~·c> .

·r-...°)V (H111 1

i. ::>a-1'..'I yO:Ou.......,

~,i1r~;t~

• .u

"1-f{

~· k..:.·.aat;zfi•i'.."47. ~~

,.

u..-. iw;.,.;..

..._, ,, L:itf

• 11;A.l.i.lt..

~

!t-'Oflt .)l,ll>

lh 0.0.,.'\lti

rt'>.l n !f'-'1.1 ffi

1 J 'r•o)J:<J.~..;r>t."..<;Qtr.· !\!"I •~~'JI ~t.";w'Y! !ll!Jl£t:mJJd

~:!J

,...~,. <"' .ie~

w

:r1a<IQ.

·c.1~1'f..'rtl.l<l<h. ·~ Ct,.,i'J"fl1•fl<tl

b1.<u n libe> .• 1 ~~ y«;-al'\litrr (~·un ~r t~~·«. <;.lJHtr ~lct~'l!k, Jsm.-t lH-rl:an, k,ll'l\()<t';l~.l <!\>)..in <>""l1ty.,c;,~n;i ~ I" Er-tt.t(iru! .Onott voe di~~ l ); c rN;<St f<t- )'~t ·~\fJ >'•("~ 5,Jlljll.,,..,,i ; :) ~>Jl'iJIL.).' • ~i'e'""'""'

•

www. iscim ucadelesi. net •

l§<;i Miicadelesi Gec;mi§ say1/ar ... Gilndemdekiler ....

Teori&Politika

l§r;i hareketi ... Ulusal sorun ... Kadtn hareketi

Genc;lik ... Uluslararast ... "Kilreselle§me" ... S1n1f mucadelesinden haber/er ... Sava§ kar§tt1 hareket ... Forum •

lleti~im:

posta@iscimucadelesi.net

1

I •

'

Rosa Luxemburg

Vladimir

•

llyi~

Lenin

Karl Liebknecht

U/uslararas1 i§<;i s1n1f1n1n tarihsel onderi Vl.Lenin 'in 85., Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht'in o/Omlerinin 90. y1/1nday1z. Onlar hayatlar1n1 dunya devrimine adam1§lard1. Lenin Ekim Devrimi'nin, Luxemburg ve Liebknecht ise 1919 Almanya proleter ayaklanmas1n1n onder/eri olarak tarihe ge<;tiler. Ya§ad1klar1 donemi kas1p kavuran emperyalist sava§a kar§J, tek ba§lar1na kald1klar1nda bile y1lmadan, hayatlar1 pahas1na uzla§maz bir mucadele verdiler. Liebknecht Alman parlamentosu Reichstag'da sava§ bOt<;esine kar§I oy kullanan tek sosyalistti. O<;O birden lkinci Enternasyonal'in yurtseverlik sosuna bulanm1§ §Ovenizmine kar§1 proleter enternasyonalizminin bayrag1n1 a<;t1/ar.

Komunist Enternasyonal'in kurulu§una on ayak oldular. Emperyalizmin, 15 Ocak 1919'da Rosa Luxemburg'un yuzuna par<;alayan dip<;igi, §imdi lrak't[!!, Filistin'de, Afganistan'da <;ocuklar1n bedenlerini par<;alayan bombalara, fuzelere donO§mO§ durumda.

Onlar1n ''emperyalist sava,1 i~ sava,a PJVirinf' pgr1s1n1, Siirekli sava,a kar,1 siirekli devrim ! ,iar1yla bugiine ta,1yoruz. . Kavgalar1 Enternasyonal kavgam1zda ya,1yor!

'

Fiyat1: 2.500.000 TL.