路Ion _, <(
cc:: w
zw c:1 N
-
:::>
Ion
z
0
cc::
I<(
c..
\ -Mesut $im~ek
\
1959 - 2005 <;ocuk
ya~ta
girdigi bu kavga ona akhyla duygulanm aymnamay1, or~u.ti. ~ > · S· lma~~. r ele~tiri ve ozele~tiriyi ogretti. yeti~kinlik y1llan, i~c;:i s1ri1:fi\adma milcadele etmeye <;:9-h~anlar9-:i~c;:i s1ritfmm bir par9as1, hem de vazge<;ilmez bir par,9as1 olm'a k gerel<iigini anlatmak ve gostermeye 7~I1~.g1~¥la g€,9ti. Yold~~hg1, sevmeyi, ki~g1~Y~.~ ,. ~ijgilnil'y~fma ta~1yan <;ok ~e'yi gosterdi bizlere. Tilrkiileri kulakl~nm1zda, sozleri ve davram~ lan akhm1zda k~ttiklanyla hep kavgam1zda var olacak. Gtilerekbakan . gozleri~~~gorme.Yi . stirdiirecegiz. ~ii'.L ''_:>- ~~ <,-
, -, :
J Seni dil!jilniiyoruz, .gillen g~±le;inf :~~}uyoruz Ne zormU$. sensizlik, sozlerin geliyor akhmzza .·Ta!jznmasfzor, agzr dost ele:j(irilerin r. Ve yeniden diiruyqtuz yollara, omuz omuza...
~:
Sosyalizm
Su nuยง,
Dergimizin bu sayzszndGt Metin Karadeniz imzaszyla r;zkan Bir "j:;r;i Kit le Partisi "nin gerekliligi iizerine bir yazz bulacaksznzz. Bu yazzda, boyle bir partinin kurulu:;u ir;in sendikaczlar ve i:;r;i temsilcilerinin yam szra i:;r;i sznzfi miicadelesine goniil vermi:; sosyalist militanlarzn da yer almasz gerektigi vurgulanmz:;tzr. Karadeniz, yazzsznda ileri siirdiigii argiimanlarla r;e:;itli sosyalist militanlarz boyle bir kitlesel i:;r;i partisinin kurulu:;una katkz sunmaya davet ediyor. jkinci yaz1 Engin Bodur imzalz ve Turkiye 'deki mevcut sendikal yapzyz inceliyor. Sendikal yapznzn ar;mazlarz Bodur 'un yazzsznzn ana eksenini olu:;turuyor. Bodur, sendikal yapznzn mevcut ikircikliliklerinden kurtulmasz halinde Tiirkiye 'de sznzf miicadelesinin geli:;imine katkz sunacagznz, aksi taktirde kendi yok olu:; siirecini hzzlandzracagznz ileri siiriiyor. Ur;iincii yazz, ozellikle Latin Amerika 'da son yzllarda ortaya r;zkan fabrika i:;galleriyle baglantzlz. Bilindigi gibi bufabrika i:;gallerinin kar:;zla:;t1g1 en onemli sorun, i:;gal sonrasznda ortaya r;zkan durum. Oz yonetim mi, fabrikalarzn ortak yonetimi mi, r;alz:;anlara satzlmasz nu, yoksa millile:;tirme mi? Yazar, sorunun gerr;ek r;oziimiiniin ancak millile!jtirmede yattzgznz ileri siirerken diger tum r;oziimlerin burjuvazinin isteklerine denk dii:;tiigiinii ifade ediyor. Dordiincii yazz Fransa 'daki Uluslararasz Komiinist Akzmzn ve IV. Enternm.yonalin onderlerinden Pierre Lambert 'e ait. Lambert, notlar ยง'eklinde :;ekillendirdigi metninde Filistin sorununun r;oziimiine ili!jkin r;e!jitli ipw;larz sunuym:
2----------------------
"Buyuk Ortadogu" Plam Uzerine Amira Salem 'in yazzsz dergimizin bu sayzsznzn be§inci yazzsz. jlgiyle okuyacagznzzz sandzgzmzz bu yazz Amerikan emperyalizminin Ortadogu r;apznda yilrilttilgii politikalarzn muhtemel sonw;larz ilzerinde duruyor. Altzncz yazz ABD 'den ve Alan Benjamin imzalz. Benjamin, yazzsznda ABD 'de kitlesel bir i§r;i partisinin kurulu§unun yollarznz irdeliyor. Bugilne kadar y iiriitiilen r;alz§malarzn ele§tirel bir degerlendirmesini yapzyor. Benjamin, boyle bir partinin onumuzdeki donemde naszl geli§tirilip in§a edilebileceginin tartz§masznz yiiriituyor. Yedinci yazz, Avrupa Birligi Anayasasznzn Fransa 'da yuzde 55 oyla reddedilmesinin ardzndan, Fransa j§r;i Partisi {PT) Ulusal Burosunun baszn ar;zklamasz. Yazz Fransa 'da "hayzr" oylarznzn elde ettigi zaferin ulusal ve uluslararasz olr;ekteki anlamznz belirtiyor. Sekizinci yazz Brezilya j§r;i sendikasz CUT 'un yoneticilerinden Julio Turra ya ait. Turra, yazzsznda Venezuela 'daki devrimci siireci anlattzgz gibi, yeni kurulan ve Venezuela i§r;i sznzfinzn buyiik bir boliimiinu kzsa siirede kucaklayan yeni sendikal konfederasyonun kar§zla§tzgz sorunlarz irdeliyor. Son olarak IV. Enternasyonal tarihinin onemli bir anznz olu§turan 1952-1953 boliinmesi uzerine JeanJacques Marie 'nin bir yazzsznz bulacaksznzz. Gene/de Turkiyeli devrimci Marksistler bu konuda pek bilgi sahibi degiller. Gerek bu yazz ve gerekse onumiizdeki sayzlarda yayznlanacak olan IV. Enternasyonal tarihinden belgeler boyle bir bo§lugu doldurmak ir;in sayfalarzmzzda yer alzyor, alacak. Onumuzdeki sayzda bulu§mak uzere ho§r;a kalzn. Yayzn Kurulu ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~3
Sosyalizm
i~indekiler TEMMUZ 2005 • SAYI: 2 (8)
1. Bir "iMi Kit le Partisi"nin Ger:kliligi Uzerine ••••••••••••••••• 5 Metin KARADENiZ 2. iJ~i S1n1f1 ve S1n1f Mucadelesi •••••••••••••••••••••••.••••••..•.•••• 21 Engin BODUR 3. "Ozyinetim" ve "Dayan1Jmac1 Ekonomi"ye dair .••••.••• 29 Jean-Pierre RAFF! 4. "Buyuk Ortadogu" Plan1 Uzerine .••...•••••..••••..••••••••••••• 43 Amira SALEM 5. Filistin Sorununa Markslst bir YaklaJ•m i~in baz1 dUJUnceler •••••••••••••••... 5 7 Pierre LAMBERT 6. ABD' de iJ~i Partisini inJa Etme Mucadelesi ••.••••••...•••.•• 63 Alan BENJAMIN 7. Frans a Halk1n1n Zaferl ••••••••••••••••••••••••••••••.••••••••••••••••• 69
l~9i Partisi (PT) Ulusal BOrosu
8. Venezuela'da Bugunku Devrimci Sure~te iJ~ilerin Yeri ve DurUJU •.•••. 79 Julio TURRA 9. IV. Enternasyonalin Bilunmesi Surecinin 8aglam1 ....••.• 89 Jean-Jacques MARIE Sahibi ve Sorumlu Yaz1 i~leri Mi.idi.irli: Engin Bodur Yonetim Yeri: Ras impa~a Mh. Nuzhet Efendi Sk. No : 36/5 Kad1koy/istanbul Te l/Faks: (216) 330 95 67 Bash MRS Matbaac1lik • PTT Pasta <;:eki Hesap No: l 051319 pgbsosyalizm@pgbsosyalizm.org • http://www.pgbsosyalizm.org 4~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Bir "l~<;i Kitle Partisi"nin Gerekliligi Ozerine
Bir "ii~i Hitle Partisi•• nin Gerekliliji iizerine
Metin KARADENiZ
"Komiinistler, oteki i~'r;:i partileri kar~· zsmda ayrz bir parti degildirler. TUm proletaryanzn pkar/arz dz§znda ayrz pkarlarz yoktur. Proleter hareketi kalzpla§tzrmak iizere kendilerine ozgii ilkeler ortaya atmazlar. nl
GB Sosyalizm'in ge9mi$ say1lannda "i$<;i Kitle Partisi" onerisi 9e$itli yonleri ile ele almd1. Bu yaz1da Ti.irkiye i~<;i sm1fmm iktidar/sosyalizm mi.icadelesindc i$<;i kitle partisi onerisini, ikisi evrenscl sm1f mi.icadele deneyimleri ile ortaya 91khgm1 di.i$i.indi.igi.im, birisi ise k1smen Ti.irkiye'ye ve baz1 islam i.ilkelerine ozgi.i, ii<; gcrck9eyc dayand1rmaya 9ah$acag1m. Evrenscl 6l9i.ilerdc birinci gerek9c; kitlescl di.izeydc ideolojik anlayI$ degi$iminin ancak politika dolay1m1yla ger9ekle$cbilecegi bilgisine dayanmaktadir. ikinci gcrek9e ise i$<;i sm1f1 mi.icadelelerindc I. Enternasyonalden bu yana ya$anan orgi.itlenmc deneyimlerden 91kartilabilccek dersler ve son 20-25 y1ldir ya$anan bazi i.ilke deneyimleridir. 09i.inci.i olarak ilcriye si.irccegim gerek9c ise Ttirkiye 'de modern siyasal kimliklcrin geli$me silrecinin kendine has ozelliklerinden kaynaklanmaktad1r.
P
I Marx, K., ve Engels, F. Komiinist manifesto.
Sosyalizm
Bir "ideoloji"den
ba~ka
bir "ideoloji"ye
Tek tek bireylerin ya$ad1klan toplumsal ko~ullarla i9 i9e ger;en bireysel alg1lama silre9leri d1~mda, kitlelcr di.izeyinde ideolojik tutum degi~imi, yani bir ideolojik anlay1$tan ba$ka bir anlay1$a ger;i$in, ancak politika dolay1mla gerr;ekle~ebilecegi iyi bilinen bir ger9ektir. Kitlescl di.izeyde bak1hrsa ideolojik birlik politik birligi oncelemcz, tersinc politik birlik ideolojik birligin yolunu a9abilir. Bu sadece devrimci sosyalist yonde bilin9 geli$im deneyimlerinde degil, diger kitlesel ideolojik donil$i.im silrer;leri i9inde de dogrulanm1~hr.
Dini gori.iยงten seki.iler anlay1ยงa veya bir "din"den baยงka bir "din"e
6
Battda gene! olarak seki.ilcr g6ril$i.in giderek egemen olmasmda kitleler a91smdan esas belirleyici etken, demokratik devrimler si.irecinde kilisenin politik tutumu olmu~tur. Frans1z halkmm kitlesel olarak Kilisenin etkisinden (ideolojik) kopu~u, feodal diktat6rli.ige kar~1 verilen politik sava~ta kilisenin eski dilzenden yana net tavir ah~1 nedcniyle gcrr;ekle$mi~tir. Kilisenin burjuva demokratik devrim kar$1smdaki tutumu Fransa'da hala etkileri si.iren radikal laiklik anlay1~111m ve kitlesel di.izeyde <linden uzak di.inya g6ri.i$il yaygmhgmm toplumsal kokenini olu~turmaktadir. Ba$ka a91dan bir omek ir;in ise Polonya'ya bakmalty1z. Polonya Katolik kilisesi gerek Almanya, gerekse Rusya kaq1smda yi.izy11lardir yi.iri.iti.ilen sava$larda her zaman Polonya ulusal mi.icadelelerinin ba$hca destekr;isi olmas1 nedeniyle kitleler ir;indeki gi.ici.inil hep korumu~tur. Polonya'da "sosyalist" iktidann y1k1lmas1 ve sonraki si.iw;te Kilisenin r;ok onemli bir rol almas1 da benzer si.irer;lerden etkilenmi$tir. Bi.irokratik diktat6rli.ik ko$ullarmda Polonya'da gerek aydm gerekse i$r;i muhalefetine en bi.iyi.ik destegi (Dayam~ma Sendikas1 ilc Kilise ili$kileri iyi bilinir) veren kurum Katolik Kilisesidir. (Batmm da yard1m1 ile! !). Kilise bunun kar$1hg1111 fazlas1yla ald1. Bugi.in Polonya neredeyse di.inyada Kilisenin en gi.i9li.i oldugu i.ilkc konumundadir. Kar~1 yonde bir omegi ise Latin Amerika i.ilkelerinde ya$1yoruz. Azgm somi.iri.i di.izenine kar~1 mi.icadele eden emekr;i yoksul Katolik kitleler diizeni savunan Papa'ya bagh merkez Katolik kiliseler yerine halkm ekonomik, sosyal ve siyasal mi.icadelelerinc destek veren "kurtulu$ tcolojisi" dii~iincesini savunan muhalif kilisclere baghhk gosteriyor. Benzer si.irer;ler ir;in islam diinyasmdan da ornekler sunulabilir. Gerek siyasi islami hareketin geli~imi 6ncesi, "geleneksel islam" anlaYI$mdan "siyasal islam" anlay1$ma dogru kitlesel kopu~lar, gerekse ~imdi ger9ekle~mekte/ger9ekle$tirilmeye r;ah~1lmakta olan "radikal islam'dan" "1hmh islam"a dogru y6neli$ esas olarak politik dolay1mla gerr;ekle~mi~ vc gerr;ekle~meyc devam etmektedir. iran'da ~ah dikta~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Bir "1$i;:i Kille Partisi"nin Gerekliligi Ozerine
torlilgilne kar~1 vcrilen politik milcadele stircci, kitleleri ~ah rejimini dcstekleyen gelenekscl $ii ulemadan koparm1~, $ah'a kar~1 mticadele ic,:inde yer alan "siyasi islamc1" ulemaya yoneltmi~tir. Bir islam anlay1~mdan (ideoloji) ba~ka bir islam anlay1~ma (ba~ka idcoloji) ge9i~ politika dolaymuyla ger9ckle~mi~tir. Son zamanlarda gerek iran, gercksc Arap tilkelerindc ABO-AB yard1m1yla ger9ekle~tirilmcyc c,:ah~il a n ise tersinc bir stire9tir. Bask1c1-dinsel tutucu rejimlerc kar~1 politik mi.ic adeledc rol ald1klan 0!9i.idc 1hmh islam ve onun onderlerinin kitleler i9indc gti9 toplamas1 ka91mlmazd1r. Fakat aslmda bu siirecin h1z!J i~le足 mcmesinin as1l nedcni emperyalist mi.idahalelerdir. iran ve Arap Lilkcleri ABO tarafmdan tehdit edilmeye dcvam edildik9e kitlelerin politik olarak bu saldmya kar~1 en net tutum alan radikal islamc1 unsurlardan kopu~u gecikecektir.
"Geleneksel siyasal ideoloji"den "sosyalist siyasal ideoloji"ye gec;i~ i~9i-emck9i kitlelcrin gelencksel bilinci csas olarak <linden kaynaklanan anlay1~lar, halk91-demokratik ogeler vc modem burjuva dtinya gorli~tintin karma~1k bir birligi olarak ~ekillenmi~tir. Burjuva toplumunun geli~kinlik diizeyi yanmda bir <;:ok evrenscl ve yerel faktor deg;i ~ ik toplumlarda bu bilinci farkh olarak ~ekillendirir. Gramsci, " tistlin felsefe" (Marksizm) ile " kamusal dii ~i.inti~" olarak adland1rd1g1 geleneksel bilinc,: arasmdaki ili~kiyi politika saglar diyor. Hcniiz gelenekscl ideolojik tutumlan ta ~1salar da en tcmel haklanm kazanmak i9in miicadcleyc atilacak i~i;i kitlelcri ii;inde bulunduklan toplumdan alinan y1gin bilinci ile kendi cylemi i<;indeki tcori (Marksizm) arasmda bir sei;im yapamaz. Tcorik bilinci ancak kendi cylemi ii;inde kendini tan11nas 1 ile olanakh hale gelecektir. Belirli bir hegemonya giiciiniin bir ogesi oldugu bili nc i, (yani siyasal bilin9), sonunda tcori ilc pratigin birle~tigi giniki;e artan kendi bilincinc cnn::dc ilk a~mn ad1r. Teori ile pratigin birligi de mekanik bir olgu degil, tarihscl bir o lu ~ tur. Bunun ilk a~ amas1 emeki; inin , hemen hemcn i9giidiiden ge lme bi r duygu ilc kendini Oteki Slllltlardan ' b a~ ka ', 'ayn' bir Sll1Iftan oldugunu , bag1111s1.zhgm1 hissetmesidir. Bu du{gu gc l i~cTek sonunda ona geri;ckten tek ve biitlin bir dii nya gorii~ii kazandmr.
i~9i ve emek9i kitlelerin egcmcn dlinya gorli~iinii sm1f bilinci yoniindc a~malannm ko~ulu burjuvaziden bag1ms1z kendi pratik faali yetidir. Burada vurgulanmas1 gercken ~cy bu faaliyetin k1smi ekonomik mi.icadeleler degil, "biitun szniflar aras zndaki kar~1hkh ili~kiler a!am "nda siiren politik miicadelc oldugudur. Yani kitleler ary1smdan politik pratik faaliyet bilinci onceler ve gcli~tirir. Lenin, onciini.in bu sure<;: i<;:indeki roli.inii ise esas olarak "y1gznlan ey lem bak1m111dan egitmenin zorunfu
2 Gramsc i, A. Hapishane defter/eri. s. 28
Sosyalizm
ve temel bir ko5ulu olarak" gi:irdi.igi.i siyasal as;1klar.
te~hirin
saglanmas1 olarak
Devrimci Orgut(ler) - Parti - Sm1f ... i<yindc oncmli aynhklann iyicc aydmliga 91kanlmad1g1, c;qitli egilimlcr arasmda a<y1k bir s a v a~ 1111111 bulunmad1g1, hangi parti onderlcrinin, hangi parti orgiitl erinin ~u ya da bu yolu tcmsil etti gi konusunda y1gmlann aydml at!lmad1g1 hi<;bir y1g111 partisi, hi<;bir s1111f partisi olamaz.3
Birinci Enternasyonaldcn bugi.ine ya~anan orgi.itlenme deneyimleri bu yaz1da bi.iti.ini.iyle el almak mi.imki.in degil. Arna ana hatlan ile konuyu tart1$mak da zorunludur. Oncelikle Lenin'in bir "devrimciler orgiitii olarak parti" ye yapt1g1 vurgunun ko$ullanndan bag1ms1z olarak her zaman her ycrde gene! ge9cr bir "iKi s1mji partisi " anlay1~1 olarak kabul edilmesinin cksikliginin anla~ilmas1 gerckiyor. Rusya'da b1rakm devrimci siyasal yap1lan, scndikalann bile yasad1~1 say1ld1g1 o di::inemlerde, Almanya'da muazzam say1da i.iycsi olan bir Sosyal Demokrat Parti vard1. Lenin Rus Sosyal Demokrat i~s;i Partisi i9indeki ilnli.i orgi.it-parti tartt~malannda bir kcz bile kitlesel ve gev~ek yap1s1 ai;:1k olan Alman partisini bu ai;:1dan katcgorik olarak elqtirmemi~tir. Tersinc kcndi yaz1lannda partiyi , "1. devrimcilerin 6rgiitleri. 2.miimkiin oldugu kadar geni~路 ve degi5ik iJ(:i orgiitleriA olarak as;1klar. i~s;i s1111f111111 siyasi orgiitlenmesinin tck bi9imini "kutsal" bir anlam yi.iklenmi~ "parti" ile s1111rlamak eksik bir anlay1~tlr. "Dcvrimciler orgiiti.i(leri) de "i~9i partileri" de, komiin- sovyet tipi yap1lar da i~9i s1111f111111 siyasal i::irgi.it bi9imlcridir. Yukanda deginildigi gibi i~9i ve emck9ilerin ancak burjuvazidcn bag1ms1z kendi eylemleri ii;:inde (csas olarak politik anlamda) bilirn;lencbileceklerini biliyoruz. Otc yandan bilincin C$itsiz geli$imi ger9cgi goz ontine almirsa devrimci onciini.in dcvrim stirecinde ve dcvrimden uzun stire sonra bile i$s;i s1ntf111m ancak kti9tik bir az111hgm1 olu$turacag1 da bir gers;ektir. Bu nedcnlc i::irgilt sorununa, s1111f bilincinin e~ itsiz geli$imi ger9egini, sosyalist bir devrim miicadelesinin ihtiya9lannt vc orgilt bi9imleriylc ula~!lmaya 9ah$ilan hedcfin (i$9i sm1fmm iktidansosyalist demokrasi) diyalektik birligini gi::izcterek yakla~mal1y1z. En zor yasad1~1 ko~ullarda "i~~i partisi" bazen "devrimci orgiit(ler)e" indirgenmek zorunda kahmrsa da, miimkiin olan her yerde kendi talepleri i~in siyasi olarak miicadele etmek isteyen her i~~iye a~1k olacak ve i~inde en geni~ demokrasinin gen;ekle~ecegi bir "i~~i partisinin" gcrekliligi apktir. Arna ate yandan en ileri yasal-demokratik ko~ullann oldugu yer ve zamanlarda dahi burjuva demokrasisi-diktatart1~mal annt
3 Lenin, V. I. ( 1907). Pcki ya rg19lar kimdir? Proletari, n. 19. 4 Lenin, V. I. Bir ad1m ileri. iki ad1m geri. s. 82. istanbul: Sol Yaymlan a~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Bir "i:;;c;:i Kille Partisi"nin Gerekliligi Ozerine
torli.igi.inc kar~1 yUri.iti.ilecek dcvrimci mi.icadclenin ti.irn gcreklcrinin kitlescl i~<;:i partileri ilc ger<;:ekle~tirilcrncyeccgi bellidir. B1rakahm burjuva yasa d1~1hg111a kar~1 rnticadclc gcreklerini, kitlcscl partinin popUler politik yay1mlan d1~mda en basitinden bir dcvrimci-teorik yaym ihtiyacmm giderilmesi bile ba~ka dtizeyde bir bilin<;: vc 6rgi.it1Ullik gcrektirir. Sm1f bilincinin e~itsiz geli~imi farkh orgtitscl modellere kar~1hk gelir. Verine getirilmesi gereken "devrimci gorevlerin" bilincinde olanlar bu gorevlerin gereksindirdigi devrimci orgtitleri-kolektiflcri olu~tururlar. Arna kendi kavrad1klan bu ihtiyai;lan snufa dayatamazlar ve "devrimciler orgtitlerini" sm1fm siyasal orgtitti/partisi yerine koymazlar. $iiphesiz ki kitlcsel partinin hukuku ve eylem birligi, tiyesi olan herkesi baglayacakt1r ve azmhk gorti~lerini herkcse iletrnek hakkma sahipken eylemde <;:ogunluga uyacaktlr. Arna bu gerek<;:c devrimci orgiit veya orgiitleri bilincin e~itsiz geli~iminden kaynaklanan sonmlan giderrnek i<;:in kitlelcri aydmlatma vc kcndi kavrad1klan 6l<;:tidc yapmalan gcrekcn devrimci gorcvlerden ahkoymayacakt1r, ahkoymamahdir. Tersinc ashnda bir s1111f miicadelesi-dcmokrasisi de ancak boyle yap1ld1g1 ol<;:i.ide ger<;:ekle~cccktir. Devrimci orgi.it(ler)-parti ili$kisi d1$mda orgi.it anlay1$1 temclinde elc a1111mas1 gcrckcn diger bir konu isc parti-sm1f ili$kisidir. Biliyoruz ki tarihteki en gcni~ i~<;:i partisinin Uyc say1s1 bile s1111f kitlesi i<;:inde bir azmhk olarak kalm1~tir, kalacakt1r. Eger i~<;:i s1111f1 iktidanm bir "devrimci" azmhgm i$<;:i s1111f1 adma iktidan olarak anlam1yorsak, i~<;:i sm1f111111 kitlesel bir partisi de olsa bu yapmm kendisinin de partisiz i~<;:ilerin dcnetimine tabi olmas1 gercktigi devrimci bir dogru olarak kar~1m1za <;:1kar. Bu denetim i$<;:i s1111f111 oz orgUtlcnmelcri olan sovyet~ura bi<;:imdeki yapilar ve ger<;:ekte i$<;:i iktidannda ya$atllmas1 gereken orgtitlenmc ve elqtiri ozgi.irlligii yoluyla ger<;:ekle$ir. i~i;i s1mf1 mticadele tarihi "dcvrimciler orgiitleri"nin kendini srn1frn siyasal onciisii olan partinin yerine, bir i~i;i partisinin de kendini i~i;i srn1frnm iktidar orgam olan oz orgtitlenmclerinin ve devletin yerine ikame etmesinin sonui;Ianm yeteri kadar gostermi~tir.
Orgut biyimleri; I. Enternasyonal ve gunumuz. PGB Sosyalizm'in Mart 2005 say1s111da $. Ozansi.i tarafmdan Birle~路 ik jJr,:i Cephesi ya da "j5r,:ilerin Kendi Parlisi" An!ay151 Ozerine ba$hkh yaz1da; gelinen siire<;:te, dUnya i~<;:i s1mf1 harcketi I. Entcmasyonal gibi i$<;:i s1111f111111 farkh unsurlanm i<;:eren kitlesel siyasi birliklcri kurmalan i<;:in bir zemin yaratmaktad1r denilmektedir. Gcr<;:ckten de s1111f demokrasisi temelinde sm1f i<;:i <;:C$itli akunlan i<;:crcn yap1s1yla I. Entemasyonal, sm1f111 burjuvaziden ve devlctten bag1ms1z birlqik cylemini ortaya koymas1 ilc bu giine 1~1k tutan bir omck olarak orta-
Sosyalizm
da duruyor. Gerek I. Enternasyonal, gcrcksc daha soma kurulan ve ozellikle bah i.ilkclerindeki bi.iyuk kitlescl i$i;:i partilcrine dayanan II. Entemasyonal esas olarak cmperyalizm ko$tillannda i$<;i s1111fi ii;:indeki artan farkhhklar sonucu olu$an i$<;i aristokrasisi ve bi.irokrasi nedcni ilc pan;:aland1. Fakat kabul edilmclidir ki II. Entcmasyonal partileri 20 . yuzy1!111 ba$lannda kapitalist egcmcnligi gcri;:ekten sona crdirebilccek guce yakla$m1~lard1. II. Entcmasyonalin kitlcsel parti ondcrliklerinin ulusal temeldeki ihanetleri ile dagilmas1 ko$ullannda Rus devrimini ba$aran devrimci onderligin ivmesiyle III. Entemasyonal olU$lUruldu. Fakat III . Entemasyonal i$i;:i s1111f111111 aslmda gi.ii;:li.i ama pari;:ali siy asal ve scndikal yap1s111111 sadece bir cgilimini te$kil ediyordu. S1111f ii;:indcki "devrimci cgilim" (III. Entcmasyonal) yi.ikselen fa$izm tehdidi ko$ullannda bile buna kar$1 yukseltilecek birlqik mi.icadelc ii;:indc s1111f111 birligine yeniden kurma i;:ah$mas1 ycrinc, s1111f111 digcr bir boliigi.ini.i nercdcyse csas di.i$man ilan ederek kendi sonunu da hazirlad1. Fa~ist harckete kar$1 s1111f111 birle$ik eylem ve orgi.itli.ilUglini.i geli~tircmeycn III. Entemasyonal giderek Sovyet bi.irokrasisinin bir d1~ politika arac1 haline gclerck tarihtcn silindi . Glini.imi.ize gelindigindc gori.ilcn $Udur; Bat1 lilkelerinde gerek " reel sosyalizmin" ve dolay1s1yla s1111f111 bir boliimli lizerindeki bi.irokratik kontroli.in yok oldugu, gcrekse sosyal dcvlctin gidcrek t6rplilenmesi ile sosyal demokrat parti ondcrliklcrinin i~i;:i kitlclerini denetim etkinliginin zay1flad1g1 $imdiki donemde s1111f111 birle$ik eyleminin orglitlcnebilmesinin maddi ko$l llan yeniden olu~足 maktad1r. Batt d1$1 lilkelcrdc dcvrimci-sosyalist orglit bii;:imlerinin gcli$imi ise daha farkhdir. Zaten kapitalist ekonominin geri oldugu ve geli$kin bir i$i;:i s1111fmm olmad1g1 bu lilkelcrdc batih lilkclerdckine benzer kitlescl i$i;:i partileri (sosyal dcmokraUsosyalist) yoktur. Ozelliklc Sovyct Devrimi'ne scmpati ile yiikselen ve daha sonra III. Entcmasyonalin birer uzant1s1 olarak yukandan kurulan komlinist partilcr de i;:ok etkili olamadilar. Baz1 iilkelcrde emperyalizm ve i$birliki;:isi diktatorliiklcrc kar$1 verilen ve ozi.indc burjuva demokrat ii;:erik ta$1yan dcvrimlcrc onderlik cderek halk kitleleri ile bulu$an "dcvrimci parti ve orgi.itlcr" siirei;: ii;:inde kapitalizmin geli$imi ile bircr burjuva siyasal yap1ya doni.i$tiller. Ba21 lii;:i.inci.i di.inya i.ilkelcrinde ise komi.inist partilerin atil durumuna tepki olarak yi.ikselen ve gerilla cylcmini esas alan radikal dcvrimci hareketlcr gcli$ti. Bu hareketlcr, en genelinde eger o i.ilkcde egemen blok dogrudan emperyalist i$gal vc somi.irgecilige dayamyorsa vc/vcya parlamcnter burjuva yonetim bii;:ime sahip dcgilse oncmli oliyi.ide balk kitlelcri iJc bulU$abilmi$ VC k1smi ba$anlar kazanIDl$lardir. Burjuva demokratik yonetim bii;:imlerinin geli~tigi lilkelerde ise giderek kitlclerden kopan devrimci ak1mlar ye gerilemi$ ya da yasal-kitlescl 1
- - - - - - - - ------ --
-
Bir "l:?c;;i Kille Partisi"nin Gerekliligi Ozerine
sosyalist-devrimci partiler yoni.indc evrilmi~lerdir. Son 20--25 y1ldaki geli~mclerc goz att1g1m1zda isc yeni baZI egilimlerc tarnk olmaktay1z. Brezilya, Arjantin, Kore gibi biryok gcli~mekte olan i.ilkcdc sanayi geli~mi~ ve gi.ic;li.i bir i~c;i s1111f1 ortaya 91km1~tJr. Gerek bu geli~me , gerek Sovyetler Birligi, Cin gibi sosyalist ve i~c;i harcketlerini d1~andan yonlendiren bi.irokratik odaklann kaybolmas1 vc soguk sava~ ortam111da geli~mi~ siyasal ki.ilti.iri.in gerilemesi, gcrekse bu iilkelcrdc zaten pek yerlqmemi~ sosyal devlet anlay1~mm yeni ekonomik politikalar sonucu ti.imi.iyle ortadan kaldmlmas1, birle~ik kitlcscl karakterli i~c;i siyasa11a~masmm yolunu ac;mt~hr. Brezilya, G. Kore gibi i.ilkelcrdeki i~c;i partilerinin goreceli ba~anlarma ragmen bu mlicadelelerin oniindc dcvasa sorunlar vard1r. Bu tip partiler batidaki sosyal dcmokrat i~c;i partileri gibi diizcnin "i~c;i ayag1" haline de gelebilirler. Ama burada devrimci olan ~ey emekc;i kitlelerin burjuvaziden politik olarak bag1ms1z bir ~ekildc orgi.itlenmeleri ve kcndi talcpleri ic;in siyasalla~malandJr. Bu i.ilkelerde ABD emperyalizminc kar~1 ulusal vc bolgesel mlicadelcnin ba~1m c;ekerek daha gcni~ kitlelerc ula~ma ~anslanna ragmen sm1f111 ~imdiki ko~u1larda yeniden bic;imlcnen parc;a!t yap1s1, orglitsiizli.igi.i vc yaygm i~sizlik negatif ctkide bulunmaktadir. Silrecin nasil sonuc;lanabilecegi ise ulusal-uluslararas1 nesnel ko~ullar yanmda devrimci onci.i ve orgi.itlerin yetenekleri ilc ili~kili olacaktJr
Turkiye'de modern siyasal kimliklerin oluยงumu, iยง~iler ve "sol" Ti.irkiye'de sm1f milcadelesinin gcli~tirilebilmesi ic;in bir i~c;i kitlc partisinin gerekliliginin bir diger nedeni ise Tilrkiyc'nin k1smen kendine ozgi.i ko~ullandir. Bu konudaki gori.i~lerimi Uluslararas1 f,w;i Karde~ligi'nin eki olarak 91kan Tiirkiye 'de "Sag"- "Sol" Yamlsamasmm A~rlmas1 ve "fKilerin Kendi Partisi" i<;in Miicade/e ad!t bro~i.irdc daha geni~ olarak tart1~m1~hm. Burada bu gori.i~lerimi k1saca ozctleycccgim. Olkemizde modernlqme si.ireci aym zamanda yukandan a~ag1ya yi.iri.iti.ilen bir "batihla~tJrma" si.ireci ile ic; ic;e ya~andt. Tiirkiye'de modern siyasal kimlikler esas olarak batih anlamda endiistrile~menin dogurdugu ekonomik-sosyal 1;eli~kiler temelinde degil, modernle~me siirecindeki yiiriltiilen devlet politikalarma kar~t kitlelerin geleneksel killttirel kimlikleri ve bOlgesel-etnik temeldeki tepkileri ilsttinden ~ekillendi. Bu nedcnle Ti.irkiyc'de siyasi kimlikler bat1-
c1-laik bi.irokratik-devlctc;i gori.i~ (merkez) ile gelcneksel-Mi.isli.iman (c;evre) c;ah~mas1 temelinde ~ekillendi , bat1c1-laik kesim "sol'', gclcneksel-Mi.isli.iman kcsim "sag" olarak adlandmldt. Bu si.irecin ctkilcri halen devam etmektcdir. Karizmatik ve popi.ilist bir siyasal lider olarak Ecevit'in, ktsa bir donem boyunca klasik Kemalist gori.i~ten farkh olan ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~11
Sosyalizm halki;:1-adaletyi yakla~1m1 sayesinde i~yi-yoksul kesimlerden oy alman d6nemlcr d1$mda, yoksullar esas olarak "sag"a, bahh ya$am tarz1rn benimscyen kentli orta sm1f1ar ve aydmlar ise "sol"a oy verdi. Halk katmanlan ii;:inde "sola" oy veren Alevilerin yakla$1m1 ise <;ok partili d6nemden sonra esas olarak yogunluk Si.inni gorti~i.in etkili oldugu sag partilerin laik devlct anlay1$1m giderek t6rpi.ileyen tutumlarma kar~1l!k olarak geli$mi$tir. Kendisini tehlikede hisscden alcvi halk katmanlan devlet-CHP (Sol) yanhs1 ohnu$lardir.
"Sosyal Demokrasi" ve "i~~i Kitle Partisi" Tarihsel olarak bat1h sosyal demokrasi her $Cyden once bir siyasal i~c;i hareketidir. Dogal ki sosyal dcmokrat siyasi partilerin ba$lang1i;:larmdaki tutumlan ilc $imdiki durumlan arasmda fark vardir, fakat hala biryok tilkedc sosyal demokrasi, reformist-kapitalizm iyi de olsa bir i~yi egilimidir. Sonunda kag1t i.isti.inde aym siyasal programlan savunsalar bile siyasal bir i$<;:i harekctinin kendi taleplerini rcvize etmesi ile ula$1lan bir sosyal demokrat siyaset ile, Ti.irkiye'de oldugu gibi bir egemcn blok partisinin (CHP) art1k sosyal demokrat olmaya karar verdim diyerck olu$turdugu "sosyal demokrasi" arasmda yok fark vard1r. Bu fark bunlann geryekte uygulad1klan politikalar ay1smdan olmasa da, onlann i$yi s1111f1 kitlesi ile olan yap1sal ili$kileri ve kitleler tarafmdan kavrarnh$lan ay1smdan farktir. Zaten kitlcsel olarak politikada csas olan da budur. CHP-DSP-SHP i;:izgisini sosyal demokrat (bir i$yi-emekyi egilimi) olarak degcrlendirip, bizim gorcvimizi de "onun solunda", "ondan daha devrimci, sosyal ist" bir i$<;:i siyaseti yaratmak olarak gormek, emcki;:i ve yoksul kitlclere argtimanlarla yakla$mak ba$tan Ttirkiyc geryegini g6rmczden gelmek demcktir. Zaten eger Ttirkiyc' de herhangi bir parti, 6rncgin CHP, sosyolojik olarak i$yi sm1fi tabanma dayanilll$ olan bir yap1da olsayd1 ve i~i;:iler tarafmdan da 6yle algilansayd1 ve $imdiki politikalarmm benzcrini de uyguluyor olsayd1 herhangi bir i~yi-kitle partisi ihtiyacmdan soz edemezdik. Aslmda Tiirkiye'de reformist-sosyal demokrat kitlesel bir i$<;:i partisinin yoklugu Tiirkiyc devrim-sosyalizm mi.icadelesinin bir ay1dan da ~ans1dir. Bu durum nesnel ko~ullar nedeni ilc en basit ekonomik-sosyal hak mi.icadelesinin bile siyasalla~t1g1 ve devrimci nitelik kazand1g1 gi.ini.imtizde boylesi bir parti , sosyalist devrimcilerlc i$yi kitlelerinin bulu~masmm geri;:ek zeminini yaratabilccektir. Turkiye'de i~yilerin-emekyilerin ihtiyac1 olan ~ey "en sol" olmak degildir, devletten ve sermayeden bag1msu siyasal bir i~yi-emekyi hareketi-partisidir. Bu partinin programmm devrimci-rcformcu iycriginden yok daha degerli olan ~ey, burjuva partilerinden bag1ms1z, demokratik iy i~leyi~i olan siyasal bir sm1f hareketinin olu~turulmas1d1r.
eu
Bir "l~c;:i Kille Partisi"nin Gerekliligi Ozerine
i~~i sm1f1 Tiirkiye sosyalist solunun kitleler tarafmdan algila111~1 esasta yukanda soz cttigim gene! olarak solun (CHP) kavram~mdan farkh dcgildir. I. Diinya Sava~t y1llan ve Kurtulu$ Sava$! ba~lang1c1 doncmlerindc Ekim Dcvrimi sempatizam Rusya Miisliiman-Tiirk halklan harekctlerindcn etkilenen ve anti emperyalist Tiirk-Miisli.iman duyarhhgma sahip bazi sosyalist ak1mlar d1~mda, Turk sosyalizmi halk kitlcleri tarafrndan Turk modemlc~mcsinin, bat1hla~mamn-batihla$hrmanm bir bic;imi ve "kiilttirel oteki" olarak alg1land1. i~c;i sm1fmm nicclik olarak c;ok zay1f oldugu uzun y1llar boyunca Turk sosyalizmi Sovyctlcr Birligi'ne kom~u olmamn da ko$ullanyla ili~kili olarak soguk sava~m bir "arac1" gibi goriildii/gostcrilcbildi. 1950 y1lmdan sonra nicclik vc nitclik olarak giderck geli~cn i~c;i sm1f1, sendikal miicadelcnin yiikscli~i ve yasal siyasal olanaklann kullamlmaya ba~lamas1 ile politikle$meyc ba~lad1. 1960 sonrasmda sendikal onderler tarafmdan kurulan TiP, i$t;i s1111ft vc yoksul halk katmanlan ir;indc smirh da olsa anlamh bir cevap buldu. Bag1ms1z bir i$t;i siyasalla~mas1 burjuvaziyi derindcn iirkiittii. <;ok partili ya~ama gcc;i~le birlikte cgemen blogun bir par9as1 olarak kimliksiz kalan CHP "sol", "sosyal dcmokrat" oldugunu ke~fetti. Bu doncmdc inonii'niin as1! rakip olarak TiP' i gordiigii iyi bilinir. Yiikselcn anti-cmperyalist, sosyalist-devrimci mucadelc si.irecindc TiP'in yasal ve gev$ek yap1sma ele~tirel bakan dcvrimci sosyalist c;evrelerin her biri kendi sosyalizm vc miicadcle anlay1~1 tcmelindc olu~turduklan "devrimci orgiit"lerini "i~c;i sm1fmm as1l partisi" olarak ileri si.irdi.iler. Birle~ik vc kitlesel karakteri nedeniyle bclirli bir i~c;i-emekc;i kesimine "politika" alam saglayan TiP'in r;oziilii~iinden sonraki siircr;te, i~r;i kitlcleri biirokrat-burjuva sol siyasete terk edilirken "oncii"lerin bir kism1 illcgalite feti~izmi ilc yasal politikay1 tamamen rct etti, digcrleri de kcndi "dcvrimci orgiit"leri ilc sm1rh dar yasal "grup" partilerini olu~turdular. Tiirkiye'de birc;ok sosyalist devrimci ak1m siyasal miicadeleyi i~c;i sm1fmm "en bilinc;li en kararh unsurlanm ic;eren parti" kapsammda elc altrken, kitlelcrin bilinc; gcli~imi siirccini k1smi ekonomik-demokratik haklar miicadclcsi slirecine birak1r. Ekonomik-demokratik miicadcle ile siyasal mlicadeleyi bu r;e~it katcgorik bir aynma ve farklt orgiit modellerine tabi tutan bu yakla~1m 12 Eyllil oncesi devrimci yiikseli~ y1llannda dahi i~c;i sm1fmm c;ok biiytik bir k1smm1 burjuva siyasetlere mahkum ediyordu. 12 Eyliil 1980 onccsi TKP ve DEV-YOL gibi en giirylii iki devrimci sosyalist ak1m yasal kitlesel i~r;i-sosyalist partilerinin orgiitlcnmc olanaklannm varhgma ragmen i~c;i sm1ft ic;in siyasi orgiitlenmeyi kendi "devrimci orgi.it"leriyle sm1rlad1lar ve i$t;i-emek9i kitlcler ile birliktelik siirecini ckonomik-demokratik miicadelc ic;indc ele ald1lar. Bu iki ak1m ve digcr
Sosyalist hareketler ve
Sosyalizm
benzerlcri esasmda 1946 y1lmdan beri 9ok partili se9im stirecini ya$ayan , pratikte siyasal sureci; partili olma, parti birimlerinde ve se9im k<.mpanyalarmda faaliyct olarak alg1layan kitlelcre siyasi adres olarak CHP'yi gostcrmi~ oluyorlard1. Turk solu 1980 sonras1 emek<;:i kitlclerden daha da <;:ok koptugu donemde muhalcfet harekctleri olarak yukselen Alevi ve Kurt kimlikleri ile giderck daha da fazla ozde~le~ir hale geldi. Sol'un ozelliklc yoksul egitimsiz kitlelcr goztinde ta$1d1g1 "batJc1" (kultiirel olarak " oteki") karakterinin yam ma etnik ve dini azmhk tcmelinde de Turk ve Sunni 9ogunluk gozunde "etnik olarak oteki" konumu gu9lenmi$ oldu. Uzun y1llard1r %30 civannda oy alan sol, karizmatik lidcrlerinden birisi olan vc ozelliklc din sorununa gelencksel <;:izgiden farkh bak1$1yla Sunni i$9i-yoksul kesimlerdcn destek bulan Eccvit'in "fiili olarak" siyasetten 9ekilmcsi ile, %20'lcr duzeyine du$tii . Gene! olarak toplumdaki %20'lik bu sola dcstek oranmm i~<;:i ve emck9i yoksul halk i9inde daha da dil$tik oldugunu biliyoruz. 12 Eyllil sonras1 sosyalist solu hareketlcre bakhg1m1zda ne devrimci orgtit-parti anlay1$mda nc de kitlelcr vc ya$ad1g1m1z topraklann gelenegi ile ili$kilcnme a91smdan koklii bir degi$im ya$anmad1g1 ortadad1r. Devrimci orgtit-parti-sm1f ili$kisinin en 9arp1c1 omckleri 2005 1 May1s'mda ya~and1. Ttirkiye sosyalist hareketi <;:e$itli yasal veya yasa d1$1 "devrimci orgiltler"in kendilerini en hakiki sm1f partisi ilan ettigi bir politik kaosu (veya apolitikligi) ya$1yor. ODP kurulu$U itibariyle sosyalist 9ogulculugu i9ermesi anlammda ya$ananlann ilerisinde bir omek olarak ortaya 91khysa da gerek kurulu$taki 91k1$ tarz1 ("solcularm birligi") gerekse politik milcadelc vc soylemiyle bir i$<;:i-emek9i siyaseti olamad1. Partinin ana soylemi onu olu$turan onder-kurucu, kentli aydm-orta sm1f kadrolarm ozgtirliik ve demokrasi talebi etrafmda geli$ti . Yukanda bahsettigim bir btitun olarak "sol" un toplumla olan sorunlu ili$kisini a$ma yonunde herhangi bir politik ay1hm ve yeni bir dil-soylem uretilcmemesi y3nmd3 12 Eyliil oncesinden daha d3 ileri de bir "bahc1" imaj ile toplumla ytiz ytize geldi. ODP'nin onu olu$turan sol-<levrimci orgutleri 3$30 ve "onlan" azmhkt3 b1rak3n tarzd3 kitlesellqcmemesi ondan bcklentileri azalan azmhktaki "devrimci orgtit" Jeri 9ogunlugu olu$tUran "devrimci orgilt" le k3f$1 k3r$1ya getirdi. Bir "kimlik" ihtiyacm3 bile cevap veremez durumdaki ODP 9ahsmdan hi<;: olmazsa bir "kimlik " saglayan eski "devrimci orgut" !er dtizeyine donti$ gcr9ekle$ti.
Ne yapabiliriz? Bu gun Ttirkiyc sosyalist hareketi yukanda ortaya konan bilytik zaaflanna ragmen tarihscl dencyim ve zengin nitelikli "kadro"lanyla sadece
Bir "l~i;i Kitle Partisi"nin Gerekliligi Ozerine
ulusal dcgil, geni$ anlamda bolgcsel duzeydc de ctkili olabilecek potansiyel bir birikimi ta$1maktadrr. Kendi bolgescl cografyasmm etnikulusal-kulturel gercklerini vc iklimini kavrayarak, geli$en kapitalizm ko$ullannda ortaya y1kan yayg111 proleterle$mC gen;cgini ve ABD'nin ba~m1 ycktigi emperyali zme kar~1 ytikselen mlicadelc talebi temelinde toplumsal ili~kisini yeniden tarif edip kurarak, etkili bir guy olabilir. Sanki yeniden I. Dunya Sava$! sonras1 yil!anm ya~1yoruz ama tabii ki yeni ko~ullarda . iyindc ya~ad1g11mz Milslliman-Tilrk-Arap-Acem-Kilrt cografyasmda anti-kapitalist, demokratik nitelik ta~1mayan hiybir harcketin bolge halklannm kapitalist-empcryalist barbarl1ga kar~1 tutarl1 bir milcadclesini geli~tirmesi soz konusu degildir. Gerek ctnik-ulusal milliyetyiliklcr temelindeki harekctlerin, gerek radikal islamc1 siyasetlcrin kapitalist-empcryalist sistcme yeniden cklcmlcnme (1limli islam/kukla devletler) ya da Afganistan-Taliban 6megindc gorulen "oteki uyta bir barbarhk" kuyusuna dil~me d1~mda altematifleri yoktur. Fakat sosyalistlerin ~imdiyc kadar yapt1klan111 tekrarlayarak gidecekleri bir yol da gorulmcmektedir. Tilrkiye sosyalistlerinin onunde ikili bir gorev durmaktad1r. Bunlardan hirincisi i~9i ve cmckyi kitlelerin burjuvaziden bag1ms1z olarak gilncel talepleri etrafmda siyasalla$nrn/partile$tnC slirecine katk1 yapmak, digeri ise ilk silrcy ile iy iye ge9en ~ekildc devrimci milcadelenin bu giln ve gelecekte dayatacag1 ilst diizey bilin9 ve kararlthk gerektircn gorevlerini yerinc gctirmeyc aday gu9lil "dcvrimcilcr orgilt(ler)"in olu~turulmas1 iyin mUcadcle ctmektir. Bu yazmm asil konusu olan kitlcsel i~yi-emek9i partisini tarh~madan once devrimci orgilt(lcr) sorununu da k1saca ele almak gcrekir. Ulusal ve esas olarak da uluslararas1 dilzcyde ya~anan degi~imlcr devrimci Marksist hareketi politik ideolojik ve felsefi-teorik dilzcyde silrilp giden ycni aray1~ ve tart1~malann iyine sokmu~tur. Fakat bilinmelidir ki ya~amm dayattlg1 siyasal milcadele silreci i9inde ger9ekten ycr almadan ve bu milcadele i9inde s1radan i~9i-cmck9i kitlelcrle ve toplumla kar~1hkh olarak etkile~meden ger9ek bir dcvrimci anlay1~ yenilenmesini liretmemiz mi.imkiln degildir.Olabildigi kadar saglam bir ideolojik-politik birlige dayanmas1 gereken "devrimci orgut(ler)" ger9ekte ancak "devrimcilerin" aym sure<;: i9inde hem kitlelerle pratik i9inde etkile~me hem de bu siyasi silre9te birlikte ycr alan devrimciler aras1 teorik-ideolojik aray1~ vc tart1$malan siirdiirme tcmclinde olu~turulabilccektir. Diger tiirlii kag1t iistil veya masa ba~1 birliklerinin ne ol9ilde birlik oldugu ve ne kadar silrebildigi ortadadrr.Bunun da otesinde bilinmelidir ki en saglam ideolojik birligi oldugu dil~iinillen siyasal yap1larm da bu "birliklerinin" uzun omiirlu olmasmm hi9bir "teorik" veya "idari" garantisi yaratllamaz.Dolay1s1yla bu giin "devrimci cgilimlcr" olarak, "devrimci
Sosyalizm
birlik" ic;:in degil ama i~c;:i kitlelerle birlikte ortak bir siyasal miicadele yliriitmemiz ic;:in, birbirimizi, birlikte politika yapmaya 9ag1racag1m1z s1radan bir i~c;:i ilc arayacag1m1z birlik zemininden daha fazla bir ortakltk zorlamasma ihtiyac;: yoktur. "Devrimci cgilimlcr"in ortak olarak onilnc koyacag1 temel gorcv, daha dogrusu tcmel program maddesi, i~c;:i-emekc;:i kitlelerin burjuva partilcrdcn vc dcvlettcn bag1ms1z olarak kendi talepleri ic;:in siyasalla~mas1, bir i~c;:i-kitle partisinin olu~turulmas1 milcadelesidir. Turkiyc'de bir i~c;:i-kitle partisinin yaratilmas1, gerck yukanda soz edilen siyasal killtilriin gcli~iminden kaynaklanan, gerekse i~c;:i ve emekc;:i y1gmlann bu gilnkli kliltilrcl-ideolojik konumlannm olu~turdu足 gu illkemize ozgil sorunlara sahiptir. Bu gorcvin ba~anlmas1 "sosyalistlerin" veya "sosyal demokratlarm" bir araya gelmesi degildir, "yeni bir sol parti" kurulmas1 da degildir. Tlirkiyc'de i~c;:i-emekc;:i kitlelcri kulti.irel kimliklcr temelindc bolen yabanc1la~tmc1 "siyasct ideolojisi"nin pratikte ele~tirel olarak a~llmas1dlf. Bu isc bir i~c;:i-emekc;:i partisinin olu~turulma slircci, eylcm bic;:imleri vc soylemindc kcndini ifade etmclidir.
Sm1f Mucadelesi ve Diger Kimlikler Birc;:ok sosyalist-dcvrimci yazar kiireselle~menin yeni ko~ullannda Turkiyc sosyalistlcrinin "neoliberal" veya "milliyctc;:i" uc;:lara dogrn savruldl!gunu tespit edip, buralara savrulmadan dogru bir hatta birle~ik olarak durmanm degeri konusunda uyanda bulunmaktadlf. Bu saptamanm dogrulugu ortada, ama oncelikle bunun ic;:in yakalanacak ana halkanm ne oldugu ortaya konulmahdir. Ben bunun hcmen ~imdi足 dcn yilriitlilecck s1111f ve anti-kapitalist mlicadelenin kcndisi oldugunu dli~linilyorum. Birc;:ok okuyucunun hemen ~imdi s1111fm bu gilnkil bilinc;:, orgiltlilllik dlizeyi vc siyasal davra111~lan111 omek gosterip bu siyasetin c;:ok dar oldugunu yerine daha c;:ok, "solun birligi" "dcmokrasi", "ozgilrlilk" ka vramlan etrafmda milcadcle yilriitmenin daha dogru olabilecegini du~lindugunu zanncdiyorum . Arna aslma bakarsak sosyalistlerin anlad1g1 anlamda "dcmokrat" vc "ozgilrlukc;:u"ni.in bu topraklarda c;:ok kuc;:uk bir az1111tg1 tcmsil ettigi ve bu kavramlann cmckc;:i-yoksul kitlclcrin yanmdan bile gec;:medigi goriilur. Arna sm1fm siyasal milcadclesi vc anti-kapitalizmi "Marksist-Lcninist devrimcilerin idcolojik orgutsel birligi" kapsam1 ic;:ine s1gd1rmaya c;:alt~t1g1111z zaman da bunun digerinden de dar olacag1 ac;:1ktlf. Benim burada bahsetmek istcdigim ~ey gerc;:ekte var olan (sosyolojik olarak) i~c;:i s1mf111111 kendisi ile patronlar arasmda (ve yoksullarla zenginler arsmda) "biz" ve "oteki" olarak bir aynm yaratacak tarzda siyasalla~mas1111 saglayacak politik bir zeminin olu~turulmas1d1r.
Bir "l~vi Kille Partisi"nin Gerekliligi Ozerine
Bilindigi gibi insanlar aym anda ulusal, ctnik, a$irct/aile, dini, mczhcbi, sosyal, mcsleki stati.i vb. bin;ok kimligi birliktc ya~arlar. Dlinyarnn hi9bir ycrinde hi9bir ko~ulda bir i~9i harckcti saf bir "prolctcr" kirnlik!e ortaya 91k1p i$s;i sm1fmm s;ogunlugunu vc toplumun siyasal ondcr!igini kazanamam1$tlr. Ozellikle de ctnik, dini vc kultlircl aynltk ve farkJt ,, hklann bu kadar ilcri olc;tide siyasalla~tig1 gi.ini.imtizdc birlqik bir i~9i emck9i siyasalla~masmm yarat1lmas1 c;ok bi.iyi.ik zorluklar ic;:ermcktedir fakat bunun ba~an lmas1 d1~mda da bir c;ozi.im ycktur. Kapitalizmc, cmperyalizmc kar~1 net bir sm1f tutumu temelindeki siyasct, iilkc vc bblge ctnik-ki.iltlirel iklimini goz ard1 ctmck dcgildir. Ulusu yonctmeyc aday her siyasal harcket, kendi dogrultusundaki ana siyasal kimligi net olarak ortaya koymas1 yanmda bu kimligi o toplumda ya$anan birle ~ - tirici otcki kimliklcrin duyarhhklanni, dcgcrlcrini, scmbollcrini kcndi ba$at kimlik, dcgcr ve simgelcriylc cklcmlemc ba$ans1111 gosterd igi (jJc;iide toplumda hcgcmonik bir karaktcr kazanabilir. Ti.irkiyc'dc v•.::ya bolgc i.ilkelcrinin hcrhangi birinde ortaya c;1kabilecek kitlcscl bir emck siyasctinin halk kitlclcrinin gclenekscl ki.ilti.itiini.in ana yonlcrini olu~ turan ba~ta Mi.isltiman kimligi olmak i.izcrc, ulusal vcya ctnik kimliklcre dcgmemesi olanaks1zdir. Yukanda belirtildigi gibi cgcr kitlcler bir siyascte henliz ge!encksel idcolojilcrini ya~arken gelcceklerse, ancak bu siyascti kcndi zihniyetlcri ic;inde anlamland1nnalan ko~tlluyla bun u yapabilirlcr. Eger bir i$c;i siyasetini vcya toplumcu (sosyalist) siyascti desteklemek Mi.isli.iman kimliginc aykm olarak kavramyorsa (gi.inahl) veya kolayhkla oylc gosterilebiliyorsa boylc bir siyasetin i$<;i kitlelcri ic;inde hcmen hcmcn hi9bir ~ans1 olmay~caktir. Benzer ~ ckildc egcr sosyalist bir siyaset "Ti.irk'i.in veya Ki.irt'tin bckasm1" tchdit ediyor diyc algilamyorsa vcya kolaylikla oylc algllat1labiliyorsa bu siyasctin "Ti.irk" veya "Ki.irt"lcr arasrnda kitlescl di.izeydc dcstck bulmas1 olanaks1z gibidir. Tersinc, Mi.isli.iman kimliginc sahip bir i$i;:i, toplumcu (sosyalist) bir siyasetlc inancmrn gcri;:ck saf oztine uygun davrand ig1rn di.i~i.ini.iyor ve hisscdiyorsa ancak o zaman bu siyasetin kuvvctli destekc;isi olabilecektir.Benzcr $Ckilde sosyalist bir siyasct, cmperyalist sald1n kar~1s111da "Ti.irk"i.in vc "Ki.irt"i.in gerc;ek ozgi.ir, demokratik, aydmlik gclecegini ancak kcndisinin ycnidcn kurabilccegini gostercbiliyorsa, bu kimlikleri de ta~1yan cmekc;ilcr tarafmdan destcklcneccktir. Bir kitlescl i~c;i-emeki,:i siyaseti halk katmanlannrn ta~1d 1g1 gclcncksel dini, ctnik, ki.iltlircl simgc vc dcgerlerini kendi s1111f miicadclesi degcrleriyle eklcmleme konusunda kar~1 s1111f siyascti (kapitalistemperyalist sistcm ve burjuvazi) ile yan$mak zorundad1r. Fa;;ist siyasct kimlikler etrafmdaki dii$manl:k vc korkulan k1$ktrtarak, toplumcu demokratik siyaset ise gelcnckscl klilti.ir ic;indc var olan (dini vey:; ulusal) halki;:1, c~it!ikc;i, adalet yanlis1, dayam$maci oge ve dcgcrk i. c -· 17
Sosyalizm
ahf yaparak kitlenin bilin9 dt~t ile de bag kurar. Her partinin bir aklt oldugu dogrudur, ama hemcn tilm toplumlarda, ozelliklc de rasyonalizmin ve bireyselle~menin 9ok gcli~medigi toplumlarda kitlelerin siyasal davra111~1 "ak11la" aytklanamaz. i~9i-emek9i-yoksul kitleler bir onceki donemde MHP'ye son se9imde de AKP'ye oy verirkcn bu pat1ilerin ekonomi-sosyal-sagl1k-egitim-ula~hrma politika vc projelcrini okuyup, digerlerinki ile de kar$tla$ttrtp, sonra da diinya ko$ullan baglammda bunlan gozden ge9irip oy vermediler. Oy verme davra111$mda iki csash oge vardtr. Bunlardan birincisi parti orgtitleri tarafmdan harcanan ve esasta da yerel "kanaat ondcrleri"nin tutumunu etkilemeye 9alt$an siyasal emcktir, digeri ise kitlelerin bir siyasi parti, lideri ve soylemi ilc kendisini ozde$le$tinnesi, onu "kendinden" gormesidir, burada ak1ldan 9ok "duyguda~hk" vard1r. Bunun modem bi9imi "imajlar sava$t" olarak siirmektedir.
"i~~i Kitle Partisi" ve Sendikalar Battdaki 9ogu tarihscl kitlesel i$9i partilcrinin (sosyal demokrat veya sosyalist) oldugu gibi son y11larda Brezilya ve G. Kore'de yeni ytikselen i$9i partilerinin de csas olarak i$9ilerin scndikal orgtitluliik i9inde biriktirdikleri gti9lere dayand1gm1 biliyoruz. Sol siyaset ile i$9i s1111f1 kitlesi arasmdaki temsil-katthm sorununun Ttirkiye gibi modemlqme stirecinde btiytik bir ktilttircl degi$im ya$aillt$ ve dolay1s1yla aydmlarm (sol diyc anla$1labilir) kitleler ile btiyiik bir ktiltiircl yabanc1la$ma ya$ad1klan-ya~amak zorunda kald1klan tilkelcrde scndikalann rolii daha da oncmli olabilir. Her inal11$ ve ktiltiirden i$9ileri birlqtiren sendikalann kitlescl bir emck partisinin olu$turulmasmdaki roliinlin onemi 9ok ay1k olarak ortadadir. Birinci Turkiye I$9i Partisi 'nin kurulu$ stireci ve gorcceli ba$ans1 da bunu dogrular niteliktcdir. Bu gun sendikalt i$9i kesimi sm1fm kitlesi i9inde kti9lik bir azmltgt da temsil etse de son ya$anan SEKA, Seydi$ehir direni$lerinde gortildtigti gibi sendikal orgtitliiliikler hala 9ok onemli bir mticadele potansiyelini ta$1maktad1rlar. Orgtitstiz ve i$siz i$9i kitlelerine ula$mak i9in gercken maddi-manevi gtictin ba$ka yerlerden gelmcsi de pek mtimktin degil zatcn. Fakat bugiinkti ko$ullarda sendikal hareketin boylcsi bir yeni i$9i-emek9i siyasalla$masmm zemininin olu$turabilmesi ise her $eyden once varolan sendikal statilntin radikal bi9imde degi$imine baglt olacakhr. K1sa vadede sendikal btirokrasinin boylesi bir siyasalla$ma destek9isi olmas1 mtimktin degildir. Arna ozellikle ozelle$tinneye kar~1 gelmckte olan muhtemel direni$ler ve var olan haklara yonelik yogun sermaye saldmlannm canland1racag1 mticadele stireci, stattikolan sarsma potansiyelini ta$tyabilir. Her $eye ragmen s1111fm farkh kesimlerini birle$tiren Emek Platformu ve ortak bir programmm var olmast (kag1t
Bir "i1?c;:i Kille Partisi"nin Gerekliligi Ozerine
i.isttinde de olsa) ozellikle orgi.itli.i i$c;:i kesimleri ic;:inde bir sm1f-kitle partisinc olan ihtiyacm bilince c;:1kanlmas1 konusunda bir avantaj saglayabilir. Sonu~ yerine Ti.irkiyc'de bolgc iilkclerinin hic;: birindc olmayan geli$kin bir i$c;:i s1111f1 varhgma ck olarak uzun y1llard1r kesintili ve goreceli de olsa demokratik c;:ok partili parlamenter siyasal rejim hiikiim si.irmcktedir. Sistcm ic;:inde kitlelcr "ozgi.ir" ko$ullarda sand1k ba$ma gitmektc ve kcndilerini yonetcnleri sec;:tiklcrini algtlamaktad1rlar. Bu siyasal ki.ilttir veri almmadan kitlcsel bir i$c;:i siyasetinin geli$tirilmcsi mi.imki.in degildir. $imdiye kadar di.inyanm hic;:bir yerinde burjuva dcmokratik parlamenter rejimlerin bir i$c;:i-dcvrimci kitle ayaklanmas1 ilc y1ktld1gma ~ahit olunmadt. Bizi uzun y1llar sOrcbilccek bir mevzi-hegcmonya sava~1 beklemektedir. Fakat maddi ko$ullann devrimci niteligi, gerckse bolgemizdc ya$anan ve daha fazlasmm da ya$anabilcccgi geli$melerin yaratabilecegi yeni ko$ullar burjuva iktidarmm kitlclcr gozi.indcki me$ruiyctinin h1zla zay1flamasma ncden olarak bu si.ireci k1saltabilir de. Mi.icadcleci bir k1s1m i$c;:i, i$c;:i temsilcisi ve yukanda tartI$tlan tcmel orgiit-parti anlayt$1 vc dogru bir siyasal-idcolojik soylcm etrafmda bir araya gelccek sosyalist giic;:ler, kitlesel bir i$c;:i-emekc;:i partisi amac1yla ortaya c;:1kttklannda inamyorum ki dengcleri dcgi$tirebilccek potansiyel de hareketc gec;:mi$ olabilccektir. Ba~anlmas1 gereken "solcularmsosyalistlerin"bir parti daha kurmalan dcgil, dogal olarak ii;inde bir kesim sosyalist kadronun da yer alacag1 bir kitlesel i~i;i-emcki;i siyasetinin yarahlmas1dir. Arna burada bir kez daha tekrarlamak gerekir ki bu harcket pk1~1yla birlikte i~i;i, emeki;i ve yoksullann kafasmdaki "sag ve "sol" siyasetlerin algllam~ma dair "ezberleri bozmak" zorundadtr. Emperyalizm i$birlikc;:isi siyasetlerin altmdan i$c;:i, cmeki;;i, yoksul kitlclerin bo$altilabilmesi bu topraklardaki bir k1s1m "sol" un "aforozuna" ugramay1 goze almadan mi.imkOn dcgildir.
l~9i Sm1f1 ve Sm1f Mucadelesi
iยง~i S1n1f1 ve S1n1f Mucadelesi
Engin BODUR
Koyli.i!Ugi.in bi.iyi.ik bir k1sm111111 tasfiye cdilip i~c;:i s1111fina katild1g1 Ti.irkiye'de, bu si.irecc katihp mi.ilksi.izle~en ki.i9i.ik esnafla birlikte bugi.in 20 milyon civannda bir i~c;:i ordusu var. i~c;:i s1111fmm bi.iytik 9ogunlugu i~siz vcya ancak gcc;:ici i~lerde c;:ah~abiliyor. Daha once i~9i olan milyonlarca i~<;:i de bugi.in i~siz kald1 veya ge9ici i~lerde 9ah~1yor. Sadecc 6 milyon i~9i sigortal1. Bunlann da onemli bir k1smmm si.irckli olmayan i~lcrdc 9ah~tig1 di.i~i.inilli.irse, arhk sm1fm bi.iyi.ik k1smmm saghk sigortasmdan faydalanamad1g1 ortada. Emcklilik ya~1 ve gi.in say1s1 silrekli arttmld1g111dan bu ge9ici i~lerle cmekli olma ~anslan da neredeyse yok. IMF, Dilnya Bankasi ve 9okuluslu tekellcrin i~tah1; i~c;:i sm1f111111 smirh birikimine, SSK'ya dikilmi~ durumda. Onlarm cmriylc SSK hastanelcrine cl konuldu. Y1llard1r 9ah~hnlmayan SSK ila9 fabrikas1 kapatild1. Gc9mi~ yillarda SSK'mn paralanyla ac;1lm1~ KiT'ler yagmaland1. Si.imerbank, SEKA tarih oldu ve mada TOPRAS, TEKEL, Telekom, THY, PETKiM, Zonguldak Maden i~letmcleri , Seydi~chir, limanlar ve bi.itiln diger KiT'ler var.
on don~.mde i~c;:i eylemlerinden tipik birka9 omegi gozden ge9irelim. Once Sehir Hatlannda ya~ananlara bakahm. Bu donem ilk kay1p, I Mart'ta Tilrkiye Denizcilik i~letmeleri istanbul Sehir
S
Sosyalizm
Hatlarmm belediyeyc devrinin kabuli.i ile oldu . Bin 700 i$c,:inin c,:alt~tig1 Sehir Hatlan devredildi. Bin i~c,:iden emekliligi gelcnler zorla emekli edilip geri kalamysa Ti.irkiye'nin c,:e~itli yerlerindeki TDi i~letmclerine siiriildii. Yalmzca makinistlcr ve kaptanlann ag1rltgm1 olu~turdugu yakla~1k 700 i$C,:i ve bclcdiycye devredilmi~ i~letmede c,:alt~maya devam ctme olanagm1 buldu. Bi.iyi.ik~ehir Bclediyesi bir ta~eron $irket arac1hg1 ile 400 yeni i$c,:iyi asgari iicretle vc sendikas1z olarak i$e ald1. Sehir hatlannda ve SEKA'da ya~ananlar i$c,:ilere sornnun yerel ve bir i~ycrine ait olmad1gm1 gostcrdi. <;::oziimi.i de yerelde dcgil, i~c,:i sm1fmm biitiiniintin ba~arabilecegini gordtik. Sendikal btirokrasi isc koltuguna yap1~1p i~c,:i s1111fmm bi.ittin kay1planna ragmen bir sornna daha teslim olarak gec,:i~tirmenin suskunluguyla rahatladi. i~c,:i sm1fi bir kcz daha oltimle korkutulup s1tmaya raz1 cdildi. 10 Mart gtini.i Scltiloz-i~ Gene) Ba~kam SEKA'da i~c,:ilerc bir konu~ma yaph ve htikiimetin SEKA'y1 kapatmadan izmit Belediyesine devretmc onerisini ac,:1klad1. Ba~kan aynen ~oyle dedi: " ... buray1 r;ali:jt1rmak istedikleri kanaatinde degilim. Belediye ba5kam 'bakanz, yapmaya r;alt:j1rtZ 'gibi tav1rlar sergiliyor. 'Buras1 r;ali:jacak, kesinlikle r;ah!}t1rtlacak 'demiyorum." Bu ac,:1k ifadcye ragmen, 706 i~c,:inin 51 O'u oneriye "eve!" dedi ve anla~ma saglandi. Hiiktimetin tehditleriyle ytlmayan ancak tilke c,:apmdaki gene! durnmun da farkmda olan (hem 16
Subat hem de 4 Mart eylemleri beklendigi kadar co~kulu olmad1) i~c,:iler bile bile lades demek zornnda kaldilar. SEKA i~c,:isinden i$C,:i sm1fmm btitilntintin ytikiinti c,:ckmesi de beklenemezdi zaten. izmit Bi.iyi.ik~ehir Belediyesi I 00 i~c,:iyi emekliyc sevk edecegini duyurdu bile, fabrikay1 devam ettirmeyeccgi ortaya c,:1kt1. Kalan 600 i$c,:i $imdilik belediyede ellerinc siipi.irge vcrilip saga sola serpi~tirildi. Geli~meleri i~c,:i sm1fmm mi.icadelesinc bakarak izliyorlar. Ozelle~tirme magdurlan ic,:in c,:1kanlan 4-C maddesi kapsammda c,:alt~an i~c,:ilerin sendikaya i.iye olmalan yasak. istendigi zaman istendigi kadar c,:alt~tmlacak ve ticret konusunda belirsizlikler var. K1saca toplu sozle$me ve kaza111Jm1$ haklan ellerinden altnm1$ olarak bir $ekilde (hic,:bir hakkt olmadan c,:alt~tmlarak) emeklilikleri saglanacak. Gcc,:tigimiz y1l ya$anan bir diger dikkat c,:ckici i~c,:i eylemi <;::ornm'da toprak sanayi i$c,:ilerinin sigortah c,:ah$ma ve scndikah olma yolunda birlc~crek vcrdigi ve ba~anya ula~t1g1 mticadele oldu. Bu kalabahk i~c,:i havzalannda vc belli sektOrlerin yogunla$t1g1 alanlarda ortak taleplerle birlqerek vcrilecek bir kararh miicadelenin, hi<;bir gtivencesi olmadan c,:ah$hnlan i~c,:ilcr ic,:in kazammla sonuc,:lanabileceginin bir omegi oldu. Aym mticadelenin <;::orlu, Tuzla gibi i~c,:i sm1fmm merkezlere c,:ok daha yakm bOlgelerinde de verilmesinin oniindc hic,:bir engel yoktur.
il?r;:i Sin1f1 ve S1nif Mucadelesi
Gerek ozelle~tirmelere kar$t si.irdi.iri.ilen ve i.ilkc genelinc yaygmla$ma potansiyeli gtisteren direni~ler, gercksc sigortah ve sendikah c;;ah$ma talebi ile ba~anlt ba$ans1z verilen mi.icadelelcr, gec;;mi$te oldugu gibi bugi.in de, sendikalann, i$c;;i sm1fmm mi.icadclesinde ne den Ii tincmli bir arac;; oldugunu gtistermektedir. Ti.im ya~anan timcklerde bu ac;;1kkcn, sosyalist siyasetlerin bir 9ogunun sendikalann i$c;;i sm1f111111 mi.icadele orgi.itleri olarak omi.irlerini doldurdugu veya bu i$lcvdcn kcsin olarak uzakla$tlklan yonlil siyasi yorumlan tam bir siyasal ktirlilktiir. Bu anlaY1$lar pireye k1z1p yorgan yakma misali, i~9i sm1fmm ge9mi~ vc bugi.inki.i ku~aklannm maddi manevi birikimlerini ve mi.icadelc gelcncklerini temsil eden sendikalan k1zd1klan sendika bilrokratlarzna terk ctmektedirlcr. Nitekim kendilerine sosyalist diycn scndikalann orgi.itlilli.iklcri vc etkilcri ortadadtr. Orgi.itli.i sendikalara gene! grev 9agns1 yapmaktan Cite sm1f i9erisindc dikkatc deger bir ctkilcri yoktur.
Butun i~~i orgutleri patronlara ve hukumetlerine kar~1 birleยงmelidir Sm1f sava$1lllll alevi Seydi$ehir'de gi.i9leniyor. Dev let bi.itiln gi.i9leriylc sald1rmaktad1r. Bu saldmya i$c;;i s1mfi bi.iti.in gi.i9leriyle kar~1ltk vermelidir. Sendika ytinetimleri AKP'ye yakm diye Hak-i$'C tutum almaya 9ah$anlar da yamltm~lard1r, hiiki.imetle iyi ge9inmeye 9ah$anlar da. Simdi sendikalar ortak eylemle s1mf dayam$masmm ne oldugunu gtistcnnek zorundad1rlar. i$9i sm1fJ bu sava~tan kac;;amaz demi~tik. i$ycrlerimizi, sendikalanmlZI, iilkemizi ve di.inyay1 patronlann azgm saldmlarmdan korumak i9in birle~ik bir cylem orgiitlemeliyiz. Bu mi.icadelc di.inya i$9i s1111fmm ve di.inyanm varltg1111, yoklugunu, gelecegini bclirleyecektir. Frans1z i$9i sm1fJ Avrupa Anayasas1 'na hay1r diyerck yolu a9m1$t1r. Tiirkiye i$9i sm1f1 bu yoldan yi.iri.iyerek bu saldmlan durduracakt1r. Bizi btilmelerine izin vcrmeyccegiz. Seydi$ehir, Eregli Demir <:;:clik ve Ti.irk Telekom i~c;;ilcri izlemektedirler. Sosyal gi.ivenlik yasa tasans1 ile birlikte bi.iti.in eylemler birle~tirilmcli ve patronlara da hi.ikiimetlerine de gerekcn ders verilmelidir.
1 May1s'm ogrettikleri miicadelcsinin i~c;;i sm1fma ger9ekleri gosterdigi ve birle~ik miicadelenin olanaklannm artt1g1 1 May1s tincesinde bayrak provokasyonu ve orada burada patlayan bombalar gibi dikkatleri dag1ttp giindemi degi$tirmck i9in planlanm1$ biitiin oyunlara ragmen 1 May1s iilkcnin her yerinde CO$kuyla ve kararhhkla kutland1. SEKA
i~c;;ilerinin
Sosyalizm
i$c;:i s1111f111m bir/ik, miicadele ve dayanz~ma gilnil olan I May1s'ta bu kcz i$c;:i harekcti bolUnmcdi ama kcndi sahnesini ay1ran TKP, kimc hizmct cttigini umanz gormil$tlir. Sm1f111 agir saldmlara maruz kald1g1 bugi.inlcrdc 01iak talep ve cylcme kar$t atilan her ad1m111 i$c;:i s1mfma dcgil, patronlar cephesine hizmet cdeccgi ac;:1kttr. i$c;:i sm1fmm dcvlcttcn ve sermaycdcn bag1ms1zla$mas1 ic;:in milcadelc eden bizlcr; ortak mucadclc, ortak orglitlcnme talebiylc tek ses, tck yumruk olmak zorunday1z.
i~~i sm1f1 ve sendikalar ne durumda? 20 milyon i$c;:inin sadcce 6 milyonu SSK'lt, kac;:1 sendikalt? Resmi rakamlara gore Turk-i$'in 690 bin, DiSK'in 90 bin, Hak-i$'in 80 bin civannda liyesi var. Dikkat ederseniz bu rakamlar %10 baraj
duzeyine e$it, yani gcrc;:ekte i$c;:ilerin daha da az1 sendikal1. Scndikalar baraj1 gec;:mek ic;:in gcrc;:ek olmayan iiyelcrle baraj a$1yor. Hep birlikte 20 milyon i$c;:iyi orgiitlemck yerine 500 bin civanndaki toplu sozlqme yapabilen i$c;:iyi birbirlerindcn kapma yan$tndalar. i$vercnlerlc birlikte ESK'da ycr almaya gclincc bu konfcderasyonlar arasmda fiki r aynhg1 yok. Tumu Avrupa Sendikalar Birligi (ETUC) ve Dunya Hur Scndikalar Birligi (ICFTU) uycsi ama nc Turkiye i$c;:i s1mfmm nc de dlinya i$c;:ilcrinin sorunlan konusunda fikir ve eylem birlikleri yok. Tam tersine bir $CY yapmamak konusunda ncrcdeysc mutab1klar. Turkiye'de uretim vc karlar arttyor. Patronlar her gcc;:en glin zcnginlc$iyor. Milli gclir a1i1yor ama i$c;:i sm1fmm ve yoksullann ald1g1 pay azahyor. Egitim vc saghk i$c;:ilcr ic;:in ya ula$tlarnaz ya da kalitesiz. Patronlann zenginle$mesinin bedclini i$c;:iler ac;:!tkla ve i$Sizlikle odi.iyor. S1ra vcrgi venneyc gelince $3tnpiyon i$c;:iler. i$c;:i sm1fmdan alman vergilerle patronlara kredi , ucuz enerji ve ulkenin kaynaklan yagmalattltyor. Kurals1z c;:alt$ma art1k yasal oldu . 45 saatlik c;:ah$ma haftas1, hafta sonu tatili ve scnelik izinlcr arttk i$c;:i sm1fmm buyuk c;:ogunlugunun ya$ammdan tilmuyle c;:1kt1. S1111fm btiyiik c;:ogunlugunun c;:ah$tlg1 buyuk patronlara ta$cronluk yapan atOlyclerde 12-16 saat ve 7 gun c;:ah$ma, c;:ocuk i$c;:i c;:ah$tinlmas1 ve sigortas1z c;:ah$ma olagan hale getirildi. AKP'nin ilk icraatlanndan olarak c;:1kard1g1 yeni i$ yasas1; csnek c;:ah$ma hukumlcrini, yani i$c;:ilerin i$verenin i$ yilkune vc kcyfinc gore istedigi gun istcdigi saatte c;:ah$tlnlabildigi vcya bo$ b1rak1labildigi, hic;:bir giivencesi olmayan i$ sozle$meleri yaptlabilen bir c;:ah$tna diizenini Avrupa Birliginc uyum adma getirdi. Simdi bu yasamn gctirdigi yeni kolece c;:ah$111a bic;:imlcri orgiitlli kcsimc de yaygmla$hrtlmak, ozel sek!Or olsun kamu kcsimi olsun toplu sozle$melerc de sokulmak istcniyor. i$veren orgiitlcri bu yonde muazzam bir basmc;: yap1yorlar.
l~i;:i Sm1f1 ve Sm1f Mucadelesi
Bu politikalann uygulanabilmcsi ir;in 12 Eylill l 980'de askeri darbeylc yi.ikselen i$t;i s1111fi orgi.itlcrinc mi.idahalc edilmi~, DiSK ba~ta olmak i.izcre Ti.irk-i$ harit;: tlim orgi.itli.ili.ikler dag1tilm1$, Ttirk-i$ de hi.iki.imetc (:ah$ma Bakam vcnncyc zorlanarak bu politikalann uygulanmasmm sui;: ortag1 yapilm1$t1r. Di.inya Bankasi, DTO vc IMF benzcri dtinya patron orgi.itlerinin talimatlan dogrultusunda tanm i;:okertilmi~, ni.ifus kcnt mcrkczlerinc i$t;:i 0 r dusu o1ara k y1g1 ~ 1m1$tlr. O/o Y1l Nufus Kent Koy % 1970 35.605.176 13 .691.101 38,45 21.914.075 61,55 1980 44.736.957 19.645.007 43,91 25.091.950 56,09 1990 56.473 .035 33 .326.35 1 59,01 23.146.684 40,99 2000 67.803.927 44.006 .274 64,90 23.797.653 35,10 Tam bir ucuz i~gtici.i ccnneti yaratild1g1m bu tablodan daha iyi nc anlatabilir? 1980 y1hnda 45 milyon nlifusun 19,5 milyonu kent ntifu路路 suykc n, b ugun nu"fusun yan dan f a_zIas1 12 I路1d e top Ianm1~ durum da. S1ra
ii
1
istanbul
7.195
10.018
13 .300
2
Ankara
3.236
4.007
4.864
3
izmir
2.694
3.370
4.125
4
Bursa
1.596
2.125
2.733
5
Kon ya
1.752
2.192
2.682
6
Antal ya
1.132
1.719
2.438
7
Adana
1.549
1.849
2.177
8
ii;:el
1.267
1.651
2.088
9
$anhurfa
1.001
1.443
1.970
10
Diyarbak1r
1.096
1.362
1.658
11
Gaziantep
I.OJ 0
1.258
1.594
12
Kocaeli
920
1.206
1.532
TOP LAM
24.448
33.200
41.161
1990 (bin) 2000 (bin) 20051 (bin)
Gci;:inemedigi ii;:in g69en yoksul koyli.ilcri zorunlu got;: de ctkilcmi~ (koy bo~altmalar, mcralann yasaklanmas1, faili mei;:hullcr) ve darbeden sonra koy nilfus oranlan stirekli di.i~erkcn 2000 y1lmda %35'c, bugi.inlerde ise %25 civanna inmi$tir. Bu tabloyu dikkatle incelersek bolgcsel I 2005 y1h ii niifus artt~ oraillarma gore hesaplarnrn~t1r. Diger tiim veriler DiE'nden ahrnrn~tir.
Sosyalizm
asgari ticret ve ttim kamu hizmetlerinin yerel yonetimlere dcvrini, yani bolgeselle~tirmeyi daha iyi anlanz. Kurals1z 9ah~ma nas1l once fiili olarak saglanm1~, ardmdan yasalla~ttnlm1~sa, ticretler de farklt bOlgclerdc fiili olarak farklt uygula01yor ve ~imdi bu yasalla~tmlmak istcniyor. Bu 12 ilden Antalya; ttimUyle turizm, hizmet vc tanm i~9ileri , diger iller ise patronlar i9in i~sizler, geryici i~ryilcr ve scndikas1z, sigortas1z 9alt$an i~9ilerden olu~an birer i~gticti deposu. i~9ileri birbirine k1rd1rarak her gc9en gun daha ucuza ve daha fazla 9ah~t1rabileccklcri orgtitstiz bir i~9i toplulugu. i~ryi sm1ft suskun vc orgUtstiz oldugu stirece dUnya patronlarmm sozci.isti IMF, Ti.irkiyc' de asgari ti cretin ve cmckli ticretlcrinin 9ok oldugunu soylemcye devam cdecektir. Onlann cmrindeki patron hUki.imetleri de daha azgmca vc ars1zca sald1rmay1 si.irdtirccektir. insanca ya~anacak, vergidcn muaf bir asgari Ucret vc sigortas1z i~ryi ryah~tiran insanhk di.i~ma01 patronlann ve ta$eronlarm hapse ati!mas1; ilk ve birlc$ik talebimiz olarak ba$armak zorunda oldugumuz gorevimizdir. Emekliler i9in de ay01 talebi hayk1rmahy1z. Sendikas1z vc sigortas1z tek bir i$9i kalmaymcaya kadar si.irekli mi.icadelc ctmeliyiz. Memur sendikac11tg1 yasayla bcraber btirokrasiye teslim oldu. Bu gidi~ durdurulmazsa h1zla yok oluyorlar. Bugtin 2.407.177 memur i9in getirilen pcrsonel rcfonnu vc sosyal gi.ivenlik rcformu ryah$ma ko$ullan ve emeklilik adma ttim kazamlmt$ haklan geriye gi:ittirdi.igi.i halde bu kesimin sendikalarmdan c1hz sesler 91k1yor. Toplu sozlqmc vc grev hakk1 verilmcycn bu sendikalar h1zla birer sivil toplum orgtitline veya demcge doni.i$iiyorlar. Bi.iti.in 9ah$anlann ortak bir i~ yasasma bagh ve ortak sendikalarda orglitli.i oldugu bir i$ ya$am1, i$9i sm1fmm bolUni.ip gi.i9si.izle$mesini engellcr. Tck yasa, tek orgi.it, birle$ik mi.icadelc i$ryi sm1f111m patronlara ve onlann hi.ikiimetlcrinc kar$1 mi.icadelede en onemli $ian olarak ya$ama ge9irilmeyi bckliyor. Ancak bugtindcn i$ryi sendikalan ile mcmur sendikalannm ortak mUcadelesi mUmkUndi.ir. Emek Platformu bu birle$ik milcadclenin ortilmesi gcreken yap1s1d1r. Ancak ttim bu kesimlcrin haklarma ortak bir saldm olan sosyal gilvenlik ve emekliligc ili~kin iMF dayatmas1 yasanm meclis gi.indemine gelmesi bile, bu orgi.itlcri bOylc bir ortak mi.icadcle tutumu almaya yonlendirmemekte, hi9bir sendikal onderligin ortak milcadeleyi geli$tirme yoni.indc samimi bir tutumu olmad1g1 bu ko$ullarda, bir bi.iti.in olarak sendikal yap1 gortilmedik bir gilrysilzle~meyi ya~amaktad1r.
Ne yapmally1z? i$r;i sm1f1 ya~ananlann ryok daha bilytik ryaphsm1 14 yil onccsinden hatirhyor: ANAP htikilmetinin i~ryi di.i$ma01 politikalarmm i$ryilerin can ma tak etmesiyle 89' dan ba$layarak i.ilkeyi sarsm1~ ve i.icrctleri 26-~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~-
l~9i Sin1f1 ve Sm1f Mucadelesi
ncredeyse 1980 darbesi onccsi scviyclere getirrni~ti. SEKA' daki 700 i~c;:i gibi 70 bin Zonguldakh madenci , kapat1lmaya k a r~1 Ankara'ya yiirtimc haz1rhgmdayd1. Bu ko~ullarda Tiirk-i~ ilk dcfa gcnel grev c;:agns1 yapt1 vc ti.im i.ilkede 3 Ocak 1991 giinii i$ b1rakild1. Ancak o tarihte bile mi.icadeleye iilke c;:apmda kahc1 bir birliktelik kazandmlamad1. Hem gec;:mi~te ya~ad1klamrnzdan hem de bugiin ya$ad1klanm1zdan $6ylc bir dcrs c;:1kart1yoruz: i$c;:i sm1fmm birle~ik ve patronlardan bag1ms1z miicadelesi ha deyince olmuyor. Onu ozenle in~a ctmek ve ona kahc1 bir bic;:im kazand1rmak gerekiyor. Bugiin bunun ic;:in gcrekli olan birlik Emek Platforrnudur. Emck Platformunun i~levsclliginin ve miicadcleciliginin artmas1 ic;:in, 20 milyonluk i$c;:i sm1fmm temcl taleplerini kazanmak ic;:in birle$ik bir cylem plam c;:1kart1lmah ve bu da ortak orgiitlenme ilc ve yeni i~ yasas1 ile tac;:landmlmahdir. Bunu ba~arabile足 cek olan da iilkenin her yerinde patronlara kar$1 i$c;:i sm1fm111 birle$ik eylemini siyasalla$l1racak olan "i$c;:ilerin Kendi Partisi" olacaktJr. SEKA i$<;:ilcrindcn ogrcndigimiz dcrsle patron partilerindcn iiyclerimiz istifa ctsin, dcsteklcyenlcr yollanm ay1rsm ve kcndi partimizi in$a etmek ic;:in miicadelemizi birle~tirelim. Dike genelinde mi.icadele i$c;:i sm1f111m kendi partisinin birle~tire足 bilecegi bir mi.icadeledir. Bu mi.icadelcyi di.inyadaki i$c;:i kardqleriyle birle$tirrnesi de art1k kac;:m1lmazd1r. Ozelle~tirilen her yeri i.icretsiz kamula$tirma, hcrkese i$, paras1z egitim, paras1z saghk ve bi.itiin i~c;:ilerin sigortah ve sendikah oldugu bir i~ ya$am1 talebiylc harekete gec;:ecck i~c;:i orgi.itlcrini birlqtirccek patronlardan ve devletten bag1ms1zla$tlracak i~c;:ilerin kcndi partisi "i~c;:i hi.iki.imeti" $ianyla in$asm1 h1zland1rmahdir. SendikalanmlZI, i~yerlerimizi birlikte savunahm; gelecegimizi birlikte kurahm.
"Qzyi:inetim" ve "Dayani~mac1 Ekonomi"ye dair
••
.. Ozyinetim" ve ••Dayan1,mac1 • •* Ekonom1••ye da1r
Jean-Pierre RAFFI
Arjantin, Venezuela, Meksika ... Son y1llarda, emekc;:ilerin fabrikalan i~gal cttigi vc gec;:imlerini saglamak amac1yla bu fabrikalan c;:ah~t1rd1g1 6mcklcrin say1s1 giderek artJyor.
u harekctin c;:1k1~ noktas1, i~ten c;1kannalara, fabrikalann yenide_n yap1landmlmasma, kapat!lmasma ve ia~mmasma kar~1 emekc;:1lerin verdigi hakh tepkidir. Bu, yok edilmeyi reddeden i~c;i sm1fmm derinden gclen harcketidir. Ancak bu hareket, s1111fm bu hakh ve derinden gelen hareketi, karma~1k sorunlarla kar~1 kar~1ya. Bu sorunlar, i~c;i s1111fmm kendisini savunmak ve kurtulu~ mileadelcsini yilriitmek i.izere in~a ettigi orgiltlerin tepesinde bulunan ayg1tlann politikalanndan kaynaklamyor. Oretim arac;:lannm ozel millkiyetine dayanan kapitalist sistem, cmck glicilnil gittikc;:e yok eden bir girdaba dogru c;:ekiyor dilnyayi. Milyonlarea i~, yiiz binlerce i~ktmc ortadan kalk1yor. Gezegenin en gilc;:lil iilkcsi ABD'de, 2000'den 2003 'e dek, "imalat sektoriindeki iicretlilerin say1s1 % 16,5 azaldt Bu, lkinci Diinya Sava!fl 'ndan bu yana goriilen en h1zli dii:;ilf" (MacKinsley Quarterly,
B
*La Veritc'nin 43. say1s mdan (N1sc1n 2005) r;evri lmi~tir.
Sosyalizm
say1 1, 2005). 2 milyon i$ bu $ekilde ortadan kaldmlm1$ durumda. Avrupa'da, bizzat Avrupa Birliginin istatistik kurumu Eurostat'm verilerine gore, "Subat 2005 itibariy le 12,8 mi/yon erkek ve kadm i5siz. " Avrupa'nm sanayisi en geli$mi$ tilkesi Almanya ' daysa, "i5sizlerin say1s1, son 70 y1!tn en yiiksek duzeyi olan, 5,2 milyona vard1." (Financial Times). Gezegenin diger ucu olan Brezilya'da, on y1lda, "3,3 mi/yon
formel i~¡ ortadan kaldmldt ve bir i5 akdine sahip ucretlilerin top/am c;a!t5an niifi4sa orant %59,5 ien %44, 7 y e geriledi; resmi i5sizlik oram %3,4'ten %7,8'efirlad1 " (Jorge Mattoso, 0 Bresil Desempregado, Funda<yao Abramo yaymlan). Resmi istatistiklerde yer almayan, yani sistemde bir say1 olarak bile goziikmeyen milyonlarca emek<;:i ve gen<;: de cabas1. Milyonlarca emek<yiyi ve onlann ailelerini sefalete iten bu felakete 9oziim olarak, kimileri "ozyonetim" ve "kooperatifler" oneriyor. Sadece Brezilya'da 5.000'den fazla i ~ letme "ozyonetim"le yonetiliyor. "Katiltmc1 demokrasi" adma, ATTAC vc Diinya Sosyal Forumu bu uygulamanm en ate$li savunucusu kesildilcr. Birinci Porto Alegre Forumu arifesinde, Ocak 2001 'de, ATTAC'm Fransa orgiitiiniin internet sitesinde yay1mlanan (" Kat1hm, Demokratik brgiitlenme ve Ozyonetim Ozerine Uluslararas1 Ara~tJrma Komitesi" imzalt) bir basm a<y1klamas111da "kat1hmc1 demokrasi, uygar bir kiireselle5meye giden yoldur." deniyor. Kiireselle$meyi "uygar" k1lmak m1? Bugiin tiim diinyada milyonlarca emek9inin ve ailelerinin katland1g1 1stiraba 9oziim bu mu olaeak? "Ozyonetim'', "kooperatifler'', "dayam$mac1 ekonomi"; sermayenin emek giiciinii kitlesel bi9imde yok ctmesine verilecek yamt bunlar m1? Bu onerilerin, emek9ileri ve i~<;:i orgiitlerini tehdit eden birer tuzak oldugunu soylemek gerek. Yoksa neden "ozyonetim" ve "katiltmc1 demokrasi" IMF ya da Diinya Bankasi gibi, sermayenin uluslararas1 orgiitlerinde bu kadar reva9ta olan kavramlar olsun? Bu makaleyle i~tc bu tart1$maya giri$ yapmak istiyoruz.
Brezilya: "Ba§kan Lula; Cipla Ve lnterfibra Fabrikalarm1 Millile§tir!" Brezilya 'nm Santa Catarina eyaletindeki Joinville 'de kurulu Cipla ve Jnterfibra fabrikalan , 24 Ekim 2002'den beri i$<;:iler tarafmdan i$gal edilmi$ durumda. Patronun iflasa siirtikleyip, kasas1111 soyup, vergi ve sosyal prim bor9lanm dag gibi biriktirdikten sonra terk ettigi fabrikalan emek9iler ele ald1. Emek<yilerin bu iki fabrikay1 i$gali, i$<;:i Partisinin (PT) aday1 Lula'nm Cumhurba$kam se9ilmesine denk gclmi$ti. 53 milyon Brezilyalmm, yani i~<;iler, koyliiler, topraks1z koyliiler, gen9ler ve kamu emek9ilerinin, gerici ve y1k1c1 IMF politikalanm sadakatle 30~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
"Ozyonetim" ve " Dayani~mac1 Ekonomi"ye dair
uygulayan Cardoso htiktimetini reddederken, Cipla-Interfibra 'nm I 004 i~9isi de fabrikalanm i~gal etmi~ , se9im yoluyla ve gerektiginde geri 9agirma kayd1yla bir fabrika kon seyi belirlemi~ ve kendi kontrolleri altmda liretimi tckrar ba~Jatm1 ~t1. Cipla-Intcrfibra i~9ilerinin dcrhal ortaya att1g1 som neydi? Janaina Nascimcnto'nun yazd1g1, Tasjiye edilen bir fabrika i!jgal edilen birfabrikadzr - i!}gal edilen bir fabrika millilqtirilen bir fabrikad1r ba~hkh kitap91kta, emek9ilerin fabrikada yaptig1 t a rt1~ma aktanhyor: Ci pl a ve Intcrfibra i}<; ilcrinin 1000 i ~i korumak i<;in verdigi miicadele, fabrikalann i ~gali y le sm1rh kalamazd 1. i ~gal cdilcn fabrikal ann gclecegini de belirl emck gcrckliydi. I 000 i ~ in ttimiinii koruyup, sosyal haklardan bir ad1m bile gcri atmamak i<;in ba~vu rulacak <;bzlim ncydi? i~ga lden sonraki ilk konscy toplant1smdan bcri Cipla-Interftbra i~.yil e ri bu t a rt1~m ay 1 yap1yordu. Ba~ m dan beri cmek<;ilerc kendi <;1karlan a<;1s111dan en uygun goriinen <; bziim, hiikti me tten fa brikay1 millilc}tinnesin i istcmek oldu ( ... ). Boylecc 1 Kas un 2002 tarihli konscy toplant 1s1, ycni C umhurba~kam s c9ilmi~ olan Lula 'ya hitabcn yaz dm1 ~ bu tiir bir bclgeyi onaylad1.
Eger buglin, bu iki fabrikanm i~9il c ri 9ok bliytik tehditlerlc (ki fabrika konseyinin ba~ma sc9tikleri yolda~ Serge Goulart' m hapscdilmesi tehdidi buna dahildir) kar~1 kar~1yaysa , bunun nedeni, Lula 'nm iki ytldir fabrikalan millilqtinncyi reddctmesidir. Bu ret karan, htiklimetin tanm rcformu bakam Mi guel Rossetto ' nun (kendisi Pablocu Birlc~ik Sekreteryanm tiycsidir) topraks1z koyltilere toprak dag1tmay1 rcddetme karanyla birlikte degerlendirilmeli . Bu iki reddin nedcni, Lula'nm ve Rossetto ' nun IMF ' ye boyun egmesi, yani mali sermayenin bankalanna ve diger ulusl araras1 kummlanna olan bor9lan odemek amac1yla "faiz dz!jt biit~e faz/as1 "111 saglamay1 oncclikli gorev bilmelcridir. Evet, Cipla-Interfibra i~9ilcri hakh : i~lerini glivenceye almanm yegane yolu millile~tirmedir. Ya~ad1kl a n hukuki tehditlere kar~1 yay1mlad1klan d ayam~ma 9agnsmda da bunu vurguluyorlar: 31 Mart'ta Joinville 'dc, Topraks1 z Koyliilcr Harcketi 'nin diizenlcdi gi "toprak reformu ve i$gal edilen fabrika/arm milli/e:jliri/mesi " ta Jepli yiiriiyii~ oncesi yapdan haz1rhk toplant1smda, i~ 9 il e r federal htikiimetten acil 9ozi.im istcdil cr ve 1000 i~in yok edilmesi tehdidini lanetlcdiler ( ... ). Fabrikalann millil e~ tiril足 mesi talebini tekrarl ayan i~<;il e r, C umhurba~ kanhg1 gene} sekreteri bakan Lui s Duli 'den randevu talep ettiler; bu randevudaki ama<;lan , ba~k a n Lula, sosyal i~ler baka111 ve ekonomi bakanmm kendilerinc onceden soz verdigi rande vuyu gcr<;e klc~tirm e k vc onlardan hukuki k ovu~t.unn a nm askiya al111mas1111 istemekti.
(Bu 9agnnm tamam1, Uluslararas1 Baglantl Komitesi Uluslararas1 Gazetesi'nin 125-126 say1h, 4 Nisan 2005 tarihli haftahk btilteninde mevcuttur.) i~9ilerin se9tigi bu yo!, diger i~gal edilen i~letmelerde benimsenmi~ degil maalesef. Kimi politik ak1mlar, i~ten ahlmaya ve sermayenin ifla-
Sosyalizm
s1 sonucunda slirUklendiklcri sefalete kar~1 c;:1kan i~c;:ilere millile~tinne mlicadelesini degil, "daya111~mac1 ekonomi", "ozyonetim" vc "kooperatifler" gihi onerilcri savunuyor.
"Dayani§mac1 ekonomi"
~ozum
mu?
Arjantin'de Zanon fabrikas1, Vcnezucla'da Vcnepal fabrikas1 ve Rusya 'nm Viborg kentindcki sclliloz kombinasl... Bu fabrikal ann i ~ c;:i lcri de ba~lang1c;:ta, Cipla-Interfibra i~<;ileriyle aym dencyimi ya~ad1. Arjantin'deki Neuqucn kentindc kurulu Zanon fabrikasmm i~c;:ileri ~oyle diyordu: Biz I Ekim 2002'de i~ten atdd1k. 0 gun, sabah 6'da i~c gclirken, gece vanliyasmdan arkada~l a rla fabrikanm kap1smda kar~tla~t1k . Bize i~tcn attld1klan111 ve i~letmenin kapatdd1g1111 soylcdiler. Fabrika tckrar kapdanm ai;:a r vc i~e geri doneriz umuduyla orada kalmaya karar vcrdik.
Rusya '11111 Viborg kcntindeki sclUloz kombinasmm d1klanysa ~oylcydi:
i~c;:ilcrinin
aktar-
1994 'te ozellqtirilcn fabrikam1z dort dcfa cl dc g i~tirdi; her patron ardmda daha kotil bir mali ve ckonomik durum b1rakt1: ilretirndc du~Li ~ . c;ok yi.iksck fa izli borc;lar, odcnrneycn ilcrctler.. . Arahk l 997'de, fabrikamn son sahibi (Aleem adh ingiliz-K1bns ~irkcti) c;ok say1da ki~iyi i~ten c;1karacag1111 ve i~letmcyi basil bir atolyeyc c;evirccegini ac;1klad1. Dcrhal, fabrikay1 i~c;i denetimine ald1k, i.iretimi ycniden b a ~latmak ic;in orgiltlendik.
Brczilya' da, Porto Alegre yakmlanndaki klic;:Uk bir kenttcki Cooper lo adh mczbahanm i~c;:ilcri, "eski sahipleri y iiziinden iflasa siiriiklenmi$1i; iflaszn nedeni muhtemelen yolsuzluktu .. ." dedikleri i~letmcyi ozyonetime aldilar. Bu i~c;:ilerin ac;:1klamalan isyan sozleridir, haklanna sahip c;:1kmak ic;:in ayaga kalkan i~ryi s1111fmm, s1111f mlicadclesinin sesidir. i~c;:ilerin kadcrlerini ellcrine almak ve kendilerinin ve ailelerinin ger;imini saglayan i~Jerini kurtarmak ic;:in verdiklcri bu zorlu aray1~ ve gosterdikleri irade ~Uphesiz haklt; ancak kimi politik ak1mlar bu iradeyi ry1kmaza sliliikliiyor. Omegin ATTAC. Bu orglit gunlimlizde, "ozyonetim"in vc "kooperatifc;:ilik"in bir numarah savunuculanndandir. i~te ATTAC'm Fransa orglitlinun internet sitesinde, Arahk 200 I tarihindc, Brezilya: Dayan1$mac1 Ekonomi Ye-?eriyor adh yaz1da yazanlar: Kcntsel ve k1rsal toplurnsal harekctler, scndikalar, PT'nin clindcki bclediycler, iinivcrsitelcr, STK ' lar, din gorevlileri: i~te Brczilya'da "dayam.ymac1 halk ekonomisi "ni gcli~tiren aktorler. Sadecc Rio Grande do Sul cyaletinde dcgil [Di.inya Sosyal Forumlannm dogu~ yeri olan bu giincy cyaleti o Sirada Birlqik Sekrcterya militanlan tarafmdan yonctiliyordu - La Veritc), biltlin iilkede gilc;lii bir <linamik yilkscliyor ve "i$si;;/ige kapitalist olmay an <,:o;;iim " bulmay1 hedcfliyordu.
"Ozyonetim" ve "Dayani:;;mac1 Ekonomi"ye dair
Ancak bizzat ATTAC ~unu da diyor: "/(las eden i$1etmeleri de1n1lan i$<;i kooperat{(leri gene/de ciddi zorluklar ya.'jm: Koopcrati(lerin gelecegi belirsizdir ve iflas ettiklerine s1k rast/ann: " Bu dolayh ifadclerle gizlcncn gcr9ck, ATTAC'm Fransa brgtitiinLin ba~ka bir yaz1s111da (26 Haziran 2000) almt!lanan Viborglu sc!Liloz i~9ilcrincc 9ok daha a91k bir dillc ifadc cdilmi ~: i~lctm e i<;i nde vc d1 ~ 1nda , harckctimi z bliylik cngcllerlc kar~ 1 kar~ 1 ya gcld i ( .. .). Yava~ yava~ i ~ l c tmc
ciddi bir ckonomik darbogaza girdi, oy lc ki malzcmc hatta yak1t tcdariki durdu . Bolgedcki tlim nlifus 1s111madan mahrum kald1. I lukuki mlicadc lc bitmck bilmez davalara gomlildU. Emck<;ilcr aras111da cla b1kk111'1k yayild1. l 999 'un son dart aymda i.icrctlcr bile odcnmcdi . i ~ ktmcnin mlidliriiyle sendika komitcsi arasmda, hatta ha rck ctin ondcrl eri aras111da, stratcji konu sunda a nl a~maz ltklar gosterdi: Miicadclcyi dcrin lqtirmek mi (ama nasil ?), yoksa aksinc, i~letmcnin sahipleriylc bir uzla ~ma ya vannak m1'l Nihaye t. harcket in gittikye gli<; yitirmesiylc birliktc , iki nci stratcji iistlin gcldi. Ocak 2000 'd.: Aleem finn as1yla i~c;il c rin c;ogunlugu arasmda hir anla ~m a imza land1 ; i ~c; ikr 500 rnblc [yakl a~ 1k 15 euro ya cla 25-30 YTL] kaq il1g111da "dii::cn e gen dr!nii ~路 "U kabu l ettiler. Patn nlar i ~ l c tmcnin kontroliinli gcri aldil ar; kimscyi i~tc n c,:1karmama, i ~c,:iJcrc iicret alacaklanni 6dcmc \ 'C bolgcdcki licrct ortal amasma clcnk bir licrct odemc taahhf1diindc bulundular. Ancak gc\ mi ~ dcncyim lcn:: bakild1 g111da, bu taahhiitlcrin ycrin c gct irilmcsi dli~iik bir ihti111al. Kald1 ki iirctim hiilii ba ~ lam1~ dcgi l.
Tckrar sbylcyelim: Fabrikalanrn i~ga l eden i~9iler hakhd1r. Arna ~u soruyu sormam1z da ~art : Emck9ilcrin vc militanlann once ~cvk inin kmlmasma , ardmdan da hcpsinin i~si z kalmas1na ncdcn olan, ~u "i ~s iz颅 ligc kapitalist olmayan 9bzi.irn" de ncyin ncsid ir?
Zanon:
"i~c;i
yonetiminin bir zaferi" mi?
Gcr<;ck durum ncdir? Arjantin, i.i<; y!l kadar once IMF'nin tctikl cd igi bor9 krizi taraf111dan kas1p kavrulmu~tu. Kri zdc yliz binlcrcc i~9 i i$siz kahrn$ vc blitiin halk scfalctc itilmi~ti; li9 ki~idcn birinin yoksulluk smmnm alt111da ya$ad1g1 i.ilke, yak rnd a vizyona girccek olan bir filmdc "gezegenin en biiyiik toplwnsal laboratuan" diyc tan1mla111yor (A ri Lewis ve Naomi Klcin'm The Take adh lilmi). Sbzkonusu Zanon fabrikas1ysa i.ilkcnin gi.incyindcki Ncuqucn kcntindc bulunuyor. Nuestra Lucha adh bir sol dcrgide ~oyle dcniyor (30 Agustos 2004): Zanon seramik fabrikas111da i;:ali ~a n i~i;:il c r, patronun tcrk cttigi fabrikay1 clc alip lirctimi ycnidcn ba ~ lat111 ca Zanon ismi diinya i;:ap1nda du yuldu. ( ... ) Fabrikanm miikcmmcl b a~a n s 1, kiir vc somiirliniin bircylcri yok cltigi bir ckonominin s1k111tilanna maruz kal an milyonlarca i ~size vc cmeki;:iyc yol gcistcriyor.
Sao Paulo'daki, "altcrnatif ki.ircsellqmeci sol"un sbzclisi.i Marx Pla((ormu adh bir yap1 da ~unu savunuyor: "Zanon, ortaya koyd11g11 orgUt/enme kapasitesiy le hir iirnek te.~kil ediyor (. .. j; emekc;:ilet: ha.~'ia-
Sosyalizm
r111da patron!ar ya da Je.fler olmadan, daha iyi ve r;:ok iiretim yapmanin miimkiin oldugunu gosterdiler. " "Milkemmcl ba~an" m1, "bir omek" mi? Somut verilere bir bakaltm. Once ozyonetim taraftarlan111 dinlcyelim. Nuestra Lucho sozi.i Zanon'daki komisyonun ilycsi ve i.iretim koordinatorti olan Francisco Morillas'a veriyor: "Fabrikaya girip i,~letmeye ba~/atma karan ald1g1m1z 2002 Mart '111da 331 iKiydik. (:qit/i nedenlerle kimi yo/da~/arm11z ayrz/d1 ve 260 ki~i ka/d1k. " Daha ba$tan, Zanon' daki "ozyonetim" c;:ali$anlann say1smda %20'lik bir dil$il$lc yola 91k1yor. Peki bu yiizde, patronlann uygulad1g1 c;:ogu yeniden yap1landmna planmda i~ten c;:1kanlan i$c;:i oramna a$ag1 yukan C$it degil mi? Zanon patronlan i$letmenin "rantabl" olmad1g1111 ilan etmi~ti. ~imdiyse bq i$ten biri ortadan kaldmhyor ve fabrika tckrar "rantabl" hale geliyor. Ancak i$ bununla kalm1yor. Ocretlcr, vas1flar ve toplu sozle~mc gibi meselelere goz atalim: "Eskiden bir yanda 530 peso kazanan yo/daJlar vard1 bir yanda da 1000 ila 1200 peso kazananlar [Dikkat ederseniz burada sozkonusu olan fabrikadaki i.icrctlilerin arasmdaki maa~ kadcmeleridir; yani patron geliriylc i$c,;i geliri arasmdaki fark degil, toplu sozlc$mede bclirlenmi~ , farkh tccrtibe ve vas1flara denk gelen farkh i~c,;i i.icretlcrdir. - La VCrite] Biz herkesin 800 peso iicret almas111a karar verdik." Bu tam da patron Jann istedigi ~ey degil midir? Bir i$c,;inin vasfiyla ald1g1 ilcreti birbirinden koparmak, maa$ kadcmclerini parc,;alamak, toplu sozlqmeleri hic,;e saymak? Bu sahte "e$itlikc,;ilik" aslmda, kapitalistlerin i$letmeleri "rantabl" hale getirmc amac101 gerc,;ekle$tirmi$ olmuyor mu? Bu geli$melcrin ardmdan Ncuquen'de ilretim ycniden ba~lam1~: Oretim koordinat5rii ~oyle diyor: Birinci ay olan Mart 2002'dc, IO bin 1113 seramik iirettik (... ). Eyliil aymdaysa iiretimi 60 bin m3'c f,:Ikard1k ve fazladan 20 i~ yaratt1k; bu i~leri Ncuquen'dcki (,:e~itli i~siz orgiitlcrine sunduk. Subat 2003 'te 120 bin m3 iirctim yapt1k vc 30 i~ daha yarattlk. Temmuz 2003 'te 160 bin m3 iiretim ve 30 i~ daha ( ... ) Arahk 2003'tc iiretim 200 bin m3'e vard1 ve fazladan 20 i~ yarat1ld1.
Peki burada bir "ba$an"dan bahsetmek milmki.in mil? Ozetleyclim: En ba$ta i$c,;i say1smm % 20 azalmasmm ardmdan, Mart 2002'den Araltk 2003'e gclirken, ilretim 10 bin m3'ten 200 bin m3'e ula$ffi1$ (yani 20 katma c,;1km1$); oysa i~c,;i say1s1 260'tan sadecc 360'a ula$ml~ (yani 1,4 katma c,;1km1~ ). Ba$ka tiirli.i soylersek, i$c,;i ilrctkenligi 14 kat artm1~! En ac1mas1z yenidcn yaptland1rma si.irec;:lerinde bile patronlar bu kadan111 bcklemez herhaldc! Peki aym donemde ilcrctler nas1l bir scyir izlemi$? Aym yaz1ya gore, sonradan i$e ahnanlarm ilcreti 800 peso'da kalirken, eskilerc 200 peso zam yapilm1$; dcmek ki, en vas1fli i~c,;ilerin i.icretleri onceki l 000-1200 34~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
"Ozyonetim" ve "Dayan1~mac1 Ekonomi"ye dair
pesoluk ucrctlerine ancak ula~m1~ ya da onun altmda kalm1~ . Tabii bu doncmki enflasyon oramm hesaba dahil etmiyoruz bile . Ba$ka bir ifadeyle: Orettigi I 1113 scramik ba~ma oncedcn 8 ila 12 santim peso kazanan bir Zanon i~yisi art1k yalmzca 0,4 ila 0,5 santim kazamyor! Yani yinni kat daha az! Patronlann vc hissedarlann "ba$anlt" olarak degcrlcndirdigi blitlin yaptland1rma siircylcri de aym ac1mas1z "tcdavi"yc ba~vurma z. 1111: Yogun i$tcn y1karmalar, maa~ kadcmclcrinin paryalanmas1, licrctlerin zorla du~ilri.ilmesi, urctkcnligin miithi$ bir h1zla art1r1lmas1... Buna cmekyilcr adma bir ''ba$an" dencbilir mi?
Bu
sure~te
sendikalara ne oluyor?
Fakat i$ bununla da kalm1yor. Bu ko~ullar alt111da i~yi scndikalanna nc oluyor? ilgi1w olan, yukanda ahntilad1g1m1z yazilarda scndika lafmm bile geymemcsi. En aktif sendika militanlan ozyonetim slirecindc "iiretim koordinatorii" vcya "idareci" halinc gcldiktcn sonra, cmckyilerin bag1ms1z orglitlcrinden soz etmek milmkiln olabilir mi Mila?
Bir ornek: Venepal. Venepal Venczucla'daki en bUyilk kag1t fabrikas1d1r. Fabrikanm patronlan, Chavez hilkumetini di1$urmek amayli ekonomik bir sabotaj olarak fabrikay1 terk cttilcr. (:ali~anlar fabrikay1 i$gal etti ve hilkumetten fabrika yonetimini devralmas1111 istcdi . Geycn Ocak aymda, Chavez huklimeti bir karamame yaymlayarak i~lctmenin kamula$tmld1g1111 duyurdu. Bu, emekyilerin y1karlarma vc taleplerine uygun, ilerici bir uygulamayd1. IV. Entemasyonal olarak biz de bu uygulamay1 ko$ulsuz desteklcdik; Chavez'in tanm arazilerini kamula$t1rmas1111 ve topraks1z koylulere dag1tmas1111 destcklcdigimiz gibi . 路 Aneak, Venezuela hukilmcti i$letmcyi millile$tinnck yerinc "ortak yonetilcn bir i$letme" haline getireeegini ve i$letmenin yalmzca % 51 hissesini alacag1111 ay1klad1. Yukandaki kararnamenin yay1mlanmasmdan Uy gun sonra, yah$ma bakam, Venepal i$yilerine bir " i$yi kooperatifi" kurmalanm vc i$letmenin %49'unu almalanm onerdi . Boylelikle i$lctmenin "i$yi katillm1" yen;evesinde, devlet ve kooperatif tarafmdan "ortak yonetim" usulilnce yonctilccegini soyledi. Peki bunun sonucu nc oldu? i$te, ort.ak yonetilcn i$lctmeyi ktsa slire once ziyarct eden bir yolda$111 gozlcmleri: Art1k i ~ letmcd e sendika yok. Bumm ncdcnini sordum. Sorumlular bana ~u cevab1 vcrdi: Art1k biz 'kooperatif'iz, sendikaya nc gerek var ki? Venepal'dcki scndikanm cski yoncticisi ~imdi i~lctm e nin yonetici si olmu~; onu bu gorcve atayan da "ba~ hissedar" yani, i;:alt~ma bakanhg111ca temsil cdilen devlct.
Sosyalizm Karan nastl ald1klarm1 sordum. Sendikay1 ilga etmek ir;in gene! kurulu toplamaya bile gerck gonnemi~ler. Sendikanm kap1sma kilidi vunnu~lar, olmu~ bitmi~.
Emekc;:ilere c;:oztim olarak sunulan bu mu? Emekc;:ilcrin bundan boyle sendikaya ihtiyac1 olmayacak m1? Sendikalarm rolti, iicrctlilcrin c;:1karlanm, iicrctlerini ve vas1flan01 korumak, i~c;:i talcpleri temelinde patronlarla pazarhk yapmak dcgil midir? Bu patronun kendi aralarmdan c;:1kmas1 vc devlet tarafmdan atanm1~ olmas1, onun patron oldugu gerc;:egini degi~tirir mi? "Ozyonetim" vc "kooperatifler"in i~c;:i sendikalan ic;:in korkunc;: bir tuzak oldugu, sendikalan kendi kendini ilga etmc noktasma getirdigi ac;:1k dcgil mi? Her tilkedc scrmayenin vc onun hizmctindeki gtic;:lcrin amac1 tam da bu degil mi: Emekc;:ilerin bag1ms1z sm1f orgtitiinii ortadan kald1rmak?
ATTAC: "Uygar bir kureselleยงmeye giden yol olarak demokratik kat11lm" ... ATTAC ve "altcrnatif kiiresclle~me" yanhlan, yukanda gordiigiimiiz gibi, "dayam~mac1 ckonomi"nin bir numarah savunucusu kesildi. Porto Alegrc'de diizcnlcnen Dunya Sosyal Forumlan da bunu bir slogan haline getirdiler. ATTAC'm Fransa orgiitiiniin l Arahk 2003 tarihli bir belgesinde (Demokratik, sosyal, <;evreci ve dayanz$macr bir ekonomi kurmak: ATTAC komisyonunun hedejleri), komisyonun dordiincii hedefi ~u ~ekilde ifade cdilmi~: "ATTAC'm yerel komitelerini ve militanlarrnz. yeni ekonomi ve dayanz$ma bi<;imlerine katilmaya fe$vik etmek." Bunun ardmdan yaz1, ATTAC'm bu amac;:Ja ortaya koydugu argtimanlan vc hedefleri geli~tiriyor. ATTAC'a gore, "liberal kiireselle$me"ye verilecek ilk yamt "piyasa ekonomisinin diizenlenmesidir"; ~oyle devam cdiyor: "Ancak bu yetmeyecektir. ( .. ) Mevcut degerleri, bak1$ a91s1nz, pratikleri kOklii bir bi<;imde degi$tirmek de gerekecektir." Ardmdan ATTAC baklay1 c;:1kanyor agzmdan: Piyasaya ve paraya dayah ekonomiden ba~ka ekonomi ttirleri de vard1r. Gtincy tilkelerinde oldugu kadar Kuzey tilkelcrinde de ba~anh olan kooperatiflcr, ba~ka bir ekonominin mtimktin oldugunun en somut gostcrgesidir. Bu ekonomi, gcrr;ek anlamda "r;ogulcu" bir ekonomi olacak, yani piyasa ekonomisi, kamusal ekonomi , toplumsal ve dayam~mac1 ekonomi gibi farkh ekonomik orglitlenme bir;imleri bir arada varolacaktir.
Dcmek ki, bugtin diinyay1 kaos ve y1k1ma stirtikleyen, ilretim arac;:larmm ozel miilkiyetinc dayah kapitalist sistemi ortadan kald1rmak gibi bir kayg1 yok art1k.
"Ozyonetim" ve " Dayani~mac1 Ekonomi"ye dair
Hayir, olsa olsa dunyanm y1kimma e~lik etmck soz konusu olabilir burada. ATTAC vc "alternatif kurescllc$me" yanhlanna gore, ozyonetimin vc "dayam~mac1 ekonomi"nin ro!U budur. Pcki bu "dayam$mac1 ekonomi"nin nihayetindc varacag1 ycr Zanon orncgi dcgil mi? Zanon patronlan i ~ l e tmcnin rantabl olacagmdan umudu kcsmi~ti, c;unkil i$c;ilcr, "cmck maliyeti"nin dil~ilrulmcsini ve boylecc kar oranmm artmasm1 kabul etmiyordu ... " Ozyonetim" ise patronlann yapamad1gm1 ba$ard1: i$c;i say1s1 %20 azald1, ilcrctler donduruldu , scndika ilga edildi ve ilretkenlik 14 katma y1kt1. Ocak 2001 'deki Dunya Sosyal Forumunda; Katihm, Dcmokratik Orgutlenme vc Ozyonetim Ozerine Uluslararas1 Ara$t1rma Komitesinin "katil1mc1 demokrasi, uygar bir kiireselleJm eye giden y oldur," derken kastettigi bu mu? ATTAC'm Paris Siyasal Bilimler Enstitlisil ' ndeki Demokrasinin yeni a/am: 1~路/etm eler ba~hkh bir tarh~mada sundugu ~u metne ne dcmeli : ilericilcr aruk m evcut kurumlan sa vunm akla yetiniyorlar ve onlan muhafazakar olmakla sw; layan ncolibcrallerin ekmeg ine yag silrilyorlar. Oysa, bu savunmac1 konum gen;ek bir politi k proje degi l: Ge i;: mi~ topl umun e l e~ tirdi g imi z dilzcni, bugiln savunmam1 z gereken bir ideal haline mi geldi yoksa?
Bunu nas1l yorumlamah? "Gcc;mi ~ toplum" da soke soke alman kaza111mlan, haklan ve garantilcri savunmaktan vaz m1 gec;elim? Toplu sozlc ~melcri, i~ yasalanm, Uluslararas1 <;ah$ma brgutil konvansiyonIanm santim santim savunan cmekc;ilcre, sendika militanlanna, scndikalara ve partilcre, "arkaik" damgas1 mt vuracag1z? Eski ku~aklann yogun milcadelcler vererek ald1g1 bu kazammlan tcrk etmck "modernlik" mi oldu $imdi? ATTAC temsilcileri kendilerinc ~u soruyu soruyor: "1.~letme ir,: inde demokrasi, dogru bir ilke midir? (. ..) Pratikte uygulanabilir mi? 1.)letmenin saglz[;1111 tehlikeye atmadan hissedarlann giiciinii s intrlamak miimkiin olabilir mi?" Peki ama kapitalist si stemdc, "i$letmenin saghg1" dediginiz ~ey, karlann saghgmdan ba~ka bir ~cy midir? Patronlar durup usanmadan, ilcrctlerin, sosyal haklann, toplu sozle~m e lcrde ki kazammlann "i~let颅 menm saghg1"111 tchdit ettigini , yani karlan azaltt1 gm1 soylemiyor mu?
"i~letme ic;i demokrasi" mi? Hay1r, sm1f mucadelesi! Burjuvalar ve proleterler... Orctim arac;lannm ozel millkiyctine dayah bir sistemdc ya$tyoruz. Bu sistemdc tcmcl urctim ili$kisi ~udur: Bir yanda, emek gilcilnden ba$ka bir mUlku olmayan ve hayatta kalmak ic;in bunu satmak zorunda olan
Sosyalizm
bir toplumsal sm1f, yani cmckyilcr; digcr yanda burjuvazi, yani i.iretim araylarma sahip olan vc cmckyilcrin emek gi.ici.ini.i satm alan sm1f. Kapitalistlcr, "i.icrctli" olarak i~e ald1klan cmekyilcrin emck gi.ici.ini.i i ~ lctir vc ortaya y1kan emegin bir k1smma cl koyar. Bunun gizemli bir taraf1 yok: Emekyiler gcryckte patronlann onlara odcdigi i.icrctten daha fazl a i.iretim yapar. Her emckyi bilir ki, i~gi.ini.ini.i tamamlad1g111da i.irctmi~ oldugu otomobil parya!annm, giysilerin, vs.nin dcgeri ald1g1 gi.inliik i.icrettcn yOk dah a fazlad1r (okuyuculara Marx'm Ocret. Fiyat ve Kar adh bro~i.irlini.i okumay1 oneriyoruz). Patronun kar~1hgm1 i ~yi足 ye vcrmedigi ve el koydugu bu fazla dcgere "art1k cmek" yani "art1k deger" denir: Kapitalistin karmm kaynag1 budur. Kapitalist i.iretim tarzt ayakta kald1g1 si.irccc bu i.iretim ili~kisi de mcvcut olacaktir. Emekyiler iyin, bu somi.iri.i sistemindcn kurtulmanm tek bir yolu vard1r: Sm1f mi.icadclesi ; yani sendikalarda ve bag1rns1z sm1f parti lerinde bir s1111f olarak orgi.itlcnrnek, bu sayede somi.iri.iyc kar~1 y1krnak ve kapitalistlcrden sokc soke alman kazammlan kaybetmcmck iyin siyasi iktidan cle almak. Bu kesintisiz miicadeledc cmekyilcr, en ki.iyi.ik bir hakk1 ya da garantiyi, toplu sozle~mclerde yaz1h her bir kazamlm1~ hakk1, en onemlisinden (omcgin sosyal gi.ivcnlik) en mi.itcvaz1sma dek savunmak iyin mi.icadelc cder: Bu saycdc, ilerdc hakim sm1f halinc gclip, krizdeki kapitalist sistemi y1kmalanm saglayacak ko~ullan haz1rlarlar. Marx l 50 yil once ~by le yazm1~t1: Modem sanayinin gcli ~ imi, zorunlu olarak dengcnin kapitalizmin !chine vc i~c,:inin alcyhine donmesine ncdcn olur; bundan dolay1, kapitalist iiretimin gene! egilimi iicretlerin gene! ortalamasm1 yii kseltmek degil dii~iinnck, yani cmck giiciiniin piyasadaki degcrini en dii~iik smmna indinnektir. Peki bu rcjim boylcsi bir cgilim banndmyor demck, i~i;:i sm1ft sermayenin dayatmalanna kar51 direnmekten vazgei;:sin ve kendi durumunu gcli~tinnek ic,:in eline gec,:en ftrsatlan degcrlendirmcsin demek midir? Eger i ~ i;:i sm1f1 bu dire ni~ten vazgei;:se, giii;:siiz varltklardan miite~ekkil bii;:imsiz ve e z ilmi~ bir kiitleye donii~iirdii, hirybir kurtulu~ imkalll kalmazd1. Adil bir iicret ii;:in verilen miicadelclerin iicretli emck diizeninin biiti.iniinden aynlmayacag11ll gosterdigimi umuyorum; iicrct zamm1 iryin verilen bu miicadelelcr, I00 olaym 99 'unda, i~ryinin sadece emeginin kar~1hgm1 k1smen korumasma yarar. Kapitalistle bu degcrin fiyat1 ii;:in yapt1g1 pazarltk da asltnda cmegin bir meta olarak sattld1 g1 diizenin pari;:as1d1r. Eger i~i;:i sm1f1 , sermaycyc kar~1 yiiriittiigii bu giindelik miicadeleyi b1rak1rsa, daha biiyiik boyutlu bir harckct yaratma imkanm1 da kendi eliyle yok e tmi~ olur. Aylll zamanda ve iicrctli cmck sisteminin getirdigi gene! kolele~m e nin d1~mda, i~ryil c r bu giindelik miicadelenin sonurylanlll da abartmamaltd1r. Halihamda, sonuc,:lan yaratan nedcnlerc degil, sadece sonuc;: lara kaq 1 miicadele cttiklerini
"Qzyonetim" ve "Dayan1~mac1 Ekonomi"ye dair
unutmamalan gcrekir; iicn:tlerin a~ag1 dogru harckctini durdurabilirler ama tcrs 9cvircrnezler. Agn kesici alabilirler ama hastalig1 bu ~ckilde iyilqtiremczJcr. i~tc bu ylizden i~(,:ilerin ufku, scnnayenin kcsintisiz saldmlan vc piyasa dalgalanmalan nedcniyle zorunlu olan bu ka91mlmaz pt1~m a larla s11mli kalmamahdir ( .. .). Bayraklanna ~u dc vrimci slogam yazmalan ~artt1r : ¡Ocretli cmck sistcminin ilgas1'" (Marx, Ucret, Fiy at ve Kar).
"Ucretli emegin ilgas1" amacm1 asla giitmeyen "6zy6netim", "i~let me ic,:i demokrasi'', "kooperatifler" vs . gibi fikirlerin vard1g1 yer, iicretliyi kendi kendine somiirtmek degil mi? "Oz-yoneti~im Konseylerine Dayah idare" [Management par lcs conseils d'auto-gouvernance-<;:N.] adh internet sitesinde yaytmlanan, Ozyonetim i~in Elkitab1 adh metinde, ac,:1k ac,:1k ~oyle denmi~: Bu ekonomik mlicadele i9indc koopcratifler somiiriiyii ortadan kald1ramaz, yiinkii koopcratiOer bir tiir oz-somii1ii bi9imi banndmr; ancak koopcratifte yah ~ mak, bir patrona tabi iicrctli olarak i;:ah~maktan daha avantajh bir durumdur.
Bu yontemle cmekc,:iler i~sizlige, yani sennaye tarafmdan emek gilcilniin tahrip edilmesine bir c,:oziim bulabilir mi? Biz oyle dii~iinmiiyoruz. Ne ozyonetim ne kooperatifler i~c,:i sm1f1m kapitali st iiretim ili~kilerinden kurtarabilir. "Ozyonetim" altmdaki i~letmeler de piyasa yasalarma ve kapitalist iiretim tarzmm biitiin yasaIanna tabidir. Bu i~letmeler asla yeni bir iiretim tarzmm 91k1~ noktas1 olamaz. Bu i~letmclerde de "piyasa yasalan" gec,:erlidir. Bu yasalar, eger kooperatifi rekabet yoluyla tamamen ortadan kald1ramazlarsa, onu herhangi bir kapitalist i~Ietmeye donil~tiiriirlcr. Gerc,:eklere bak!ld1gmda, biltiin "ozyonetim deneylcri" , hic,:bir istisna olmaks1z111, Marx'm Proudhon'a kar~1 savunduklanm dogrulaim~t1r: Emekc;:ilcrin, on Ian somiiren ve ezen bu sm1f egemenligi sisterni ic,:inde demokrasi alanlan, haklar ve orgiitlcr in~a etmesinin ve bu ~ekilde "kendisi ic;:in s1111f' haline gelip kurtulu~a ilerlemesinin tek bir yolu vard1r: Sm1f miicadelesi vermek ve sendikalarda ve bag11ns1z partilerde orgiitlcnrnek. Altematif kiireselle~mecilcrin, ozyonetimcilcrin, "i~lct me ic,:i demokrasi" taraftarlannm kar~1 c,:1kt1g1 tam da bu degil mi ? Bu anlamda onlar, i~c;:i sm1fmm iki yiizyilhk tarihindeki eski anar~ist, reformist, devrimci akunlann ya da Proudhon'un mirasc,:1s1 bile degildir. Biiti.in bu ak1mlar, farkh tarzlarda da olsa, s1111f miicadelesini, i~c,:ilcrin kurtulu~unun kendi eserlcri olacag1 fikrini ve bag1ms1z i~c,:i orgiitlcrini benimsiyordu. Hepsi de iki kar~1t s1111f111 varhgmdan yola 91k1yor ve i~c,:i s1111fi yanmda saf tutuyordu. Hepsi de i~c,:i s1mfmm bag11ns1z 6rgiitleri ugruna miicadelc veriyordu. Hepsi "komiinotarizm" dencn ideolojiyi, yani biitiin s1111flarm yava~ yava~ sivil toplum ic;:inde eriyip gidecegi fikrini reddediyordu ... .
Sosyalizm
"Altcrnatif ki.ircscllc$mc", "ozyoneti m" vc "kooperatif9ilik" taraftarlanysa, ideolojik, politik ve orgi.itsel olarak bamba$ka bir konumda bulunuyor ve bunu da ay1kp ifade ediyorlar.
Oyleyse, "hem devrimci hem de reformist <;izginin kendini hapsettigi devlet iktidan mant1g1"ndan vaz m1 ge<;meli? Mcksika'daki sozde Zapatistalarl da bu altematif ki.ireselle$mcci klimenin pan;as1. Ellerindcki Chiapas topraklannda bir "ozyonetim projesi" olan "Zapatista karakollan"111 uyguluyorlar. Pablo Gonzalez Casanova, Memoria adh Meksika dcrgisinde (say1 177, Kas1m 2003) bu projcyi $6ylc betimliyor: Bu proje, gcc,;ini~in hem dcvrimci hem de rcfonnist 9izgilcrin kendini hapsettigi "dcvlct iktidan" mant1g1 ilzcrinc kurulu olmayan bir iktidar projcsidir. Bu manttk, istcr i~c,;i s1111f1. istcr ulus , ister yurtta~lar olsun. ana devrimci giiciln i:izcrkligini ortadan kaldmyordu. 13u ycni projcysc, anar~ist vc liberterlcrin savundugu tiirden bir toplum yaratma mant1gma da dayanmaz ( ... ). Aksi nc bu fikir, ikticlanm kat1hmc1 dcmokrasi iizerine kuran sivil toplumun oz-yonetimi anlay 1~ma claya111r.
Bu ozyonctim yap1s111111 hcdcfi de, "<;e,~itli top!u!uklarzn dayam搂路ma a/an/anm birer 6zerk yerel hilkiimete donil!jtiirmek, bunlar111 da birle~路 ip daha geni.'j b6/geler te!jkil etmesini saglamakt1r." Peki Meksika ulusunu par9a par9a ctmek, tam da cmperyalizmin hcdcf1cdigi $CY degil mi? Empcryalizm de, NAFTA ve FTAA [Amerika K1talan Scrbcst Ticaret Bolgesi -\:N.] gibi projclerle, ya da hi9bir hukukun ge9erli olmad1g1 "maqui!adora" dcnen scrbcst sanayi bolgelcriylc, Meksika ulusunun ve Meksika halkmm I 920'dcki bilyi.ik devrimlc ve ardmdan l 930'lardc kazand1g1 ~u haklan111 par9alamaya 9ah$1111yor mu: Ulusun birligi ve siyasi egemenligi, koyli.ilere toprak, pctroli.in millilqtirilmcsi, herkes i9in sosyal gilvenlik ve laik egitim?
Sonu<; olarak ... Kapitalist sistcm ti.im insanhg1 tehdit eden bir kriz iyindc; en gi.i9li.i cmpcryalist gi.iciln basmc1yla, bi.iti.in empcryalist gi.i9ler insan uygarhg111111 gi.ini.imi.ize kadar olu$turdugu her $eyi y1k1yor; i$9i sm1fmm, s1111f mi.icadelesiylc eldc ettigi kaza111mlan (haklar, garantiler, orgiltlcr) yaz1 Meksika'daki
"alternatif ki.irescllqmcci" bir politik ak1m olan Zapatistalar Ulkedeki 1920 devriminin lidcri Emilio Zapata' nm ismini kullan1yor. Oysa onlann aksinc, Emilio Zapato'nun politikas1, Meksika halk111111 birligi ve egemenligini savunmak, ve bunun $a1i1 olarak da radikal bir toprak rcformu kanaliyla bi.iyi.ik toprak sahipligi sistcminc son vcrip koyli.ilcrc toprak dag1tmakt1.
"Ozyonetim" ve "Dayaniยงmac1 Ekonomi"ye dair m1~ oldugu ulusal 9en;:evcler par9alamyor. Buna verilccek, i~9i sm1f1nm vc halklarm 91karlanna uygun yeganc politik yamt, sm1fm bag1ms1z orgiitlerini, haklanm vc kurumlanm savunmak ve gcri kazanmaktlr. Bu direni~i ger9ekle$tiren i~9i smifi, uretim ara9larmm ozcl miilkiyetine dayah 9iiri.iyen sistemi ayakta tutmaya ugra~an bi.iti.in gu9lerlc kar~1 kar$tya geliyor. "Altcmatif ki.ircselle$mC yanhs1 sol"un elindc, "ozyonctim'', yukanda gordi.igi.imuz gibi, i~9i sm1fma vc onun orgutlerine dogrultulmu$ bir silahtir. Bu silahm i~levi, i$9i sm1fm1 dag1tmak, par9alamak, bireylere ayn~t1rmak; prolctaryanm politik bilincine, politik birligine, iktidar miicadelcsine tcmelden kar~1 91kmaktir. Devrimci partinin in$as1 ve IV. Entemasyonalin yeniden in~as1 i9in verilcn mucadcleler, bu hedeflerc yonelik butiin militan faaliyeti bclirlcmelidir. Bu mucadeleler de, proletaryanm sm1f mucadclesinden, bu sm1f mucadclesinc yap1lacak mi.idahaleden bag1ms1z varolamaz. Daha a91k bir ifadeylc, devrimci partiyi in$a etmek ve IV. Entemasyonali yeniden in$a etmck, prolctaryanm s1111f mi.icadelcsinc katilmanm en yi.iksek bi9imidir. Dolay1s1yla, bu mi.icadelenin, "ozyonetim"e ve savunucularma kar~1 teorik vc pratik mi.icadclcyi de i9ennesi ka91mlmazdir.2
21v. Entemasyonalin Fransa scksiyonu tarafmdan kaleme Marksistler ve 6::y6netim adh bro~Ur.
ahnm1~, 1973 tarihli
"Buyuk Ortadogu" Plant Ozerine
.. BUyUk Ortadoju .. â&#x20AC;˘â&#x20AC;˘ le Plan1 Uzerine
Amira SALEM
Amerikan yonetiminin BUyi.ik Ortadogu Plam (BOP), Irak sava~mm bir devam1d1r; amac1 Pakistan ' dan Moritanya'ya kadar Mi.is!Uman-Arap tilkelerindc "dcmokratik reformlan ba~latmak" diye reklam1 yap1lmaktad1r. Kadmlann ezilmesi, ifadc ozgUrliigUnUn c;ignenmesi, scc;im sistemleri gibi gen;ck sorunlar, gene! olarak insan haklan; soz konusu tiim i.ilkeleri sonunda Irak haline gctirecek olan bir sal<lmy1 hakll c;1karmak i<,:in bahanc olarak kullamhyor.
8 ay on_ce Bush, BO~ ?~r<,:~".'e.sin~~ Kuz~y Afrika ve Ortadogu ic;in Ortadogu Ortakhk Gm~1m1 1s1mh ozel b1r plam ortaya attI. Elbette Bush, i~gal edilmi~ Irak ve Afganistan'1 demokratikle~mi~ olarak degerlendiriyor. Bu yetmczmi~ gibi, 30 Ocak 2005'tc Irak'ta yap1lan gerc;ekiistUcii sec;imleri "bO!gedeki diger iilkelere bunu yaymayz me~rula~t1ran" bir ba~an olarak sunuyor! Peki o zaman s1ra kimde? Cezayir gazetesi Liberte, "BOP geri dondii" ba~hg1 altmda 8 $ubat say1smda ~oyle yaz1yor:
1
Mlisliiman-Arap rejimleri, Bush 'un kendilerini refonne etme plamndan 2004 sonuna dogru vazgei;:mesiylc biraz olsun rahat bir nefcs alabileceklcrini
* La
Veritc'nin 42. say1smda yay1mlanm1~, Tiirki;:e'ye Taylan Acar tarafmdan r;cvMetnin orijinal ba~hgmda "Gcni~letilmi~ Ortadogu Plam" kullamhyor (ing. : Broader Middle East Plan"), ancak Tiirkiye'deki yaygm kullan11rn nedcniyle "Biiyiik" sozciigii tcrcih edilmi~tir. rilmi~tir.
Sosyalizm dii~iinmii~lerdi.
Irak ' ta bataga sap l anm 1 ~ Bcyaz Saray'daki adam, hakikaten de Atlantik'ten Pakistan'a kadar ttim Miisliiman topraklarm talcbi dogrnltusunda, istcklerin i hafi flctmek ve ba~tan ~ekillcndi rilmi~ mini-refonnlar di zisini kabul etmck zornnda kahrn ~ti. Bunun k1sa siircli bir ara oldugu ortaya 91kti. Bush tekrar ser;i lince vc Irak'ta scr;imler yap1lmca yeniden harckete gei;:ti. Bush ay111 Biiyilk Ortadogu Plam ic,:in bir raunt daha istiyor ve bu sefcr hcdefinde iran vc Suriye'nin yam stra, dcmokratik refonnlan hayata gcryirmcleri istcnen Suudi Arabistan, M1s1r vc Tunus da var. Konu~malanysa diplomatik tehd itten ba~ka bir ~ cy irycnniyor: bu tilkclen; raZI olmad1klan sUrccc bclaya hazir olmalan gcrcktigini soyliiyor. Birinci tchdit, ~ u SJTalar ozellikle lrak 'ta kendini gostcnnektc olan islami tcrorizme yatakhk ctme sw;undan iran ve Suriyc'ye yoneliyor. Tahran 'a yonclen tchdit, aynca iran'm niikleer program1 ve iddia cdilcn atom bombas1 imal etmedeki kararhgmdan da destek buluyor. Beyaz Saray'a gore $am, art1k lrak' taki islami geri llaya ikmal kaynag1 olan eski lrak Baas91lanmn sUrgiin edildigi yer olmaktan daha fazlas1. Suudi Arabistan 'a gelince; petrol, fin ans ve jeostratcjik 91karlanna ragmen, Bush Vahabizmin karakteristik ozelligi sosyal ve kiiltiirel gcriligin radikal islam i9in ideolojik bir program ve islami teroristlerc zemin hizmcti gordiiglinii dli~linliyor. M1sir'1 ise Amerikan ba~kam tiranl1 ga siiriiklcnmek le suryluyor. MUbarck, daha once Beyaz Saray'da ag1rlanm1~t1; ancak ~imdi oglu Cernal'i yerinc varis olarak haz1rlama kla surylamyor. Tunus ba~kam ekonomik refonnlan dcmokratik refonnlardan kopannakla itharn cdiliyor. Amerika'nm Arap diinyasmda demokrasinin gcli~mesindcn sorumlu onemli bir ofisi Tunus'ta konu~lanm1~ durumda. Bush ' un sozciilcrindcn biri daha yeni Tunus ba~kam Bin Ali'yc ciddi ~ekilde firrya atti. Bin Ali'nin ycniden scryilmesi Washington'da otoriter yonctimi yle ilgili htrrym yorumlann yapllmasma yo! a9m1~tl.
Gen;:ekten de pck i;:ok tilkede sei;:imlcr, kaderlc randevu haline geldi. Sei;:imler uluslann ve devlctlerin par9alanmas1m giindeme gctiriyor. Bahsettigimiz tilkelerin yam s1ra Gi.ircistan, Ukrayna, Fildi~i Sahili ve pek i;:ok digcr Olkenin kaderi "~i.ipheli sci;:imler"de belirlendi.
Bi.iyi.ik Ortadogu: uluslan
hurdaha~
etmek
Liberte'deki makalede; Cezayir, Liibnan, Filistin ve Fas BOP ile dogrudan ilgili "Arap" Olkcleri olarak ele almm1yor. BOP, digcr k1talarda uluslan par9alamay1 hedetleycn slirei;:lerle benze~mektedir. Tiim Afrika'nm bori;: yoluyla yagma edilmesini saglayan problemlerin ortak unsuru kolayca olu~turuluyor; yagmanm yOrlitiicti organlan isc NEPAD (Afrika'nm Kalkmmas1 ii;:in Ycni Ortakhk) ve Afrika Birligine atanm1~ k1s1m (i;:att~malara mi.idahalelcr dahil). BOP, Afrika Birligi, NEPAD: geri;:ckte plan Magrip'ten Cape Town'a kadar tiim Afrika ii;:in tasarlanm1~. Kuzey Afrika isc sadecc Ortadogu ve Asya'yla degil aym zamanda Avrupa'yla da bag olarak sci;:ilmi~! BOP'un geri;:ek ii;:erigi kas1th olarak belli bclirsiz sunuluyor. Amerikah liderler "ekonomik ve siyasal reformlar" vc "dcmokratiklqmc" diyorlar.
"Bi.iyi.ik Ortadogu " Plant Ozerine
Arap vc Avrupah - ozclliklc Frans1z - lidcrler, hep bir ag1zdan, "demokrasi d1:jandan getirilemez" veya "silah namlusuyla ya da zu;ak gemisiy le dayatilamaz " diyorlar. Amerikan yonetiminin demokrasinin s1hhati vcya Mlislilman-Arap kadmlann kaderiyle ilgili endi$C duydugunu di.i$tinccck kadar saf dcgilseniz bile, bu noktaya kadar bu dcme<;:lcr iyi ho~ gelcbilir. Hem de Irak'a gctirilcnin deh$etli bir barbarl1k oldugu vc sava~la vc ardmdan gclen cnkazla bogu$mu~ Irakh kadmlarm l 958'den beri kazand1klan haklan kaybettikleri ko$ullarda! Acaba Arap vc Avrupa rejimlcri nedcn politik ve ekonomik rcformlarm ne anlama gcldiginden bahsetmeye <;:ckiniyorlar. Ve bunlar ne anlama gcliyor? Bu, bolgcyi "yeniden dtizenlcmck" i<;:in sunulan bir harita olarak sunuluyor. Gcr<;:ekte, BOP Avrupa Birligi arac1hg1yla Avrupa'da iktisadi vc siyasal alanda uygulanan politikalann aymlannm hayata gc<;:irilmcsidir. Bu rcfom1lann gayesi, bizzat uluslann iskclctini par<;:alamaktir. Bunu ba$armanm arac1 da bolgcselle$tirmedir; devletin "iyi yoneti$im" ve yolsuzlukla mi.icadelc adma ti.im kamu sosyal hizmetlerinden cl <;:ektirilmesidir. Tcmelde, "iktisadi rcfonnlarm" dayat1lmas1d1r, diger bir deyi~le kamu sektOrtintin 6zclle$tirilmesi, scrbcst bolgelerin genelIe$tirilmesi amac1yla ithal mallara gtimrtik vergilerinin kaldmlmas1. Ocak 2005 ortalanndaki Arap Birliginin son toplantlsmda, "Arap Birligini rcforme ctmc" tarh$malarmm sonunda d1$i$leri bakanlan oturumu $U nokta tizerinde anla$tl: bir Arap parlamcntosu ve bir Arap mahkemcsi kurma! ABO'nun (Afrika Birlik Orgtitti), ki sonucu Afrika Birligi olmu$tur, Afrika parlamentosunun kurulmasmm da dahil oldugu rcformunun hi<;: bir k1ymcti yoktur. Boylecc Magrip iki "parlamcnto" tizerine oturtulmu$tur. Oylann %27'siylc sc<;:ilmi$ Avrupa Parlamcntosunun, nasil Maastricht Avrupa'smm silindiri olarak uluslann vc sosyal kazammlarm tizcrindcn gc<;:tigini biliyoruz. Ancak bir Arap parlamcntosu, "etnik" i<;:crigiyle, buna daha fazlasm1 cklcyecektir: Magrip 'tc, ozcllikle Cezayir ve Fas'ta, ulusal sorun dil talepleri tizerinden ifade cdiliyor. Az bir ilerleme sagland1 ve glivenccye almd1. Omcgin Cczayir'de, petroltin ozellqtirmesi karanna gene! grevle ccvap vcrcn Cczayir ulusunun provokasyonla b6ltinmeye <;:ah$ild1g1 ve 120 gencin oldtirtildi.igti Nisan 200 l 'dcki Kabylia trajcdisinden sonra Berberice (Tamazight) Nisan 2002'dc ulusal dil olarak tanmdt. 0 zamandan bcri Kabylia, bolgedcki Amerikan oyununun kozu oldu. Arahk 2003 'tc her hangi bir balk dcstegi olmayan vc kcndini Kabylia'nm lideri ilan eden "ozcrk hareket" , Amerikan gtivenlik dcpartma111 vc Avrupa Birligi tarafmdan sclamland1. Avrupa Parlamentosu bu konuda Haziran 200 I 'de bir oner-
Sosyafizm
gcyi kabul etti vc Cczayir devlctinden "Kabylia halkmm" tamnmas1111 talep ctti. Ortadogu'da, yozumli ancak Yahudi vc Arap bile~enlerin haklanm garantileyen demokratik ve laik tck bir dcvlctin kurulmas1 olan Filistin sorunu duruyor. Buna en azmdan iki "Arap" ulkcsindcki - lrak ve Suriyc - Kurt azmhk sorunu eklendi.
"Gelecek
i~in
Forum"
11 ve 12 Arahk 2004'tc, BOP'un ilk toplantls1 Colin Powcll'm sponsorlugunda Fas'ta yapild1. G8 ile bcrabcr 23 Magrip vc Ortadogu liderleri topland1, ki zaten ondan once Haziran'da Sea lsland'da yap1lan toplantida G8, Amerikanm "1slah cdilmi~" plamn1 kabul etmi~ti. 13 Arahkta, Quotidien d'Oran ~oylc yaz1yordu: Bu yuk Ortadogu ve Kuzcy Afrika 'nm gelccegi ivin Rabat'ta toplanan Forum gorli~mcleri, bir karann kabuliiylc sona erdi. Avrupah temsilcilcr tarafmdan dcsteklcnen Arap devletleri, ABO tarafmdan kcndilerinc dayat1lan demokratik reformlarm d1~andan empoze edilcmeyeccgini ancak '"her devletin kendi egemenligi altmda" vc "her birine uygun bir h1zla" saglanabileccginin alt1111 yizdiler. George W. Bush "Biiyiik Ortadogu " plamm ilk duyurdugunda, Arap liderlcrinin yogunlugu Bush 'un inisiyatifine ilgi duymu~ gibi gorilndulcr. <;:unku Arap lidcrlcr, dirck olarak plana ccphc ald1klannda Beyaz Saray vc Washington 'un agzmdan kopuk saymaya ba~layacagm1 ve bunun da kcndi rcjimlcrinin istikran iyin somut tchditler yaratacag1nm farkmdaydilar. Irak'taki yuvallama, Washington 'un du~ kmkltklanyla bcrabcr; birinci BUyuk Ortadogu Projcsi giri~imcilcrini Amcrikan demokratikle~me "diktas1"111 yumu~atmaya surtiklcdi, yunku Irak giri~imlcrindc Arap devletlerinin destegini garantilemek zorundayd1lar. Rabat'ta Arap rcjimlerinin dilc gctirdigi, Powell vc AB tarafmdan seyilen yckincelerin, "demokratik konularla'', ozellikle kadmlarla ilgili oldugunu tahmin etmek zor degil. Irak'm i~gali vc israil-Filistin yah~masmm, "Arap" bakanlar ve Frans1z dclegasyonu tarafmdan anidcn "bir ybzum"e ihtiyay duydugu dile getirildi, ardmdan hcmen rafa kaldmld1. Sona gelindigindc, tum katihmc1 "Arap" rcjimlcri BOP'un da uzerinde durdugu israil 'le ili~kileri normallc~tirmeklc ilgili i~lcrc goz yumdular. Aynca Irak i~galine olan dcsteklcrini yinclcdilcr. Tum Cezayir gazeteleri sonuyta "yalmz iktisadi vc sosyal reformlar konularma egilindigi"nin altm1 yizdi . Hiybir kahhmc1 itiraz ctmedi. Bu bir zafer mi? Jeune Afrique 'nin 14 Mart 2004 'teki ba~yaz1s111dan bir boltim:
"ABD diinyada iiretilen ham petroliin %25 'ini ve gazm %26 :~路1m 46~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
"Buyuk Ortadogu" Plani Ozerine
tiiketmekte. Her iki mah da kendisi iiretiyor ama uzun vadede yeterli degil; giinliik ortalama ithalat1 10 ila 15 mi/yon varil, yani OPEC 'in 11 iiyesinin yamn giinliik iiretimi. Yine de petrol rezervi, diinya rezervinin yalmzca %3 'ii. 23 "Biiyiik Ortadogu" iilkesinden 21 'i, diinya petrol rezervinin %72 'sini ellerinde bulunduruyor. yani 750 milyar varil, ve gaz rezervinin %52 ~' ini, yani 80 bin milyar metrekiip. Bu iilke/erin 8 'i OPEC iiyesi. " 13 Arahk'ta La Tribune ~oylc diyor: "Forum ekonomik reform/arm arttmlmas1 yoniindeki an!a,~may/a son bu/du. DTO, G8, uluslararas1 .finans kurumlan ve Agadir Dek!arasyonu referans olarak gosterildi." Gene! olarak, diinya ve bolgc 61<,:eginde siiren evrimin ozii olan "ckonomik rcformlar" bu toplant1yla birlikte, Amcrikan emperyalizminin lidcrligindeki tirctim ara<,:lann111 ozcl mtilkiyctinc dayanan tlim di.inya sistcmini vuran bcklcnmcdik kriz dolay1s1yla hemen rotalanm degi$tirdilcr.
BOP: Tum kazammlan tlrpanlamak Cczayir' de kamu $irketlerinin ozclle$tirilmcsi/par<,:alanmas1 stirecinin h1zland1g1 goze <,:arp1yor ( 1.283 firma). Bu, ulusal bag1ms1zhk sava~1nm ba~lang1cm111 50. Y1ldontimti olan 1 Kas1m 2004 'tc a<,:1kland1. 2001 y1lmdaki gene! grevdcn sonra vazge<,:ilen petrol rezcrvlerinin elden <,:1kanlmas1 yasa tasans1, tekrar meclisc gclmi~ durumda. Aynca 1 Ocak 2005 itibariylc ulusal bag1ms1zhgm en onemli kazammlanndan olan ticrctsiz saghk hakk1 da elden gidiyor: yonetim birimleri sozlqmcli hale getiriliyor, aslmda devletin yap1s1 vc gorevleri reformc edilerck par<,:ala111yor. ilk, orta ve tiniversite egitimi de h1zh bir ~ekilde reforme ediliyor - yani 6zelle$tiriliyor - refah ve emekli ayhklan sistemleri ve i$ yasas1 da elden ge<,:iriliyor. Millilqtirilen tanm alanlanyla ilgili olarak resmi a<,:1klamalar belirsiz ve tutars1z. Bu emsalsiz ~iddetli saldm Cezayir i<,:in "Fildi~i Sahili tipi bir stirec;:"in ontinii a<,:1yor; aynca Avrupa Birligi ilc ortakhk antla~masmm dayatllmas1 ve Amerikan htiktimetinin de destekledigi DTO'yc kat1hm da yakm goztiktiyor. Aslmda ortakhk antla$mas1 1996 y1hnda en kotii $artlarda, Cezayir'i alt iist eden i<,: sava~m tam ortasmda imzaland1. Antla$ma, gtimri.ik vergilerini kald1rarak tekstil, makine ve imalat1 ve g1da sektOrlerinde 58 bin i$ kaybma neden olacak ve aynca Cezayir sanayinin ttim kesimleri bundan zarar gorecek. Bu tam da ABO ilc imzalanacak bir scrbest ticaret antla$masmm giri~i. Aym stirec;: Fas 'ta da ya$amyor: 13 Eyliil 2004 'te Quotidien d 'Oran diger Fas gazctelcriyle beraber $l111U yaz1yordu:
Sosyalizm Sanayiciler ve tarnn i~r,;ileri Fas'm birkar,; bi:ilgcsel grup vc ikili r,;err,;cve ir,; inde imzalad1g1 scrbest ticaret antla~malannm etkisinden tedirgin; Fash ekonomistl cr, giimriik vergilerinin dii~mcsi dolay1 s1yla vcrgi iadelcrinin azalmas1yla piyasadaki paylannm di.i ~ me s indcn korktukl anm ifade ediyorlar. Aym degerlendinneyc gore, ger,:en Temmuz'da Washington ve Fas arasmda imzalanan serbcst ticaret bi:ilgesi antl a ~ma s 1 dolay1s1yla Fas ekonomisi atll gan Amerikan mallan yla ya n ~ amayac a k vc tam bir kan~1khga gi:imi.il ccek . Antla ~ manm pazarhklan si.irerken, sanayici ve r,;iftr,:iler hiiki.imeti antla~manm getirecegi hasar, yatmmlann di.i ~ecegi ve yerel mallarm kuvvetli Amcrikan mallanyla ba~ edemeyecegi konulannda uyardilar. Fas ve ABO arasmdaki serbest ticarct antl a ~mas1 I Ocak 2005 ' tc yi.iriirliige girccek. Fas ' m ekonomisini viran bir si.irecc sokacak antl a~ ma , bi.iyi.imesini cngellcyecck ve halkm ya~ am standard1111 dii ~ i.irerc k daha biiylik yoksulluk getirecek.
14 Ocak 2005'te Fas parlamentosu antla~may1 onaylad1, yani antla~足 ma yi.iriirli.ige girdi. Bu arada Amerikan senatorlerindcn bir delcgasyon aym si.ireci h1zlandmnak i9in Cezayir'e iniyorlard1. Amerikan giindeminde s1radaki ba ~ hk , tekstil ve giyim kotalannm kalkmas1yla bi.iyiik darbe alan Tunus. Bu i.ilke, yatmmlann kaydmlmas1 9en;:evesinde bir9ok Frans1z malma cv sahipligi yap1yor. Tunus ve Fas Avrupa Birligi ile ortakhk antla~masm1 ciro ctmi~ durumdalar, oz elle~tirmcler 9oktan ba~lad1 ve Fas'ta i~ Yasas1 c;oktan elden gec;irildi. 2000 y1hnda ilan edilen Eizenstat Amerikan plam boylece yiiriirliigc konuyor. Bu antla~ma 3 Magrip iilkesini Amcrikan mallan i9in serbest bolgeye c;cvirmeyi hedcfliyor. Ancak, 1.500 ~irket kapansa dahi, Cczayir halen 9ok kuvvetli bir kamu sanayi agma sahip, onemli dogal kaynaklarla (petrol, gaz vc minerallcr) iyi haz1rlanm1~, toprak tanma miisait, bununla birlikte, i~ kanunlan ve sosyal refah, sava~ siirccinde k1rpilm1~ olsa da heniiz degi~medi . i~c;i sm1fi ve ulusun kazammlannm yok edilmesi ic;in, emperyalizm ac1mas1z bir saldm ba~latm1~ durumda.
Cezayir'in Ak1betine Sea lsland'da Karar Verildi Cezayir'in kaderi BOP i.izerine Sea Island'da yap!lan G8 zirvesindc c;izildi. Afrika k1tas1 temsilcisi olarak davct cdilen Cezayir ba~kam , burada "Cczayir i9in bir yo! haritas1" sundu. Bu "yo! haritas1" Bush 'un hayata gc9irilmesini istcdigi siyasi vc ekonomik reform taleplcrini kar~11Iyor. Sonuc; olarak, uzla~1lamayan ailc yasas1 i.izerine bir tartI~ma ~ovu yapild1. Fakat Ocak 2005'te, Aarouch (bir kabilc) harekctiylc "diyalog" tekrar ba~lad1, bu da i.issi.i Kabylia olan bu harckct vas1tas1yla iilkenin altematif ki.irescllc~me yoluyla parc;alanmasma hi zmct cdiyor.
"BOyOk Ortadogu" Plani Ozerine
Bu hareket, artik "gettolara" bolilnmekten b1kkm olan toplum tarafmdan ar;:1kr;:a reddcdildi, ortaya r;:1kan kotil durum dcvlctinAarouchlarm taleplcrine boyun egerek geri c;:ekilmcsi ve polis gilr;:lerini bolgcden r;:ekmesiylc $U anda yerini silkunete b1rakm1$ durumda. Aarouchlann "talepleri" arasmda Kabylia ycrel mcclis ilyelerinin yercl vc ulusal organlardan gcri r;:ekilmesi de var, bunun anlam1 Cczayir ulusunun "etnik" r;:izgilerle birbirindcn aynlarak, parr;:alanmaya gotilrillmcsidir. Amcrikan Kabinc sekrcter yard1mc1sm111 "cmck vc demokrasi"ye Cezayir'de yaphg1 ziyarct masmda hilkilmct vc bu harcketin tcmsilcilcri bu konudaki antla~may1 imzalamaya zorlandilar. Yasalhg1 tart1 ~ma konusu olan ba~kanhk ser;:imlcri ise Ocak 2004'tc imzalanan antla$madan yalmz ti<;: ay sonra ya~1ld1. Kamu hizmetlerindeki ekonomik rcformlann bir k1sm1 GS toplanhsmdan hcmcn sonra yapild1. Bu rcformlar, "Cezayir ic;:in Yo! Haritas1"yla ortaya r;:1kan anayasa vc kurumlarda reformlarla ortaya r;:1kan siyasi kan$1khkla berabcr, tam bir ekonomik ve sosyal y1k111tiya yol ac;:tl. As1! emelleriyse, Cezayir dcvriminin cseri olan Cczayir Cumhuriycti 'ni bitirmektir. Amerikah lidcr vc i$adamlan silrilsti - ba$ta Frans1z, ispanyol, italyan ve Almanlar olmak ilzere -Avmpahlarla ve son olarak da <;inli ve Japonlarla berabcr; Cezayir'e hilcum ediyorlar. Piyasadan pay kapmak ir;:in yan~ ediyorlar, tilkeyi parr;:a pan;a yutuyorlar. Liderlcrini ya da IMF ' yi vekil olarak kullanarak Amerikan cmperyalizmi, Cezayir bankalannm derhal ozelle$tirilmcsini istiyor. Aynca 43 milyar dolar ve doviz rczervlerinin kairn.1 yatmmlanna kullamlmasma son vcrilmesini talcp ediyor. Eylul 200Li 'te Cezayir'i ziyarct eden Eximbank CEO'su zaten "Amerikah yatmmc1lar"111 r;1karlanna olacak paranm bir kcnara aynld1gm1 soylcdi. 8 Nisan ba$kanhk sec;:imlcrindcn sonra, Cczayir Ba$ka111 50 milyar dolann ikinci bir 5 yilhk ckonomik kalkmma pla111 ir;:in aynld1g1111 ar;:1klad1. Buda IMF, Avrupa Birligi vc DTO'den gelcn tchditleri tetikledi; once devletin parasmm devlct bankalan ycrine "iyi bankalarda" dcgerlendirilmesini istcdiler, daha sonra Eizcnstat planmm da bir parr;:as1 olan, bankac1hk sisteminin piyasaya ar;1lmas1111 talep cttilcr. Amcrikan hazinc ar;:1g1111 kapatmak ir;in doviz rczcrvlcri dolara r;cvrilirken, kamu bankalanna yatmlan paralar da r;:okuluslu ~irkctlcr ic;:in bir kcnara b1rak1ld1. Bumm ic;:in IMF, d1$ ticaret ar;:1g1111 dengelemck ic;:in aynlan 6,5 milyar dolann, d1~ borc;:lann odcnmcsi ic;:in ozcl bankalara yonlcndirilmcsini emrcdiyor. Zatcn IMF'nin hukmtiyle ilgili hilktimct kamu yatmmlan111 kcsmck zorunda. Ozellc~tirmelcrdcn gclecek gelirin d1$ borr;: (19,5 milyar dolar) odemesindc kullamlacag1 ac;:1k.
Sosyalizm
Buda aylkya Cczayir Dcvlctinin, kamu hizmctlerinin ve sivil hizmetin o!Umildiir. Aym ~ey, Fas'ta vah~i spckillasyonlann kalbindcki sanayi sitclerinde ya~amyor. Avrupalt ve Amerikah "yatmmctlar" ve bakanlar piyasantn ay1lmas1 iyin yaygara kopanyor, bunun IDE (Ortadogu Yatmm Ortakltgt) iyin bir on ~art halinc getiriyorlar. Ancak Amcrikan emperyalizmi Frans1z finansal ytkarlannt Kuzey Afrika'dan defetmcye kararh, ozclliklc de Franstz empcryalizminin son kalcsi Cezayir'den. Petrol ve gazda, ANDARKO, AMOCCO ve ARCO yoktan yagmadan en buyilk hisscyi kaptt, Franstz kurumlan da s1ralamada 6. straya itildi. Washington cliyle haz1rlanan son petrol ve gaz yasas1yla Arjantin tipi bir yokil~ planlamyor. Aynca Amerikan yonetiminin, Dunya Bankasi uzmam olarak Arjantin 'dcki reform Ian hayata geyiren ki~i olan Cczayir cnerji bakan101 kukla gibi oynatt1gmm da altm1 yizmek gcrekiyor. Amerikan ve Franstz ytkarlan muhtemel bir 9apul iyin ay kurtlar misali bcklerlerkcn, Fildi~i Sahili'nin kaderi de Cezayir'in kap1sm1 9almaya haztrlamyor. "Terorist" saldmlann tekrar tekrar ba~hca iktisadi kararlarla a~tk atttgt bir s1rada, Bush'un kilisesi de ba~ta Kabylia olmak iizerc "evanjelizmi" mahmuzlamaya devam cdiyor.
Cezayir'i par~alamak ve Cezayir Devrimi'ni bitirmek i~in UGTA'y1 (Cezayir iยง~ileri Genel Sendikas1) par~alamak Cezayir'dcki buyiik y1k1m Cezayir i~yi smtfmt ve onun tarihi Cezayir devrimiyle bir olan orgtitil UGTA'y1 hcdef ahyor. Bu orgut, l 956'daki kurtulu~ sava~1 s1rasmda kuruldu ve kuvvetlendigi s1rada, 1971 'de petrol ve gaz kaynaklan millile~tirildi. Sendika rum Cczayir'dcArapya ve Berberice konu~an i~9ilcri orgut!Uyor, ulusu yeniden birlqtiriyor. Bu orgilt - ttpk1 tilm diger sendikal orgutler gibi - liderlcrinin "rcformlan" dayatan politikalarma ragmen ulusu dag1tmak isteyenlerin kar~1smda bir siper olarak duruyor. Bu gi.i9lcr 1992 'den bu yana i~ ba~mda, se9im slirecinin manttks1zca kesintiye ugrattlmasmm ardmdan kopan y1k1c1 krizde ve 200 l 'de Kabylia'daki krizde faaliyet gosterdi. ABD'nin Cezayir biiyilkel9isi yoktan halkm toplanh salonlanna, sendika merkezlerine girerck ve bir temsilcisini petrol ve gaz i~yileri federasyonuna yollayarak, ozcllqtirmenin onlar i9in nc kadar yararh oldugunu anlat1yor ve iyerigini tahmin etmcnin zor olmad1g1 mesajlar yay10l1yor.
"Buyuk Ortadogu" Plan1 Ozerine
480 kamu firmasmm kapattlarak dag1ttlmas1 ve diger bir 800'tintin de ozelle~tirilmesi, i~sizler ordusunun devasa boyutlara ula~mas1na sebep oldu. Avrupa Birligi ile yaptlan bir antla~mamn kabulti ve DTO'ye kat1hmla birlikte ttim kamu personeli sozle~meli hale gelecek, bu sendikal haklann ortadan kalkmas1dir. Amacy, bugtine kadar nc sava$m, ne de Aarouchlann sozde siyasal hareketinin beceremedigini ba~armak; i$t;;i sm1fmm birligini bozmaktlr. Elbette, i~ler bu h1zla ytirtirken, 25 Kastm 2004 'te Dtinya Sosyal Forumunun kopya edildigi bir Cczayir Sosyal Forumunun toplanmast tesadtifi bir durum degildir. Bu forumun bile$enleri, diger ttim sosyal forumlar gibi altematif ktireselle~meci partizanlarm bir kan~1m1d1r: farklt sendikalar kuran ve UGTA'dan kopmu~ sendikac1larm, i$t;;i sm1fim ii;;eriden bolenlerin, "reformlan" uygulayan cski bakanlann, sol kanat veya a~m-solcu siyasi aktivistlerin, t;;e$itli Stalinist parti tiyelerinin, Rosseto dostlanmn ve bolgeselle~mecilerin i9inde bulundugu bir 9e~ni.
Bugtin ger9ekte gtindemde olan, hangi yolla olursa olusun Cezayir' in 96kti~tinti h1zland1rmakttr, yani Cezayir devrimine son vermek. Uluslan in~a etmek tarihsel stire9lerin bir meyvesidir, mticadelelerc ve zaferlere ilham veren 1 Kastm 1954, 24 Subat 1956, 24 Subat 1971 gibi scmbolik tarihler, toplumsal haf1zadan tamamen silinmeli ve yerlerine tam zit manalar i9erenleri yerle~tirilmelidir. Aym oyun Filistin'de de oynand1: Mahmud Abbas ve El Fetih, silahh milcadelenin ba~lad1g1 l Ocak 1965'in kirkmc1 y1ldonilmiinde silahlt miicadeleye son verme niyetinde olduklanm ilan ettiler.
lrak'tan sonra Filistin i9in Biiyiik Ortadogu Projesi , Arafat'm oliimilndcn sonra Bush'un istcgiylc Ebu Mazen'in gorevlendirilmesiyle ba~ladt. Amerikan ve Avrupa bask1s1 altmda, Mahmud Abbas silrekli olarak Filistin direni~ine ve intifada ' ya darbeler indiriyor: bu giri$imlcr 8 Subat'ta $arm El Seyh toplanttsmda atqkes ilan edilmcsiyle birlikte doruga ula~tt. intifada ve Filistin direni~inin sona ermesinin talcp edilmesi, Filistin ii;; sava~mm tekrar patlamas1 i9in k1sa silreli bir fitil roliinii oynayabilir. Amcrikan emperyalizmi Saron'u ate$kesi desteklemeye zorluyor, 9iinkil stratejisi boy le gerektiriyor. Cezayir gazetesi El Wotan 'a gore ( 15 Su bat 2005), israil Ba~bakani Ariel $aron, Filistinlilerden dogalgaz almmasm1 ve kar~ll1gmda su verilmesi konusund a a nla~t1, diyor Yediot Ahron ot diinkii say1smda. Gazetenin degerlendinncsine gore, israil odcnecek bu dogalgaz paralarmm terorist orgiitlere aktanlmasma cngel olmah, aynca gaz ambargosunu da korumah. I 999'da ingiliz petrol ~irkcti ve ortag1, Arap sennayesi tarafmdan kurulan ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~s1
Sosyalizm
ve merkczi Atina 'da bulunan CCC (Consolidated Constructors Company) tarafmdan Gazzc Seridi ai;:tklarmda ycni bir gaz kaynagt bulundu. Filistin dogalgaz rczervlerinin 40 mil yar metrektip civarmda oldugu tahmin cdiliyor.
Amerikan emperyalizminin gezegendeki ti.im enerji kaynaklannm kendi pern;:eleri iyine dli~mesinden ba~ka derdi yok. Aynca hem Filistinliler hem de Yahudi topluluk hakkmdaki dli$linceleri oyle i.izlici.i ki, nc Filistin Yonetiminin ne de $aron 'un elinde bu Amerikan ate$kes planmm tamamlanmas1111 saglayacak araylar mevcut dcgil. 14 $ubat Pazartesi, Beyrut'ta, Llibnan 'm cski ba~bakam Refik Hariri vc evindeki arabalan hedef alan bi.iyi.ik bir patlama ya~and1, listelik sec;:imlere yalmz iki ay kalm1$tl. Ashnda, tlim arabalarm motorlarma bubi tuzag1 kurulmu~tu. Amerikan ybnctimi ve israil dcrhal Suriye'yi hedef gosterdiler. Avrupa Birligi, Condolezza Rice'm dcstegiyle, uluslararas1 bir gen;:ekleri ara~足 lirma komisyonu kurulmasm1 oncrdi. iran'dan sonra, Suriye Bush'un Ortadogu'daki ikinci hedcfi halinc geldi. Suriye de "$er mihveri"nin bir par9as1, yalmz Irak sava~ma kar$I 91kt1g1 ic;:in degil, aym zamanda, "Filistinli tcrorist brgi.itlcr iyin bir bannak" oldugu ve Irakh terbristlcre, yani Irak direni$ine yard1m ettigi ic;:in. Suriye yonetimine, Ekim 2004'te Birle$mi$ Milletler Glivenlik Konseyi 'nin yogunlugunun da onaylad1g1, Amcrikan-Frans1z karar bnergcsiylc (1559 say1h karar), Li.ibnan'dan askerlerini yckme ve Suriyc Hamas'1111 silahs1zland1rma emri verildi. Aynca emir Suriyc'nin gi.ic;:lerini ycnidcn konu$land1rmasm1 ve israil'le Golan Tepeleri konusunda ko~ulsuz pazarltga oturmasm1 ama bundan avantaj saglamamas1111 bngbrliyordu. 2004 y1h boyunca, Llibnan 'da yoksulluga kar$1 grevler ve yap1sal doni.i$i.im programlan ba$ roldeydi, ancak buna ragmcn i.ilke iy sava$111 vermi~ oldugu s1kmtilardan kurtulamad1, aynca Amcrikan emperyalizmine bagh merkczlcr tarafmdan provokasyonlar da si.irdi.i. Bu konjonkttirde, Li.ibnan parlamcntosunun, Amerika tarafmdan ku$kuyla kar~1lanan , "Suriyc dostu" diy~ tamnan Ba$kan Emil Lahoud 'un gbrev sliresini uzatmas1 yeni bir siyasi krize yo! ac;:t1. Ba$bakan oldugu dbnemdc yapt1g1 bzell e ~tirmelerle Llibnan'1 35 milyar dolar d1~ borcun (GSYiH'in yans1) altma sokan Rcfik Hariri ise, bir sure sonra gorevinden istifa etmi~ ve Suriyc askcrlcrinin geri c;:ekilmesini talep eden Amcrikan yonetimi ve Avrupa Birligi korosuna kan~m1~t1. Ltibnan'da devlet kurumlan topluluklar arasmdaki hassas dengcye bagh olarak olu$turuluyor: Ba~kan Maronitc Hiristiyanlar tarafmdan sec;:iliyor, Ba~bakan Si.inni, Parlamcnto Ba~kam isc $ii. Halkmm %80'lik k1sm1 aslen Filistinli olan Ordtin'dcn sonra, Filistinli mi.iltecilerin en yi.iksck oranda bulundugu iki i.ilke Suriye
"BOyOk Ortadogu" Plan1 Ozerine
vc Ltibnan: en terncl taleplcri ise geri donti~ hakki, aynca Uibnan'da Filistinli rntiltcciler 70 rneslek ve rnevkiden yasakh dururndalar vc ya~am standartlan i;:ok koti.i durumda. Aym Togo'da oldugu gibi, Ekim 2004'tc, Arap televizyon kanallan Parlamcntonun ontinde "Suriye'nin askeri varhgm1 kmayan" gostcriler yapan "muhaliflerin" gortinti.ilerini yay1rnhyor. Ltibnan 'm kaderine i;:oktan karar verildi. Bir tesadi.ifon altm1 i;:izmek gerek: $aron, israil ordusunun Eriha' dan i;:ckildigini a91klad1g1 gi.in, yani 14 $ubat 2005'te, Hariri suikastl geri;:ckle~ti. Elbettc, geri i;:ekilme belirsiz bir tarihe ertelendi. Arna, $aron'un 500 Filistinliyi serbcst b1rakma sozi.i 9cr9evcsinde, 15 Filistinli direni~颅 i;:inin cesedi Filistin Yonetirnine tcslim cdildi!
Medyaya s1k1 bir tasma gecirmek Cezayir'in Amerikan buyukeli;:isi Cezayir basmmda yaz1lanlar ilzcrine 91lgma dondil; gazctecileri 1 $ubat 2005'te bir yemck davetinde bir araya gelrneye celp etti. Gilnlilk L 'Expression gazetesi, bu bulu~rna tizerine haber yapan tck gazcteydi, aynntJlan ~oyle aktard1: Richard W. Erdman, ABD'nin Cezayir biiytikelyisi, Amerika'nm ag1r tarihscl olaylar kar~1smda hiybir zaman stratejik bir hata yapmad1gmm altm1 \:izdi. Erdman, lrak seyimlerinden bahsedcrken "Ara s1ra taktik hata/ar yap1yor olabi/iriz, ancak hic;bir zaman strateji konusunda yanhy yapmay1z. "diyc goril~ bildirdi . Amcrikan biiyiikel<;:isi "Birin ci Diinya Sava~路ma katt!dtk ve ikinci Diinya Sava~mda dafa~i::.m ve nazizmin ilstesinden geldik, Almanya 'da (eski Federal Almanya), Japonya 'da, Filipin/er 'de ve Guney Kore 'de demokrasiyi hayata gec;irdik" diyor, "Irak'taki koalisyon giiyleriylc i~gal" soylemine kar~1. Cczayir basmmm Suriye'nin Liibnan'daki varl1gmm i~gal olup olmad1gm1 sormadan hemen once "Ben dip/omatik bir di/ k11//a111yorum ve bunu Guvenlik Konseyi kefaletinde bir askeri var!tk o/arak ad/andmyorum" diye eklcdi. Ona gore, Suriycli yetkililer pratikte "tiim Lilbna11 '111 siyasi hayat1111 ellerinde tutuyorlar."
15 $ubat'ta, gilnlilk Le Jeune lndependant
~u
habcrleri yaymlad1:
Pentagon, "ter6rizm ve k6kten dincilige" kar~1 miicadelcnin propagandas mi yapacak ve Ba~kan Geo rge W. Bush yonetiminin Magrip'teki politikalan111 savunacak gazetecileri devreye sokmaya ba~lad1. CNN ve ABC kanallan list dilzey Amerikan askeri yetkililcrinden haberlcr duyurmay1 kesti. ABD'nin Avrupa Giicil sozciisil Yarbay Derek Kaufmann'a gore, Avrupa, Afrika, Akdeniz'deki Amerikan operasyonlannm birle~ik gilylerinin merkczi Stuttgart ' ta (Almanya), vc se\:ilen muhabirlcr de Magrip internet sitesindeki ba~yazilan desteklemek ilzere, Cczayir, Libya, Fas, Moritanya ve Tunus 'tan habcrler gondennektcler. Bu internet sitesi, Ekim 2004 ' te kuruldu, ve kiircscl tcrorizme kar~1 ck bir silah olarak tasarla111yor. Aynca Yarbay Kautinann, "Ya::.t!an her kelime tamamen dogrudur. " diyor.
Sosyalizm
BOP aym zamanda budur: medyay1 prangalayarak, onlan hic;:bir c;:atlak sesin ry1kmayacag1 genel mekanizmanm ic;:ine yerle~tirmek. Irak ve Filistin tizerine haberler ve tartt$malanyla tinlti El Cezire kanah dahi, sahibi Katar Emirligi'nden satm almd1, ve Amerikan yonetiminin cmriyle Fox'a devredildi. Suudi Arabistan ve son donemde M1s1r, "terorist limanlar" olmalanndan ottirti sec;:ilcn hedefler arasmdalar. Amerikan yonetimi ve Amerikan petrol $irketleri tarafmdan s1rt1 s1vazlanan, Suudi Arabistan'm islami doktrini olan Vahabizm, gezegenin ba$hca tehlikelerindc biri haline gelmi$ durumda. Amerikan yonetimi, "demokrasiyi kurmak" ve "kadm haklanna sayg1 gostermenin" oneminden dem vurmaya ba$ladi. As1l dert ise Arabistan'1 bolgelere ay1rmak, bu da petrol c;:1kanlan bolgeleri bOlecek ve Irak'ta ikinci bir sava$1 finanse etmeye yana$mayan rejimi bask1 altma alacak vc sava$a kahlmasm1 saglayacak. Ancak Bush, Suudi ve M1s!f rcjimlerinin BOP'a kar$I soguk tavn kar~1smda iyice ofkelendi. M1s!f'la ilgili, Mtibarck'in varhg1 yakla$an ba$kanhk seryimlerin ozri.i tam da zamanmda gerc;:ekle$ti. Mtibarek de, digerleri gibi 1skartaya ry1kartild1. Ozel olarak Filistin sorununda ve genel olarak Arap Birligi iryindc Amcrikan cmpcryalizmiyle bir saf tutmu~ olsa bile. Medya, Arap Birligi genel sekreteri Amr Musa'nm Btiytik Ortadogu Projesinin ilk toplantJsmm 11 Arahk 2004'te Casablanca'da yap1ld1g1 s1radaki uzla$mazhg1 tizcrinde durdu. Musa, terorizm suc;:lamas1 yoneltilen baz1 tilkelerin tizcrindcki - aralannda M1slf'da var - sw;:lamanm kaldmlmas1111 talcp etti.
Magrip'te Saharavi sorunu: BOP yapbozunda bir par~a BOP ashnda yagma vc somtirti yolunda hirybir engel ve mani kalmaymcaya dek uluslann parryalanrnas1d1r. Bu ytizden, hemen Irak i$gali ertesinde, Amerikan emperyalizmi dcrhal BatJ Sahra dosyas1111 ortaya 91kard1, 5 y1lhk gec;:i$ doncmi sonrasmda, gene! bir yangmm ttim unsurlanm ic;:eren ko~ullan ryizen, kendi kaderini tayin ic;:in Baker planmm uygulanmas1111 talep ctti. <::ok yakmda, Cczayir ve Fas rejimleri arasmdaki tansiyon kaynamaya ba~layacak ve pusudaki sava$ kendisini gosterecck. Ashnda, Bah Sahra'nm dogal kaynaklannm payla$1lmas1 diger birkarymm yanmda James Baker'm kendisine yarayan yan gizli antla$malar sayesinde c;:oktan planlanm1$ durumda. As1l dert Amerikamn bolgedeki askeri varhg1 ve Cezayir'den ba$layarak tum uluslan parryalamak. Hakikatcn, Fas Bat1 Sahras1'ndan sonra s!fa Cezayir BatJ Sahras1'nda; tum dogal kaynaklann bulundugu GUney Cezayir'i c;:cvrelcyen bir ryizgi 54~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
"Buyuk Ortadogu" Plan1 Ozerine
i;izilmek istcniyor. ister inanm ister inanmaym, Cczayir'de tansiyon 2005 bUti;e kanununun, ardmdan ozellqtirme programmm rn;:1klanmas1yla rahatlad1 vc dev bir kan~1khk ortaya i;1kt1.
NATO yoluyla BOP genel sava§ demek Cezayir'de, i;ok uluslu ~irketlerin tcmsilcilcri vc uluslararas1 finans kurumlan kas1la kas1la dola~1yorlar. Bir yandan NATO liderlcriyle toplantJ!ar diizcnlerken bir yandan da Avrupa Birligi gilvcnlik birimlcri (bq illke: Fransa, italya, ispanya, Yunanistan vc Portekiz) ve bq Magrip illkesiyle toplantilara katihyorlar. Her biri Cczayir ordusunu Akdcniz bO!gesinde ozcllikle "ban~ gilcU operasyonlanna" katmak i9in ozel projelerle ortaya <;1kiyorlar. Amerikah ve Avrupahlar hcdcflerinin tcrorizmle ve Afrika' dan Avrupa'ya yasad1~1 go9lc Magrip cliyle milcadele oldugunu soyleyeceklerdir. Be~ Avrupa iilkcsi Magrip illkclcrindc kurulan kamplann cngellenmcsi ii;in Magrip hilkilmetlcrine bask1 uyguluyorlar. Afrika. Birliginin i;oktan Afrika'nm tilm i;atl~malanna mildahale cdecek vc ardmdan empcryalizmin hesabma <;ah~acak bir mildahale gilcU olu$turdugunu soylcmektc yarar var. Ge9en Sarm El Seyh toplantlsmda, NATO "arzusunu ifadc ctti": Bush'un Filistin'de bir mildahale gilcil i9in soz vcrdigi bir s1rada, hcrkcs Irak'ta ycr almah.
Cezayir i§~i s1mf1 kurtulu§u ve birligi
i~in
sava§1yor
Bin;:ok sektorde, ozelle~tirmclere vc scndikal ozgtir!Uklcre, ozcllikle de grev hakkma indirilcn darbelere kar$1 amans1z bir sava$ stirUyor: g1da tiretim ve i~lcme, makinc ilrctimi, tckstil ve giyim, tugla tirctim, in$aat, turizm ozellqti1melerin ilk s1rasmda olan sektOrlcr. Aslmda 18 fcdcrasyondan hi<;biri ozellc~tim1cyc goz yummuyor. Ancak kitapta yazan tum ara9lar kulla111ld1: $antaj, emek bollugu tehditlcri, ozcllqtirmcyc ham kurumlann hissclcrindcn aynlan paylar. Ulusal vc federal duzcyJcki ~ir kct vc fabrikalann scndika lidcrlcri, tilm i~i;ilcri boltinmcyc yonclik her dcncmcnin sendikal birligi dag1tacag1 yonUnde uyard1lar. Fcdcrasyonlann dtizcnledigi gosterilcrde, i~r,;iler, "ozcllqtirmcleri durdurun'', "kamu kurumlanm satmaym'', "Cezayir <;ok ya~a" vc "UGTA ile ileri" pankartlan111 ta~1yorlar. Ulusun savunusu i~<;i s1111fmm tarihscl gorevidir. Bu gorcv, ozellc~tirmc planlanna, sosyal kaza111mlanna vc hem Cczayir, hem de Brezilya'daki i~<;i s1111fmm bag1ms1z orgiitlcrini emperyalizmin planlanna cntegre ctmeye <;ah~an altematif kilrescllqmecilcrin sosyal forumlanna kar~1 birligini geri;ck kilan sendikalann savunusuyla birdir ve de aymdir.
Filistin sorununa Marksist bir
yakla~1m
i9in baz1
dU~Unceler
Filistin sorununa Marksist bir
yaklaiâ&#x20AC;˘m
i~n
baz1
du,unceler
Pierre LAMBERT
1. Laik dcvlet, insanhgm kurtulu$U ic;:in gerekli bir a$amad1r, ki bu kurtulu$ (burjuva) demokratik devrimin sonw;lan olan mcdeni qitligi vc siyasal kurtulu$U gerektirir. Bugtin israil Devletinin, smirlan iyinde ya$ayan 1.300.000 Arap'a hakiki medeni C$itlik saglamay1 reddetmesine tamk oluyoruz. 2. Teokratik israil dcvleti sadecc Yahudileri "vatanda$" olarak tammaktadir. Bu ytizden Araplarm vatanda$hk stattistinti inkar etmektcn ba$ka bir $CY yapamaz. Sonw; olarak, geri don0$ hakk1 sadece Arap, Yahudi herkesin vatanda$hk statlistine kavu$tugu tck bir devlet c;:crc;:evesindc somut bir gerc;:eklik olabilir. Buradan yola 91karak, Filistin bolgesinde iki devlet sozde talebi en iyi ihtimalle bir aldatmacadir (Oslo Konferans1, Nixon'm ac;:1klamalan, Warchawski'nin gortini.i$te daha ustaca olan manevras1 Cenevre deklarasyonu, hepsi bunu ortaya koyuyor) 1. Bu nedcnle, Olga <;agns12 ba$hkh belgenin bir bolOmtindc $Unu okuyoruz: "Geri donii~ hakk1mn tanmmasr ilkelerimizden ileri gelir. " Gtizel. Ancak birkac;: sahr sonra aym bclgcdc $6ylc diyor: "Gelecekteki mii~terek ya~amm
maddi bi9imini ~imdiden tahmin etmek anlamsrzdrr:
*Dialogue TartJ~ma Btilteni Say1 I 'de yay1mlanm1~. Ttirkye'ye Dogan Fennibay tarafmdan \:evrilmi~tir.
Sosyalizm
iki veya tek devlet? ! be/ki bir konfederasyon? ! veya bir federasyon? ! peki ya kantonlar? ! " Gozlerinize inanam1yorsunuz. Geri doni.i~e c;:ozi.im "kantonizasyon" mu olacaktir? Ancak bu hipotezlerin tek demokratik c;:ozi.imi.i - si.irgi.in edilmi~ tum Filistinli Araplarm ko~ulsuz geri doni.i~ hakkm1 - gizlemeyi hedefleyen aldatmacalar oldugunu anlamak ic;:in Yugoslavya'ya bakmak yeterli degil mi? 3. (Laik) demokratik baki~ ac;:1smdan din ozel bir meseleyken; teokratik devlet, devlet temelli bir dindir. 4. Filistin sorunu nihayetindc demokrasi sorununa indirgenir. Ti.im tarihsel Filistin 'i (israil Devlcti, Batt $cria vs.) kaplayan tek bir devlet ic;:inde, e~it haklar temelindc, bu demokrasinin bic;:imi ve ic;:erigi (Yahudi ve Arap bile~enleriyle berabcr) Filistin halkmca belirlenecektir. 5. Marx, Yahudi Sorunu Ozerine'de c;:ozi.imi.in anahtanm verir: Yahudi sorununun son tahlilde kendini indirgedigi bu laik c;at1~ma, siyasal devlet ve onun onko~ullan; bunlann ozel mtilkiyet vs. maddi unsurlar 1T11, yoksa ktilttir, din vs. ruhani unsurlar m1 oldugu; kamu iy1kanyla ozel 91kar arasmdaki iyeli~ki; siyasal devlet vc sivil !opium arasmdaki aynlik 路- Bauer, bu laik antitezlerde mar ederken, bunlarm dini olarak ifade edilmesine kar~ 1 bir polemik ytirtiti.ir.
6. Bu soru tekrar tckrar tersyi.iz edilebilir. Filistin sorununa (Arap) Filistinlilerin ulus olma hakkmdan, yani onlann siyasal kurtulu~lanm kazanmalanndan ba~ka c;:ozi.im yoktur. Ki bu da hayata gcc;:me yoluna girerse, dini bir devlct niteligi haline getiren israil Devlctinin rcddcdilmesini ic;:erir. 7. Bu nedenle siyasal kurtulu~ talebi, her tilrden dini ozel bir mesele olarak goren bir laik devletin kurulmasm1 ic;:erir. (Hangi <linden olursa olsun) teokratik bir devlct bunun tam tersi temelinde kurulabilir. Teokratik devlet Arap ve Yahudi arasmdaki aynm1 siyasal bir devlet olarak uygular, Filistinli Arap'1 kendi vatanda~hk haklanm inkar etmeye zorlar. Buna demokratik yamt, sadcce e~it haklan garanti eden tek bir devlet olabilir. 8. Bu bir durup dil~ilnmeye goti.irilr: emperyalizm c;:agmda, ilretim arac;:lannm ozel millkiyeti temelinde orgi.itlenmi~ toplumun c;:iirilmesi, demokrasinin, dolay1s1yla siyasal kurtulu~un y1k1m1m da ic;:erir. Din, c;:iirilyen ozel mi.ilkiyet toplumunun payandas1 haline gelir (Ortadogu'da I Oslo Konferans1: Filistin ve israil'in ilk dcfa masaya oturduklan ve sonuc;ta bugUnkti Filistin mini-devletini kuran konferans Michel Warchawski: KudUs'teki AltcmatifBilgi Merkezi (AIC) mUdUrti Cenevre Deklarasyonu: Yo! Haritas1'nm yeni c;okttigi.i donemlerde israil ve Filistin tarafmda eski hi.iki.imet i.iyclerince yay11nlanm1~ bir doki.iman. Uygulama alani bulmadt -C:N. 2 AIC tarafmdan yaynnlanm1~ bir metin - C:N.
Filistin sorununa Marksist bir yakla:?1m
i~in
baz1 dLl:?Llnceler
tilm uluslan par9alamak i9in ABO emperyalizminin atlama ta~1 olan israil Devleti).
9. "Sozde Hzristiyan devleti kendini bir devlet olarak tamamlamak ir;in Hzristiyanhk dinine ihtiyar; duyar. Demokratik devlet, gerr;ek devlet, siyasal tamamlam~1 ir;in dine ihtiyar; duymaz. " (Marx) Yorum: Siyonist devlet demokrasinin temellerini sorgulamaktan ba~ka bir ~ey yapamaz; bir taraftan Araplara "dcmokratik devlet" saglamay1 reddederek, obtir taraftan da - bunun bir sonucu olarak - Yahudilerin "demokrasi"sinin programh tahribini ytiruterek. I 0. Filistin' de, hiziplerden birine ait devlet, demokrasinin bak1~ a91smdan, kendini c;:oztimstiz bir c;:eli~kinin ic;:inde buluyor ve bunu Araplarm (Filistinlilerin) vatanda~ olma, ulus olma hakkm1 inkar ederek a~rnaya c;:ah~1yor. Aym ~ekilde, iki devlet sozde talebi teokratik israil Devlctinde ve tum Filistin'de ya~ayan Filistinli Araplar ic;:in antidemokratik bir aldatmacad1r. Bu nedenle geri doni.i~ talebi, her iki bile~en Arap ve Yahudilerin e~it haklara sahip oldugu tek bir Filistin devleti talebinden aynlamaz. Bu noktadan yola c;:1karak, bu iki bile~en demokratik Filistin'in bi9im ve ic;:erigini kendilcri belirlemelidir. 11. Marx ~oylc yazm1~tt: ( ...) <linden siyasal kurtulu~ [devlct dtizeyinde] dini yok etmez, ancak ayncahkh bir din de b1rakmaz. Devletin <linden kurtulmas1 gen;ek insanm <linden kurtulmas1 degildir. ( ... ) [Yahudilere] ~oyle deriz: Yahudiligi ttimden ve tart1~mas1z olarak reddetmeden siyasal olarak kurtulabildigin i9in, kcndi ba~ma siyasal kurtulu~ insamn kurtulu~u degildir. Bu nedenle insamn haklan dogamn hediyesi veya tarihin miras1 degil, dogum kazasma ve ~imdiye kadar ku~aktan ku~aga aktanlan ayncahklara kar~1 mticadelenin odtiltidtir. Bu haklar ktilttirtin sonucudur ve sadece onlan kazanan ve hak edenler onlara sahip olabilir.
12. Siyasal ozgtirli.ik medeni haklarda ic;:erilidir: devlet ya~amma katlhm, ki bu hic;:bir ~ekilde - ne Yahudilik, ne de islamiyet - dinin bastmlmasm1 gcrektirmez. Filistinli Araplar, Filistinli Yahudilerle e~it haklara sahip olamazlar m1? Ve bu ancak tek bir devlet ic;:inde mi.imktindtir. 13. Baz1 di.i~i.inceler: Bic;:imi ve ic;:erigini halkm bizzat belirleyecegi demokrasinin mevcut i9erigi. Warchawski: bir ihanet omegi 14. Marx: insan kendini <linden onu kamu hukukundari i:izel hukuka kovalayarak siyasal olarak kurtanr.
Sosyalizm
Siyasal kurtulu~ dinleri bastmnay1 hedeflemez, ancak onlan ozcl hukuktaki yerlerine yerle~tinnek ister.
Tcokratik Yahudi devletiyle politik kurtulu~u uzla~tlrma 9abalan ba~anstzhga mahkumdur. En az iki sonu9: • ilki, teokratik devlet ancak topraklarmdan si.iriilen Filistin halkmm bastmlmas1 yoluyla var oldu ve ancak bu yolla hayatta kalabilir. Bu, si.irgi.in edilmi~ veya Yahudi devleti smtrlan i9inde "gayn-bireyler" olarak ya~ayan Filistinliler iyin ge9erlidir. Bu aynca topraklanndan si.iri.ilmi.i~ vc on y1llardtr kamplarda ya~a yanlar i9in de ge9erlidir. • ikinci sonu9, siyonist devlet9e yi.iriiti.ilen insanhk d1~1 sava~ttr. Bu, siyonist devlctin ancak ABD politikasmm dogrudan vc boyun cgcn bir arac1 olarak ayakta kalabildigi bir sava~t1r. Bu politika aym anda hem onu kullanmakta hem de Yahudileri vc Araplan 91kmaza si.iriiklemektedir. 15. Ancak ABD emperyalizmine boyun egme zaten ti.im Yakm ve Ortadogu halklan i9in barbarhga yi.iriiyi.i~ di.inya politikas1 9er9cvesindedir. Irak'a kar~1 imha sava~t bunun bir ifadesidir. Bu sava~ herhangi bir bi9imde bir "devlet"i yeniden kurmay1 hedeflememektedir, bunun yerinc Irak ulusunun kalmttlan i.izerinde emirleri dogrudan ABD empcryalizminden alan bir "polis" kurmaya 9ah~maktad1r. Bu politikanm ctkilerini ~imdiden Afrika'da, eski SSCB 'de, cski Yugoslavya'da, Afganistan'da, ... goriiyoruz. Zaten ABD'nin boyun egmi~ bir arac1 olan siyonist devlet, ti.imi.iyle komprador bir devlet haline gelmek i9in 91karlan01 i.isti.in gi.ice "kurban etmek" zorunda kalacakttr. 16. ~imdiden Likud Partisi i9indeki 9eli~kiler bu - sonu9suz, veya daha dogrusu 9oki.i~ vc y1k1mdan ba~ka bir sonucu olmayan - "gelecegin" giri~ boli.imi.i olarak goriilmelidir. 17. "iki bile~eni Yahudi ve Araplarla beraber tek bir Filistin devleti" adma one 91kmay1 reddeden Warchawski deklarasyonu, siyonist gori.i~ lerini ko~ulsuz geri doni.i~ hakk1 talebinin i9eriginde ka9ak91hk yaparak kamufle etmeye 9ah~1yor. Birle~ik Sekretaryanm ozi.i burada yatar. 18. Marx'm yazd1gm1 iyi sindirmeliyiz: "[Din] ozel r;ikarlann re$illiligi arasrnda ili$ giicii olmu$lur ve toplumdan da bOylece d1~·an atilm1$llr. Ancak siyasal kurtulu$un srmrlan hakkrnda illiizyonlara kaprlmamak gerekir. " "Toplumsal kurtulu~", i.iretim ara9lan i.izerindeki ozel mi.ilkiyetin kamula~ttnlmas1, insanhg1 barbarhktan kurtarmanm ko~uludur. Barbarhgm bir ifadesi Afrika'daki ve eski SSCB'deki durumlarla beraber Filistin'deki durumdur ve di.inyanm dort bir ko~esinde ilerlemekte-
Filistin sorununa Marksist bir
yakla~1m i~in
baz1
du~unceler
dir. Ancak siyasal kurtulu~un insan kurtulu~u olmad1g1 dogru olsa bile, o en azmdan digerinin bir onko~uludur. 19. Marx devam eder: "insanoglunun kamu insam ve ozel insan olarak bOliinmesi burjuva topluma ge9i~i i9erir. " Dinin ozel bir hakka donli~mesinin "siyasal kurtulu~un bir a~amas1 degil onun tamamlanmas1" oldugunu ekler, ki Marx bunu insanm kurtulu~undan aymr - o sadece ozel miilkiyetin devrimci bastmlmas1yla saglanacaktir. l Eyliil 2004
ABD'de l~<;:i Partisini ln~a Etme Mucadelesi
ABD'de i,~i Partisini in,a Etme Mucadelesi
Alan BENJAMIN
George W. Bush 20 Ocak tarihinde ikinci ba~kanhk donemini devrald1gmda, oniimiizdeki dort y!l boyunca yonetiminin temel hedeflerinin nelcr olacagm1 derhal ilan ediverdi . Bu hedeflcrin nclcr olacag1m tck bir ciimlede ozetlemek gcrekirse: Dilnyanm biltiin uluslanm yok ctmc arzusu ve tabii aym zamanda bu uiusal <;:er<;:eveler i<;:ine kcndi hak vc kazammlanm kaz1m1~ olan i~<;:i sm1flarmm da par<;:alanmas1.
Q u noktanm ozellikle alt101 i;:izmekte yarar var ki, Bush yonetiminin
y
tcmel hedeflerinden biri de bizzat ABD i~<;:i sm1f1yd1, yani bu illkedc dcmokrasinin temelini mcydana getircn sm1f. 20 Mart, ABD'nin Irak'1 i~galinin ikinci y1ldoniimii oluyor. Bu sava~ bugi.inc kadar I 00 bin Iraklmm oliimiine ncden oldugu gibi, aym zamanda l.SOO'den fazla Amcrikan askerinin de oliimiinc ve 10 bin SOO'ilniin agir ~ekildc yaralanmasma neden oldu. Bush, $ubat aymm ba~mda Amcrikan Kongrcsine oniimilzdeki y1l i9in Pentagon'un bi.it9esine 419 milyar dolar tahsis edilmesi projesini sundu. Ostelik bu biit9e Irak vc Afganistan'daki sava~a aynlm1~ ozcl
Sosyalizm
fonlan i9ermedigindcn, Bush yonetimi bunlar i<;:in de aynca 89, 1 milyar dolarhk bir ck bi.it9e talebinde bulundu. Bu ol9i.isi.iz bi.it9e gi.ini.imi.izde Amerikan ulusunu y1k1yor. Bu bi.it9e, $U s1ralar 7 trilyon dolan a$an vc i.ilkcnin gelccek ku$aklannm geleccgini tehdit eden bir ulusal bori; patlamasmm sorumlusu olmakla kalmay1p, aym zamanda ve bunun da otesindc, emek9ilere aynlm1$ onemli kaynaklan yutan, vazge9ilcmez kamu hizmetleriyle sosyal programlan y1kan ve tabii Amcrikan halkmm bi.iyi.ik mi.icadelelerle clde etmi$ oldugu ve dolay1s1yla kendisinc ait olan demokratik haklan ortadan kaldirmaktad1r. Bu bi.it9e, bi.iti.in bunlarm da otesinde, ulusun tcmel i.iretici gi.ici.ini.in - yani bizzat i$<;:i sm1fmm - topyekfm y1k1m1 politikasm1 berabcrinde getiriyor. Tabii aynt zamanda bu i$i;i sm1fmm tek orgi.itli.i glici.ini.in, yani i$9i sendikalarmm da y1kurnn1.
Amerikan sendikal hareketinin bir iยง~i partisi inยงa etmeye ihtiyac1 var Gi.ini.imi.izde Amerikan sendikal harekctinin kar$1 kar$1ya bulundugu merkczi sorun Demokrat Parti ile baglanm koparmak vc kendi mi.icadcle aracm1 in$a ctmektir. Bir ba$ka ifadeyle, sendikalar i.izerinde yi.iksclen ve toplumun bi.ittin ezilen kesimlcrinc kaptlanm a<;:an bir i$<;:i partisini in$a ctmek. Bu yapilmad1g1 takdirdc, i$9i hareketi daha fazla kan kaybetmeye, giderck tanmmaz hale gclmcye ve ki.iresel kapitalizm tarafmdan bir emniyet supab1 olarak kullamlmaya artarak dcvam edccektir. Gi.ini.imi.izde grevcilerin i$yerlerinden atihp yerlerinc yeni i$9ilerin almmasma imkan veren durumun degi$tirilmesi i9in yeni bir yasaya ihtiya9 var. Aym $ekilde, yetkili sendikanm tanmmas1 i9in i$9ilerin 9ogunlugunun bcyanmm yeterli olmasma imkan tamyan bir di.izenlcmcye de ihtiya9 var. Aynt $ekilde cmekc;ilerin tek merkezli bir saghk sigortas1 yasasma ihtiyac;lan var. Ote yandan Taft-Hartley yasasmm oldugu gibi, bi.iti.in "serbest ticaret" anla$malannm ortadan kaldmlmas1 bir ba$ka zorunluluk. Gene bi.iti.in kamu hizmetlcriyle birlikte kamudaki emeklilik hakkmm di$le t1rnakla savunulmas1 gcrekiyor. i$te bi.itlin bunlann ger9ekle$mcsi i9in sava$ makinesinin y1ktlmas1 ve ulusal olc;ekteki onceliklerin ycniden gozden gec;irilmesi gcrekir. iyi de bu yasalan kim 91kartacak? Herhaldc Demokrat Parti degil. Onun bunlan yapmaya bir9ok defa firsat1 oldu, ama hi9bir zaman yapmad1. Ku$kusuz her zaman ~u vcya bu yasay1 Kongreyc sunacak cski ku$aktan bir liberal [bu ABD'de solcu anlamma kullamhyor. - (:N.] her zaman bulunur. Ancak II. Di.inya Sava$1 'ndan bu yana gerek Kongrc gerekse yarg1 organlan Dcmokratlann kontroli.i altmda 64~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
ABD'de i~r;i Partisini ln~a Etrne Mucadelesi
olduklan zamanlarda bile hep sendika yanlis1 dcgil scndika kar~1t1 oldular.''ABD Kongresi uzun zamandir gtin ylizli gormeyen iyi niyctli sendikal yasalann c;:op sepeti haline geldi. Amerikan i~c;:i harekctinin kcndi scsinc ihtiyac1 var. Belcdiyc Meclislerinde, Devlet Yarg1 organlannda, ABO Kongrcsindc vc tabii devlet ba~kanlig111d a kcndi baguns1z tcrnsilcilcrinc ihtiyac1 var. 2 Kas1m scc;:imlcrinin hemen crtesindc Amerikan cmck <; ilcrinin kar~1 kar$1ya kald1g1 en tcrnel sorun Demokrat Partiden kopmak vc kendi partilcrini in$a ctmek rnesclcsi oldu. Sec;:imlcrden hcmen sonra i~<;i Parti si (Labor Party) ulusal iirgtitleyicisi Mark Dudzic;: ~u ba~likh bir makaleyi gcni~ bir tarh~ma y a ai;:t1: Ser:;imler bitti. :)imdi ne yapacag1z? i ~<;i Partisi , 1996 y1hnda OCAW'm eski yoneticisi Tony Mazzocchi tarafrndan kurulmu~ olan bir siyasal olu~umdur. Bugiinse maalescf ad111a ragmen, sadcce bir i$c;:i partisinin taraf1arlan grubu olman111 (itcsine gec;:cmcmi~ bulunuyor. Dudzic;: makalesinde, i~c;:i harcketinin yliz ylize kald1g1 temel sorunun i~c;:i harcketi ic;:in yeni bir politika olu~turm a k oldugunu yaz1yor. Ve ckliyor: "fktidarda olan partileri11 hcr ikisinin de patmnlorlo olan s1k1
ba/flan nedeniyle hir:;bir zama11 giri5111eyecekleri bir hat bu. "
Dudzic;: makalcsindc ozellikle ~unun alt1111 c;:iziyor: Buglin Lilkemizde hala ctkili bir i~c;:i partisi yok, i;:tinkli i~c;:ilcr boylc bir partiyi in$a edip onu dcsteklcmedilcr. Glinlimi.izi.in acil gorevi budur.
Bag1ms1z bir Siyah eylemi i<;;in oneriler Amerika Birlqik Devletlcrinde i~c;:i s1111fo11n bag1ms1 z bir siyasi partisinin in$as1 miicadclcsinin - yani scndikalar tcmclindc yi.iksclccck bir i$c;:i Partisi kuntlu$U - csas bilqenlcrinden biri de Siyah i~c;:ilcrin bag1ms1z bir siyasi orgtitlcnrnc in$as1 mlicadelcsine girmclcridir. Gerc;:cktcn de, bu iilkedc, gene! olarak i~c;:i s1111f111a kar~1 si.irdl"11iilcn saldmdan en fazla nasibini alan ilk cldc Siyah cmekc;:ilcr olmu ~ tur. Nitckim, bu cmcki;:ilcr her gec;:cn glin temel dcmokratik haklar1111 tck tck kaybettiklcrini goriiyorlar. 2004 Ba~kanhk scc;:imlerinin hcmcn arifcsindc i~c;:i harckctinin saflannda bir i~c;:i partisinin zorunlulugu konusu iizerinc vc ayn1 zamanda Siyah sendikacrlar vc i~yi s1111f1 militanlan arasmda da biitlin i~c;:i s1111f1111 kucaklayacak bag1ms1z bir politik yapt!anma iyindc, boylc bir yap1lanma111n onemli bir bile~cni olmak lizcrc Siyah cmcki;:ilcrin bag11ns1z bir politik orgi.itlcnmcsinin in~as111111 zonmlulugu konusunda geni~ bir tart1~ma ba~lattld1.
17 Ekim'de Wasihngton DC'dc gerc;:eklc~tirilen Irak Sava~1 kar~1t1 i~c;:i
eylcmindc Siyah Emckc;:ilcrin Birligi Harckcti (Black Workers
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~路65
Sosyalizm
Unity Movement, BWUM) ile Siyah Emekcrilcr Ligas1 tarafmdan yukanda and1g11mz yoncli$i yans1tan iki bildiri dag1tild1. BWUM tarafmdan kalcrne alman bildiride $6yle deniyordu: iki bclli ba~h partinin, Amerikan cmpcryalizminin diinya diizen i ile patronlann hakimiyctinc dayanan mevcut sec,;im sistcmini rahats1z cdcbilecek her ti.irlli gcli~m ey i engcll eycbi lmck ii;:in aralannda kurdukl an ahlaks1zca bir anl a~ ma var. Bir blitlin olarak Amcrikan i~c,;i s1111f111a ait dcmokrasiyi tcme llcrindcn sarsmak ii;:in, ilk olara k Afrikah Arncrikahlarm demokratik haklanm yok etmc mlicadclcsine giri~mck. ILWU 'nun I 0 Nolu Subcsinin Siyah emcki;:ilerinin lrak Sava~m a kar~1 ylirlikatilma i;:agns1 yapmalan dogrulrusunda alm1~ olduklan inisiyatif vc bu yonde i~i;:i s1111f111111 birliginin in~as1 hedcfini gozctcn yakla:~1mlan, dcmokrasi ve radikal bir dcgi~iklik rnlicadelcsinde Siyah i~i;:i onderliginin bag1rns1z i~c,;i eylcmine vcrdigi oncm i gostennektcdir. yti~e
Bu Siyah i~i;:i harckctinin, i~i;:i s1111f111111 bag1rns1z eylemine vc i~c;i s1111f1 tcrnelinde bir siyasi i~c;i kitlc partisinin in~asm a vcrdigi destek, Afrikah Amerikahlann Dcmokrat Partiden politik olarak bag11ns1zla~malann111 yolunu ac;acakttr. Tabii bu aym za rnanda Afrikah Amerikahlarm kendi kaderlerini tayin hakk1 rnticadclesinin de oncmli bir ad1m1 olacakllr. Siyah i~c,;i ondcrligini daha gcli~tinnek ve kokltilc~tinnek ic;in siyah emckc;ilerin ulusal bir orgtitlenmcye ihtiyac;lan vard1r.
Ote yandan aym yUri.iyii$tC Siyah Ernekcriler Birligi 'nin dag1thg1 bro$iirde de $6ylc deniyordu : i~c;i s1111fi Uzcrinde ylikselcn bag11ns1z bir parti kunnak ic;in Siyahi kitlelerin Dernokrat Partiden kopu~u, i~c;i iktidan ve kcndi kaderini tayin yolunda a tilm1~ dev bir ad1rn anlarnma gelccektir. Siyahi emckc;ilerin bir Ulusal Kongre olu~ turrnal an, Afrikah Amerikahlarm i~c;i hareketi ulusal bask1ya kar~1 yilliittliklcri rnlicadclcnin saglarnla~mas m a yard11nc1 olacakllr. Ve tabii bu aym zarnanda, siyah i~c,;i tarafindan yonctilen Afrika kurtulu~ hareketinin bag11ns1zhg1111 ve inisiyatifini pen;inleycccktir.
Mevcut
i§~i
~1kart1lmas1
partisi deneyiminden gereken dersler
i$yi Partisinin ulusal orgiitleyicisi Mark Dudzicr'in 4 Kas1rn sccrimlerinin kiilleri iizerinden bir i$yi partisi in$a cragns1 ku$kusuz insanlara bir taze hava teneffus etme irnkam sunmu$tU. Arna Dudzicr'in onerilcri boylc otantik bir i$c,;i partisinin kurulu$unun somut bicrirnlerini sunrnakta zorlamyordu. Dudzic,; $6yle bir cragn yap1yordu: "U/kenin ulusal politik r;ehresini degi~tirebilm ek ir;in gene/ olarak emek~·ileri ilgilendiren konularda dikkatlice ve titizlikle ele almmr~ stratejik ulusal kampanyalar orgiitlenmelidir. " Arna zaten i~cri Partisinin de yaphg1 buydu. 1996 y1lmdaki kurulu~ kongrcsinden itibaren pck de ba$anh olmayan kampanyalar orgiitlc-
ABD'de i!?t;i Partisini ln!?a Etme Mucadelesi
mek. Kampanyalann odagmda ilay tcdavileri ve paras1z yi.iksek ogrenim yer ahyordu. 1996 ydmda yakla$1k 2 milyon Liyc bannd1ran sendikalar iwi Partisini olu$turmak iyin bir araya gcldiler. Clinton'un NAFTA'y1 kabul etmesinden ve sagc1 bir patron yizgisine ttimiiyle baglanmasmdan hcmcn soma bir i$yi Partisini ilan etmenin bliyiik ftrsat1 dogmu~tu. Ostelik boyle bir kurulu~la i~yi Partisi bin;ok bolgcde, eyalctte ve mahalli planda Demokrat Parti ile Cumhuriyetc;:i Partiye kar~1 kendi adaylanni gosterebilirdi. Partinin ciddi taraftarlan boy le bir partinin Demokrat Parti i.izerinde basit bir bask1 arac1 olmanm otesine gec;:mesi gerektigini anlam1$lard1. Partinin yapmas1 gereken sadece birkay ilde bile olsa sec;:imler ala111nda Demokrat Partiye kar~1 hi.icuma gec;:mesiydi. Bu bir hayal degildi , yiinkli i~yi Partisinin iyinde birc;:ok sendika vard1 ki, geryek bir i~c;:i partisinin in~as1 ic;:in sei;imlere katllmak istiyorlardt. i$tC bunun yerine i~i;i Partisi yonetimi, tcmcl orglitlcyicilcrinin 1sran i.izerinc "scc;:imlere kat1lmay1 reddedcn bir parti" olu~turmay1 oyladtlar. Ama ozelliklc Amcrika gibi politikanm sei;imlere katilmayla belirlendigi bir Ulkede bu karar son derece saymaydt. Ostelik bu "sei;imlerc kat1lmama c;:izgisi" i$c;:i Partisi Gene! Kurulunun 1998 y1lmda kabul ettigi "sec;:im stratejisi"ne ragmen resmi i;izgi olarak devam etti. 2000 y1!tnda George W. Bush'un ycniden sei;ilmesi i.izcrine "ehvcn-i $er" mant1g1 bir kez daha harckcte ge<;:ti ve i~c;:i hareketi gene Dcmokrat Partinin kuyruguna takilmak zorunda kaldt. Bu andan itibaren de i~c;:i Partisinin in~as1 siireci giderek daha zor bir hal ald1. Boylcce i~c;:i Partisini sendikalarm ic;:inde ve rnahalli bolgelcrde gi.ic;:lendirip kokliile~tirmc muazzam ftrsatJ heba cdilmi~ oldu . Bu ise gene! olarak sendikalann tavn ylizlindcn degil, i~c;:i Partisi mcrkczi yonetiminin beccriksiz stratejisi ylizi.indcn oldu. Tabii bu bcceriksizcc stratejinin sonucunda da i~c;:i Partisinin in~as1 si.ircci zay1flad1.
Nas1I ilerlemeli? Ohio Eyaleti i~c;:i Partisi (OSLP) lidcri Jerry Gordon, i~c;i Partisi ic;in Gorevler ba$hkh makalcsinde i~c;:i Partisi yonctimine mevcut cgilimi tersine c;:cvirmesi vc partinin yava$ yava$ yok olmas1m engellcmcsi ii;in c;:ok onemli baz1 oncrilcrde bulundu. Gordon, i~c;:i Partisinc, Demokratlann sava$ yanhs1 ve i~c;:i dli~ma111 politikalan111 a91ga c;:1karabilmek ve scndikalarm ' ' i~c;:i s1111fmm bu sahte dostlanndan kopmalanm" saglayabilmek ic;:in kamuya a<,:1k toplanhlar di.izcnlemclerini onerdi. Aym Gordon, diger taraftan i~c;:i Partisine, scndikalann ba$mt c;:ckecegi vc emcklilik hakkm1 savunan bi.iyi.ik bir miting di.izenlcmc 9agns1 yapmasm1 da onerdi. Gordon, "parti bunu yapt1g1 takdirdc i;:ok oncmli gi.i<;:-
Sosya/izm
leri kendi etrafmda toplay1p harekete gcc;:irebilir ve politika sahnesine bag1ms1z adaylarla 91kma f1rsatm1 elde edebilir." diye yaz1yordu. Gordon; gec;:mi$te yapttg1 biitiin hatalara ve zay1fl1klara ragmcn partinin c;:evresinde c;:ok ciddi bir sendika destegi bulundugunu, ulusal c;:apta bir yaym1 oldugunu, ulusal olc;:ekte bir yap1lanmay1 gerc;:ckle$tirdigini ve hcpsinden onemlisi 1996 ve 1998 y1llarmda gen;:eklc$tirdigi iki kongresinde elde ettigi programatik mirasm c;:ok biiyiik bir anlam ta~1d1g1m ve zcnginle~tirilebilecegini soylerken son derece hakltyd1. Ona gore, 2 Kas1m'dan sonra i~c;i Partisinin in~as1 bizzat i~c;:i Partisinin kendisindcn ba~lamahyd1. Orgiitiimiiziin yaym orgam olan The Organizer'm 2004 se9imleri ozel say1smda, i$c;:i sm1fmm Demokrat Partidcn kopu~unun scndikalar ic;:in, bu iilkedeki i$c;:i sm1fmm biitiinii ic;:in, dcmokrasi ic;:in vc insanhk uygarhgmm korunmas1 ic;:in bir oliim kahm meselesi oldugunu yazd1k. Gene aym yaz1da i$9i hareketinin 2008 ba$kanhk sec;:imleri ic;:in kendi bag1ms1z adaym1 gostermesi gerektigini de ileri siirdiik.
Fransa Halkinin Zaferi
Fransa Halk1n1n Zaferi
i$Qi Partisi (PT) Ulusal Burosu
Fransa halk1 kendini ifade etmi~ bulunuyor. Referandumda ortaya cr1kan yiiksek katihm oram, gene! oyun, gercrek bir demokratik secrimin hizmetine sunuldugunda, halkm derhal kullanmaya haz1r oldugu bir silah olabilecegini gosterdi .
F
ransa halk1 meseleyi bilerek oyunu kulland1. Bu halkm, Temel Haklar Sarti bahanesi altmda oniine sunulmu~ olan ve siyasal dcmokrasiylc i~vi haklannm temellcrini dinamitlcmeye kalk1~an bir "anayasa"ya onay vcrrnesi miimkiin degildi. "Hayir" oyu gorkcmli bir zafer kazand1. Ve bu, Almanya'da SPD'nin (Almanya Sosyal Demokrat Partisi) secrimlcrdeki c;okii~iindcn hemen birkacr gun sonra oldu. Nas1! olur da bu iki hadise birbiriyle baglantilandmlmaz? SPD yoneticileri partilerini c;okii~c siirUklcdiler, crunkii Alman i~cri s1111fmm toplumsal kazammlannm sm1f miicadeleleriylc kopanhp almm1~ oldugunu reddcdiyorlard1. Aym c;okU~ Fransa'daki "evet" oyu taraftarlan icrin de gecrcrli olmad1 m1?
29 May1s'ta ulkemizde kazananlar ve kaybedenler oldu Kazananlar; haklanm yitirmeye ba~layan, kural d1~1 c;ah~maya itilen ve i~yerlerinin bulunduklan ycrlcrden sokii!Up daha ucuz i~gUcii足 nUn bulundugu yerlcre gonderilmesi plan!armm kurbam olan i~<;ilcr, ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~69
Sosyalizm
mcmurlar, gcnc;:lcr, ortak tanm politikast ilc darbc y1ycn koyliilcr, cmeklilerdir. Aynt $Ckilde digcr kazananlar, Fransa halk1yla birliktc btitiin Avmpa halkland1r. 0 halklar ki, gene Fransa halk1yla birlikte aym cgcmcnlik, ay111 i~c;:i haklannm savunusu, ay111 sosyal giivcnlik kurumlarmm korunmast ve aym dcmokratik kaza111mlar111 giivence altmda kalmas1 ozlcmini ta~1yanlar ve tabii Avrupa Birligi ilc onun "anayasa"smm ba$1111 c;:cktigi biitlin insanhk medeniyeti kaza111mlan111n y1k1lmas1 makincsinden kayg1 duyanlard1r. Ote yandan biitiin diinya halklan bu oylamanm kazananlan dcgiller mi? Fransa' daki "hay1r" oyunun zaferi, iflas etmi$ olan iiretim arac;:lan iizcrindcki ozel miilkiyet rejiminin diinya c;:apmda uygulamaya koydugu y1k1m politikalanna indirilmi$ bir darbe anlamma gelmiyor mu? "Ureticiler, kendi kendimizi kurtaralzm ! " di ye hayk1ran Entemasyonal Mar$111111 sozlcrinin hitap cttigi insanlara, yani emckc;:ilerc ve genc;:lerc sesleniyoruz. i~tc bliti.in kurumlann yoncticilerine ve adma "siyasct s1111fi" dcnilen muazzam c;:ogunluga ragmen adt sa111 olmayan milyonlarca insanm, k1r ve kent cmckc;:ilerinin, gcnc;:lerin, i$sizlcrin, ri.itbcsizlcrin ortak niyctinde ifadcsini bulan vc "Art1k Yeter!" di yen bu durdurma darbesidir "hayir"m zaferini saglam1~ olan. Bu "gidi~atzn durmas1 gerekir" c;:1glig1dtr halklannki. Pcki Fransa 'daki "evct" taraftarlanna destek verrnek ic;:in rcferandum onccsinde bu i.ilkcye gelcrek arz-1 cndam eden btitiin Avrupa hiikiimctleri kaybedcnler degil midir? Bu "anayasa"yt gec;:ircbilmek ic;:in biitiin giic;:lerini hcsaps1zca seferber eden Avrupa Birligi kurumlan kaybedenler dcgil midir? Fransa'da Maastricht anla$masm1 titizlikle uygulamaya kendini adamt$ "c;:ogulcu sol" Jospin-Gayssot hiikiimctinden ~imdiki ChiracRaffarin hi.ikiimctine kadar birbirini pq pe~c izleycn bi.ittin hiikiimctler kaybetmi$ degiller mi? Ay111 $Ckilde, Frans1z kapitalist sm1f1 adma i$c;:i sm1fmm biiti.in kaza111mlan111 yok etmck istcycn ve bu yiizden bi.Hi.in giici.iylc bu anayasal projeyi dcstekleycn Franstz patronlannm orgiitti MEDEF kaybetmi$ say1lmaz mt? Gene, Fransa'ya gelen Dt$i$lcri Baka111 Condolezza Rice'm agzmdan bu Avmpa "anayasa"s1111 alencn destekleycn Bush yonetimi kaybcdcnlcr arasmda ycr alrmyor mu? "Hay1r" oyunun zaferi; dizginlerindcn bo~alan utanmazca bir propagandaya, bi.itiin dcvlet imkanlannm scferber edilmesine, keyfi kritcrlcrle scc;:ilmi$ sadcce sekiz siyasi partiye resmi kampanya siirdi.irme imka111 tanmmasma, ba$ta i~c;:i Partisi (PT) olmak iizerc say1s1z siyasi olu~umun rcsmi kampanya imkanlanndan dt$lanmasma ragmcn gcr-
Fransa Halkinin Zaferi
9eklc;;mi;;tir. Bu durum kar;;1srnda partimiz kcndi kampanyas1111 sukunetlc ve di.izcnli bir bi9imdc salt kendi imkanlanyla yi.iri.itmi.i;;ti.ir. i;;te biiti.in bunlara ragmen hi.iki.imetin kulland1g1 ararylar "evet"in kazanmasma yctmcmi;;tir. Nitckim tarihin bi.iyi.ik anlarmda, oylc gori.ili.iyor ki, milyonlarca isimsiz insanm 9abas1 ve dolay1s1yla kitlcnin gi.ici.i; mcdyay1, siyasi vc mali kurumlan kontroli.i altmda bulunduranlann muazzam gi.ici.inil y1k1p gc9cbiliyor. 29 May1s 2005 tarihc halkm giicilniin, iirctim ararylan iizcrindcki ozcl mi.ilkiyet rcjiminin hi zmctindcki gi.irylcri yenilgiyc ugratt1g1 bi.iyi.ik bir an olarak ge9mi;; bulunuyor.
Fransa halk1 "22 y1/ yeter!" dedi Refcrandum oylamasmdan birka9 gi.in once L e Monde gazctesi tehditkar ba;;yaz1s111da "hayir" oyunun hirybir anlam1 olmayacag1111, bunun sadccc 1983 'tcki keskin donemccin sorgulanmas1 olacagm1 yaz1yordu. Bu gerryckten de dogruydu. Nitekim 1983 'te Mitterrand-Mauroy-Ralitc-Fitcnnan '111 Sol Birlik Hi.iki.imcti bakan Delors'un talimat1yla bu kcskin doncmeci ba ~lath足 gmdan bu yana Ulkemiz tam yirmi iki yildir kcmcr s1kma politikasma sokuldu ve bi.itiln i;;ryi haklannm geriletilmcsinc tarnk olundu. Bi.itiln bu politikalar mutlak bir devamhhk ir;inde once Mitterrand'm ( 1983 'ten l 986'ya kadar) Sol Birlik Hi.ikiimetleri, daha sonra MitterrandChirac ortak yonetimleri (l 986'dan l 988'c kadar), ardmdan yenidcn adma Sol denilen Mitterrand Hi.ikiimctleri (1988 ilc 1993 y1llan arasmda), daha sonra Mitterrand-Balladur (1993-1995) ortak yonctimleri , daha sonra Chirac-Juppc (1995-1997) Sag Hi.ikiimctleri, daha sonra gene Chirac-Jospin ortak yonctimi altmda adma "9ogulcu sol" denilcn vc bi.iti.in "sol" partilcrin bakanlar1111 kapsayan hi.iki.imctler doncminde ( 1997-2002) ve en nihayct 2002-2005 y1llan arasmda da yenidcn gi.indeme gclen sag hi.iki.imetlcr doneminde uygulanageldi . Bu "nobetlc;;e iktidar" durumu, y11lar i9indc sadcce iktidar partilcrinin isimlerinin degi;;mcsine nedcn oldugundan izlcnen politikalar tam bir siircklilik kazand1. Bu da bugiin iryine girdigimiz duruma yo! a9t1. i~te 29 May1s 2005 'te Fransa halk1 bu yirrni iki yilhk i;;9i dii~mam politikalara hayir dedi. ''Yirmi iki yzl yeter, art1k bunun durmasz gerek!" dcdi. 29 May1s 2005 ' te ifadcsini bulan bu harekctin i9inde y1llardan bu yana Avrupa Birliginin dayatt1g1 y1k1m politikalannm uygulanmasmm yolunu kcsmeye 9ah;;an biiti.in bir sm1f mi.icadclesi sefcrberliklcri ycr alm1;;tir.
Sosyalizm
Gcr9ckten de 29 May1s 2005 sonucunun bagnnda 2003 yilmda patlak vcrcn ve cmcklilik dlizcninin savunulmasma yonclik milyonlarca cmck<;:inin katdd1g1 grcvlcr vc gostcrilcrlc bolgcscllqtirmclcrc kar$1 ge li$Cl1 vc ncrcdcyse/asi/a/1 bir gene/ greve doni.i$CI1 harekct yatm1yor mu? Evct ger9cktcn de bu oylama, tirctim ara9lan iizcrindcki ozcl mlilkiyct iizcrinc tcmcllcnmi~ olan kokU$111U$, <;:i.iriimii$ vc par9alanm1$ rejimin ya~amas111111 sorgul anmas1 anlamma gelmi$tir. Orctim ara<;:lan i.izcrindcki ozcl mi.ilkiyct Lizcrine tcmellenmi$ bu koku~mU$ vc <;:iiri.irnli$ rcjimin varl1g1111 si.irdi.irmcsi bliti.in bir insanlig1 u<;:uruma dogm sliri.ikli.iyor. Biiti.in Avrupa i.ilkclerinde scfalct ve y1k1m geli$iyor. Bi.Hi.in k1talarda sava$lar vc uluslann y1k1mlan birbirini izliyor. i$tC bu anlamda, Fransa'da "hayir" oyunun zafcri di.inyanm bi.Hi.in halklanna bir mi.icadcle ve dircni$ <;:agns1 ohnu$lUr.
Halkm yaยงamak
i~in
demokrasiye ihtiyac1 var
29 May1s 2005'tc halk $6ylc dcdi: Ya$amak istiyoruz, gen<;:lik i<;:in bir gclccck istiyoruz. Ya~amak i9in halkm dcmokrasiye ihtiyac1 var. Ostclik soylcycn biz dcgiliz, bi.iti.in bir emck<;:i halk bunu soyledi. Gene bu 29 May1s 2005 tilkcmizi sarsan politik vc kurumsal krizin dcrinle$mcsi anlamma geliyor. $imdi dort bir yandan, dclinmi$ olan boh9ay1 yamama oncrilcri gcliyor. Dort bir yandan yi.ice kurtanc1 roliinc soyunan adaylar fi$kmyor. Her zaman oldugu gibi yqcrcn umutlara ihanct ctinck i<;:in. i$<;:i Partisi ~unu soruyor: Mcvcut durum a <;:oztimiin ccvabm1 dcmokrasi d1$111da bir alandan vermck rni.imki.in rni.idi.ir? Avrupa anayasas1 antla$mas111111 rcddinde ifadesini bulan, halkm siyasal dcmokrasiyi savunma ve ycnidcn fcthctm e arzusudur. i$tC bu sozdc anayasanm rcddedilmcsinin ncdcni, ozelliklc ulusal egcmcnligin vc siyasal dcmokrasinin ortadan kaldmlmas 1111 cngcllemck i9in olmu$lur. Dcmokrasi d1~111da bir <;:ozi.im olmayacaktir. V. Cumhuriyetin kurumlan can <;:eki$mcktedir. Y1pra111TI1$l1rlar, bi.izi.i$1Tii.i$li.irlcr, dag1lm1$tirlar. Olkeyi sarsan tcmcl sorun\ara olumlu bir <;:ozi.im gctirebilmck i<;:in halkm kcndisinin krizi <;:ozcbilccck mi.idahalc ara<;:lanna sahip olmas1 gcrckmcz mi? Siyasal dcmokrasinin ayak\an tizerine dikilcbilmcsi i<;:in, bu siyasal dcmokrasiyi yenidcn kurma imkanlannin hcpsini elindc bulunduran cgcmcn bir kurucu meclisin ila111 zorunlu bir gcrcklilik dcgil mi? c;::i.inkli haki katte dcmokratik kurumlann almas1 gcrckcn bic,:imlcri tan1rnlama hakk1 sadcce halka ait dcgil midir?
Fransa Halkinin Zaferi
Bumm siyasal ve sosyal muhtevasm1 belirleyccek olan halkm kendisi degil midir?
Yoneticiler bu sorulara cevap vermek zorundad1rlar Herkesin anlad1g1 gibi "hayir" oyunun zaferi bu 29 May1s 2005 tarihinde bir9ok temel soruyu gi.indeme getirmi~ bulunuyor. Bu sorular hiy kimsenin kayamayacag1 cevaplar gerektiriyor. Bu sornlar yonetieilerin cevaplamas1 gercken sorulard1r. Evct, hiy beklcmcden ~u soruyu saran gence cevap vermck gerckir: Ncden geryek bir i$e ve ger9ck bir i.icretc hakknn olmayacakm1$? i$ Yasas1 9eryevcsinde geryek bir sm1fsal aidiyete, toplu sozlc~me hakkma ve haklan gi.ivence altma almm1~ bir i$e neden sahip olmayaeakm1~1m?
Su soruyu soran hastabak1c1ya cevap vermek gerekir: Hastalan tedavi hakk1 imkamm neden olmayacakm1~? Neden yapttg1m kamu hizmetine son veriliyor? Nedcn 9ah$ma imkanlanm ortadan kaldmhyor? Sunu soyleyen $Urap iireticisine cevap vermek gerekir: Neden f1y1larn111z hep dolu? Neden $araplanm1z art1k sattlnuyor? Ncden iiy ay i9erisinde, yani yeni i.iri.inlerimiz ortaya ytkt1g111da, $imdiye kadar elde etmi~ oldugumuz bi.Hi.in i.iri.inlcri imha etmek zorunda b1rakilaeag1z? Su soruyu soran i$yiye cevap vcrmek gerekir: Daha ne zamana kadar fabrikalanm1z soki.ili.ip ba$ka yerlcrc kaydmlmaya devam edilecek? Neden benden onceki i$9ilcr gibi ben de, i$imi koruyabilceegim kolcktif gi.ivencelcre sahip olmayay1111? Ve tab ii, neden hcrkesin c:izlem duydugu ~erefli bir ya~am hakkma sahip olmayay1111? Su soruyu soran ogretmene cevap vcrmek gerckir: Laiklige sayg1 9eryevesinde Cumhuriyetin bi.iti.in topraklan i.izerinde genylcre egitim verme hakkim neden olmayacakmt$? Neden bi.iti.in gen91crin aym haklan olmayacak1111~? Neden art1k ozi.irli.i yocuklann uzmanla$ml~ egitimcileri ve psikologlan olmayacakm1~? Su soruyu soran Sosyal Gi.ivenlik gorevlisinc cevap vcnnek gerekir: Sosyal Gi.ivcnlikten yararlananlann borylanm odemc hakkim ncdcn olmayacakm1$? 1945 tarihli Sosyal Gi.ivenlik Yasas1'11111 saglad1g1 gibi, i~yilerin haklan111 korumam neden mi.imki.in olmayacakm1~? Su soruyu soran emckliye cevap vcrmek gcrckir: Bi.itlin hayatim boyunca sigorta primimi odedim. Arttk ~erefli bir emeklilik hakkma sahip olmam gerckmez mi? Odedigim bi.iti.in primlerin speki.ilatif Amcrikan fonlanna aktanlmas1111 neden kabul edeyim? Gene Maastricht antla~mas1ndan bu yana - yani tam 12 yildir - bu antla~manm hi.iki.imleri geregi bi.iti.in haklan ellerinden almm1~ ve ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~73
Sosyalizm
anla$maya kurban edilmi$ olan i$sizlerin, koyltilcrin ve diger magdurJann sorulanna cevap verilmek zorundad1r. Evet, yoneticilcr biitlin bu sorulara tck tek cevap vcrmek zorundad1rlar.
Emek~iler, i~~i hi~bir
s1mf1 militanlan, yamlsamaya kap1lmaym!
gen~ler;
Eide ettiginiz 29 May1s 2005 zaferiniz hii;:bir $Ckilde bu i.ilkcyi yonetenlcrin bu gtine kadar izlemi$ olduklan politikalan terk cdecekleri anlamma gelmiyor. Ostelik daha kotlisti , bu politikalan sUrdtireccklerini ve hatta daha da $iddetlendireceklerini soyltiyorlar. Biliyor musunuz ki hiiktimet, referandumu izleyccek giinlcr ii;:in tarafm1zdan reddcdilmi$ olan kar$I-reformlan daha da h1zland1rmak ii;:in bir dizi yasay1 giindeme getirmc karanm zatcn onceden alm1$tl. 25 May1s'ta, Bakanlar Kurulunda, gci;:ici i;:ah$may1 gencllc$tircn Borloo Yasas1 kabul edilmi$ti. Gene 25 May1s'ta, Dcvlet Kamu i~letmcleri Ost Kurulunun Ttiziik Komisyonu, dcvlet memurlannm i~ gUvenliklerini ortadan kald1rma karanm alm1~tJ. 1 Temmuz giinti Gaz de France 6ze11e~tirilcccktir. Haziran ay1 ii;:inde, daha once i$vcrenlcrle yaptlacak olan "mtizakereler" bahanc edilerek metal sckt6rtindeki toplu sozle$me haklan ve kolektif gtivenceler ask1ya almacaktir. Gene Haziran ay1 ii;:erisinde, sadele$tirmc ad1 altmda, mevcut i~ Yasas1 'm y1kacak olan "rcformlar"la gei;:mi$ emeki;:i ku$aklan vc 6rgtitleri tarafmdan kopanhp almm1~ olan gtivcnceler ortadan kaldmlmaya i;:ah$ilacaktir. Aym $ekilde, gene Haziran aymda, kamu sektortinde $U me$hur "Geni;:lik S6zle$meleri" hayata gei;:irilmeye i;:ah$ilacaktir. Buna gore 91lgmca somtirti ko$u11an altmda (C kategorisindeki i$ gtivcnceli personelin yerini almak tizerc kendilcrine asgari ticrctin bir boltimti odcnecck olan) 20 bin 91ragm i$c almmas1 geri;:eklc$tirilccektir. Bu mtimktin mtidtir? Emeki;:iler, i$i;:i s1111fi militanlan, geni;:lcr; 29 May1s'ta reddedilen bi.ittin bu tcdbirlcrin, dcmokrasinin ahlaks1zca ortadan kaldmlmas1yla hayata gei;:irilmesi nas1l kabul edilebilir? Bunlann tam tersinc acil tedbirlerin almmas1 gerekir. Bu acil tedbirlerin ba~mda mevcut kar$1-reformlarm ask1ya almmas1 gcliyor. Bunlann ask1ya almmas1 ise; varolan 6ze11c~tirme stirecinin derhal durdurulmas1, i$ycrlerinin ba$ka yerlere kaydmlmasma son vcrilmesi, Sosyal GUvcnlik sistemini ortadan kald1ran Douste-Blazy kar$1-refor-
74
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Fransa Halkmm Zaferi
munun uygulanmasma son verilmesi, s1111flann ve okullann kapahlmasmm durdurulmas1 vc hastanelcrdeki yatak kapasitcsindcki indirimlerin ve diger kamu hizmetlcrinin engcllenmesinin durdurulmas1dir. Bugi.inc kadar geryeklc$tirilen bi.iti.in bu kar$I-reformlar derhal iptal cdilmclidir. Bu, dcmokrasinin dogal bir gcregidir. i$tC bu tcmel lizerinde, egemen bir kurucu mcclisten yetki alan bir hi.iki.imet, blitlin bu alanlann her birinde hangi tedbirlcrin dcmokrasi tarafmdan zorunlu olacagmm ta111m1111 yapmak zorunda degil midir? Biz kendi adurnza $U talepleri ileri si.irliyoruz: • 1945 y1h Sosyal Glivcnlik sistemine geri donlilmcsi ; • Demokrasiyc uygun olarak Juppe vc Douste-Blazy kar$1-rcformlannm iptal cdilmesi; • Sosyal Gi.ivcnlik kapah zarfiyla hastane bi.ityclcri kapah zarfmm iptal cdilmcsi; • SNCF vc EDF-GDF kamu hizmetlerine tam olarak geri doni.ilmesi, 6zclle~tirilmi$ kamu hizmetlerinin ti.imi.inlin yeniden millile$tirilmcsi; • Dcvletin ve egitimin yeniden laikle$tirilmesi, okullarm kapahlmasma son vcrilmesi vc ulusal diplomalann yeniden geycrlik kazanmas1; • Gcyici olmayan yah$maya, toplu sozle~me sistemine vc i~ Yasas1 'na gcri donlilmesi.
Emek9iler, i§9i sm1f1 militanlari, gen9ler; sadece kendi gucunuze guvenin! Bugi.inc kadar birbirini izleyen bi.iti.in hi.iki.imctlerin ortadan kald1rmaya yah$hklan bilyi.ik kaza111mlar, bi.iyi.ik sosyal vc demokratik ilcrlemelcr, i.ilkemizde, bi.iyi.ik devrimler sonucu geryeklqmi~ olan kaza111mlard1r. Olkemizde Cumhuriyet ve siyasal demokrasi 1789-1793 dcvriminden dogmu~tur. Bunlar 1830, 1848 ve 1871 Paris Komilni.i gibi bi.iylik devrimci harcketlcrde yeniden ve ycniden canlanm1$lard1r. Sosyal Gi.ivenlik, emcklilik haklan, sosyal yasalar, toplu sozle~mc hakk1, gi.ivenccli i~lcr, i~ Yasas1, i$sizlik sigortas1, kamusal, laik, paras1z ve mecburi egitim hakk1, millile~tirmclcr, yani bliti.in bu kaza111mlar, bag1ms1z s1111f mi.icadelesiyle, muazzam kitle harcketleriyle, 1936 gene! greviyle ve 1944-1945 dondurulmu~ devrimiyle sokilp kopart1lm1$ kaza111mlard1r. i$te buglin cmekyiler, 29 May1s 2005 'in sonucundan destck alarak bag1ms1z s1111f mi.icadclcsi yoluyla bugi.ine kadar kaybettiklcri her $CYi yenidcn fcthetmcnin milcadclesinc girebilirlcr, girmcliler. Buglin gilndcmde olan; bu y1k1c1 tedbirleri durdurmay1 zorlamak ic;in, 29 May1s 2005'tc verilmi~ olan vekaletc sayg1y1 zorlamak iyin, ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~75
Sosyalizm
bugiinc kadar y1kilm1$ olam yeniden fcthetmcye zorlamak ic;:in yiiriiti.ilen bu bag1ms1z sm1f miicadelesi dcgil midir? Biz boyle oldugunu dii~iiniiyoruz. Siz bOyle dii$iinmiiyor musunuz? Ve i$te bu baguns1z sm1f miicadelcsinin yiiriitiilebilmesi ic;:in de, sendikal orgiitlcrin bag1ms1zhgmm korunmas1 ka9m1lmazdir. 29 May1s 2005'in kaybedenlcri arasmda oldukc;:a onemli bir ycri de Avrupa Sendikalar Konfederasyonu (ETUC) tutmaktad1r. 0 ETUC ki, Avrupa Birligine entegre olmu~ bir kurum olarak faaliyet gosterirken Ba$kam John Monks da Avrupa anayasasma "evet" 9agns1 yapmt$hr. ETUC'un ugrad1g1 yenilgi, sendikal hareketin bag1ms1zhgm1 korumas1 yoniinde olumlu bir 9agnd1r. Hepiniz biliyorsunuz, bu bag1ms1zhk ancak devletten, hiikiimetten, patronlardan, kiliseden ve tabii her $Cyden once Avrupa Birligi kurumlanndan bag1ms1z kalmd1g1 takdirde gerc;:ekten kazamlabilir. i~c;:i Partisi 29 May1s 2005 zaferine gerekli katk1y1 fazlas1yla sunffiU$tur. Partimiz, farkh kimliklere sahip sec;:ilmi~ $ahsiyctlerlc, komi.inleri ve cumhuriyetin birligini ve boliinmezligini savunma temelinde "hayir" oyunun zaferi ic;:in bir ulusal komite olu$turmu~ ve bu komitenin ic;:ine her c;:c$it "sol"dan insanlan dahil etmi$lir. Fransa'daki biitiin politik orgi.itlenmeler ic;:inde i~c;:i Partisi, "hay1r" oyu c;:agns1 yapan ilk siyasi yap1 olmu~tur. Partimiz once 2003 'te, ardmdan 2004 Nisan aymda ikinci "anayasa" projesine "hayir" propaganda ve ajitasyonuyla kar~1 c;:1km1$hr. Partimiz, kcndi adma ve biitiin bag1ms1zhg1yla "Hayir" oyunun zaferi ic;:in gerc;:ekle$tirilen cylem birliginc katkism1 sunmu$tur. Tabiat1yla "evet" oyu c;:agns1 yapan bi.iti.in orgi.itlcrin "rec;:etc"lerini reddettik. Otc yandan "hayir" oyu 9agns1 yapan biiti.in orgtitlere (ki bunlann da say1s1 hie;: az degil) de ~u soruyu soruyoruz: Di.inyanm biitiin iilkelerindc c;:oziilmeyi berabcrinde getiren c;:i.iri.iycn kapitalist ozel mi.ilkiyet sistemini ortadan kaldmnadan emekc;:i kitlelerin kaderini degi$tirmek miimki.in miidi.ir? Briiksel'in bi.itiin alanlarda dayatt1g1 demir okc;:eyi gormemck mi.imki.in mi.i? Biitiin iilkelerde, sm1f miicadclesiylc kopanhp ahnm1$ olan biitiin kazammlarla baglantih olarak siyasal demokrasinin cephaneligini kuvvetlendirmck gcrekmcz mi? Gi.iniimiizde, i~c;:i Partisinin bag1ms1zhg1, ifadesini, herhangi bir altcrnatif projedc yer almay1 reddetmesindc buluyor. Politik bag11ns1zhg1m1z bizi, "evct" taraftarlanyla "hayir" taraftarlanm c;:e~itli kombinczonlar altmda bir araya getirmeyi hedcflcycn vc boyleliklc 29 May1s'ta Fransa halk1 tarafmdan reddedilcn politikay1
Fransa Halkinin Zaferi
alternatiflik maskesi altmda yeniden oni.imi.ize si.inneyi deneyeeek olanlarla yan yana durmaktan men ediyor. Emekyilcr, i~yi sm1ft militanlan, genylcr; halkumz, 29 May1s ac1 yenilgisini, bi.iti.in hi.iki.imet\ere, bi.iti.in "bi.iyi.ik yoneticilcre" ve bi.iti.in "zirvelere" sadece kendi oz gi.ici.iyle tattird1. Emekyilcr, i~yi sm1ft militanlan, gern;ler; reddedilmi~ o\an politikanm yeniden izlenmesini dayatacak hiybir "altematif'i kabul etmeyin. Sadeee ama sadece kendi gi.ici.ini.ize gi.ivenin. Sadcce bu yoldan, Avrupa "anayasas1"11m ortadan kaldmnaya yah~acag1 insan uygarhgmm bi.iti.in kaza111mlan111 er ya da gee;: yenidcn fcthetmek mi.imki.in olabileccktir. Paris, 29 May1s 2005 saat: 23:00
Venezuela'da Bugunku Devrimci Surec;;te l~c;;ilerin Yeri ve Duru~u
Venezuela'da
BugUnkU Devrimci SUre~te i,~ilerin
Yeri ve Duru'u Julio TURRA
2004 y1h, Venezuela'da devam eden ozgi.in devrimci si.ireci gostcren olaylarla doluydu . Ba~kan Hugo Chavez, cmperyalizm taraftan muhalefetin c;:agns1yla yaptlan "geri c;:agirma referandumu"nu kazandi. Oylann yakla~1k %60'1m olu~turan "hayir" gi.ini.in galibi oldu.
''Bolivar Devrimi"nin (Chavez bu ifadeyi kullamrken be~ gi.iney Amcrika i.ilkesinin bag1ms1zhk kahramam, kurtanc1s1 Bolivar ' a atrfta bulunuyor.) taraftarlan 31 Ekim 'de bclediye ve eyalet ser;:imlerinde muazzam bir zafer kazandilar. Ba~ta Karakas olmak uzere, i.ilkenin onemli ~chirlerinde ve scc;:imlerin yap1ld1g1 22 eyalctten 20 'sinde galip geldilcr. Bu sonuc;:lar Venezucla'nm somuri.ilen ve ezilcn y1gmlannm olaganustli sefcrberlik di.izcyini yans1ttI. Aym yrgmlar bundan once Nisan 2002'de dogrudan Bush tarafmdan desteklenen darbe giri~imini engellemeyi ba~arrm~lardi. Sonra da, Arahk 2002 vc Ocak 2003 tarihlerinde, empcryalizm yanda~1 darbeci muhalefctin petrol endi.istrisine
Sosyalizm
yonelik di.izenlcdigi sabotaj giri$imlcrini cngcllcmcde muvaffak oldular. Venczuelalt kitlelerin, bu iki can altc1 anda politika sahncsindc boy gostermcsi, kar$1dcvrimi durdumrny1 ba$ard1 vc kitlcler, Kuzcy Amerika empcryalizminin miidahalesinc gcc;:it vermcycn bag1ms1z bir millet in$a ctmc dileklerine onay alarak devrimci siireci giic;:lcndirdi . Chavcz'in halcn iktidarda olmas1 bu y1 gmlar saycsindedir. Venezuela burjuvazisinin, PuntoFijo Pakti'm imzalayan vc l 958'dcn beri varhgm1 iktidar vc muhalcfette siirdi.iren, Demokratik Harcket (Accion Democratica, Sosyalist Enternasyonalin scksiyonu) ve Copei (Hristiyan demokrat) partilcrindeki gcleneksel temsilcileri, kendilcriyle birlikle Chavcz'e dii$man "demokratik" koordinasyonun liyesi olan (MAAS, Causa) gelencksel sol kanadm biiyiik bir k1smm1 da slipiircrek, tamamen parc;:alandtlar.
OlaganUstU koยงullar... Ancak, bu durum Venezuela halkmm bag1ms1zltk dileginin arttk tehdit altmda olmayaeag1 ve provokasyondan kurtuldugu anlamma gelmiyor. Aksine, iilkcdeki ve iilkc d1$111daki cmpcryalizm tcmsilcileri , politik olarak bozguna ugram1$ olsalar da son zamanlarda, 18 Kasun 2004 tarihinde yiiksck mahkeme yarg1e1 Danilo Andcrson'a yapilana bcnzer terorist saldmlarda bulunmaktan geri durrnuyorlar. Anderson, saldmya ugrad1gmda Nisan 2002dc gen;ekle$en darbe giri$imiylc ilgisi oldugu bilinen ki$ileri sorguluyordu. Venczuela'da olan olaylar Troc;:ki'nin 1938'de, IV. Enterna.~yonalin Ge9iJ Programz'nda tasavvur ettikleriyle ay111 niteliktedir: "O!aganiistii ko$u!larda (savaJ, yeni!gi, ma!i ijlas, devrimci kit!e baskzsz, vb.) Stalinist/er dahil, kii9iik burjuva partilerinin bwjuvazi i!e baglannz koparmak yo/undo kendi istedik!erinden daha ileriye gitm e!eri teorik olas1!rg1 lJnceden kesin o!arak inkar edilemez. " Di.inyanm bugi.inkii durumunda "olaganiistu ko$ullan" ya$1yoruz. Egemen Kuzey Amerika emperyalist giiciiniin sava$ ve yagma politikas1 kiic;:i.ik bmjuva hi.ikiimetlere mancvra alam b1rakm1yor. Bu hUki.imctler, Kuzey Amerika'nm r;1karlanyla en ufak bir r;eli$ki ic;:crcn herhangi bir karan almaktan aeizler. Chavez vc hareketi MVR'nin (Be$inci Cumhuriyet Hareketi) kar$1 kar$1ya oldugu durum budur. MVR; l992'de iktidan elc gec;:irmeye c;:ah$1TI1$ ancak ba$ans1z olmu$, daha soma diger giic;:lerlc birliktc l 998'deki ba~kanhk sec;:imlerindc Chavez'i iktidara ta$1yan milli yetc;:i "Bolivar" subaylannm kurdugu bir harekct. Kapitalist i.iretim tam, c;:Uriir ve c;:oziillirken, miizmin bir ckonornik ve mali kriz durumu da yarattyor ve iiretici gi.ic;:lerin y1k1mma ncdcn oluyor; oylc ki hayatlanm siirdUrme, i$c;:ileri ve somi.iriilcn kitlclcri
Venezuela 'da Bugunku Devrimci Sure<;:te l~<;:ilerin Yeri ve Duru~u
harekctc gc9ircn bir sorun halinc geldi vc kitlclcrin bu sefcrbcrligi Chavez hiikiimcti iizcrindc bask1ya donii$iiyor. Ne var ki, bu devrimei kitlcscl sefcrbcrligin - s1111f temclinde orgi.itJcnmi~ i$9ilcrin bilin9li miidahalclcri olmadan - kcndi ba$1113 milli ve sosyal kurtulu$u ba$armas1 kcsin dcgil. IV. Entcmasyonalin kar$ila~t1g1 temcl sorun, Vcnczucla'da b a~ 足 layan devrimci siirecin Venezuela halk1 !chine olumlu bir a91hmla sonu9lanmas1 i9in i~9i s1111fm1n orgiitscl ve politik bag1ms1zhg1111 nasil ilcrletccegidir. Bu a91hm; cmpcryalist gi.icc itaat zincirini sonsuza dck koparaeak vc burjuvazinin rni.ilksiizlqtirilmcsinden i.iretim ara9lann111 toplumsalla$mas111a dogru ilcrlcyecek bir i~9i koylii hi.iki.irnctidir (Ger;i.} Program1'nda tarif cdilcn bi9imiylc). Bu siire9 tek bir iilke ilc smirlanamaz, tiim kitadaki ve uluslararas1 di.izlemdeki s1111f mi.icadclcsinin geli$imi ilc birle~tirilrnclidir. Ba$ka bir deyi~lc Venezuela proletaryas1, tanm reformu, ulusal kurtulu~, empcryalizmin egemcnligi (ALCA, FMI) ilc baglanrn kopam1a gibi sorunlara demokratik 9ozi.imler bulmak i9in "ezilcn ulusun lidcri" olma gorcvini i.islcnebilir (Lev Tro9ki, Siirekli Devrim). Bu, bag1ms1z bir temclde orgi.itlenmclidir; bu da bag11ns1z sendikalarla ve burjuvazidcn, empcryalist iktidardan bag1ms1z i~9ilerin siyasi partisi ile olaeakhr. Boyle bir parti Venezucla'da yoktur vc hi9 olmam1$hr. Bu deginmelerlc makalenin temel konusu tarnamcn i$lcnmi$ olmasa da ortaya konuldu: Venezuela i$9i sm1f1 hareketinin kendi orgiitlcnmesini kurmak i9in gostcrdigi gayretin vc ozcllikle bag1ms1z bir Scndika Kongresi toplayan Ulusal i$i;i Scndikas1 '11111 (UNT) Nisan 2003 tarihli kurulu~unun oncmini belirtmek.
Ulusal i~~i Sendikasmm ortaya ~1k1~1 Haziran 2004 ' te, ulusal UNT koordinasyonu, Venezu ela 'daki Sendikal Ozgiirliik Hakktndaki Gen;ek adh bro$i.irii, ILO'nun 92. Uluslararas1 <;:ah~ma Konferansmda tiim kat1ltmc1lara dag1tt1. Beige, ba$kanlan l 958'dcn beri Demokratik Hareketten gelcn Venezuela i$9i Konfcderasyonunun (CTV) tarihini anlatt1ktan sonra, UNT'nin nasil kuruldugunu a91kltyor: J\rahk 2002'dc PDVSEJ\ (kamu petrol ~irkcti) yonctimi, Fcdccamaras (Patronlann fedcrasyonu) ve CTV tarafmdan dcstcklencn bir grcv Orgiitlcdi. Yoneticilcrin, miidilrlcrin ve PDVSEA idarccilcrinin c;:ogunlugu i ~y ilcri i~i durdunnaya zorlamak ic;:in makaml annt tcrk cttilcr. Grevin iic;:ilncil gl'mil petrol i~c;:il e ri scndikalan, yonctimin sabotajm1 durdunnak ic;:in i ~c donii~ c;:agn s1 yapt1 . i~c;:ilcrin %90'1 scndikanm c;:agnsma yanit vcrdi, hiycrar~inin c111irlcri11c aldmnayarak yonetimlc kar~ 1 kar~1ya geldilcr vc i~lerinc gcri dondiilcr. Petro l endiistrisinin kontroliiniln kazanilmas1 ic;:in sava~1 ba~lattilar vc nihayctindc petrol i~c;:ilcri bu sava~1 kazand1. Petrol cndiistrisinin ctkinliginin ncrccleysc
Sosyalizm %80'i , bilgisayar sabotajmdan korunmak ir;in el ilc saglandi. Lirnanlar, liman i~r;ilcrince vc gemiler, memurlan gorevden alan ve ar;1k denizde hapseden dcnizcilcrce tcslim ahndi. Rafinerilcr, halkm ihtiyac1 olan petrol ve gaz iiretiminc devam ctti ve nakliyc ~ofOrleri sendikalan tiim iilkenin ismma ve bcslenme ii;in gerckli olan stokunu garantiledi. 2003 'iin Ocak aymm sonuyla birlikte petrol iiretimindeki durdunna zay1tlad1 ve Subat aymda nonnale diindii. Dretimin sabote cdilmesinin sonucu olarak, 250 bin i~r;i iki ay ir;indc sonimsuzca kapattlan iizcl ~irketlcrdeki i~lcrinden oldu. Sirketier, kcndilcrini ekonomik s1k111t1 ir;inde buldular ve kiir;tilmeye ba~ladtlar. Aym say1da i~r;i r;1karlanndan vazger;mcye ya da i~ ko~ullanndaki ki.itiilqmcyi kabullenmeye zorlandt. Simdi, i~vcrenler i~r;ilere eski i~lcrini geri vcren ve haklanm yenidcn tamyan kurallara uymay1 reddediyorlar. CTV'nin yiineticileri i~r;ilerin kar~1smda saf tuttu. CTV; i~c,;ilerin kovulmasi, maa~ kcsintilcri ya da i~r;ilerin kcndilerinin maa~ indirimine raz1 olmas1 ve i~ ko~ullannm kotiile~mcsi uygulamalanm ac,;1kr;a destekledi. Sabotaj ba~ans1z olduktan sonra CTV yi.ineticileri, i~r;ileri patronlarca dayat1lan fcdakarhklan kabul etmeye i;:ag1rd1. CTV ic,;indeki c;atlak boltinmeyc vard1. Degi~ik politikalan ve yontemleri sorgulamaya gerck kalmadi. CTV'nin gayn-mqru iinderligi ttimiiyle ve ar;1kc;a Fedecamaras'm kararlanmn uygulay1c1s1 oldu. Nisan 2003'te, sabotajm bitiminden 2 ay sonra, %60'1 CTV'den gelen binden fazla sendika ulusal bir sendika toplant1smda bir araya gcldi. UNT; Ulusal i~c,;i Scndikast bu toplant1111n sonucu oldu.
CTV yonetiminin petrol endilstrisindeki sabotajda rol oynanas1, PDVSEA yonctiminin (Venczuela'da soylendigi ~ekliyle "devlet i9indc devlet") ve Fedecamaras'm emirlcrini uygulamast ve onlann yanmda yer almas1 UNT'nin kurulu~una dogru ilerlcyen silre9te son ad1m oldu. Fakat mctinde at1fta bulunulan "i9 bolilnme" onccden de vard1. 11 N is an 2002 'dcki darbe giri$imi silresince askeri darbeciler, Fedecamaras'm ba$kam Pedro Camna'y1, CTV'nin iki bakanhg1 (9ah$ma vc planlama) clinde tuttugu emperyalizm yanda$1 kukla hilkilmctin ba$ma dcvlet ba$kam yaph. Varoldugu 48 saat zarfmda, bu huki.imct anayasay1 ortadan kald1rd1, parlamentoyu feshetti ve Yilksek Adalct Divam ilyclcrini kovdu. PDVSEA yonctimi darbeyi desteklemeycn tum personelini kovdu ve aynca ba$ta i$yi orgiitlcrinin liderlcri olmak ilzere iki binden fazla ki$i i$ten at1ld1. ('.e$itli sendika liderlerinin evlcrine zorla girildi ve darbenin ilk saatlerinde tutuklandtlar. Fakat 12 Nisan'da tilkedeki ana endtistrilcrdeki grev kesinliklc kendiliginden ba$lad1. Chavez'in geri donmcsini isteyen halk gosterileri ttim k1~lalan da i9ine alacak $Ckildc bilyiik $Chirlere yay1ld1. 13 Nisan'da muazzam bir halk kitlesi Miraflores Htikiimet Saraym1 sar.d1, darbecilerin ka9masma neden oldu. 14 Nisan ~afagmda Chavez
Venezuela'da Bugunku Devrimci Sure9te l~9ilerin Yeri ve Duru~u
La Orchilla adasmdan darbe kar$Ih askerlerce almd1 ve Miraflores Sarayma geri getirildi. Darbeye kan$t1ktan sonra, Carlos Ortega'nm liderligindeki CTV yonetimi muhalefet koordinasyonu iyinde ya'1$maya devam etti. Sonrasmda, CTV'dcn aynlan sendikalann %60'mm UNT'yi kuran sendikalar olmas1 siirpriz degil, bu tilkedeki politik durumun etkisi altmda geli$en "geni$ uyurum"un bir ifadesi.
Sm1f bag1ms1zhg1 UNT 2003 Nisan'mda kuruldugunda, bolge UNT'lerini kurmak ($u an halen 23 eyalette bulunuyor. Venezuela devleti Brezilya, ABO ve Meksika gibi federal bir devlet) ve yasal siireci uygulamak iyin delegelerin bir araya gelecegi bir Ulusal Meclis yagns1 yapmak ve s1radan iiyelerce 1iderlerin seyimini orgiitlemek iyin vekaleten 21 iiyeli ulusal bir koordinasyon seyildi. Ulusal Meclisin 2005 ba$mda toplanmas1 planland1. CTV yonetimi hiy vakit kaybctmeden patronlar sendikas1 Fedecamaras ile el ele, ozellikle ILO iyerisinde Venezuela hiikiimetine sendikal ozgiirliigii tammad1g1 gerek9esiyle sald1ran ve UNT'yi "hiikiimet yanhs1" olmakla suylayan bir uluslararas1 kampanya orgiitledi. UNT bu sahte iddiaya a$ag1daki yamh verdi: UNT hiikiimetin sendikas1 olmakla sur;lamyor. CTV kendi suretini yans1t1yor; r,:Onkti kendisi 40 y1ld1r hiiktimetin resmi kolu. ( ...) UNT, Bolivar Anayasasm1 ve onun ilkelerini, i~r;ileri ve onlarm haklanm dti~manlara kar~1 savunuyor; htiki.imette olsa da olmasa da, bu hiiktimete Chavez ba~kanhk etse de etmese de. Liderlerinin neredeyse %70'i, 15 y1ldan daha uzun bir stiredir scndikal etkinlik ir,:indeler ve hir,:bir hiikiimette yer almadllar. Hiikiimetin kar~1 kar~1ya kald1g1 fiili i~r;i-i~veren anla~mazhklan sadece UNT sendikalarmm orgiitlii oldugu yerlerde. Fakat, gerr;ek ~u ki fa~izm tehdidiylc kar~1 kar~1ya gelindiginde biz tiim sendikalan vc i~r;ileri anayasal olarak seiyilmi~ bir hiikiimeti korumas1 ir,:in seferber ettik. ( ... ) UNT yonetiminde farkh men~elerden aknnlar var: sosyal dcmokrasi, Hristiyan sosyalizm, Marksizm, Maoizm, Troc;kizm, anar~izm, Hristiyanhk, ulusalc1hk, Latin Amerikac1hk, bag1ms1zlar vs.; bu, Venezuela i~c;i sm1fJ hareketinin tarihi . Kamu hizmetlcrinin ve dcvlet ~irket足 lerinin ozelle~tirilmesine kar~1y1z. i~r;iler olarak devlet ~irketlcrinin yonetimindeyiz. ALCA'ya [bir serbcst ticaret bolgcsi - <;NJ, Afganistan ve Jrak'm i~galinc kar~1y1z .
Tom bunlan sadece Chavez hiikiimetinin tarafmda oldugumuz ii;in degil, her zaman istedigimiz vc savundugumuz ir,:in destekliyoruz. Chavez hiiktimcti bizimle, i~c;ilerlc aym fikirlere sahip. Biz sendikal ozgiirliigti savunuyoruz, sadece lafta, konu~malarda degil, sendika kar~1h zulmc maruz kalanlann verdigi ilkesel oncmle. CTV'nin hic;bir Oyesi bu hiiki.imet tarafmdan hapse atllmad1, i~kencc gormedi veya kai;mlmad1. Ne yaz1k ki biz aym ~cyi CTV'nin destekledigi hiikiimet ir,:in soyleyemiyoruz. Evet, biz c;ogulcu sendikac1hg1 destckliyoruz ve gerc;ek ~u ki tiim sendika kongreleri aym haklara sahip, tiim mali dcstegi kald1rabilirler. Kamuda r,:ah~anlarm tck bir sendikaya Oye olmak zorun-
Sosyalizm
da b1rakilmas1n a kar~1y1 z ve i~c;ilcrin kcndi lidcrlcrini scc;mc hakk1 yan1nda toplu s oz lc~mc hakk1111 hangi scnd ikanm savunacagma kcndilerinin karar vcrmesindcn yanay1 z. ( ... ) UNT'yi olu ~ turan harekct ic;indc farkh ak1mlar bulu~tu: Bolivar i~c;ilcri Giicli (Chavez'in MVR 'sindcn ctkilencn), Sendikal Otonorni (Herk es ir;in Anavatan grnbundan yenidcn grupla~ a n sendika eylcmcilcri), PPT (Patric pour tous, kokcni ''Causa R"dcki ay n~mad a n gelcn, Orlando Chirino ve Marcela Maspcro'nun liderligindcki s1111f harckcti) vc digc r grupl ar. UNT' ye c;ogulcu ve rcnkli karaktcrini vcren de bu .
Aym zamanda UNT, 2004 Agustosunda, gcri c,:agirma rcfcrandumunda, bu konuda kcndi kampanyasm1 geli$tircrck vc "HAYIR" oyu vcrcrck bi.itlini.iylc anti-cmpcryalist ccphedc ycr ald1. UNT aym zamanda Venezuela i$c,:ilerincc, kendi politik temsiliyctleri ic,:in gcrc,:eklqtirilcn in$ada dikkate deger bir rol oynad1, ki bu, cger devrimci si.irec,: izlcnecckse c,:ok zaruri bir gorcv.
Celiยงkilerle dolu bir
sure~
Ai;:1k ki Chavez hi.iki.imcti vc onu olu~turan (dayanak noktalan MVR vc Egitim Baka111 Aristobulo Isturiz ' in PPT'si olan) politik bii;:imlcnmclcr bir di zi i;:cli$kiyi banndmyor. Bir yandan Chavez hi.iki.imeti ALCA scrbest ticarct bolgesini reddcdiyor, Haiti'de Aristidc'nin devrilmesinc ve Kuzey Amcrika'nm kapitalist egemenlik politikas111m bi.iti.inleyici bir parc,:as1 olan askeri i~gale ; Bush 'un Afganistan ve lrak'taki sava$ma kar$1 c,:1kiyor. Bu yakla~1mlar, gene! olarak hi.iki.imctin Latin Amerikaltlar arasmdaki prestijine hatm say1!1r bir katktda bulunuyor, bu durum bolgedeki diger kole hi.iki.imctler ic,:in soz konusu degil. Diger yandan, kom$U i.ilkelcrin hi.iki.imetlcri gibi IMF'nin emirlerini dogrudan uygulamamasma ragmen (Brezilya'da Lula dikkate dcger bir omek), Chavez Venezucla'nm dt$ borcunu odemcyi durdurmad1. Hi.iki.imet sozei.isi.ine gore yi.iksek petrol fiyatlan (Venezuela di.inyan111 dordi.inci.i bi.iyi.ik petrol i.ireticisi) borcun ''yonetimini olas1" k11Iyor. Aynca, petrol cndi.istrisine yap1lan sabotaja son verildiktcn sonra Chavez PDVSEA yonetimini temizlemek ii;:in onlemler ald1 vc temel kamu hizmetlcrinin (sagltk, egitim vc ycmek dag1ttm1) ni.ifusun i;:ok gcni$ bir k1sm1111 olu$turan en yoksul kesimlere ula$masm1 saglamak i.izerc sosyal programlara ("misyonlar") yatmm yapmak ic;:in (di.inyadaki en bi.iyi.ik on $irkcttcn biri olan) $irketin sahip oldugu milyarlann kontroli.ini.i hi.iki.imet elinc ald1. Fakat aym zamanda Chavez, kamu scrmaycsini %51 'lik payla s11mlayarak "pctroli.in ai;:1lmas1" politikastm takip cdiyor, boyleee ulus-otesi $irkctlerc petrol sahalar1111 somi.irmelcri ic;:in izin veriyor. Rio Orinoco dcltasmdaki i.ii;: petrol platformunda Chevron-Texaco, Conoco-Philips ve Statoil $irketlerine imtiyaz tanmmas1 bunun kamt1.
Venezuela'da Bugunku Devrimci Surer;te l~r;ilerin Yeri ve Duru~u
Ge<;:enlcrde Chavez Madrid'i ziyaret ettiginde <;:okuluslu Repsol ile benzer bir anla$masm1 duyurdu. Eger "petroli.in a91'mas1" mant1g1 petrol sektortinde milli tekelin savunulmas1yla zit ise, cmperyalizm yan!Is1 politikanm PDVSEA'nm tUmi.iylc 6zclle$tirilmesine vc par9alanmas111a dayall oldugu hatJrlanmal1. Aynca, Chavez "Bolivar ideolojisi"nin "Bi.iyiik Anavatan" dli~i.ince足 sinden ilham alan bir "Latin Amerika birlqmcsi" politikas1111 destekliyor. ALBA olarak adlandmlan politika (bir Bolivar ittifak1) ALCA'ya altcrnatif olarak ileri silri.ililyor ve sermaye ve mallarm dola$1m111111 scrbcst olacag1 bir "Latin Amcrika ve Karayipler bolgesi" kurnlmas1111 ama9hyor. Fakat bu emperyalist <;:tkann egemcn oldugu k1ta paryasmdaki tiearetin yaptld1g1 alam hesaba katm1yor, MERCOSUL Ulkelerindeki ti caret in % 70'i ger<;:ekte ilye i.ilkelerdeki ulus-otesi yan kurulu$lar arasmda ger<;:ekle$iyor. i<;: politikaya gelinee, unutulmamalt ki Bolivar Anayasas1 temel ilretim ara<;:lannm ozel millkiyetini tamyan, aym zamanda "kat1\1me1 demokrasi"ye at1fta bulunan mi.ilkiyet rejiminin kilit noktas1. Bu anayasal garantiler, Kuzey Amerika emperyalizminin ve "Bolivar Devrimi"ne kar$I 91k1$lan hi<;:bir zaman dunnayan yercl komprador burjuvazinin saldmlanna kar$t dayanmak i<;:in yeterli degil. Sonw;~ olarak, Chavez hi.ikilmetinin <;:eli$kilcri ve tercddi.itlcri onun s1111fsal karaktcrinden kaynaklanmaktadir: Bu anti-cmpcryalist kesimlcr, ozcllikle ulus-devlctleri vc uluslann bag1ms1z!tg111a dair en ufak bir izi bile yok etmcyi aklma koymu$ empcryalist politikanm oldugu bir dlinyada, ondcrligini anti-emperyalist kil<;:lik burjuva kesimlerin yapt1g1 burjuva milliyct<;:i bir hlikilmettir. Bu nedenle, Nisan 2002 darbesindcn sonra bile Chavez "muhalcfet"i tarh$maya davet etti. Petrol endi.istrisine birka<;: ay ()nee sabotaj di.izenleyen ay111 muhalcfetti. Bu cezas1z b1rakma, darbecilcrin vc sabotajetlann i$ine yarad1; 15 Agustos 2004 'te gcri <;:agmna refcrandumunu zorlamalan i<;:in yeterli gi.i<;: kazanmalanna izin verdi, aneak bir kez daha yenilgiyc ugradtlar. Bu ya$ananlann her biri hahrlatmalt ki somilri.ilcn vc ezilcn kitlclcr, i$<;:ilcr cmpcryalizmin i.ilkc d1$111dan vc U\kedeki temsilcilerindcn gclcn saldmya kar$1 bir ulus olarak ayaga dikildiler. Kitlelcr Chavez'in iktidanmn devam1111 saglad1. Emperyalist saldmlarla yliz ylize gelen IV. Enternasyonal ve seksiyonlan ko~ulsuz Venezuela ha lkmm yanmda durdu ve duracak. Bu nedenlc, Nisan 2002'de durum <;:ok <;:alkant1hyken sozde "sol kanat" eylemcilcri Chavez'c kar$I darbe giri$iminde yer alan Amerikan cl<;:iliginin ve patronlann yanmda saf tutarken, IV. Entcrnasyonalin Brczilya seksiyonu, PT'nin i<;:indcki 0 Trabalho ak11m, halka dag1thg1
Sosyalizm
deklarasyonda: "Emperyalizm. Ellerini Venezuela 'dan r;ek! Ulusal bag zmsrzlzgmm ko~路u/suz savunu/masr" sloganlanm topraga (tanm reformu), istihdama, i.icretlcre, sosyal haklara, dcvlet ~irketlcrinin savunulmasma ili~kin kayg1l arla birle~tirerck soyledi. Deklarasyon ~oyle bitiyor: "Bunlar, iilkcdeki oli ga r~i y c ve cmperyali zme kar~ 1 gelccek, i~iyil e r vc koylliler arasmda kurnl acak ge ni~ bir halk ittifak1m giiiylendinnck iiyin gcrekli ko~ul颅 lard1. Bag1ms1zhga dair asgari bir kalmtI bile ALCA ile Venezuela'y1 ve tiim k1tay1 somiirii iiyin cngin bir alana donii ~tiinneyi amaiyl ayan, ki bu daha iyok ozelle~tinneyi ve kutsal borcun odenmesini gerektirir, kuzey Amerika emperyali zmi iiyin kabul edilemez bir ~eydir. (OT dcklarasyonu, 23 Nisan 2002)
Uluslararas1 Baglant1 Komitesinin Venezuela'daki son faaliyetleri Haziran 2004'te, Brczilya'dan, Pcru'dan, Ekvator'dan, Meksika'dan, ABD'den ve Kanada'dan gelen sendikac1lardan olu~an, "Birle~ik Dev/et/er hiikiimetinin Venezuela 'daki miidahalesine son vermek" ile yetkilendirilen bir Uluslararas1 Baglanh Komitesi (ILC) delegasyonu Venezuela'y1 ziyarct etti. Delcgasyon, UNT'nin en yi.iksek ulusal toplantJsmda bulundu ve bu, di.i~i.ince ah~veri~i ve politik i~birligi kurmak i9in bi.iyi.ik miktarda katk1 saglad1. 31 Temmuz'da, Karakas'm, binlerce insamn "f~c;iler 'Hay1r 'm zaferi i<;in miicadele ediy or" ~ianyla bir araya geldigi Polyedre bolgesinde, UNT tarafmdan di.izenlenen toplanhda konu~mak i.izere ILC'nin temsilcisi olarak davet cdildim. UNT liderlerinin istekleri dogrultusunda Brezilya'dan, ABD'den ve Meksika' dan gel en 8 yo Ida~ ile olu~turulan ILC delegasyonu Agustosta, "hayir" oylannm zafcr kazand1g1 referandum zamanmda, bilhassa aktifti . ABD'den gelen AFL-CIO'nun San Jose'deki yerel orgi.itii i.iyesi, sendikac1 Fred Hirsh, UNT' Ii yolda~lann yam ma Maisanta Comrnando'ya da ("Hayir" oylan i9in yUriiti.ilen kampanyanm merkezi), AFL-CIO'nun Kaliforniyah i~cyilerce yap1lan federal kongresinde, AFL-CIO fonlannm CTV'yi desteklemek i9in kullamlmasm1 kmayan onergenin kabul edildigini bilirdi. Ekimin 14i.inde ALCA'ya kar~1 UNT tarafmdan orgi.itlenen Karakas'taki mitingde, birliklerin Irak'tan iyekilmesi ve i~cyilcrin taleplerini desteklenmesi icyin 9agn yapan, 17 Ekim'deki "Milyonlar Yi.iriiyor" ["Bir Milyon i~c;i Yi.iri.iyti~i.i", Washington - CNJ eylemini desteklemek icyin sunulan bir onergeyi kabul etti. Bu goru~ ytiriiyi.i~i.i orgi.itleyen Amerikah sendikac1lara bildirildi.
Venezuela'da Bugunku Devrimci Sure9te ll?9ilerin Yeri ve !Jurul?u
UNT'nin en onemli iki lideri, 18-20 mart 2005 tarihlerinde, Madrid'dc (ispanya) gec;:ckle$ecck ILC'nin Donya Konfcrans1 ic;:in yapilan c;:agny1 imzalad1. Son olarak, 10 Arahkta, ortak c;:agn Venczuela'yt ziyarct eden !LC delcgasyonu ve ulusal UNT koordinasyonunun liyeleri tarafind:rn imzaland1, Chavez hliklimeti ve UNT aleyhine, ILO ve diger uluslararas1 forumlarda, Fedccamaras ve CTV yonetimi tarafmdan ylirlitlilen yanh$ bilgilcndirme ve provokasyona kar$I kampanya ba~latildt. Bu kampanya, rum dlinyadaki i~c;:i sm1f1 hareketi eylcmcilerini geni~ bir seferberlige c;:agmyor. Bir sendika toplantis1, ikinci "Bolivarct" Halk Kongresi Slfasmda Maturin'dc (Monagas eyaletindc) yapild1. <;:e$itli Latin Amerika ve Karayip Ulkelerinden gelen sendikactlar, Nisan/May1s 2005 tarihinde, 6zelle$tirmeye kar~1 geni~ bir cephc olu~足 tunnak ve Gtiney Amerika k1tasmdaki emperyalist politikalara kar$1 gtic;:leri birlqtirmek ic;:in, cnerji sektorlindeki (petrol, elektrik, su) i~c;:i足 ler arasmda yapilacak bir toplant1 orglitleme karan aldilar. Bu toplantt ti.im dtinyadan delcgasyonlara ac;:1k olacak. Bu yolla, Vcnezuela'daki mlicadeleci i~c;:i sm1f1 harckcti ile i$c;:ilerin kurtulu$ mticadelesinin zorunlu entcrnasyonal boyutu arasmdaki, bag1ms1z bir sm1f mticadelcsinin kqfedilmi$ yontcmleri lizcrine oturan baglar bic;:imleniyor. Bu, ILC'nin (i$c;:ilerin ve Halklann Uluslararast Baglanh Komitesi) c;:ahs1 altmda mlimklin oldu. Aynt zamanda bu, IV. Enternasyonalin akti vistlerinin Venezuela' da IV. Enternasyonalin bir seksiyonunun in$asma yard1mc1 olmak ic;:in kendi sorumluluklannt tistlcnmesi anlamma geliyor.
IV. Enternasyonalin Bolunmesi Surecinin Baglam1
IV. Enternasyonalin Bilinmesi Surecinin 8ajlam1*
Jean-Jacques MARIE
IV. Entcmasyonal'in 1951 tcmmuzunda ger9ckle~tirilme足 si ongori.ilcn 3. Dtinya Kongrcsi onccsinde, Quatricme Internationale dergisinin ~ubat-N isan 1951 say1s111da, IV. Entcmasyonal'in sekreteri Michel Pablo'nun Nercye Gidiyoruz? ba~hkh bir yaz1s1 yay1mlamr. Makalcnin giri~indcn itibaren Pablo, birtak1m genel tarihsel yarg1lar one stirerek, Tro9kizm'in rcvizyonuna giri~ir.
Gei;:cn sava~ arifesindc, teorimiz daha btitlinli.ikli.i, daha tutarh ve daha uyumlu gori.ini.iyordu, i;:unkli gi.intimi.izdckine k1yasla i;ok daha az kanna~1k ve i;ok daha az dinamik bir malzemeylc ugra~1yordu. Sava~ arifesindc, di.inya goreceli bir denge vc si.ikunet halinde gibiydi; bu durum hem kapitalist rcjim hem de Stalinizm ir;in ger;crliydi. Aym ~eyi gtini.imi.izdeki dunnn ii;in soylcmck mi.imhin mti?
Gori.ildligu gibi, Michel Pablo Tro9kizm'i revizc ctmeye tarihi rcvize cdcrck ba~hyordu. IV. Entemasyonal i9in yogun bir kavga donemi olan, 1933 'ten sava~a kadar uzanan doncme ger9ckten de ancak pek "goreccli" bir dcnge vc stikunct donemi dencbilir: Bu birka9 y1lda Hitler iktidara gclmi~, Alman komlinist ve sosyalist partilcri mticadelc venncden ezilmi~ (Oeak-Mart 1933), bu olaylarla birlikte 3. Entemasyonalin burjuva dtizcnini muhafaza etme yanhs1 bir 9izgiye girdigi apas;1k ortaya 91km1~, *La Verite 'nin 41 . say1s111dan (Arahk 2004) c;evrilmi~tir.
Sosyalizm
ABD'de yogw1 bir sm1fmticadclesi ba~lam1~ vc CIO sendikas1 kurulmu~, Avusturya'da i~c;i hareketi ezilmi~ (1934) ve sosyal-Hiristiyan tlirden bir korporatizm tesis edilmi~, ispanya'nm Asturias bOlgesindeki i~c;i ayaklanmas1 kanla bastmlm1~ ( 1934), Etiyopya sava~1 patlak venni~ ( 1935), 1936 y1h Haziran'mda Fransa'da ve tenunuzda ispanya'da devrimci kalki~mal ar ya~amm~, ancak her ikisi de ihancte ugram1~, Japonya <;::in'i i~gal etmi~ (1937), SSCB'de teronin zincirlerinden bo~almas1yla eski onder kadrolann ve Ekim Devrimi kadrolannm ezici c;ogunlugu tasfiye edilmi$, tic; btiyilk Moskova duru~mas1 gen;:ekle~mi~ (Agustos 1936, Ocak 1937, Mart 1938) ve SSCB'dcki kamplarda say!Slz Troc;kist oldilrulrnti~, 4. Entemasyonal kurulmu$ (1938), ispanyada Cumhuriyet ezilmi$ ve Franko rejimi kurulmu~ (1939), ve bu arada Yunanistan'da bir gene! grevin ardmdan General Metaxas bir darbe gerc;ekle~tirmi~ ( 1938) ve Hitler-Stalin pakt1 imzalanm1~tlr. Goreceli bir stikunct doneminin degil c;ok derin bir devrimci krizin tezahi.irli olan bu olaylann ardmdan Gec;i~ Program1 yay1mlanrn1~tir: BUtiiniindc dUnya politik durumu esas olarak proletarya ondcrliginin tarihscl bunalnrnyla belirlenmcktedir. (... ) Proleter devrim ir;in gerekli onko ~ullar sadecc olgunla~makla kalmay1p, neredcyse i;iiriimeye yUz tutmu~n1r.
Pablo ise, tarihi revize ederck Marksizm'in koklli bir revizyonunu gerc;ekle~tirirken, sm1f milcadelesinin art1k ycrini sozde bloklar aras1 milcadeleye b1rakt1g1 ya da en azmdan buna tabi oldugu fikrine dayarum$tlr. Ba$ka bir ifadeyle, tarihin motoru art1k sm1flar mi.icadelesinden degil bilrokratik ayg1tlann mi.icadelesinden (ya da i~birliginden) menkuldur. Bu anlay1~, 1951 y1lmdan bu yana y~anan kimi degi~imlere ragmcn hala Birle~ik Sekreteryanm temcl anlay1~1d1r. Pablo Nereye Gidiyoruz?'da ~oyle yazar: Harcketimizin ka~1 kar~1ya bulundugu nesnel toplumsal gerr;eklik temelde kapitalist rejim ve Stalinist dUnyadan (yani "Batt" blogu denen "kapitalist blok" ve "sosyalist" dcnen "Stalinci blok"tan) ibarettir. Begenclim begenmcyelim bu iki oge nesncl gerr;ekligi te~kil etmektedir, i;iinkU kapitalizme kar~t gUi;lcrin ezici r;ogunlugu gUnUmiiz<le Sovyct bUrokrasisinin yonetimi ya da etkisi altm<lad1r.
Michel Pablo devam cder: "Yan bir gii9 o/arak, emperyalizme kar~t duran kitlelerin devrimci dinamigi de, emperyalizm/e miicadele eden maddi ve teknik gii9/ere eklenebi/i1:" Bu "maddi ve teknik gilc;ler"den kastedilen de elbettc Kremlin, onun ordusu, devlet ayg1tI, siyasal polisi ve Gulag'landir. Ardmdan, "[kapitalist toplumun sosyalizme] donii~iim[il] muhtemelen birka9 yiizyt! siirecek bir tarihse/ donemi kapsayacakttr " diyen Pablo ~oyle yazar: Stalinizm' in hiilii ayakta olmasma vc hatta zafcrler kazanmasma bakarak insanhgm kadcri hakkmda iimitsizlige kap1lan ki~iler, tarihi kcndi boylanna gore kesip buduyor. Bu ki~ilcr kapitalist toplumun sosyalizme donii~Umii sUrecinin kendi k1sa omUrleri ir;erisinde gerr;ekl c~mes ini diler ve boylcce dcvrim yolunda sarf cttikleri
IV. Enternasyonalin Bolunmesi Surecinin Baglam1 r,:abamn kar~il1grn1 gunncyi umarlar. Bizsc, Yugoslavya'yla ilgili yazd1gnmz ilk makalcdc yaz m1~ ol<luklarnrnz1 bir kez <laha ycniliyoruz: Suz konusu donli~lim muhtemclcn birkac;: ylizy1lhk bir tari hsel donemi kapsayacakt1r ve bu ara<la <la, "plir" bic;:imlcr<lcn ve nom1<lan clbctte uzak ohm, kapitalizm vc sosyalizm aras1 gcc;:i~scl rejimlcr vc bic;:imlcr soz konusu olacakllr.
Pablo ilcrde de "sekter ve mekanik anti-Stalinizm "i cle~tirir ve bu tutu路路 mun Trotc;:kistleri "Avrupa 'da, oze//ikle <;in 'de ve k1sme11 de Giineydugu Asya 'da fii/en fe/aket "c silrtikledigini soylcr. Ardmdan, bu tilkclerdcki (ncrcdcyse tamamen tasfiyc olmu~ olan) Troc;:kistlcrin komi.inist partilerdc bir "sol muha/efet" olu~turmasm1 oncrir. Bunun tizcrine, IV. Entemasyonal'in Frans1z scksiyonu PCI'nin [Uluslararas1 Komtinist Parti] sckreteri Marcel Bleibtrau, partinin ic;: biiltenine Yolda5 Pablo nereye gidiyor? ba~hkh bir yaz1 yazar vc Pablo'nun tezlerinde Troc;:ki 'nin dti~tincesinin radikal bir rcvizyonunun soz konusu oldugunu savunur. "Temel ger9ek/i/('in zit toplumsal sm1t1arm varhg1 oldugunun alt1111 c;:izer. Bleibtrau'ya gore s1111flar mlicadelcsinin yerine iki dtinyanm mticadclesini gcc;:irmek demck, "diinyamn en i/eri iilkelerinin pro/etaryalarzm, kapitalizme kar5Il gii9/er cephesinden r;ikarmak demektir. Bu ulke/erin pro/etaryalan "kapita/ist rejim" ki.imesine dahil edi/mi5 o/ur." Blcibtrau, Pablo ic;:in "[Stalin'in idcologu] Jdanov'un diinyanm iki bloga bO!Unmesiyle ilgili tezlerini sahiplenmi5 oluyor" dcr: "Yan bir giil; o/arak, emperyalizme kar51 duran kit/elerin devrimci dinamiginin emperyalizmle mucadele eden maddi ve teknik gii9/ere eklendigini soylersek. .. devrimin asli gu9/eri olarak Sta/inci diinyayt kabu/ etmi5 o/uruz. "
Bu ti.ir bir kavray1~sa, devrimcilcrin tcmel gorcvi SSCB'ye vc Stalin'c sadakattir, diycn Jdanov'un tezleriylc tamamen ortti~i.ir. Bunun varacag1 yer, Stalin'le ABD ba~kam Truman arasmda bir scc;:im yapma noktas1dir. Bu tezse, "SSCB 'deki asalak katmamn ger9ek dogm1m" ve "bu iilkedeki i59i burokrasisinin kar51 devrimci dogas1m gizler." Bu bi.irokrasinin gec;i~ toplumunu kuracagm1 soylcmek demek, bUrokrasinin tarihscl olarak katlanmam1z gerekcn bir bela oldugu, yani aslmda bir oldugu derncktir... oylc ki, SSCB ,deki bi.irokratik "kast" <lUnyay1 iki ya da Uc;: yUzyil boyunca yonetecek olan kastm habercisi<lir. Boylccc aslmda "kast" ifadesi ~ope at1hrn~ olur: Art1k soz konusu olan bir s1111fhr. Bu da dcmek olur ki, Troc;:ki blirokratik kastl bclirli bir donernc ozgU bir yozla~rna olarak tahlil cdcrken yamlm1~!Ir ve haliyle de IV. Entemasyonal "trajik bir hata"dan ibarettir.
Sill! f
Guntimi.izde Fransa'daki i~c;i Partisi'nin ic;:indeki CCI ak1mm111 [Uluslararas1 Komi.inist Akim] onci.ili.i olan OCI'nin Tarihimize Dair Kimi Ger9ekler adh 1970 tarihli bro~i.irtinde ~oyle yazar: 1950 sonbahanndan itibarcn, Frans1z scksiyonu PCI'nin saflannda Pabloculuga muhalefct orgUtlenmcyc ba~land1. Bunun ncdcni, PCI'nin en "ileri gorii~lli" militanlan bir araya gctinnesi falan degil, Uluslararas1 Sekreterya Paris'te bulunkar~1
Sosyalizm dugu ii;in Frans1z militanlarm Pablo'nun politikasmm yol ar;!Igt likidasyonu somut olarak gorcbilmesiydi. Bu donem, partinin tarihinde ilk kcz i~i;i komisyonunun siyasal milcadeleye ginncsini ve de boylece Frans1z seksiyonu i;ogunlugunun Pabloculuga kar~1 muhalcfete gei;mcsini tcmsil cdcr.
Ncnye Gidiyorn::?'un bliti.inlliklii bir revizyonizm ortaya koyan tezleri ba~ta hem Uluslararas1 Sckreterya iiyesi Ernest Mandel [Gennain adm1 kullamr] vc Pierre Frank tarafmdan hem de Frans1z seksiyonu PCI'nin politik biirosu iiycsi olan Bleibtrau, Privas ve Gamier tarafmdan ele~tirildi. Merkcz Komite'den Gerard Bloch derhal Pablo'ya ka~1 tavir ald1. Bir fraksiyon olu~tunnaya giri~tilcr; ancak k1sa siire sonra Mandel, Frank ve Privas boyun cgdi Pablo'ya. Pablo onlann Uluslararas1 Sckreteryadan istifa etmelerini istedi. Frank ' m dedigi gibi, bu iii;lii uluslararas1 sekrcterin miihri.inii muhafaza etmeyi yegledi. i~i;i komisyonunun liyeleriysc Pablocu tezlere kar~1 i;1kt1 , ancak ilk ba~ta Pablokar~1tl fraksiyonun in~asma kat1lmak istemedi. Bunun bir dizi nedeni vard1: i~i;i
komisyonunun ba~mdakilcr, Pablo-ka~1ll "tcorisycnler"c hii; giivcn duymuyordu. Mandel ve ozclliklc Blcibtrau, her nc kadar Pabloculugun anlmrnm kavram1~ olsalar da tam birer kiii;iik burjuvayd1lar. Fakat i~i;i komisyonunun tcreddiit etmcsinin k1smen hakh k1smen haks1z ba~ka gereki;eleri de vard1. 1950 y1lmda, i~i;i onderleri ortadaki siyasal miicadclenin geri;ek boyutlanm kavram1~ degildi. Mevcut ti.im bclirtilerc ragmcn, bu ondcrlcr partinin tart1~may1 kazas1z bclas1z, boliinmedcn atlatacag1111 dii~iiniiyor vc Entcmasyonalde kalmay1 umuyorlard1. Ba~ta
bir uzl a~tmna tavr1 izlcdilcr. Halihazirdaki bo!Unme hatt1 ncdcniyle tanlar istedikleri pozisyonu alam1yordu.
i~r,:i
mili-
i~i;i komisyonu tcrcih yapmak zorundayd1: Ya Bleibtrau'nun bir "partici bir adam" olmad1g1 gerekr;:esiylc Uluslararas1 Sckretaryanm pqine dizilecckti, ya da siyasal olarak Blcibtrau'yla ortak pozisyon alacakt1.
Bir yanda boyun cgmc, diger yanda Pablo-ka~1t1 cephenin teorik lidcrinin kiir;iik burjuva tav1rlarma ragmen, programa sadakat. Uluslararas1 Sekrcteryanm tezlerinin yo! ar;t1g1 likidasyon siircci karar vennelerini kolayla~tird1. Fabrikalarda ve sendikalarda IV. Entemasyonal bayrag1111 ta~1yan Troi;kist i~c;i militanlann biiyiik i;ogunlugu Pablo gibi Stalinizm 'e boyun egmeyi reddetti.
Bu donemde, PCI 9ogunlugu sadece birka<;: Gilney Amerika seksiyonundan destek alabildi: Valdes'in .ba~mda oldugu Arjantin scksiyonu, Lora'nm bulundugu Bolivya seksiyonu ve de -Frans1z 9ogunlugundan tamamen farkh ncdenlcrle Uluslararas1 Sekrctcryaya kar~1 91kan- isvi9rc seksiyonu. Entemasyonal'in 3. Kongresinden once, 1951 y1h temmuz ortasmda dilzenlenen haztrhk kongresinde, PCI 9ogunlugu Ernest Mandel'in alt1 ay once yazd1g1 Stalinizm Ozerine 10 Tez ba~hkh bir mctni kabul etti . Bu mctin Stalinizm'in mutlak kar~1 dcvrimci nitcliginin alt1m 9iziyordu; ancak o s1rada Pablo'nun tarafma gc9mi~ olan Mandel metni s1radan bir karar statlisilnc indirmeyc 9ah~m1~tt. Kongrc metni kabul etti.
IV. Enternasyonalin Boli..inmesi Si..irecinin Baglam1
3. Dlinya Kongresinc sundugu 1951 agustos tarihli metinde Pablo, PCI c;ogunlugunun kcndisinc yonclttigi ele$tirileri "sai;:ma cle$tiri ve itirazlar" diyc ki.ic;:ilk gori.ir ve bunlara ya111t bile vcnncz. Oysa Troc;:ki ka~1tlann111 clc$tirilcrini c;:ok tcmelsiz buldugunda bile, aynntih bir tart1$maya giri$Crck onlan iknaya 9ah$ird1. 3. Kongrc Pablo'nun tczlerini 39'a kar$I 3 oyla kabul cder. 3 rct oyu, Frans1z c;ogunlugunun iki ilyesi Blcibtrau ve Gibclin'dcn (Marin ad1111 kullamr) ve Vietnam azmhgmdan' gclir, isvic;:rc temsilcisi c;:ckimscr oy kullanm1$ttr. Kongrc c;:ogunlugu Mandel' in kalcme almI$ oldugu Stalinizm Ozerine JO Tez'in oya sunulmas1111 reddcdcr. Bunun gerekc;:csi Mandel'in bu tczleri, "bir knrar olarak ya da 9. Plenumun tezlerine ek bir beige olarak degi!. 9. Plenumun tezlerinde ortaya atzlan r;e~ itli sorulan ele a/an bir katk1 olarak ve hu tezleri desteklemek iizere," yazd1g1dir. Oysa bu tczler PCI tarafmdan kabul cdilrni$ vc boylece PCI'nin bir bclgcsi halinc gelmi$ti. Bunlarm oylanmasmm rcddcdilmesi, Pablocu ondcrligin Frans1z orgi.iti.inc kar$I milcadclcsini nc denli bilrokratik bir tarzda silrdilrdilgiiniln gostergcsidir. Bu arada Pablo raporunda Stalinizm'in ve Stalinist partilerin analizi baglammda ortaya koydugu rcvizyonu daha da ilcrlctmi$tir. Kremlin biirokrasisiyle, onun kill kirk yararcasma scc;:ip, suzilp, $Ckillcndirip, yozla$t1rarak kcndi mcmuru halinc gctirdigi partiler arasmdaki bag1 ncrcdcyse tamamen rcddedcr. $6ylc der: Sovyct biirokrasisiyle komiinist partilerin dogalannm vc r;1karlanmn ozde~ oldugu soylenemez. (... ) Komiinist partiler tam anlam1yla birer rcfonnist parti degildir ve kimi istisnai durumlarda devrimci bir yoncli ~e ginne olanag1 banndmnaktad1rlar. ( ... ) Bu partiler birer merkezei partidir.
Bunun Marksist tcrminolojideki anlam1, komlinist partilerin bir tarafta sm1f i$birligiyle diger tarafta sosyalist devrim milcadclcsi arasmda gidip geldigidir. Kongredc Frans1z dclegasyonu bir deklarasyon sunar: Bize gore dogru yoneli~in ~artl an, yolda~ Gcnnain' in [Mandel] yazd1 g1 ve bizim kongremi zin benimsedigi tezlcri pan,;a parr;a dcgil top yekUn kabul etmek, Sovyet biirokrasisinin rolii, komiinist partilerlc bag1 ve kitlelerle ili~kisi konusundaki ikircikli fonniilleri terk etmek, diinyada kitle hareketlerinin mevcut durumunu ve gelecegini ciddi bir bir;imde incelemek, bu incelemeden hareketle diinyanm "kapitalist rcjim ve Stalinist diinya" ~cklinde ikiye boliindiigu fikrini reddctmek, (.. .) Sovyet biirokrasisinin bir kast oldugu ~eklindcki Tror;kist analizi tekrar sahiplenmcktir.
Kongrc belgcleri, raportori.in [Pablo] raporundaki sonuc; k1smmdan yapilm1$ almtilann ardmdan, $U $Ckildc kapamr: Raportor [Pablo] raporunu bitirirken Fransa delcgclerine uzun bir konu~ma yapt1 ve Frans1z scksiyonunun Stalinist i~.yil ere yonclik yiiriitmesi gereken c;ah~ma konusunda bir uzl~maya vannanm gerckliligi ve olas1hgm1 vurgulad1.
Sosyalizm
Ancak belgclerde maalesef bu uzun konu$madan tck bir ciimleye bile yer verilmcz. Fakat raporun bir pasaj1 Pablo'nun yontemini aydmlattyor: Yeni stratcjiyi benimsemeyenlerin sonu ne olacaktir? Pablo onlan tarihin 96p tenckesine atar: "Hareketin ic;:inde, baskilarm ve yabanc1 giic;:lerin etkisinde kalm1r olan ya da y 1pranm1r olan ve as/a gerek/i kavray1.y1gosteremeyecek o/an kalzntilar her zaman olabilir. "
Bu, kapt dt$art dcmek oluyordu. "Stalinist ctki altmdaki orgtitler" gibi hafifletici bir ifadeyle nitelenen Stalinist orgiitlere antrizm politikasm1 zorla kabul ettirmek amac1yla, Entcmasyonal ondcrligi Frans1z seksiyonuna disiplin uygular. Bu ama9Ja Uluslararas1 Sekreterya, 15 kas1m ve 3 arahk tarihlerindc Fransa seksiyonuna iki mcktup gonderir vc L 'Unite adh, sendikalardaki sm1f miicadelcci i$9ilcri birle$tiren ve Tro9kistlerin de kattld1g1 gazetenin yaymmm gozden ge9irilmesini (ger9ckteysc tasfiycsini) talep edcr. PCI politik biirosu 3 arahk 1951 'de topland1gmda 8 iiyesi 9ogunluktan, 3 iiyesi de Pablo'nun tezlerine olumlu yakla$an azmhktandir. Boliinmeye yo! a9abilccek provokasyonlan onlemck amac1yla, "L 'Unite'nin likidasyonunu gerektinncdigini dii$iindiigumiiz [sozkonusu yoneli$i] disiplinli bir bi9imde uygulama," karan ahr. Fakat L 'Unite'nin yaymmm siirdiitiilmesi Stalinci orgiitlere kay1ts1z $arls1z giri~ politikasma ters dii$tligunden Uluslararas1 Sekrcterya 9ok sert tcpki verir ve PCI politik biirosuna 7 Arahk tarihinde bir yaz1 gonderir. Burada, Entemasyonalin bir sonraki Geni$letilmi$ Yonetim Kurulu (GYK) toplantismda PCI yonetiminin 9ogunluktan ahmp azmhga (Frank, Privas ve Mestre) devredilcbilecegi ifade cdilir; PCI 9ogunlugu buna, 28 Arahk 1951 tarihli bir yaz1da, sendikal 9ah$ma vc bag1ms1z partilerin in$as1 konusunda uluslararas1 9aph bir tart1$ma ba$latJlmas1 talebiyle yan1t verir. Buna kar$thk Uluslararas1 Sekretarya PCI'ye ocak 1952 tarihli bir mektup gondcrir ve burada iki vurgu yapar: a) "Antrizm sui generis" ifadesi ilk kez bu metinde ge9er ve bunun uygulanma tam da $6ylc a91klarur: "Kitlelerin gerc;:ek hareketine kat1labilmek, ornegin kitle sendikalarznda kalabilmek ve c;:ahrabilmek amac1yla, 'hile 've 'taviz 'sadece kabu/ edilebilir degil gereklidir de."
Pablo taraftan Rodolphe Prager Dordiincli Entemasyonalin Kongrelcri adh kitabmm dordiincii cildinde bu taktigi ~oyle niteler: "Komiinist Parti y e son derece gizli, uzun vadeli antrizm yapmak ve bu s1rada hile yapma, kendini saklama ve dii$iinceni kamujle etme. "
b) Yaz1 ozcllikle disiplin konusunu vurgular vc hizaya gelmeyi reddedenleri ihra9la tchdit cder: "Burada sdz konusu a/an sizin uluslararas1 Troc;:kist hareketle ilirkinizdir. "
IV. Enternasyonalin Bolunmesi Surecinin Baglam1
Uluslararas1 Sckrete1ya, militanlarca ser;:ilmi~ olan yonetimde degi~iklikyapma tchdidini yineler. "Fransa yonetiminin Enternasyonalin yeni 9izgisini dikkatlice onaylamaya yana!jmad1g1 an/a!jtldzg1 takdirde GYK ve US partideki durumu diizeltmek i(:in gerek!i tiim tedbirleri alacakt1r. " <;:ogunlugun demokratik bir;:imde bclirledigi politikamn "onun Enternasyonalden kopmasz riskini i(:erdif1i" gcrekr;:csiyle yaz1, ihrar;: gibi
btirokratik bir tedbiri sanki r;:ogunlugun kararlarmm bir sonucuymu~ gibi gostermeyc r;:ah~ir. Bu yaz1ya gore, "bugiJnden itibaren, derhal, apk ve bagzmszz miicadele yoluy/a bag1ms1z bir partinin kurulmast" politikas1 IV. Entcmasyonali.n irt5asma ya da gcli~mcsine zit bir politikad1r! Tror;:ki 1934 y1lmda Tror;:kistlerin, o s1rada gerr;:ektcn radikalle~en SFIO'ya (ytizy1llar ir;:in degil gec;ici stircligine) girmcsini onerdiginde, bu faaliyct ar;:1k vc bag1ms1z bir r;:ah~ma olarak dti~Untilmti~lU ve stirer;:te ortaya <;:1kan tart1~malar ne olursa olsw1, bu durum dcgi~memi~ti. Yaz1daysa, analizi hakh r;:1karmak ir;:in Frans1z Komtinist Partisinin "onderligin niyetlerinden ve planlarmdan bag1ms1z olarak hzzla radikal/e!jtigi" belirtilir. Bu ifade, FKP onderliginin Almanya'nm ve rum Bah
Avrupa'nm ABO eliylc yeniden silahlandmlmasma kar~1 takmd1g1 tavra gonderme yapmaktadir. FKP'nin bu tavrmm sonucu, burjuvazinin ve kti<;:tik burjuvazinin sozde ulusal bag11ns1zlik dti~ktinti olan kesimleriyle a<;:1k ar,;1k ittifak arayan geni~ bir kampanya ba~latmas1 olmu~tur. Kampanyanm zirvesi, NATO genelkunnay ba~kam Amcrikan generali Ridgway'in Paris'e gclmesine kar~1 28 May1s 1952'de gerr;:eklqtirilen gosteridir. Pablo'nun FKP'nin sola kay1~1 olarak yorumlad1g1 bu kampanya aslmda, Amerikanm silahlanma hamlcsinin bask1s1 altmda kalan Sovyet btirokrasisinin ihtiyar;:lanm yans1tJr yalmzca. Btirokrasi bu stireci kendi ihtiyar,;lanndan dolay1 durdurmak ister ve komtinist partileri de bu anlamda kendi ulusal burjuvazilerine bask1 yapmalan i<;:in, yani burjuvazilerin tizerindeki silahlanma baskism1 hafifletmek ir;:in kullamr. Bu anlamda FKP sadece belirli bir politikanm aktanna kay1~1 vazifesi gonnektedir, ki bu politikanm ileriki geni~lctilmi~ hali, miilum "ban~ ir,;indc bir arada ya~ama" siyaseti olacaktlr. 1952 ~ubat tarihli bir raporda Pablo, "Stalinci biirokrasi de dahil olmak iizere Stalinizm 'in" neredeysc devrimci bir bi<;:imde sola kaymas1 fikrini vurgular: Dogasma ozgii sagc1 oporti.inist egilimleri, vaziyetin evrimi sonucu dunnadan gcrilcmektc ve gc'Ycrsizle~mektedir. (... ) Stalinizm'de, sagc1 oporti.inizme kar~1 iistDnli.ik kazanacak olan merkezci egilimler ortaya i;1kmaktad1r, (... ) bizzat Sovyct btirokrasisi politikasm1 sola kaydmnak. kitlelerc i;agn yapmak, kendinc burada dcstek bulmak zonmdad1r.
Sosyalizm
Pratik sonuc;: Troc;kistlcr kitlcscl olarak komi.inist partilcre, hatta ayg1tm bir uzantJsmdan ibaret olan ve ki.ic;i.ik burjuvalarla, ilcrici dencn entclckti.iellcrle, rahiplerlc vs. dolu paravan orgi.itlcre girmelidir. Bu cntegrasyon kenar orgtitlerdcn ba~layarak ta KP 'nin kendisine vannahd1r: Ban~ Sava~i;1lan , Henri Martin Komitleri, UJRF, CGT'yc bagh sendikalar, tek tek scndikalar, sendikal birimlcr, partinin birim komitelcri, vs.
Uluslararas1 Sekretcrya, ocak 1952' deki PCI mcrkez komitesi toplanttsma, ya azmhgm c;ogunluk olacag1 bir gec;ici politik bi.iro kurulmasm1 ya da iki tarafm qit say1da temsilciyle kahlacag1 fakat Uluslararas1 Sckrcterya tcmsilcisinin iki oy sahibi olacag1 bir bi.iro kurulmasm1 onerir! <;=ogunluk bu ultimatomu reddcder. Dcrhal Pablo mcrkcz komitcyi ask1ya almaya karar verir: Bunun nc denli bi.irokratik bir uygulama oldugu, Uluslararas1 Sekreteryamn bu karan ancak 5'c kar$1 4 oyla almasmdan bellidir. Boli.inmeyi cngellemc kayg1s1yla c;ogunluk, gec;ici olarak, bir sonraki kongreyc degin, ikinci oneriyi kabul cder ve Uluslararas1 Sckrcteryamn tcmsilcisi de Ernest Mandel olur. Uluslararas1 Sckretcrya'nm kontroli.i altmdaki bu politik bi.iro cam istediginde merkez komiteyi toplantiya c;:ag1racakttr! Bunun ardmdan, 7 Haziran 1952 'de toplanan GYK, 14 Temmuz 1952' de toplanacak olan PCI kongrcsinde, azmhgm ve Uluslararas1 Sckreterya'mn savundugu politikanm benimscnmesine ve azmhgm azmhk olarak kalmas1 halinde dahi yonctimi alacagma karar vcrir. Bu tavir, Troc;kist bir orgi.iti.in ancak Entemasyonal c;cn;evesi ic;indc geli$ebilccegi fikrindcn yola c;:1kan c;ogunlugun Entemasyonaldc kalma istcginc ragmen almm1~tlr. Tarihimize Dair Kimi Gen;ekler adh bro~i.irde ~oyle yazar: PCI'deki boltinme bu ~ekilde geri;eklq ti: Parti en fazla 150 militana sahipti. Sava~ ertesinde ba~lmrn~ olan i;oztilme slireci, Frans1z c;ogunlugunun him GYK'ya ve Uluslararas1 Sekreteryaya kar~1 mticadele etmck durumunda kald1g1 fraksiyonlar sava~mda iyice ~iddetlendi . Troi;kist i;ogunluk ve Pablocu azmhk arasmdaki dengc yakla~1k dorde kar~1 birdi. Pablocu tezleri savunan yakla~1k 30 militan vard1 vc ytizden biraz fazlas1 da i;o);11111luk egilimindeydi.
Bir ay sonra, agustos 1952 tarihli YaklaJan Sava; adh makalesindc Pablo FKP onderligi~in gorcce bag1ms1z oldugu fikrini i~lcr. 1950'dc patJak veren ve Amerikan silahlanma siyasctine mi.ithi~ h1z veren Kore Sava$! sonucunda ABD'nin sava$ bi.it9esi bir yilda sekize katlanrn1$tlr. Bu sava~ Pablo 'ya gore yakl3$an di.in ya sava$111111 habercisidir ve bu sava$ bi.irokrasinin ve Stalinci partilerin emperyalizmle elde silah kar$1 kar$1ya gelip h1zla radikallc$mcsinc yol a9acakhr. Ridgway'c kar$1 ger9ckle$Cn gostcrinin i.i9 ay sonrasmda Pablo $6yle yazar: Kolayca gortildtigti gibi FKP onderligi, sav~ tan onceki durumdan farkh olarak, art1k Kremlin'in emirlcrini iletcn bir aktanna kay1~111dan ibaret dcgildir. Fonnasyonu vc btirokratik gelcneklcri dolay1s1yla s1111rlandmlm1~ olsa da bu onderlik, zaman zaman kendi siyaseti tizerine dti~tinmek ve taban1111 dikkate alarak kimi adnnlar atmak zorunda kalmaktadir.