i~indekiler ~UBAT 2006 • SAYI : 36-37
1. Bu Say1 •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 3 Yayin Kurulu
2. Baker Plan1: Emperyalizmin Strateji Elkitab1 •••••••• 5 La Verite/Gerc;:ek
IV. Enternasyonal 6. Diinya Kongresi:
3. Dunya Durumu ve IV. Enternasyonal'in Konumuna Dair Haz1rhk NotlC11r1 ••••••••••••••••••••••••• 19 Daniel GLUCKSTEIN
4. IV. Enternasyonal Alt1nc1 Dunya Kongresi Kcarcar Ozetleri ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 17 PGB Sosyalizm
5. Dunya Politik Durumu ve IV. Enternasyonal'in Girevleri iizerine Karar ••••• 31 IV. Enternasyonal 6. Dunya Kongresi
6. ITUC Uzerine Kcarcar •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 43 IV. Enternasyonal 6. Donya Kongresi
7. filistin iizerine Kcarar ··················~······················ 53 IV. Enternasyonal 6. Donya Kongresi
Filistin Sorunu:
8. Yahudi Sorunu, Filistin Sorunu •••••••••••••••••••••••••••• 57 Jacques WERCHSTEIN
9. Yahudi ve Filistin Sorunu: Demokratik ~izum Ne olmah? ••••••••••••••••••••••••••• 7 5 Jack DE JOOK
10. Uluslararas1 Filistinli Kad1nlarla Dayan1,ma KonferC11ns1 •••••••••••••••••••••• 95 Pinar EROL
Ayr1mc1hk ve E'itsizlik Ya'ayanlar: 1948 Oncesi Filistin'de ve israil'de Arap i,~i Hareketinin Tarihi ••••••••••••••••••••••••••••••• 97· Sawt el-Amel
Sosyalizm
Patronsuz, Generalsiz, Burokrats1z Sosyalizm • Say1: 36-3 7 • Subat 2007 Yurtd1 ~ 1
Fiyau : $ 5 • 4 € • £ 3 • SFr. 6
Sahibi ve Sorumlu Yaz1 i ~ l eri Miidiiri.i: Engin Bodu r Yonetim Ycri : Ras impa~a Mh. Niizhet Efendi Sk. No: 36/5 Kad1koy/istanbu l Tel/Faks: (2 16) 330 95 67 • PTT Posta \,eki Hesap No : I 05 13 19 Bask1: Selin Ofset • (2 12) 577 63 48 • Giiven Sanayi S itcsi B 345 Topkap1/istanbul pgbsosyali zm@ pgbsosya li zm. org • http ://www.pgbsosya li zm .org 2~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Bu Say1
Bu Say1
Ya yin Ku ru Iu
Sevgi/i PGB Sosyalizm okurlan, Dergimizin bu say1sm1 gccikcrck c;1kartttg1m1zm tabii ki farkmdaytz. i~te bu yi.izdcn de clinizdcki say1y1 bir c;ift say1 olarak dtizcnlcdik . Bunun boylc olmasmm nedcni tamamcn bizim d1~11111zda olan bir geli~mcydi. izlenimlerimizdcn c;ok i:incmli noktalara parmak basacag1111 bildigimiz IV. Entcmasyonal'in 6. Dtinya Kongrcsi'nin sonuc;lanm bekledik. Kongrc' de c;1kan karar tasanlannm c;cvirisi de istcr istcmcz zaman ald1. Bun Jann ycr almad1g1 bir dcrgi c;1kartmay1 dti~tinmemi~tik. Umanz gccikmcmizden dolay1 bizi anlay1~la kar~1layacaks1111z ...
ergimizi La Verite/Gerr;ek dergisinin 53. say1s111111 ba~yaz1s1 olan Baker Plam yaz1s1 ile ac;1yoruz. Yazi basmda adcta bir gcri c;ckilmc plam olarak lanse edilen raporun, ABO halkmm vc Irak halkmm muhalcfetinc kar~1 sava~1 stirdiirmc vc hatta sald1rganhg1 ba~ka iilkclcrc yayma plam oldugunu gozler ontine seriyor. Arahk ba~mda Paris 'tc gcrc;cklqcn Altmc1 Dtinya Kongrcsi 'nin metinleri dergimizde agir!Jg1 olu~turuyor. Kongre oncesinde, ta111~足 malara gene! bir c;erc;cvc vcrmck ic;in yayunlanan Diin.va Durumu ve IV Enternasyonal 'in Konwnuna Dair Hanrhk Not/an mctnindc Daniel Gluckstein, gtintimiiz dUnya kapitalizrninin tcmcl ozelliklerini s1rahyor: ABD'nin artan ckonomik hcgcmonyas1, cmpcryalist uluslar dahil diinya uluslanm parc;alamas1 , yatmmlarda durgunluk, sonuc; olarak piyasalardaki likiditc fazlas1 vc spckiilasyon, hanc vc i~letme borc;lanmasmda arh~, k1sacas1 dosdogru fclakctc dogru yiirtiycn dtinya
D
Sosyalizm
burjuvazisi. Ardmdan gelen ve bu notlar temelinde Kongre'dc karara baglanan metinse, ABO emperyalizminin uluslan par9alayarak ve i~9i sm1fm1 yok ederek yayd1g1 barbarhgm analizini, Marx,, Lenin ve Tro9ki ' nin teorik katk1larmdan hareketle derinle~tiriyor. Asya, Afrika, Avrupa tizerine kararlar ile ABO Ba~kanhk se9imlerinde Siyah bir adaym desteklenmesi karannm ise ozctini yay1mhyoruz. !TUC Ozerine Karar, gc9tigimiz 1 Kasnn ' da yeni kurulan Uluslararas1 Sendikalar Konfedcrasyonu 'nun metinlerini ve liderlerinin sozlerini inceliyor; bu temelde, ITUC'un sendikalan STK'la~ttnna ve i~9i sm1fm1 orgiitstizle~tirmc planmm bir par9as1 oldugunu ortaya koyuyor; bu siire9tc, cski Stalinist ayg1tlann ve Pabloculann oynad1g1 roltin altm1 9iziyor. Kongre'nin Filistin tizerine karanysa, IV. Entemasyonal'in altm1~ ytldtr dilc getirdigi, Arap ve Yahudilerin bir arada ya~ayacag1, birle~ik ve laik Fi listin sloganmm ge9erliligini, aynca bu temelde geli~tiri足 lcn Dialogue dcrgisi ve Uluslararast Filistinli Kadmlarla Dayam~ma Konferans1 gibi inisiyatifleri ele ahyor. Bu yaztlann ardmdan gelen Filistin dosyasmm, iilkemizde s1k s1k soyut ve tarih d1~1 bir perspektiften ele alman bu mcseleye hem teorik hem de tarihi a91dan zengin bir katk1 sunduguna inamyornz. Jacques Werchstein'm yaz1s1, Marx'm Yahudi meselesine yakla~1mm1 Daniel Bensaid'e kar~1 savunup "israil ulusu" iddias1111 9tirtitiiyor. De Jook ise yaz1smda, bu sefer Lenin'in Yahudi meselcsini ulusal sorun i9inde nas1l bir yere oturttugunu ay1khyor. Dergimizdeki son yaz1ysa, i~9i Karde~ligi Partisi adma Cezayir'dcki Uluslararas1 Filistinli Kadmlarla Dayam~ma Konferans1'na kahlan Pmar Erol'un bilgilendirmesi. Bu yazmm ekinde 9ok onemli addettigimiz Filistinli sendikal orgtit Sawtel Amel' in 1948 oncesi Filistin 'de Arap ve Yahudi i~9ilerin geli~tirdigi ortak s1mf mticadelesine dair bilgiler i9eren bir yaz1si. Simdiye kadar Ttirkiye sosyalist hareketinde karanhk kalm1~ bu alana dair Aynmc1hk ve E~itsizlik Ya~ayanlar metni ufuk ay1c1 bir perspektif getiriyor.
Baker Plani: Emperyalizmin Strateji Elkitab1
Baker Plan1: Emperyalizmin Strateji Elkitab1 1
6 Arahk 2006'da, Baker Raporu olarak da bilinen Irak <;ah~ma Grubu Raporu kamuoyuna a<;:1kland1. Soz konusu doktiman emperyalizmin diinya stratejisini, kar~Ila~hg1 engelleri ve bu engelleri a~mak i<;:in yapmay1 dti~tindtikle  rini, bir btittin olarak gormemizi saghyor.
B
aker Raporu'nun yay1mlanmas1, Cumhuriyet<;:ilerin 7 Kas1m se<;:imlerinde yenilmesinden soma h1zlandmlm1~. <;ah~ma grubunun ilk raporu aslmda iki temel noktaya dayamyor.
ilk olarak, lrak'taki askeri mi.idahalenin ba§aris1zhg1 teslim ediliyor "Hi<; kimse. Jrakia .yu a~amada almacak tedbirlerle mezhepler aras1 sava.ym. artan .yiddetin ya da kaosa gidi~in engellenebilecegini garanti edemez." Daha ileride: " Vlkenin busbutun kaosa yuvarlanmas1 halinde, lrak hukumeti c;okebilir ve bir insanlzk dramz ya.yanabilir." Birtak1m istatistikler verilmi~ . Ornegin, "ABD, koalisyon guc;leri ve Irak giivenlik giic;lerine yonelik saldznlar giderek artzyor." Aynca, "Ekim 2006 ABD kuvvetleri apsmdan Ocak 2005 'ten bu yana en kanlr ay o/du: Ekimde 102 ABD askeri 6/diiriildii." Rapor, El Kaide'nin ' La Verite/Geri;:ek dergisinin 53 . say1 smdan dilimize
<;:evrilmi~tir.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~s
Sosyalizm ~· iddetin sadece kii(·iik bir k1smmdan sorum/11" oldugunu kabul cdiyor. 1.800.000 Iraklmm iilkcden kac,:t1gm1 belirtiyor. Irak'ta 141 .000 ABO askcri pcrsoncli bulundugu haldc , durum kontrol altma ahnam1yor. Raporda, "pek ('Ok askeri birim biiyiik hir baskz altmda" dcnmi~: ABO kara ve dcniz kuvvctlcri ic,:inde, lrak'ta gorev yapma1111~ hic,:bir muharip birlik yok. Pek c,:ok birlik ikinci vcya iic;:iincii kez lrak'ta. Bu gorevler karac1lar ic,:in yakla~1k bir y1l, denizciler ic;:inse yedi ay slitiiyor. Oylc ki, "Amerikan ordusunun, diinyadaki ba.yka krizlere
"lrak 'taki
tepki vcrecek yedek kuvvetleri son derece stn1rli." Her ne kadar, "A BD, lrak '111 gelecegine para ve kan ar;ismdan biiy iik bir yarmm yapr1ysa da (rapora gore 2.900 ABD askcri ya~am1m yitirmi~ ve 21 .000 asker yaralanm1~) ve sava,w 400 mily ar dolar harcad1ysa du (bu harcama her ay bir 8 milyar daha art1yor), lrak [aki istikrar pamuk iplig ine bag/1 ve durum gitgide katiile.yiyor ( .. ) ABD 'nin so11ucu belirleme .~· m1s1 azaliy01: Siire doluy01:"
ikinci olarak, Amerikahlarm ~ogunlugu sava~a ve yol a~t1g1 sonu~lara kar~1 "Pek c,:ok Amerikali huzursuz" diyen grubun
ba~kanlanmn
korkusu
" lrak 'ta siiregiden sorunlann ABD i<·inde artan hir kutupla.yma yaratmas1. Amerika!tlarm yiizde 66 :1·1 hiikiimerin sava.y1 yonetme tarzma kar.y1 ve y iizde 60 'mdan fa::.las1 da hiikiimetin gelecege dair net bir pla111 olmad1g1 gorii.~·iinde. Kasun sq·imleri biiyiik olr;iide lrak 'taki gidi~·ata dair bir ref erandum olarak algiland1. Amerikalilarm dii~· kmk/1g ma ugra11ws1 durumunda, lrak 'a giivenlik ve y ard1m gotiirme argiimanlan etkisini tamamen yirirebi/i1: (. .. )" Raporda bahscdilen "ba.yan , Amerikan ha/k111m geni~ destegi olmaks1zm sag/anamaz. " Rapor bu noktay1 vurguluyor: "ABD d1~· politikas1 - ve lrak ~a giidiilecek herhangi bir plan - geni.y ve ka/ic1 bir konsensiise davanmad1g · siirece ba.yarmzlzga mahktm1 o/acak/11: Raporumuzun amoc1 iilkemizi bu tiir bir konsensiise ta.y1makt11: " Ancak bu konsensiis "hem Demokratlari hem Cumhuriyetr;ileri kapsama!t (. .. ) ba.ykan ve Kongre birlikte hareket etmelidir " Ulusal di.izeyde konsen si.is olu~turma geregi ozelliklc vurgulamyor.. . Bu noktada, ABO empcryalizminin onemli bir ozclligi kar~1m1za <;:1k1yo r: Emperyalizmin planlannm yiiriitiilmesindc Oemokratlann da Cumhuriyctc,:ilcrin de i.istlerine di.i~cni yapma gcregi. ABO toplumunda kutupla~ma ya~anmas1 korkusunun altmda, s1111f miicadelesi, yani Amcrika i~<;:ilcrinin vc halkmm kendilerine dayatllan politikaya dircnmcsi gerc,:cgi yat1yor. Ay111 politikanm siirdi.iriilmesi ic,:in kusursuz bir konscnsiis ~art : Hem Dcmokrat ve Cumhuriyet<;:iler a rasmda ulusal planda hem de a~ag1da go rccegimiz gibi uluslararas1
6
Baker Plani: Emperyalizmin Strateji Elkitab1
planda. Baker Raporu da bu nedenlc Irak ve ABD'deki czilcn kitlelere ve tlim dilnyaya, reddettikleri bir politikay1 dayatmak ic;:in gereken konsensilsil olu~turmaya 9ah~1yor. Konsenstis olu~turma niyeti, grubun bile~iminden bile anla~1labilir: Grubun e~ba~kanlan James Baker (Cumhuriyetc;:i Baba Bush doneminde 1989-1992 d1~i~leri bakam, Cumhuriyetc;:i Reagan doneminde 1985-1987 hazine sekreteri) ve Lee H. Hamilton (Demokrat, 34 yilhk Kongre tiycsi). Grubun diger ilyeleri Demokrat ve Cumhuriyetc;:ilerden olu~uyor. Dolay1S1yla yazarlar, bir konsensils olu~turma ~art1yla "farkli politikalar giitmenin hlila miimkiin oldugunu" soyltiyor. Ancak bu "Jarkh politikalar"m hedefi bugilnktinden farkh bir amac;: degil. "Hedejlerimize ula:jma" ba~hkh boltimde ~unu okuyoruz: "Ba:jkamn a<;1klad1g1, ABD 'nin Irak politikasmm hedejleriy le hemfikiriz." Dolay1s1yla mcsele, Bush 'un belirledigi hedeflere ula~mak ic;:in farkh bir yontem oncrmc meselesi (ancak gorecegimiz gibi Bush da Baker da bu hedeflcre ula~manm mtimkiin olmamas1 kayg1s1 ic;:inde). Bu yeni yontem nedir? Burada, raporun 79 "oneri"sine geliyoruz. Uluslararas1 basm raporun ozetini sunmakla yetindi. Ancak diinyanm gordtigti en gilc;:lil emperyalist gticiin kar~1 kar~1ya bulundugu durumu anlamak isteyen biri , onerilerin aynnhlarma da bakrnah . Yazarlar, reddettikleri sec;:enekleri s1ralamakla ba~hyorlar: - H1zh bir geri c;:ckili~. Bu, "kesinlikle mezhep sava.'jtntn .'jiddetlenmesine ve durumun daha da kotii/e:jmesine yo/ a<;acakt1r." - ~imdiki gidi~ati stirdilrmek. Bu durumdaysa, "ABD halk1mn <;ogunlugunun muhalefetiy le kar:j1/a:jma'' riski mevcut. - lrak 'a daha fazla asker gondcrmek. "Ancak askeri varhgunlZl ciddi ve kahc1 bi<;imde art1racak birlik ve ekipmana sahip degiliz." - Irak'1 tic;: bolgeyc ay1rmak. Ancak "Jrak '1. ii<; yan ozerk bO/geye aymp gev:jek bir merkezi denetime baglamamn ag1r maliyetleri olabilir:" Gerc;:ekte, "Jrak 'in niifusu, kesin bir bi<;imde birbirinden aynlm1.'j degildir, bdlgesel sm1rlar kolayca <;izilemez." Ancak rapor, "Irak 'ta siiregiden istikrars1zligm bu tiir bir duruma yo/ ar;abilecegini" belirtiyor. Peki, raporun onerdigi "yeni yakla~路1m" nc o zaman?
... ve uluslararas1 duzeyde Birincisi, "u/uslararas1 bir konsensiis" olu~turma. Bu amac;:la, ABD "yeni bir diplomatik atak" ba~latmah, deniyor. Birinci oneri: "ABD, Jrak hiikiimetiyle birlikte <;alt.'jarak, lrak ve bolge sorunlarzyla ba:jelme amar.:ft Yeni Diplomatik Atak ba~-/atmalid1r. Bu atak, 31 Aralik 2006 'Jan once ba:j/ati/111ahd11'." Bildigimiz gibi,
Sosyalizm
Bush "yeni strateji"sini I Ocak ' tan once degil soma a91klad1. Ama, otc yandan, b1rakm Irak'tan 9ckilmcye ba$lamay1, Bush yonetimi 6 il3. 18 ayhk bir donem i9in 15 ita 30 bin yeni askcl gondenneyi planliyor. Bu durumda toplam 164 bin askcre ula$1lacak ki, bu, sava~m ba~lamasm dan beri ula~Ilan en biiyiik say1 (ki a~ag1da gorecegimiz gibi raporda da bu oncriliyor). ikinci oneri, bu diplomatik atagm hcdeflerini tarif cdiyor: "(i) lrak 'zn birlik ve toprak biitii11/iigiinii destek/emek . (ii) lrak 'rn kom~·ulanndan gelen istikran bozucu miidaha!e!eri enge!!emek. (iii) Gerekirse kom$U ii!kelerle orlak devriye!er olu~·turmak sureti_vle Jrak '111 s1111rlar1nzn giivenligini saglamak. (iv) istikrars1zhk ve ('af1,m10!ann lrak 'in smrrlarznr G$masm1 engellemek. (v) Kom$U olmayan Miislilman iilkelerden, lrak hiikiimetine ekonomikyardrm, ticari ve siyasal destek, ve miimkiinse askeri gii~· sag lamak. (..) (x) lrak hiikiimetine giivenlik, siyaset ve ekonomi alanrndaki be/irli hedejlere ula$mada destek sag/amak." U9iincii oncri: "Diplomatik atag1 tamam/amak ir;in, ABD ve lrak hiikiimet/eri, Bagdat 'ta bir is/am Konferans1 ya da A rap Biriigi konferans1 diizenlemeli ve boylece bu iilke!er lrak hiikiimetine u/usal uzfa$ma saglamada desteftini sunmah ve lrak 'taki diplomatik temsilci!ik!erini yeniden ar;malr." Bu onerileri hayata ge9irmek i9in, bir "U/11s!araras1 !rak Destek Grubu" kurulmas1 oncrilmi~. "Bu yeni diplomatik atagm ba$anya ula$masrnrn $Grfr, Jrak 'm kaosa siiriiklenmesini engellemekte r;1kar1 a/an iilkelerin aktif kattlimrnr sag!amaktu: " Peki bu nas1I gen,:ckle~ti rilcbilir? "Bolgedeki her ii Ike, lrak 'taki durwnu kendi pkarlannrn gozliigiinden goriiyor," diyen raporda ~u omckler vcrilmi~: "Tiirkiye, kendi mi/Ii giivenlik kaygi/ar111da11 dolay1 bagm1s1z y a da yiiksek derecede ozerk bir Kiirdistan kurulmasma karF iran, $iilerin taleplerini destekliyor ve lrak iaki ~'C~' illi $ii milisleri destekliyOJ; ancak etkisini geni$letmek ir; in ba$ka gruplarr da destekliyor ve farkli olas1/rklara kar$l kendini giivence.ve alryo1: Suriye, her ne kadar lraklz asi gruplara <iestek sa,'?;lasa da, Irak '111 pau,:alanmas111m kendi r;oketnikli ve <;okdinli loplumunda yaratabilece/Ji etkilerden ~·ekiniyo1: Kuveyt, tekrar Jrak yaydmaci/1g1nrn kurbam olmamak istiyo1: S1111di Arabistan ve Ordi.n, !rak ve balgede $iilerin hareketlenmesi konusunda ortak kaygrlara sahip. Jrak 'rn kom$ularu1111 hi(·biri - ozellikle de M1su: S. Arabistan ve israil g ibi ana iJ/keler - !rak taki g idi$alm son ucunda iron 'm bO/gedeki etkisinin artmasr gibi bir olas1hkta11 mem nzm degil." Burada 91kanlan sonu9, bu iilkelerin 91kann111 ABD'yc destck olmaktan gcc;tigi. Buradan dordi.inci.i oneriye gcliyoruz: ''Yen/ Diplomatik
Baker Plani: Emperyalizmin Strateji Elkitab1
Atak 'm bir arac1 o/acak !jekilde derha/ bir /rak U/us/araras1 Destek Grubu o/u!ffum/ma/1d1r." Bc~inci 6neri: "Destek Grubu, !rak ve komJusu ofan - lran ve Suriye dahi/ - iilke/erden, MISlr ve Kor.fez ilfke/erinden. BM Guvenlik Konseyi 'nin beJ daimi uyesinden ve AB 'den oluJmaltd1r. /rak '/ etki/eyen po/itika, dip/omasi ve giiven/ik sorunlanmn c;ozillmesine katk1da bu/unabi/ecek Almanya, G. 'Kore ve Japonya gibi iilke/er de iiye o/abilir." K1sacas1: Kapitalizmin yarattig1 pan;:alanma ve vliri.ime si.irecine btittin dtinyay1 ortak etmek. Altmc1 6neri: "Yeni Diplomatik Atak ve Destek Grubu 'nunfaaliyetleri derha/ hayata gec;irilmeli ve en aJag1 dt!fi!f/eri bakanlan diize_vinde yilriitiilmelidir. ABD 'deki sureci baJkan, olmazsa dtJi,~leri bakam yiiriitmelidir:" Yedinci 6neri: "Destek Grubu BM Gene/ Sekreterini bu c;ahJmaya kati/maya i;ag1rmaltd1r. BM Gene! Sekreteri temsi/cisi o/arak bir Ozel Temsi/ci atamaltd11:"
Tum dunya Bush'un arkasma m1 dizilecek? Dogru anlad1ysak, tiim dtinya - digcr cmperyalist gtivler, AB, BM, Irak'In kom~ulan - hedcfi Bush'un hedcflerini gervekle~tirmck olan bu yeni diplomatik atagm parvas1 olsun isteniyor. iran vc Suriye dahil pek vok tilke. Arna bu nas1l ger9ekle~tirilebilir? "Suriye ve lran 'fa iJ yapmak zor!u bir siirei;." Ancak "bir ulus, kendi i;tkan ii;in. karJtt!anm ve diiJmanlanm ~路att!jmalan ve farklan c;ozecek Jeki/de harekete gei;irmeyi bilmelidil:" "ABD. Libya orneginde ba.yanyla yapt1g1 gibi. bu ulke/ere, kattlunlanm saglayacak teJvikler sunma!tdtr." i~te raporun bu tilkelere sunulmas1m 6nerdigi baz1 "teJvikler": i. lrak'm pan;:alanmamas1 ve kom~ulanm ve bolgeyi istikrars1zhga itmemcsi. ii. ABD'nin, Taliban'm Afganistan'daki istikran bozmasma kar~1 roltinti stirdtirmesi . iii. DTO dahil uluslararas1 6rgtitlerc katJlma 6nerisi. iv. ABD'ylc diplomatik ili~kileri geli~tirme imkam. v. Rejim degi~ikligini degil siyasi ve ekonomik reformlan vurgulayan bir ABD politikas1. v1. israil ve Suriye arasmda, gcrvek, tam ve gtivenli bir ban~ kurma olas1hg1 ve Arap-israil ban~ stirecinde ABO gtivlcrinin s1mr gorcvi ytirtitmcsi . Oiplomatik olmayan terimlcrlc soylcrsek, bunun anlam1 ~antajdJr! ABO hi.iktimetlcri iran vc Suriyc hi.iktimctlerine ~mm diyor: Bolgenin tamamm1 6zclliklc de sizin tilkclerinizi i stikrars1zl a~tJracak imkana
Sosya/izm
sahibiz. Oogru se9imi yapm, yoksa sonu9lanna katlamrs1mz. Aynca, israil ' Je ilgili mi.iza kereler ba~ l atma onerilcri, ABO hi.iki.imetinin israil 'in bolgedeki politikasm1 kontrol etmck ivin uygulad1g1 basmc1 yans1tJyor.
Tehditler ve
~antaj
Ookuzuncu oneri: " Yeni Diplomatik Atak ve Destek Grubu <;er<;evesinde, ABD dogrudan iran ve Suriy e ile gorii!jmeli ve onlar111 Irak ve diger bolgesel sorunlara yap1c1 katrlrmrnr saglamalrdrr. '' Tekrar tehdit: Her ~ey par9alama politikasmm hizasma 9ekilmelidir. Oolay1s1yla: ABD 'nin lrak politikasmm ba!jarrsrzlrga ugramasr sonucu kaos ve Irak devletinin pan;:alanmasr gibi bir sonur; ortaya pkmasr, iran '111 r;1karlar111a hizmet etmeyecekti1: iran '111 niifusunun y uzde 50 'den biraz fazlas1 Acem 'dir, ancak ulkede ciddi bir Azeri azrnlik (yuzde 24) ve Kiirt ile A rap azmlrklar bulunur. lrak ~a en kOtii sen01 y olann gerr;ekle!jmesiy le, iron 'da mezhepleraras1 gerilimi artrrabilir ve iran '111 mi Iii guvenlik hedejleri zarar gorebilir. Onuncu oncri : "Iran 'rn nukleer program/arr meselesi BM Guvenlik Konseyi 'nde tarl1!jt/may a devam etmelidir." Dolay1s1yla, ntikleer meselesi sadcce, iran ' 1 ABO empcryalizminin planlanna hizmet etmeye zorlamak i9in kullamlan bir yontem (hatta bu fikir iran'daki en son yerel se9imlerde kendine sozci.iler buldu.) On birinci oneri: "Destek Grubu biiny esindeki diplomatik r;abalar, Iran '1, lrak iaki durumu diizeltmek ir;in somuta tedbirler a/mayo ikna etmelidir." Ozellikle de, " Iran, Jrak ia !jiddete ba!jvuran gruplara ekipman, teknoloji ve egitim sunmay 1 kesmelidir. iran, lrak '111 toprak butiinliigiine ve lrak 'Jn ve hukiimetinin egemenlig ine destegini ilan etmelidir. iran ozellikle lrak iaki Sii gruplar uzerindeki tesirini kullanarak mi/Ii uzla~way1 te!jvik edebilil:" Yoksa ... Suri ye 'ye gelirsek, "I 990 '/arda etkin a/an yakla!jtma geri doniilmelidir. " "Bu baglamda, Sur~ye 'nin Arap-israil r;atr!jmasmdaki mi/Ii r;ikarlarr onemlidir ve devreye sokulabilil:" On ikinci oneri: "A BD ve D estek Grubu, Suriye 'yi !fll fur r;abalann faydah oldugzma ikna edebilir. - Suriye Irak s1111r1nr kontrol edebilir (. .) - Suriye lraklr yekililerle bilgi alt!jveri!jinde b11!1111mak i<;in ileti.}路im kanallan kurabilir - Suriye lrak'la siyasal ve ekonomik i)路birligini artrrabilil'. "
Baker Plan1: Emperyalizmin Strateji Elkitab1
Baker Raporu, bu onerileri, ozellikle Filistin meselesini kapsayan "geni$ bO!ge baglam1"na oturtuyor.
Filistin devriminin
altm1~
y1ll
Neredeyse altm1$ yildir, Filistin devrimi diinya devriminin kalelcrinden biri oldu. Filistin halkmm toprak hakkmdan ve bir ulus olu$turmak gibi demokratik bir haktan vazgei;:meyi reddetmesi, diinyanm bu bolgesinde empcryalizmin kar~1la$tig1 ba$hca giii;:liik. Irak batakhgma saplanan ama yine de uluslan pari;:alama ve yagmalama politikasmda israrc1 olan ABO idaresi , Filistin meselcsini, bolgede geri;:eklc~tirilecck bir genel "i;:oziim" i;:eri;:evesinde halletmeyi planhyor. Meselc, Filistin meselcsini (ya da Irak meselesini) i;:ozmek degil, bunu bir koz olarak kulla111p, Suriye ve diger iilke liderliklerini emperyalizmin bdlgedeki piyonlan halinc gelmeye zorlamak. \:iinkii Baker Pla111 oziinde, ABO emperyalizminin bariz 91karlarnu savunma yiikiinii ba~ka devletlere payla$hrma 9abas1dir; bu 91karlann giidiilmesinin varacag1 yer, ABO de dahil biitiin diinyanm par9alanmas1 olacaktir. "ABD, Ortadogu 'daki hedeflerini gen;ekle$lirmek istiyorsa, Arapfs-rail <;at1~mas1111 dogrudan ele al111alzd1r. ABD, yeni ve surekli bir kararlzlzkla, tum cephelerde geni$ kapsamlz bir Arap-lsrail bart$111I hedejlemelidir. .. Bu <;aha, lsrail, Liibnan, Filistinliler (israil 'in var alma hakk1111 kabul edenleri) ve ozellikle de Hizbullah 'a silah aktanmmda ba$1Ica transit noktas1 olan Suriye arasmda dogrudan g6ri1$meler i<;ermelidir." On iii;:iincii oneri: "ABD, Arap-lsrail barz~'Illl tum cephelerde ger<;ekle$1irmek i<;in <;abala111al1d1r: Liibnan, Suriye ve elbette Ba$kan Bush '1111 Haziran 2002 'de dile getirdigi lsrail ve Filistin i<;in iki devletli ("OZum."
\:q itli emperyalist giii;:lerin son yirmi y!ldir giindeme getirdigi bu "iki devletli" i;:oziimiin, aslmda, Filistin halkm1 gettolara, bantustanlara kapatlp her tiirlii hakkmdan mahrum ctme politikas1 oldugunu hahrlatahm. "Nakba"dan, yani Filistin halkmm topraklarmdan siiriilmesinden, nercdcysc altm1$ y1l sonra bile, IV. Enter~rnsyonal'in 1947'dcn beri savundugu i;:izgi, Filistin halkmm 1stirab1111 i;:ozecek vc siyasal bir i;:oziim gctirecek yegfme altematif olarak goriiniiyor: Yani meselenin tek demokratik i;:oziimli, tarihi Filistin topraklan iizerinde, Yahudi, Arap vc Hiristiyanlan aynmc1hk olmadan vc qit haklarla birlc$tirecek birlc$ik, laik vc demokratik bir Filistin'dir. israil Oevleti'nin kurulmas1 karannm ahnd1g1 194 7'nin altm1~111c1 yildoniimii olan 2007 ii;:inde bu mesclcyi s1k s1k clc alacag1z.
Sosyalizm
$imdilik, ABD cmperyalizminin Filistin devrimiyle bolgcdeki gene! durum arasmdaki bagm farkmda oldugunu belirtclim sadece. Bu ytizden de ABD israil'i desteklemcye devam ederken israil'i (ve israil'in Yahudilcrini) bolgc hi.iki.imetlcrini (ozellikle Suriyc ve iran'1) kendine yakla~tlrmak i<rin koz olarak kullanabiliyor. Baker, Hamilton ve ~i.irekas1 da bunu savunuyor. On dordtincti oncri: "Bu <;aba en k1sa zamanda ABD 'nin ya da Dort/ii 'niin (ABD, Rusya, AB ve BM) <;agns1yla, bir tarajtan israil, Liibnan ve Suriye arasmda, diger taraftan da israil ve Filistinliler (israi/'in var alma hakk1m kabul edenleri) arasmda gorii:jmeler ba$famas1m saglama!td1r. Bu toplant1larm amac1, iki ayn koldan (Suriye/Liibnan ve Filistin). 1991 Madrid Ko11ferans1 'nda oldugu gibi ban:f muzakerelerinde bulunmaktu:"
Topyekiln
Balkanla~ma
m1?
Madrid Konferans1'ndaki gibi ban~ mi.izakcrelcri mi? ft ma Madrid'de tarti~1lan "ban~,'' iki devlctli <,:6zih1 yani bugi.in Filistin 'i par9alayan, i9 sava~ ve 9at1!?maya yol a<,:an durum degil mi? Filistin milli birlik hi.iki.imeti de bugtin emperyalizmin bu yondeki baskma mamz kalm1yor mu? Oslo Konferans1 da bundan ibaret degil miydi? Yani, tum Filistin'in Balkanla!?mas1 ... On be!?inci oneri : "Suriye baglammda, ban~ miizakeresinin baz1 unsurlan :jUn!ar olmalt: (..) Lubnan, kendi topraklannda mutlak egemenlige sahip olmah; Suriye Liibnan 'daki tum siyasal cinayetlerle (ozellikle Hariri ve Gemayel suikastlan) ilgili soru:jturmalarda tam i:jbirligi yapmalt; Suriye Hizbullah 'a yapt1g1 yard1m1 gen;:ekren kesmeli (..): Suriye Hamas ve Hizbullah uzerindeki tesirini kullamp tutsak israil askerlerinin serbest b1rakrlmasm1 saglama/J; Suriye 'nin demokratik olarak se<;ilmi:j Liibnan hiikiimetinin altm1 oyma <;abalari son bu/mah; Suriye 'den gelen veya ge<;en silah ticareti durmah (. ..); Suriye, Hamas 'm israi/'in var alma hakk1m kabul etmesi i<;in <;abalamahd1r." Peki bunlar kar~1hgmda Suriye nc alacak? On altmc1 oneri: "Bu tedbirlerin kar:j1/Jgmda ve tam ve giivenli bir ban:j anla:jmas1 baglammda, israilliler Suriye ye Golan Tepelerini iade etmelidir: bu durumda ABD, israil 'e giivenlik garantisi verecektir ki, bu szmrda bir uluslararas1 kuvvet bulunmasm1. hatta iki tarafin da onaylamas1 halinde ABD kuvvetleri bulunmasm1 i<;erebilir" 18 Arahk'ta Moskova'da bulunan Suriye ba~kam Ba~ar El Esat'm, israil liderkrine herhangi bir "onko:jul" olmaks1zm gori.i~melerei ba~足 latma 9agns1 yaptigm1 hahrlatalim. Frans1z gazetesi Le Figaro'ya gore, "bu ac;rhm Olmert arafindan reddedildi"; Olme11'in rcsrni gerekyesi, Bush 'u sinirlcndirmemekti !
Baker Plani: Emperyalizmin Strateji Elkitab1
On yedinci oneri : "Fi/istin meselesinde, bart!f miizakeresi :jun/an ir;ermelidir: BM'nin 242 ve 338 say 1/i kararlanna bagld1k ("Filistin ba:jkant Mahmud Abbas ve Filistin YOnetimi 'ne giir;lii destek "), Filistinlilerin ve israillilerin Kastm 2006 'da imzalad1g1 ate:jkesi tesis edip mevcut r;at1!jmalan durdurmak ve bir Filistin mi/Ii birlik hiikiimetini desteklemek." Son olarak, "Ba!jkan Bush 'un iki devletli r;oziim onerisi r;err;evesinde kalzc1 bir ban.~a gotiirecek uzun soluklu miizakerelerde, sm1rlar, koloni yerle~路 imleri, Kudiis, geri donii.y hakk1 ve r;at1.ymalarm bitmesi gibi kilit konular ele almma!tdtr." Emperyalizmin liderlerinin Ortadogu'yla ilgili onerilerine ne kadar da gtivendigini gorebiliyoruz. Ama akla gelcn sorulardan biri ~u: iki devlet politikas1 ir;inde, Filistinlilerin geri donti~ hakk1 nastl r;oztilecek? Bu politika, Filistinlilerin (israil smirlan ir;indeki) topraklanna donmesini rcddediyor, r;tinkti bu, israil devlctinin aynmc1 karakteriyle r;eli~iyor.
Afganistan baglammda, Baker Raporu, "Taliban 'm yeniden tehdit ha/ine geldigini" ve "bunun bOlgeyi istikrars1z!tga itebilecegini" yaz1yor. Sonur; olarak da, on sekizinci oneri ~oyle: "ABD 'nin Afganistan 'a fazladan siyasal, ekonomik ve askeri destek sunmas1. hatta muharip birlikler Irak 'tan zamanla r;ekildikr;e bo.yta kalan kaynaklannt buraya aktarmas1 gereklidir." Goriildtigti gibi, Baker Plam'nm amacmm, ABD'yi bolgeden geri r;ekmekle uzaktan yakmdan atakas1 yok; maksat, Amerikan halkmm bu siyasete isyan etmesi kar~1smda, manevra degi~ikligi yapmak. On dokuzuncu onerinin giri~ k1sm1 ~oyle : "lrak guvenlik giir;lerinin kontroliiniin ABD 'den Irak 'a nakli, lrak 'm pe1formansma gore ilerlemelidir." Yirminci oneri: "Eger Irak hiikiimeti siyasal irade sergiler ve ulusal uzla.yma, giivenlik vbe y oneti!jim yolunda ciddi ba.yanlar saglarsa, ABD, Irak 'm giivenlik giir;lerine egitim, yard1m ve destek sag!amayt siirdiirmeli ve hiikiimete de siyasal, askeri ve ekonomik destek saglamaya devam etmelidir." Arna, diyor yirmi birinci oneri: "Eger lrak hiikiimeti, ulusa! uzla.yma, giivenlik ve yoneti.yim alantnda ciddi bir ilerleme gostermezse, ABD hiikiimete siyasal, askeri ve ekonomik destegini azaltmalid1r. "
Baker, Bush'tan beter! Goriildtigi.i gibi Baker-Hamilton plam emperyalizmin politikalanm uygulamanm daha da korkunr; bir yontemi. <;:unkti Bush'un ~u ana kadar yapttgmm aksine, bu plan lrak meselesini tek ba~ma ele alm1yor, aksine, bir di.inya yapmda stirekli mi.idahale politikasmm iyine yerle~tiriyor. Baker ve Hamilton kabaca ~oyle diyor: Diinya r;apmda
Sosyalizm
emperyalist gorevlerimizi gen;ekle~tireceksek elimizi Irak'taki durnm:i baglamayahm. Bu yi.izden de Irak hi.iki.imetine ~u ~antaj yap1hyor: Eger bclirli sornmluluklan i.istlcnmczseniz, ybkmenize vc paryalanmamza gbz yumacag1z; daha once Somali'dc oldugu gibi. Yirmi ikinci oneri: "Ba,~kan, ABD 'nin lrak 'ta kahc1 iis sahibi o/mayz hedejlemedigini soy/eme/idi1'. Ancak Irak hiikiimeti ge<,.'ici iis/er ta/ep ederse, ABD bu ta/ebi difl;er herhangi bir ii/kenin ta/ebini ince/edigi gibi inceleyecektil'." Evet, emperyalizm iyin mesele lrak'taki askeri mi.idahaleden vazgeymek degil, gene! emperyalist planlanm uygulamasm1 engellcyecek biyimde Irak'a saplamp kalmaktan sakmmak. Yirmi tiyi.inci.i bneri: "Ba$kan ABD 'nin Jrak petro//erini kontro/ etmek hedefinde olmad1gm1 apk/amahdu:" ilk bak1~ta bu sozler, lrak'm petrol tizerindeki egemenligine riayet etmek gibi gori.inebilir. Arna bir de altm1~ i.ic;i.incti oncriye bakahm: "ABD, Jrak petrol sektoriinde uluslararast top/um tarafindan yapt!acak yatmmlan destek/eme/idil: ABD Jrak /ider/erinin mi/Ii petrol endiistrisini ticari i$letmeler ha/inde orgiitleme <;abasma yarduncl olmahdzr." Altm1~ ikinci oncriyse ~oyle: "Miimkiin olan en kzsa zamanda, ABD hiikiimeti Jrak hiikiimetine bir petrol yasasz tasas1 taslagz haz1rlamas1 i<;in yo/ gosterme/idil: Yasa, yatmmlar i<;in mali ve hukuki bir c;erc;eve haz1rlamahd1r. (..) IMF'yle birlikte ABD, lrak'a basm<; uygulayarak enerji sektoriindeki siibvansiyonlan azaltmaya itmelidir. Iraklt!ar petrol iiriinlerini piyasa fiyatmdan almaya ba:jlamad1kr;a dramatik petrol kesintileri siiregidecektir." Demek ki, petrol siibvansiyonlan yasaklanacak! Irakhlar kcndi petrollcrini c;ok pahahdan satm alacak. Plan, en ki.ic;tik aynnhlan bile gozden kay1rmam1~. "Ulusal uzla~ma" konulu zaman c;izelgesi iki koca sayfa tutuyor. Ornegin: 2006 sonu-2007 ba~T Yerel Se<;im Yasasz 'nm onaylanmasz ve bir se<;im tarihinin tespiti; Petrol Yasasz '11111 kabulii; iilkeyi Baas Partisi 'nden anndzrma konulu yasanm [De-Baathification Law} kabulii; 2006 sonu: Jrak Merkez Bankasi faiz hadlerini yiizde 20 :re yiikseltecek ve enflasyonla miicadele i<;in lrak dinanm yiizde JO revaliie edecektir. Baker Raporn'na gore "ulusal uzla~wa"nm tcmcllcrini atmak temel bnemi haiz bir gbrev: "ABD kuvvetleri lrak /iderlerinin siyasal r;oziimleri miizakere edecek bir siire boyunca istikrarz saglayabilh: Ancak lraklzlar iilkenin gelecegine dair bir siyasal anla~"111aya varmadzk<;a, $iddeti ne durdurabilir ne de kontrol altma alabilirler"
Baker Plani: Emperyalizmin Strateji Elkitab1
Yirmi altmc1 oneri : "Anayasamn gozden ge(-·irilmesi, ulusal uzla$ma ar;zs111dan $Grtt1r ve derhal gen:;:ekle,vtirilmelidir. BM bu alanda uzmanl1ga sahiptir ve iizerine dii:jen rolii oynamalid1r. "
Rapor geri c;ekilme plant degil Bir de bu insanlar kalkm1~ lrak ' m cgemenliginden bahsediyorlar utanmadan! Anayasay1 degi~tirmcye, BM ' ye an ayasay1 yeniden yazma gorevi vermeye karar vercn onlar. Her ~cy, kesinliklc her ~ey, Baker Plam ' na gore gozden ge9irilecek. Yi1mi ycdinci oneri: "Siyasal zda$ma, Hiiseyin rejiminin kilit jigiirleri harir; Baasr;zlann ve Arap milliyetrilerinin ulusal ya$ama yeniden entegre olmasm1 gerektiriyo1'. ABD; Siinni, $ii, milliyetr;i, Kiirl, Tiirkmen ya da H1ristiyan olsun nitelikli Jrakli profesyonellerin hiikiimete donm esini tqvik etmelidir." Bush ve Baker ' m ama9Ian ugruna hcrkes uzla~1p hizaya girecek! Baz1 yorumculann iddialanmn aksine, Baker-Hamilton Plam ABO gi.i9lerini Irak'tan c;:ekme plam degil. Bizzat plan bunu yalanhyor: "Irak 'ta ABD kuvvetlerinin varlig1, bir mi/Ii uzla~·ma diy alogu ba:jlamas1 i~· in kilit 6nemdedir. ABD 'nin geri r;ekilme takvimi y a da tarihi belirlemesine kar$1y 1z. Mesele, Irak g ii<;leri giivenlik misyonzmu devrald1kr;a ABD giir;lerinin diizenli bir ~ekilde ii/keden ay nlmas1d1r. " Otuz dordi.inci.i oneri : "ABD askeri varhg111111 gelecegi meselesi, milli uzla:jma diyalogu gerr;ek/q·irken masay a getirilmelidir. .. Diy alog ba:jlamadtkr;a ~·iddet dinmez ve diy alog sadece koltuk sahibi olanlan degil belirli bir giir; sahibi olan herkesi kapsamalid11: ABD, dogrudan Biiyiik Ay etullah Sistani 'yle gdrii:jmeli ve iist diizey bir Amerikah $iiyi ona elr;i olarak gondermelidir. ABD Muktada El Sadr ile de gorii:jmeye <:;: alL:jma!td1r. " Otuz alti: "ilerleme sagla11mas1 ir;in siyasal af :jartt1r; her ne kadar siy asal olarak p ek popiiler bir fikir olmasa da." Her zaman aym yontem: Sopa ve havu9, kaba gi.i9 ve entcgrasyon : "Irak hiikiimetinin giir; kullanmast, devlet kurumlanna kar:jr ~· iddet eylemleri diizenle; ·~,z milisleri durdurmak i<:;: in uygun ve gereklidir. Ancak mi/is meselesinin r;oziimii ir;in ulusal uz/a:jma :fOrttzr. "
"Felaketten kac;mma olas1hgm1 art1rma" Baker-Hamilton Plam emperyalizmin kar~1 kar~1ya bulundugu vaziyeti r;ok iyi yans1t1yor. ABD'nin di.inyadaki askerlerini 9ckmek gibi bir plam kcsinlikle yak. Ancak kes inlikle olumlu bir askeri sonur; alacaklan gibi bir yamlsama ic;:indc de degiller. Emperyalizmin amac1 askeri zafcr degil, folaketten kar;mmak! Diinyadaki tahakki.imi.ini.i her
Sosyatizm
ne pahasma olursa olsun dayatmak. Bu tahakkiim de ancak devlet ve uluslan pan;~alamak suretiyle gen;:eklqtirilebilir: "/rak hiikiimeti ulusal uzla.Jma siirecini derhal h1zland1rlam/zd1r. .. Irak 'ta giivenligi saglamadaki sorumlulugunu artzrmahdzr. .. Bu siireci kolay/a!jftrmak i<;:inse ABD, Irak Ordusu birimlerini egiten ve destekleyen ABD muharip birliklerini ve askeri personelini ciddi bir;imde art1rma!td1r." Baker Plam, Irak Ordusuyla c;ah~an ABO askeri say1sm1 3 ila 4 binden l 0 ilii 20 bine c;1karma onerisi yap1yor. Baker ve Hamilton 'a kahrsa ideal senaryo ~u : "Bu r;abalar geli!jip de yeni /rak birlikleri goreve ba~路/ad1kr;a, ABD muharip birlikleri iilkeden r;zkmaya ba!jlayabilir. 2008 'in ilk r;eyregine gelindiginde, iilkedeki beklenmedik geli!jmeleri de gozeterek, /rak 'zn korunmasz i~路 in elzem olanlar harir; tiim muharip birlikler r;ekilmelidir. Bu andan itibaren, ABD muharip birlikleri ancak /rak kuvvetleri biinyesinde gorev yapmaltdzr. Elbette istihbarat ve destekleme faaliyetleri siirecektir." "Bolgesel giivenlik hedejlerimiz ve El Kaide ye kar.Jz miicadelemiz apsmdan /rak 'm onemi icab1, Irak 'taki ABD birliklerinde ciddi bir art1!j y apma (JOO binden 200 bine) olas1hg1111 da degerlendirdik. Ancak bu ser;enegi reddettik, zira bu sayznzn uzun siire boyunca siirdiirlebilecegini dii!jiinmiiyoruz. Aynca ABD askerlerini artzrmak giivenlik sorunlarznz ag1rla.)t1rabilir; ABD varlzgrnzn uzun siire/i bir 'i.]gal' oldugu izlenimi olu!jabilir. (..) ABD, iir; nedenden dolayr /rak 'ta r;ok biiyiik sayzda birlik tutmamalrdu-: Birincisi ve en onemlisi, diinyada ABD 'nin kar!jrsma r;zkan ba!jka tehditler de vard1r. oyle ki, /rak 'ta mevcut sayzda birlik tutmayz siirdiirdiigumiiz surece diger olasz geli!jmelerle ba!j edecek yedek kuvvetimiz bulunmayacak." Ornegin, "7 Ey/Ul 2006 tarihinde, NATO komutammzz General.James Jones, artan EL Kaide ve Taliban saldmlarma kar!jl Afganistan 'a dahafazla ABD ve NATO birligi talep etti. ABD bu talebe olum/u yamt vermeli ve ileride iran veya Kuzey Kore 'de ya!janacak benzer guvenlik krizlerine kar.Jz da haz1rhkh olmalzd1r."
S1ra iran ve Kuzey Kore'de mi? Dolay1s1yla Baker ve Hamilton ac;1k ac;1k ozellikle iran ve K. Kore'ye yonelik gelecek askeri miidahaleler ic;in Irak'tan bir miktar birligin c;ekilmesini oneriyor. Peki ama bu mtimkiin mu? Tam da Baker ve Hamilton asker say1smm 200 bine c;1kanlmas1 onerisini reddederken, Bush 30 bin askeri daha Irak'a gonderme pe~inde. "Amerikan kuvvetlerinin ilelebet ulkede kalacagr izlenimi, ayrrca, Irak hukiimetinin mezhep kavgas1111 kontrol altma alma olanagrnr da zayiflatacaktzr. (..) ABD birliklerinin varhg1nzn .)iddeti aza/tt1g1 apar;zk
Baker Plani: Emperyalizmin Strateji Elkitab1
olsa da, ABD birliklerinin 11z11n vadede ii/kede bu/11nmasmzn giiven/ik risklerini azaltacag1 hi<; de kes in degildir Bugiin ABD 'nin i.iniindeki alternatiflerin hir;hiri riskten muaf degildir. frak 'taki ml!harip birlik sayumz1 a::.altmak ~' iiphesiz riskier doguracak. fakat bu bir/ikleri oraya baglamak do apayn giiven!ik risk/eri yaratacak. "
lrak batakhgmda ABO Her ~ey a91k degil mi? Olkeyi pa1salad1ktan sonra batakltga di.i~en ABO, saplamp kalmak istcmiyor. Elleri scrbest kalsm da uluslararas1 9aptaki ba~ka ihtiya9larm111 pe~indcn ko~abilsin istiyor. Oneri kirk iki: "Egitim ve destek misyonuml!::.u 2008 'in ilk ~~eyregin de bitirmey i bniimiize koy maliy 1z. " Oncri kirk i.i9: "Irak ordusuy/a ~·a /i.ymak ir;in en vas1/h subay ve asker/er gorev/endirilmeli ve Jrak ordusunda, birlik diizeyine dek ABD tak1111/an fer a/malid1r." Baker Raporu'nun "ABO ordusunu gi.i<;:lendirmck" konusuna koca bir ba~hk ay1m1as111111 nedeni , ABO ordusunun dummunun ciddiyct arz etmcsi. Irak iaki sava~w bir sonuc11, tarihteki en pm/esvone/ ve yetkin ordu olan kuvvet/erimizin iistiine r;dken st;·<>s ve belirsizlik halidil: (..) Dolar1s 1y la, lrak 'taki sava~·m ordumuzda yaratt1g1 gerilimi nasil azaltabi/ecegimizi de dii!jiindiik. Kuvvetlerimi::., ozel/ik/e de kara kuvvetleri, Irak iaki miitekerrer gorevler sommda neredeyse kmlacak raddede gerilmi!f durumda . Arlan kay1plar (neredeyse 3 bin a/ii ve 21 bin .varali), asker a Imada zorluklar. ekipmanda y1pranma. Ayn ca sav1111ma biit~·esi de, yenileme giderlerinin artmasz ancak ek kaynaklann k1si/mas1 yiiziinden patlama noktasmdad11: Askeri g ii<;:lerimi::.in kapasites ini artmnak ABD ir;in temel once/ik/erden olmalidu: Oneri k1rk ycdi: "Pentagon liderlig i, k1ta ABD ~'ine d()nen hir/ikler irin egitim ve ogrenim programlan111 one r1kannali, bbylelikle ABD kuvvetlerini kiirese/ geli~'me/ere kar,v1 ha::.1r hale getirmelidii:" Oneri elli sckiz: "FBI, lrak laki tesislerini ve de ara!jtirma ve dedcktiflik egirimlerini artmnali, terorizm y a11111da Sll('jaa!iyetlerini de takip etme/idir." Baker-Hamilton Plam ckonomik yard1m konusuna bile cl at1yor: Oneri altm1~ dordc gore, "ABD ekonomik yard1111/an aza/mak bir yana, yillik 5 mi/yar diizey ine gelecek !fckilde artm/111a/1d11:" A ltm1~ be~: "lrak laki y eniden in!ja faalivetinin (jnemli bir k1sm1 uluslararas1 ortaklar11111zca iistleni/meli ve bu ortak!ann11z para saglarnakla yetinmem e lidi1~ Proje tasarum ve y iiriitmes ine akt{f o/arak katz/malan saglanma/ 1d11:"
Sosyalizm
Oneri yetmi~ be~: "Uzun vadeae. ABD hiikumeti - savunma, d1.$i.$/eri, Ulus/araras1 Kalkmma Ajans1 [AID} - gibi temel kurumlanmn, bugun Jrak ve Afganistan sava~1anmn, ge9mi.$feyse Balkanlardaki sava.$farm ortaya r;1kardzg1 karnW.$lk istikrar operasyonlarzna tepki verme konusunda ilerleme saglamalidtr. Kurum s1mrlarzn1 a~'an ortak egitim ~路df1.$ma/an geli.$firi/me/idil'." Yetmi~ dokuz: "CIA, Jrak 'a iiave personel giindererek. etkin bir istihbarat ajans1 kurmah ve bir terorizm/e mucade/e bilgi merkezi oh1.$furmahd1r." Gortildtigti tizere, Baker Plam ne bir ban:;; plam ne de bir geri i;:ekilme plam. Plan, bize, ABO cmperyalizminin ba~lattig1 sava:;;1 daha geni:;; bir rcsme yerle:;;tirmemiz gerektigini, emperyalizmin btitiin cephelerde sava:;;ma istegini gosteriyor. Bunun ii;:in de Him emperyalist giii;:lerin ve bolgedeki her bir devletin ABO emperyalizminin 91karlanna tabi kilmmas1 :;;art .
... ABO emperyalizmi bir "super emperyalizm" degildir IV. ,Entemasyonal'in Altmc1 Kongresinde ~unu ai;:1k9a belirttik: Super emperyalizm yoktur. ABO emperyalizmi, dtinyanm en btiytik gticli olsa dahi, her ulkenin kapitalist sm1fma nas1l davranmas1 gerektigini soylese bile, kendi krizini ve i;:eli:;;kilerini ya:;;amakta. Bu i;:eli:;;kilerin kaynag1, i;:iirtiyen kapitalizme kar:;;1 lrak 'taki, Filistin'deki, Latin Amerika'daki, Avrupa'daki ve de bizzat ABO'deki halklann direni:;;idir. Baker Hamilton Plam'nm "Bush 'un be/irledigi aym hedejlere ula.~mak i<;in ba.$ka bir ydntem geli.$ firmeliyiz" sozleri, s1rf lafm geli:;;i degil. Gei;:en temmuzda Condoleezza Rice'm "Yeni bir Ortadogu 'nun dogum sanctfarzna tamk oluyoruz" dedigini hattrlayahm. Soz konusu yeni Ortadogu, iilkelerin par9aland1g1, halklann lime lime oldugu bir Ortadogudur. Baker-Hamilton Plam yeni bir Ortadogu yaratmak ii;:in farkh bir yontemdir. Peki ama bu plana neden ihtiyai;: oldu? (:tinkti, emperyalizmin kar:;;1sma, Amerikan halk1 ve Amerikan kapitaljst s1111fmm ii;:sel i;:eli:;;kileri c,:1k1yor. Altmc1 Otinya Kongremizin tarh:;;malarmm onemi de burada ortaya c,:1k1yor. Ozellikle de, ABO'de bir i:;;c;i siyaseti geli:;;tirme, bag1ms1z siyah adaylar 91karma ve s1mf111 siyasal baguns1zhg1111 in~a etme meseleleri ... Baker ve Hamilton raporunun gosterdigi gibi emperyalizmin bir bile:;;eni olan Oemokrat Parti 'den uzak durmak da 9ok btiyiik onem ta:;;1yor.
Dunya Durumu ve IV. Enternasyonal'in Konumuna Dair Haz1rl1k Notlari
Dunya Durumu ve IV. Enternasyonal'in Konumuna Dair Haz1rl1k Notlar1 1
Daniel GLUCKSTEIN
1. Kongre nas1l bir donemde toplamyor? IV. Entcrnasyonal'in Altmc1 Kongrcsi , ABD ve israil'in Ltibnan vc Filistin halklanna saldms1 c1icsindc, Bush yonctiminin saldms1 sonucu Irak'ta oldtiriilcn sivil say1s1 650 binc yakla~t1g1 bir doncmdc, Washington yc\netimi dtinyanm her yerindc uluslan, insan uygarl1gmm kazammlanm ve demokrasinin tcmcllcrini sarsarken ay!ltyor: Fakat aym zamanda ti.im k1talarda i~9ilcrin ve halklann emperyalizme kar~1 dircni~i soz konusu.
2. Bir iflastan digerine... Kongrcyc gondcrilcn mctinlcrin pck 9ogu toplumsal mtilkiyetin (dogrudan vcya dolayli yoldan) Ekim Dcvrimi sonucu kuruldugu tilkclerdc, bu toplumsal mtilkiyctin par9alanmas1yla, uluslann 96ztilmcsi vc "ctnik" denen sava~lann patlak venncsi arasmdaki ili~kiyc dikkat 9ckiyor. Bu geli~mcler, kapitalizmin 9tirLimc krizinin par9as1 olarak anla~Iimah.
1
La VeritC/Gcn,:ek dcrgi sinin 52. say1smdan dilimizc
<;:cvrilmi ~ tir.
Sosyalizm
Oordi.incli Kongre 'mizden (1999) once <;:1kan bir metinde " iicretli i$gi1ci1niin y1k1m1, kapitalizm i<;in kdr oranzm muhafaza etmenin ha:jlica yolu haline gelmi$fir" dcmi~tik. Be~inci Kongremiz (2002) ise, ABO' de borsadaki internet ~irketleri etrafmda ('~veni ekonomi") olu~an finansal balonun patlad1g1 bir doncmde toplanm1~t1. Bir y1l kadar sliren bu gerileme donemini, uluslararas1 analistlcrce ABO ve <;in' deki bi.iyi.imcyle gi.i<;:lcnen bir buyiime donemi olarak nitelencn bir a~ama izledi. 6. Kongremiz a<;:1ltrkcnse, bi.itlin analistlcr 2007 ytl1 i<;:in " resesyon" vcya " gen,:ck bir bunahm" bekliyor.
3. ABD ekonomisinin konumu: Her gec;cn gun ABO ekonomisinin dlinya ekonomisi ic,:indeki konumu gli<;:lcniyor ve diinya ckonomisi ABO ekonomisine gittik<;:e bag1mlt hale geliyor. Oolay1s1yla ABO'de 2002 'de a<;:Ilan olumlu konjonktlirun kapanmas1, dunya ekonomisini yogun olarak ctkileyecek. Bunun ilk i~areti , gayrimcnkul spekulasyon balonunun - hedge fimd' Iarm - patlamas1 oldu. 4. Goriilmedik bir bon;Ianma ... 200 I ertesinde ortaya c,:1kan asalak mekanizmalann biri, ~irkctlerin, hanelcrin vc dcvletlerin bon;lanmast oldu. Arna<;:, yukanda sozi.i gec,:cn "ycni ekonomi"nin c,:oki.i~line bir yamt geli~tirmekti. Borsada ba~layan 2000-01 krizi h1zla ckonomik bir resesyona dondi.i. Buna kar~t Amerikan Mcrkez Bankalan Sistemi Fed, faiz hadlerini a~ag1 (2000 'de yi.ide 6,5 'ten 2003 'te yuzde I' e) <;:ekti; boylece borc,:lanmak kolayla~tJ ve tedavuldeki para miktan 2003 'ten 2004'e yiizde 20 artt1: Bir likidite fazlas1 olu~tu. 5. "(:ok fazla para!" (BusinessWeek'in ha.ylzgz) ABO gc<;:mi~te de, finansal sisteme likidite ~mngalam1~t1 , ancak bu scfer boyut <;:ok daha bi.iyiik. Ounya piyasasmm darald1g1 gunumi.iz ko~ullannda, soz konusu likidite yatmm alam bulam1yor ve speklilasyona yoneliyor. MacKinsey Global Jnstitute'un Ocak 2006 tarihli bir raporuna gore son 25 y1lda, di.inyada toplam GSYiH uc;e katlamrken, ki.iresel sermaye kutlesi (hissc senetleri, tahvil ve bonolar, banka mevduah vs .. .) on kat arttI! Soz konusu sermayeler toplam1, di.inya GSYiH'smm 3,3 kat1. MGI'nin raporuna gore, bu durumun ba~hca ncdeni kamusal vc ozel bor<;:lanma. Ancak buglinki.i hedge fimd'lar (spekulatif fonlar) , "yeni ckonomi" donemi denen 2000 ytlmdakinin tic; kah . <;ok riskli yatmmlara giri~en bu fonlardan, Amarant adlt hedge fimd'm Eylul 2006 ' da <;:oki.i~i.i , 1998 y1l111da Asya Krizi esnasmda LTCM'nin c,:oki.i~i.ini.i hatirlahyor.
Donya Durumu ve IV. Enternasyonal'in Konumuna Dair Haz1rllk Notlan
6. ABD'li emekc;iler: Gortilmedik bir borc;lanma ... Spekiilasyon ne kadar bi.iylik olursa olsun, kapitalist sistemdc kann kaynag1 art! dcgcrdir. Bumm i9in de scnnayece iirctilen metalann tiikctimi gcrekir. 2000200 l bunalnnmdan sonra, ba~ta ABD'li hanelcr olmak i.izcre tiikctimde bi.iyiik bir art1~ gori.iyoruz. Ancak bu tiiketim art1~ma , emek9ilerin satm alma gi.ici.inde art1~ qlik ctmiyor; as1l olarak cmeki;:ilerin bor9lanmas1nm arttigm1 gori.iyoruz.
7. ... yoksulla~ma ve y1k1m getiriyor: 2002-2006 donemine <lair ABO istatistiklerine gore iicretlerde bir gerileme soz konusu (yi.izde 5) . Resmi rakamlara gore 36 milyon ABD'li (ni.ifusun yiizde 12 'si) yoksulluk smmnm altmda ya~1yor vc 46,6 milyon ABD'li hi9bir sosyal gi.ivenlik $Cmsiyesine sahip degil. Oysa ttiketim harcamalan, GSYiH'nin yiizdc 71 'ini olu$turuyor (GSYiH; tiiketim, yatmm ve tasarruf kalemlerinden olu$ur -yn). ABD'li hanclerin ortalama bor9lanmas1, gelirlerinin yiizde 129'u! Bor9lanmak ii;:in haneler as1l olarak evlerini ipotck ediyor. Dolay1s1yla gaynmenkul balonunun patlamas1 milyonlarca haneyi yoksulluga itebilir. i~letmelerinde bore; patlamas1: Bugiin ABD ' de, (finansal kurulu$lar haricindcki) i$letmelerin borcu 6 trilyon dolar, yani on y1l 6ncekinin iki kah. Ancak bori;: alman fonlann 9ok ki.i9iik bir kism1 i.iretim kapasitesini arhrmak ii;:in kullamhyor; bilakis, bori;:lanmalar, kapasiteleri ki.i9i.iltmck ("i.iretim si.ire9lerinin rasyonalizasyonu" denen olgu), fabrikalan ABO i9inde vcya dt$mda ba~ka yerlere nakletmck, veya Avrupa ' daki $irkctlcri satm almak i9in kullamhyor. AB iilkelcrinde de, sanayinin ckonom ideki agirhg1 on ytlda yiizde 28 ' den 21 ' c indi.
8. ABD
9. Silah endi.istrisi her zamankinden de bi.iytik! Son on yilda, ABD ' dc devlctin bor9lanmas1 5,6 trilyon dolardan 9 trilyon dolara foladt (Bu borcun bi.iii.in di.inyaca finansc cdildiginc a$ag1da dcginccegiz). Ancak bu bor9lanma sosyal altyap1 yatmmlarma yonelmiyor: Bunu, Kati ma Kasirgas1 sonras1 ya$anan felakctte de gordi.ik. Oysa askcri harcamalar h1zla arllyor; ABD ' nin askeri harcamalan dtinyadaki toplam askcri harcamalann yiizde 48 ' ine ula$m•~ durumda . Bush idaresiylc birliktc, ytlhk askeri harcamalar 302 milyar dolardan 507 milyar dolara (GSYiH ' nin ytizdc 4 ' iinden fazla) ula$h.
10. "Burjuvazi gozleri kapah felakete dogru ilerliyor."
Ge<;i~
Progra1111'nda Tr0<;ki $6yle yazar: "Bwjuvazi bu duruma bir <;tkt.y yolu b11/am1yor. Daha ~·imdiden, son kartt olan fa~· izmi oynamak zorunda
Sosyalizm
ka!dz/!;1 zilkelerde, burjuvazi, gbzleri kapalz ekonomik ve askerifelakete dogru ilerliym:" Buglinse burjuvazi, sadece fa$izm kart1m oynad1g1 i.ilkelcrde degil, ABD ba$ta olmak lizere demokratik denen ulkelerde de fclakete ylirliyor. Ancak bu baglamda emperyalizmi homoJen bir olgu gibi di.i$i.inmek bliyiik hata olur: Bir "siiper emperyalizm" soz konusu degil. Kendi sm1f c;1karlanm homojcn vc diger burjuvazilerden bagnns1z $ekilde savunmaya c;ah$an yegane burjuvazi olan ABD burjuvazisi, c;ok bliyiik c;eli$kiler ic,:inde. Bu <;:eli$kilcrin kokeni, di.inya halklanmn ve i$<;:i sm1flannm direni~i ve ABD i$c;i sm1fmm mÂľcadelelerinde yattyor. Altmc1 Kongrcmizin hazirhk si.irecinde, ABD sec;imlerinin Bush ic;in muhtemelen olumsuz bir son~ verecek olmas1 <la onemli bir geli$me (Metin sec;imler oncesinde yaztlm1$ -\:n). Irak ve Afganistan'daki durnm, go<;:mcn i$<;:ilcrin (Latinolar) kitlesel protestolan ve Katrina Kas1rgas1 sonrasmda ya$ananlar, Bush hliki.imetine kar$1 yogun bir tcpki geli~mcsine yo! w;:t1. ABD empcryalizminin zirvesindc 9ok bi.iylik c;eli$kiler soz konusu : Sava$ ve katliamlan daha da artmnak, iran ve K. Kore 'ye de sald1rmak 1111 gerckli? Emperyal izmin bir kanad1 bu sec;enegc mey lcdiyor. Ancak bir diger kanal: da, ABD cmpcryalizminin israil'i Ltibnan'dan c;ckilmeye zorlamasmda gorlildtigti gibi, gec;ici bir dengeye c,:ekilmekten yana. Buda, ger9ektc her zaman Irak Sava~1'm desteklemi$ olan Dcmokrat Parti tizerinden yap1labilir. i$te ABD'de Labor Party 'yi (i~9i Partisi) in$a 9abalan <la bu yi.izden bi.iylik onem kazamyor.
11. Siyasal ve toplumsal demokrasi tehlikede: Sermayenin 96ztilmesi sonucu giderek par9alanan bir dtinya piyasasmda, meta dola~1m1 giderek daha gti<,: ko~ullarda ger9eklc$iyor: I. Sermayeyi ger9eklqtim1ek i<;:in giderek daha fazla yapay yontemlerc ba5vurnluyor (silah endi.istrisi, ,speki.ilasyon, mafya, uyu$turucu .. .) 2. Her $eye ragmen art1 deger liretme zornnlulugu, ancak, giderek daha $iddetli bir bi9imde cmek gi.ici.inlin degersizle$tirilmesi yoluyla gcrc;cklqtiriliyor. Son on yilm ycni olgusu ise, emek gi.ici.ini.in degersizle$tirilmesi/ par<,:alanmas1 stirccinin , btittin orgtitllili.ik bi9imlerin sistcmatik olarak y1knrn yoluyla gerc;cklqtirilmcsi. Bir yandan, klirescl yoneti$im dencn si.ire9 i$lctiliyor: Omcgin AFL-CJO sendikasmdan kopan Change to Win adh scndikalar ki.imesi, ''y()neti~im sendikact/1[;1" 11111 sozci.isti . Diger yandan, i$c,:i sm1fm111 kazarnmlanm vc kurumlanm geli~tirdigi dcvlctlcr ve uluslann <;:crc;cvesi
Donya Durumu ve IV. Enternasyonal 'in Konumuna Dair Haz1rl1k Notlan
paryalamyor. Dolay1s1yla giiniimiizdc cmperyalizmin hayatta kalmas1nm yegane yolu siyasal ve toplumsal demokrasiyi par9alamaktir.
12. <;in ve ABD: Sermaycnin meta i.iretimi siirecinde emek9iden art1 deger s1zd1rarak ayakta kald1gm1 biliyoruz. Bu baglamda <;in'den son y1llarda bol bol bahsediliyor vc ABD ekonomisnin gerilemesi halinde <;in'in (ve Japonya'nm) diinya ekonomisini canland1racag1 soyleniyor. Oysa, <;in'in ihracatmm ii9te biri, Japonya'nm ihracatmm dortte biri ABD'ye yonelik. Bu iilkeler aynca ABD devlet tahvillerin c en fazla yatmm yapan iilkeler konumunda. Dolay1s1yla <;in'deki olgu bir bak1ma ABD'nin ic; mesclesi olarak gortilebilir. <;in ve ABD'yi birbirindcn ayn olarak ele alamay1z asla. Kongreye hazirhk amac;h birinci tart1~ma biiltenindeki <;in metninin gosterdigi gibi, <;in ' deki sozde biiyi.ime, i.ilkeyi her gun par9lanmanm smmna getiriyor.
13. <;fir v~路路ABD: Serm~ye ak1mlarmm dairesel hareketi... Amerikan ekonomisinin mi.ithi~ a91klan <;in ve Japonya gibi Asya merkcz bankalannca finansc ediliyor. MB'lcrin ABD'den 2 trilyonluk alacag1nm (devlet tahvillcri vs) 900 milyan <;in'in. $oylc bir stircc; i~liyor: Ba~lang1c;ta, ABD vcya Avrupa ' daki i~lctmeler dogrudan yatmmla \:in'e ta~m1yor. \:in'de bu i~letmclcrde tirctilen tirtinler ihra9 cdiliyor vc ihracat91 sanayicilcr kazand1klan dolarlan <;in 'deki ticari bankalara yatmyor. Bu bankalar da dolarlan \:in MB 'ye sattyor; \:in MB isc paray1 ABD tahvillerine yatmyor. <;:c~itli ckonomistlerin soylcdigi gibi, dolann degerinin ani bir bi9imde di.i~mesi durumunda, ABD ekonomisinde, ozellikle enflasyon ac;1smdan ciddi bir sorun ya~anabilir. 14 .... faiz hadlerinin dii~mesini saghyor: Faiz hadlcrini di.i~tik tutan ABD, bir likidite fazlas1 yarat1yor. Oysa kurumsal yatmmc1lar her zaman i9in paralanm ytiksek faizli kag1tlara yatmnak ister. Dolay1s1yla, <;:in ve Japonya gibi tilkclerin MB'lerinin ABD devlet bor9lanma tahvillerini satm almas1 c;ok kritik bir onemde. Bu si.irec; sayesinde, ABD, diger tilkelerin MB'lerinin kaynaklanm toparhyor: Bir bak1ma, ABD, lrak'taki mi.idahalesini diger i.ilkelerden ald1g1 kaynaklarla finanse cdiyor.
15. <;in sermayesi mi ABD sermayesi mi? 2006 y1lmm ilk yansmm rakamlanna gore, <;:in'in ihracatmm toplam degcrinin yi.izde 58,S'i yabanc1 sermaycli ~irketlerce gcr9ekle~tirildi. Olkedeki ycrli-yabanc1 路 ortakhklanm da katarsak oran iyice btiytiyor. Soz konusu ihracat, <;in proletaryasmm a~m somi.irtilmesiylc gerc;ekle~tirilen , cmck bilqcni yogun ve ucuz i.irtinlcr.
Sosyalizm
16. Bir sonraki a~ama , C,:in'i pan;alamak m1? <;:in para birimi yuan ' m dolar kar~1smda rcvaltie cdilmesi talcp!eri bu bagla mda anl a ~1labilir. Sadccc ABD ' de i.irctim yapan ~irkctlcr. <;:in'de i.irctilcn i.irtinlcrlc rckabet cdcbilmck i9in, yuan ' m degcrlenmesini isterken, (in'de i.irctim yapan ABO ~irkctlcri rekabet gii9lcrini korumak i<;:in yuan ' m degerinin dii ~i.ik kalmasm1 istiyor. Yu an ' m dcgcrlenmesi, <;: in sanayii i.iretimini yava~l attp ekono mik vc sosyal istikran sarsabilir. A~m bir degcrlenrnc l 990'larda paras1 ani degcr kazanan Japonya ' da gortildi.igii gibi, <;:in ' i rescsyona sokabilir. Yuan ' m revali.iasyonu , <;:in ' deki sanayicileri, rckabct gii<;: lerini korumak i9in, i~<;:ilerin i.icrctlerini iyice bastirmaya zorlayacaktlr. 17. 1949 Devriminin kazammlanm savunmak: Yuan ' m rcvali.iasyonu yoni.indcki basin<;:, ABO cmperyalizrninin stircci daha ilcri bir a~amaya ta~ 1ma zorunlulugunu yans1t1yor: 1949 devrimkrindcn geriyc kalanlan ortadan kaldmnak. Bu mcrkczi si stcmi (vc de <;:KP'yi) par9a lamak i9in de bizzat <;::in ' i parplamak gcrckiyor. Buna kar~1, ba~ta <;:in i~<;:i s1111f1 , aynca da <;:KP ' nin vc devlct ayg1t111m baz1 unsurlan direni~ sergiliyor. Ornegin Scnzen ozcl ekonomi bolgcsinin idarecilcri ay hk asgari iicretin 700' den 800 yuan ' a (69 ' dan 80 curo ' ya) artmlmasma karar vcrdi. Oyle ki , kimi sanayicilcr Vietnam gibi daha da di.i~iik i.icrctli i.ilkclere yoncliyor. Bu bagl amda <;:KP i9indc ciddi bir kriz ya~arnyor : Parti yonctiminde konsensi.is mevcut degil : Bu baglamda IV. l 949'un kazammlannm korunmas1 i<;:in en genis unsarlarla birle~ik cephc kunnay1 savunuyor. 18. "Tarihin yasalan biirokratik ayg1tlardan gii~liidiir" (Tro<;ki - Geps Prugram1) Bu bagla111da, <;:in 'deki pan;'alanma si.ireci, BOP, MERCOSUL, Avrupa Birli gi si.ire9leriylc ve bunlara kar$1 halklann giri~tigi dire ni~l crle ciddi paraleller i9eri yor. Bu a91dan , 5 vc 6. kongreler arasmdaki siire9, cmperyalizmin zincirlerinden bo~ a nma s 1 kadar ha iklann vc i~<;:i sm1flannm dircni~lcri y le de belirlcndi {Venezuela, Bolivya, Ekvator, Mcksika, ABO <)rneklcri ; Avrupa ' da hay zr'm zaferi, Fransa' da CPE - ilk i~ akti - yasasma kar~ 1 mi.icadcle, Almanya 'daki sag lik g rcvlcri ... ). Bu da Tro9ki'nin Ger,', i.'$ Progran11 'nda dcdigi gibi, kitleleri , <;iiriiycn kapitali zrnin nesncl ko~ull a n sonucu , eski i~<;:i orgiitlcrinin ihanctini a~ma y a itiyor.
19. Korporatist yoneti~ime kar~1 sm1fm bag1ms1zhg1 ve demokrasi: i ~<;:i s1111f1 ancak orgi.itleri y lc sm1ftir. Oysa " kiiresel yoneli!iim" dcncn saldm I Ka s11n'da Viyana ' da kurnlan sozdc "_-veni uluslararas z sendikal
Dunya Durumu ve IV. Enternasyonal'in Konumuna Dair Haz1rlrk Notlan
konfederasyon" (ITUC) ile zirvesine vard1: Yeni "konfederasyon" kendisine gorev olarak, "kiireselle~mi~ ekonominin, emegin 91karlan dogrultusunda demokratik yoneti~imi"ni bir;iyor. Oysa yoneti~im, 1930'h y1llarda Avrupa' da ortaya r;1kan korporatist orgtitlenmelere yakl::1.~1yor. Ancak ICfTU vc WCL orgutlerinin zirvesindeki ayg1tlann arasmdaki uyuma ragmen pek r;ok ulkenin konfederasyonunun, sm1fm direni~ sonucu, surece kat1lmamas1 son derece onemli . IV. Enternasyonal'in gorevi, s1mfa orgi.itlerinin bag1ms1zhg1 ic;in mlicadelcdc yol gostermek olacaktir. 20. Ayg1tlarm ve Pabloculugun rolii: IV. Entemasyonal, orgutlerin zirvcsindeki ayg1tlann politikasma ragmen kitlelere 91k1~ yolu aray1~mda yard1mc1 olmaya c;abahyor. Aym ~ekildc, 1952'den 199l'e dck Stalinizmin aktam1a kay1~1 i~levi goren Pablocu Birle~ik Sekretarya de , 1991 sonrasmda dogrudan emperyalist siyasetin arac1s1 haline gelmi~tir.
2002'den bu yana geiyen surer;te, kitlelerin, Stalinist olanlar dahil ktic;uk burjuva partileri burjuvaziden kopmaya zorlad1g1 omekleri gordi.ik . Venezuela ve Bolivya'da oldugu gibi, bizim gorevimiz, kendi bag1ms1zhg1m1zdan vazgec;meden, bu surcr;te birle~ik cephe mucadelesini yi.ikseltmek. Ancak smtfm orgi.itlcrinin bag1ms1zltg1 ir;in mi.icadele, sermayenin ulusiisti.i kurumlanndan kopu~ (AB, FTAA, MERCOSUL vs ... ) ve uluslann ve bag1ms1zhklarmm korunmas1 olmadan bile~ik cephe olmaz.
21. Her zamankinden de fazla, insanhgm krizi proletaryanm devrimci onderliginin krizine indirgeniyor: Barbarhk yakla~1yor; ama barbarhgm r;okii~u de hie; bu kadar yakm olmam1~h. <;=i.inkii y1k1mlann vc bizzat insan uygarhgma yonelik tehditlerin biiyi.ikliigii kitleleri c;oziim aramaya itiyor. Bu ar,:1dan, Kongremizin temel ekseni ~udur: 1917 devrimi olmemi~tir.
IV. Enternasyonal 6. Dunya Kongresi Karar Ozetleri
IV. Enternasyonal 6. DUnya Kongresi Karar Ozetleri
PGB Sosyalizm
JV. Entemasyonal 6. Dunya Kongresini tamamladt. "Ekim devrimi ki.illerinden yeniden dogacaktir" ~ianyla toplanan kongre, dtinya durumunu ve IV. Entemasyonal' in bu durum kar~1smda atacag1 ad1mlan belirledi.
ongrenin boylesi bir ~iarla yola ytkrnasmm, butlin dilnya i~yi sm1f1 iyin bir gorev yagns1 oldugu aytk. Ekim devrimiyle SSCB 'de vc butlin dunyada uluslann eldc ettigi bir dizi kazammm SSCB 'nin y1k1lmas1yla ba~layan surcyte vc bugi.in yok daha hizh bir biyimde kaybcdilmesiyle kar~1 kar~1yay1z. Latin Amcrika'da MERCOSUR, Avrupa' da AB ~ Asya' da FTAA ve tum dunyada Dun ya Bankasi ve IMF politikalanyla i~yi sm1fi vc dunya halklan bir y1kim politikas1yla kar~1 kar~1ya ve bu politikamn en bi.iyiik hcdefi, uluslan yok daha kiiylik paryalara ay1rarak i~yi sm1fmm tarihsel kazammlanm bolge bolgc, a~iret a~iret yok etmek. Bu yok edi~ , neredeyse butlin dunyada e~ zamanh bir biyimdc i~yi sm1f111m sosyal glivenlik ve cmeklilik hakkm1 elinden alarak, en onemlisi de ba~ta saghk olmak i.izcre btirun kamu hizmetlcrini ozelle~tirerek, i~yi sm1fmm ya~ama hakkm1 gasp ederek geryekle~iyor. Biltun bunlan daha rahat uygulamaya geyirebilmek iyin bir yandan da i~yi s1111f111111 tek i.ist orgutlcri olan sendikalanna saldmyor. Halklan birbirine kird1rarak ortak mi.icadelenin onilne setler yekiyor. Bunun
K
Sosyalizm
en a<;1k ve flitursuzca hayata ges;irilen orncklerini de Afrika vc Asya tilkelerinde goriiyoruz . IV. Entcrnasyonal, i~tc tam da bu sebeplerle bu ortak kay1plara kar~1 ortak mticadeleyi orcbilmek i<;in alt111c1 di.inya kongrcsini Ekim dcvriminin kazammlanm yenidcn canland1rmak lizcrine kurdu. Kongrede olu~turnlan bOlgc komisyonlan tart1~malanm yaparak bir dizi 6ncriyi kongrcyc sundular. Bu degerlendinne vc 6neriler dogrultusunda Alt111c1 Dtinya Kongresi'nin ald1g1 kararlan dergimizin clinizdeki say1s111da yaymhyoruz. Bu kararlardan diinyada politik durum, Filistin'de toprak sorunu ve bir yoneti~im arac1 olan yeni uluslararas1 scndikalar konfedcrasyonu ITUC'a kar~1 mticadclc tizerinc karar metinlcrinin tamam1111 yaymhyoruz. Alman diger kararlan isc bir ozet halinde sunuyoruz.
Asya K1tas1 i.izerine karar (ozet) Amerikan emperyalizmi Belucistan'1 Pakistan'dan aymnay1 planhyor. Amcrikan empcryalizmi <;:in'i izolc etmek i<,:in Pakistan'1 kullanmak istiyor. <;:in otoritclerinin politikalanm savunmuyoruz: Onlarm politikas1 i~sizlik vc i~lerini cllerinden alarak i~<;ilerin birligini pars;alamaya dayamyor. <;:in otoritelcri, Pakistan i~<,:i hareketini his; desteklemcdi. ister demokrasiyle ister askeri kurallarla Pakistan'1 yoneten ayncahkhlan destekledi. <;:in' de izole edilmi~ birs;ok i~9i milcadelesi var. <;:in i~s;ileriyle dayam~ma ag1 kurulmahdir. ILO'nun 87 ve 98 No'lu sozle~足 meleri <;:in'de uygulanmahdir. Bugiln emperyalizm Asya, Pakistan ve Banglade~ 'te tedbirli davTamyorsa bunun sebcbi <;:in 'in varhg1dir. <;:in'dc de htiktimet yeni bir i~ yasas1 hazirlad1. Bu i~ yasas1 i~<,:i haklanm koruyor gibi yans1tild1 ve <;in' deki Amerikan sermayesi <;:in htikilmctinin yasay1 geri <,:ekmcsi ivin bask1 yap1yor. IV. Enternasyonal Dilnya Kongresi, <;:in halkmm ve i~<,:ilerinin kolektif s;1karlan ile uyumlu s;oztimler ilretebilmck is;in bir tart1~ma as;may1 oneriyor. Bu tart1~maya ek olarak i~s;i sm1fmm bugiln kar~1 kar~1ya kald1g1 durumun ilretim aras;lan ilzerindcki ozel mtilkiyet rejiminden kaynaklamp kaynaklanmad1g1 tart1~mas1 da ba~lad1. Buna kar~1hk Marx ve Engels'in 160 y1! once "Komtinist Manifesto'da formtile cttikleri, ozel mtilkiyetin lagv1 is;in milcadele halen gilncel midir?" sorusu da cevaplanmahd1r. His; kimse mtilkiyet rejimi sorununun tart1~malar111 merkezinde oldugunu reddedemez. Billi.in dtinya i~<;ileri gibi <;:in i~<;ileri de ges;mi~ nesillerin mticadeleleri sonucunda cldc edilmi~ kazammlar ve kolektif haklanndan vazge9mcdi. Onlar ya~am ~artlarmm, s;ah~ma ve saghk ~artlannm iyile~tirilmcsini istiyor. Onlar bu konuda atJlacak her adnnla ilgileniyorlar. i~te bu, orgiltlemek istedigimiz tart1~man111 gtindemidir. Bask1 vc somilriiye kar~1 uluslararas1 milcadele yilriltebilmek is;in
IV. Enternasyonal 6. Dunya Kongresi Karar bzetleri
<;:in'de uluslararas1 bir toplantI orgiitlemeyi oneriyoruz. Bu gcli~meler ILC' ye <;:in'de gen;ekle~tirilmck iizerc bir konferans onerisi yapacag1z. Biitiin i$<;i orgiitlcrinin davet cdilmcsi gereken bu konferansta giindem, yeni i$ yasas1 ve ITUC olmahd1r. Konferansta aynca 1978 reformlan bugiinkii <;:in hiikiimetinin politikalan , mafyanm <;:in'i par9alama 9ah$malan ve <;:in yonetici katmanmm bir sm1f olup olmad1g1 da tart1~ilmahd1r. Hindistan i$<;i orgiitlerinde de bir tak1m geli$mcler ya~amyor. Hindistan'da baz1 sendikalar (AITUC, CITU) ITUC'a girmeyi rcddctti . Bu sendikalarla ILC'nin ili$ki kurabilmesi i<;:in Hindistan'da yapilacak ITUC giindemli bir ILC konferans1 orgiitlemek gerekir. Giiney Kore'de de ITUC konusuyla ilgili aktivistleri bilgilendiren toplantilar yap1lmasm1 kongre oncmle bclirtmi~tir. kar~1smda
Afrika K1tas1 uzerine karar (ozet) ~u
soruyu sormahy1z: Afrika halk1 ve i~<;ileri nin ya~ama hakk1 yok mu? Afrika oliim tchlikesiyle kar~1 kar~1ya. WHO, IMF vc DB raporuna gore Afrika'da ya~ayan 350 milyon ki~i giindc I dolarla gc<;:iniyor. Afrika'da a9hk kadar AiDS, sJtma ve tliberkiiloz da oliimlcre sebep oluyor. 39.4 milyon insan HIV viri.isii ta$1yor. Bunun 25,4 milyonu Afrika ' da ve tedavi olam1yorlar <;iinkii tedavisi 9ok pahah. 350 milyon s1tmahnm 2 milyonu oliiyor vc bunlann 9ogu Afrikah. Her 30 dakikada bir, s1tma bir Afrikah 9ocugun oliimiine neden oluyor. <;:ocuk i~<;iliginin en yaygm oldugu bulge Afrika. 5-14 ya~ aras1 9ocuklarm %41 'i, yani 80 milyonu 9ah$1yor. ILO' ya gore 2005'te bu rakam 100 milyona ula$acak. Son 15 y1l i<;indc Afrika' da sava$ta olen say1s1, diinyanm diger biitiin bolgelerinde olenlerin say1smdan fazla. Diinyada toplam 320 bin 9ocuk asker var, bunun 270 bini Afrika' da ve 9ogu kii<;iik k1z 9ocugu. Afrika'da ortalama ya$am siiresi 49 y1lken, $imdi bu rakam 45 ' e dii~tii.
Afrika halki ozelle~ti rme saldms1yla kar$1 kar$1ya. l 990'dan 1995'e kadar kaffiu miilkiyeti Afrika'da 6069'dan 4058'e di.i~ti.i ve ~u an sadece 69 kamu miilkiyeti kald1. Sadece Cczayir ' dc 600 bin ki~i i~ini kaybetti. Afrika devletleri dogal kaynaklanm kullanma hakkma sahiptir. Biz Afrikah i~<;iler, politik aktivistler vc sendikac1lar bu fiziki likidasyonu reddcdiyoruz. Bizier Afrika halklan ve i~9ilerinin ya~ama hakk1 oldugunu soyliiyoruz.
ABD'de siyah aday uzerine karar (ozet) ABD'de i~<;i Partisi'nin bir bile~eni olacak Siyah i~<;i Partisi'nin in$as1 i<;in bi.itiin alanlarda baguns1z siyah adaylar <;:1karma gorevi ilc kar~1
Sosya/izm kar~1yay1z .
Bu gorev, uzun zamandir bir aciliyet te~kil cdiyordu ama art1k bugiin, Amerika'dan ylikselen isyan scsleri bu gorevi daha da yak1c1 hale getirdi. Amerika vc Afrika i;:apmdaki milyonlarca siyah i~i;:i, ya~amlanna devam edebilmek ve emperyalizme kar~1 bag1ms1z politik miicadelelerini verebilmek ii;:in bir ad1m gormeyi bekliyorlar. Bunun ii;:in k1sa vadede yap1lmas1 gereken siyah aktivistler ve onlann brgiitleriyle ortak bir kampanya duzcnlemektir. Kongre, ABD i~9i sm1fmm buylik bir boliimiinii olu~turan siyahlann kuracag1 bir Siyah i~i;:i Partisi olmaks1zm kitlesel bir i~i;:i partisinin kurulmasmm olanaklannm k1s1th oldugu vurgusunu bir kez daha vurgulam1~hr.
Avrupa Komisyonu karan (ozet) Avrupa Komisyonu saghk ve sosyal guvenlik sistemine saldmlara kar~1 bir konferans duzenleme karan ald1. Saghk alanmdaki sorunlar milyonlarca i~9inin sorunudur. AB 'ne iiye ve iiyelige aday blitiin iilkelerde saghk politikalan neredeyse paralel bir bii;:imdc y1k1m politikalan halini alm1~hr. Bu anlamda saghk politikalan, sosyal giivenlik ve emeklilik maa~lan politikalanna kar~1 AB kurumlanyla gbrii~ecek bir delegasyon olu~turulmas1 i9in ILC' ye bir kampanya bnerisi sunacag1z. Bu kapsamda Almanya'da, milletvekillcrini saghk reformuna "Hay1f'' oyu vermcye 9ag1Tmahy1z ve bu kampanya i9in 9ah~maya ba~lamahy1z. Bizier Birle~ik Sosyalist Avrupa ii;:in miicadele ediyoruz. Bu birlik, Avrupa'nm dogusu ve bahsmm mlicadelesini birle~tirecektir. Avrupa'nm bag1ms1z halklannm bag1ms1z birligi bizim gci;:i~ slogamm1zdir. Bu ge9i~ sloganmm 1~1gmda AB'nin her tiir kar~1 reformuna kar~1 dogudan batiya biitiin Avrupa'da bir miicadele brgiitlemek temel gorcvimizdir.
30
Di.inya Politik Durumu ve IV. Enternasyonal'in Gorevleri Ozerine Karar
DUnya Politik Durumu ve IV. Enternasyonal'in Girevleri Uzerine Karar
IV. Enternasyonal 6. Dunya Kongresi
1. Di.inya durumu i9inden 91k1lmaz bir kaos tablosu arz ediyor: imha sava~lan , "etnik" sava~lar, bol11'e ve paryalama sava~lan , uluslann y1k1mma yonelik yaygm politika, geni~ i~9i , koyli.i vc gen9lik kitlclcri i9in varolu~ ko~ullan足 nm her ycrde 9oki.i~i.i.
B
u durum, 9ok a91k se9ik bir bi9imde, dunyanm en gii9lii yonetimininden, yani i~gal planlan tum halklan, uluslan - rakip burjuvaziler dahil - ve ti.im insanhg1 kapsayan ve hepsini tahakki.im altma almak isteyen ABD yonetiminden kaynaklanmaktad1r.
2. Ancak, bu kaotik manzara i9inde dahi scrmayenin temel yasalan hala ge9erli .
Sosyalizm
a) 150 yll once Marx, "Uretkenlik ne kadar geli$irse, tuketim ko.~ul larrmn dayand1g1 dar temeller ile o denli r;at1~·maya girer" diye yazar. 1 Marx, kapitalizmin "mevcut sm1rlar"1 konusunda "kapitalist iiretimin gerr,:ek engeli sermayenin kendisidir" der. Aynca, "Mevcut niifi1sa oranla r,:okfazla ihtiy ar; maddesi uretildigi soylenemez. (. . .) Niifusun r;alt$ahilir durwnda a/an k1sm111111 istihdam edilmesi i<;·in gerekenden r;ok fazla iiretim arac1 iiretildigi de soylenemez. (. . .) Ote yandan, belirli zamanlarda, i$r;ilerin belli bir kar ora111 iizerinden somiiriilmesine hizmet eden arar,·lar olarak ku/10111/amayacak kadar fazla emek arac1 ve ihtiyar; maddesi iiretili1: 0 kadar fazla meta iiretilir ki, ir;erdikleri degeri ve art1 degeri, kapitalist iiretime ozgii boliJ~'iim ve tiiketim ko$ullarr alt111da gerr;ekle~·tirebilmek ve yeniden sermayeye r,·evirehilmek miimkiin olmaz" 2 diye belirtir. Marx, lirctici gii<;lcrin, burjuva mi.ilkiyct ili~kilcri ic;:in "a$tr1 gih;lii hale gelmesi" ile birlikte "geli$iminin belirli bir G$amas111da toplumun maddi iiretici giir;leri, o zamana kadar ir;inde hareket ettikleri mevcut iiretim ili$kilerine - ya da bunlar111 hukuki ifadesinden ba$ka bir $ey o/mayan- miilkzvet ili$kileriye r;eli$ki ir;ine girecekti1: Oretici giir;lerin geli$iminin bir;imleri olan bu ili$kiler, onlar111 engelleri haline gelecektir " 3 tahmininde bulunur. b) 20. yi.izy1lm ba~lanna kadar, Marx'm "periyodik" olarak kendini gostcrdigini soyledigi bu "sermayenin szmrlan"; kapitalizmin yi.ikselme donemi si.iresince, kapitalizmin di.inya pazanm geni~ lctmesi ve toplum ya~ammm her alam lizerindeki dcnctimini artirmas1, boylclikle de kar oranmdaki dii~me egilimini telafi etme bcccrisi vas1tas1yla - elbet bin;:ok zorluk ve biiyi.ik krizle - geriletilebiliyordu. Oysa di.inya pazannm kurulu~unun tamamlanmas1yla birlikte cmperyalist a~amasma varan kapitalizm, Lenin tarafmdan, "llif!l r;1plaklzg1 ile gericiligin" egemcnligi a~amas1 , "r;iiriime" ve "bozulma" safhas1 diye nitelenir. . c) 1938'de Troc;:ki, IV. Entemasyonal'in kurulu~ program1 olan Ger,:i~, Programz ' nda "Proleter devrim ir,·in gerekli nesnel onko$Ullar sadece 'olgunla$makla 'kalmay1p, neredeyse r;iiriimeye y iiz tutmu$1ur " yazar. insanhgm Oretici gii<;leri, art1k sadccc Lcnin'in '
Kapital, JII. Cilt, 15. Boltim. Age. ) Ekonomi Pulitige Katkt'ya Onsi:iz. 32~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Dunya Politik Durumu ve IV. Enternasyonal'in Gorevleri Ozcrine Karar
tannnlad1g1 gibi durgunluk cgilimindc degildir. "on/arm biiyiiTroyki , buradan ~u sonuca vanr: "insonl1/J.1n /arihsel b1111a/11111 , devrimci underli[',in h1111a/1111111da11 ibaref hale
1nl!si dunnu~路 tll!: " gelmi.~路 ti1:"
IV Enternasyonal'in 4. Diinya Kongrcsi ' nde (1999) ve ardmdan 5. Dlinya Kongrcsi ' ndc (2002), kapitali zmin , c;iiriimc krizinin mevcut anmda, sadece i.irctici gi.iylcrin kitlesel y1k11111111 gen,:cklc~tinnck suretiylc varhgm1 surdlircbildigini bclirttik.
3. Glinlimiizdc halii Lenin tarafmdan ortaya atilan cmpcryalizm analizinin c;cn;evcsi iyerisindcyiz. Bu tarihscl doncrndc. a~ag1d a sozii geycn durumla yiiz yiizcyiz. Ac;1klayacak olursak: a) Toplumun bir kutbunda giin be glin daha biiyiik scrmayc y1g1nlan birikiyor. b) Kurulan , Joyan vc giderek a~m doygun hale gclen dlin ya pazan - mevcut Hiketim vc dolay1s1yla iirctim k o~ ullarmd a -路 var ohm iirctici giic;lerin iiretcbilcccgi cmtia y1g1111m tiikctcmcz. Bunun sonucu olarak soz konu su sermayc y1gmlannm liretirn alanmda kcndisini gcrc;ckle~tinncsi gittikyc giiyle$ir (zira i.iretim , piyasanm meta ak1~1 saycsindc art1 dcgcri gcn;:cklqtirmcsi tcmc!inc dayarm). c) Meta iirctimi ic;indc dcgcrlcndirilcmcycn bu scrmayc y1 g111lan her tiir spckiilasyon kanali111 doldurur, digcr bir deyi~lc, meta iirctimiylc art1 dcgcrin s1zdmlmas1 siirccini pas gcc;erck kar etmcyc yonclir. Bu durumu i.ic; sonu<; izlcr: d) Marx'm Kapital'de tammlad1g1, ti.im cndiistri kollan arasmda kar oran111111 diizcnlcnmcsi (ya da ortalama kar oramnm olu$ mas1) yasas1 bugiin ortalama kar ora111 tamm mda sadccc ttim cndiistri kol!anm dcgil, scrmayenin mali kan111 da birlqtirir. Kapitalist s1111f ac;1smdan, tirctirne yapiian yatmmdan getiri bekl entisi. spckiilasyona yapdan yatmmda ki gctiri bcklcntisinc dcnk olmalidir. e) Orctimdcki kar oranlanm, spckiilasyondaki k;ir oranlannm (ki gene! bir kural olarak, spekiilatif kar oranlan, spekiilatif balonlarm patlad1g1 doncrnlcri vc c;okii$ doncmlcrini b!r kcnara lmakusak, spekiilasyona yi)nclcn scrmaye olc;tisiinde ytikscl irlcr) scviycsinc yi.ikscltmck ic;in, scm1aycnin tck c.;arcsi, art1 dcgcrin gcrc;ckle$mcsi ii;:in emek maliyetini az.altmaya yogunla~maktir. Bu , sadecc - kapitalizmin yiikselrne doncmi boyunca ol<lugu gibi - cmck verirnliligini art1rmak surctiylc dcgi!, emck giiciini.i kabul cdilcn dcgcrinin , yani Marx'111 formiiliiylc "sosyal. tarihi ve kiil-
Sosyalizm
tiirel parametreler" ile ili~kili bi9imde tarihsel si.irc9te kazamlan di.izeyinin, diger bir deyi~le snuf mi.icadelcsinin tarihsel si.irc9te kazand1g1 di.izcyin altma di.t~i.iriilmesi arac1hg1yla da ger9eklqtirilir. Hi9 olmad1g1 kadar 91plak bir gcricilige doni.i~en emperyalist kapitalizm, art1k varhgm1 sadece emek gi.iciini.in degerinin gi.ivencesi olan her orgi.itlii bi9imin ve kurnmun y1k1lmas1 sayesinde surdtircbilecektir: Toplu sozlc~mcler, resmi i~ kanunlan, sosyal gi.ivenlik sistemlcri, bag1ms1z scndikalar, aynca, burjuva demokrasisinin kurnmlan olmalanna ragmcn, Tro9ki'nin formliliiylc, prolctcr demokrasinin "kaleleri"ni i.izcrine in~a cdeccgi "ratlaklar" bannd1ran \C~itli devlet kurumlan ve ulusal kurumlar. t) i~9i sm1f1 ve ezilen sosyal katmanlar yoksulla~tmld1k9a , meta sogurma kapasitclcri de azahyor. Kapitalizmin, piyasalardaki sermaye g69i.i egilimine verdigi tcpki bu cgilimi daha da gii9lcndiriyor. Kapitalizm, ba~ta brn,:lanma olmak i.izerc bi.iytik 9aph asalaklik mekanizmalanm geli~tirdik9e spckulasyon iyice art1yor. 4. Tum bu unsurlar bizi bir sonuca gottiri.iyor: insanhgm dipsiz bir kuyuya di.i~mesini engclleyebilme kapasitesinc sahip tek sc9enek olan prolctcr dcvrimin k1pk1zil gi.incclligi. Bugtin, mtilkiyet ili~kilcri sorunu, hi9 olmad1g1 kadar merkczi bir konumda. IV. Entemasyonal kendi duru~unu Komiinist Parti Manifestosu'na dayandmr: "Komiinistlerin teorisi tek bir ciimlede ozetlenebilir: Ozel miilkiyetin lagvz." IV. Entemasyonal ' in tcmcl gorevi, kapitalizmi "iyilqtirmek," ona "insa111 bir rehre vermek" ya da bazt "sosyal ko~ullar" dayatmak dcgildir. Bu gorev, kitlelere, sm1f mi.icadclcsinden ve somut taleplerinden ba~layarak donemin ~u ka91111lmaz sonucuna dogrn ilerlemelcrinde tereddutsuzcc yard1mc1 olmaktir: Oretim ara9lannm ozcl miilkiyeti sistemine son vermek, kolektif mtilkiyetin ko~ullanm yaratmak, iiretim ara9lanm kamula~hrmak. \:i.inki.i iirctici gi.i9lcrin geli~i足 mindc yeni bir donemin av1lmasm1 olanakh kilan yegane yo! budur, bu sayedc insanhgm ti.im acilan - sava~lar, k1thklar, yoksulla~ma, a~m somtiri.i - ile sava~1lacak ve bunlar a~ilacaktir. Bu gorevi yi.iri.itmek demck, IV. Entemasyonal 'in kendini, i~9i s1111f1 adma konu~tugunu iddia eden ama ki.iresellqmcye "so!>yal ar1dan" qlik etme zemininde duran (ki bu ger9ckte onlan bi.iyi.ik mali sennayenin yonctici kurumlarmca diktc edilen politikalann sorumlulugunu i.istlcnmeyc goti.iri.ir) diger ti.im ak1mlardan sistematik olarak ayn~tir足 mas1 demektir.
Di.inya Politik Durumu ve IV. Enternasyonal'in Gorevleri Ozerine Karar
5. Bu baglamda, 9iiriiyen kapitalizmin baskm ve9hesi, uluslann y1km11 politikasmda yogunla$1r. a) lrak 路 111 par9alanmas1 (emperyalist i~galin ba~lang1c111dan bu yana 650 bin oli.i), Ortadogu, Darfur vb. gibi omeklcrin hcpsi de, iflas etmi$ kapitalizmin insanhg1 si.iriikledigi gelecegc dair gori.intUlerdir. b) Ancak ay111 zamanda y1k1m111 emperyalist uluslan da ctkilernesi soz konusudur, 9i.inkli Amerikan cmpcryalizminin bak1~ a91s1yla diger ernpcryalist uluslar yenilmcsi gcrcken rakiplerdir ve, en ()ncmlisi, i~<;:i sm1fi bir sm1f olarak ulus devlct 9at1s1 altmda kuruldugundan, sm1f1 onu yok etmek i9in ulus devletin de yok cdilmesi gercklidir. c) Sermaycnin ge9mi~tc kamula$lmlm1$ oldugu, ancak bugiin kapitalizmin sozde ''yeniden kurulu~u"nun, cmpcryalizme dogrudan bagh mafyalarca bu i.ilkelerin yagmalanmas1 :;;eklinde tczahi.ir ettigi iilkelerde y1k1m soz konusu (cski SSCB vc Dogu Avrnpa'da iktidarda olan bi.irokratik kastm kcsinliklc bir sosyal katman, ycni bir burjuvazi olamayacag1; tam tcrsi empcryalizmin hizmctindeki komprador bir mafyaya doni.i~ecek $Ckilde <;:i.iriidi.igi.i apa91k). Avrnpa Birligi ' nin Karadag't si:izdc bag1ms1z bir devlet olarak ilant, bugi.in ti.im Avrnpa 'ya vc di.inyaya, <;:iiri.iycn kapitalizmin kabul cttigi " u/usa/ bag11ns1zhk" bi9imini gostcriyor. d) Uluslann y1k11m politikasmdan hi9bir ulus kurtulamaz, Amerikan ulusu bile. Bu, Amerikan proletaryas1m vuran endi.istrisizle~me dalgalannda ve Katrina Kaslfgas111111 Louisianah siyah ni.ifus iizcrindeki korkun9 sonu9lannda goriilcbilir; bunlann sonucu, Amcrikan prolctaryasmm, Kasun 2006 se9imlcrindc Bush' un politikas1111, yani i9 biiti.inliigii sarsilan Amerikan burjuvazisi dahil her toplumsal sm1fi vuran, ulusu yok ctmc pol itikasm1 reddetmcsi olmu$tUr. Kapitalizrn di.inya uluslanna hi9bir gelecck sunamaz; bu, Amcrikan ulusu is;in de ges;crlidir. e) Nercdeyse ay111 anda, Times'da sozdc hag1ms1 z dcvlctlere boli.inmii~ Avrupa haritasmm vc American Armed Forces dergisinde mevcut uluslann par9aland1g1 Biiyi.ik 01iadogu haritas1mn yay11nlanmas1, kapitalizmin uluslann par9alanmasmm alacag1 bi9imlere <lair beklentilcrini yans1t1yor. 6. Ulus dcvletin in~as1, insanhgm geli~iminde, ozcllikle de en geli~mi~ i.ilkclcrdc kapitalizmin gcli~iminde, ilcrici bir a~amay1 tcmsil edcr. Ezilen iilkclerdeysc ulusun in~as1, ulusun geli~iminin kalbindcki prolctaryanm in~as1 i9in, yani ulusal kurtulu~ miicadclesi i~in, gcrckli
Sosyalizm
bir a$amaya i$aret eder. IV Enternasyonal'in programmda dilc getirilcn proleter cntemasyonalizmi , kapitalist somi.iriiniin zincirlcrindcn kurtulu$ temelinde diin;-anm rum ozgiir tilkeleri arasmda gen;:ckle$en ozgiir bir birligi gcrcktirir. <;:uruycn kapitalizmin ( " kiireselle~m e" denen kisve altmda) giri$tigi uluslann imhas1 slirecinin , cnternasyonali zm ilc hi9bir ilgisi yoktur. Bu, tam da cntcmasyonalizmin z1tt1dir. Uluslarm imhas1 enternasyona lizmin bizzat temellcrin i yok ediyor, 9i.inki.i insanhgm uygar gcli$iminin ti.im olas1 temcllcrini y1k1yor. Dolay1s1yla, IV. Entemasyonal' in entemasyonalist program mm merkezindc, bug tin, cmpcryalist barbarhgm uluslan ve onlann cgcmcnligini y1km asma kar$I uluslan savunma mlicadelesi yer almahd1r. Bu mi.ic.adclcnin bi9imleri vc sloganlan , bir Lilkenin cmpcryalist mi. cmperyalizm altmda ezilen bir lilke mi, yoksa sennayenin ge9mi~tc kamula$tm!d1g1 bir ii Ike mi olduguna gore dcgi$eccktir. Altmc1 Dunya Kongrcsi 'nin 9C$itli haz1rhk metinlcrinde belirtildigi gibi , ulu slann pan,: alanmasma kar$1 mi.icadelc, (liretim ara9lannm ozcl mi.ilkiyeti sisteminin gc9mi$te kamula$ttr1ld1g1 iilkelerde) toplumsal mi.ilkiyetin pan;alanmasma kar$I miicadclcyle vc de kapitalist iilkelcrdc prolctaryanm kurumlannm vc sosyal kazammlarmm pan;:alanmasma kar$I miicadeleylc , 9ok yakmdan ili$kilidir. imha tc hdidi altmdaki ulusun farkh bi9imlcrde savunulmas1 , sadece ezilen katmanlarla ittifak halindeki proletarya ta rafmdan gcr9eklqtirilcbilecck bir hcdef vc $iard1r. IV Entemasyonal bu nedenlc bunu gorcvlcri aras111a alma hdir. 7. Bu 9er9evede, Amerikan emperyalizminin uluslan pa r\'.alama plamm uygularken kulland1g1 bolgcsel vc ulusli stli dcnen kurumlara azami dikkat etmek gerekiyor. Avrupa Birligi, Biiyi.ik Ortadogu, Afrika Birligi, NEPAD , APEC , MERCOSUL vs. , ti.imii de dogrudan Kuzcy Amerika sermayesine bagh kurumlard1r. Yeganc ama9lan i ~9 i sm1fim ve uluslann bag1ms1zhgm1 yok ctmcktir. Bu ulu si.i sti.i kurumlara kar$l miicadele, bu kurumlar ile baiSlan koparma, giiniimiiziin tcmel meselesidir, proletaryanm bag1ms1zhg1 i9in bir mihcnk ta$Jdlf. 8. Eski SSCB'nin 96kii$ti s1rasmda biirokrasi, kar$I devrimci roli.ini.i eksiksiz yerine getirmi~tir. Oretici gi.i9lerin toplu y1k1mma damgas1111 vurmu~tur: Fabrikalann vc cski SSCB'nin ekonomik altyap1smm imhas1, toplumsal mi.ilkiyetin 9e$itli bi9imlerinin (sosyal kaza111mlar, dogumcvleri, gencl hastanelcr, sosyal sistcm vb .) y1km11, SSCB 'nin geli$mcsiyle beraber dtinyanm en bi.iyiik prol etaryalanndan biri olarak kurulan ana tirctici gi.iciin, yani orgi.itli.i vc ka li fiyc prolclaryanm fiziksel y1k1m1 (ya$am beklentisinin k1salmas1, toplam ni.ifusun azalmas1. . . ). Bu, Ekim l 9 l 7'nin kazammlannm hcpsinin yok cdildigi anlamma gel-
Dunya Politik Durumu ve IV. Enternasyonal'in Gi:irevleri Ozerine Karar
mez. Tam tcrsi! Prolctaryamn srn1f miicadelesi , bugiin yok edilmcyen tUm toplumsal miilkiyct pan;alanm, i~s;i sm1fmm kcndisi ba~ta olmak uzerc, dayanak noktas1 olarak almadan yuriitiilemez. 9. Stalinist burokrasi kcndi kar~1 devrimci roliinu sonuna kadar gotlirdU. Ru rol, (:in ondcrligi dahil bUrokrasinin tUm diger kesimleri i9in de geryerli. (:in onderligi ba~lang1c;ta , burjuvazi ile baglanm koparn1a yolunda, istcdigindcn daha otcyc itildi . Ekim l 949 'da bir yandan (:inli y1grnlarm seferberligi, diger yandan Mao Zedong'a kar~1 kurulan Stalin-ABO pakit , o tarihtc IV. Entcrnasyonal'in "merkezci" olarak ta111miad1g1 C::in Komlinist Partisi ayg1tm1 "soI"a, sermayenin kamula~足 tmlmas1 noktRsma itti. Buna ragmen , buglin, bir burokratik i~<;:i devleti olan C,:in Halk Cumhuriyeti'nde (:in Komi.inist Partisi 'nin onderlik ayg1t1 - SSCB Komiinist Parti aygltmmki\erden k1smen farkh, ancak temelde benzcr olan ili~kilcr ic;indc - emperyalizmin aktanna kay1~1 haline geldi. "Dunya dummu ve IV Entemasyonal 'in gorevlcrinc <lair haz1rhk notlan"nda [yukanda] hdirtildigi gibi, C,:in'in sozde ekonomik geli~足 mesi, i~gliclini.i yagmalamay1 amac;layan yabanc1 sermayenin lilkeye niifuz ctmcsindcn vc toplumsal mi.ilkiyctin pars;alanmasmdan, gidcrck (:in ulusunun pars;alanmasmdan ibarettir. Sliphcsiz, (:in KP ayg1tmm tam kalbindc bir dizi dalgalanma vc i;:eli~ki bulunuyor. Baz1 kesimlerin parc;alama politikasm1 nihayete crdinnek konusunda tercddi.it gostcrdigi muhakkak (ki k1smi ve sm1rh bi<.:imde bl! kesimler k1sa si.ire ic.;in desteklenebilir) . Fakat ayg1tm bliti.insel politikas1 ('in' deki toplumsal mi.ilkiyctin c;oku~i.ini.i haz1rhyor, hpk1 eski SSCB'de oldugu gibi . ('in biirokrasisi, Sovyet blirokrasi gibi, net bir dogaya sahip: i ~ yi dcvktindc cmperyalizmin dahili aktarma kay1~1d1r. Bu, toplumsal mulkiyetin yok olu~unun kac;:1mlmaz oldugu anlam1na gclmcz . c;.~ in ulusunu savunmak vc korumaktan aynlamayacak olan toplumsal mi.ilkiyctin savunulmast ve korunmas1 , devrimci onderlik krizinc bir c;:oziim yaratmakla ba~lamah vc si.irec;:, temeli toplumsal mlilkiyetin savunulmas1 olan bir birle~ik cephe politikas1 uygulayabilmek ic;:in IV. Entcrnasyonal 'in ('in scksiyonunun kurulmasma dayanmah. 10. Ti.im di.inya durumunun kilit mcsclesi, insanhgm krizi yani ondcrlik kri zi olmaya dcvam ediyor. Bu da kar~11111za ayg1tlarm politikalan mcsclcsini c;:1kanyor. a) Birlqik Sekrctarya'nm ondcrleri, birc;ok vcsilc ile, 1917 Ekim Devriminin ac;:t1g1 devrin kapand1g1111 tekrar etti. Birle~ik Sckretarya'nm soylcdiklcrinc kar~1 , biz 1917 Ekim Dcvrimiyle
Sosyalizm as;ilan sayfanm kapanmad1 g1111 bey an edi yoruz. Bilakis 1 Marx vc Engcls ' in Komiinist Parti Mani(estosu' nda i~arct cttigi gibi; ti.im s1111f sava~1mlan tarihi boyunca , tiim iirctim bis;imlerindc "ezen ile ezilen, birbirleriyle siirekli bir r,:au~路ma halinde, kimi ::.aman iistii ortiilii, kimi ::.aman ar,-路1k, ama her seferinde y a top/umun tiimiiyle devrimci bir veniden kuruluJuyla y a da c,:at1~路an s1111flann birlikte mahvo/111as1yla somu;:lanan kesintis i::. bir sava,'i s iirdiin11ii~lerdi1~" Ezcn vc czilcn arasmdaki bu r; at1~ma , 191 7 Ekimine mah sus tarihi ko~ullarda prolctaryanm, diinya r;apmda i$c.;i Konscylcri Cumhuriycti'nin ilk ad11m olan Sovyctlcr Cumhuriyeti ile iktidan ele gcr;irmesi ilc sonus;land1. Ru s Dcvriminin yahtilmas1 ve Rus ckonomisindcki gcrilcmc, Sovyctlcr Birligi Komiinist Partisi ' nin tepcsinde ve SSCB ' nin kcndisindcki bi.irokratik billurla~ma ilc birle$ti, vc boylecc o zaman ve bu gi.in hala Stalinizm'in tcmsil ettigi, di.inya dcvriminin gerilcmesinc ve burada iizerinde aynnt1h duramayacag1m1z sonur;lann do gmasma yo! ar;t1. Ancak, buradan hareketlc 1917 E kim Devriminin a<;:t1g1 sayfa kapanm1~tJr demck, bizim donemimizin artJk , degi$mez bir ~ekilde s1111flarda11 birinin digeri iizerindeki zafcri ya da s1111flanmn ikisinin birden yok olu~una giden mi.icadele ir;indcki iki sm1f arasmdaki ryat1~ma hali ile ta01mlanamayacagm1 soylernck dcmcktir. Birle~ik Sekretarya ' nm bu iddias1 onun burjuva diizeninin hizasma girdiginin as;1k gostergesidir. Onccleri Stalinist ayg1tm golgesi olarak hareket eden Birle~ik Sekrctarya, Sovyetler Birligi 'nin r;okii~iinden itibarcn emperyalizrnin dogrudan bir arac1 haline geldi: Art1k, Sosyal Forumlar, ATTAC ve "alternatif kiireselle.yme" hareketi dolayumyla s1mf rni.icadclesinin varhg1111 inkar ediyor ve onu "aJma"ya giri ~ iyor. "Emek meta degildir" gibi sloganlar, sm1flann suurlanm yok etmekten ve bu gerici politikay1 sahtekarca IV. Enternasyonal bayrag1 alt1na gi zlcmekten ba~ka bir amaca hizmct etmez. Brezilya' da Rossetto ' nun Lul a hiikiimetine katilmas1 vc Birlqik Sckrctary a'nm italya ' da Prodi hiiki.imctine vcrdigi dcstck (vc ozellikle Birlc $ik Sekretarya rnensubu parlamento iiyelcrinin ve senatorlcrin Afganistan ic.;in s ava ~ kredileri vc de ozcllq tirmc yasalan lehine oy kullanmas1) Birl e ~ik Sekretarya'nm emperyalizmin ey lem planma tamamcn ve kalpten entegrasyonunun gostcrgesidir. IV. Entemasyonal'in in~as1 (a~ag1da goriilecegi g ibi) sadece ve sadece Birlq ik Sckrctarya ' 11111 politikasmdan kendimi zi tiim ko~ull a rda. sistematik olarak ayn ~ tmna ko~ulu tcmelinde yap!labilir. Boyle bir ayn ~ tirmanm amac1 , "kan dava/J
Dunya Politik Durumu ve IV. Enternasyonal 'in Gorevleri Ozerine Karar
kardeJler'' arasmda bir c,:qit "hesaplaJma" degil , - IMF, Dlinya Bankasi, G 8 vb. ilc bag1 koparmadan bir yamt bulamayacak olan - en gcni5 kitlclerin ihtiyac,:lanndan harcketle, G 8, IMF vc Diinya Bankas1 ' n111 politikalanm "insanileJtirme" yi amac,:layan rum politikalarla, diger bir dcy i~le Birle ~ ik Sekretarya politikas1 ilc pratikte baglanm koparma yonclimini tarif etmektir. [Bu baglamda, IV. Entcrnasyonal ' in May1 s 2003 tarihindeki Gene! Konsey'inde, tcmel bir politik ve teorik tart1~ma giindeme gelmi5tir: Eski SSCB'de ncler oldugunu vc Pabloculugu anla makta yctersiz kalm1$t1k. Bu tart1~ma, bir yonclim sorununu , onunla baglantJh olarak orgiitlenme ve onderlik sorununu giindcmc gctirdi. Bu noktadan , tcorik vc politik diizeylerdc bir yeniden degerlendirme siirecine ba ~ lad1k - ki siirec,: sona ermi$ olmaktan uzakhr - vc orgiitlcnme bic,:imlcrimizi degi~tirmeyc ba~lad1k : iki alandaki geli~me lcr de, 6. Diinya Kongresi'nin haz1r!Jk VC gerc,:ek!qtiri!mesine bakJiarak o!c,:tilcbiJir.) b) Su bir gerc,:ek ki , SSCB ' nin c,:okii~iinden beri, Stalinist ayg1t kcndini Amcrikan emperyalizminin ihtiyac,:lan dogrultusunda dcgi$tirdi. Stalinist aygit, gerek Avrupa Sol Partisi (ki Avrupa Birligi 'nin rcsmi bir kurumudur) arac1hg1yla, gerek Uluslararas1 Sendika Konfedcrasyonu 'nun (ITUC) kurulu~unda merkezi rol oynayan Thibault gibi unsurlar arac1hg1yla , i~c,:i orgtitlcrini (kendi yonetiminde olanlar da dahil) uluslartisti.i korporatizmin 91karlan ic,:in yok etmenin haline geldi. Bu politikanm kar$1sma, Stalinist ayg1tm yonettigi orgtitler dahil sm1f temelinde miicadele etmeye ve ayakta durmaya 9ali$an tum kesimkrin en yiiksek diizeydeki direni~i 91k1yor. Bu direni~in nihai amac;:lanna ula~masmm ~art1 , ana odag1 birle~ik ccphe politikasma, ozelhkle de dogrudan sm1f mi.icadelesine miidahaleye yerle~tiren, IV. Enternasyonal mili 路 tanlarmm orgiitledigi milcadclcylc birle$mesidir. Reformist ayg1tm tarihiyse, i~c,:i s1mfm111 gcli~imi ilc birliktc tarihscl olarak btiyiiyen orgtitlcrin yap1s1yla baglanhh . Emperyalizmin dayatt1g1 , reformlann imhas1 silreci, reformizmin varhg1111 tchdit ediyor. Reformist ayg1tlar tum dtinyada bir sec,:imle kar~1 kar~1ya : Ya emperyalizmin taleplerine boyun egmcyc dcvam edecek, kcndilcmi imha edecek, kar~1 devrimci bir ayg1ta do nii~ecck ve Stalinist ayg1tla, Pablocularla vb birlc~crck, tarih boyunca proletaryanm kurdugu rcfonnlan yok ctmc sorumlulugunu alacaklar ya da az veya 9ok reformlan savunmaya c,: a h~acaklar. ikinci scc,:enek, yalmzca, reformist ayg1tm emperyalizm ile bagm1 kopanna yolunda bir ad1m atmas1yla soz
Sosyalizm
konusu olabilir ki, bu da yinc IV Enternasyonal militan lannca yi.irutiilcn birlqik ccphc politikasmt giindcmc gctiriyor.
11. Bugi.in ti.im mcscle, prolctcr dcvriminin giincclligi vc mcvcut ir;eriginc gel ip dayamyor. a) Marx vc Engel s Ko111iinist Parti Mani fe stosu' nda smif miicadelesi ir;in "kimi 2mna11 iislii dri iilii, kimi ::aman ar;-1kra. ama her seferinde ya top/umun tii111iiyle devrimci bir 路veniden kurulu~u.l'ia y a da r;at1}an s1mflann bir/ikte mahvo!malanyla sonur;lanan kesintisi:: bir sava{' yazmi~lardir. Evct, bugiin scr;cnck her zamankindcn de fazla, ya sosyalizm ya barbarltkt!r. Ya tirctim arar;lanmn mtilkiyctini ozcl mi.ilkiyct sahiplerinin, kapitalist s1mfrn elindcn sokiip alan proletarya dcvrimi ile gclcn i$r;i sm1finm zafcri ya da barbarhk; yani mlicadclc ir;indcki tum s1111f1ann yok o lu$U . b) Hir; ku~kusuz di.inya durumu, kolayca yok olu$U kabul ctmeyccck r;ok geni~ i$r;i s1111f1 harckctl eri ve ulusal harekctlcrle bclirlcmyor. Amerika 'da gi:>r;mcnleri savunmak ir;in gcrr;ckle$tirilen milyonlarm scfcrbcrli gindcn tutun, Bolivya vc Vcnczucla' da ulusal bag1ms1zlik khindc, ozclliklc (di,gcr bin;ok k1ta ve iilkede de clilc gctirilcn) millilc$tinnc vc ycnidcn millilc$tinne sloganlanna odaklanm1 ~ kit lelerin dcvrimci kalk1~malanna: Fransa' da CPE - ilk i ~ akti - yasasma kar~ 1 , Aimanya'da saghk sisteminin savunulrn as 1 ir;in , ingiltcre'dcyse cmekliklc ilgili gerr;ckle~tirilen muazzam grevlcrdcn tutun, (in ' dcki Amcrikan cmpcryalizmine yamanma politikasmm sonur;lanna kar~1 gerr;ekle~en on binlercc, yiiz binlcrcc i ~i;:i vc halk ayaklanmasma; Filistin vc Ltibnan halklannm Amcrika ve is rai l'in imha sald1ns1na kar~t dircni~ indcn tutun, Mcksika 'da milyonlarca insamn sc9imlcre hilc kan ~tm lm as ma kar~1 kurucu meclis talebiylc hareketl en mesine kadar, son y1llarda, kitlc harcketinin giici.intin say1s1z tczahi.iri.i gori.ildli .. . <;i.inkli kitlcler, cmpe1yalizmin y1k1m politikas1yla ka1-~1 kar~1 ya lar vc bir ~1k1$ yolu anyorlar. Bu tck ba~ma , diinya durumunu etkileyen en bi.iyi.ik unsur. 6. Di.inya Kongresi ' nin arifcsindc hcpimiz, ABD sc~imlcrinin sonucunun Bush yonetiminin tiim politikas1111 nas1l al tiist ettigini gordi.ik (ancak bu as la Dcrnokrat Partinin, ABD'li kitlclcrin bag1ms1zlik tcmelli istcklerinin ifadcsi olabilecegi anlamma gclmez). Bu sonur; Bush yo nctimini sa rsarak, Amcrika 'da kitlelcrin kaban~mm sonucu olan bu istikrars1zlt g111 iistcsindcn gclmek i~in hem ulusal hem de u luslararas1 di.izcydc kcndini ycni<lcn dii zcn lc:mcyc zorlad1.
Donya Politik Durumu ve IV. Enternasyonal 'in Gorevleri Ozerine Karar
"Siiper cmperyalizm" diye bir ~ey yoktur. Empayalist tahakkUmi.in krizi, kapitalist sm1fm bir 91k1~ bulamamasmda yatiyor. Bu, Amerikan emperyalizminin ii;: 9at1~ mal annda, Irak'ta sava~ batagma saplanmasmda, 2006 sci;:imlerindc en gcni~ kitlclercc rcddedilmesinde gc)ri.ilebilir. Bu da gi.indemimizc, Labor Party'yi (i~c;:i Partisi) vc onunla baglantt!1 bir siyah parti si ni in~a etmc sorununu gctiriyor. c) Bu durumda, pck i;:ok farkli i.ilkedeki ki.ic;:i.ik burj'uva ondcrlikler ( Gei;i~¡ Progrmni'nda da soylendigi gibi) empcryalizm ile baglanm koparma noktasmda istemedigi kadar ileriye itilcbilir (Bolivya ve Venezuela omeklerinde oldugu gibi). Ancak bundan, bu ondcrliklcrin kcndi kcndilerine proleter devrime ilcrleyccckleri gibi bir sonui;: 91karmak yanh~ olur. IV. Entemasyonal ic;:in, emperyalizm ile baglanm koparma yolundaki her adnna ko~ul s uz destek venne ilc bu klii;:i.ik burjuva ondcrliklcrin her politikasma ko~ulsuz dcstck venneyi kan~t1r mak yanh~ olacakhr. Yalmzca <;:in'deki ve Kiiba'daki durumu. gcrekli tarihi perspcktifi de hcsaba katarak di.i~i.lnrncrn1 z ycterli. Bu iki i.ilkede de. ki.ii;:i.ik burjuva onderlikler, emperyalizm!c bagIan kopanna ac;:1smdan niyctlcrinin ~ok btesinc gitmek zorunda kaldJlar; hatta sem1ayeyi kamula~tmna noktasma geldilcr. Bu, bugi.in aym bndcrliklerin toplumsal mulkiycti y1k1mm k1y1sma ittigi gen;egini zerre kadar degi~tirmez. Her ko~ulda ve birle~ik cephe politikasma, ozelliklc anti-emperyalist bile~ik ccphe politikasma baghhk tcmelindc, IV. Entemasyonal, uluslarm egemenligini, ozelliklc dogal kaynaklar i.izerindcki egcmcnligini, bag1ms1zlig1111 vs. savunmak veya ycniden olu~tunnak yolundaki tilm ad1mlan dcstcklcr. IV. Entemasyonal'in Komiinist Parri Mantfestosu'ndaki ilkelere uygun olarak, diinya i.izerindeki ti.im i~i;:i sm1t1anndan, halklardan vc czilen uluslardan ayn bir c;1kan yoktur. Fakat, her ko~ulda kendi politik bag1ms1zhgm1 korur. Bir kez daha bu mesclc, IV. Entemasyonal' in yerini vc parti in~as1 c;erc;evesinde liderligin kri zinin c;:ozi.imi.ini.i gi.indeme getirir. d) insanltgm krizini, yani ondcrlik krizini c;ozmek , IV. Entemasyonarin ve scksiyonlarmm in~asm1 birle~ik cephe politikasmm mcrkczinc yerle~tirmck anlamma gclir. Ti.im ko~ul larda, bir birle~ik cephe politikas1 kitlelcrin ihtiyac;lanndan dogar. Bu politika, kitlclcrin durumundan dogan her bir talcbi altp, i~<;i s1111fmm birligi ic;in, ya <la farkli bir bic;im altmda, uluslarm cgemenliginin savunulmas1 ic,:in ylirtiti.ilcn birlc~ik cephe rni.icadelesinin her iilkeye ozgii gene! bir;imleriyle baglamaya c;ah~1rkcn, IV. Entcrnasyonal'i bu mi.icadelcnin mcrkczinc yer41
Sosyalizm . le~tirir.
Politik demokrasinin savunulmas1 ve geri kazanilmas1 (ki toplumsal dcmokrasinin vc uluslann bag1ms1zhgmm savunulmas1 ve yenidcn zapt edilmesi ile baglant1hd1r) ir;in i~c;:i sm1f1111 ve onun bag1ms1z orgi.itlerini savunmak, birlc~ik ccphcnin kilit noktas1d1r; aynen uluslann egemenliklerinin savunulmas1 ve geri kazamlmas1 gibi. Bu, sm1fmi.icadelcsinc dogrudan politik mi.idahale ile birle~ik ccphe ic;:in politik mi.icadelenin, politik di.izcyde birle~tirilmcsi somnudur. Parti in~asma gcc;:i~ hem gec;:i~ bir;imlerinin in~as1 hem de IV. Entemasyonal'in in~as1 anlamma gelir. Bu, her ycrde, IV. Entemasyonal scksiyonlannm kendi politik ifadelerini olu~turma sm1 gerektirir.
ITUC Ozerine Karar
ITUC iizerine Karar
IV. Enternasyonal 6. Dunya Kongresi
1. 1 Kas1m 2006 ' daki ITUC Kongrcsi sendikal bir olay degildi. i~i;:i hareketinin, uluslann ve demokrasinin varhgm1 dogrudan ilgilendircn i;:ok temel siyasi sorunlar giindcmc almdi. Ba~hca giri~imcilerinden ETUC'un (Avrupa Sendikalar Konfcderasyonu) eski ba~kam Emilio Gabaglio 'ya gore: "So run iki ayn yaprmn birle:;mesi sorunu degildir. Hedeflenen, uluslararas1 sendikacrhgm yeniden kurulmas1d1r."
2. Sendikac1hgm bu "gen;ek yeniden kurulu:;u" anlam bulmu~tur:
~u
ilkenin ilanmda
!TUC, kiiresel ekonominin demokratik yoneti~imi ii,:in miicadele gorevini ( . .. ) Kiirescl ckonominin etkin ve dcmokratik yoncti~imi soz konusu uluslararas1 orgiitlerin temelden refonnu anlamma gelmektedir; ozelliklc Uluslararas1 Para Fonu, Diinya Bankasi vc Diinya Ticarct 6rgiitii'niin (Konferans belgeleri Ek 1)
iistlcnmi~tir.
Aslmda, herkesin ayakta alk1~lad1g1 bu yoneti~im fikri, i~i;:i sm1fi hareketinin bag11ns1zhgma yoncltilmi~ uluslartistti bir korporatizm tchdidinden ba~ka bir ~cy degildir: i~i;:i sm1flar111111 diinya i;:apmda orgiitlcnmesine ve somiirliyc kar~J kcndi s1111fsal i;:1karlan111 korumas1na yoncltilcn bir tehdit.
Sosyalizm
Bu zamana kadar, ulusal burjuvaziler, digcr rekabct<;:i burjuvazilere kar~1 kendi .,:1karlan111 miidafaa ctmck iyin i~yi sm1fi 6rgiitlcrini yC~itli yollarla susturmu~lar vcya onlan kendi <;:1karlan ugnma kullanm1~lard1r (fa~izm, nasyonal sosyali zm, Frankoculuk, Pcronizm) Bu farkli korporatist formlan birbirinc kan~tJrmamakla birliktc, hcpsinin amacmm aym oldugunu; yani sm1f miicadclesinin oniinLi alarak, a~in sorni.iri.iyi.i murnki.in ktlrnak vc burjuvazilerinin djjnya olycginde rekabctyi k1lmmasma hizmct cttiklcrini soylcmck zcnmday1z. Bugunku yeni korporatizm formu, spcklilatif sermayenin artan baskis1yla, di.inya piyasasmm i.izerine in~a edi!digi tcmeli tc~kil eden i~ guci.inii ve uluslann kmelini yok eden, i~yi s1111f111111 kendisini var cttigi ko~ullan ortadan kaldlfan yi.irilycn kapitalizmin bir karaktcristigidir. Bu ylizden diinyadaki en kmvetli empcryalist gi.iciin - ABO emperyalizrni - himaycsi altmcla di.inyadaki tUm ulusal orglitlcri y1kmay1 kcndine amay cdinmi~ bir totaliter uluslariistii korporatizm ~ekline bi.irilnmli~tiir. Bu minvaldc, i~yi sm1fmm "kendi i<;in" s1111f olarak kendini var cttigi tcmeller olan uluslan pan;:alamanm, var olan tiim ulusal scndika konfcdcrasyonlanm susturmak, sindim1ck ve hatta yok ctmcnin arac1 haline gelmi~tir.
3. Yoneti$im a91kp, uzla$maz 91karlan olan gruplar olarak sm1t1arm varhgm1 reddctmektedir. Bu mantikla ortil~en bir ~ckilde Gabaglio ~un颅 lan soyledi: "Sorun sendikacr/1g1 gezegendeki bir numara/1 sivil top/um kurulu~路 una (STK) donii$tiirme sonmudur.'' (Le Monde, 30 Ekim 2006). Ostelik, STK' lar bu kongrede geni~ bir ~ekilde temsil cd.ildi. Bu tcmsilcilcrdcn biri, ITUC kongrc platformunda ~unlan soyledi: "M(w$ kaza1111nlan arttk birincil oncelik degil ve sendikalar buna uyum saglamah." (AFP- Frans1z Haber Ajans1) ITUC'un progra1m ve ilkeler platformu da, yalmz sendikal harcketi var olan uluslararas1 kurumlara (Birlc~mi~ Millctler, IMF, Di.inya Bankasi, OTO) boyun egdirmeyi amaylam1yor, aym zamanda, ITUC ' u bu kurumlann bayraktarhgm1 yapan bir orgut halindc tasarhyor: Konfcdcrasyon, BM ' nin ilkclcrinc ve rollinc, rnqrmyctinc, ban~, gtivcnlik vc gen;ek garantisi olan ve ttim uluslararas1 toplumun sayg1 duymas1 vc kcndini adamas1 gcrckcn kcndine has otoritcsinc tam destcgini sunrnaktad1r. geli~menin
Konfederasyon ( ... ) digcr bolgesel ve uluslararas1 orgtitlerde de temsiliyet kazanarak saygm i~ , toplumsal adalct vc kaikmma programlarmm hayata gcc;irilmesine katk1 saglamay1 hcdetlcmcktedir. ( ... ) Ktlresel ekonominin etkin ve dcmokratik yoncti~imi soz konusu uluslararas1 i:irglitlcrin tcmcldcn rcfommnu gcrektinnektedir; ()zellikle IMF, Dunya Bankasi vc Dlinya Ticaret Orglitti'nlin (OTO) (Konf. Ek 3) ( .. . ) Kongre, ITUC'a lLO ' nun saygm i~ program1 ve BM'nin koydugu Kalkmrna 1r,:in Milcnyum Hcdcllcri dahil olmak lizcrc ycm klircsclle~mc
!TUC Ozerine Karar hcdcfkrini hayata gci;:irmc gorcvini wrrncktcdir. Kongrc diinya i;:apmda 'osyal diyalogun (in crnini tanir.
Bu hedcfler i;;crycvcsinde JTUC, sendikalann bag1ms1z orgi.itlcnmesiylc i n~a edilcn tum federalizm gcleneklerini reddedcrek kendini totaliter bir orgi.it olarak ortaya koymaktadJr vc ulusal orgtitlcnmclcrin ti.im egemcnligini ve ayncaliklanm hii;;c saymaktad1r. Orncgin ti.izi.igi.in 4 . maddcsinc gi"irc: 路'Tfi::.iige 1'eya Konfedera::,yonun C,'tkarlanna aykm davranan veya atalet ic;inde ohm herhangi hir iiye r>rgiitiin iiveli{!;i Gene! Konsey tarafindan ask1ya ali111r veya 6rgiit Kongre taraflndan iiye/ikren c;1kartilu:" 4. Bu kurulu~un oziindc eski Stalinist entemasyonalin kalmtilarmm bulundugunu soylcmck mantJk!J olacaktir. Daha di.in Kremlin' in hizmetindeki Stalinist partiler bugiin yiizlcrini Washington'a donmi.i~ durumdalar. Avrupa baglammda cmperyalizme bu boyun cgmcnin yoluysa Avrupa Birligi ve onun kurumlanna entegrasyondan gcyiyor. Ozellikle Frans1z CGT'nin (Gene! i~i;;i Konfederasyonu) gene! sekrctcri Bernard Thibault, ITUC'un kurulmasmda, ttiztigi.intin yaz1lmasmda ve yoncliminin belirlenmcsindc oncmli bir rol oynad1. CGT, siirci;:tc ctkin bir rol alarak , gclcccgin scndikalarmm kurulmasma yonc!ik istegini gostermi~tir. Onerilerimiz geni? oli;:ekk ti.iziik oncrgcleri ve program oncrileri ii;:indc kcndilcrine ycr bulmu~tur. Tiim dtinya sc:ndiblarma sunulan iinergeler ortak bir i;:abanm cseridir. Gelccck tirgiitiimiizi.in ilkcieri ve temel amar,;lan bizim scndikac1hk algurnzla tam olarak uyumluluk gostcm1ektcdir. Son olarak, iirgiitiin r;e~itli organlannda sornmluluk iistlcnmck i1,:in haztr oldugumuzu ilan ederiz. (27 Eyli.il tarihli Mcrkcz Komisyon Rapom'ndan , Le Pcuplc, 11 Ekirn 2006, say1 163GJ.
Pabloculuk'un ITUC'un kurulu~unu nastl sclamlad1g1111 da goz!er oniinc scrclim : "Enternasyonalizmimiz bize bu hareketi a!kz~'/amaktan ha.yka hir imkan tan11111yo1: Diinya i~c;i sznzftnm hirligi i<;in c;ali>路nwk bugiinkii kapitalist gcli~me diizeyine verilebilecek en dogru ya111tt1r. ., 5. Uluslararas1 dtizlc;11dc tlim sendikalara boyun cgdinnck ii;;in !TUC Kongrcsindc bir i~leyi~ geli~tirildi. Bunu goz ard1 ctmemek gerekir. Yine de , ITUC tiycsi olmu~, uzun i~i;;i s1111f1 mi.icadelelcrinin bir mcyvesi olan bu sendikalarm kaderinin ~imdiden mutlak olarak i;;izildigini dti~tinmek de yanh~ olur. ITUC'un dogas1 vc amai;;larma ili~kin sendikalar bliriyesinde yapilacak her ttirlli toplantt cngcllenmi~ olsa da, dtinya i;;apmda i~i;;i harekcti ii;;inde dircny de kcndini gostcrdi. lJruguay'dan PTT, Peru'dan CGT, Hindistan'dan CITU vc Bolivya'dan COB gibi ulusal konfcdcrasyonlar, ilan edilenin aksine, Vi yana Kongresine katilmay1 reddetti.
Sosyalizm
Bununla birlikte, Thibault'un manevralanna ragmen, Frans1z CGT'sindeki tartt$ma 9ok oncmli bir ctki yaratt1 vc hcni.iz sonlanmad1. Digcr taraftan, her ne kadar CGT-FO ITUC'a kahlrm$ olsa da, kcndi yap1s1 dt$mda alman kararlann kendisini baglamayacagm1 ve bu gibi durumlarda bag1ms1z harcket ctmc hakk1111 sakh tuttugunu ilan etti. Benzer si.ire9ler farkh bi9imler alt111da diger lilkelerde de ya$anmaya devam cdiyor. 6. Ancak, ITUC kongrcsinin bir onccsi vc bir sonras1 oldugunu gozdcn ka9irmamam1z gerckiyor. ITUC, orgi.itlerin bag1ms1zhg111a ve konfederal egcmcnliginc saldmnaya, ulusi.istii i$lcYi$iylc bu orgi.itlcri bolgcscl yapilara cntegrc etmcye 9alt$maya devam edecektir. Bu i$leyi$, kcndisini tckil bir <;:cr9cvc olarak dayatacakhr. Pakistan vc Bangladq'tcki kongre haz1rltklann111 gosterdigi gibi, bunun bir yolu zorunlu birle$me olacaktJr. ~unu tekrar cdelim : bu yeni konfederasyonun, ki.ircsellc$me 9er9evcsindc scndika harckctini csarct altma almaya 9ah$mas111daki onemi ve ciddiyeti umursamamak bi.iyi.ik bir hata olur. Ancak, neyse ki, ITUC'un kurulu$U, kendisine i.iye olmu$ scndikalann dogas1111 dcgi$tirmiyor. ITUC'a tiye oldu diye, bir konfederasyon veya sendika bag1ms1z bir i$<;:i orgtiti.i olmaktan 91kmaz. Tckrar cdclim: Scndikalann vcya konfederasyonun ITUC'a i.iye olmas1 hi9bir onemli sonu9 dogurmayacakhr demiyoruz. Kendisinc uluslararas1 bir sendika diycn bir orgi.it ti.izi.igunde, vazifesinin patronlar, devlctlcr ve hi.iki.imetler nazannda i$<;:i sm1fm111 91karlanm tcmsil ctmck degil, G8 zirvelerinde, IMF toplantJlarmda dtinya yoneti$iminc ortak olmak oldugunu ilan ediyorsa, bunun her gi.in her a$amada dilc gctirilccegini anlamak zor degil. Yine de, ulusal sendikal orgtitler var olmaya devam ediyorlar. Liderlcr engcllcmcyc 9ah$sa da ba$layan tarh$ma devam ediyor. Bu bak1mdan, sendikal demokrasinin gerektirdiginin aksine tart1$maya izin vcrilmcmcsi, ITUC'un kurulmasmm arkasmda ne bi.iyiik bir mcnfaat yatt1gm1 gozler ontine seriyor. i$<;:i harckctinc di.inya yoneti$iminin cmpozc cdilmcsi $U gcr9cgi ortadan kaldmmyor: Smf miicadelesi devam ediyor ve i$<;:i sm1fm111 orgtitlcrinc ihtiyac1 var. i$<;:ilcrin, sm1f orgi.itlcrini, scndikalanm, vc siyasal alanda partilerini kurmak i9in odedikleri bcdcllcr bir anda ortadan kalkmayacakhr. ETUC'un cski lidcri Emilio Gabaglio ' nun koydugu "sendikafan yeryiiziiniin bir nwnara!t STK 'st y apma" amac1 daha gcr<yckle$medi. Omegin, uluslararas1 fcderasyonlar (metalurji, IE, ICEM) ile ITUC arasmdaki ili$kinin ne olacag1 Viyana Kongresi'nde karara baglanamad1.
ITUC Ozerine Karar
7. Diinya iistlinde her iilkede, orgiitlii emek hareketinin savunusu ic,;in vcrdigimiz miicadclcyc, ulusal gclcncklcr vc ko~ullara bagh olarak, birlqik ccphe c,;izgisinde s1111f miicadclesinin vc iicrctli emegin c,;1karlanm savunmamn arac,;lan vc olan scndikalarm bag1ms1zhgm1 savunarak devam etmeliyiz. Unutmamahy1z ki, totaliter bir ulusiistii yap1 olan ITUC ilc ulusal scndika konfcdcrasyonlannm varhg1 arasmda taban tabana, uzla~maz bir z1thk vard1r. Bu gcn,;ck, ITUC' a katJ!an bazt orgiitler tarafmdan da dilc gctiriliyor. Bazt liderlcr (ozellikle de Stalinistler) bu durumun farkmda olmalanna ragmen ITUC'a kat1lmalanna ragmcn, digcrlcri baz1 c,;ekincclerlc, hatta bazen de katilmak zorunda kald1klan ic,;in katild1lar. Omegin, Viyana Kongrcsi 'ndcn donii$tC bir scndika lidcri, "/TUC, konfederasyonumuzzm var!tgm1 tehlikeye atan totaliter bir yap1d1r" dedi. Bu, sendikalarda, fcdcrasyonlarda, konfederasyonlarda birlqik cephe c,;izgisinde ITUC 'un politikalanna kar$I, ozellikle de 2007 y1lmda "birle~mc" hedefiyle toplanacak k1ta kongrcsinde bir miicadele ytiriitmek ic,;in bizlcrc bir fosat tamyor. ILC kcndi btinycsindc harckctc dcvam ctmc karan ald1. Madrid Konferans1 'ndan bu yana ICFTU-WCL birle$mesinin ne anlam ifadc cttigini anlatmaya c,;ah~hk. Madrid'dcn bu yana ILC biilteni 17 iilkeden 54 katk1 yaymlad1. Sendika yetkililerinin, farkh c,;cvrelcrdcn siyasi sorumlulugu olan insanlarm katild1g1 Ccnevrc Konfcrans1 Uzcrinc raporda farkh bak1~ a91lannm ifade edilmesine olanak saglad1. 2006'da ILC Biirosu tart1~maya katki amac1yla sekiz deklarasyon yaymlad1. ILC Biiltcni'nin 13 Arahk ozcl say1s1 bu konu iizcrinc bclgclcrin olacag1 bir say1 olacak. Tum diinyadaki i~c,;i hareketinden katk1, roportaj vc raporlanm bekliyoruz. IV. Entcmasyonalin ttim seksiyonlan bu belgclerin tck elde toplanmasmm sorumlulugu altmdadirlar. Ontimtizdcki alt! ayda tart1$ma, ILC'nin haziranda Ccnevrc ' dc yapacag1 konferansa haz1rhk ~eklinde olacak. 2007 Cenevre Konferans1 <;agns1, IV Entemasyonal seksiyonlannm veya ILC baglanttlannm bulundugu her tilkede tabamn geni~letilmesi ic,;in kullamlmah.
Ek 1: Yoneti~im Ozerine i~c,;i hareketinin ic,;ine c,;ekilmeye 9ah~1ld1g1 ve ugruna mticadele etmeye zorland1g1 yoncti~im fikri ncdir? "Yoneti$im" fikriyle her diizlcmde kar$1la~1yomz: Dtinya, bOlge, ulus vc $irkct diizlcmlcrindc . Bugtin, ttim i~c,;i harckctine mcnsup insanlarm vc IV. Entcmasyonal aktivistlerinin kar~1 kar~1ya kald1klan soru budur. Daha gcncl bir bak1~ ac,;1s1yla, uluslararas1 kummlar vc
Sosyalizm
$urekas1, ybnctim (government) anlay1$tnll1tn yerine, ybneti~im (governance) anlayt$lnt ikamc ctmcyc c;:alt~tyor. Bu oncmsiz bir durum mu') Uluslararas1 kurnmlarm yoncti~imi nas1l tamml ad1 g111a bir bakaltm? IMF'yc gore "ivi y6neti.~·imin esas1, piyasaya serbcst katt/11111" gcrcktirmcktcdir. ''Bu noktadan hareketle, istikrar/1 bir ekonomik orta111111 saglanmas1 ir;in. siy asi kararlw; piy asa verimlilif!.ini sa{ ; lavacak basil ser;eneklere indirgenebilil: " IMF ' nin cski idarc dircktbru Michel Camdcssus. bu kurumun oncmini vurgulad1ktan sonra, i.ilkclerin ticaret, emek p(vasas1 ve d(~er p(vasay la ilgi!i hayati reform/an gerr;eklqtirmesini sag/ama/1y1::. diyor ve yoneti~imlc ilgili ~unlan ekliyor: "iilkeler ozel sektorlerine giiven duymak ve bunu giir;lendirmek istiyorlarsa, anla$1fly or ki, k11rw11sal anlamda r;ok dah a fazla reform/or ger<;ekle$lirmeliyiz. Kurumlann istikrarh biiyiimeye katklSlm artzrmahy 1z. Bun Iara, ikinci ku~·ak yapzsal reform far adznt veriy oruz." Di.inya Bankasi Enstittisu Dunya Yoneti~imi Dircktoru Daniel Kaufman ~unu duyurdu : "Relormfan gerr;ekle~tiren iilkeler gordiiler ki, iyi y iine fi$im, .vabanc1 vatmmct!m; finan sal kurnmlm~ hiikiimet temsilcileri ve kamuoyu (hadi oradan!) tarafindan temel iinemde gdriiliiym:" Dunya Bankasi Ba~kam Paul Wolfowitz, 19 Eyltil 2006 ' da Dtinya Bankasi dircktorlcri konscyindc $Ul11an soylcdi: "Dijnyamn her yeri11de ve dzelfikle de ge/i~·en iifkelerde, herkes hir; olmad1g1 kadw; re/aha giden yolun sag/am kurwnlardan ger;tigini kabul ediyor. Bumm y olu y6neli$imdil: ivi ydneti~~im olmadan, diger tiim f orm/arm s1111r!t bir katklSI olabilir" Avrupa Birligi kendi adma, 2001 gibi erkcn bir tarihte "Ybneti~im'de Bcyaz Say fa" ismiylc bir rapor haz1rlad1. AB 'ye gore sorun bir Avrupa politikalannm ~·ekillendirifmesinde ve uygulanmas111da yurtla$larm siirerlere kat1!tm1111 arttrma sornnudur. Siyasal dcmokrasinin, smtflann zit 91karlar i;:eri;:evesinde varhgm1 tantyan ve orgtitlti temsilcileriyle bu 91karlann savunulabilmesini tamyan dtisturuna, yoneti~im, politikalann olu~umu ve uygulanmast stirecine herkes dahil cdilmelidir cevabmt vcriyor. Tum bunlar bir sm1f111, kapitalist sm1f111 91kannad1r.
Ek 2: CGT'deki Stalinist ayg1tm rolu 2004 Haz iranmda, ICFTU bir yandan WCL ondcrligiylc gorti ~ mclcrc ba~lark en , diger yandan da Frans1z CGT konfedcrasyonuy la goru~me yc ba ~ l a d1. Aym yilm kas1m ay mda , CGT, ulusl araras1 brgi.itlcnmcsi olmayan on kadar scndikanm bulundugu "temas grubunun" idarcsini clinc aldt.
ITUC Ozerine Karar
Kongre oncesi siireci CGT ba ~ ka m Bern ard Thibault ~oy l e a nlat1yor: CGT, slirci;:1c ctkin bir rol <1 larak, gcleccgin scndikalan nm kurnlmas mdak i
istegini go stcrm i~tir. Onerilerimi z geni~ oh;ekte llizi.ik oncrge lcri VC program oncrilcri ii;:indc ycr bulrnu ~ tur. Tlun dtinya sc ndikal arma sunulan ii ncrgc lcr onak bir i;:aban1n escridir. Gelecck i)rgiit iimiizlin il kclcri vc tcmcl amai;: lan bizim scndikacil 1k algnrnzla tarn ola rn k uyurnlul uk giistcrmcktcdir. Son olara k. iirglitiin i;:qi tli organl annda sornmluluk iistlenmek ii;:in haz1r oldugumt!lll ilan edcriz. (27 Ey!Cil Mcrk ez Komisyon Raporu ' ndan . 11 Eki m 2006 'da Le Peup/e. say1 1636).
Thibault ve c;:evresi tarafmdan gcli~tirilcn bu pozisyon , Frans a' daki Stalinist ayg1tm c;: izgisidir. SSC B'nin bir devlct olarak c;:okli ~ un(in tizerinden 15 y il gec;:ti . Ka r~ 1 devrimci biirokras inin restorasyon politikalan Sovyctlcr Birligi ' nin c;: o ku~unu haz 1rlam1 ~ t1r. Btirokras1ye bagh ve bag1mli Stalini st uluslararas1 ayg1t da c;:okii~lc birl iktc dag1lm1~ oldu. Bu patl amanm tirunu ol an "ulusal'' ay g1tlar da, kendilerin e yeni efcndil er aramaya b a~ ladil a r. Olin Kremlin'in emri altmda olan Stalinist partilcr. yi.izlerini Washington 'a c;:evirdiler. Avrupa ' da empcryalizme boyun cg i~ , Avrupa Birligi ve onun kurumlarma entcgrasyon ~eklinde ortaya c;:1kt1. Thibault ' un etrafmda kumelencn grubun onemli isimlcrinden biri olan Jean-Christophe Le Duigou , CGT'nin en son yap1lan konfcdcral kongresinden birkac;: ay once (bclli ki hic;:bir taii 1 ~ ma ytirl1tmeden) programatik bir kitap yay1mladi. Kitap ~ unu yapmaya yah ~ 1y ordu : "Sosyalist iilke!erin c;okii~路iinden sonra, toplumsai ve hireys cl 6::giirlq路me i<;in yeni hir _vol < ,:izmek gerekiyor" diyerck ktircscl sermayenin tahakkilmiinli ger9 eklc~tirmek . Bu bizi -restorasyoncu burokrasi tara tindan haz1rlanan, geli ~ tirilcn ve orgutlenen- dunya i~c;:i s1mf111m ana kaz11111ni o!an ve tarihscl anl amda tcmel bir donum noktas1 te~kil eden SSCB'nin c;:oki.i~iine gcri g1jtliri.iyor. Bu ti.irn sm1flar ic;:i ve sm1flar aras1 siyasi , ckonomik ve toplum sa l ili~kilerde ctkili olmu~ bir olayd1. IT UC kongres i uzcrine basmda c;:1k an bazi makaleler, kongrenin 1991' den sonra ortaya c;:1kan ycni ulu slararas1 durumla yakmdan ilgili oldugunun alt1111 c;:iziyor: " Bu grz1pla,,ma11rn teme!inde, Berlin Duvan '11111 y 1kilmasmdan sonra ortaya ~路1ka11 liberal kiireselle!.}-meyle uluslararas1 sendikacil1ft tn mua::zam g Z:ic; ka.vhetmes i yatmaktadtr" diyor Frans1z bir ko ~e yazan. izah1111 daha once yapt1k : SSCB ' nin 9okli ~ undcn vc kar~1 dcvrimci uluslararas1 Stalinist ayg1t111 kor topal desteg inin bitmcsindcn sonra, Amerikan cmperyalizrni liretim arac;:lanmn ozel mUlkiyeti rcjim ini mutlak anlamda gcrc;:ekle~tirmc i ~ ine giri~ti . Bunu yapabilme k ic;: in , Amerikan ernpcryalizmi, digcr rum cmpcryalistlcrc kendi hcgcmonya-
Sosya/izm
sm1 dayatmak durumunda kald1 ve bu yiizden de c,:uriiyen sistemin rum iistlenmek durumunda kaldt. Bu baglamda, "tek kutuplu" toplum adma bir saldm ba~lad1. Yani sm1flarm varhgm1 ve toplumlarm sm1flara bOliindtigiinti reddeden bir anlay1~la ytiriitiilen bir tart1~ma. Di.inya Bankasi ve IMF ic,:inde rum sm1flarm bir arada eridigi, rum si yasi tcmsil modell erinin vc s1111flann dayand1g1 sendikal orgutlerin yok oldugu " sivil toplum'' kavram1111 dayatt1. Buradan harekctle Jean Christophe Le Duigou ~unlan soy!Uyor: "Emegin somiiriisii toplumun tiim sorunlannt 'ar;iklamak i(路in y eterli degildir" . Tiim mantikh scndikalann c,:alI~malarmm "iicretlilerin $irketin i$1eyi!finde yap1c1 r;:eli!fkilerden vazger;:melerini saglamaya y onelik" olmasm1 vc "bazz sendikact!ann sendikalarm entegre olmasmdan korkmalarzm ve $irketle r;:eki$en bir pozisyonda ve dt!farzdaki siyasi giir;:lerle /obi yapan kurumlar olarak kalmay1 tercih etmelerini" anlayamad1gm1 dile getiriyor. Evet, somiiriiye kar~1 sert miicadelesinde biiytiyen i ~ c,:i s1111fi , i~gi.ici.i颅 niin degerini savunmak, hak ve garantileri vc sosyal yasalan kornmak ic,:in sermaye-emek ili~kisine verilcn ycni isim olan, ~irkct yoneti~imine entegre olmay1 reddediyor. Bu c,:erc,:evede, Le Duigou kongrc oncesinde "gerr;:ek, birlqik bir uluslararasz sendika hareketinin" ortaya c,:1k1~m1 ilan etti : c,:eli~kilerini
Saglam iiretim, hizmet ve fin ans yap1lan orgiitlerini ve toplumsal hak orgi.itleriyle ilgili kararlarm hayati onem ta~1d1g1 ulus-otesi fimia ve gruplarda; -kararlar, bolgesel ticaret yap1larmda vcya daha kurum sa lla ~ m1 ~ o lan orgiitlerde (Avrupa Birligi , NAFTA ve MERCOSUL. .. ) ahrn yor. Her birinin kendine ozgii bir yam var, ancak her biri ti caret yonetimi ve yeni i.iretim sistcmlcrinin gers:ekle~tirilme s iyl e ilgili karar alma siires:lerine katk1 yap!lamas1 iyin bir alan yarat1 yorlar.
Avrupa Birligi ve NAFTA, "ticaret yonetimi ve yeni iiretim sistemlerinin gerr;:ek/e!flirilmesiy le ilgili karar alma siirer;:lerine katkz yapzlmasz i<;in bir a/an" olarak sunuluyor. ETUC yoluyla AB 'ye, CCSCS yoluyla da MERCOSUL'a entegrasyon politikas1 onermek mantik abidcsi olarak algt!amyor: "Derneklerle, STK/arla, ister ktta, ister kiiresel diizlemde a/sun, hir;:bir onsel kabulii olmayan kendine has hareketlerle birlikte. " Bu STK sorunu, Viyana Kongresine kritik bir etki yapt1. Ve ~u sonuca vanyor Le Duigou: Sendikal yakla~ 1m bu yeni hare kctlerle kendini bir tutm ahd1r, piyasa ekonomisi baglammda bu d onii ~iim sorunudur. Piyasay1 tan1 yo ruz. On u etkilemcli, yon venneli, ona hakim olmahy1z. Sovyct dcney inin yapmaya y a h~t1g1 gibi onu ortadan kaldmna ni yetinde degiliz! ( ... ) Aksine 'piyasa ekonomisini', kurallan, kurumlan ve temin atl anyla fethctmek durumunday1z. Aynca, onun kamu arar,:larm1 ve ara~ tmna , egitim , saghk ve kiiltii r gib i pi yasa d1~1 boyutla-
ITUC Ozerine Karar nm geli~tinneliyiz. Elbette, omt hayal cdcccgiz.
donii~tiinnektensc
' piyasanm klircscl lagvm1'
Thibault-Le Duigou'nun mtittcfikleri arasmda, tamnm1~ ABD'li sendikac1, AFL-CIO ayn~masmdan sonra, ":;irketler ve firmalann dii:;man olmaktansa, ortak ofma/an" taraftan oldugunu ilan eden Andy Stern de var.
Ek 3: Uluslararas1 kurumlarm reformu hakk1nda ITUC'un kurulu~ slireeini tasanm a~amasmdaki Birlc~mi~ Milletler rcformundan ve daha genelde uluslararas1 dlizlemdc ulusotcsi kurumlarm i~9i hareketine dayatilmas1 reformundan bag11ns1z dli~tinmek mlimktin degil. BM reformuyla ilgili bir konu~masmda, Gene! Sckretcr Kofi Annan STK'lar i9in dam~ma konferansmda ~unlan a<;:1klad1 : Bugiindcn geriyc, ges;en on ytla bakmca, Birlqmi~ Millctler ve sivil toplum arasmdaki ili~kilerin geni~lcdigini ve derinle~tigini gonnekten gurur ve mutluluk duyuyorum. Hiikiimetlcr aras1 diizlemde, Gene! Konsey, sivil toplum orgiitlcri ve ozel sektbrle resmi olmayan bin;:ok oturum diizenledi. ( ... ) Bu baglant1lar BM'nin sivil toplum ve ozel sektorle ili~kiye ges;mek is;in tcmkinli s;abalan sonucunda gen;:cklqti. Aym zamanda, bu duruma bir neden de arttk diinyay1 degi~tinne gorevini iistlenmi~ olan ve kamu otoritesinin miidahale etmedigi veya etmesinin arzulanmad1g1 alanlarda sorumlulugu olan sivil toplumun geli~mesi ve geni~lemesidir ( ... ) Gcs;mi~te yasamanm kontrolii ve hayata gei;:irilmesi yonetimlerin elindeydi. Ancak bugiin sivil toplum uluslararas1 anla~malara uyum, sivil haklardan, s;ocuk emegi, i;:cvre vc ~irketlerin toplumsal sorumluluguna kadar uzanan s;e~itli konularda den etlemc mekanizmasmm on saflarmda ycr almaktad1r. Ges;mi~te hiikiimetler poiitik programlara karar verenler idiysc, bugiin ajandaya yeni sorunlann cklenmesini saglamak sivil toplumun elindcdir. Gelecekte, sivil toplumun sm1rs1z bir rol oynayacagmt dii~iiniiyorum.
Peki ya IMF? Ti.izi.igi.ini.i gozden ge9irmeyi ama9layan IMF, 2006 nisanmda bir toplantJ dtizcnledi ve STKlarla ili~kilerini geli~tinnek i9in belli ba~h ara9lan elc ald1. IMF d1~ ili~kiler masas1 ~efi Masood Ahmed bu konuyla ilgili ~unlan soyledi: Tecriibelerim bana sivil toplum kurulu~lanmn varligmt vc onlarla ili~ki yiiriitmenin gerekliligini soyliiyor. Bu ili~kiler ~u vcya bu ~ekilde o kadar kolay olmad1: bu yiizden onlarm bugiin geli~mektc olduklanm gonnck scvindirici ( .. .) Halen bir giivensizlik oldugunun farkmdaynn, ancak her iki taraf da diger taraft dinlemek zorunda o!dugunu gostcrd i. Sendikalarla, STKlarla, dini vazifeleri iistlenmi~ gruplarla diyalog bizim i~imizin bir pars;as1. Diinyanm her bolgesinde, iilke yetkililcri daha fazla vc stk bir ~ e kilde bu dam~ma forum -
Sosyalizm lannda yer altyorlar. Onlarla ili~kileri k1lav11zudur.
ili~kimizi
bclirleyen IMF sivil toplumla hizmet
Birka9 ay sonra, IMF Avrupa Biirosu ' nun ba~hca iktisat91lanndan Luc Leruth, WCL'nin 22 ve 23 Kas1mda ITUC kongresine hazirhk amac1yla ger9ekle~tirdigi kongreye katdd1.
Filistin Ozerine Karar
Filistin Uzerine Karar
IV. Enternasyonal 6. Dunya Kongresi
Bolum 1 1. IV Enternasyonal, uluslararas1
i~c,:i
harcketinin gelenegine sad1k bir bic,:imde, her zaman, ezilen halklann ya da ulusal azmhklarm ulusal sorununun c,:oziimiiniin i~c,:i snufmm emperyalizme kar~1 mticadelesinin aynlmaz bir parc,:as1 oldugunu savunmu~tur. IV. Enternasyonal, uluslararas1 i~c,:i hareketi gibi, her zaman, Yahudi ulusal sorununun i.;oziimiiniin herkcse e~it haklar saglayacak hakiki bir demokrasi ic,:in verilecek (ve proleterlerin ic,:indc merkezi bir rol oynayacag1) mi.icadelenin bir par9as1 oldugunu savunmu~tur. Bu gorii~ii savundugu ic,:indir ki, IV. Entemasyonal , israil devletinin kurulmasmm Yahudi mcselesinc hirybir ryoziim gctirmedigi fikrindedir. Filistin'in boliinmcsi, 1948'dcn bu yana, bolgcdc sadcce tekrar tekrar kan dokiilmesine neden olmu~tur. Bu ncdenlc, 19. yiizy1l sonu ve 20 . yiizy1l ba~mda, Yahudi i~ryilerin bir orgi.iti.i olan Bund, gerici bir pozisyon olarak gordtigii Siyonizm 'le mlicadcle etmi~: bu pozisyonun, Yahudilerin bulunduklan i.ilkelerdcki miicadclelere kattlmas1 fikriyle ryeli~tigini savunmu~tur. (Bu tart1~ilmaz bir olgudur; i~c,:i hareketi ic,:inde Bund vc Bol~cviklcr arasmdaki fikir aynhklan ne olursa olsun .. .)
Sosyalizm
2. Empcryalizm yanlts1 bir akim olan Siyonizm, ikinci Di.inya Sava$1 'nda n sonra, Yahudi kitlelerin iyindc bulundugu huzursuzluktan fa ydalanarak , bu kitleleri israil devl etinin kurulmas1 fikrinc ikna ctmeye yah$tl. Emperyalizm, Siyonizm'i ve israil devlctinin kurulu$undan, petrol zeng ini bir bi:i lgede piyon olarak kullanabilecegi bir dcvlet olu$turmak iyin faydaland1. 3. Bu nedcnlcdir ki , 1944 gibi crken bir tarihte, Amcrikan emperyaIizminin, Orta vc Dogu Avrupalt Yahudilerc ABD vizesi vermcmek surctiyle onlan Filistin'e yi:inlcndi1mcye i;:ali$hgm1 gori.iyoruz. 1944 yilmda, IV. Entcmasyonal'in Kanada ve ABD seksiyonlan, bu vize yasagmm kaldmlmas1 vc ABD ' nin kaplianm Avrupah Yahudilere aymas1 ic,:in bir kampanya ba~laur: Ac ilen Amerikalt , ingiliz, Kanadah vc Avu sturalyalt proleterlere i;:agnda bulunma1111 z, onlan iilkelerinin kap1larmm , hii;:b ir aynm gozctmeksizin, miiltec il ere, yurdundan olmu ~ insanlara , goi;: etmek istcyen Yahudilere a;;:ilmas1 ii;:in miicadele etmeye davct etmemiz gerekli.
Gori.ildi.igii gibi, Fili stin ' in bi:ili.inmesindcn once dahi , IV. Entemasyonal bu bi:ilgenin kopanlmasma kar$1 tavir alm1~t1. Kas1m-Arahk 194 7 tarihli 4'h International [Dordi.inci.i Entemasyonal] dcrgisinde $6yle yaz1yordu : Si yonist liderl cr minyati.ir devlctin kurulmasm1 biiyi.ik bir zafer olarak kutluyor. N e kadar ac1klt bir hatJ' Troi;:ki Filistin ii;:in Avrupa Yahudilerine kurulmu~ bir ka pandir. dcmi~ti. Simd i kapan k a panm1~ oluyor.. . Filistin mcselesinde IV Entcmasyonal'in konumu , bugiin de , gei;:mi~te ki gibi berrak vc ikirciks iz. IV. Entemasyonal , kitlelcrin bir Kurncu M eclis kunnak suret iy le kendi kaderlerinc karar vcrecekl eri . birle~ik ve bag11ns1z bir Filistin miicadelesinin en oniinde yer ahr.
4. Ocak l 948'de, Hayfa'da, Filistin Troykist grubu, Filistin'in boli.inmesinc kar~1 kcsin bir tavJr ald1 ve ".yovenizmin ve biiyiik katliamlarm ortaya pkacagt" konusunda uyanda bulundu . l 948'den bu yana, say1s1z kitlesel katliamlar ya$and1; sava$ sava$1 izledi , Filistinli kitleler korkurn;: baskilara gi:igi.is gcrdi vc yine, k1sa sure once, Kas1m 2006 ' da, Filistinliler son bir katliam vc bask1 dalgasma maruz kald1. Biz dunnadan , Filistin ' in boliinmesini onaylayan ve bi:iylelikle milyonlarca Filistinlinin yurduna donme hakkm1 gormezden gelen "ban~ planlan"mn, kaymdmaz olarak daha fazla katliama yo! ac;:acagm1 sa vunduk. Filistinlilcre "toprak" bah~edilccegini iddia eden 1993 Oslo Anla$mas1' ndan bu yana, gettolara hapscdilen, duvarlarla ku ~ atilan, i~siz b1rakilan, ezilcn ve i.istiinc bomba yagdmlan Filistinli kitlclcrin durumu gittiki;:e ki:i tiile$mi~ ve Yahudi halkmm sorunlan da ybzi.ilme-
Filistin Ozerine Karar
m1~tir. iki sozdc "devlet" temelli, yani boli.inme temelli her ban~ plam
ka91mlmaz olarak c;all~malara ve ~iddete yo! a9acaktlr. israii devletinin yarablmasmdan bu yana ge9en elli y1h a~km si.ircde, durumun gittik9e koti.ile~tigini gormek mi.imkiin. Bu da IV. Enternasyonal'in 1947 tarihli ~u deklarasyonunu her zamankinden de ge9erli k1hyor: Buri.in Filistin topraklan iizerinde tek bir devlet, ozgiir, laik ve dem okratik bir Filistin Cumhuriyeti ; Filistin halkmm iki bile~ e ni olan Yahudi vc Araplara e~it haklar saglayacak ~ e kilde bu dcvl etin bi r,:imini ve ir,:erigini belirleyecek olan yine halkm kendi sidir. ' Filistin Kurucu Meclis i' ~ eklindeki demokratik slogamm1zm anlam1 da budur.
IV. Enternasyonal ' in bu karan, Filistinli Tro9kist grubun 1948 tarihl i deklarasyonundan tam ktrk y11 sonra, yani 1988 'de tekrar karar halinc getirildi. Tarih Ocak l 988 ' di, 9i.inkii birkacr giin evvel Filistin halkmm yeni bir isyam ba~lam1~t1 ; bu isyan daha sonra Birinci intifada olarak amlacakt1. 0 gtinden bugiinc on sekiz y1l ge9ti, ancak IV. Enternasyonal 'in slogam ge9crliligini korudu ve her gtinkii geli~melerle dogruland1.
Bolum 2 IV. Entcrnasyonal, kurulu~undan bu yana savundugu poziyonlar geregi, pratikte, tart1~malan dcrinle~tirmeye ve bag1ms1z bir politika olu~turul足 mas1 yontindeki her ti.ir inisiyatifi desteklemeye gayret edcr. Bu noktada, Dialogue [Diyalog] adh derginin IV. Entcrnasyonal'e bagh bir yaym olmad1g1, aynca bir orgiit de olmad1g1 belirtilmeli ; bu dergi, tai11~ma ve fikir olu~turma hedefi gtiden bir dergidir; Filistin mcselesindcki olumlu i;:oziimler, yani miiltecilerin geri donii~ hakk1 ve tek devlet temelinde, bir serbest tart1~ma ortam1 geli~tirmek amac1yla kurulmu~tur. Haziran 2002 tarihinde Dialogue dergisini kunna karan , gtiniimi.izde daha da ge9erli bale gelen bir siyasal degerlendirmeden dogdu : Bugi.in Ortadogu 'ya 96ken korkuni;: kriz ko~ullannda, demokratik i;:oziimler arayan bi.itiin aktivistlerle hii;:bir sm1rlama ii;:ermeyen bir tart1~ma ba~latmak gorevimizdir. Derginin ilk say1smda, ~u sozlere yer verilmi~ti: "Dergiy i o/u.yturan inisiyat!f Komitesi, Paris 'te bulunan Pierre Lambert 'den. dergiyi yay 111/ama sorumlulugunu iistlenmesini istedi; y ay1mlanacak makalelerin siyasal sorumlulugunuysa insiyatif Komitesi bizzat us ti en it:" Dolay1s1y!a, Dialogue'u yay1mlayan aktivistler, sadcce, tek devlet ve bu devlet hedefine ula~ma konusundaki tart1~malarm mi.imki.in olan en geni~ yelpazeyi kapsamasmdan sorumludur. Her zamankinden de fazla bugi.in, tek, laik ve dcmokratik bir devletin, Filistin'c (ve de Yabudi ntifusa) siyasal bir ufuk ai;:acak yegane 96zi.im oldugu savunu~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
55
Sosyalizm
yoruz. Bu ncdcnlc, Dialogue bu kritik konularda goiii~ iiretilmesini saglayacak, aktivistlcri, i~9ilcri ve gern;:leri meselcnin oztinti anlamaya ve emperyalizmin kaos k1~k1rt1c1ligma kar~1 gorevlerini kavramaya yag1racak bir unsurdur. Dialogue, Filistinlilerin kurtulu$U ve Filistin halkmm maruz kald1g1 bask1 gibi temel konularda bir scrbest tart1$ma orgamdir. Dialogue sadece Filistin diasporasma ve nerede bulunursa buiunsun Filistin halkma odaklanmaz. Filistin mesclesinin cyoztimti asla dtinya 9apmdaki i$cyi hareketinden ve halklann kurtulu~ mticadelelerinden aynlamaz. Bottin yonelimimizin, Filistin halkmm 91karlarma uygun bir politikaya clenk dti~tiigi.inti savunuyoruz; bunun pratik yans11nas1, Naslfa kentinden Filistinli kadmlara yonelik olarak dtizenlecligimiz iki konferanst1r. Filistin'dc C$it haklar mticadclesi vercn Dialogue, bu gene! perspektif cycn;:evesinde, Filistinli i$9ilerin bag1ms1z bir sendika kurup taleplerini yiikseltme istcginin yanmda yer allf. Yanh~ anlamaya mahal vermcyelim: Naslfah kadmlarla dayam~ma iyin bir uluslaras1 konfcrans dtizenleme ini siyatifi asla tck bir orgtite ait degildir. Ge9tigimiz may1sta, Dialogue, Sawt el-Amel adh olu$Um bunyesincleki Nas1rab kadmlann bir 9agnsm1 yay1ml;imaya karar verdi. Bu kampanya tcmelinde, Cezayir Parlamentosu tiyesi L. Hanoune, Cczayir Parlamcntosu ba~kanma , Cczayir kentinde bir uluslararas1 konferans toplanmas1 9agnsmda bulundu. Cczayir sendikalar konfederasyonu UGTA bu inisiyatifi tamamcn dcstekliyor. Oncclikle Paris'te bir hazirhk konferans1 dtizcnlenecek. Bu , Dialogue dergisi tarafmdan ba~latilan bir inisiyatiftir ve taleplerinden de goriildtigti gibi bu inisiyatifin scndikal bir i9crigi de vard1r [Konferans hakkmda, bkz. clinizdeki dcrginin en son yaz1s1]. Bir kez dah a, Dialoguc ' un bir orglittin nlivcsi olmad1gm1 vurguluyoruz. Dergi, aralarmda IV. Entemasyonal aktivistleri de bulunan bilqcnlerinin farklt goiii~lcrini ikamc etmc amac1 gtitmez. Bu nedenlc, c;ercycvcnin kat!la~m a sma yo! acyacak sabit bir fonna kar$1y1z ve dergi i9in dcstck komitclcri olu~turma gayrctinde degiliz; bunun ycrine, yay111 kurnlunu g cni~lctmeyc , makalc talcp etmcyc, boylelikle de militanlarm mcsclenin gtiniimiizdeki boyutlanm kavramasm1 saglamaya cyabaliyoruz. IV. Entemasyonal olarak Nasirali kadmlann 9agns1111 ve konfcrans hazirhklanm dcstcklemektcki amarnmz, dunya i$c;i harcketindcn Filtstin halk1 icyin dcstek toplamaktir. Bu siyasal hat, her tilkcde stirdi.irdligi.imtiz gene! y o neli~imizlc uyum ic;indedir: IV. Enternasyonal vc cmck orgtitlcri , en ba~ta da sendikalar, arasmda kar$1hkh bag1ms1zhk. Bu ilcdcnlcdir ki , Dialogue ve ondan dogan her tiir inisiyatif, birlqik ccpbe kunna mlicadclcmizin pan;as1d1r.
â&#x20AC;˘
Yahudi Sorunu , Filistin Sorunu!
Yahud1 Sorunu, Filistin Sorunu! â&#x20AC;˘
Jacques WERCHSTEI N
Gc<;:tigimiz giinlerde Karl Marx'm "Yahudi Sorunu Dzerine" makalesinin yeni bir bask1s1 Fransa ' da yaymland1. 1844 'te yaz1lm1~ ve Franstz-Alman Yt!hklarr dergisinin ilk ve tek say1smda yaymlamm~ olan bu makale, yeni bask1smda 44 sayfa tutmu~ .
V
itab1 haz1rlayan Daniel Bensaid, makaleyi 94 sayfahk
"sunu~
ve
~<;:1klamalar" ve notlarla <;:er<;:eveleyerck sunuyor. (Editions La
Fabrique yaymlanndan <;:1kan kitabm i<;:inde, "Dans et par l 'histoire - Retour sur la question juive" adh sunu~ . ) Inprecor, yani "IV Enternmyonal (Birle~ik Sekreterya) Yon etim Kurulu 'nun yonetimi altmdaki siy asal bilgi ve tahlil dergisi" Daniel Bensaid'i "Devrimci Komiinist Birlik LCR 'nin (IV Enternasyonal 'in Frans1z seksiyonu) kurucusu, u::un siire boy unca JV Enternasyona/ 'in merkezi lideri, ji/ozof. .. " olarak tamt1yor. Radyo, 29 Haziran 2006 gtinii, Filistin halkmm iizerine <;:bken bir felaketi duyuruyordu. israil hava kuvvetleri vc top<;:ulan Gazze'nin iki tcmel elektrik santralini imha etmi~, hastaneyi vc halk1 clektriksiz b1rakm1~ ve su ~ebekesini fel<;: etmi~ti . idari altyap1y1 vc ula~tmna altyap1s1m bombard1man ediyor, Gazze' de kuzey gtiney istikametinde uzanan yegane otoyol uzerindeki koprtileri y1k1yorlard1. israil ordusu tanklar vc buldozerlerle y1ktig1 ~ehirlerin bo~altJ!mas m1 dayatiyor ve ardmda sadece y1kmtilar b1rak1yordu. Evlcr, aga<;:lar vc tarnn arazileri y1k1hyor vc israil ordusu ilerlerkcn yiizlerce Filistinliyi tutukluyordu.
Sosyalizm
Ardmdan, Bah Seria'ya di.izenlenen beklenmedik bir saldmmn ardmdan, altm1~ dort Filistinli milletvekili, Hamas'h bakanlar ve belediyc ba~kanlan tutuklamyordu. Kan lizcrinde ve Filistin halkmm kendi topraklanndan suri.ilmesi temelinde kurulan israil devleti, Filistin halk1 i.izerindeki bask1sm1 gi.in be gi.in artud1. Bugi.in de kendisini Filistin halkmm imhasma adam1~t1r. Alman kokenli bir Yahudi olan ve Nazilerin ger9ekle~tirdigi Yahudi soykmmmdan kurtulmu~ biri olan Dr. Hajo Meyer Musevi/igin Sonu isimli son kitabmda israil devlctini, "Fi/istin halk111a, Nazilerin II. Diinya Sava~1 esnasmda Yahudilere davrand1g1 gibi davramyor ... " sozlcriyle lanetliyor.
Marx'm "Yahudi Sorunu Ozerine" makalesinin yeni bask1s1 Marx'm zamamn teokratik "Alman H1ristiyan" devletinin uygulad1g1 bask1ya kar~1 kaleme ald1g1 "Yahudi Sorunu Dzerine" makalesi, ozellikle Yahudilcrin siyasal kurtulu~u konusunu ele ahyordu. Peki bu yeni bask1 gi.incel midir? Sunun altm1 9izmek gercklidir ki, makalenin yay1mlanmasmdan 162 y1l sonra bugi.in, tum gerici gli9ler, "Yahudi sorunu"nun 9ozlimlini.in, Yahudi soykmmma geri doni.ilmesini engcllemenin, Yahudi kar~1thgma ve uk91hga kar~t mi.icadelenin yolunun israil devlctinin yarahlmasmdan, onun varhgmdan ve gi.ivcnliginden gc9tigine kamuoyunu inand1rmak ii;:in, 9abalanm Amerikan emperyalizmi vc Avrupa Birligi 'nin 9abalan ile birle~tirmi~lerdir. Ge9tigimiz gi.inlerde israil sava~ gemileri Gazze'de kumsalda yi.irtimekte olan Filistinli i;:ocuklan ve ailelerini fi.izeyle vurarak oldi.irdi.i. Bu ~ekilde sivillerin oldi.irtildugi.i bir dizi olaym medyada yer almasmm ardmdan, Amerikan hi.iki.imcti "israil devletinin, giiven!igini savunma hakk1 oldugunu biitiiniiyle anlad1g1111 ve destekledigini" ai;:1klad1. Tum bunlar, iyi tasarlanm1~ bir ikiytizli.i mi.izakerelcr oyunu 9cr9evesinde, israil hi.iki.imetine Filistin Yonetimi ilc gorti~mclere devam etmesi i;:agnsmm yinelendigi esnada oluyordu. Daha sonra israil hava kuvvetleri Gazze'nin Filistinli lidcri Jamal Abu Samad't bir rokct saldms1yla oldi.irdi.i. Buna yamt olarak iki giin sonra bir Filistin komandosu bir israil askeri noktasma saldlfdt ve Gilad Salit isimli askeri ka91rd1. 30 Haziran tarihli Frans1z gazetcsi Le Figaro 'ya gore, "Beyaz Saray israil 'in 'kendisini savunma hakk1 oldugunu' ar;:1klad1." Bunun sonucunda Siyonist sava~ u9aklan ve tanklar, bir kez daha, l 948'den bu yana en koti.i ~artlarda ya~ayan ve Filistinli miiltecilcrin tiim Filistin' e geri donme hakk1 ve Yahudi vc Arap yurtta~lar ii;:in qit haklar talep etmeyi siirdiiren Filistin halkma kar~1 kullamld1.
Yahudi Sorunu. Filistin Sorunu!
Marx ve "Yahudi Sorunu Ozerine" makalesi, Filistin halkmm ve Ortadogu halklannm kurtulu~ miicadelelerini daha iyi anlamak ve bugiin Yahudi sorununu ele almak noktasmda bize nasII katk1 saglayabilir? Daniel Bensaid'in yorumlan bu tiir bir katk1 saghyor mu? Marx, "Yahudi Sorunu Ozerine" makalcsinde, Bruno Bauer'in kaleme ald1g1 "Yahudi Sorunu" yaz1s1m tart1~ir. Bauer iyin "insan haklannz ve vatanda:j haklannz" ve siyasal 6zgiirliigii elde etmek i9in feodal teokratik devleti tiimiiyle y1kan biiytik Frans1z Devrimi ' nin yanm ytizy1l sonrasmda, " Yahudi sorunu <;ag1mmn yanzt vermeye <;ali!jl1g1 biiyiik evrensel sorundan ba!jka bir !jey degildir." Alman Hiristiyan devletin kendilerine tammad1g1 sivil haklan talep eden Alman Yahudilere yamt olarak Bruno Bauer, Yahudileri, H1ristiyanlan ve dindar insanlan, devleti <linden azat etmek iyin, kcndilerini <linden azat etmeye 9agmr. Marx ona yamtmda ~oyle der: "Yahudilerin, H1ristiyanlann ve gene/ olarak dindar insanlann siyasal kurtulu!ju. devletin kendisini Yahudilikten , H1ristiyanliktan ve gene/ olarak dinden ozgiirle!jtirmesindedir ... Dev/et, kendisini devlet dininden azat edecek ol<;:iide, dinden ozgiirle~tirir." Marx 'a gore vatanda~larma e~it haklar tamyan bir siyasal devletin kazamlmas1, laiklik yoluyla dinin devletten aynlmas1 yoluyla eldc edilebilir. Bu ise, insani ozgtirle~me yolunda, burjuva (demokratik) devrimin ba~arnu~ oldugu, gerekli bir a~amad1r. Peki Daniel Bensaid yorumunda ironik bir dille ~unu soylerken hakh oldugunu sand1gmda biz ne anlamahy1z: "Dinin devletten aynlasz 1905 'te Fransa 'da siyasal ozgurle!jmenin gu<;IU bir ugrag1 idiyse de, laiklik sozciigu (aynen yurtta!jlzk sozciigii gibi) gitgide davul sesine benzeyen bir sozciik haline geliyor; i<;i bo!ja/d1k<,:a, daha fazla giiriiltii pkart1yor." Bu ifadeden "siyasal ozgiirle!jmenin bu gii<;lii ugragmm" bugiin a~1ld1gm1 m1 anlamahy1z? F ransa' da, dini fundementalizmlerini "a91k" veya "9ogulcu" ifadelerle, laik sozlerle sunmaya devam eden, kamu hizmetlerini par9alayan, ozelle~tiren, cemaat9iligi te~vik eden, hem sol hem sag hiikiimetler, zaten ~imdiden bu hedefe ula~m1~lardlf diyebilir miyiz? Birle~ik ve boliinmez Cumhuriyetin "bu gii<;lii ugragmdan" geriye bir ~ey kalm1~ m1dlf? Avrupa Vatikan'mm ve Avrupa Birligi'nin ba~latt1g1 dinsel restorasyon kar~1smda , demokratik i~9i hareketinin laikligi yeniden kazanmak iyin 9ald1g1 davullar art1k susrnah m1du? Ve yine ortaya 91k1~mdan bu yana Filistinli niifusa vatanda~hk tammay1 reddeden ve Yahudilerle Araplar arasmda e~itsiz haklan dayatan israil devleti ile ilgili olarak hangi sonuca varmam1z gerekir? Kurulu~undan bu yana, okullarda zorunlu din dersleri ile, evliliklerin hahamlar tarafmdan kutsanmas1 ~art1yla , Musevilik 9er9evesinde
Sosyalizm
cumartesinin tatil olu~una ve diger dini tatillerc uyma zorunluluguyla, evlilik, aynhk, bo~anma gibi ki~isel konularda hahamlarm Tevrat'taki riti.iellere dayah yarg1 yetkisiyle, haham gericiligini temel alan bu dcvlette siyasal ozgi.irle~mc meselesi a~1lm1~ m1dir? israil devleti haham ho~gori.isi.izli.igi.ini.i ve dini baskiy1 besliyor; peki, "ser;ilmi~ halk" ve "vaat edilen topraklar" ~eklindcki Siyonist politikanm ve bunun 1rkc;1 sonucu olan Filistin halkma yonclik si.irekli yagma politikasmm destegi nereden gelmektedir? Sunu a91klarkcn Marx hakh degil midir: "Siyasal kurtulu~, nasrl olursa a/sun, ileriye dogru muazzam bir ad1mdn:" "Elbette insanm gene! kurtulu~unun nihai bir;imi degildir; ancak bugiine kadar var olan bir;imiyle diinya diizeninin merkezinde, insan kurtulu~w1un en son bir;imidir. Soylememize gerek bile yak ki, burada gerr;ek ve pratik bir kurtulu~tan bahsediyoruz." Acaba Marx, (Marx ' tan yaptig1 almtida bu son satm silmi~ olan) bir Daniel Bensaid'in 91k1p da, proleter sm1fm kurtulu~ ic;in verdigi gerc;ek ve pratik mi.icadelcsinden bu temel siyasal demokrasi talebini 91karmaya c;ah~acagma <lair bir onseziye kap1lm1~ oldugu ic;in mi bu noktada 1srar ediyor? "Soylememize gerek bile yak ki, burada gerr;ek ve pratik bir kurtulu~tan bahsediyoruz," diye yazan Marx, son aylarda, Kain ~ehrindeki Yahudi cermaatinin liderinin talebiyle yazd1g1 ve Koln yerel meclisinden Yahudi niifus ic;in e~it haklar talep eden bir dilckc;e ic;in imza kampanyas1 yapmakla me~guldi.i. Marx Ruge'ye yazd1g1 bir mektupta yontemini ~oyle a91klar: "Mesele, HtristZvan devlette miimkiin olan enfazla sayrda gedigi ar;ma ve yapabildigimiz olr;iide, aklm bu deliklerden ir;eri s1zmasm1 saglama meselesi. Bunu en azmdan denemeliyiz; bu ~ekilde, ne zaman bir dilekr;e ele~tirilerek reddedilse, insanlann duydugu hiddet de artacakttr." Teokratik "Alman Hiristiyan" devletine kar~1 duyulan hiddetin artmas1m te~vik etrnek ve boylecc siyasal demokrasiye giden yolu aymak! Karl Marx ~oyle yaz1yor: "Siyasal ozgiirlqme aym zamanda, kamu i~1erinin ve egemen otoritenin iizerinde yiikseldigi, fakat halka yabanc1/a~m1~ eski top/um diizeninin r;oziilmesidil: Siyasal devrim sivil toplumun devrimidir." Daniel Bensaid Marx'm bu yontemind~, Yahudi sotununa yakla~1mda "oziimsenme fikrinden beslenen bir iyimserlik" gortiyor. Marx 'm "belli bir noktaya kadar, doncm-inin karakteristik ozelligi olan ilcrleme yamlsamalarmm vc a~m tarihsel iyimserligin kurbam" oldugunu "ulusal ozgi.illi.iklerin, sm1fs1z bir toplumun evrcnsel crime potasmda yok olacagma" gi.ivendigini yaz1yor. _ Her ne kadar yazar, Marx'm yamlsamalanmn hangi "noktaya kadar" vard1gm1 tam soylemesc de, yine de biz, Bensaid'in neyi ima
Yahudi Sorunu , Filistin Sorunu!
ettigini gayct iyi gorebiliyoruz. Elbette, sm1fs1z bir toplumun, ulusal ozgi.illi.iklerin a~1lmasma yol aryacag1 yoni.indeki tahlili tart1~maya ai;m1yor. Ancak kendi manhgmm kusursuz oldugunu di.i~i.ini.iyor: Bugi.ine kadar, soz konusu ozgi.illi.ikler yok olmad1gma gore, bu durum s1mfs1z bir toplum perspektifinin "belli bir noktaya kadar" yanh~ oldugunun kamh degil midir? Marksistlerdcn daha Marksist olan bu Daniel Bensaid, Marx 'ta kendi yorumlanna ba~hk olacak bir ci.imle aram1~ ve bulmu~ : "Tarihin i<;erisinde ve tarihin i<;inden" (bu destek, Bensaid'in yorumuna saglam bir "tarihi materyalizm" havas1 katiyor ama dcgil mi?),Bensaid, Yahudi sorununun di.inya prolcter devriminin ilerlemesi yolunda Yahudilerin siyasal kurtulu~u ve ozi.imsenmesi yoluyla i;ozi.ilmesi ii;in mi.icadele etmi~ olan XX. yi.izy1hn ti.im onemli devrimci aktivistlerinin tam listesini veriyor: Lenin, Martov, Rosa Luxemburg, Simon Dubnov, Vladimir Medem; Ber Boroi;ov, Troryki ... Hcpsi de ya01ld1gm1 itiraf etmek zorunda! Ve Troi;kist Daniel Bensaid ozellikle Troi;ki'nin 1937'deki gozlemini almtilamay1 sei;iyor: Genr;ligimde farkh iilkelerdeki Yahudilerin toplumca oziimseneceklerini ve dolay1s1 yla Yahudi sonmunun neredeyse otomatik olarak yok olacagm1 dii~iin颅 me egilimindeydim. Son r;eyrek yiizytlm tarihsel geli~imi ne yaz1k ki bu perspektifi dogrulamad1.
Bu noktada Daniel Bensaid, Troryki'nin sozlerini keser. Oysa Troi;ki, tam da bu ac1 gozleminin temel nedenini ary1klamaya giri~ir: <;:iili.iyen kapitalizm her yerde milliyetc,:iligi azdmm~ttr ve Yahudi dii~manltg1 da bu milliyetr;iligin bir yoni.idUr. . . Bugi.in uluslar ortak bir memleket olmakstzm nonnal bir varhg1 siirdilremezler. Siyonizm tam da bu fikirden dogmu~tur. Ama olaylar her gUn bi ze Siyonizmin Yahudi sorununu r;ozme chliyetine sahip olmad1gm1 gostenncktedir. Filistin'de Yahudilerle Araplar aras mdaki r;eli~ki gitgide daha trajik bir nitelik almakta ve gitgide daha korkutucu olmaktadir. Kapitalist r;:Uriimc c,:err;:evesinde ve ingiliz emperyalizminin kontro!Unde Yahudi sonmunun r;:oziilebileccgini asla dii~iinmiiyorum .. .
Daniel Bensaid Troi;ki 'nin tahlilini neden bu ~ekilde sansi.irleyerek aktanyor? Elbettc Daniel Bcnsaid Troryki'den farkh dti~i.inme ozgtirltigtine sahiptir: Tam bir tart1~ma ozgi.irltigti IV. Entemasyonal' in gelenegidir. Arna ki~i siyasi bir rakibinin gorti~lerini klsaltarak yanh~ bii;imde aktarmamahdir. l 937'de, cmperyalizmin gittigi yolun Yahudilerin imhasma gittigini goren Troi;ki iryin, Yahudi sorununun XX. yi.izy1lda yeniden canlanmas1, iytiri.ime ve iy0kti~ a~amasmdaki kapitalist egemenligin ayak si.irtimesinden dogan barbarhgm sonucudur. Peki Troi;ki 'nin bu gorti~i.i neden amlm1yor? Gerryekler bu tahlili dogrulamad1 m1? "Siyonizm, Yahudi sorununu ~路ozme ehliyetinde degildir" dediginde Troryki yamhyor muydu? Daniel Bensaid, Siyonizmin Yahudi sornnunu i;ozmekte oldugunu mu di.i~i.ini.iyor?
Sosyalizm ~u
Oysa Gideon Levy ' nin israil gazetesi Haaretz'de cesaretle yazd1g1 sahrlar bunun tam tersinc i~aret ediyor: 750.000 insam elektriksiz blfakmak mc~ru degildir. 20.000 ki~iyi evlerini tcrk etmeye zorlamak ve sonrasmda ya~ad1klan yerleri hayalet $Chirlere donii~tiir mek me$ru degildir. Suriye hava sahasma ginnek me~ru degildir. Bir hiikiimetin yansm1 ve parlamento iiyelerinin dortte birini kai;:mnak me~ru degildir. Boylesi ~eyleri yapan bir devletin terorist bir orgiitten farkt kalmaz ...
Siyonizmin, israil devletini empoze edebilmek ii;in, Filistin ve Ortadogu halklanna kar~1, once ingiliz emperyalizminin, daha sonra da Amerikan emperyalizminin k1svesine biiriinmek, yontemlerini devralmak ve emperyalist amai;lan sahiplenmek durumunda kald1g1 dogru degil midir? Bunu yapabilmek ii;in Siyonizmin, Yahudi k1y1mlanndan (pogrom), ardmdan Hitler'in kamplanndaki katliamdan ve (Siyonistlerin de dcstegiyle) "biiyiik demokrasilerin" Yahudileri kabul etme.mesinden sonra bir i;oziim arayan yiiz binlerce Yahudinin ozlemlerini ters yiiz etmi~ ve kullanm1~ oldugu dogru degil midir? 1948 ' den itibaren israil devletinin Ben Gurion ile "sol" Siyonizm tarafmdan, teokratik bir devlet olarak, Musevi dogmu~ "sec;ilmi.y halk" ve "Yahudi 1rk1" iizerine kuruldugu, irk91 bir devlet oldugu, Ortadogu' da emperyalist 91karlan korumak ii;in sadece yagma, sava~ ve Filistin ulusuna kar~1 bask! yoluyla varhgm1 siirdiirdiigii dogru degil midir? Elbette israil â&#x20AC;˘1evletinin sui; te~kil eden politikalan israil' de ya~ayan Yahudilerin politikalan degildir. Tum halkm ortak bir sui;u soz konusu degildir. israil silahh giii;leri makineli tiifeklerle Filistinli sivilleri oldiirdiigiinde, onlann evlerini, okullanm, hastanelerini, kiiltiirlerini y1ktigmda, bir halk1 toplu olarak cezaland1rma arzulanm gosteriyorlar. Neden? Temel demokratik taleplerinden vazge9meyi kabul etmedikleri ii;in. Alman halk1 toplama kamplanndan sorumlu tutulamaz. Toplama kamplannm ilk kurbanlan Alman halkmdan olmu~tur. Yahudi halk da israil devletinin yiiriittiigii ve onu art1k "bir terorist orgiitten farks1z" k1lan kanh yontemlerden sorumlu degildir. israil'deki Yahudilerin itildik!eri 91kmaz sokak Yahudi sorununun 96ziimiinii bir biitiin olarak olumsuz etkilemiyor mu? Doktor Hajo Meyer ve Gideon Levy'nin yaphg1 da, temsil ettikleri Yahudi demokratik gelenegi ile baglann yenilenmesi ii;in bir i;agn degil mi? Daniel Bensaid de, bir yerde, israil devletinin kurulu~unun somiirgecilikle ilgili oldugu iizerine bir ciimle sarfediyor. Arna iyi bir oportiinist olarak, israil devletinin varhgmm "tarihin ic;erisinde ve tarihin ic;inden" me~ru oldugunu soyliiyor ... Her zaman yap1ld1g1 gibi, tarih, Washington tarafmdan alman ve Moskova tarafmdan BM Genel KurulunC: 'l 22 Kas1m 194 7' de desteklenen bir karara uyduruluyor. 62~~~~~~--~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yahudi Sorunu, Filistin Sorunu!
"Geli~im halindeki israil ulusu" LCR'nin kurucusu Daniel Bensaid en azmdan Marksist goriinmek zorunda. Ancak Marx'a ve Marksistlere gore bir ulus keyfi bir hadise, psikolojik, ki.ilttircl veya irksal bir varhk degildir. Bir ulus s1mf mi.icadelesine dayanan bir tarihsel geli~menin i.iriini.idtir. Tarih i9erisinde kapitalist i.iretim bi9iminin olu~mas1 bir ulusal pazann ve ulus devletin olu~masma yo! a91m~tlr. Daniel Bensaid ise "Yahudi ulusunu" ktilti.irel veya dini olarak a91klamay1 savunanlarla tart1~1yor. Onlar gibi, Daniel Bensaid de, Museviligin basit bir <linden daha fazla bir rol oynam1~ oldugunu ve halen de oynad1gm1 dti~tinmektedir. Musevilik ti.im di.inyaya yay1lm1~ ve tarih boyunca zulme ugram1~ Yahudileri bir araya getiren ger9ek ki.ilti.irel ve siyasal 9imento olmu~tur ve halen de oyledir. Musevilik Yahudileri "ser;ilmi$ halk" ilan etmektedir .. . Ancak Bensaid'in, gorii~lerini Marx arac1hg1yla ortaya koyabilmesi i9in sadece Museviligc bir referans yaparak "Yahudi ulusunu" in~a edcbilmcsi mi.imktin degildir. Hele de bunu "israil ulusunun" tarihsel bir me~rula~t1rmas1 olarak sunarsa, daha da btiyi.ik bir kestirip atma yapm1~ olacakhr. Qzellikle bir Marksist i9in "is rail ulusu" ile "Yahudi ulusu" arasmdaki aynm yapay degildir. "israil ulusu" terimi somtirgeci 9abalarla, yerel halk1 ingiliz ve daha sonra da Amerikan emperyalizminin destegi ile yerlerinden etmek i9in, burada toplanan y1gmlara i~aret etmektedir. Ulus terimi onlara uymamaktad1r. Dahas1 bu sahte "israil ulusu," btiyi.ik bir 9ogunlugu Siyonizmi benimsemeyen "Yahudi halkz" ve onun demokratik gelenekleri ile de ozde~le~tirilemez! israil devleti kurulu~undan bu yana kendisini, Siyonist olu~uma katilmak isteyen ti.im Yahudilerin tek devleti olarak sunmu~tur . . . Bu yi.izdcn, tizerine israil devletini in~a edecek bir "Yahudi u/usu" bulmak imkans1z oldugu i9in, Daniel Bensaid basit bir ci.imleyle, "is rail devletinin kurulu$unun ve Diaspora 'nm 1zd1raplarzm kendisinde billurla$flran ve bun/an besleyen, bir bolgeye sahip bir ulusun nevi $ahsma miinhaszr bir iiriinu olara/(', bir israil ulusunun varhgm1 icat ediyor ve me~rula~hnyor. Sava~ 91g1rtkam olsun, utanga9 olsun, sag veya sol kanat olsun, dini veya laik. olsun tum Siyonist ak1mlar gibi Daniel Bensaid' in de destekledigi israil ulusu ve onun devletinin varhg1, tarihsel geli~imin , ulusal bir piyasanm olu~masmm ve sm1f mi.icadelesinin mi tiriintidtir? Gi.iney Afrika'daki beyaz niifus bir "Beyaz ulus" mu olu~turur? De Gaulle'i.in 1960 Haziranmda kabul ettigi Ben Gurion'un, Cezayir Sava~1 stirerken bi.iyi.ik gayretle Cezayir'in bir bolgesine Avrupah ni.ifusu toplamak ve bu bolgeden Araplan kovmak i9in onu te~vik etmeye 9ah~m1~ oldugu-
Sosyalizm
nu unutmayahm ... Bu gerc;ekle~seydi, bir Siyah Ayakhlar [Magrib'deki Frans1z kolonicilere vcrilen ad -c;n] ulusu mu dogmu~ olacakh? israil devletinin i~gal cttigi bolgede bir ulusun var oldugu fikrine daha fazla itibar kazand1rmak ic;in Daniel Bcnsaid, Nathan Weinstock 'un Siyonizm ls rail 'e Kar$1 kitabm1 yard1ma 9agmyor. Bensaid 'e gore bu kitap bize bu ulusal kimligin israil devletinin kunilu~undan once bile ba~lam1~ oldugunu hahrlahyor. Nathan Weinstock ~oyle yaz1yor: Boylece, yiizy1hn ba~mda Filistin ' de yava~ yava~, kendi i~i;i sm1f1 ve filizlencn burjuvazisi ile ozerk bir Yahudi toplum geli~ir, farkh bolgclcrden Siyonist somiirgeciler ile yerel niifusu homojen bir ulusal kimlikte kucaklar. ibranice dilinin kabul edilmesi ycni kimligin i;imcntosu olur. Bu noktadan itibaren Ortadogu' da, Siyonist somiirgeciligin ve Filistin erime potasmm ozgiin siirecinin sonucunda yeni bir ulusalhk bii;imlenmektedir: Geli~im halindcki israil ulusu.
En ba~tan beri Him Siyonistler tarafmdan yay1lan yalan budur: Filistin bo~tu! insans1z bir toprakt1. Ve Siyonistler goc; ve koloniciligi geli~tirerek, israil devleti ile, scc;ilmi~ Yahudi halk1 ic;in Bi.iyiik israil'in yeniden dogm;unu saglayacaklar, ilahilerdc ve Tevrat'm dualannda soylendigi gibi M .S. 70 y1h oncesindeki Bi.iyiik israil'i kuracaklard1r. .. Ancak bunlar tarihsel ger9eklikle orti.i~i.iyor mu?
Tarihsel
ger~eklik
israilli bir tarihc;i olan Ilan Pappe tarihi ogrenebilmemiz ic;in c;ok dikkatli bir ara~t1rma yiiri.iti.iyor; ozellikle de XX . yi.izy1lm ba~mdaki, Osmanh imparatorluguna bagh oldugu zamandaki Filistin'in tarihini inceliyor. lki Halk lr;in Bir U/ke isimli kitabmda bu ara~hrmalanm sunuyor. Yahudilerin durumunu ~oyle tarif ediyor: Yafa 'da A~kenazi Yahudileri ile (Oogu Avrupa' dan yeni gelen Yahudiler) Seferad Yahudileri (Osmanh toplumundaki eski Yahudilcr) arasmdaki siirekli miicadeleler denetlenmesi giii; diizeydeydi ... temel biiyiik tart1~malar hahamlar arasmdaki siyasi dii~manhg1 yans1t1yordu ... Sunu biliyoruz ki Siyonistler o zaman 50.000 ki~iden az olduklan halde (yiizy1hn ba~1) tiim Filistinlileri k1~足 k1rttilar ve dii~manhklanm fiziksel sald1rganhkla gosterdiler." Ashnda Filistin niifusunun i;ogunlugu icin o mada Siyonizm bir i;1kanlan flrtmadan fazla bir ~ey degildi.
ka~1k
suda
Yine israilli bir tarihc;i olan Yehosha' a Porat Filistin Milliyetr;iliginin Dogu$U kitabmda l 924'tc Filistin'dcki Yahudilerin en az i.ic;tc birinin Siyonist harcketin programma, fikirlerine ve pratiklerine c;ogu kez hiddetli bi9imde kar~1 oldugunu aktanyor. Bu Yahudiler c;ogunlukla Yishouv Yashann denen vc Mi.isli.iman c;ogunlukla sayg1h bi9imde birliktc ya~amaya dayah baglar kurmu~ olan cski ni.ifusa aittiler. 64~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yahudi Sorunu , Filistin Sorunu'
Nathan Weinstock 'un soylediginin aksinc, geli~mcktc olan bir israil dcvleti degil, go<;: ctmi$ olan kolonici gruplar mevc uttu vc bunl ar birbirlcri ilc, orada dogmu$ Yahudilcr ilc <;:at1~ma halindeydil er; Filistin bolgesinin orasma burasma dag1lm1$lard1 vc bolge ni.ifusunun czici <;:ogunlugunu Filistinli Araplar olu5turuyordu. Daniel Bcnsaid kcndisine, bunun gcli$mcktc olan vc kendisini Osmanh imparatorlugundan <jzgi.irlc$tirmck istcycn bir Filistin dcvlctinin embriyo suna benzeyip bcnzcmedigini sorabilirdi. Ama bunun ic;in tam da Birlc$mi$ Milletlcr I 947'de israil dcvlctini ilan cdenc kadar Filistinli Araplann <;:ogunlugunu olu$turdugu bu Filistin ulusunu hangi bcdelle olursa olsun ortadan kald1rmak i<;:in haz1r olan kurtlarla birliktc ulumaktan vazge<;:mesi gerekir. Neden bugi.in, Marksist olma iddiasmdaki Daniel Bcnsaid kcndi adma XX. yi.izy1l ba$mda "geli~im halindeki israil 11/11s11" efsanesini boylcsine kabaca bir dcgerlendirmcylc kabul ediyor? Bir sonraki a ~a 颅 mada attlgt si nsic c ad11m kamufle etmek i<;:in mi: "Kuruldukran sonra, israil devleti yagmamn izlerini silmek. Filistinlileri gijriinmez kilmak ve Filistinli Yahudilerin varlig1111 israil kimli/Jinde eritm ek i(路in tiim giiciiyle r;abalad1 ." Bugi.in 2006'da kcndi topraklarmdan silahli gi.i9lcrcc kovulrnu$ olan Filistin halkma yonelik yagmanm sadecc israil kuruldugu anda ger<;:ekle~tirildigine kim inamr? Bu yagma halcn dcv am etmcktcykcn, hi<;: dunnam1$ken ve "iki devlet" ve "1967 'den bu rnna i~路gal edilmi~路 olan topraklarda Filistinlilerin kendi de vlet!erini (hakzve bir dev/ef) kurma hakk1 ," yalan perdesinin altmda boylesi vah$i bir bi<;:im ahrn~ken, bu soylencbilir mi? Bu yalan pcrdcsi bizzat ABD ba$ karnnm yctk1 sindc Oslo Anla$masmda ilan cdilmi$ ve Amerikan yonctiminin yard1m ve himayes i altmda uygulanmaktadir: Filistinlilcnn topraklanna cl konmakta, evlcri y1k1lmakta, zeytin aga9l an soki.ilmcktc, ycralt1 sulanna vc ~ehir suyu kaynaklanna el konmakta, me$hur duvar vc kontrol noktalan ile Filistinlilcr tarihi Filistin topraklannm % 12'sinc s1k1$tmlmakta, zuli.im gorn1ektc, tutuklanmakta, ti.im haklarmdan mahrum cdilmektcdir; ha! boylcykcn bu soy lencnlcr inandmc1 olabilir mi ')
israil ulusu mu Filistin ulusu mu? l 948' de Siyonist devlct il an edilmcdcn onccsi iyin Daniel Bcnsaid
Fili stin'in Araplan ilc il gil i tek bir sozci.ik soylemiyor. Yanrn yi.izyil boyunca " insansc bir toprak" 1111 Siyoni st go<;:menler taraf111dan kolonil e~ tirilmi~tir? Bcnsaid nas il bir yandan "Yahudi somnu" i.izcrine, "israil u/11su" i.izerinc fcls cfc yaparkcn, diger yandan bu kadar cahil olabiliyor? Bu konuda bir ~ cy soylemcmck ic,:in i;:ok ozel scbcplcri m1 var?
Sosyalizm
Bu ncdcnle 1936 Ekiminde Filistinli Arap 6rgiitler tarafmdan c;:agns1 yaptlan, ingili z emperyalizminin ve Siyonist ittifaklarmm dayatt1g1 vergilere kar$I gene! grev hakkmda tek bir sozciik bile gec;:miyor. Bu gene! grevi izleyen gerilla miicadelesi ve bunun nas1! kanla bastmld1g1 konusunda tek bir sozciik bile edilmiyor. Oysa bunlar, elbette cfendilerin ve Arap ileri gelenlerin Siyonistler ve ingiliz yoneticiler kar$tSmda ikili oynamalarmdan dolay1 deformc olmu$ olsa da, Filistin ulusunun emperyalizme kar$I miicadelesinin $iddetlenmesinin ifadeleri degil midir? Daniel Bensaid neden Filistinli Araplann ve Yahudilerin emperyalizme kar$I yanm yiizy1lhk miicadclelerini yak say1yor? Kendisi de bahsettigi ve bugiin her zamankinden fazla "Filistin/ileri goriinmez yapmak ve Yahudileri lsrail devletinin ir;inde eritmek" ic;:in yamp tutu$anlarm politikalanm kabul etmi$ olmuyor mu? Oysa 1936 'daki $iddetli c;:ah~ma esnasmda bile, "birr;ok olayda, cesur insanlar Yahudi proletaryas1 (ki bir alt orta sm!f ve i~c;i smifina donii~menin e~iftindeydi) ile, (proleterle,~m e siirecindeki) kasaba halkmdan ve vasifs1z ~ehir sakinlerinden olu~an, daha y oksul y erli niifus arasmda bir c;at1~madan kar;inmaya r,: abalad1." (llan Pappe) Daniel Bensaid Siyonist devletin Filistin ' in Yahudilerinin siyasal kurtulu$U ic;:in hic;:bir c;:oziim getiremeyecegini gonnek istcmiyor. Bu kurtulu$ ancak ozcllikle Spinoza' dan bugiine kadar gelen, "aydmlanma" aray1$1 ic;:inde olan, akh rum dini otoritelerden vc kiliselerden 6zgtirle$tirmek isteyen, siyasal ozgtirlqme ve oziimsenme ic;:in c;:aba gosteren Yahudi hareketinin siirekliliginden gelecektir. Lenin $Unun altm1 c;:izmi~ti: "Demokratik ve proleter hareketlerdeki Yahudilerin oram her y erde Yahudilerin g ene/ ni!fus ic;erisindeki oramnm iizerindedir. " Eger sorun insanhgm rum giic;:lerini <;:tiriiyen emperyalizmin boyundurugundan kurtarmak ise, gidilccck yo! bu degil midir? Osmanh imparatorlugu dii$er dti$mez, Yahudiler ve Araplar, Yahudiler ile Araplann e$it haklara sahip olmasma, bir Filistin ulusunun olu$masma kar$1 duran Siyonist sag kolu ile silahlanmt$ ingiliz emperyalizminin bask1sma kar$I ayaga kalktilar. Oysa Filistin 'deki Araplann ve Yahudilerin davas1 ve dtinya i$<;:i hareketinin emperyalizme kar$I davas1 budur. Buna kar$m Daniel Bcnsaid Filistinlilerin Yahudiler ve Araplar ic;:in C$it haklar miicadelesini, mtiltecilerin geri donme hakk1 mticadelesini desteklemekte oldugunu iddia ediyor. ~ok gtizel! Arna bir yandan Filistinlil erin iki devleti kabul etmeleri gcrektigini soylcdiginde, yani Siyonist, teokratik, tepedcn t1maga silahh devletin bask1sm1, duvarlarla, kontrol noktalan ile, gozetleme
Yahudi Sorunu , Filistin Sorunu!
kulelcri ile 9evrili olan par9a par9a Filistin bolgclcrini tcfti~ eden vc dcnetleyen bu emperyalist yarat1g1 kabul ctmcleri, bir bu9uk milyon Filistinlinin tikihm~ oldugu vc fiiliyatta ic;crisinde hapis oldugu bu "Filisti11 devletini" kabul etmeleri gercktigini savundugunda, digcr yandan da e~it haklar vc mtiltecilerin gcri donmc hakk1 mticadclcsini destekliyor olmas1 miimkiin mi.idiir? Clinton'un da Oslo'da kabul cttirmek istcdigi bu degil midir') Clinton ' dan sonra Bush ' un da Filistin Yonetiminin milis kuvvetlerini silahland1rmak yoluyla Filistin halkmm ozlemlerini ymc Filistinlilcrin bastlrmasm1 saglayarak desteklemcyc devam ettigi bu degil midir? Filistinli miiltccilerin gcri donme haklar111111 kazamlmas1 vc Yahudilerlc Araplar arasmda haklann qitligi, ingiliz yonctimi altmda olmu$ olan bolgcnin biitiiniindc, Yahudi vc Arap bilc$cnleri ile Filistin ulusu olu~turulmadan cldc edilemcz. Filistin devriminin 59 yildlf ugrunda miicadelc cttigi ~ey de bu dcgil midir? Daniel Bcnsaid 1922'den 1947'yc dcgin, ingiliz empcryalizminin, Millctler Ccmiyctinden, Siyonistlerin dcstegi ile Filistin'i somiirmek, yagmalamak ve bask1 altmda tutmak iyin vckalet alm1~ oldugunu gormezden geliyor. Bcnsaid'e, Birinci Diinya Sava~1 hala devam ederken, 2 Kas1m 1917' de - Rusya' da Ekim ayaklanmas111dan ve Sovyet iktidarmm zaferindcn sadece birkac; giin once - Lord Walter Rothschild ' e (ingiliz parlamentosunun Yahudi iiyelerinin kurulu~unun ba~kan yard1mc1s1) Balfour Dcklarasyonunun sunulmu~ oldugunu hahrlatalim . Bu dcklarasyon "Filistin 'de Yahudiler i~·in bir ulusal a/an olu~turu/111as111a olumlu bakrlmaktadl/" ve bu projenin ger~·ek/e.}tirilm esi ir;in her tiir ~·abadan kapmlmayacaktir" dcmektcdir. Daniel Bensaid'in bu kadar ho~una giden "geli»·im halindeki israi/ ulusu" lafi, ingiliz imparatorluguna Millctlcr Ccmiyeti tarafmdan verilmi~, ycrcl Arap derebeylerini zay1flatmak, Arap kitlelerin direni~ lerini k1rmak, dcmokrasiyi ve Filistinli Yahudilcri vc Araplan, Filistin ulusunun geli~imindeki aktOrleri empcryalizme tabi k1lmak iyin Ulusal Yahudi Birligi'ni yedege alarak, biiyiik Filistin vc Ortadogu iizerindc egemenlik kumrn, somiirme ve yagmalama planmdan ba~ka bir ~ey degildir. Balfour Dcklarasyonunun ilk sonuylanndan biri o andan itibaren Siyonist orgtitlerin, Londra ' nm destegi ile sahip olunan topraklann say1s1111 ve alamm artmnak , sanayi ve ticari i~letmcler, petrol rafinerileri kurmak, yani ingiliz emperyalizmini kuvvetlendirmck iyin, biiyiik mali piyasalardan scrmaye aktarabilmclcri oldu. llan Pappc ~oyle anlatiyor: "U/kedeki insanlar111 iilkenin vurlrgrnrn radikal bir bi~·imde
Sosyalizm
degi$tigi11i gormeleri, I. Diiny a Sava$I ve topraga sahip o!mak irin yap J/an buyuk Siyonist giri$ imlerin ardmdan olacaktz." Balfour Deklarasyonu Ortadogu halklannm tabi k1lmmas1 vc yagmas1 politikasma Siyonist somi.irgele$tim1cyi ckliyordu . Ancak Ilan Pappe 'nin aktard1g1 gibi "I 920 'den itibaren Suriye ve M1s1r 'm Filistinlileri, Araplart ve Yahudileri Filistin 'deki demiryolu istasyonlannda ve atiilyelerinde, telgraf ve p asta hizmet!erinde ilk sendikalannt kurdu!m'." Bu, tam da empcryalizmle kar$I kar~1ya olan Filistin ulusunun kendisini kabul cttirme yabasmm ifadesi degil midir? ingiliz cmperyalizmine kar$1 , ama aym zamanda da Arap derebeylerine ve Siyonistlere kar~1, sm1f <;:1karlanm savunmak i<;:in gi.i9lerini birle~tiren Arap i~yiler ve Yahudi i~yiler. .. Bu, gcli$im halindeki Fi/istin ulusu degil midir? Ilan Pappc $byle yaz1yor: C::ok uzun olan i~ giiniinden . yctcrsiz i.icretlerden, gayri insani ya~am ko~ulla nndan ve ozellikle de i~vercnlerin [ingiliz hiiki.imeti) kotti muamelesi ilc kar~1la~maktan rahats1z olduklanndan, durumlannda c1ddi bir iyilc~me talcp ctmek ii;:in birlqirler. Histadrut [Siyonist sendika federasyonu) i~i;:ilcrin yoluna ta~ koyar. Bu federasyonun ar~ i vle rinde, lidcrlerinin, kanna Arap ve Yahudi sendikalannm tehlike te~kil cttigi ~eklinde ai,:1klamalar yer almaktad1r. Hayfa ' da Histadrut'un yerel yoneticisi olan David Hacohcn Filistinlilerle ortak davranan Yahudi i~i;:ilere ~u sozlcrle saldmr; 'Demin·o/11 i.~~·ileri, Fi/is tin 'in s(jmiirgele,~ tirilmesi hareketine katt!an Mus evi i!)~·i/e rin misvonu1111n Arap i,1-(:ilere destek vermek degil, iilke i<;:in Siyonisl projenin uyg11/anmas111a katk1 saglamak oldug unu unutuyorlar.'
Siyonizmin i~yilcre 1rk91 boli.inmc zehrini a~ilamasmm sebebi, koloniciligi orgi.itlemek vc ingiliz emperyalist patronlanna boyun egmeyi saglamak degil midir? Siyonizm empcryalizmin bir aract degil midir? " 1929 'da Histadrut Yahudi i${-'ilerin rogunlugunun u/usal pkar!an S111?f dayanL$111GS//1//1 onune koymast!ll ba$W'1111$fl.,, i~te Daniel Bensaid'in bu kadar can athg1, bir bolgeden dogan israil "ulusu" haline gelecek olan ~eyin ger9ek iyerigi budur: i~yilerin bolgesel temelde boli.inmeleri, Filistin ulusuna gidcn yolun ontindc bir engel vc emperyalist bask1ya boyun egme ! Filistin i~yi sm1f1 ise, Arap olsun, Yahudi olsun, buna direndi ve bugi.in de direniyor; bunu bir dizi olayda birliktc geryekle~tiriyor ve mucadelelcri yoluyla Filistin ulusunun atc~ini yakmaya devam ediyor. Ilan Pappc 1931 grevini ~oyle anlat1yor: "Filistinli ve Yahudi $Of0rler ve kamyon $Df6rleri 8 gun suren ve ulkeyi felce ugratan bir grevde yan yana durdular" Hlikiimet kamyonlar ve diger araylar i.izerindeki vergi yi.iklerini di.i~i.irerek taleplere yamt vermek zorunda kald1. "I 937 'de Filistin iKi Sendikas111111 bir lideri 6/diiriildu. I 947 'de stra
Yahudi Sorunu , Filistin Sorunu'
yine bir sendika onderi olan Safi Taha '11111d1. Her ikisi de s1mf bi/incini 'u/usal dava111)"/1l([/1//1 'oniine koyduklan i<;in oldiiriildiiler." ingiliz yonetiminin sona ermcsinden on ay once bir yandan hem Londra'da hem de Arap ba~kcntlcrinde politikac1lar Filistin bolgesinde bir Yunan trajedisi oynamak i.izcreyken, Filistin'dc her iki taraftan ye~itli i~c,:i cibekleri mesleki oportiinizmi ulusal dayam~manm oniine koymay1 sei;iyorlarch : iki hafta boyunca siiren memurlann grevi resmi faaliyetleri felc,: etti. Grcvin ba$ans1 o denli biiyiiktii ki iki ayn ulusal sendika, Histadrnt ve Arap i~yiler Scndikas1 da greve katilmak zorunda kahm~tI.
l 946'da ortak bir Yahudi-Arap grcvi posta hizmetlerini durdurmu~ tu vc 1947 May1smda tclgraf hizmetlerinin Filistinli ve Yahudi i~yileri ortak bir grev c;agns1 yapm1~lard1. .. "/ngiliz yonetimi alt111da petrol sanayindeki. tiitiin fabrikalarmdaki ya da firmlardaki A rap ve Yahudi i.g:ilerin bir/ikte greve r,:1kmalan s1rad111 degildi" diye yaz1yor Ilan Pappe. Dahas1 "Filistin 'deki jngi/iz ybnetiminin raporlanna gore, bu yonetimin ba!jla11g1cmdan sonuna kadar ger,·en siirede, Yahudiler ile Araplar. _vonetimin 'rrklar aras1 · olarak and1g1, ticari ~·irketleri ortak olarak kurmu!jlardu:" Engellere, emperyalist bask1ya ve hic,:bir ~eydcn Filistin ulusunun kendi kadcrini kcndi ellerine ahp emperyalizmi kovmas1 ve dcmokrasiyi yerlqtirmesinden korktuklan kadar korkmayan Siyonistler ve feodal Arap beylere kar~m, Arap ve Yahudi iki bile~eniylc Filistin ulusu, gidebilecegi demokratik ve sosyal yolunu anyordu. Daniel Bensaid bu tarihe dair, Filistin'in bu ulusal anti-emperyalist harekctinc dair hiybir 5cy gormemi~, duyman11~, dinlcmcmi~tir. Biiyiilenmi~c,:esine , gozlcri sadccc "bir bO/geden dogan ulus devlet"i, cmperyalizmin bir yaratig1 olan vc halklar arasmda terorii yaymak ic,:in i;abalayan bu olu~umu goriiyor.
IV. Enternasyonal'in 1948 kararmm bugunku
ge~erliligi
Oysa, IV. Enternasyonal'dcn oldugunu soyleycn Daniel Bensaid'in, 1948 'de, IV. Entemasyonal tarafmdan, Filistin' in bOliindiigii, gaspm, katliamlann diizenlcndigi ve Filistinlilerin, ozellikle Moskova tarafmdan silahlanm1~ olan Siyonistlcr tarafmdan topraklanndan kovuldugu Nakba'nm hemen ardmdan al man ~u karan bilmesi gcrekir. .. IV. Entemasyonal Yahudi sonmuna 'Siyonist' c,:oztimii iitopyac1 ve gcrici olarak nitclcmcktedir: Yahudi i~c,:ilcrin Arap i ~yilcrin toplumsal ve ulusal ozgiirle~ me miicadelesinc katilabilmcsi ic,:in Siyonizmin tamamen bertaraf cdilmesi gerekmektedir. Yahudilerin Filistin'e go<; ettirilmelcri , t1pk1 gene! olarak ezen uluslarm somlirgelcre goc,: ettirilmesi kadar gcricidir. IV. Entemasyonal goc,: sorunu ve Yahudi vc Araplar arasmdaki ili~kilcrin ancak cmperyalizmin bolge-
Sosyalizm
den kovulup, ozgiir bir ~ekildc scc,:ilmi~ , Yahudilerin ulusal azmlik olarak tlim haklarm1 tamyacak bir kurncu mcclisle c,:oziilecegini savunur.
A91k ki, herhangi bir Tro9kist aktivist s1111f bag1ms1zhg1, siyasal demokrasinin kazamlmas1 vc birle~ik anti-empcryalist cephe i<;:in miicadclcyi bu ~ckilde ISrarla siirdiiren bOylc bir orgiite mensup oldugu i<;:in ancak gurur duyabilir. Daniel Bensaid ise "Yahudi sorunu" vc israil devleti iizerinc yazd1g1 94 sayfahk yorumunda buna hi<;: deginmiyor. . . Emperyalist <;:ag ulusal sorunu yeniden tammlam1~tlr, her ~eyden once de uluslann ve ezilen halklann, uluslann y1k1m1 ve cmperyalist egcmenlige mutlak tabiyet saglama giri~imlerinin engellenmesi, ulusal egemenligin clde edilmcsi, yerlati vc yeriistii kaynaklarmm yeniden ele ge<;irilmesi ve millilqtirilmesi, egcmen bir Kurucu Meclisin kurulmasi. .. Bu, Amcrikan empcryalizminin "holgese//e:jtirme" niyetlerinin, uluslan <;:ozmc ve ulusal egemenligi y1kmanm ve boylece finansal sermayenin ve - <;:ogu ABD'liolan - ulusotesi ~irketlerin ulusal kaynaklara serbest<;:e eri~ebilmesinin ve halklan somiinncsinin, bu arada bag1ms1z scndikalan asimile edcrck haklan, sosyal kazannnlan, i~<;ilerin demokratik ve sosyal giivencclerini gcrilctme niyetlerinin tam z1ttldir! Daniel Bensaid 1946'da BM tarafmdan israil devlctinin kurulmasmdan bir y1l oncc, "Anglo-Amerikan Komitesinin" (Filistin'deki iktidan ingiliz emperyalizmindcn Amerikan cmperyalizmine ge<;:irmekten sorumlu komite) Ba~kan Truman'm 100.000 Yahudiyi Filistin'c ihra<;; etme onerisini kabul ettigini de bilmiyor gibi goriiniiyor! Aym esnada Avrupah Yahudilcrin istcklcrini hi<;:e sayan BatI Avrupa'nm muzaffer "dcmokratik" dcvlctkri, yani ingiltcre, ABO, Fransa, Kanada, Avustralya, toplama kamplanndan sag kurtulan Yahudilere kapilanm kapad1, onlann topraklanna girmelcrini reddctti . i~te Yahudiler bu ~ckildc zorunlu go<;: ettirildiler ve istckleri hilafma Filistin 'e gotiiriilmcden once tiim Avrupa limanlannda reddedildiler.
israil devleti c;ozum olamaz israil devlcti Yahudi sorununa k1smi bir <;:oziim dahi degildir ve olamaz. Tcmelleri Filistin'in yagmalanmas1yla at1hrn~tir ve bu gerici i~levini tcokratik vc 1rk91 dogas1 temclindc mc~rula ~tirmaktadir. Sc9ilmi~ halkm Biiyiik israil'i ycniden fcthctmes inin arac1 olma iddiasmdadir. Filistinlilcrc vatanda~hk bile vcm1emck d1~111da bir ~ey yapamamaktadtr. Pcki Yahudilcr nc durumdadir? Marx "Yahudi sorunu iizcrine" makalcsinde ~oylc diyor: "Gen:;ek hir devlet tam hir devlet o/mak ic;in dine ilztiyac; duymaz. Siyasal bir
Yahudi Sorunu, Filistin Sorunu!
devletin, ger9ek bir devleti siyasal olarak var etmek i9in dine ihtiyact yoktw:" israil devleti "se9ilmi:; halk" i<;:in "vaat edilen topraklan" fethetmek i<;:in miicadele ediyor. Ve yine israil devleti ti<;: temel kanunun iizerindc in;;a edilmi;;tir: Geri donu;; yasas1, oraya go<;: eden her Yahudiye israil vatanda;;ltg1nt tammaktad1r. Vatanda;;hk Yasast, Yahudi olmayan ve vatanda;;ltk haklannt kazanmak isteyenlerin kar;;1sma dii;;i.ini.ilebilccck olas1 ti.im engelleri <;tkarmaktadtr. Orada ya;;ayan Yahudi ve Araplar arasmda aynmc1ltga dayanan bir rejim kurmaktad1r. Ve nihayet Queren Ha Qaynnet Yasas1 ile (bu yasa ulusal bir Yahudi fonu olu;;turmaktadir) daha once Filistinlilere ait olan topraklara el konmasm1 yasalla;;tirmak iizerc geriyc doni.ik olarak uygulanmakta ve bu ;;ekilde devlet tarafmdan onaylanan topraklarm vcya "namevcut toprak sahiplerinin" topraklarmm ti.imiinii Yahudi halkm mi.ilkii saymaktadir. Ulusal Yahudi Fonunun tiizi.igii bir altm anla;;mast durumunda topragm "ilzerinde ya:;ayanlardan bo:;altt!m1$'' ;;ekilde verilmesi almmasm1 belirtmektedir. Siyonist dcvlct ilk ba;;ta ve en fazla , somi.irgeci bir devlet gibi, Filistinlileri kendisine tabi k1lmay1 degil, onlan kovmay1 hedeflemektedir. Onlann yok olmasmt ama9lamaktadir! 194 7' de Filistinlilcre ait olan topraklar 4,6 mil yon doniimdii; 1950' de bu alan 0,5 mil yon doniime geriledi. 2000 yilmda ni.ifus ona katlanm1;; durumdayd1 ve o zamandan bugi.ine topraklara el koyma siirecinde bir duraklama olmad1. Bugiin, duvarm in;;ast Batt Seria ' yt her gun daha fazla boliiyor. Filistinliler ingiliz yonetimi altmda Filistin bolgcsi olan alanm % 12 'sine t1ktlm1;; durumdalar; boliinmii;;, birbirlerinden aynlm1;; alanlarda s1k1;;m1;;, duvar ve kontrol noktalan ile kopanlm1;; durumdalar. Tiim Siyonist olu;;um konumunu ancak bizzat varhgmm c;imentosu olan somiirgecilik ve siirekli bask1y1 siirdiirerek koruyabiliyor. Devlct gitgidc daha fazla askerile;;iyor ve bu yolda daha da ileri gitmek zorunda kahyor. 60 y1ldir israil'i silahland1ran ABO, her zaman Siyonist politikalan me;;ru savunma eylemleri olarak gostermeyi ba;;ardt. israil'in ABD'ye bag1mhltg1 siyasal, diplomatik, ekonomik ve malidir. Savunma biitc;esi mali kaynaklannm % 75'inden fazlasm1 yutmaktadtr. Ancak ntifusunun % 20 'si yoksulluk smmnm altmda ya;;amaktad1r. Yahudi ntifusun gitgide artan bir boli.imii iki yakay1 bir araya getirememektcdir. i;;c;i haklan ve sosyal haklar yava;; yava;; yok edilmektedir. Yahudi ntifus ic;in emperyalizmdcn kopmak d1;;mda bir c;oziim yoktur. Bu kopu;;, tiim miilteciler ic;in geri donii;; hakk1 miicadelesinde,
Sosyalizm · ~~~~~--~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
bir zamanlar ingiliz yonetiminde olan bolgcnin butlini.inde Yahudilcr vc Araplar i<;:in qit haklarla tek bir dcmokratik , laik devlct ve Filistin ulusunun egcmcn bir Kurncu Mcclisi i<;:in mucadclcde yogunla~mak tad1r. Filistin ulusunun egemen Kurucu Mcclisi 'ni kunnak dcmokratik bir gorevdir. Bu go rev Marx · 111 "szvasal k11rt11/u~" olarak and1g1 ~ey dir. Piene Lambert Dialogue dcrgisinde 2004 'te yaymlanan " Filistin Sonmuna Marksist yakla~11n uzcrinc kimi dii~i.ineeler" makalesinde ~unlan yazm1~t1 :
Sorunu slirckli cvirip <;cvircbilinz. Filistm sorununun , Filistinlilerin (Araplann) bir ulus olu ~ turmalar1. vani siyasa l kurtulu~lar1111 elde ctmeleri d1~111da bir <;ozi.imi.i yoktur. Bu , cgcr gcn;cklc~irsc , dini dcvletin bir vasfma ~evircn teokratik israil devlctinin rcddcdilmcsi anlamma gclir. .. Tcokratik devlct Filistinlilere. bir dcvlct olarak . vatanda~lik haklarmm reddini d~yatarak ve bunun sonucunda Yahudikr i<;in dcmokrasinin rcddiycsini getirerek , Araplar ile Yahudiler arasmdaki ayrnrn pcki~tinncktedir. <;:oztim sadece e~it haklan garanti altma alan bir dcvlct lie olabilir. Ancak bu noktadan sona iki bile~en kendilcri i<;in dcmokratik bir Filistin 'in bii;:irnini ve ii;:crigini tanunbyabileccklcrdir.
LCR "iki devletli" c;ozumden yana
72
Fransa'da Daniel Bensaid ve ben zeri Pabloculann orgiitii olan LCR (Dcvrimei Komiinist Birlik) i~gal altmdaki bolgclcrdeki niifusa yonelik en son israil askeri mlidahalesinin ardmdan bir a<;:1klama yaymlad1. Saldmmn kurbanlanyla dayam~masm1 i fade c:ttiktcn sonra, Fransa hi.iki.imetini bu saldJrganlig1 lanetlemcyc c;agmyor ve ~oy le diyordu: "LCR Filistinliler ve israilliler arasinda adil ve kahct hir ban~·a izin verecek her tiirlii .;:oz ii me, yani 196 7 s1111rlan i\·erisinde, boliinmemi.) bir alanda, dogu Kudiis ba.)kenli olacak ~· ekilde kurulacak bir Filistin devletinin tm11nmas1111 , 'Utan(,.' Duvart '11111 y 1k1/mas1m, mziltecilerin geri donm e haklan11111 tan111mas111a dcstegini _venidcn reyit ede1 :" IV. Entcrnasyonal gclcnegini sahiplendigini iddia eden Daniel Bcnsaid ' in orgi.itu ncdcn bu ~ekildc kalic1 bir Siyonist devletc, di.inya11111 o bolgcsindc Amcrikan cmperyalizminin silahh sag kolu olan bu dcvletc dcstcgini tcyit ediyor? Pcki hangi ci.irctlc ay111 zamanda mi.iltecilerin geri donrne hakkmdan <la yana oldugunu iddia cdiyor? Kastettiklcri, gcttolara geri donu~ hakk1 1111? Yani , Filistin Yonctiminin Amcrikan idaresindcn di.izcni koruma misyonunu devralmt~ oldugu, ancak israil dcvlctinin yin c de tahammi.il edcmcdigi ve dolay1s1yla dogrndan rni.idahalc cderck halk1 katlcttigi gctto lara donu~ hakk111dan 1111 bahscdiyorlar? Bir gctto dcvlctc "geri donii.y hal:k111dan" nastl bahscdilcbilir? Batt ~cria ve Gazze ' deki , birbirlcrindcn aynlrn1~ olan bu adac1klara gcri doni.i~ hakk1 nasil savunulabilir? Hele hclc 1948 'de yurtlanndan kovulan 800.000 ki~inin vc c;ocuklanrnn, y1kmt1lan bugiinkii israil'in s11mlan ir;erisinde olan kovlcrdcn ve kasabalardan gcldiklcri bilinirken ... J
~
Yahudi Sorunu , Filistin Sorunu!
LCR bu ~ckildc 1947'dcn bu yana gortilmii~ en kotii ~artlarda dahi direni~ gosteren ve miiltccilcrin gcri donii$ hakkmdan vazge9meyi rcd dcden, bu nedcnlc de bir zamanlar ingiliz yonetimi altmcia olmu~ olan tiim bolgcde tek bir dcmokratik , laik Dcvlctin kurulrnasm1 savunan Filistin dcvrimini yanh$ yonlcndinni~ olmuyor mu?
"Uzun surecek ... " Daniel Bcnsaid " tarihin i~路erisinde ve tarihiri ic;inden" dcdigi uzun yorumunda ~u sonuca vanyor: "Y1k1mlar ve yeni geli5melerle dolu bir 'a5mhklar y iizyi/111m' ardmdan bile Yahudi sorununa miyop bak15tan bilim;:li bi~路imde vazge<;ilmi5 degil. Marx 'm teolojik sorunlarr dunyevi sorunlara tercume etme onerisi bugiin de gq<;erli. Eremiya Peygamber 'in 'uzun siirecek ' dedigi rivayet edilir. Simdi de Eski Ah it tekine benzer bir sab1r gostermek gerekecek." Daniel Bensaid bizi Eski Ahit sabn gostermeye davet ediyor: Bir giin israil devleti teokratik olmaktan i;:1kacak, aym Alman Htristiyan Devlctindc oldugu gibi ; israil, 1rk91 vc Siyonist olmay1 b1rakacak . .. 0 zaman Filistin dcvrimi de olmayacak. Oldiirtilecck vcya kovalanacak Filistinliler de olmayacak . Uzun si.irecek, diye kchanette bulunuyor, Siyonist nitclemcsini muhtemelcn rcddcdccck olan fJaniel Bcnsaid! Bugiin israil devlctinin silahlan giimbiirderkcn, empcryalist barbarhgm ahp yi.iriidiigiinii, bir ba~ka soykmm i9in yolu a9t1gm1 vc bu1mn Filistin ulusunun iki bile$cninin de i~9ilcrini ve gcn9lcrini aymnadan vuracag1111 go1iiyoruz. Tck i;:oziim i~i;:i harekctinin tam bag1ms1zhgmdan vc demokrasiden gclebilir; bir Filistin siyasi dcvleti kurmak ii;:in birlik olmaktan, dcmokrasiden, Yahudi vc Anp iki bilc~eni ilc Filistin halk1 i9in bir cgemen Kurucu Meclis rcrspcktifinin oniinii a<,'. ma!<tan ve boylece demokrasinin bi9imini ve i9crigini tammlamaktan ge9ebilir. Daniel Bensaid, Marx ' m "Yahudi Sornnu Ozerine" makalcsine dair yorumunda XX. yiizy1lda Yahudi sorununun yeniden canlanmasmm sebebini ararken ~mm a yaz1yor: "ilk muzaffer sosyalist devrimin Yc.hudi sorununun r;ozii/111emes111de pay1 vardzr; <;iinkii bu sorunu 'sosyalist enternmyonalist, oziimsemeci 'yoldan r;ozemedigi gibi, Stalinist k1y 1m1 da durduraman11,~t11~" Demek ilk muzaffer sosyalist cevrim, Stalinist k1y1m1 durdurmak i<;:in hi<;:bir ~ey yapmam1~ .. . Dolay1s1y1a bir ~ekilde su9 ortag1 m1 oluyor? Daniel Bensaid, Moskova duru~malannda 1917 Ekim ayaklanmasmda Bol~cvik Parti ' nin Merkez Komitesinde yer alm1~ olan tum iiyclcrin infaz cdilmi$ oldugunu bilmiyor mu? IV. Entemasyonalin Birlc~ik Sckrctcryas1 ' ndaki a rkada~ 1 armt, 1953 'tc Dogu Berlin' de, Stalinist biirokrasiyc kar$I siyasal dcvrimc yonelmi$ olan i~<;:i ayaklan-
Sosyalizm
masm1 kmad1klan i<;:in ele~tirmemi~ veya sorgulamam1~ olan Daniel Bensaid adma ne biiylik bir ay1p! (Zamanmda, amaqm1z sosyalizmin zay1flamasm1 engellemek diye kendini savunmu~tu arkada~lan ... Bundan sonra da dlinya proleter devriminin oniindeki gorevler i<;:in Stalinist biirokrasiye guvendiler. Ve bunun uzun zaman alacag1 konusunda da uyanda bulundular. <;:ok uzun, kapitalizm ile sosyalizm arasmda, yiizy11lar siirecek olan bir ge<;:i~ siircci!) Dogu Berlin'in i~<;:i leri Bah Berlin' deki i~<;:i karde~leri ile birle~meyi denemi~lerdi. Bah Alman hiikiimeti bunu engelledi. Ayaklanma Stalinist biirokrasinin tanklan tarafmdan ezildi .. . Ve onlar Daniel Bensaid ile birlikte ilk muzaffer sosyalist devrimi "Stalinist k1y1m1 durdurmamakla" su<ylamaya ciiret ediyorlar... Ve bugiin de, Marx, Tro<;:ki ve IV. Entemasyonal'in admm ardmda s1g1mp, Filistin devrimini, yiizy11lar siirecek ge<;:i~ siirecini beklemeye degilse de Eski Ah it usulii bir sabn gostermeye <yagmyorlar... Ekim devrimi kiillerinden yeniden dogacakhr!
Yahudi Sorunu ve Filislin Sorunu : Demokratik <;ozi.im Ne Olmall?
Yahudi Sorunu ve Filistin Sorunu:
Demokrcatik
~iztim
Ne Olmal1?
Jack DE JOOK
Y
olda~
Jacques Werchstcin'in La Verite'nin 51. say1smda yay1mlanan "Yahudi Sorunu, Filistin Sorunu" isimli makalesi [yukanda] 09 ay1dan dcgerlendirmeye deger. Makale:
â&#x20AC;˘
Marx'm Yahudi sorununa ili~kin ger9ek poz1syonunu ortaya 91kanyor; Bcnsaid'in, kendi pozisyonunu - israil devletinin varhg1m israil ulusunun varhg1 iddias1yla hakh 91karan "sol Siyonist" bir konum - Marksist gelenege baglamak i9in ger9ekleri 9arp1thgm1 gostcriyor; Marx ' m Yahudi sorunu i9in onerdigi demokratik i;:ozlimtin -siyasal dcmokrasi, e~it haklar, resmi bir <linden bag1ms1z bir ya~am-, demokratik ve laik Filistin slogamyla uyumuna i~aret ediyor: Yahudi ve Araplann e~it oldugu, dini aynmm, ktilttirel veya dile dayah boltinmcnin olmad1g1 bir Filistin.
Sosyalizm Bu a<;:1dan yolda$ Werchstein' 111 katk1 s1, tam da IV. Entemasyonal 'in Kas1m 2006 sonunda toplanacak VI. Di.inya Kongrcsi ' nin 9izgisiyle orti.i$mektedir. Daha av1k bir ifadeylc, bu katki , IV. Entemasyonal ' in ulusal soruna, Filistin sorununun 9ozi.imi.ine vc Filistin dcvrimine ili$kin soyledikleriyle bagda$maktad1r. Mevcut serbcst tart1$ma 9en,;evesindc, Bensaid'in makalcsindc gc9cn ve Werchstein'm ele$tirisinde yer vc1mcdigi bir yone dikkat 9ekmck istiyorum. Bensaid'in, "Marksist fz/ozof ' olma iddiasmm d1$mda, Bir-Sek lidcrlerinden oldugunu unutmamak gerekir. Yazilan, yalmz kcndi pozisyonunu geli$tirmeye degil, Marx, Lenin ve Tro9ki'nin pozisyonlarmdan uzakla$maya yanyor. Bir-Sek, hir kez daha aym roli.i oynuyor: IV. Entemasyonal programma yonelen i$<;:ilerin, gen9ligin vc aktivistlerin oni.ini.i kesmek i9in bu programm i9ini bO$altmak. Burada Bensaid'in Marx hakkmda soylediklerinc donmcyccegim . Werchstein ' m yazd1klan yctcrliydi. Fakat Bensaid Lenin hakkmda neler soyledi? 1914 onccsi i$9i harckctinc ili$kin Bcnsaid $Unlan yaz1yor: "Orta Avrupa Yahudileri h;in, ulusal sorun fikri iKi hareketi tarafindan tamnmaktaydz; ancak teorik i;:ekinceler ve ayak siin'ime/er yak degildi. 'Pan-Rus ' alma {tiim Rusya 'y1 kapsama -<;11.} iddiasmdaki 1898 tarihli Rusya Sasyal Demakrat i.~<;i Partisi (RSDiP) kurulu:; kangresi, ki dakuz delegesinin iJ<;ii Bund iiyes iy di. u/usal sarunu kabul ediy ardu." Bu satirlan okurken, eksik bilgili bir okuyucu yi.izyil doni.imiindeki i$9i hareketinin, Yahudi sorununun bir " ulusal sarun" oldugunda hemfikir 路 oldugunu sanacakt1r. Hatta Bensaid, i$i Lenin'in Yahudileri "diger uluslar gibi bir ulus" olarak tammlad1gm1 soylemeye kadar goti.irtiyor. En hafif dcyi$le, muglak bir ifade bu.
"Diger uluslar gibi bir ulus" mu? 19. yiizy1l sonu vc 20. ytizy1l ba$mda, i$9i hareketinin bi.iytik 9ogunlugu II. Entemasyonaldc orgi.itli.iydii ve 9ok az konuda fikir birligi saglam1$tl. Ulusal sonm, parti ve sendika ili$kileri, gene! grev, parlamenter faaliyet, ne ti.ir bir parti in$a ctmek gerektigi veya digcr partilerle ya da diger sm1flarla i$birligi konulannda, II. Entemasyonal bitmck bilmcyen polemik vc tart1$malara, ideolojik ve siyasi kavgalara sahneydi. Bu durum ozcllikle ulusal sorun i9in ge9crliydi. II . Enternasyonal 'in bi.iytik 9ogunlugu bu konuda ulusl ann kendi kadcrlerini tayin hakkm1 kabul eden bir pozisyona sahipti. Ancak bazi liderler bu gorti~e ay1k9a kar$1 91kiyorlard1 ; ozelliklc de Rosa Luxemburg. Neyin "ulusal sarun" olduguna ili~kin onemli farklar soz konusuydu ve Yahudi sorunu da bu tartt~malarm onemli odaklanndan biriydi.
Yahudi Sorunu ve Filistin Sorunu: Demokratik
<;ozum
Ne Olmal1?
Bu ikircikli durumdan yola <;:1karak, Bensaid kas1th olarak bu konudaki durumun tizcrinc oynuyor. Lenin, <;:arhk rejimindeki ulusal bask1 konusunda, Rus imparatorlugunun bask1s1 altmdaki uluslarm arasmda Yahudi leri "en c;ok ezilen ulus" diye tammlamaktan <;:ekinmemi~tir. Ancak Lenin "Yahudi ulusal sorununa" diger ulusal sorunlara yakla~tig1 gibi yakla~mam1~tir. Aynca hi<;:bir zaman Yahudilcrc aynlma hakk1 verilmesini savunan bir pozisyonda da olmam1~tlr. Bu Lenin i<;:in kesinlikle sa<;:ma hir durum olurdu. Lenin'e gore, Marx i<;:in oldugu gibi, Rus imparatorlugundaki Yahudi sorunu, tum aynmcil1gm ve baskmm sona erdirilecegi bir siyasal demokrasiyle <;:oztilebilirdi . Diger tarafta, diger kanaatlcr, ozellikle Rus, Leh ve Litvanyah Yahudi Sosyal Demokrat i~<;:i Partisi, yani Bund (ki 1898'de kurnlan RSDiP'e kat1hm~h) Yahudiler i<;:in "kiiltiirel ulus" tammmda 1srar ediyordu. Lenin dahil olmak iizere Rus Marksistlcrinin <;:ogunlugu bu gorti~e kar~1 <;:1k1yorlard1. Bensaid, biiytik bir ukalahkla, sorunu "tereddiit ve teorik c;ekincelere" indirgemcktcn <;:ekinmiyor. Sonunda da Lenin, Tro<;:ki, Martov ve Plehanov' dan almtilar yaparak, ki Rosa' dan yapm1yor, ~u "apar;1k" sonuca ula~1yor: Yahudiler de hpk1 digcrlcri gibi bir ulustur. Rosa Luxemburg d1~mdaki herkcs diyor Bcnsaid, "kategorik olarak Yahudi sorununun ulusal boyutunu" tamyordu ve "kiiltiirel ozerkli,gin Siyonizm ile uzla!jma gibi bir olast!1,g1 ortadan kald1raca{;int ve devlet kurma projeksiyonuna rne.vuiyet kazand1racag1nt" ileri siirtiyordu. Bensaid, Rosa'nm Bund'a kar~1 geli~tirdigi pozisyonu ele~tiriyor: "En azmdan Bund alternatif bir roziim sundu: 'Kiiltiirel ulus 'talebi." Bu en azmdan soztiniin altm1 <;:izelim. Bu Bensaid'in Bund'un pozisyonunu destekledigini gosteriyor. Ya Lenin? Bensaid'e gore, Lenin'in pozisyonu zamanla degi~erek Bundla aym <;:izgiye gelmi~tir. Ona gore, Lenin ytizy1lm ba~mda "Engels 'in r;izdigi gibi iki alternatif dii!jiiniiyordu, 'tarihi olmayan uluslarm asimilasyonu ' ve tarihsel uluslartn bOliinmesi." Bensaid buna bu alternatifi a~an "ufusal ozerklik" perspektifiylc kar~1 91k1yor. Fakat Lenin fikrini degi~tirmi~ olabilir: "Lenin 1903 'te Yahudi ulusu.f1krinin esasen yanh!j ve gerici olarak tammlarken, bunu bilimsel apdan tutarstz bir tarll!jma oldugunu soylerken, on yzl sonra 19 I 3 'te 'Ele!jtirel Notlar 'mda bu konuyu yeniden dii~路 iindiigiinde Yahudi ulusunun en c;ok ezilen ve en c;ok bask1 goren ulus oldugunu" soylcmcktedir. "Burada ulus dedigi yalntz Yiddish (Almanya ve Dogu Avrupa 'da Almanca ve Lehre kan~路1m1 bir di/ konu~路an) Yahudileridir, tiimiinii kapsamamaktadzr. Lenin, Avusturya Macaristan imparatorlugundaki tiim uluslar ir;in kiiltiirel ozerklik karma~1k
Sosyalizm
projesinden vazge<;en Otto Bauer 'i de ele:jtirmekteydi. Lenin 'e gore, o andan itibaren, Yahudiler diger uluslar gibi bir ulus olarak, ulus politikas1 <;er<;evesinde ele a/1nma!tyd1."
Ger~egi
sapt1rma
~abas1
Bu pasaj - a~ag1da gosterecegiz - tamamen hatahdtr. Lenin'in Yahudi sorununa ili~kin pozisyonu Marx'm 1844 yilmda soylediklerinden bcslcnir. Marx'm pozisyonunun yirminci ytizy1l ba~I <;arhk baglammda ele almmas1d1r: <;ogunlugu yoksul, sefalet i9inde ya~ayan zanaatkar, i~9i ve koyhilcrden olu~an ve siirckli aynmc1hga, bask1ya ve pogromlara maruz kalan 5-6 milyonluk Yahudi niifusunun bulundugu bir imparatorluk. Lenin ve Bol~evikler stirekli olarak Yahudi dii~mam aynmc1hga kar~1 sava~m en on saflannda yer ald1lar; ya siyasal baskilara kar~1 kendilerini savunrnak i9in kurduklan orgiitlerle pratik konularda Yahudi cemaatine destek vererek, ya da tiim koken ve milliyetlerden i~9ileri bask1, aynmc1hk ve Yahudi kar~1thgma kar~1 ortak miicadele i9in orgiitleyerek siyasal bask1ya kar~1 miicadele ederek. 1913 'teki Yahudilere yonelik pogromlann ardmdan, 4. Dev let Dumasmdaki Rus i~9ilerin sosyal demokrat fraksiyonu "Uluslann E~itligi iyin Haklar Sozle~mesi" adh bir onerge sundu. Lenin bununla ilgili ~oyle yaz1yordu: ...tiim uluslan etkileyen ulusal karakterdeki tiim k1s1tlamalann kaldmlmasm1 ongoriiyordu: Yahudiler, Polonyahlar vs. Ancak Yahudilcre kar~1 yap1lan aynmlara ozel bir onem veriyordu. Bu anla~Ilabilir bir durumdur: Rusya'daki hii;bir ulusa Yahudilere yap1lan aynmc1hk ve eziyet yapilmamaktadir. Yahudi kar~1thg1 aslen miilk sah ibi sm1flara ozgiidiir. Yahudi i~r;iler ikili bir boyunduruk altmda inlemektedirler, hem i~i;i hem de Yahudi olarak. Yahudilere kar~1 yap1lan eziyet son y11larda inamlmaz boyutlara ula~m1~ durumdadir. (Pout ?rawly, 28 Mart 1914)
Bu, Marx'm pozisyonunun yirminci yiizyil <;arhk Rusya'sma, 5 milyon Yahudinin ya~ad1g1 uluslar hapisanesine uygulam~1dtr. Lenin'in pozisyonu kendine has bir olaya ili~kin gibi goriinsc de aslmda ttim ulusal soruna ili~kin yap1lacak 96ziimlemenin bir par9as1dtr. Onlii bro~tirii Uluslarm Kendi Kaderlerini Tayin Hakk1 burada amlmahd1r. Bu bro~iir Rosa'yla yiiriittilen bir polemikle ba~lamaktadtr ve bu polemik bro~iiriin tcmel iddiasm1 da ortaya koymaktad1r. Rosa, RSDiP'in 1903 programmdaki uluslann kendi kaderlerini tayin hakk1 ilkesini sorgulamaktaydi.
Aynlma hakk1 demek ... Lenin ise Rosa'ya kar~1, 1903 programmdaki formiilasyonu ko~ulsuz olarak savunmaktadtr. Ezilen uluslann kcndi kaderini tayin hakk1,
Yahudi Sorunu ve Filistin Sorunu: Demokratik <;ozum Ne Olmal1?
Lenin'e gore, diger topluluklardan farkh bir devlet kurma hakk1 , diger bir ifadcyle bag1ms1z ulus devletler kurma hakk1d1r. Lenin bunu gelcneksel Marksist pozisyondan hareketle savunmaktadtr: Bag1ms1z devlet formunda ulus in~as1, tiretici gtir;lerin ilerleme ve geli~mesini saglayan ve ulusal sornnun r;oztilerek kapitalizmin geli~mesine katk1 saglayan bir stirer;tir. Bu ulusal sorun, tarihsel bir gcri kalm1~hga i~aret eder. Bu aym zamanda i~r;ileri bOltinmeye gottiren ulusal 6nyarg1lann ontine ger;menin yeganc yoludur. Aynhk hakk1 verilerek i~r;ilerin ozgtir ve gontillti birliklerini kunnalan ontindeki engeller diyalektik bir ~ekil足 de ortadan kaldmlm1~ olur. Lenin bu ilkeyi ortaya koydugunda, kapitalizmin ilerici karakterini yitirdiginden hareketle, burjuva hareketlerin ilerici ve demokratik ozelligini yitirdigini savunmaktayd1. Bu baglamda proletarya demokratik bir talep olan aynlma hakkm1 savunur, ancak bu otomatik olarak aynlmadan yana oldugu anlamma gelmez. Lenin ~oyle diyor: Burjuvazi her zaman kendi ulusal taleplerini en on s1raya koymaktad1r. Bunlan kategorik olarak dillendinnektedir. Proletarya aytsmdansa, bunlar sm1f miicadelesinin 91karlanna baghd1r. Teorik olarak, bir ulusun aynlmasmm m1 yoksa uluslann haklarmm birbiriyle e~itlenmesinin mi burjuva demokratik devrimini tarnamlayacagm1 onceden bilmek olas1 degildir. Proletarya iyin onemli olan, kendi sm1fmm geli~imini saglamakur, burjuvazi i9in onemli olan ise bu geli~irni onlemcktir, yani proletaryanmkilerden once 'kendi' ulusunun 91karlanm one 91kannaktir.
Lenin konuyu
~oyle
ar;1yor:
Proletarya haklann e~itligini vc ulusal bir devlct kurulmas1 i9in e~it haklara sahip olunmasm1 savunurken ( ... )rum uluslann i!;i9ilerinin birligine en yliksek degeri vcrir ve her ti.ir ulusal aynlma fikrini, i~9i sm1fmm sm1f miicadelesindeki yeri a91smdan degerlendirir.
A91k ki, Bol~evikler "ajitasyon yaparken, aynlma hakk1 slogamm1z1 yukseltmek durum11ndad1r; eger, burjuvazinin oyununa, ya da bask1c1 ulusun feodal ve mutlakiyel<;i unsurlarmm oyununa gelmek istemiyorsa". Ancak bir kez daha, bu, burjuva milliyeti;iligine ko~ulsuz destek vermek demek degildir. Lenin: Ezilen uluslardaki ti.im burjuva miJliyetyiliklerde, bask1ya kar~1t demokratik bir i9erik mevcuttur. Bu iyerigi biz ko~ulsuz destekliyoruz, ancak bu, ulusal d1~la足 y1c1hkla kan~llnlmamahdir. Polonya burjuvazisinin Yahudileri ezme egilimine kar~1 sava~arak yap1lmahdir vs.
aynlma mecburiyeti demek degildir. Lenin Ukrayna ile ilgili
~u
soruyu ortaya attyor:
Omcgin Ukrayna, bag11ns1z bir devlet kunnaya te~vik edilebilir mi? Bu, bugi.inden tahmin edilcmeyecek bin tane etmene baghd1r ve bo~ varsayunlarla vakit kaybetmek yerine, kendimizi kesin olan bir ~eylc s1mrlayahm: Ukrayna 'nm boy le bir devlet kunna hakk1 vard1r. Biz bu hakka sayg1 duyanz, Bi.iyiik Rusya ' nm Ukrayna ozelindeki imtiyazlanm destcklemeyiz, kitleleri ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~79
Sosyalizm sozkonusu olan hangi ulu s olursa olsun bu hakkin tamnmas1 yoniindc, tlim uluslar iizcrinde dc vlct imtiyazlannm kaldmlmas1 yo niindc cgitiriz.
Lenin mlimktin o lan en aytk $ekilde ulusal soruna ili$kin pozisyonunu ortaya koyuyor. Peki bu pozisyon Rusya Yahudilcri iyin nc ifade ediyor? Tekrar soylcyelim : Bensaid ' in iddiasmm tersine, Lenin ' in pozisyonu soyut bir ulusal soruna ili$kin getirilmi$ soyut bir duru$ degildir. Lenin 'in pozisyonu Z<lmanmm ilkclcrinden ve programmdan harcketle , zamanmm somut ko$ullanna gore formulc edilmi$tir. Peki bu somut ko$ullar nelerdir? RSDiP, 1898 y1hnda kuruldugunda, bir y1l once kurulmu$ olan Yahudi Sosyal Demokrat i$yi Partisi onun ana parya!anndan biri olarak RSDiP'e eklemlendi. Lenin iyin, Yahudi i$yilerin kendi i$yi partilerini kurup kuramayacaklan, soyut anlamda, tar11$ma konusu degildi : Zaten fiiliyatta bu partiyi kmmu$lard1. Aynca bu partinin , RSDiP ' in bir paryas1 olup olmamas1 sorunu da art1k geyerli degildi, ytinkti zaten kurulu~undan beri onun iyinde yer almaktayd1.
Bund'un konumu Lenin ' in yuzlqtigi soru $Uydu: Bund RSDiP 'ten ayn ve ozerk olarak mt geli$meliydi? Yoksa Rusya'daki Yahudilcrin ozel durumunu goz ardt etmeksizin, Bund 'un, Rus proletaryasm1 birle$lirici bir faktor olarak, gitgidc partiye daha fazla entegre olacag1 bir yol mu izlenmeliydi? Bu tcmel ytkmaz1 gaze alarak ve her zaman i~yi sm1fmm birliginin onceligini aktlda tutarak, Lenin mucadelesini ~u eksene oturtacaktt : Bund' un var!tgt ancak tamamcn i$yi partisine cntegre oldugu takdirde me~rudur. Lenin Yahudi proletaryasmm tipk1 Polonyah, Lctonyah, Ukraynah ve diger proleterler gibi, Rus imparatorlugu ' nda ozcl bir yere sahip oldugunu inkar etmiyordu. Ancak RSDiP'in kurulu$undan birkay yil sonra, Bund liderleri Bund ve RSDiP arasmda var olan ili$kiyi degi~tirme yoluna gittiler. Lenin buna kar$I ytktl: Rus yolda$lar1mzla ili$kilerinizi degi$firme karartmz apayrt bir diizlemde yer allyor: 1898 tiiziig u <;err;:evesinde RSDiP 'in . i<;:ine girmek deg il, federal tipte bir bir!ik kurmak. (lskra , I Subat 1903). Lenin Bund' u, "1898 kongres i tarafindan tanrnan ve kimsenin inkar etmedigi RSDiP r;:err;evesi i<;inde Yahudi proletaryasmz ilgilendiren o::.el konularda ozerklik talebinden" ileri gitmcmcsi i9in uyanyordu (agy). Lenin : Yahudi proletaryas1 son tahlilde en temcl c,:1k arlarmm Rus prolctaryas1yla mlimklin olan en s1k1 birlik ic,:indc yer almaktan gec,:tigini anlt yor: Ozgiir bir
Yahudi Sorunu ve Filistin Sorunu: Demokratik
<;:ozum
Ne Olmall?
Rusya ' daki Yahudilcrin evriminin ozgiir bir Avmpa'daki Yahudilerin cvrimi ndcn farkh olacagma onceden (a priori) karar vermek delil1ktir.
Lenin Bund' un bu konuda federalist bir politika izleycrek "ozgiir Rusya 'daki Yahudi/erin evrimine pqinen karar vermesine'' kar$t c;:1kiyordu. Lenin bu sebeplc Yahudi prolctaryasm1 ilgilendiren hususlarda Bund'un RSDiP ic;:inde ozerk bir konuma sahip olabilecegini ileri siiriiyordu. Ancak bu demek degildir ki, Lenin demokratik bir $ekildc orgiitlcnmi~ bir Rusya devleti biinyesinde Yahudilcrin ozerkligini destekliyordu . Bund'un talep ettigi federalizmi desteklemiyordu Lenin. Bunu yapmasmm nedeni ise ac;:1k. Su soruya pqinen mutlak bir cevap verrnek istemiyordu : Rusya halk1 hangi yolla Yahudi veya diger uluslara, kendi kaderini tayin hakkm1 vereccktir? Yine o s1ralarda, Errneni Sosyal Demokratlanyla yuriittiigii bir tartl~mada $6ylc yaz1yordu: Tiim bask1 ve somiirii fonnlanyla miicadcle. etmck ii;:in, en fazla czilen ve bu miicadeleyi vcnm:ye en istckli i~.,:i sm1fiyla ayn~mamali aksine birlqmeliyiz . Her millet i.,:in kendi kaderini tayin hakkt tanmmal1d1r, ancak ~iddct vc adalctsizlik yoluyla bu hakkm ozgiirce kulla111lma sma cngcl olacak tiim miidahel elc rc kar~1 da sava~ verecegi z ( ... ). Ortak programm11111 z, Rusya' daki her Sosyal dcmokrat iyin gcyerli olan program11111 z tiim yurtta~lann yasalar oni.indt: e~itligi talebi (cmsiyet, dil , din , 1rk ve milletten bag1ms1z olarak) vc dcmokratik bir ~ekilde kendi kaderini tayin etme hakkmdan olu~maktad1r. Ozerkligin destcklenmesi kcsin bir zorunluluk iyenna ve prolctaryanm program1 iyin de bir olmazsa olmaz dcgildir. Bu destek yalmzca istisnai dummlar i9in kai;milmaz olabilir. (Iskra , I $ubat 1903)
1903 y1lmda Lenin ve Bund arasmda ba~ka bir pol emik ya~anm1~tlr. RSDiP'in Yekaterinoslav Komitesi Yahudi i$c;:ilere yonelik bir deklerasyon yaymlamt$ ve sosyal demokrat partinin Siyonizm vc Yahudi dii$manhgt kar$1s111da tul11munu ac;:1klam1$ ve "kendi ulusal kiiltiirii-
niizii kurtarmak, ya~atmak ( .. ) yalnzz kendi ulusal ~路 1kannzz ir;in bile olsa" RSDiP 'e katt!maya ve RSDiP ' te ortak mlicadele etmeye c;:ag1rm1$h. Yurt d1$mdaki Bund Komitesi buna kar~thk olarak halen Yahudi prolctaryasmm ayn orgiitlenmesi gerekliligi konusunda kesin bir tavn olmayan Bund'dan metinde hie;: bahscdilmedigi ic;: in Yekaterinoslav Komitesini cle~tirmi$ti. Lenin $6ylc cevap vcrdi: Komitc'nin yapt1g1 bir slH;: mu? Ne olursa olsun , illa ki Bund'un adm1 anmak zomnda m1yd1'J Bu somlara verilecek cevap olumsuz yonde olmahd1r. Bunun en basit ncdeni, deklcrasyonun muhatab111m gene! olarak Yahudi proletaryas1 degil , yalmzca Yekaterinoslav ' da ya~ayan Yahudi i~i;:iler olmas1d1r. Yekaterinoslav'da, herhangi bir Bund orgtitlenmesi mcvcut degil, ( ... ) Yahudi i~.,:iler bclirli bir orgi.itte orgUtlenmedigi siirece, hareketleri ( o yercldcki tiim i~9i harekctiyle birlikte) RSDiP orgiitlenmesiyle berabcr ytlriime lidir..
Tekrar s6yleyelim: <;unkii Lenin ' in ir;in oncclikli bnemde olan, i~r;i hareketinin birliginin saglanmas1d1r. Bu Bund'u gormezden geldigi anlamma kesinlikle gelmemeli. Giir;li.i yanlanm destekliyordu, ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~a1
Sosyalizm
- Yahudi proletaryasmm orgiitlenmesindeki katk1s1 - ikircikli yanlanyla da - Yahudi proletaryasmm ozerkligi konusunda - a91khga kavu~turul足 mas1 i9in miicadele ediyordu. Lenin bunu goz oniine almakla kalm1yordu - diger sosyal demokrat liderlerin yaphg1 gibi - ayrn zamanda Bund'un gelmi~ oldugu noktada onunla bir uzla~ma yolu aray1~mdayd1. 1903 tarihli makalesinde ~unu hatirlahyor: 1898 hiziigtinde gei;en 'ozerklik' ifadesi Yahudi i~i;;i hareketine ihtiyac1 olan him imkanlan saglamaktad1r: Yiddish dilinde propaganda ve ajitasyon, yaym ve kongre yapma ~ans1, ortak sosyal demokrat programma eklenebilecek ozel tapler, Yahudi ya~am ve var olu~ ko~ullanndan kaynaklanan lokal ihtiyac; ve taleplerin kar~ilanmas1. Ttim geriye kalan ise, Rus proletaryas1yla tam ve yakm bir ~ekilde kayna~manm gerekliligidir. Buda him Rusya proletaryasmm mticadelesinin c,;1karlan ic;in kac;milmazd1r. (Iskra, 15 Subat 1903)
Ozellikle ~unu belirtiyor: Ozerklik, i;ogunlugun Yahudi hareketine ve ya~amma has konularda Yahudi i~c;i sm1fi onderligine mtidahale ve tecavtiz etmesinin ontindeki engeldir.
"Yahudi proletaryasmm bag1ms1z bir partiye ihtiyac1 var m1?" Lenin'e gore Yahudi sorununun Rusya i~9i hareketine dahil edilmesinde onlann varhgm1 reddetmek gibi bir dii~iince yok'tu. Bu sorun nesnel olarak ortadayd1. Milyonlarca Yahudi i~9i ve ailesiyle sosyal demokrat propaganda arac1hg1yla (b1rakm kazanmay1) ili~kiye ge9ilmesinin tek yolu onlann Yiddish dilini kuilanabilmelerini tarnmak ve onlarm baskm olarak Yahudilerden olu~an kapah koyler ve bolgelerde ya~ad1kla足 nrn goz oniine alarak miimkiin olabilir. Bund'un varhgm1 gormezden gelmek de soz konusu degildi. Ancak Lenin i9in, proletaryanm ve RSDiP'in birliginin saglanmas1 i9in di! ve ya~am ko~ullannm farkhlgmm tanmmas1 Bund'un Yahudilerin yegane sozciisiinun olacag1 yanrnn Rusya's1 ve bugiinlin RSDiP ' i i9in bir ''federatif' formulasyon (Bund'un ozerkliginin de tanmd1g1) degildi. Bu iddia proletaryanm boliinmesi anlamma geliyordu ve nereye gidecegi belli olmayan bir formulasyondu, hatta Siyonizme gebe bir formulasyondu. Bund'un her zaman kar~1 91khg1 Filistin'de "Ulusal bir Yahudi zemini" talebi formunda degil, aksine Rus proletaryasmda aynlmaya gotiirecek "Ulusal bir Yahudi kultilrel zemini" ~eklindeydi. Lenin' e gore, eger, "i!Jr;i hareketi ir;inde bu ozerkligin mevuiyeti varsa'', o takdirde ~unlan soylemek gerekiyordu: Ttim Rusya'da otokratik rejime vc burjuvaziye kar~1 miicadele soz konusu oldui!unda, birlqik ve merkezi bir orgtit olarak miicadele etmeli , her dilden ve milletten proleterlerin destegini kazanmah, kuramsal, pratik, taktiksel ve
Yahudi Sorunu ve Filistin Sorunu : Demokratik <;ozOm Ne Olmali? orgtitsel sorunlanm1z1 <yozmek ii;in i~i;i sm1fmm ortak vc stirekli miicadclesini gen;ekle~tirmcliyiz. Aynlik gctirecek, her birinin kcndi yoluna g1dip i~i;i harcketini gui;:sti zle~ tirecegi ayn orgtitlenmc modellerinin ontine gei;:meliyiz. i~i;:i hareketinin farklt partilcre btiliintip saldmm1zm gticUnU azaltacak bir yola ginnemeliyiz ... (agy)
Bu yi.izdcn Yahudi proletaryasmm kcndisini Bund olarak ayn bir ~ckilde orgi.itlenmeye gittiginin ilan cdilmesine kar~1hk ~u yorumu yapm1~t1r: "Bund'un bag1ms1z bir parti oldugunu ilan etmek, 11/usal sorun konusunda abesle iiligal smrrlarma ulai maktrr" (agy) . Bu konuyla ilgili olarak, yolda~ Werchstein'm makalesinden bir almti yapmak istiyorum:
Daniel Bcnsaid ktilttirel ve dini ~crhlerle 'Yahudi Sorununa ' yakla~anlarla tart1~maya giriyor. T1pk1 onlar gibi, Museviligin basit bir <linden ote bir rolti oldugunu ileri stirtiyor. Musevilik diinyanm dort bir tarafma dag1hrn~ ve siirekli olarak cziyet gonnti~ Yahudi halkt ii;in gen;:ck bir ktiltiircl ve siyasal bir i;:imento rolti oynam1~ olabilir ve oynayabilir. .. Yolda~ Werchstein'm Bensaid ile girdigi polemige yalm bir baki~ atacak olursak, o zaman, rum di.inyaya dag1lm1~ Yahudi halk111111 farkh tarihsel donemlerde "kiilturel ve siyasi r;imento" olm,a roliini.i d1~lay1p yalmz basit bir dini formtilasyon olduguna m1 kanaat gctirecegiz? 0 takdirde, Lenin'in de "ezilen ve bask1 giiren Yahudi toplumu"ndan ya da Tro<;ki 'nin de bir "Yahudi halk1"ndan bahsederken yanh~ yo Ida oldugunu soyleyecek ve "kiilturel ve dini ierh" koyanlann i.izerinde bir bask1 olu~turmaya m1 gidecegiz, Museviligi basit bir din gibi algilayarak? Bence durum hie;: de boyle dcgil. Dinin Yahudilikte ne kadar onemli bir yeri oldugu tarihsel olarak tart1~ilmaz. Bu evrensel ger,:erlilik ta~1yan bir gerr,:ektir. Dinin degi~en payelerle ulusla~mada onemli bir rol oynad1g1 a~ikard1r. Ti.im ki.ilti.irel etmenler gibi toplumsal hayatm, hatta medeniyctin iizerinc -in~a edildigi temellerden biridir. Tarihin geli~imiyle bcrabcr, ti.im bu ki.ilti.irel etmenlerin kombinasyonu, di.inyanm farkh bolgelcrinin ozel ko~ulla足 nyla beraber, ulusla~ll)a olgusunun altmda yatan faktorlerdir. Ancak, di.inya i.izerinde yalmzca din i.izerine in~a edilmi~ bir ulus yoktur: Bu ar,:1dan bak1ld1gmdan, Yahudi ulusu ;ia da Katolik ya da Protestan, veya Mtisli.iman ulusundan soz edilmemelidir. Diger yandan, ytizy1llann getirdigi aynmc1hk ve baskmm, Yahudi topluluklannm hayatta kalmak ir,:in digcr.topluluklardan kopuk komi.initeler ve ya~am alanlan gcli~tirdigi vc kendi ki.ilti.irel, siyasal ve toplumsal r,:imentolanm yaratmak zorunda kald1g1 da yadsmamaz bir gefyektir. Omegin, <;:arhk r,:err,:evesinde (ya da Balkanlarm belli bOli.imleri iyin Avusturya Macaristan imparatorlugu r,:err,:evesinde) 6 milyon Yahudinin kulland1g1 Yiddish dili, Dogu Avrupa Yahudi topluluklan iyin onemli bir kiilti.ircl r,:imento olagelmi~tir. Yiddish dilinin bu roli.i kuromlar i.izerinde de etkisini goste1mi~tir. Aym zamanda, i~r,:i harc~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
a3
Sosyalizm
keti baglammda, Yiddish dilini konu~an bir Rus , Polonya ve Litvanya Sosyal Demokrat i~yi Partisinin kurulmas1, RSDiP ' in kurulu~undan once geryekle~mi~tir.
Lenin'in federalizmi reddi Bu gozlemler re'sen bir Yahudi ulusumm var11gma ya da bu ulusun aynlma talebine yo! aymaz. Dogu ve Orta Avrupa Yahudi ~oplumunun ayn bir kiiltlirel, toplumsal ve siyasal hayat kurmas1 , siyasal demokrasiye giden yolun oni.indeki engellerden kaynaklanmaktad1r oncelikle. Ve bu yalmz Yahudiler degil, bolgedcki diger topluluklar ii,:in de geyerlidir. Materyalistler bu kesin gen;:cgi unutmamak durnmundad!f. Gordi.igi.imtiz gibi Lenin "farkli bir varolu:; formu" dahil olmak tizere tlim bu ctkenleri goz oniinde bulundurmu~tur. Bunlan goz oniine ald1g1 Ekim Devriminden sonra da, Yiddish dilinde tiyatrolar, okullar ve gazetelcr gibi ozel haklar yeryevesinde kcndini kamtlam1~hr. Lenin 'in konuya ili~kin pozisyonu RSDiP'in 1903 Temmuz-Agustos 2. Kongrcsinc "Bund 'un parti ir;indeki ro/U" iizcrinc verdigi karar oncrgesinde kendini tum y1plakhg1yla ortaya koymaktad!f. Burada tamam1na yer vcrmeye degecek bir metindir bu : Bugiinkii var olan toplumun gen;;eklerinden ve giinliik ckonomik ve siyasal miicadele ko~ullarmdan yola i;:1karak, sava~an i~i;:i sm1fmm tam ve miimkiin olan en s1k1 birlige ihtiyai;: duydugu ortadadir: - Yukanda belirtilen hedefler ii;:in ozellikle Yahudi proletaryasmm, Yahudi olmayan proleterlerle birligi ozcl bir onemdedir. Bu aym zamanda hiikiimetin ve si:imiiriicii sm1flann Yahudi dii~manhgma ve irksal ozelliklere dayanan ulusal boliinmii~liiklerine kar~1 miicadelenin de bir arac1d1r. . - Yahudi ve diger proleterlerin bir flizyonla birbirine kaynamas1, hii;:bir suretle Yahudi yolda~lanmtzm kendi konu~tuklan dilde, propaganda vc ajitasyon yapmalarma, ister lokal ister ulusal bu hareketin gereklilikleri iizerine herhangi bir yaym i;:1kannalanna engel te~kil etmemektedir. Sosyal demokrat programm haklann tam e~itligine , kiiltiir ve dillerin tam hiirriyetine dayah bir program olmas1 buna temel te~kil etmektedir. - Kongre RSDiP'in fedcratifilkelcrlc orgiitlenmesine kar~1 i;:1karak 1898'deki tiiziigiin korunmasm1 saglamahd1r. Yani, ulusal sosyal demokrat orgiitlerin kendi ozellerini ilgilendiren konularda ozerklige sahip olmalann1.
Ancak, Bcnsaid buna, yukanda yaz1lanlann Lenin 'in 1903 'teki pozisyonu oldugunu, on y1l sonra yani 1913'te Lenin'in pozisyonunu yenileyerek Yahudi ulusunun varhgm1 kabul ettigini ileri si.irerek kar~1 y1k1yor: 0 giinden sonra Yahudiler "diger uluslar gibi bir ulus" olarak ele almmahd!f.
Yahudi Sorunu ve Filistin Sorunu: Demokratik <;ozum Ne Olmal1?
Sozde "1913
donu~u"
Simdi ~u sozde 1913 dcmi.i~tine donelim. 1913'te Rusya artan aynmc1 saldmlara sahne olmaktayd1ve Yahudi kar~1thg1 dalgas1 ytikselmekteydi. Rus aristokrasisi, farkh milliyetler arasmdaki farkhhklan alevlendirerek Yahudileri ya~ananlann gtinah kes;isi ilan etmi~ti ve kitlelerin sinirlerini onlara yoneltmelerini sahk vennektcydi. Bu ko~ullar altmda, 1913 yazmdaki RSDiP Merkez Komite toplanhsmda, Lenin, iki onemli noktanm altm1 s;izdigi "Ulusal sorunun r;oziimiine ili!jkin" onergesini sundu : Bir tarafta: Kara Yi.izler milliyeti;:iliginin palazlanmas1, liberal burjuvazideki milliyeti;:i egilimlerin artmas1, ezilen uluslarm list s1111flannm milliyeti;:i soylerninin geli~足 mesi : Tiim bu faktorler ulusal sorunun aciliyetini ortaya i;:1karmaktadJr.
Diger tarafta: Sosyal demokratlar arasmdaki durum (Bund 'un Kafkasya mensuplannm ve parti program1111 likide etmek isteyenlerin giri~imleri) bu konuya daha i;:ok ihtimam gostennemizi gerektiriyor.
Bu ikinci nokta tizerinde bir sure durahm: Lenin ve Bund arasmda 1913 y1lmda ya~anan gerilimin altmda ne yahyordu? K1sa bir sure once, Haziran 1913 'te yazd1g1 "Ulusal sorun iizerine tezler"inde Lenin kendi pozisyonunu hatirlat1yor: "Sosyal demokrasi tiim milliyetlerin kendi kaderini tayin hakkzm tanu~' ' Ancak, "Sosyal demokrasinin tiim milliyetlerin kendi kaderlerini tayin hakk1m tammas1, sosyal demokrasinin, bir ulusun aynlzp devlet kurma firsat1 iizerine kendi fikrini soyleme hakkmdanferagat ettigi anlamma gelmez." Lenin sosyal demokrasinin miicadelesini ~u sozlerle tammhyor: "Gen;ek demokratik bir devlet i<;in miicadele eden sosyal demokrasi, tiim farkh milliyetler i<;in mutlak qitligi savunur ve bir ulusu digerlerinden farklz bir yere koyan tiim imtiyazlara kar!jl sava!jir." Lenin ozellikle dil temclinde aynmc1hgm ozellikle sosyal demokrasi tarafmdan kabul edilemez oldugunu belirtiyor. Soyle diyor: Varolu~ ~ekilleri ya da farkh ulusal bilqenlerden olu~mas1 nedeniyle ozel durumdaki devletlerin tiim bolgeleri kendi yeterli yonetim haklarma ve ozerkliklerine, kapah oy ai;:1k tasnif hukukuna dayah evrensel oy hakkma sahip olrnahdirlar.
Lakin, Sosyal demokrasi, tiim ulusal azmhklar ir,:in haklan garanti eden devletin tiimi.inde gei;:erli olacak bir kanun talep etrnektedir. Bu yasaya gore, bir ulusun diger uluslar i.izerinde yaratacag1 him imtiyazlar veya iistiinliikler, digerlerinin haklanm azaltmaya yonelik giri~imler gei;:ersiz ve hiiki.imsiiz ilan edilmelidir.
Bu ilkelere Lenin
~mm
ekliyor:
Sosyal demokrasi 'ulusal kiiltiircl ozerklik' (ya da yalmz ' ulusal ozerklik' ) slogan ma kar~1 i;:1kmaktadJr, ( ... ) bu slogan entemasyonalizm vc proletaryanm
Sosyalizm sm1f miicadelesine tamamen z1tt1r. ( .. .) Bu prolctaryanm ve i~i;:i sm1fi kitlelerinin burjuva milliyctc;:ilik fikirlerinin etki alanma ginnesine yo! ac;:ar.
Neden Lenin ve Bo1$evikler, " ulusal ozerklik" sloganma kar$1 91k\:i.inkti,
m1~lard1r?
Rusya'da Lodz, Riga, Petersburg veya Saratov'daki Almanlan bir ulus altmda toplamak sosyal dcmokratlann i~i degildir. Bizim i~imiz tam dcmokrasi ve tiim ulusal imtiyaz larm kaldmlmas1 ii;:in miicadelc etmektir, boylelikle Rusya' mn Alman i~i;:ileri diger uluslarm i~i;:il eriyle birle~ebilir ve sosyalizmin uluslararas1 kiiltiiriinii gcrc;:ekle~tirip geli~tireb i lirler.
Yahudilerle ilgili Lenin
~unu
soyltiyor:
Ulusal kiiltiirel ozerklik sloganmm bugtin Rusya'daki istisnastz tiim burjuva Yahudi partiler tarafmdan yiikseltildigine tamkhk ediyoruz: Bund iki kez dii~iinmeden dtimdtiz ytiriimeye devam ediyor.
Ancak, Lenin demokrasi talebindc 1srarc1dir: Proletaryanm tiim uluslarda gcli~mi~ demokrasiyl e kayna~masmm oniinti ac;:mahy1z ( ... ) ancak ulusal kiiltiirel ozerklik slogam, prolctarya satlarmda boltimnenin tohuml anm ekiyor.
Lenin pozisyonunu siirdiirtiyor: Temel olan " tiim mi/liyetlerin i.yr;ilerinin proleter drgiitleri vas1tas1y la kayna.ymas1." ~unu ekliyor: Partide federali zme, ulusal sosyal demokrat gruplara hay1r. Belli bir bolgedeki i~c;: ilcri n birliginc, o bolgedeki proleterlerin dillerinde propaganda ve ajitasyona , ttim uluslann i~i;:ilerin ulusa l imtiyazlara k a r~t ortak mticadelesine evet. Tiim lokal ve bolgcse l parti orgiitleri ii;:in gec;:erli olan bu ~iarlar olmahd1r.
Bu ytizden Lenin, RSDiP'in dikkatini artan bir $ekilde ulusal soruna vermesi gerekhgini ileri stirmcktedir: Somiiiii , kar ve zillete dayah kapitalist bir toplumda ulusal ban~ ancak ~u ko~ullarla miimkiin olabilir: Ttim uluslarm ve dillerin e~itligi ve dayatma bir dilin ol111amasm1 garanti altma alan bir ~ekilde dev letin kararh ve demokratik bir cum1rnriyet olarak orgiitlenmesi: Tiim yerel dill erdc egitim veren okullarm varhg1. Son o larak da Anayasa'da tiim ulusal c~itsizliklerin ortadan kald1nld1g1m belirten bir tcmel kanunun ycr almas1. Oahas1, bolgescl ozerklik ve gcni~letilmi~ gtic;:le rle tam demokrati k bir yerel idarc ozellikle yukandakilerin yanma eklcmneli. Bu btilgelerin hudutlan, ekonomik ko~ullann tcmellerine, var olma ko~ull a nn a gore o topluluk tarafmdan ve toplulugun ulu sal kompozisyonuna gore tayin edilmelidir... "
Bu cumhuriyct9i ilkelcrin ardmdan, Lenin onergesinc, Bund'daki aynlma yanlilanna kar~1 one siirdtigti ikinci bir nokta ekliyor: Okullarm milli yet tcmclinde boliinmesi gene! olarak demokrasi ac;:1smdan, ozel olarak da proletaryanm sm1f miicadelesi ac;:1smdan zararhdir. Boyle bir boliinmc Rusya 'da ki tiim burjuva Yahudi partiler ve kiic;:iik burjuva oporttinist kesimlcr tarafmdan i)ngi:iriilmektcdir. Bu da 'ulusal kiiltiirel' boliinme yoluyla soziirn ona ulusal ge li~me hiirri yetinin oniinii ac;:acak planm ta kendi sid ir.
Bunun iizerine, okuyucu , bunun nas1l olup da Bensaid'in iddia cttigi gibi, Lenin ' in pozisyon deg i$tim1esi anlamma geldigini merak c:tjiyor?
Yahudi Sorunu ve Filistin Sorunu: Demokratik c;;ozum Ne Olmal1?
Bu duru~, Bensaid'in "Lenin 'e gore Yahudiler 1913 'ten itibaren ulusal sorun r;err;evesinde diger uluslar gibi bir ulus gibi ele alrnmah" iddias1yla uyumlu mu? Her yalanda dogrunun zerresi vardir. Bensaid'in belirttigi "en r;ok ezilen ve en r;ok baskr goren ulus" formtilasyonu kendi baglammda degerlendirilmelidir. Prosvechtchenie dergisinde yay1mlanan "Ulusal Sorun Ozerine Ele~tirel Notlar" ba~hkh bir metinde, Lenin, ''parti programrnr delmeye yonelen farklr 'ulusal' sosyal demokrasilerde ba~ gosteren milliyetr;i r;ekincelerin artmasrna" kar~m bir cevap formtile ediyordu. Ozellikle de "ulusal kiiltiir slogam altrnda kendini gizleyen burjuva egilirnine" kar~1 c;:1k1yordu. Btiytik bir Rus Marksistinin Btiytik Rusya ulusal ktilttirti slogamm kabul edecegi gerc;:egine ragmen Lenin o gun ic;:in en onemli gorevin entemasyonalizmin temelinin at1lmas1 oldugunu iddia ediyordu . Bu ac;:1dan, ulusal ktilttir slogam tehlikeliydi; c;:tinkti proletaryamn sm1f olarak bag1ms1zhgmdan vazgec;:mesini ic;:inde barmdmyordu. Lenin bu tum uluslar ic;:in: "Yalnrz biiyiik Rus ulusu degil, Rusya 'nm tum ezilen uluslarz ir;in ger;erlidir" diyordu.
Bensaid
~1kmaza
giriyor (1)
Lenin en a~m omegi verme amac1yla ~oyle yaz1yor: Aym ~ey en fazla ezilen, d1~lanan Yahudi ulusu iyin '<le geyerlidir. Hahamlar ve burjuvazinin slogam olan Yahudi ulusal kiiltiirii dii~manlarnmzm sloga111d1r. Ancak kiiltiire ve Yahudi tarihine iykin ba~ka fakti:irler mevcuttur. Diinyadaki 10,5 milyon Yahudiden yansmdan biraz fazlas1 Galiyya vc Rusya'da ya~1yor. Yani Yahudilerin kast durumunda bulundugu geri kalm1~ , yan vah~i iilkelerde. Yahudilerin diger yans1ysa Yahudi kiiltiiriiniin ilcrici , asil ve evrensel olarak alg1land1g1, herhangi bir kast diizcninin bulunmad1g1 medeni iilkelerde ya~a足 maktadir: bu kiiltilriin entemasyonalizmi ve di:incminin ilerici hareketlerinden biri oldugu algiS!yla. ( ... ) Her kim Yahudi 'ulusal ktiltiirii' sloganm1 ileri siiriiyorsa, o proletaryamn dii~ma111d1r, Yahudi toplumunun eski kast tipi yap1sma mensuptur, haham ve burjuvaz inin i~birlikyisidir. Aksine Rus , Litvanyah , Ukraynah olsun, Maksist uluslararas1 i:irgiitlenmelere dahil olan Marksist Yahudiler, hem Rus , hem de Yahudi olarak katk!lanyla i~yi hareketinin evrensel kiiltiiriiniin yarat1lmasmda rol oynamaktadlTlar. Bunu, Bund'un aynhky1hgma ve ulusal kiiltiir slogamm savunan Yahudilere kar~1 yapmaktad1rlar.
Her ~ey oldukc;:a ac;:1k. Lenin Yahudilerden baskmm ytiksek ve demokratik haklarm inkannm mcvcut oldugu bir donemde "en <;:ok ezilen ve bask1 goren ulus" olarak bahsediyor. Ancak Yahudi toplulugunu da Rusya'nm ic;:inde gortiyordu. Buradan, Bensaid'in yapt1g1 gibi, Lenin'in 1913 yilmda, pozisyonundan dondtigtinti, Yahudileri bir "ulus" olarak gordtigti - yani kendi kaderini tayin hakkm1 tamd1g1 ve aynlma hakkm1 ve kendi devletini kurdugunu tamd1g1 - anlamm1 c;:1karmak Lenin'in dti~tinmesini c;:arp1t-
Sosyalizm
maktir. Bensaid'in bu yorumu, gcr9ek baglammdan kopanlarak yap1!m1$tlr ve Lenin'in pozisyonunun tam z1dd1d1r. Lenin ' in aym mctnindeki digcr bir paragrafm da gostcrdigi gibi: Uluslann ve dillcrin e~tligini tammayan, ulusal e~itsizlik vc bask1ya kar~1 miicadele etmcyen ne Marks1sttir ne de demokrattlr. Buna ~iiphe yok. Ancak, aym zamanda sahte bir Marksistin ba~ka bir Marksiste hakaret etmcsi , onu ' asimiasyonculukla ' sU!,:lamasmm da kiii;:iik burjuva milliyet9iligi olmas1 da aym ~ekilde ~iiphe goninnc z. Bu Yahudi halkmm onurlulugundan uzak bir noktada, bugiin Bundc;:ulann i.;inde bulunduklan durumdur ( ... ) 10,5 milyon Yahudi'nin yan s1 medcni diinyada, ancak en biiyiik asimilasyonun mcvcut oldugu bir diinyada ya~~11naktad1r. Digcr yans1 isc, tiim haklanndan yoksun, yoksul , ezilmi~ bir ~ekildc , Pourichkevitch (Kara Ylizlcrden, Yahudi dii~mam bir toprak agas1) iktidan altmda, ancak as imilasyonun en az oldugu bir dtinyada ya~amaktad1r. Mcdcni dtinyada Yahudilcr bir ulus olustun~myor. Digcrlerinden, K.Kaut sky vc 0 . Baucr ' dcn daha asimile olmu~ durumdalar. Galii;:ya vc Rusya 'nm Yahudilcri ulus olu~tunnuyor, onlar hiila bir kast durumundalar. Yahudi tarihini bilen ve yukanda anlatilanlan gliz ontinde bulunduranlar ii;:in bunlar tart1~ma gottim1cz. Bu ncyi kamtliyor? 'Asimilasyon' diye bag1ranlar yalmzc a tarihin i;:arkm1 geriye dondtinn ek isteycn kii<;i.ik burjuva gerici Yahudilerdir, boylelikle Rus ve Galii;:ya rcjimlerinden Paris ve New York rejimlcrinc dogru gitmck dcgil , tam tersi geri;:ckle~ecektir. Asimilasyon fe lsefcsi, di.inyaya dcmokrasi vc sosyalizmin yolunu gostcren, gorkemli isimlerini tarihe kaz1yan Yahudilcr tarafmdan reddedildigi kadar hii;: kimse tarafmdan reddedilmemi~tir. Ancak Yahudi gec;:mi~inin dalgm hayranlan asimilasyon fclsefesinc kar~1 i;:1kr111~lard1r.
Burada Bensaid <;:1kmaza giriyor, iyi.inki.i almtilad1g1 metinde Lenin tam vc gcri;:ek pozisyonunu ortaya koyuyor: Yahudilcr bir ulus degildir. Onlar i9in '\:ozi.im" siyasal demokrasiylc birlikte ger9ekle$ecek olan asirnilasyondur. Dogal olarak Bensaid, bugiin bir israil ulusunun varl1gmdan soz ettigi i9in, 1913 'te de bir Yahudi ulusunun varhgmdan soz edcbilmektcdir. Elbctte Bcnsaid' in, bizim "sol Siyonizm" dedigimiz bir pozisyonu savunrna hakk1 vardtr. Ancak, Lenin' in de kendisi gibi dii$iindiigtinii ilcri si.inneye hakk1 yoktur. Yalmz yorum ve iddialarda bulunrna hakk.1 olsa dahi .
Bensaid c;1kmaza giriyor (2) Yukandaki paragraf i9in, Ben said Lenin' in $U sozleriyle serzcm$tc bulundugunu soyli.iyor: " Otto Bauer Avustwya-Macaristan fmparatorlugundaki hirbirine kaynamz!j uluslar i<;in one surdiigii kUltiirel ozerk!ik projesindcn vazg;ei:;-ti." Lenin ' in soziim ona Baucr'c scrzeni~tc bulundugu metne bakalirn. Bu 28 Kas1rn 1913 'tc Za Pravdou' da yay11nlanan "Ulusal ki.iltiirel ozerklik iizerine" isimli bir mctindir.
Yahudi Sorunu ve Filistin Sorunu: Demokratik <;ozum Ne Olmal1?
Bu makale, Lenin'in okullan milliyet esasma gore bolmcyi hedefleyen iinlii "ulusal kultiirel ozerklik" plam iizerine yaz1hm~hr. Lenin bu konu lizerinde ihtiyatla duruyor, c;:iinkii "m;1k y a da gizi tum mi!liyetc;iler (Bundc;ular da dahil olmak uzere) tiim zamanlanm konuy u i_vice karma$tk hale getirmeye harc1yorlar. " Zamanm gerici hiikiimeti tarafmdan hazulanan, bu plana gore Rusya'daki her bir ulus yogu insanmm ya~ad1g1 alandan bag1ms1z olarak yalmz ulusal vc kiilti.irel meselelerle ilgilenen devlet tarafmdan tanman bir demek kurabilirler. ''Boyle bir bO!Unme, gene/ olarak demokrasi ac;1smdan. ozel olarak da proletaryantn sm1f mucadelesi ac;1smdan kabul edilemez" diyor Lenin. $oyle ekliyor: "Oku!larm milliyet esasma gore bolunmesine tarafolan biri demokrat olamaz." i~<ri hareketi i<rinde yer ahp da bu ulusal kiiltiirel ozerklik meselesini savunup Avusturya Macaristan omegini one siirenleri, Lenin, paraMarksist gruplarm oportiinistleri, Bundistler ve likidasyon pe~indekiler diye sirahyordu. Avusturya sosyal demokrasisi, 1897 ve 1899'daki Winberg ve Brun Kongrelerinde Alman, ~ek, Sloven, Polonyah, italyan ve Ukraynahlar gibi alt! ulusal bOliimden olu~an federatif bir yap1y1 benimsemi~ti . Bu anlay1~ her zaman hangi milletten olursa olsun partinin tiim par9alanm birle~tirmeyi amai;:layan Lenin ' inkinin tam z1dd1yd1. "Bu meselede onumuze Avusturya ornegini getiren Bundc;ulara gillmekten ba~ka bir ~ey yapam1yorum", diyor Lenin . Neden? Burada, Rusya'da, Bundc;:ular propaganda vc ajitasyonlarmda 'ulusal ktiltiirel ozerklik' slogamna oncelik vcriyorlar (Bund' un bilinc;:li bir ~ekilde pe~indcn gittigi ti.im burjuva Yahudi partileri de). Ancak, Avusturya ' da ulusal ktiltiirel ozerklik fikrinin evinde, bunun savunucusu Otto Bauer, kitabmda bunun Yahudilcre uygulanamayacagm1 soyledigi ozel bir boltim yaymhyor! Bu Otto Baucr'in nastl tutars1z oldugunu, kendi topraga dayali olmayan ozerklik planma hic;:bir topraga sahip olmayan tek ulusu dahil etmeyerek kendi fikrinc ne kadar az inand1gm1 gosteriyor.
Gordiigiimiiz gibi, Lenin'in Otto Bauer'le olan anla~mazhg1, Bensaid'in dedigi gibi kendi topraga dayah olmayan ozerklik planma hii;:bir topraga sahip olmayan tek ulusu dahil etmcmesinden kaynaklanm1yor. Tam tersine! Lenin Bauer'in "topraga bag!t olmayan kiJ/tiirel ozerklik" formunun , Yahudilere uygulanabilir, ama uygulanmamah demckle, ulusal sorun ii;:in olii bir oneri oldugunu gosteriyor. Lenin bu yiizden "toprak.Hz uluslara" Yahudilcrin de dahil edilmcsini ileri siirmiiyor. Bauer'in Yahudileri bu planm d1~mda b1rakt1g1 gerc;:egi dururken, onun pe~inden giden Bundc;:ulann tiim argiimanlanmn yerle bir oldugunu gosteriyor. Sorulmas1 gereken soru ~u: Bcnsaid'in bu sahte iddiasmm ardmdaki neden ne? Neden Lcnin'i soylemedigi bir ~eyi soylemi~ gibi gostennck
Sosyalizm
istiyor? Bu ylizden yolda~ Werchstein'm makalesinde belirttigi iki onemli olaya geri donelim: Filistin'deki mevcut durum ve Bir-Sek'in rolii. Lenin'in pozisyonunu yarp1tarak, Bensaid yalmz tarihi farkh yans1tmakla kalm1yor. Aym zamanda Lenin ve Bol~evizm adma, Birle~ik Sekretarya'nm pozisyonunu hakh fi:Ikarmaya yah~1yor. Lenin'e Yahudilere <;arhk yeryevesinde "tek topraks1z ulus" iddiasm1 .ileri stirdtigii atf1m yaparak, Bensaid kendi metninde israil devletininin kurulu~u ve bir ulusun tilkeselle~mesi konusunu giindeme getiriyor. Ulusun iilkeselle~mesi ne demek? Bu eski toprak otesi ulus soziiniin ayms1, ancak nihayet kendine bir toprak bulmu~ halidir! Yolda~ Werchstein, makalesinde Bensaid'in Nathan Weinstock'un israil' e kar~1 Siyonizm k~tabmdan yo la fi:Ikarak Siyonist aynhkfi:I somtirgele~me stireci ve Filistin erime potas1 haline gelme stireciyle Ortadogu'da yeni bir milliyet ortaya fi:Ikmaktadir: israil ulusu tezini kamtlamaya yah~hgm1 gostermektedir. Yolda~ Werchstein Bir-Sek'in seykin tiyeleri Bcnsaid ve Weinstock'a IV Enternasyonal'in Filistin'in ilk paryaland1g1, Siyonist askerlerin Moskova yapmu silahlarla Filistinleri yerlerinden ettigi zamanki karanm hatirlatarak kar~1 y1k1yor. Bu karann ne dedigini hatirlayahm: IV. Enternasyonal Yahudi sonmuna "Siyonist" i,:ozilmil iltopyac1 ve gerici olarak nitelemektedir: Yahudi i~i,:ilerin Arap i~i,:ilerin toplumsal ve ulusal ozgilrle~me milcadelesine kat1Jabilmesi ii,:in Siyonizmin tamamen bertaraf edilmesi gerekmektedlr. Yahudilerin Filistin'e goi,: ettirilmeleri, ttpkt gene! olarak ezen uluslann somilrgelere goi,: ettirilmesi kadar gericidir. IV. Enternasyonal goi,: sorunu ve Yahudi ve Araplar arasmdaki ili~kilerin ancak emperyalizmin bolgeden kovulup, ozgiir bir ~ekilde sei,:ilmi~, Yahudilerin ulusal azmhk olarak tiim haklanm tamyacak bir kurucu meclisle i,:oziilecegini savunur.
IV'tin 2006'daki tutumu da 1948'dekinden bir farkhhk gostermiyor. Bensaid ve Weinstock'un fi:Ok uzun zaman once, hpk1 diger konularda oldugu gibi, IV'tin mirasma bu konuda da ihanet ettiklerini soylemek gerekiyor. Onun yerine soztim ona ilerici, ancak Siyonist bak1~ ay1smdan farks1z bir ~ey koymaya yah~1yorlar. Peki bu nas1l mtimktin oluyor? Bilindigi gibi, Bir-Sek, IV. Enternasyonal'in revizyonist bir kanad1 olarak, l 940- l 950'li y11larda ortaya fi:Ikm1~, Stalinizme ilerici bir rol atfetmi~ ve onun ytizy1llar stirecek bir geyi~ donemiyle sosyalizmi geryekle~tirecegini ileri stirmti~ttir. 1952'den 1991 'e kadar Pabloculuk yeryevesind IV. Enternasyonal iyinde Stalinizmin aktarma kay1~hg1m listlenmi~ ve Stalinist politikalarla i~birligi iyerisinde yer alm1~hr.
Yahudi Sorunu ve Filistin Sorunu: Demokratik <;ozi.im Ne Olmall?
Ancak Stalinizm, merkezi Stalinist Kremlin biirokrasisi olan ve emperyalizmin eski SSCB'de iiretim ara9lannm 6zel miilkiyetinin yeniden kurulmas1 planma hizmet eden bir uluslararas1 ayg1thr. Bu a91dan, Stalinizme bag1mhhg1yla Pabloculuk, direkt olarak emperyalist taleplere boyun egmi~ ve bunu sahte bir ~ekilde IV. Enternasyonal kisvesi altmda yiiriitmii~tiir. 1991 'den bu yana -Sovyetler Birligi ve Kremlin ayg1tmm dag1lmasmdan beri- nicelik nitelige donii~mii~tiir: Kremlinle organik baglanm yitiren Pabloculuk kendisini emperyalizmin dogrudan ajam k1lacak yeni bir pozisyon iistlenmi~tir. Bu 6zellikle Filistin sorununda kendini g6stermi~tir. Yolda~ Wechstein, makalesinde bunu 9e~itli almhlar yaparak g6stermi~tir. Bu dosyaya bir par9a da biz ekleyelim. Biliyoruz ki, italyan Komiinist Yeniden in~a Partisi (PRC) biinyesindeki Bir-Sek italya seksiyonu, Haziran 2006'dan beri, parlamentoda Prodi'yi destekleyen koalisyonun i9inde yer almaktadu. 17 Ternmuz 2006'da PRC y6nteim toplanhsmda, Bir-Sek temsilcileri bir onerge sundu: "Ba~kentinin Kudus olacag1 ve 1967 sm1rlarma gore kurulacak olan laik ve demokratik bir devlet ir;in Filistin halkzyla tam bir dayam~ma." "Laik ve demokratik bir devlet." Gazze, Bah Seria ve Dogu Kudiis gettolanm kapsayacak bir devlet mi? Laik ve demokratik bir devlet, laik ve demokratik olmayan ve Filistinlilerin haklanm ve topraklanm tecaviize dayah bir .devletle yan yana m1 olacak? Bir-Sek'in tutumu bu .. mu?
Bir-Sek "israil devletinin istikran"ndan yana Bir-Sek iiyesi ve PRC senat6rii Franco Turigliatto, neden Prodi hiikiimetine giivenoyu ve Afganistan sava~1 harcamalarma destek verdigini aolatt1g1 Senato'daki konu~masmda italya'ya, "Gerr;ek bir Filistin devleti kurulmaszna destek verme" 9agns1 yaptl : "ha/ya, BM'ye sadece israil ve Liibnan arasmda degil, israil ve Gazze arasmda ve aynca israil ve Bat1 Seria arasmdaki I 967 s1mrlan uzetinde bir BM gucu bulundurmay1 onermelidir." israil'in sm1rlanm korumak i9in neden b6yle bir BM giiciine ihtiya9 var? israil'in de istikrarh olmaya hakk1 var diye yamthyor, sayg1deger Pablocu senator. Sonunda neden Bensaid'in Lenin'in pozisyonunu c;:arp1tma geregi hissettigini g6rmii~ bulunuyoruz. Ac;:1k9a siyasal demokrasi programmdan vazgec;:erek ~oyle yaz1yor Bcnsaid: 1903 'te Lenin ve Troyki, proletaryanm ozgtirle~me mticadelesinin geryekle~e足 ceginden ernindiler. Daha sonra Nazi soykmm1 ve Stalinist Yahudi dti~manhgt dalgalan geldi . 1903 ba~mdaki ku~kusuzluk durumuna ~tipheler kan~t1.
Sosyalizm
Diger bir ifadeyle, Nazizm ve Stalinist Yahudi kar~1thg1 - bakm ikisi aym kefeye konuyor - proletaryanm evrensel ozgiirle~mesine olan giiveni sarstilar, oyle mi? Bu Bensaid'in yalmz IV. Entemasyonalden koparak Marksizmi 1'eddetmesi degil, aym zamanda tilm ilerici siyasal dcmokrasi miicadelesinden de vazge9mesinin a91k itiraf1 degil midir? IV. Entcmasyonal i9in, bugiln 2006 yilmda, Yahudi 9oziimii i9in kuramsal ya da siyasi olarak Marx'm 1844 'teki ya da Lenin'in yiizy1l doniimiindeki pozisyonlanndan farkh bir yakla~1m gerekli degildir.
Hem Yahudi sorununun hem Filistin sorununun ... Bazilan bize, o zamandan beri insanhgm 20. yiizy1lm ba~lica olaylanndan biriylc, Nazilcrin 6 milyondan fazla Yahudiyi katlctmcsinc tamkhk ettigi iddias1yla kar~1 91kabilir. Kimse iiretim ara9lanmn ozel miilkiyetine dayah kapitalist diizenin ortaya 91kard1g1 bu barbarhg1 reddemez. Diger taraftan, kimse eski Sovyetlerde Stalinist ayg1tm yonetimi altmda bir Yahudi dii~manhg1 dalgas1 yay1ld1gm1 da reddedcmez. Aym ~ekilde, 1920lerde Yahudi sorununun, Bat! Avrupa'daki geli~足 mi~ kapitalist iilkelerdeki siyasal demokrasinin ve gcn9 Bol~evik devriminin tilm azmhklann haklanm cesur bir giri~imle tammas1yla (ulusal kiiltilre ve dile ili~kin 6zcl haklar vas1tas1yla) 96ziime dogru gittigini de yads1yamaz. Yahudi sorununda 9oziime gidilirken, ikinci Diinya Sava~1 'nm crtesinde bir anda bu sorunun 9oziilemeyen tarihsel bir sorun gibi on s1raya itildigi de yadsmamayacak bir ger9ektir. bnceden tahmin edilemeyecek bir durumda, oliim kamplarmdan ka91p tum kap1lar yiizlerine kapanmca Filistin'e go9 etmeye zorlanan milyonlarca Yahudi i9in reva goriilen, uluslararas1 emperyalist gii9ler ve Stalin biirokrasisi arasmda yap1lan utan9 verici kar~1 devrimci anla~足 may1 da burada anmak durumunday1z. Buna, 1947-1948 y1llannda Filistin'de emperyalizmin bOlgedeki uzantJs1 olarak israil devletinin kurulmasm1, tiim diinyadaki Yahudileri buraya kimi zaman ger9ek bir provokasyon metodu izleyerek go9 ettirilmesini de eklemeliyiz. Bu a91dan bakild1gmda, bugiinkii duruma geliyoruz; yani Yahudi kokenli milyonlarca insan bugiin israil devletinin altmda ya~amlanm siirdiiriiyor. Bu bir israil ulusu varhgt i9in yctcrli mi? Bu israil devlctinin varhgm1 hakh gostermeye yeter mi? Biz kendi a91m1zdan, Lenin 'i izleyerek tilm milliyetler i9in hak e~itligini saglayacak ve hi9bir milletin digeri iizerinde bir imtiyazmm bulunmad1g1 tutarh demokratik bir devlet i9in miicadelemizi siirdiirliyoruz.
Yahudi Sorunu ve Filistin Sorunu : Demokratik c;;ozum Ne Olmal1?
Bugtin Ortadogu ir;:in, IV. Enternasyonal, kurumsal anlamda hem Yahudi hem de Arap bile$enlerinin haklanmn C$it $ekilde korundugu, imtiyazlara kar$I mticadele eden, israilli Yahudilerin diger gruplardan i.isttinltigtine son verecek bir demokratik devletten yanadir. Bensaid ya da diger yan Siyonistlerin bundan memnun olup olmamas1 onemli degil: Bugtin israil devletinin varhg1, diinyanm tiim Yahudilcrinin kendi koylerinden, yurtlarmdan ahlarak, Gazze'de, Li.ibnan'da mi.ilteci kamplarmda ya$amaya zorlanan Filistinlilere nazaran imtiyazh bir pozisyonla, "geri doni.i$ hakkmm" yalmz Yahudiler ir;:in ger;:erli oldugu bir temele oturmaktad1r.
.. .ortak bir demokratik
~ozumu
var
Bugi.inku Filistin ir;:in, demokratik bir r;:ozi.im Yahudilerin digcr toplumlar i.izerinde var olan ayncahkh konumunun korunmas1yla saglanamaz. Marx ' m "ba~ka bir ulusu ezen bir ulus ozgiir olamaz" formulti bugi.inun Filistin 'i ir;:in tam bir ger;:erlilik arz etmektedir. israil "ulusu" diye bir $CY yoktur. Ancak Filistin'de biiyi.ik bir Yahudi toplumun bulundugu dogrudur. Ve bu Yahudi toplum ozgi.ir degildir. israil devletinin Filistinliler i.izerinde kurdugu bask1yla baglanhh olarak bu Yahudi toplum da ozgiir degildir. Aslmda bu tutsakhk kendi ezen ulus konumundan kaynaklanmaktadir. Ac1 ve bask1yla bezeli bu durumdan 6zgi.irle$mesinin yolu Siyonizmin uzerinc oturdugu bu ezen konumundan kurtulmasmdan ger;:mektcdir. Siyonizme can veren bu ezen konumundan kurtulmak ise demokratik r;:ozi.im r;:err;:evesinde mumki.in olabilir: Yahudilerin Filistinli Arap toplumun haklanm tammas1yla mi.imki.in olabilecek demokratik bir r;:oztim. Bu da ancak, Yahudi toplumunun, Siyonizmin can daman olan, art1k itibanm yitirmi$ vc ac1dan ba$ka bir $CY gctirmeyen bu imtiyazh konumdan feragat etmcsiyle mtimki.in olabilir. Ancak bu demokratik r;:oziim, Yahudi vc Arap topluluklanmn e$it olarak bir araya gelmcsini saglayarak, tum Filistin ulusunun ortak acil ihtiyar;:larma kar$1hk vcrebilir. Bu acil ihtiyar;:lar ise: Tarihsel Filistin topraklan iizerimie tum bask! $Ckillerinden annmI$ laik vc demokratik bir Filistin'de e$it haklara sahip olarak var olmak. Bu hayati, vazger;:ilmez haklardan biri de tiim Filistilerin kovuldugu koylerindeki topraklarma gcri donme hakk1dir. Bu demokratik haklar, Yahudi toplulugunun demokratik haklarla, tam siyasi C$itlikle bu Filistin devletindc yer almas1yla ba$anlabilecektir. Lenin 'in bize ogrettigi budur. Siyasi demokrasi ti.im dillerin varhg1111 ve vicdan hi.irriyetini ir;:crir. Siyasal demokrasinin laik demokratik devlet 9er9evesinde ezilen kitlclcre hangi kokenden olurlarsa olsunlar
Sosyallzm
ortak dil~mana kar~1 birle~me hakkm1 verir: Gezegendeki tilm halklan yok eden ve alt ilst eden emperyalizm dii~mamna . Bugilni.in ko~ullannda, Marx ve Lenin'in politikas1yla, gene! olarak siyasal demokrasi sorunuyla, ozel olarak Yahudi sorunu arasmda direkt baglanhyt kuran da budur. Gerc;ekten de, Yahudi sorunu, c;ozillmek ilzere oldugu bir anda Nazizmin emperyalist c;ilrilmesinin ve kar~Ila~足 hg1 sorunlar yilzilnden proleter devrimin ertelenmesinin etkisiyle yeniden gi.indeme gelmi~tir. Bu beklenmedik tarihsel bir durum yaratm1~hr. Ancak bu beklenmedik tarihsel duruma getirilmesi gereken c;ozilm bizi siyasal demokrasi ve e~it haklar ic;in sonuna kadar milacdele etmek olan Marksist perspektiften uzakla~tlrmamahdtr. Ezilen ve somi.irillenlerin birligi ic;in mi.icadele, i~c;i sm1fmm insanhg1 ezen ve somilren sermayeyle kac;m1lmaz, tarihsel kavgasmda birligini saglamast ic;in milcadele. Son olarak: Filistin'deki Yahudi sorununun c;ozilmil sonuna kadar Filistin sorununun demokratik c;ozilmilne baghdtr. Filistin halkmm hilrriyeti, Filistinli Yahudilerin hilrriyeti olacakttr.
Uluslararas1 Filistin li Kadmlarla
Oayani~ma
Konferans1
Uluslararas1 Filistinli Kad1nlarla Dayan1,ma Konferans1
PmarEROL
1948 s1mrlan iyerisinde ya~ayan Filistinli Arap emekc;:ilerin kendi seytikleri sendikal orgiitlerde serbestc;:e orgiitlenme hakk1 desteklenmelidir.
luslararas1 Filistinli Kadmlarla D.ayam~ma Konferanst 9-10-11 Arahk 2006 tarihlerinde Cezayir I~c;:i Partisi'nin ev sahipliginde Cezayir Meclisindeki bir toplantt salonunda gerc;:ekle~tirildi . 36 tilkeden delegelerin kattld1g1 konferansa Tiirkiye 'den de i~yi Karde~ligi Partisi adma katt!~1k. Konferans c;:ah~malan, israil iyerisindeki Nas1ra kentinden Filistinli i~c;:i kadmlarm kar~1 kar~1ya olduklan y1klm ve biinyesinde orgtitlendikleri Sawt el-Amel (Emekc;:ilerin Sesi) isimli sendikal orgiit onctiliigiinde Wisconsin Planma kar~1 ytirtittiikleri miicadeleleri dogrultusunda, 2006 y1h May1s aymda yapm1~ olduklan dayam~ma yagnlan sonrasmda, bu yagnnm Dialogue dergisi tarafmdan yaygmla~ttnlmas1 ile ba~lattlm1~tt. Filistin sorununun yoziimii dogrultusunda Filistin ve israil'deki Arap ve Yahudiler arasmda bir serbest tart1~ma dergisi olarak yaymlanan Dialogue dergisi de Konferansm onemli bir kahhmc1s1ydi.
U
Sosyalizm
Cezayir i~c;i Partisi Gencl Sekreteri vc parlamenter olan Louisa Hanoune ise boyle bir konfcransa Cezayir Meclis binasmda ev sahipligi yapmay1 onerdigi 15 Temmuz 2006 tarihli c;agn mektubunda "bugiin Filistinli emek<;i kadmlarm kurbam durumunda olduklan uygulamalara dunyamn neresinde olursa a/sun herhangi bir demokratm, herhangi bir iKi s111zfi militan111111 kay1ts1z kalamayacag1111" dii~iindiigiinii ifade cdiyor ve ya~anan israil saldmlarmm ve i~gal altmdaki bolgelere g1da ula~1mma getirilen engellerin 路 sonuc;lanm aktard1ktan sonra c;agnsm1 ~oyle sonlandmyordu: "Bu nedenle dunyadaki herkesin vicdamna sesleniyorum, ban,~sever olan tum kad111 ve erkeklere sesleniyorum, bu katliama, bu biiyuk yzkzma dur demeliler ve bu a.}agzhk a<;hk .}antaj111a bir son vermeliler ... " <;::ok say1da iilkeden i~c;i hareketinin militanlannm yam s1ra, o iilkelerin onemli sendikal yapilannm temsilcilerinin de katild1g1 1 Konferansta ~u karar ahnd1: 1948 y1h s1mrlan ii;erisinde ya~ayan kadm ve crkck Arap emeki;ilerin kcndi tercih cdecekleri sendikal orgi.itlenmelerde ozgi.irce orgi.itlenebilmeleri, toplumsal haklanm korumak amac1yla bu orgi.itlere i.iyc olabilmeleri i1=in bi.iti.in dtinya i~1=i hareketine, uluslararas1 sendikal orgi.itlerc, bolgesel ve ulusal sendikal orgiitlere ve Uluslararas1 (:ah~ma Orgiitiine onlann bu haklanm kullanabilmeleri i1=in mticadele i;agns1 yap1yoruz. Otc yandan, Cezayir ' dc, Filistinli kadm vc erkek emeki;ilerle dayam~mak amac1yla hareket edecck bir Uluslararas1 Scndikal Komite olu~turdugumuzun karanm ahr ve dtinyanm btitiin emeki;ilerini, sendikactlanm ve demokratlanm atm1~ oldugumuz adnm desteklemeye i;agmnz.
Bu karann anlamm1 ve onemini ortaya koyabilmek ic;in tarihsel ve gtincel arkaplanma <lair bilgileri sunmaya c;ah~acag1z ve bunun ic;in de Sawt el-Amel orgiitiiniin 1948 oncesi Filistin'de ve israil'de Arap i~c;i harcketinin tarihine ili~kin yaptig1 ve Konferansta katJhmc1lara dag1ttig1 onemli bir c;ah~madan, Separate and Unequal'dan (Aynmc1hk ve E~itsizlik Ya~ayanlar) yararlanacag1z. Konferansta esas olarak ve oncelikle 1948 y1h sm1rlan ic;erisinde (israil ic;erisinde) ya~ayan Filistinli emekc;ilerin durum Ian detayh bic;imde ele almd1. Ancak Konferansa 1967' de i~gal edilmi~ olan ve yaygm olarak "i.}gal altmdaki topraklar" olarak amlan Bah Seria ve Gazze'deki Filistinlilerin ve diger iilkelerde miilteci konumunda olan Filistinlilerin de onemli orgiitleri ve ~ahsiyetleri katild1lar. Daha sonraki oturumlarda Filistin halkmm bu kesimlerinin de ya~ad1klan dile getirilerek tart1~1ld1. Ancak Konferansm oncelikli hedefi 1948 sm1rlan ic;erisinde ya~ananlara 1~1k tutmakh ve goriildii ki Filistin halkmm 1948 s1mrlan ic;erisinde, yani israil' de ya~ayan kesiminin ya~ad1klanm, '
Konferans Deklarasyonunun imzac1lan arasmdaki c,:ok say1da sendikal brgiit tcmsilcilcrinin isimlerine bakm1z.
Uluslararas1 Fi!istinli Kad1nlarla
Dayant~ma
Konteransr
dtinya vc hatta Filistin halkmm digcr bilqcnlcri taraf111dan da hcmcn hi9 bilinmiyor. Oysa bugtinkti israil ntifusunun bc$te birini olu$turan, israil i9crisindcki bir milyon iki ytiz bin civanndaki Filistinli Arap gerek ya$anan can alic1 sorunun vc vah$etin, gcreksc Jc, elbcttc, mlicadclenin vc 96ztimiin oncmli bir par9as1. Dcrgimizin bu say1smda Sa wt el-Amel' in, 1948 oncesi yani israil kurulmadan onceki Filistin'de ve sonraki israil ' dc Arap i$<;:i harcketinin tarihinc ve bugline I$Ik tutan, Arap9a'da ve diger dillcrde yazlimI$ bir9ok kaynaktan ve uluslararas1 i$9i hareketinin dagarc1gmdan faydalanarak yapt1g1 kapsamh bir 9ah$nrnya dayah raporu yaymhyoruz.2 1948 smulan i9crisinde ya$ayan Filistinli Arap emck9ilcrin kcndi se9tikleri sendikal 6rglitlerde serbcst9e orgiitlcnebilme haklan desteklenmelidir. Ttirkiye i$<;i sm1fm1 ve sendikal brgtitlerini bu dayant$may1 gostenneye 9agmyoruz.
Ayr1mc1l1k ve
e,itsizlik va,ayanlar 1948 bncesi Filistin'de ve israil'de Arap i~~i Hareketinin Tarihi Sawt el-Amel Filistin'de 1948 oncesinde bir Arap i$vi harcketinin var oldugu kolcktif hafizadan silinmi$ ve en azmdan Arap tilkclcri di$mda hi9 bilinmiyor durumdadir. Var olan orglitlerin ar$ivlen ve yazil1 kaynaklan 1948 y1lmda ya$anan Nakba 3 ile ve hemen sonrasmda da israil'dc Arap i$vilcrin orgtitltiltigtintin tamamen 9bkti$ii ile yok olmu$tur. Bat1 dlinyasmdaki egemen tarih anlatuni, ycrli Arap i$<;:ilerin siyasal giri$imlerini ya Histadrut tarafmdan onayak olunmu$ ve desteklenmi$ olarak, ya da salt Arap egemenlcrin bir propaganda arac1 olarak gosterir. Elbettc 20 . ytizy1lin ilk y11lannda Filistin ' in ag1rhkh olarak kirsal kcsimden olu$an, yan-feodal toplumunda bir s1111f bilinci vc i$<;i hareketi mcvcut degildi. Ancak kitlesel g69, sanayile$mC vc somiirgcci yonctimle kar$Iia$an yerli nufus h1zla degi$rni$ ve bu ycni ko$ullara Dcrgimizin bu say1smdaki c,:cviri si Raporun tama1rnna yak1mdir. Kimi biiliirnler Daha da g c ni~ olan kaynakc,:a ilc kullanilan sonnotl ar birlikte verilmi ~ tir. Raporun tamammm <;evirisi internet sitemizcle yer alacakttr. ' I948'de Filistinlilerin Nakba yani Felaket olarak and1klan saldmlarla, Siyonist silahh glic,:ler 750.000 Filistinliyi silah zomyla topraklanndan kovdular. 530 Arap ki:iy ve kasabas1 bo~ a l11ld1. d1~anda b1rakilm1~t1r.
-----97
Sosyalizm
tepki vermi~tir. 1925 ile 194 7 arasmda Filistin' de, zaman zaman icy mi.icadclelerle zay1flasa da, canh bir Arap i~cyi harcketi vardtr. En biiyi.ik scndikal orgi.it olan Filistin Arap i~cyiler Birligi bu harckete onci.ili.ik ediyordu. Filistin Arap i$cyi sm1fi ve onun onderleri farkh siyasal ideolojilere ve Histadrut'a veya Yahudi-Arap i~9ilerin ortak orgi.itlenmesine yonelik farkh tutumlara sahiptiler. Filistinli Arap sendikalar aynca uluslararas1 di.izeydc Filistin'dcki A rap i~cyilerin me~ru temsilcisi olarak tamnm1~t1 .
israil devleti 20. yiizytlm ilk yansmda Siyonist emck hareketinin birbiri ile baglantih iki siyasal kampanyasmm biiyi.ik ba ~ans1 i.izerinc in$a edilmi~tir. Bunlar Topragm Fethi ve Emegin Fethi olarak adlandmlan kampanyalardtr. Aynmc1/Jk ve E~路 itsizlik Ya~ayanlar raporu bunlardan ikincisinin, Emcgin Fcthi 'nin ve yerel Arap ni.ifusun bununla nastl miicadele ettiginin i.izerinde durmaktad1r. Yine bu rapor emegin "fethi" politikasmm israil i~9i hareketi tarafmdan hicy terk cdilmemi$ oldugunu ve israil hi.ikiimetleri tarafmdan da uygulanmaya dcvam ettigini savunmaktad1r. Bu d1~lay1c1 yakla~1m israil ' de zamanla bi.iylik olcyi.ide vas1fs1z vc orglitsliz bir Arap i~gi.icii icyin ayn ve dli$lik iicretli bir sektOr yaratm1~ttr. Bugi.inlerdc buna Gi.incy Asya ' dan gocymen i$cyilcr ve Etiyopya 'dan ve Ruscya konu$ulan iilkelerden yeni gocymenler kahlmaktad1r. Arap i$giici.iniin olu~turdugu bu dii$iik iicretli, kol emegine dayah sektor bugiin ki.ireselle~mc cyagmda bir i~siz i~giici.i sektOriine doni.i~mekte vc son cyare olan sosyal gi.ivenlik agm1 gitgide a~md1ran ekonomik politikalar da yoksulluk ve i$sizligi bir kat daha art1rmaktad1r. israil Ulusal Sigorta Kurumu en son yoksulluk raporunda israil 'in Arap vatanda$1armm % 52'sinin, Yahudi vatanda$larmm isc % 16'smm yoksulluk smmnm altmda ya~ad1g1m acy1klam1~ttr. 20. yiizytlm ba$mda Filistin 'c Yahudi gocyi.i ba$lad1g111da ycrel Arap niifus cyok ag1rhkh olarak k1rsal kesimde ya~1yordu ve cyogunluk Kudi.is, Beyrut ya da Sam'da ikamet eden toprak sahibi aristokrat ailelerin topraklanm ekiyordu. Filistin 'de $ehirli bir i~cyi sm1fi olmad1g1 gibi bir i$cyi hareketi de yoktu. Bu nedenle i~cyi sm1f1 ile ili~kili ideoloji de esasen bir sosyalist devrimin c~iginde olan Rusya'dan gelen yeni gocymenlcr arasmda yaygmd1. Ancak Siyonizm baglammda sosyalizmin c~itlikcyi ve enternasyonalist unsurlan Filistin 'deki Yahudi ulusal emellerin somi.irgeci niteliginc uyduruldu. Bu ~ekilde farklt bir politik ideoloji olarak Emek Siyonizmi ortaya cy1kt1.
Tarihi arkaplan 20. yi.izy1lm ba~mda Filistin ayn bir siyasal birim degildir. Osmanh imparatorlugu 'nun Sam vilayetinin bir par9as1d1r ve Sam' dan idarc edilmektedir. 1882'de Filistin' e ilk Yahudi gocyii ba~lam1~hr. Yerle~imciler
Uluslararas1 Filistinli Kadinlarla
Dayan1~ma
Konferans1
<;arhk Rusya'smdaki Yahudi katliamlanndan kac;:an Rus Yahudileridir. 1897'de Theodor Herzl, Bascl'deki I. Siyonist Kongre ilc Siyonist brgi.it'i.i kurmu~ ve bOylecc siyasal Siyonizm ve Yahudilerin Eretz israil'e 4 stratejik yerlqimi ba~lam1~ oldu. 1900 y1hna gclindiginde Filistin'de yakla~1k 5.000 kadar Yahudi yerlqimci 22 tanmsai yerle~im kunnu~tu ancak bu tarihte halen Fili stin ' dcki Yahudilerin c;ogunlugu oradaki yerli ni.ifusun bir pan;:as1yd1 ve Arap9a konu~uyordu . 1914 yilmda Filistin ' de 730.000 Arap (ni.ifusun % 92 ,5 ' i) ve 60 .000 Yahudi ya~1yordu . Yahudilerin yansmdan fazlas1 Kudi.is ' tc ya~1yordu . Yerli Arap ni.ifus 9ok agtrhkh olarak k1rsal kcsimde ya~1yor vc yan-fcodal bir di.izcnde bir avu9 gi.i91il toprak sahibi aile tarafmdan, en oncmlileri olarak da Kudiis'teki Hi.iseyni vc Na~a~ibi aileleri tarafmdan yonctiliyordu. Koyli.ilcrin c;ogu, kendi topraklannda ya~amay an, Kudi.is'tc veya Sam vcya Beyrut gibi Osmanh imparatorlugu'nun digcr bolgclcrindc ikamet eden toprak sahiplcrinin topraklanm ekiyordu . Gi.incydcki Negev <;oli.inde yan-g69ebe Bedevi a~iretleri ya~1yordu. 0 zamanlarda Araplann 9ogu kendilerini en ba~ta bir ailenin/a~iretin mensubu olarak, ancak daha sonra Arap veya Filistinli olarak tammlamaktayd1. Filistinli kimliginin onemi ti.im Filistin cografi bolgcsinde Eretz israil'i kurma yoni.indeki d1~andan gelen basm9 sonucunda yi.ikseldi. Yi.izy!l ba~mda i.icretli i~9i olarak 9ah~t1nlan kimsc olmad1g1 i9in bir i~c;i hareketi de mevcut degildir. I. Di.inya Sava~mm ardmdan I 920'de San Remo Konferansmda Osmanh imparatorlugundan kalan topraklar galip ingiltcrc vc Fransa arasmda bolil~i.ildi.i . Filistin ve Irak, A S1mf1 Manda ad1 altma ingiliz imparatorluguna verildi. Ba~lang1c;ta bugi.inkli Ordi.in de Filistin'c dahildi ancak daha soma ingiliz manda yonctimi bolgcyi Filistin ve Ordi.in olarak boldi.i ve ardmdan Drdi.in Ha~cmi Kralhg1 kurnldu. I 920'den l 947'ye kadar Filistin'i yonetcn ingiliz Manda Yonetimi daha 1917' den Balfour Deklarasyonu ilc Filistin 'de bir "'r"ahudi ulusal yurdu" olu~turulmasmt destekledigini ac;1klam1~tJ. Dolay1s1yla bu tarihten itibaren yerel Arap ni.ifusun geleneksel ya~am tarzi ve ge9imi iki gi.ici.in - somi.irgeci ingiliz yonetimi ve bir Yahudi ulu s devleti ic;in mi.icadele eden Siyonist yerle~imciler - tehdidi altmdayd1. Bu karma~1k durumun hem yerel i~9i harekctinin gcli~imi, hem de geleneksel Arap yonetici s1111fm A rap kitlelerle ili~kisi iizerinden onemli bir etkisi oldu. Olu~an Arap i~c;i hareketi ulusal kurtulu~ ile cvrensel 4
Yahudi dini gelenegine gore Eretz israil Yahudi halkma Tann tarafmdan vaat edilmi~ topraklan tammlar. Modem Siyonist dii~iince ye gore bu terim genel olarak tiim tarihsel Filistin 'i kapsayacak ~ekilde (Liibnan 'daki Litani Ne hrinc kad ar) yoruml ansa da Eretz israil ' in tammh smirlan yoktur. Kimi Revizyoni stler Eretz israil ' in " iki nehir arasmdaki" bolge oldugunu. yani M1s1r 'daki Nil ile lrak'taki Firat nehri arasmt kaplad1g1111 savunmaktad1r.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~99
Sosyalizm
sm1f mlicadelesini birle$tirmi$tir. Filistin'dcki Arap vc Yahudi i~c,:iler arasmdaki ili$kiler de bu durumdan etkilcnmi$tir. Arap dlinyasmm geri kalanmda Arap sec,:kinleri oportiinizmden dolay1 genellikle somlirgeci rejimlcrle i$birligi yaparlarken, Filistinli Arap scc,:kinlcri en ba$ta yerel emekc,:i hareketine olumlu yakla$mt~hr c,:linkli Siyonizmi yenmek ic,:in kitleler ve onlann ulusal kurtulu~ mlicadclclcri gereklidir. Ancak kitle hareketinin artan glicii giic,: dcngclcrini dcgi~tinni~ ve kitle hareketinin liderleri gitgide geleneksel Arap ondcrligi tarafmdan sabote edilmi~ vc hedef sec,:ilmi$lerdir. l 936'da ingiliz Manda Yonetiminc ve Siyonist yerle~imcilcre kar~1 Arap kitlc miicadclcsi yliksclerek tic,: yil slirecek Arap Ayaklanmas1 ya$anm1~tir. Gclcnckscl Arap sec,:kinlcri bu devrimci yiikseli~tcn faydalanm1~lar, Kudlis miiftiisii Haj Amin al-Hiiseyni liderliginde milliyctc,:i Arap Yiiksek Komitcsini olu$turmu$lar ve ayaklanmanm hedeflcrini kararla~hrm1~lard1r. l 936'da Arap i$<;:iler alt! ayhk bir gene! grev gcrc,:eklc$tirmi$lerdir. Bu i$<;:i hareketi tarihindeki en uzun gcncl grcvlcrden biridir. Ancak greve giden Arap i~c,:ilerin yerinc Yahudi i~c,:ilcr i~e almd1g1 i<;:in, bu durum, Arap i~c,:ilerinin daha da marjinallc~mesi ile sonuc,:lamr. Manda yonetimi Yafa limam grevden dolay1 kapah iken Tel Aviv' de yeni bir liman in~a edilmesine izin vcrir. 1946'da Filistin'in toplam niifusu l.845 .599'dur ve bunun % 67'si Araptir. Filistin'de ya~ayan bu 1.200.000 civanndaki Arabm yakla~1k 900.000'i israil olarak aynlacak olan sahil bolgclerindc ya~amaktad!f. De,: yil sonra 1949'daki ilk israil nlifus say1mmda Ye~il Hat ic,:erisinde yakla~1k 1 milyon Yahudi ve 160.000 kadar Arap say1lm1$t1r. 1947 ile 1949 arasmda Filistin halkmm c,:ok bliyiik c,:ogunlugu mlilteci konumuna dii$111ii$, ya yeni olu$turulan israil devlctinin ic,:erisinde zorla yer degi$tirmi$, ya da kendisini Bah Scria, Gazze vc kOl11$U Arap iilkelerindeki gibi mlilteci kamplannda bulmu~tur. Aydmlar ve Arap i$c,:i hareketinin c,:ogu lideri de sava~tan sonra kendilerini ycni israil devletinin sm1rlannm d1~mda bulan 750.000 Filistinli miiltecinin arasmdad1r. Geridc kalan Araplara israil vatanda$hg1 verilir ama bu kesim l 966'ya kadar askcri yonetim ilc yonetilir. Bu si.ire zarfmda israil'in Emek ondcrligindeki hlikiimetleri Arap vatanda~lann dola~1mma, siyasal orglitlenmesine ve istihdamma kah Sllllflamalar koyar, Arap toplumunu ve onun sosyal, siyasal, ekonomik ve kliltlircl ya~amm1 felc,: ederlcr. Askeri yonetim kaldmld1ktan sonra d1$lama yontcmleri c,:ok daha hilekarca ve incelikli hale gelir. Arap i~c,:iler l 920'lerin ortalanndan itibarcn sendikal orgiitlerde orgiitlenmi~lerdir ve 1948 'de Arap i~c,:i harcketi c,:okenc kadar Yahudi i~c,:ilcrle ve Histadrut ile c,:att~ma vc i~birliginc dayah bir tarihc,:elen vard!f. 1959'dan sonra Arap i~c,:ilerin israil gene! sendikal orgiitii
Uluslararas1 Filistinli Kadinlarla
Dayarn~ma
Konferans1
Histadrut'un tam i.iyeleri olabilmclcri mi.imki.in k1hnm1~tir. Ancak bu orgi.it, bir on y1l oncesinde Filistin halkmm koklerindcn soki.ili.ip atilmasmda ve mi.ilksi.izlqtirilmesinde oncmli bir rol oynam1~ olan orgtitttir. Bugi.inc kadar israil'deki Arap i~c;ilerin Histadrut ~emsiyesi d1~mda bir orgi.itlenme alanlan olamam1~t1r.
1948 oncesi Filistinli Arap
i~~i
hareketi
1948 oncesi Fili sin' dcki Arap i~9i hareketi Arap, israilli vcya diger hareketi militanlannca da bilinmcmcktedir. Bu hareketin varhg1 vc mi.icadclclcri bir yandan her yerde hazir ve nazir gori.inmeyi ba~aran Histadrut, diger yandan da muhafazakar Arap lidcrleri tarafmdan golgelenmi~tir. Siyonist tarih anlatim1 Arap i~c;i s1111fi ve topraks1z koyli.ili.igi.ini.in mticadelesini ba~anh bir ~ekilde Arap efendilere kar~1 olarak gostermi~ ve Filistin'deki somi.irgeci yonetime ve Siyonist hegemonyaya kar~1 ayaklanmay1 gozlerden saklam1~tir. Ancak Filistin' deki emek tarihine daha yakmdan bakild1gmda, yerel Arap ni.ifusun hem i~c;ilerin ozgi.irlqmesini hem de ulusal km1ulu~u hedcfleyen taban hareketlerini h1zla olu~turdugu gori.ili.ir. Rapor, yerel Arap ni.ifusun yaygm bi<;imde taban harekctlerini ve ~iddct i<;ermcyen direni~ bic;imlerini kulland1g1m, ancak digcr yandan, gclcncksel Arap onderliginin genellikle sadece sokaktaki gcli~mclcrc tepki vcrdigini ve onlann momentinden faydaland1g1111 ortaya koymaktadtr. i~<;i
Orgutlenmenin ilk a~amalan ingiltere Filistin'de manda yonetimi kurdugunda yerel ekonomiye yanfeodal bir sistcmde ailc yap1lan ve kti<;i.ik i~letmeler egemendi. Ni.ifusun % 65'i topraks1z koyli.ilerdi ve yakla~tk % 25'i de gi.indelik i~lerdc <;ah~an, ki.i<;lik memur olan ve tarlada gi.indelik c;ah~an emekc;ilerdi, bunlarm arasmda Suriye, M1sir ve Li.ibnan'dan gelen goc;men i~c;iler de vard1. Az say1da da usta zanaat91 vc esnaf vard1. Ost s1111f toprak sahibi ailelerden vc din adamlanndan olu~uyordu. Gi.indelik i~<;ilerin vc ailelcrinin <;ogu tam bir yoksulluk ic;erisinde ya~1yor vc haftada yedi gun gi.inde 10-12 saat 9ah~1yorlard1. Oretim sanayi oncesi iiretimiydi, <;ok az say1da i~yeri ondan fazla i~c;i c;ah~tinyordu . Filistin'de i.irctilen mallar ipck kuma~, tekstil, cam, c;anak c;omlek, scpet, sabun, zeytin yag1, tath, un ve susam idi. ingiliz Manda Yonctiminin kurulmas1 ilc Filistin'deki ekonomik ya~am h1zla degi~ti. Sanayiye dayah iiretim arac;lan getirildi ve ycrel i~lctmclcrdc de uyguland1. Filistin Suvey~ Kanab ilc ingiltere'nin digcr mandas1 Irak arasmda konumlanm1~ oldugu i<;in yaygm ula~1m ve ilcti~im aglan kuruldu. Bu nedenle ingiliz mi.ilkiyctindeki Irak Petrol ~irkcti gibi birc;ok ~irket Filistin'e geldi ve limanlarda, askeri kamplar-
Sosyalizm
da, demiryolunda, posta-i lcti$im idarcsinde, rafinerilerde, ta$ocaklannda vc belediyclerdc binlercc ki$ilik istihdam yarattJ . l 920 ' lerde Filistin niifusu on yt!da % 40 biiyiidii. Yafa vc Hayfa sahil kentlerindc ise s1ras1yla % 63 ve % 87 biiyiidii. 1931 'e gelindigindc Arap Filistinlilcrin % 59 ' u koyliiydii; % 13 'ii in$aat sektOriinde ve madencilikte, % 8,5'u ticarette, % 6's1 ilcti$irndc, % l,3'ii idaredc c;ah$1yordu. Artan $Chirle$me ve sanayi lc$me i$<;:ilcr arasmdaki ctkile$imi de art1rd1. i$<;:iler k1sa siiredc baZJ i$<;:ilere digcrlerinden daha yiiksck iicret odendigini gordiilcr. Diinyamn ba$ka ycrlerinde i~<;:ilcrin <;:ok daha iyi c;a1I$ma kO$Ullan oldugunu ogrendilcr. Yercl Arap i$<;:iler i<;:in k1sa siiredc ~u a<;:1k oldu ki ingiliz Manda Yonetimi genc!likle Yahudileri memuriyet gibi daha iyi ko$ull arda istihdam ediyordu ve Yahudiler gene! olarak Araplardan daha iyi kazamyordu (Yamani , 1993). 20 . yiizyilm ilk c;eyreginde Arap i$<;:iler Yahudi i$<;:ilcrle ortak orgiitlenmclerde yer ald1lar. ingiltcre ' nin Filistin Yuksek Komiserinin 1932 tarihli bir raporu l 920'den once Filistin'de dart sendikal orgiit vard1 vc toplam 1.294 i$<;:i orgiitlenmi$ti. Bunlann 671 'i Arap ve 631 'i Yahudi idi (Farah, 1987). l 920'de Histadrut kuruldugunda bu ortak scndikalan bir araya getirdi ama israil Yurdu ibrani i$<;:ilcr Gene! Sendikas1 olarak kuruldu. Siyonizmi ele$tiren Sosyalist i~<;:i Parti si iiyeleri tarafmdan ortak Arap- Yahudi eylcmleri orgiitlenirdi . Bu parti daha sonra 1921 'de Filistin Komlinist Partisi (FKP) ve Poalc Zion Smol olarak (Poale Zion ile kan~tmlmamah) ikiye aynld1. 1924'te FKP Komintem ' in Filistin scksiyonu oldu . Bu Komintem 'in rcsmi g6rli$linc eore FKP'nin Siyonist olmarnas1 gerektigi anlamma gcliyordu. Bu parti ba$lang1<;:taki salt Yahudi iiyeliginden yava$ yava$ bir Yahudi-Arap komiinist partisinc cvrildi ancak 1943 ' te ortadan kalkt1. Ancak FKP genellikle Yahudi i$<;:ilerin tarafmda yer alm1$tlf. Parti l 930'daki Yedinci Kongresinde $Unu itiraf ediyordu: [Partimi z) csascn Filistin milli ycti;:iliginc ve Fili stin ' deki Yahudi ulusal azmhgmm stat(isiine yonclik olarak ve Arap kitleler kar~1 s mdaki roll.me ili~kin yanh~ bir tutumu b e nirn sc mi~tir Parti Arap kitleler arasmda aktif olmay1 ba~arama足 m1 ~ ve sa<lcce Yahudi i ~ i;:il e r arasmda i;:a lt~ara k kcndini ya!ttm1~ttr. 5
l 925'te Filistin'deki i$<;:i harekcti ; Histadrut'u kurmu$ olan Emck Siyonistleri, sm1f dayam$masmm gcrekli oldugunu ve bunun ancak Siyoni st olmayan bir baglamda olu$abileccgini savunan Komiinist Arap ve Yahudi i~<;:i aktivistlcri ve ycni gclen Yahudilerle i~birliginin faydalan konusunda $iipheci olan ve i~<;:i harcketliligini ulusal kurtulu~ ile birlqtiren Arap i$<;:iler arasmda boliinmii$tii. Kan afani, Ghassa n. Fi/istin 'de 1936-3 9 Ayaklan111as1, Ne w York : Dcmokratik bir Fili stin ii,: in Platfo rm, I 972 102~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~-
Uluslararas1 Filistinli Kadmlarla
Dayani~ma
Kam.,, dns1
1920' lerin ba~lannda Arap demiryolu i~9ileri Yahudi i~iyilerden ayn orgUtlenmeye ba~ladilar. ingiliz Manda Yonetiminin i~iyi haklanm koruyan veya sendika kurma hakkm1 tamyan bir yasal 9er9eve sunmad1g1 belirtilmelidir. Temel olarak kendi i~lerini idarc eden Yishuv toplulugunun 6 tersine, Arap orgiitlcrinin ingiliz Yonetiminde kay1t ettirilmesi gerckiyordu. 1923 'te ii9 Suriyeli demiryolu i$9isi, Abdiilhamid ve Salim Haymur kardc$ler ve Said Kavas, Hayfa'da ba~lang19ta 30 iiyeli olan Arap Demiryolu i~9ileri Kliibii 'nii kurdular. Kliip yonetim kurulunu se9crek iicretler, sagltk vc yoksulluk gibi konulan giindemine ald1. Kliip daha 9ok yard1m faaliyetleri ile me$gul oldugu halde Histadrut kendini tehdit altmda hissetti ve Kliip iiyelerine kar$1 yapttnm uygulanrnas1 i9in 9abalad1 (Yamani, 1993). Arap Demiryolu i$9ileri Kliibi.i 'nun d1~mda, Hay fa ' da Arap i~iyi sm1fi iizerinde etkili bir ~ahsiyet de vardt. Bu ise Cuma hutbelerindc Arap i$9ileri kendi rniicadelelerini vermeye ve Histadrut'a kahlmamaya 9ag1ran, istiklal Camisi imam1 $aik iz ad-Din al-Kassam idi. Bir9ok Arap i~9i, Histadrut sendikaiannm Arap seksiyonlanna katilm1~lard1r. Fakat Histadrnt'un Siyonist bakt$1 Arap ve Yahudi i$9iler arasmda uzla$tmlamaz 9atI$malara yol aiymt$hr. bmegin Demiryolu, Posta ve Tclgraf i~9ileri Sendikas1 'nm 1924 'teki bir toplantJsmda Arap demiryolu i~9isi ve aktivisti Elias Asad ~oyle konu$mu~tur: i~i;:iler tiye kartl armm tizerindc "Yahudi i~i;:iler Federasyonu" siizlerini okuyorlar ve bunun neye hizmet ettigini anlayamtyorlar. Tum yolda~lardan "Yahudi" si)zctigtinii 91kannam1z1 talep cdiyorum. Ve bunu yaparsak inamyorum ki aram1zda giiiylii bir bag olacak ve o zaman ttim Arap i~i;:iler de kat1lacak. Milliyeti;:i bir emek iirgtittine en ba~ta ben kat1lmak istemem. Biri;:ok Arap milliyeti;:i orgiit var ve biz onlara kattltmyoruz. Simdi onlar kalktp bize, Yahudi milliycti;:isi bir iirgiite kat1ld1g11mz1 siiyleyecckler .. . (Aktaran: Lockman, 199(;>).
Arap i$9ilerin ve FKP ile Poale Zion Smol'dan militanlarm Histadrnt'u milliyet se9meyen bir orgiit haline gctirme 9abalan ba$ans1zltkla sonu9land1 ve Arap i~9iler de gitgide ortak orgiitlenme fikrinden uzakla~t1. 1923 sonunda Arap Demiryolu i~9ileri Kliibii onderleri ingiliz Manda Yonetimine Filistin Arap i$iyileri Birligi (FAiB) isimli bir i$9i orgiiti.i olu~turmak i9in mi.iracaat ettilcr. Histadrut tarafmdan ingiliz yoneticilere yogun bi9imde boyle bir orgi.itiin kurulmasma izin verilmemesi yoniindc yap1lan 9agnlara kar$1Il Filistin'dcki ilk Arap sendikal orgi.it olarak FAiB 21 Mart 1925 'te kuruldu.
FAiB: Filistin'deki ilk Arap i~~i sendikas1 Kurulu~undan
k1sa si.ire sonra, daha once Arap-Yahudi ortak orgi.itlcnmesine inanm1$ ama faydas1zhgm1 gormi.i~ Arap i~9iler de milliyet9i
" Yishuv: isra il'in kurulmasmdan once Filistin 'de bulunan Yahudi toplulugu. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~103
Sosyalizm
yakla~1m1 olan FAiB ' c katildtlar. Bir ytl onccsinde Demiryolu, Posta
ve Telgraf i~v i leri Scndikas1 toplant1smda konu~mu ~ olan Elias Asad da bunlar arasmdayd1. Kuruculan Hayfah dcmiryolu i~vileri ol an FAiB ktsa si.ircde genel bir sendika olarak ge li~ti ve birvok Filistin ~ehrin den ve bin;:ok se kti:irden ~ ubclcri oldu. En onemli FAiB sendikalan Hayfa ' daki Arap Dcmiryolu i ~<,:ileri Sendikas1, tiiti.in i~<,:ileri sendikas1, fmnc1lar sendikas1, beled iyc i ~ i;il cri scndikas1, posta i~vil e ri scndikas1 , askcri kamp i~i;ileri sendikast ve rafineri ve ta~oc ag 1 i~vileri sendikas1 idi. Ti.izi.igi.ine gore FAiB ' in amac1 ~oylcydi : Filistin'de Arap i~v i lcrin orgi.itlcnmesi; • Egitim, ki.ilti.irel ve bilini; yi.ikseltici faaliyetler; i~i;il erin 91karlann111 savunulmas1; • <;:ah ~ma saatleri, i.icretler, sosyal haklar ve tazminatlar ve saghk hizmctleri ile ilgili pazarhk yapilmas1. ingiliz Manda Yonetimi yasalarma gore kay1th bir organizasyon olarak resmi stati.i alabilmck ic;:in FAiB aynca orgi.itiin "siyasi veya dini bir faaliyet irerisinde u/mayacagm1" da av1klam1~tl (Yamani, 1993). FAiB'in, ilk yonctimi Haymur karde ~lcr ve Said Kavas gibi, Arap milliyetc;:il c rinden vc Yahudi i~c;:ilcrle i~birligi gei;mi~i olan Elias Asad gibi ki~ilerdcn olu~uy ordu . H istadrutFAiB ' i boliici.i ve d1 ~ lay1c1 olmakla ve i~c;:i dayam~mas1 ruhuna k a r~ 1 olmakla suc;:lad1. Yine Hi stadrut, FAiB ' i sadece isimdc scndik a olmakla, csasmda "zeng in Arap mi/liy et\i efendi/erinin ve gerici Miis/i.iman din ada111/annm bir ayg1t1" olmakla itham etti (Lockman, 1996). Hi stadrut ve ona iiye sendikalar Arap i~r;i s1111f1 iizerindc denetim ~aglama amac1yla Arap i~c;:ileri orgiitleme vabalanna devam ettiler. Bu dogrultudaki bir arai;lan Hi stadrut 'un Arapya 91karttig1 lttihad al- U 'ma/ (i~ 9 ilcrin Birligi) gazetesiydi. Ancak FAiB ' in Arap i ~9 i! er arasmdaki etkinligi gi.in gec;:tikc;:e art1yordu. 11-12 Ocak 1930'da FAiB Filistin'de Arap i~c;:ilerin ilk ulusal kongresini diizcnledi. Bu Filistin i$9i tarihindc bir k o ~cta~1 kabul cdilebilir. Kon k rans kattlunc1lan A.rap i~s;ilerin orgiitlenmcsinin onemini vurgulad1 lar, ancak daha iy i ckonornik ~a1tlar ic;:in miicadelcnin Filistin 'deki Arap i$r;i harekcti ivin tcmel mesele olmad1gm1 da belirttiicr. Nihai hcdcf siyasald1; yani Filistin ' deki bag1ms1z bir Arap dcvleti ii;crisinde kcndi kaderini tayin hakk1 idi . iki gi.inli.ik konfcrans sonucunda a~ ag1daki kararlar almd1: • Fili stin ' dcki ti.im FAi B ~ ubel e rini temsil eden 11 i.iyeli bir Mcrkcz Konsey olu~tumlmas 1 ; Hay fa ' da Mcrkcz Kon scy ' in bir sckrcteryasmm olu~turnlm as 1; • Tum Filistin ' i vc tiim sckti)rl cri kapsayan ycni FAiB ~ubelcrinin avilmas1;
Uluslararas1 Filistinli Kadinlarla Dayanr9ma Konferans1
•
•
•
•
Her sendika i9in bir tiiziik taslag1 yaz1lmas1; Her y1l bir Ulusal Kongre toplanmas1; Bir FAiB gazetesi yaymlanmas1 ; Filistin'de bag1ms1z, Arap bir devlet 1910 rniieadeleye devam edilmesi; Filistin'e Yahudi go9iiniin durdurulmas1; Arap i$c;iler i9in Yahudi i$9ilerle e$it haklar i9in miicadele edilmesi ve Arap i~9ilerc Histadrut'a katilmamalanmn telkin edilmes1; ingiliz yoneticilerden tiim idari tutuklulann sahverilmesinin ve siirgiindeki onderlerin iilkeyc donmelerine izin verilmesinin talep edilmesi; Filistin 'deki A rap i$9iler i9in bir ant, ~ark1 ve logo hazirlanmas1; Her FAiB ~ubesinin gelirinin % IO 'unu Merkez Konsey ' e aktarmas1.
Kararlara ek olarak Ulusal Kongre ingiliz Yonetimindcn a~ag1daki talcplerde bulunulmas1m kararla$t1rd1: • Olii Deniz' in mtilkiyetinin yerel niifusa geri verilmcsi (ingiltere yabanc1 $irketlere kiralam1~tt); • Arap koylcrinde saghk kliniklerinin a91lmas1; • Arap koylerinde yaptmmlarm ve kis1tlamalann kaldmlmas1 ; • Filistin' de basm ozgiirliigiinii engelleyen yasalann kaldmlmas1. (Yamani, 1993) Merkez Konsey'in sec;ilcn 11 yoneticisinden ii9ii Hayfa'dan, ikisi Kudiis'ten, ikisi Yafa'dan ve birer iiye de Nasira, Akra, Lid ve Scfamer'den idi . Sarni Taha ismindcki gen9 bir i$9i Hayfa'da FAiB'in yeni sekreteryasmm sekreteri olarak goreve getirildi. 194 7' de - biiyiik olas1hkla Haj Amin al-Hiiscyni ' nin emriyle - oldiiriilmesine kadar Sarni Taha FAiB'in Gene! Sekreteri ve en onemli lideri olacakt1. Kongre yercl medyada geni$ $ekilde yer ald1. FAiB 'in iiye say1s1 vc pazarhk giicii siirekli olarak artt1. Diger yandan Histadrut FAiB kar~1t1 faaliyetlerine 111Z verdi vc hem Arap i~c;ileri hem de Arap i$9ileri rah$hran Yahudi i$verenleri hedef aldi. ingiliz yoneticiler de s1khkla bask1 uyguluyor, bin;ok i$<;i i~inden atihyor, gozaltma alm1yor ve siirgiine gonderiliyordu (Yamani, 1993). Bu atmosferde diizenli toplanhlanm yapmak zordu ama FAiB varhgm1 1936 Arap Ayaklanmas1 ba$lang1c1na kadar ba~anh bir ~ekilde· :>iirdlirdii.
Sosyalizm
l 934'de Kudiis'tc bir ba~ka Filistin sendikas1 kuruldu : Arap i~cyilcr Birligi (AiB). 7 Kumcusu Fakri Bek olarak da amlan, Kudus'iln .zengin bir ailesinden Raghib al-Na~a~ ibi ' nin yegeni Fakri Na~a~ibi idi. Sendika Na~a~ibi ailcsini desteklcmeyi hedcfliyordu vc Fakri Bek Filistin cmek hareketinde hayli tart1~mah bir rol oynad1. Ancak Filistin 'in diger bolgelerinde AiB k1sa surede bag1ms1z bir kimlik geli~tirdi ve Kudos politikasmdan ve Na~a~ibi ailesinin kaynlmas1 stratejisinden uzak durdu, omegin en giic;:lii ~ubesinin oldugu Yafa' da iki gern; lider 91kard1 : Michel Mitri ve George Mansur. Michel Mitri'nin yonetimindc AiB gilcylii bir Filistin milliyetcyisi kimlik kazandt ve Histadmt'un ibrani Emegi kampanyasma kar~1 bir hareket ba~latarak Yahudi emeginin ve iirtinlerinin boykotu 9agns1 yapt1. Michel Mitri l 940'lann ba~larmda Haj Amin al-Hiiseyni 'nin emriyle oldiirilldil. George Mansur gene! grevin orgiltlenmesine ve Arap Ayaklanmast s1rasmdaki i~cyi ayaklanmalarma katild1 ve Peel Komisyonu onilnde Arap i~cyi stmfi adma tamkhk etti .
Arap ayaklanmas1, 1936-1939 6 Haziran 1935 'tc Manda Bilkiimeti Yafa' daki yakla~1k 1.000 i~siz Arap i~cyinin yapacag1 bir gosteriye izin vermedi. Bunun iizerine AiB yoneticileri "hiikiimetin yakmda i.yrilere ya ekmek bulmak ya da on/arm ellerine silah ald1klanm gormek zorunda kalacag1" ~eklinde uyard1 (Kanafani, 1972). Bu uyannm bir kehanet oldugu gortilecekti ancak bu bir siirpriz degildi cyiinkii I 930'larm ortalarmdan beri Filistinli Arap i~cyi sm1fmm ve koyliiliigiin sosyo-ekonomik durumu vahim hale gelmi~ti. Bilylik ~chirlerde koca koca mahallcler yoksul kenar mahalleler dummuna siirtiklenmi~ , Arap koyliiler ve Bedeviler yava~ yava~ topraklanndan atilm1~tt . Siyonist kurumlarm sahip olduklan ~ehir ve klfsal kesim topraklan 1929' daki 300.000 donilmden 1930' da 1,25 mil yon donilme 91km1~ , bu dumm 1931 'de 20.000 koylil ailcnin ycrlerinden tahliye edilmesi ile sonu9lanm1~tt (Kanafani, 1972). Ekonomik gecyimin d1~mda tanm, koylillerin ve yan-gocyebe Bedevilerin toplumsal, kiiltiirel vc dini ya~amlan ac;:1smdan da merkezi onemdeydi ve topragm kaybedilmesi cyok yogun bir toplumsal kan~1khga neden oldu. 1937'de yap1lm1~ bir ara~ttrma Yahudi bir i~cyinin ortalama ilcretinin Arap i~cyininkinden % 145 daha yiiksek oldugunu gosteriyordu . Tiltiln fabrikalannda bu iicret fark1 % 233, kadmlann 9ah~hg1 tekstil fabrikalarmda % 433 idi (Kanafani, 1972). Dahas1 Histadmt'un ibrani Emegi kampanyas1 sonucylanm gosteriyordu. Ornegin dort Yahudi yerle~imi olan Mablis, Dairan, Wadi Hunain ve Hadera ' da 1935 $ubatmda 6.214 Arap i~r;i r;ah~1yordu. Alt! Kimi yaymlarda Arap i ~vilcr Birl igi Arap i~9iler Federasyonu olarak ge9mektedir.
Uluslararas1 Filistinli Kadmlarla
Dayani~ma
Konferans1
ay sonrasmda ise bu rakam 2.276'ya gerilemi$ti ve bir yil sonra Arap Ayaklanmasmm ba$lang1cmdan hemen once ise bu yerle$imlerde sadece 617 Arap i~c,:i c,:ah~1yordu (Kanafani, 1972). Aym donemde burada c,:alt~an Histadrut i.iyesi i$c,:iler h1zla artmt$h. Histadrut'un gazctesi Davar'a gore 1936 Temmuz ay1 itibanyla Histadrut'ta 115 .000 Yahudi i~c,:i orgi.itlenmi~ti. Dokuz ay oncesinde ise resmi bir hi.iki.imet raporuna gore bu rakam 74.000 idi (Kanafani , 1972). Bu ortam sonunda Filistinli Araplann ingiliz manda yonetimine kar$1 ayaklanmasma yol ac,:t1. Oc,: ytl si.iren ayaklanmay1 neyin ba$latt1gma dair c,:ok say1da farkh yorumlar vardlf ama Arap Ayaklanrnas1 ile ili$kili olarak bir ki~inin ad1 kesinlikle amlmahd1r: Sefik izzettin al-Kassam. Bir Suriyeli olan izzettin al-Kassam Hayfa'ya 1921 'de gelerek istiklal Camisinin imam1 ohnu~tu. I 919-20'de Frans1z somi.irge yonetimine kar~1 Suriye ayaklanmasmda yer alm1$ ve yoklugunda idama mahkum edilmi$ti. ideolojisi, dini milliyetc,:ilikle birle$tiriyor ve Ortadogu'daki Arap halklan ic,:in kendi kaderini tayin hakkm1 savunuyordu . Kassam yanhs1 gcrilla faaliyetlcri ve al-Kassam'm 1935 Kas1mmdaki oli.imi.i I 936'daki Arap Ayaklanmasma yo! ac,:an onemli bir faktordi.i. Daha once de bclirtildigi gibi Kassam'm Arap i~c,:i sm1f1 i.izerinde onemli bir etkisi vard1 ve cenazesine yoksul i$c;iler ve koyli.iler kitlesel olarak kat1ld1lar. Siddetli bir ayaklanmanm ilk belirtileri Yafa'da Subat l 936'da gori.ildi.i. 19 Nisan 1936'da Arap halk onderligi alt1 ay si.irecek olan bir gene! grev ilan ctti. Ancak bunu yapan geleneksel yonetici elit degildi, onlar ancak daha sonradan gidi$ata ayak uyduracak ve Arap Yi.iksek Komitesini olu$turacaklard1. Filistin'deki Arap i~c,:ilerin gene! grevi i$c;i hareketi tarihindeki en uzun gene! grevlerden bir tanesiydi ve Arap i~c,:i sm1fmm c,:ogunlugu tarafmdan si.irdi.iri.ildi.i. Hayfa gibi Arap sendikalann gi.ic,:li.i oldugu kimi yerlerde grcv tam olarak gerc,:ekle$emedi c,:i.inkii kimi yerel siyasal ve sendikal onderler siyasal oporti.inizm ve ki~isel c,:1karlan ic,:in grevi sabote ettiler. Grev esnasmda Histadrut grev kmc1hk faaliyetlerine giri~ti, Histadrut'un Arap dcpartmanmdaki c,:ok az say1daki Arap i~c,:i ve daha c,:ok da Yahudi i~c,:i grev yapan Arap i~c,:ilerin yerinc c,:ah~tilar. ingiliz yoneticiler Yahudi i~c,:ilerin i~leri devralmaya hazir olmalanndan memnun oldular vc Tel Aviv' de, Yafa'daki grevle kapanmt$ olan eski limandan sadece birkac,: kilometre otedc, yeni bir liman in~a cdilmesine izin verdiler. Bu nedcnlerle alt! ayhk genel grev Filistinli Arap i~c,:i s1r11fmm biiyi.ik bir kolektif ba~ans1 olmasma kar~m , grcvin vc gene! olarak ayak\anmanm Arap i~c,:iler ve koyli.iler i.izerindeki etkilcri c,:ok y1k1c1 oldu. Dahas1 ayaklanma Arap ve Yahudi i~c,:ilcrin burjuva ve emperyalist egemenlere kar~1 sm1f dayam~mas1 hayalinin oldi.igi.ini.i gosterdi - zaten hie,: ya~am bulamam1~tl.
Sosyalizm
Hem Arap toplumunun hem Yishuv'un sendika lidcrlcri Arap Ayaklanmasmm ncdcnlerini incclcyen Peel Komisyonu tarafmdan dinlendi. Bcklenebilecegi gibi iki toplumun temsilcilerinin tamkhklan birbiriyle 9eli$iyordu: Emck Siyonizmi lidcrlcri Yahudi g6<,:i.i ve yerle$iminin ycrli Arap niifus i9in faydalarmdan bahsetti. Histadrnt 1srarla "her iki toplumdan da i:ffilerin, Yahudiler bilim;:li olarak ve Araplar fr;giidusel olarak olmak uzere, aralarmda dostc;a ili.}kiler olu~was1 irin gerr,:ek ve canli bir temel oldu,gzmufarkma varm\1· olduklarm1" soyliiyordu (aktaran Lockman, 1996). Ya fa' daki A.rap I$<,:ileri Birligi 'nden George Mansur isc ibrani Emegi kampanyasmm Arap niifusunun yoksulla$mas1 ve i~siz kalmas1 yoniinde biiyiik bir ctkisi oldugunu aktanyordu. Peel Komisyonuna vcrdigi raporunda George Mansur Yafa'da 1.000 i~<,:i arasmda yaptn1$ oldugu ankctc g<)rc bunlarm % 98 ' inin "ortalamamn r,-ok altmda" ya~am scviycsinin oldugunu aktanyordu. Dahas1 Yafa'da kadm ve erkek 2.270 i~siz vard1 (Kanafani, 1972). Mansur Araplar arasmda i$sizlik diizcyinin <;ok yiiksek olmasmm be$ sebebi o1arak $Unlan saym1$t1: • Yeni g6\'.menlcrin yer1qimi; Sehrc go<;; • Arap i~<yilerin i~lerinden 91kartilmas1; • Kotiilc$en ekonomik ko$ullar; • Manda yonetiminin Yahudiler 1ehinc aynmc1 politikas1. (Kanafani, 1972) Yishuv'un Emek onderligi ile ingiltere'deki i~<ri Partisi onderligindeki hi.iki.imet arasmdaki ideolojik baglar, olaylann Yahudiler lehine yorumlanmasma yo! aiyh. Araplann gorii~i.ini.i daha iyi duyurabilmek iiyin George Mansur ingilizce olarak Filistin Mandas1 Altmdaki Arap i.}<;i8 isimli bir kitap yaymlad1. Kitabm "ingiliz okura Arap i~·rilerin neden Siyonist goc;e muhalefette Arap niifusun geri kalam ile aym gorii.}te oldugu iizerine bir fikir verebilmek irin" yazild1g1 Kraliyet [Peel] Komisyonunun Filistin'de Yahudi ve Arap i$i;ileri ele ah$1I11I1 yetcrsizliklerine dikkat iyekmck istedigi ifade ediliyordu (aktaran Lockman, 1996). Ancak kitabm ingiltere kamuoyu iizerinde iyok az ctkisi oldu. l 939'da i.i<y y1ldan uzun sliren ayaklanmanm ardmdan Arap onderligi bitkin dii$mi.i~ti.i vc i~iyilcr vc koyliiler cskisindcn de kotii durumdayd1lar. Ayaklanmada yakla~1k 5.000 Arap oldi.iriilmi.i~ ve 15.000'i yaralamm$h. 9.000 ki$i tutuklanm1~ , evlcr vc miilklcr y1kilm1~h (Kanafani, 1972). Dahas1 Yishuv, Manda Yonctiminin varisi olarak konumunu gii<;lcndirmi~ti. Orncgin Arap niifusun encrjisini ayaklanmaya yonlendirdigi bu donemde 50 ycni Yahudi yerle~imi kurulmu~ ve mcvcut '
The Arab Worker 1111dcr the Palestine Mandate
Uluslararas1 Filistinli Kadmlarla Dayani:;;ma Konferans1
kasabalarda da biiytik miktarlarda para yeni in~aat projclcrine aktanlm1~t1. Buna Yafa lirnanmm ekonomi ilc bagm1 fiilen kcsecek $Ckilde, Hayfa'dan Tel Aviv'e in$a edilen bir yo! da dahildi (Kanafani, 1972). Dahas1 Ayaklanma csnasmda ingiliz ordusu 15.000 Yahudi ycrle$imciyi "Ya~udi kolonilerinin savunu/mas1" is;in egitmi~ti; bu gi.is; daha sonra Koloni Palisi ad1111 alacaktJ ve ileride Hagana'daki ve israil Savunma Gi.ici.inlin subaylan111 olu~turacakti (Kanafani, 1972). Filistjnli Arap ni.ifusun koti.ilc$en siyasal ve ekonomik durumu l 940'larda yogun bir sendikal faaliyete yo! as;h.
Nakba'dan onceki y1llarda Arap
i~~i
hareketi
l 940'1ann ba~lannda Arap i$s;i harcketi oncrnli ol9i.ide bi.iyi.idi.i, hem say1sal olarak hem de etki ve s;e$itlilik bak1mmdan. 1942 'de Umut I~1klan dcmeginin s;evresindcki bir grup gem;: komi.inist aydm ve i$s;i sm1f1 aktivisti Hayfa' da yeni bir sendika kurdular, A rap Scndikalar ve i~s;i Birlikleri Fcdcrasyonu, ASiBF. Eski FAiB aktivisti Boulos Farah ' m onderlik ettigi yeni sendika, FAiB'in muhafazakar oldugu ve ulusal miicadcleye fazla kapild1g1 ele$tirisiyle yola s;1kt1. ASiBF ' in siyasal s;ehresi FAiB'e gore daha entemasyonalist idi. 0 yilm sonuna gelindiginde ASiBF'nin sadece Hayfa' da I 000-1500 kadar i.iyesi vard1 (Lockman, 1996). Yeni rakip sendikanm varhg1 FAiB'in s;abalanm da kams;ilad1 ve Filistin i$vi hareketi l 940'lann ortalannda canland1. Bunun sonucunda Histadrnt da Arap i~9iler arasmdaki ayag1 olan Filistin i~s;i Birligi'nde (FiB) Arap i$s;ileri orglitlemc s;abalanm art1rd1. Ancak Arap i$s;i onderlerinin kazand1klan deneyim ve yetenekleri Arap i~9i sm1fmm Siyonist organizasyonuna oncmli bir engel te$kil etti . FiB ilc Arap scndikalannm kar$1 kar$1ya gelmelerine bir a91k omek 1944 y1lmm 1 May1s olaylandir. FiB Arap i~9iler i9in bir I May1s kutlamas1 di.izenlcmeye 9ah$m1~t1r. Ancak Arap i~9i aktivistleri 30 Nisan 1944 gi.ini.i bu toplant1y1 bolerler. FiB buradaki ajitatOrlerin polisin veya FiB 'in anla~mazhkta oldugu bir fabrikanm yoneticisinin ajanlan oldugunu soyler. Ancak Arap aktivistler bu yanh~ bilgiye tepki gosterirleri ve $Unlan ifadc eden bir bildiri 91kanrlar: i~vi kardc~ler! Bu ya~ad1klamm z sizin ba~1111za gclse ne dcrdiniz bir dii~iiniin; sadece Yahudi oldugunuz ivin i~inizden v1kanlsaydm1z, ailenizin a'Y kald1gm1 vc 1YOcuklan111zm ckmek isteyerek aglad1klan111 gorseydiniz. Diin sizi i~inizden eden aym ki~iler bugiin size gelseler ve I May1s 'tan bahsetsele r ve yann da , yapabilirlerse yine sizi i~ini zden 91karacaklanm soy hiyor olsalar. Bugiin ~u anda bile Histadrut, Akiva Fabrikasmda, orada c;:ah ~ an dort Arap i~i;:inin i~ten v1kartilmas1 ii;:in fabrikanm oniinde nobet mtmaktad1r. (aktaran Lockman, 1996)
Bu bildirinin .ibranice yazilm1~ oldugunu da belirtelim.
Sosyalizm
Bu olay esnasmda Avrupah Yahudiler Nazi Almanyas1 tarafmdan imha edilmclerinin qigindeydiler; Avrupa'da Yahudilerin sistematik bic,:imde istihdam edilmemesi ve kamu ya~ammdan d1~lanmas1 on yil once ba~lam1~tJ. 1940'larda Filistin Arap i~c,:i hareketi yeni bir salt Arap Komiinist Parti olan Ulusal Kurtulu~ Birligi'nden (UKB) son derece etkilenmi~ti. UKB 1943 'te o y1l dag1lan Filistin Komiinist Partisinin Arap iiycleri tarafmdan kurulmu~tu . Onderligi FAiB'in sol kanadm1 ve ASiBF aktivistlerinin c,:ogunu kaps1yordu. Aynca egitim gonnii~ gene,: Araplann c,:ogunlugunun da destegine sahipti . UKB 'nin siyasi platformu milliyetc,:ilige ve kendi kaderini tayin hakkma giic,:lii bir vurgu ile sosyal reform ve kitle miicadclesi iizerine sosyalist gorii~leri birle~tiriyordu. Yahudi goc,:iine ve Yahudi devleti fikrine kar~1 c,:1karken Filistin'deki Yahudi kitleler ile somiirgeciligin bir bic,:imi olarak kar~1 c,:1kt1g1 Siyonizm arasmda bir aynm yap1yordu. UKB'nin siyasi vizyonu Filistin'de e~it haklardan faydalanan bir Yahudi azmhg1 olan bir bag1ms1z bir Arap devleti ongoriiyordu. UKB'nin onemli isimleri arasmda Emile Habibi, Emile Touma, Fuad Nassar, Musa Dajani ve Boulos Farah vard1. 1947' de parti BM Boliinme Plam sorunu yiiziinden boliindii. Bir bOliim ideolojik ittifak1 Sovyetler Birligi 'ne sadakatten dolay1 desteklerken bir diger bOliim ve bu bOliimde yer alan scndika onderi Boulos Farah boliinme fikrine kar~1 c,:1kt1. 1948'e gelindiginde Farah ve digerleri partiden aynhm~tl. Nihayet 1950'lerde UKB yeni israil Komiinist Partisi tarafmdan yutuldu. Kimi Filistinli Arap komiinistler ve onlann arasmda da Boulos Farah yeni israil c,:erc,:cvesi ic,:erisinde de siyasal faaliyetlerini siirdiirdiiler. UKB vc ASiBF liderleri al-ittihad isimli bir gazete c,:1kard1lar. Bu gazete bugiin de israilli Araplar arasmda en popiilcr olan gazetelerden biridir. 1940'lardaki yogun sendikal faaliyetin bir sebcbi II. Diinya Sava~mm c,:1kmasmdan kaynakh olarak yogunla~an askeri-sanayi iiretimiydi ve bu donemde askeri kamp i~c,:ileri Arap i~c,: i harckctinde onemli bir rol oynad1lar. 1943 y1hnda Filistin 'de ingiliz askeri kamplannda 28.000 Arap i~c,:i c,:ah~1yordu ve bunlann c,:ogu Yahudi subaylar tarafmdan yonetiliyordu (Yamani, 1993). FAiB'in biqubesi olan Arap askeri kamp i~c,:ileri sendikas1 1943'te Yafa'da bir konferans diizenledi. Sendikac1lar Araplar ve Yahudiler ic,:in e~it iicrct, hastahk izni, tatiller ve i~ saatleri gibi konulan tartI~tilar. Aynca konferans Arap askeri kamp i~c,:ileri sendikasmm kamplardaki Arap i~c,:ilerin tek me~ru temsilcisi oldugu ve Histadrut'un herhangi bir yetki talep etme hakk1 olmad1g1 yoniinde bir karar ald1. Buna tepki olarak Histadrut da askcri kamp i~c,:ileri ic,:in Yahudi ve kimi Arap i~c,: i lerin katild1g1 bir konferans diizenledi. Nihayetinde ingiliz Manda Yonetimi FAiB ~ubesinin temsil
Uluslararas1 Filistinli Kadinlarla
Dayani~ma
Konferans1
yetkisine sahip oldugunu kabul etti. Bu ingiliz y6neticilerin bir Filistin scndikasm1 Arap i~gtictintin temsilcisi olarak ilk kez resmi olarak tammas1ydi. iki yII soma 1945 'te FAiB tarihi bir diger ba~anya imza ath . Dtinya Sendikalar Federasyonunun (WFTU, Ttirk<;e'de s1khkla DSF diye ge<;er -<;n) Londra'da yap1lan hazuhk konferansmda Gene! Sekreter Sami Taha vc yasal dam~man Hanna Asfur'dan olu~an FAiB heyeti Filistin'deki Arap i~<;ilerin resmi temsilcisi olarak uluslararas1 dtizeyde tanmd1. Yine ilk defa olarak Filistinli sendika 6nderleri uluslararas1 bir konferansta Histadrnt'un adil olmayan uygulamalan ile ilgili konu~tu足 lar. Bu konferansa tlim dtinyadan yakla~1k 2000 sendikac1 kahlm1~h . Ancak Filistin'de bir<;ok sol kanat i~<;i aktivisti Taha ve Asfur'un gostermi~ oldugu performans1 yetcrli bulman11~11 ve 1945 Agustos 'unda Nablus'ta yap1lan ve Taha ile Asfur'un kendilerini Paris'te yap1lacak DSF kurnlu~ konferans1 i<;in delcge olarak belirledikleri toplantmm ardmdan, Yafa, Gazze, Kudtis ve diger birka<; kti<;tik FAiB ~ubesi tiyelikten aynlarak Arap i~<;ileri Kongresi 'ni (AiK) kurdular. K1sa sure soma ASiBF de AiK ilc birlqti. Bu yeni sendika UKB'ye son derece yakmd1 <;tinkti hem FAiB tiyeleri hem de ASiBF aktivistleri UKB tiyesi komtinistlerdi. AiK, Paris'e gonderilecek delegeleri olarak Boulos Farah ve Mukhlis Amru'yu se<;ti . Bu nedenle Paris'teki DSF kurnlu~ konferansmda Filistin ti<; heyetle tcmsil cdiliyordu: FAiB, AiK ve Histadrnt. Komtinist siyasal platformundan dolay1 bir<;ok katihmc1 derhal AiK'yi ideolojik bir ittifak olarak kabul ettiler ve bu heyeti Filistin'deki Arap i~<;ilerin temsilcisi olarak se<;tiler. Taha ve Asfur ile FAiB sadece g6zlemci statli elde etti. AiK heyeti konferansa aktif olarak katild1 ve DSF'nin y6netim kuruluna Ortadogu'yu temsilen Histadrnt'un gosterdigi aday1 yenerek Ltibnanh bir sendikac1 olan Mustafa al-Aris'in se<;ilmesinde etkili oldu. 1947 Filistin' deki Arap i~<;i hareketi i<;in bir y1k1m y1h oldu. 11 Eyltil 1947'de Filistin'in kimi' '.?aman tart1~mah da olsa en 6nemli sendika 6nderi olan Sarni Taha 61dilrtiltir. Kim tarafmdan 6ldti1iilmti~ oldugu a91khh. kazanmam1~hr, ama gene! olarak, geleneksel Haj Amin al-Htiseyni liderliginin cinayetin arkasmda olduguna inamhr. On y1llar boyunca gelcneksel milliyet<;i 6nderlik kitle hareketlerini ~iddet ve propaganda yoluyla ezmeye 9ah~m1~hr: Filastin gazetesi Arap se<;kinlerinin i~<;i liderlerine kar~1 ithamlarda bulundugu temel yaym arac1ydi. BM Boltinmc Plam konusundaki anla~mazhk ise gene! olarak Filistin Arap soluna ve ozellikle de emek hareketine son 6ltimctil darbeyi vuran olay oldu. l 949'a gelindiginde Arap i~<;i s1111fmm ve onun onderlerinin <;ogunlugu yeni kurulmu~ israil devletinde stirtilmti~tti; sadece AiK ve UKB i~leyi~ini k1smen stirdtirebildi. FAiB gene! merkezi once
Sosyalizm
Hayfa'dan Nablus'a ta$md1 ve daha sonra da Amman'a ta$mmak zorunda kahnd1 ve FAiB burada nihayctindc Ordi.in i$i;:iler Birligi adm1 ald1 (al-Jenedi). Ancak Amman ' dan Filistinli i$i;:ileri harekctini orgi.itJeme i;:abalan ba~ans1zhkla sonuc;:land1 ve si.irgi.in olan bin;ok lider daha sonra Ordiin'ii terk etti. I 950'lerin ortalannda 1948 oncesi Filistin'in tiim Arap orgi.itleri ya tlimiiyle yok olmu~ ya da ycni israil orgtitleri tarafmdan yutulmu~tu . Orgiitli.ili.igi.in en iyi oldugu gi.inlerde Filistin'deki 115 .000 ila 130.000 Arap i~i;:inin ne kadannm orgiitlti olduguna <lair net verilcr bulunmamaktadir. Hiiki.imet kaynaklan 15 .000-20.000 gibi di.i~iik bir tahmin yaparken diger kimi kaynaklar sadece FAiB i.iye say1s1111 15 .000 ve AiK iiye say1s1111 da 18.000 olarak gostcrmektedir (Power, 1998). 1948 oncesi Filistin'de kac;: Arap i~i;:inin orgi.itlii oldugunu tam olarak hesaplayamayacak olsak da , tahminlerin ortalamasmm gerc;:cge en yakm rakam oldugunu varsayarsak, 1940'lann ortalannda Filistinli Arap i~c;:ilerin sendikal orgi.itli.ili.ik oranmm bugiinkii is rail' de Araplar arasmdaki sendikahhk oranmdan btiyiik olas1hkla yiiksek oldugunu
goruruz.
Emek Siyonizmi ve Histadrut Emek Siyonizmi ve onun resmi kurumu Histadrut hem israil devletinin kurulu~unda hem de Filistin/israil'de Yahudi ve Arap i~i;:iler arasmdaki ili~kilerin ~ekillenmesinde c;:ok onemli bir rol oynam1~hr ve dolay1s1yla bu rapor Histadrut'un tarihine, siyasal c;:ehresine ve Arap i~giicii ile ili~kilerine ozel bir agirhk verecektir. Bu boltimde aynca Arap-Yahudi ortak orgi.itlenme c;:abalan da anlatilacaktu.
Siyonist Emek Theodor Herzl tarafmdan geli~tirilen ~ekliyle siyasal Siyonizm once Uganda'da, sonra ise Filistin'de bir Yahudi ulus devleti olu$turmak ii;:in uluslararas1 siyasal ve mali destek saglamaya odaklamrkcn, 20. yiizy1lm ilk iki.onyilmda Filistin'e gelen Dogu Avrupa Yahudileri daha tatbikata dayah bir yakla~1m sergiledi. Bu goc;:menlerin c;:ogunlugu i.ilkeleri Rusya'daki devrimci iklimden ctkilenmi~lerdi vc giic;:li.i sosyalist inanc;:lar<;i sahiptiler. Diger yandan Filistin' c goc;: etmeye ve yerle~足 meye karar vermi~ olanlar elbette ki bir sos ya list devrimin Rusya' daki ve Avrupa'nm geri kalanmdaki Yahudilere fayda getireccgine ~i.ipheyle bak1yorlard1. 20. yilzy1lm ba~mda Rusya'da Poalc Zion partisi kuruldu ve bunun ~ubeleri k1sa stirede ti.im Avrupa 'ya vc Amcrika k1talanna yay1ld1. David Ben-Gurion 1904'te Polonya Poale Zion ~ubesine katild1. Poale Zion'un siyasal platformu sosyalizmi Siyonizm ile birle~tiriyordu vc Yahudi ulusal kurtulu~unun gerc;:ek bir sosyalist topluma
Uluslararas1 Filistinli Kad1nlarl a Dayan 1$ma Konferans1
giden yoidaki gcrckli bir ad1m oldugunu sa vunuyordu. Ve ul usal ku11ulu~ ii;in mi.icadele Filistin'dc verilmeliydi. Filistin ' de Poalc Zion Liycleri '路ofu,rnm halindeki dev/e('i n temcl lcrini atanlard1. Hagana mili slcrinin onciillcrini kurdular ve bu daha sonra israil ordusuna donli~hi ; ilk Kibbutz'lan , okullan , kliniklcri , ortak mutfaklan olu ~ turdul a r. Topragm Fethi vc Em cgin Fcthi kampanyal anm VC ibrani Emcgi doktrinini de Poalc Zion uye leri ba$ latt1lar. Bununla Araplardan ayn , Yahudi bir tanm vc sanayi i$vi s1111f1 olu ~turulm a s1 hedcflcniyordu. Ba~langwtan itibarcn Filistin ' dcki Emek Siyoni zmi hare kctinin liderleri ycrcl Arap nlifusun bilincindeydi vc Topragm vc Emegin Fethinin ancak halihazirda mevcut olan bi r i~giiciinlin pahasma cl de edilcbilcccgini biliyorlard1. Daha 1906 'da Ya fa' daki Poalc Zion toplant1smda Arap i~vilcrinin i.irgiitlcnmcsi sorunu tart1~il1rn ~ tir (Lockman, 1996). Ancak Emck Siyonizmi harckcti ii;in Arap i~yi sm1fi konusu artan ~chirle~me ve goc; kar$1 Smda csas olarak l 920 ' 1cr ilc yak1c1 hale geldi.
Histadrut I 920'dc Filistin'dcki Emck Siyonizmi harcketi israil Olkcsindc ibrani i~vilerin Gene! Scndikas1 Histadrut ' un kurulu~u ile kurumsall a~ tl.
Histadrut Poale Zion'un devamc1s1 olan Ahdut haAvoda 9 vc HaPocl haTzair partileri tarafmdan kuruldu. Daha sonra israil ' in ba~bak a m olacak olan David Ben-Gurion Histadrut ' un ilk ba~kamyd1. Ancak Histadrut bir sendika l i.irgtit dcgildi. Daha vok bir " olu.yum ha!indeki devlet" 10 ya da "yan-devlet" idi . Sendikac1hk H istadrut' un faaliyctlerinin sadecc kiic,:lik bir hollimi.iydLi . Hi stadrut Yi shuv y a ~ a颅 mmm ti.im alanlannda aktifti : Genvlik ve kibbutz hareketlcrini vc Hagana 'y1 orgiitli.iyor, okullan , spor kluplerini (ha Poel) , bir sagltk hizmetini (Kupat Halim) ve bir fin ans kurumunu (Bank haPoalim ) yonetiyordu. Bir sendika olmanm d1 $mda aym zamanda filistin'dcki en btiyi.ik i~vcr.::nlerdcn biriydi . Tnuva (mand1racd1k), Sole! Bone h (in~aat) ve Hameshbir (pcrakendc) gibi biryok ~irkctin sahibiydi ve bu ~irketler bugi.in de mevcuttur. israil ' in kurulm asmdan sonra Histadrut devlettcn sonra ikinci en biiyuk i~ veren konumundayd1. Dolay1s1yla Histadrut imparatorlugunun pck yok farkh ve yok kcz de c;cli~en 91kan 9
Ahdut haAvoda (ibranice: Emegin Birligi ): l 9 l 9'da Filistin ' dc Poale Zion \m devamc1 s1 olarak kurulmu ~ olan Emck S1yo11izmi go 1ii ~ iin<l ek i parti . HaPoc l haTzair parti si ile birliktc Hi stadrut'u kurdu. l 93 0 'da bu iki parti birlc ~e re k i~c,:i partisi MAPAI'y1 kurdular. Ahdu t haAvoda'n111 ye ni bic; imleri l 968' dc nihayet ycni l ~ c,:i partisi Maa rach ic,:erisinde absorbe edil cnc kadar kurulmaya devam ctti . Ondc gc len iiyesi: David Ben-G urion. '" Histadmt ' un resmi web sites incle orgi.it kcndisin i g.:c,: mi~tc bu "takma ismc" sa hip olmu~ olarak tan11nlamaktad1r.
Sosyalizm
mevcuttu. Omegin bir i$veren olarak 91karlan elbette Histadrut'un sendika departmanmmkilcrle hep ortii$miiyordu. Diger yandan bu gcni$ 9epcrdeki faaliyetler biiyiik bir verimlilik ve etki saghyordu. Kibbutzlar Hagana askerlcri i9in cgitim alam i$levi goliiyor; okullar Emek Siyonizmi dii$iiriccsini ogretiyordu. Ve elbctte Histadrut faaliyetleri ile biiyiik miktarlarda para elde ediliyordu. Histadrut bugiin kendisini tammlad1g1 $ekliyle bir bag1ms1z sendikalar federasyonu degil ama emegin ve "bireylerin birliklerinin" gene! bir federasyonudur. i$9iler otomatik olarak Histadrut iiyesi olurlar, daha sonra her yeni iiyc meslcgine gore kendisine denk gelen sendikaya iiye yap1hr. Histadrut'un her kadm iiyesi otomatik olarak Histadrut'un kadm ve goniillii departmam Naamat'a da kahlm1$ olur. Histadrut aynca uluslararas1 diizeyde israil' in i$<;:ilerini temsil eder; ITUC 11 iiyesidir ve ILO'da israil i$<;:i kesimini temsil eder. Yinc Histadrut uluslararas1 diizeyde gtindemlerini tart1$mak ve bak1$ a<;:Iianm payla$mak isteyen israilli i$<;:ilerin tek resmi organdlf. Histadrut'un tiiziigii de orgiitiin kendisini i$9ileri temsil eden bir organ olmaktan ziyade devlet benzeri bir yapr olarak gordiigiinii ve halen de byle gormekte oldugunu bclli etmektedir. Oyelik sm1fa dayah degil, milliyete dayahdlf. Omegin israil'dc kendi hcsabma 9ah$anlann % 50'si Histadrut tiyesidir ancak israil i9erisinde istihdam edilen ancak i$gal altmdaki bolgelerde istihdam eden Filistinlilere hi9bir zaman tiyc olmalan onerilmemi$tir 12 (Shalev, 1996). Yine go9men i$9iler de Histadrut iiyesi olamazlar ve bu nedenle de bir koruma mekanizmasma veya kolektif eylem i9in bir araca sahip olamazlar. Histadrut se9imlerine kahlmak i9in adaylann i$<;:i sm1fi iiyesi olmas1 gerckmez; Histadrut' a iiyelik bir siyasal partiye iiyelik gibi kazamhr. 1994' e kadar Histadrut miinhas1ran i$<;:i Partisi tarafmdan yonetilmi$tir. i$<;:i Partisi ile baglantih olmayan bir listeden se9ilen ilk ba$kan Haim Ramon olmU$tUT. Histadrut zaman i9erisinde bir9ok degi$imden ge9mi$ ve nihayet 1994 'te i9 yap1s1 tamamen degi$tirilmi$ ve Yeni Histadrut adm1alm1$hr. 1920 'de orgiit is rail Oikesinde ibrani i$9ilerin Genel Sendikas1 olarak kurulmu$tur; bu gtindemini a<;:1k9a ortaya koyan bir isimdir. Birincisi orgtitiin sadecc Yahudi i$<;:iler i9in olmas1 ongoliilmii$, ikinci olarak ise Filistin 'in degil, israiFin i$9ilerini terns ii ettigi kabul edilmi$tir. Oysa 1920' de bolgenin resmi ismi Filistin' dir. Bu kendini tammlay1$ orgtittin 11
12
!TUC I Kasnn 2006'da Viyana'da ICFTU ve WCL konfederasyonlarmm ve kimi bag11ns1z sendikal yapilarm birle~mesi ile kuruldu. Histadrut daha once de ICFTU ilyesiydi . Bu ifade Histadrut 'un gorev tanumm i~gal altmdaki Filistin bolgelcrine de geni~足 letmesi gerektigini soylemeyi amaylamamaktad1r. Histadrut'un kimliginde yer alan yeli~kileri gostennck ivin vurgulamm~t1r.
Uluslararas1 Filistinli Kadinlarla
Dayani~ma
Konferan s1
a91k etnik-ulusal kimligi ile sosyalist ideallcri arasmda biiyi.ik <;:cli ~ kil er dogurmu$tur. israil ' in kurulu$ mi ti ycrcl Filistinli Araplann varltg1 vc onlann kolektif siyasal eylemleri hakkmda hcmen hi<;: konu~mamay1 tercih etse de, esasmda Histadrut'un ycrel Arap i$giicii ile ili~kil e ri, ya da ili$kisizligi, Emek Siyonizmi siyasal dii$iineesi vc pratigi iyin <;ok onemli olagelmi$tir. Aneak 1959 'da israil'in Arap vatan<la$lan111n Histadrut ' un dogrudan i.iyeleri olabilmclerine izin verildi vc alt1 yil sonrasmda 1965 'tc de ilk kez Histadrut se9imlerinde oy kullanabildiler. Bir sonraki yil Histadrut rcsmi olarak ismindeki ibrani sozci.igi.ini.i \:1kartt1 aneak bu isim dcgi$ikliginin otesindc ti.izi.ik degi$ikligine gi<lilmedi. Hugi.inc kadar Histadrut'un en list yonetim orga111 olan Histadrut Kongrcsindc herhangi bir Arap yurtta$ i.iye olmu$ degildir. [ ... ]
Yeni Histadrut 1994 'te Histadrut'un bakmakla yi.iki.imlii olunanlar da dahil olmak lizere 1,6 milyon liyesi vard1 (israil'deki iicretlilerin % 85 ' i vcya tlim israil ni.ifusunun i.i<;:te ikisi) vc bunlann yakla~1k 150 bini de Arap i$<;:ilcr idi .13 Yap1s111daki ve politikalanndaki radikal dcgi$iklikten dolay1 sadece bir y1l sonrasmda uyc say1s1 650 .000'e di.i~tu. ILO'ya gore israil'deki sendikala$ma oram 1995'tc % 23 ' c gerilemi$tir; bu rakam ise bir9ok Avrupa i.ilkesinden ve sendikala$tna oram 1Yo 39 olan kom~u su M1s1r'dan da di.i$i.ikti.ir. 1994 Histadrut sc9imlcri i$<;:i Partisi hegemonyasma son vcrmi~ , Hairn Ramon i$<;:i Partisi listesinden olmayan ilk Histadrut ba$ka111 olmu$tur. Onun solcu-liberal Mcretz'i vc ortodoks $as partilcrini de i9eren "Yen! Ya$arn" listesi sc9imleri yi.izde ondan fazla bir farkla kazanmt$tlr. Yeni Histadrut onderligi Histadrut'un yap1s111da vc gorcv tammmda iki radikal degi$iklik yapmt$hr. ilk olarak l 995'te 91kartilan Ulusal Saghk Yasas1 Histadrut'un Kupat Halim Clalit kurumunun sundugu saghk hizmctleri ile zorunlu Histadrut i.iyeligi arasmdaki bag1 kaldlfml$hr. ikinci olarak Histadrut'un i$letme boliimii olan i$<;:i Sirkcti ti.im i$1etmelerini en azmdan kismen satmt$tlr. Dolay1s1yla Histadrut sonunda genel olarak kabul edilen bi<;:imiylc bir sendikal orgi.it halinc gelmi$tir; hem sendika hem i$veren olmaya bir son vermi$tir vc i.iyelik arttk i§<;:i haklan ve egitimi ile dogrudan ilgisi olmayan hizmctlerin sunumu ile baglantth olmaktan iy1kart!lrn1$hr. 1995 'ten 2006 'ya kadar
13
Histadrut Arap i.iyc say1s1 ilc ilgili bilgi vermemektcdir; ba~ka kaynaklardan al111an tahmini rakamlar I 980'lerin sonIan ivin Orient Ansiklopcdisi'nin I00.000 raka1 rn ile Kongre ki.itiiphanesinin 170.000 raka1111 arasmda degi~mektedir.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~--,-~115
Sosyalizm
Histadrut'un ba~kanhgm1 ytiri.itenm Amir Peretz genelliklc Histadrut'un ''gen;ek" bir sendika olarak yeni imaj1 ilc birlikte di.i~i.ini,ilmc ktcdir. l 995'te c;:1kaii1lan Ulusal Sagl!k Yasas111111 dogrudan bir sonucu olarak Histadrut'un liye say1s1 1994'tcki 1,6 milyondan 1996'da 650.000' e di.i~mi.i$ti.ir. 1995 'ten onceki yakla~1k 150.000 A rap i.iycnin nc kadanmn yeni yasadan soma i.iyclikicn aynld1gma dan rcsmi verilcr elde yoktur aneak bi.iyi.ik olas1hkla bu rakam oldukc;:a yi.iksektir <;:i.inki.i Histadrut ' un Kupat Holim kurumu genellikle Arap ki_>yl c rinde var olan tek saghk hizmeti kurumuydu . Yeni Histadrut art1k bir i~veren olmasa da, onca yt!dn dogrudan ili~足 kide oldugu israil i~verenler Scndikas1 ile yakm baglanrn korumu~tur. Bu ~ekildc Yeni Histadrut i.iyc tabanmm kimi boli.imlcrini koruyabilmi~足 tir. 9 Oeak 1995 'te ycni Ulusal Saghk Yasasmm yi.iri.irli1ge girmesinden dokuz gun soma Histadrut i~verenler Sendikas1 ilc akilhca bir anla~ma yapm1~t1r; i~verenler Histadrut liycligi ii.;in otomatik olarak c;:al1~anla足 rm maa~lannm % 0,9 ' unu keseeeklcrdir ve bu yard1mlan ic;:in de bu paranm ki.ic;:i.ik bir boli.imi.i i ~ve renlcrc kalacaktir. I 996 ' da Histadrut'un bir Denctim Kurulu Histadrut i.iyelcrinin % 92 'sinin i.iydik aidatlannm bordrolanndan otomatik olarak kcsildigini , sadece % 8'inin isc i.iyclik aidatm1 elden odedigini rapor etmi~tir. Yeni Histadrut 2000 yilmda c;:1kartilan lstihdam Ajanslan Yasasm1 da alk1~layarak kar~1lam1~ , sendika ac;:1smdan onemli bir ba~an olarak sunmu~tur. Bu yasa ozel istihdam ajanslanndan i~e ahnan i$<;:ikrin istihdam1111 sadeec dokuz ay ile s1111rlamaktad1r. Histadrut bu ~ekildc i~c;:ilcrin ozel istihdam bi.irolan tarafmdan si.ircgelen somi.iri.isiine son verdigini iddia ctmektedir. Aneak pratiktc ya~anan durum farkltd1r c;:i.inkli yasa pratikte gec;:ici i~c;:ilerin somi.iri.isi.ini.i si.irdi.irmcktedir. Meveut durumda binlcrce i~c;:i dokuz ayhk sozlc~melerlc istihdam edilmektc daha soma i~ten c;:1kart1hp ycniden i~e almmakta ve bu nedenle de ikramiye ve emeklilik haklannda kay1plara ugramaktadir. Ycni Histadrut'un rcsmi web sitesine gore fedcra syomm ~u andaki i.iye say1s1 700.000'dir ve Arap i.iyelerle ilgili yapabileeegimiz mantikh bir tahmin en fazla 55.000'i bulaeag1m gostcrir (israil'deki i.icrctli c;:ah~an Araplann % 19,5'u veya ti.im Arap ni.ifusun '% 4 .5 ' u) . Bu tahmin ~uradan kaynaklanmaktadJr ki 1995 onecsinde bile Arap i.iyeler toplam Histadrut iiyelerinin % I O'undan azd1 ve birc;:ok Arap ic;:in i.iyc olma scbebi saghk hizmetleri idi . Bu rakamlara i.iyelerin bakmakla ytiki.imlii oldugu aile i.iyelerinin de dahil oldugunu da eklemcmiz gerekir. Bu isc israil'de c;:ah~an 280 .000 Arap emckc;:inin en fazl a 35.000 ' inin orglitli.i oldugu anlamma gelir. [ ... ]
Uluslararas1 Filistinli Kadmlarla
Dayani~ma
Konferans1
Histadrut ve Arap i搂c;iler l 948'de israil dcvleti kuruldugunda Filistin Arap i$c;:i harekcti de y1k1 lrm~tir c;:iinkli i~c;:i sm1f1 vc biri;:ok lideri yeni smJrlarm d1$ma si:iri.ilmi.i~tlir. Sadcce AiK I 950'lcrin ortalanna kadar faal kalm1~ vc bu tarihlcrde sontimlcnmi~tir. Ondcrleri israil dcvleti ve onun kurnrnlan ic;:erisindc Araplar ile Yahudilcr ic;:in c~itligi savunan israil Komi.inist Patiisi Rakach'da ycnidcn orgi.itlcnmcyc c;:ah$l11I~lard1r. 0 tarihten itibarcn Arap i~c,:ilcrin katilahilcccklcri tck orgi.it Histadrut'un daha once Filistin i~c;:i Birligi ad1m ta~1yan $imdi de israil i~c;:i Birligi ad1111 alan Arap dcpartmani olmu~tur. Bu yap1 ise Nakba 'nm ve israil devlctin kuntlll$lllldan once bile oli.i idi. l 932 ' dcn itibarcn Histadrut'ta Arap i$c;:ilcrin orgi.itlenmcsi ic,:in Filistin i$c,:i Birligi isimli dcpa1iman olu~turulmu~tur. FiB hic;:bir zaman Arap i~c;:iler arasmda ciddi bir etkinlik kazanamam1$hr c,:ilnki.i c;:ok a<;1k bic,:imdc Siyonistti ve dolay1s1yla bir ittifaktan ziyade bir tehdit olarak algtlamyordu. 193 7'ye gclindiginde FiB top lam I. I 00 liyc kart1 basm1~ oldugunu kaydcdiyordu ve Arap Ayaklanmasmm dorugundaki o giinlerdc kendisine sad1k Hayfa vc Yafa'da 15'ten fazla Arap i~c,:i bulunmuyordu. FiB 'nin olu~turmu$ oldugu 13 sendikanm her biri olti idi (Lockman, 1996). FiB'e katrlm1~ olan Arap i~c;:ilerin c;:ogu kurumu bir sendikadan ziyade bir istihdam bi.irosu gibi gormi.i$lerdi. israil ' in kurulu~undan soma FiB'e israil i~c;:i Birligi ad1 vcrildi. Daha sonra 1959'da Araplara dogrudan Histadrut liycsi olma izni vcrildiginde bu yap1 dag1tild1. israil'in kurulu~undan sonra Arap niifus, israil'in i~c;:i partileri MAPAI vc MAPAM onciili.igiindcki hiikiimet!cri tarafmdan uygulanan bir dogrudan askcri ; onetime tabi idi. Askeri yonctimin kaldmld1g1 1966 路ya kadar, israil'deki Arap nlifusa yonelik olarak, dola~1m, karnusal ve siyasal orgi.itlcnmc i.izerinde ve sosyal, ckonomik ve kiiltiircl ya~amm birc;:ok digcr alanmda c;:ok kati k1s1tlamalar uyguland1. MAPAI ve MAPAM hiiklimctlerinin askcri yonctimi ilc yakm baglarmdan dolay1 israil'in scndika fedcrasyonu Arap i~c;:iler arasmda hie;: de popiilcr dcgildi; bu durum l 959'da Histadrut kap1lanm Arap i~c;:ilcre ac;:tiktan sonra da devam ctti. Askcri yonetim doneminde Histadrut iiycligi Araplar arasmda oportiinizm ve i~birlikc,:ilik ile ili~kilendirilirdi c;:iinkii Histadrut liye kartlan gcnelliklc Araplarm gcc;:i~ haklan vc kolayhklar cldc etmcsini saglard1. Bu ncdcnlc bugiin bile birc;:ok Arap vatanda~ Histadrut i.iyclcrini "i~birlik.;:i " olarak gonncktedir. 1966 'da Histadrut yava$ yava~ Arap toplumu ic;:crisindc orgiitlcndi. Ancak iiyclik i~.;:i harckctliligi ilc dcgil daha c;:ok siyasal oportiinizm ile yayg111la~t1. Histadrut iiyeligi yonctici s1111fa yakm olmak anlamma geliyordu vc birc,:ok yercl Histadrut yoncticisi zamanlannm c;:ogunu i~c;:i
Sosyalizm
partisi i<;in oy kazanmaya aymyordu . i;;<;i harekctleri Arap kasabalanndaki Histadrut ;;ubclcrinde hcmen hi9 mcvcut olmam1$hr ve bugiin de bu durum dcgi;;mi;; dcgildir. Dahast israil'in kurulu$tmdan soma da Histadrut Arap i;;<;ilerc yonclik dii;;manca tutumunu si.irdi.irmi.i$ti.ir, ozelliklc de Arap i;;<;:ilcrin taleplcri Yahudi i;;9ilcrin -ya da Yahudi devletinin- talepleriyle denk dii;;mcdigi durumlarda. Buna en csasl1 ornek Toprak Giinii 'nii dogurmu;; olan 1976 olayland1r. $ubat l 976'da Yitzhak Rabin ba;;kan!tgmdaki Emck hi.iki.imcti Galilc koylerine ait 30.000 doni.im topraga askcri scbeplcrlc cl koymu;;tur. Galile'de ya$ayan binlerce Arap yurtta$ sokaklara doklilmi.i$ vc toprak haklan i<;:in gosteri yapmt$1ar ve Arap ondcrligi Mart I 976'da bir gene! grev 9agns1 yapmt$hr. Buna yamt olarak Histadrut'un Hayfa'daki Emek Konscyi Arap i;;<;:ilerin grevini dcsteklcmemc karan alm1;; vc bir kerc daha Araplann eyleminde grev kmc1 roli.ini.i oynam1;; vc sivil itaatsizligin $iddetc doni.i$mesinc 9anak tutulmasma onemli katk1s1 olmu$tur. Bu olaylar esnasmda altt Arap yurtta;; polis vc ordu tarafmdan vurularak oldi.iriilmi.i;;tiir. israil icyerisindcki ve d1;;111daki Filistin toplumu her y1l 30 Mart gi.inti Toprak Gi.intinti anmaktadtr. Dogrudan kar;;1 kar;;1ya gelincn durumlann d1;;mda bir de Arap i;;<;:ilcr i<;:in Histadrut'un en gii<;:li.i Emek Konseylerine. girmelerini engclleycn go1iinmez duvarlar mevcuttur. Bu konseyler geleneksel olarak kamu gorevlcrindcki beyaz yakah cyah;;anlardan, ve clektrik ve su tedariki, ileti;;im teknolojisi , bankac1hk ve limanlar gibi htiki.imet $irketlcrinden i$<;:ilcrin temsilcilcrinden olu;;ur. Ve ttim bu alanlar pratikte Arap vatanda;;lara kapa!tdir cyi.inki.i Araplar giivenlik a91smdan hassas olarak amlan konumlarda 9ah$tmlmazlar. Ornegin Hiiktimet i;;Ictmelcri Yasasmda (1975) 2000 yilmda yapilm1;; ve Araplara hiiktimct i$letmclerinin yonctim kurullannda e;;it temsil hakk1 veren bir degi$ikligc kar;;m, bundan be;; y1l soma 2005 y1lmda 105 yonetim kurulunda gorcv yapan 551 yoneticiden sadccc 50'si Arap'hr (Sikkuy, 12006) . 14 Bu hi.iki.imct i~Jetmelcrinin yansmdan fazlasmda halen hicybir Arap yonctici olmad1g1m gi)stcriyor. Hcrhangi bir i;;lctmede ikiden fazla Arap yonctici de bulunmamaktadJr. Yine de yeni yasa sayesinde bu i~letmclerin yonetimlerindc yer alan Araplarm oram yine de giivenlik at;1smdan hassas saylian bu i~letmelerdeki 9ah;;anlar arasmdaki Arap oranmdan 9ok daha yi..iksektir. A;;ag1da sayilan i~letmelerde ya hi9bir ya da hcrnen hcmen bi9bir Arap 9ah~mamaktadir: israil I3ankas1 Yi.iksck Egitim Konscyi Tclcvizyon vc Radyo Otoritcsi " Sikk uy Raponi 2004-2005 , Kudi.is/Hayfa, 2005.
118~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Uluslararas1 Filistinli Kadmlarla
Dayani~ma
Konferans1
• Trost-kar~1h Otorite • Uyu~turucu-kar~1h Otorite • Dogay1 ve Ulusal Parklan Koruma idaresi • Posta idaresi • Hiikiimet i~letmeleri idaresi • Tarihi Eserlcr idarcsi • Basm Yaym idaresi • Havalimanlan idaresi 2002 verilerine gore htiktimct i~letmelerinin c;:ah~anlannm sadece % 0.8 ' i Araplardir (Sikkuy, 2006). Memuriyetteki durum da bcnzerdir. bmegin 2004 y1h itiban ile israil'in memurlannm sadece % 5,5'u Araplardir ve bunlann da % 56 's1 Saghk Bakanhgmda c;:ah~maktad1r. Maliye Bakanhgmda 3 Arap, ilcti~im Bakanhgmda 2 Arap, Kamu Giivenligi Bakanhgmda ise bir Arap c;:ah~maktad1r. Su Komisyonunda, Elektrik .i daresinde ve itfaiyede herhangi bir Arap c;:ah~mamaktadir (Sikkuy, 2006). Histadrut hic;:bir zaman gii<;: dcngesini Arap i~<;:iler veya gene! olarak aralannda dti~iik ticretli Yahudi i~<;:iler ve g69men i~c;:ilcr de bulunan mavi yakah i~c;:ilcr lehine degi~tirmek ic;:in ciddi herhangi bir ~ey yapmam1~tlr. Histadrut Arap i~c;:iler aleyhine topluca irk91 aynmc1hk omeklcrinde de mtidahale etmcmi~tir. Bunlara ornek olarak 2000 y1lmdaki ikinci intifada' nm patlamasmdan sonra ya~anan Araplann topluca i~ten 91kanlmalan, Olli Deniz Nirvana otelinde 2003 y1hnda bir Arap yoneticinin 9ah~an Araplann turistlerin oniinde Arap<;:a konu~malanm yasaklamay1 ve konu~tuklan durumda onlan i~ten atmay1 rcddettigi i<;:in i~ten c;:1kartilmas1 , Mc Donalds israil'in 2004 y1lmda ald1g1, mii~teri de c;:ah~an da Arap oldugu dummda bile restoranlannda Arap<;:a konu~ulmasm1 yasaklama karan ve 2004 y1lmda Knesset biriasmdaki in~aat alanmdaki korkunc;: uygulama vcrilebilir; ·burada Arap i~<;:ilerin kasklarma ktrmlZI bir X i~areti konmu~ ve boylece bir acil miidahalc durumunda ni~anc1lar tarafmdan kolayca vurulabilmeleri hcdeflenmi~ti . l 980'ler ve l 990'larda Histadrut'a ait ~irketlcrin ozelle~tirilmesi esnasmda Histadrut'un sendika departmam eski ~irketlerinin yeni sahipleri ile anla~mazhk ic;:inc girmeme ozeni ic;:crisinde olmu~tur. Ornegin 1998'de Yukan Nas1ra'da yercl Histadrut ~ubesi, i~letmeyi Ordiin'e ta~1ma karan alan Kitan tekstil fabrikasmda greve giden Yahudi ve Arap i~<;:ileri gontilsiizcc desteklemi~, i~c;:ilerin i~yerinin kapanmasm1 engellcmc talepleri dogrultusunda degil, i~tcn 91kart1lan i~<;:iler ic;:in uygun bir tazminat ic;:in pazarhk etmi~tir. Nihayct Histadrut'un imaj1, en azmdan Araplann bak1~ ac;:1smdan, son bir darbeyi bu yakm gec;:mi~te alm1~tir. israil'in Ltibnan ' a kar~1 2006 Tcmmuz ve Agustos'unda giri~tigi sava~ta Savunma Bakam olan
Sosyalizm
Amir Peretz gcytigimiz on ylldtr Ycni Histadrut'un ba~kam olarak tanmm15 bir simadtr vc Liibnan 'm sivil nlifusuna kar~1 ac1mas1z vc sava~ taraflan tutumuyla gi:ize yarpm1~tn. Dolay1s1yla bir kcrc daha Arap i~yi snufI kafasmda israil'in i~c;i harckctini ~iddet ve saldirganhk ilc ili~kilendirmi~ti r.
Wisconsin Plani: Toplumsal ve Ekonomik Di§lamanm Son brnegi W isconsin Pla111 isimli plan israd huklimetinin Ekonomik iyile~tinne Planmm bir pan,:as1d1r. I Agustos 2005'tc bu uzun siircli i~sizler i9in tasarlanm1~ "vard11ndan istihdama" pilot program1 14.000 sosyal yard1mdan faydalanan ki~i iyin Nas1ra, Yukan Nas1ra , A~kclon, Kudos ve Hadera'da (ycdi Arap ki:iyti dahil olmak uzcrc) ba~latilm1~tir.15 Plan dort uluslararas1 ozel ~irkct vc bir israil partner ~irket arac1hg1yla yurtittilmektcdir. Bir katihmc1 tarafmdan "i~· birligi yapt!mamas1" veya oncrilcn bir i~in rcddedilmesi durumunda, ald1g1 sosyal yard1mlar mas1yla bir vc iki ayhgma kesilrncktcdir. Eger ~irkctlcr dcvletin sosyal yard1mlannda % 35'c kaclar azalma saglayamazlarsa ceza almaktadirlar. Wisconsin Planma kattl11n pilot bolgelerdc oturan tum sosyal yardun alanlar ic;in zorunludur. Wisconsin Planmm pilot bi:ilgclerdcki ni.ifus iizcrinde yok y1k1c1 etkilcri vard1r. Bu niifus csas olarak Arap vatanda~lardan vc Rus<;a konu~ulan ulkelcr VC Etiyopya'dan ycni go9menlerdcn olu~makta d1r. israil'deki tum bir $Chri kapsayan tck pilot bi:ilgc olan Nas1ra'da Wisconsin Plant yoksullukta biiyi.ik bir art1$a vc toplumsal kan~1kh ga scbcp olmu~tur. Plan israil i9erisindeki en biiyiik Arap kenti olan Nas1ra'da ve digcr dczavantajlt topluluklarda sosyo-ckonomik sorunlara yol aymakta ve israil'in Arap vatanda~lannm yoksulluguna ve d1$lanmasma yo! a9an aynmc1 politikalan glic;lendirmcktedir. Arap kadmlan arasmdaki i~ olanaklannm olmamas1, dii~iik egitim duzeyleri. i~gucunc clii~iik kat1l11n gibi yap1sal sorunlar vc ula~1m ve c;ocuk bak1m olanaklan gibi i~i dcstcklcycn hizmetlcrin olmay1~1 planm surdiiiiilebilir ~ckildc uygulanmas1111 imkans1z k1lmaktad1r. Oze l ~irkctlcr bu dezavantaj Ian daha da fazla somurmektcdir vc yuzlerce yurtta~ ~imdidcn sosyal gi.ivenlik haklarmdan fcragat ctmck zorunda kaln11~hr. Wisconsin Pla111 Arap ymita~lara kar~1 siircgckn aynmc1ltgm bir devarn1d1r. israil hi.ikiimcti bclirli ctnik gruplan yctcrli i:il<;iide korumak vc geli$tirmck yi:inundcki sorumlulugunu kimi i:izcl ~irketlcrc dcvrctmi~ durumdadir.
'' Bugiin bu sayi \8 .000\: yiiksl"itilmi~tir. Nas1ra pilot bolgesinde 6.000 katil11nc1 vard1r.
120---·
Uluslararas1 Filistinli Kadinlarla
Dayani~ma
Konferans1
Sawt el-Amel ' in 2006 Tcmmuzunda, Wisconsin Plamnm ba$lat1lmasmdan bir yil soma yaptlg1 saha ara$hm1asmda a~ag1daki vcriler toplanm1~t1r :
Nas1ra'da ve Yukan Nas1ra'da Haziran 2006 itiban il e 6.358 ki~i Wisconsin Planma kay1thd1r. Bu rakam Agustos 2005 'te plan ba~lat1ld1g1 andan yakla~1k 1.200 artm1~tir. 871 katihmc1 Plandan "yok olmu~tur" ; yani i~9i olarak da i$siz olarak da kay1th degillerdir. 2.4 79 katihmcmm gelir destckleri "i~birligi yapmayan" tiirde davram~ lan nedcniyle bir ayhgma kesilmi~tir. i~birligi yapmamanm yorumu yonetici tarafmdan yapilmaktadir. Uygulay1c1 ~ irketin kat1hmc1lar i9in buldugunu iddia ettigi 1.003 i~ten biiyuk 9ogunlugu tanmdaki ve in~aattaki kotii i~ler olmu~ tur ve birka9 gun veya haftadan daha uzun sUrmemi~tir. • Yalmzca 65 kat1lnnc1 onerilcn bir i$i rcddetmi~tir; bu da kabul veya rcddedilecek geryek i~lerin mevcut olmad1gmm bir gostergcsidir. 2006 Eyltiliindc Sanayi, Ticaret vc istihdam Bakanhg1 probrramda onemli degi~iklikler yapmt~hr. Bakan Eli Yishai Wisconsin Planmm siirdtirtilcbilirligini ve fizibilitcsini ara~tlrmak i9in bir komite ata ln1$tlr. Dcgi$ikliklcr komitenin raporundaki tavsiyelcr vc aynca Sawt cl-Amcl'in ve diger sivil toplum orgtitlerinin temel ele~tiri noktalan dogrultusunda olmu~tur. Bakanhk Planda ~u degi$ikliklen yapm1~hr: Emeklilik ya~ma yedi y1l kahm~ olan kadm ve erkek i~9ileri ilgilcndiren htiktimler; Be~ y1ldan fazla stiredir sosyal yardun alm1~ olan uzun siireli •
i~sizler;
12 ya~ma kadar olan 9ocuklan olan ve part-time 9ah$an yalmz anneler; • Zihinsel veya fiziksel cngeli olan insanlar. Yanm ag1zla yapilan a91klamalann d1~mda Histadrut'un Wisconsin Planmm katihmc1lan111n dUzgtin bir i~ ve sosyal glivenlik haklan i9in mUca<lclelerinde herhangi bir rolti olmarm~hr. 2005 y1lmda Sawt elAmel btirolarma dam~mak i9in gelen l 00 Wisconsin Plam katihmclSl arasmda bir anket yapm1$t1r. Bu 100 kat1hmc1dan sadece l6's1 bu konuda Histadrut ' u gitmesi gereken adres olarak gormii~ ve Sawt elAmel 'c gelmeden once bu sendikaya gitmi~tir. 16 kat1hmc111m hcpsi Histadrut'un kendilcrine yard1m edemeyeccgini c,:iinkii kendilcrinin "i$c;i" olmad1g1111 ifadc cttigini belirtmi$lerdir.
Sosyalizm
Sonu~ Bu raporun onceki boltimleri az bilinen ama Filistin ve israil'deki i~<;:i tarihi a91smdan temel onemdeki iki bulguyu a91ga r;:1karmaktad1r: Bir yandan 1948 oncesi Filistin Arap toplumu ir;:erisinde kendi kaderini tayin hakk1 ve i~<;:ilerin ozgtirle~mesi dogrultusunda canh ve muhtelif kitle harcketleri geli~mi~tir; diger yandan ise israil sendika fedcrasyonu Histadrut Yahudi ve Arap i~<;:ilerin aynlmasmda ve Arap i~9ilerin israil emek piyasasmdan stirckli d1~lanmasmda lidcr bir rol oynam1~hr. Bugtin israil 'deki Arap i~gticti halen 1948 oncesinde duruma benzer yap1sal sorunlarla kar~1 kar~1yad1r; yani dti~tik ticretli sektorlerde yogunla~ma, e~it iicret alamama, altyapt eksikligi ve benzer engellerle dtizgiin bir i~e sahip olamama. Bu a91dan Aynmci/1k ve E:jitsizlik Ya!jayanlar a~ag1daki gene! kabul goren gorti~lere kar~1 r;:1kmakta ve bunlara altematif a91klamalar onermektedir: "1948 oncesi Filistin 'de bag1ms1z, 'otantik ' bir Arap i.g:i hareketi yoktu." • Filistin 'in yerli niifusu, kitlesel go<;:, sanayile~me ve Batmm somiirgeci yonetiminin getirdigi yeni zorluklara h1zla kendini · uyarlad1 ve kitlelerden onemli ol9iide destek alan poptiler kurtulu~ ve i~<;:i hareketlerini geli~tirdi. "Histadrut bir sendikal orgiittiir." • Histadrut "olu:jum halindeki devlet" olarak kurulmu~ bir yaptdJr. Filistin'deki Yahudi ya~ammm her alanmda faal olan bir ulusin~a i~letmesidir. Ancak l 995'te genel kabul goren tamma gore bir sendika durumuna gelmi~tir. "Smif dayam!jmas1 Histadrut'un temel ideolojik dayanaklanndan birisidir." • Histadrut l 920'ler ve l 930'lardaki ibrani Emegi kampanyas1 ile aktif bi<;:imde Arap i~9ileri i~lerinden ·etmi~tir. Bugiin birr;:ok Histadrut iiyesi kendi hesabma <yah~an israillilerdir aneak go<;:men i~r;:iler Histadrut'a iiye olamamaktadu. · Histadrut sadece Arap ve, yabanc1 i~9ileri Irk91 temelde d1~layan bir tarib~ sahip degildir; aynca 91kar 9att~malanm temsil ettigini ifade cttigi i~<;:i sm1fi lehine r;:ozcbilme yeteneginde olmad1gm1 da tekrar tekrar gostermi~tir. i~vcrcnler Sendikas1 ile tarihsel baglan ve Histadrut ir;:crisinde bcyaz yakah Emek Konseylerinin hegemonyasmdan dolay1 tiim etnik kesimlerden mavi yakah i~r;:iler bugtiniin Yeni Histadrut'u iizerinde de r;:ok az etkiye sahiptir. Bu ~ekilde tilkeriin i~<;:i sm1fi ile ilgili olmay1~1 Histadrut' un gor;:mcn i~r;:ileri tiye yapmaktan r;:ekinmesine veya bugiinkti ekonomik politikalann toplumsal adaletsizligine kar~t <;:1kmaktaki isteksizligine de yans1maktad1r. Buna "yard1mdan
Uluslararas1 Filistinli Kadmlarla
Dayani~ma
Konferans1
istihdama" '.program1 Wisconsin Plam kar~1smdaki tutumu da dahildir. Bu nedenlerle Ayr1mct!1k ve E$itsizlik Ya$ayanlar raporunun bulgulan ~u ~ekilde ozetlenebilir: Histadrut'un tarihi ve aynca da bugiinkii uygulamalan onun israil'deki Arap i~giiciiniin uygun ve giivenilir bir temsilcisi olmasm1 engellemektedir. Yoksulluk ve i~sizligin kokteki sebepleri ile miicadeJe edebilmeleri i9in emek9i Arap kadm ve erkeklerin toplanacaklan, orgiitlenecekleri ve ogrenecekleri bag1ms1z bir platforma ihtiya9lan vard1r 9iinkii biliny ve diizgiin bir i~e sahip olabilme bir toplulugun sosyo-ekonomik refah1 ve sivil topluma ve kamu ya~amma yaygm olarak katilabilmesinin temel gerekleridir. israil'in Arap vatanda~lan bolgedeki onemli bir unsurdur ve toplumsal ve ekonomik olarak dezavantajh konumda olan bu kesimin ilerlemesi ve kamusal ya~ama ve de demokratik siireylere yaygm bi9imde kattlum Ortadogu'daki siirdiiriilebilir bir gelecek i9in asli onemdedir.
·- - - - - - - -------·--
• ya
- yoksul kdy liJ hiikiimeti. y a k 1yamer ..
1$ ~.L.!5l~!~lJl~$ Iig; ~l~~
25 >:nl >.<1
i.> ~·i
.:en ~
lk.:lcii : l y i"J
Sosyal guvenlik ve sagl1kta y1k1m1 durdural1m!
G
k ur.~- 1 t~i lemi Kamr { 'i<il
k O i11f'iJl l_t'i l
'\b ?h;m;i t !1 1B m1 1h:. .:·: i <.;•r11lnu 1: " D11 ! ~ : m k~krm1n lrJ)( · t.1 b1rh,d ..· 1 r h.c 11l ' y:1r 11ld .,1rn 11 ii 1 iik·n· ~ ~i:ir"ii ;on11 :\ . m d1wn
ik1 11 :1..·1h.: hi ; \b ti '°' li1m1k·rk ') ii krill cm i«:ry.i ;;.. 1. d1..·\l..' tk ri11 k1.,,k•!·tm.1,1;. b hi rhi:kr 1rHn l ~i n~1kn m hH111b;1b~~1c 1 f.. 1ia,,, 11 k.:nd 1 kci 1,. ~ ; IL'l' a 1i t.. ;.i1k·1t 1k i._·r11 1i 1 ~: ;1PI/ '- ?Fb \, <r ;1 '. , !.1 !i ~ ;.!\l l"_ \i~' 1l i.' J :·l !l
md k iinin b :1 1J...:
h1k~;;:um w
}-1 ir hirkrn1<.' n,ts;: d ii~ !lU f11: d d;.hk!..·r : : 1 i di.· i!"- r1·11,_,
-..cy rnJ1y\ ' rH•' · <icno.· y) >HH
l r ;1 ~ "1; t
i\.;i
S ~m 1 H ~- .:rn;q t 1r ·,
1ii n r... ~111 Jtt ;- 1n;:n1 ! u 1 1n ~-
r •i ~ ni..T1 0;1 q J
hir'.:1i rJ.:n ,
i;..:1 in ld ih.kn n..:
~.\~ ir;1r;; k
h <tkl'.- 41fU / . l_ ) rt;.1 ,l ,~~ 1 .: ,,;m p..: r~; : :!-.'. \- , ,~ u! u , f( , ~ t •i.. ;.· ;k
r -i n \..:· \ >ll L: r111 ', ;~ , :111~ ! ~1.ti 1 :;i.: rn ,11 <
Att'dl!!l!I
'.'>.ty .::-,i:iJi.·
d1ml11rnwk
~ l· ~. k 1
h.: 1!/c:ni i1
il t i.'i\rn<..:~ .:.: c .i:·_ m< ; 1 h id~ :~ ~ ; 11 : 1:1 : 1~! , ,h1i;;;, h ~ 1 ~· i h ,
\B J) v ·
l~r.iii
k
~ ~1pd . m . \ ~.\,,n: H'
d. ,,n;•ni; I-.
r •~ 1!.. 1 :• '-' l ~ 11 1 1 ~m r 1;0.:! i i,· rn bir _;.' ( <- . _·n.:\· k':>kd .._. w u~.:ir ~,_·n r;..__· L1.L; i;f !:'\·;,;m~ r~ ..- 1~ ;;i..·,.·in. Il l ' ~ . id ,tr
;rn L 1~nubr 111 \ .irl1;)1
1\Bl> h · l ..,"!\ll l' (,:
b 1rl1 \..1i: l1i i tl1 11 lh1 . 1d\1 ~ u !l :u i ui :\ :ll<l k1l ..·1 in in ;: ! ,· ~ h 1Jk' . :nLi~1!U 1.!:·:1 i1,11.1 "1 1 , ~ r-..~w ~ 11. · IC L ld;1 i -\!H J ._: ;.).. uht'-h1 ~J!k;; 1\cnn 1n \ ; _·
1•:1 Li r b
{•11 i .;(1 n
f~o \,,i ~ .._. -dd.i y:111d,:~f:ir;n 1 n
\;1k::'1 <il !
, J,1 -;'/'C ll'!'IUn J. 1 K r·i · '>~H1~'. : 1 r1 - ( ! / 1.:\ l L· ~\ i r n<. : '. .:- 1· ,
t-~- '.<.:,.,.-,;.,"",
•
l\li . lliiny•t
:.· 1~
H . ::i ~ ~i -...1 !~ ; h1
hidr;,_k
& :•<"'! •
'l'-:t .\• '- '1
'· "." - .v ·-nn .. ..;1- ..-..
v<:·iil;.-~!•:r,
"-l{••-Z:.
h "'' ~J t,...;_; ~
H:~X ~,1:!.J..~".1>~ ~N , ~ ~ ••J,j JtJ.""-' ~ -'"
"" ,i.-3
-1-1,.. _..,
'"" ' '";~ ,., i.. ~- ~J >->.••
•. ~\t'":_:-,
0 lt'w-"',!-'
~1
A•ni;,. ;.lf>n:!"-
~ - ~ · --')~- i:·a-; t-<V :sc«: > - :-:....:»<• .iA3.- 3 ~c1;:<r ~·mwr.k.n- b~~i'
;,:;#..~-, w·t; ~-'l'~'"""';,y; • ,~,.,,,,,,::.
h .r;r.-\."""I ;
A!¥-.:"4'
~ ~ 1;,J- .,-•., - ~ --: .-, k .-- ~ ·· ~-,.,~,·- • , _. ~
www.sossaglik.org
fi n. ;::,
inrn b !r:i<.:li!11.kh: mi\· ) ~, l· ,~ h.:r
ic!'..'. "-' .-..:
io..)>.).-. ,,.+.,..-~._-, , , ~,~ ~hh' to\).-~"""' ,f>;fJ'.;&"c·'·'-~.;~ .-,< ~-r ··, .,. y.~:i
:::~1~ ~·1
1y 1 h , !:::i- , • r b~ . l .:! 1 ~.;s 1h.· 1 ~ ' l .-' :1!..:n '1 '.' t '--•rd..;rni: •'f . ( )n!; 1r ':'~:~ bd o ! : , : n, ~· k ; -,· ~ !i , .11 , , ; _ ~ 1~ /;: -, ~i!Ll: : ~ ... ;i.: k.;..:· ,\ tna t1\.. h or~ 1 t'· i 11r~ 1:kr :
~ 1 .._ j_!1
" Ln:, I !r::>1! i k 1L 'in !' 1k
ll r<t1 J!" ; Lrn 'o{'r\ i t)hlu::iu
11,,'m 1,,· :1>.u~
C-:11~ . 1 ;11 in..: 1 . 1t~ir ¥- i:'!Hl':- in ·, !
!hh;~iu"-' :-.1['mm:1~ .1
;\ )..- ·, 1
kr
1k11h.:.-r
d ! ~;,_· 1
hiti'i n
Lt
t..lh,:l;k hi r 1,.·..: h h1 y..• ym.!i!!i ndi.; lr~ik · ~1 '.\:'y;i
m 1 '.i.: ~ \:
1t;;i..l n · · ~ ·..,;iw-..\·f ·\ );,_• 1 1lvn I r.1!)f~ · rd,1br \. L· r ~1n !1 krc.
\ k r. . mhkr
lr~! h 1 n• d1 ; L;: · ;1 : l l.t/1:;: l:1;, ,
\fubt:. ·111:.ln. \ L d:ll>. .i!1 LH- FL11:(: l 1L1 r.i : s ~ · ~..__ \11. :r
1'\.;i;.- ~~Tl :d~ :-.... K•!> "·-; ,; 1kr .... : \ -~,hl..1r ..1. ;1,· .._•\\'ni ~ l'. ii.., ..:kr h~1 :;L: (l !t\<.ALtn
~ ! ki l' . \ !, ti \.1\J1,.·);: r H \~1 11 ;1! li.·k :iL'
hL· , , i h !1~ .1
~ ..:r.J i L/ ;1 , :;.
-.L:.:
~· :hk~ 1100 L1 A» n;p;~
\i'n ;nik r..: ~
1, ·q1:.!1
"'ii·
.
~a n - 1 ~ ·
> 1 p in~i~ ~1 - ~ !,1 r ~
i ' :ll \l"I! r,, ·;i t , !l.lr.l "- d ~·f'i~<n;i~.:--n; ..: ncd(.'.n
(' '.:m'. :1: ' 11:".i:n ,l. , 1;om
l inl.k r k. tini..:-: ..: '- ;,_·
••n 1_1111 i \· i k~o r b n :-
i:>1k' k, 1 d~·dd11w
'1w /':·! / ytmnn 1..k \ k:l r•'t1 i1\.;al.1n nm
k.~lL t ,l\' ;J!qn ;_t ~ . h -.; (i:< !·~ 1 n\u · ; _,\ ·. rnp;l ! ~ : rl1 ;' ' ·
:- ;i;,. 1r,_!f ~ .\ ,if . _::i ; 1 1~ 111
hir
H
· ",,-,·l-r i.wzt,._,_\::,,
"'.1 .. 7;d g ih1.: n l ·!-. "' ' ~'-' "~:?i ' n ~; · ~ l· rt1Ln..._-, , ._,__. ... :1 ~ · i\ ), !:1 c \'. ::·, 1n '> !'- l<..•rn in in hi~ U, p,1 : nHt L ~ lr., 'i i h! ;, :,~ .;:;:~; ,: 1 b:dmi: ::'. <'l io lnti.:''>i !l ll' :-. ,,i;ino \.(1n 1n:1
h; 1 ~uu
~· nr:tl'-? n
.-z:n..-,
~-i.~ t.O-.
;l·: ~ 1.nk r
\'n:. ilLJrtJ 1r h i: h;_i r ul 11\·1"1 ,1 i1P;1 n i ~~l • ::t! H '>._- ,ruy• 1(. Du b' 1, 1:. b ~~1ri n ., t~ t ir gtl11 , l f ~il .1 ) ._·-~w\
d ;1 Jr;1 h ·a i'•r '.: k n
l(in
A!MW!tldJ
r:"' t"'> <r:\... \l., .,.. ·.~•n:
°'.i:r~:* i' -~ ' 1.,_..,_;!•, ,,,,_ ··~'IA-. ._,~' 'll,'ll "C W ~ - \;.~"'-'->. \'1; - \A ', ' ''>l".<l"""' l" ~"' \o" ,_!, ~"'"l;i;:
gu~luyuz!
_\ :-.1pL1r l;1 h..i.1 nk : ;!1· h; r...· L~ h !. 1 · 1~111 .i y n ~
m ~· 1h rh 111t!i:n \ll:ii,;un :u
<:'·'
, _,
r-~ i: ;~ ~ ~~-,
·:.;.,
dio:i("!;"'""" n
"Mazluma dini ve milliyeti sorulmaz!" dedigimiz i~in
~w rki: ... b1 li ;.1 ~ r:
:\ 1~ 1 11
·J..·_ ~!>>1 L-,.,
;i.,"'.;.,-
sa{:!tk hi:mt'tleri11 ;1 ;·
f'<lr(<.i/11111110.1· 1111
4m111mmma
v ~n yoruz
~ ~ .,..!~;y.
\'"'
.·h'U!/hl \"<ifNll:.f( ,ft i
.ui'k.·mum ]1>3 0 .. u nun ,1 h1n~l: :l. 1 (\ /;.k :· !)I
1:11lk1;n -y;rni
·;;•-'il
& . >f! : ..,.
,: .ih-.l>i.*"l
' • Iv.! ·. ;t: xd.>-iJ
~.,-._;,.,,,
AL 'lff'(i 'da sa{:h k n ' . . -o sy t..d gii n H1!ik te· .nkim r t' ona kar~r
ii11h u
1-.A:.t:'\1·4
E!"• -.,..10:: bT·.1 ~-vo::.:<i "'
l le/.: io:lerin ··1o r/ia y u.\o "_;o
Afi!M'J
m1luu l1.·h ·-- ! n ·i(n'. fspany<'I.
!k'"' -""'~ •i.tan
.-~"-. u t~'l!i..~I!,
//\. !' '11;11 dii:enlediXi "Sa.~!d n ' So,1,,yaf Gih ·._·nlik Scrt '.t'C
Gid1:rur' ) ·· pane/i
J\!a rm
Kam usal sa gl1k hi i:me tl er ini n A vrupa i; apmdak i h1.z!a pari:;.a lanma s i.i re c i ac i !en durd uru lm a !1d tr!
(;;,1 !;;; ;1... :1~..l:\
l:i:-.;~1, c_ ;; d:i: . 1 ~ :1rx,
i , _·n ..Th;i!1,-1..·: i1..:r1..· .
1~ 1 !
!
;..·!W!l~~d ! \Tllli.•!
lib :
tr.:!- <·\·;l..:r
~u ~ d 1l •.: ~1q •
YLyo-..; ;1,y:.i";. ;1 b,::11r...11ko..:'t.'.:f: tn i ;1nutrr:;i 1 l. h: J.,,
.. , ,~;1;·, ~··~·; 1 : 1,, ,· ~· \ trl' I\ p 1; ro.1n !.• r .; ! l;\ ~k1 ~m ,; 11 ~· d!l
!' U ~. d ~ ~ \J ;.; '.><-'1ll l\ ~ \ ~/~J;\(i: l ~: l ~! <l ,I b:.ik H i;.J.)~\ ";ikJ., .
n:~r..i i ar Hu p••! it ika h h :i.;h d.: 1~:11 tn: .' ! :;.~· d.;r ici p.nn.mi,ir1 n;i di 1 ~ m ~1n , ;jrn:i~i m i--t..:~1h·y~· 11;:r
;1 i·! hl , ~ L1!1 .1 ~!)lld1d ..· 11 ~n • i p. tr\·. d :11 r . :tc:1:·: :11 L :i 1 l!'I , H ; :
,_lil?n h i.1:!.1;1 d 1 ( '-l~~~m ! \i-;!. 1r1 ~ ~ · r i .t.W.>• < r ! .\r I;·\- ;
11 rl.<l
K ~i?· , k ~ \ ; ::_:: :
!:-;.>...: ! !r ~m l 1 l1 n ~ ~- 111 ~1:r l·1 i hansi 1rl-.1,.· 1 n1h h:t<..L1' 1 n h'H)d t ,~r:!ln• d . rn 1~1, 1 1 ! 1 : ; ~ l • l t<h ; < nL-.t ;!> -.11r; rn ;) k ,i. ~. 1 ~ 1.:· n~y;~ .tLn , ;;, h ' "')h.·; ~,1 d;,;
h! J'" :·,'. :i... .!!", 'lJ iir'.1111:dii 1 fr:n . :i'
•>idu~: u :;,· 1 1 -~
! l r ~;U:'.
1)1n k· 1 ~.-1d ~ "~ '. ;;\ l1i n,:, ih;r :1 ~· ;. .1p1kbm:i
t,:r,\n.:
~· ,,: \
P :o :,, , d dr.i t-. h , dw ,_ 1w;;; um;11th:n 1r :n l·:. -..: .1d.'} t i H111 ;ii>. \-: d: ~~~ 1!.1 1 hh1 ~ i i ~- h: , ·, l :~ ..-;11-.!.1
;, i inhi !!Lmt ~>i ; i ;! ' ~udrn: :1d.ir-.d• '
.J ; gi .• ) ; -~•
---------
'ubat say1s1
~1kt1!
www.sossaglik.org Alarm veriyoruz:
Karnusa ,I saghk hizm.etlerinin Avrupa ~ap1ndaki h1zla par<;alanma stireci acilen du rdurulmal 1d1r! 1mzac1lar
1mza ac
engi1sh
Bi2k1 Amipa."run d&1 bir yaru:nda gott\' vapan hast.an~ p:ih~anlan,
dok'torlru- ..-c sendikactlanz Ht"T birimil kendi Wkemizde gllI'<mti altm11 a!nu1ltj ..-c her q1tanda~a e~it olarak :>unukw k;?Jnusal s.ag.hk h:izmetle~1 ve sosyal guvenlik sisttrrumirin ~e~.itli \"asal vollarla pMt;alJ.ndtgw.i e:6t11vornz. Bizleri \ 1Jl31l • refonnfon· koc·rdine ;de~ )nrupa Birlip kun.i.-nlantun temsilcilrn:-·le a.cile-i.1 gorn~rne . talep . ediyoruz . B.izle'fi - ·
_,
din!ffilr!'l enru ·,-e s.on11anrmz.a
istiyornz;
. .
.---------
E-pomi .!ili'esin:!
i
i Ark~1fo~i."ll;m. ~-p1;>zt.., ~d~rn
i
l
.. · ~ gonder
I
Ct''>ap \'enlle 1t'nn:i ,
~
~unl-...1.1
hepimizin sagbgnl hangi hakla. neden ve kimler- tarafuidar. l<:hdit edild!gini bilmeye hakkm.111 ·.-ar. Yatakh hastarlelain yatilk saytlaromi azall'.!:h:nast bt:tyi.ik hastarlde-r·i:n. kad:ttl dogu.n h.1standcrinin YC acil sel\i.;;lerin b1patt1ma st kar~ismda blrttin A vrupa ) apmda bir isyar1 ottaya. ~ikti
• Almaoya: .::!006'n.t.<i birina ya:rmnda dol""torfordan he-tn~irtle-re butt\n i~·;ilc:f"i,
' .
[aleplr:ri dogrultusunda gre\'1'.'
gjttil~
Alman hukl.aneti hastandere ay1rdi~ but~eden l .2~ m.i!ycn a·, re kesinti yapmay1 Ye kademderden saghk
i .
'I
s
'
f
.. .