گۆڤارێكی رۆشنبیری تایبەت بە ژنانە ،لە()15مانگ دەردەچێت ژمارە 141
بێریتان جودی:
ژن وەكو نەتەوێك كە لە هەموو الێك هێرشێك لە بەرامبەرمان دەكرێت ،پێویستە خاوەن هەڵوێست بین
بە چ شێوازێك كوشتیان ،كێ كردی؟ كێ كوشتی؟ كێ بكوژەكان ئازاد دەكات؟ كێ یاسا دروست دەكات؟
ژمارە 141
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
لەم ژمارەدا
تروسکه
گۆڤارێكی رۆشنبیری تایبەت بە ژنانە ،لە()15 مانگ دەردەچێت .......... ژنێکی هۆشیارو رێکخستوو، کۆمهڵگایهکی دیموکرات .......... خاوهنی ئیمتیاز :ئهستێره دوو گەریالی ژن یەكێكیان لە باشووری كوردستان و عهبدولجهبار سهرنووسهر :رابیعه قاسم یەكێكیش لە رۆژهەاڵتی كوردستان .......... چاپ :چاپخانهی کهمال راپۆرت.....ئاستی دڕندایانەی پیاوان گەیشتووەتە لوتكە تیراژ 1000 .......... ژمارهی متمانهی سهندیکای راپۆرت ......چاالكیەكانی 4ی نیسانی ئەمساڵ بە رۆژنامهنووسانی کوردستان: پێشەنگایەتی رەژاك بەرێوەچوون 241 .......... سهرجهم ئهووتارو دیدو بۆچوونانهی له تروسکهدا رێپۆرتاژ ......بریتان جودی :لە باشووری كوردستان باڵودهبێتهوه ،نووسهر خۆی كوشتنی ژنان بە هیچ شێوازێك قبوڵ ناكەین !! بهرپرسیاره .......... ئیمهیل: @www.truskajin لە بواری كۆمەاڵیەی ،لێكۆلین ،بیروا، gmail.com .......... هەمەرەنگ ،هونەری و سەرگۆزەشتە لەناو ژ 0ت07705124058 : نرخ 1500دینار
تروسكە بخوێنن
بێجگە لە ژن و تێكۆشانەكەی كەس ناتوانێت دڵی ژنان خۆشی بكات ئا /تروسكە زۆر جار گوێ لە كۆمەڵگای خۆمان و بەتایبەت پیاوان دەگرین كە هەر دەڵێن :ئێمە جل ،خانو، ناوماڵ ،ئاڵتون ،پێاڵو ،سەیارەمان كڕی بۆ ئەوەی كە دڵی هاوژینەكەمان خۆش بكەین ،هەروەها بردمان بۆ ناو بازاڕ و بۆ سەفەرێك و رێگامدا لەگەڵ خزمەكانی بچێت بۆ شوێنان ،یاخود رێگام پێدا كە بە تەنیا بچێتە شوێنان ،من مافی ژن دەناسم و مافم بە ژن داووە و ئازادیم پێداوە؛ كاتێك باش سەیری ئەم جۆرە قسانە بكەین زۆر بە رۆنی دیارە كە دەسەاڵتێك بێ سنور لە ژێر ئەم دروشمانە شاراوەیە و بە قواڵی ژن دەكات بە كۆیلەی خۆی و هیچ رێگایەكی بۆی ناهێلێت تاكو نەفس بكێشێت ،ئەمە خۆی خنكاندنی ژنە. لەالیەكی تر هەر بەو روانگەیە لێدەدات و رۆژانە بە جنێودان و بێ رێ��زی ك��ردن لە بەرامبەری هەستی بریندار دەك��ات و ئ��ەوەش وەك��و مافی خۆی دەزان��ێ��ت ،چونكە ماڵی خۆی دەزانێت و قبوڵیش ناكات ك��ەس بێجگە لە ئ��ەو پەیوەندی ل��ەگ��ەڵ هاوژینەكەی هەبێت و ی��ان خوشكی و دایكی هەبێت؛ چونكە ناموس و موڵكی ئ��ەوە، ئەگەر ژن ئەم پێوانانە تێپەڕ بكات ،بەبێ پرس مافی خۆی دەبینێت بكوژێت .لێرەدا ئەو كەسەی كە بۆ بەدەست هێنانی ئەو ژنە خۆی بە كوشت دەدا ب��ە ئاسانی ل��ێ��دەدەت و دەك��وژێ��ت یاخود سەقەتی دەكات ،هەروەها باوك ،برا ،خاڵیشمان بەم شێوازە هیچ جیاوازی ناكات لێمان دەدەن و دەمانكوژن. پێویستە ئەم رەوشە زۆر بە باشی هەڵسەنگێنین و ئ��ەو ئەقلیەتە ب��ك��وژە بناسین و س��ەرچ��اوەی لەم وەحشەتە لە كوێ هێزی خۆی وەردەگرێت بە هەموو ژن��ان بناسێنین؛ سیستەم و زهنیەتی دەسەاڵت خۆی بە توندوتیژی ،كوشتن ،بە موڵك
كردن ،ترس دروست دەكات و دەسەاڵتی خۆی دەسەپێنێت .دەسەاڵت غەریزەیەكە كە بۆ بەدەست هێنانی هەستی مرۆڤ دەكوژێت و بێ ویژدانی و بێ ئاكاری بەهێز دەكات ،خۆپەرستی بەزەیی بەكەس نایەتەوە .ئەوەی كە ئەمرۆ مرۆڤ تووشی بووە بەتایبەت زهنیەتی پیاوساالری بەناو دەكرێت ه��ەر ئ��ەو غ��ەری��زەی��ە دون��ی��ا ل��ە ب��ەرام��ب��ەر خ��ۆی ناگرێت و رۆژ لە دوای رۆژ بەدەست هێنانی هەر كەس لە سەر رێگای بێت داقورتێنێت و دەڕوات .سەیری جیهانی ئەمڕۆ بكەین كە چۆن لە واتای خۆی دووری كەوتووە و تەنیا بەشێك لە راستیەكان ماون كە ئەویش زۆر كەم رەنگ بوونەتەوە .سروشت لەناو دەچێت بۆچی؟ زۆر روونە ،چونكە هاوسەنگی یاخود یەكسانی نێوان مرۆڤایەتی لەناو چ��ووە ،ئ��ەوەش خ��ۆی لە خۆی دەبێتە هۆی ئەوەی كە سروشتیش لەناو بچێت. ئەگەر ئێمە وەكو ژن ئەو كێشەنەی كە باسمان ك��رد هەست پێ دەك��ەی��ن پێویستە بە زووترین كات لە بەرامبەر ئەو دڕندەیە كە لەناو زهنی مرۆڤایەتی خۆی بە جێكردووە لەناو ببەین ،بۆ لەناو بردنی پێویستی بە ب��اوەڕ بەخۆ بوونمان هەیە ،هەروەها ناسینی ئیرادە و بەرێكخستنمان هەیە؛ پیاوان كاتێك هار دەبن كە دەبینن ژن خاوەن هێزە و بەشێوازێكی سیستەماتیك خۆی بەڕێوەدەبات،هەر بۆیە گەورەترین هێزی ئێمە بە رێكخستن و پەروەردە كردنمانە و خاوەنداری لە خۆمان كردنە ،كاتێك ئێمە بتوانین خاوەنداری لە خۆمان بكەین ئەو كات هیچ هێزیك ناتوانێت لە بەرامبەرمان بوەستێت .ئ��ازادی ئێمە ئازادی ئابووری ،سروشت و هەموو گیان لەبەرێكە.
راپۆرت چوار شەممە 15 - 4 - 2015
هێرشی بێ كۆتای لە سەر ژنان بەردەوامە و ئاستی دڕندایانەی پیاوان گەیشتووەتە لوتكە ئا /شەیدا نادر شۆڕشی ژنان لە رێگای ئازادیدایە و رۆژ ل��ە دوای رۆژ ئ��ەم شۆڕشە نزیك سەركەوتن دەبێت ،ب��ەاڵم لە بەرامبەر ئ��ەم سەركەوتنە ئەقلیەتی پیاوساالری هێرشەكانی خۆی توند دەكات و هەوڵی رێگری لە ئازادی ژن دەدات كە بەو راپۆرتە دەتوانین بیسە لمێنین : ل���ەم دوو م��ان��گ��ەدا ك��وش��ت��ن، س��وت��ان��دن و خ��ۆس��وت��ان��د ،زۆر زیادبوون و جێگەی سەرسوڕمانە. لە هەرێمی باشووری كوردستان بە شێوازێكی زۆر دڕندانە پیاوان لە ژێر ناوی جیاواز ژن دەك��وژن، كە زۆر جار كەس ئاگای لێ نابێت و نازانرێت ئەو ژنانە چۆن و كێ ك��وش��ت��وون��ی .ه��ەر ئ��ەو زهنیەتە كە
ل��ە ه��ەم��وو ج��ی��ه��ان و ب��ەت��ای��ب��ەت لە رۆژه��ەاڵت��ی ناوین و كوردستان لە بەرامبەر ئازادی ژن خۆیان ناگرن و هێرش دەك��ەن؛ نمونەی هەر بەر چاو لە ئەفغانستان و یەمەن روویدا. ل��ە ك��اب��ول��ی پایتەختی ئەفغانستان ك��چ��ێ��ك��ی گ���ەن���ج دوای ئ������ازار و ئەشكەنجەیەكی زۆر ،بە شێوەیەكی زۆر دڕن���دان���ە ل��ەالی��ەن كۆمەڵێك پیاوی ئەو واڵت��ەوە سوتێنرا .ژنانی كابول وەك هەڵوێست وەرگرتن لە بەرامبەر ئەو ڕەفتارە نامرۆڤانەیەدا، نەیانهێشت هیچ پیاوێك شانبداتە ژێ��ر تابوتی ئ��ەو ژن��ە .فەرخوندەی 27س��اڵ��ە ،بەتۆمەتێكی ن��اڕاس��ت و ه��ەڵ��ب��ەس��ت��را و ك��ە گ��وای��ا ق��ورئ��ان��ی س�����وت�����ان�����دووە؛ دوای ئ��������ازار و لێدانێكی زۆر ل��ەالی��ەن كۆمەڵێك لە پیاوانی كابولەوە ،بە شێوەیەكی زۆر دڕندانە ئاگریان تێبەردا .بە گوێرەی شاهیدحاڵەكان فەرخوندە ل��ە ب��ەرام��ب��ەر زه��ن��ی��ەت پ��ی��اوس��االری
خ����اوەن ه��ەڵ��وێ��س��ت ب���وو و ه��ەوڵ��ی رەخ���ن���ە ك����ردن و ش��ك��ان��دن��ی ئ��ەو ئەقلیەتەی داوە بۆیە كوشتیان .بەاڵم ه��ەن��دێ��ك پ��ی��اوی ب��ەن��او مامۆستای ئاینی لەژێر ناوی دین و قورئان «فەرخوندەیان» كرد بە ئامانجی هێرشەكانیان. هەروەها لە یەمەن كچێك بەناوی «رەوان» كە بە هۆی دابونەریتی دواك��ەوت��ووەوە درا بە پیاوێكی چل ساڵ و لەیەكەم شەوی گواستنەوەیدا ب���ە ه����ۆی ت���ون���دوت���ی���ژی���ی زاواوە ئ��ازارێ��ك��ی زۆری پ��ێ��گ��ەی��ش��ت��ووە و بەهۆیەوە گیانی لە دەستداوە. لە هەرێمی كوردستان : ل��ە ش���اری سلێمانی ب��ە ه��ۆك��اری ج����ی����اواز س���ێ ژن ك�������وژران ك��ە یەكێكیان سوتێندرا ب��وو ب��ە هۆی ق��وڵ��ی ب��ری��ن��ەك��ەی گیانی ل��ە دەس��ت دەدات .لە شاری هەولێریش دوو ژن ك��وژران و سێ ژن سوتێندران ،لە كەركوكیش لە رۆژی جیهانی ژنان
1
راپۆرت
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
«سارا رەوندی» 2 هیچ پیاوێك لە بەرامبەر ئازادی ژنان خۆی ناگرێت و ناشتوانێت راستەوخۆ هێرش بكاتە سەر ژن كە 8ی ئادار بوو دوو ژن كوژران و دوای چەند رۆژی تر دوو ژنی ت��ر ب��ە ش��ێ��وازی ج��ی��اواز ك���وژران و س��وت��ێ��ن��دارن ،ل��ە ش��اری ران��ی��ە و دەورو بەریشی سێ ژن سوتێندران و كوژران و 5ژنی تریش روبەڕوی ت��ون��دوت��ی��ژی ب����وون����ەوە .ل���ە ق���ەزای شارەزور ژنێك بە دەستڕێژی گولە ل���ەالی���ەن ه���اوس���ەرەك���ەی���ەوە ك���وژرا، ه��ەروەه��ا ل��ە دەرب��ەن��دی��خ��ان��ی��ش دوو ژن ل��ە ن��ێ��وان دوو رۆژدا ك��وژران و ژن���ێ���ك���ی���ش خ�����ۆی س���وت���ان���د و تەندروستی خراپە .لە سیدەكانیش دوو ژن سوتێندران كە یەكێك لەو دوو ژنە دوای ماوەیەكی كورت لە
نەخۆشخانە گیانی لە دەست دا ،لە سۆران و چۆمانیش ژنێك كوژرا و یەكێیش خۆی دەسوتێنیت. بەهەمانشێوە لە شاری مەهابادیش ژن��ێ��ك��ی ت���ەم���ەن 18س����اڵ ل���ە ب��ەر ت���ون���دوت���ی���ژی ب���ن���ەم���اڵ���ەك���ەی خ��ۆی دەكوژێت. ئ����ەو ئ��ەق��ل��ی��ەت��ەی ك���ە دوع����ا، ف���ەرخ���ون���دە،دون���ی���ا ،رەوان( ئ��ەو منداڵەی كە لە تەمەنی 8ساڵەیەوە درا ب���ە پ��ی��اوی��ك ت���ەم���ەن 40س����اڵ و ل��ەش��ەوی گ��واس��ت��ن��ەوەی ب��ە ه��ۆی توندوتیژی هەوسەرەكەی گیانی لە دەست دا) ،ئۆزگەجان( ئۆزگەجان ئەو كچەی كە لەالیەن دوو پیاو كە
پیاوەێك ل��ە گ��ەڵ ك��وڕەك��ەی خ��ۆی، دەس��ت��درێ��ژی��ان ك���ردە س���ەرو دوای كوشتیان و س��وت��ان��دی��ان) ،ئ��ارەزو، و ه����ەزاران ژن��ی ت��ری��ان ك��وش��ت و ك��ردی��ان ب��ە ق��ورب��ان��ی دەس��ەاڵت��ی��ان ل���ە ژێ����ر ن�����اوی ئ���ای���ن و ن���ام���وس و خ��ێ�ڵای��ەت��ی و ه��ەم��ووی��ان ی��ەك مەبەستیان هەیە ،ئەویش ئەو كین و نەفرەتەی ،كە لەبەرامبەر ئازادی ژن هەیانە بەدرێژای مێژوو بەكوشتنی ژن بەتاڵی دەكەنەوە .كاتێك مرۆڤ س��ەی��ری ك��وش��ت��ن��ەك��ان و ی��اس��اك��ان دەك����ات ،ه��ەروەه��ا پ��ێ��وان��ەك��ان��ی كە دی���ار دەك��رێ��ت ت��ەن��ی��ا ب��ۆ ژن��ان��ە و خودی پیاوان ئەوان دیاری دەكەن
راپۆرت چوار شەممە 15 - 4 - 2015
و ئەوانیش دەكوژن ،كوشتنی دوعا ئ��ەو ك��چ��ە ئ��ێ��زدی��ەی س��اڵ��ی 2007و ف��ەرخ��ون��دە ب��ە ت��ۆم��ەت��ی س��وت��ان��دن��ی قورئان ،بە شودانی دونیا و كوشتنی، ب���ە ش���ودان���ی رەوان و ك��وش��ت��ن��ی، ه��ەروەه��ا كوشتنی ئ���ارەزو ئ��ەو ژنە تەمەن 27ساڵەیە لە دەربەندیخان بە ه��ۆی ئ��ەوەی كە میراسی باوكی بۆ مابووەوە .كوێستان لە بەر ئەوەی كە نەویست شوو بە پیاوێكی قاتیل بكات بە چ شێوازێك كوشتیان ،كێ كردی؟ كێ كوشتی؟ كێ بكوژەكان ئ��ازاد دەك���ات؟ ك��ێ یاسا دروس��ت دەك����ات؟ ه�����ەزاران ك��ێ��ی دی��ك��ە كە بڵێین دیسان وەاڵمەكەی زهنیەت و یاساكانی پیاو ساالرین و پیاوانن كە دەیكەن. ژن�����ان و رێ���ك���خ���راوان���ی���ش چ ل��ە ئەفغاستان و ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان و هەموو جیهان زنجیرە چاالكیان ئەنجامدا دژ بە زهنیەتی بكوژی پ���ی���اوس���االری ،ت��اك��و ك��ۆت��ای��ی ب��ەم ئەقلیەتە بێنن .چاالكوانانی ب��واری ژن����ان دەڵ���ێ���ن پ���ی���اوان ن��ات��وان��ن بە هێرشەكانیان لە سەر ژن��ان كۆتای ب���ە ت��ێ��ك��ۆش��ان و ش���ۆڕش���ی ژن���ان ب��ێ��ن��ن ،پ��ێ��چ��ەوان��ە ژن���ان ه��ەت��ا ئ��ازاد ب��ن ب����ەردەوام دەب��ن و تێكۆشانیان دەگ���ەێ���ن���ن���ە ل���وت���ك���ە .ل����ەو ب������وارەوە چاالكوانێكی ب��واری ژن��ان «رۆزا تاتانی» بۆ گۆڤارەكەمان دەدوێ��ت و دەڵێت :توندوتیژی لە سەر ژنان شتێك نیە كە لە رۆژهەاڵت ناوەڕاست هەبێت ،بێگومان لە هەر چوار الی دونیایە توندوتیژی و كوشتنی لە س��ەر ژن��ان ب��ەڕێ��وەدەب��ردرێ��ت؛ هەتا ئ���ەو ئ��ەم��ری��ك��ای��ەی ك���ە ب���ە ق��ی��ام��ەی رۆشنبیری و مودێرینیتەی دەزان��ی رۆژانە ژنان دەكوژرێن و توندوتیژی و دەستدرێژی و لەقەكردن دەبنەوە و لە ئەوروپاش بە هەمان شێوەیە. ب���ە ش���ێ���وازی���ك گ��ش��ت��ی س��ی��س��ت��ەم��ی ئەمڕۆمان سیستەمێكە كە بارگراوی ك��راوە بە پیاوەتی ،سەیری كەن لە ه��ەم��وو مەیدەنەكانی ژی��ان��دا زەوت كراوە .بێن سەیر كوشتنی ئۆزگەجان لە توركیە بە شێوازێكی وا دڕندانە دەس��ت��درێ��ژی��ان ك��ردە س��ەر و دوای سوتاندیان ،ئەمە هەر وەكو كوشتنی
3
ف��ەرخ��ون��دە ب���وو ل��ە ئ��ەف��غ��ان��س��ت��ان و ل��ە هیندستان ،ی��ەم��ەن .ل��ە هەرێمی كوردستان رۆژانە ژن دەكوژرێت و لەناو دەب��ردرێ��ت .لە هەموو ش��ار و شارۆچەكەكانی باشووری كوردستان ژنان دەكوژرێن و لەناو دەبردێن و دەبینین كە پیاوێك كچە 14ساڵەی خ��ۆی دەبستێت و س��ەگ ب��ەردەدەت��ە گ��ی��ان��ی و دوای چ��ەن��د س��اع��ەت بە دوازدە فیشەك دەی��ك��وژێ��ت ،ئەمانە هەموو ئەو تابلۆ وەحشیگەریایە كە گەیشتۆتە قەیامەی كە هەر مرۆڤێك كە خۆی بە م��رۆڤ دەزانێت بەمە بڵێت بەسە و بوەستە .هەروەها رۆژان لەدرێژەی قسەكانیدا وتی؛ هەوكات چ��االك��ی 8ی ئ���ادار ل��ەالی��ەن پارتی دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان روب���ەڕوی هێرش دەب��ێ��ت��ەوە ،ژن��ان��ی چ��االك��وان پەیامی خوشەویستی هەمدەردیان پێ
ب��وو ب��دەن ب��ە ژن��ان��ی ش��ەن��گ��ال .ئەو دارەی باوك و برا و هاوسەر دەدە بە رۆحی ژنان ،هەمان دارە سیاسیەیە كە لە سنوری پارتی درا بە رۆحی ژن��ان��ی چ���االك���وان ،ل���ەوان���ەی ل��ەب��ەر رای گشتی دونیا نەبوایا هێزەكانی پ��ارت��ی ژن��ێ��ك��ی��ان ك��وش��ت��ب��ا ،چونكە بەالیەن ئاسایە كوشتنی ژنێك .كە واتا كێشەكە ،كێشەی دوا كەوتوی نیە كێشەی روانگەی ژیانە و كێشەی سیستەماتیكە و تێكۆشان و شۆڕشە، بۆیە ئ��ەوی دەبێتە چ��ارەی كوشتنی ژن ،دۆزینەوەی رامانێكی راست و ئەخالقی و ویژدانی بۆ كۆمەڵگا و دامەزراندنی سیستەمێكی سەربەخۆ ب��ۆ ژن��ان .س��ەب��ارەت بەخۆپاراستنی ژن��ان��ی��ش رۆژان ت��ات��ان��ی لەكۆتیدا گوتی؛ من دەتوانم بڵێم كە پێویستی ب����ە ه���ێ���زی���ك���ی س����ەرب����ازی وەك����و
راپۆرت
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
« 4رۆژان تاتانی» ئەو دارەی باوك و برا و هاوسەر دەدە بە رۆحی ژنان ،هەمان ئەو دارە سیاسیەیە كە لە سنوری پارتی درا بە رۆحی ژنانی چاالكوان ی��ەپ��ەژە ه��ەی��ە ،ب��ۆ پاراستنی خۆیان و پێویستیان ب��ە ماڵێكی هەبێت. پێویستە زه��ن��ی��ەت��ێ��ك ئ���اوا بكرێت تاكو ژنان تێدا سیاسەت و ئابووری خۆیان دەست نیشان بكەن. ه�����ەروەه�����ا «س�������ارا رەون�������دی» چاالكوانی بواری ژنان لە ئەفغانستا بۆ گۆڤارەكەمان بەم شێوەیە دەدوێت: هیچ پ��ی��اوێ��ك ل��ە ب��ەرام��ب��ەر ئ��ازادی ژن��ان خ��ۆی ناگرێت و ناشتوانێت راس��ت��ەوخ��ۆ ه��ێ��رش بكاتە س��ەر ژن ب��ەڵ��ك��و ل��ە ژێ��ر ن���اوی دی���ن ،ن��ام��وس و ه���ەن���دێ���ك داب��ون��ەری��ەت��ی��ەك��ان��ی دواكەوتوو هێرش دەكەن كە نمونەی
ه��ەرە دڕن��دان��ەی ئ��ەوان ل��ە شێوازی كوشتنی فەرخوندە بوو .ئێمە وەكو ژنانی ئەفغانی پێویستە ئ��ەوە باش بزانین كە ئەو هێرشە تەنیا هێرشەك ن��ەب��وو ل��ە س���ەر ف��ەرخ��ون��دە بەڵكو لەبەرامبەر هەموومان ك��را ،ئێمە و ه��ەم��وو ئ��ەو ژن��ان��ەی ك��ە ل��ە دەس��ت��ی زه��ن��ی��ەت��ی پ���ی���اوس���االری دەن��اڵ��ێ��ن��ی��ن دەست بدەینە دەستی یەك و خوێنی فەرخوندە لە بەفیڕۆنەچێت و تۆڵەی فەرخوندە بە خۆ بەرێكخستن كردن و دامەزراندنی هێزی پاراستنی ژن و سیاسەتی سەربەخۆ هەڵگرین. هەروەها سارا لەدرێژەی قسەكانیدا
وت���ی؛ ئێمە پێویستە ل��ە تێكۆشانی ژن���ان���ی ك����ورد س���ود وەرب���گ���ری���ن و ب��ەش��داری ك��اروان��ی شۆڕشی ژنان ببین و ببین بە نەتەوەی راستەقینەی ژنان ،كە هەمیشە وەكو نەتەوەیەك لەناو دەبردرێت. هەروەها لەكۆتایدا چاالكوانی ژنی ئەفغانی سارا رەوندی؛ دەست خۆشی ل��ە ژن��ان��ی ك��ورد ك��رد ك��ە ب��وون بە چاو و گوێ و رێگا بۆ هەموو ژنان و بەتایبەت ژنانی ئەفغانستان ،بوونە بە سمبولی بەرخۆدانی و سەرهڵدان.
راپۆرت چوار شەممە 15 - 4 - 2015
5
لە باشووری كوردستان كوشتنی ژنان بە هیچ شێوازێك قبوڵ ناكەین ئا /تروسكە پارتی ئازادی ژنانی كوردستان (پاژك) وەكو دەزانین یەكەم پارتی ژن��ان��ە ل��ە ج��ی��ه��ان و رۆژه��ەاڵت��ی ناوین و بەتایبەت كوردستانە ،كە ت��وان��ی��ووە ه��ێ��زی ژن��ان ل��ە ه��ەم��وو جیهان بسەڵمێنێت و تێكۆشانی ژنان بگەێنێتە لوتكە .ئەم پارتیە لە ساڵی ( )1995یەكەم كونگرەی خۆی لە سەر ناوی یەكێتی ژنانی ئ���ازادی ك��وردس��ت��ان ()YAJK دادەمەزرێنێت و هەتا 8ی ئاداری ساڵی ( )1999هەنگاوێك ب��ەرەو
پ��ێ��ش دادەن���ێ���ت و ب��ە ئ��ارم��ان��ج��ی ك����ار و خ���ەب���ات���ی زی���ات���ر ن���اوی خ��ۆی دەگ��ورێ��ت و پ��ارت��ی ژنانی كرێكارانی كوردستا(،)PJKK ه���ەورەه���ا ب���ە ك����اری گ���ەوەه���ەری خ��ۆی و ب��ەرف��ەروان ب��وون��ی ك��ارو تێكۆشانیان لە ساڵی ( )2000ناوی خۆیان دەگورن بە پارتی ئازادی ژنانی( ،)PJAهەتا ساڵی 2004 ئیتر بریار دەدرێ��ت پارتی ژنی ئ����ازادی ك���وردس���ت���ان( )PAJK وەك��و چ��ەت��ری ئ��اس��ای هێزەكانی ژن��ان ل��ە شوێنانی جیا جیاكانی تێكۆشانی ئازادیخوازی لە ئستو بگرێت .ئەم پارتیە تا ئێستا ()9 هەمین گونگریی خ��ۆی بەستووە.
ت����روس����ك����ە :پ����ارت����ی ئ�������ازادی ژن���ان���ی ك���وردس���ت���ان (پ�����اژك) چ ه��ەڵ��وێ��س��ت��ێ��ك��ی ه��ەی��ە ل��ە ب��ەرام��ب��ەر ه��ێ��رش و ت��ون��دوت��ی��ژی��ەك��ان��ی ل��ە س���ەر ژن����ان و ب��ەت��ای��ب��ەت ژن��ان��ی ب���اش���ووری ك��وردس��ت��ان .گ��ۆڤ��اری تروسكە ل��ەو ب��وارەوە رێپۆرتاژی ت��ای��ب��ەت ل��ە گ��ەڵ ب��ێ��ری��ت��ان ج��ودی ئ�����ەن�����دام�����ی ك���ۆردی���ن���اس���ی���ۆن���ی پ����������اژك دروس������������ت دەك����������ات. ب���ێ���ری���ت���ان ج�������ودی :رەوش�����ی ژن��ان دەت��وان��ی��ن وەك��و قەیرانێك پێناسە بكەین ،ئەو قەیرانەی لەو سیستەمەی كە ئەمڕۆ هەیە ناتوانین جیای بكەینەوە ،چونكە سیستەم بە شێوازیك دامەزراوە كە ژنی
ك���ە چ س���زاێ���ك پ��ێ��وی��س��ت��ە ب���ۆی، ب���ەاڵم ب��ەب��ێ ئ���ەوەی ك��ە ب��زان��رێ��ت ب��ۆ ،دەی��ك��وژن ك��ە ئ��ەوە ب��ۆ خ��ۆی تاوانە .گریمان كە ژن تاوانێكی ه��ەی��ە چ���ۆن دەب��ێ��ت م��رۆڤ��ێ��ك بە تاوانێك كە دیار نیە بكوژرێت؟ ه���ەم���ووم���ان وەك�����و ژن وەك���و ن���ەت���ەوێ���ك ك���ە ل���ە ه���ەم���وو الێ��ك ه���ێ���رش���ێ���ك ل����ە ب����ەرام����ب����ەرم����ان دەك��رێ��ت خ���اوەن ه��ەڵ��وێ��س��ت بین و حیساب ل��ەو ك��ەس��ان��ە بخوازین كە بە بێ تاوان كوشتنمان فەرز دەك���ەن و ب��ە ب��ێ پ��رس ل��ەن��اوم��ان دەب��ن ،نابێت لە بەرامبەر یەكتر وەك������و ژن ئ�����ەرك�����دار ن���ەب���ی���ن. ئێمە لەبەر ئەوەی كە رێكخستنی خ��ۆم��ان��م��ان دروس����ت ك���رد ب��ۆی��ە بووین بە پارتی و بە هێز بووین، ه��ەم��وو ژن���ان پ��ێ��وی��س��ت��ە پ��ش��ت بە
رییپۆرتاژ
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
كردووە بەموڵكی خۆی و كااڵیەك و هەر كاتێك پیاو پێی خۆش بێت 6خۆشی بوێت و شاعیرانە نزیكی دەبێت و هەركاتێكیش پێی خۆش بێت دەیكوژێت ،ب��ەت��ەواوی دوور ل��ە پ��ێ��وان��ە ئ��ەخ�لاق و وی��ژدان��ی ئ����ەم ك����اران����ە دەك�������ات .س���ەی���ری ك���ەن م���رۆڤ چ��ەن��دە ب��ەئ��اس��ان��ی دەت���وان���ێ���ت م���رۆڤ���ێ���ك ب��ك��وژێ��ت ئ��ەوی��ش س���ەرچ���اوەی ژی���ان ب��ێ��ت. تروسكە :بارودۆخی ژنان لە كۆمەڵگا و ئەو توندوتیژیانەی رووب����ەڕوی����ان دەب��ێ��ت��ەوە چ��ۆن هەڵی دەسەنگێنن؟ بێریتان جودی :ئەو هێرشانەی ك��ە ل��ە س��ەر ژن���ان ب��ەرێ��وە دەچ��ن و ب��ەت��ای��ب��ەت ك��وش��ت��ن��ی ژن���ان لە باشووری كوردستان كارساتێكە ك���ە ق���ب���وول ن���اك���رێ���ت ،ك��ات��ێ��ك
مرۆڤ دەبینێت بە چەك و یان بە چاقۆ یان بە خنكاندن و یاخود سوتاندن و هەزار شێوازی تر ژنان دەكوژن ،جێگەی سەرسوڕمانە كە ئ��ەم م��رۆڤ��ە چ��ەن��دە ل��ە س��روش��ت��ی خ���ۆی دوور ك���ەوت���وووە ك��ە ب��ەم شێوازە هێرش دەك��ات .زۆر جار دەبینین ك��ە ب��ە ب��ی��ان��وی ئ��ەو ژنە لە گەل پیاوێك قسە دەكات و بە تەنیا چووە دەرەوە ،ژنە پێویستە هەمیشە توندوتیژی لەبەرامبەری بكرێت لەوانەیە ئەوانە كۆمەڵێك شتی الوەكی بێت ،بەاڵم هۆكاری كوشتنی ژن��ان��ە .ك��ۆم��ەڵ��گ��ای ئێمە پێویستە گوێ لە ژن بگرێت و بە ب��ێ دادگ��ای ك��ردن ژن ن��ەك��وژن، بەداخەوە بە بێ ئەوەی كە بزانین ئ��ەو ژن��ە چی دەك��ات و گ��وێ لەو ژنان بگرن و بزانن تاوانی چییە و بە گوێرەی ئەوە بڕیارێك بدرێت
بێریتان جودی: ئازادی ژن لە باشووری كوردستان بە پشت بەستن بە هێزی پاراستنی ژنان مسۆگەر دەبێت
رییپۆرتاژ چوار شەممە 15 - 4 - 2015
7
لە باشووری واڵت ئەگەر ژن لە بواری سیاسی ،كۆمەاڵیەتی، فەلسەفی ،ئایدیۆلۆژی، سەربازی ،ئابووری، هونەری ،وەرزشی خاوەن سەربەخۆی خۆی ببوایا ئەمڕۆ رەوشی وا نەدەبوو
هێزی خۆیان ببەستن و بزانن كە ئێمە ب��ە هێزی خ��ۆم��ان دەتوانین ل��ە زهنیتەی پ��ی��اوس��االری رزگ��ار دەبین و رێگە لەو زوڵمە دەگرین كە بەرامبەرمان ئەنجامدەدرێت. لە باشووری كوردستان كوشتنی ژن���ان ب��ە ه��ی��چ ش��ێ��وازێ��ك ق��ب��وڵ ن��اك��ەی��ن و ش��ەرم��ەزار دەك��ەی��ن و ه���ەر چ��ی ل��ە دەس��ت��م��ان ب��ێ��ت بۆ ه���ۆش���ی���ار ك�����ردن و پ��اراس��ت��ن��ی ژنان لە باشووری واڵت دەكەین. ت���روس���ك���ە :ب����ۆ ئ������ەوەی ژن����ان ه��ەم��ووی��ان پ��ێ��ك��ەوە ل��ەگ��ۆڕەپ��ان��ی خ��ەب��ات ب��ن چ��ی ب��ك��رێ��ت ب��اش��ە؟ من بە هەموو ژنانی باشووری ك��وردس��ت��ان دەڵ��ێ��م ك��ە ب��ە ی��ەك رێزی و یەك هەڵویسَتی دەتوانین بە هێز بین و لە هەموو بوارێك خۆمان بەڕێوەببەین .لە باشووری واڵت ئ����ەگ����ەر ژن ل����ە ب�����واری س��ی��اس��ی ،ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی ،فەلسەفی،
ئایدیۆلۆژی ،سەربازی ،ئابووری، ه�����ون�����ەری ،وەرزش���������ی خ�����اوەن س��ەرب��ەخ��ۆی خ��ۆی ب��ب��وای��ا ئ��ەم��ڕۆ رەوشی وا نەدەبوو .كاتێك باس لە رەن��گ و دەنگی ژن دەكرێت ب���اس ل���ەو خ��اڵ��ەن��ە دەك���رێ���ت كە ل��ە س����ەرەوە ب��اس��م��ان ك���رد .ئێمە وەكو ژنانی كورد لە هەر بەشی كوردستان سەڵماندمان كە خۆمان وەكو ژن دەتوانین بە تێكۆشان ب��ۆ ئ���ازادی ك��ۆم��ەڵ��گ��ا و واڵت و بەتایبەت ئ��ازادی خۆمان بكەین. ئ��������ازادی ژن ل����ە ب����اش����ووری ك��وردس��ت��ان ب��ە پشت بەستن بە ه��ێ��زی پ��اراس��ت��ن��ی ژن��ان مسۆگەر دەب���ێ���ت ،ب��ۆی��ە پ��ێ��وی��س��ت��ە ه��ێ��زی پ���اراس���ت���ن���ی ژن ل���ە ب���اش���ووری كوردستان دامەزرێت تاكو چیتر نەبینە شاهیدی كوشتنی ژن��ان.
چاالكیەكانی 4ی نیسانی ئەمساڵ بە پێشەنگایەتی رەژاك بەرێوەچوون
راپۆرت
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
8 ئا/ژیلەمو جاف چ��االك��ی��ەك��ان��ی 4ی ن��ی��س��ان��ی ئ��ەم��س��اڵ ل���ە ه���ەرچ���وارپ���ارچ���ەی كوردستان و لەوانەش باشووری ك������وردس������ت������ان ،ب���ەرۆح���ێ���ك���ی ج��ی��اوازت��ر ل��ە س��ااڵن��ی راب���ردوو و ب��ەت��ای��ب��ەت ل���ەالی���ەن ژن���ان���ەوە بەجۆشەوە پێشوازی لێ كرا. ل��ەگ��ەڵ ئ��اوا ب��وون��ی سیستەمی دەسەاڵت و پیاوساالری ،كۆمەڵگا ل��ە چ��وارچ��ێ��وەی��ەك��ی ئ��ەخ�لاق��ی، ك��ارەك��ت��ەرێ��ك��ی س��ەرب��ەخ��ۆ و بە ئیرادە هاتە ئاستی كۆمەڵگایەكی ب��ێ ئ��ی��رادە و ب��ە م��ێ��گ��ەل ك��راو. لەم نێوەندەشدا ئەو جیالنەی كە
ل��ە ك��ۆم��ەڵ��گ��ادا زی��ات��ر ل��ە ه��ەم��وو جیلەكانی دیكە چەوسێنرانەوە و ب����ەك����ار ه����ێ����ن����ران،ژن����ان و گ��ەن��ج��ان ب����وون ك���ە ل���ە ئ��اس��ت��ی پێشەنگایەتی و خ��وداوەن��دی��ەوە هێنرانە ئاستی ه��ەرە پ��ەس��ت و الوازی كۆمەڵگا .ئێستا ل��ە نێو ك��ۆم��ەڵ��گ��ادا ژن���ان وەك ك���ااڵ و مەكینەیەكی جنسی و منداڵبوون س��ەی��ر دەك���رێ���ن و گ��ەن��ج��ان��ی��ش وەك ه��ێ��زێ��ك��ی ه��ەڵ��ق��واڵوی بێ پ��ش��ت و ب��ێ��خ��اوەن و ه��ەرك��ەس بەدوای بەكارهێنانیانەوەیە وەك مەكینەی ئیش سەیردەكرێن(!). ل��ەگ��ەڵ ئ��ەم پێلە ب��ێ روح��م��ەدا لە بیری نەكەین كە هەمووكات تێكۆشانی ئەخالقی و دیموكراتی
ك��ۆم��ەڵ��گ��ا ب����ەردەوام ب���ووە ،ب��ەس ب���ە ه���ۆك���اری ج���ی���اواز ج��ی��اواز ن��ەگ��ەی��ش��ت��وون ب����ەو ئ��ەن��ج��ام��ەی ك��ە ئ��ام��ان��ج ك���راوە .زۆری��ن��ەی��ان ن���ەی���ان���ت���وان���ی���وە ب���ە ش��ێ��وەی��ەك��ی گشتی كێشە كە چ��او لێ بكەن و ه��ەڵ��وێ��س��ت��ەك��ان ی��ەك الی���ەن و ك��ەم م��اون��ەت��ەوە .رێ��ب��ەری گەلی ك����ورد ب���ە ش���رۆڤ���ەك���ردن���ی ئ��ەو ك��ۆم��ەڵ��گ��ای��ەی ك��ە ت��ێ��دا دەژی���ا و ه��ەروەه��ا بە هەڵسەنگاندنی ئەو تاقی كردنەوە و هەوڵدانانەی كە تا پێش لەوە كرابوون ،پێویستی بە شۆڕشێكی هەمە الیەنە دیت. ش��ۆڕش��ێ��ك ل��ە ب����وواری ف��ك��ری، كۆمەاڵیەتی و تەنانەت سیاسی و ئەو تێگە مێژووییانەی كە هەتا
راپۆرت چوار شەممە 15 - 4 - 2015
9 ئ��ێ��س��ت��ا ب��ە گ���وێ و م��ێ��ش��ك��م��ان��دا خ���ش���ێ���ن���دراون و ب���ە راس��ت��ی��ان دەزان��ی��ن .ب��ۆ پێك هێنانی ئەم ش���ۆڕش���ە س���ەرەت���ا دەب�����وا ئ��ەم��ە بزانرایە كە كام بەش ،كام جیل، كام چین و تەنانەت كام رەگەز لە كۆمەڵگا ،زیاتر لە هەموویان دەب���ن���ە ئ���ام���ان���ج���ی دەس������ەاڵت و ئ��ەم��پ��ری��ال��ی��زم��ی ئ���ەم س���ەردەم���ە. هەربەم بۆنەیەوە بوو كە رێبەری گ��ەل��ی ك����ورد ووت����ی؛ ه��ەت��ا ژن ئ��ازاد نەبێت كۆمەڵگاش ئ��ازاد ن��اب��ێ��ت .چ��ون��ك��ە ژن گەیشتبووە ئ��اس��ت��ێ��ك ئ��ی��دی ل��ەس��ەر م��رۆڤ بوونی موناقشە دەك��را! وات��ە لە نێو ك��ۆم��ەڵ��گ��ادا هیچ پێگەیەكی نەبوو و تەنها بۆ خزمەت كردن چ��اوی لێ دەك��را .دەوت��را (ژن) ئەوەی دەكەوتە بیری مرۆڤەكان ،شتێك كە لە بوواری سێكسەوە سەرنجڕاكێشە ،دەبێت كۆرپەی ت����ەن����دروس����ت ب��ێ��ن��ێ��ت��ە دون���ی���ا ب���ۆ ب������ەردەوام ك���ردن���ی ن��ەس��ڵ��ی ب��اوك��ی��ان ،خزمەتكارێكی باشی پ��ی��او و ب��ەخ��ێ��وك��ەرێ��ك��ی ب��اش��ی منداڵ ،مەكینەیەكی فەرمانكەر
و بێدەنگ و بێ خواست ،ئەمە بووئەو تابلۆیەی كە دەهاتە پێش چاوی مرۆڤەكان .بەاڵم ئەوەی لە راستیدا هەیە بنچینەی كۆمەڵگا و س��ەرەت��ای ب��ە ك��ۆم��ەڵ��گ��اب��وون��ی لەدەست وپەنجە هونەرمەندەكانی ئەو سەرچاوەیان گرتووە ،زانست و فەلسەفە لەهەبوونی ئەو هاتووە، ژیان لەو سەرچاوە دەگرێت .بۆیە ب��ۆ ئ���ەوەی ژن ب��گ��ات��ەوە ئاستی پێگەی بنەڕەتی و ئەساسی خۆی لە ن��او كۆمەڵگادا ،پێویستی بە ش��ۆڕش��ێ��ك��ی ب��ەو ش��ێ��وە ه��ەی��ە كە ه��ەن��دێ��ك ش��ت ن��ەك ب��گ��ۆڕدرێ��ت بەڵكو سەراوبن بكرێت .بۆیە لەم ب����ووارەدا پ��ێ��ش��ەن��گ��ای��ەت��ی ف��ك��ری رێ���ب���ەر ئ���اپ���ۆ و پ��ێ��ش خ��س��ت��ن��ی پ��رۆژە لە ب��وواری ئ��ازادی ژندا وەك دەستپێكردنی شۆڕشێكە ، كە دەتوانین بڵەین لەالیەن یەك كەسەوە رێك خراوە ،و رێبەر ئاپۆ بەتەنیا خ��ۆی ستارتی ئەم شۆڕشەی ل��ێ��داوە .ئ��ەم سەرەتایە ل��ە ه��ەف��ت��اك��ان��ەوە دەس��ت��ی پێكرد و هەتا ئێستا و لەدایك بوونی ئارین و دەستیناكان هات ،هەتا
ش��ۆڕش��ی رۆژئ���اوای ك��وردس��ت��ان و پێشەنگایەتی ژن و ژیانەوەی ك��ۆم��ەڵ��گ��ا ب��ە دەس��ت��ی ژن ه��ات. بۆیە بە ئاسانی دەتوانین بڵێین ل���ەدای���ك ب���وون���ی رێ���ب���ەر ئ��اپ��ۆ لەدایك بوونی دووبارەی ژنانە. كەوایە بەرلە هەموو كەس ئەركی ئێمەی ژنانە پێشوازی لە لەدایك بوونی رێبەری گەلی كورد بكەین و ئەم رۆژە وەك رۆژی لەدایك ب��وون��ی خ��ۆم��ان پ��ی��رۆز ب��ك��ەی��ن. ل���ەم ب���اب���ەت���ەدا ت��ێ��ك��ۆش��ان��ەك��ان��ی ژن��ان گەیشتە ئاستێك كە ژنی كورد لەبەرامبەر دونیا راوەستا و ب��ەم��ەش ن��ەك ت��ەن��ی��ا ه��ەب��وون��ی خ����ۆی س���ەل���م���ان���د ب���ەڵ���ك���و وەك پ��ێ��ش��ەن��گ��ێ��ك خ���ۆی س��ەل��م��ان��د و هاتە ئاستێك كە هەموو دونیا وەك وزە و ت��ی��ش��ك��ێ��ك��ی ن��وێ��ی تێكۆشانی ئ���ازادی ژن سەیری دەك���ەن .ئ��ەم��ەش ب��ە تێكۆشان و پێشەنگایەتی سەرەتا رێبەر ئاپۆ و گ���ەل و ژن���ی ك���ورد گەیشتە ئ��ەم ئاستە .ب��ەم ب��ۆن��ەش��ەوە وەك بەشەكانی دیكەی كوردستان و هەموو ئەو شوێنانە لە باشووری
لەگەڵ ئەم پێلە بێ روحمەدا لە بیری نەكەین كە هەمووكات تێكۆشانی ئەخالقی و دیموكراتی كۆمەڵگا بەردەوام بووە
راپۆرت
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
10 ك��وردس��ت��ان��ی��ش ی����ادی ل��ەدای��ك ب���وون���ی رێ���ب���ەری گ���ەل���ی ك���ورد پیرۆز دەكرێت بە پێشەنگایەتی رێكخستنی ژنان كە لە باشووردا رێكخراوی ئازادی ژنان(رەژاك) ە ،و ل���ە ه���ەم���وو ن��اوچ��ەك��ان��ی باشووری كوردستاندا ئەم رۆژە پ��ی��رۆز ك���را .پ��ی��رۆزب��ای��ی��ەك��ان��ی رەژاك بەبۆنەی 66مین ساڵیادی ل��ەدای��ك ب��وون��ی رێ��ب��ەری گ��ەل��ی ك��ورد ل��ە ب��اش��ووری ك��وردس��ت��ان بەم شێوەیە بوو؛ لەخانەقین گوندی مێخاسیسەر، ك��ەرك��وك گ��ون��دی گ��ورگ��ە چ��اڵ، پێنجوێن گوندی باراوا و بناری قەندیل ،قەرەداغ گوندی چەمی س��م��ۆر و ل��ەه��ەول��ێ��ر س��ەی��ران��گ��ای
دڵۆپە ،ده��ۆك ..نێوان دهۆك و زاخۆ . لێدوانێك لەالیەن رێكخراوی ئ��������ازادی ژن��������������ان(رەژاك)ەوە ب���ۆ پ���ی���رۆز ك���ردن���ی ئ���ەم رۆژە ب��ڵ�اوب����ووی����ەوە ك����ە ل����ە ه���ەم���وو گ���ۆڕەپ���ان���ەك���ان���دا خ��وێ��ن��رای��ەوە. دەق���ی ل��ێ��دوان��ەك��ەی رەژاك ب��ەم شێوەیە بوو؛ ب��ە ل���ەدای���ك ب��وون��ی رێ��ب��ەر ئ��اپ��ۆ پ��ێ��ش��وازی ل��ە ب��ەه��اری ژنان دەكەین، بە ئازادبوونیشی پێشوازی لە ئازادی كوردستان دەكەین
س��ەرەت��ا چ��واری نیسان رۆژی ل��ەدای��ك ب��وون��ی رێ��ب��ەری گەلی كورد عەبدوڵاڵئۆجاالن لە هەموو گەلی كورد و مرۆڤایەتی پیرۆز ب��ێ��ت .ل��ەدای��ك ب��وون��ی رێ��ب��ەری گ��ەل��ی ك���ورد ل��ەدای��ك بوونێكی نوێی مرۆڤایەتی ،گەلی كورد و نەتەوەی ژنانی جیهانە! 65ەم��ی��ن س��اڵ��ی��ادی ل��ە دای��ك ب���وون���ی رێ���ب���ەری گ���ەل���ی ك���ورد ل���ە ك��ات��ێ��ك��دا پ���ی���رۆز دەك���ەی���ن ك��ە ل��ەالی��ەك��ەوە دەی��ان��ه��ەوێ بە ش��م��ش��ێ��ری ئ��ی��س�لام��ی رادی���ك���اڵ رۆژه���ەاڵت���ی ن���اوەڕاس���ت ب��ك��ەن��ە پارویەكی ئامادەی سەر سفرەی ئ��ی��م��پ��رال��ی��زم و ب��ێ ن��اس��ن��ام��ەی��ی. لەالیەكی دیكەیشەوە بە هەڵوێستی
راپۆرت چوار شەممە 15 - 4 - 2015
11 ب��ەرخ��ۆدێ��ران��ەی گ��ەل��ی ك���وردی دیموكراتخواز هەوڵی ئاواكردنی ك��ۆم��ەڵ��گ��ای��ەك��ی دی��م��وك��رات��ی��ك و ن��اس��ن��ام��ەی��ەك��ی ئ���ازاد دەدرێ���ت. یەكێك لەو كاریزما و كەسایەتە پێشەنگانەی كە هەموو ژی��ان و ه��ەوڵ��دان��ی خ��ۆی ت��ەرخ��ان��ی ئ��ەم ئ��ام��ان��ج��ە ك���ردوە رێ��ب��ەری گەلی كورد عەبدوڵاڵ ئۆجاالنە. رێ��ب��ەری گ��ەل��ی ك��ورد نەتەنها ل����ەم ق����ۆن����اخ����ەدا ،ب���ەڵ���ك���و ه���ەر لەمنداڵیەوە هەستی بە نەبوونی ناسنامەیەكی سەربەخۆ ك��رد و ه���ەروەه���ا ه��ەس��ت��ی ب��ە گ��ری��ن��گ��ی لێگەڕینی ئ��ازادی كرد .هەربەم ب��ۆن��ەی��ەش��ەوە وت��ی»ئ��ەی زەم��ان��ە ی���ان ب��ە ئ����ازادی دەت��رازێ��ن��م��ەوە ی���ان ن���اژی���م» .رێ���ب���ەری گ��ەل��ی ك�����ورد رۆژب�������ەرۆژ ل��ێ��گ��ەڕی��ن��ی خ���ۆی ل���ەس���ەر ه��ێ��ڵ��ی ح��ەق��ی��ق��ەت چ���ڕت���ر و ق���ووڵ���ت���ر ك������ردەوە و ئایدۆلۆژیای ئ��ازادی پێشكەشی نەتەوەو كۆمەڵگاو جیهان كرد. ك��ات��ێ��ك رێ��ب��ەرم��ان ه��ەس��ت��ی بە ون ب��وون��ی ئ��ەڵ��ق��ەی ئ���ازادی لە م��ێ��ژوودا ك��رد ك��ە ب��ە پێنووسی
ن����ادادپ����ەروەران����ەی پ��ی��اوس��االر نووسرابوو ،ئەم خشتەڵە ونبووەی لە ناخی ژناندا بینی و ئازادی ك��ۆم��ەڵ��گ��ای ل���ە ئ������ازادی ژن���دا بینیەوەو وتی «هەتا ژن ئازاد نەبێت كۆمەڵگا ئ��ازاد نابێت». ب���ۆی���ە ب���ن���اخ���ەی ئ���ای���دۆل���ۆژی���ای ئ���ازادی ژن��ی داڕش��ت و هەوڵی ئ�����اواك�����ردن�����ەوەی ك���ەس���ای���ەت���ی ژن���ی ئ�����ازادی دا .چ��ون��ك��ە ل��ەو باوەڕەدایە كە هەرچەندە ئازادی ژن بناخەی هەرە ئەساسی ئاوا بوونی كۆمەڵگای ئ��ازادە ،بەاڵم ژن لە ئەمڕۆدا لە بارودۆخێكی سەركوت كراو و بێ ئیرادەدایە. بۆیە دەڵێت»بێ ژن ژیان نابێ، بەاڵم لەگەڵ ژنی ئەمڕۆش ژیان ن��اب��ێ��ت» .ه��ەرل��ەب��ەر ئ��ەم��ەی��ە كە دەڵێین ل��ەدای��ك بوونی رێبەری گەلی كورد ژیانەوەی كۆمەڵگا، ژن و هەموو مرۆڤایەتیە. جارێكی دیكە لەدایك بوونی رێ��ب��ەری گ��ەل��ی ك��ورد ل��ە هەموو م������رۆڤ دۆس����ت����ان����ی ج���ی���ه���ان، تێكۆشەرانی ئ��ازادی ،بنەماڵەی ش���ەه���ی���دان و ه���ەم���وو ژن����ان و
گ��ەن��ج��ان پ���ی���رۆز دەك���ەی���ن .ل��ەو ب����اوەڕەدای����ن ئ��ەم��س��اڵ ب��ە تینی ش��ۆڕش��ی رۆژئ���اوای ك��وردس��ت��ان و رۆژه�����ەاڵت�����ی ن�����اوەڕاس�����ت و ب���ەرخ���ۆدان���ی رێ���ب���ەر ئ���اپ���ۆ و گ��ەل��ەك��ەم��ان دەب��ێ��ت��ە ساڵێكی بە ب��ەره��ەم و ساڵی ئ��ازادی رێبەر ئاپۆ. وەك رێكخراوی ژنانی ئازادی ك��وردس��ت��ان ل��ە رۆژی ل��ەدای��ك بوونی رێبەرەكەماندا جارێكی دیكە بەڵێن دەدەی��ن كە لە پێك ه��ێ��ن��ان��ی ئ��ەرك��ی پ��ێ��ش��ەن��گ��ای��ەت��ی ژنان بەتایبەت ژنانی باشووری كوردستان رۆڵ بگێڕین ،شۆرشی ب��اش��وری ك��وردس��ت��ان ب��ك��ەی��ن بە شۆڕشی ژ نو بیگەیەنینە لوتكەی سەركەوتنو ئازادی. بژی تێكۆشانی ئازادی ژنان بژی رێبەر ئاپۆ رێ��ك��خ��راوی ژن��ان��ی ئ���ازادی كوردستان(رەژاك)
دەستور و یاساكان با رەنگ و دەنگی ژنانیش بێت
ئا /تروسكە
سیاسی
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
12م��ەب��ەس��ت��م��ان ل��ە ب��اس ك��ردن ل���ە رۆڵ�����ی ژن ل���ە س��ی��اس��ەت ب���ۆ ئ����ەوەی����ە ك���ە ئ����ەم����رۆ ل��ە هەرێمی ك��وردس��ت��ان زهنیەتی دەس��ەاڵت��داری ل��ەوە تێگەیشت ك���ە چ��ی��ت��ر ژن ئ����ەو رەوش����ە ق��ب��وڵ ن��اك��ات و داوا دەك���ەن خ��ۆی��ان ل��ە س��ەر كێشەكانیان ب��ڕی��ار ب��دەن .ئ��ەو لێژنەیە كە ل���ە پ���ەرل���ەم���ان دادەم����ەزرێ����ت، پێویستە نەتەنیا ه��ەوڵ ب��دەن كێشە و گرفتەكانی ژنان كەم بكەن ،بەڵكو دەبێت لە هەموو بەشەكانی كۆمەڵگا كار بكەن تاكو رۆڵی ژنان چ لە بواری سیاسی ،س��ەرب��ازی ،ئ��اب��ووری، پەروەردەی ،هونەری ،وەرزشی ه�����ت�����د ...ب����ۆ ژن�������ان زەم���ی���ن
ب��ڕەخ��س��ێ��ن��ن و ب��ە ش��ێ��وازێ��ك ئاكتیڤ ه��ەر ژن��ێ��ك بتوانێت رۆڵی خۆی بگێڕێت .پێویستە ژنانی پەرلەمانتار لە باشووری كوردستان لە ژنانی باكوری ك��وردس��ت��ان س��ود وەرب��گ��رن و ل��ە گ��ەڵ ئ��ەزم��ون��ەك��ان��ی خۆیان دەتوانن ببن بە هێزی گەورە، لە باكوری كوردستان دەبینین ك��ە ل��ەم ه��ەڵ��ب��ژاردن��ە زۆرت��ری��ن ك���ان���دی���دی ژن ه���ەی���ە ،ئ��ەم��ە دەسكەوتێكی زۆر گرنگە و بە تێكۆشانی بێ وچانی ژنان لە هەموو بوراێك دروست بووە. ب��ێ��گ��وم��ان ت���ا ئ��ێ��س��ت��اش ل��ەو ب����ەش����ەی ك����وردس����ت����ان ژن����ان توانیویانە چ لە پەرلەمان بێت و چ لە گروپەكانی تری كۆمەڵگا خاوەن رۆڵی پێشەنگایەتی بن، ژنان لە باكوری كوردستان لە ب��ەرام��ب��ەر زهنیەتی فاشیستی
ت��ورك ب��ەرخ��ۆدان��ی و شەڕیان ك������رد .دەوڵ�����ەت�����ی ت������ورك ب��ە ه��ەم��وو ه��ێ��زی خ���ۆی هەمیشە ه��ەوڵ��ی دەدا ك��ە ژن���ی ك��ورد نەبێت بەهێز و ویستی رێگای ئ���ازادی���ان ل��ێ ب��گ��رێ��ت ،ب��ەاڵم ژن���ان ب��ە ف��ەل��س��ەف��ەی رێ��ب��ەری گ��ەل��ی ك���ورد رێ��ب��ەر ئ��ۆج��ااڵن ب��ەرگ��ری��ان ل��ەخ��ۆ ك���رد و بە ئ��ای��دی��ۆل��ۆژی��ای ژن���ی ئ����ازادو ورەی ب���ەرز و ب��ە خ��ۆب��اوەڕی و گەیشتن بە هێزی ئیرادەی خ��ۆی��ان ،ت��وان��ی��ان س��ەرك��ەوت��ن ب��ەدەس��ت بێنن .وەك��و خۆیان ب��اس دەك���ەن ،ئ���ەوان ب��ە چ��او ن���ەت���رس���ی ه���ات���ن���ە م���ەی���دان���ی سیاسەت و ئەمڕۆ بەبێ كۆتا دەن��گ دێ��ن��ن و ل��ە پ��ەرل��ەم��ان��ی توركیا لە بەرامبەر سیاسەتی بكوژیان خۆیان و گەلەكەیان دەپارێزن.
سیاسی
گرنگە دەستور یاساكان رەنگ و بۆنی ژنیان پێوەبێت ،تاكو ژنانی ئەنفال و هەڵەبجە و دایك و خوشك و هاوژینی پێشمەرگە ئاسودەبن و بزانن نیوەی كۆمەڵگا لەو یاسا و دەستورەدا رەنگ و دەنگی ئەوانیشی تیایە
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
ئێمەش دەتوانین لەو تێكۆشانە س����ودی گ�����ەورە وەرگ����ری����ن و بەبێ ت��رس و ب��ی��رك��ردن��ەوە لە مووچە و كورسی و دەس��ەاڵت ب��ۆ هەبوونی خ��ۆم��ان سیاسەت ب��ك��ەی��ن و رێ��گ��ە ن���ەدەی���ن ك��ە زهنیەتی ب��ك��وژی پ��ی��اوس��االری بەمانكوژێت و لەناومان ببات. ئێمەش ئەگەر خاوەن سیاسەتی سەربەخۆی خۆمان ببواین وەكو ژن ئەوە رۆژانە نەدەكوژراین، چ���ون���ك���ە خ����اوەن����داری����م����ان ل��ە ی���ەك���ت���ری دەك������رد .ه���ەروەه���ا ی���اس���ای���ەك���م���ان دەب������وو ت��اك��و خ��ۆم��ان پ��ێ ب��پ��ارێ��زی��ن ،ئ��ەوان��ە ئ��ەرك��ی س��ی��اس��ەت��م��دارێ��ك��ە كە بتوانێت داوای مافی ژن بكات و نادادپەروەری قبوڵ نەكات. ئەوەی كە لە مێژووی باشووری كوردستان ژنان كردیان وەكو م��ی��راس��ی ت��ێ��ك��ۆش��ان ج��ارێ��ك��ی ت��ر ب��ەردەوام��ی پ��ێ ب��دەی��ن؛ لە باشووری واڵت پێویستمان بە سیاسەتمەداری بوێر هەیە لە پەرلەمان ،تاكو بتوانێت هێزی پ��اراس��ت��ن��ی ژن دام��ەزرێ��ن��ێ��ت، بتوانێت ببێت ب��ە زم��ان��ی ژن لە سیاسەتدا. ل�������ەو ه�����ەن�����گ�����اوان�����ەی ك���ە
لەئێسادا ل��ەالی��ەن��ی دەس��ت��ور و ی��اس��ای سەرۆكایەتی هەرێمدا گفتوگۆی دەرب���ارە دەك��رێ��ت، پ��ێ��وی��س��ت��ە وەك ل��ە ی��اس��اك��ان��ی ئەحواڵی شەخسی و یاساكانی ت��ری��ش ،پ���ەراوێ���ز ن��ەخ��رێ��ن و خێر بەژن نەكرێت ،پێچەوانە ل���ەدەس���ت���ور م��اف��ەك��ان��ی ژن���ان گ��رەن��ت��ی ب��ك��رێ��ن ،ب��ۆ ئ��ەم��ەش دەب��������ێ ب����ن����ەم����ای دەس����ت����ور دی���م���وك���رات���ی و ئ�������ازادی و ی���ەك���س���ان���ی ب���ەب���ن���ەم���ا ب���گ���رێ، هەمانكات دەستور مۆركی پیاو س���االری پ��ێ��وە ن��ەب��ێ ،ه��ەروەه��ا ل����ە ی���اس���ای���ی س���ەرۆك���ای���ەت���ی ه��ەرێ��م��ی��ش��دا پ��ێ��وی��س��ت دەك��ات یەكێك لە جێگرانی سەرۆكی ه��ەرێ��م ژن ب��ێ ،ل��ەگ��ەاڵ ئ��ەوەی پ��ێ��وی��س��ت��ە پ��ێ��ك��ه��ات��ەك��ان��ی ت��ری ه��ەرێ��م��ی��ش ل��ەب��ی��ر ن��ەك��رێ��ن، ب��اوەك كابینەكانی حكومەت نەبێ ب��ە زۆر و ب��ەش��ەڕە شەق وەزی��رێ��ك��ی ژن دادەن���درێ���ت. گ���رن���گ���ە دەس����ت����ور ی���اس���اك���ان رەنگ و بۆنی ژنیان پێوەبێت، تاكو ژنانی ئەنفال و هەڵەبجە و دایك و خوشك و هاوژینی پێشمەرگە ئاسودەبن و بزانن ن��ی��وەی ك��ۆم��ەڵ��گ��ا ل��ەو ی��اس��ا و
دەس���ت���ورەدا رەن���گ و دەن��گ��ی ئەوانیشی تیایە.
13
نەورۆز واتا بەرخۆدان !!
بیروڕا
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
14
ن /رێیان عەلی
م��ل��ك��ەچ��ی ه���ی���چ زاڵ��م��ێ��ك نە بو وین ل��ەم ب���ارودۆخ���ەی ك��ە ئێستا باشووری كوردستانی تێدایە، هیچ كاتێك نەتوانراوە گەلی كورد و خەڵكی خاوەن ویژدان و ئ���ازادی���خ���وازی گ��ەل��ەك��ەم��ان
ل��ە ب��ۆن��ەك��ان��دا ب��ەت��ای��ب��ەت��ی لە جەژنی نەورۆزدا بێ هەڵوێست ب��ك��رێ��ت .ه��ەروەه��ا ن��ەت��وان��راوە خ��ەڵ��ك��ی ك��وردس��ت��ان بەگشتی و ب�����اش�����ووری ك����وردس����ت����ان بەتایبەتی وەه���ای ل��ێ بكرێت ك��ە س���ەری ب��ۆ دووژم����ن ش��ۆڕ بكات .گەلی كورد لەسەر ئەم ه��ەم��وو نەهامەتی و كارەساتە دڵتەزێنانەی كە بەسەری هاتووە ه��ەم��ی��ش��ە ل��ە ب��ۆن��ە و ئ��اه��ەن��گ��ە نەتەوەییەكاندا خ��ۆی��ان وەبیر
بووە و هیچ كات نەیانهێشتووە ب���ۆن���ە ن��ەت��ەوەی��ی��ەك��ان��ی��ان ون ب��ب��ێ��ت .گ���ەل���ی ك��ورده��ەم��ی��ش��ە وەك��و گەلێكی ئ��ازادی��خ��واز و سەربەرز ژیاوین و سەرمان بۆ هیچ دووژمنێك دانەنەواندوەو ملكەچی هیچ زاڵمێك نەبووین. نەورۆز ه����ەم����وو ك���ات كراوەتە رۆژی ب��ووژان��ەوە و ژیانەوە س���ەرەڕای ئ��ەوەی كارەساتی وەك ك��ی��م��ب��اران��ی ه��ەڵ��ەب��ج��ە،
بیروڕا چوار شەممە 15 - 4 - 2015
ك����ۆم����ەڵ����ك����وژی ق���ام���ی���ش���ل���ۆ و ن��م��ون��ەی ج���ی���اوازی دی��ك��ە ل��ەم ك��ات��ەدا رووی���ان���داوە زۆرێ���ك ل��ەب��ەرخ��ۆدان��ی��ەك��ان��ی��ش ه��ەرل��ە ن������ەورۆزدا ب����وون و ن����ەورۆز ه��ەم��وو ك���ات ك���راوەت���ە رۆژی ب��ووژان��ەوە و ژی��ان��ەوە .ه��ەر بە چ��ەش��ن��ی راپ��ەڕی��ن��ە م��ەزن��ەك��ەی 1991ك����ە پ���اش���ە ك���ش���ە پ��ێ ك����ردن����ی رژێ����م����ی رۆخ������اوی ب��ەع��س ل��ە خ��اك��ی ك��وردس��ت��ان و دام���ەزران���دن���ی پ��ەرل��ەم��ان��ی هەرێمی كوردستانی ب��ەدواوە ب��وو .وات��ا ه��ەرك��ات خ��وازراوە كە واتای نەورۆز ون بكرێت و پێچەوانە بكرێتەوە ،گەلەكەمان ب��ە هەڵوێستی خ��ۆی جارێكی دی��ك��ە ئ��اگ��ری راپ��ەڕی��ن��ی تێدا گ����ەش ك�����ردەوەت�����ەوە و رۆژ ب��ە رۆژ وات����ای ن�����ەورۆزی بە راستی خۆی نزیك كردۆتەوە. ه����ەرب����ەم ب���ۆن���ەی���ەش���ەوە ئ��ێ��م��ە وەك��و گ��ەل��ی ك��ورد و یەكێك لەگەالنی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست توانیومانە واتای نەورۆز لەگەڵ
ب��ەرخ��ۆدان ،ل��ەگ��ەڵ راپ��ەڕی��ن و لەگەڵ سەركەوتن پێكەوە وەبیر بێنینەوە .ئێمە دژی هەموو ئەو تیۆریانەین كە نەورۆزمان لێ دەكەن بە كلتورێكی رۆمانسی. هەروەها دەڵێین نەورۆز لەگەڵ سەركەوتنی كاوە بەسەر قەاڵی زوحاكدا و داگیرسانی ئاگری س��ەرك��ەوت��ن دەس��ت��ی پ��ێ��ك��رد و ل��ە ن��ێ��و گ��ەالن��ی ب��ەرخ��ۆدان��ڤ��ان و ئ����ازادی����خ����وازدا ه����ەر ب��ەم شێوەیە وە بیر دەهێنرێتەوە و الیەقی هەمان پێناسەیە .واتای ن������ەورۆز ب���ە ف�����ارس ك��ردن��ی ك��اوە و ب��ە ف��ەرەی��دون كردنی ك��اوە و بە بە سیخوڕ كردنی ك���اوە ل��ەن��ێ��و ك����وردان دات��ێ��ك ناچێت .ن��ەورۆز وات��ا شۆڕشی ك���اوە و ئ��اگ��ری س��ەرك��ەوت��ن. ن����ەورۆز وات���ا رەن��گ��ی س��وری خوێنی شەهیدانمان ،ن��ەورۆز وات���ا خ���ۆری زەردی پ��ی��رۆزی ژی���ان���ب���ەخ���ش ،ن�������ەورۆز وات���ا سەوزی بەهاری واڵتمان .
واتای نەورۆز بە فارس كردنی كاوە و بە فەرەیدون كردنی كاوە و بە بە سیخوڕ كردنی كاوە لەنێو كوردان داتێك ناچێت ...... نەورۆز واتا رەنگی سوری خوێنی شەهیدانمان، نەورۆز واتا خۆری زەردی پیرۆزی ژیانبەخش، نەورۆز واتا سەوزی بەهاری واڵتمان
15
كۆمەڵگای نوێ ناتوانرێت بە خانەوادەی ئێستا بخوڵقێندرێت
بیروڕا
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
16
ن /سارا جەمال هەر كۆمەڵگایەك پێویستی بە شۆڕشی گۆڕان و وەرچەرخانی زهنییە .پێویست بە رووخاندنی چ���ەم���ك���ی ن���ام���ووس���ی س��اخ��ت��ە، ی��اخ��ود دەس��ت��ك��ردە ك��ە بەسااڵنە گەلی ك��ورد دەچەوسێنێتەوە و دووچ���اری ت��راژی��دی��ای گ��ەورەی دەك��ات .نامووس – ئەخالق – ش���ەرەف ب��ەر ل��ە ه��ەم��وو شتێك پ���ەی���وەن���دە ب���ە ئ��اس��ت��ی گ���ەل���ەوە. ه��ەڵ��ب��ەت ل���ە پ��ەی��وەن��دی��ی��ەك��ان��ی م���رۆڤ���دا چ��ەم��ك��ێ��ك��ی ن���ام���ووس – ئ���ەخ�ل�اق – ش�����ەرەف م��ان ه��ەی��ە و دەش��ب��ێ��ت .ب��ە ه���ەزاران س��اڵ��ە ك��ۆم��ەڵ��گ��اك��ەم��ان ب��ەم��ان��ەوە
ماوەتەوە .بەاڵم چەمك و تێگەی ن��ام��ووس��ێ��ك ك��ە س���زای كوشتن ب��ەس��ەر ئ��اف��رەت��ان��دا دەدات كە ن���ی���وەی ك���ۆم���ەڵ���گ���ان ،دژب�����ەری چەمكی بەها و نرخە گەوهەری و ئ��ەخ�لاق��ی ك��ۆم��ەاڵی��ەت��ی��ی��ان��ەی گ��ەل��ی ك�����وردە .گ���ەر ج��ارێ��ك��ی دیكە چەمكی ئەخالق و نامووس مان شایستە بە چەمكی ئازادی گ���ەل���ی ك�����ورد ب���ون���ی���ادن���ای���ەوە، ك��ۆت��ای��ی ب��ەو ت��راژی��دی��ای��ە دێ��ت كە كوشتن و خۆكوشتنی ژنان بەسەر كۆمەڵگایدا دێنن .لەبەر ئ��ەوەی لە كۆمەڵگایەكی وەه��ادا ژن�����ان و پ����ی����اوان ت����وان����ای ب��ە ئ���ازادی و ی��ەك��س��ان��ان��ە گفتوگۆ و ت���اوت���وێ���ك���ردن���ی پ���ەی���وەن���دی و ژی���ان���ی ن���ێ���وان���ی���ان دەب���ێ���ت،
چ��ی��دی پ��ێ��وی��س��ت ب���ەوە نامێنێ ك��ە ه��ی��چ ژن��ێ��ك ی���ان پ��ی��اوێ��ك لەپێناو چارەسەری كێشەیەكدا خ��ۆی ب��ك��وژێ��ت .پێویستی ب��ەوە نامێنێت كە ژنان ببنە قوربانی چەمكی «ناموس» دابونەریتی كالسیكی .كوشتن و خۆكوشتنی ژن���ان ل��ە ه��ەم��ان��ك��ات��دا ك��وش��ت��ن و خ��ۆك��وش��ت��ن��ی ك��ۆم��ەڵ��گ��ای��ە .بۆ ئ��ەوەش پێویستە بۆ چارەسەری ئەم كێشەیە هەموو كەسێك بەر لە هەموو شتێك ویژدانی خۆی هۆشیار بكاتەوە و چارەسەری لە خۆیدا دەس��ت پێبكات .دەك��رێ تەنها بە پرسێكیش دەس��ت بەم ه��ەڵ��م��ەت��ە ب��ك��ەی��ن»چ��ی پێویستە لەسەرم تا جێبەجێی بكەم؟». گۆڕینی زهنیەتی دەوڵەتگەرا
كە تاوەكو زهنییەتی پیاوساالری نەگۆڕدرێت ناتوانین بەر لە كوشتن و خۆكوشتنی ژنان بگرین
بیروڕا
دەبێ ئەوە باش بزانین
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
و دەس����ەاڵت����گ����ەرای����ی پ���ی���اوان جێگایەكی زۆر گرنگی هەیە، دەب����ێ ئ����ەوە ب���اش ب��زان��ی��ن ك��ە ت��اوەك��و زهنییەتی پ��ی��اوس��االری ن��ەگ��ۆڕدرێ��ت ن��ات��وان��ی��ن ب���ەر لە ك��وش��ت��ن و خ��ۆك��وش��ت��ن��ی ژن���ان ب��گ��ری��ن .ن��ات��وان��رێ��ت وات��ەی��ەك��ی راس��ت��ەق��ی��ن��ە ب��ە ئ��ەوی��ن ب��درێ��ت و ل�����ەو پ����ێ����ن����اوەدا ژی��ان��ێ��ك��ی پ���اك و دوور ل��ە ت��ون��دوت��ی��ژی پ��ەی��ڕەو ب��ك��رێ��ت .ل��ەب��ەر ئ���ەوەی ك����ە س��ی��س��ت��ەم��ی پ���ی���اوس���االری خ��ۆی ل��ەخ��ۆی��دا ب��ەچ��وارچ��ێ��وەی و ئ���ای���دی���ۆل���ۆژی دووروی�������ی، س����اخ����ت����ەك����اری ،ت���ون���دوت���ی���ژی خەمڵێندراوە و بناخەكەی بەمانە دام���ەزراوە .یپێویستە بتوانرێ ئ��ەو زیهنییەتە ب��گ��ۆڕدرێ��ت كە بەگشتی لەبەر هەندێ هۆكاری س�����ادە و س����اك����ار ژن دەب���ن���ە قوربانی .رۆح��ی ئ��ازادی گەلی ك���ورد ب��ە ه����ەزاران س��اڵ دان��ی ب��ەخ��ۆی��دا گ���رت و ب��ەرخ��ۆی��دا، ن�����ەڕووخ�����ا و ن�����ەك�����وژای�����ەوە. ك���ەوات���ە ئ���ەم راس��ت��ی��ن��ەی��ە ،ئ��ەم ئ���ای���دی���ۆل���ۆژی���ە ك����ە ه���ۆك���اری ه���ەم���وو س���اخ���ت���ەك���اری���ەك���ان و توندوتیژیەكانی لە نێو كۆمەڵگا ب���ە گ��ش��ت��ی و ل���ەس���ەر ژن��ان��ی��ش ب���ە ت���ای���ب���ەت���ی ،ب��ی��ان��ی��ك��ردن��ێ��ك��ە ك��ە ل��ە ژێ��ر ن���اوی داب��ون��ەری��ت، نامووس ئایین دا بەسەر بەها و نرخە پ��ی��رۆزە ئازادییەكانی گ���ەل���ەك���ەم���ان���دا دەس���ەپ���ێ���ن���رێ، شتێكە و پ��ەی��وەس��ت ب��ە ئێمەوە ن��ی��ی��ە .چ��ون��ك��ە پ���ەی���وەن���دی ب��ە ئ����ازادی ،ئ��ەخ�لاق و ش��ەرەف��ەوە ن���ی���ی���ە .چ���ەم���ك���ی ئ����ەخ��ل�اق و ناموس و خاوێنی گەلی كورد فەلسەفییانەیە و س��ەرچ��اوەك��ەی ب���ۆ زەردەش����ت����ی دەگ���ەڕێ���ت���ەوە، ئ���ەگ���ەر چ���ی ل���ە دوای���ی���ەك���ان���دا ب����ەزەب����ری ش��م��ش��ێ��ر س����ەری ب��ۆ ئایینی جیاوازیش نەواندبێت،
بەاڵم كوردان هەروا بە ئاسانی لە چەمكی ئەخالقدا تەعویزیان ن����ەداوە ب��ەه��ی��چ ك��ەس��ێ��ك ،ه��ەر ل��ەم چەمكی ئ��ەخ�لاق��ەش��دا شتێ نییە ك��ە ل��ەب��ەر ن��ەف��ام��ی ی��اخ��ود س��ەرپ��ێ��چ��ی��ی��ەك��ی ب��چ��ووك رێ��گ��ە ب��ە كوشتنی ب��دات و ناشبێت. ل��ە داب��وون��ەری��ت��ی ه���ەرە دێ��ری��ن و داب��ون��ەری��ت��ەك��ان��م��ان��دا شتێكی وەها نەبووە و ئەوە پەیوەندی بە دابوونەریتی رەسەنی كوردانەوە نییە .كوردان گەلێكی سۆزاوی و بەهەستن و خ��اوەن رۆحێكی ناسكن .بەهیچ شێوەیەك دەست ن����ادات ئ���ەم رۆح����ە خ���ۆی ب��زر ك���ردب���ێ و پ��ێ��داگ��ی��ری ل��ەس��ەر خانەی ژیانی گەنج و الو بكات. وەك���و ك��ۆم��ەڵ��گ��ای ك���ورد ،ئیتر پ��ێ��وی��س��ت��ە رووب�����ەڕووی خ��ۆم��ان ب��ب��ی��ن��ەوە و دان ب����ەوەدا بنێین ك��ە ئ���ەم خ��ان��ە ش��ێ��رپ��ەن��ج��اوی��ەی ن���اخ���م���ان ه����ی ئ���ێ���م���ە ن���ی���ی���ە و پ��ەی��وەن��دی ب��ە ه��ی��چ خ��ان��ەی��ەك��ی كۆمەاڵیەتیشمانەوە نییە .گەر بۆ
بنەڕەتەكانی خۆمان بگەڕێینەوە دەب��ی��ن��ی��ن چ��ەم��ك��ی ن��ام��ووس كە ب���ەس���ەر ژن���ان���دا س��ەپ��ێ��ن��راوە و ب��ەش��ێ��وەی��ەك��ی��ش ل��ە ق��وواڵی��ی��ەوە ب��ەك��وردان پەسند ك��راوە ،هیچ پەیوەندییەكی بە ئێمەوە نییە. گ�����ەڕان ب���ە دوای ئ�����ازادی، یەكسانی و ئاشتی هیچ كاتێك ك���ۆت���ای���ی ن���اب���ێ���ت .ی��ەك��ێ��ك ل��ە پرسیارە هەرە گرنگەكان ئەوەیە ك��ە ئ��ەو ژی��ان��ەی ل��ەدەس��ت چ��ووە و تێكچووە ،جارێكی دیكە چۆن دەك��رێ��ت دەس��ت��ەب��ەر بكرێتەوە؟ ب���ە رێ و رێ���ب���ازی ه���ەڵ���ە ك��ە ئێستا كۆمەڵگا پەیڕەوی دەكات و دەبێتە هۆكاری لەدەستچوونی ن����رخ و ب���ەه���اك���ان ،ج��ارێ��ك��ی دیكە بە چ شێواز و رێبازێك دەت���وان���رێ���ت ب��ب��ێ ب���ە ب��ن��اخ��ەی 17 ئەخالقی كۆمەاڵیەتی. ت��������ا ئ�����������ەو ك��������ات��������ەی ك���ە پ��ەی��وەن��دی��ی��ەك��ان��ی ن���ێ���وان ژن و پ��ی��او ك��ە س��ەرچ��اوەی ه��ەم��وو ن���ای���ەك���س���ان���ی ،دەس�����ەاڵت�����داری، ملیتاریزم ،فاشیزم ،چینایەتی چارەسەری نەكرێت ،گەڕان بە دوای ژیانێكی راست و ئەخالقی تەنیا لە خەیاڵەكاندا دەمێنێتەوە. ل��ەب��ەر ئ���ەوەی ب��ە دەس��ت��ی پ��ی��او سیستەمێك دام��ەزرێ��ن��داروە و لەسەرجەم گۆڕەپانەكانی ژیاندا بیر و بۆچوونە سەردەستەكەیان و س��ی��س��ت��ەم��ەك��ەی��ان ك��اری��گ��ەرە. ی���ەك���ێ���ك ل����ە رێ���ب���ازەك���ان���ی���ان ب����ۆ رێ����گ����ری ل����ە ت��ێ��ك��چ��وون��ی س��ی��س��ت��ەم��ەك��ەی��ان ،دام��ەزران��دن��ی دەزگ���ای���ەك ب��ە ن���اوی دەزگ���ای ‹›خ���ان���ەوادە›› ی��ە .پ��ی��او ل��ەن��او ب���ن���ەم���اڵ���ەدا وەك����و دەس��پ��ۆت��ێ��ك خ���ۆی ب��ەس��ەر ه��ەم��وو ش��ت��ێ��ك��دا ف����ەرز دەك�����ات .ئ���ەو س��ی��س��ت��ەم��ە پ��ل��ەدارە «ه��ی��رارش��ی��ە» ل��ە نێو بنەماڵەدا وەكو رێبازی خودایی ل���ە رێ���گ���ای پ���ەی���ڕەو و ی��اس��اوە
بیروڕا
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
بەسەر كۆمەڵگادا سەپێندراوە و كۆمەڵگاش پەسەندی دەكات. لەسەرەوەی هەموویاندا ژن و منداڵ وەكو كەرەستە و ئامرازێك بینراون و داوای��ان لێكراوە كە س��ەرج��ەم داخ��وازی��ەك��ان��ی پ��ی��او جێبەجێ ب��ك��ەن .ئ��ەو ژن��ەی كە ك��ەوت��ە ژێ��ر دەس��ەاڵت��ی پ��ی��اوەوە هاوكات بوو بە كۆیلەی ماڵەوە، ب����وو ب���ە ك��ۆی��ل��ەی ك��ۆم��ەڵ��گ��ا و ئامرازێك بۆ جێبەجێ كردنی داخ��وازی��ی��ەك��ان��ی رەگ���ەزی پیاو. بەاڵم پیاویش هەموو بوارەكانی ژی���ان���ی ل���ە ك��ەس��ای��ەت��ی خ��ۆی��دا خ��ن��ك��ان��د و وەك���و م��اف��ی خ��ۆی ب��ی��ن��ی ك��ە ه��ەم��وو ش��ت��ێ��ك��ی ن��او گ��ەردوون بۆ خزمەتی خ��ۆی بە كاربهێنێت ،ت��ااڵن��ی��ان ب��ك��ات و خراپی بكات. دەزگ����ا ی���اخ���ود دام������ەزراوەی ه�����ەرە ب���ن���اخ���ەی���ی ك����ە دەب��ێ��ت��ە ه��ۆك��ار سیستەمی پ��ی��اوس��االری ری���ش���ەی خ����ۆی داب���ك���وت���ێ���ت و ب��������ەردەوام ب���ێ���ت ،ب���ێ گ��وم��ان دەزگ����ای ‹›خ���ان���ەوادە››ی���ە .بە داخەوە ئەو كەسانەی دەیانەوێت 18خ���ان���ەوادەی���ەك دام��ەزرێ��ن��ن ،بۆ خ���ۆی���ان ب���ی���ر ل���ە ه���ی���چ رێ و رێ��ب��ازێ��ك��ی ج��ی��اواز ن��اك��ەن��ەوە و ن��اك��ەون��ە ژێ���ر ل��ێ��پ��رس��ی��ن��ێ��ك��ەوە. ژی��ان��ێ��ك��ی ئ��اڵ��ۆز ،ق��ەی��ران و بە ئێش و ئ��ازار ب��ۆ خ��ۆی��ان وەك��و چارەنوسێك پەسەند دەكەن. گ�����وای�����ا ه����ەن����دێ����ك ل����ەوان����ە ب���ە ئ��ەوی��ن��ێ��ك��ی م�����ەزن ژی���ان���ی هاوسەرگیری پێكدەهێنن ،بەاڵم ل��ە م��اوەی��ەك��ی ك��ورت��دا ژی��ان بۆ ئەوان وەكو زیندانێكی لێدێت. ك���ەس���ێ���ك وات���ەی���ەك���ی ق����وڵ ب��ە ئ��ەوی��ن و ئ��ەش��ق��ی خ��ۆی ن��ادات. نزیكایەتی وەها خراپ لە ئەوین دەك��رێ��ت ك��ە ئ��ەوی��ن دەك��وژێ��ت. ئ��ەم��ەو ل��ە كاتێكدایە ك��ە ئەوین ت��ەن��ی��ا ب���ە ژی��ان��ێ��ك��ی ئ�����ازادەوە
دەك�����رێ�����ت ب���ك���ەوێ���ت���ە ب�����واری جێبەجێ كردنەوە .ب��ەاڵم ئێستا لە نێو ژیانێكی كۆیالیەتیدا هیچ ش��وێ��ن��ێ��ك و ئ���اس���ەواری ئ��ەوی��ن نەماوە .لەو ب��وارەدا دەزگاكانی راگەیاندنیش رۆڵێكی ئەرێنی ب���ۆ داب����ەزان����دن و ن��ەه��ێ��ش��ت��ن��ی ت���ون���دوت���ی���ژی ل����ە ك���ۆم���ەڵ���گ���ادا ناگێڕن .ل��ێ��رەدا دەم��ەوێ��ت باس ل���ە م��ەس��ەل��ەی��ەك��ی دی��ك��ە ب��ك��ەم. ل��ەو دوای��ی��ان��ەدا كوشتنی ژن��ان ب��ە ن��اوی ئ��ەوی��ن��ەوە ل��ە ئ��ارادای��ە. پیاوێك هەڵدەستێك و ژنێك دەك���وژێ���ت .ل���ە ك��ۆم��ەڵ��گ��ا و لە راگەیاندنەكاندا بەمجۆرە باس ل����ەو ت���ون���دوت���ی���ژی و ك��وش��ت��ن��ە دەكرێت .دەووترێت›› پیاوێك خۆشەویستەكەی خ��ۆی كوشت. پ��ی��اوێ��ك خ��ۆش��ەوی��س��ت��ەك��ەی بە چەقۆ پ��ارچ��ە پ��ارچ��ە دەك��ات››. م��ن��ی��ش ل��ێ��رەدا ئ���ەو پ��رس��ی��اران��ە ئاراستە دەكەم ،ئایا هیچ كەس و یاخود زیندەوەرێك هەیە كە خۆشەویستەكەی خۆی بكوژێت؟ ئایا ئەگەر وەاڵمی خۆشەویستی و ئەوین بە كوشتن و توندوتیژی بدرێتەوە ،ئەی ئەو كاتە وەاڵمی رەق و كین بە چی دەدرێتەوە؟ ئ���ای���ا ه���ی���چ ج���ی���اوازی���ی���ەك ل��ە نێوان ئەو خۆشەویستی و رەق و ك��ی��ن دا ه���ەی���ە؟ ب���ێ گ��وم��ان
ن��ات��وان��ی��ن ل��ێ��رەدا ب��اس ل��ە هیچ ج��ۆرە خۆشەویستی و ئەوینێك بكەین .ب��ەاڵم دەك��رێ��ت ب��اس لە ك��وش��ت��ن��ی خ���ودی خ��ۆش��ەوی��س��ت��ی و ئەوین بكرێت .لێرەدا ئەوین دەك�����وژرێ�����ت ،پ����ارچ����ە پ���ارچ���ە دەك��رێ��ت و ك��ۆم��ەڵ��گ��ا و دەزگ��ا راگ���ەی���ەن���دن���ەك���ان���ی���ش رۆڵ��ێ��ك��ی نەرێنی ل��ەو مەسەلەدا دەگێڕن. ئ��ەم��ەو س��ی��س��ت��ەم��ی پ��ی��اوس��االری هەتا رێگا و زەمینە ن��ادات كە خۆشەویستی و ئەوین بە واتەی راستەقینەی خۆی لە كۆمەڵگادا شیرۆڤە بكرێت .بە پێچەوانە و دوور ل��ە واقعیەتەكان شیرۆڤە دەكرێت .زهنیەتێكی پیاوساالری ب��ەس��ەر ك��ۆم��ەڵ��گ��ادا زاڵ��ە و هیچ بیر و بۆچوونێكی راستەقینەی ئ����ەوی����ن و خ���ۆش���ەوی���س���ت���ی ل��ە ئ��ارادا نییە .ئەگەر بە راستیش كەسانێك هەڵكەون كە بیانەوێت خ��ۆش��ەوی��س��ت��ی و ئ���ەوی���ن���داری ب��ك��ەن ،ئ��ەوا ل��ە ژێ��ر تێروانینی چ���ەوت���ی ك��ۆم��ەڵ��گ��ا و زه��ن��ی��ەت��ی پیاوساالریدا دەچەوسێندرێنەوە و ل��ە ك��ۆت��ای��ی��ش��دا ئ���ەو ك��ەس��ان��ە ب��ەرەو هەمان زەمینەی خ��وار و ل��ەڕێ ب��ەدەر ئ��اراس��ت��ە دەك��رێ��ن. ل��ێ��رەدا پێویستە ب��ە ب��اش��ی ئ��ەو زه��ن��ی��ەت��ە ه��ەڵ��س��ەن��گ��ان��دن��ی ب��ۆ بكرێت ،لێكبدرێتەوە و شیرۆڤە
دەزگای خانەوادەدا گێرەشێوێنی ،ئاڵۆزی و قەیرانێكی مەزن لە ئارادایە ل��ێ��ك��ۆل��ی��ن��ەوە و ئ��ەن��ج��ام��ەك��ان دەت��وان��ێ��ت س��ەرەت��ای��ەك بێت بۆ ئ��ەوەی ژی��ان بە راستی پێناسە بكر ێت . سیستەمی خانەوادە كە وەكو ‹›دەوڵ���ەت���ی ب��چ��ووك›› پێناسە دەكرێت و هەر وەكو دەوڵەتێكی بچووكیش هەڵسوكەوت دەكات، ی���ەك���ێ���ك ل���ە ب���ن���اخ���ەی���ی ت��ری��ن ئ���ام���رازەك���ان���ی ب��ەخ��ێ��وك��ردن��ی س���ی���س���ت���ەم���ی پ�����ی�����اوس�����االری و دەس���ەاڵت���ە .پ��ی��او ل��ە سیستەمی خانەوادەدا كەسی یەكەمە ،واتە وەك��و س��ەرۆك وەزی��ر ،س��ەرۆك
بیروڕا
ئێستاكە لە
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
ب��ك��رێ��ت و ب���ە گ���وێ���رەی ئ��ەم��ە هەستی خۆشەویستی و ئەوین لە نیشتمان پ��ەرە بستێندرێت، ن���ەك ب��ە زه��ن��ی��ەت و روان��گ��ەی پیاوساالری. ئ����ێ����س����ت����اك����ە ل������ە دەزگ���������ای خ�����ان�����ەوادەدا گ��ێ��رەش��ێ��وێ��ن��ی، ئ���اڵ���ۆزی و ق��ەی��ران��ێ��ك��ی م���ەزن ل��ە ئ��ارادای��ە .خ��ان��ەوادەی��ەك كە ل��ەس��ەر ری��ش��ەی��ەك��ی دروس���ت و راس��ت��ەق��ی��ن��ەدا دان��ەم��ەزراب��ێ��ت، ب�����ەرەو ه���ەڵ���دێ���رەوە دەڕوات. زۆربەیان لە تەنیشت هەڵدێرن و بەرەو كەوتن دەرۆن .بەشێك ل��ەوان��ە ل��ەو هەڵدێرەدا دەكەونە خوارەوە و پارچە پارچە دەبن. ه��ەر ڕۆژ ش��ەڕ ،ت��ون��دوت��ی��ژی و سوكایەتی و بێ رێ��زی دەبێتە پارچەیەكی ژیان كە لەسەرەتاوە بە هەڵە بناخەكەی دام���ەزراوە. ئ���ەم���ەو ل���ێ���رەدای���ە ك���ە وات����ەی ژی����ان پ����ووچ دەك���رێ���ت .وەك���و ت��ەم��اش��اوان��ێ��ك ل��ەب��ەرام��ب��ەر بە رووخانی ژیان بێ هەوڵوێستن. ب���ەم���ج���ۆرە ژی���ان���ە ن����ەك ت��ەن��ی��ا ناتوانرێت ژیانێكی دیموكراتی بخوڵقێندرێت ،بەڵكو ناتوانین ژیانێكی ئاساییش لە تێكچوون رزگار بكەین .ئەوانەی لە هەوڵی گۆڕانكاریشدا ب��ن ،بێ گومان ن��ات��وان��ن گ��ۆڕان��ك��اری بناخەیی ئەنجام بدەن. باشە ،كۆمەڵگا و خانەوادەیەكی نوێ چۆن دەكرێت دابمەزرێت؟ ئ��ەوان��ەی خ��ۆی��ان ن��ان��اس��ن چ��ۆن دەت��وان��ن ل��ە ژی��ان تێبگەن .كێ دەتوانێت بانگەشەی ئەوە بكات، ژیانێك كە لەسەر بناخەیەكی خ��وار دام���ەزراوە ،دەتوانێت بە راس��ت��ی و دروس��ت��ی ب����ەردەوام ب���ێ���ت .ژی���ان���ێ���ك ك����ە ل���ەس���ەر بناخەی درۆ دام���ەزراوە ،بە چ رێ و رێبازێك دەتوانێت خۆی بە واتەی راستەقینە بگەیەنێت؟
بێ گومان ئەگەر لە شوێنێكدا ئ����اڵ����ۆزی و ق����ەی����ران ه��ەب��ێ��ت، ل����ە ه����ەم����ان ش���وێ���ن دەرف����ەت����ی گۆڕانكاریش هەیە ،واتە قەیران و ئاڵۆزی زەمینەی گۆڕانكاری دروس�������ت دەك�������ات .ب������ەاڵم ب��ە ئ��ام��رازی س��ەران��س��ەر و بچووك ك��ەس��ێ��ك ن��ات��وان��ێ��ك خ���ۆی ل��ە ه��ەڵ��وەش��ان رزگ����ار ب��ك��ات .بۆ گ����ۆڕان����ك����اری پ��ێ��وی��س��ت��ە ه���ەر تاكێكی ك��ۆم��ەڵ��گ��ا ب��ەر ل��ە ه��ەر شتێك م��ێ��ژووی دام��ەزران��دن��ی خانەوادە لێكۆلین بكات .لەبەر ئ��ەوەی ه��ەم��وو شتێك خ��ۆی لە م��ێ��ژوودا ش��اردۆت��ەوە و م��رۆڤ لەو شوێنەی خۆی بزر كردوە، جارێكی دیكە لە هەمان شوێن دەت����وان����ێ خ����ۆی ب���دۆزێ���ت���ەوە.
ك��ۆم��ار و پ��اش��ای��ەك��ی دەوڵ��ەت��ە ل��ە نێو خ��ان��ەوادەك��ەی��دا .هەموو ب��ەرن��ام��ەك��ان��ی م��اڵ ب��ە گ��وێ��رەی ئەو دیار دەكرێن ،قسەی یەكەم و كۆتایی هی پیاوە .هیچ مافێك ب��ە ژن ك��ە وەك��و هاوژینێتی و بەشێكی دی��ك��ەی دام��ەزرێ��ن��ەری خ���ان���ەوادەی���ە ،ن���ادرێ���ت .ئ��ەم��ەو ل��ێ��رەدا ،وات���ە ل��ە ن��ێ��و دەوڵ��ەت��ی بچووكدا ،سیستەمی پیاوساالری و دەس��ەاڵت بە س��ەر كۆمەڵگادا زاڵ دەب��ێ��ت ،ل��ەب��ەر ئ���ەوەی لە هەر خانەوادەیەكدا نوێنەرێكی ه���ەی���ە ك����ە داب���ون���ەری���ت���ەك���ان���ی خ�������ۆی ج���ێ���ب���ەج���ێ ب����ك����ات و ب����ەو ش���ێ���وەی���ە ب�����ەردەوام�����ی ب��ە س��ی��س��ت��ەم��ەك��ەی خ���ۆی دەدات. نابێت دەزگ��ای خانەوادە وەكو دەزگ��ای��ەك��ی ب��چ��ووك ببینرێت19 ، ه���ەڵ���ب���س���ەن���گ���ێ���ن���دری���ت ،ب��ەڵ��ك��و پ��ێ��وی��س��ت��ە ب���ە ب��ن��اخ��ەی��ی��ت��ری��ن و ریشەییترین دەزگای سیستەمی پ�����ی�����اوس�����االری و دەس�������ەاڵت ب��ب��ی��ن��رێ��ت ك���ە ل����ەو رێ���گ���ای���ەوە بەسەر كۆمەڵگادا زاڵ دەبن. ئ���ەگ���ەر دەس����ەاڵت����داری پ��ی��او هەڵنەوەشێندرێت و بە بەردەوام تێكۆشانێك پ��ەی��ڕەو ن��ەك��رێ��ت، مومكین نییە ك��ە هاوژیانێكی ئازادی ژن و پیاو بخوڵقێندریت. دەزگ�������ای ه���اوس���ەرگ���ی���ری ك��ە دەب��ێ��ت��ە ه��ۆك��ارێ��ك ژن وەك���و ك���ەرەس���ت���ەی���ەك ب���ف���رۆش���رێ���ت، پ���ێ���وی���س���ت���ە ب����ك����ەوێ����ت����ە ژێ����ر لێپرسینەو و رۆڵ��ی ژن لە نێو كۆمەڵگادا دیار بكرێت ،ئەمەو هەر چەندە كە رۆڵی ژن وەكو نیوەی كۆمەڵگا دیارە .پێویستە س��ەرل��ەن��وێ وات����ەی راس��ت��ەق��ی��ن��ە ب��ە ئ��ەوی��ن و ئ��ەش��ق ب��درێ��ت��ەوە، س����ەرەت����ا ب����ە ه���ەڵ���وەش���ان���دن���ی س��ی��س��ت��ەم��ی پ����ی����اوس����االری ل��ە زه��ن��ی��ەت��ی خ��ۆم��ان��دا ی��ەك��س��ان��ی پەیڕەو بكەین.
رێبەرئاپۆ :دایە ئۆڤەیش راپەڕینێكی بێ وێنەی هێنایە دنیاوە
ئا /تروسكە ب��ەش��ێ��ك ل���ە ن���ام���ەی رێ��ب��ەری گەلی كورد عەبدوڵاڵ
لێكۆ لین
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
20
ئ���ۆج���االن ب���ە ب���ۆن���ەی ك��ۆچ��ی دوایی «دایە ئۆڤەیش» ئ���ەم���ڕۆ “ 11ی ن���ی���س���ان” ی���ادی كۆچی دوایی دایكمە ،نەك بەتەنها بۆ یادی كۆچی دوای دایكم ،بەڵكو بۆ یادی هەموو دایكێك ئەم پەیامە پێشكەش دەكەم. ئ����ەوەی دای��ك��م ب��ەه��ی��وای ب���وو و پێی نەگەیشت ،ئەوەی من بەهیوای بووم و پێی نەگەیشتم ،هەرچەندە پێكەوە ژیانێكی درێژ خایەنیشمان ن���ەب���ووب���ێ ،زۆردژوار و ت��ون��دو ت��ی��ژب��وو ،ئ��ەوب��ەگ��وێ��رەی خ��ۆی منی ن��ەدەن��اس��ی ،منیش ب��ەگ��وێ��رەی خۆم هەوڵمدەدا واتای پێ بدەم. ت��اس��ەرئ��ێ��س��ق��ان ل��ەوە گەیشتبووم ك���ە راه��ی��ب��ەك��ان��ی س���ۆم���ەر دای��ك��ە خوداوەندو ژنی ئەوین «عەشتار» یان بردبووە پەرستگاكانی خۆیان و لەوێشەوە ب��ەرەو س��ەراو كۆشكی پ��اش��ا ،ل��ەك��ات��ی م��ردن��ی خ��وداوەن��د ـ���ـ پ���اش���اك���ان���دا ل���ەگ���ە ڵ خ��ۆی��ان��دا
ئەمانیشیان ب��ەزی��ن��دووی��ی خستۆتە ن��ێ��و گ���ۆڕەك���ان���ی���ان���ەوە .ب���اخ���ودا ــ پاشاش بن ،من هیچ ئەوەم پێ هەزم ن��ەدەك��را ك��ە ژن وەك پ��ارچ��ەی��ەك ل���ە زەوق و ك��ەی��ف��ی س���ەرخ���وان ب��ەك��ارب��ه��ێ��ن��ن ،ب���ەاڵم ب���اش ل���ەوەش تێگەیشتبووم كە دایكە خوداوەندو ژنی ئەوین تا رۆژگاری ئەمڕۆمان دره������ەم دره������ەم م����ۆڵ����دەدرێ����ن و دەی��ان��خ��ۆن ،بەرماوەكەیشی دەدرێ بەو دوو كۆیلەی كە پێی دەگوترێ ه���اوس���ەرێ���ت���ی و وەك ب��ەش��ێ��ك��ی ج��وان��ك��اری و خ��ۆ ن���ووان���دن درا ب��ەپ��ی��اوە ك��ۆی��ل��ەك��ان .ل��ەگ��ەڵ ئ��ەوەی وەك پ���ی���اوێ���ك و ل���ە دڵ�����دا ئ��ەم دیارییە پەسند ناكەم لەهەمانكاتدا ت��ا چ��ەن��د ب���ڕوا دەك���ەم ك��ە دەب��م��ە رۆڵەیەكی باش بۆ دایكە خوداوەند و ژن���ی ئ��ەوی��ن ،زی��ات��رخ��ۆش��ب��ەخ��ت و ب�����ەغ�����رووردەب�����م .ب��ەم��ش��ێ��وەی��ە هەستدەكەم بۆ جاری یەكەم لەقواڵیی مێژووەوە لەخاكی دایك تێدەگەم، ج��اری یەكەمە گرێكوێرەی ه��ەزار سااڵن شیدەكەمەوە ،هەست دەكەم ك��ە ل��ەدای��ك��ب��وون��ەك��ەی ئ��ەم��ج��ارەی��ان جیاوازە. ئەوانەی پێداگری لەسەر مردنم دەك����ەن ،ت����ەواوی پ��ی�لان��گ��ێ��ڕەك��ان��ی س��ەدەی بیستەم كێ دەب��ن با ببن، م���ن ب���ەرگ���ەی ه���ەم���ووی���ان دەگ����رم. لەدادگاشدا ئەوەشم پەسندكردبوو ك����ە ئ����ەم����ەم وەك پ���ەی���ام���ێ���ك ب��ۆ ه��ەن��دێ��ك ل���ەو دۆس��ت��ان��ە ن��اردب��وو ك�����ەوا ب�����ڕوای�����ان پ���ێ���م���ان ب�����وو و هەروەها ئەوانیش الیەقی پەیامێكی ب��ەو ش��ێ��وەی��ە ب���وون .ئ���ەوەی ئ��ەوان بەسەرمندا سەپاندبوویان ئەوەبوو ك��ەب��ب��م ب���ە پ��اك��ەت��ێ��ك��ی ب��ۆم��ب��ی ل��ە بۆمبی هێرۆشیماكان مەترسیدارتر و بەسەرگەلەكەمدا بتەقێمەوە ،بەاڵم من توانیم ئەم گرێكوێرانە بكەمەوەو بەپێچەوانەوە ئەو بۆمبە لە بەرامبەر ئ���ەوان���دا ب��ەك��ارب��ێ��ن��م .ك��ات��ێ��ك كە
ه��ەڵ��ق��ەی ب��ۆم��ب��ەك��ەم رادەك���ێ���ش���او ت��ەواوی پارچەكانیم لێدەكردەوەو دەم��ك��ێ��ش��ا ب���ەن���ێ���وچ���اوان���ی ب��ۆم��ب گ���ەرو دروس��ت��ك��ەران��ی ب��ۆم��ب��اك��ە دا دەحەسامەوە .من الیەنگری مرۆڤ ب��ووم و خ��وداوەن��دی زەب��رو زەنگ جارێكی دیكە دۆڕاندی. دوور ك����ەوت����ن����ەوەو راك������ردن ل���ەراس���ت���ی���ن���ە ك���ۆم���ەاڵی���ەت���ی���ی���ەك���ان ل��ەوە زەح��م��ەت��ت��رە ك��ە ش��ی��م��ان��ەی بۆ دەك��رێ ،ئەمەش بەتایبەتی شیاوی ئ��ەو كۆمەڵگا رەس��ەن��ان��ەی��ە ك��ە تاك تێیدا هەبوونی هەیە .لە دەوروبەری ت��ەم��ەن��ی ح���ەوت س��اڵ��ی��دا ه��اوش��ان ل���ەگ���ەڵ دای����ك����دا دەك���ەوێ���ت���ە ن��ێ��و قۆناخی پێشبڕكێی كۆمەاڵیەتییەوە، بەگوزارەی گەل ،تا تەمەنی حەفتا ساڵی وەها بەردەوام دەبێ .لەالیەنی زانستیشەوە ئەوە سەلمێنراوە كەوا دای��ك هێزی بنچینەیی كۆمەڵگای ب��وون��ە .ل��ەروان��گ��ەی ك��ەس��ای��ەت��ی��م��ەوە ی��ەك��ەم��ی��ن ت���اوان���م ،ب��ەش��ك��و گ��وم��ان روان���ی���ن���ە ئ����ەم م���اف���ەی دای�����ك و زوو ب���ڕی���اردان���م ل���ە ك��ۆم��ەڵ��گ��ەری بوونمدابوو .بەگوێرەی سەلماندنە زان���س���ت���ی���ی���ە ن���وێ���ی���ەك���ان ،م����رۆڤ ب���وون���ەوەرێ���ك���ی ت��ای��ب��ەت��ی ن��زی��ك��ەی بیست ملیار ساڵییەو وەك مرۆڤێك بێ دای��ك و بێ هیچ ئەفەندییەك ب��ەت��ەن��ه��ا گ���ەورەب���وون���م ب��اب��ەت��ێ��ك��ە كەپێویستی بەلێكۆڵینەوە هەیە .گەر تاقیكردنەوەی خنكاندنی دایكمم ل��ەالی��ەن شارستانییە گ��ەورەك��ان��ەوە ب��ەه��ەن��د وەرب��گ��رت��ای��ە ،ئ���ەوا دەش��ی��ا رێ�����گ�����ەی ئ������ەو ت����راژێ����دی����ی����ان����ەی ب��ەس��ەرم��دا ه��ات��ن ئ���اوەاڵ ن��ەب��ووای��ە. بەاڵم دایكم دوا ئادگارو نیشانەی پاشماوەی بێچارەیی بوو لەبەرامبەر ل��ەن��ێ��و چ��وون��ی ك��ول��ت��ووری ه���ەزار سااڵنەی خوداوەند دا .بەوتەمەن و رەوش��ی منداڵییەمەوە هێندی سڵ نەكردنەوەم لەم ئادگارە ،شەرمیشم
لێكۆ لین چوار شەممە 15 - 4 - 2015
لە هەستكردن ب��ەئ��ازادی پێویست نەبینی خۆشەویستییەكی ئ��ەو تۆ ن��ەك��رد .ب��ەاڵم ب��ۆ ت��اك��ە ساتێكیش ئ�����ەوەم ل���ەب���ی���رن���ەدەك���رد ك���ە ت��اك��ە م��ەرج��ی ژی��ان��م پ��اراس��ت��ن��ی ش��ەرەف و ن��ام��ووس��ی دای��ك��م��ە و ئ��ەم��ەش لە نێو ترسەكانمدا جێگەی دەگ��رت. شەرەفی دایكمم دەپ��اراس��ت ،بەاڵم ب��ەگ��وێ��رەی خ���ۆم و ب��ەوش��ێ��وازەی كەخۆم بەڕاست و دروستم دەزانی. ل��ەپ��اش ئ���ەم وان��ەی��ە ئ��ێ��دی دای��ك��م ب��ۆ م��ن ن��ەم��ا .ل��ەگ��ە ڵ س��ڕان��ەوە لەو ع��ەالق��ەی��ەی ك��ە خ��وداوەن��د زی��ادی ك��ردب��وو ل��ەالم ،بەپێویستم نەزانی ك��ە وا ل���ەب���ارەی م��ن��ەوە ب��ی��رل��ەچ��ی دەك������ات������ەوە .ج���ی���اب���وون���ەوەی���ەك���ی زاڵمانەبوو ،بەاڵم ئەمە راستینەیەك بوو .نازانم گەربڵێم گوتەكانی بۆ من نزای خراپ بوونیان كاهینی، ب���ەاڵم گ��وت��ەك��ان��ی ل��ەك��ات��ە ت��راژی��ك��ە قورس و زەحمەتەكانمدا بەردەوام دەهاتنەوە ی��ادم .ئەمانە راستینەی وەها بوون كە زانیاری هەرە راست ب��ێ��ژ و دروس���ت ن��ەی��دەت��وان��ی ب��ەم ئاستە راستییەكان بسەلمێنێ .ئەم راستییە گ��ەورەی��ەش ”زۆر ب��ڕوات بەهاوڕێكانتە و پشتت پێیان قاییمە، ب��ەاڵم زۆر ب��ەت��ەن��ه��ا دەم��ێ��ن��ی��ت��ەوە”. ب�����ەاڵم راس���ت���ی���ن���ەك���ەی م��ن��ی��ش م��ن ل���ە گ���ەڵ ه��اوڕێ��ك��ان��م��دا ك��ۆم��ەڵ��گ��ە ی��ەك��ەم دادەم���ەزران���د .بونیادنانی چ���ی���رۆك���ی ژی����ان����م ب���ەوش���ێ���وەی���ە دەس���ت���پ���ێ���دەك���ات .دای���ك���م ئ��ەگ��ەر بیویستایە ه��ی��چ كۆمەڵگایەكیشی نەبوو كە بیدا بەمن .هەر زۆر لە زووەوە پەرشو ب�ڵاوە ببوو .ئەوەی ك��ە ئ��ەو دەی��وی��س��ت بەدەستخستنی ژی��ان��ێ��ك ب���وو ،ژی��ان��ێ��ك ك��ەخ��ۆی نەیتوانی ب��وو ب��ەدەس��ت��ی بێنێت و دەی��وی��س��ت ب��ی��دا ب��ەم��ن .چ��ی��رۆك��ی ب��اوك��ی��ش��م گ���ەرج���ی���اوازی���ش ب��ێ، دیسان بەچیرۆكی دایكم دەچ��وو. كەسێك بوو كە لەنێ و پاشماوەی ب��ی��روب��اوەڕ ێ ی��ان ئ��ەو م��ەزه��ەب��ەی كە راستینەی خێزانەكەمانی پێك دەهێنا پێداگیری لەخۆی دەكرد، ك��ەس��ێ��ك��ی ل��ە ه��ێ��زك��ەوت��وو ،پ��ەرش و ب�ڵاو و ب��ەش��ێ��وەی میراتی ه��ەرە بێ باوە ێ و بانگەشەی كولتووری ب���ۆ م�����اوەی ب���او وب���اپ���ی���ران ه��ەڵ��م
21
دەسەنگاند. هێشتا دەسااڵن بووم دەرگایەكمان ه��ەب��وو ،ئێستاش ل��ەب��ەرچ��اوم��دای��ە، لەبەرشەڕی من و دایكم ،شوێنێكی ئەو دەرگایە نەمابوو بەشەڕە بەرد ك��ون��م��ان ن��ەك��ردب��ێ .دەی ئ��ەم��ەی��ان چۆن شیبكەینەوە؟ .ئەوەی بهاتایە و تەماشای دەرگاكەمانی بكردایە، پێدەكەنی و دەیگوت ”ئەمە دەرگای چییە” .بەهۆی شەڕم لەگەڵ دایكم، دای���ك���م م��ن��ی دەخ��س��ت��ە ژوورەوە، ب��ێ��گ��وم��ان دەی��ب��ردم��ە ت��ەوی��ل��ەك��ەوە، ش��ێ��وازی “پ���ەی���ڕەوك���اری” ئ��ەوی��ش بەمشێوەیە ب��وو .س��ێ ج��ار دەستی خ���س���ت���ە ب���ی���ن���ەق���اق���ام و ب������ەرزی ك��ردم��ەوەو دەی��گ��وت “ب��ڵ��ێ تۆببە” ه����ەم س���ێ ج�����ار .ه������ەروا ئ���اس���ان ن���ەب���وو ،ه���ەت���اوەك���و دواه���ەن���اس���ەی دەردەه���ێ���ن���ام ه����ەر ب���ەری���ن���ەدەدا. جارجارێ كدەمگوت تۆببە ،بەاڵم ه���ەرئ���ەوەن���دەب���وو ه���ەت���ا ك��ون��ێ��ك��ی بچووكم دەدۆزییەوەو یەكسەر خۆم
ه��ەڵ��دەدای��ە دەرەوەو رام���دەك���رد، پاشان ئەو دەرگاكەی دادەخست، منیش هەردوو دەرگاكەم بەردباران دەك���ردو پ��ەرێ��ش��ان��م دەك���ردو وەه��ا دەرب�����ازدەب�����وو .ه���ەرل���ەوت���ەم���ەن���ەوە م��ن ب��ەوش��ێ��وەی��ەم .دای��ك��م دەی��گ��وت ”ك��ەس��ێ��ك دەرەق���ەت���ی ئ��ەم��ەن��ای��ەت” ی���ان “ك��ەس��ێ��ك دەرەق���ەت���ت ن���اداو كەسێك پێتەوە خ��ەری��ك نابێت”. ئ��ەوالی��ەن��ان��ەش��م ه��ەن م��ن بەئاشكرا دەی���ڵ���ێ���م ئ��ی��ت��رئ��ێ��وە چ����ۆن ه��ەڵ��ی دەسەنگێنن خۆتان دەزانن. لەبیرمە بۆ پارچە نانێكی تیری چۆن شەڕێكم لەگەڵدایكمدا كردووە (ش��ەڕی ن��ان ،شەڕێكی نموونەیی، لەنێو یادەوەرییەكانمدایە) .دوای ن��ان��ی گ��ەن��م��ەش��ام��ی ك��ەن��ان��ی گ��ەن��م دەرك���ەوت ،ئ��ەم��ە ب��ۆ م��ن ب��ەت��ەواوی ل��ێ��گ��ەڕی��ن��ێ��ك ب���وو و وەرگ��رت��ن��ی لەنانێكی تیری زیاتر ،بۆ من وەك بڵێی ببوە ئامانجێك ،ب��ۆ ئ��ەوەش ش��ەڕڤ��ان��ی��ی��ەك��ی گ�����ەورەم دەك����رد.
سەرگوزشتە
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
ئ��ام��ان��ج��ی��ش ب��ێ��گ��وم��ان دای��ك��م ب��وو. دەب��وا ئ��ەوەی ك��ە دەی��ش��اردەوە یان ل��ەدەس��ت��ی��داب��وای��ە وەرم ب��گ��رت��ای��ە، ح���ەق���ی خ����ۆم ب����ووی����ان ن����ا ،ئ����ەوە مەسەلەیەكی جیاوازە .هەڵبەتە ئەگەر ئ��ەون��ان��ەی ك��ە دەم��وی��س��ت وەدەس��ت��م نەخستبا ،دەردەكەوتمە سەر شاخ. ل��ەش��اخ��ەك��ان��ی��ش��دا ه��ەن��دێ رووەك ه��ەن��دك��ە دەزان��رێ��ن ،ك��ۆك��ردن��ەوەی ئ���ەوان���ە و ك���ۆك���ردن���ەوەی ه��ەن��دێ ن��رخ و بەها ل��ە دارم��ی��وەو رووەك��ە چێنراوەكان ئامانج ب��وون بۆ من. ه��ەن��دێ��ك��ی��ان ب��ەرەن��ج و ئەمەكێكی زۆر بەدەستمان دەهێنا .ماوەیەك بەوشێوە تێپەڕی ،دەتوانم بڵێم لەم م���ژارەش���دا ش���ەڕی پ��ێ��ش��ەن��گ��ای��ەت��ی��م ب�������ەڕێ�������وەدەب�������رد .زوو دەس�����ت هاویشتنە هونەری سەرۆكایەتییانە، ت��ارادەی��ەك ل��ەك��ەم��ووك��و ێ م��ان��ەوەی ب����اوك����م����ەوە س�����ەرچ�����اوە دەگ������رێ. باوكان بۆ منداڵەكانیان سەرۆكن، ب��و َمنیش ب��اوك��م س��ەرۆك��ێ��ك ب��وو، ب��ەاڵم ن��ەی��دەت��وان��ی ب��ەڕێ��وەی ببات. ب��ەردەوام بۆ ئ��ەوس��ەردەم��ە دەمگوت ( بریا باوكی منیش وەك باوكی ه��ەن��دێ��ك��ی دی��ك��ە س��ەرۆك��ای��ەت��ی��م��ان بكات و بۆشاییەكان پڕبكاتەوە). ب��اش��ە ك��ە ب��اوك��ێ��ك��ی وەه���ام ه��ەی��ە، ئ��ەگ��ەر ب��اوك��ێ��ك��ی وەه���ام ن��ەب��ووای��ە، 22ه������ەر ل����ەت����ەم����ەن����ی م���ن���داڵ���ی���ی���ەوە ن����ەدەك����ەوت����م����ە ن���ێ���و ل���ێ���گ���ەڕی���ن���ی س���ەرۆك���ای���ەت���ی���ی���ەوە .دەم���گ���وت”ئ���ەم ب��اوك��ە ن��ات��وان��ێ ئ��ی��دارەم��ان بكات، ل��ەرەوش��ێ��ك��ی ن��ا ه��ەم��واردای��ە ،زۆر بەدبەخت و داماوە ،لەنێو ناتەواویو كەمووكوڕی زۆر گ��ەورە دادەژی” ب���ەڕاس���ت���ی���ش ه���ێ���ن���دەی ل���ەگ���ون���د دەمزانی ،لەنێو خێزاندا هەر زۆر و ل��ەه��ەم��وو ك��ەس��ێ��ك زی��ات��ر رۆڵ��ی سەرۆكایەتیم دەبینی .واب��زان��م لەم واتایەوە لەبارەی سەرۆكایەتی یەوە پەروەردەی تەواوم وەرگرتووە. ب����اوك����م ك���ەس���ێ���ك���ی زۆرخ�������راپ ن��ەب��وو ،ئەویش زۆر ئومێدی بەمن ه��ەب��وو و زۆر پشت ئەستوور بوو بەمن .دیسان زۆرتر من دڵی ئەوم ب��ەخ��ت��ەوەر دەك��رد ،ب��ەاڵم س��ەرەڕای ئەمەش بەردەوام لەبەرامبەریدا زوو زوو س��ەرم هەڵدەدا .وات��ا نموونەی م��ن��داڵ��ێ��ك��ی خ���راپ���ی ن��ێ��و خ��ێ��زان��م
پ��ێ��ش��ك��ەش دەك�����ردن .ن���ەك ب���ەوەی ك��ە ل��ە ق��س��ە ت��ێ��ن��اگ��ا ت��ش��ت��ی خ��راپ ب��ك��ات و ب���ەردەوام س��ەره��ەڵ��دەدات، بەڵكو بەپێچەوانەوە باوكم بەمنەوە زۆر دڵ��خ��ۆش��ب��وو ،ئ��ەم��ەش��م هێشتا ب��ەب��اش��ی ل��ەب��ی��رە .ج��ارێ��ك��ی��ان ل��ەب��ەر دارێ����ك����دا ،ئ��ی��ت��ر ن����ازان����م م���ن چ ئیلهامێكم داب��وو ب��ەب��اوك��م ،باوكم ب��ەدەوروب��ەری خ��ۆی گ��وت ”دەس��ت ل��ەوەن��ەدەن لەنێوچاوانیدا “ فەتح” نووسراوە” وا بۆی دەچم كە دیسان گ��وت��ن��ی ئ��ەم ق��س��ان��ە ب��ەس��ەرن��ج��دان��ی ك���اروك���ردارەك���ان���ی ن��ێ��و ژی����ان و ژی���ان���ی ب��ەره��ەم��ه��ێ��ن��ان��م��ەوە س���ەری ه���ەڵ���دەدا .زوو ن��ەدەك��ەوت��م��ە ن��ێ��و ك��ار ،ب��ەاڵم كاتێك دەك��ەوت��م��ە نێو ك��ارێ��ك��ەوە واب��زان��م ك��ارێ��ك��ی زۆر
ۆ تاكە ساتێكیش ئەوەم لەبیرنەدەكرد كە تاكە مەرجی ژیانم پاراستنی شەرەف و نامووسی دایكمە و ئەمەش لە نێو ترسەكانمدا جێگەی دەگرت پاك و خاوێنم دەكرد .دەشێ ئەوەی كە كاریگەری كردبێتە سەر باوكم ئ��ەوالی��ەن��ەی من ب��ووب��ێ .هێشتا ئەو گوتانەی ئ��ەوم لەبیرە كە دەیگوت ( ت��و َدەڕۆی بۆ كوێ بڕۆ ،فەتحی دەك��ەی��ت ،ل��ە ن��ێ��وچ��اوان��ت��دا هێما و ئیشارەی فاتیحهەیە ) ئەمەم هێشتا لەبیرەو دیسان نازانم بۆ چی ئەم قسەیەی دەگ��وت ،رێك نەدەكەوتم، ل��ەن��ێ��و ق��ۆن��اخ��ی ك���اردان���ەوەی���ەك���ی وەه���اداب���ووم .ك��ارەك��ان��م ب��ەپ��اك و خ��اوێ��ن��ی دەك���رد ،ئ��ەم��ە شتێكە كە قسەی لێوە ناكرێ ،بەسەلیقەبووم، ب��ەئ��اس��ان��ی رێ���ن���ەدەك���ەوت���م ،پ��ێ��گ��ەو
دەوروبەریشم وەهابوون ،زۆر كارم ن��ەدەك��رد ،ك��ەم و گەوهەرانە كارم دەكرد .دیاردەی فەتحیش ،شێواز و رێبازی فەتحكردنە .هەستیاربووم، ل���ە ڕاس��ت��ی��ش��ی��دا م��ن��داڵ��ێ��ك��ی زۆر ئ��اق��ڵ��ی��ش ب���ووم .ل��ەب��ی��رم��ە و هێشتا زۆر بە باشی لە ئەقڵمدا گرتوومە: فێری پێویستی سەرنجدانی مرۆڤ دەبووم ،باوكم لە ئاستی عالمێكداو ب��ەگ��وێ��رەی پ��ێ��وان��ەو پ��ل��ەی عالمێك پ��ێ��وان��ەك��ان��ی دادەن������ا؛ دەی���گ���وت” پ�����ەڕی ج���گ���ەرەی���ەك ب���خ���ەرە ژێ���ر سەرینەكەت ،گەرتۆ رێ��ك هەستت بەبەرزبوونەوەی سەرینەكەت كرد، ئەوا دەی سەلمێنی كەوا عارفێكی چاكی” هێشتا لەبیرم نەكردووە. پەڕی جگەرەیەك چەندە ئەستوورە؟ ك���ە دەخ���رێ���ت���ە ژێ���ر س��ەری��ن��ەك��ەوە دەڵێیت ”سەرینەكەم بەرزبووە” واتا پێی دەزانی .بەاڵم ئەمڕۆ بەگوێرەی هەندێك كەس نەك بەتەنها پەڕی جگەرە بەڵكو كۆتەرەیەكیش بخەیتە ژێ��ر س��ەری��ن��ی��ان ،هیچ پێی ن��ازان��ن كەوا گۆڕاوە یان نا .باوكم لە هەموو شەڕ و ئاژاوەیەكدا دەیگوت” راكە ..راكە بڕۆ وا هەڕەشە بكە لەسەر گوندەكە و بڕۆ واجوێن ب��دە” من ئ��ەو رێ��ب��ازەی ئ��ەوم پەیڕەو نەكرد، گ���ەر ب��م��ك��ردای��ە ،ه���ەر ل��ە زووەوە م��ردب��ووم .پ���ازدە س��اڵ��ی تەمەنیشم ن��ەدەب��ی��ن��ی .ب��اوك��ی��ش ئ��اغ��ای��ەك��ەو دەیەوێت شەڕی كۆنە بەڕێوەببات. ل���ەراس���ت���ی���دا ل���ە م���ن���داڵ���ی م��ن��دا شتێكی نائاسایی ئ��ەو ت��ۆ ن��ەب��ووە، گەر سەرنج بدرێ لە پاش رەوشی ژی���ان���ی ه���ەرك���ەس���ێ���ك���ەوە ،واب���زان���م شتی ه��ەرەس��ەی��رو س��ەم��ەرە ئەمەیە، دای�����ك و ب�����اوك ن���ات���وان���ن زۆر شتێكی ئەو تۆ بدەنە منداڵەكەیان و ه��ی��چ ب��ەه��رەی��ەك��ی وەه��ای��ان نییە گ����ون����دەك����ەش دی����س����ان ش��ت��ێ��ك��ی پ���ێ���ن���ادەن ،ب����ەت����ەواوەت����ی ئ��اوێ��ك��ی خواردنەوەشی نییە ،خوێندنگایەكی ن��ی��ی��ە ،ل��ەرەوش��ێ��ك��ی وەه��اش��دا نییە ك��ەوا خ��ەی��اڵ و خ��ەون��ی بەوشێوەیە بەهێزیش ببینێ ،منداڵەكە لە زەوی و زارێكی وشكەاڵنیدا دەمێنێتەوە، دەشتوانرێ پێی بگوترێ خەیاڵیش. .
دیار جومعە /گەرمیان سەرگوزشتە
لە گەرمیان یادی كارەساتی ئەنفال كرایەوە و ح��ك��وم��ەت ی���ەك���ەم :ی��ەك��ی��ك ل��ە داواك��ری��ی��ە گ��رن��گ��ەك��ان��م��ان ئ���ەوە بە ج��ی��ن��ۆس��ای��د ن��اس��ان��دن��ی ك��ارەس��ات��ی ئەنفالە ,هەرچەند لە ئاستی هەریمی ك��وردس��ت��ان و ع��ی��راق��دا ل��ەئ��اس��ت��ی پەرلمانداو سەرۆكایەتی كۆمار بە جینۆساید ن��اس��راوە ,ب��ەالم ئ��ەوەی ئیمە ئەمانەوە ناساندنیتی لە ئاستی نیودەولەتی ,وەئیمە نیگەرانین لەو كارە حكومەتی هەریم وەكو پیویست ئەوە كارەی نەكردوە. وەه���ەروه���ا وت���ی ی��ەك��ی��ك��ی ت��ر لە داواكاریەكانی ترمان یاسای ماف ئیمتیازەكانی كەس و كاری ئەنفال ك���راوەك���ان���ە ك���ە ت��اك��و ئ��ی��س��ت��ا ئ��ەم ی��اس��ای��ە 3ج��اره��ەم��وار ك���راوەت���ەوە ب��ەالم ن��ەت��وان��راوە وەك��و پیویست لە ئاستی بژیوی كەس و كاری ئەنفال ریكبخریتەوە . ه���ەروەه���ا وت���ی ی��ەك��ێ��ك��ی ت���ر ل��ە داواك��اری��ەك��ان��م��ان ئ��ەو ش��وی��ن��ەی كە ئیستا لێ وەستاوین ،ماوەیەكی زۆر داوای مۆنۆمینتی ل��ی دەك��ەی��ن ,وە چەند جارێك داوامنكردوە درۆستی بكەن و وەكو ئەرشیفیك بمینیتەوە بۆ كەس و كاری ئەنفالكراوەكان , وتی یەكێكی تر لە داواكاریەكانمان گ��رت��ن��ی ج��اش و م��س��ت��ەش��ارەك��ان��ە , ئیمە وەكو ریكخراوەكانی گەرمیان ل���ەگ���ەل ح��اك��م ه���اوژی���ن ه��ەس��ت��ا بە دەست گیر كردنی 3مستەشاری لە
گەرمیان بەالم ئەوانی تر هەلهاتوون
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
ئ��ەم��رۆ 2015-4-14ل��ە گ��ون��دی دێ��ب��ن��ەی س��ەر ب��ە ن��اح��ی��ەی رزگ��اری م��ەراس��ی��م��ی ك��ارەس��ات��ی 27هەمین سالێادی ئەنفال ,بە ئامادەبوونی ژم����ارەی����ەك زۆر ل���ە ك���ەس���وك���اری ئەنفالكراوان و بەرپرسانی حزبی و حكومی و هاوالتیان بەریوەچوو . سەرەتا یادەكە بە وتنەوی سروودی نیشتمانی ئ��ەی رەق��ی��ب دەس��ت��ی پی ك��رد ,ب��ەالم ئ��ەوەی جی نیگەرانی ك��ەس و ك���اری ئ��ەن��ف��ال��ك��راوان ب��وو هەلنەسان بۆ ریزگرتن لە س��روودە نیشتمانیەكە ل��ەالی��ەن ع��ەل��ی باپیر ئەمیری كۆمەلی ئیسالمی و دلشاد گ���ەرم���ی���ان���ی ئ���ەن���دام���ی م��ەك��ت��ەب��ی س��ی��اس��ی ك��ۆم��ەل��ی ئ��ی��س�لام��ی ب���وو , كە نیگەرانیكی زۆری الی كەس و كاری نەفالكراوان دروست كرد . ل��ەس��ەرەت��ای م��ەراس��ی��ەك��ەدا لەالیەن س�ل�اح ك��وی��خ��ا وە س��ەرپ��ەرش��ت��ی��اری ئ�����ی�����دارەی گ����ەرم����ی����ان وت���ەی���ەك���ی پیشكەش ك��رد تیدا تیشكی خستە سەر ئەم كارە قیزەوەن و نامرۆڤانە كە دەرهەق بە میلەتی كورد كراوە . دوات��������ر وەزی���������ری ك�����اروب�����اری ش���ەه���ی���دان و ئ��ەن��ف��ال��ك��راوەك��ان��ی ح��ك��وم��ەت��ی ه���ەری���م���ی ك���وردس���ت���ان وتاری یكی خویندەوە ه�����ەروەه�����ا وت�������اری پ���ەرل���م���ان���ی ك��وردس��ت��ان ل��ەالی��ەن مەحمود س��االر ئەندامی پەرلەمانی كوردستان خویندرایەوە ه�����ەروەه�����ا وت������اری پ���ەرل���ەم���ان���ی ع���ی���راق ل���ەالی���ەن دك���ت���ور م��وس��ەن��ا ئ��ەم��ی��ن ئ��ەن��دام��ی پ��ەرل��ەم��ان��ی ع��ی��راق خویندرایەوە ه������ەروەه������ا ه���������اوری پ���ی���ش���رەو س��ەرۆك��ی ك��ۆم��ەل��ەی داك��ۆك��ی گ��ار ل����ە م���اف���ی ق���ورب���ان���ی���ان���ی ك����ەس و ك����اری ئ��ەن��ف��ال��ك��راوان��ی گ��ەرم��ی��ان خویندرایەوە وتی :ئەمرۆ لە یادی 27هەمین سالیادی كارەسات ئەنفال ب��ەرام��ب��ەر گ��ەل��ەك��ەم��ان مەراسیمیكی ش��ای��س��ت��ە ب���ەری���وەچ���وە ,ئ��ی��م��ە وەك��و ك��ەس و ك��اری ئ��ەن��ف��ال��ك��راوەك��ان و ری��ك��خ��راوەك��ان ش��ەش خ���ال وەك��و داواك������اری دەخ��ی��ن��ە روو ب��ۆ گ��ەل
بۆ شارەكانی تر كوردستان ,كە 23
بەداخەوە بە هۆی بریاری سیاسیەوە ئ���ەو ت��اون��ب��اران��ە ل���ە ك��وردس��ت��ان��دا دەژین .هەروەها وتی هەردوو حزبی یەكیتی دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان و پ��ارت��ی دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان كە ئەو دوو حزبە مەلەفی تاوەنبارانیان الی���ە وەك���و پ��ی��وی��س��ت ك���اری ل��ەس��ەر ناكەن . ه�������ەروه�������ا ی����ەك����ی����ك����ی ت������ر ل���ە داواكاریەكانمان هینانەوەی رووفاتی ئەنفال كراوەكانە كە میكانیزمیك ه���ەی���ە ب���ۆ ه��ەل��گ��رت��ن و ه��ی��ن��ان��ەوە ئ��ەن��ف��ال��ك��راوەك��ان��م��ان��ە ك��ە وەزارەت���ی مافی مرۆڤی عیراق پێراسپیردراوە ,وەزارەت����ی ك���اروب���اری ش��ەه��ی��دان بەدەر كردوە داوا لە نیونەرانمان لە پەرلەمانی عیراق دەكەین ئەو كارە بە وەزارەتی كاروباری شەهیدان و ئەنفالكراوەكان بسپینریت. ه��ەروەه��ا دوای نمیشیكی كورتی ش��ان��ۆی ,دەس��ت ك��را ب��ە مەراسیمی پیشكەشكردنی گۆلی ریزگرتن بە ئەنفالكراوان لەیانە نوینەرانی حزب و الیەنەكان و كەسایەتی دیارەوە ه����ەروەه����ا ,ت���ەڤ���گ���ەری ئ����ازادی كۆمەلگای كوردستان بەو بۆنەیەوە برۆسكەی ماتەمینی خۆی ئاراستەی كەس و كاری ئەنفالكراوان كرد
سەرگوزشتە
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
24
لە رۆژئاوا ژیان بەژن دەستپێدەكاتەوە ن /دەریا برادۆست
ئ��ەم��ە ل��ە ب��ەش��ێ��ك��ی ب��چ��وك��ە لە ب��ی��رەوەری��ەك��ان��ی گ��ەری�لای��ەك��ی ی��ەك��ی��ن��ەك��ان��ی پ��اراس��ت��ن��ی ژن��ی س���ت���ار(ی���ەژاس���ت���ار) ك���ە ه���ەر ل��ەس��ەرەت��ای دەس��ت پ��ێ كردنی شۆڕشی رۆژئاوا چۆتە خەباتی رۆژئ��اوای واڵت .ئ��ەوەی كە لە نێو دڵی شۆڕشەوە گەڕابێتەوە
ب���ێ���گ���وم���ان ك���ۆم���ەڵ���ێ���ك ش��ت��ی ن��ەب��ی��س��ت��راو و سەرنجراكێشی پی دەبێت كە شایەنی بیستن و خ��وی��ن��دن��ەوەن! بۆیە ئێمەیش هەستاین بە وەرگرتنی بەشێك لە بیرەوەری و چاودێریەكانی یەكێك لەم گەریال ئازیزانەی ك��ە ب��وون��ە پ��ێ��ش��ەن��گ��ی ش��ۆڕش��ی ژن����ان����ی رۆژئ����������اوا و وەك����و س��ەرب��ازی ون ب��ە ف��ی��داك��اران��ە
خ���ەب���ات���ی���ان ك������رد .ئ���ەم���ەش بەشێك ل��ە ب��ی��رەوەری��ەك��ان��ی ئەم گەریالیەمان؛ ك��ات��ێ الپ���ەڕە خ��وێ��ن��اوی��ەك��ەی شەهیدم بینی لەژێر مەخزەنە خاڵییەكان ،خێرا دەستم بۆی ب���رد و خ��وێ��ن��دم��ەوە .گ��ول��ـ��ـ��ل��ە ل���ە ن���اوەڕاس���ت���ی الپ���ەڕەك���ان���ی ل��ێ��ن��ووس��ەك��ەی تێپەڕ ك��ەوت��ب��وو. ه��ەن��دێ ل��ە ن��ووس��ی��ن��ەك��ە ل��ەگ��ەڵ
سەرگوزشتە چوار شەممە 15 - 4 - 2015
25 گ���ەرم���ای���ی ئ����ەو ئ���اس���ن���ەی ك��ە ج����ەرگ����ی پ������ەڕە و دڵ�����ی ئ���ەم ك��چ��ەی پ��ێ��ك��اب��وو ،س���ووت���اب���وو. ل���ەی���ەك���ەم پ����ەڕی ن������اوەوەی ك��ە ب��ۆم خ��وێ��ن��درای��ەوە نووسیبوی؛ دەج��ەن��گ��م ب���ۆ ئ����ەوەی ب��ژی��م و ب��ژی��ەن��م ،دەن���ووس���م ب���ۆ ئ���ەوەی ك��وێ��ران��ی ئ��ەم��ڕۆ ك��ە چ��اوان��ی��ان ك����راوەت����ەوە ،ب��زان��ن رۆژێ لە رۆژان منیش هەبوونێك بووم، دەن���ووس���م ت��اگ��ول��ـ��ل��ەی��ەك��م م���اوە، دەن��ووس��م! ل��ەدووەم الپ��ەڕەی كە ب��ۆم خ��وێ��ن��درای��ەوە شیعرەكەی جگەرخوێنم بینی ك��ە دەڵ��ێ��ت؛ واڵتی من تۆیی بوكا جیهانێ، هەموو باغ و بەهەشت و مێرگ و ك��ان��ی و ...ه��ت��د .ب��ەدەس��ت و خ��ەت��ێ��ك��ی خ���ۆش وەك ئ���ەوەی ل��ەس��ەر ب����ەردی س��ەن��گ��ەر ن��ەب��ێ و ل����ەس����ەر م���ێ���زێ���ك���ی ئ������ارام نووسیبێتی ،زۆر بەداخ بووم كە نەمتوانی هەموویان بخوێنمەوە چ��ون��ك��ە ه���ەم���وو پ����ەڕەك����ان ب��ە
(گ��ول��ـ��ل��ەی ك��ی��ن) ك���ون ب��ب��ون! هەركە الپەڕەكانم دەخوێندەوە ه�����ەس�����ت�����م دەك������������رد ل�����ەگ�����ەڵ نووسەرەكەی قسە دەكەم چونكە ب��ۆن��ی ژی���ان ل��ە ن��ووس��ی��ن��ەك��ان��ی دەه���ات .ه��ەرچ��ەن��د ب��ە گ��وێ��رەی رێ���ك���ەوت���ی ژێ���ر ن��ووس��ی��ن��ەك��ان ك���ە ئ���ەم پ������ەڕاوەی وەك رۆژ ن��ووس��ێ��ك ل��ەس��ەن��گ��ەرەك��ان پڕ كردبووەوە .سەنگەری پێشەوەی ج���ەن���گ ،ج���ەن���گ ل���ەب���ەرام���ب���ەر كەسانێك كە بە ش��ەرم دەبینم وەك مرۆڤ ناویان ببەم ،بەاڵم بەهیچ جۆرێك لەنووسینەكاندا ت��رس ،دڵ��ەڕاوك��ێ و نیگەرانیم ن���ەدی و ه��ەس��ت��م پ��ێ��ی ن��ەك��رد. ئەگەر كەسێك نەیزانیبایە ئەوا هەرگیز دەرینەدەخست كە ئەم دێ��ڕە وات��اداران��ە لەسەنگەرێك ب����ە دەس����ت����ی ج����ەن����گ����اوەر ێَك نووسرابن. ل���ەن���او ق��ەم��س��ەڵ��ەك��ەی��دا گوللەیەك هەبوو
وای ب�����ۆ دەچ�������ن ك�����ە ئ���ەم گ����ێ����ڕان����ەوەی س��������ەرەوە ب���اس ل�����ەن�����اوەڕۆك�����ی رۆم��������ان ی���ان چیرۆكێكی ئەفسانەیی بكات. ئ��ەم��ە راس��ت��ی��ەك��ە،ك��ە ب��ە چ��اوی خۆم بینیم و بە ه��ەزاران جار رووی����داوە ل��ە رۆژئ����اوا .ل��ەس��ەر ت��ەرم��ی كچە شەهید ك��ە الپ��ەڕە خ��وێ��ن��اوی��ەك��ە و ل���ە گ��ی��رف��ان��ی قەمیسە س��ەوزەك��ەی گوللەیەك ه���ەب���وو ،چ��ون��ك��ە ئ���ەم دەی��زان��ی ئەگەر بكەوێتە دەستی چەتەكان چ���ی ب���ەس���ەر دێ ،ه����ەم وەك ش��ەڕڤ��ان��ێ��ك ه��ەم وەك ژن��ێ��ك. ئ���ەو رۆح���ی ل��ەن��او گ��ول��ـ��ل��ەی��ەك حەشار دابوو ،وەك ئامانەتێك بیسپێرێتە خاكی دایك. ئ����ەم����ی����ر؛ گ����ول����ل����ەی ژن بەهەشتمان لێ حەرام دەكات پاش یەكەم هێرشی چەتەكان زان����ی����م ك����ە ژن����ان����ی رۆژئ������اوا چەندە ژیرن ،زوو هەستیان بە مەترسیە گەورەكە كرد .هێشتا
سەرگوزشتە
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
شەڕ لەگەڵ گروپە چەتەكان لە رۆژئ����اوا ب��ەت��ون��دی دەس��ت��ی پێ نەكردبوو ،لەیەكێك لە ئەمیری گ��روپ��ە چەتەكان ك��ە كەوتبووە دەستی هەڤاالن پرسیم ؛ ئەگەر ل���ە ش���ەڕێ���ك دا رووب�������ەرووی ژن��ێ��ك��ی چ���ەك���دار ب��ب��ی��ەوە چی دەك���ەی���ت؟ ئ��ەم��ی��رەك��ە ب���ێ بیر كردنەوە ووتی؛ دەیكوژم ،بەڵێ دەی���ك���وژم .ع��ەی��ب��ە ئ��ێ��م��ەی پ��ی��او ب��ە گ��ول��ـ��ل��ەی ژن��ێ��ك ب��ك��وژرێ��ی��ن خۆ هەر بەهەشتمان لێ حەرام دەب��ێ! س��ەرەت��ای ش��ەڕی سوریا و رۆژئ�����اوای واڵت ،س��ەرەت��ای دەس��ت��پ��ێ��ك��ردن��ی م��ەت��رس��ی ب��وو ب���ۆس���ەر ژن����ان ،ب��ۆی��ە ئ���ەوەن���دە ئازا بوون كە لە نێوان ساڵێك دا سوپایەكیان دام��ەزران��د كە ل��ە ه���ەزاران ژن پ��ێ��ك دەه��ات. زۆرب����ەی ل��ە ش��ەڕڤ��ان��ە ژن��ەك��ان ل���ە م��ەی��دان��ی ج��ەن��گ��ەدا ف��ێ��ری ش���ێ���وازی ش���ەڕك���ردن دەب����وون. ه��ەن��دێ��ك��ی��ان ت��ەن��ه��ا 15 _10 رۆژ م��ەش��ق��ی��ان پ��ێ��ك��راب��وو وە ه��ەن��دێ 40_30رۆژ .ئ���ەوەی بۆیان گرنگ بوو چۆن خۆیان 26و خ��اك��ەك��ەی��ان ب��پ��ارێ��زن .كچە ش��ەڕڤ��ان��ە گ��ەن��ج��ەك��ان زۆر ج��ار دەبوونە سەرچاوەی بەرخۆدانی گ������ەورەت������ر .زۆر ج�����ار ب���ەو م��ەع��ن��ەوی��ەت��ەی خ��ۆی��ان ه��ێ��زی��ان دەدا ب��ە دەوروب���ەری خۆشیان. شەهیدانی وەك ئارین ،نەورۆز ق��ام��ی��ش��ل��ۆ ،ژی���ان رۆژه�����ەاڵت و دەستیناو بێریتان ئەم رۆحەیان هەمیشەیی ك��رد .ه��ەرك��ەس بە رۆح����ی پ���اك���ی ئ�����ەوان س��وێ��ن��د دەخ��وات!ئ��ەو كچە ك��وردەی كە دوێ��ن��ێ ب��ە الواز ،ت��رس��ن��ۆك و ب��ێ دەس���ەاڵت ت��ەم��اش��ای دەك��را، ئەمڕۆ بۆتە نمونەی سەرفرازی و ب���وێ���ری و دڵ����س����ۆزی ،ب��ۆت��ە ه��ێ��زێ��ك ب��ۆ پ��اراس��ت��ن��ی ه��ەم��وو ژن��ان .ه��ەر بۆیە ئەگەر سەرنج
ب��دەی��ن،س��وپ��ا الوەك���ەی ی��ەپ��ەژە، ب���ۆت���ە ج��ێ��ی س���ەرن���ج���ی ه��ەم��وو ژنانی جیهان بەتایبەت ژنانی ن��اوچ��ەك��ە .ئ���ەوەی زی��ات��ر جێی خۆشحاڵیم ب��وو بەشدار بوونی ك��چ��ە ع��ەرەب��ەك��ان ب���وو ب��ۆ ن��او یەپەژە .ئەو كچە الوانە كە هیچ خێرێكیان لە خۆیان نەدیبوو، ل��ە ه��ەن��دێ ش��وێ��ن ك��چ��ەك��ان��ی��ان زوو بە شو دەدەن یان ئەیانخەنە بەر ئیش و كاری قورس .هەر بۆیە كە تامی ئ��ازادی ئەچێژن
ئەو كچە كوردەی كە دوێنێ بە الواز، ترسنۆك و بێ دەسەاڵت تەماشای دەكرا ،ئەمڕۆ بۆتە نمونەی سەرفرازی و بوێری و دڵسۆزی، بۆتە هێزێك بۆ پاراستنی هەموو ژنان
و ئ���ەو ژی��ان��ە دەب��ی��ن��ن ك��ە ژن خولقاندویەتی ،لە دڵ و گیانەوە بە عەشق ئەكەونە نێو ژی��ان و زوو بااڵ دەكەن وەك ئەوەی لە قەفەس دەركەوتبن. چەمكی « ژن ناتوانێت» ببو بە زهنیەت س������ەرەت������ای راگ����ەی����ان����دن����ی هێزەكانی ژنان لەالیەن زۆربەی الیەنەكانی كۆمەڵگەوە شتێكی ق��ب��وڵ��ك��راو ن��ەب��وو و زووب���ەزوو ن���ەی���ان���دەت���وان���ی ئ���ەو دی��م��ەن��ان��ە ه��ەرس بكەن ك��ە ژن ل��ە ری��زی پ��ێ��ش��ەوەن .چ��ون��ك��ە چ��ەم��ك��ی(ژن ن���ات���وان���ێ���ت)ب���ب���و ب���ە زه��ن��ی��ەت. زۆرێك لە پیاوان دەیانگوت با هەموو كوڕەكانم ببەن بۆ شەڕ ب��ەس ك��چ��ەك��ان ن��ا ،ژن خەتی سوور بوو .نامووس و شەرەفی نەزانەكان بوو ،خزمەتكار بوو. نە وەكو پێشتر ژنانی رۆژئاوا چەكیان نەبینیبێت ،بەڵكو زیاتر ل��ە ه����ەزار ژن���ی ئ���ەم پ��ارچ��ەی��ە ب���ەش���داری ری��زەك��ان��ی گ��ەری�لا ب����وون .ب���ەاڵم ل��ە ن��زی��ك��ەوە ئ��ەم راستیە نەبینرابوو .پاش ئەوەی ل��ە ش���ەڕە ه���ەرە دژوارەك���ان���دا ژن����ان س��ەن��گ��ەرەك��ان��ی خ��ۆی��ان ب���ەرن���ەدا و ت��ا دوای���ی���ن دڵ��ۆپ��ی خوێن شەڕیان كرد .پاش ئەوەی لە رەوشە هەرە ناخۆشەكان دا برسیەتی ،توونیەتی ،و گەرما و س���ەرم���ای���ان دەب���ی���ن���ی ،پ��اش ئ��ەوەی ژن��ان چەندین شەهیدی هێژایان پێشكەش كرد ئیتر ئەو روانگەیە شكا .هەر ئەمەش بووە ه��ۆی ئ��ەوەی كە لە هەموو كار و خەباتەكانی تری كۆمەڵگادا رۆڵی ژنان بەرچاو دەربكەوێت. دەستم كرد بە كۆكردنەوەی شتی شەروانان لە دوای كۆتاهاتنی شەڕێكی دژوار دەستم بە كۆ كردنەوەی ش��ت��ی ئ��ەو ش��ەڕڤ��ان��ان��ە ك��رد كە
سەرگوزشتە
ژمارەی شەڕوانە ژنەكان چەند ش��ەڕوان��ێ��ك ج��ێ دەگ���رێ .پاش ئ���ەوەی گ��روپ��ەك��ان دی��ار ب��وون ه��ەم��وو پ��ێ��داوی��س��ت��ی��ەك��ان��ی��ان بۆ داب��ی��ن دەك��رێ��ت ،ئینجا دەس��ت دەك�����ەن ب���ە گ���ۆڤ���ەن���د گ���ێ���ڕان. زۆرب����ەی چ��االك��ی��ەك��ان ب��ەش��ەو ئ��ەن��ج��ام دەدران ه��ەرب��ۆی��ە لە دەوری ئ���اگ���ر گ���ۆڤ���ەن���دی���ان ئەگێڕا و چ��ای و خواردنێكی س��وك��ی��ان دەخ������وارد و ب���ەڕێ دەكەوت .هەڵبەت لەهەر شوێنێ دووژم����ن ئ���ەم دەرف���ەت���ە ن���ادات ك��ە ش��ەرڤ��ان��ان گۆڤەند بگێڕن. بۆ نمونە شەڕێكی وەك شەڕی سەرێكانی و كۆبانێ و حەلەب كە دەرفەتی كۆبوونەوەش نابێ. هەموو چاالكیەكان س��ەرەت��ا بە ب��ێ��دەن��گ��ی دەس���ت���ی پ��ێ��دەك��ەن بەاڵم هەر كە هەلهەلە و تلیلی شەڕڤانە ژنەكان لەناو جەرگەی جەنگدا ب��ەرز دەب��ووی��ەوە ئێتر ل��ە ه��ەرالی��ەك��ەوە دروش��م��ی بژی ب��ەرخ��ۆدان��ی ی��ەپ��ەگ��ە و ی��ەپ��ەژە و ب���ژی س����ەرۆك ئ��اپ��ۆ دەن���گ دەدەنەوە .یانیش ئەگەر دەرفەت ه���ەب���وای���ە س�����رود و گ���ۆران���ی شۆڕشگێڕیەكانمان بە بڵندگۆ دەگ��ەی��ان��دە سەنگەرەكانی شەڕ كە ئەمانەش ه��ەر وەك دەنگی
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
لە ش��ەڕەك��ەدا شەهید ببون .لە ناو شتومەكی ئەو شەهیدانەدا ن��ووس��ی��ن و الپ�����ەڕە و ن��ام��ەی زۆر ه����ەب����وو ك����ە ب����ە زم���ان���ی ج��ی��ا ج��ی��ا ن���وس���راب���وون وەك؛ ك��وردی(س��ۆران��ی،ك��ورم��ان��ج��ی)، ع���ەرەب���ی ،ف���ارس���ی و ت��ورك��ی. ی���ەك���ەم���ی���ان ئ����ەم����ەی����ان ج��ێ��ی س��ەرن��ج��م ب����وو ،ئ����ەوەی دووەم ه��ەم��وو دەف��ت��ەر و ك��اغ��ەزەك��ان پڕپڕ ببون لە نووسین هەتا لە نێوانی دێڕەكانیش نووسرابوو، ئ���ەوە س��ێ��ی��ەم ن��ام��ەی هەڤاڵێكی رۆژهەاڵتی بوو ئەوەی لە بیرم ماوە بەم شێوەیە بوو؛دایەگیان م����ن ع���ەش���ق���ی���ا ن���ی���م وەك ت��ۆ گ���وت���ت ،م���ن ع��اش��ق��م ،ع��اش��ق��ی ئ��ازادی ،ملیۆنان كەس خۆشی دەوێ������م م��ن��ی��ش ه�������ەروا .ه���ەر ل���ە الپ���ەڕەی���ەك���ی دی���ك���ەدا ئ��ەم هەڤاڵە كە شەهید ب��وو ئەڵێت؛ ف��ەی��ل��ەس��وف��ێ��ك��ووت��ووی��ەت��ی؛ ل��ەم ج��ی��ه��ان��ە ش��ت��ێ��ك ش��ای��ەن��ی ئ��ەوە ن��ی��ە ك��ە م���رۆڤ خ��وێ��ن��ی خ��ۆی بۆ بڕژێنێ.ئەی زان��ا تۆ ئەڵێی من شایەنی ژیان نیم مەگەر تۆ ن��ازان��ی ئ��ەگ��ەر خوێنم نەڕژێنم بە زووترین كات دەمرم؟ ئەگەر ئێمەی الوان نەبین بە قەڵغان، ه��ەرچ��ی ش����ەرەف و ك��ەرام��ەت هەیە لە نێو چەند چركەدا ژێر پ��ێ دەك���رێ.ئ���ەی ف��ەی��ل��ەس��ووف م���ەگ���ەر ت���ۆ ن���ازان���ی���ت م��ن��اڵ و دای��ك��ان��ی ئ��ەم زەم��ی��ن��ە ب��ە ه��ۆی منە ئ��ارام دەخ���ەون ،ئ��ەی زان��ا وەرە با وتووێژ بكەین بزانین كێمان زاناین. ش��ەڕڤ��ان��ان ب��ەرل��ە چ��االك��ی گۆڤەند دەگێڕن پ��ێ��ش ئ���ەوەی ش��ەڕڤ��ان��ان بچن ب��ۆ چاالكی(عملیات عسكریە) گروپەكان ئامادە دەكرێن وەك گروپی هێرش ،گرۆپی پاراستن. لە ناو هەر گروپێ بە گوێرەی
ه��ەل��ه��ەل��ەی ش���ەڕوان���ە ژن��ەك��ان دووژمن تێك دەدەن. ه��ەروەك ئ��ەوەی ژن ــ ژیانە، ئەگەر شەڕڤانێكی ژن لە هەر س��ەن��گ��ەرێ��ك��دا ب��ووای��ە(ش��ای��ەن��ی گوتنە بڵێم ئێمە ماڵەكانمان وەك 27 سەنگەر بەكار دەهێنان) لە كام چۆڵەوانی بووایە ئەوا ئاوەدانی دەكردەوە .ئەگەر بۆ شەوێكیش ب��ووای��ە ،ئ��ەوا دەوروب��ەری خۆی پ���اك دەك������ردەوە .ش��ەڕك��ردن��ی شەڕڤانە ژنەكایش هەروا رێك و پێك و پاكە .چونكە مرۆڤ ل��ە ژی��ان��ی ئ��اس��ای��ی خ��ۆی چ��ۆن ب��ێ��ت ل��ە ش��ەڕ و ل��ەن��او زۆر و زەحمەتیش هەروایە. ئ���ەگ���ەر ب���ە چ��اوێ��ك��ی گ��ش��ت��ی ل��ە رەوش����ی ئ��ێ��س��ت��ای رۆژئ����اوا بڕوانین ،بێگومان ئەگەر هێزی ژن نەبووایە ئەم بەرخۆدانە بەم ئاستە ب��ەرزە نەدەگەشت و بەم ش��ێ��وەی��ەش ك��اری��گ��ەری ن��ەدەب��وو لە رووی دەرەوەش و لە رووی ن��اوەوەش .هەربۆیە دەبێت هەر ژن��ێ��ك ئ��ەم��ە ب��زان��ێ��ت ،ئ��ەگ��ەر خ�����اوەن ه��ێ��زێ��ك��ی رێ��ك��خ��س��ت��ن ك��راو نەبین ئ��ەوا چارەنوسمان ل���ە ژن���ان���ی م��وس��ڵ و ش��ەن��گ��ال باشتر نابێت.
ئەوەی كە تێدا دەژین چارەنوسمان نیە! ن /ئەكین جودی
ل���������ەم س��������ااڵن��������ەی دوای توندوتیژی و كوشتنی ژنان ل��ە رای گشتی ب��ە شێوازێكی ب��ەرف��راوان جێگایكی دی��اری هەبووە.
كۆمەالیەتی
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
ل��ە ئ��ەم��ری��ك��ا ه��ەت��ا ئ��ەف��ری��ق��ا، ل���ە ئ��اس��ی��ا ه���ەت���ا ئ����ەوروپ����ا و رۆژهەاڵتی ناوەڕاست یەكێك ل����ە رۆژە س����ەرەك����ی����ەك����ان، ك��وش��ت��ن ی����ان ل���ەن���او ب��ردن��ی ژن��ان��ە .ك��وش��ت��ن و ف��رۆش��ت��ن��ی ه���ەزاران ك��چ و ژن��ان��ی ك��ورد ب���ە دەس���ت���ی ت��ی��رۆری��س��ت��ان��ی 28داع��ش و دەستدێژی كردنە س��ەر ئ��ۆزگ��ەج��ان ل��ەالی��ەن دوو پ����ی����اوەوە ل����ە ت��ورك��ی��ا و ب��ە ت��ۆم��ەت��ی س��وت��ان��دن��ی ق��ورئ��ان ب��ە دوای ئ���ازار و ئەشكەنجە ك���وش���ت���ن���ی و س���وت���ان���دن���ی ف��ەرخ��ون��دە ل��ە ئ��ەف��غ��ان��س��ت��ان، ك���ردارێ���ك���ن ك���ە ل���ە م��ێ��ش��ك��ی هەموومان دەرناكەوێت و هەر ماوەتەوە. ه�����ەرچ�����ەن�����دە ك����وش����ت����ن و ت���ون���دوت���ی���ژی ل���ە س����ەر ژن���ان رۆژەڤێكی دروس��ت كردبێت، دیسان زۆر الواز م��اوەت��ەوە؛ ل���ە ه��ەن��دێ��ك واڵت����ان چ��ەن��دە یاسا هەبێت بۆ ژن ،هێشتا ب��ە روون���ی دی���ارە ك��ە ل��ە زۆر واڵت����ی����ش ی���اس���ا ب����ۆ پ���ی���اوان دان�����راوەت�����ەوە .ی���اس���اێ���ك ك��ە
ب��ە ن���اوی ش��ەری��ع��ەت دان���راوە زۆر ئ����اش����ك����رای����ە ،راس���ت���ە ری��ف��ۆرم��ی��س��ت��ەك��ان ه��ەوڵ��ی��ان��دا ی���اس���ای���ەك ب���ۆ ژن دروس����ت ك���ەن ك��ە رێ��گ��ری ل��ە كوشتن و ت��ون��دوت��ی��ژی ل��ە س��ەر ژن��ان بگرن ،بەاڵم كێشە كێشەیەكی زه��ن��ی��ە و زۆر ق���وڵ���ە .ه��ەت��ا س���ی���س���ت���ەم���ی و زه���ن���ی���ەت���ی پ��ی��او س���االری و دواك���ەوت���وی دەس��ەاڵت��داری تێپەڕ نەكەین، توندوتیژی رۆژ بە رۆژ روو ل��ە زی��اد ب��وون دەك��ات و بە هیچ شێوازیك دەربازنابێت. هەر وەكو باسم كرد لە زۆر واڵتان توندوتیژی و كوشتنی ژن��ان گفتوگۆ ب��ك��رێ��ت ،ب��ەاڵم لە زۆر واڵتانیش ئ��ەم رەوش��ە ن��اب��ی��ن��رێ��ت و پ��ێ��چ��ەوان��ە ئ��ەی شارنەوەو بەناوبانگی دەكەن. ل��ەو ش��وێ��ن��ان��ەی ك��ە بێدەنگی ه�����ەڵ�����ب�����ژێ�����ردراوە ب����اش����وور ك��وردس��ت��ان��ە ،ك��وش��ت��ن��ی ژن��ان ل��ە ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان ه��ەر دەڕوات روو ل���ە زی���ادب���وون دەك���ات ،ب��ەاڵم ن��ەح��ك��وم��ەت نە راگ��ەی��ان��دن��ەك��ان هەڵوێستیان هەیە و ب��اس ل��ەو كارەساتانە دەكەن .لە هەرێمی كوردستان نزیكەی 3255ژن رووبەڕووی توندوتیژی بوون و كوژران كە ئەمە سەرچاوەی دكتۆرەكانی ه������ەرێ������م������ی ك������وردس������ت������ان راگەیاندراوەتەوە .هەموو ئەو ژن��ان��ەی كە ك��وژراون لەالیەن بنەماڵە و خزم و كەسوكاریان ب����ە ب���ی���ان���وی ب����ۆخ����ۆی خ���ۆی
كوشتوە بێ دەنگیان دەكەن. ب���ە گ����وێ����رەی راگ���ەی���ان���دی ف���ەرم���ی ح���ك���وم���ەت 302ژن خ���ۆی���ان���ی���ان س����وت����ان����دووە و گیانیان لە دەس��ت داوە ،هەر ل���ەو س��ەرچ��اوەی��ە ه���ات���ووە كە ه��ەول��ێ��ر ل���ە س��اڵ��ی��ك��دا ،137 سلێمانی ،92ده��ۆك 73ژن كوژراون ،ئەم ئامارە فەرمی و دیارنیە كە وەكو تر ئاماری مردنی ژنان لە چ ئاستێكدایا. ه��ەروەه��ا ختەنە كردنی ژنان ل��ە زۆر ش��ارەك��ان��ی ب��اش��ووری ك��وردس��ت��ان ه��ەی��ە ك��ە ئ��ەوە لە حالێكدایە ك��ە ل��ە پەرلەمانی ك���وردس���ت���ان ی���اس���ای ف��ەرم��ی دەرچ��ووە بۆ ختەنە نەكردنی
هەر چەندە كوشتن و توندوتیژی لە سەر ژنان رۆژەڤێكی دروست كردبێت، دیسان زۆر الواز ماوەتەوە
و توندوتیژی لە سەر ژنان رۆژەڤێكی دروست كردبێت، دیسان زۆر الواز ماوەتەوە
كۆمەالیەتی
هەر چەندە كوشتن
دەنگی هیچ ناتوانن بكەن .هیچ دەسكەوتێك بەبێ تێكۆشان و قوربانیدان بەدەست ناهێنرێت و سەركەوتن دروس��ت ناكات، پێویستە ه��ەم��وو ژن م��ێ��ژووی خۆیان لێكۆلین بكەن و بزانن مێژووی ژن مێژووی تێكۆشانە؛ ل���ە ن��اس��ی��ن��ی م��ێ��ژووەك��ەم��ان پ��ێ��وی��س��ت��ە ه��ێ��ز وەرگ����ری����ن و جارێكی تر ئەو شتانەی كە لە مێژووی راب��ردوو لە دەستمان دا بەدەست هێنانی گرنگە .ئەو كۆمەڵگەیە كە تێدا بەئیرادە و هێزی خۆی بەشدار نەكردبێت ك��ۆم��ەڵ��گ��ای��ەك��ی م����ردووە و بۆ ئ����ەوەی ك��ە ج��ارێ��ك��ی��ت��ر رێ��گ��ە لە ب��ەردەم گۆڕانكاری لەناو كۆمەڵگا بكرێت پێویستە سەر ل���ەن���وێ ژن رۆڵ����ی ه��ەب��ێ��ت و بەشداربێت .هەروەها پێویستە ل��ە كوشتن و توندوتیژیەكان حیساب ب��خ��وازێ��ت و رێگا بە رەواك��ردن��ی ن���ەدات ،ه��ەروەه��ا دەب���ێ���ت ب���ە زۆرت����ری����ن ك���ات ح���ك���وم���ەت پ���ێ���داچ���وون���ەوێ���ك ج��ددی بكات و بۆ نەهێشتنی ئ����ەو رەوش������ە ك�����اری ج���ددی ب��ك��ات .ل��ە ب��ەرام��ب��ەر ئ���ازادی
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
ژن���ان ،ب���ەاڵم ب���ەداخ���ەوە ی��اس��ا هیچ ك��اری��گ��ەری نیە و ك��اری پێ ناكرێت .ئ��ەم رەوش��ە بۆتە ه���ۆی ئ����ەوی ك���ە رۆژان�����ە ژن ببێت بە قوربانی ،پێویستە ئەم رەوشە لە بەرچاو بگیردرێت. وەكو تر بەچوونی ژن بۆ ناو بازاڕ چاوەڕوانی پێشەنگایەتی ل���ەو ژن���ە ك���ردن راس���ت ن��ی��ە، چ��ون��ك��ە زەم��ی��ن��ەی ك��ار ك��ردن بە قەد ئ��ەوەی كە هیچ نەبێت الوازە .وەك���وت���ر ئ���ەو ن��زی��ك بوونەی كە پیاو لەناو خێزان لە بەرامبەر ژن دەكات و ئەو توندوتیژیەی كە بەڕێوەدەبات ل���ە ئ��اس��ت��ێ��ك��دای��ە ك���ە ب��ەب��ێ��ت��ە ه���ۆی ئ���ەوەی ك��ە ل��ەی��ەك جیا بن .پێویستە ب��اش بزانین كە ئەوەی كە وەكو ژن تێدا دەژین چارەنوسمان نیە! دەبێت ژنان ل���ە ب���ەرام���ب���ەر ئ����ەو رەوش����ەی ك��ە ت��ێ��دا دەژی����ن ب��ێ دەن��گ��ی هەڵنەبژێرن و سەر دانەنوێنن، چونكە بە س��ەرن��ەوان��دن و بێ
ژن ن��اب��ێ��ت ك��ەم��ت��رخ��ەم نزیك ب��ن و ه��ەم��وو ت��اك��ی و پ��ی��اوان و زه���ن���ی���ت���ەی پ���ی���او س����االری 29 ب��ەت��ای��ب��ەت ژن����ان ب���ۆ ك��ۆت��ای ه��ێ��ن��ان ب���ەو زه��ن��ی��ەت��ە دەب��ێ��ت ت��ێ��ك��ۆش��ان��ێ��ك ج���ددی ب��درێ��ت و پ���ەروەردەی���ەك ب��ۆ ه��ۆش��ی��ار كردن بكرێت .بۆ ئەو ژنانەی ك��ە رووب�����ەڕووی ت��ون��دوت��ی��ژی ب��وون��ەت��ەو شوێنێك بكرێتەوە تاكو بتوانن تێدا خاوەنداری لە خۆیان بكەن و چاویان لە دەستی كەس نەبێت؛ هەروەها ئ��ەو یاسایە كە ژن و پیاو لە یەكتر جیا دەكات سەرەڕاست بكرێت و یاسایەك یەكسانمان هەبێت ت��اك��و بتوانین خۆمان ب��ەو ی��اس��ای��ە ب��پ��ارێ��زی��ن .وەك��و ت��ر پ��ێ��وی��س��ت��ی ه��ەر مرۆڤێك بە پاراستنی جەوهەری هەیە، ب����ەاڵم ژن����ان پ��ێ��وی��س��ت��ی��ان ب��ە دام���ەزران���دن���ی ه��ێ��زێ��ك ه��ەی��ە ب��ۆ پ��اراس��ت��ن��ی��ان ،ب��ۆن ئ��ەوەی ب��ت��وان��ی��ن رێ��گ��ری ل��ە كوشتنی ژنان بكەین تەنیا رێگا ئەوەیە. ئ��اوا دەت��وان��ی��ن كۆمەڵگایەكی ی��ەك��س��ان و ب���ێ ت��ون��دوت��ی��ژی دروست بكەین.
ژیاننامە
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
30
دەریا و ڤیان دوو شەهیدی پێشەنگی ئازادی ژنان ئا /تروسكە دوو گ��ەری�لای ژن یەكێكیان ل���ە ب����اش����ووری ك���وردس���ت���ان و ی���ەك���ێ���ك���ی���ش ل�����ە رۆژه�����ەاڵت�����ی ك����وردس����ت����ان وەك س��ی��م��ب��وڵ��ی ژن���ی ئ�����ازادی ك����ورد ن��ەب��ەردی و ق��ارەم��ان��ی ژن��ی��ان ب��ۆ ه��ەم��وو جیهان سەلماند .دەریا زێباری شەڕڤانێكی هێزەكانی یەژاستار بوو و لەمەتینا شەهیدبوو و ڤیان پەیمان شەڕڤانێكی یەكینەكانی
پاراستنی ژن ی��ەپ��ەژە ب��وو و لە رۆژئاوای كوردستان لەئەنجامی رووب��ەرووب��وون��ەوە لەگەڵ گروپە چەتەكانی داعش شەهیدبوو. لەوبارەیەوە ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی هێزەكانی پاراستنی گەل هەپەگە دەربارەی ناسنامەی گ��ەری�لای��ەك��ی ژن ك���ە ل��ەس��اڵ��ی 2012ش��ەه��ی��دب��ووە ،لێدوانێكی ن�������وس�������راوی ب����ڵ���اوك��������ردەوە، ت���ی���ای���دا ڕای���گ���ەی���ان���دوە،گ���ەری�ل�ا پ����ەروی����ن ڕەم�������ەزان ن���اس���راوب���ە (دەری��ازێ��ب��اری) ل��ەس��اڵ��ی 2008 داب��ەش��داری ڕی��زەك��ان��ی گ��ەری�لا
بووە. دەرب�����ارەی چ��ۆن��ی��ەت��ی ش��ەه��ی��د ب��ووی دەری��ا زێباری هێزەكانی پاراستنی گەل هەپەگە ئاشكرای دەك��ات »:هەڤاڵ دەری��ا ناوێكی سەرهەڵدێر لە دژی ه��ەر جۆرە پ��اش��ك��ەوت��وی��ی س���ەر ژن���ان ب��وو، خ��ەب��ات��ی ئ���ەو ب���ۆ ئ�����ازادی ژن وەك ،تێكۆشانێكی پێویست كە ن��ات��وان��ێ��ت دەس���ت���ب���ەرداری بێت دەب��ی��ن��ی و ب��ە ش��ێ��وەی��ەك��ی ب��اش خ��ۆی پ��ەروەر دەك��ردب��وو،گ��ۆڕان و پ��ێ��ش��ك��ەوت��ن��ی ل��ە ك��ە س��ای��ەت��ی خ���ۆی���دا ئ�����اوا ك����ردب����وو ،وت���ێ
ژیاننامە
گ���ەی���ش���ت���ن���ە ك�����ان�����ی ل�����ەگ�����ە ڵ هەڤااڵنیدا ئاڵوگۆڕ دەك��رد،ئ��ەو ب��ە تایبەت م��ەن��دی و كەسایەتی خ��ۆی ن��اس��راوو خۆشەویستبوو، هەڤاڵ دەریالە 7ئەیلولی 2012 ل��ە ن���اوچ���ەی م��ەت��ی��ن��ای س���ەر بە ه��ەرێ��م��ی پ��اراس��ت��ن��ی م��ی��دی��ا ،لە ئ���اك���ام���ی ه��ێ��رش��ێ��ك��ی س���وپ���ای توركدا شەهید دەبێت». هەپەگە ڕادەگەیەنێت كە ئەوان ب���ەڕێ���زەوە ی���ادی ش��ەه��ی��د دەری��ا زێ���ب���اری دەك����ەن����ەوە و پ��ەی��م��ان دەدەن ك��ە دڵ���س���ۆزی ڕێ��ب��از و تێكۆشانی ئەوبن.
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
كچە هونەرمەند و شەرڤانی ی��ەك��ی��ن��ەك��ان��ی پ��اراس��ت��ن��ی ژن ی���ەپ���ەژە ( ڤ��ی��ان پ��ەی��م��ان ) شە هید بو و
31
شەڕڤانی یەپەژە(ڤیان پەیمان) خەڵكی ڕۆژه��ەاڵت��ی كوردستانە لە بەرخۆدانی كۆبانێدا ،شەهید بوو ،ڤیان پەیمان لە بەرخۆدانی ش����ك����ۆم����ەن����دی ك����ۆب����ان����ێ����دا ب��ە بەرخۆدان ،دەنگو ئاوازی خۆی ناو بانگی دەركردبوو.
ڤیان پەیمان” لە سااڵنی شۆرشگێری خۆیدا ،سەرە ڕای تێكۆشانی سەر بازی، بەدەنگی زەالل و خۆشی خۆی ،خزمەتی بە كلتوور و هونەری كوردی دەكرد
(ڤ��ی��ان پ��ەی��م��ان)خ��ەڵ��ك��ی ش��اری م��اك��ۆی رۆژه��ەاڵت��ی كوردستانە ون���اوی سیانی (گ��ول��س��ت��ان تالی ج��ن��گ��ان��ل��ۆ)ی��ە و ن����اوی دای��ك��ی ( ف��ات��ی��م��ا)ی��ە .چ���ەن���دی���ن س��اڵ��ە ب�����ەش�����داری ن���ێ���و ڕی����زەك����ان����ی تێكۆشانی ئ���ازادی ب���ووە .ڤیان پ��ەی��م��ان ل��ە رۆژی 6ی م��ان��گ��ی چواری نیسان لە گوندی میچۆی ش����اری س��ەرێ��ك��ان��ی رۆژئ�����اوای كوردستان لە ئەنجامی رووبەرو بوونەوە لەگەڵ گروپە چەتەكانی داعش شەهیدبوو. ڤیان لە هێرشی چەتەكاندا بۆ سەركۆبانێ لە ڕیزی هەرەپێشەوە ل��ەگ��ەڵ ه��ەڤ��ااڵن��ی��دا ب��ەش��داری��ی بەرخۆدانی كرد.
دەگ�����ووت�����رێ�����ت ك�����ە “ڤ����ی����ان پەیمان”لە ش��ەڕدا بریندار بووە و سەرە ڕای هەموو هەوڵدانەكان دواتر شەهیدبووە. “ڤ���ی���ان پ���ەی���م���ان” ل���ە س��ااڵن��ی شۆرشگێری خۆیدا ،س��ەر ەڕای تێكۆشانی سەر ب��ازی ،بەدەنگی زەالل و خ��ۆش��ی��خ��ۆی ،خ��زم��ەت��ی ب��ە ك��ل��ت��وور و ه��ون��ەری ك��وردی دەكرد. “ڤیان” بە دەنگە كوردانەكەی خ����ۆی ،گ���ۆران���ی ح���ەی���ران���ی ب��ە شێوەیەكی جواندە چ��ڕی و ،بە گۆرانییەكانی خۆی كە بۆ ڕێز گرتن ل��ە ی��ادی ف��ەرم��ان��دە ع��ادل وك��ۆب��ان��ێ��ی گ���ووت���ب���وو ،ل����ەدڵ و مێشكی گ��ەل��ی ك���ورددا جێگای
هۆكاری زۆر بوونی خۆكوژی ئافرەتان
كۆمەالیەتی
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
32
ئا /نیشتمان بەرزنجی ئ��ەگ��ەر ب��ڕوان��ی��ن��ە ژی��ان��و ئ��ەو س����ەردەم����ەی ژن�����ان و ك��چ��ان��ی واڵتەكەمان تێدا دەژین دەبینین رێ���ژەی خ��ۆك��وژی ب��ەڕادەی��ەك��ی زۆر زۆر ل���ە ه��ەڵ��ك��ش��ان��دای��ە. هۆكارەكانی تێكچوونی دەروونی كۆمەڵگا یان تێكچوونی دۆخی ئ��اس��ای��ی ك��ۆم��ەڵ��گ��ا ج���ی���اوازن. ش��ای��ەن��ی ب��اس��ە ك���ە ه���ەر گ��ێ��رە و ك��ێ��ش��ەی��ەك��ی ك���ۆم���ەاڵی���ەت���ی، ئابووری ،شەڕ یان هەر شتێكی دی���ك���ە ك���ە ك���اری���گ���ەری ل��ەس��ەر دۆخ��ی ك��ۆم��ەڵ��گ��اك��ەم��ان هەبێت، رووب�����دات ی��ەك��ەم ج��ی��ل��ێ��ك كە
پ��ێ��ی ك��اری��گ��ەر دەب��ێ��ت ژن���ان و جوانانن .هۆكاری زی��اد بوونی دی�����اردەی خ���ۆك���وژی ل��ە واڵت��ی ئێمەدا دەگەڕێتەوە لەالیەكیشەوە دەگەڕێتەوە بۆ نەریت و دۆگما ت���ون���دە ك���ۆم���ەاڵی���ەت���ی���ەك���ان.وەك ئ��اگ��اداری��ن ب��ارودۆخ��ی ئێستای كوردستان و ناوچەكە نائاساییە. ه��ەرب��ەم ه��ۆی��ەش��ەوە ل��ە ب���وواری پ���ەروەردەی���ی ،ب��ەڕێ��وەب��ەرای��ەت��ی كۆمەڵگا ،ئ��اب��ووری ،چاكسازی ك��ل��ت��وری و ه��ەر شتێكی دیكە كە یارمەتی داهاتویەكی ئاسایی و دی��م��وك��رات��ی��ك دەدات ،ل��ەم ك��ات��ەدا ب��ە ش��ێ��وەی��ەك��ی ئ��اس��ای��ی ناتوانرێت ب��ەڕێ��وە بچێت .بۆیە
ل��ەالی��ەك��ی��ش��ەوە ه���ەر ن���ەری���ت و باوەڕیەك كە دەیهەوێ لەكاتی وەه���ادا خ��ۆ ب��ەس��ەر ك��ۆم��ەڵ��گ��ادا زاڵ بكات كاریگەری دەبێت لە دۆخ��ی ك��ۆم��ەڵ��گ��اك��ەم��ان��دا .وەك لە ئێستاشدا دەبینین ئیسالمی رادیكال لە رۆژهەاڵتی ناوەڕاست ب��ەت��ای��ب��ەت ك��وردس��ت��ان��دا پ��ەل��ی ب�ڵاوك��ردۆت��ەوە و ئ��ەم��ەش ب��ووە بەیەكێك لە هۆكارەكانی زیاتر بوونی توندوتیژی سەر ژنان و كوشتن و خۆ كوشتنی ژنان. دەزگا و رێكخراوەكانی ژنان رۆڵیكی چاالكیان نییە ل��ەم ب���ارودۆخ���ەدا ك��ە ه��ەواڵ��ی ت��ون��دوت��ی��ژی ب��ەرام��ب��ەر ژن���ان و
كۆمەالیەتی چوار شەممە 15 - 4 - 2015
ل��ەن��اوچ��وون��ی��ان ب��ۆت��ە هەواڵێكی ئ���اس���ای���ی و ه����ەم����وو رۆژێ�����ك دەب���ی���س���رێ���ت ل����ێ����رەدا ی���ەك���ەم پرسیار رووبەڕووی رۆشنبیران دەب��ێ��ت��ەوە و لەئاستی ی��ەك��ەم دا رۆش��ن��ب��ی��ران ب��ەرپ��رس��ی��اری ئ��ەم دۆخەن ،هەم لەبوواری هەوڵدان ب��ۆ چ��اك��س��ازی ك��ل��ت��وری و ه��ەم رەخ���ن���ە ك����ردن ل���ە ب��ەرپ��رس��ان و س���ازك���ردن و پ��ێ��ك هێنانی پرۆژە بۆ چاكسازی كۆمەڵگا و شەڕ لەگەڵ یاسا نادروستەكان و گەندەڵی لەبوواری پێكهێنانە ی���اس���ای���ی���ەك���ان���دا ،ب���ەت���ای���ب���ەت سەبارەت بە دۆخی ژنان .هەر ئەم پرسانە دەزگا و رێكخراوەكانی ژنانیش دەگ��رێ��ت��ەوە!! دەزگ��ا و رێ��ك��خ��راوەك��ان��ی ژن��ان رۆڵیكی چاالكیان نییە. رێژەكان هیچ نەبێت با وەك خۆی بمێنێتەوە یان ئەگەر رۆڵێكی چاالكیان ل��ەم ب����ووارەدا ه��ەی��ە ب��ۆچ��ی ئ��ەم دی��اردەی��ە ك��ەم نابێتەوە؟ بۆچی رێ��ژەی خۆكوشتنی ژن��ان رۆژ ب���ەرۆژ ل��ە ه��ەڵ��ك��ش��ان��دای��ە بۆچی ك��ەم نابێتەوە .ب��ا دەزگ��اك��ان و حكومەت ئەوەندە لەم ب��ووارەدا ئ��ی��ش ب��ك��ەن ه��ی��چ ن��ەب��ێ��ت ئ��ەم رێژەیە وەك خۆی بمێنێتەوە! ب�����ۆ وەاڵم دان�����������ەوەی ئ���ەم پ��رس��ی��ارە ب��ە پ��ێ��وی��س��ت��ی دەزان���م رای هەندێك لە خویندكارانی زان��ك��ۆ وەرگ�����رم( .ب��ێ��ری) كە خویندكاری زانكۆیە هەندێك پ��رس��ی��ارم��ان ئ��اراس��ت��ە ك��رد ب��ەم جۆرە وەاڵمی داینەوە؛ وەك خ��وێ��ن��دك��ارێ��ك��ی زان��ك��ۆ زۆر بوونی دی���اردەی خۆكوژی ل��ە ن��ێ��وان ئ��اف��رەت��ان ب��ۆچ��ی دەگێڕیتەوە؟ بێری :ب��ەرای من زۆر بوونی خ��ۆك��وژی دەگ��ەڕێ��ت��ەوە ب��ۆ زۆر
ه��ۆك��ار ل���ەوان���ەش تێنەگەیشتن لە نێوان تاكەكانی نێو خیزان ی���ان ئ���ەو زۆر ب����وون و ه��ەڵ��ە ب���ەك���ار ه��ێ��ن��ان��ەی ت��ەك��ن��ۆل��ۆج��ی��ا ج���ۆراوج���ۆرەك���ان���ە .راس��ت��ە ئ��ەم ب��ەرەو پێشەوە چوونە باشە بۆ ك��ران��ەوەم��ان ب���ەڕووی جیهاندا ب���ەاڵم ب��ەداخ��ەوە ب��ە شێوەیەكی زۆر هەڵە بەكار دەهێنرێت لە واڵتی ئێمەدا .هەروەها «بێری» ئ����ەوەش����ی خ��س��ت��ە روو ك���ە ب��ە س���زا ن��ەگ��ەی��ان��دی ت��اوان��ب��اران��ی ت��ون��دوت��ی��ژی ب��ەرام��ب��ەر ژن���ان، ه��ۆك��ارێ��ك��ی ت���ری زی��ادب��وون��ی توندوتیژیە. رێكخراوەكانی ژنان تا چەند ه��اوك��ار ب���وون ل��ە چ��ارەس��ەر ك��ردن و ك��ەم ك��ردن��ەوەی ئەم دیاردەیە؟ یان بە جۆرێكی تر رێ��ك��خ��راوەك��ان��ی ژن��ان رۆڵیان ه���ەب���ووە ل���ەك���ەم ك���ردن���ەوەی خۆكوژی ژنان؟ ب�����ەڕای م���ن رێ��ك��خ��راوەك��ان��ی ژن����ان رۆڵ��ێ��ك��ی وای����ان ن��ەب��ووە ل���ەك���ەم ك���ردن���ەوە و چ���ارەس���ەر ك��ردن��ی ئ��ەم دی���اردە ق��ی��زەون��ەی ن���او ك��ۆم��ەڵ��گ��ا .دەپ���رس���م ب��اش��ە ئ��ەگ��ەر ئ��ەم رێكخراوانە ه��ەن و ب��ون��ی��ان ه��ەی��ە وەك���و رێ��ك��خ��راو ب���ۆچ���ی رۆژ ل����ە دوای رۆژ حاڵەتی دڵتەزێنمان زیاتر گوێ لێ دەبێت؟كچ و ژنانی ئێمە رۆژانە خۆیان لەناو دەبەن .من دەڵ��ێ��م ب��ارێ��ك��خ��راوەك��ان چیتر ب��ێ��دەن��گ ن��ەب��ن ب��اه��ەرچ��ی زووە بێنە دەن���گ ب��ا رێ��ژەك��ە ل��ەوەی ك��ە هەیە زی��ات��ر نەبێت .لێرەدا پێویستە ئەوەش بڵێن كە دەبێت كچان و ژن��ان��ی ئێمەش وشیار ببینەوە و پەنا بۆ بێچارەیی و خۆكوشتن نەبەن .لەبەر ئ��ەوەی ئ���ەگ���ەر وا ه��ەس��ت ب��ك��ەی��ن ك��ە ئەمە كۆتا چارەسەری كێشەیان
بێت ،نەخێر دوای��ی��ن رێگە نیە بۆچارەسەركردنی كێشەكانمان چەندەها چارەسەری گونجاومان هەیە ك��ە پێویستە بیگرینەبەر. ل����ەوان����ە ب���اش���ت���ری���ن چ���ارەس���ەر گفتوگۆ كردنە كە پێم وایە ئەمە دەمانگەیەنێتە باشترین رێگە. هەروەها وەرگرتنی چارەسەری دەروون��ی الی كەسانی ش��ارەزا. ب���ەڕای م��ن ئ��ەگ��ەر ب��ێ��ت و ه��ەر ژن���ێ���ك ی���اخ���ود ك��چ��ێ��ك��ی ئ��ێ��م��ە بیهەوێت خۆی لەناو ببات باپێش ئ��ەوە س��ەردان��ی نەخۆشخانەكان بكات ب��ۆ ئ��ەوەی سەیرێكی ئەو ك��ەس��ان��ە ب��ك��ات ك��ە وی��س��ت��وی��ان��ە خ����ۆی����ان ل����ەن����او ب���ب���ەن ب���ەه���ەر هۆكارێك بێت بەاڵم لەبەر هەر ه��ۆك��ارێ��ك��ی��ش ب���ووە رزگ��اری��ان ب�������ووە ل����ە ن���ەخ���ۆش���خ���ان���ەك���ان 33 چ���ارەس���ەر وەردەگ������رن ئ��ەگ��ەر پرسیاریان لێ بكەیت لەوانەیە س����ەدان پ��ەش��ی��م��ان��ی ب���خ���وازن و ب��ڵ��ێ��ن ك��ە ب��ۆچ��ی ئ���ەم ك��ارەی��ان ك�����ردووە ی���ان���زۆر پ��ەش��ی��م��ان��ی��ن ل��ە ئەنجام دان��ی ئ��ەم ك��ارەم��ان. ب���ۆی���ە ب���ا ب���ەه���ەم���ووم���ان ه���ەوڵ ب��دەی��ن ب��ۆ ب���ەرەو پێش چوونی ك��ۆم��ەڵ��گ��ای��ەك��ی دی��م��وك��راس��ی بەرەو پ��ەروەردە كردنی ژنێكی رۆشنبیر و چاالك.
بە سزا نەگەیاندی تاوانبارانی توندوتیژی بەرامبەر ژنان ،هۆكارێكی تری زیادبوونی توندوتیژیە
ئێستا ئازادی گەالن لەدەستی ژناندایە!
كۆمەالیەتی
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
34 ن/فیدان عەبدولڕەحمان ژن����ان ل���ە ك��ۆم��ەڵ��گ��ەی ئ��ێ��م��ەدا رووبەرووی چەندەها توندوتیژی دەب������ن������ەوەی ك����ە ل����ەس����ەردەم����ی راب�������وردوودا پ���ەی���ڕەو ك����راوە و ئ��ێ��س��ت��اش پ���ەی���ڕەو دەك���رێ���ت .لە ژێ���ر ن����اوی ئ���اب���ڕو و ن��ام��وس��دا چ��ەن��دەه��ا ژن��م��ان ك���وژراون ی��ان بێسەروشوێن كراون. ل��ەو ك��ۆم��ەڵ��گ��ەدا ل��ەس��ەر ب��وون��ی پ���ەی���وەن���دی ن���ێ���وان ك���چ و ك��وڕ ئ����ەو ه��ەڵ��وێ��س��ت��ەی ل���ەب���ەرام���ب���ەر ك����چ����ان ه����ەی����ە ب�����ەرام�����ب�����ەر ب��ە ك��وڕان نییە .ك��ات��ێ ك��وڕ لەگەڵ ك��چ��ان پ��ەی��وەن��دی��دەب��ەس��ت��ن پێیان خ��ۆش��دەب��ێ��ت و وەك پ��ی��او ب��وون
و گەورە بوونیان سەیر دەكرێت! ب���ەاڵم ك��چ��ێ��ك ك��ات��ی پ��ەی��وەن��دی دەب���ێ���ت ب���ە ن��اش��ری��ن��ت��ری��ن ش��ێ��وە س��ەی��ری دەك��رێ��ت و ه��ەڵ��وێ��س��ت��ی ل��ەب��ەرام��ب��ەر دەگ��ی��رێ��ت .ت��ەن��ان��ەت دژای���ەت���ی دەك���رێ���ت ك���ە ك���چ بە خ���ۆش���ەوی���س���ت���ی ه���اوس���ەرگ���ی���ری ب���ك���ات ،ئ���ەم���ە ب���ە م���اف���ی ك��چ��ان نابینرێت .راستە ئەخالق شكۆی كۆمەڵگایە ،بەاڵم دەبێت ئەخالق راست پێناسە بكرێت و بۆ هەموو بەشەكانی كۆمەڵگا یەك پێناسەی ه��ەب��ێ��ت.دەب��ێ��ت ئ���ەخ�ل�اق ل��ەگ��ەڵ داب و نەریتە رەگەزپارێزەكاندا تێكەڵ نەكرێت. م���ن ل����ێ����رەدا پ���رس���ی���ارێ���ك ل��ە ب���ن���ەم���اڵ���ەك���ان دەك��������ەم؛ ب��ۆچ��ی
پ��ێ��ت��ان خ��ۆش��ە ك��وڕەك��ان��ت��ان بە خۆشەویستی هاوسەرگیری بكەن. ب���ەاڵم ب��ۆ ب��ۆك��چ��ەك��ان��ت��ان ه��ەم��ان هەڵوێستتان نییە؟ پێویستە چۆن سەیری كچ و كوڕی خۆت دەكەی وەه������اش س���ەی���ری ك���چ وك����وڕی خەڵك بكەی .خۆشەویستی نێوان مرۆڤەكان یەكێكە لەو هەستانەی ك����ە دەب���ێ���ت���ە رێ���گ���ا خ���ۆش���ك���ەر ب���ۆ دروس�����ت ب���وون���ی ئ���ەخ�ل�اق. ك��ەوای��ە ل��ێ��رەدا خ��ۆش��ەوی��س��ت��ی��ش دەب��ێ��ت راس���ت پ��ێ��ن��اس��ە ب��ك��رێ��ت و ل���ە روان���گ���ەی رەگ���ەزپ���ارێ���زی و ج��ن��س��ی��ەوە س��ەی��ر ن��ەك��رێ��ت ،و نەخرێتە ئاستی پەستی پەیوەندی منداڵ دروست بوون! ئ���ێ���م���ەی ك���چ���ان وەك ك���اال
لەگەڵكچان بكرێت كە هەست بە یەكسانی بكەن
كۆمەالیەتی
دەبێت وا مامەڵە
ج��دی��م��ان ه��ەب��ێ��ت و پشتگیری ب���دەی���ن���ە ئ�����ەو رێ���ك���خ���راوان���ەی ژن�����ان ك���ە ب���ە ج����دی ك����ار ب��ۆ ژن����ان دەك����ەن و ب���ەش���داری لە كاروخەباتەكانیان دا بكەین. م����ن پ��ەی��ام��ێ��ك��م ب����ۆ ب��ن��ەم��اڵ��ە ب��ەڕێ��زەك��ان ه��ەی��ە؛ چ��ۆن مامەڵە لەگەڵ كوڕەكانتان دەكەن ئاواش مامەڵە لەگەڵ كچەكانتان بكەن. ت��ەن��ان��ەت دەب��ێ��ت هەستیارتریش هەڵسوكەوتیان لەگەڵ بكرێت كە هەست نەكەن فەرامۆش كراون، دەب��ێ��ت وا م��ام��ەڵ��ە ل��ەگ��ەڵ��ك��چ��ان بكرێت كە هەست بە یەكسانی بكەن. ج�������اری وا ه����ەی����ە رێ���گ���ری لەكچەكان دەكرێت بۆ خوێندن ل���ەالی���ەن ب����اوك و ب���راك���ەی���ەوە ل��ێ��رەدا داه��ات��وی��ەك��ی س��ەران��س��ەر و ناسەركەوتوو هەڵدەبژێرن بۆ ك��چ��ەك��ەی��ان و م��اف��ی ه��ەڵ��ب��ژاردن و ت��ێ��ك��ۆش��ان ب���ۆ داه��ات��وی��ەك��ی روون���ی پ��ێ ن���ادەن .ك��ەوای��ە من ل��ێ��رەدا پ��رس دەك��ەم؛ ك��ەدەزان��ن ن��ات��وان��ن داه��ات��وی��ەك��ی ب���اش بۆ ك��چ��ەك��ان��ت��ان داب���ی���ن ب���ك���ەن و ناتوانن هەست بە بەرپرسیاری ب��ك��ەن ل���ەب���ەرام���ب���ەری���ان ،ب��ۆچ��ی ه��ەر ل��ەس��ەرەت��اوە دەیانخەنە ئەم رێ��گ��ای��ە؟ زۆرب����ەی ج���ار ك��چ��ان رووب��ەرووی ئەم قسانە دەبنەوە؛ ت��ۆ ه��ەر فێر ن��اب��ی ،ت��ۆ نابی بە هیچ ،تۆ فێریش ببیت پێویستی
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
مامەڵەمان لەگەڵ دەكرێت كێشەی ئێمەی ژن تەنها ئەمە ن��ی��ی��ە ب��ەڵ��ك��و ل��ەس��ەر بچوكترین شت تاوانبار دەكرێین .زۆربەی كچانمان ب��ەزۆر بەشوو دەدرێ��ن ل��ە ت��ەم��ەن��ێ��ك��ی زۆر ب��چ��ووك��دا، هەرچەندە لە ئێستادا ئەمە روولە ك��ەم ب��وون��ەوە دەك���ات .ب��ەاڵم لە هەندێك شوێن هێشتا دەكرێت و ب����اوی م����اوە .زۆرب�����ەی ك��ات ئێمەی كچان وەك كااڵ مامەڵەمان لەگەڵ دەكرێت پێویستە ئێمەی ژن��ان بەرامبەر ئ��ەم هەڵوێستانە ب��ێ دەن���گ ن��ەب��ی��ن .ب��ۆ رزگ��ار ك��ردن��ی ژن���ان ل��ە ك��ۆی�لای��ەت��ی و ب���ن���دەس���ت���ی .دەب����ێ ت��ێ��ب��ك��ۆش��ی��ن كەلەو هەلومەمەرجە دەركەوین. ل���ەس���ەردەم���ی ئ���ێ���س���ت���اداژن���ان و ب��ەت��ای��ب��ەت ژن���ی ك����ورد خ���اوەن ه���ێ���زێ���ك���ی راس����ت����ەق����ی����ن����ەن ل��ە جیهاندا و ئیدی خاوەن قسەن. ئەوە لەبەر چاوە لە كوردستاندا ل���ە زۆرب�����ەی ش��وێ��ن��ەك��ان ژن���ان لەسەنگەرەكانی ب��ەرگ��ری��دان بۆ خاكەكەیان ژنیش شان بەشانی پیاو لەبەرخۆدان و خەباتكردن دان. ئ���ەوە دەب��ی��ن��ی��ن ل��ە رۆژئ����اوای ك���وردس���ت���ان ژن�����ان پ��ێ��ش��ەن��گ��ی تێكۆشان و سیمبوڵی خۆڕاگرین. ئ��ێ��س��ت��ا س��ەن��گ��ەر ن��ی��ی��ە ژن���ی لێ نە بێت . بۆیە دەبێت ئێمەش بەرامبەر ه�����ەر ك���ێ���ش���ەی���ەك ه��ەڵ��وێ��س��ت��ی
ب����ە ك�����اری ت����ۆ ن���ی���ی���ە! ئ��ەم��ان��ە هەمووی گوزارشت لە پێگەیەكی ب��ەو ش��ێ��وەی ژن دەك��ات ك��ە بێ هێز دەبینرێت ،ئەركێكی جدی و ت��ەن��دروس��ت��ی ل��ەن��او كۆمەڵگا ب��ۆ رەوا نابینیرێت ،ب��ە ئیرادە نابینرێت ،بە خاوەن هەڵوێست و 35 بەرپرسیاری نابینرێت وهتد!... ه������ەر ل����ە دروس��������ت ب���وون���ی م��رۆڤ��ەك��ان��دا چ��ۆن ت��وان��ای فیر ب���وون و ت��ێ��گ��ەی��ش��ت��ن ل��ە پ��ی��اودا دروست بووە ،وەهاش لە ژندا درووس����ت ب���ووە و ل��ە ب���وواری ب��ای��ۆل��ۆژی��ەوە ژن ه��ی��چ ك���ەم و ك��وڕی��ی��ەك��ی ل��ە پ��ی��او ن��ی��ە ب��گ��رە زیاتریشە .بۆیە مافی هیچ الیەك نابێت پێشێل بكرێت .من دەڵێم ن��اب��ێ��ت ل��ەم��ەوال ب��ەگ��وێ��رەی ئ��ەو داب ونەریتە هەاڵنەی كە پێشتر پەیڕەو دەكرا هەڵسوكەوت لەگەڵ ژن���ان ب��ك��رێ��ت ،چ��ون��ك��ە ئێستا دەب��ی��ن��ی��ن ژن خ���ۆی ل���ەو دۆخ��ە دەرخستووە كە هەندێ داهاتوی داب��ی��ن ب��ك��ەن و رێ��گ��ای پیشان ب�����دەن ،ی���ان ئ�����ەوەی ك���ە م��اف��ی ئ��ازادی ب��ەدەس��ت��ی كەسێك یان جیڵكەوە ب��ێ��ت .بەڵكو دەبینین ژنان ئێستا بوونەتە پێشەنگانی رێ���گ���ای ئ�����ازادی داه��ات��وی��ەك��ی گ��ەش ،ئ��ەم��ەش نەتەنیا خۆیان ب���ەڵ���ك���و ئ�������ازادی و داه����ات����وی گەالنیش لەدەستی ئەوان دایە.
هۆنەری
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
36
هۆنەری
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
37
بههۆی كهمی كۆڵیسترۆڵ و سۆدیۆم و كالۆری تیایاندا میوه گرنگه بۆ تهندروستی مرۆڤ
هەمەرەنگ
چوار شەممە 15 - 4 - 2015
38
ئا /تروسكە سەرچاوەی تەندروستی ب���هه���ۆی ك��هم��ی ك��ۆڵ��ی��س��ت��رۆڵ و سۆدیۆم و كالۆری تیایاندا میوه گ��رن��گ �ه ب��ۆ ت �هن��دروس��ت��ی م���رۆڤ، ه �هروهه��ا ب �ه م���اددهی خ��ۆراك��ی و ڤیتامین و كانزاكان دهوڵهمهنده، رۆژانه خواردنهوهی كوپێك ئاوی میوه بۆ تهندروستی گرنگه. ه�هن��دی ه��ۆك��اری ت��ری گرنگ بۆ ئهو هی میو ه بخۆین: ل����ه ج������ۆره ج���ی���اوازهك���ان���یشێرپهنجه دهتپارێزێت. مهترسی توشبوون به نهخۆشییهدرێژخایهنهكان كهمدهكاتهوه. ب��ۆ ت �هن��دروس��ت��ی دڵ ب��اش �ه وم���هت���رس���ی ل���ێ���دان���ی ج���هڵ���دهی دڵ
كهمد هكاتهو ه. میوه به پۆتاسیۆم دهوڵهمهنده،ئ�هم م��اددهی�ه تێكچونی ئێسكهكان وگ�����هش�����هی ب��������هردی گ���ورچ���ی���ل���ه كهمد هكاتهو ه. میوه به ریشاڵ دهوڵهمهندهك �هپ��ێ��وی��س��ت �ه ب���ۆ ج���وڵ���هی ئ��اس��ای��ی ریخۆڵهكان و رێ��ژهی كۆڵیسترۆڵ كهمدهكاتهوه كه له جۆری دووهمی شهكره دهتپارێزێت. بهرهنگاری قهڵهوی دهبێتهوه،به ڤیتامینهكان دهوڵ�هم�هن��دهو دژه ئ��ۆك��س��ان�ه ك �ه دهت��وان��ێ��ت ی��ارم�هت��ی ب���هرگ���ری ل���هش ب����دات و گ �هش �هی خانه تهندروستهكان زیاددهكات. رۆژانه خواردنی میوه لهش لهبهكتریاو ڤایرۆسهكان دهپارێزێت، وه م �هت��رس��ی ك��ۆك �هو س �هرم��اب��وون كهمد هكاتهو ه. م��ی��وه س���هرچ���اوهی گ��رن��گ��یش���هك���ری س��ودب��هخ��ش��ن ،ه���هروهه���ا
باشترین و نوێترین جێگرهوهن بۆ خۆراكی ناتهندروست. ئهو شتانهی گرنگه له بیرمان بێت : پ���ێ���ش خ����واردن����ی م���ی���وه ب �هش��ێ��وهی��هك��ی گ���ون���ج���او ب���ش���ۆرهوه، چونكه ماددهی زیانبهخشی لهسهره ك���ه دهت���وان���ێ���ت زی�����ان ب���ه ل��هش بگهیهنێت . م��ی��وهی زۆر م �هك��ڕه ،چونكهب��ۆ م��اوهی �هك��ی زۆر دهم��ێ��ن��ێ��ت�هوه و خ��راپ دهب��ێ��ت ل �ه ش��وێ��ن��ی تایبهت ههڵیبگره بۆ ئهوهی خراپ نهبێت. و هرگێڕانی له ئینگلیزیهوه
جژنان هێوی :بۆ ئازادی شەڕ دەكەین و شەهید ئەركە ژنانی ئازادیخوازی كوردستان(كەركوك) بوونمانرێكخراوی چاالكی
هەڤاڵ دەریا ناوێكی سەرهەڵدێر لە دژی هەر جۆرە پاشكەوتویی سەر ژنان بوو