Paderewski - 160 lat po narodzinach

SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ, PODEJMUJĄC DZIESIĘĆ LAT TEMU UCHWAŁĘ W SPRAWIE UCZCZENIA 150. ROCZNICY URODZIN IGNACEGO JANA PADEREWSKIEGO, WSPOMINAŁ, ŻE BYŁ ON „JEDNĄ Z NAJWAŻNIEJSZYCH POSTACI W HISTORII POLSKI. JEGO DZIAŁALNOŚĆ – JAKO MUZYKA, A ZARAZEM POLITYKA ORAZ FILANTROPA – WYRÓŻNIAŁA GO SPOŚRÓD GRONA NAJWIĘKSZYCH OSOBOWOŚCI ŚWIATA KULTURY I POLITYKI UBIEGŁEGO WIEKU”.

Ignacy, syn Polikseny i Jana Paderew‐skich, przyszedł na świat 18 listopada 1860 roku w Kuryłówce na Podolu. Pierwszych dwanaście lat życia spędził na Kresach. Z racji, że jego matka zmarła tuż po porodzie, ojciec niedługo później, opiekę nad dzieckiem przejęła ciotka. Następnie przeprowadzili się oni do Warszawy.

Młodzieńczy zapał

Muzyka była jego pasją od najmłodszych lat. Udoskonalał umiejętność gry na fortepianie, pobierając lekcje w war‐szawskim Instytucie Muzycznym. Tam jego nauczycielami byli między innymi Rudolf Strobla, Juliusz Janota oraz Roman Schloczer. W czerwcu 1872 roku zdał egzamin dyplomowy. Utworem, któr y wtedy wykonał, była część Ko n c e r t u a - m o l l E d w a r d a G r i e g a . Wkrótce po ukończeniu szkoły otrzymał p ro p o z yc j ę p ra cy n a s t a n ow i s k u nauczyciela klasy fortepianu.

Ożenił się młodo, bo już w roku 1880. Poślubił wtedy Antoninę Korsakównę. Rok później, gdy kobieta zmarła tuż po urodzeniu dziecka, Paderewski wyje‐chał do Berlina, by również za granicą u d o s ko n a l a ć u m i e j ęt n o ś ć g r y n a fortepianie. Gdy tam przebywał, poznał Helenę Modrzejewską, która pomogła mu opłacić naukę pod okiem Teodora Leszetyckiego w Wiedniu.

Pasmo sukcesów

W k r ó t c e j e g o z d o l n o ś c i z o s t a ł y zauważone i uznane. 3 marca 1888 roku zagrał swój debiutancki koncert w Sali Erarda w Paryżu. W kolejnych dniach występował przed paryską publiczno‐ścią jeszcze trzykrotnie, zagrał również koncert ze słynną orkiestrą Charles’a Lamoureux. Rok później, gdy przebywał w Londynie, swoim talentem zachwycił samą królową Wiktorię. Następnie po kolejnych dwóch latach wyruszył na tournée po Stanach Zjednoczonych, gdzie zyskał ogromną sławę. Pierwszy koncert polskiego pianisty za oceanem miał miejsce w prestiżowej sali Carnegie H a l l w N o w y m J o r k u . I n t e n s y w n a i wymagająca trasa koncertowa, w cza‐sie której występował przed publiczno‐ścią ponad stukrotnie, trwała dwa lata. Po tym czasie musiała zostać przerwana ze względu na kontuzję dłoni artysty.

Ambasador sprawy polskiej

W 1899 roku Paderewski związał się z Heleną Górską. Po ślubie w Polsce małżeństwo zamieszkało w Szwajcarii, jednak ojczyzna była zawsze głęboko zakorzeniona w ich sercach. Na począt‐ku dwudziestego wieku Ignacy zaanga‐żował się w budowę Filharmonii W a r s z a w s k i e j , z a ś w 1 9 1 0 z j e g o inicjatywy został odsłonięty pomnik upamiętniający zwycięstwo Polaków w bitwie pod Grunwaldem.

G d y w y b u c h ł a p i e r w s z a w o j n a światowa, wyruszył w kolejną podróż do Stanów Zjednoczonych. Za oceanem jeszcze silniej zaangażował się w polskie dążenia do odzyskania niepodległości. Zbierał fundusze na pomoc poszkodo‐wanym, wygłaszał publicznie płomien‐ne przemowy, zwracające uwagę świata zachodniego na sprawę Polski. Udało mu spotkać się z prezydentem Stanów Zjednoczonych, Thomasem Woodro‐wem Wilsonem. Ten zaś, w trzynastym p u n kc i e s wo j e go p r ze m ów i e n i a , wyg łoszonego 8 stycznia 1918 roku, przyznał, że odzyskanie przez Polskę niepodległości jest warunkiem zacho‐wania pokoju na Starym Kontynencie.

Powrót do Ojczyzny

W listopadzie 1918 roku pianista podjął decyzję o powrocie do ojczyzny. W celu u n i k n i ęc i a m a n i fe s t a c j i u r zęd n i cy Rzeszy chcieli wydać mu zakaz powro‐tu, jednak to zamierzenie nie doszło do skutku. Paderewski przybył do Poznania 26 grudnia. To wydarzenie wywołało wielkie poruszenie wśród Polaków.

1 stycznia 1919 roku pojawił się w War‐szawie, by spotkać się z Józefem Piłsud‐skim. Następnie został mianowany p re m i e re m o ra z m i n i s t re m s p raw zagranicznych. W czerwcu, wraz z Ro m a n e m D m ow s k i m , u d a ł s i ę d o Paryża, by reprezentować Polskę na konferencji, zakończonej podpisaniem traktatu wersalskiego. Pod naporem krytyki po roku podał się do dymisji ze stanowiska premiera i wyjechał do Szwajcarii.

Powrócił do ojczyzny po raz ostatni na krótki czas w czasie trwania wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku, by w 1922 wyjechać ponownie na trasę kon‐certową do Stanów Zjednoczonych. Swoją pasję łączył także z działalnością charytatywną. Wspierał szczególnie młodych artystów, którzy stali u progu karier y muzycznej. 26 maja 1939 p r ze s zed ł z awa ł s e rc a t u ż p r zed planowanym koncertem w Nowym Jorku. Zmarł 29 czerwca 1941 roku w Hotelu Buckingham na Manhattanie.

„Szczególnego podkreślenia wymaga Jego wkład w dzieło odzyskania niepod‐ległości Naszej O jczyzny, o co zabiegał jako charyzmatyczny artysta – propa‐gując podczas swoich koncertów w Europie i USA sprawę niepodległości Polski, oraz jako wytrawny polityk –pełniąc funkcję premiera i ministra spraw zagranicznych a także reprezen‐tując Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu” (Uchwała Sejmu Rzeczypospoli‐tej Polskiej z dnia 29 października 2010 r. w sprawie uczczenia pamięci Ignacego Jana Paderewskiego w 150. rocznicę Jego urodzin).

MARIA PARUCH