Overleven in Turkije met juridisch kennis

de balans tussen kennis en kennissen

De ervaring die men in Turkije heeft op het gebied van internationale handel en industrialisatie is vrij recent. Buitenlandse investeerders “ontdekken” Turkije nog steeds. Vooral het Nederlandse bedrijfsleven staat vooraan in de rij. Maar hoe staat het met de regels en wetten voor de buitenlandse investeerders? Juridisch adviseur Henk Sepers weet daar het fijne van. “Dit is geen probleem. Ik heb een kennis die dit wel even oplost.”

Sinds het begin van de jaren ‘80 in de vorige eeuw, de periode-Özal, maakt de voortgang op het gebied van internationale handel en industrialisatie een immense ontwikkeling in Turkije door. Deze ontwikkelingen hebben van meet af aan mijn belangstelling gehad. Als juridisch adviseur heb ik een niet gering aantal bedrijven - zowel Nederlandse als Turkse - en particulieren mogen begeleiden.

Voor de uitoefening van een vak is gedegen theoretische kennis belangrijk, maar beslist niet voldoende. De dagelijkse praktijk is weerbarstig: waarde wordt pas dan toegevoegd wanneer de theorie op juiste wijze wordt gecombineerd met de feiten en omstandigheden waarmee men ter plaatse wordt geconfronteerd. Hierbij is het een “must” voortdurend alert te blijven; kritisch, creatief en zelfstandig te zijn èn te blijven.

Hoe beperkt is ‘beperkt’?

De Turkse overheid probeert meer grip te krijgen op de informele economie (verborgen economie,de wettelijke en onwettelijke economische activiteiten die niet in de officiële cijfers tot uitdrukking komen, ). Zowel de juistheid van de aangiftes van de diverse belastingen heeft meer aandacht gekregen, alsook de invordering ervan. Zo kreeg ik in de loop van dit jaar een tweetal hiermee samenhangende vragen te beantwoorden.

In de ene kwestie handelde het om een natuurlijk persoon (een particulier), die voornemens was om aandelen te verwerven in een bestaande rechtspersoon naar Turks recht (een Ltd., te vergelijken met een besloten vennootschap naar Nederlands recht). De doelstelling van deze Ltd. was het ontwikkelen en verkopen van onroerend goed. De Turkse Limited had al een aantal percelen grond op haar naam staan. De bedoeling was om hier villa´s op te bouwen en deze, bij voorkeur, aan Europese belangstellenden te verkopen.

In de andere zaak wilde een cliënte - een Nederlandse bv - de meerderheid van de aandelen verwerven in een bestaande Turkse Ltd., om hiermee vervolgens de aankoopprijs te compenseren. Dit gelet op de vordering die zij had op de Limited. Voor mijn Nederlandse cliënte zou dit de zekerheid geven dat de productie in Turkije, waarover men uiterst tevreden was, niet in gevaar zou komen. Het Turkse bedrijf, een textielproducent, verkeerde bedrijfseconomisch in zwaar weer en had dringend geld nodig om niet alleen de stofleverancier maar ook de belastingschulden te kunnen betalen. Er werd namelijk gedreigd met executie.

In beide zaken vroegen de cliënten mij in hoeverre zij aansprakelijk zouden zijn voor eventuele schulden die op de Limiteds rustten. Deze vragen heb ik voorgelegd aan een tweetal ‘deskundigen’ ter plaatse. Na het lezen van het volgende zult u begrijpen waarom het belangrijk is om niet over één nacht ijs te gaan, want de twee antwoorden die ik kreeg waren zeer uiteenlopend.

Het eerste luidde dat Limited ‘beperkt’ betekent. De vennoten lopen slechts het risico het bedrag dat zij betaald hebben voor de aandelen, in geval van faillissement, te verliezen. Enig ander risico zou niet bestaan. Omdat de aspirant-vennoot geen bestuurlijke functie binnen de rechtspersoon zou gaan vervullen, gold feitelijk dezelfde regel als in Nederland. Dit antwoord klonk mij aanvankelijk niet vreemd in de oren omdat de situatie in Nederland vergelijkbaar is, maar zoals eerder aangegeven: een gewaarschuwd mens telt voor twee. De lokale adviseur voegde er nog aan toe, dat er “geen enkel probleem zou ontstaan”, zoals men wel meer in Turkije hoort…

Het tweede antwoord was fundamenteel anders. De registeraccountant verwees mij naar artikel 35 van de Turkse Invorderingswet. Op grond van dit artikel zijn de vennoten van een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (Ltd.) hoofdelijk aansprakelijk voor de belastingschulden die de Limited heeft. De aansprakelijkheid wordt berekend naar rato van de aandelen die men in eigendom heeft en de periode waarover men het belang had. Dit geldt zowel voor natuurlijke als rechtspersonen. Komt de natuurlijke persoon aldus te overlijden en is de erflater aansprakelijk te houden voor de schulden van de Ltd., dan zullen de erfgenamen hiervoor aangesproken kunnen worden. Ook benadrukte hij dat de nationaliteit van de persoon niet relevant is: iedere natuurlijke of rechtspersoon die deelneemt in een Turkse Ltd. blijft naar rato hoofdelijk aansprakelijk.

Dit laatste antwoord stond geheel haaks op het eerste antwoord. Na het lezen van de wettekst alsmede de jurisprudentie van artikel 35 Invorderingswet kwam ik tot de conclusie dat het tweede advies juist was, hetgeen ik in het vervolg ongevraagd en zeer nadrukkelijk onder de aandacht breng van cliënten.

Het besluitenboek Een heel ander onderwerp is de rechtsgeldigheid van de besluitvorming binnen een Ltd. Uiteraard kent het Turkse recht ook de Algemene en/of Bijzondere Vergadering van Aandeelhouders. Een dergelijke vergadering dient binnen een bepaalde periode te worden bijeengeroepen, waarbij van te voren een agenda wordt opgesteld.

In Nederland worden de besluiten die tijdens een dergelijke vergadering zijn genomen in de notulen opgenomen, en vervolgens goed- of afgekeurd. In geval van goedkeuring bindt een dergelijk besluit onder andere de rechtspersoon. Naar Turks recht gaat het net even anders.

Een Nederlandse aandeelhouder in een Turkse Ltd. verzocht mij hem te adviseren terzake het ontslag van de directeur en medeaandeelhouder in de Limited. De cliënt vertelde mij dat twee maanden voordien een Algemene Vergadering van Aandeelhouders had plaatsgehad, waarbij de Turkse directeur/medeaandeelhouder, onder de voorwaarden zoals in de notulen van die vergadering stonden vermeld, zou terugtreden als bestuurder. Tevens zou hij zijn belangen in die rechtspersoon aan een derde overdragen. Cliënt toonde mij de notulen die in de Engelse taal - op papier van de Turkse Ltd. - waren opgesteld en getekend door alle aanwezige aandeelhouders. Op mijn vraag of de besluiten ook waren opgenomen in het Besluitenboek werd ik enigszins wazig aangekeken.

Naar Turks recht dient een Limited over een zogenaamd Besluitenboek te beschikken, dat door de notaris is gelegaliseerd. Alle besluiten die genomen en aldaar genoteerd worden, worden vervolgens gepubliceerd in een daarvoor bestaande krant - ik noem het gemakshalve de Staatscourant -, waarna de publicatie wordt gedeponeerd in het openbare dossier van de rechtspersoon bij de Kamer van Koophandel waar zij staat ingeschreven. Deze handelingen waren niet verricht, zodat deze zo belangrijke besluitvorming, slechts weergegeven in de voornoemde notulen, voor mijn Nederlandse cliënt geen enkele waarde had.

De lokale directeur c.q. aandeelhouder met wie ik vervolgens een gesprek ben aangegaan zei mij dat het verslag van de vergadering in zijn visie slechts als een ‘Intentieverklaring’ diende te worden gezien en dat hij weliswaar bereid was om als directeur terug te treden, alsmede zijn aandelen ter beschikking te stellen, echter onder nog nader te bepalen voorwaarden...

de volmacht Een ander fenomeen waar men in Turkije aan zal moeten wennen is “de volmacht”. Wilt u een ander iets voor u laten doen, dan heeft die persoon een notariële volmacht nodig, waaruit de verstrekte bevoegdheid blijkt. Voor bijna iedere handeling die voor een ander wordt verricht, dient men deze hoedanigheid aan te kunnen tonen. De creativiteit van de ambtenaren kent echter geen grenzen. Stel dat men bijvoorbeeld voor een ander een belastingnummer wil aanvragen. De ene

Henk Sepers tijdens een presentatie in Zwolle.

“Ik heb een kennis die dit wel even oplost. Op die kennis kon men veelal vertrouwen. De uitdrukking ‘Kennis is macht’ kreeg aldus een geheel eigen betekenis. De tijden zijn echter veranderd.”

ambtenaar zal onder het begrip Overheidsinstanties ook de Belastingdienst rangschikken, een andere ambtenaar zal zeggen dat een dergelijke beschrijving onvoldoende is en dat het woord ‘Belastingdienst’ niet in de volmacht voorkomt. Er zit niets anders op om deze gang van zaken te accepteren, immers, nagenoeg iedere ambtenaar interpreteert de wetgeving op zijn eigen wijze.

Nadat de opdracht is verricht, moet u niet vergeten om de volmacht in te trekken. De akte van intrekking wordt genoemd. Het is al een paar keer gebeurd dat de gevolmachtigde die een eigendomsoverdracht had gerealiseerd, het appartement nogmaals aan een derde verkocht en zijn medewerking aan de overdracht verleende. Ik zal de verontwaardiging van mijn cliënten niet nader omschrijven, toen drie maanden later in ‘hun’ appartement andere mensen woonden.

Ten slotte

Tot zover een greep uit de ‘ton van werkelijkheid’. In de beginperiode van mijn praktijkuitoefening in Turkije zei menigeen: “Dit is geen probleem. Ik heb een kennis die dit wel even oplost.” Het leek een geruststellende mededeling. Op die kennis kon men veelal vertrouwen. De uitdrukking ‘Kennis is macht’ kreeg aldus een geheel eigen betekenis. De tijden zijn echter veranderd. Bedenk, dat als uw kennis niet door kennis wordt gehinderd, de hulp - hoe goed ook bedoeld - een niet gewenst gevolg kan hebben. De vraag die ik mijzelf dan ook continu stel, is: “Hoe kan ik mijn theoretische kennis en praktische ervaringen het beste aanwenden om de belangen van mijn cliënten zo optimaal mogelijk te behartigen?”

www.sepersadvocaten.nl