32 minute read
Foto’s even kleurrijk als Ebru
Foto’s van durak kleurrijk als
urak kleurrijk als ebru
Advertisement
door MARC GUILLET
Een gerimpeld omaatje kijkt recht de camera in. Ze behoort tot de Laz, een etnische minderheid uit Noord-Turkije. Een bejaarde vrouw met een kleurige blouse en talrijke gouden sieraden lacht, bijna flirtend, naar de fotograaf, een alevitische Koerd. Op een andere foto zien we een verlegen Kirgizisch meisje voor een met bloemen versierd tapijt.
Dit is slechts een kleine greep uit de 300 foto’s in het boek “Ebru. Reflections of Cultural Diversity in Turkey” van de Turkse fotograaf Atilla Durak. Een selectie daarvan werd tentoongesteld in Istanbul en Diyarbakir.
Durak, die afwisselend in New York en Istanbul woont, kreeg talloze inwoners van Turkije voor zijn lens tijdens zijn ontdekkingsreis door Klein-Azië. Hij wilde de culturele diversiteit van zijn veelkleurige vaderland op de gevoelige plaat vastleggen. Tijdens zijn trips door Turkije die hij
gedurende vijf jaar maakte, wilde hij zo veel mogelijk van de 44 verschillende etnische groepen met hun 26 verschillende talen ontmoeten.
“Tot zo’n tien jaar geleden was het voor de meeste minderheden gebruikelijk om hun identiteit in het openbaar te verbergen,” vertelt Atilla Durak wijzend op de foto’s in zijn boek. “Turkije begint langzaam een meer open samenleving te worden en er is iets meer durf om over verschillende culturen te spreken. Sinds een paar jaar gaan de autoriteiten soepel om met de taal en de cultuur van de in Turkije wonende minderheden. Onze rijkdom zit natuurlijk in onze culturele diversiteit die Turkije zo bijzonder maakt.”
Geheim
Er zijn in de loop der jaren talloze foto’s van deze veelkleurigheid van Turkije gemaakt, “maar over het algemeen door wat ik minderheden-paparazzi noem: fotografen die snel een paar dorpjes bezoeken en dan zoveel mogelijk exotische foto’s maken,” gaat Durak verder. “Mijn geheim is dat ik de mensen respecteer. Ik fotografeer hen omdat ik wil laten zien hoe rijk Anatolië is.“
Durak heeft zijn project ‘Ebru’ genoemd naar een oude schildertechniek uit het Osmaanse Rijk. Het gaat om zwemmende of drijvende kleuren die gedeeltelijk in elkaar overlopen (ook marmer genoemd). Hij gebruikt het als symbool voor de manier waarop de identiteiten van de etnische en religieuze minderheden in Turkije in elkaar overlopen.
Dit project nam acht jaar in beslag. Durak had weinig geld, reed rond in een oud Volkswagenbusje zonder assistenten of extra licht en investeerde heel veel tijd in zijn documentaire fotografie. In totaal zou hij zo’n 15.000 foto’s maken. “Het fotograferen was het slot van het proces. Ik spendeerde altijd veel tijd met de mensen die ik wilde vastleggen. Een keer logeerde ik achttien dagen in een dorpje
in het zuidoosten om een Yezidi (lid van een christelijke minderheid) te fotograferen. Ik praatte alleen maar met hem en we legden samen een kaartje. Een andere was Mehmet, een nomadische Yörük (Turk) in het Taurus-gebergte. Ik leefde elf dagen met zijn familie in hun tent en met hun kamelen. Ik deelde hun eenvoudige leven en ik leerde hen kennen. Zo ontstaat er een vertrouwensband en is het later gemakkelijker om te fotograferen.”
Durak is erg begaan met zijn ‘fotogasten’. “Als er een huwelijksfeest was, danste ik met hen. Ik huilde mee tijdens een begrafenis. Mensen uit Anatolië zijn ongelofelijk gastvrij. Ze openden hun huizen voor mij en deelden hun verhalen met mij. Aan het eind van mijn bezoek zagen ze mij als hun zoon of broer en niet meer als een fotograaf. Daarom waren ze ontspannen wanneer ik mijn camera op hen richtte.”
U kunt direct bellen. Het 0900 tarief is inclusief de gesprekskosten naar het buitenland.
tot 90% goedkoper bellen !
Bel voor 3 ct/min via 0900 – 555 55 03 naar vaste landen: Argentinie Estland Maleisie Singapore
Australie Belgie Brazilie Frankrijk Griekenland Hong Kong Mexico Monaco Nederland Spanje Taiwan Thailand 3 c/m
Bulgarije Hongarije Nieuw Zeeland Tsjechie Canada Ierland Noorwegen Turkije Chili IJsland Oostenrijk USA China Israel Peru Verenigd Colombia Italie Polen Koninkrijk Cyprus Japan Portugal Zuid Korea Denemarken Kroatie Puerto Rico Zweden Duitsland Luxemburg Rusland Zwitserland
Géén aanmelding of registratie Direct bellen met uw eigen telefoon Ook te gebruiken met CPS, kabeltelefonie, internettelefonie, KPN BelBudget en mobiele telefoonabonnementen Géén factuur van TELEGOEDKOOP Gesprekskosten worden verrekend via uw normale (KPN) telefoonnota U betaalt alleen het 0900 tarief Het 0900 tarief is inclusief de gesprekskosten naar het buitenland Alle tarieven in eurocenten zijn inclusief btw Bellen en betalen per seconde Starttarief is 4,5 cent
ZOWERKTHET 1. Kies uw gewenste bestemming en bel naar het bijbehorende 0900 toegangsnummer
2. Na de tariefmelding toetst u het volledige buitenlandse nummer in en sluit af met een # (hekje)
Bijvoorbeeld Italie (vast) Spanje (mobiel)
Suriname
Turkije (vast) 0900-555 55 03 …00 39 02 1234567# 0900-555 55 15 …00 34 6 12345678 # 0900-555 55 15 …00 597 8123456# 0900-555 55 03 …00 90 212 1234567#
bestemming tarief toegangsnr. bestemming tarief toegangsnr. bestemming tarief toegangsnr. Afghanistan 20 0900-555 5520 Irak vast 8 0900-555 5508Peru mobiel 15 0900-555 5515 Albanie vast 5 0900-555 5505 Irak mobiel 15 0900-555 5515 Roemenie mobiel 15 0900-555 5515 Albanie mobiel 20 0900-555 5520 Iran vast 8 0900-555 5508Rusland mobiel 8 0900-555 5508 Algerije vast 8 0900-555 5508 Iran mobiel 10 0900-555 5510 Moskou, St.Petersb. vast 3 0900-555 5503 Algerije mobiel 15 0900-555 5515 Israel mobiel 10 0900-555 5510Saudi-Arabie vast 10 0900-555 5510 Armenie vast 8 0900-555 5508 Ivoorkust 15 0900-555 5515 Saudi-Arabie mobiel 20 0900-555 5520 Armenie mobiel 15 0900-555 5515 Japan mobiel 15 0900-555 5515Servie en Monten. vast 8 0900-555 5508 Argentinie mobiel 10 0900-555 5510 Jemen 15 0900-555 5515 Servie en Monten. mobiel 20 0900-555 5520 Aruba vast 10 0900-555 5510 Kaapverdie 20 0900-555 5520Singapore 3 0900-555 5503 Aruba mobiel 15 0900-555 5515 Kameroen vast 10 0900-555 5510 Slowakije vast 5 0900-555 5505 Australie mobiel 15 0900-555 5515 Kameroen mobiel 20 0900-555 5520Slowakije mobiel 20 0900-555 5520 Brazilie vast 3 0900-555 5503 Kroatie mobiel 15 0900-555 5515 Soedan 15 0900-555 5515 Brazilie mobiel 15 0900-555 5515 Litouwen vast 5 0900-555 5505Sri Lanka 15 0900-555 5515 Canada 3 0900-555 5503 Litouwen mobiel 20 0900-555 5520 Suriname 15 0900-555 5515 Chili mobiel 15 0900-555 5515 Macedonie mobiel 25 0900-555 5525Taiwan vast 3 0900-555 5503 China 3 0900-555 5503 Maleisie 5 0900-555 5505 Taiwan mobiel 10 0900-555 5510 Colombia mobiel 10 0900-555 5510 Marokko vast 15 0900-555 5515Thailand 3 0900-555 5503 Dem. Rep Congo 20 0900-555 5520 Marokko mobiel 20 0900-555 5520 Tunesie 20 0900-555 5520 Djibouti 30 0900-555 5530 Mexico vast 8 0900-555 5508Turkije vast 3 0900-555 5503 Egypte 15 0900-555 5515 Mexico mobiel 25 0900-555 5525 Turkije mobiel 15 0900-555 5515 Ethiopie 20 0900-555 5520 Ned. Antillen vast 10 0900-555 5510Venezuela vast 5 0900-555 5505 EUROPA vast 3 0900-555 5503 Ned. Antillen mobiel 15 0900-555 5515 Venezuela mobiel 20 0900-555 5520 EUROPA mobiel 15 0900-555 5515 Nigeria vast 10 0900-555 5510Verenigde Staten 3 0900-555 5503 Ghana mobiel 15 0900-555 5515 Nigeria mobiel 15 0900-555 5515 Ver. Arabische Emiraten 15 0900-555 5515 Hong Kong 3 0900-555 5503 Oekraine vast 8 0900-555 5508Vietnam 8 0900-555 5508 India 8 0900-555 5508 Oekraine mobiel 10 0900-555 5510 Wit Rusland 25 0900-555 5525 Indonesie vast 8 0900-555 5508 Oezbekistan 8 0900-555 5508Zuid Afrika vast 5 0900-555 5505 Indo. Jakarta vast 5 0900-555 5505 Oman 20 0900-555 5520 Zuid Afrika mobiel 15 0900-555 5515 Indonesie 15 0900-555 5515 Pakistan 5 0900-555 5505Zuid Korea 8 0900-555 5508
Meer informatie over goedkoop bellen naar het buitenland, 0900 nummers, alle landen en tarieven:
Süleyman van den Broek • Levenskunstenaar Column
Angstbeelden vanuit de camera obscura
Alles boezemt ons, de Laaglanders, de laatste jaren angst in. Turkse bruiden, islam, moslims, allochtonen, vluchtelingen, Marokkanen, een Turks lidmaatschap van de EU én - schrik niet - zelfs het mooie winterweer. Wij vrezen blijkbaar alles wat naar ons gevoel niet zijn oorsprong in de veengrond heeft of vanuit de postmodernistisch-calvinistische bril misstaat. Met andere woorden: wij schrikken van de vreemdelingen. Althans, zo lijkt het. Zijn zij werkelijk de boosdoeners of wordt onze vrees veroorzaakt door andere onzekerheden?
Zo mijmerend nip ik van mijn wijn in de koude maneschijn. Vanaf mijn balkon staar ik naar de vallende bladeren die zichtbaar worden in het licht van de straatlantaarns. Ineens bekruipt mij een gevoel van angst. Zijn het de dwarrelende bladeren die de naakte klinkers bedekken of is het de flauwgele maneschijn? Ik weet het niet. Ik giet mijn lege glas vol en ik begin te ijsberen. Na een flinke teug staat het beeld van de wijze denker Krishnamurti voor me. Als ik hem mag geloven, hebben onze angsten hun bron in de onbekende, de vreem- Als kunst helend is, dan vragen deze tijden om een ande niet buiten, maar vooral binnen onszelf. Angst is in eerste instantie dus een teken van dere soort kunstenaars. Stille leegte wordt de kunst van onbekend zijn met jezelf. talloze vreemde- de toekomst. En dat beangstigt mij het meest. lingen in de ogen te kijken. Dat schrikt hem niet af. Hij kent zichzelf immers goed, hij weet wat zijn sterke en zwakke kanten zijn en calculeert zo de risico’s en de kansen. Maar wanneer een sterveling aan tafel zitten of één worden met hem. En al helemaal niet als het de vreemdeling in zichzelf niet kent en plots oog in oog met hem een stille leegte betreft, waardoor de kans van ontsnapping nihil is. komt te staan, is hij als de dood. Het is alsof hij de duivel, een slang, Als ik samen ben met mezelf gaat voor mij juist een deur open en de dood in de ogen kijkt. Hij pretendeert dan de vreemdeling buiten betreed ik als het ware de open armen van mijn geliefde of de Tuin hem te vrezen. Versterkt door de gefabriceerde spookbeelden in Den van Eden. Helaas duurt schoonheid maar één vinger lang. De dageHaag en Hilversum verwordt deze vrees dan tot xenofobie. De afge- raad doet de stad ontwaken en maakt alles wat schaars is zichtbaar: legen kamers in ons hoofd genereert de Turkse bruid als een reus die liefde, mededogen, stilte én leegte. Don Quichotte bedreigt. Dit is onze collectieve angst van de laatste Een karavaan van angsten verschijnt weer. Het immense lawaai, jaren. Maar dat onbekende deel van ons bewustzijn reflecteert voor de verstedelijking die om zich heen grijpt en elke vierkante meter ieder individu nog meer beelden. vrije ruimte in de stad die snel bezet of geïsoleerd wordt, benauwen
Intussen is de bodem van mijn fles zichtbaar geworden. Ik steek mij. Niet de Turkse bruid beangstigt mij, maar deze bedreigingen. nog een sigaar op. Op straat is er behalve een sluipende kat niemand Of dit beeld slechts een projectie vanuit de camera obscura in mijn te zien. Dat prettige gevoel maakt mij heer en meester over de gren- hoofd is of de werkelijkheid zegt de vreemdeling in me niet. Musea zeloze leegte om me heen. Zo sus ik de stad in slaap en probeer zo vallen mij dan ten deel, maar kunst binnen de stille muren biedt ongestoord de vreemdeling in me verder te leren kennen. slechts tijdelijke bescherming. Als kunst helend is, dan vragen deze
Het heeft mij altijd verbaasd waarom mensen zo bang zijn om tijden om een andere soort kunstenaars. Stille leegte wordt de kunst alleen of eenzaam te zijn. Niemand wil met de vreemdeling in hem van de toekomst. En dat beangstigt mij het meest.
onnodige vrees voor Turkije
TEkST: MERCITA CORONEL FoTo’S TULPIA MEDIA TEAM
Een aantal opmerkingen keert telkens terug wanneer de discussie over de Turkse toetreding tot de Europese Unie gaat. Is de regerende AKP wel te vertrouwen? Hoe staat het met de mensenrechten en de rechten van minderheidsgroeperingen? Gaan de islam en democratie wel samen? Deskundigen discussieerden in Ravenstein over deze heikele onderwerpen tijdens het Soeterbeeck-programma van de Radboud Universiteit Nijmegen.
“Er is geen serieus gevaar van een islamitische politieke orde in Turkije. Dat kunnen wij gerust uitsluiten,” is de stellige mening van dr. Erik-Jan Zürcher, als hoogleraar verbonden aan de Universiteit van Leiden. ”De AKP heeft ook geen verborgen agenda, al staat de partij onder druk van haar islamistische achterban om een aantal pro-islamitische wetten aan te nemen.” Straatreclame met bikini’s is bijvoorbeeld verboden in Turkije. Premier Tayyip Erdoğan staat eveneens onder druk om het verbod op het dragen van de hoofddoek op de universiteiten af te schaffen. De belangrijkste reden voor Zürchers optimisme moet gezocht worden in het feit dat de AKP juist baat bij heeft bij een democratisch Turkije. “Het westerse model waarborgt immers de vrijheid van godsdienst, meer dan het huidige Turkije. Bovendien karakteriseert de Turkse islam zich niet door puritanisme en verschilt qua stroming totaal van de andere landen. Turkije hangt de Hanefitische tak van de islam aan.” De scheiding tussen religie en staat is nooit zo rigide geweest als verondersteld wordt. Zürcher verwijst naar het door de overheid ingestelde religieus presidium (Diyanet İşleri) en de ambivalente rol die het leger vooral in de jaren ‘80 speelde. Onder het mom van acuut islamitisch gevaar pleegde het leger op 12 september 1980 een coup. In de grondwet van 1982 werden juist pro-islamistche wetten aangenomen. Het leger heeft in die periode bijgedragen aan de toename van de moskeebouw en aan de versterking van het religieus presidium.
Foto linksboven: Europarlementariër Joost Lagendijk in discussie met prof. dr. Erik-Jan Zürcher.
Foto rechtsboven: Dr. Herman Teule, hoogleraar Oosters Christendom, houdt een pleidooi voor meer godsdienstvrijheid in Turkije.
Decennia later heeft dit islamiseringproces zijn vruchten afgeworpen en de islamistisch georiënteerde jongeren nu aan de macht geholpen. Maar het doorslaan naar een moslimstaat ligt niet voor de hand, juist vanwege hetzelfde leger dat nu de islam als het grootste gevaar ziet om het seculiere karakter van Turkije te ondermijnen. Het leger omarmt steviger het Franse model van scheiding tussen religie en staat; een model dat Turkije min of meer heeft overgenomen sinds Atatürk.
lausanne
Dr. Herman Teule, hoogleraar Oosters Christendom, is gematigd positief over de Turkse overheid en haar politiek ten opzichte van minderheidsgroeperingen, in casu christelijke groeperingen. Van de 70 miljoen Turken zijn er nu nog maar circa 100.000 christenen overgebleven, waarvan het merendeel Armeniërs zijn. Andere groepen worden gevormd door de Grieks- en Syrisch-orthodoxen. Het Verdrag van Lausanne in 1923 zorgde voor de grootste uitwisseling van christenen en moslims tussen Turkije en Griekenland. Niet alleen hebben toen veel christenen het land verlaten, maar later - onder druk - ook vele tienduizenden Assyrische christenen uit het zuidoosten van Turkije. “De kwesties die nu de relatie tussen de Turkse overheid en de christelijke groeperingen bemoeilijken, zijn de Armeense kwestie, de ondergeschoven positie van de Assyriërs en de weigering van de Turkse staat de Griekse patriarch als vertegenwoordiger van alle orthodoxen te erkennen in plaats van alleen die in Turkije.” Teule wijst er overigens op dat de discussies in de diaspora, zoals het pleidooi in Nederland voor een monument ter herdenking van de Armeense genocide, een door Turkije bestreden term, de positie van christenen in Turkije niet bevordert. De Armeniërs in Turkije vinden zelfs dat zij geen baat hebben bij de ‘gijzeling’ van de Armeense kwestie door de Armeniërs of hun bondgenoten in Europa en de Verenigde Staten. De Turkse christenen steunen het democratiseringsproces, dus de AKP, in haar poging tot het verkrijgen van het EU-lidmaatschap. “Net als de Turkse moslims zien zij mogelijkheden om via het Europese recht hun eisen en wensen te realiseren,” aldus Teule.
Gouden jaren Europarlementariër Joost Lagendijk (GroenLinks) juicht de overwinning van de AKP bij de verkiezingen van afgelopen juli alleen maar toe. “Het voordeel van de AKP is volgens Lagendijk dat de partij geen last heeft van ‘Kemalistische hangups’. De AKP heeft minder nationalistische reflexen waardoor ze etnische minderheden meer rechten gunnen dan bijvoorbeeld de sociaal-democratische CHP. 55 Procent van de Koerden stemde dan ook op de AKP.” Lagendijk is vooral te spreken over de
hervormingsgezindheid van de AKP. “Toen de AKP in 2002 het roer overnam van de extreem rechtse MHP begonnen de gouden jaren van de hervorming. Tot 2005 maakte Turkije grote vorderingen, vooral op het gebied van de mensenrechten,” stelt de Europarlementariër. “Mensenrechten werden de leidraad in het binnen- en buitenlandse beleid van de AKP. De nieuwe grondwet bevat veranderingen op dit gebied. Intussen zijn de martelingen in de Turkse gevangenissen drastisch aangepakt, krijgen minderheden ook rechten en is het democratische gehalte van de Turkse staatsvorm sterk verbeterd. Er ligt zelfs een wetsvoorstel klaar om de beruchte strafwet 301 te wijzigen. Deze wet verbiedt uitlatingen die de ‘Turkishness’ beledigt, waardoor elke discussie over de Turkse identiteit, de Armeense en de Koerdische kwestie al snel als beledigend wordt ervaren. Net als de winnaar van de Nobelprijs voor de literatuur, Orhan Pamuk, dreigde ook Lagendijk zelf onder deze wet vervolgd te worden. Dankzij persoonlijk ingrijpen van de minister van Justitie werd de aanklacht tegen hem ingetrokken.
Het probleem van het Turkse lidmaatschap van de EU is wederzijds. “Het grootste obstakel voor de Turkse toetreding ligt ondanks alle problemen niet in Turkije, maar in Europa,” vervolgt Lagendijk. “Wij hebben nog enige tijd nodig om bij de tegenstanders hun koudwatervrees weg te nemen.” Lagendijk verwacht dat Turkije op z’n vroegst pas in 2015 het lidmaatschap van de EU verwerft. Hoe optimistisch Lagendijk ook is, de Europarlementariër wil niet uitsluiten dat Turkije uiteindelijk misschien zelfs afziet van het lidmaatschap. “Lid worden van de EU betekent ook overdracht van soevereiniteit op de gebieden van milieu en buitenlandse politiek. Wil een traditioneel, nationalistisch gericht land als Turkije dat wel? Turkije kan economisch gezien op eigen kracht door. De toetreding heeft voor Turkije vooral een symbolische waarde.”
Ook Zürcher deelt Lagendijks mening. “Van 1958 tot 1990 ging de discussie vooral over de vraag of Turkije al rijp was om EU-lid te worden. Na de val van de Berlijnse muur en de eisen van de Kopenhagen-criteria in 1993 werden grenzen cultureel verabsoluteerd. De toetreding van Oost-Europese landen wierp de vraag op waar de grenzen van Europa liggen. Hoort Turkije als moslimland in dat verband wel bij Europa?” De ontwikkelingen leidden volgens Zürcher tot een veranderende houding ten aanzien van Turkijes EU-lidmaatschap. “Het ontbreekt Europa aan enthousiasme voor Turkije zoals dat wel bestond voor Oost-Europa. Wij vonden dat we in verband met de gevolgen van Tweede Wereldoorlog wat moesten doen. Oost-Europa moest weer tot de Europese familie gaan behoren. Dat plichtsgevoel ontbreekt in het geval van Turkije.”
strategische betekenis van
De toetreding van Turkije tot de Europese Unie (EU) is feitelijk van groter belang voor de EU dan voor Turkije, meent Alfred Pijpers van Instituut Clingendael. In dit interview legt hij uit waarom.
TEkST: MERCITA CORONEL FoTo’S TULPIA MEDIA TEAM
trategische betekenis Turkije voor Eu
“Turkije is niet alleen economisch, maar vooral strategisch van belang voor de Europese Unie, ook al lijkt de kans op een volwaardig lidmaatschap van Turkije aanzienlijk kleiner dan veertig jaar geleden. Het referendum voor de Europese grondwet werd in Nederland en in Frankrijk ineens uitgelegd als een “Nee” tegen de Turkse toetreding. De Europese publieke opinie is onder leiding van de Franse president Sarkozy en de Duitse bondskanselier Merkel verder gekanteld. De gebeurtenissen na 11 september 2001 in de Verenigde Staten gingen daar natuurlijk aan vooraf. De perceptie van een islamitische dreiging alsmede de veronderstelde onverenigbaarheid van de islam met democratie heeft sindsdien post gevat in het westerse denkpatroon. Merkel spreekt nu van een status aparte, een ‘bevoorrecht partnerschap’ voor Turkije in plaats van een volwaardig EU-lidmaatschap.”
Pijpers verbaast zich over de nieuw opgeworpen hindernissen, cultureel en religieus van aard. “De EU is immers vooral ontstaan uit een economische behoefte en niet zozeer uit een gemeenschappelijk cultureel en religieus besef. De Europese Unie centreert zich niet rondom een christelijk idee, maar om een economisch en politiek concept. De Europese politieke samenwerking, de fase na de economische integratie, is nooit echt van de grond gekomen en lijkt vooralsnog een brug te ver. De vrees voor een islamitische wetgeving in Europa wanneer Turkije lid wordt, is niet realistisch. Voor het doordrukken van een belangrijke beslissing dient het voorstel 55 procent van de lidstaten achter zich te krijgen. Hiervoor zijn 17 landen nodig. Desondanks vrezen de publieke opinie en de politici voor islamisering van de EU. De indruk is dan ook dat alleen Turkije baat heeft bij het EU-lidmaatschap, bijvoorbeeld om onze subsidies af te snoepen en onze arbeidsmarkt te overspoelen met jonge werkkrachten. Dit staat in schril contrast met een andere realiteit. Turkije is in veel opzichten onmisbaar voor de Europese Unie, maar daar hoor je weinig mensen over. Dit kandidaat-lid is in eerste instantie van grote betekenis voor de stabiliteit en veiligheid op het Europese continent. Turkije heeft na de VS het grootste leger binnen de NAVO. Bij de vorming van een Europees leger kan Turkije een grote rol spelen en kan de EU onafhankelijker van de Verenigde Staten een eigen veiligheidsbeleid voeren. Het land neemt geografisch gezien ook een strategische positie in tussen Europa en het MiddenOosten, Centraal-Azië en de Kaukasus. De oliepijpleiding uit de Kaspische Zee, Azerbeidjan, loopt via Turkije. Dat maakt het westen minder afhankelijk van het Midden-Oosten. Het Turkse lidmaatschap kan eveneens bijdragen aan de verbetering van de betrekkingen tussen Europa en de Arabische wereld. Het kan bovendien een democratisch rolmodel zijn voor andere islamitische landen.”
“Dat Turkije een strategische positie inneemt, is onlangs weer eens gebleken. De aanval van Israël op Syrië van een maand geleden was eigenlijk alleen mogelijk omdat Turkije Israël toestemming gaf om zijn luchtruim te gebruiken. Turkije is verder de naaste buur van het olierijke en instabiele Irak. Beide landen hebben een verdrag gesloten. Desondanks heeft Turkije Iraaks grondgebied betreden en is onder protest van Irak op PKK-leden gaan jagen. Als lid van de Europese Unie zou Turkije Irak niet zo maar kunnen binnenvallen. Dat moet vooral Europa inzien en de strategische betekenis van Turkije beter waarderen.”
Het Europese spel
Regelmatig klinken er Louis van Gaal-achtige geluiden vanuit de oppositiebanken in Ankara richting Brussel: “Zijn jullie nou zo gek of zijn wij nou zo slim! Hoe kan Europa nou niet beseffen dat hervormingen als de vrijheid van godsdienst, die van de minderheden en de pers, waar Brussel keer op keer op aandringt, Turkije nog meer zullen overleveren aan islamisten! Zijn Europeanen werkelijk zo dom dat ze dit niet zien gebeuren?”
De oppositie in Turkije bestaat tegenwoordig uit de Stichters en de Bewakers, zoals zij zich het liefst noemen. De oppositiepartij CHP (Republikeinse Volkspartij), die ooit nota bene door Atatürk zelf is opgericht en daardoor een cruciale rol speelde bij de opbouw van de seculiere republiek, heeft het monopolie op alles wat goed is voor het land, de natie en het volk. Want opgericht door De Grote Leider. Daarom denkt, ziet, gelooft, voelt en weet de partijtop alles beter dan alle anderen. De CHP vertolkt het geluid van de Stichters. Zeg maar gerust dat zij de ware salafisten van Turkije zijn. SaOverleg, geven en nemen, luisteren naar het volk, vrije discussie vormen de essentie van de democratie. Die is niet, zoals de CHP en het leger altijd hebben gedacht, op de macht zitten en die niet wensen te delen.
De nieuwe generatie politici van de AKP (Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling) van premier Erdoğan en president Gül beheersen dit spel uitstekend. Ze hebben met de regels van het door de CHP en het leger o zo bewonderde, geïdealiseerde Europa de oude machten buiten spel gezet. Via de democratische weg hebben zij de macht en de symboliek van de republiek weten te bemachtigen. De Bewakers en de Stichters hebben niet kunnen voorkomen dat in het bed van Atatürk in het presidentiële paleis tegenwoordig de ‘gelovige’ Gül ligt te dromen naast zijn - naar ik hoop - ‘s nachts even niet gehoofddoekte first lady.
Het lijkt erop dat de CHP en het leger niet voldoende beseft hebben wat de gevolgen zouden kunnen zijn van hun toenadering
lafisten (salaf betekent ‘voorouder’ in het Arabisch) geloven ook dat zij de ware moslims zijn omdat ze het gedachtegoed van de stichters van de islam nog steeds in ere houden, ondanks dat de (belevings) wereld ondertussen totaal is veranderd.
Het leger. O, het leger. Ooit de Onaantastbare, de Almachtige Allesbepaler die Zijn gelijke niet kende. Ook de militaire top handelt en wandelt alsof de teller op 1923 is blijven staan. Maken de burgers er een zootje van, marcheren ze naar het presidentiële paleis en zetten alles met één klap op ‘de juiste rails’
Het grootste mankement van de CHP en het leger is dat zij nooit de regels van het democratische spel hebben hoeven leren. En waarom zouden ze ook! Als de CHP door middel van achterkamertjespolitiek de macht niet kon vasthouden, dan volstond een militaire dreiging om ‘orde op zaken’ te stellen..
In de Europese wachtkamer wordt het spel anders gespeeld. tot de Europese Unie. Een toenadering overigens die zij slechts met de mond hebben beleden. Ze zagen niet dat met hun wetten en regels de Europese poorten eeuwig dicht zouden blijven. Nu voert de AKP stukje bij beetje hervormingen door. Vooral de veranderingen die voor hen erg gunstig zijn, krijgen de voorrang. Zo wil de AKP het verbod op het dragen van een hoofddoek door studentes en ambtenaren overboord gooien, de macht van het leger verder inperken en de rechters meer vrijheid gunnen. De Stichters en de Bewakers steigeren. Nog meer graag, roept Europa.
Het mag dan wel nieuw zijn in Turkije, maar in Europa wordt eeuwenlang politiek bedreven door politici die hun inspiratie uit de religie halen. Van Turkse politici als Erdoğan gaan er wel dertien in een Europees dozijn. Triest genoeg is hij wel de meest progressieve leider in Turkije anno 2007.
dünya, Tomas Lieske Het Turkse platteland, rond 1930. Simon en Otto, twee Hollanders, zijn na de Eerste Wereldoorlog tewerkgesteld bij de bouw van het eerste Turkse luchtschip. Zij hebben een dochter, Julia, die niet beter weet dan dat Simon haar vader is en haar moeder een jonggestorven Turkse. De rijke en mondaine Dünya Suman, betrapt op diefstal, wordt gedwongen de Hollanders te verzorgen. Op een dag hoort zij hoe Simon in werkelijkheid aan het kind is gekomen. Alles is gebaseerd op éé grote leugen, beseft ze. Maar haar band met Julia is dan al zo sterk dat zij de leugen in stand houdt - en haar kans op eerherstel opoffert. Tomas Lieske (1943) groeide op in Haagse Bezuidenhout en heeft er zijn hele jeugd doorgebracht. Hij ging Nederlands en Theaterwetenschappen studeren. Het literaire debuut van Lieske vond vrij laat plaats. Hij was achtendertig toen voor het eerst gedichten van hem in de literaire tijdschriften Tirade en de Revisor verschenen. Met zijn prozadebuut, Oorlogstuinen (1992), verdiende hij de Geertjan Lubberhuizenprijs. Zijn roman Nachtkwartier (1995) werd genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs, zijn volgende roman Franklin, werd ermee bekroond: de Libris Literatuurprijs 2001. Franklin vertelt het verhaal van een verschoppeling, die ondanks zijn neiging alles kapot te maken toch door zijn grote fantasie, onaangepastheid en optimisme de moed erin weet te houden. In 2003 verscheen de veelbesproken roman Gran Café Boulevard, die het Spanje uit de jaren vijftig verbindt met het boerenleven in het prachtige grasland van Zuid-Holland; gevolgd in 2005 door de historische novelle Mijn soevereine liefde, over een Hagenaar in dienst van Filips II. Met de dichtbundel Hoe je geliefde te herkennen won Tomas Lieske in 2007 de VSB Poëzieprijs.
Dünya, Tomas lieske, Amsterdam 2007, Querido, 320 p., € 18.95, ISBN: 90 214 3317-2
de kinderen van Atilla, Erdal Balcı Dit boek verhaalt een geschiedenis van het hedendaagse Turkije. Dit land is de grote onbekende in Europa. Weinig landen zijn de afgelopen jaren zo sterk veranderd. Voor het eerst verschijnt er in het Nederlands een prachtig geschreven boek dat veel vragen over Turkije zal beantwoorden: . Erdal Balcı heeft Turkije van nabij zien veranderen van een gesloten, semitotalitaire maatschappij in economische crisis tot een land dat steeds nadrukkelijker aan de poort van Europa klopt. In De kinderen van Atilla beschrijft Balcı hoe de Turken zich klaarmaken voor de Europese unie, en of hun dat in kort tijdsbestek zal lukken. De auter vergelijkt de reis van de Turken richting West- Europa met de trek van hongerige antilopen naar de groene velden in het noorden. Die drang is niet te stuiten. Turken koesteren hun Europese droom al twee millennia lang. Moet Europa bang zijn voor Turkije? Balcı brengt nuances aan waar vooroordelen heersen en verweeft daarbij heden en verleden op soepele wijze: zonder kennis van de geschiedenis is het immers niet mogelijk om Turkije te begrijpen. De toetreding van Turkije geeft aanleiding tot een debat dat niemand onberoerd laat, zeker niet in Nederland. is een meesterlijk boek over een land dat iedereen bezighoudt. Erdal Balcı schreef voor en . Sinds 1998 werkt hij voor als correspondent in Turkije. is zijn debuut in Nederland. In Turkije verscheen vorig jaar zijn debuutroman . Daarin vertelt hij hoe drie generaties worstelen om een beter leven op te bouwen in Noordoost-Turkije. Wanneer de jonge generatie besluit hiervoor te emigreren naar Nederland, komt er een verscheuring in de familie.
De kinderen van Atilla, Erdal Balcı, Amsterdam 2007, Meulenhoff, 224p., € 19,95, ISBN 9085420385
DEcEMBER
muzIeK
soefi-zang uit Istanbul Een van de populairste Turkse vertolkers van soefimuziek is Hafiz Halil Necipoğlu (Erzurum, 1968) de imam van de Kılıç Ali Paşa Moskee in Istanbul. Zijn unieke stemgeluid en intense voordrachtskunst vielen zo in de smaak bij de fameuze fluitist Kudsi Ergüner dat het tweetal inmiddels regelmatig samenwerkt. Halil Necipoğlu verruilt nu de moskee, waar zang alleen onbegeleid mag klinken, voor de Antoniuskerk waar dergelijke taboes niet langer gelden. korzo: 2 december, Prinsestraat 42, Den Haag,.070 363 75 40 chasse Theater: 4 december, Claudius Prinsenlaan 8, Breda, 076 530 31 00 De Doelen: 5 december, Schouwburgplein 50, Rotterdam. 010 2171700 Rasa: Vrijdag 7 december 2007, 20:30 Locatie: Antoniuskerk. 030-2316040 kIT: 8 December 2007, 20:30, Grote Zaal, € 20.00 (€ 16.00). Amsterdam. 020 568 8500
Schouwburg Tilburg:
Louis Bouwmeesterplein 1, Tilburg. 013 - 543 22 20
poëzIe
6de mediterrane letteren Festival Azuur Blauw lyrisme Met de dichters : Kemal Özer uit Turkije, Antonis Fostieris uit Griekenland, Jesús Hilario Tundidor uit Spanje, Mohammed Abbtoy uit Marokko, Rien Vroegindeweij uit Nederland en Luigi Mandoliti uit Italië Instituto cervantes in utrecht, 12 december 2007 :19.30 - 22.00 uur Domplein 3 – Utrecht, www.cervantes.nl
cultureel Instituut van Italië in
Amsterdam: 13 december 2007 Keizersgracht 564, 1017 EM Amsterdam, De Passage in Assen: 14 december 2007 :19.30-22.30 Gedempte Singel 1, 9401 JM Assen Het Bibliotheektheater Rotterdam,15 december 2007 : 19 30-22.30 uur Hoogstraat 110, Rotterdam, www.sahne.nl
Turkse kunststichting Sahne:
010 – 413 16 16 )
jANuARi
muzIeK
sezen Aksu ‘live’ Deze ongekroonde koningin van de Turkse muzikale wereld is wederom in levend lijve te bewonderen. Voor Turkse Nederlanders en liefhebbers van mediterrane muziek en wereldmuziek in Nederland een hoogtepunt! Sezen Aksu schreef en componeerde sinds 1974 zevenhonderd songs, en heeft tientallen hits en meer dan twintig albums op haar naam staan. Opkomende artiesten als Tarkan en Eurovisie Songfestivalwinnares Sertab Erener braken door dankzij haar teksten en muziek. Steeds meer Nederlanders zijn fan van Sezen Aksu; haar muziek stapt over taalgrenzen heen en brengt culturen bij elkaar. Deze avond is ze te bewonderen met haar eigen 15 koppen tellend orkest onder leiding van Ozan Doğulu. de doelen, Rotterdam. 30 Januari 2008, 20:15 uur
kamil Erdem Group De weg van de Balkan naar het MiddenOosten kruist vele grenzen en toch is de muziek sterk met elkaar verbonden: Ottomaanse, Byzantijnse en Anatolische roots, Balkan-ritmes en oriëntaalse toonladders. In Istanbul confronteren musici Kamil Erdem en Fathi Ahişkali deze eeuwenoude tradities met hedendaagse invloeden. Samen met multifluitist Mark Alban Lotz en de Schotse ritme- en geluidenwizzard Alan Purves vormen zij een splinternieuwe groep, die balanceert tussen compositie en improvisatie. Kamil Erdem (Turkije - bas), Mark Alban Lotz (Duitsland - fluiten), Fatih Ahişkal (Turkije - ud), Alan ‘Gunga’ Purves (Schotland - percussie). KIT: donderdag 31 januari 2008, 20:30, Kleine Zaal. Tel: 020 568 8500
FEBRuARi
FIlm
Beynelmilel
nachtclub in een vrachtwagen
We schrijven een dorpje in Turkije, 1982, twee jaar na de militaire coup. Muziek maken in het openbaar is verboden. Een groepje straatmuzikanten besluit daarom een nachtclub te beginnen in een vrachtwagen. Al snel belanden ze hierdoor in de gevangenis. De plaatselijke militaire bevelhebber besluit het groepje om te smeden tot ‘modern orkest’. Als de Militaire Raad het dorpje komt bezoeken, moet dit orkest hun ontvangst luister bijzetten. Regie: Sirri Süreyya Önder, Muharrem Gülmez \ Turkije 1999 \ 106 min\ Nederlands ondertiteld. Met: Özgü Namal, Cezmi Baskin, Nazmi Kirik en Oktay Kaynarca kIT: 26 februari 2008 | 20:30 | Kleine Zaal. Tel: 020 568 8500
maarT
muzIeK
selim sesler: Zigeunermuziek uit Turkije
Serie Muziek uit Turkije
De zigeunermuziek uit de Balkan wordt in Nederland alsmaar populairder, mede door haar prominente plek in de RASAprogrammering van de afgelopen jaren. De Turkse zigeunermuziek, feitelijk de moeder van die uit de Balkan, blijft voor veel liefhebbers echter grotendeels onbekend. Turkse klarinettisten als Hüsnü Şenlendirici en Selim Sesler brengen daarin langzaam verandering. Vooral Sesler valt op door zijn oorspronkelijke en karaktervolle spel. Zijn meest recente cd Anatolian Wedding op het Turkse label Doublemoon biedt een weelde aan traditionele dansen en bruiloftsliederen afkomstig uit Sesler’s thuisland Thracië, uit Centraal-Anatolië en van de zuidkust van de Zwarte Zee. Sesler vestigde recentelijk zijn naam met muzikale bijdragen aan de film Gegen die Wand en de documentaire Crossing the Bridge, over de muzikale rijkdom van het hedendaagse Istanbul. Het is hoog tijd voor een tour langs de Nederlandse podia. Rasa: Donderdag 20 maart 2008, 21:00, € 15 / € 9 Roots
THeaTer
Asko – reisgenoot Nadat zijn dierbare vader is gestorven gaat de jonge Yunus op pad. Al wat hem rest zijn een paar goudstukken en zijn frisse moed om de wereld te gaan zien. Al snel ontmoet Yunus een bijzondere man, Derwisj. Samen reizen ze verder tot ze op een dag in een stad aankomen waar een sombere Sultan woont. Wanneer Yunus de prinses ontmoet, is hij op slag verliefd. Om met haar te kunnen trouwen moet hij eerst drie raadsels oplossen. Maakt hij een fout dan wordt hij net zoals zijn voorgangers gedood... Een bijzonder, muzikaal verhaal over de reis van kind naar volwassenheid en het verwerken van groot verdriet. Gebaseerd op het gelijknamige sprookje van Hans Christian Andersen. Spel: Faruk Dikici Musici: Asko Ensemble Dirigent: Otto Tausk Regie: Dick Hauser. Componist: Ron Ford podium mozaiek: Zondag 16 maart 2008, 14.30. Bos en Lommerweg 191. Tel: 020 5800383
APRiL
muzIeK
muammer ketencoğlu: Accordeonvirtuoos uit Turkije Serie Muziek uit Turkije De blinde Turkse accordeonist en zanger Muammer Ketencoğlu is een van de centrale personen in de moderne Turkse muziek. Ketencoğlu werd in 1964 geboren in Izmir, het voormalige Smyrna, de bakermat van de rebetika-muziek, een stijl waarmee hij aanvankelijk naam en faam verwierf. De rebetika, wel omschreven als Griekse blues en in Turkije bekend als zeybek, geldt als stadsmuziek. Door zijn activiteiten als musicoloog en verzamelaar van volksmuziek kwam Ketencoğlu echter ook al snel in contact met andere meer rurale stijlen die hij in zijn composities heeft verwerkt. Traditionele liederen uit Anatolië en Armenië en dansen uit de Balkan en Joodse muziek klinken door in zijn werk. Het maakt Muammer Ketencoğlu tot een sleutelfiguur in de muzikale verwantschap tussen Griekenland, de Balkan en Turkije. Ook geeft hij de accordeon, een instrument dat hij weergaloos bespeelt, een prominente plek in de muziek van deze regio. Rasa: Zaterdag 26 april 2008 | 21:00 € 15 / € 9 Roots
FotopiaSüleyman van den Broek
De ogen van het bos
Het is heerlijk om weer uren te wandelen tussen de geelbruine en rode bladeren in het bos. De bewoners ervan maken zich zichtbaar op voor de naderende kou van de winter. Jonge diertjes zullen zich drukken tegen de warme vacht van hun ouders en dromen van bloesem in de lente. Zo wandelend in het bos merk ik dat ik in de gaten word gehouden. Ik kijk om me heen en constateer tot mijn schrik dat overal ogen mijn voetstappen volgen en naar de rook van mijn sigaar turen. Laat ik nu altijd gedacht hebben dat bomen geen gevoelens hebben en niet kunnen horen of zien! Oog in oog met die bomen merk ik dat ik al mijmerend wel heel wat van mijn geheimen aan bomen heb toevertrouwd, maar zelf nooit naar hun verhalen heb geluisterd en nooit vanuit hun optiek naar de mens gekeken.
De bomen zijn bezorgd, niet om de kou aan hun wortels, maar om het meedogenloze gedrag van mensen, om hun blind- en doofheid. De mensen in de stad hebben geen oren naar hun gekreun. De leefomgeving van deze bosbewoners wordt niet alleen steeds enger, maar raakt ook vanuit de lucht en via de grond vervuild. Maar hun geweeklaag hoort de stadsmens niet wanneer hij te gast is in het bos. Een citaat van een boom: “Ik hoop dat dit exclusieve interview de ogen en oren van de stadsmensen opent, zodat zij niet alleen onze vruchten plukken, maar ook voor boom en bos zorgen. Zij moeten beseffen dat onze ogen altijd op hen gericht zijn. Maar wanneer zij door de verdorde bomen het bos niet meer zien, zal ons lot ook hen treffen.”
