Tuurlijk Duitsland 2014 België by Typeline Verlagsvertretung GmbH & Co.KG

DsR14_BE1_U1_Titel_MA_2_• 07.01.14 14:53 Seite 1

februari 2014

CULTUUR STEDEN Paderborn | Passau | Metropole Ruhr

ACTIEF ONDERWEG Noordrijn-Westfalen | Zwarte Woud | Beieren

GENOT REGIO’S

Schleswig-Holstein | Saarland

www.destination-duitsland.be

DsR14_BE1_2-3_U2_Inhalt V2_Layout 1 08.01.14 11:15 Seite 2

Meer dan nende 150 span en es reportag features

Inhoud INDUSTRIE & ARCHITECTUUR

HISTORISCHE STEDEN 10 Ver weg van de grote steden

06 Nedersaksen en NoordrijnWestfalen zijn de laatste eeuwen sterk bepaald door industrie en technische vernieuwingen. Bezoekers kunnen deze ontwikkeling zien en begrijpen in belevingswerelden die zowel industriecultuur als architectuur omvatten.

liggen historische stadjes met een oude culturele geschiedenis en bijzondere sfeer: het andere gezicht van Noordrijn-Westfalen.

12 PADERBORN Middeleeuws prinsbisdom en universiteitsstad, IT-bolwerk en winkelcentrum op 200 Paderbronnen

07 AUTOSTADT Mobiliteit beleven

08 GASOMETER OBERHAUSEN Intuïtief, interactief en mobiel – op je desktop, smartphone en tablet – vóór, tijdens en na je reis

DUITSLANDS NATIONALE PARKEN

‘Schone Schijn’

09 ZOLLVEREIN

14 FASCINERENDE WILDERNIS

Unieke industriecultuur beleven

De Waddenzee in het noorden, de Alpen in het zuiden, in het oosten de Muritz en de Oder, in het midden de Harz, in het westen de Eifel – hier zet de natuur de toon.

 Kiel



t Schwerin

Bremen

Navigeer simpel via de innovatieve themacloud en de interactieve kaart van Duitsland naar het vakan‐ tiedoel van jouw keuze

Spring direct van het artikel naar de aanbie‐ dingen voor je reisdoel

Münster

Hamburg







t Hannover t Magdeburg 

   Düsseldorf     

Mainz

Dresden



t Bonn

t Trier

t Leipzig

t Eisenach

t t Frankfurt 

t Nürnberg



www.destination-duitsland.be  

t Freiburg 

Stuttgart



 

Passau 

t München 

Berlin

t 

DsR14_BE1_2-3_U2_Inhalt V2_Layout 1 07.01.14 13:40 Seite 3

P.21 Winterberg

SCHLESWIG-HOLSTEIN

DUITSE WIJNLANDSCHAPPEN

22 Culinair genieten en geweldige landschapsbelevenissen: dat alles valt samen op een tour die gaat door Mainfranken, Baden en Saarland.

Voor genieters van maritieme specialiteiten is dit de perfecte plek om van de ene culinaire lekkernij naar de andere te gaan.

NOORDRIJN-WESTFALEN 18 Een onvergetelijke wandelvakantie ligt op slechts twee uur met de auto vanaf de Randstad.

24 SAARSCHLEIFENLAND Natuur en cultureel erfgoed

ZWARTE WOUD

Weserstad in het molenland

25 Dit landschap vol legenden is een van de meest geliefde en veelzijdigste vakantieregio’s in Duitsland.

20 BAD DRIBURG

27 FREUDENSTADT

Ontspannen in het Teutoburger Woud

... gewoon het betere klimaat!

19 PETERSHAGEN

21 WINTERBERG Elke dag tijdens een nieuwe avontuur

21 MEDEBACH De zonnige kant van het Sauerland

P.10 Historische Steden

BEIEREN 28 BEIERSE WOUD Droomtochten in toverwoud en fantastische mogelijkheden voor een actieve vakantie.

28 DREI IM WOID Een nieuw soort safari

30 PODIA VOOR GROOTSE KUNST

Colofon

31 PASSAU Samenloop van cultuur en levenslust

P.07 Autostadt

Tuurlijk Duitsland verschijnt als bijlage van VAB-Magazine Nr. 02/2014 Uitgever: Typeline Werbeagentur GmbH & Co.KG, Hanauer Landstraße 192, DE-60314 Frankfurt, Tlf. +49 (0)69 95 14 490, hallo@typeline.de, www.typeline.de Omslagfoto: Wandelen in de Eifel van Kronenburg © Eifeltourismus/Dominik Ketz Vertaling: Mark van Lee. Overname van teksten en afbeeldingen is uitsluitend toegestaan na toestemming van de uitgever. Alle gegevens berusten op bronnen van de vermelde organisaties en ondernemingen. d. d.: januari 2014

Het merenlandschap in de voor-Alpen en de kleurrijke expressionistische kunst vormen tezamen een dubbel interessant reisdoel.

P.25 Zwarte Woud

ÂŠ Stefan Ziese

DsR14_BE1_4-9_Industrieerbe_Autostadt_Gasometer_Zollverein_Layout 1 07.01.14 14:55 Seite 4

Ongewone impressies en nieuwe paden

STEDEN Van alledaags naar kunstwerk. Voormalige industriegebouwen ontdekken als werelden van culturele belevenissen.

DsR14_BE1_4-9_Industrieerbe_Autostadt_Gasometer_Zollverein_Layout 1 07.01.14 09:59 Seite 5

Duisburg Tiger and Turtle – Magic Mountain Unna Centruum voor Internationale Lichtkunst Oberhausen Slinky springs to Fame

De vroegere industrieregio’s hebben

tastbare documentaire in veelzijdige belevingswerelden,

een transformatie ondergaan tot

waarin de bezoekers alles van nabij beleven en begrijpen,

cultuurregio. De industriële en

alsof ze midden in hun eigen geschiedenis rondlopen.

architectonische erfenis die achter-

Bijzondere themaroutes verbinden industrie-historisch,

bleef is nu een document geworden

architectonisch en toeristisch aantrekkelijke centra met

dat de historische veranderingen

elkaar. Industriemusea nodigen uit om voormalig belangrijke

laat zien. Zo ontstond vanuit de

productievormen te leren kennen, of door mee te

industriële overblijfselen een

experimenteren nieuwe perspectieven te ervaren.

DsR14_BE1_4-9_Industrieerbe_Autostadt_Gasometer_Zollverein_Layout 1 07.01.14 10:08 Seite 6

Wolfsburg phæno

INDUSTRIE & ARCHITECTUUR De erfenis van de moderne tijd

Osnabrück

t ttttttt

Petershagen t t Wolfsburg t t Herford t Bielefeldt t Goslar

Bocholt Oberhausen Waltrop Bochum Witten Duisburg Hattingen Essen

Alfeld

Highlight Westfaalse Landmuseum voor industriecultuur Het 1e en grootste museum voor industriecultuur nodigt op 8 plaatsen uit om de belevingswerelden van het voorbije industriële tijdperk te leren kennen: hoogovens ‘Zeche Zollern’ in Dortmund, ‘Zeche Hannover’ in Bochum en ‘Zeche Nachtigall’ in Witten, in Waltrop de ‘Scheepslift installatie Henrichenburg’, cokesoven ‘Henrichshütte’ in Hattingen, het ‘Textielmuseum Bocholt’, steenfabriek ‘Ziegelei Lage’ en glasfabriek ‘Glashütte Gernheim’ in Petershagen. www.lwl.org/LWL/Kultur/wim

Bauhaus en mijnbouw In Nedersaksen werden tegelijkertijd twee mijlpalen van de industriecultuur met de eervolle titel UNESCO-werelderfgoed bekroond: in Alfeld het Fagus-werk van Bauhaus toparchitect Walter Gropius en in Goslar het ertsmijnbouwwerk Rammelswerk samen met het Oberharzer waterleidingsbedrijf. De Fagus-fabriek wordt algemeen gezien als oorsprongswerk voor de moderne kunst. Het lukte de architect om een middelgroot bedrijf een compleet nieuw uiterlijk te geven dat afweek van alle tradities. Nu, 100 jaar later, vervult het tijdloze en tot monument verklaarde fabrieksgebouw nog steeds zijn doel en geldt ondertussen als succesvol voorbeeld van industriecultuur uit de 20e eeuw. Goslars binnenstad werd, samen met de mijn Rammelsberg, in 1992 opgenomen in de lijst van UNESCO- werelderfgoed, waaraan in 2010 het Oberharzer waterleidingsbedrijf werd toegevoegd als een van de grootste voor-industriële energieverzorgingssystemen ter wereld. Bijna 1000 jaar mijnbouwgeschiedenis worden in Goslar gedocumenteerd – een rijkdom die Goslar tot het ‘noordelijke Rome’ maakte en tot op heden het stadsbeeld bepaalt met kunstig versierde gevels. Architectuur en avantgarde De architectonische vormgeving van museumgebouwen is altijd al een aantrekkelijke uitdaging geweest voor grote architecten. Onder het motto ‘museum & architectuur’ werd langs een as dwars door Duitsland een verbinding gecreëerd tussen de ideeën van internationaal beroemde toparchitecten en zes bijzondere musea voor kunst, geschiedenis

en moderne wetenschap. Behalve het ‘Deutsche Historische Museum’ en het Joodse museum in Berlijn, liggen deze allemaal in Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen. In Wolfsburg, vooral bekend door zijn auto-industrie, opent de experimenteeromgeving van het phæno een wereld vol verbluffende fenomenen, die speels ervaren worden door zelf uitproberen en zelf meedoen. Bijzonder indrukwekkend is de avantgardistische vormentaal van het phæno gebouw: de diverse verschillend gevormde delen van het bouwwerk drukken kracht, dynamiek en dramatiek uit. Grove en scherpe partijen wisselen af met elementen die zacht en vloeiend verlopen. phæno werd door de uit Irak stammende architecte Zaha Hadid ontworpen en kon na vier jaar bouwtijd – wat voorbij alle technische mogelijkheden ging – in november 2005 worden geopend. Ongeveer 180 km verder westelijk wacht ons in het Oostwestfaalse Herford een van de meest innovatieve museumgebouwen ter wereld: Frank Gehry’s MARTa Herford. Dit opzienbarende, op iconen lijkende gebouw is al een kunstwerk op zich, waarbinnen het concept van de wisselexposities een interessante dialoog oproept tussen de van oudsher gescheiden gebieden van kunst, design en architectuur. Ondanks dit onconventionele uiterlijk is het Gehry gelukt een tot monument verklaard fabrieksgebouw architectonisch verantwoord in zijn museumcompositie op te nemen en het gehele complex passend in de omgeving te integreren. Slechts een half uur verder met de auto ligt Bielefeld, dat in 2014 zijn 800 jarig stadsjubileum viert. In 1968 werd de Kunsthalle geopend, een

Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen zijn de laatste eeuwen sterk bepaald door industrie en technische vernieuwingen. Bezoekers kunnen deze ontwikkeling zien en begrijpen in belevingswerelden die zowel industriecultuur als architectuur omvatten.

DsR14_BE1_4-9_Industrieerbe_Autostadt_Gasometer_Zollverein_Layout 1 07.01.14 09:59 Seite 7

Osnabrück Felix-Nussbaum-Haus

museum en expositiegebouw voor internationale kunst van de 20e eeuw. Het werd ontworpen door de New Yorker architect en kunsthistoricus Philip Johnson. Dit door de familie Oetker geschonken architectonische monument, in het centrum van de binnenstad, lijkt op zichzelf al een kunstwerk door zijn kubistische vormgeving. Met een ander ontwerp, van Daniel Libeskind, wordt de in 1904 in Osnabrück geboren en door de nationaalsocialisten vermoorde schilder Felix Nussbaum geëerd. Het architectonische concept creëert een ruimtelijke context, waarin de tragische verbinding tussen

Goslar UNESCO-werelderfgoed Rammelsberg

leven en werk van Nussbaum uitgroeit tot een allesbepalende indruk: oplopende of aflopende vloeren, niet-parallel lopende muren, ramen zonder rechte hoeken of gedeeltelijk transparante plafonds roepen een gevoel van doorlopende irritatie en alomtegenwoordige onzekerheid op. Industrieregio wordt cultuurregio In Osnabrück bevindt zich het museum Industriecultuur, met als centrale expositieruimte het in 1871 gebouwde Haseschachtgebouw van de steenkolenmijn Piesberg. Met zijn architectuur

AUTOSTADT Mobiliteit beleven Maak een uitstapje naar Neder-Saksen en bezoek in Wolfsburg het thema- en recreatiepark over auto’s.

Autostadt in Wolfsburg

Audi Pavillon

Autostadt GmbH Boekingscode: DHSH15T vrijuit.nl/autostadt.aspx Tel. 0900-8745848

Mensen, auto’s en wat ze beweegt’, zo luidt het motto van de Autostadt in Wolfsburg. In dit 28 hectare grote thema- en recreatiepark draait alles om het thema mobiliteit. De direct naast de Volkswagen fabriek en het centrum van Wolfsburg gelegen Autostadt biedt met wisselende attracties steeds weer nieuwe impressies en belevenissen, en is daarom in elk jaargetijde een interessante bestemming. In de zomer maken de buitengewone watershows het tot een paradijs voor korte vakanties en in de winter wordt het omgetoverd tot een unieke wereld met een kerstmarkt en een kleurrijke ijsshow. Naast de verschillende evenementen en voorstellingen zijn er nog meer spannende attracties voor u: bijvoorbeeld een avontuurlijke rit door het parcours in open terrein, of slagen voor de veiligheidstraining. En niet alleen volwassenen kunnen in de Autostadt plezier beleven aan het rijden, ook de kleintjes kunnen in de nieuw opgezette gezinswereld Mobi-Versum hun vaardigheden testen op verschillende rijdende apparaten of er hun kinderrijbewijs halen. Door zijn centrale ligging is de Autostadt ook ideaal uitgangspunt voor verdere excursies. Zo zijn bijv. de binnenstad, de designer outlets van Wolfsburg en het wetenschappelijk museum phæno binnen weinig minuten te voet bereikbaar

TIP

Nu een aanbieding van 3-dagen incl. 2 overnachtingen vanaf € 199,- pp, te boeken via internet of telefonisch!

DsR14_BE1_4-9_Industrieerbe_Autostadt_Gasometer_Zollverein_Layout 1 07.01.14 09:59 Seite 8

Bochum Zeche Hannover

van ronde bogen wordt het gerekend tot de mooiste bouwwerken van Duitsland in deze stijl. Het museum stelt zich als doel de geschiedenis van de industrialisering in de regio te onderzoeken en in tentoonstellingen te tonen. Van hier is het niet meer ver naar de metropoolregio Ruhr, die vrijwel als synoniem geldt voor de laatste honderd jaar industriecultuur en de transformatie daarvan tot cultuurregio. In de op twee na grootste metropoolregio in Europa, met 53 steden en 5,3 miljoen inwoners, herinneren 1000 industriemonumenten aan de tijden van hoogconjunctuur van de zware

industrie. Het was het tijdperk van industriebaronnen als Krupp, Thyssen en Stinnes, die met kolen en staal het ‘Revier’ beheersten en tot een van de toonaangevende industriecentra van Europa maakten. Tegenwoordig zijn de mijnen of hoogovens, eens centra van de industriële productie, getransformeerd tot boeiende podia voor de herinnering hieraan. Sinds meer dan tien jaar verbindt de 52 hoofdattracties tellende ‘route van industriecultuur’ alle belangrijke industriële monumenten. De meer dan 400 km lange belevingsroute is een uniek regionaal project in

Dortmund Zeche Zollern

GASOMETER OBERHAUSEN ‘Schone Schijn’ De Gasometer toont van 11 april t/m 30 december 2014 de verscheidenheid van schoonheid in de kunst.

Installatie ‘320° Licht’

Gasometer Oberhausen Arenastraße 11 | DE-46047 Oberhausen Tel. +49 (0)208 850 37 33 info@gasometer.de | www.gasometer.de

TIP

Openingstijden: dinsdag t/m zondag en op feestdagen: 10-18 uur, maandags gesloten; tijdens de NRW-vakanties alle dagen geopend. Toegangsprijzen: volwassenen € 9, met korting € 6 gezinnen (2 volwassenen, t/m 5 kinderen) € 20.

Gasometer Oberhausen

Schoonheid kent vele gezichten. Ze laat zich net zo goed bewonderen in de tijdloze eenvoud van Nefertiti als in de ondoorgrondelijke glimlach van de Mona Lisa. Kunstenaars van alle tijden hebben deze diversiteit aan schoonheid in hun schilderijen en beelden zichtbaar gemaakt. De tentoonstelling ‘Schone Schijn’ in de voormalige gashouder brengt belangrijke kunstwerken uit grote musea in de hele wereld op één plek bijeen. Ze neemt ons mee op een fascinerende reis door verschillende culturen en tijdperken van de mensheid, en voert ons van de antieken tot Picasso. Het kunstzinnige hoogtepunt bevindt zich in de 100 m hoge binnenruimte: de schoonheid van Europa ‘s hoogste expositieruimte is daar het uitgangspunt voor de installatie ‘320° Licht’, een fascinerend spel van vormen en licht. De toeschouwer beleeft een wisselwerking tussen de reële en virtuele ruimte, waarbij de Gasometer zich lijkt op te lossen in zijn eigen subtiele structuur, en tenslotte steeds weer terugkeert tot zijn werkelijke vorm. Met bijna 20.000 m2 projectieoppervlak behoort de installatie tot ‘s werelds grootste en technisch meest veeleisende indoor-projecties

DsR14_BE1_4-9_Industrieerbe_Autostadt_Gasometer_Zollverein_Layout 1 08.01.14 11:15 Seite 9

Waltrop Scheepslift Henrichenburg

Petershagen Glasblazerij Gernheim

de wereld. Als hoogtepunt in dit gebied biedt de 117 meter hoge Gasometer in Oberhausen spectaculaire exposities in het inwendige van de gashouder en vanaf het dak een geweldig uitzicht over de omgeving. Daarentegen werd in het landschapspark Duisburg-noord de oude gashouder bij de stilgelegde hoogoveninstallaties omgebouwd tot een voor Europa uniek duiksportcentrum. Hier dient een voormalige hoogoven als uitzichttoren. De bunkers voor ertsopslag dienen tegenwoordig als alpiene klimrotsen. In Essen, midden in de Ruhrmetropool, werd de prominente Zeche Zollverein

tot UNESCO-werelderfgoed verklaard. De voormalige schachttoren van de mijn herbergt nu een bezoekerscentrum en meerdere expositieruimten voor kunt en design. Het bijbehorend RuhrMuseum vertelt op boeiende wijze de story van het Ruhrgebied. In de cokesgas-oven van Zollverein kijkt men vanuit het café uit op het ‘Canale Grande’ aan de voet van de cokes-oven installatie. Een indruk van deze tijd krijgt men ook in het Duitse Bergbaumuseum in Bochum. In de demonstratiemijn gaat men ondergronds of geniet van het uitzicht vanaf de 50 meter hoge schachttoren

Meer informatie: www.erih.net www.fagus-werk.com www.industriekulturmuseumos.de www.phaeno.de/architekturroute www.rammelsberg.de

Kliktips

ZOLLVEREIN Unieke industriecultuur beleven De ‘mooiste mijn van de wereld’, is tegenwoordig een levendig symbool van het Ruhrgebied.

Denkmalpfad ZOLLVEREIN ®

UNESCO werelderfgoed Zollverein

UNESCO-Welterbe Zollverein Gelsenkirchener Straße 181 | DE-45309 Essen Tel. +49 (0)201 24 68 10 info@zollverein.de | www.zollverein.de

D e kolenmijn en cokesfabriek Zollverein in Essen werd 2001 als ‘Industriecomplex Zeche Zollverein’ officieel opgenomen in de lijst van UNESCO werelderfgoederen. Sindsdien is het industriemonument Zollverein het eerste en tot nu toe enige werelderfgoed in het Ruhrgebied. Tijdens een rondleiding over het ‘Denkmalpfad ZOLLVEREIN®’ kunt u de bovengrondse installaties van de vroeger meest productieve kolenmijn van Europa bezichtigen, evenals de stilgelegde productiehallen van de ooit grootste cokesoven van het continent. Hier wordt de geschiedenis van leven en werken met kolen begrijpelijk en navoelbaar. Het Ruhr Museum in de voormalige kolenwasserij etaleert de herinnering aan een dynamische regio. In deze vaste expositie vinden de bezoekers 6.000 tentoonstellingsstukken, die het tijdperk overbruggen van voorindustriële geschiedenis, via de industrialisering tot aan heden. Van 30 april t/m 26 oktober 2014 tonen het Ruhr Museum en het LVR-Industriemuseum de grote tentoonstelling ‘1914’. In de indrukwekkende hallen van de menginstallatie van cokesfabriek Zollverein wordt het focus gericht op de maatschappelijke omwentelingen en moderniseringsimpulsen die gevolg waren van de eerste wereldoorlog

TIP ‘Denkmalpfad ZOLLVEREIN ’ – Uitgerust met helmen gaat u via ®

veilige paden onder begeleiding van een ervaren gids spoorzoeken door het reusachtige industriemonument.

DsR14_BE1_10-11_HistorOrtskern_Mutterhaus_Layout 1 07.01.14 10:13 Seite 10

SPECIAAL Historische stads- en dorpscentra

Hellenthal-Reifferscheid Burchtheuvel

Hattingen-Blankenstein Burcht Blankenstein

Het andere gezicht van Noordrijn-Westfalen Ver weg van de grote steden Aken, Düsseldorf en Keulen liggen historische dorpen met een oude culturele geschiedenis en bijzondere sfeer: middeleeuwse stadsmuren, kronkelende straatjes en artistiek gebouwde vakwerkhuizen.

Historische Ortskerne NRW Zülpicher Str. 1 DE-52385 Nideggen Tel. +49 (0)2427 80 933 ortskerne@hso-nrw.de www.hist-stadt.nrw.de

Van de Eifel tot in het Bergische Land Het plaatsje ❶ Kronenburg ligt in het bovenste deel van het Kylldal, in de grensstreek tussen België en Rijnland-Palts. Sinds de tweede helft van de 19e eeuw bevindt zich hier een kunstacademie. De jaarlijkse ‘Kronenburger kunst- en cultuurdagen’ trekken mensen aan van ver buiten de regio. Nauwelijks 20 km noordelijker verheft zich het van verre zichtbare en schilderachtig gelegen kasteel van ❷ Hellenthal-Reifferscheid. In het huidige stadsbeeld van Kronenburg schitteren de machtige donjon, de kasteelruïne en de laatgotische kerk Sankt Matthias. Op een steenworp afstand ligt ❸ Schleiden-Olef dat een bijzonderheid in petto heeft: elke week tjoekt hier de historische stadsbus op zijn route door het Schleidener dal midden over het dorpsplein. Als volgende staat ❹ MechernichKommern op het programma. Van de vele liefdevol gerestaureerde vakwerkhuizen moet dat aan de Kölner straat speciaal genoemd worden: het dateert uit 1548 en is een van de oudste huizen in deze streek. ❺ Kornelimünster, ook wel het ‘juweeltje aan de Inde’ genoemd, behoort tot de keizerstad Aaken en werd al bewoond ten tijde van de geboorte van Christus. Vanaf 817 wordt dit benedictijnerklooster een belangrijk bedevaartsoord, want hier wordt het grafkleed van Christus

als relikwie bewaard. Het ten zuidoosten van Aken gelegen ❻ Stolberg-Breinig wordt vanwege zijn harmonische dorpsgezicht ook wel aangeduid als ‘parel van het Münsterland’. Niet ver daarvandaan ligt de voormalige hertogstad ❼ Nideggen aan de noordrand van de Eifel. Door de wederopbouw in 1946, die de oorspronkelijke staat herstelde, straalt de stadskern weer als vanouds met zijn vakwerk-, ridder- en patriciërs huizen. ❽ Gräfrath ligt in het Bergische Land en is het noordelijkste stadsdeel van Solingen. Het zwart-wit-groene stadsgezicht geldt als typisch ‘Bergisch’. Een klein uurtje verder met de auto ligt ❾ Bergneustadt, een van de oudste stadjes van het Bergische Land. Tot ver buiten de grenzen kreeg deze stad bekendheid door de fabricatie van kanonnen in de 14e eeuw. En tenslotte ligt hoog boven de Sieg, op een rotspunt, het stadje ❿ Blankenberg met zijn kasteelruïne en de nog behouden poorttorens. Hier is een uitstapje naar het wijnbouwmuseum in het historisch belangrijke Runenhaus de moeite waard. Van zuidelijk Westfalen tot aan de Lippe Aan de rand van het Rothaargebergte, en in de buurt van de Rothaarsteig, is ⓫ Bad BerleburgElsoff een ideaal uitgangspunt om te wandelen in het Wittgensteiner Land. Ook nu nog torent de ooit aan de heilige Andreas gewijde dorpskerk hoog boven het plaatsje uit. Aan de zuidgrens van de Hochsauerlandkreis ligt ⓬ Hallenberg. Vermeldenswaardig is hier het oude bakhuis uit het jaar 1646, waar ook nu nog volgens oude traditie brood gebakken wordt. ⓭ Eversberg, de bergstad middenin het Hochsauerland, ligt aan de rand van

In totaal 56 historische stads- en dorpscentra hebben zich verenigd in twee samenwerkingsverbanden, met als doel hun hoogwaardig culturele erfgoed verder te ontwikkelen en voor bezoekers toegankelijk te maken. Ga mee op onze tour en ontdek hun buitengewone charme.

DsR14_BE1_10-11_HistorOrtskern_Mutterhaus_Layout 1 07.01.14 10:31 Seite 11

Dahlem-Kronenburg Ridderkamer

het Arnsberger Woud en behoort sinds 1975 tot Meschede. De stadskerk uit de 13e eeuw geldt met haar gemixte stijl van gotiek en romaans als typisch voorbeeld van de ‘Sauerlandse barok’. Uniek voor Westfalen is het middeleeuwse gewelvensysteem in het plaatsje ⓮ Nieheim, waar de Nikolausbeek, die onderaan de Holsterberg ontspringt, zich onder het dorp vertakt. Curieus en interessant zijn hier het Westfaalse Culinarium dat met het themamuseum ‘kaas, bier & brandewijn, brood en ham’ de bezoeker meevoert in een regionale wereld van smaken, en het Sackmuseum met een indrukwekkende presentatie van een duizend jaar oude geschiedenis aan verpakkingen. Geschiedenis aan Rijn en Ruhr ⓯ Herten-Westerholt ligt aan de noordelijke rand van het Ruhrgebied, omgeven door veel bos en groen. In de middeleeuwen was het een vooruitstrevend centrum voor handel en ambacht. Van deze levendige geschiedenis getuigen nu nog ruim 80 goed behouden vakwerkhuizen. Zo’n 40 km zuidelijker ligt een buurtdorp van Hattinger: het hoog boven de Ruhr gelegen ⓰ Blankenstein, waarvan het stadsbeeld bepaald wordt door de gedeeltelijk gereconstrueerde burcht en het nieuw ingerichte oude marktplein. Meer dan 60 bezienswaardige unieke monumenten wachten hier op

ontdekking. Op weg naar het zuidwesten strijken we langs de Noordrijn-Westfaalse metropool Düsseldorf met de stadswijk Kaiserswerth, die ouder is dan de bondslandhoofdstad en waarvan de geschiedenis teruggaat tot in de 7e eeuw. Vanaf hier is een omweg aan te bevelen naar ⓱ Korschenbroich-Liedberg met het in oorspronkelijke stijl behouden dorpsplein. Een overblijfsel uit voorbije dagen is een mijnschacht uit de 18e eeuw, toen hier nog twee zandmijnen waren. Dankzij het engagement van de burgers is het gelukt de historische dorpskern ⓲ Alt-Kaster in de Erftregio te behouden en veilig te stellen voor de reusachtige baggerschoepraderen van de bruinkool dagbouwmijn. Het tegenwoordig tot de ‘kasteelstad’ Bedburg behorende plaatsje bouwde daartoe met een middeleeuws kasteel en stadswallen een uniek verdedigingscomplex. Laatste station op onze reis langs de historische stadjes is het landschappelijk prachtig gelegen ⓳ Wachtendonk. Tijdens een wandeling door het historische centrum van de zuidelijkste gemeente van de regio Kleve loop je onvermijdelijk tegen het ‘Haus Püllen’ aan. Het is een van de oudste monumenten, uit het jaar 1634, en biedt nu onderdak aan het natuurcentrum van natuurpark Schwalm-Nette. De nabij gelegen kasteelruïne Wachtendonk biedt een sfeervolle omgeving om evenementen te organiseren

Nijmegen

t Ri

t Münster Lippe

t tDuisburg Venlo tDüsseldorf Ruhr Keulent tBonn

TIP

De historische stads- en dorpskernen heeft een nieuwe recreatiegids uitgegeven. De gids toont de mooie en bezienswaardige kanten van de deelnemende steden en nodigt uit tot een bezoek. www.hist-stadt.nrw.de www.destination-duitsland.be/ Historische-Juweeltjes

Het ander hotel in Dusseldorf Dit hotel, gelegen in een idyllisch park in Kaiserswerth, biedt een gemoedelijk comfort in een historische ambiance.

De 55 stijlvol gemeubileerde kamers en de veelzijdige vergaderzalen beloven een bijzonder aangenaam verblijf.

www.hotel-mutterhaus.de

Das MutterHaus Hotel und Tagungszentrum GmbH Geschwister-Aufricht-Str. 1 (vroeger Alte Landstr. 179) DE-40489 Düsseldorf Telefoon: +49 211/6 17 27-0 Telefax: +49 211/6 17 27-15 04

DsR14_BE1_12-13_Paderborn_PaderbornerLand_Layout 1 07.01.14 10:33 Seite 12

Paderborn Kasteel Neuhaus

Hasucha sculptuur bij het station

Waar middeleeuwen en hightech elkaar ontmoeten Middeleeuws prinsbisdom en universiteitsstad, IT-bolwerk en winkelcentrum – dat en nog veel meer is Paderborn aan de rand van het Teutoburger Woud.

Paderborner Kasteelzomer Elke zomer opnieuw wordt kasteel Neuhaus met zijn baroktuin het middelpunt van een veelzijdig evenementenprogramma. Tijdens de kasteelzomer kunnen bezoekers van mei t/m oktober genieten van een afwisselingsrijk open-air-programma met muziek, theater, markten en exposities. www.schlosspark-paderborn.de

‘Pader-Born’ – de bronnen van de Pader – zo is de stad genoemd omdat ze rond een uniek brongebied met ca. 200 bronnen werd gesticht. Middenin het stadscentrum borrelen ze omhoog en stromen dan in een waaier tezamen richting noordwesten, waar de rivier na nauwelijks vier kilometer uitmondt in de Lippe. Dit bijzondere landschap heeft al van oudsher mensen gefascineerd en aangetrokken. De door bisschop Rotho in de middeleeuwen gezegende bron bij de dom, de ‘Rothobornpader’, zou zelfs beschikken over helende krachten. Van de Kaiserpalts tot de renaissance Vlakbij de Paderbronnen organiseerde Karel de Grote in 777 zijn eerste rijksdagbijeenkomst op Saksisch grondgebied. Tegenwoordig vormt de Kaiserpalts samen met de Bartholomäuskapelle en de machtige dom een uniek middeleeuws ensemble van monumenten van wereldse en geestelijke macht. De historische plaats van de Kaiserpalts in het stadcentrum is uitgangspunt voor een wandeling door 1200 jaar stadsgeschiedenis. Reeds in de 9e eeuw werd Paderborn een bisdom. De Bartholomäuskapelle uit 1017 is verbonden met de dom, waarvan de bouwkundige geschiedenis teruggaat tot de tijd van Karel de Grote. De in de 13e eeuw gebouwde dom met zijn 93 meter hoge toren treedt men binnen door het indrukwekkende paradijsportaal aan de zuidkant. Onopvallend, en toch beroemd, is het ‘drie-hazen-venster’ in de kruisgang van de dom; het draagt als motto ‘hazen en lepels elk drie, toch heeft elke haas er twee’. Vanaf de romaanse dom is het slechts een paar stappen via de voetgangerszone naar het in begin

17e eeuw gebouwde raadhuis, met drie gevels in renaissancestijl. Het Hesingsche huis op het naastgelegen Marienplein is ook een voorbeeld van de typische ‘weserrenaissance’ stijl. Rechtsaf gaat het naar de evangelische Abdinghofkerk met de romaanse tweelingtorens. We zijn hier in het westelijk deel van het Paderbronnengebied. Via het riviergebied van de Pader en langs het Padermeer loopt een wat langere wandeling naar een van de belangrijkste kastelen uit de renaissance: de voormalige prinsbischoppelijke residentie ‘kasteel Neuhaus’. Hightech-smidse en universiteitsstad Het moderne Paderborn is nauw verbonden met de naam Heinz-Nixdorf, die hier na de tweede wereldoorlog een wereldwijd succesvolle computerfirma opbouwde. Paderborn dankt aan Nixdorf niet alleen het vliegveld maar ook haar faam als IT-smidse. Deze kant van Paderborn is te bekijken in het Heinz-Nixdorf-MuseumsForum (HNF), het grootste computermuseum ter wereld. Geen wonder dat de universiteit van Paderborn met bijna 20.000 studenten tot de leidende IThogescholen van Duitsland behoort. En of het nu gaat om golfen of avonturenpark, thermalbad of klauteren in de klimtuin, wandelen of fietsen over de goed markeerde paden: rondom Paderborn blijft geen vakantiewens onvervuld. Een excursie naar Bad Lippspringes met zijn kasteelruïne is evenzeer de moeite waard als een uitstapje naar de Aabachstuwdam, het natuurbeschermingsgebied het Steinhorster Becken, of naar een van de idyllische plaatsjes langs de fietsen wandelroutes

Highlight

DsR14_BE1_12-13_Paderborn_PaderbornerLand_Layout 1 07.01.14 10:33 Seite 13

PADERBORN Stad van de 200 Paderbronnen Stadsverkenning, fietsen en wandelen langs de kortste rivier van Duitsland.

Paderborn Paderbronnen

Fietsen langs de Lippesee

Tourist Information Paderborn Marienplatz 2a | DE-33098 Paderborn Tel. +49 (0)5251 88 29 80 tourist-info@paderborn.de | www.paderborn.de

Er zijn veel steden die aan een rivier liggen, maar beslist heel weinig met een rivier die ontspringt in het stadscentrum. Paderborn is er een van! Op slechts een paar schreden van de winkelstraat borrelen in een wondermooi park zo’n 200 bronnen omhoog uit de aarde. Samen vormen ze de Pader, met 4 kilometer lengte Duitsland’s kortste rivier. Volgt men haar loop, wat het beste per fiets gaat, dan komt men bij kasteel Neuhaus, een schitterend renaissancegebouw met een prachtige baroktuin. Hier vertoont het landschap veel overeenkomsten met dat van het Münsterland, waardoor het heel makkelijk is om er te fietsen. Anders is het ten zuiden en oosten van Paderborn, waar het vlakke land overgaat in de hoogten van het Sauerland, Eggegebergte en het Teutoburger Wald. De vijf Paderborner rondtouren (‘PB-touren’), tussen de 25 en 70 km lang, zijn ideaal om de verschillende landschappen rond Paderborn per fiets te ontdekken. Ook voor wandelliefhebbers heeft Paderborn leuke aanbiedingen: de Paderborner Höhenweg in stadsdeel Neuenbeken, de Karst-rondweg in stadsdeel Dahl en de Oude Pelgrimsweg in Haxtergrund ten zuiden van de stad. Het zijn alle drie rondwandelingen tussen 14 en 21 kilometer lang

TIP Voor alle genoemde fietstouren en wandelingen zijn er informatiefolders met kaarten. Ook de GPS-gegevens van de touren zijn gratis verkrijgbaar.

Beleef het Paderborner Land! De verborgen parel van Noord-Rijnland-Westfalen: ga nu op ontdekkingstocht! • Fiets door prachtige landschappen • Wandel over fantastische routes • Ontspan in wellnessparadijsjes • Bezoek historische steden • Geniet van de heerlijke keuken • Bezoek interessante musea en tentoonstellingen

Vraag de gratis brochure aan.

Touristikzentrale Paderborner Land e. V. Königstr. 16, 33142 Büren/Duitsland Tel. +49 2951 970300, Fax 970304 info@paderborner-land.de www.paderborner-land.nl www.facebook.com/paderbornerland

DsR14_BE1_14-15_Nationalparks_Wartburg_Layout 1 07.01.14 10:37 Seite 14

Nationaal park Kellerwald-Edersee

FASCINERENDE WILDERNIS in Duitslands nationale parken Je hoeft niet perse het Amazonegebied te doorkruisen of de Kilimanjaro te beklimmen om de kracht van de natuur te ervaren. Er zijn in Duitsland maar liefs 14 nationale parken die een avonturiershart sneller doen slaan: ze zijn wild, natuurlijk en fascinerend.

Tannhäuser en de Sängerkrieg op de Wartburg Wagner-liefhebbers kunnen vanaf Pasen 2014 weer de uitvoering van de grootse romantische opera van Richard Wagner op het authentieke oorspronkelijke podium in de feestzaal van de Wartburg beleven. www.wartburg-eisenach.de

Nationaal park Kellerwald-Edersee In het rijk van eeuwenoude beuken Het nationale park Kellerwald-Edersee ligt midden in de meest geliefde vakantieregio van NoordHessen. Met een oppervlakte van 5738 hectare beschermt dit park een voor Europa belangrijke biotoop die, samen met de beukenbossen in de nationale parken Jasmund en Müritz in Mecklenburg-Vorpommern en Hainich in Thüringen, in 2011 tot UNESCO werelderfgoed werd verklaard. De enorme beukenbossen van het park, waarin nog stukken oerwoud liggen, worden vanwege hun omvang en natuurrijkdom gerekend tot de waardevolste bosgebieden van Europa’s middelgebergte. Machtige zilvergrijze stammen met schaduwrijke

boomkronen bepalen het beeld. Wespendieven, zwarte en rode wouwen cirkelen boven de boomtoppen. De bossen van het nationale park bieden in alle jaargetijden unieke en veelzijdige natuurbelevenissen. Om een pure beleving van deze groeiende wildernis niet te verstoren wordt in dit park grotendeels afgezien van informatiepanelen. In plaats daarvan kan men de natuur via gemarkeerde routes op eigen houtje ontdekken. In totaal 20 rondwandelroutes starten er vanaf 14 wandelparkeerplaatsen. Elk pad heeft zijn eigen dierenof plantensymbool. Nationaal park Hainich Werelderfgoed met Wartburg en oerwoud Het boeiende van deze regio is dat hier wereldgeschiedenis en cultuur samen met een uniek natuurgebied op een en dezelfde plek liggen. Zo kunnen stadstoeren gecombineerd worden met uitstapjes in het ‘oerwoud midden in Duitsland’. Al bijna duizend jaar troont de imponerende burcht Wartburg hoog boven Eisenach. Ze behoort sinds 1999 tot het UNESCO werelderfgoed, als symbool van Duitse geschiedenis en cultuur. Zodra de bezoekers de machtige zalen binnentreden opent zich een 900 jaar oud geschiedenisboek: hoofse kunst uit de middeleeuwen, de handelingen van de heilige Elisabeth, Luthers vertaling van het Nieuwe Testament, het feest van de Duitse studentenverenigingen en Richard Wagners ‘Tannhäuser’ – schitterende herinneringen aan deze geschiedenis zijn in het museum in de Wartburg te bekijken. Bovendien is het een uniek decor voor talrijke evenementen en concerten. Heerlijke fietsen

Highlight

Niemand hoeft in Duitsland ver te zoeken om landschappen te ontdekken waar de mens nog nauwelijks heeft ingegrepen. De Waddenzee in het noorden, de Alpen in het zuiden, in het oosten de Muritz en de Oder, in het midden de Harz, in het westen de Eifel – hier zet de natuur de toon en is het aan de mens die natuur te beschermen en haar schatten te bewaren. De parken bieden levensruimte aan fascinerende planten en dieren – van auerhoen tot snoekbaars. ‘De natuur natuur laten’ luidt het motto. De nationale parken verschillen van natuurparken en biosfeerreservaten in het gegeven dat ze tegen menselijke invloed beschermd worden en zich ook in de toekomst vrij daarvan kunnen ontwikkelen. In 1970 werd met het Beierse Woud het eerste Duitse nationale park gesticht en ondertussen zijn het er in totaal 14. Een paar daarvan stellen we aan u voor in onze reisreportage.

DsR14_BE1_14-15_Nationalparks_Wartburg_Layout 1 07.01.14 10:43 Seite 15

Vanaf Hainich kan de Wartburg gezien worden

wandelwegen verbinden de Wartburg met het omringende veelzijdige landschap: de HerkulesWartburg-Radweg splitst zich af van de WerratalRadweg en loopt vandaar direct naar Wartburg. Op slechts een ‘oer-steenworp’ afstand daarvan ligt het nationale park Hainich. Dit is het grootste aaneengesloten loofbomengebied van Duitsland, waar het boomkroonpad met het nationaalparkcentrum en het wildekattendorp Hütscheroda slechts een paar van de attracties zijn. Nationaal park Harz – van lynxen en heksen Het nationale park Harz ontstond in 2006 uit de fusie van twee reeds bestaand parken: het in 1990 gestichte ‘Hochharz’ (Saksen-Anhalt) en het in 1994 gestichte ‘Harz’ (Nedersaksen). Daardoor ontstond het eerste deelstaat-grensoverschrijdende nationale park, met een oppervlakte van bijna 25.000 hectare. Scherpe granietrotsen, knoestige bergsparren, murmelende beken en mistige venen laten samen oude sagen en geheimen tot leven komen; geen wonder dat hier al vanaf oudsher heksen wonen. Hoewel men met de historische stoomlocomotief tot op de top van de Brocken kan rijden, rijden de heksen in de nacht van 1 mei op hun bezems naar de Blocksberg om daar met de duivel te trouwen. Ook nu gaat het er nog des duivels aan toe in de Harz: de walpurgisnacht in de Harz wordt in meer dan 20 plaatsen in de regio gevierd. Het centrum van deze borrelende heksenketel bevindt zich in de stadjes Bad Grund, Braunlage, Hahnenklee, St. Andreasberg, Schierke en Thale. Ook andere gasten uit het verleden worden weer vaker gezien. Op het moment leven ongeveer 30 lynxen in de Harz. Sinds een paar jaar worden deze schuwe wilde katten hier uitgezet, nadat ze bijna 200 jaar geleden geheel uitgeroeid waren. Het gemeenschappelijke ‘Lynxproject Harz’ maakte het mogelijk deze dieren hier weer een plek te bieden. In de lynxverblijven aan de Rabenklippe bij Bad Harzburg kan men de dieren vanaf een platform observeren. Wie een hele middag aan de lynx wil wijden, koopt het best een lynxticket: inbegrepen zijn een rit naar het lynxobservatie-

Sächsische Schweiz Wehlnadel en Basteimassief

verblijf, een lezing in de lynxtentoonstelling, het exclusief voederen van de lynxen en een aansluitend afzakkertje in de bosherberg vlakbij. Nationaal park Sächsische Schweiz een sprookje uit steen Zo’n 100 miljoen jaren geleden ontstond uit de zee in het Krijttijdperk het romantische landschap van het Elbzandsteengebergte. De Elbe en haar zijarmen slepen de opgedroogde bodem van de Krijtzee uit en veranderde het in een bizar landschap van kwartszandsteen, dat langzaamaan verder tot zand uiteenvalt. Met zijn twee delen, de Sächsische Schweiz en Boheemse Schweiz, vormt Duitslands enige nationale park dat uit rotsformaties bestaat een natuurgebied van universele betekenis. Het vormenrijke bos- en rotslandschap, met een bijzondere microklimaat en diversiteit aan biotopen, herbergt talrijke zeldzame dieren en plantensoorten. Daarnaast heeft het ook een esthetische waarde en is het van belang als recreatie- onderwijsgebied. De torens van zandsteen en bizarre rotsformaties, scherpe steenkliffen met knoestige dennenbomen, oude beukenbossen en diep ingeslepen ravijnen zijn sinds 1990 als nationaal park beschermd. Al sinds het einde van de 18e eeuw werd het Elbzandsteengebergte gaandeweg een meer populair reisdoel. Onder de eerste reizigers die zich in de eens beruchte rotswereld waagden bevonden zich in 1764 de beide Zwitserse schilders Adrian Zingg en Anton Graff. Zij herkenden de bizarre vormen en stemmingen van hun geboorteland – en gaven het Elbezandsteengebied haar naam: Sächsische Schweiz. Ingebed in het Elbzandsteengebergte en samen met nationaal park Boheemse Schweiz en aanliggende territoria omvat het beschermde landschapsgebied 760 km². Met de versteende zeebodem uit het Krijttijdperk waarin de Elbe ravijnen uitsleep, zijn impressieve overblijfselen van een wilde oernatuur bewaard gebleven. ‘Maagdelijk’ heeft Richard Wagner daarover gezegd, toen hij hier zijn ‘Lohengrin’ begon te componeren

Meer informatie: www.nationalparkkellerwald-edersee.de www.nationalpark-hainich.de www.kultur-liebt-natur.de www.nationalpark-harz.de www.nationalparksaechsische-schweiz.de

Kliktips

t Harz t t HainichSächsische t

KellerwaldEdersee

Schweiz

DsR14_BE1_16-17_Schleswig-Holstein_HistKrug_BBramstedt_Layout 1 07.01.14 10:38 Seite 16

Flensburg Oluf-Samsons-Gang

Genieten en ontspannen tussen de zeeën

Highlight Husumer garnalendagen 18.-19.10.2014 De zee-bonte Husumer haven nodigt uit met garnalen, vis en een maritiem-muzikaal programma. www.husum-tourismus.de

Voor genieters van maritieme specialiteiten is dit de perfecte plek om van de ene culinaire lekkernij naar de andere te gaan. Hier wacht een zeebanket erop om te worden uitgeprobeerd – maar dit is tevens een land waar kruiden, kool en kaas voor unieke smaakervaringen zorgen. Van rustieke dorpskroegen tot toprestaurants laat SchleswigHolstein zich van zijn smakelijkste kant proeven. Vers met vis Helemaal bovenaan in de liga van heerlijkheden staat het eiland Sylt. Op dit smalle noordelijk gelegen eiland van nog geen 100 km2 stralen ondertussen negen smaakvolle Michelin-sterren. Hier overtuigt een eigentijdse keuken met originele accenten uit de regio en een knipoog bij het gebruik van typische ingrediënten. Een daarvan is een kleine Noordzeebewoner die indruk maakt

met zijn smaak: de garnaal. In de meest uiteenlopende variaties laat dit vers gepelde waterdier zich genieten. Maar natuurlijk is aan de Noord Friese kust het met garnalen belegde bruinbrood favoriet. Garnalen horen net zo bij Husum als de haven bij Theodor Storm. Daarom wekt het geen verbazing dat hier een heel weekend aan dit schaaldier wordt gewijd. Tijdens het bonte programma rond de haven kan men zien en vooral ruiken wat men zoal met verse garnalen in de keuken klaar kan toveren. Gerookt, gemarineerd, gebraden of gestoomd, de schatten uit de Noorden Oostzeese kustwateren bij Schleswig-Holstein smaken naar meer. Voor liefhebbers van het lekkerste tussendoortje van het noorden is er zelfs een reisgids om visbroodjes in alle variaties uit te proberen. Op een culinaire ontdekkingsreis langs Scharbeutz, Kappeln en Brunsbüttel vertelt

Een oase voor genieters, rustzoekers en individualisten! Het Hotel voor Genieters Historischer Krug is even bekend om zijn goede keuken als om de ruim 30 jaar bestaande Beautyfarm, waar ayurvedische wellness in koninklijke ambiance aangeboden wordt. De prachtige ligging en de in Scandinavische landhuisstijl ingerichte kamers creëren alle voorwaarden voor genieten en ontspannen.

Genießer Hotel Historischer Krug Grazer Platz 1 DE-24988 Oeversee Tel. +49 (0)4630 940 0 info@historischer-krug.de www.historischer-krug

Schleswig-Holstein, het land tussen de Noord- en Oostzee, staat bekend om zijn frisse wind en stevige maritieme keuken. De beste voorwaarden om lichaam en geest even op adem te laten komen.

DsR14_BE1_16-17_Schleswig-Holstein_HistKrug_BBramstedt_Layout 1 07.01.14 10:38 Seite 17

Sylt Vuurtoren Ellenbogen

Schleswig-Holstein Frisse ingrediënten uit de regio genieten

Karakteristiek voor de regio – en gezond Karakteristieke gerechten voor de regio, bereid met frisse ingrediënten uit de regio en op ambachtelijke wijze – dat is het credo van de coöperatie ‘Feinheimisch’. Het gaat de leden van de vereniging – van restaurants tot producenten, van bakkers tot geitenhoeders – niet alleen maar om goed en lekker eten. Zij willen bijdragen aan het behoud van de biodiversiteit in het land en de ambachtelijke

productie van levensmiddelen stimuleren. In Dithmarschen bijv. leggen de boeren zich grootschalig toe op de kool. In dit grootste aaneengesloten kolenteeltgebied van Europa worden ieder jaar 80 miljoen kolen geoogst. Het koolmuseum ‘Kohlosseum’, in een voormalige zuurkoolfabriek, toont hoe deze groente geteeld en met de hand geoogst wordt. Oude en voor een deel al lang vergeten fruitsoorten kunnen in het fruitmuseum ‘Pomarium Anglicum’ in Winderstatt bewonderd worden. Meer dan 100 verschillende kaassoorten kan men over een afstand van 500 km ontdekken: jonge en oude, zachte en harde, zure, zoute, zoete en scherpe, echte stinkerds en heerlijk geurende: de variatie aan kaas kent geen grenzen in dit noordelijkste bondsland. Beweging, frisse lucht, gerechten, dranken en natuur – dat zijn de ingrediënten voor de sportieve activiteiten tijdens de ‘Genietersmarathon’ in Bad Bramstedt. Ieder jaar in mei gaat het over 42 km door het prachtige landschap van het Holsteiner Auenland. In de Roland Oase kunnen de uitgeputte fietsers dan na afloop een frisse duik nemen, voordat men naar de ‘prijsuitreiking’ gaat – want onder allen die de eindstreep halen worden drie manden vol lekkernijen verloot. Net zo gezellig en boeiend is een zondags-picknick midden in de Hollanderstad Friedrichstadt op 25 mei direct aan de gracht

Meer informatie: www.kaesestrasse-sh.de www.sh-geniesserland.de www.fischbroetchenreport.de www.feinheimisch.de www.friedrichstadt.de www.genussmarathon.net www.gourmetfestival.de

Kliktips

De idyllische kuur- en Rolandstad in het prachtige Holsteiner Auenland! Gezellige boerderijcafés, ontspannende kanotouren, natuurrijke ruiter- en wandelpaden, een uitgebreid fietspadennetwerk, het bekende wildpark Eekholt, wellness in de ‘Tuin der zinnen’ met Kneipp-installatie – en een ruim aanbod aan overnachtingsmogelijkheden! © www.image-foto.de

het ‘Fischbrötchenreport’ waar ‘Mutti’ zelf nog braadt en waar de lekkerste exemplaren te vinden zijn. Bijvoorbeeld aan de visserijhaven in Büsum, waar ca. 20 verschillende variaties aangeboden worden, of in de Fischstube in Friedrichstadt, waar de cheffin nog zelf de garnalen in een recordtempo pelt. Met het bekende muziekfestival als stimulans werd in 1987 het ‘Schleswig-Holstein Gourmet festival’ in het leven geroepen. Dit vond voor het eerst plaats in de Historischen Krug in Oeversee, vlakbij Flensburg. De historische omgeving van deze in 1519 voor het eerst vermeldde kroeg leverde de juiste inspiratie om de verfrissende regionale keuken van internationale sterrenkoks te presenteren. Sindsdien geven jaarlijks de beste koks acte de presence in het hoge noorden en tonen daar met enorme creativiteit hun ambachtelijke kunnen.

Advies & informatie Tourismusbüro Bad Bramstedt (Rathaus) Bleeck 17- 19 • DE-24576 Bad Bramstedt Tel.: +49(0)4192/506-27 • Fax: +49(0)4192/506-80 touristinfo@bad-bramstedt.de • www.bad-bramstedt.de

DsR14_BE1_18-21_NRW_Petershagen_Driburg_Winterberg_Medebach_Layout 1 07.01.14 10:56 Seite 18

SPECIAAL NOORDRIJN-WESTFALEN

Schmallenberg Sauerland-Höhenflug

Zonsopgang over de Rothaarsteig

De mooiste wandelroutes langs Rijn en Ruhr

Tourismus NRW e.V. Völklinger Straße 4 DE-40219 Düsseldorf Tel. +49 (0)211 913 20 500 info@dein-nrw.de www.actief-nrw.com

Voor boeiende wandelingen hoeven wandelaars niet ver te reizen, want: ook Noordrijn-Westfalen is een wandelparadijs. Vaak zijn het de korte vakantietjes niet zo ver van huis die ervoor zorgen dat je weer snel bijkomt van de alledaagse sleur. Veel bezoekers die hier voor het eerst komen staan verbaasd hoe groen het land is tussen Rijn en Weser. De talrijke natuurparken beslaan inmiddels bijna 40 procent van het bondsland, en van de totale oppervlakte bestaat meer dan een kwart uit bos en water en de helft uit landbouwgrond. Er is dus veel ruimte voor lange wandelingen door een idyllische natuur. Daarbij heeft het land het juiste aanbod voor wandelaars – ongeacht of die zoekt naar sportieve uitdagingen of liever zonder grote inspanningen genoeglijk genietend onderweg is. Want in NRW vind je zowel steil klimmende paden in de middelgebergtes als vlakke weggetjes bij de Rijn of in het Münsterland. Veel van de wandelroutes zijn zelfs bekroond, zoals bijv. de Eifel-, Rijn- en Rothaarsteig en de ‘Hermannshöhen’, die alle vier behoren tot de 14 ‘toptrails of Germany’. Maar ook wie op zoek is naar rustige meer afgelegen routes vindt van alles in NoordrijnWestfalen. Tegenwoordig zijn de wandelroutes vaak gekoppeld aan bepaalde thema’s, of volgen ze oude karrensporen, of gaan langs talrijke industriemonumenten. Zo valt er tijdens het wandelen nog veel meer te ontdekken dan alleen maar natuur. Ook voor de nodige rustpauzes is er een gevarieerd aanbod: zowel de Landgasthofen als de kleine boerderijcafés als de 40 met sterren bekroonde restaurants presenteren in NRW de RijnlandseWestfaalse keuken.

De beste wandelroutes in NRW De reeds in 1930 aangelegde Hansaweg is een 75 km lange wandelroute dwars door het Noordlippische Bergland. Hij verbindt de Hanzesteden Herford, Lemgo en Hamelen, die al in de middeleeuwen deel uitmaakten van het Hanzeverbond en ook nu nog actieve steden zijn in de Westfaalse en internationale Hanze-netwerken. Begin 2012 kreeg de Hansaweg het predicaat ‘Qualitätsweg Wanderbares Deutschland’. Het pad passeert hoogten met steeds nieuwe uitzichten, en vormt een verbinding tussen stedenbouwkundige hoogtepunten uit vele eeuwen. Over de Hermannshöhen lopen de bekendste wandelroutes van het Teutoburger Woud: de Hermannsweg en de Eggeweg. De in totaal 226 km gaan via de bergkam en het Eggegebergte van Rheine naar Marsberg. Een groen smal bergpad dat over de hoogtes loopt, met talrijke adembenemende panorama’s. Meer dan 100 jaar oud en omweven door tradities zijn deze twee bergkamroutes, waarvan een groot deel in beide natuurparken TERRA.vita en Teutoburger Woud/Eggegebergte ligt. De Sauerland-Höhenflug loopt via 250 kilometers van Altena en Meinerzhagen naar het Hessische Korbach. Bijzonder imponerend is de etappe van Medebach-Küstelberg naar Düdinghausen, door de talrijke sensationeel mooie uitzichten, de zeldzame natuurgebieden en op grote hoogte een dorp met een nog levende geschiedenis. Onvergetelijke panorama's vanaf de bergruggen van het Sauerland en prachtige idyllische natuur wachten erop om ontdekt te worden.

Wandelen betekent ook: af en toe stilhouden… luisteren naar het ruisen van de bomen… de blik over de heuvels laten zweven… of gewoon uitrusten in een idyllisch decor. Een onvergetelijke wandelvakantie ligt op slechts twee uur met de auto vanaf de Randstad.

DsR14_BE1_18-21_NRW_Petershagen_Driburg_Winterberg_Medebach_Layout 1 07.01.14 10:57 Seite 19

Picknicken onderweg

Met de nieuwe neanderland STEIG ontstaat in de regio Mettmann een wandelparadijs dat een omvang krijgt van enkele honderden kilometers. In de zomer van 2013 werden de eerste etappes van Wülfrath naar Velbert en van Erkrath naar Monheim a.d. Rijn geopend. Verdere etappes op de 230 km lange route worden stap voor stap geopend tot zomer 2014. De in totaal 17 etappes gaan langs recreatiemeertjes, door veen- en heidelandschappen, door uitgestrekte bossen en passeren recreatiegebieden. Wandelliefhebbers kunnen op de neanderland STEIG genieten van uitzichten en doorkijkjes in het idyllische Niederbergische landschap, waarbij ze de regio tussen Rijn en Ruhr op een nieuwe manier beleven: als een groene long midden in dit stedelijk gebied. De Nederrijn heeft uitstekende wandelmogelijkheden: in Natuurpark Schwalm-Nette zijn negen rondwandelingen met een totale lengte van ca. 100 kilometer door het Duitse Wanderinstitut e.V. getest en goedgekeurd. De routes zijn tussen 6 en 19 km lang en gaan door bossen, heide- en veengebieden, moerassen, beek- en rivierenlandschappen en langs meren, rivieren en rustieke historische gebouwen. Wie op pad gaat op de rondwandeling Schwalmbruch, kan het gevarieerde rivierlandschap aan de Nederrijn met zijn rijke fauna en flora beleven.

De Bergische Weg volgt de sporen van een reeds honderd jaar oude weg die van het Ruhrgebiet door het Bergische Land tot in het Siebengebirge aan de Rijn voert. De in totaal 263 kilometers zijn verdeeld over 13 etappes van 13 tot 31 km lengte, die een ontdekkingsreis vormen langs een bijzondere combinatie van dorpse idylle en stedelijke industriecultuur. Naar wens kan men starten aan de Baldeneysee in Essen of op de Drachenfels in Königswinter. In tegenstelling hiermee is de Bergische Panoramasteig een rondweg, die in Engelskirchen-Ründeroth begint en 244 km lang door het Bergische Land loopt. Op de 12 etappes van 16 tot 25 km passeren de wandelaars steeds indrukwekkende uitzichten. Op sommige plekken reikt het zicht zelfs tot de Keulse Bocht, het Siebengebirge, het Westerwald of het Sauerland. Delen van de route die over hoogvlaktes met wijdse weiden en velden gaan worden afgewisseld met delen die door dichte bossen lopen. De Natursteig Sieg zorgt voor 115 km puur wandelgenot buiten de toeristische paden. De route voert door beboste hoogvlaktes en dalen, door rustige vakwerkdorpjes en langs kerken, kloosters en kastelen waarvan de geschiedenis teruggaat tot in de middeleeuwen en passeert in grote en kleine stadjes musea die interessante inzichten in de culturele geschiedenis van de regio

Petershagen in het molenland

Touristinformation Petershagen Mindener Straße 16 | DE-32469 Petershagen | Tel. +49 (0)5707 900 10 tourismus@petershagen.de | www.petershagen.de

TIP

Ontdek oorspronkelijke lekkernijen: plaatselijke, authentieke, regionale producten en specialiteiten van NoordrijnWestfalen vindt u op www.tourism-nrw.com/culinary

PETERSHAGEN Weserstad in het molenland M et 11 historische molens in vol bedrijf brengt Petershagen het molenland Mühlenkreis alle eerbetoon. Bezienswaardig zijn ook de meer dan 50 historische gebouwen: oude weserkerken, een voormalige gevangenis, het weserrenaissance kasteel Petershagen en de ‘schuren’ wijk in de vroegere bisschopsstad. Langs de geliefde ooievaarsroute kan men het leefgebied van de witte ooievaar verkennen. En Petershagen is een geliefde rustplaats langs de Weserland-route en de Weserfietsroute

TIP Op de ‘Ontdekkerskaart’ vindt u 33 dingen die u in Petershagen niet mag missen.

DsR14_BE1_18-21_NRW_Petershagen_Driburg_Winterberg_Medebach_Layout 1 07.01.14 10:57 Seite 20

Wandelen in het Siebengebirge

Teutoburger Woud Externstenen

TIP De 40 mooiste fietsen wandelroutes in NoordrijnWestfalen met routebeschrijvingen en toursuggesties vindt u op www.actief-nrw.com.

geven. Bijzonder is de perfecte verbinding tussen de route en de 11 regionale treinstations waar de sneltram S12 en de regionale trein RE9 stoppen, ook in het weekend. Onbetwiste klassieker is de Rothaarsteig, de ‘Weg der Sinne’. De route loopt van de noordelijke rand van het Rothaargebergte in Sauerland door het Wittgensteiner Land en Siegerland, en vervolgt zijn weg door het Hessische Lahn-Dill-Bergland tot aan de uitlopers van het Westerwoud. Het weer herstelde voetstuk van de donjon van de Ginsburg is tegenwoordig als uitzichttoren een geliefde

tussenstop voor Rothaarsteig wandelaars. In 1568 verzamelde Willem van Oranje hier zijn troepen voor de vrijheidsstrijd tegen de Spanjaarden. De Wildnis-Trail gaat in vier dagetappes dwars door het nationale park Eifel. Onder het motto ‘laat de natuur natuur blijven’ passeert men weiden vol narcissen, dennenbossen, meren- en rivierlandschappen, weidse weiden en natuurlijke loofbossen. Wie geluk heeft ontmoet de schuwe ‘Eifeltijger’, de weer inheems geworden wilde kat. In het nationale park Eifel zien de mensen af van de winning van hout, vruchten en andere natuurproducten

Dit kuuroord heeft voor fietsers, wandelaars en cultuurliefhebbers bijzondere belevenissen in petto.

Bad Driburg Gräfliche park Wandelen op gepremierde ‘Qualitätswegen’

Bad Driburger Touristik GmbH Lange Straße 140 | DE-33014 Bad Driburg Tel. +49 (0)5253 98 94-0 www.bad-driburg.com | www.facebook.com/baddriburg

Ontdek actief de ongerepte natuur vol verrassingen, de Westfaalse keuken en de vriendelijke gastheren en geniet na uitgebreide fietsen wandeltouren van de ontspannen wellness aanbiedingen en de culturele bezienswaardigheden. Volgens het Europese instituut voor toerisme (ETI) staat Bad Driburg op de 1e plaats van kuuroorden in Noord-Rijn Westfalen. De gezellige voetgangerszone met aparte winkeltjes en de gevarieerde eetgelegenheden maken Bad Driburg zo uniek. Bijzonder bezienswaardig is het veelvuldig bekroonde Gräfliche park. Midden in dit 65 ha grote park bevindt zich de enige in Duitsland voor het publiek opengestelde tuin van de wereldberoemde tuinarchitect Piet Oudolf. Een licht glooiend middelgebergte, geurende bossen en heerlijke uitzichten maken Bad Driburg tot een wandelparadijs dat direct gelegen is aan de Eggeweg-route, die al meermalen onderscheiden werd als ‘Qualitätsweg Wanderbares Deutschland’. Meer dan 60 wandelroutes en vele fietstour mogelijkheden rond Bad Driburg doorkruisen het Teutoburger Woud. Ze nodigen uit tot het ontdekken van de vele bezienswaardigheden in de regio, zoals bijv. het Hermanns monument en de Extern-stenen

TIP

‘Aktivurlaub’ met 5 overn. + ontbijt, wandeling met gids, E-bike voor een dag, dagkaart voor het thermaalbad, tips voor touren etc., vanaf € 189,- p.p. in 2p. kamer.

BAD DRIBURG Ontspannen in het Teutoburger Woud

DsR14_BE1_18-21_NRW_Petershagen_Driburg_Winterberg_Medebach_Layout 1 07.01.14 10:57 Seite 21

WINTERBERG Elke dag tijdens een nieuwe avontuur Actieve- en familievakanties in vakantieparadijs Winterberg staan bol van vele mogelijkheden.

Ferienwelt Winterberg Klimbos

Natuurbelevingpad

Ferienwelt Winterberg Am Kurpark 4 | DE-59955 Winterberg Tel. +49 (0)2981 9250 0 | Fax +49 (0)2981 9250 24 info@winterberg.de | www.winterberg.de

Je voelt je één met de natuur, beweegt voort op eigen kracht en laat het landschap aan je voorbij trekken. Dat alles gebeurt bijna vanzelf op de goed gemarkeerde avontuurlijke wandelen fietspaden. Dankzij de e-bikes is zelfs de beklimming van de 800 m toppen een makkie. Ambitieuze sporters vinden hier een omgeving die alle soorten uitdagingen voor hun eigen trainingsschema omvat. Wandelend, joggend en fietsend berg op en af, zo kun je trainingspunten toevoegen aan je lijst. Actief en gezond – AktivZeit Winterberg combineert dit alles op unieke wijze en is een plezierige uitnodiging tot meedoen, tot ‘accu actief opladen’. De mooiste speeltuin ter wereld bestaat uit hout en groene bladeren, geheime werelden, verborgen schatten en natuurwonderen die bij elke stap ontdekt worden. Springen, ravotten, lol maken – daarvoor laten de kinderen graag hun spelcomputers staan. Een vakantie zonder extra kosten: klimbos, zomerrodelbaan, panoramabrug, natuurbelevingpad, natuurbad, cartbaan, huifkartochten en nog veel meer maken elke dag tot een avontuur. Met de WinterbergCard plus kost heel veel vakantieplezier helemaal niets. In de Vakantiewereld Winterberg doen 90 ondernemingen mee met dit slimme besparingssysteem

TIP

Volledig gratis! – De belangrijkste recreatievoorzieningen zijn gratis van 1 april t/m 2 november voor houders van de WinterbergCard plus. Meer informatie: www.winterbergcard-plus.de

MEDEBACH De zonnige kant van het Sauerland Dit natuur- en wandelparadijs ligt, omgeven door groene weiden en bossen, aan de voet van het Rothaargebergte.

Medebacher Bergweg

Medebach Zonnige uitzichten

Touristik-Gesellschaft Medebach mbH Marktplatz 1 | DE-59964 Medebach Tel. +49 (0)2982 92 186-10 | Fax: +49 (0)2982 92 186-11 info@medebach-touristik.de | www.medebach-touristik.de

Deze bekoorlijke landschappelijke omgeving heeft, behalve de geschiedenis en tradities van de historische Hanzestad Medebach met omliggende gemeentes, ook vele zonne-uren en talrijke sport- en recreatiemogelijkheden te bieden. Ideale omstandigheden voor een ontspannen en actieve vakantie in ongerepte natuur, bijv. in de Medebacher Bocht, een vogelreservaat van Europese betekenis. Als in de lente of zomer de eerste zonnestralen opkomen of als in de herfst de ochtendmist optrekt, dan toont de wandelregio Medebach zich van zijn mooiste en kleurrijkste kant. Vanaf de toppen zweeft de blik vrijwel eindeloos over groene of geschakeerde gemengde bossen. Bijvoorbeeld vanaf de Medenbacher Bergweg – een 64 km lange ‘kwaliteitsweg’ van ‘Wanderbares Deutschland’ – die negen mooie dorpen met elkaar verbindt, een route vol bezienswaardigheden. Veelzijdig zijn ook de meerdere themawandelingen – van geologische rondwandeling tot historische wegen tot wilde romantische natuurroutes. Medebach kent alleen maar routes die rijk zijn aan afwisseling, van lichte tot zware, voor wandelplezier van voorjaar tot herfst. Talrijke mogelijkheden voor uitstapjes in de omgeving, bijv. naar Winterberg of Willingen, maken het vakantieplezier compleet

TIP Wandelaanbieding op de Medebacher Bergweg met 2 – 3 overnachtingen en ontbijt, vanaf € 99 per persoon.

DsR14_BE1_22-24_Mainfranken, Baden, Saarschleife_Layout 1 07.01.14 11:06 Seite 22

Würzburg Wijnfeest in de hoftuin van de residentie

Genieten langs de Main, Rijn en Saar

Highlight Wertheim Village Met meer dan 110 luxe boutiques hoort het bij de grootste ‘Chic Outlet Shopping Villages’ in heel Europa. Wertheim Village biedt een geweldige keus aan internationale merken, met het hele jaar door tot 60% gereduceerde prijzen. www.wertheimvillage.com

Mainfranken – wijnland in het centrum van Duitsland Op zijn weg door Franken legt de Main tussen Schweinfurt en Aschaffenburg via grote en kleine lussen een afstand af van 240 kilometer. Met een verval van bijna 100 meter passeert de rivier ruim 20 stuwdammen op zijn weg door dit schilderachtige landschap tussen de grote steden Nürnberg en Frankfurt. Tegenwoordig is dit wijnland een gebied om te genieten, wandelen en fietsen, en daarbij sporen te ontdekken die een duizend jaar oude cultuur heeft achtergelaten op de kruispunten van oude handelsroutes en pelgrimswegen. Nergens wordt een zo goede Silvaner wijn geproduceerd als in Franken, waar al 1200 jaar lang druiven geteeld worden. Ontelbare wijnfeesten en evenzovele wijnlokalen en proeverijen, waar de wijnboeren hun eigen wijnen met kleine gerechten aanbieden, zijn in de

Beleef de vakantieregio Wertheim – daar waar zo veel mogelijk is! 22

stadjes aan de Fränkische Main tot in de herfst te beleven. Een bijzondere belevenis is het stadje Volkach, met het uit de middeleeuwen stammende ommuurde centrum. Deze wijnstad aan de Mainlus heeft historische wijnlokalen, vele interessante gebouwen en is een ideaal uitgangspunt voor wandelingen en fietstochten. Iets verder stroomafwaarts is de oude universiteitsstad Würzburg een ‘must’ voor cultuurliefhebbers: de dom, de vesting Marienburg en de tot het UNESCOwerelderfgoed behorende residentie met zijn wereldberoemde Tiepolo-fresken zijn slechts een paar hoogtepunten in deze grote stad, die op beide oevers van de Main ligt. Het ‘Steen-wijn-pad’, een vier kilometer lange panorama rondweg, geeft fantastische uitzichten en informatie over vrijwel alles rond druivensoorten en hun teelt. Volgt men de rivier verder stroomafwaarts, dan komt men

www.tourismus-wertheim.de · +49 (0) 9342 - 93509 - 0

Culinair genieten, culturele indrukken en geweldige landschapsbelevenissen: dat alles valt samen op een tour die gaat door schilderachtige Duitse wijnlandschappen, vanaf de Fränkische Main, via de Saarlus tot aan de Kaiserstuhl aan de Bovenrijn.

DsR14_BE1_22-24_Mainfranken, Baden, Saarschleife_Layout 1 07.01.14 11:10 Seite 23

Wijnproeven aan de Main

Kaiserstuhl Wijnbergterrassen bij Oberrotweil

bij het idyllische middeleeuwse stadje Wertheim met zijn burcht hoog boven de Main en Taubermonding. Wandelaars kunnen op de Wijn-Tauberwandelroute zo’n 20 kilometer rondom de stad wandelen. Iets verderop stroomt de Main langs Miltenberg en Klingenberg, stadjes met charmante historische centra. Bovendien wordt Klingenberg hoog gewaardeerd om zijn bijzonder goede rode wijn. Voor de fietser is de doorlopende en vanwege zijn landschappelijke schoonheid bekroonde Mainfietsroute een fantastische meerdaagse belevenis van Main, wijn en cultuur. Kaiserstuhl – wijnbouwhart van Baden Midden in de vlakte van de Bovenrijn, en al van verre zichtbaar, torent Kaiserstuhl uit boven de omgeving, die in het westen door de Vogezen wordt begrensd en in het oosten door het Zwarte Woud. Dankzij de löss afzettingen heeft dit kleine middelgebergte, met de 560 m hoge Totenkopf als hoogste punt, de ideale omstandigheden voor wijnbouw. Dit zonnigste en warmste druiventeeltgebied van Duitsland is rijk voorzien van wijn. Niet ver verwijderd van de Elzas zijn ook hier de Franse invloeden op een cultuur van levensgenieters volop aanwezig. Hier treft men een cultuurlandschap met een rijke historie, gelegen tussen Straatsburg en Freiburg met beiden hun enorme kathedralen.

Om bij het genieten met beide benen op de grond te blijven zijn er rond de Kaiserstuhl acht themapaden die samen 140 wandelkilometers tellen. Aan de voet van de Kaiserstuhl ligt het plaatsje Breisach. Bij het grootste wijnfeest in de regio Baden staat liefhebbers een enorme keuze aan wijn en sekt producten te wachten en natuurlijk ook de kroning van de wijnprinses. Een bont programma hieromheen en ’s avonds het vuurwerk op de heuvel trekken van heinde en verre bezoekers. Van hieruit kan men de heuvels rondom verkennen, maar ook fantastische uitstapjes maken: boottochten op de Rijn, tochten naar de Franse Vogezen of het Zwarte Woud om er te mountainbiken of een culturele trip naar Bazel. Rondom de Saarlus Ongeveer halverwege tussen Saarbrücken en de plek van uitmonding in de Moezel veroorlooft de Saar zich een romantische omweggetje van ca. tien kilometer om hemelsbreed een afstand van twee kilometer te overbruggen. Deze sprookjesachtige lus in de Saar bij Mettlach verschaft de hele regio in het noordwesten van het Saarland de naam Saarlus. Onvergetelijk is het uitzicht vanaf Cloef, een heuvel boven de rivierbocht met wandelen fietsroutes langs beide oevers. Hier, in de bosrijke streek tussen de Saarlus en de

Moezel M

Ascha affe ffe fenbu fenb en Aschaffenburg Klin K Klingenberg ing ingen Sc weinfurt Schwei Schwe

Mettlach Cloe Clo oef Perl Cloef Saaarbrück a ckkeen Saar ar

t tt t

tt t t tt Main Voolkach t Wü W Würz Würzburg Wer eertheim rthe Miltenberg ltenbe be berg

Rjin Kaiserstuhl ttBreisach

Breisach-Touristik Marktplatz 16 D-79206 Breisach am Rhein Tel. +49 (0) 7667 940155 breisach-touristik@breisach.de

Welkom! In onze gezellige stad op de Rijn dicht bij het Zwarte Woud en Freiburg.

www.breisach.de

www.breisach.de 23

DsR14_BE1_22-24_Mainfranken, Baden, Saarschleife_Layout 1 07.01.14 11:12 Seite 24

Meer informatie: www.weinland-franken.de www.kaiserstuhl.eu www.weinfest-breisach.de www.lux-trier.info www.tourismus.saarland.de

Kliktips

Mettlach Natuurgeest in het park van de Alte Abtei

meer westelijk gelegen Bovenmoezel, heerst de Saarlandse levensvreugde, die mede bepaald is door de historische ligging tussen Duitsland en Frankrijk. Slechts weinig regio’s in Duitsland bieden zo’n dichtheid en ongecompliceerd samengaan van hoogstaande sterrenkeukens en een geliefde regionale gastronomie die stevige plaatselijke specialiteiten op tafel brengt. Bijv. het Saarlandse nationale gerecht ‘Dibbelabbes’, een soort stoofpot met spek, prei, aardappelen, eieren en nog meer ingrediënten. Het wijngaardgebied bij de Saarlus is de parel van de wijnbouw rond Moezel en

Saarland. Het ligt bij het wijngebied ‘Moseltor’ pal tegenover Luxemburg, ver voor de monding van de Saar en voor Trier. Er wordt voornamelijk Elbling, een witte druivensoort, verbouwd. De Elbling staat bekend als een van de oudste druivensoorten in Europa, die al door de Romeinen aan de Moezel verbouwd werd. Voor wijnlijfhebbers is een bezoek aan de vinotheek ‘Haus der Saarländischen Weine’ in de voormalige schuur van de oude maalmolen van Perl aan te bevelen. Hier kan men de wijnen van vrijwel alle Saarlandse producenten proeven

Wijnbergen bij het drielandenpunt

SAARSCHLEIFENLAND Natuur en cultureel erfgoed

Wijngenot aan de Saar-fietsroute De wereldberoemde Saarlus

Saarschleifenland Tourismus GmbH Poststr. 12 | DE-66663 Merzig Tel. +49 (0)6861 80 440 tourismus@saarschleifenland.de | www.saarschleifenland.de

N aar het voorbeeld van de beroemde Saar-Hunsrück-Steig zijn in het ‘Saarschleifenland’ talrijke rondwandelingen gecreëerd van een dag of halve dag. Ze verbinden de schatten van de regio met een uitgebreid netwerk van fantastische bekroonde wandelingen. Wandelgenot op het hoogste niveau – dat heeft het Duitse ‘Wanderinstitut’ bevestigd door elk van de 84 routes te certificeren met het ‘Wandersiegel’. Deze ‘droomlussen’ zijn tussen de 6 en 20 kilometer lang en ontworpen als rondwandelingen. Vele ervan zijn direct verbonden met de Saar-HunsrückSteig, andere lopen in de buurt ervan. Rivierpanorama's met zonovergoten wijnhellingen en stille bossen, machtige kasteelruïnes en lieflijke orchideeënweiden, steile rotspaden en paadjes door boomgaarden. De ‘droomlussen’ verbinden de mooiste landschappelijke schatten in de regio rond de bekende Saarlussen. En omdat een wandeling pas goed eindigt met een gezellig rustpunt, zijn er talrijke mooie plekken om te genieten en te verpozen. Het drielandenpunt staat niet alleen bekend om zijn uitgelezen wijnen, maar ook om een verfijnde biercultuur. Talloze gastronomen doen de regionale keuken eer aan met passende stevig-hartige gerechten

TIP

Tuinen zonder grenzen – tot het unieke netwerk van tuinen in Duitsland, Frankrijk en Luxemburg behoren de ‘Tuin der zinnen’ in Merzig en het ‘Park van de vier jaargetijden’ in Losheim am See.

Spannende ontdekkingstochten bij drielandenpunt Duitsland-Frankrijk-Luxemburg.

DsR14_BE1_25-27_Schwarzwald_Layout 1 07.01.14 12:39 Seite 25

Gengenbach Bergle-kapel

Het zuidelijke Zwarte Woud 7-Venen-pad

ZWARTE WOUD Landschap vol legenden

Het Zwarte Woud is een van de meest geliefde en veelzijdigste vakantieregio’s in Duitsland. De overweldigende natuur daar heeft vele beroemde persoonlijkheden voortgebracht. En veel tradities hier hebben diepe wortels in dit landschap vol geheimen.

Het Zwarte Woud is een mythisch landschap, een van de weinige die de laatste duizend jaar zijn overgebleven. Hier hangt werkelijke een magische sfeer die elke bezoeker omhult. Dat voelden ook de 28 miljoen toeschouwers van de Duitse tvserie ‘Schwarzwaldklinik’, die zich van 1985 t/m 1989 week in week uit afspeelde in het schilderachtige decor van het Glotterdal. Aan de ene kant begrensd door de uitlopers van het Kandelmassief en aan de andere kant door de Rosskop met de ernaast gelegen bergen, was dit idyllische dal met de steilste en hoogst gelegen druivenhellingen van Duitsland lange tijd overal ter wereld bepalend voor het heilzame Zwartewoud beeld. Daarom zal het verwondering wekken dat de met legenden omwoven Kandel, met adembenemende uitzichten die tegenwoordig wandelaars en paraglyders aantrekken, in de middeleeuwen bekend stond als

+++ E E N

de ‘Breigauer Blocksberg’, waar heksen en demonen huisden. Van gruwelwoud naar sprookjesbos Zo’n 1400 jaar geleden was het Zwarte Woud nog een gruwelwoud, ondoordringbaar en onbewoond. Toen kwamen de missionarissen en die begonnen in opdracht van de adellijke landheren zonder angst het bos te kappen. Overal in de diepe bossen, in de wilde ravijnen, op bergweiden en open plekken zouden heksen, duivels en boswieven hun duistere praktijken uitgeoefend hebben. In de grotten onder ruige rotswanden woonden bos- en watergeesten en demonen. In deze duistere atmosfeer speelt zich het sprookje ‘hart van steen’ van Wilhelm Hauff uit 1827 af. Hierin wordt vertelt hoe een jonge arme kolenman zich inlaat met bosgeesten om rijkdom en roem te vergaren. Wie op zoek is naar sporen

W E R E L D V O L WA N D E L B E L E V E N I S S E N I N H A RT J E

● 100

●

● bedevaartskerk,

km wandelroutennetwerk Heimatmuseum, mijn ● smullen en wellness van A - Z

●

Highlight

Z WA RT E

lessen in spek en kersentaart bereiden nieuw genieterspad “kruidkoekweg” ● ravijnenpad, Wehratal-belevenispad, Westpad

●

Het Augustinermuseum in Freiburg presenteert tot 25 mei 2014 een gerenommeerde verzameling kunst van middeleeuwen tot en met barok, en schilderkunst uit de 19e eeuw. www.freiburg.de/museen

rdelen veel voo ooser m Gästeka Inklusiv

dtm W O U D +++ E E N W E R etEdLeDTo V O L WA rte N D E

tochten op sneeuwschoenen, winterwandelen, langlauf... internationale sleehondenrennen laatste januariweekend

zwarte woud ●

Gotisch bouwplaats – de Freiburger dom

Tourist-Information Todtmoos 콯 0049-7674-9060-0 info@todtmoos.net . www.todtmoos.de

DsR14_BE1_25-27_Schwarzwald_Layout 1 07.01.14 11:18 Seite 26

Highlight Experimenteermuseum Freudenstadt Onder het motto ‘zien-verbazenbegrijpen’ staan in deze expositie de boeiende praktijk en plezier van leren centraal. Een groot aantal installaties voor de onderwerpen lucht en water, golven en geluid, licht en schaduw, kracht en massa, en ook magnetisme, nodigen kinderen uit om ermee te spelen. www.experimenta-freudenstadt.de

t t Stuttgart Baiersbronn t reudens nsstad t Freudenstadt t Rottweil Brreisac Breisach re t t Freiburg odtmoo Todtmoos t Todtmoos Caalw al

Waldkirch Simonswäldertal Freiburg Groene stad in Breisgau

van ‘kolenman’ Peter en andere figuren, moet Hauffs sprookjesmuseum in Baiersbronn bezoeken. Dit dorp, dat tegenwoordig bekend staat als toplocatie voor genieters, heeft een verbazingwekkende verandering ondergaan: in de 18e eeuw werd hier een glasfabriek gebouwd die als een van de weinige drukbestendige champagneflessen kon produceren. Na de teloorgang van de glasindustrie verarmde deze streek. Pas in de tweede helft van de vorige eeuw knalden de kurken er weer. Met drie toprestaurants die samen 7 sterren hebben overschaduwt Baiersbronn nu vele grote steden. Vlakbij ligt het graag als ‘hoofdstad van het Zwarte Woud’ bestempelde Freudenstadt, dat ook een bijzonder record kent: 47.836 m² meet de marktplaats, waarmee het de grootste van Duitsland is. Het geometrische bouwplan van de stad ontstond als reactie op de middeleeuwse wirwar aan kromme straatjes. Grote namen en werken In het Zwarte Woud hebben meer belangrijke personen geleefd dan veel mensen denken. Vooral dichters en schilders voelden zich hier thuis. Johan Peter Hebel bijvoorbeeld, dichter en kalendermaker, die hier 200 jaar geleden leefde en wiens verhalen ook nu nog met veel plezier gelezen worden. Hij woonde lange tijd in Hausen in de buurt van Lörrach, waar men elk jaar zijn geboortedag viert met een maaltijd die wordt aangeboden aan de twaalf oudste mannen van het dorp. En Hans Thoma, de beroemde schilder, kwam ter wereld in Bernau waar een museum aan hem is gewijd. In Gaisbach, dat tegenwoordig tot Oberkirch behoort, heeft een beroemde waard aan een nog beroemder boek gewerkt: Hans Jakob Christoffel von Grimmelshausen schreef hier zijn ‘Simplizissimus’, het belangrijkste werk uit de barokliteratuur. Zijn herberg, de ‘Silberne Stern’ bestaat meer dan 300 jaar en is vrijwel niet veranderd. In het zuidelijke Zwarte Woud ligt de enige jaren geleden geopende Martin-Heidegger-rondwandeling, waar men de sporen van een van de beroemdste filosofen uit de 20e eeuw kan volgen. Vrijwel geen

andere denker is zozeer verbonden met zijn geboortestreek als Martin Heidegger. In 1922 kocht hij een eenvoudige blokhut op de Feldberg boven het plaatsje Todtnauberg. Hier bracht de jonge geleerde zijn vrije uren door, hier ontstonden de grondslagen van zijn denken. Vaak kwam hij met familie, maar vaak ook alleen, uit de universiteitsstad Freiburg naar het hoge Zwarte Woud om in zijn hut hoog boven het dal van Todtnauberg te wonen en te filosoferen, te wandelen in het bos of op de heuvelachtige hellingen te skiën. Het hoge Zwarte Woud staat bovendien aan de wieg van de Duitse skisport. Al meer dan 100 jaar geleden slalomden Noorweegse bosbouwstudenten uit Todtnau op hun lange houten latten de steile hellingen van de Feldberg af. In Hinterzarten woont nog steeds een van de meest succesvolle sporters van het Zwarte Woud: Georg Thoma werd in 1960 olympisch kampioen en creëerde in zijn woonplaats een skimuseum waarin hij zelf rondleidingen gaf. Een eerder tweeslachtige verhouding tot zijn geboortestreek had, zoals bekend, de schrijver en Nobelprijswinnaar voor literatuur Hermann Hesse. De in1877 in Calw in het Nagoldtal geboren dichter schreef met ‘Unterm Rad’ een vertelling over een begaafde leerling die breekt door de strengheid van zijn leraar. Hij verwerkte daarin ook zijn eigen afkomst en zijn belevenissen in de kloosterschool van Maulbronn. Ook hier herinnert een wandeling aan de plaatsen in Hesses leven: ze begint bij het geboortehuis van de dichter aan het marktplein en loopt via zijn standbeeld op de Nikolausbrug verder langs de Nagold, en voert dan naar het voormalige Benedictijnen klooster in Hirsau. Historische Gebruiken Op een heel eigen manier verbonden met het verleden is het alemannische ‘Fasnet’ of ‘Fasnacht’, een carnaval waarvan de bolwerken in het Zwarte Woud liggen. Rottweil, Villingen, Endingen en Elzach zijn slechts een paar daarvan. Hier zijn de historische gebruiken in een bonte verscheidenheid te ervaren. Ze zijn verbonden met oeroude, vaak nog tot de middeleeuwen terug te voeren tradities.

Schiltach Häberlesbrug in de binnenstad

DsR14_BE1_25-27_Schwarzwald_Layout 1 08.01.14 11:16 Seite 27

Breisach Stephansmünster

Elke stad en elk dorp viert het op een andere manier. Koperblazers en fanfares geven het ritme aan, de wilde sprongen van deelnemers maken toeschouwers dolenthousiast. Het voorspel ervan begint op driekoningendag op 6 januari. Dan klinkt het overal ‘maskers en kostuums afstoffen’ en gaat men in het narrenpak overal bij elkaar op bezoek. De ‘hoogtijdagen’ van het alemannische Fasnet zijn van 27 febrari tot 5 maart 2014. Een van de grootste en bontste optochten van Fasnet is de ‘narrensprong’ in Rottweil, de oudste stad aan de oostzijde van het Zwarte Woud. Daar starten

meer dan 3000 wilde makkers hun optocht door de vakwerkstad. De historisch en mooi geklede ‘narros’ van Villingen staan daarentegen bekend als de aristocraten van de alemannische Fastnacht. Wie de maskers van de diverse Fastnachtgilden in het Zwarte Woud van nabij wil bekijken kan dat uitgebreid doen in een van de Schwarzwalder narrenmusea. Het hele arsenaal voor de Fastnacht is te vinden in de ‘Narrenschopf’ in Bad Dürrheim. Tot de kleinere narrenmusea behoren de ‘Niggelturm’ in Gengenbach en de ‘Oberrheinische Narrenschau’ in Kenzingen

Meer informatie: www.schwarzwaldtourismus.info www.schwarzwald.net www.baiersbronn.de www.narrenschopf.de www.narrenmuseumniggelturm.de

Kliktips

FREUDENSTADT ...gewoon het betere klimaat! De hoofdstad van het Zwarte Woud verenigt traditionele recreatie met moderne vakantie attracties.

Freudenstadt In het hart van het Zwarte Woud

Marktplein met fonteinen

Freudenstadt Tourismus Marktplatz 64 | DE-72250 Freudenstadt Tel. +49 (0)7441 864 730 touristinfo@freudenstadt.de | www.freudenstadt.de

Of u nu komt voor sport of voor cultuur, in Freudenstadt komt u volop aan uw trekken. Dit klimatologisch gunstige kuuroord gaat altijd met haar tijd mee: naast de gebruikelijke buitensporten worden hier ook nieuwe trendsporten aangeboden, zoals paragliding en GPS-wandelen. Het bezoekerscentrum Schwarzwaldhochstrasse in Freudenstadt-Kniebis biedt informatie over de 400 kilometer gemarkeerde wandelen fietsroutes door de heerlijke natuur en is voor veel fietsers, wandelaars en bezoekers van de regio een goed startpunt. De prachtig gelegen 18 holes golfbaan nodigt golfers, en alle die het willen worden, uit voor een proefcursus of voor een training om de handicap te verbeteren. Freudenstadt is trendsetter en behoort tot de Duitse-SV Nordic Aktiv centra. Verschillende prestatieniveaus bieden zowel de beginnende als de getrainde sporter vele mogelijkheden. De K30 RUN op 30.08.2014 eindigt daar waar de marathon begint – na 30 kilometer. Daardoor is de hersteltijd bij de run korter en kan de K30 RUN gebruikt worden als effectieve training voor de grote marathonloop. Ontdek natuur en landschap, kom tot rust, ontspan en geniet van uw vakantie, die daarmee tot de mooiste tijd van het jaar wordt

TIP

Vanaf februari 2014 beleeft u een nieuw soort vakantie: al na de 2e overnachting ontvangt u uw Schwarzwald Plus kaart, die u vrije keus geeft uit ruim 70 vakantiebelevenissen.

DsR14_BE1_28-29_Bayerischer Wald_Layout 1 07.01.14 11:23 Seite 28

Beierse Woud Ontmoetingen op zijn beers

BEIERSE WOUD Droomtochten in toverwoud ‘Toverwoud’, zo noemt de Bayer zijn Beierse Woud. Want hier zijn nog dieren die elders al lang zijn uitgestorven, mensen die vol passie hun land koesteren en fantastische mogelijkheden voor een actieve vakantie.

Snuiftabakmuseum Grafenau In het waardige en monumentale voormalige ‘Spital’ van de stad Grafenau, waar sinds de 15e eeuw de armen en zieken van de stad verpleegd werden, kan men alles over dit typische Beierse genotmiddel ervaren.

Het boomkroonpad in het nationale park Op 25 meter hoogte boven de grond slingert een loopbrug door de toppen van het Beierse Woud. Over een lengte van 1300 meter wandelt men tussen boomtoppen en door boomkruinen, en voelt men zich een beetje als een vogel of eekhoorntje. Hoewel de loopbrug zo comfortabel breed is dat men er zelfs met kinderwagen en rolstoel over heen kan, geeft het een bijzonder gevoel om zo hoog tussen de boomkronen te bewegen. De bladeren ritselen vlakbij je oren, je voelt hoe de wind de takken streelt en je geniet van prachtige uitzichten over het land, vooral vanaf de koepel die rondom een groep dennen- en beukenbomen gebouwd is. In een grote spiraal loopt men 40 m omhoog en heeft daarbij onderweg niet alleen zicht op de boomkronen, maar bij elke nieuwe etage ook een wijdser uitzicht op het zacht glooiende

Jonge wolven in het nationale park

heuvellandschap rondom. Steeds opnieuw ontdekt men in de verte dorpjes uit een plaatjesboek, met stralende kerktorens in het centrum en rondom heel veel bos: het Beierse en Böhmische woud, verenigd in een groene zee van honderden kilometers. Op heldere dagen kan men zelfs kijken tot aan de noordelijke hoofdkammen van de Alpen. Tussen dennentoppen en lynxenverblijven Direct aan de voet ligt het Hans-Eisenmann-Haus. Dit nieuw opgezette gebouw is het startpunt voor bezoekers van het nationale park Lusen, en een plaats waar men de tijd kan vergeten. Naast een leesgalerie, een spannende actieplek voor kinderen en het zonnige terras van het café Eisenmann worden hier alle aspecten van het nationale park tot in details begrijpelijk gemaakt, waaronder geschiedenis, botanica en geologie. Buiten sluipen

Highlight

DREI IM WOID Een nieuw soort safari W ilt u op uw vakantie in de natuur tijdens een safari wel eens beren, lynxen, wolven & kornuiten in hun natuurlijke omgeving van dichtbij bekijken? De drie steden Freyung, Grafenau en Waldkirchen - direct aan de rand van het Beierse Woud gelegen - maken dat mogelijk! Het ‘Wildernis-WoidPakket’, waarbij een reeds gepakte wandelrugzak klaarstaat in uw slaapverblijf, brengt u direct naar de wilde dieren in het nationale park

Bayerwaldstädte „Drei im Woid“ Rathausgasse 1 | DE-94481 Grafenau | Tel. +49 (0)8551 588 195 woidpackerl@gmail.com | www.drei-im-woid.de

TIP

De rondleidingen en toegangskaarten zijn bij de pakketprijs inbegrepen, in combinatie met 3 overnachtingen incl. ontbijt – dit alles voor een prijs van slechts € 95.

DsR14_BE1_28-29_Bayerischer Wald_Layout 1 07.01.14 11:23 Seite 29

Uitrusten bij het stille Rachelmeer

lynxen en wilde katten door het struikgewas van hun buitenverblijven. De natuur begrijpelijk maken: dat was ook het idee achter de wildtuin in Furth im Wald. Met uiterste zorg werd hier een respectabel stuk wildernis geschapen. Dit om op eenvoudige maar indrukwekkende wijze bezoekers met eigen ogen het plaatselijke landschap met dieren- en plantenwereld te laten ervaren. Bijzonder spannend is een bezoek ‘in’ de vijver. Net als bij aquaria in grote dierentuinen daalt men in de Wildtuin af in de diepte, om oog in oog te staan met snoeken, baarzen en bittervoorns. De door grondwaterbronnen gevoede vijver is tot twee en een halve meter diep en geeft een kijkje in een wereld die zo nabij is en toch zo onbekend. Hobbyvissers raken daarbij regelmatig in vervoering, want zelden krijg je zoveel vissen tegelijk te zien. Van stille meren en wilde waters Niet zo veel verder ligt een echt groot meer. In 2009 ontstond hier de 175 ha grote Drachensee. Een opvangbekken voor hoog water, waarin het water van de rivier de Chamb verzameld wordt, en dat met een zogenoemd vier-zones-concept bekend staat als een voorbeeld van een recreatiegebied waar een harmonisch samenspel tussen mens en natuur gecreëerd is. Hier kwaken de eendjes, ruist de wind door het riet en hoort men ondertussen

Bodenmais Silberberg

steentjes plonzen die kinderen in het meer werpen. Over vele heuvels gaat het dan richting zuidoost. Links ligt de langgerekte heuvelrug van de Hohen Bogen, die het Beierse Woud begrenst in de richting van het Böhmische Woud. Recht vooruit ligt de Grote Arber, met 1456 m de hoogste berg van het Beierse Woud. De Grote Arber is samen met zijn kleinere broertje en het grote en kleine Arbermeer ’s winters een geliefd skigebied dat vaak de internationale ski-elite te gast heeft voor een ski-worldcup. ’s Zomers komen hier wandelaars en mountainbikers hun conditie versterken. Een van de mooiste bestemmingen op de Arber-flanken zijn de Risslochwatervallen, te bereiken vanaf Bodenmais. Van verre hoort men al het geruis van het water dat zich een weg baant over de gladgeslepen rotsen in de kloof. In de buurt reizen nog spookachtig de resten van boomstammen in de hemel, in 2007 als lucifers afgebroken door de orkaan Cyrill. Wat later wordt het venig, de bodem veert onder de voeten als op een trampoline. Piepkleine bloemetjes groeien in het gesteente. Kauwtjes eisen hun deel van de picknick op de top. Wat later, in het dal, zijn het de schattige geitjes in Beierse Woud Dierenpark Lohberg die om voer bedelen en met hun nieuwsgierig gedrag de show stelen van de eigenlijke sterren als auerhoen, lynx en wolf

Eldorado voor wandelaars en e-bike’s - Beierse Woud

Highlight ‘Steenwerelden’ Hauzenberg Deze kleine stad in de buurt van Passau was heel lang het centrum van de Europese granietdelving. Sinds 2006 boeien hier de ‘Steenwerelden’: monumentale architectuur, spannende ensceneringen en informatieve exposities in het fascinerende decor van een oude steengroeve. www.stein-welten.de

UÊÎÊV> « }ÃÊ ÊìÊ >ÌÕÕÀ UÊ}À ÌiÊ iÕâiÊÕ ÌÊIIIÉIIII vakantiewoningen en vakantiehuisjes UÊ}>ÃÌÛÀ iÊ i iÀÃiÊ Ìi Ã] restaurants en café‘s UÊ}iâ ÃÛÀ i ì iÊ«À âi UÊ>> L i` }i ÊÛ ÀÊ Ê Ü> ì i ]Êi L i ]Ê langlaufen en skiën

R U I M T E

O M

Informatie en boekingen: Tourist-Information Viechtach Stadtplatz 1 DE - 94234 Viechtach Tel.: +49/9942-1661 tourist-info@viechtach.de www.viechtacher-land.de

T E

V O E L E N

DsR14_BE1_30-31_Bayern_Kunst, Passau_Layout 1 07.01.14 11:32 Seite 30

Staffelsee Hoog over het Blauwe Land

Schilderachtige podia voor grootse kunst In de voor-Alpen werd begin 20e eeuw kunstgeschiedenis geschreven. Franz Marc en Wassily Kandinsky richtten de ’Blauen Reiter’ op. Samen met vrienden begonnen zij aan de grote expressionistische doorbraak in de moderne kunst.

‘Museum van de Fantasie’ in Bernried De kerncollectie bestaat uit een verzameling expressionistische werken van Lothar-Günther Buchheim, als schrijver bekend geworden door de roman waarop de bekroonde film ‘Das Boot’ gebaseerd is. Topschilderijen van expressionisten als Erich Heckel, Ernst Ludwig Kirchner of Max Pechstein behoren tot de pronkstukken van het museum. www.buchheimmuseum.de

Daar waar destijds de kunstenaars schilderden, leefden en discuteerden over hun ideeën, staan nu belangrijke musea voor expressionistische kunst. Het merenlandschap in de voor-Alpen en de kleurrijke expressionistische kunst vormen tezamen een dubbel interessant reisdoel. De fascinerende wisselwerking tussen landschap en kunst kan indringend ervaren worden op een reis die de sporen van de schilders volgt. Het stadmuseum Penzberg Ten zuiden van het Starnberger meer – niet ver van de betoverende Ostermeren – ligt Penzberg. In het stadmuseum is de expressionistische kunstenaar Heinrich Campendonck vertegenwoordigd met een eigen collectie. De Krefelder Campendonck leefde van 1911 tot 1922 in de omgeving van Penzberg en is de jongste van de ‘Blauen Reiter’ rondom Marc en Kandinsky. Omdat het Penzberger museum op dit moment verbouwd en vergroot wordt, is een deel van hun collectie van Campendonck’s schilderijen in 2014 te bewonderen in het nabijgelegen Kocheler Franz Marc museum. Franz Marc museum in Kochel am See In Kochel am See heeft de uit München afkomstige Franz Marc van kinds af aan veel tijd doorgebracht. Bekend werd de medeoprichter van de ‘Blauen Reiter’ door zijn diermotieven met bonte kleurenpracht. Sinds 1986 is het Franz Marc museum, met de verzameling van de Franz Marc stichting, gevestigd in het centrum van Kochel. Hier kan men in steeds nieuwe exposities het werk van de

in 1966 gestorven kunstenaar in al zijn facetten aanschouwen. De ‘Blaue Reiter’ in Slotmuseum Murnau In Murnau, aan het Staffelmeer, kwamen in de zomer van 1908 de kunstenaar paren Gabriele Münter met Wassily Kandinsky en Marianne von Werefkin met Alexej Jawlensky bij elkaar om samen te schilderen. Gefascineerd door het Murnauer landschap dat hen als kunstenaar zo prikkelde, leefden Kandinsky en Münter van 1908 tot 1914 in het plaatsje aan het meer, waar ze met revolutionaire stappen de esthetische weg naar expressionisme en abstractie bewandelden. Het Slotmuseum Murnau toont sleutelwerken uit deze periode: van Alexej Jawlensky, Marianne von Werefkin en het sterk door hen beïnvloedde kunstenaarsechtpaar Kandinsky en Münter. Een uitstapje in het Passauer Land Een deur naar de voorgeschiedenis van het expressionisme opent zich in de Münchener ‘Villa Stuck’. Franz von Stuck kwam van oorsprong uit het Beierse Tettenweis, in het Passauer land niet ver weg van de Oostenrijkese grens. In Passau, met haar bekoorlijke binnenstad aan de samenloop van Inn en Donau, werd de 150e geboortedag van Stuck in 2013 gevierd met een grote tentoonstelling van de Landkreisgalerie Passau in slot Neuburg. Met een internet-tentoonstelling heeft de Landkreis Passau bovendien hedendaagse kunstenaars gestimuleerd commentaar te leveren op het werk en de kleurrijke persoonlijkheid van de schildervorst

Highlight

DsR14_BE1_30-31_Bayern_Kunst, Passau_Layout 1 07.01.14 13:37 Seite 31

Veste Oberhaus troont Hoog boven de stad

Het barokke stadsbeeld in Passau vertoont een zuidelijke flair

PASSAU Waar cultuur en levenslust samenvloeien

De drie-rivieren-stad in het zuidoosten van Duitsland is altijd een bezoek waard. Zij is niet alleen prachtig om te bezichtigen, men kan er ook actief vakantie vieren.

Drie rivieren uit drie verschillende windstreken – uit het westen de Donau, uit het zuiden de Inn en uit het Noorden de Ilz – creëren rond het drierivieren-punt in Passau een omgeving van unieke schoonheid. Het stadsbeeld in Passau vertoont een zuidelijke flair, omdat Italiaanse barok-bouwmeesters toonaangevend waren bij de wederopbouw na de twee verwoestende stadsbranden in 1662 en 1680. In het centrum van de binnenstad verheft zich de majestueuze dom St. Stephan, die het grootste domorgel van de wereld met 17.974 pijpen en 233 registers en vier carillons huisvest. Hoog boven de stad troont in het noorden de burcht Veste Oberhaus aan de Donau-kant en in het zuiden de bedevaartskerk Mariahilf aan de Inn-kant. Met 65.000 m2 ommuurde oppervlakte behoort de Veste Oberhaus tot de machtigste burchtcomplexen in Europa. Het in de burcht ingerichte museum verhaalt in diverse vaste en tijdelijke exposities van de afwisselende geschiedenis van de stad. Het Domschatz- en Diözesanmuseum, gevestigd in de nieuwe bisschoppelijke residentie die begin 18e eeuw door de architecten Dominico d’Angeli en Antonio Beduzzi werd gebouwd, toont schatten uit een bewogen verleden: de tijd dat Passau nog het grootste bisdom was binnen het heilige Romeinse rijk van de Duitse staten. In een van de mooiste monumentale huizen in de oude binnenstad van Passau is sinds 1990 het ‘museum voor moderne kunst’ gehuisvest. Op drie etages worden in een sfeervolle omgeving jaarlijks rond tien tentoonstellingen van kunst uit de 20e en 21e eeuw gepresenteerd. Vanuit deze combinatie van keurvorstelijke residentiestad en

bloeiende handelsstad ontstonden in de huidige tijd belangrijke culturele evenementen: het jaarlijkse festival Europese Weken, de uitvoeringen van het stadtheater, het cabaret- en jazzpodium van het Scharfrichterhaus en verschillende andere concertseries en festivals. Van oudsher zijn water en scheepsvaart bepalend geweest voor het leven in de stad Passau. Ooit vervoerden de schepen kruisvaarders, helden en avonturiers naar de Oriënt, of ze transporteerden handelswaren zoals zout. Door haar bijzondere ligging kan men de drierivieren-stad uitstekend met een boot verkennen. De plaatselijke rederij biedt ‘drie-rivieren’-stadsrondvaarten, langere boottochten en gala-touren aan. Passau is bovendien een belangrijke aanlegplaats voor grote cruiseschepen, die via Wenen en Budapest door de steden en landschappen langs de Donau tot aan de Zwarte Zee varen. Passau is ook een belangrijk knooppunt in het netwerk van nationale en internationale langeafstandsfietsroutes, en daarmee een echt fietsparadijs. Want hier starten, eindigen of kruisen bijvoorbeeld de Oostenrijkse Donau-fietsroute naar Wenen, de Duitse Donau-fietsroute uit Donaueschingen en de Inn-fietsroute uit Zwitserland. Bovendien zijn er veel wandelmogelijkheden. Naast de wandelroutes door het stadsgebied, ligt Passau o.a. ook aan de Donausteig en de Goldsteig

TIP Beleef de geschiedenis en haar verhalen tijdens een barokke stadsrondleiding door de boeiende straatjes van de romantische binnenstad.

Passau

t t ttt

München M Bernried B Be enzberrg Murnau Mu rnau Penzbe Kochel K h l

Tourist-Information Passau Rathausplatz DE-94032 Passau Tel. +49 (0)851 955 98-0 Fax: +49 (0)851 35 107 tourist-info@passau.de www.tourismus.passau.de

Hubertus Alpin Lodge & Spa

Fürst Jaromar Hotel Resort & Spa

DsR14_BE1_32_ Wellness-Hotels_Layout 1 02.01.14 16:22 Seite 32

Tijd voor jezelf?

Dan wordt het tijd voor een wellnessvakantie! U zoekt een op-maat-gemaakte wellness ervaring? Yoga in het prachtige landschap van Allgau in Zuid-Duitsland, thalasso zeewater behandelingen aan de Oostzee of ﬂink wandelen in het Zwarte Woud? Wellness-Hotels & Resorts is hét aangewezen adres voor een groot aanbod aan wellnessactiviteiten. Of u nu iets zeer bijzonders zoekt of gewoon standaardbehandelingen. Ontspannen en energie opladen: dat bieden onze vijftig 4- en 5-sterren hotels die met zorg geselecteerd zijn en veelal gerund worden door zeer betrokken families.

Daar knap je van op.

Vraag de gratis brochure op via +49-(0)211-679 69 69 | wellnesshotels-resorts.com | post@wh-r.com