Tuurlijk Duitsland zomer 2014 by Typeline Verlagsvertretung GmbH & Co.KG

Juli/Augustus 2014

PAGINA’S VAKANTIE IDEEËN

ACTIEF OP PAD

Noordrijn-Westfalen | Oost-Beieren

CULTUURSCHATTEN

Münster | Paderborn | Pforzheim | Historische Stadjes

GENOT REGIO’S

Donau | Bodenmeer | Het Zwarte Woud

www.destination-duitsland.be

BELEEF HET AVONTUUR IN LEGOLAND® VAKANTIEDORP

Nieuw 2014:

skoning l kastee

X-WING MODELLEN TENTOONSTELLING

In LEGOLAND® Deutschland staan acht thema h tische afdelingen met meer dan 50 attracties klaar om ontdekt te worden. Ga op ontdekkingsreis door MINILAND of beleef opwindende achtbaanritten. Nieuw in 2014: de LEGO® Star WarrsTM X-Wing’ (het grootste LEGO model ter wereld met schaal 1 op 1) ‘landt’ in LEGOLAND. In LEGOLAND vakantiedorp gaat het avontuur nog verder in 72 thematisch ingerichte vakantiehuizen, in een ridderkasteel en vanaf 2014 in het majestueuze koningskasteel met weelderige kamers. Een bijzondere overnachtingsbelevenis in de unieke LEGO® wereld.

LEGOL AND-Feriendor f.de

Hamburg

t Schwerin

Bremen

t t Hannover

Münster

Düsseldorf

Aken

t Keulen

Erfurt

Potsdam Magdeburg

t Berlijn

Leipzig Dresden

Wiesbaden tt t Frankfurt tTrier Mainz Saarbrücken t Neurenberg t Pforzheim t Stuttgart Passau t t Legoland

Freiburg t München t ®

Kiel

P.15 BAD FÜSSI NG

INHOUD

Meer dan 150 span nende reportag es en features

Intuïtief, interactief en mobiel – op je desktop, smartphone en tablet – vóór, tijdens en na je reis

TRADITIES IN HET DUITSE ZUIDEN HISTORISCHE STEDEN DICHT BIJ 06

Ver weg van de grote steden liggen historische stadjes met een oude culturele geschiedenis en bijzondere sfeer: het andere gezicht van NoordrijnWestfalen.

12 KLOOSTERS EN ABDIJEN Wie op reis gaat laat het alledaagse graag achter zich, met actie en avontuur of met rust en inkeer.

12 SCHMUCKMUSEUM PFORZHEIM 5000 jaar sieraadkunst

08 MÜNSTER

13 TENGEN IN HEGAU

Grootse kunst, binnen en buiten

Een juweel in een harmonisch vulkaanlandschap

09 PORTRET: MÜNSTER Kunst in het openbaar

DE MOOISTE FIETSROUTES IN NRW 10

Een onvergetelijke fietsvakantie langs Rijn en Ruhr ligt op slechts twee uur met de auto vanaf de Randstad.

14 GEZELLIGHEID IN OOST-BEIEREN Rondom de oost-Beierse metropool Passau liggen talrijke interessante toeristische schatten te wachten om ontdekt te worden.

15 BAD FÜSSING–BRON VAN GEZONDHEID Unieke vakantie- en welzijn-aanbiedingen.

Navigeer simpel via de innovatieve themacloud en de interactieve kaart van Duitsland naar het vakan‐ tiedoel van jouw keuze

Spring direct van het ar‐ tikel naar de aanbiedingen voor je reisdoel

Colofon

www.destination-duitsland.be Tuurlijk Duitsland verschijnt als bijlage van PASAR Magazine #07/2014 Uitgever: Typeline Werbeagentur GmbH & Co.KG, Hanauer Landstraße 192, DE-60314 Frankfurt, Tlf. +49 (0)69 95 14 490, hallo@typeline.de, www.typeline.de Omslagfoto: Ruhpolding, Zwemmen in het Weitsee ©Andreas Plenk Vertaling: Mark van Lee. Overname van teksten en afbeeldingen is uitsluitend toegestaan na toestemming van de uitgever. Alle gegevens berusten op bronnen van de vermelde organisaties en ondernemingen. d. d.: juli 2014

ÂŠ Gabi SchĂ¤r / PantherMedia.net

STEDEN Traditie en vernieuwing. Welkom in historische steden en moderne metropolen, waar pulserend leven en levendige geschiedenis versmelten. 4

Magdeburg Groene citadel München Museum Brandhorst Münster Claes Oldenburg – Giant Pool Balls Hannover Grot van Niki de Saint Phalle

Sfeerrijke attracties. Pulserende centra voor kunst en cultuur. Altijd onderscheiden Duitsland’s steden zich door een geheel eigen karakter.

Historisch gevormd, dynamisch

met haar karnaval en streekeigen levensvreugde,

modern: Zo is het in scène-wijken in

Frankfurt met een opwindende symbiose van wolken-

de legendarische hoofdstad Berlijn

krabbers en middeleeuwse steegjes. Terzijde van de

en bij de traditierijke parels in het

bekende bezienswaardigheden kun je naar hartelust

oosten. Het geldt voor de mediter-

flaneren langs prachtige lanen, rondslenteren in de

rane levenslust in München en de

schaduw van vakwerkhuizen, de nieuwste kleding

charmante steden in het zuiden.

kopen in luxueuze modetempels en kunst bewonderen

De domstad Keulen is aantrekkelijk

in gerenommeerde musea.

SPECIAAL Historische stads- en dorpscentra

Bad Münstereifel Promenade aan de Erft

Historische stadjes in imponerende middelgebergtesfeer Duik eens in het verleden en ontdek het andere gezicht van Noordrijn-Westfalen: historische en culturele stadjes en dorpjes, in de entourage van een middelgebergte, ver weg van de industriële grote steden. Hier kun je het dagelijkse leven van vroeger nog ontdekken, feesten meemaken of actief ontspannen.

gezichten. Niet alleen grote steden, kolenmijnen en staalindustrie bepalen het beeld. Een hele reeks historische stads- en dorpskernen zijn in hun oude landelijke luister behouden gebleven, vooral in kleine en middelgrote stadjes. 56 historische stads- en dorpscentra hebben zich verenigd in twee samenwerkingsverbanden, met als doel hun hoogwaardig culturele erfgoed verder te ontwikkelen en voor bezoekers toegankelijk te maken. Ga eens met ons op rondreis in Westfalen, van het uiterste westen tot aan het oosten.

Arbeitsgemeinschaft Historische Stadtund Ortskerne in NRW Stadt Lippstadt Ostwall 1 DE-59555 Lippstadt www.hso-nrw.de

Een onvergetelijke Eifeltour Nauwelijks is men Duitsland’s bondsstaat Noordrijn-Westfalen binnengereden, bij het drielandenpunt Nederland-België-Duitsland vlakbij Aaken, of de bergen van de Eifel doemen al op in het zuidoosten. Hier ligt het startpunt voor een boeiende reis per auto, die ons langs historische juweeltjes voert. Allereerst komen we terecht in de betoverende middeleeuwse sfeer van de steden en dorpen rond de keizerstad Aaken: ❶ Stolberg, ❷ Stolberg-Breinig, ❸ Nideggen en ❹ AakenKornelimünster. Hun liefdevol gerestaureerde binnensteden nodigen uit tot verkenningstochten en een langer verblijf. Hoog boven het dal van de Roer troont de machtige burcht Nideggen, via een voetpad bereikbaar vanuit de oude binnenstad. Kornelimünster, het ‘juweel aan de Inde’, ligt op een plek waar reeds de Romeinen het riviertje de Inde overstaken. De stad kent een eeuwenoude traditie als bedevaartsoord, waarvan nog steeds de rijksabdij en de middeleeuwse stadskern

getuigen. Vooral tijdens de historische jaarmarkt in juni is een bezoek zeker aan te raden. In Kornelimünster begint ook de ‘Eifelstieg’, een lange-afstand wandelroute die pas na 300 km bij Trier aan de Moezel weer eindigt in het dal. Vanaf hier begint een zeer afwisselende tocht door de Eifel, door een golvend hoogland met uitgestrekte bossen en verrassende ongereptheid. Naast het landschap bekoren hier ook talrijke historische plaatsjes met hun nog authentieke uitstraling. Het idyllische ❺ Monschau ligt aan een zuidelijke route, die tot aan ❻ Dahlem-Kronenburg bovenin het Kylltal gaat. Monschau, ooit hoofdstad van de lakenfabricage, is nu een kuuroord met zuivere lucht. Het goed behouden middeleeuwse stadsbeeld wordt vooral gekenmerkt door de paleizen van de lakenfabrikanten, zoals het beroemde ‘Rode Huis’. De route loopt via ❼ Mechernich-Kommern naar ❽ Bad Münstereifel. Ook hier staat u weer een opmerkelijk stadsbeeld te wachten, waarin het raadshuis en de Stiftskerk slechts twee van de vele bezienswaardigheden zijn. Voor recreatie en ontspanning kunnen de bezoekers terecht in het Kneipp-Heilbad, in de kuurtuin en in de parken. Hartje Noordrijn-Westfalen: Bergisches Land, Rijn en Sieg Aan de andere kant van de Rijn en de grote steden Düsseldorf, Keulen en Bonn ligt op slechts één uur rijden met de auto het Bergische Land: ook een middelgebergte met charmante historische stadjes en dorpjes. Sommige van deze plaatsjes liggen direct aan de rand van een grote stad. Het ten noorden van Solingen gelegen ❾ Gräfrath heeft

Een Bondsland als Noordrijn-Westfalen heeft vele

Hückeswagen Grafelijk kasteel

een verleidelijke charme waaraan nauwelijks te ontkomen valt: de binnenstad is een juweel met een fotogenieke marktplaats in het centrum ervan. Een goede gelegenheid voor een koffiepauze. Kunstliefhebbers vinden hier om de hoek in het voormalige raadhuis het Kunstmuseum Solingen, met belangrijke werken uit de 19e en 20e eeuw, van bijv. Lovis Corinth, Anselm Feuerbach, Hans Thoma en Franz von Stuck. Bergische barok is de onweerstaanbare trekpleister van het bij Remscheid gelegen stadje ❿ Lennep, waar de middeleeuwse binnenstad en de met kinderkopjes geplaveide straatjes de sfeer bepalen. In het stadscentrum zijn al 116 huizen tot monument verklaard, tot grote vreugde van de bezoekers. Hoogtepunt van een tocht langs de historische plaatsen van het Bergische Land is het stadje ⓫ Hückeswagen aan de Beverdal-stuwdam – de ‘parel van het Bergische Land’. De typische leistenen gevels in de oude binnenstad en het grafelijke kasteel uit de 12e eeuw bepalen het stadsbeeld. Een speciale attractie vormen de kasteelconcerten in een stijlvolle omgeving. Een ander alom bekend hoogtepunt in Hückeswagen is het grote binnenstadfeest op het tweede weekend van september, waar bezoekers van heinde en verre naar toe stromen. En wie graag sportief actief is kan hier, zoals overal in het Bergische Land, heerlijk fietsen.

Höxter Kiliani kerk

Sporen van de renaissance in het Teutoburger Woud Helemaal in het oosten van Noordrijn-Westfalen ligt nog een sprookjesachtig middelgebergte: het Teutoburger Woud, waar de Romeinen 9 na Chr. definitief het onderspit moesten delven tegen de Germanen. Tegenwoordig vormt het Teutoburger Woud de landschappelijke en historische kern van Oostwestfalen en Lippe, en is het ook voor nietGermanen een veilig gebied. Reizend per auto vormen de voormalige Hanzasteden ⓬ Minden, ⓭ Höxter en ⓮ Warburg samen met ⓯ Detmold een van noord naar zuid lopende keten van historische steden, waar hart en ogen van bezoekers opengaan voor de schitterende geschiedenis die nog steeds beeldbepalend is voor deze steden. Minden overweldigt bezoekers met de 1000 jaar oude dom en gebouwen uit alle voorbije eeuwen; in een klein gebied maakt men hier een reis door de tijd. Het pal voor de dom georganiseerde ‘Klassik Open Air’ is één van de hoogtepunten in de rijkelijk met festiviteiten gevulde evenementenkalender. Volgende plaats op de route naar het zuiden is Detmold, dat vanwege het prachtige Residenzkasteel ook wel de ‘Wunderschöne’ wordt genoemd. Detmold heeft niet alleen een prachtig stadsbeeld, maar is

TIP Het samenwerkingsverband ‘Historische Binnensteden’ heeft een nieuwe recreatiegids uitgegeven. De gids toont de mooie en bezienswaardige kanten van de deelnemende steden en nodigt uit tot een bezoek. Voor optimale oriëntatie is een grote kaart van Noordrijn-Westfalen bijgevoegd, waarop de deelnemende steden speciaal gemarkeerd zijn. Opvragen onder www.hist-stadt.nrw.de

Nijmegen

t Ri

t Münster

t tDuisburg Venlo tDüsseldorf Keulen t t Bonn »

Lippe

Ruhr

Historische dorpscentra Historische stadscentra

HISTORISCHE STADJES Bezoek ons: het actuele kaartje toont u de weg en de brochure van 120 pagina's geeft informatie over de reisdoelen…

Vraag vandaag nog uw gratis informatie pakket aan: Naam: Straat: Postcode/plaats:

Arbeitsgemeinschaft Historische Stadtund Ortskerne in NRW Stadt Lippstadt Ostwall 1 • DE-59555 Lippstadt www.hso-nrw.de

Lippstadt Stiftsruïne St. Marien

als muziek- en theaterstad en door de vele festivals om zo te zeggen ‘het hele jaar geopend’. De met luisterrijk stucwerk versierde gevels van de burgerhuizen maken Höxter, in het dal van de Weser, tot centrum van de Weserrenaissance. Het Adam-und-Eva-Huis is een van de prachtigste voorbeelden. Het is de moeite waard een omweg te maken naar de uitgebreide gebouwen van het voormalige klooster bij kasteel Corvey. Bij Warburg, helemaal in het zuidoosten van de streek, komt men in het schilderachtige Diemeldal. Deze uit een oud en nieuw stadsdeel bestaande

TIP Monument van de maand Samen met drie steden uit de regio Münsterland en de regio Oostwestfalen-Lippe roept de regiogroep Zuidelijk Westfalen maandelijks één van de vele monumenten in de historische stadscentra uit tot ‘monument van de maand’.

Hanzestad staat vanwege zijn oude kerken, de vele gerestaureerde huizen en de stadsmuren bekend als één van de mooiste steden van Westfalen, en wordt daarom ook wel het ‘Rothenburg van Westfalen’ genoemd. Een bezoek aan Warburg kan prima samengaan met een bezoek aan één van de vele feesten daar, zoals het Meifeest, het Kälkenfeest in augustus, de Warburger oktoberweek of de kerstmarkt. Want hier valt bijna altijd wel wat te vieren, het hele jaar door

Rietberg Drostenhaus

MÜNSTER grootse kunst, binnen en buiten

Münster Marketing Klemensstraße 10 DE-48143 Münster Tel. +49 (0)251 492 27 10 tourismus@stadt-muenster.de www.tourismus.muenster.de

Er wordt nog om gewed: wie wordt Münster’s superstar in 2014? Misschien wel Francis Bacon, momenteel de duurste schilder van de ‘modernen’, aan wie het LWL-Museum voor Kunst en Cultuur vanaf de herfst (8-11-14 t/m 22-2-15) een expositie wijdt onder de titel ‘Het naakte leven’ – samen met werken van Hockney, Freud en hun Londense collega-schilders. Of misschien wel het museum zelf, dat met deze sensationele expositie zijn terugkeer in de internationale kunstwereld aankondigt. Na jarenlange verbouwingen is de spectaculaire museumarchitectuur met binnenplaatsen nu verbonden met een gedurfde hedendaagse vormentaal. Naast de meer dan 30 musea van de stad – die onder meer de 1000 jaren oude Domschatten, ‘s werelds grootste verzameling grafisch werk van Picasso en meesterwerken van Aziatische lakkunst herbergen –- is het vooral de ‘Kunst in de Openbare Ruimte’ die Münster tot een Mekka voor de internationale kunstwereld maakt. Daartoe behoort ook het elke 10 jaar in Münster gehouden ‘Sculptuur Project’. Het project bepaalt het stadsbeeld met meer dan 60 sculpturen en telt steeds weer bijdragen van hoog niveau. Actueel is het al zichtbaar op plekken waar het ondergrondse netwerk van de stad het daglicht ziet: de schakelkasten in de stationswijk, die door de kunstenaar Tobias Rehberger onder het motto ‘The Moon in alabama’ zijn omgetoverd tot elf droomachtig-surrealistische sculpturen

TIP

‘Schauraum Spezial’ – het feest van musea en galerieën met heropening van het LWL-Museum voor Kunst en Cultuur, 18 t/m 21-09.

Münster Moon Lampertswalde

LWL-Museum für Kunst und Kultur – Patio

Tobias Rehberger laat de maan rijzen in de stationswijk en het LWL-Museum voor Kunst en Cultuur toont werk van Francis Bacon.

Henry Moore – Werveling

MÜNSTER Kunst in het openbaar Om de tien jaren wekt Münster met de gerenommeerde tentoonstelling skulptur projekte münster de belangstelling van de internationale kunstwereld. Dat heeft mooie sporen achtergelaten...

Veelzijdig, geëngageerd en moedig – dat is het recept voor het culturele Münster. Wat mag het voor u zijn? Toneel, muziek, literatuur of vormende kunst? Overal in de stad ontdekt u sculpturen, want sinds 1977 komen om de tien jaren wereldberoemde kunstenaars naar Münster, om hun speciaal voor de stad gecreëerde kunstwerken te presenteren. skulptur projekte münster behoort tot de belangrijkste moderne tentoonstellingen. Vele van de getoonde werken drukken ook vandaag de dag nog een stempel op het stadsbeeld. Wij stellen u hier vier van deze kunstwerken voor.

Heinz Mack – Water-plastiek Een metalen buis van 16 m hoogte is bekleed met 46 lamellenparen, die onderaan horizontaal tegenover elkaar staan. Naar boven toe werden ze 1° schuiner aangebracht, zodat bovenaan een hoek ontstaat van 45°. Ze vormen een overgangszone tussen lichaam en ruimte, die het oog in opstijgende beweging volgt. Bovenaan kan er water uitkomen, dat bij het neervallen een schuimsluier en een tegengestelde beweging naar beneden opwekt. Landesbausparkasse, Himmelreichallee 40 Henry Moore – Werveling De Britse kunstenaar Henry Moore beschouwde de plastiek als een kunst voor de vrije ruimte, die daglicht nodig heeft en het beste tot haar recht komt in het vrije landschap. De drie delen van de bronzen plastiek Vertebrae, die dicht, maar toch onverbonden naast elkaar staan, wekken in hun harmonische gladheid de indruk op, dat ze door de

natuur zelf gevormd werden. Ingebed in een groen tuinlandschap wordt het beleven van moderne kunst verbonden met een positieve natuurervaring. Landesbausparkasse, Himmelreichallee 40. Claes Oldenburg – Giant Pool Balls Als meester van de popart werd Claes Oldenburg wereldwijd bekend door de vergroting en verandering van de materialiteit van objecten uit het dagelijkse leven. Verwijzend naar de oorloggeschiedenis (een in de stadsmuur ingemetselde kanonskogel bevindt zich ongeveer 100 m verder) en naar de voorliefde van deze stad voor ballons in alle vormen (heteluchtballons, vrijetijdssport, enz.) heeft hij Münster in 1977 omgetoverd tot een biljarttafel. Van dit spel zijn drie enorme betonnen kogels overgebleven op de terrassen van de Aasee. Hoewel ze door hun diameter van 3,5 m onbeweeglijk zijn, lijken ze in beweging. Plotseling ziet men de wereld vanuit het muizenperspectief. Aaseeweiden (begin Weseler Straße)

Highlight www.muenster.de/stadt/ tourismus/nl/sculpturen.html Onder deze link bevinden zich nog talrijke andere kunstwerken met omschrijvingen en een directe link naar de stadsplattegrond. Zo kunt u makkelijk uw persoonlijke route plannen. U vindt daar ook een PDF om down te loaden en/of te printen.

Jorge Pardo – Pier Als vanzelfsprekend leidt de pier van de Amerikaanse kunstenaar Jorge Pardo van de noordwestelijke oever van de Aasee ongeveer 40 het meer in, waar hij uitmondt in een asymmetrisch gesneden platform met een zeshoekig paviljoen. In zijn materiaalbewuste en puristische reflex op het kunstlandschap van het meer combineert Pardo de strenge architectuur van de vroege moderne kunst met de traditionele bouwstijl van Aziatische tuinarchitectuur. Noordwestelijke oever van de Aasee

SPECIAAL NOORDRIJN-WESTFALEN

Omgeven Münsterland door een sprookjesachtige Op tijdreis door natuur de geschiedenis

Omgeven Fietsplezier door eenvoor sprookjesachtige het hele gezin natuur Picknicken ond

De mooiste fietstouren langs Rijn en Ruhr Op het stalen ros langs rivierlopen rijden… luisteren naar het ruisen van bomen… de blik over heuveltoppen laten zweven… of gewoon uitrusten in een prachtig decor – een onvergetelijke fietsvakantie ligt op slechts twee uur met de auto vanaf de Randstad.

Met zo’n 14.000 kilometer fietsroute netwerk dat alle steden en gemeentes in het bondsland met elkaar verbindt, is Noordrijn-Westfalen fietsland nummer één onder de Duitse deelstaten. Maar Noordrijn-Westfalen dankt zijn populariteit onder toerfietsers niet alleen aan deze goede en hoogwaardige fietsinfrastructuur. De enorme landschappelijke variatie is minstens zo belangrijk. De keuze is reuze. Van de vlakke trajecten in het Münsterland tot de uitdagende heuvels en bergen van de Eifel of het Teutoburgerwoud, er is voor iedereen wat bij.

Tourismus NRW e.V. Völklinger Straße 4 DE-40219 Düsseldorf Tel. +49 (0)211 913 20 500 info@dein-nrw.de www.actief-nrw.com

Wie een meerdaagse tocht plant, vindt bij de 600 Bed+Bike bedrijven altijd wel een passend onderkomen. Kortom, een ideale bestemming om de batterij weer even op te laden! Ook het aanbod is groot en veelzijdig; e-bikers vinden perfecte faciliteiten in Noordrijn-Westfalen. De infrastructuur werd de afgelopen jaren flink uitgebreid en steeds meer fietsverhuur bedrijven verhuren ook e-bikes of laden de accu gratis op. Ook kunnen op steeds meer populaire locaties de lege accu’s worden ingewisseld voor volle: handig! Daarnaast zijn er speciale fietsroutes uitgezet,

die op de actieradius van e-bikes zijn afgestemd. Én kunnen beginnende e-bikers op pad met de speciaal samengestelde e-bikegids, die niet alleen een passende toer uitstippelt, maar je ook vertrouwd maakt met fietsen met elektrische trapondersteuning. Ook voor de nodige rustpauzes is zorgeloos een goede plek te vinden: een breed aanbod van snackbars, kleine boerderijcafés en 40 met sterren bekroonde restaurants lokt in NRW met een Rijnlands-Westfaalse keuken. De beste fietsroutes in NRW De onbetwiste koningin onder de Duitse fietsroutes, de 100 Kastelen route, loopt over een afstand van ca. 960 km majesteitelijk door het gehele Münsterland. Omgeven door een sprookjesachtige natuur nemen romantische burchten, indrukwekkende slotkastelen en prachtige herenhuizen met fascinerende kasteeltuinen de reizigers mee in een tijdreis door de geschiedenis. In het Bergische Land wordt het aanzicht van het cultuurlandschap vooral bepaald door heuvels en bergen, bossen, wijdse weilanden en lieflijke rivierdalen. De fietsroute Wasserquintett loopt op de grens van Rijnland en Westfalen over verkeersarme weggetjes. Haar naam dankt ze aan de vijf stuwmeren in de regio. Langs het gedeelte bij het Brucher- en het Lingese-stuwmeer bekoren vooral de fraaie uitzichten. Over een oud spoorwegtracé gaat een lange lus door het rivierlandschap van de Wupper, waarna men via de Wuppertaldam weer omhoog fietst.

Vaak zijn het de korte vakantietjes niet zo ver van huis die ervoor zorgen dat je weer snel bijkomt van de alledaagse sleur. Daarom is het niet verwonderlijk dat NRW zo geliefd is. Want per auto of per trein - dit bondsland heeft een dicht netwerk goede verbindingen en inspireert met historische steden, een hoogwaardig aanbod aan cultuurevenementen en een afwisselingsrijke natuur.

derweg

Krefeld Kasteel Linn

Langs rivierlopen rijden

De in 2011 geopende Panorama fietsroute niederbergbahn is 40 kilometer lang en loopt van Heiligenhaus over Wülfrath en Velbert tot aan Haan door het neanderland en de regio Mettmann. Op dit oude spoorwegtracé kan men heerlijk ontspannen fietsen en indrukwekkende bouwwerken van ingenieurskunst uit de 20e eeuw bewonderen. De Rijnfietsroute van Bad Honnef tot Emmerich aan de Rijn is een geliefde fietsroute, die grotendeels over geasfalteerde en goed gemarkeerde fietspaden loopt. Er valt hier heel wat aan geschiedenis te ontdekken, zoals oudheidkundige vondsten in het LVR-Archeologische Park Xanten, of de middeleeuwse stad Rees aan de Nederrijn of de langste hangbrug van Duitsland in Emmerich.

De Emsfietsroute volgt de Ems over een lengte van 375 km tot aan de Noordzee. Deze route, langs Duitsland’s kortste waterloop, begint direct aan de bron van de Ems tussen Hövelhof en Schloß Holte-Stukenbrock. Vanaf het bos- en heidelandschap van de Senne loopt de route door het Paderborner Land en de regio Gütersloh aan de voet van het Teutoburger Woud. Vervolgens gaat het langs de paradijselijke rivieroevers door het parklandschap van Münsterland, voordat de route de groene wijdte van het Emsland bereikt. De Vennbahn, een nieuwe ster onder de spoorwegtracé-routes in Europa, loopt met in totaal 125 km van Aken via Monschau naar St. Vith in België en vandaar naar Troisvierges in Luxemburg. Het grensoverschrijdende traject is een van de langste spoorwegtracé-trajecten in Europa.

TIP

Ontdek oorspronkelijke lekkernijen: plaatselijke, authentieke, regionale producten en specialiteiten van NoordrijnWestfalen vindt u op www.tourism-nrw.com/culinary

De Drie-rivieren-route verbindt Rijn, Erft en Ahr. Het is een spannende rondtour, die begint in de Beethoven stad Bonn en vanaf de monding van de Ahr door het ‘dal van de rode wijn’ voert. Op het stuk bij de Erft fietst men langs stenen getuigen uit Romeinse tijden, langs ommuurde steden en luisterrijke kastelen uit de glorietijd van de Rijnse adel. Oude stadjes en terrassen langs de Rijn nodigen uit met biertuinen en cafés. Langs een van Duitsland’s meest afwisselingrijke rivieren maakt de Ruhrdalfietsroute het mogelijk om twee totaal verschillende regio’s te ontdekken. Beginnend op de Ruhrkopf bij Winterberg volgt langs 230 km fietspad een scala aan de meest uiteenlopende belevenissen. Vanaf het Sauerland gaat de route stroomafwaarts over in het metropoolgebied Ruhr. Hier worden bezoekers onthaald op talrijke overgebleven industriemonumenten. Door hartje Sauerland loopt de Sauerlandfietsring, een 84 km lang circuit over voormalige spoorwegtracés. Dit perfecte rondje voor tourfietsers en sportieve gezinnen verbindt de plaatsjes Finnentrop, Lennestadt, Schmallenberg en Eslohe met elkaar.

Met 4 van de maximaal 5 sterren van de Duitse fietsbond ADFC behoort de Lahntalfietsroute tot Duitsland’s meest aan te bevelen routes. Vanaf de bron in het Rothaargebergte volgt de route de Lahn tot ze uitmondt in de Rijn. Daarbij passeert de 240 km lange route burchten, kastelen, historische stadjes en landschappen en het gaat daarbij 600 hoogtemeters bergafwaarts. Dit is slechts een greep uit het bijna onuitputtelijke aanbod aan fietsvakanties in Noordrijn-Westfalen. Of u nu liever sportief klimt of gemoedelijk met een e-bike over vlakke spoorwegtracés trapt – hier is werkelijk iets naar ieders smaak

Maulbronn Klooster

KLOOSTERS EN ABDIJEN – waar stilte een belevenis wordt

t Alpirsbach t Freiburg g t Tengen Reichenau t

De ca. 860 jaar oude abdij, omgeven door een cultuurlandschap met vijvers, wijngaarden en steengroeves, geldt daarbij als het mooiste en volledigste kloostercomplex ten noorden van de Alpen. Haar afwisselende geschiedenis wordt in de voormalige kuiperij en het zogenaamde vroegmis gebouw, nu de museumgebouwen van het complex, aanschouwelijk weergegeven. Exposities geven een interessant kijkje in de in 1556 opgerichte kloosterschool met haar beroemde leerlingen als Johannes Kepler, Friedrich Hölderlin en Hermann Hesse. Ook een bezoek aan de vroeggotische kloosterkelder is de moeite waard. De volgende etappe is de goudstad Pforzheim, het centrum van de Duitse sieraad- en uurwerkindustrie. In deze historische plaats, waar de Enz, Nagold en Würm samenvloeien, staan de thema’s goud en sieraden hoog in het vaandel. Zoals blijkt

5000 jaar sieraadkunst

Schmuckmuseum Pforzheim

Het sieradenmuseum Pforzheim toont de geschiedenis van sieraden en is uniek in de wereld. De bezoekers krijgen juwelen uit de oudheid te zien, uit renaissance en jugendstil en bovendien een unieke collectie van moderne sieraadkunst. Het in ‘International Style’ gebouwde Reuchlinhaus is zelf een architectonisch juweel.

Jahnstraße 42 DE-75173 Pforzheim Openingstijden: Di t/m zo en op feestdagen: 10 - 17 uur (behalve bij kerst en nieuwjaar) www.schmuckmuseum.de

KUNSTWIJZER 12

Schmuckmuseum Pforzheim

t Maulbronn t Pforzheim t Calw

Kloosters, abdijen en kerken zijn in Zuid-Duitsland uitermate boeiende reisdoelen. Een bijzonder sprookjesachtige entree hiertoe ligt in het decor van het noordelijk Zwarte Woud met de 104 kilometer lange Kloosterroute tussen Maulbronn en Alpirsbach. Hier staat u een buitengewone belevenis te wachten die een combinatie van natuur, cultuur, eeuwenoude muren en oeroude tradities in zich verenigt. Daarbij kan de reiziger een boeiend kijkje nemen achter de muren van drie belangrijke kloostercomplexen, alle gelegen in lieflijke dalen. Eerste hoogtepunt van dit klooster-hoppen is het klooster Maulbronn, gelegen in de heuvels van de Kraichgau ten oosten van Bruchsal. Dit complex, dat al in 1993 door de UNESCO werd opgenomen op de lijst van wereld-cultuurerfgoederen, is het meest volledig behouden kloostercomplex ten noorden van de Alpen.

Wie op reis gaat laat het alledaagse graag achter zich, met actie en avontuur of met rust en inkeer. Vaak zijn het juist de stille plaatsen die de diepste indruk maken en in de herinnering blijven hangen.

Bodenmeer Reichenau

in het sieradenmuseum met zijn wereldwijd unieke verzameling, of in het techniekmuseum van de Pforzheimer Uurwerkindustrie, waar met nog werkende historische machines de productie van sierraden en klokken wordt gedemonstreerd. Slechts een paar kilometer verderop ligt het kloostercomplex Hirsau in Calw: St. Peter en Paul. Dit complex, gelegen aan de oever van de Nagold, lijkt wel een indrukwekkend ruïne landschap. De overblijfselen van de driebeukige zuilenbasiliek zijn de oudste fragmenten van het gebouw, uit het begin van de 9e eeuw. In de 11e eeuw beleefde het tot grote rijkdom uitgegroeide middeleeuwse kloostercomplex onder abt Wilhelm haar bloeitijd. Nu nog krijgt men aan de hand van de overgebleven delen een indruk van de geweldige afmetingen van het voormalige klooster. Tot slot bereikt men Alpirsbach, waar het historische kloostercomplex van rode zandsteen al negen eeuwen lang het gezicht van het pittoreske Kinzigdal bepaalt. Dit voormalige Benedictijner klooster wordt gekenmerkt door een strenge en heldere romaanse bouwstijl. Indrukwekkend zijn de driebeukige romaanse zuilenbasiliek en de laatgotische kruisgang, die in de 15e eeuw verbouwd werd en tegenwoordige als sfeervolle ambiance voor concerten dient. Een bezoek aan de in heel Duitsland bekende brouwerij is een bijzonderheid.

Verder naar het zuidoosten treft men een meer landelijk aandoende idylle met groententeelt op het Bodenmeer-eiland Reichenau. Toch is dit slechts de eerste indruk: het eiland dat slechts via een dam met prachtige populierenlaan verbonden is met het vaste land, werd in 2000 door de UNESCO tot de stand van werelderfgoederen verheven. Zijn drie unieke kerken getuigen van de religieuze en culturele rol van een groot benedictijns klooster uit de middeleeuwen, anno 724 gesticht door de rondtrekkende bisschop Pirmin. Van de 8e t/m de 11e eeuw ontwikkelde het zich als rijks-klooster tot een geestelijk centrum voor de Avondlanden. Naast de kloosterschool, die talrijke beroemde leerlingen afleverde, bereikte de kloosterbibliotheek – vooral door haar sensationele boekverluchtingen en haar goudsmeedkunst – wereldroem. De zo genoemde Reichenauer schilderschool kreeg haar voltooiing in de in 896 gewijde kerk St Georg, waar een monumentale fresco cyclus de wonderen van Jezus toont. Niet minder adembenemend zijn de beide andere kerken van Reichenau: in de domkerk St Maria en Markus zijn de loge en grafsteen van keizer Heinrich de III en de prachtige schatkamer te bewonderen. De stiftkerk St. Peter en Paul staat bekend om een laat-romaanse muurschildering met Jezus op de troon

Tengen middeleeuwse stadscentrum

Stadt Tengen Marktstraße 1 | DE-78250 Tengen Tel. +49 (0) 7736/92 33-0 | Fax +49 (0) 77 36/92 33-40 www.tengen.de | stadt@tengen.de

Highlight 724e Schätzele-markt in Tengen van 24 t/m 27 october 2014 Het grootste volksfeest in de regio aan het Bodenmeer met kermis, markt, tentoonstellingen en feesttent. www.tengen.de

TENGEN Luchtkuuroord met Badense levenskunst T engen in Hegau: een juweel, ingebed in een harmonisch vulkaanlandschap, met bekoorlijke dalen en smalle heuvelruggen, sappige weiden en uitgestrekte bossen, vlakbij het Zwarte Woud, de Alpen, de Bodensee en de Schwabische Jura. De flair van een landelijke stad en de charme van de ‘Badense levenskunst’ bevatten alle ingrediënten voor ontspanning: van actieve vakantie tot zalig niksen. Natuurliefhebbers vinden hier hun kleine paradijs. Prachtige wandelpaden met uitzicht op de Bodensee en de Alpen ontsluiten het Hegau-landschap. Veelzijdige sportieve mogelijkheden, zoals zwemmen, tennis, voetbal, nordic-walking routes en speelplekken complementeren het geheel. Ideaal voor uw volgende vakantie, met z’n tweeën, met vrienden of het hele gezin

Passauer Land Beierse biertuin

Europareservaat Unterer Inn keizersmantel

Drie tips voor gezondheid en gezelligheid in OOST-BEIEREN Rondom de oost-Beierse metropool Passau liggen talrijke interessante toeristische schatten te wachten om ontdekt te worden door actieve vakantiegangers, rustzoekers en cultuurminnaars, zoals bijv. de ‘Zwarte Parel’, de ‘Klosterwinkel’ en het ‘Beierse Toscane’.

der-Beieren’ in Forsthart of het Landbouwmuseum in Ottmaring. Bent u geïnteresseerd in astrologie? Bezoek dan de sterrenwacht in Winzer of wandel of fiets over de Donauplanetenweg, waar het zonnestelsel aanschouwelijk gemaakt wordt op een schaal van 1 op 1 miljard. Altijd een bezoek waard is ook het wildpark Schloss Ortenburg en het dieren- en vogelpark Irgenöd – niet alleen voor kinderen een paradijs. Wie graag feesten bezoekt: het hele jaar door zijn er talrijke stads-, dorps-, streek- en volksfeesten, optochten, kerstmarkten, festivals, openlucht- en kerkconcerten, cabaretvoorstellingen, openluchtbioscopen en het promenadefeest: ‘Donau in vuur en vlam’. Tip 2: Welzijns- en belevenisvakantie in het Beierse Toscane De wijds ogende streken tussen Rott en Inn – ook wel liefkozend Beiers Toscane genoemd – vormen een oud boerenlandschap en waren ooit het centrum van de paardenfokkerij. Daarvan overgebleven zijn nog feestelijke hoogtepunten als de door bezoekers uit de hele wereld bezochte paardenprocessies naar Aigen am Inn en Gröngörgen. Nieuwe krachten opdoen, welzijn beleven en genezing vinden kan men in het door de staat erkende recreatieoord Kirchham, gelegen vlakbij Bad Füssing met zijn beroemde thermale en minerale bronnen, zijn talrijke hotels en overnachtingsmogelijkheden. Het wijdse landschap zelf is al een pure idylle en ontspanning. Hier valt ook de echte Beierse gastvrijheid te proeven: te paard, met de fiets op het Innfietspad, het Rottalfiets-

tt t t tt

Deggendorf H Hut Hutthurm Hu Vilshofen Passau ssingg Bad Füssing Ering

Tip 1: Beierse Donaudal en Klosterwinkel Zowel cultuurliefhebbers als sportievelingen komen op een bijzondere manier aan hun trekken op en langs de hier nog ongerepte Donau: met activiteit in dit paradijs voor roeiers en vissers, met een rijke natuurbeleving op Duitslands grootste riviereiland bij Windorf en culinair met de volgens typisch regionaal recept bereidde vers gevangen Donauvissen. In deze aantrekkelijke regio die rijk is aan geschiedenis wisselen de indrukwekkende panorama’s van het Beierse Woud, de vruchtbare velden van Gäu en het rivierlandschap van het Donaudal elkaar in rap tempo af. Talrijke kerken en kloosters herbergen meesterlijke kunstwerken van bekende kunstenaars als Johann Michael Fischer of de broeders Asam. Liefhebbers van sport en actie vinden hier een uitgebreid netwerk van goed gemarkeerde fietsen wandelpaden. Naast het bekende langeafstandsfietspad Donauradweg zijn de Isar- en Vilstalfietspaden en het nieuwe Wolfachfietspad heerlijk om te toeren voor het hele gezin. Voor versterking zorgen onze restaurants met originele biertuinen en traditionele gerechten. Rust en ontspanning vindt u in de kloosters met hun spirituele tuinen, of op de Europese pelgrimsweg ‘VIA NOVA’, die u dwars door heel het Beierse Woud voert, naar Tsjechië, of tot Oostenrijk aan toe. Interessante inzichten in ambachten en leven in vroegere tijden krijgt u in onze musea, zoals het Baksteen- en Kalkmuseum in Winzer, het archeologische museum Quintana in Künzing, het ZwartAfrika-Museum in het klooster Schweiklberg, het oertijd-museum ‘Fossielen en mineralen uit Ne-

Ilztal een ongerept natuurlandschap

pad, het Appel-fietspad, en het Romeinen-fietspad, of te voet op de Jacobsweg. Een bijzondere tip is het aan de Inn gelegen ‘Europareservaat Unterer Inn’, waar ca. 140 deels zeer zeldzame vogelsoorten leven, 800 verschillende vlindersoorten en een van de grootste in het wild levende beverpopulaties van Midden-Europa. Tip 3: Ilztal en Dreiburgenland De laatste grote wilde rivier van Oost-Beieren, de Ilz, stroomt van het Beierse Woud naar de schilderachtige drie-rivieren-stad Passau. De

Eging am See Pullman City

‘Zwarte Parel’ zoals de inheemsen dit rivierenlandschap liefkozend noemen, is een eldorado voor natuurliefhebbers, voor wandelaars en voor kleine en grote avonturen. Hier wandelen belooft kristalheldere beken, romantische meren, geurige bloemenweiden en bizarre rotsformaties, verrassende uitzichten en indrukken. De ontdekkingsroutes dragen welluidende namen als Goldsteig, Via Nova en Pandurensteig. En wie verwacht nu in het Oost-Beierse ‘Pullman City’ een heuse westernstad aan te treffen inclusief een wilde bizonkudde op de Mainstreet?

Meer informatie: www.ilztal.de www.badfuessing.de www.passau.de www.pullmancity.de www.rottal-total.de www.passauer-land.de/nl

Kliktips

BAD FÜSSING – bron van gezondheid Geniet van de helende krachten van de thermale baden en ontdek de unieke vakantie- en welzijn aanbiedingen.

Bad Füssing genieten van massage

Therme

Kur- & GästeService Bad Füssing Rathausstraße 8 | DE-94072 Bad Füssing Tel. +49 (0) 8531 975-580 | Fax +49 (0) 8531 21367 tourismus@badfuessing.de | www.badfuessing.de

Het werkt, werkt door, en blijft werken – het bijzondere geneeskrachtige water van de legendarische thermale bronnen in Bad Füssing. Neem eens een duik, om in Europa’s meest geliefde thermale baden nieuwe energie te tanken en jezelf even te verwennen, ver weg van de alledaagse stress. Miljoenen mensen vertrouwen op de kracht van dit geneeskrachtige water om weer fit te worden en te blijven, om te ontspannen en voor hun welzijn. Bad Füssing biedt zijn gasten het grootste thermale landschap van Europa: 100 waterbassins voor therapie, ontspanning en beweging, met in totaal 12.000 m² wateroppervlakte in drie grote thermen, 24 hotels, sanatoria en klinieken met eigen thermale baden. Het direct aan de Beiers-Oostenrijkse grens vlakbij de drie-rivieren-stad Passau gelegen Bad Füssing verwent zijn gasten 365 dagen per jaar. Geniet van de talrijke aanbiedingen voor cultuur en recreatie, van het heerlijke landschap en de vriendelijke gastgevers. Voor alle gasten zijn er 430 kilometer gemarkeerde fietsen wandelpaden, een nordicwalking-parcours in de Pockinger Heide met 22 verschillende trails, een 18-hole golfveld en nog veel meer

TIP

Buitengewoon en veelzijdig is de Bad Füssinger Saunahof: beleef saunaplezier en pure ontspanning in een onvergelijkbare historische ambiance.

Beleef het Paderborner Land!

De verborgen parel van Noord-Rijnland-Westfalen: ga nu op ontdekkingstocht! • Fiets door prachtige landschappen • Wandel over fantastische routes • Ontspan in wellnessparadijsjes • Bezoek historische steden • Geniet van de heerlijke keuken • Bezoek interessante musea en tentoonstellingen Vraag de gratis brochure aan.

Touristikzentrale Paderborner Land e. V. Königstr. 16, 33142 Büren/Duitsland Tel. +49 2951 970300, Fax 970304 info@paderborner-land.de www.paderborner-land.nl www.facebook.com/paderbornerland