Tuurlijk duitsland zomer 2014 by Typeline Verlagsvertretung GmbH & Co.KG

Juli/Augustus 2014

PAGINA’S VAKANTIE IDEEËN

ACTIEF OP PAD

Winterberg | Tengen Ruhpolding | Moezelland

CULTUURSCHATTEN

Münster | Paderborn | Pforzheim | Historische Stadjes

GENOT REGIO’S

Donau | Oost-Beieren Het Zwarte Woud

www.destination-duitsland.nl

Meer dan nende 150 span en es reportag features

INHOUD HISTORISCHE STEDEN DICHT BIJ 06 MÜNSTER – KUNST IN HET OPENBAAR

10 HISTORISCHE STADJES IN IMPONERENDE MIDDELGEBERGTESFEER

Veelzijdig, geëngageerd en moedig – dat is het recept voor het culturele Münster.

Ver weg van de grote steden liggen historische stadjes met een oude culturele geschiedenis en bijzondere sfeer: het andere gezicht van Noordrijn-Westfalen.

07 MÜNSTER Grootse kunst, binnen en buiten

08 MUSEUM VOOR LAKKUNST Intuïtief, interactief en mobiel – op je desktop, smartphone en tablet – vóór, tijdens en na je reis

13 VAN GROENE WESEROEVER NAAR ZONNIG OOSTWESTFALEN

’Dammar’, speciale tentoonstelling hedendaagse lakkunst

Rendez-vous met kunst en cultuur

Kiel



Bremen

Navigeer simpel via de innovatieve themacloud en de interactieve kaart van Duitsland naar het vakan‐ tiedoel van jouw keuze

Spring direct van het artikel naar de aanbie‐ dingen voor je reisdoel

www.destination-duitsland.nl

De TreinFietsRoute Weser-Lippe is een fietsroute vol belevenissen vanaf de Hanzestad Bremen tot in het schilderachtige Paderborner Land.

09 LWL-MUSEUM FÜR KUNST UND KULTUR

Münster



t t Schwerin

Hamburg

t Hannover

  

tDüsseldorf  t Aken t Keulen 

 Mainz  t

Erfurt

Potsdam Magdeburg

t Berlijn

t Leipzig

t Frankfurt

Trier

t Neurenberg Pforzheim

t t

 Stuttgart  t Freiburg  

t  Legoland

Passau



t München  



tDresden

P.18 Winterberg P.10 Historische Steden

Een onvergetelijke wandelvakantie ligt op slechts twee uur met de auto vanaf de Randstad.

18 WINTERBERG Elke dag tijdens een nieuwe avontuur.

RIJNLAND-PALTS 19 RIJNLAND-PALTS Een paradijs voor actieve genieters.

21 MOEZELLAND Wijngenot en actieve vakantie.

TRADITIES IN HET DUITSE ZUIDEN 24 BADISCHE DONAU overvloed aan vakantieplezier.

25 HET ZWARTE WOUD Een weg in de wildernis

26 KLOOSTERS EN ABDIJEN Wie op reis gaat laat het alledaagse graag achter zich, met actie en avontuur of met rust en inkeer.

DE MOOISTE WANDELROUTES IN NRW

26 SCHMUCKMUSEUM PFORZHEIM 5000 jaar sieraadkunst

27 TENGEN Een juweel in een harmonisch vulkaanlandschap

28 DUITSE ALPENROUTE PANORAMATOUR authentieke boerendorpjes, groene weiden en glinsterende meren in een uniek bergdecor

29 RUHPOLDING

Colofon

30 GEZELLIGHEID IN OOST-BEIEREN Rondom de oost-Beierse metropool Passau liggen talrijke interessante toeristische schatten te wachten om ontdekt te worden.

31 BAD FÜSSING–BRON VAN GEZONDHEID Unieke vakantie- en welzijnaanbiedingen

P.29 Ruhpolding

Tuurlijk Duitsland verschijnt als bijlage van REIZEN Magazine #07/2014 Uitgever: Typeline Werbeagentur GmbH & Co.KG, Hanauer Landstraße 192, DE-60314 Frankfurt, Tel. +49 (0)69 95 14 490, hallo@typeline.de, www.typeline.de Omslagfoto: Hermannshöhen, Externsteine ©Teutoburger Wald Tourismus Vertaling: Mark van Lee. Overname van teksten en afbeeldingen is uitsluitend toegestaan na toestemming van de uitgever. Alle gegevens berusten op bronnen van de vermelde organisaties en ondernemingen. d. d.: juli 2014

©Ruhpolding, Zwemmen in het Weitsee ©Andreas Plenk

niet alleen het landschap is daar ‘top’

P.09 LW L-Museum für Kunst und Kultur

Creatief en inspirerend Ontdek Duitsland vanuit een geheel nieuw gezichtspunt. Indrukwekkende tradities, kleurrijke culturele verscheidenheden en prachtige schatten.

Pracht en praal spectaculaire steden en verborgen paradijsjes. Historische prestaties en moderne uitdagingen. Zich verbazen, bewonderen, bewaren â&#x20AC;&#x201C; reizen tussen herinneringen en belevenissen.

Hannover Tuinen van Herrenhausen Berlijn Potsdamer Platz Dortmund Zeche Zollern

Bijna elk jaar wordt er wel een

gelegen buitengewone reisdoelen. En niet alleen

nieuwe schat in Duitsland gevonden.

het verleden is levend aanwezig, maar ook het

De UNESCO heeft nu al 38 cultuur-

heden: Duitslands grote steden en regio’s

en natuurschatten bestempeld tot

bieden deze nazomer weer grandiose attracties.

werelderfgoed. Reden genoeg voor

Wat denk je van grootse kunst langs Rijn en

een tour langs deze tussen Alpen

Ruhr, of van een actieve vakantie per fiets of te

en Noordzee, Neder-Rijn en Saksen

voet tussen Weser en Sauerland.

Claes Oldenburg – Giant Pool Balls

MÜNSTER Kunst in het openbaar

Highlight www.muenster.de/stadt/ tourismus/nl/sculpturen.html Onder deze link bevinden zich nog talrijke andere kunstwerken met omschrijvingen en een directe link naar de stadsplattegrond. Zo kunt u makkelijk uw persoonlijke route plannen. U vindt daar ook een PDF om down te loaden en/of te printen.

Arnhem (NL)

t t Ri

Nijmegen (NL)

t Münster

Venlo (NL)

tDüsseldorf Keulen t

Lippe

Sinds 1977 komen om de tien jaren wereldberoemde kunstenaars naar Münster voor de tentoonstelling skulptur projekte münster, om hun speciaal voor Münster gecreëerde kunstwerken voor te stellen. Vele van de getoonde werken drukken ook vandaag de dag nog een stempel op het stadsbeeld. Deze en andere kunstwerken maken van Münster een sculpturenstad. Volg ons voor een wandeling langs de Aasee....

staan, wekken in hun harmonische gladheid de indruk op, dat ze door de natuur zelf gevormd werden. Ingebed in een groen tuinlandschap wordt het beleven van moderne kunst verbonden met een positieve natuurervaring. Op die manier communiceert de sculptuur direct met de toeschouwer – zonder omwegen langs religieuze of maatschappelijke symbolen. Landesbausparkasse, Himmelreichallee 40.

Claes Oldenburg – Giant Pool Balls Als meester van de popart werd Claes Oldenburg wereldwijd bekend door de vergroting en verandering van de materialiteit van objecten uit het dagelijkse leven. Verwijzend naar de oorloggeschiedenis (een in de stadsmuur ingemetselde kanonskogel bevindt zich ongeveer 100 m verder) en naar de voorliefde van deze stad voor ballons in alle vormen (heteluchtballons, vrijetijdssport, enz.) heeft hij Münster in 1977 omgetoverd tot een biljarttafel. Van dit spel zijn drie enorme betonnen kogels overgebleven op de terrassen van de Aasee. Hoewel ze door hun diameter van 3,5 m onbeweeglijk zijn, lijken ze in beweging. Plotseling ziet men de wereld vanuit het muizenperspectief. Aaseeweiden (begin Weseler Straße)

Heinz Mack – Water-plastiek Een metalen buis van 16 m hoogte is bekleed met 46 lamellenparen, die onderaan horizontaal tegenover elkaar staan. Naar boven toe werden ze 1° schuiner aangebracht, zodat bovenaan een hoek ontstaat van 45°. Ze vormen een overgangszone tussen lichaam en ruimte, die het oog in opstijgende beweging volgt. Bovenaan kan er water uitkomen, dat bij het neervallen een schuimsluier en een tegengestelde beweging naar beneden opwekt. Landesbausparkasse, Himmelreichallee 40

Henry Moore – Werveling De Britse kunstenaar Henry Moore beschouwde de plastiek als een kunst voor de vrije ruimte, die daglicht nodig heeft en het beste tot haar recht komt in het vrije landschap. De drie delen van de bronzen plastiek Vertebrae, die dicht, maar toch onverbonden naast elkaar

Jorge Pardo – Pier Als vanzelfsprekend leidt de pier van de Amerikaanse kunstenaar Jorge Pardo van de noordwestelijke oever van de Aasee ongeveer 40 het meer in, waar hij uitmondt in een asymmetrisch gesneden platform met een zeshoekig paviljoen. In zijn materiaalbewuste en puristische reflex op het kunstlandschap van het meer combineert Pardo de strenge architectuur van de vroege moderne kunst met de traditionele bouwstijl van Aziatische tuinarchitectuur. De plek straalt niet al-

Om de tien jaren wekt Münster met de gerenommeerde tentoonstelling skulptur projekte münster de belangstelling van de internationale kunstwereld. Dat heeft mooie sporen achtergelaten...

Henry Moore – Werveling

leen de dubbele behoefte van de moderne mens uit om zich terug te trekken en anderen te ontmoeten, maar over het algemeen een urbane opvatting van natuur. Noordwestelijke oever van de Aasee Martin Boyce – We are still and reflective Wat we niet zien, is voor ons niet voorhanden en toch is het er - het moet alleen maar waargenomen worden, beweert Martin Boyce. De onopvallende plaats op het vroegere dierentuinterrein is bekleed met gietbetonplaten. 13 vormen maken

Donald Judd – Zonder titel

een patroon, dat de kunstenaar overneemt van de Franse beeldhouwers Jan en Joel Martel. Deze hebben in de jaren ’20 abstracte betonnen bomen ontworpen, voor Boyce “een perfecte eenheid van architectuur en natuur”. In sommige tussenruimtes van de betonnen platen heeft de Schotse beeldhouwer messingbanden gelegd, die letters vormen: We are still and reflective staat hier, wij zijn stil en denken na. Door deze in de vloer ingelaten boodschap wordt deze verlaten plaats gevuld met emotie en zin. Himmelreichallee, voormalig dierentuinterrein

MÜNSTER grootse kunst, binnen en buiten

Münster Moon Lampertswalde

LWL-Museum für Kunst und Kultur – Patio

Tobias Rehberger laat de maan rijzen in de stationswijk en het LWL-Museum voor Kunst en Cultuur toont werk van Francis Bacon.

Münster Marketing Klemensstraße 10 DE-48143 Münster Tel. +49 (0)251 492 27 10 tourismus@stadt-muenster.de www.tourismus.muenster.de

Er wordt nog om gewed: wie wordt Münster’s superstar in 2014? Misschien wel Francis Bacon, momenteel de duurste schilder van de ‘modernen’, aan wie het LWL-Museum voor Kunst en Cultuur vanaf de herfst (8-11-14 t/m 22-2-15) een expositie wijdt onder de titel ‘Het naakte leven’ – samen met werken van Hockney, Freud en hun Londense collega-schilders. Of misschien wel het museum zelf, dat met deze sensationele expositie zijn terugkeer in de internationale kunstwereld aankondigt. Na jarenlange verbouwingen is de spectaculaire museumarchitectuur met binnenplaatsen nu verbonden met een gedurfde hedendaagse vormentaal. Naast de meer dan 30 musea van de stad – die onder meer de 1000 jaren oude Domschatten, ‘s werelds grootste verzameling grafisch werk van Picasso en meesterwerken van Aziatische lakkunst herbergen –- is het vooral de ‘Kunst in de Openbare Ruimte’ die Münster tot een Mekka voor de internationale kunstwereld maakt. Daartoe behoort ook het elke 10 jaar in Münster gehouden ‘Sculptuur Project’. Het project bepaalt het stadsbeeld met meer dan 60 sculpturen en telt steeds weer bijdragen van hoog niveau. Actueel is het al zichtbaar op plekken waar het ondergrondse netwerk van de stad het daglicht ziet: de schakelkasten in de stationswijk, die door de kunstenaar Tobias Rehberger onder het motto ‘The Moon in alabama’ zijn omgetoverd tot elf droomachtig-surrealistische sculpturen

TIP

‘Schauraum Spezial’ – het feest van musea en galerieën met heropening van het LWL-Museum voor Kunst en Cultuur, 18 t/m 21-09.

Heinz Mack – Water-plastiek

cirkels zelfstandig tegenover de natuur – als “topografische regulatief in de vorm van twee betonnen ringen” (Judd). Noordwestelijke Aasee-oever, ten westen van de Kardinal-von-Galen-Ring Rosemarie Trockel – Minder wild dan anderen Met een precieze kracht plaatst Rosemarie Trockel haar sculptuur uit taxustakken in de buurt van de Torminbrug. Behoedzaam voegt ze natuur bij natuur en zet op de weide twee blokken met de altijdgroene boom. Als groene monolieten – 7 m

Donald Judd – Zonder titel De vorm is onmiddellijk en in zijn geheel vatbaar: twee concentrische ringen uit beton, de binnenste horizontaal geplaatst, de buitenste de schuinte van de helling volgend. “Minimalistisch” worden werken genoemd, waarbij er geen onbepaaldheden en geen resten van het natuurlijke zijn. Iedere vorm is duidelijk en wordt onmiddellijk tot een idee. Hier zijn het twee abstracte omstandigheden van het landschap: het horizontale en de helling. De idee wordt niet tot een onderdeel van de natuur, maar staat in de

MUSEUM VOOR LAKKUNST een juweel in Münster

Ulrich Moskopp. Dammar

Museum voor Lakkunst

Museum für Lackkunst, Münster Windthorststraße 26 | DE-48143 Münster Tel. +49 (0)251 41 851 0 | www.museum-fuer-lackkunst.de www.facebook.com/Museum.fuer.Lackkunst

Het in het centrum gelegen Museum voor Lakkunst is een juweel in Münster’s cultuurlandschap. Het herbergt een wereldwijd unieke verzameling van lakkunst uit oosten zuidoost Azië, Europa en de Islamitische wereld, met voorwerpen uit meer dan twee duizend jaren. Regelmatig geven bijzondere exposities verdieping aan speciale aspecten van zowel de traditionele als de moderne lakkunst. Zo is er bijvoorbeeld van 4 september t/m 11 januari 2015 de speciale expositie ‘Dammar’ van de hedendaagse kunstenaar Ulrich Moskop. Ze is gewijd aan verschillende soorten werk, die allemaal het versmelten van licht en voorwerp als basis hebben, waarbij conceptuele kunst zich hult in het gewaad van subjectieve schilderkunst. De tentoonstelling in het Museum voor Lakkunst richt zich daarbij op zijn Dammar schilderijen, die hun bijzondere effect verkrijgen door het gebruik van de tropische hars Dammar. Zoals Moskop ontdekte, kunnen met dit materiaal schilderijen gecreëerd worden die met geen andere substantie te maken zijn, waarbij tot op heden niet waarneembare ruimtelijke verdiepingen zichtbaar gemaakt worden. De verf vervloeit langzaam bij het schilderen, komt tot stilstand en droogt op in hoogglans. Ze schept wonderlijke sfeervolle ruimtelijke fenomenen, waarin ze het licht met veelvuldige brekingen de diepte in leidt

TIP In september vindt in het museum de concertseries ‘Jazzluck’ en ‘Muziek in het museum’ plaats – meer daarover op onze website.

4 september 2014 t/m 11 januari 2015: Ulrich Moskopp. ‘Dammar’, speciale tentoonstelling hedendaagse lakkunst.

Jorge Pardo – Pier

Susan Philipsz – Het verloren spiegelbeeld

lang, 3,50 m diep, 4 meter hoog – exact gesneden, staan de twee blokken aan de oever, licht schuin ten opzichte van elkaar vormen ze een smaller wordende spleet, waardoor het water van de Aasee schittert. In de buurt van de Torminbrug Susan Philipsz – Het verloren spiegelbeeld Onder de Torminbrug aan de Aasee weerklinkt iedere Zondag van 10 t/m 18 uur een aria, Susan Philipsz zingt de Barcarole uit Jacques Offenbach’s opera Hoffmann’s vertellingen. Ze vertelt van de aantrekkingskracht van de courtisane Giulietta,

die het hoofd van de mannen op hol brengt en hun spiegelbeeld aan haar schenken, zodat noch vrouw, noch kinderen hen herkennen. Het speelt zich af in Venetië, en wanneer Susan Philipsz haar stem met luidsprekers over de Aasee naar de andere oever en weer terug stuurt, is de lagunestad met haar kanalen niet ver af. De menselijke stem kan de ruimte, waarin ze klinkt niet veranderen, maar verandert echter de belevenis van de ruimte volledig. Onder de Torminbrug, Aasee

LWL-MUSEUM rendez-vous met kunst en cultuur In het hart van Münster opent na vijf jaar verbouwing het LWL-Museum für Kunst und Kultur op 20 september 2014 weer haar deuren.

Münster LWL-Museum für Kunst und Kultur

Euan Uglow, The Diagonal, 1971-77, Privatsammlung © Estate of Euan Uglow Foto: Courtesy of Browse & Darby Ltd

‘Het naakte leven’ van Bacon t/m Hockney

LWL-Museum für Kunst und Kultur Domplatz 10 | DE-48143 Münster Tel. +49 (0)251 5907-201 | Fax: +49 (0)251 5907-104 besucherbuero@lwl.org | www.lwl-museum-kunst-kultur.de

Licht en helder is de nieuwbouw, die met zijn markante spitse vorm goed aansluit bij het oude gedeelte van het LWL-Museum für Kunst und Kultur op het Domplein. Aan de zuidkant bevinden zich de Westfaalse Kunstvereniging en de Galerie van het Heden, voor jonge experimentele kunstpresentaties. Vier binnenplaatsen zorgen voor een toegankelijke en helder lichte parterre, die uitnodigt tot flaneren– ook zonder de tentoonstellingsruimtes te bezoeken. De voorplaats met het buitenterras van het restaurant, de open patio, de ruim 14 meter hoge foyer binnenin en het hof aan de voorkant op het Domplein creëren samen een passage in de stad. Op de begane grond bevindt zich ook de bibliotheek, de evenementenzaal, een volwaardig gastronomische gelegenheid en de goed gesorteerde museumshop. In 51 ruimten toont het LWL-Museum für Kunst und Kultur tentoonstellingsstukken uit 1000 jaren kunst- en cultuurgeschiedenis in de westerse wereld van de middeleeuwen tot nu. Het Berlijnse architectenbureau Staab schiep perfecte ruimten voor de verzameling, die op een oppervlakte van 7500 m2 met de modernste middelen haar schoonheid ontvouwt. Voor het eerst zijn de kunstwerken te ontdekken met een rondleiding die van de nieuwbouw tot in het oude gebouw voert

TIP

Bezoek de speciale tentoonstelling: het naakte leven. Van Bacon t/m Hockney. Schilderkunst in Londen van 1950 – 80. Van 8 november 2014 t/m 22 februari 2015!

SPECIAAL Historische stads- en dorpscentra

Bad Münstereifel Promenade aan de Erft

Historische stadjes in imponerende middelgebergtesfeer Duik eens in het verleden en ontdek het andere gezicht van Noordrijn-Westfalen: historische en culturele stadjes en dorpjes, in de entourage van een middelgebergte, ver weg van de industriële grote steden. Hier kun je het dagelijkse leven van vroeger nog ontdekken, feesten meemaken of actief ontspannen.

gezichten. Niet alleen grote steden, kolenmijnen en staalindustrie bepalen het beeld. Een hele reeks historische stads- en dorpskernen zijn in hun oude landelijke luister behouden gebleven, vooral in kleine en middelgrote stadjes. 56 historische stads- en dorpscentra hebben zich verenigd in twee samenwerkingsverbanden, met als doel hun hoogwaardig culturele erfgoed verder te ontwikkelen en voor bezoekers toegankelijk te maken. Ga eens met ons op rondreis in Westfalen, van het uiterste westen tot aan het oosten.

Arbeitsgemeinschaft Historische Stadtund Ortskerne in NRW Stadt Lippstadt Ostwall 1 DE-59555 Lippstadt www.hso-nrw.de

Een onvergetelijke Eifeltour Nauwelijks is men Duitsland’s bondsstaat Noordrijn-Westfalen binnengereden, bij het drielandenpunt Nederland-België-Duitsland vlakbij Aaken, of de bergen van de Eifel doemen al op in het zuidoosten. Hier ligt het startpunt voor een boeiende reis per auto, die ons langs historische juweeltjes voert. Allereerst komen we terecht in de betoverende middeleeuwse sfeer van de steden en dorpen rond de keizerstad Aaken: ❶ Stolberg, ❷ Stolberg-Breinig, ❸ Nideggen en ❹ AakenKornelimünster. Hun liefdevol gerestaureerde binnensteden nodigen uit tot verkenningstochten en een langer verblijf. Hoog boven het dal van de Roer troont de machtige burcht Nideggen, via een voetpad bereikbaar vanuit de oude binnenstad. Kornelimünster, het ‘juweel aan de Inde’, ligt op een plek waar reeds de Romeinen het riviertje de Inde overstaken. De stad kent een eeuwenoude traditie als bedevaartsoord, waarvan nog steeds de rijksabdij en de middeleeuwse stadskern

getuigen. Vooral tijdens de historische jaarmarkt in juni is een bezoek zeker aan te raden. In Kornelimünster begint ook de ‘Eifelstieg’, een lange-afstand wandelroute die pas na 300 km bij Trier aan de Moezel weer eindigt in het dal. Vanaf hier begint een zeer afwisselende tocht door de Eifel, door een golvend hoogland met uitgestrekte bossen en verrassende ongereptheid. Naast het landschap bekoren hier ook talrijke historische plaatsjes met hun nog authentieke uitstraling. Het idyllische ❺ Monschau ligt aan een zuidelijke route, die tot aan ❻ Dahlem-Kronenburg bovenin het Kylltal gaat. Monschau, ooit hoofdstad van de lakenfabricage, is nu een kuuroord met zuivere lucht. Het goed behouden middeleeuwse stadsbeeld wordt vooral gekenmerkt door de paleizen van de lakenfabrikanten, zoals het beroemde ‘Rode Huis’. De route loopt via ❼ Mechernich-Kommern naar ❽ Bad Münstereifel. Ook hier staat u weer een opmerkelijk stadsbeeld te wachten, waarin het raadshuis en de Stiftskerk slechts twee van de vele bezienswaardigheden zijn. Voor recreatie en ontspanning kunnen de bezoekers terecht in het Kneipp-Heilbad, in de kuurtuin en in de parken. Hartje Noordrijn-Westfalen: Bergisches Land, Rijn en Sieg Aan de andere kant van de Rijn en de grote steden Düsseldorf, Keulen en Bonn ligt op slechts één uur rijden met de auto het Bergische Land: ook een middelgebergte met charmante historische stadjes en dorpjes. Sommige van deze plaatsjes liggen direct aan de rand van een grote stad. Het ten noorden van Solingen gelegen ❾ Gräfrath heeft

Een Bondsland als Noordrijn-Westfalen heeft vele

Hückeswagen Grafelijk kasteel

een verleidelijke charme waaraan nauwelijks te ontkomen valt: de binnenstad is een juweel met een fotogenieke marktplaats in het centrum ervan. Een goede gelegenheid voor een koffiepauze. Kunstliefhebbers vinden hier om de hoek in het voormalige raadhuis het Kunstmuseum Solingen, met belangrijke werken uit de 19e en 20e eeuw, van bijv. Lovis Corinth, Anselm Feuerbach, Hans Thoma en Franz von Stuck. Bergische barok is de onweerstaanbare trekpleister van het bij Remscheid gelegen stadje ❿ Lennep, waar de middeleeuwse binnenstad en de met kinderkopjes geplaveide straatjes de sfeer bepalen. In het stadscentrum zijn al 116 huizen tot monument verklaard, tot grote vreugde van de bezoekers. Hoogtepunt van een tocht langs de historische plaatsen van het Bergische Land is het stadje ⓫ Hückeswagen aan de Beverdal-stuwdam – de ‘parel van het Bergische Land’. De typische leistenen gevels in de oude binnenstad en het grafelijke kasteel uit de 12e eeuw bepalen het stadsbeeld. Een speciale attractie vormen de kasteelconcerten in een stijlvolle omgeving. Een ander alom bekend hoogtepunt in Hückeswagen is het grote binnenstadfeest op het tweede weekend van september, waar bezoekers van heinde en verre naar toe stromen. En wie graag sportief actief is kan hier, zoals overal in het Bergische Land, heerlijk fietsen.

Höxter Kiliani kerk

Sporen van de renaissance in het Teutoburger Woud Helemaal in het oosten van Noordrijn-Westfalen ligt nog een sprookjesachtig middelgebergte: het Teutoburger Woud, waar de Romeinen 9 na Chr. definitief het onderspit moesten delven tegen de Germanen. Tegenwoordig vormt het Teutoburger Woud de landschappelijke en historische kern van Oostwestfalen en Lippe, en is het ook voor nietGermanen een veilig gebied. Reizend per auto vormen de voormalige Hanzasteden ⓬ Minden, ⓭ Höxter en ⓮ Warburg samen met ⓯ Detmold een van noord naar zuid lopende keten van historische steden, waar hart en ogen van bezoekers opengaan voor de schitterende geschiedenis die nog steeds beeldbepalend is voor deze steden. Minden overweldigt bezoekers met de 1000 jaar oude dom en gebouwen uit alle voorbije eeuwen; in een klein gebied maakt men hier een reis door de tijd. Het pal voor de dom georganiseerde ‘Klassik Open Air’ is één van de hoogtepunten in de rijkelijk met festiviteiten gevulde evenementenkalender. Volgende plaats op de route naar het zuiden is Detmold, dat vanwege het prachtige Residenzkasteel ook wel de ‘Wunderschöne’ wordt genoemd. Detmold heeft niet alleen een prachtig stadsbeeld, maar is

Highlight Vrijetijdsgids Het samenwerkingsverband ‘Historische Binnensteden’ heeft een nieuwe recreatiegids uitgegeven. De gids toont de mooie en bezienswaardige kanten van de deelnemende steden en nodigt uit tot een bezoek. Voor optimale oriëntatie is een grote kaart van NoordrijnWestfalen bijgevoegd, waarop de deelnemende steden speciaal gemarkeerd zijn. Opvragen onder www.hist-stadt.nrw.de

Nijmegen

t Ri

t Münster

t tDuisburg Venlo tDüsseldorf Keulen t t Bonn »

Lippe

Ruhr

Historische dorpscentra Historische stadscentra

HISTORISCHE STADJES Bezoek ons: het actuele kaartje toont u de weg en de brochure van 120 pagina's geeft informatie over de reisdoelen…

Vraag vandaag nog uw gratis informatie pakket aan: Naam: Straat: Postcode/plaats:

Arbeitsgemeinschaft Historische Stadtund Ortskerne in NRW Stadt Lippstadt Ostwall 1 • DE-59555 Lippstadt www.hso-nrw.de

TIP Monument van de maand Samen met drie steden uit de regio Münsterland en de regio Oostwestfalen-Lippe roept de regiogroep Zuidelijk Westfalen maandelijks één van de vele monumenten in de historische stadscentra uit tot ‘monument van de maand’.

Lippstadt Stiftsruïne St. Marien

als muziek- en theaterstad en door de vele festivals om zo te zeggen ‘het hele jaar geopend’. De met luisterrijk stucwerk versierde gevels van de burgerhuizen maken Höxter, in het dal van de Weser, tot centrum van de Weserrenaissance. Het Adam-und-Eva-Huis is een van de prachtigste voorbeelden. Het is de moeite waard een omweg te maken naar de uitgebreide gebouwen van het voormalige klooster bij kasteel Corvey. Bij Warburg, helemaal in het zuidoosten van de streek, komt men in het schilderachtige Diemeldal. Deze uit een oud en nieuw stadsdeel bestaande

Hanzestad staat vanwege zijn oude kerken, de vele gerestaureerde huizen en de stadsmuren bekend als één van de mooiste steden van Westfalen, en wordt daarom ook wel het ‘Rothenburg van Westfalen’ genoemd. Een bezoek aan Warburg kan prima samengaan met een bezoek aan één van de vele feesten daar, zoals het Meifeest, het Kälkenfeest in augustus, de Warburger oktoberweek of de kerstmarkt. Want hier valt bijna altijd wel wat te vieren, het hele jaar door

Beleef het Paderborner Land! De verborgen parel van Noord-Rijnland-Westfalen: ga nu op ontdekkingstocht! • Fiets door prachtige landschappen • Wandel over fantastische routes • Ontspan in wellnessparadijsjes • Bezoek historische steden • Geniet van de heerlijke keuken • Bezoek interessante musea en tentoonstellingen

Vraag de gratis brochure aan.

Touristikzentrale Paderborner Land e. V. Königstr. 16, 33142 Büren/Duitsland Tel. +49 2951 970300, Fax 970304 info@paderborner-land.de www.paderborner-land.nl www.facebook.com/paderbornerland

Rietberg Drostenhuis

Bielefeld Sparrenburg

Bremen Het marktplein met het stadhuis

Van groene Weseroever naar zonnig Oostwestfalen De TreinFietsRoute Weser-Lippe is een fietsroute vol belevenissen die 360 km lang oude Hanzewegen volgt, vanaf de traditierijke Hanzestad Bremen tot in het schilderachtige Paderborner Land.

De TreinFietsRoutes zijn een fantastisch idee: een combinatie van comfortabele treinreis en fietstoertocht. ‘Heen met de fiets – terug met de trein, of andersom’ dat is de leuze van de TreinFietsRoute Weser-Lippe. Het bijzondere is dat men vanaf elk punt op de route snel een station kan bereiken, langs de spoorlijnen Weser-Hanse-Bahn, de Ravensberger Bahn, het regionale treintje ‘Lipperländer’ of de Ostwestfalen-Bahn. Daardoor kan de fietstocht heel flexibel gepland worden. Bovendien kan bij pech, bij weersomslag of na een gezellig verblijf in de biertuin eenvoudig de trein terug worden genomen, want het volgende station is nooit verder dan een paar kilometer uit de buurt. Geschiedenis, natuur en cultuur – bezienswaardigheden onderweg De reis begint in de veelzijdige Hanzestad Bremen, die niet alleen vanwege de Bremer stadsmuzikanten wereldberoemd geworden is. Ook het 600 jaar oude stadhuis in Weserrenaissance stijl en het in 1404 neergezette Roland beeld behoren tot het UNESCO werelderfgoed. Het volgende hoogtepunt in deze streek wordt al na 75 km bereikt: het 30 ha grote natuurlijke dierenpark Ströhen in het DümmerWeserland. Hier veroveren 600 dieren uit 5 werelddelen en de grootste stoeterij volbloed-arabieren in Europa niet alleen het hart van paardenliefhebbers. Voor een heel ander genot zorgt het Duitse Tabaks- en sigarenmuseum in het 50 km verderop gelegen Oostwestfaalse stadje Bünde. De expositie geeft een beeld van de algemene geschiedenis van de tabakscultuur, van de tabaksverbouw in Duitsland

en de sigarenindustrie in het Minden-Ravensberger Land, maar werpt ook een licht op roken en gezondheid. Na een flinke teug frisse lucht komt men 15 km verderop in Herford, waar in 2005 een van de meest innovatieve museumgebouwen werd geopend: MARTa van Frank Gehry. Het fenomenale gebouw, dat doet denken aan iconen, is al een kunstwerk op zichzelf, een kunstwerk waarvan de inhoud bestaat uit een programma van kunst, design en architectuur. Op slechts een steenworp afstand combineert de oude linnenweversstad Bielefeld de levendige atmosfeer van een grote stad met een heilzaam ontspannende natuur. Nog dieper kan de fietser in het verleden duiken in de regio Lippe, ook wel het land van Hermann genoemd, vanwege het gelijknamige monument dat hier staat als herinnering aan de veldslag tegen de Romeinen in het jaar 9 v. Chr. Tot de bijzondere toeristische attracties horen ook de Extern-stenen, een 37 meter hoge rotsformatie, waarschijnlijk een gewijde plaats voor onze voorouders. Het grootste openlucht museum van Duitsland in Detmold moet men niet overslaan. Hier kan de bezoeker te voet of met paard en wagen een reis door de tijd maken, van de 16e tot in de vroege 20e eeuw. Meer dan 100 historische huizen, boerderijen en werkplaatsen werden op hun oorspronkelijke plaats afgebroken en op de museumgrond weer opgebouwd, waar ze nu een indruk geven van het vroegere dagelijkse leven in Westfalen. De dom in het centrum en eén van de symbolen van Paderborn vormt ten slotte het einddoel van de fietstour

Highlight TreinFietsRoutes Teuto-Senne en Hellweg-Weser De TreinFietsRoute Teuto-Senne is met 160 kilometer de kortste van de drie TreinFietsRoutes. Hij begint in de historische stad Osnabrück en eindigt in Paderborn. De 275 kilometer lange HellwegWeser TreinFietsRoute start in Soest en heeft als eindbestemming de rattenvangerstad Hameln.

vrije tijd beleven als vrijheid. Struinen door de natuur doet wonderen. Het kalmeert, inspireert en verbetert je humeur.

Groot of klein, avontuurlijk of rustzoekend leergierig of sportief. Duitsland heeft het passende vakantieprogramma voor actieve Vakanties.

ÂŠ Eifeltourismus/Dominik Ketz

Wandelen Van kust tot bergtop â&#x20AC;&#x201C;

Moezelland Moselsteig Eifel Kronenburg Het Zwarte Woud Schluchtensteig

Alleen waar je te voet was, ben je

directe natuurbelevenis mogelijk maken en waar

werkelijk geweest – zo luidt de uit-

wandelaars langs de route op culturele en historische

drukking. Duitslands bekoorlijke en

bezienswaardigheden stuiten. Dit kan men beleven

afwisselende landschappen doen

bijv. op de “Goldsteig” door het Beierse Woud, op de

naar meer verlangen. Met zo’n

11 “Traumpfade” langs de Rijn, Moezel en Eifel, waar

200.000 kilometer aan gemarkeerde

men de unieke flora en fauna van Rijnland-Palts ontdek-

wandelpaden vindt u hier optimale

ken kan, op de klassieker “Eggeweg”, wandelend naar

voorwaarden voor wandelplezier in

de geheimzinnige Externstenen, of op het 66-meren-pad

heel Duitsland. Er zijn 14 nationale

rondom Berlijn. Onvergetelijke natuurbelevenissen

en 100 natuurparken die een

gegarandeerd voor het hele gezin.

SPECIAAL NOORDRIJN-WESTFALEN

Zonsopgang over de Rothaarsteig

Schmallenberg Sauerland-Höhenflug

De mooiste wandelroutes langs Rijn en Ruhr Wandelen betekent ook: af en toe stilhouden… luisteren naar het ruisen van de bomen… de blik over de heuvels laten zweven… of gewoon uitrusten in een idyllisch decor. Een onvergetelijke wandelvakantie ligt op slechts twee uur met de auto vanaf de Randstad.

Tourismus NRW e.V. Völklinger Straße 4 DE-40219 Düsseldorf Tel. +49 (0)211 913 20 500 info@dein-nrw.de www.actief-nrw.com

Daarbij heeft het land het juiste aanbod voor wandelaars – ongeacht of die zoekt naar sportieve uitdagingen of liever zonder grote inspanningen genoeglijk genietend onderweg is. Want in NRW vind je zowel steil klimmende paden in de middelgebergtes als vlakke weggetjes bij de Rijn of in het Münsterland. Veel van de wandelroutes zijn zelfs bekroond, zoals bijv. de Eifel-, Rijn- en

Rothaarsteig en de ‘Hermannshöhen’, die alle vier behoren tot de 14 ‘toptrails of Germany’. Maar ook wie op zoek is naar rustige meer afgelegen routes vindt van alles in NoordrijnWestfalen. Tegenwoordig zijn de wandelroutes vaak gekoppeld aan bepaalde thema’s, of volgen ze oude karrensporen, of gaan langs talrijke industriemonumenten. Zo valt er tijdens het wandelen nog veel meer te ontdekken dan alleen maar natuur. Ook voor de nodige rustpauzes is er een gevarieerd aanbod: zowel de Landgasthofen als de kleine boerderijcafés als de 40 met sterren bekroonde restaurants presenteren in NRW de Rijnlandse-Westfaalse keuken. De beste wandelroutes in NRW De reeds in 1930 aangelegde Hansaweg is een 75 km lange wandelroute dwars door het Noordlippische Bergland. Hij verbindt de Hanzesteden Herford, Lemgo en Hamelen, die al in de middeleeuwen deel uitmaakten van het Hanzeverbond en ook nu nog actieve steden zijn in de Westfaalse en internationale Hanze-netwerken. Begin 2012 kreeg de Hansaweg het predicaat ‘Qualitätsweg Wanderbares Deutschland’. Het pad passeert hoogten met steeds nieuwe uitzichten, en vormt een verbinding tussen stedenbouwkundige hoogtepunten uit vele eeuwen. Over de Hermannshöhen lopen de bekendste wandelroutes van het Teutoburger Woud: de Hermannsweg en de Eggeweg. De in totaal 226 km

Voor boeiende wandelingen hoeven wandelaars niet ver te reizen, want: ook NoordrijnWestfalen is een wandelparadijs. Vaak zijn het de korte vakantietjes niet zo ver van huis die ervoor zorgen dat je weer snel bijkomt van de alledaagse sleur. Daarom is het niet verwonderlijk dat NRW zo geliefd is. Want per auto of per trein - dit bondsland heeft een dicht netwerk goede verbindingen en inspireert met historische steden, een hoogwaardig aanbod aan cultuurevenementen en een afwisselingsrijke natuur. Veel bezoekers die hier voor het eerst komen staan verbaasd hoe groen het land is tussen Rijn en Weser. De talrijke natuurparken beslaan inmiddels bijna 40 procent van het bondsland, en van de totale oppervlakte bestaat meer dan een kwart uit bos en water en de helft uit landbouwgrond. Er is dus veel ruimte voor lange wandelingen door een idyllische natuur. Ook voor de nodige rustpauzes is zorgeloos een goede plek te vinden: een breed aanbod van snackbars, kleine boerderijcafés en 40 met sterren bekroonde restaurants lokt in NRW met een Rijnlands-Westfaalse keuken.

Picknicken onderweg

gaan via de bergkam en het Eggegebergte van Rheine naar Marsberg. Een groen smal bergpad dat over de hoogtes loopt, met talrijke adembenemende panorama’s. Meer dan 100 jaar oud en omweven door tradities zijn deze twee bergkamroutes, waarvan een groot deel in beide natuurparken TERRA.vita en Teutoburger Woud/Eggegebergte ligt.

De Sauerland-Höhenflug loopt via 250 kilometers van Altena en Meinerzhagen naar het Hessische Korbach. Bijzonder imponerend is de etappe van Medebach-Küstelberg naar Düdinghausen, door de talrijke sensationeel mooie uitzichten, de zeldzame natuurgebieden en op grote hoogte een dorp met een nog levende geschiedenis. Onvergetelijke panorama's vanaf de bergruggen van het Sauerland en prachtige idyllische natuur wachten erop om ontdekt te worden. Met de nieuwe neanderland STEIG ontstaat in de regio Mettmann een wandelparadijs dat een omvang krijgt van enkele honderden kilometers. In de zomer van 2013 wirden de eerste etappes van Wülfrath naar Velbert en van Erkrath naar Monheim a.d. Rijn geopend. Verdere etappes op de 230 km lange route worden stap voor stap geopend tot zomer 2014. De in totaal 17 etappes gaan langs recreatiemeertjes, door veen- en heidelandschappen, door uitgestrekte bossen en passeren recreatiegebieden. Wandelliefhebbers kunnen op de neanderland STEIG genieten van uitzichten en doorkijkjes in het idyllische Niederbergische landschap, waarbij ze de regio tussen Rijn en Ruhr op een nieuwe manier beleven: als een groene long midden in dit stedelijk gebied. De Nederrijn heeft uitstekende wandelmogelijkheden: in Natuurpark Schwalm-Nette zijn negen rondwandelingen met een totale lengte van ca. 100 kilometer door het Duitse Wanderinstitut e.V. getest en goedgekeurd. De routes zijn tussen 6 en 19 km lang en gaan door

TIP

bossen, heide- en veengebieden, moerassen, beek- en rivierenlandschappen en langs meren, rivieren en rustieke historische gebouwen. Wie op pad gaat op de rondwandeling Schwalmbruch, kan het gevarieerde rivierlandschap aan de Nederrijn met zijn rijke fauna en flora beleven.

Ontdek oorspronkelijke lekkernijen: plaatselijke, authentieke, regionale producten en specialiteiten van NoordrijnWestfalen vindt u op www.tourism-nrw.com/culinary

De Bergische Weg volgt de sporen van een reeds honderd jaar oude weg die van het Ruhrgebiet door het Bergische Land tot in het Siebengebirge aan de Rijn voert. De in totaal 263 kilometers zijn verdeeld over 13 etappes van 13 tot 31 km lengte, die een ontdekkingsreis vormen langs een bijzondere combinatie van dorpse idylle en stedelijke industriecultuur. Naar wens kan men starten aan de Baldeneysee in Essen of op de Drachenfels in Königswinter. In tegenstelling hiermee is de Bergische Panoramasteig een rondweg, die in Engelskirchen-Ründeroth begint en 244 km lang door het Bergische Land loopt. Op de 12 etappes van 16 tot 25 km passeren de wandelaars steeds indrukwekkende uitzichten. Op sommige plekken reikt het zicht zelfs tot de Keulse Bocht, het Siebengebirge, het Westerwald of het Sauerland. Delen van de route die over hoogvlaktes met wijdse weiden en velden gaan worden afgewisseld met delen die door dichte bossen lopen. De Natursteig Sieg zorgt voor 115 km puur wandelgenot buiten de toeristische paden. De route voert door beboste hoogvlaktes en dalen, door rustige vakwerkdorpjes en langs kerken, kloosters en kastelen waarvan de geschiedenis teruggaat tot in de middeleeuwen en passeert in grote en kleine stadjes musea die interessante inzichten in de culturele geschiedenis van de regio geven. Bijzonder is de perfecte verbinding tussen de route en de 11 regionale treinstations waar de sneltram S12 en de regionale trein RE9 stoppen, ook in het weekend.

Onbetwiste klassieker is de Rothaarsteig, de ‘Weg der Sinne’. De route loopt van de noordelijke rand van het Rothaargebergte in Sauerland door het Wittgensteiner Land en Siegerland, en vervolgt zijn weg door het Hessische Lahn-Dill-Bergland tot aan de uitlopers van het Westerwoud. Het weer herstelde voetstuk van de donjon van de Ginsburg is tegenwoordig als uitzichttoren een geliefde tussenstop voor Rothaarsteig wandelaars. In 1568 verzamelde Willem van Oranje hier zijn troepen voor de vrijheidsstrijd tegen de Spanjaarden.

De Wildnis-Trail gaat in vier dagetappes dwars door het nationale park Eifel. Onder het motto ‘laat de natuur natuur blijven’ passeert men weiden vol narcissen, dennenbossen, meren- en rivierlandschappen, weiden en natuurlijke loofbossen. Wie geluk heeft ontmoet de schuwe ‘Eifeltijger’, de weer inheems geworden wilde kat. In het nationale park Eifel zien de mensen af van de winning van hout, vruchten en andere natuurproducten

Wandelen in het Siebengebirge

WINTERBERG Elke dag tijdens een nieuwe avontuur

Winterberg Natuurbelevenis parcours Het golfterrein

Ferienwelt Winterberg Am Kurpark 4 | DE-59955 Winterberg Tel. +49 (0)2981 9250 0 | Fax +49 (0)2981 9250 24 info@winterberg.de | www.winterberg.de

Je voelt je één met de natuur, beweegt voort op eigen kracht en laat het landschap aan je voorbij trekken. Dat alles gebeurt bijna vanzelf op de goed gemarkeerde avontuurlijke wandelen fietspaden. Dankzij de e-bikes is zelfs de beklimming van de 800 m toppen een makkie. Ambitieuze sporters vinden hier een omgeving die alle soorten uitdagingen voor hun eigen trainingsschema omvat. Wandelend, joggend en fietsend berg op en af, zo kun je trainingspunten toevoegen aan je lijst. Actief en gezond – AktivZeit Winterberg combineert dit alles op unieke wijze en is een plezierige uitnodiging tot meedoen, tot ‘accu actief opladen’. De mooiste speeltuin ter wereld bestaat uit hout en groene bladeren, geheime werelden, verborgen schatten en natuurwonderen die bij elke stap ontdekt worden. Springen, ravotten, lol maken – daarvoor laten de kinderen graag hun spelcomputers staan. Een vakantie zonder extra kosten: klimbos, zomerrodelbaan, panoramabrug, natuurbelevingpad, natuurbad, cartbaan, huifkartochten en nog veel meer maken elke dag tot een avontuur. Met de WinterbergCard plus kost heel veel vakantieplezier helemaal niets. In de Vakantiewereld Winterberg doen 90 ondernemingen mee met dit slimme besparingssysteem

TIP

Volledig gratis! – De belangrijkste recreatievoorzieningen zijn gratis van 1 april t/m 2 november voor houders van de WinterbergCard plus. Meer informatie: www.winterbergcard-plus.de

Actieve- en familievakanties in vakantieparadijs Winterberg staan bol van vele mogelijkheden.

Rijnland-Palts Gezelligheid kent hier geen grenzen

RIJNLAND-PALTS Een paradijs voor actieve genieters

Van de lieflijke rivierdalen langs de Ahr, Moezel, Rijn en Nahe, via de ruige bergkammen van de Eifel en Westerwald tot aan de mediterrane Pfalz – deze fabelachtige landschappen hebben alles wat het hart sneller doet kloppen.

Waar is het eigenlijk het mooist in Rijnland-Palts? Geen makkelijke vraag, want de diepblauwe kratermeren van de Eifel wedijveren met de paden hoog op de wijnhellingen langs de Moezelbochten, terwijl de romantische kastelen langs de Rijn even aantrekkelijk zijn als de amandelbomen in de Palts, de vinotheken van Rheinhessen of de fascinerende wandelpaden langs de Ahr, Lahn of Nahe. Onze tip: kijk eens rustig naar al deze mogelijkheden en laat je verrassen door alles wat hier te ontdekken valt. Als u Duitsland met de fiets wilt ontdekken valt er in Rijnland-Palts in het westen veel te beleven voor een toerfietser. Hier voelen echte fietsliefhebbers zich thuis – om het even of ze op een tourfiets, e-bike, mountainbike, racefiets, kinderfiets of tandem zitten. In Rijnland-Palts staan je behalve een netwerk van zo’n 8.000 km op kwaliteit gecontroleerde fietsroutes ook unieke persoonlijke belevenissen te wachten in een natuuren cultuurlandschap dat enig is in zijn soort. Bijvoorbeeld de 322 km lange Rijn-fietsroute: deze loopt door heel Rijnland-Palts en behoort tot de populairste fietsroutes van Duitsland. Behalve de drie plekken die op Unesco’s werelderfgoedlijst staan (bovenste Midden-Rijndal, de Limes en de dom in Speyer) imponeren vooral het grote aantal burchten en kastelen langs dit door mythen omgeven rivierdal. Daarbij biedt de fiets u uitstekende mogelijkheden om de romantische Rijn te ontdekken. Nergens anders kunt u uw fietstocht zo flexibel plannen qua duur en lengte als bij de Rijn. Dankzij de uitstekende treinverbindingen langs beide Rijnoevers kunt u

elk willekeurig startpunt kiezen, en ook kunt u tussendoor gewoon op een van de boten stappen, die ook fietsen vervoeren. U kunt ook kiezen voor de Maare-Moezel-fietsroute. Fietsen langs zacht glooiende hellingen met gemoedelijke dalen, grotendeels vlak en ver van verkeer – het fietspad dat is aangelegd op de opgedoekte spoorweg van Daun tot BernkastelKues is optimaal geschikt voor gezinnen met kinderen. Dankzij de geringe stijgingen kunt u vrijwel moeiteloos fietsen door het landschap van vulkanen en kratermeren, tot de Moezel aan toe. U kunt 58 interessante en verkwikkende fietskilometers verwachten op deze geheel geasfalteerde route. Bergen en dalen worden moeiteloos bedwongen via 40 bruggen en 4 tunnels. Twaalf zogenoemde ‘belevenislussen’ voeren u naar bezienswaardigheden niet ver van de route. En aan het eind van het fietspad ligt het prachtige wijnbouwlandschap van de Moezel op u te wachten. Na de tour op het zadel is het tijd voor allerlei smaakvolle en geestrijke geneugten. Want Rijnland-Palts biedt niet alleen pure natuur, maar ook wijn, cultuur en een boel culinaire lekkernijen. In totaal heeft u voor een genoeglijke afsluiting van uw dag de keus uit zes fascinerende wijnregio’s met hun oorspronkelijke wijndorpen, traditionele wijnlokalen bij wijnboeren of proeverijen op moderne wijngoederen en in vinotheken. Voor uw nachtrust kunt u terecht in talrijke Bett & Bike’s. Deze bieden naast een bed en een stevig ontbijt ook een stalling voor de fiets, gereedschap voor kleine reparaties en toeristische informatie over uitstapjes in de omgeving.

Highlight De Rijn in Vuur en Vlam! 9 augustus 2014 Op 9 augustus 2014 worden 7 vuurwerken afgeschoten tussen Spay en Koblenz langs de Rijn en kunt u er Europa’s grootste scheepskonvooi met ca. 70 boten aanschouwen. In Koblenz wordt op de vesting Ehrenbreitstein het 30 minuten durende slotvuurwerk begeleid door meeslepende muziek.

Meer informatie: www.rijnland-palts.nl www.pfaelzer-wanderwege.de www.ahr-rotweinwanderweg.de www.traumsteige.com www.hunsruecktouristik.de www.mainz-rheinhessen.nl www.saarschleifenland.de www.zellerland.de www.traben-trarbach.de

Kliktips

In het spoor van de rode wijn Op de steile hellingen van het Ahrdal rijpt de excellente rode wijn waar deze regio bekend om staat. Met slechts 550 ha wijngaarden hoort de wijnstreek Ahr echt niet bij grootste van Duitsland. Op meer dan 80% van het wijnbouwareaal worden rode druiven verbouwd. Op de ‘rodewijnwandelroute’, die tussen Altenahr en Bad Bodendorf de lussen van de rivier volgt, krijg je trek in de culinaire heerlijkheden die onderweg aangeboden worden in de wijnlokalen van gastvrije producenten. De ‘Ahrsteig’ maakt sinds de opening in 2012 de wandelaars enthousiast. Het afwisselingsrijke wandelpad loopt door weiden en schaduwrijke bossen en volgt de Ahr vanaf de bron in Blankenheim tot aan de uitmonding in de Rijn bij Sinzig. Tijdens het wandelen over uitzichtrijke hoogvlaktes en pittige rotspaden geven de diverse etappes behalve fantastische uitzichten en natuurbelevenissen ook een interessant kijkje in de gevarieerde geschiedenis van de streek – van Romeinse patriciërs huizen uit de oudheid tot aan de regeringsbunker in Ahrweiler. Tussen druiven en Romeinse bouwwerken De Romeinen hadden in de gaten dat de hellingen langs de kronkelende rivier bijzonder geschikt waren voor wijnbouw. De meest verbouwde

Vakantieland Hoge Westerwoud EĞĞŵ ũĞ ǁĂŶĚĞůƐĐŚŽĞŶĞŶ͕ ďĂĚƉĂŬ ĞŶ ĮĞƚƐ ŵĞĞ͕ ĞŶ ŐĂ ĞĞŶƐ ŚĞĞƌůŝũŬ ŽƉ ǀĂŬĂŶƟĞ Ͳ 'ĞŶŝĞƚ ǀĂŶ ŚĞƚ ŬƌŝƐƚĂůŚĞůĚĞƌĞ ǁĂƚĞƌ van de beekjes en meren, ƌƵŝŬ ĚĞ ĨƌŝƐƐĞ ůƵĐŚƚ ĞŶ ŚŽŽƌ ŚĞƚ ƌƵŝƐĞŶ ǀĂŶ ĚĞ ďŽŵĞŶ͘ ,ĂƌƚĞůŝũŬ ǁĞůŬŽŵ ŝŶ ŚĞƚ ,ŽŐĞ tĞƐƚĞƌǁŽƵĚ͊ Tourist-Information "Hoher Westerwald" Westernoher Str. 7a - 56477 Rennerod Tel. +49 2664/9939093 - E-Mail. touristinfo@rennerod.de www.hoher-westerwald-info.de

Rijn Blik op kasteel Katz bij St. Goarshausen

druivensoort is de riesling. Zij plantten de eerste wijnstokken en maakten meer dan 2000 jaar geleden een begin met de wijnteelt. Dankzij de unieke ligging en de 400 miljoen jaar oude, in het devoon gevormde leisteenbodem, is de riesling uit de Moezel een van de beste witte wijnen ter wereld. Zo’n 5000 bedrijven produceren samen duizenden wijnen, die naar alle uithoeken van de wereld worden geëxporteerd. De rijke cultuur, de lekkernijen van de Moezelstreek en de fascinerende regio ontdekt men het best met de ‘Moselsteig’, de in april 2014 geopende wandelroute. Op het hele traject wisselt deze wandelroute van extra klasse, die zowel dicht langs als hoog boven de bochten van de rivier loopt, niet minder dan 14 keer van oever. Zo mist men geen mooie uitzichtpunten op de Moezelhellingen en passeert men vele wijndorpen. Daar kan men op een door druivenranken omgeven binnenplaats of direct aan de oever van de rivier krachten verzamelen voor de volgende etappe van de route, of bij een glas Wijn overleggen om hier nog wat langer te blijven. De schoonheid van bloeiende amandelbomen Van oudsher zijn de bewoners van de regio Palts verwend met milde temperaturen, die een lange herfst en een vroeg voorjaar mogelijk maken. Zodra in februari of maart de eerste roze amandel-

Fiets- en wandelparadijs in het hartje van Duitsland

Rheinhessen Fietsen langs de wijngaarden

Ahr Wijnoogst

Gezellig samen genieten van wijn

bloemen opengaan, komt alles in de natuur tot uitbarsting. De Romeinen brachten de amandelbomen, en natuurlijk de druiven, mee – en daarmee de liefde voor alles wat heerlijk is. In het Paltserwoud hoeft men zich geen zorgen te maken over een heerlijke rustpauze, want hier zijn meer wandelhutten met waard dan waar ook. En in sommige daarvan kan men zelfs overnachten. Evenals de wijn hebben ook de wandelwegen in de Palts een bijzonder karakter, wat het best te ervaren is op de drie langeafstand wandelwegen. De speelse afwisseling tussen bos en wijn is kenmerkend voor

de ‘Pfälzer Weinsteig’, die met 153 km lengte loopt van Neuleinigen tot de Duitse Wijnpoort. Dichte bossen, imposante rotsen en romantische dalen zorgen voor een speciale bekoring op de 140 km lange ‘Pfälzer Waldpfad’ wandelroute. Wie liever op twee wielen op pad gaat, kan zijn hart ophalen op de 1.500 km gemarkeerde fietsroutes, al zal het moeilijk kiezen zijn uit bijv. de Kraut & Rübenfietsroute of de Kaiser-Konrad-fietsroute, de Veloroute Rijn of de Pamina-fietsroute of de fietsroute Duitse Wijnstraat

tt t t t t

Ahrwei Ahrweiler eil iler Kobblenz

Ah Ahr

Moezel Moe oe oez Mettlach

Z Zell

Mainzz

Nahe

Pfalz faa fal

Saar ar

Rjin

MOEZELLAND – wijngenot en actieve vakantie Een veelzijdig natuuren cultuurlandschap met talloze bezienswaardigheden: een uitnodiging voor een ontdekkingsreis.

Moezelland Moselsteig – wijngaard pad bij Karden

Weißlei bij Piesport

Mosellandtouristik GmbH Kordelweg 1 | DE-54470 Bernkastel-Kues Tel. +49 (0)6531-97330 | Fax + 49 (0)6531-9733-33 info@mosellandtouristik.de | www.mosellandtouristik.de

Onvoorstelbaar: het Moezelland zonder haar ruime rivierlussen, haar wereldberoemde wijnhellingen, haar zee van wijnranken en het jaarlijkse kleurenspel van de druiven. Meer dan 2000 jaar geleden deden de Romeinen aan wijnbouw, in het Moezeldal en lieten in Trier prachtige monumentale gebouwen achter, met aan de oevers van de rivieren Moezel, Saar en Ruwer Romeinse villa's en viaducten. Sinds die tijd gedijen in het adembenemende landschap van de steile hellingen langs de rivierstromen uitmuntende wijnen en biedt dit gebied mogelijkheden voor een bijzonder intense actieve vakantiebelevenis. De 270 km lange Moezel-fietsroute wordt tot de meest populaire fietsroutes van Duitsland gerekend. Langs de route zijn pittoreske wijndorpjes, sympathieke stadjes en vriendelijke wijnbouw families de moeite waard om ontdekt te worden. Wandelliefhebbers genieten zowel aan de rivieroevers als boven op de bergkammen van heerlijke panorama's, historische cultuurwegen, steile wijnweggetjes en klimpaden. Plezier voor de hele familie biedt van april tot oktober de water-wandelroute-Moezel, met haar rond 60 in- en uitstapplaatsen. U ziet: het Moezelland biedt voor wijnliefhebbers en voor liefhebbers van een actieve vakantie een verblijf vol belevenissen

TIP

De nieuwe premiumwandelroute ‘Moselsteig’ belooft met haar 365 km lengte veel belevenissen en verbindt talrijke hoogtepunten van een unieke cultuur- en natuurlandschap.

FIETSEN langs levendige kusten, door landschappen vol

ÂŠReinhard Rohlf

geschiedenis en wilde natuur of gezellig door romantische stadjes.

Door frisse zeelucht of door zuivere

cultuurlandschappen. Langs talrijke routes kan men van

berglucht, fietsen in Duitsland is

de cultuur genieten, waarbij sommige routes zich zelfs

voor iedereen een bijzonder erva-

gespecialiseerd hebben op het ontdekken van de Duitse

ring. Ongerepte landschappen in de geschiedenis. Sportieve uitdagingen bieden de mountain-

vele natuurparken en beschermde

bike-trails in de middelgebergtes en de Alpen, terwijl het

regioâ&#x20AC;&#x2122;s wisselen zich af met wijn-

heerlijk gemoedelijk toeren is op de vlakke voormalige

bergen en boomgaarden in oude

spoortrajecten tussen steden en stadjes.

Paderborn Kasteel Neuhaus Ruhpolding Frisse berglucht Münster Promenade

Samen op weg onder een stralende hemel, frisse lucht opsnuiven, ontspannen rondkijken – en gauw terug komen

Zwabische Alb Doorbraak van de Donau in het Donaudal

BADISCHE DONAU overvloed aan vakantieplezier Vanaf haar bron bij Donaueschingen tot aan de drie-rivieren-stad Passau stroomt de Donau door belangrijke steden en regio’s in het zuiden van Duitsland. Daarbij kruist ze aantrekkelijke vakantie- en fietsroutes, zoals de Romantische route en het Donaufietspad.

LEGOLAND® Deutschland Het grootste LEGO® model ter wereld, de LEGO® STAR WARS™ X-Wing Starfighter™ van originele grootte, is exclusief voor het seizoen 2014 in Günzburg bij LEGOLAND® Duitsland geland. Met 13 meter lengte en breedte en met meer dan 20.000 kilogram is dit het grootste ooit gebouwde LEGO® model ter wereld. De X-Wing Starfighter™ is exclusief t/m 2 november 2014 in het park te bewonderen. www.legoland.de

t Würzburg tt

Ulm Ul lm

Donau IIngolllstadt Donauwörth au Passau Günzburg

D Donaues essc s t Donaueschingen F sen n t Füs

De Donau wekt dromen op. Staand op een brug, mijmerend over een op het water drijvend blad, kun je in je fantasie door vele landen en culturen tot aan de Zwarte Zee reizen. Als verkeersader verbindt de Donau Midden-Europa met de landen in Oost-Europa. Legenden, sprookjes en sagen omranken haar lange geschiedenis, die loopt vanaf de jagers uit het stenen tijdperk, via de overheersing door Romeinen, keizers en koningen, burgers en koopmannen, tot in de moderne eenwording van Europa. De totale rijkdom aan culturele bezienswaardigheden en flora en fauna waar ze als levensader doorheen stroomt, kan men het beste ontdekken via een van de routes die het volledige panorama ontsluiten en daarbij een complete wereld langs en op het water tevoorschijn toveren. Van de Romantische route tot aan de Zwabische Alb Duitslands bekendste vakantieroute, de Romantische route, loopt van het Frankische Würzburg aan de Main naar Füssen in de Schwangau bij de Alpen. Op haar weg naar het zuiden, voorbij Rothenburg ob der Tauber en Nördlingen, kruist de route de Donau bij Donauwörth, de parel van Beieren en Zwabenland, waar duizend jaar lang verschillende keizers huisden. Vanwege haar centrale ligging is het een geliefd doel voor een stedentrip, voor een dagje uit, of om het karakteristieke landschap rond de Donaustad te verkennen, zoals bijv. de meteorietkrater Ries of de lieflijke heuvels van de Zwabische Alb. Een geheime tip voor fietsers met uithoudingsvermogen zijn

bijv. de fietstouren over de Zwabische Oostalb of langs het Kocher-Jagst-fietspad door het Ellwanger merenlandschap. Eenvoudig te bereiken vanaf Donauwörth: met de trein naar Aalen en vandaar het Kocherdal in tot aan Forchtenberg en dan het Jagstdal in naar het klooster Schöntal. Het Donaufietspad tussen Ulm en Ingolstadt Het Donaufietspad is de klassieker onder de lange afstand fietsroutes en loopt vanaf het startpunt bij de Donaubron in Donaueschingen met 600 km lengte tot aan de Zwarte Zee. Even divers als de grote rivier zijn ook de verschillende etappes en streken die de route op haar tocht doorkruist. Bijzonder aan te bevelen is de 3e etappe die via 150 km van Ulm naar Ingolstadt loopt. Over geasfalteerde wegen gaat het vanaf de geboortestad van Albert Einstein, met de hoogste kerktoren ter wereld, via de kinderen gezinsregio Günzburg verder door Beieren. Langs de oevers van de Donau passeert men Gundelfingen en arriveert in de hertogelijke stad Lauingen. Beklim hier de Schimmeltoren voor een wijds uitzicht over de stad en het omliggende Donaulandschap, tot buurstad Dillingen aan toe. In Donauwörth kruist de eens zo belangrijke handelsstraat tussen Nürnberg en Augsburg de route. Pas vanaf Marxheim komen er lichte hellingen voor, uitlopers van de Frankische Alb, die echter geen afbreuk doen aan de ontspannen fietstocht op de goed onderhouden effen wegen. Bezienswaardig zijn de Neuburger binnenstad en in Ingolstadt het door AUDI gerunde Museum Mobile

Highlight

Het Zwarte Woud Boven het Murgdal

HET ZWARTE WOUD Een weg in de wildernis Op de Westweg route beleven wandelaars stap na stap de betoverende romantiek van het Zwarte Woud. Er zijn op zijn minst 11 dagen nodig voor de 285 km – een ervaring die je echt tot aan je grenzen brengt, en juist daarom zo gelukkig maakt.

In donker contrast tekenen de heuvelruggen zich af tegen de lucht en aan de horizon lichten de ronde toppen bijna transparant op in de witte nevel die opstijgt uit de dalen. De Westweg is een van de oudste lange afstand wandelpaden in Duitsland. Reeds in 1900 legde de Schwarzwaldvereniging de route aan en in 2007 werd ze aangepast aan de wensen van moderne wandelaars. Ondertussen bekroond tot kwaliteitsweg, geldt hij als koningsweg voor iedereen die de romantische betovering van dit landschap wil beleven. In elf etappen kan men hem bedwingen – de start is in de goudstad Pforzheim, waar de Enz, Nagold en Würm samenvloeien. Het eindpunt ligt 285 km later in Bazel aan de Rijn. Hij doet slechts 12 plaatsen aan, passeert venen en weiden en gaat langs steile bergen en omlaag stortende wateren. Onderweg in de natuur Vanuit het Murgdal, een diepe inkerving in het noordelijke Zwarte Woud, gaat het omhoog naar de 1163 m hoge Hornisgrinde. De weg gaat van Heuhütten naar een hoogveen, dat aan het einde van de ijstijd ontstond op de kale top. De uitzichten zijn spectaculair en op vele etappes komen de wandelaars geen menselijke ziel tegen: zo ver het oog reikt is er alleen woud. Alle geluiden van de beschaving zijn verdwenen, geen auto te horen, alleen de wind die door de bomen ruist. Reeds in 1911 verklaarde het Koninklijke Württembergische Bosbouw directoraat het woud tot ‘banbos’: elke menselijke interventie was verboden. Sindsdien groeit het woud zoals het wil. Het oer geweld van wind en weer geeft de lieflijke entourage ook een

ruw tintje. De gletsjers in de ijstijd hebben ketelvormige kommen uitgeslepen in het gebergte, waarin na het smelten van het ijs ronde meren achterbleven, die als donkere ogen oplichten in het bos. De beroemdste is de Mummelsee, waar allerlei sagen over bestaan. Naar de Glaswaldsee is de weg zo stijl, dat men zelfs bij mooi weer alleen loopt. Op en neer – net als het leven zelf De lange afdaling naar het dal van de Kinzig markeert de grens tussen het noordelijke en het zuidelijke Zwarte Woud. Reeds de Romeinen gebruikten deze diepe gleuf om het wilde gebergte te doorkruisen. Sinds 1866 rijdt er een trein door het Kinzigdal. In die tijd kwam ook het wandelen in de mode: een manier om de natuur met alle zintuigen in je op te nemen: pastelgeel licht dat uitvloeit in het zachte grijs van de lucht. De twijgen van jonge bomen vormen een dicht dak over de weg. Bonte herfstbladeren ritselen onder je voeten en maken de paden zacht. De negende etappe gaat over de Feldberg, met 1493 m de hoogste top van het Zwarte Woud. De etappes 10 en 11 gaan naar Todtmoos en voeren de wandelaar naar het Westweg-Portaal aldaar. Vanaf de vlakke top van de 1414 m hoge Belchen kijkt men uit tot in het Berner Oberland. De laatste klim is de 1165 m hoge Blauen, waarna het alleen nog maar bergafwaarts gaat. De druiven in de wijngaarden in het Marktgräfler Land zijn rijp, weldra begint de oogst. Vanaf de ruïne Sausenberg kijkt men uit over de lieflijke heuvels waarin het Zwarte Woud, nu ongewoon zachtaardig en romantisch, uitloopt

Highlight Het internationale festival van de sprookjesvertellers. Een gezellige atmosfeer in de historische omgeving van Hauffs Sprookjesmuseum, dat biedt het 9e Baiersbronner Festival van 6 oct. t/m za.18 oct. 2014. Sprookjes, vrij verteld voor jong en oud, in direct contact met het publiek. www.baiersbronn.de

Maulbronn Klooster

KLOOSTERS EN ABDIJEN – waar stilte een belevenis wordt

t Alpirsbach t Freiburg g t Tengen Reichenau t

De ca. 860 jaar oude abdij, omgeven door een cultuurlandschap met vijvers, wijngaarden en steengroeves, geldt daarbij als het mooiste en volledigste kloostercomplex ten noorden van de Alpen. Haar afwisselende geschiedenis wordt in de voormalige kuiperij en het zogenaamde vroegmis gebouw, nu de museumgebouwen van het complex, aanschouwelijk weergegeven. Exposities geven een interessant kijkje in de in 1556 opgerichte kloosterschool met haar beroemde leerlingen als Johannes Kepler, Friedrich Hölderlin en Hermann Hesse. Ook een bezoek aan de vroeggotische kloosterkelder is de moeite waard. De volgende etappe is de goudstad Pforzheim, het centrum van de Duitse sieraad- en uurwerkindustrie. In deze historische plaats, waar de Enz, Nagold en Würm samenvloeien, staan de thema’s goud en sieraden hoog in het vaandel. Zoals blijkt

5000 jaar sieraadkunst

Schmuckmuseum Pforzheim

Het sieradenmuseum Pforzheim toont de geschiedenis van sieraden en is uniek in de wereld. De bezoekers krijgen juwelen uit de oudheid te zien, uit renaissance en jugendstil en bovendien een unieke collectie van moderne sieraadkunst. Het in ‘International Style’ gebouwde Reuchlinhaus is zelf een architectonisch juweel.

Jahnstraße 42 DE-75173 Pforzheim Openingstijden: Di t/m zo en op feestdagen: 10 - 17 uur (behalve bij kerst en nieuwjaar) www.schmuckmuseum.de

KUNSTWIJZER 26

Schmuckmuseum Pforzheim

t Maulbronn t Pforzheim t Calw

Kloosters, abdijen en kerken zijn in Zuid-Duitsland uitermate boeiende reisdoelen. Een bijzonder sprookjesachtige entree hiertoe ligt in het decor van het noordelijk Zwarte Woud met de 104 kilometer lange Kloosterroute tussen Maulbronn en Alpirsbach. Hier staat u een buitengewone belevenis te wachten die een combinatie van natuur, cultuur, eeuwenoude muren en oeroude tradities in zich verenigt. Daarbij kan de reiziger een boeiend kijkje nemen achter de muren van drie belangrijke kloostercomplexen, alle gelegen in lieflijke dalen. Eerste hoogtepunt van dit klooster-hoppen is het klooster Maulbronn, gelegen in de heuvels van de Kraichgau ten oosten van Bruchsal. Dit complex, dat al in 1993 door de UNESCO werd opgenomen op de lijst van wereld-cultuurerfgoederen, is het meest volledig behouden kloostercomplex ten noorden van de Alpen.

Wie op reis gaat laat het alledaagse graag achter zich, met actie en avontuur of met rust en inkeer. Vaak zijn het juist de stille plaatsen die de diepste indruk maken en in de herinnering blijven hangen.

Bodenmeer Reichenau

in het sieradenmuseum met zijn wereldwijd unieke verzameling, of in het techniekmuseum van de Pforzheimer Uurwerkindustrie, waar met nog werkende historische machines de productie van sierraden en klokken wordt gedemonstreerd. Slechts een paar kilometer verderop ligt het kloostercomplex Hirsau in Calw: St. Peter en Paul. Dit complex, gelegen aan de oever van de Nagold, lijkt wel een indrukwekkend ruïne landschap. De overblijfselen van de driebeukige zuilenbasiliek zijn de oudste fragmenten van het gebouw, uit het begin van de 9e eeuw. In de 11e eeuw beleefde het tot grote rijkdom uitgegroeide middeleeuwse kloostercomplex onder abt Wilhelm haar bloeitijd. Nu nog krijgt men aan de hand van de overgebleven delen een indruk van de geweldige afmetingen van het voormalige klooster. Tot slot bereikt men Alpirsbach, waar het historische kloostercomplex van rode zandsteen al negen eeuwen lang het gezicht van het pittoreske Kinzigdal bepaalt. Dit voormalige Benedictijner klooster wordt gekenmerkt door een strenge en heldere romaanse bouwstijl. Indrukwekkend zijn de driebeukige romaanse zuilenbasiliek en de laatgotische kruisgang, die in de 15e eeuw verbouwd werd en tegenwoordige als sfeervolle ambiance voor concerten dient. Een bezoek aan de in heel Duitsland bekende brouwerij is een bijzonderheid.

Verder naar het zuidoosten treft men een meer landelijk aandoende idylle met groententeelt op het Bodenmeer-eiland Reichenau. Toch is dit slechts de eerste indruk: het eiland dat slechts via een dam met prachtige populierenlaan verbonden is met het vaste land, werd in 2000 door de UNESCO tot de stand van werelderfgoederen verheven. Zijn drie unieke kerken getuigen van de religieuze en culturele rol van een groot benedictijns klooster uit de middeleeuwen, anno 724 gesticht door de rondtrekkende bisschop Pirmin. Van de 8e t/m de 11e eeuw ontwikkelde het zich als rijks-klooster tot een geestelijk centrum voor de Avondlanden. Naast de kloosterschool, die talrijke beroemde leerlingen afleverde, bereikte de kloosterbibliotheek – vooral door haar sensationele boekverluchtingen en haar goudsmeedkunst – wereldroem. De zo genoemde Reichenauer schilderschool kreeg haar voltooiing in de in 896 gewijde kerk St Georg, waar een monumentale fresco cyclus de wonderen van Jezus toont. Niet minder adembenemend zijn de beide andere kerken van Reichenau: in de domkerk St Maria en Markus zijn de loge en grafsteen van keizer Heinrich de III en de prachtige schatkamer te bewonderen. De stiftkerk St. Peter en Paul staat bekend om een laat-romaanse muurschildering met Jezus op de troon

Tengen middeleeuwse stadscentrum

Stadt Tengen Marktstraße 1 | DE-78250 Tengen Tel. +49 (0) 7736/92 33-0 | Fax +49 (0) 77 36/92 33-40 www.tengen.de | stadt@tengen.de

Highlight 724e Schätzele-markt in Tengen van 24 t/m 27 october 2014 Het grootste volksfeest in de regio aan het Bodenmeer met kermis, markt, tentoonstellingen en feesttent. www.tengen.de

TENGEN Luchtkuuroord met Badense levenskunst T engen in Hegau: een juweel, ingebed in een harmonisch vulkaanlandschap, met bekoorlijke dalen en smalle heuvelruggen, sappige weiden en uitgestrekte bossen, vlakbij het Zwarte Woud, de Alpen, de Bodensee en de Schwabische Jura. De flair van een landelijke stad en de charme van de ‘Badense levenskunst’ bevatten alle ingrediënten voor ontspanning: van actieve vakantie tot zalig niksen. Natuurliefhebbers vinden hier hun kleine paradijs. Prachtige wandelpaden met uitzicht op de Bodensee en de Alpen ontsluiten het Hegau-landschap. Veelzijdige sportieve mogelijkheden, zoals zwemmen, tennis, voetbal, nordic-walking routes en speelplekken complementeren het geheel. Ideaal voor uw volgende vakantie, met z’n tweeën, met vrienden of het hele gezin

Königssee Klooster St-Bartholomä

DUITSE ALPENROUTE Panoramatour

Highlight Nationaal Park Berchtesgaden Het nationaal park Berchtesgaden is een van de oudste natuurgebieden in de Alpen. Het ligt in het zuiden van Beieren en wordt gedomineerd door een schitterend deel van de Berchtesgadener Alpen met fantastische bergen, unieke wandelpaden, meren en bossen.

Van de majestueuze Alpen, met hun karst formaties en sneeuw bedekte toppen, gaat al van oudsher een grote aantrekkingskracht uit. Dit beleeft men heel sterk op een van de oudste Duitse toeristische routes, de Alpenroute, die 450 km lang van van Berchtesgaden naar Lindau aan het Bodenmeer loopt. Ambitieuze fietsers kiezen in plaats van de Alpenroute liever het BodenseeKönigssee-fietspad, dat ook ook in Berchtesgaden begint en 410 km lang langs de Allgäuer Alpen westwaarts naar het Bodenmeer voert. Naast schilderachtige bergstadjes zoals Mittenwald, dat zijn historische oud-Beierse uiterlijk behouden heeft, of Inzell, passeert de route ook historische cultuurmonumenten als kasteel Neuschwanstein en klooster Ettal. In Isarwinkel kunnen moedigen het hele jaar door in elk seizoen met paragliding door de lucht zweven. Het Tegernmeer, Chiemmeer en nog 20 andere kristalheldere bergmeren zijn uitstekend geschikt om te baden, te surfen en voor andere vormen van watersport. Wandelaars vinden overal langs de route uitstekend gemarkeerde wandelroutes en de talrijke paden hoog in de bergen kunnen te voet of met kabelbanen en stoeltjesliften bereikt worden De schoonheid van deze streek is in elk jaargetijde overweldigend. En wat brengt meer ontspanning dan na een lange wandeling of fietstocht bij te komen in een biertuin en te genieten van de Beierse Gastvrijheid. Bovendien bevat de gezonde natuur van de bergen alle nodige ingrediënten voor een heilzaam wellness-verblijf: veen, helende bronnen, alpenkruiden en natuurlijk de zuivere berglucht. Zo kan men aromatisch ontspannen in

een met geneeskrachtige kruiden verrijkt alpenhooibad met hooi van onbemeste alpenweiden, of dauwtrappen of een kruidenwandeling maken – in dit landschap is het fantastisch om te verblijven. Oude steden, bekende kuuroorden, voorname burchten, kloosters en kerken wisselen elkaar af langs de route, die vanaf het westen allereerst het lieflijke Allgäu passeert. Van Neuschwanstein in het oosten tot aan Lindau aan het Bodenmeer in het westen voelen de gasten zich thuis in de gezellige dorpjes en de romantische oude binnenstadjes. Hier zijn de bewoners authentiek, is de gastvrijheid echt en is de de vakantie vol onvergetelijke belevenissen. Ook kunst en cultuur vind men hier. Oude rijks-, residents- en plattelandssteden vertellen in idyllisch kronkelende straatjes en op sfeervolle pleinen elk hun eigen geschiedenis. In Opper-Beieren domineren natuurlijk de markante bergtoppen van de Beierse Alpen, met de talrijke meren, traditionele plaatsjes en fascinerende stadjes. Er valt heel wat te ontdekken langs de route. Op veel plekken treft men sporen aan van koning Ludwig II, van de schilder Franz Marc en ook van paus Benedikt XVI. Van de vele meren is het Walchenmeer, een van de meest ongerepte meren in de Beierse Alpen, een eldorado voor watersporters. Na het Walchenmeer passeert men het Kochelmeer waar de waterkrachtcentrale verbonden is met het Walchenmeer. Met een kleine omweg kan men de beroemde kunstwerken van de Blauen Reiters in Murnau bezichtigen. En dan verschijnen op slechts een steenworp afstand de indrukwekkende uientorens van het wereldberoemde kloosterdorp Benediktbeuern

Het fantastische landschap met authentieke boerendorpjes, groene weiden en glinsterende meren in een uniek bergdecor: daar is iedereen verzot op. Een van de oudste Duitse toeristische autoroutes voert u langs al dat moois.

Hörndlwand op naar de top van de Chiemgau

Ruhpolding geniet van de zuiverste ongerepte natuur

RUHPOLDING – niet alleen het landschap is daar ‘top’ Behalve wilde romantische plekjes midden in een ongerept natuurlandschap met frisse berglucht, staat er in de luchtige hoogten van Ruhpolding een flinke dosis ontspanning te wachten. Omdat hier bergen en dalen vrij dicht bij elkaar liggen is de keuze aan wandelmogelijkheden bijna eindeloos.

Het ademen geeft het tempo aan, armen en benen zwaaien in eenzelfde ritme. Door de rustig gestimuleerde bloedsomloop en de makkelijke lichaamsbeweging kan het hoofd even stilhouden. Nergens staan onze zintuigen zo open voor de natuur als tijdens het wandelen. Ruhpolding is met zijn 6500 inwoners een groot romantisch droomdorp in Boven-Beieren, en biedt natuur puur in elk jaargetijde. De wandelaar die 's morgens in Ruhpolding zijn wandelschoenen aanvetert en zijn rugzak omdoet kan zich dubbel gelukkig voelen! Een heerlijke wandeling door het gebied met 3 meren, in de volksmond ‘klein Canada’ genoemd, geldt als een buitengewoon geliefd doel voor een uitstapje. Als parels aaneen geregen liggen de drie meren Lödensee, Mittersee en Weitsee naast elkaar verstrengeld. Dit natuurreservaat is tijdens de zomermaanden niet alleen maar een landschappelijk sieraad, maar wordt ook graag gebruikt als verfrissende zwemgelegenheid. Boven op de alpenweiden is men een stuk dichter bij de blauwwitte hemel. Het leven hier is eenvoudig – eenvoudigweg wondermooi! Over zonnige alpenweidepaden, langs kristalheldere bergbeekjes (met drinkbaar water!) en door een ongerepte plantenwereld bereikt men tenslotte een waar paradijs van de allermooiste alpenweitjes. Alle inspanningen worden hier volop beloond. Terwijl het vee, dat in de zomermaanden op de alpenweiden graast, in de middagzon hun middagslaapje houdt, dringt de geur van een stevige broodmaaltijd op de ‘alm’ de neus binnen. Ferme melkmeisjes, vrouwen van deze Alpen, presenteren Beierse lekkernijen van eigen productie. En dat smaakt na

de gedane bergsport dubbel zo goed. Wandelen betekent niet alleen het landschap met al zijn aspecten ontdekken. Het betekent ook eenvoudig wat goeds doen voor je lichaam en geest. Volop bewegen, maar natuurlijk aangepast aan de lichamelijke conditie - in Ruhpolding vindt iedereen een passende weg en bepaalt zelf zijn tempo. Binnen het ruim gevarieerde aanbod van 240 kilometers aan rustige, stevige en steile wandelpaden is voor ieders smaak het juiste te vinden. Voor wie wat meer sportiefs wil: de bergen mountainbiketouren met uitzicht op het prachtige alpenpanorama zijn een unieke belevenis. Ruhpolding is een eldorado voor iedereen die van natuur houdt en zich actief wil ontspannen in een prachtig landschap gecombineerd met de Beierse gezelligheid en gastvrijheid. Neem in Ruhpolding op je gemak een van de kabelbanen omhoog naar de Rauschberg of naar de Unternberg en geniet van het uitzicht over de Beierse Alpen. Als de zomerzon volop schijnt, kan men een frisse duik nemen in het openluchtbad of in een van de meren in de omgeving. Voor kinderen is het recreatiepark een bijzondere attractie, waar de kleine gasten een betoverende fantasiewereld binnengaan

TIP

Natuur is niet het enige wat Ruhpolding te bieden heeft: bespaar op uw vakantiebudget met de eXtra kaart– recreatie bad / recreatiepark / Musea / kabelbanen / plaatselijke bussen en de ski-bus / skilift / ijshal en nog veel meer zijn daarmee gratis. De kaart krijgt u al bij de eerste overnachting van uw gastgever.

Ruhpolding Tourist Information Hauptstraße 60 DE-83324 Ruhpolding Tel. +49 (0)8663 880 60 Fax: +49 (0)8663 880 620 tourismus@ruhpolding.de www.ruhpolding.com

Passauer Land Beierse biertuin

Europareservaat Unterer Inn keizersmantel

Drie tips voor gezondheid en gezelligheid in OOST-BEIEREN Rondom de oost-Beierse metropool Passau liggen talrijke interessante toeristische schatten te wachten om ontdekt te worden door actieve vakantiegangers, rustzoekers en cultuurminnaars, zoals bijv. de ‘Zwarte Parel’, de ‘Klosterwinkel’ en het ‘Beierse Toscane’.

Neder-Beieren’ in Forsthart of het Landbouwmuseum in Ottmaring. Bent u geïnteresseerd in astrologie? Bezoek dan de sterrenwacht in Winzer of wandel of fiets over de Donauplanetenweg, waar het zonnestelsel aanschouwelijk gemaakt wordt op een schaal van 1 op 1 miljard. Altijd een bezoek waard is ook het wildpark Schloss Ortenburg en het dieren- en vogelpark Irgenöd – niet alleen voor kinderen een paradijs. Wie graag feesten bezoekt: het hele jaar door zijn er talrijke stads-, dorps-, streek- en volksfeesten, optochten, kerstmarkten, festivals, openlucht- en kerkconcerten, cabaretvoorstellingen, openluchtbioscopen en het promenadefeest: ‘Donau in vuur en vlam’. Tip 2: Welzijns- en belevenisvakantie in het Beierse Toscane De wijds ogende streken tussen Rott en Inn – ook wel liefkozend Beiers Toscane genoemd – vormen een oud boerenlandschap en waren ooit het centrum van de paardenfokkerij. Daarvan overgebleven zijn nog feestelijke hoogtepunten als de door bezoekers uit de hele wereld bezochte paardenprocessies naar Aigen am Inn en Gröngörgen. Nieuwe krachten opdoen, welzijn beleven en genezing vinden kan men in het door de staat erkende recreatieoord Kirchham, gelegen vlakbij Bad Füssing met zijn beroemde thermale en minerale bronnen, zijn talrijke hotels en overnachtingsmogelijkheden. Het wijdse landschap zelf is al een pure idylle en ontspanning. Hier valt ook de echte Beierse gastvrijheid te proeven: te paard, met de fiets op het Innfietspad, het Rottalfiets-

tt t t tt

Deggendorf H Hut Hutthurm Hu Vilshofen Passau Bad Füssing ssingg Ering

Tip 1: Beierse Donaudal en Klosterwinkel Zowel cultuurliefhebbers als sportievelingen komen op een bijzondere manier aan hun trekken op en langs de hier nog ongerepte Donau: met activiteit in dit paradijs voor roeiers en vissers, met een rijke natuurbeleving op Duitslands grootste riviereiland bij Windorf en culinair met de volgens typisch regionaal recept bereidde vers gevangen Donauvissen. In deze aantrekkelijke regio die rijk is aan geschiedenis wisselen de indrukwekkende panorama’s van het Beierse Woud, de vruchtbare velden van Gäu en het rivierlandschap van het Donaudal elkaar in rap tempo af. Talrijke kerken en kloosters herbergen meesterlijke kunstwerken van bekende kunstenaars als Johann Michael Fischer of de broeders Asam. Liefhebbers van sport en actie vinden hier een uitgebreid netwerk van goed gemarkeerde fietsen wandelpaden. Naast het bekende langeafstandsfietspad Donauradweg zijn de Isar- en Vilstalfietspaden en het nieuwe Wolfachfietspad heerlijk om te toeren voor het hele gezin. Voor versterking zorgen onze restaurants met originele biertuinen en traditionele gerechten. Rust en ontspanning vindt u in de kloosters met hun spirituele tuinen, of op de Europese pelgrimsweg ‘VIA NOVA’, die u dwars door heel het Beierse Woud voert, naar Tsjechië, of tot Oostenrijk aan toe. Interessante inzichten in ambachten en leven in vroegere tijden krijgt u in onze musea, zoals het Baksteen- en Kalkmuseum in Winzer, het archeologische museum Quintana in Künzing, het ZwartAfrika-Museum in het klooster Schweiklberg, het oertijd-museum ‘Fossielen en mineralen uit

Ilztal een ongerept natuurlandschap

pad, het Appel-fietspad, en het Romeinen-fietspad, of te voet op de Jacobsweg. Een bijzondere tip is het aan de Inn gelegen ‘Europareservaat Unterer Inn’, waar ca. 140 deels zeer zeldzame vogelsoorten leven, 800 verschillende vlindersoorten en een van de grootste in het wild levende beverpopulaties van Midden-Europa. Tip 3: Ilztal en Dreiburgenland De laatste grote wilde rivier van Oost-Beieren, de Ilz, stroomt van het Beierse Woud naar de schilderachtige drie-rivieren-stad Passau. De

Eging am See Pullman City

‘Zwarte Parel’ zoals de inheemsen dit rivierenlandschap liefkozend noemen, is een eldorado voor natuurliefhebbers, voor wandelaars en voor kleine en grote avonturen. Hier wandelen belooft kristalheldere beken, romantische meren, geurige bloemenweiden en bizarre rotsformaties, verrassende uitzichten en indrukken. De ontdekkingsroutes dragen welluidende namen als Goldsteig, Via Nova en Pandurensteig. En wie verwacht nu in het Oost-Beierse ‘Pullman City’ een heuse westernstad aan te treffen inclusief een wilde bizonkudde op de Mainstreet?

Meer informatie: www.ilztal.de www.badfuessing.de www.passau.de www.pullmancity.de www.rottal-total.de www.passauer-land.de/nl

Kliktips

BAD FÜSSING – bron van gezondheid Geniet van de helende krachten van de thermale baden en ontdek de unieke vakantie- en welzijn aanbiedingen.

Bad Füssing genieten van massage

Therme

Kur- & GästeService Bad Füssing Rathausstraße 8 | DE-94072 Bad Füssing Tel. +49 (0) 8531 975-580 | Fax +49 (0) 8531 21367 tourismus@badfuessing.de | www.badfuessing.de

Het werkt, werkt door, en blijft werken – het bijzondere geneeskrachtige water van de legendarische thermale bronnen in Bad Füssing. Neem eens een duik, om in Europa’s meest geliefde thermale baden nieuwe energie te tanken en jezelf even te verwennen, ver weg van de alledaagse stress. Miljoenen mensen vertrouwen op de kracht van dit geneeskrachtige water om weer fit te worden en te blijven, om te ontspannen en voor hun welzijn. Bad Füssing biedt zijn gasten het grootste thermale landschap van Europa: 100 waterbassins voor therapie, ontspanning en beweging, met in totaal 12.000 m² wateroppervlakte in drie grote thermen, 24 hotels, sanatoria en klinieken met eigen thermale baden. Het direct aan de Beiers-Oostenrijkse grens vlakbij de drie-rivieren-stad Passau gelegen Bad Füssing verwent zijn gasten 365 dagen per jaar. Geniet van de talrijke aanbiedingen voor cultuur en recreatie, van het heerlijke landschap en de vriendelijke gastgevers. Voor alle gasten zijn er 430 kilometer gemarkeerde fietsen wandelpaden, een nordicwalking-parcours in de Pockinger Heide met 22 verschillende trails, een 18-hole golfveld en nog veel meer

TIP

Buitengewoon en veelzijdig is de Bad Füssinger Saunahof: beleef saunaplezier en pure ontspanning in een onvergelijkbare historische ambiance.

BELEEF HET AVONTUUR IN ® LEGOLAND VAKANTIEDORP

Nieuw 2014:

skoning l kastee

X-WING MODELLEN TENTOONSTELLING

In LEGOLAND® Deutschland staan acht thema h tische afdelingen met meer dan 50 attracties klaar om ontdekt te worden. Ga op ontdekkingsreis door MINILAND of beleef opwindende achtbaanritten. Nieuw in 2014: de LEGO® Star WarrsTM X-Wing’ (het grootste LEGO model ter wereld met schaal 1 op 1) ‘landt ’ in LEGOLAND. In LEGOLAND vakantiedorp gaat het avontuur nog verder in 72 thematisch ingerichte vakantiehuizen, in een ridderkasteel en vanaf 2014 in het majestueuze koningskasteel met weelderige kamers. Een bijzondere overnachtingsbelevenis in de unieke LEGO® wereld.

LEGOL AND-Feriendor f.de