wim crouwel
Mr. Gridnik
MR.
„Lubię układać wszystko, co na stole, prosto. Kiedy widzę coś, co jest przekrzywione, prostuję to. To mój paskudny nawyk, ale muszę z tym żyć.”
Właściwie to pseudonim Willema Hendrika Crouwela, który urodził się 21 listopada 1928r. w Groningen, a zmarł 19 września 2019r. w Amsterdamie. Holenderski projektant, grafik, nauczyciel i typograf. Nazywany przez przyjaciół Panem Gridnik, gdyż w trakcie swojej kariery Wim Crouwel był gorącym zwolennikiem systemu siatek, narzędzia, które uważał za jedno z najważniejszych w zestawie projektanta. Duży wpływ na jego praktykę miała szwajcarska szkoła projektowania graficznego, której racjonalne, minimalistyczne podejście było zorganizowane wokół systemu gridowego. Crouwel zawsze preferował podejście analityczne, wierzył w technologię i postęp oraz promował projektowanie jako niezależny zawód. Zdobywca wielu nagród: nagrody Piet Zwart oraz Preis Antoniego Stankowskiego w latach 90., a także prestiżowego medalu od Type Directors Club za swoją twórczość, zaś w 2009r. otrzymał nagrodę Gerrita Noordzija przyznawaną przez Akademię Królewską oraz Muzeum Meermanno w mieście Haga za szczególny wkład w rozwój typografii.
1947–1949r. Studiował sztuki piękne w Academie Minerva w holenderskim mieście Groningen. 1952–1953r. Uczył się typografii w Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs w Amsterdamie. 1955r. Otworzył biuro wraz ze znajomym Kho Liang Ie, które zajmowało się grafiką oraz projektowaniem wystaw i produktów. 1963–1966r. Pełnił funkcję sekretarza generalnego stowarzyszenia Icograda (Międzynarodowa Rada Stowarzyszeń Grafików Projektantów). 1963r. Był jednym ze współzałożycieli studia projektowego Total Design (obecnie o nazwie Total Identity), uznawanego za siłę napędową holenderskiego designu. 1964r. Crouwel był odpowiedzialny za projektowanie plakatów, katalogów oraz wystaw Muzeum Stedelijk w Amsterdamie. 1985–1993r. Objął stanowisko dyrektora Muzeum Boijmans van Beuningen w Rotterdamie, aż do przejścia na emeryturę.
WIM
„ i am an
ingen
troubled by aesthetics ” Architype Ingenieur został zainspirowany uproszczonymi geometrycznymi formami literowymi Crouwela, stworzonymi dla różnych katalogów wystaw i plakatów pod koniec lat 50. XX wieku. Krój pisma dostępny jest w wersji light, regular, bold oraz dot. Jako funkcjonalista Crouwel skupiał się na czytelności swojej pracy, lecz kiedy musiał dokonać wyboru między czytelnością a estetyką – wybierał estetykę. „Gdy jesteś funkcjonalistą, chcesz sprawić, by wszystko było zrozumiałe, czytelne, aby twoje pomysły były widoczne. Czuję się modernistą, funkcjonalistą, ale estetyka zawsze przeszkadza.”
abcdefghij klmnopqrstuvwxyz 0123456789?!.,@$%&( )”{ }/
DOT
abcdefghij klmnopqrstuvwxyz 0123456789?!.,@$%&( )”{ }/
BOLD
abcdefghij klmnopqrstuvwxyz 0123456789?!.,@$%&( )”{ }/
REGULAR
abcdefghij klmnopqrstuvwxyz 0123456789?!.,@$%&( )”{ }/
LIGHT
nieur ARCHITYPE
Okładka katalogu Brusselmans, Stedelijk Museum, Amsterdam, 1960r.
Okładka katalogu Olanda XXX Biennale Venezia 1960r.
Plakat Job Hansen, Museum Fodor, Amsterdam, 1964r.
1967r. Wim zaprojektował krój New Alphabet, opracowany przy użyciu systemu modularnego zbudowanego na siatce kwadratów. Wyrastał z inspiracji obrazami generowanymi przez wyświetlacze oparte na technologii CRT (z j. ang. Cathode – Ray Tube – kineskop). Krój czcionki został zaprojektowany tak, aby uwzględnić ograniczenia technologii lamp elektronopromieniowych stosowanej we wczesnych ekranach wyświetlających dane i sprzęcie do ustawiania fototypów, a zatem zawiera tylko poziome i pionowe kreski. Ze względu na to, że poziom szczegółowości nie był wystarczająco wysoki, ograniczało to czytelność znaków – niektóre litery miały niewielkie podobieństwo do liter, które miały reprezentować. W kroju New Alphabet nie ma rozróżnienia między wielkimi i małymi glifami. Większość liter opiera się na siatce 5 na 7 jednostek z narożnikami 45 stopni. Każdy glif jest reprezentowany przez dwa lub więcej boków kwadratu. Wielu rówieśników Crouwela uważało, że projekt był zbyt eksperymentalny, abstrakcyjny i posunął się za daleko. Krój pisma zyskał jednak dużą popularność w gazetach, co wywołało ożywioną debatę na temat krojów pisma jako formy artystycznej w porównaniu z ich praktycznością w codziennym użytkowaniu. New Alphabet został zdigitalizowany w 1996r.
new a j s 1 a j s 1
w alphabet LIGHT
b c d e f g h i k l m n o p q r t u v w x y z 234567890!? BOLD
b c d e f g h i k l m n o p q r t u v w x y z 234567890!?
New Alphabet został opracowany po obejrzeniu pierwszych cyfrowych maszyn do pisania na wystawie drukowanej w Niemczech. Cyfrowa produkcja Garamond, przedstawiona na tej wystawie, wyglądała dla Wima okropnie. Zaokrąglenia kilku rozmiarów kroju pisma nie były jednakowe, ze względu na niewielką liczbę użytych pikseli, co widać po powiększeniu liter. Crouwel pomyślał, że lepiej byłoby zaprojektować krój pisma, który byłby odpowiedni dla tej maszyny, niż zmuszać go do używania krojów, które znaliśmy.
Według Crouwela New Alphabet był „przesadny i nigdy nie miał być tak naprawdę używany”, jednakże, choć nieczytelny, powrócił w 1988r. kiedy to projektant Brett Wickens użył wersji kroju na okładce płyty Substance autorstwa Joy Division. Reedycja albumu z 1991r. zawierała już różne dzieła, choć album zaprojektowany został w tym samym stylu co z 1988r. Mianowicie słowo „substance” nie zostało zapisane, zamiast tego grafika zawierała dużą zieloną literę „S” w kroju New Alphabet.
„I rarely make even the smallest sketch without drawing on squared paper �
123 456 789 0?!
1974r. Crouwel otrzymał zlecenie od producenta maszyn do pisania Olivetti do zaprojektowania kroju pisma dla swoich nowych elektrycznych maszyn do pisania. Zainspirowany napisami z boków okrętów wojennych stworzył krój pisma bezszeryfowego (gdzie wszystkie linie mają jednakową grubość). Olivetti nazwał to Politene. Wszystkie znaki oparte były na kwadratowej siatce z rogami 45 stopni. Zanim Crouwel zdążył dokończyć projekt, zainteresowanie maszynami do pisania spadło tak bardzo, że nie potrzebowali już projektu tego typu. W związku z tym prawa autorskie do projektu wróciły do Wima. 1997r. Cyfrowa wersja Gridnika została zdigitalizowana z oryginalnych rysunków przez odlewnię typu The Foundry znajdującą się w Londynie. Pierwotnie składała się tylko z jednej czcionki – jako część kolekcji Architype 3 Crouwel – ale później została rozszerzona o light, medium i bold (w sumie 10 grubości wraz z kursywami). Nazwa Gridnik została wybrana przez The Foundry z powodu pseudonimu nadanego Crouwelowi przez jego przyjaciół, Pana Gridnika, za częste stosowanie siatek w projektach.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv WwXx Yy Zz 0123456789?! Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz 0123456789?! Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz 0123456789?! Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz 0123456789?!
Najbardziej znaczącym zastosowaniem Gridnika była seria znaczków pocztowych dla holenderskiego PTT (Poczty Duńskiej), zaprojektowanych w tym samym okresie, co dla Olivetti. Narysował specjalną wersję Politenu, składającą się ze słowa nederland i cyfr. Znaczki te były w obiegu w latach 1976 – 2002r.
W 1968r. opracował krój Architype Stedelijk, który po raz pierwszy pojawił się na plakacie zaprojektowanym w celu promowania wystawy zatytułowanej „Vormgevers” tj. „Projektanci” dla Stedelijk Museum w Amsterdamie. Plakat ten stał się klasykiem graficznym i najbardziej znanym plakatem stworzonym przez Wima. Crouwel stworzył system charakterystycznej kwadratowej siatki modułowej na czarno-białym tle o 57 pionowych oraz 41 poziomych liniach, który również stanowił podstawę do budowy znaków. Wszystkie litery zostały narysowane ręcznie przez samego Wima, mimo to krój miał wygląd pisma maszynowego.
a b c e f g i j k m n o q r s u v w y z s
d h l p t x s
1 3 5 7 9 ?
2 4 6 8 0 !
Plakat Vormgevers, 95 cm × 63,5 cm, 1967r.
abcdefghijklmn opqrstuvwxyz 1234567890?!
abcdefghijklmn opqrstuvwxyz 1234567890?!
Crouwel zaprojektował katalog i plakat na wystawę Claesa Oldenburga w Stedelijk Museum w 1970r. Minimalistyczna okładka katalogu przedstawia nazwisko artysty i wypukłe wytłoczone inicjały muzeum SM w dolnej części. Font został zaprojektowany tak, aby wizualnie kojarzył się z kultowymi miękkimi przedmiotami Oldenburga. „Wyściełane litery” są zbudowane na elementarnej siatce trzy na trzy i wykorzystują wewnętrzny zaokrąglony róg.
Plakat przedstawia także oszałamiający Soft Juicy z 1965r. autorstwa Claesa Oldenburga. The Foundry współpracowało później z Crouwelem przy opracowywaniu fontu Architype Cataloque Solid i Outline na podstawie oryginalnych napisów. „Kiedy katalog został skończony i Claes go zobaczył, zapytał mnie, czy zrobiłbym cały alfabet, więc zrobiłem (…) Potem wysłał mi piękny rysunek swojego alfabetu z ociekającymi literami.”
ARCHITYPE
12345 67890
5 0
Architype Fodor z 1973r. to geometryczny krój pisma, który został zaprojektowany na serię okładek magazynu wydawanego przez Muzeum Fodor w Amsterdamie. Główny tekst na okładkach został ustawiony za pomocą elektrycznej maszyny do pisania, a użyty przez niego krój pisma o stałej szerokości tworzy wyraźne linie poziome i pionowe (następna strona). Crouwel sprawił, że były widoczne, używając regularnego wzoru różowych kropek na pomarańczowym tle. Następnie użył tej siatki do narysowania liter fodor i zestawu cyfr. Później opracowano pełny alfabet ze znaku słownego.
ABCDEFGHIJ KLMNOPQRS TUVWXYZ
Jeden z serii katalogów Fodor, Museum Fodor w Amsterdamie, 1973 – 1977r.
© 2020 TYPO-GRACZE
Wim Crouwel. Mr Gridnik
Wydane przez Instytut Sztuk Plastycznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Koncepcja publikacji Natalia Tybura ntybura@gmail.com Projekt graficzny, skład i przygotowanie do druku Natalia Tybura Redakcja i korekta Grzegorz Izdebski Wydrukowano na papierze Munken Lynx Rough 100g/m2 Złożono krojami Segoe Ui, Foundry Gridnik
Projekt zrealizowano w ramach przedmiotu „Projektowanie publikacji” w Instytucie Sztuk Plastycznych w Cieszynie pod kierunkiem mgr. Grzegorza Izdebskiego. Dobór tekstów z dziedziny projektowania graficznego, typografii oraz literatury stanowi subiektywny wybór autora publikacji. Autor publikacji nie posiada żadnych praw własnościowych ani majątkowych względem fragmentów tekstów i fotografii jednocześnie oświadcza się, że zebrane materiały zostały użyte wyłącznie w celach dydaktycznych bez zamiaru do dalszego rozpowszechniania w celach zarobkowych.
| www.us.edu.pl
„The grid is like the lines on a football field. You can play a great game in the grid or a lousy game. But the goal is to play a really fine game.�
~ WIM CROUWEL 1928 - 2019
wim crouwel