3 minute read
Nanette
Tekst: Els Lambrecht – Foto: Netflix
Advertisement
Hannah Gadsby is een comedian die onder andere via Netflix bekendheid verwierf.
In 2018 verscheen haar show Nanette, die nog steeds beschikbaar is via deze
streamingdienst. Velen onder ons kennen ondertussen de scène rond “Am I
made of box?” waarmee ze wil uitleggen hoe hoog functionerend autisme ervaren
wordt. Deze scène blijkt op korte tijd al legendarisch. Met dit artikel wil ik echter de
aandacht brengen naar haar voorgaande en minder bekende show: Nanette. Deze
show raakt wat mij betreft een belangrijk aspect van humor bij psychisch lijden
aan, maar ook de waarde van ieders verhaal. Hoe traumatisch dat verhaal ook is.
Gadsby vertelt hoe ze worstelt met haar zelfbeeld en over de pijn die ze met zich meedraagt. Zo worstelt ze met de posttrauma’s die seksueel misbruik en mishandeling achterlaten, depressies, identiteitsproblemen en zelfstigma rond haar geaardheid. Hannah Gadsby is immers lesbisch en groeide op in een zeer homo-onvriendelijk milieu. Hoewel dit best zware thema’s zijn, begint de show grappig. Ze beheerst de gave van zelfspot voortreffelijk en zet die dan ook in.
Zelfvernedering
Dan maakt Gadsby een verrassende ommezwaai: ze wil met comedy stoppen omdat ze haar pijn niet langer wil weglachen. "Weet je wat zelfspot betekent als het van iemand komt die zich toch al in de marges van de samenleving bevindt? Dan is het zelfvernedering.” Dat wil ze niet meer doen voor zichzelf, maar ook niet meer voor de mensen die zich in haar verhalen herkennen. Ze voegt er later nog aan toe dat zelfspot ook kan staan voor schaamte en zelfhaat. Zelfhaat is altijd geïnternaliseerde haat van buitenaf, vertelt ze. Pasgeboren kinderen haten zichzelf immers niet, dat leer je enkel door je omgeving.
Er volgt een uiteenzetting over de werking van comedy, waarin Gadsby het verschil tussen een grap en een verhaal uitlegt. Doordat zij in haar comedy altijd gewend is geweest om naar de clou van de grap toe te werken, blijft een belangrijk deel van haar verhaal onbelicht en blijft ze schijnbaar in comedy hangen. "Ik moet mijn verhaal nu eens écht vertellen", zegt ze zelf een paar keer bezwerend. Tot dan springt ze schijnbaar inderdaad van het ene onderwerp naar het andere, maar raakt, ondanks de humoristische bovenhand, zelfs daarmee al een ruim scala van emoties aan.
Schaamte
Het lijkt dus alsof ze eerder losse draadjes rond haar zijn vertelt. Soms voel je je daardoor zelfs gegeneerd en dat lijkt naar het einde toe ook de bedoeling wanneer alle draadjes samen komen. Op het einde voel je je beschaamd omdat je gelachen hebt met andermans lijden en zou je al je eerdere lachen terug willen nemen. Hannah Gadsby heeft je ondertussen diep geraakt en ik ben er alleszins niet beschaamd om dat ik tegen het einde tranen met tuiten huilde van ontroering, maar ook van herkenning.
De waarde van een verhaal
Ze zegt tenslotte dat haar verhaal ook waarde heeft, die waarde wil ze niet wegnemen door zelfspot. Op dat punt voelde ik me net zo goed aangesproken. Haar verhaal, mijn verhaal, … niemands verhaal moet weggelachen worden. "Er is niets sterker dan een gebroken vrouw die zich weer heeft opgericht", voegt ze er tot slot aan toe. Ik denk alleszins dat Hannah Gadsby daar zelf een toonbeeld van is. Ze zegt ten slotte ook nog dat humor de honing kan zijn die de bittere pil kan verzachten. Hannah Gadbsy zal humor niet helemaal afzweren, ze maakt een eigen kunstvorm waarin humor in perfecte balans staat met de pijnlijke rauwheid van het bestaan. Ook haar volgende show, Douglas, kenmerkt zich hierdoor.
