‘Mijn herstelboek’, door Katrien Jacobs

Katrien Jacobs schreef ‘Mijn herstelboek’, een boek over haar hobbelig levensparcours

Interview: Miguel van den Bedem en Nadia Mahjoub

Katrien Jacobs is veertig. Sinds haar zeventiende doorkruiste de combinatie

van angst- en paniekaanvallen haar levenspad. Twee jaar geleden besloot ze

haar ervaringen neer te pennen in een boek: ‘Mijn herstelboek’. We hadden een

interview met haar.

Hoe uit je angstproblematiek zich concreet?

Meestal gaat het om paniekaanvallen, soms onder de vorm van acute hyperventilatie, soms eerder chronisch. Dit gebeurt meestal wanneer ik te veel stress ervaar. Soms heb ik een halve dag nodig om door te hebben wat de trigger is. Vaak is dat een te drukke agenda of te hoge eisen die ik mezelf opleg.

Hoe verhinderde die problematiek je projecten en plannen? Wat heeft jou geholpen in je herstelproces?

Katriens kat Plakkie is een grote steun

Het begon op mijn zeventiende. Ik merkte toen al dat ik angstig was, ik vond het moeilijk om in het volwassen leven te stappen en te voldoen aan de verwachtingspatronen. Voor mijn leeftijdsgenoten was weekendwerk bijvoorbeeld iets heel vanzelfsprekend, voor mij was dat problematisch. De verschillende jobs die ik de voorbije jaren heb gedaan, bezorgden me steeds ongelooflijk veel stress. Ik ben vaak huilend naar het werk gegaan.

Momenteel is werken voor mij echt niet mogelijk door mijn stressgevoeligheid. Mijn laatste baan dateert van drie jaar geleden. Ik werkte toen als jobcoach en ben na twee maanden overbelast geraakt. Ik ben toen letterlijk gecrasht. In de job die ik daarvoor deed, als ervaringsdeskundige voor de HerstelAcademie was het eigenlijk ook al vijf voor twaalf maar ik had dat toen niet door. Vandaag heb ik steeds het gevoel watten in mijn hoofd te hebben, ik kan me niet meer focussen. Dat komt omdat ik gedurende jaren telkens over mijn grenzen ben gegaan. Wanneer ik nu nog maar overweeg om opnieuw aan de slag te gaan in het reguliere arbeidscircuit, blokkeert mijn lichaam. Ik heb natuurlijk geen glazen bol en weet niet waar ik over vijf jaar zal staan. Misschien dat ik als vrijwilliger aan de slag zou kunnen gaan, maar zelfs dat is momenteel te veel. Ik moet mijn leven heel erg doseren, het rustig aan doen, anders lukt het niet.

Elke hulpverlener die oprecht geloofde in mijn mogelijkheden en me in mijn kracht heeft gezet. Ook mijn vrienden en mijn tweelingzus Leen zijn een grote hulp. Ik heb er wel bewust voor gekozen om geen relatie met een partner meer aan te gaan. Het is heel moeilijk om iemand te vinden die aansluiting vindt met mijn psychische situatie. Wat kan ik bieden aan een partner als ik al zoveel moeite heb met mezelf?

Een stabiele woonplek is ook belangrijk voor mijn herstel. Ik heb heel wat woelige watertjes doorzwommen op het vlak van wonen. Door mijn angsten voelde ik me vaak onveilig in mijn woonomgeving, dat heeft me meermaals mijn waarborg gekost. Ik heb een tijdje beschut gewoond, ben ook heel even dakloos geweest, dat was best eng. Ondertussen ben ik al vijf jaar heel gelukkig in mijn appartementje. En dan is er ook mijn kat Plakkie. Ze is een bijzonder grote steun voor me. Mijn kat laat mij vertragen, ze staat letterlijk 'hier en nu' in het leven en dat neem ik over. Ik noem dat ‘catfulness’: mindfulness met mijn kat. Gewoon al naar haar kijken is heerlijk, veel beter dan tv of radio. Als ik in paniek ben, komt ze op me liggen en spint ze. Dan volg ik het ritme van haar ademhaling en word ik stilaan weer rustig.

Wat ook helpt is de techniek van ‘radicale acceptatie’ die ik meekreeg uit een therapie die ik volgde. Je leert dan je angsten als het ware te omarmen als bondgenoot. Ze hebben je immers iets te vertellen, ze geven aan wanneer je in het rood gaat, dus het is niet zinvol je ertegen te verzetten. Radicale acceptatie is aanvaarden dat de dingen zijn zoals ze zijn, zonder oordeel of strijd. Het heeft me geholpen bij mijn angstproblematiek.

Je citeert in je boek Patricia Deegan, voorvechtster van de herstelbeweging in de geestelijke gezondheidszorg in de VS.

Ja, ze stelt dat er geen sprake is van ‘genezen’, wel van herstellen. Toen ik vele jaren geleden zelf de erkenning van een handicap kreeg, herinnerde ik mij haar woorden: ‘Ik heb een handicap, maar ben geen

Mijn herstelboek Katrien Jacobs Willems Uitgevers, 2021 ISBN: 9789493242067

Een boek schrijven was een droom van jou?

Nadat ik uitviel in mijn laatste baan als jobcoach, had ik behoefte aan een nieuw, patie en de geestelijke gezondheidszorg van morgen.

Het boek bracht een stuk mentale rust. Ik ben blij dat het gelukt is, mijn zelfvertrouwen heeft een boost gekregen. Het was heerlijk om het verhaal van me af te kunnen schrijven. Het boek is als het ware mijn kindje. Het is leuk te vernemen dat heel wat mensen die het lazen dat in één ruk hebben gedaan en dat het heel herkenbaar was voor hen.

Katrien (rechts op de foto) met haar tweelingzus Leen

gehandicapt mens. Je kunt nog steeds een volwaardig en gezond leven leiden en ondertussen een handicap hebben. Soms denken mensen dat dit niet kan samengaan. Herstel is een houding, een manier om de dag en de uitdagingen onder ogen te zien. Net door te weten wat ik niet kan, zie ik de mogelijkheden van wat ik wel kan.’ Wat ze zei, vat voor mij perfect samen hoe ik mijn traject ervaren heb, en geeft ook de visie weer die zich mettertijd ontwikkelde binnen de psychiatrie.

Mijn herstelproces loopt enigszins parallel met de hervormingen in de geestelijke gezondheidszorg: afbouw van ziekenhuisbedden, zorg aan huis, betrekken van familie en naasten, nazorg, meer herstelgericht werken... Ik heb die evolutie in de zorg aan den lijve ondervonden. Tijdens mijn eerste, langdurige opname was dat herstelgerichte nog niet echt aanwezig. Nu merk ik wel een verschil en dat is positief. De meeste opnames waren positieve ervaringen. Ik kreeg er een beter inzicht in mezelf en ben als mens gegroeid.

haalbaar doel. Iets dat ik kon realiseren op mijn eigen ritme en tempo. Ik dacht eraan een boek te schrijven over mijn ervaringen maar wist niet goed hoe eraan te beginnen. Toen ik advies inwon bij iemand met kennis van zaken, raadde die me aan eerst een structuur uit te werken om daaraan mijn verhaal op te hangen. Dat vlotte echter niet zo goed. Een kennis van me, Winny Ang, kinder- en jeugdpsychiater en zelf schrijfster van kinderboeken, gaf me het advies gewoon los te beginnen schrijven, de structuur zou nadien wel duidelijk worden. En zo gebeurde het ook. Ik wissel mijn levensverhaal af met cartoons met een knipoog, getekend door mijn zus die psychiatrisch verpleegkundige is, en korte cursiefjes over het dagdagelijkse reilen en zeilen in de psychiatrie. Mijn zus schreef ook een theoretisch kader over angststoornis, en er is daarnaast nog de inbreng van andere schrijvers, onder meer over familiepartici-

Heb je ooit het gevoel gehad een opgever te zijn?

Tijdens onze opvoeding stond het woord ‘opgeven’ niet in het woordenboek. Wanneer ik een opleiding staakte of een job liet gaan, stuitte dat op onbegrip. Maar ik had geen keuze, mijn lichaam gaf de grens aan, en daar moest ik rekening mee houden.

Ik denk trouwens dat ik niet de enige ben die de maatschappelijke druk niet aankan. De lat van de maatschappelijke verwachtingen ligt vaak zo hoog dat je er los onder door kunt lopen. Ik ben het spreekwoordelijke kanariepietje in de koolmijn, terwijl vele anderen gewoon verder lopen in de ratrace. We moeten er misschien met z’n allen eens over nadenken hoe we die mallemolen wat kunnen vertragen.

Ik ben dan misschien wel kwetsbaar, maar ik zie nu in dat ik geen opgever ben, ik ben een sterke vrouw. Vandaag sta ik steviger in het leven, ook mede dankzij het schrijven van mijn boek.

Wat is jouw visie op het leven vandaag?

Neem het leven zoals het komt, sta open voor de kansen die zich aandienen. Natuurlijk heb ik nog mijn worstelingen en moeilijke dagen, maar de scherpe kanten zijn er wat van af. Ik probeer in de mate van het mogelijke te doseren, te leven op het ritme van mijn lichaam. Ik maak me minder druk in wat de dag van morgen brengt.