Denkstap 4 Ben je nuttig genoeg om gered te worden?

DENKSTAP 4 Ben je nuttig genoeg om gered te worden?

Stel dat je toch niet naar de intentie wilt kijken maar naar de effectieve gevolgen van een keuze. In zo’n geval spreken we niet van een intentie-ethiek maar een gevolgenethiek. Een bekende gevolgenethiek is het utilitarisme. 1 Moordlustige auto a Auto’s lijken steeds meer op rijdende computers. Bekijk het filmpje over slimme auto’s bij het onlinelesmateriaal. Welke nieuwe vorm van veiligheid brengen slimme auto’s met zich mee? b Je bent een programmeur voor zelfrijdende auto’s. Momenteel werk je aan noodscenario’s waarbij je aangeeft wat de auto moet doen als de remmen onverwachts stoppen met werken. 1→ De auto heeft op dat moment de keuze om de personen aan kant A of aan kant B aan te rijden. Hieronder staan mogelijke voetgangers. 1 Volwassen man 4 Baby 2 Volwassen vrouw 5 Bejaarde 3 Kind 6 Hond ©VAN IN 2→ Welke overwegingen spelen een rol in het maken van je beslissing?

3→ Bedenk zelf een personage. Beschrijf het geslacht, de leeftijd, de job, de familie en het karakter van dit personage. De leerkracht kiest willekeurig enkele klasnummers uit en gebruikt de personages van de leerlingen in de oefening met de zelfrijdende auto. Nu heb je veel meer gegevens om je beslissing op te baseren. Spelen die mee een rol in de uitkomst?

Naam: Geslacht: Leeftijd: Job: Familie: Karakter: VIP John Stuart Mill (1806-1837) en Jeremy Bentham (1806-1873) waren Engelse filosofen uit de 19de eeuw die zich inzetten voor een menswaardig en rechtvaardig rechtssysteem. Dit was ook het doel van hun gevolgenethiek. Ze wilden de strijd aangaan met corrupte wetten en instellingen, en daartoe de nodige maatschappelijke hervormingen doorvoeren. Hun gevolgenethiek vertrok van een vrij eenvoudige regel: wetten, instituten en praktijken zijn slecht als ze meer pijn dan genot teweegbrengen, goed als het omgekeerde het geval is. Cru gezegd vind je het minder erg dat sommige voetgangers eerder sterven dan anderen. Naargelang welke kant je kiest in het scenario van de zelfrijdende auto, overleven er andere individuen. Door enkel te kijken naar de uitkomst doe je aan gevolgenethiek. Maar waarom red je eerder sommige mensen dan anderen? Welke gevolgen zijn meer wenselijk Geef om anderen 4.10 Waarom geef je om sommigen meer? ©VAN IN dan andere? Die vraag stelden de filosofen Bentham en Mill zichzelf ook.

2 Om wie geef je?

a Welke redenen kun je bedenken waarom je meer geeft om sommigen dan om anderen? b Lees het nieuwsartikel en beantwoord de onderstaande vragen.

CORONAVIRUS RAAST MET NOODGANG DOOR GROOT-BRITTANNIË: ARTSEN BESLISSEN OVER LEVEN EN DOOD Het coronavirus raast zo hard door Groot-Brittannië dat artsen in overvolle ziekenhuizen steeds vaker over leven en dood moeten beslissen door een chronisch gebrek aan bedden. “Weer speel ik voor God met mensenlevens”, schrijft een arts in opleiding in zijn dagboek voor een Britse zondagskrant. In zijn ziekenhuis in Noord-Engeland zijn alle bedden bezet. Naburige hospitalen kunnen patiënten overnemen, maar daar kleeft een probleem aan. Het merendeel kan de rit per ambulance niet aan. “Ik moet bepalen wie onderweg niet gaat overlijden”, stelt de anonieme hulpverlener. Hotels In Londen, waar de pandemie zich het hevigst manifesteert, worden hotels in de buurt van King’s Cross in gereedheid gebracht om de ziekenhuizen te ontlasten in geval van nood. Om ruimte te maken voor urgente gevallen, kunnen patiënten die aan de beterende hand zijn, hier verder aansterken. Experts verwachten dat het breekpunt over drie weken komt, maar de razendsnelle toename in positieve gevallen doet het ergste vrezen. Het Royal London Hospital in Whitechapel kan de toestroom al niet meer aan. Het personeel kreeg te horen dat wordt opgeschaald naar een rampenmodel. De kwaliteit van de zorg kan niet meer worden gegarandeerd. Cijfers uit andere delen van de hoofdstad laten zien dat van een uitzondering straks geen sprake meer is. Barking en Dagenham telt nu 1 603 covidgevallen per 100 000 inwoners, vijfmaal meer dan een maand geleden. Strikte handhaving Alleen als de bevolking zich strikt aan de regels houdt, kan een zorgcrisis worden voorkomen. De Britse overheid laat zich om deze reden van haar grimmigste kant zien. Politieagenten krijgen de opdracht overtreders vrijwel meteen te beboeten. Het korps, wereldwijd befaamd om de vriendelijke manier van ordehandhaving, neemt deze opdracht uiterst serieus. Zonder pardon krijgen tegenstribbelende wandelaars de handboeien om. Dit stadsdeel geldt als het zwaarst getroffen gebied in het Verenigd Koninkrijk, maar vrijwel overal in het land wordt een vergelijkbare toename waargenomen. Het gemuteerde virus werkt als raketbrandstof. Gisteren kwamen voor de vierde dag op rij meer dan duizend mensen om het leven. In totaal stierven 80 868 patiënten aan corona. Van de nationale lockdown, sinds woensdag van kracht, worden voorlopig geen wonderen verwacht. ©VAN IN

Bron: AD

1→ Stel dat jij de ambulancier bent. Waarop zou jij je baseren om te bepalen wie er voorrang krijgt? 2→ Wat zou je doen in twijfelgevallen? Bijvoorbeeld als beide patiënten even oud en even gezond zijn? Naar welke factoren kijk je dan?

Bentham en Mill worden als de grondleggers beschouwd van het utilitarisme. Dit is een gevolgenethiek waar dus enkel naar de uitkomst wordt gekeken om na te gaan of iets moreel goed is. Centraal staat het algemeen nut. Dit moet je verstaan als het welzijn en het geluk van alle mensen. Je moet elke ethische keuze beoordelen op haar bijdrage tot het algemeen nut om na te gaan of iets immoreel of moreel is. Hiervoor moet je kijken naar welke uitkomst het meeste geluk en welzijn voor zoveel mogelijk mensen brengt. Die uitkomst draagt dan volgens het utilitarisme het meest bij tot het algemeen nut. Hopelijk heb je enig nut 4.11 Ik geef alleen om je nuttigheid. c Maak de oefening van de zelfrijdende auto met de zelfbedachte personages opnieuw en antwoord deze keer vanuit het utilitarisme. d In een ziekenhuis zijn er vijf mensen die dringend een orgaantransplantatie nodig hebben. Ze hebben allemaal een ander orgaan nodig. Is het dan oké om een andere persoon te doden zodat je er vijf mee kunt redden? 1→ Hoe zou je vanuit het utilitarisme antwoorden? 2→ Ben je het eens met het antwoord van het utilitarisme? Wat als jij die ene persoon bent die dood moet om vijf anderen te redden? ©VAN IN

HOOFDSTUK 4

e Bekijk het filmpje van Jean-Paul Van Bendegem bij het onlinelesmateriaal.

1→ Wat is goed volgens Van Bendegem?

2→ Past de visie van Van Bendegem bij de intentie-ethiek of de gevolgenethiek? f Wat zou de dokter met de hiv-patiënt uit de intro moeten doen volgens het utilitarisme? g Welke vragen komen er nog in je op over dit thema? ©VAN IN HOOFDSTUK 4