volwassenheid over te stappen?

PARCOURS

STAP 1 Waarom hebben alle culturen overgangsrituelen om naar de volwassenheid over te stappen? Misschien vind je het vreemd om te horen hoe in andere delen van de wereld de overgang van kind naar volwassene gebeurt. Voor die andere culturen kan het dan weer moeilijk te begrijpen zijn dat de volwassenheid in de westerse landen zo lang op zich laat wachten. 1 Lees het verhaal van de maraké. Beantwoord vervolgens de vragen in de tabellen onder de tekst. Markeer in de tekst de informatie die je kunt gebruiken in je antwoord. GROOT WORDEN BIJ DE INDIANEN, IETS VOOR ONS? De maraké is het inwijdingsfeest van de Wajanaindianen die leven in Suriname, Frans-Guyana en Brazilië. Een van de hoogtepunten van dat feest is het moment waarop de jongens en meisjes tussen 10 en 12 jaar de wespenproef ondergaan. Tijdens die proef worden gevlochten matjes, waarin mieren of wespen zitten geklemd, tegen het lichaam gedrukt van de jongeren die moeten worden ingewijd. Die pijnlijke gebeurtenis symboliseert de overgang van het kind-zijn naar de volwassenenstatus. De jongere kan door zijn moedig gedrag tonen dat hij rijp is voor de overgang, voor het dragen van de last van het volwassen-zijn. Iedereen ondergaat de proef, meisjes en jongens. De jongens zelfs tweemaal. Op elf- of twaalfjarige leeftijd, wanneer de jongen ophoudt kind te zijn, wordt hij behandeld met mieren. Op veertien- of vijftienjarige leeftijd, wanneer hij huwbaar is, legt men hem de wespenproef op. Het meisje ondergaat de wespenproef wanneer ze haar eerste menstruatie heeft gehad. Ook volwassenen kunnen vrijwillig deelnemen aan de wespenproef. Dat doen ze als ze bijvoorbeeld niet tevreden zijn met hun resultaten als jager. Naar: formicidae-polyergus.blogspot.com HOOFDSTUK 1 ©VAN IN

THEMA 1

Je las hoe de overgang van de fase van kind-zijn naar de fase van volwassenheid verloopt bij de indianen. Ook jij zette allicht al een soort stap naar de volwassenheid, maar op een andere manier. Zoek de gelijkenissen en verschillen.

a Welke gelijkenissen en verschillen zijn er wat betreft de leeftijd en het soort rituelen? b Wat zijn de criteria waarmee jongeren kunnen aantonen dat ze klaar zijn voor de volwassenheid? Bij de Wajana-indianen Bij ons Leeftijd bij de overgang Rituelen bij de overgang Bij de Wajana-indianen Bij ons HOOFDSTUK 1©VAN IN THEMA 1

2 Analyseer de overgangsrituelen in drie culturen.

Ga na of je in de verschillende overgangsrituelen dezelfde kenmerken herkent als bij de Wajana-indianen. Beantwoord daarbij deze vragen: 1→ Heeft het overgangsritueel een eigen naam? Zo ja, welke? 2→ In welke gemeenschap, cultuur vindt het ritueel plaats? 3→ Op welke leeftijd vindt het ritueel plaats? 4→ Welke handelingen horen bij het ritueel? 5→ Welke personen of voorwerpen spelen een belangrijke rol in het ritueel?

VERHAAL 1 ‘In onze samenleving is een meisje vanaf haar twaalfde verjaardag bat mitswa. Dat betekent letterlijk ‘dochter van de wet’. Een jongen is dat pas vanaf zijn dertiende verjaardag. Dan is hij een bar mitswa, ‘zoon van de wet’. Op dat moment zijn we helemaal een volwassen lid van onze gemeenschap. Vanaf dan moeten we ons aan de geboden van de Thora houden, aan ‘mits wot’. Veel van die geboden regelen ons dagelijks leven. Dan moeten we bijvoorbeeld de sjabbat houden, dat is de zaterdagviering. Het is voor jongens en meisjes een grote feestdag. De jongens lezen op deze dag in de synagoge de Thora, in het Hebreeuws. Dat leerden ze in de joodse les. In sommige synagogen mogen ook de meisjes een stukje uit de Thora lezen of ze houden een toespraak. Daarna gaan we feesten, krijgen we cadeaus, gaan we heerlijk eten en dansen we de Hora, een typische dans bij ons.’ Naar: www.missiokids.nl 1→ Naam 2→ Gemeenschap 3→ Leeftijd 4→ Handelingen 5→ Personen of voorwerpen HOOFDSTUK 1 ©VAN IN

THEMA 1

VERHAAL 2

‘In onze gemeenschap kennen we een belijdenis in aanwezigheid van de volwassen gelovigen. Tijdens een dienst in de tempel moeten we enkele vragen juist beantwoorden. Als dat lukt, worden wij als ‘belijdende leden’ volwaardig lid van de kerk. Dan mogen we deelnemen aan het Heilig Avondmaal en mogen we op onze beurt kinderen laten dopen. We krijgen ook stemrecht en mogen taken opnemen binnen de kerk. De gemiddelde leeftijd waarop mensen hun belijdenis doen, is ondertussen gestegen van 18 à 19 jaar naar ruim boven 25 jaar.’ Naar: oudesite.samsam.net 1→ Naam 2→ Gemeenschap 3→ Leeftijd 4→ Handelingen 5→ Personen of voorwerpen HOOFDSTUK 1©VAN IN THEMA 1

VERHAAL 3

‘Voor mij, als Spaanstalig meisje, is mijn vijftiende verjaardag erg belangrijk. Er wordt dan een groot feest georganiseerd om mij officieel als vrouw aan de wereld voor te stellen. Dat feest heet la quinceañera. De rituelen die bij dat feest horen zijn overal dezelfde. In de meeste landen zijn vooral de receptie en het dansfeest heel belangrijk, maar vaak is er ook een religieus onderdeel: de mis in een kerk. Het meisje krijgt een nieuwe jurk die heel erg lijkt op een trouwjurk. Van haar vader krijgt ze ook een symbolisch cadeau zoals de typische pop, la última muñeca (de laatste pop) of de eerste schoenen met hakken. Als het cadeau een pop is, geeft het meisje ze meestal aan haar jongere zusjes of nichtjes of gooit ze ze achter zich naar de meisjes die nog geen 15 jaar geworden zijn (zoals bij een huwelijk soms gedaan wordt met het bruidsboeket). Een van de meest emotionele onderdelen van een quinceañera is de dans met de vader. Dat is de eerste dans als volwassen vrouw.’ Bron: www.cubanismo.be 1→ Naam 2→ Gemeenschap 3→ Leeftijd 4→ Handelingen 5→ Personen of voorwerpen 1 De functie van rituelen Om van de adolescentie te kunnen overgaan naar de volwassenheid, kennen alle samenlevingen overgangsrituelen. Rituelen zijn bepaalde handelingen die van generatie op generatie worden doorgegeven in de cultuur waarin jij ontwikkelt. Ze kunnen helpen om het leven te ordenen en er betekenis en zin aan te geven. Overgangsrituelen, waarom? 1.1 HOOFDSTUK 1 ©VAN IN

THEMA 1

2 Het uitstellen van de volwassenheid De overgangsrituelen bepalen de leeftijd waarop je als volwassene beschouwd wordt, regelen wat van jou verwacht wordt en leggen vast welke privileges je krijgt als volwassene (stemmen, huwen en kinderen krijgen …). In onze westerse samenleving zijn die rituelen veeleer symbolisch. Je mag nog niet stemmen, huwen of seks hebben op je vijftiende. In onze maatschappij wordt de leeftijd waarop je als volwassene wordt beschouwd uitgesteld omdat onze samenleving heel ingewikkeld is geworden. Een adolescent moet steeds meer kennen en kunnen om zelfstandig, op eigen verantwoordelijkheid het volwassen leven aan te kunnen. 3 Adolescentie: een westerse uitvinding Men zegt wel eens dat de adolescentie een westerse uitvinding is. De invoering van een overgangsperiode is kenmerkend voor een maatschappij die almaar complexer wordt. Daardoor heeft de jongere een langere periode nodig om de volle verantwoordelijkheid te leren dragen. We gebruiken daarom ook de term cultuurpuberteit. Onder invloed van maatschappelijke ontwikkelingen, zoals het verbod op kinderarbeid en de uitbreiding van de leerplicht, is deze periode geëvolueerd naar een autonome fase tussen de kinderjaren en de volwassenheid. 3 En jij? Beschrijf in het kader je eigen overgangsritueel. Analyseer je ritueel in de tabel. 1→ Naam 2→ Gemeenschap 3→ Leeftijd 4→ Handelingen 5→ Personen of voorwerpen HOOFDSTUK 1©VAN IN THEMA 1