Stap 2 Socialisatie? Hoe zit dat dan met enculturatie of acculturatie?

STAP 2 Socialisatie? Hoe zit dat dan met enculturatie of acculturatie?

We vonden het maar vreemd, de Japanse en andere Aziatische culturen die elkaar begroetten zonder handdruk of knuffel en op afstand. Tot we in de coronaperiode belandden: gedaan met knuffels en handdrukken uit de westerse cultuur. Namen we dan de Japanse culturele identiteit over? Het overnemen van cultuurcomponenten uit een andere cultuur heeft een naam: we noemen het acculturatie. Wanneer je cultuurcomponenten overneemt uit je eigen cultuur, dan spreken we van enculturatie. 1 Enculturatie is het aanleren en het zich eigen maken van de cultuur van de samenleving waarin je geboren bent. a Hoe begroeten we elkaar? In onze cultuur is het normaal om elkaar een hand te geven, maar dat is niet overal zo. Bekijk de foto’s. Hoe begroeten andere mensen elkaar? Welke (sub)culturen herken je? Welke vormen van begroeten gebruik jij? HOOFDSTUK 8 ©VAN IN

THEMA 4

b Hoe begroet jij de onderstaande personen in de gegeven situaties? Waarom doe je dat op die manier?

1→ je moeder/vader bij het ontbijt

2→ je vrienden op school

3→ je opa wanneer je op bezoek gaat

4→ je leraar in de klas

5→ een boezemvriend of -vriendin bij je thuis

Good to know Menselijk gedrag Het gedrag van mensen is altijd een combinatie van nature en nurture. 1 De menselijke natuur is wat mensen met elkaar gemeen hebben (nature). Sommige kenmerken zoals huidskleur, geslacht, seksuele geaardheid of bepaalde aspecten van je karakter zijn aangeboren. Ook het vermogen om klanken voort te brengen is aangeboren. De gevoelens van geluk, liefde, verdriet, angst en woede die mensen met elkaar gemeen hebben, zijn eveneens aangeboren. Ook de primaire levensbehoeften zoals voeding, bescherming en affectie vloeien voort uit aangeboren kenmerken. 2 De cultuur is specifiek voor de groep waartoe men behoort (nurture). Door socialisatie wordt mensen aangeleerd hoe de aangeboren elementen (nature) moeten gebruikt worden binnen een cultuur (nurture). Socialisatie beïnvloedt namelijk ons denken, voelen en handelen. Hoe we ons ontwikkelen is altijd een combinatie van nature en nurture: het is aangeboren en aangeleerd. De individuele persoonlijkheid kan bovendien ook nog door omstandigheden gevormd worden. Denk daarbij aan migratie, een traumatische ervaring, een drastische verandering in iemands leven ... In het vierde jaar gaan we hier dieper op in, onder meer aan de hand van onderzoek dat daarover gedaan werd. 2 Bij acculturatie worden cultuurcomponenten uit een andere cultuur overgenomen in de eigen cultuur. a Waarom is de kolonisatie van Amerika een voorbeeld van gewelddadige acculturatie? HOOFDSTUK 8©VAN IN THEMA 4

b Waarom is migratie een goed voorbeeld van acculturatie?

c Bekijk de onderstaande afbeeldingen. Waarom zijn dit onverwachte beelden? Beschrijf bij elk beeld wat niet lijkt te kloppen. 1→ 2→ 3→ 4→ HOOFDSTUK 8

3

21 4 ©VAN IN

3 Fotograaf Mous Lamrabat voelt veel gelijkenis tussen zijn werk en de foto’s van de drie ‘superheroes of

Ouagadougou’ van Alexandre Eudier.

a Lees het artikel over Lamrabat. Is hier sprake van enculturatie of acculturatie? Markeer voorbeelden van enculturatie in het geel en voorbeelden van acculturatie in het groen. Leg onder de tekst uit waarom je dit markeert.

FOTOGRAAF MOUS LAMBRABAT GROEIT OP TUSSEN VERSCHILLENDE CULTUREN, NU CREËERT HIJ EIGEN WERELD IN EXPO ‘MOUSGANISTAN’ “Op school haalde ik mijn beste Vlaams boven, zodra ik thuiskwam bij mijn familie kwam ik esthetisch en verbaal terecht in het noorden van Marokko.” (Jenkins, 2021) Mous Lamrabat (°1984) studeerde interieurontwerp aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent, maar werd internationaal bekend als fotograaf en visueel storyteller in de mode- en fotografiewereld. Zijn werk was al te zien in verschillende modebladen en op verschillende internationale platforms. Voor Lamrabat begon het allemaal op het basketpleintje op het Sint-Jansplein in Sint-Niklaas, waar hij een groot deel van zijn jeugd doorbracht. Een foto met een basketbalring waarvan de lijnen van het speelveld vorm krijgen op een tapijt, maakt dat meteen duidelijk. In de expo ‘Mousganistan’ (2019) speelt en jongleert Lamrabat voortdurend met de verschillende culturele achtergronden waarmee hij is opgegroeid. Het is zijn universum waarin zowel klassieke symbolen en tradities als logo’s, iconen, merknamen of het bredere fenomeen van branding aanwezig zijn. “De combinatie van die twee werelden is mijn wereld. En door dat in beeld te brengen, breng ik iets wat uniek blijkt te zijn, wat tegelijkertijd mysterieus, esthetisch, absurd en surrealistisch is. Dat universum heb ik toevallig een naam gegeven, ‘Mousganistan’, wat eigenlijk heel goed weergeeft waar het om gaat. Als modefotograaf wist ik wat ik moest doen, maar het was alsof ik iets miste. Daarom ben ik teruggegaan naar wat ik écht weet uit de tradities van mijn cultuur en met de invloeden waarmee ik ben opgegroeid. Zo is ‘Mousganistan’ geboren.” Lamrabat houdt ervan om een idee of concept volledig te ontmantelen, te demonteren en het daarna te reconstrueren, maar dan volledig naar zijn eigen hand te zetten. Dat leidt soms tot resultaten die op het eerste gezicht bevreemdend zijn. Ook humor is belangrijk in zijn werk. Naar: Het Laatste Nieuws en Fashionunited HOOFDSTUK 8©VAN IN THEMA 4

b Lamrabat haalde belangrijke covers van tijdschriften uit de modewereld zoals Vogue US en

Vogue Arabia waarbij hij het beste van zijn twee werelden combineert: designerlogo’s en hidjabs.

“Een ode aan Afrika, maar vooral aan jezelf blijven.” Maak een portfolio waarin je aan de hand van vijf foto’s van Mous Lamrabat de fotograaf zelf en zijn werk voorstelt.

4 Omdat acculturatie een proces van cultureel contact en uitwisseling is, wordt ook de dominante cultuur door dit proces veranderd. a Lees de tekst. Hoe eet jij kebab? b Amerikanisering en globalisering hebben ertoe geleid dat er overal Amerikaanse bedrijven gevestigd zijn en dat de Amerikaanse invloedssfeer zeer groot is. Geef zelf voorbeelden van die vorm van acculturatie. KEBAB Kebab en kebabzaken zijn de normaalste zaak van de wereld. Toch bestaat het gerecht hier nog niet zo lang. In 2014 was het 50 jaar geleden dat de eerste Turkse werknemers in België arriveerden. De grootscheepse migratie bracht meteen een hele nieuwe cultuur met zich mee. Zo vermengde de Turkse kebabcultuur zich met onze eetcultuur tot kebab met of zonder frietjes, half-pikant en zelfs met mayonaise! Binnen de groep of samenleving waarin mensen leven, worden ideeën en handelingen op elkaar afgestemd. Zo ontstaan gemeenschappelijke patronen en gebruiken die over generaties heen worden doorgegeven en een gevoel van verbondenheid creëren. Op het niveau van de groep wordt je identiteit bepaald door datgene wat jou aan anderen bindt, zoals taal, territorium, religie, voedingsgewoontes … Zoals we in hoofdstuk 4 al hebben besproken, vormen die gemeenschappelijke elementen de culturele identiteit van een groep (kenniskader 4.4). Door socialisatie leer je over de culturele identiteit van een groep. De gewoontes, waarden en normen, kennis en bedrevenheden van een gegeven groep of maatschappij worden aangeleerd zodat de nieuwkomer in die groep of gemeenschap kan functioneren. Je kunt in een groep functioneren als je in staat bent te interageren, relaties aan te knopen, sociale Cultuur wordt aangeleerd door socialisatie 8.3 HOOFDSTUK 8 ©VAN IN

THEMA 4

posities in te nemen … Het socialisatieproces bereidt je voor op het maatschappelijke leven. Via dit proces wordt een nieuwkomer vermaatschappelijkt en zal hij eventueel, als volwaardig lid, meerdere rollen vervullen.

We onderscheiden twee vormen van socialisatie: enculturatie en acculturatie. — Enculturatie Om de socialisatie van individuen binnen het sociaal systeem waarin men is geboren, te benoemen, spreken sociologen over enculturatie. De overdracht van belangrijke aspecten van een maatschappelijke organisatie zorgt voor continuïteit in een gemeenschap. Enculturatie is het aanleren en verwerven van de (sub)cultuur van de samenleving waarin je bent geboren. — Acculturatie Bij acculturatie is sprake van een cultuuroverdracht op individuen die reeds in een andere cultuur zijn gevormd. Afhankelijk van de culturele verandering is acculturatie minder of meer ingrijpend. Het minst ingrijpend is bijvoorbeeld het gebruik van nieuwe woorden of de aanpassing van je eetgewoonten. Het meest ingrijpend zijn wijzigingen in religieuze overtuiging of je waarden en normen. Acculturatie kan vrijwillig plaatsvinden, maar ook onder dwang. Omdat mensen worden gesocialiseerd om de waarden en de normen binnen een samenleving over te nemen en omdat alle mensen binnen eenzelfde culturele context ongeveer gelijk handelen, zou je kunnen denken dat cultuur een statisch gegeven is. Dat is niet zo. Ook cultuur en de culturele identiteit van een samenleving zijn aan verandering onderhevig. Daardoor is socialisatie ook een continu proces dat plaatsvindt gedurende alle fasen van de levenscyclus. Telkens de sociale omstandigheden van een persoon wijzigen, ontstaat er een socialisatie- of resocialisatieproces. 5 Duid aan of de volgende situaties om enculturatie of acculturatie gaan. Situatie Enculturatie Acculturatie 1 Het is een proces waarbij cultuurcomponenten worden overgedragen van een samenleving op een individu. 2 Het is een socialisatieproces binnen de cultuur waarin je bent geboren. 3 Een groep neemt elementen van een vreemde cultuur over. 4 Een kind leert zich gedragen tegenover leeftijdsgenoten. 5 Je leert de eerste normen en waarden. 6 Het proces vindt plaats wanneer je reeds in een andere cultuur bent gevormd. 7 Het proces waarbij je nieuwe normen en waarden aanleert door lid te worden van een nieuwe subcultuur. 8 Het is een overdracht van cultuur tussen verschillende groepen. HOOFDSTUK 8©VAN IN 9 De globalisering bracht het gebruik van vreemde woorden in andere talen met zich mee. THEMA 4