SYNTHESE

Het begrip ‘cultuur’

KENNISCLIP 1

7.1

Het begrip ‘cultuur’ krijgt een verschillende invulling in de sociologie enerzijds en in de omgangstaal anderzijds. - In de omgangstaal wordt cultuur vooral gebruikt om vormen van kunst aan te duiden. - In de sociologie omvat cultuur alles wat te maken heeft met wat de mens in de loop van de tijd heeft verworven. We spreken van cultuur als een sociologisch begrip wanneer het gaat om kennis, ideeën, technieken, zeden, gewoonten, gedragingen, rituelen, waarden, normen en symbolen … die een groep mensen delen en doorgeven. Zodra er sprake is van een groep mensen, is er sprake van cultuur. Omdat de cultuur van een groep wordt doorgegeven van generatie op generatie, is cultuur bijgevolg aangeleerd.

De vanzelfsprekendheid van cultuur

We zijn ons meestal niet bewust van de eigenheid van onze cultuur. De leden van een groep onderscheiden

zich van de leden van een andere groep door hun cultuur op vlak van gebruiken, taal, bereiding van voedsel, omgaan met elkaar…

Emoties zoals vreugde en verdriet behoren tot de menselijke natuur. Hoe een groep die emoties uit, is cultureel bepaald door de groep waartoe je behoort. Ook hoe jij omgaat met emoties wordt bepaald door de cultuur van de groep waartoe je behoort.

Cultuurcomponenten

Elke cultuur heeft zijn eigen cultuurcomponenten: waarden, normen, symbolen, rituelen en kennis. Wat binnen de ene cultuur positief gewaardeerd wordt, kan in een andere cultuur als volstrekt verwerpelijk worden beschouwd of volledig betekenisloos zijn. — Waarden geven richting aan het handelen en het gedrag van mensen. Waarden krijgen een concrete toepassing in normen en recht. — Symbolen drukken gevoelens, ervaringen en voorkeuren uit die belangrijk zijn voor een groep. Alleen de leden van de groep begrijpen de betekenis van deze symbolen. Symbolen kunnen relatief makkelijk veranderen. — Rituelen zijn collectieve activiteiten. Ze hebben een verbindend aspect. Wanneer de mensen in grotere groepen gaan samenleven, neemt het aantal rituelen toe. Bepaalde handelingen scheppen of versterken een gevoel van samenhorigheid en een gedeeld waardenkader. — Een traditie is een gebruik of gewoonte die van de ene generatie op de andere wordt doorgegeven. Tradities vernieuwen en veranderen voortdurend. — Kennis bestaat uit empirische kennis en existentiële kennis.

Dominante culturen, subculturen en tegenculturen

De dominante cultuur is de overheersende cultuur van een land. Subculturen zijn kleinere groepen mensen die veel dingen gemeen hebben met de dominante cultuur, maar ook op een aantal punten verschillen. Tegenculturen verzetten zich tegen een bepaald onderdeel van de dominante cultuur.

7.2 7.3 7.4 HOOFDSTUK 7 ©VAN IN

THEMA 4

Bordschema

waarden normen symbolen rituelen kennis

— Zodra er sprake is van een groep mensen, is er sprake van een cultuur. — Elke cultuur heeft zijn eigen waarden, normen, symbolen, rituelen en kennis. — Een cultuur kan dominant zijn of bestaan uit subculturen. — Een tegencultuur verzet zich tegen de dominante cultuur. — Ieder van ons behoort tot verschillende culturen en maakt dus deel uit van verschillende sociale groepen.

eigen cultuurcomponenten cultuur (zodra er sprake is van een groep mensen = cultuur!) dominante cultuur tegenculturensubculturen HOOFDSTUK 7©VAN IN THEMA 4