SYNTHESE

Sociaal gedrag

KENNISCLIP

3.1

Met sociaal gedrag worden alle vormen van menselijk gedrag bedoeld die onder invloed staan van het gedrag van anderen of die je toont aan anderen als ze aanwezig zijn. Ook als de anderen niet aanwezig zijn, kun je sociaal gedrag vertonen, bv. in de manier waarop je over hen praat. Er zijn twee vormen van sociaal gedrag: — Prosociaal gedrag

Gedrag dat erop gericht is anderen te helpen, noem je prosociaal gedrag. — Antisociaal gedrag

Het tegengestelde van prosociaal gedrag is antisociaal gedrag, zoals agressie tegen anderen en pesten.

Sociale cognitie

Sociale cognitie gaat over de mentale processen die een rol spelen wanneer je informatie over een ander (of over groepen mensen) in je opneemt, organiseert en interpreert. Het is een vaardigheid die je kunt ontwikkelen. Bij sociale cognitie nemen je hersenen informatie uit sociale situaties op en verwerken ze die. Zo begrijp je die situaties en de mensen die erbij betrokken zijn. Enkele voordelen van sociale cognitie: — Deze kennis (= cognitie) helpt je het gedrag van anderen te voorspellen en om er een juist oordeel over te vormen. — Je kunt op een goede manier ervaringen uitwisselen. — Deze kennis helpt je om beter sociaal te functioneren. Zo kun je bijvoorbeeld uit het gedrag van de toehoorder aflezen of je de juiste woorden gebruikt, of je niet te snel praat, verkeerde of kwetsende dingen zegt …

Sociale cognitie schiet soms tekort

Er zijn verschillende redenen waarom sociale cognitie soms tekort kan schieten: — Vooroordelen

Een vooroordeel is een oordeel dat je over iemand hebt zonder dat je die persoon goed kent. Bij vooroordelen gaat het om een gevoel dat je gevormd hebt over een bepaalde groep. Sociaalpsychologen noemen het een ‘affectief construct’. — Stereotype

Een stereotype is een overdreven, simpel beeld dat je hebt over een bepaalde groep. Het bevat een reeks van opvattingen over de eigenschappen van die sociale groep. Sociaalpsychologen noemen het een constructie in ons denken (een ‘cognitief construct’) over wat je verwacht van een andere sociale groep dan die van jou. Het woord komt uit het Grieks: stereos (vast) en typos (vorm).

In de sociale psychologie maakt men een onderscheid tussen: — de stereotype mening over de eigen groep: het auto-stereotype. Die mening is vrijwel altijd positief. — de stereotype mening over de andere groep: het hetero-stereotype. Die mening is meestal negatief.

3.2 3.3 HOOFDSTUK 3 ©VAN IN

THEMA 2

— Zelfvervullende voorspellingen Het begrip zelfvervullende voorspelling (self-fulfilling prophecy) wordt in de sociale psychologie gebruikt om aan te geven dat als iemand die iets voorspelt of verwacht, die voorspelling of verwachting ook uitkomt, simpelweg omdat de persoon gelooft dat dat zal gebeuren. Eigenlijk gebruiken mensen de kennis die ze al hebben over iets of iemand om er gevolgen uit af te leiden. Die voorkennis gaat dan over: — uiterlijk (hoe iets of iemand eruitziet); — perceptie (hoe iets of iemand overkomt); — geloof in een of andere richting. — Sociale beïnvloeding Men spreekt in de sociale psychologie over sociale beïnvloeding als gekende of niet-gekende druk op mensen wordt uitgeoefend om hun handelen en denken aan te passen.

Groepsprocessen

Er bestaan verschillende soorten groepsprocessen, onder meer groepsdruk en groepsvorming. — Groepsdruk

Groepsdruk is de druk die groepsleden ondervinden waardoor ze hun gedrag afstemmen op het gedrag van de groep. Het is het gevolg van sociale beïnvloeding die van anderen uitgaat. — Groepsvorming

De groepsvorming maakt altijd een aantal fasen door. Tijdens die fasen bepalen de leden van de groep bewust en onbewust hoe de groep zich zal gaan gedragen, wie de leiders worden … Elke fase kent een bepaald verloop. Een leider kan ingrijpen en de situatie ombuigen om bijvoorbeeld een aangenaam groepsklimaat te creëren in het geval van spanningen.

3.4 Bordschema gedrag (P-O-R)

interactie prosociaal gedrag groepsdruk vooroordelen stereotypen rol van verwachtingen antisociaal gedrag groepsprocessen (5 fasen) sociaal gedrag sociale cognitie sociale beïnvloeding HOOFDSTUK 3©VAN IN THEMA 2