Stap 4 Hoe ben ik in interactie met anderen?

STAP 4 Hoe ben ik in interactie met anderen?

1 Beantwoord de vragen. a Schrijf hieronder je naam met de hand waar je normaal mee schrijft. b Schrijf nu opnieuw je naam, maar gebruik deze keer je andere hand. c Hoe voelt het om met je ‘normale’ hand te schrijven? d Hoe voelt het om met je andere hand te schrijven? Hoe we in interactie gaan met anderen is heel verschillend van persoon tot persoon. Misschien behoud je graag vrede of vind je het net belangrijk om heel kritisch te staan tegenover wat anderen doen en zeggen. Wat het ook is, uit onze interactie met anderen kunnen we ook weer heel wat leren over onszelf. De axenroos helpt ons aan de hand van een vergelijking met dieren om onze interactiegewoonten te onderzoeken. Als je schrijft met de hand die je normaal gebruikt, voelt dat natuurlijk aan. Eén ding is zeker, het gaat vanzelf, je moet er niet veel moeite voor doen. Met de andere hand schrijven, kost je meer moeite. Je zou kunnen oefenen om te schrijven met je andere hand. Maar schrijven met je voorkeurshand zal altijd gemakkelijker zijn. Zo is het ook met gedragingen en manieren waarop je met anderen omgaat. Elke persoon heeft bepaalde voorkeuren. Het zijn manieren die bij je passen en ze gebeuren vanzelf. Je kunt je ook anders gedragen dan normaal. Dat kost wat inspanning – net zoals schrijven met je andere hand – maar hoe meer je oefent, hoe beter je erin zult worden. 2 Beantwoord de vragen. a Hoe ben jij meestal in interactie met bijvoorbeeld je vrienden, je ouders en je leerkrachten? b Zijn er gedragingen in interacties met anderen die niet zo comfortabel voelen voor jou? Als je bijvoorbeeld altijd alles voor iedereen doet, dan kan het moeilijk zijn om te aanvaarden dat anderen iets voor jou doen. Maar je kunt het wel leren. HOOFDSTUK 6©VAN IN THEMA 3

3 Ga zelf aan de slag! De axenroos gebruikt dieren om een bepaalde interactiewijze te beschrijven. Moet je nu op zoek gaan naar welk dier je bent? Nee, dat niet. Het gaat niet over wie of wat je bent, maar over hoe je handelt. Ieder dier staat symbool voor een manier van handelen of communiceren. Je gebruikt verschillende omgangs- en communicatievormen tijdens een interactie, zoals de verschillende dieren, maar je hebt wel een voorkeur. Dit is je sterkte. a Ga via het onlinelesmateriaal naar de axenroos-test. Je moet telkens kiezen tussen twee voorbeelden van gedrag. Selecteer de optie waarvan jij denkt dat die het meest bij jou aansluit. Doorloop de vragen zonder er te lang bij na te denken. Voorbeeldjes van deze vragen zijn: Ik hou me eerder afzijdig. Ik leg gemakkelijk contact. Ik ben nogal beschermend. Ik ben meewerkend. Ik bied mijn hulp aan. Ik toon graag wie ik ben. b Op welke twee dieren scoor je het hoogst? c Op welke twee dieren scoor je het laagst? Hoe mensen met elkaar omgaan kun je indelen in drie grote zones: – Harmonieus: samen – Conflictueus: tegen elkaar – Afstandelijk HOOFDSTUK 6 ©VAN IN

THEMA 3

We gaan nog even dieper in op de eigenschappen van de verschillende dieren. Bekijk de afbeelding van de axenroos op p. 232 nog eens om de kleuren van de dieren te linken aan de eigenschappen.

4 Harmonie: geven en aannemen

We kunnen iets geven aan de ander, iets uitlenen of iets cadeau doen. We kunnen iets dat gegeven wordt aannemen, ontvangen, ervan genieten en ervoor bedanken.

Omdat er zoveel is dat je kunt geven en aannemen, verdelen we deze twee manieren van omgang allebei nog eens in drie delen: • Het geven of aannemen van iets wat met een persoon te maken heeft. • Het geven of aannemen van zorg, goederen en diensten. • Het geven of aannemen van informatie, richtlijnen en leiding.

GEVEN Persoon Zorg/goederen/diensten Info/richtlijnen/leiding

toenaderen, zich tonen, contact opnemen, nabij komen zorgen, iets doen voor iemand, iemand een cadeau geven leiden, informatie geven, kennis geven Pauw Bever Leeuw

AANNEMEN Persoon Zorg/goederen/diensten Info/richtlijnen/leiding

waarderen, opkijken naar iemand, openstaan voor iemand, iemand aanvaarden genieten van zorg, cadeaus of van wat iemand voor je doet

volgen, aanvaarden van gezag, vragen naar informatie Wasbeer Poes Kameel HOOFDSTUK 6©VAN IN THEMA 3

5 Conflictueus: aanvechten en weerstaan

We kunnen iets aanvechten, ergens tegenin gaan, iets aanvallen, iets bestrijden, iets door elkaar schudden om het uit te testen, iets verwijten, ergens zeer kritisch tegenover staan … We kunnen ook aan iets weerstaan, iets verdedigen, tegenstand bieden, iets in bescherming nemen, iets weigeren, verdedigen …

AANVECHTEN WEERSTAAN

aanvallen, uittesten … verdedigen, tegenstand bieden … Havik Steenbok 6 Afstandelijk: houden en lossen

We kunnen iets voor ons houden, iets achterhouden, iets niet geven, geheimhouden, verbergen …

We kunnen iets lossen, loslaten, aan ons voorbij laten gaan, iets ondergaan, ergens niet mee meekunnen …

HOUDEN LOSSEN

zich afkeren van de ander, zich afsluiten, dingen voor zich houden, alles opsparen

iets laten ontglippen, iets lossen, twijfelen over wat men moet doen, zich ongemakkelijk voelen, twijfelen zonder te oordelen Uil Schildpad 7 Bekijk opnieuw je resultaat. Herken je je in de uitslag van de test? En zo niet, wat had je dan verwacht? HOOFDSTUK 6 ©VAN IN

THEMA 3

8 Bekijk de volgende situaties door de bril van de axenroos en beantwoord de vragen.

a Je krijgt van een leerkracht een opmerking op het feit dat je aan het babbelen bent.

1→ Hoe zou je reageren? 2→ Waarom reageer je zo? 3→ Welk dier is dit? 4→ Welk effect kan je reactie hebben? 5→ Als welk dier zou je nog kunnen reageren? 6→ Welk effect zou dat kunnen hebben? b Bij een groepswerk voor geschiedenis probeert een medeleerling werk naar jou door te schuiven. 1→ Hoe zou je reageren? 2→ Waarom reageer je zo? 3→ Welk dier is dit? 4→ Welk effect kan je reactie hebben? HOOFDSTUK 6©VAN IN THEMA 3

5→ Als welk dier zou je nog kunnen reageren?

6→ Welk effect zou dat kunnen hebben?

c Beschrijf nu zelf een situatie die je hebt meegemaakt en die niet helemaal goed verliep.

Beantwoord dezelfde vragen. 1→ Hoe zou je reageren? 2→ Waarom reageer je zo? 3→ Welk dier is dit? 4→ Welk effect kan je reactie hebben? 5→ Als welk dier zou je nog kunnen reageren? 6→ Welk effect zou dat kunnen hebben? 9 Geen enkele houding is op zich goed of slecht. Je kunt wel te veel of te weinig van een bepaalde houding hebben. Als je bijvoorbeeld te veel aanneemt (poes), profiteer je. Als je te veel geeft (bever), zou het kunnen dat je jezelf vergeet of de ander betuttelt. Te weinig houden (uil) kan ervoor zorgen dat je geheimen verklapt en te weinig lossen (schildpad) kan ervoor zorgen dat je moeilijk contact legt met anderen. Denk aan een situatie waarin je beter wat meer of minder van een bepaald gedrag had getoond. a Beschrijf de situatie. HOOFDSTUK 6 ©VAN IN

THEMA 3

b Hoe weet je dat je te ver bent gegaan?

c Als welk dier heb je je toen gedragen?

d Was het volgens jou voldoende om je gedrag iets af te zwakken of had je je beter als een ander dier gedragen? Zo ja, welk dier?

e Welke reactie denk je dat je dan had gekregen van je omgeving?

De axenroos is een methode om te kijken hoe wij ons tegenover anderen gedragen en hoe wij met hen communiceren en in interactie gaan. De axenroos is onderverdeeld in drie zones met elk twee grote gebieden: 1 Harmonieus (samen) Geven: leiden, zorgen, zich tonen - Aannemen: opkijken, genieten, volgen 2 Conflicteus (tegen elkaar) - Weerstaan - Aanvechten 3 Afstandelijk - Lossen - Houden Geven en aannemen worden, zoals je ziet, elk nog eens onderverdeeld in drie delen. Zo komen we uiteindelijk tot tien omgangs- en communicatievormen. Elke vorm wordt voorgesteld als een dier dat aan een typisch gedrag verbonden is. Elke manier van omgaan met een ander is dus in principe goed. Verschillende situaties vereisen van ons immers verschillende manieren om met mensen om te gaan. Maar je kunt elk gedrag ook te veel of te weinig doen. Dan wordt het een probleem. Axenroos 6.6 HOOFDSTUK 6 ©VAN IN De axenroos is gebaseerd op de roos van Leary, waarover je de komende jaren nog zult leren. THEMA 3